________________
શ્રી મહાવીરચરિત્ર. વૈરી-વર્ગના વિજયની સંભાવના કરનાર એ તે પુરંદર કયાં! અથવા ખોટી વિદગ્ધતાથી યુક્તાયુક્ત આચારની દરકાર ન લાવનાર સ્વકાર્યની સાધના માત્રથી સ્વામી સેવા બતાવનાર એવા તે ચેરાશી હજાર સામાનિક દેવ કયાં? વળી નિષ્ફળ વિવિધ આયુધના આડંબરયુક્ત તે ચોરાશી હજાર આત્મરક્ષક દેવે કયાં? ઉંચા પર્વતના શિખરને ભેદી નાખનાર તે વજી અત્યારે કયાં ગયું ? અથવા અપ્રતિમ રૂપ-લાવણ્યથી મનહર એવી તે અનેક કેટી અપ્સરાઓ કયાં? અરે કાર્યને વિનાશ થતાં તમે એમ ન બોલશે કે–પિતાનું આગમન જણાવ્યા વિના ચમરચંચાના સ્વામીએ આપણને છળથી હા.” આ હું અત્યારે તમ અનાથાને જીણું–વૃક્ષની જેમ મૂળથી નિર્મૂળ કરવાને છું અને આ પુટિક-રત્નાવતી સાકરના કાંકરાની જેમ ચૂરવાને છું. વધારે શું કહું? શરણુ રહિત એવા તમને એકીસાથે યમના મુખમાં નાખવાનું છું, માટે અત્યારે અહીં જે કરવાનું હોય તે કરી લે અને શરણ્યને સંભારે. પિતાના જીવિતની રક્ષા થાય તે ઉપાય શેછે, અથવા તે મસ્તક નીચે નમાવતાં સદ્દભાવ દર્શાવીને દેવકની લક્ષમી મને સેં. નિરર્થક પુરંદરને પક્ષપાત શા માટે કરો છો? વળી એ વ્યવહાર પણ પ્રગટ જ છે કે ચિરકાલ પરિપાલન કરાયેલ છતાં કાલાંતરે પણ કુલાંગના તે અવશ્ય પિતાના પ્રાણનાથને જ અનુસરે. અને વળી હે પુરંદર ! મારા વિરહમાં સ્વામીના અભાવે જે તે એ સ્વર્ગલક્ષ્મી ભેગવી, છતાં વિનયથી મારા પગે પડતાં, તે હું બધું તારું ક્ષમા કરીશ. વળી મારા પાદપ્રણામના પ્રસાદે સ્વપ્ન પણ ભયની દરકાર રાખતાં પોતપોતાના ભવનમાં ભરાઈને બધા દે ભલે વિલાસ કર્યા કરે. તેમ જ એગ્ય પતિના સમાગમથી પ્રમોદ પામી
માંચિત થયેલ સ્વર્ગલમી ભલે સ્વેચ્છાએ મારા વૃક્ષસ્થળમાં વિલાસ કરે. અથવા તે એટલેથી પણ શું? મારા બાહુ-પંજરમાં લીન થયેલ સમસ્ત ત્રિભુવન પણ યાવરચંદ્ર પરચક્રના ભયની શંકા વિના ભલે નિવાસ કરે. હે સુરેંદ્ર ! જેટલામાં મુગટને ભાંગી ભૂકે કરનાર મારૂં પ્રચંડ સ્ફટિક-રત્ન તારા શિર પર ન પડે તેટલામાં તું મને પ્રણામ કરી લે. પોતાનું ભુજબળ તપાસ્યા વિના મારી સાથે યુદ્ધ કરતાં તું રંભા અને તિલેરમાદિકને વૈધવ્ય શા માટે આપે છે? પ્રથમથી જ જે ન્યાયમાર્ગ લેવામાં આવે તે કુશળજને દેષ દેતા નથી, અને કદાચ કાર્યને વિનાશ થતાં પશ્ચાત્તાપ પણ થતું નથી.”
છે એ પ્રમાણે અસમંજસ બેલતા ચમરેંદ્રને સાંભળતાં હેલામાત્રથી તીવ્ર, કેપ પ્રગટતા, ઉત્કટ ભ્રકુટી ચડાવી અને ભીષણ લેચન કરતે પુરંદર કહેવા