________________
પ્રથમ પ્રસ્તાવ
છે. વળી જ્યાં માત્ર કમળ-ખંડને મિત્ર-સૂર્ય વિરહના સંકેચની પીડા હતી, પણ માણસને મિત્રવિરહની પીડા ન હતી, માત્ર મુનિઓજ કરવાલ-કમંડળ ઉપાડતા પણ લેકને કરવાલ તરવાર ઉપાડવાની જરૂર પડતી ન હતી, માત્ર બાળ-હસ્તીમાં જ કલભ-શબ્દ હતો, પરંતુ લોકોમાં કલહ-શબ્દ જણાતા ન હતે, માત્ર ચક્રવાક-મિથુનને જ પ્રિય વિરહની વેદના સહન કરવી પડતી, પણ મનુષ્યને નહિ, માત્ર વણકરોના સ્થાનમાં જ વસન–વસ્ત્રની ઉત્પત્તિ હતી, પરંતુ લોકમાં વ્યસન-દુઃખને પ્રાદુર્ભાવ ન હતું. તે નગરીમાં શગુમર્દન નામે રાજા પ્રજાનું પાલન કરતું હતું, કે જે સમસ્ત સુખના કારણરૂપ હતું અને લોકેના મનને ભારે આનંદ પમાડતો હતે. વળી જે રાજા શત્રુઓના ગર્વને ગંજનાર, રાજવંશના અલંકાર રૂપ, અખંડ આજ્ઞા ચલાવનાર અને અનીતિના પંથે ચાલતા લોકોને દબાવનાર હતે. આદરપૂર્વક પ્રણામ કરતા મોટા સામતના મુગટ-મણિઓથી જેનું પાદપીઠ અધિક ચળકતું હતું, પોતાના પ્રચંડ ભુજદંડથી વાળેલ ધનુષ્ય પર ચડાવેલ તીણ બાણેથી સેંકડે શત્રુઓના ખંડિત થયેલાં મસ્તકથી સમરાંગણને ભાવનાર, ગર્વિષ્ઠ બનેલા સુભટથી પરવારેલા હજાર દંડનાયકે-કોટવાલે જેની પાછળ પાછળ અનુસરી રહ્યા છે, યાચક લેકેની ઈચ્છા ઉપરાંત મનેરથને પૂરનાર રથની જેમ સુશ્લિષ્ટ-સારી રીતે મળેલ લષ્ટ-મજબુત ચક્ર (સૈન્ય) થી કુચ કરનાર, રરસિક પુરૂષની જેમ ઘણા કવચને સંગ્રહ કરનાર, ગ્રહગણની જેમ કવિ પ્રમુખ ગુરૂ વચનને અનુસરીને ચાલનાર, ગજ-હાથીની જેમ નિરંતર દાન–મદજળને આપનાર, ઋષિની જેમ કામ કેધાદિ છ વર્ગના પ્રચારને જીતનાર, પૂર્વજ રાજાઓએ પ્રવર્તાવેલ ન્યાયરૂપ નગરના પ્રાકાર-કિલ્લા સમાન, શિક્ષણના પિંડની જેમ ઉજવળ કીર્તિરૂપ સુર સરિતાને ઉત્પન્ન કરવામાં હિમાલય સમાન તથા અનેક ગુણ-રત્નના સમૂહને પેદા કરવામાં મહાસાગર સમાન એવા જે રાજાએ પોતાની પ્રબળ ભુજારૂપ પરિઘાને વિષે રાજ્યભાર આરેપિત કરતાં મંત્રીઓ માત્ર રાજનીતિની ખાતર રાખવામાં આવ્યા હતા, હાથી, ઘોડા, રથ અને ધાઓની સામગ્રી માત્ર રાજ્યની શોભા રૂપ હતી, તરવાર, ચક્ર, ધનુષ્ય, બાણ, ભાલા, પ્રમુખ શસ્ત્ર-સં. ગ્રહ માત્ર આડંબર રૂપ હતું, સેવકો પાસે માત્ર પ્રણય-વફાદારીની અપેક્ષા રાખવામાં આવતી, પિતાને અંગરક્ષાની અપેક્ષા ન હોવાથી અંગરક્ષકે માત્ર દેખાવની ખાતર હતા.
હવે તે રાજાને પૃથ્વી પ્રતિષ્ઠાન નામના ગામમાં નયસાર નામે એક ગામચિંતક-ગામનો મુખી હતું, કે જે વિશિષ્ટ આચાર પાળવામાં તત્પર ધર્મશાસ્ત્ર સાંભળવાથી હેય-તજવા લાયક, ઉપાદેય-આદરવા લાયક, વસ્તસ્વરૂપને જાણનાર ગાંભીર્યાદિ ગુણસમૂહના આવાસરૂપ, સ્વભાવે સરલ, વિનયશીલ, પ્રિયંવદ