________________
*
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
w
કારણે હું તને અટકાવું છું, છતાં તારે અવશ્ય મારી સાથે આવવાનું જ હાય, તે તૈયાર થઈ જા. આવા આવાસમાં રહેવાની ઈચ્છા મૂકી દે તથા સુકુમારપણાને પણ ત્યાગ કર.” શીલવતીએ જણાવ્યું “સુખ-દુઃખને સમાન રીતે સહન કરનારી આ હું તૈયાર જ છું.' પછી હાથમાં ધનુષ્ય લઈ, પીઠ પર ભાથે બાંધી, સુતયુગલ સહિત શીલવતીને સાથે તેડી, નગરજને સુખે સુતા હતા, ગીતધ્વનિ શાંત થતાં, અંગરક્ષકે પોતપોતાના સ્થાને પદ્ધ રહેતાં, . યામ-હસ્તી પર આરૂઢ થયેલા સુભટે પ્રમત્ત બની જતાં, પોતાના સેવકેને આમ-તેમ મોકલી દેતાં, કુમાર નગર થકી બહાર નીકળે અને સતત પ્રયાણ કરતાં તે પરરાજ્યમાં જવા લાગ્યો.
હવે અહીં કુમારનું વિદેશ–ગમન સાંભળતાં બધાં નગરજને મુકતકંઠે વિલાપ કરવા લાગ્યા, તેમજ મંત્રીઓ પણ રાજ્યને બધો કારભાર તજી દઈ,' જાણે ઘરનું સર્વસ્વ ચેરાઈ ગયું હોય તેમ આકુળ વ્યાકુળ થતા તેઓ રાજા પાસે જઈને ઉપાલંભ આપવા લાગ્યા કે–“એક તલ-તુષમાત્ર પિતાનું પ્રજન પડતાં આપ અમને પ્રથમ જણાવીને કરતા અને અત્યારે પર્વત જેવા મેટા પ્રજનમાં પણ અમને પૂછ્યું નહિ; તે હે દેવ ! એમ કરવું, તમને શું ઉચિત હતું? કારણકે એક અ૫માત્ર કાર્યની ખાતર રાજ્ય-ભાર ધારણ કરવામાં ધીર એવા એ કુમારને દેશપાર કર્યો. શું એક દુષ્ટ કુંજરના કારણે પિતાના જીવિત સમાન પુત્રની આવી ગતિ કે રાજાએ કરી છે? અથવા તે વિધ્યાચલની આસપાસ રહેલા હાથીઓને શું તસ્કરે ચોરી ગયા કે તમે આવા વ્યાકુળ બની ગયા? તેમજ વળી એક અબળાનું રક્ષણ કરતાં કુમારે શું અનુચિત કર્યું ? પિતાના બાળકની દુષ્ટ ચેષ્ટા પણ પિતાને સંતોષ પમાડે છે. હવે તે તમે પોતે જ પર–રાજ્યમાં અમારો અપયશ ફેલાવ્યું અને જેથી ધર્મગુરૂઓ પણ નરસંહ રાજાના રાજ્યની ઉપેક્ષા કરશે, માટે ધન-ભવન સહિત તમારી મુદ્રા–પદવીચિહ્ન લઈ લે અને અમને મુક્ત કરે. હે દેવ ! આવી અપયશ-રજની સ્પર્શના અમારાથી સહન થઈ શકશે નહિ.” એ પ્રમાણે મંત્રીઓએ કહેતાં રાજાને ભારે સંતાપ થઈ પડશે, જેથી તરતજ પિતાને દેષ કબુલ કરતાં તે પ્રધાને કહેવા લાગ્યો કે-“હે મહાનુભાવ મંત્રીઓ ! તમે એ મારે અપરાધ ક્ષમા કરો, કે તમને પૂછ્યા વિના મેં આવું કામ કરી નાખ્યું; કારણકે અધિક કેપથી હું યુક્તાયુક્ત જાણી ન શકો. વળી તમે કહે છે, તેમ દેાષ છતાં કોઈપણ પિતાના પુત્રને ત્યાગ ન કરે, આથી હું એમ સમજું છું કે આ વ્યતિકરના મિષથી લક્ષમીએ મને છેતર્યો છે. વળી એ મારા દેષથી જે તમે મંત્રિત્વ–પદવી મૂકી દે છે, તેથી નિર્મળ સ્વામિભક્તિ ધરાવનારાની એવી જ મતિ હોય છે, પરંતુ રાજ્યને સમર્થ એક જ પુત્ર