________________
ચતુર્થ પ્રસ્તાવ-નરસિંહ રાજાની કથા.
૧
રૂ -પિતાના કાર્યમાં પરોવાયેલ હોવાથી અટવી-નિપાતના પ્રમુખ તમારે વ્યતિકર હમણાં જ તેમના જાણવામાં આવ્યું, એટલે અત્યંત તીવ્ર શોક પ્રગટતાં કુમારે તમારી તપાસ કરવા અમને ચારે દિશામાં મોકલ્યા અને કહ્યું કે-“અરે ! તે મહાનુભાવ જ્યાં તમારા જેવામાં આવે ત્યાંથી ગમે તે રીતે જલદી લઈ આવે, તે વિના હું ભજન કરનાર નથી.” તેથી સર્વ સ્થાને બહુ જ બારીક તપાસ કરતાં અમે આ પ્રદેશમાં આવ્યા. અહીં આવતાં તમારો શબ્દ અમારા સાંભળવામાં આવ્યો.” એટલે—“આ વખતે ભીષણ મસાણમાં કશું હશે?” એમ કેતૂહળથી સાંભળતાં, વળી કુમારને તે વખતે લાવવા માટે આવેલ અમે પૂર્વે તમારે શબ્દ સાંભળેલ હોવાથી અમે એ અનુમાનથી તમને ઓળખી લીધા; માટે હવે જયશેખર કુમારને જીવિત-દાન આપવાની મહેરબાની કરે.”
એવામાં પરમાર્થ જાણવામાં આવતાં રાજાએ જણાવ્યું-“હે મહાસત્ત્વ ! કઠિન ભાવને ત્યાગ કરે. પુરૂષનાં હૃદય સ્નેહ-ભંગમાં ભીરૂ-બીકણ હોય છે, માટે એમની પ્રાર્થનાને સ્વીકાર કરે.” ઘેરશિવ બે –“હે મહારાજ! રાજ્યાટિકથકી મારૂં ચિત્ત અત્યંત વિરક્ત થયું છે, કારણ કે એ ગાઢ પાપના કારણરૂપ છે.” રાજાએ કહ્યું–‘એમ ન બેલે, કારણકે સન્યાય બતાવતાં, વિશિષ્ઠ મુનિઓનું રક્ષણ કરતાં, લેકેને નિરંતર શ્રેષ્ઠનીતિથી શાસન કરતાં અને દાનાનિક આપતાં, સ્વાધીને મતિથી રાજ્ય ચલાવતાં પણ રાજાને ધર્મને લાભ થાય, તે લાભ, શાસ્ત્ર- વર્જિત વિધિથી યુક્ત અને ગુપ્ત છતાં સાધુને થતું નથી.” ઘોરશિવ બોલ્યો-“હે નરેંદ્ર! એ વાત બરાબર છે. ” રાજાએ જણાવ્યું– જે એમ હોય તે તમે જાઓ અને જયશેખર કુમારને આદર-સત્કાર સ્વીકારે. ” ઘરશિવ બો ભલે, આપ કહે છે, તેમ હું કરીશ. જેથી વિદ્યારે ભારે હર્ષ પામ્યા અને સાદર પ્રણામ કરતાં તેમણે રાજાને વિનંતી કરી મહાયશ ! પરમાર્થથી તો તમે જ અમારા હવામીને જીવિતદાન આપ્યું છે, ” પછી કપાલ પ્રમુખ કુલિંગરૂપ ઉપકરણ તજી વિયેગવેદનાના આંસુથી જેનું મુખ દેવાઈ ગયું છે એ ઘેરશિવ, રાજાને ગાઢ આલિંગન કરી, ગણદ ગિરાથી કહેવા લાગ્યો કે- હે રાજન ! કુબ્રમ-તિમિરથી લોચન ભ્રાંતિમય થતાં મેં પાપ-મતિએ જે કાંઈ તમારો અપરાધ કર્યો, તે હવે બધું ક્ષમા કરે. હે નરસિંહ ! હું તમારા શિષ્ય, દાસ,
કે કિંકર સમાન છું, માટે હવે જે કાંઈ કરવાનું છે, તે આજ્ઞાપૂર્વક કહે ” રાજાએ કહ્યું કે– હે ભદ્ર ! જ્યારે તું સમગ્ર પોતાની રાજ્ય-લક્ષમી પામીશ, તે વખતે મારા સંતેષ નિમિત્તે સ્વ-વૃત્તાંત કહી બતાવજે.” એટલે “ભલે, એમ કરીશ ” એ રીતે કહેતાં તે વિદ્યાધર સહિત દિવ્ય વિમાનમાં બેઠે અને તરતજ યશષ્ટ સ્થાને પહોંચે.