________________
૧૦૨
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
ગુફા ઓળંગી, સૈન્ય સ્થાપન કરી, પ્રવર રત્નપૂર્ણ એવા તેણે અઠ્ઠમતપપૂર્વક નવ નિધિઓ ગ્રહણ કર્યા, કે જે મનોવાંછિત પુરવામાં સમર્થ, વજનિમિત કપાટવાળા, અને બહુ પુણ્યથી પામવા લાયક, અને જે આવાં નામથી પ્રસિદ્ધ છેનૈસર્પ, પાંડુક, પિંગલ, સર્વ રત્ન, મહાપા, કાલ, મહાકાલ, માણુવક અને શંખ. એ પ્રમાણે પૂર્ણ પુરૂષાર્થ યુકત એવા નરેશ્વરે એ નવે નિધાનેને સત્કાર પૂર્વક અઠ્ઠાઈ મહત્સવ કરાવ્યો. એવામાં સેનાપતિએ ગંગા નદીના પૂર્વને બીજો ખંડ પણ જીતી લીધું. ત્યાં ગાથાપતિ વિવિધ વિષય-સુખ ભેગવતો રહ્યો.
એ રીતે પ્રિય મિત્ર ચક્રવર્તી, છ ખંડને સાધી, બધા શત્રુઓને પરાજિત કરી પિતાની આજ્ઞામાં મૂકતે, રાજાઓને પોતાને પરાક્રમ બતાવતે, સેવકને સન્માન તથા દીન અને અનાથ જનેને સતત દાન આપતે તે બત્રીશ હજાર રાજાઓ સહિત સૂકા નગરીમાં આવ્યું. ત્યાં રાજાઓએ તેને બાર વરસ • • મહારાજ્યાભિષેક કર્યો. એ પ્રમાણે કૃતકૃત્ય થતાં બત્રીશ પાત્રે સંયુકત એવા બત્રીસ હજાર નાટક, સોળ હજાર યક્ષો, ત્રણ ત્રેસઠ રસાયા, અઢાર શ્રેણિ અને પ્રશ્રેણિ, ચોરાશી લાખ અશ્વો, રાશી હજાર કુંજરે, છનુ કટી મનુષ્ય, બહોતેર હજાર શ્રેષ્ઠ નગરે, બત્રીશ હજાર દેશે, છનું કેટી ગામે નવાણુ હજાર દ્રોણમુખ, વીસ હજાર કર્બટ, અડતાલીશ હજાર પત્તન, ચોવીશ હજાર *મડબ, વીશ હજાર “આકર, સેળસે ખેડા, ચદ હજાર પ્રવર
ધાઓ, તેમજ યુવરાજ, શ્રેષ્ઠી, સેનાપતિ પ્રમુખ જનેને આજ્ઞા-ઐશ્વર્યરૂપ સ્વામિત્વ પળાવતે અને દીવ્ય વિષય-સુખ ભેગવતે તે કાળ નિગમન કરવા લાગ્યો.
એવામાં એકદા શાંત ચિત્તે ચેતરફ અવલોકન કરવા આવાસના ઉપલા ભાગપર જતાં નરેંદ્ર જેટલામાં દિશા તરફ જુવે છે, તેટલામાં આકાશ પ્રત્યે તરત પ્રગટ થયેલ અને અલ્પ વિસ્તૃત એક વાદળું તેના જેવામાં આવ્યું, કે જે કાજળ, મધુકર, જંગલી મહિષ, કેયલ, અને યમુનાના જળ સમાન શ્યામ, સ્કુરાયમાન વિજળીને લીધે ભયાનક, ધમેલ સુવર્ણ તથા ધવલ ગો–ગાયની શ્રેણિ સમાન મનહર, ઉલ્લાસ પામતા ઇંદ્રધનુષ્યના આડંબર વડે રમણીય, મંદ મંદ વરસતાં બિંદુ સમૂહવડે સુંદર, ગંભીર ગજરવથી મયૂરને નૃત્ય કરાવનાર એવું તે ક્ષણવાર દિશાઓમાં પ્રસરીને તરતજ પ્રબળ પવનથી પ્રેરાતાં સર્વથા નષ્ટ થએલ જેઈને નરેંદ્ર ચિંતવવા લાગે કે –“અહો ! વસ્તુની પરિણતિ કેવી છે? કે લોચનને અત્યંત અભિરામ એવું ઘનપટલ ક્ષણવાર ઉન્નતિ પામી અત્યારે સર્વથા વિચ્છેદ પામ્યું. એના અનુમાનથી સર્વ પદાર્થોની એવી જ
૧ જળ-સ્થળના માર્ગવાળા ગામ. ૨ સાદા નગર, ૩ શહેર, ૪ જેની આસપાસ એક યોજના ગામ ન હોય તેવા ગામે, ૫ ખાણ અથવા ખાણવાળા પ્રદેશ, ૬ ધૂળના પ્રાકારવાળા નગરે.