________________
સમમ પ્રસ્તાવ-અમરેન્દ્રનો ઉતપાત,
કરવા માંડ્યો અને એક લક્ષ એજનપ્રમાણું મોટું ઘરાકાર શરીર વિષ્ણુ કે જે ઉંચા ઘર મસ્તકા ઘૂમતા કેશ-કલાપયુક્ત, અંજનગિરિના શિખર સમાન તથા નવીન મેઘસમૂહ સદશ, અતિઘાર મુખકંદરામાં કુરાયમાન દાઢાએવડે દુપ્રેક્ષ્ય, મુખથકી ઉછળતી જવલિતાગ્નિની જવાળાઓથી વ્યાસ, દિશાઓમાં ઉછાળેલ ઉત્કટ ભુજદંડથી તારાચકને આકાંત કરનાર, વિશાલ ઉર–પંજરથી રવિકિરણના પ્રચારને આછાદિત કરનાર, ગંભીર માલિમડળમાં સૂતેલા સર્પોના ફૂકાર સહિત, ઉદ્યમ અને દીર્ઘ જંઘાના ભારથી ચરણ-તલને દબાવનાર, સુરાસુરયુક્ત ત્રણે લેકને જાણે એક હેલામાત્રથી કવલ કરવા તૈયાર હોય તથા ભીમને પણ ભય પમાડનાર એવું શરીર તેણે આકાશતલમાં પ્રસારું, પછી એવા શરીરે તે એકદમ ઉતાવળે ઇદ્ર સન્મુખ દેડ્યો; અને ભારે વેગને લીધે પ્રસરતા શ્વાસની પ્રબળતાથી સામે આવતા દેવવિમાનેને આઘે ફેંકતે, લીલાથી ચાલતા ચરણાગ્રથી તાડન કરેલ ઉંચા પર્વતથી પડતા મોટા પાષાણે વડે ભૂપીઠને તાડના કરતે, અંજનકુંજ, મેઘસમૂહ, કેયલ કે ભ્રમરના સમુદાય સમાન દેહપ્રભાના પ્રસારથી, લવણસમુદ્રના જલસમૂહની જેમ ગગનાંતરને જાણે પૂરત હોય, શરીરની ગુરૂતાવડે જાણે ત્રણે લેકને ભરતે હોય, સતત કરેલ ગર્જાવરથી જાણે બ્રહ્માંડ-ઉદરને ફેડ હેય, તેમજ કયાંક જળવૃષ્ટિ કરતે, કયાંક રજપુંજ ફેંકતા, કયાંક તિમિર સમૂહ પ્રસાર, કેઈ સ્થળે વિધુત્યુંજ કહાડ, છિન્ન ધાન્યની જેમ વાણુવ્યંતર દેવેને ભયથી કંપાવતે,
તિષીઓને ત્રાસ પમાડતો તથા આકાશતલમાં સ્પેટિક-રત્નને વત્તતે એ તે નિમેષમાત્રમાં ચંદ્ર, સૂર્ય અને નક્ષત્ર-મંડળને ઓળંગી સ્વર્ગમાં પહોંચે. એવામાં તેનું તેવું વિકરાલ રૂપ જોતાં દેવે વિસ્મય પામ્યા, “હા ! આ શું ?” એમ બેલતી દેવીઓનાં નીવી–બંધને ભયને લીધે ઢીલાં પડી ગયાં, પોતાના જીવિતની અપેક્ષા રહિત છતાં સુભટે જાણે સ્તંલિત થયા હેય તેમ ભયભીત થયા, અંગરક્ષકો બાલકની જેમ સંક્ષેભ પામ્યા, લોકપાલે ચલાયમાન થયા, સામાનિક દે કિંકર્તવ્યતાથી વિમૂઢ બન્યા, ત્રાયઅિંશકે અત્યંત ચમકી ઉઠ્યા, અને વિરસ શબ્દ કરતે રાવણ નાસવા લાગ્યો. તે વખતે ચમરેંદ્ર એક પગ પદ્મ-વરવેદિકા પર અને બીજો પગ સુધમાં સભામાં રાખી, સફટિક-રત્નવડે ભારે જોરથી ત્રણ વાર દ્વાર–ભાગને તાડના કરી, રેષથી તે કહેવા લાગ્યા કે –“ અરે ! અધમ દે ! સ્વરછ દે પિતાના ઘરે લીલા-વિલાસ કરનાર, વગર વિચાર્યું કામ કરવામાં વિચક્ષણ, પિતાના બળથી શેષ સુટેની અવગણના કરનાર તથા અકુશળતા ન જેવાથી સમગ્ર