________________
દ્વિતીય પ્રસ્તાવ-ત્રીજે ભવ.
૩૩
વિચાર કરવા લાગ્યું કે –“આવા પ્રકારના નિંદિત દેહના નિમિત્તે અહે ! મૂઢ બનેલ મેં ચિરકાળ અત્યંત રૌદ્ર મહાપાપ કેમ કર્યું ? વળી વિષયરૂપ આમિષ–માંસમાં માહિત થયેલા અને પુણ્યહીન મેં જિનપ્રણીત ધર્મ કે જે મોક્ષફળને આપનાર છતાં તેને આદર કેમ ન કર્યો? ચિંતામણિ કલ્પવૃક્ષ કે કામધેનુ પ્રાપ્ત થયા છતાં શું કઈ ચતુર જન કદિ તેનાથી વિમુખ થાય ? તે બાહુબલિ પ્રમુખ મારા ભાઈઓ ધન્ય અને ભાગ્યશાળી છે, કે જેમણે અસાર દેહથી સુંદર મોક્ષ સાધી લીધે. ” એ રીતે શુભ અધ્યવસાયરૂપ અગ્નિજવાળામાં તરતજ ઘાસના પૂળાની જેમ મેહ-પ્રસારને બાળી નાંખી ભરત મહારાજા અનંતસુખના હેતુરૂપ કેવળજ્ઞાન પામ્યા એટલે દેવેએ સાધુવેશ આપતાં તેમણે ગૃહ ત્યાગ કર્યો. તે વખતે દીક્ષા લીધેલ દશ હજાર રાજાઓ સહિત ભરતકેવલીએ વસુધા પર વિહાર કર્યો. પછી એક લાખ પૂર્વ કેલિપર્યાય પાળી ભરત મુનિ એક સમયે નિર્વાણપદને પામ્યા. - હવે અહીં મરીચિ પરિવ્રાજક, સ્વામી નિર્વાણ પામતાં સાધુઓની સાથે અપ્રતિબદ્ધપણે ગ્રામ નગરાદિકમાં વિચારવા લાગે અને અપૂર્વ સ્થાને ધર્મદેશના આપવા લાગ્યું. તે સાંભળતાં જે કઈ પ્રતિબંધ પામે અને દીક્ષા લેવા તૈયાર થાય તેને સાધુઓ પાસે મોકલવા લાગે. એ પ્રમાણે વિચરતાં તેને એકદા શરીરે મહાગ્લાનિ–પીડા ઉત્પન્ન થઈ આવી, જેથી તે પિતાના નિમિત્તે આહાર-પાણી લાવવાને પણ અશકત બની ગયે, શરીર–સંસ્કાર આચરવાને પણ તે અસમર્થ થયે, વચન માત્ર બોલવાને પણ તેનામાં તાકાત ન રહી,
તેને તેવા પ્રકારની સ્થિતિમાં આવેલ જોયા છતાં “ એ અસંયત છે ” એમ ' ધારી પાસે રહેલા સાધુઓ, તેને શરીરની વાર્તા માત્ર પણ પૂછતા ન હતા, . ભકત-પાન તેને આપતા નહિ, વૈદ્યને તે બતાવતા ન હતા, તેમ ઔષધના ઉપચાર પણ કરતા ન હતા, વધારે તે શું, પરંતુ તેને બોલાવતા પણ ન હતા. આ વખતે ભારે સંકટમાં આવી પડવાથી મરીચિ પણ ચિંતવવા લાગ્યો કે “અહો આ સાધુઓ તે નિર્દય છે ! અહે ! મારા જેવા પ્રત્યે ચિત્ત પણું લગાડતા નથી ! અહો ! એ પોતાનું કાર્ય સાધવામાં સાવધાન છે ! અહો ! આ બધા લેકવ્યવહારથી વિમુખ છે! અહા ! એ પિતાનું ઉદર ભરવામાં જ રસિક છે, જેથી એઓ, ઉપકારી છતાં, ચિરપરિચિત છતાં, એક ગુરૂના હાથે દીક્ષિત છતાં, પાસે રહેલ છતાં, સમાન ધર્મમાં પ્રતિબદ્ધ છતાં તથા નિરંતર ગુણ ગ્રહણ કરવામાં પરાયણ છતાં મને સ્નિગ્ધદષ્ટિથી જેવા માત્રની પણ તસ્દી લેતા નથી. અથવા તે મારા એ વિચાર જ યોગ્ય નથી. કારણ કે એ મહાનુભાવે પોતાના શરીર પ્રત્યે પણ મમતા ધરાવતા નથી. તે અસયત