________________
તૃતીય પ્રસ્તાવ-તેવીશમો ભવે.
૧૦૧
દ્રવ જોઈ ચક્રવતીએ પણ દિવ્ય ચર્મરત્નપર હાથ ફેરવ્યો, જેથી તે તરત જ બાર જન વિસ્તૃત થયું. તેના પર બધી સેના આરૂઢ થઈ. પછી રાજાએ નવ્વાણુ હજાર કંચન-શલાકાઓથી મંડિત, મહાકીંમતી, વિવિધ રચનાવડે વિચિત્ર તથા ફીણના સમૂહ સમાન ઉજવળ, એવા છત્રરત્નને સેનાપર કંઈક અધિક બાર જન વિસ્તાર્યું અને કિરણોને વિસ્તારનાર તથા શરદતુના સૂર્યસમાન મણિરત્નને છત્રના મધ્ય ભાગમાં મૂક્યું. જ્યારે ગાથાપતિ પણ તે દિવસથી, વિસ્તારથી નિષ્પન્ન કરી સાફ કરેલ સર્વ પ્રકારના ધાન્યના હજારે કુંભ-પા ચર્મરત્નનાં એક ભાગમાં ઉપસ્થિત કરવા લાગ્યા. એ પ્રમાણે તે રાજા ચર્મરત્નપર આરૂઢ થઈ, ઉપરના ભાગમાં છત્રરત્નથી આચ્છાદિત બની, મણિરત્નના ઉતમાં રહેતાં અને ગાથાપતિ સર્વ ધાન્ય નિષ્પન્ન કરતે, જેથી તે પોતાના ભવનમાં જાણે રહેતું હોય તેમ સર્વ પ્રકારે ઉદ્વેગરહિત થઈને સુખે રહેવા લાગ્યું. વધારે તે શું પણ સુધા કે વ્યાધિ, તેમજ ભય કે દુઃખ તે વિજયાધિપતિ રાજાને તેમજ તેની સેનાને કંઈપણ ન હતાં. - હવે સાત દિવસ વીતતાં પ્રિય મિત્ર નરેંદ્ર ચિંતવવા લાગે કે –
એ કેણુ છે કે જળથી મારે પરાભવ કરે છે ? ' એવામાં શસ્ત્રો સહિત સજજ થઈને સોળ હજાર યક્ષે તે મેઘમુખ દેવે પાસે ગયા અને કહેવા લાગ્યા કે– તમે ખરેખર અપથ્યની પ્રાર્થના કરતા લાગો છે, કે ચક્રવર્તીને પણ આ પ્રમાણે ઉપસર્ગ કરવા તૈયાર થયા છે, માટે સત્વર દૂર ભાગી જાઓ. નહિં તે યુદ્ધ કરવાને તૈયાર થાઓ.” એમ યક્ષોના કહેવાથી તેઓ પ્લે પાસે ગયા અને પિતાના અસામર્થ્ય સાથે તેમણે બધે વૃત્તાંત કહી સંભળાવ્યો, તથા તે સ્વેચ્છાને પણ નરેંદ્રની સેવા કરવા મોકલ્યા. પછી છટા મૂકેલા કેશો પર હાથ ફેરવતા, હથીયાર રહિત, આ વસ્ત્ર પહેરી, ભયથી વ્યાકુળ બનેલા એવા સ્વેછે જઈને નરેંદ્રને નમી પડ્યા. વળી કનક, વિચિત્ર રનો. તેમજ બીજી પણ કીંમતી વસ્તુઓ તેમણે ભેટ ધરી અને તેની સેવા સ્વીકારીને પોતાને અપરાધ ખમાવ્યું. એ પ્રમાણે સેવાને સ્વીકાર કરતાં સ્વેચ્છાને સત્કાર કરીને તેને સ્વસ્થાને વિસર્જન કર્યા. પછી સિંધુ નદીને બીજે ખંડ સાધવા માટે નરેંદ્ર પૂર્વ પ્રમાણે સેનાપતિને મોકલ્યું, એટલે તે સાધીને સેનાપતિ પાછા આવતાં પ્રિય મિત્ર રાજા ચકાનુસારે વૈતાત્યગિરિ ભણી ચાલ્યું અને અનુક્રમે પર્વતના ઉપલા પ્રદેશમાં પહોંચ્યા. ત્યાં ઉત્તર અને દક્ષિણ એણિના વિદ્યાધરને તેણે યાદ કર્યા. એવામાં ભયથી મનમાં ક્ષોભ પામતાં, વિવિધ કનક, રત્ન પ્રમુખ પ્રધાન વસ્તુ સમર્પવા પૂર્વક તેમણે નરપતિની આજ્ઞા શિરેમાન્ય કરી. ત્યાં પૂર્વક્રમથી ગંગા નદીને પૂર્વ ખંડ સાધીને સેનાપતિ પણ આવી ' પહએ, એટલે પ્રથમની જેમ ફરી ચતુરંગ સેના સહિત ચક્રવર્તી, ખંડની