________________
અષ્ટમ પ્રસ્તાવ-ગૌશાલકના ભાવી ભ. એકદા તે રાજા શ્રેષ્ઠ રથ પર આરૂઢ થઈ બહાર ફરવા નીકળશે. ત્યાં સારા ભૂમિભાગવાળા (સુભૂમિભાગ નામના) ઉદ્યાનમાં ત્રણ જ્ઞાનને પામેલા, વિસ્તારવાળી તેજલેશ્યાના માહામ્યવડે બીજાથી પરાભવ ન પામે તેવા અને વિવિધ પ્રકારના તપનું આચરણ કરવામાં તત્પર સુમંગવી નામના તપસ્વી આતાપના લેતા હશે. તે પ્રદેશથી જતો રાજા તેને જોઈને કારણ વિના તીવ્ર કોપરૂપી અગ્નિ ઉત્પન્ન થવાથી કાર્યોત્સર્ગે રહેલા તે સુમંગળ મુનિ સાથે રથને અગ્રભાગ અથડાવશે. તેના અથડાવાથી તે મુનિ પૃથ્વી પર પડી જશે, તે પાણે ધીમે ધીમે ઉઠીને ફરીથી લાંબી ભુજા કરીને કાર્યોત્સર્ગે રહેશેત્યારે તે રાજા તેને ઊભા થયેલા જોઈને ફરીથી રથને અગ્રભાગ અથડાવશે. તે વખતે પણ તે મુનિ ધીમે ધીમે ઉઠીને તે જ પ્રમાણે કાત્સર્ગો રહેશે; પરંતુ અવધિજ્ઞાનનો ઉપયોગ આપીને તેના પૂર્વભવને જાણશે. જાણીને આ પ્રમાણે કહેશે - “ અરે . અધમ રાજા ! તું મહાપ નથી. દેવસેન નથી અને વિમળવાહન પણ નથી, પરંતુ તું મેખલીપુત્ર ગોશાળો છે કે જેણે મહાતપસ્વી એને બાળી નાખ્યા હતા, અને પિતાના ધર્મગુરુની આશાતના કરી હતી; તે અરે ! જે કઢાચ તે વખતે ઉત્તમ મુનિ સર્વાનુભૂતિએ સમર્થ છતાં પણ સામે ઘાત કર્યા વિના અનુપમ (અત્યંત) ઉપશમનું અવલંબન કરીને - તારી દુષ્ટ ચેષ્ટાને સમ્યક્ પ્રકારે સહન કરી, અથવા સુનક્ષત્ર મહામુનિએ સહન કરી, અથવા તે સમગ્ર ત્રણ ભુવનરૂપી રંગમંડપમાં કેઇની તુલ્યતા ન પામે એવા મહામલરૂપ શ્રી મહાવીરસ્વામીએ સહન કરી, પરંતુ હું તે નહિ સહન કરું; તે હવે તું જો મને રથ અથડાવીશ તે હું રથ સહિત, અશ્વ સહિત અને સારથિ સહિત તને પોતાના (મારા) તપના તેજ વડે રાખને ઉકરડો ( ઢગલો) કરી નાંખીશ.” આ પ્રમાણે સાંભળીને તે રાજાને કપાગ્નિ અત્યંત ઉછળશે, તેથી કરીને તે રથને અગ્રભાગ તેને અથડાવશે. આ રીતે ત્રીજી વાર અફળાવેલા તે સુમંગળ સાધુ પ્રશમરૂપી સર્વસ્વને ભૂલી જશે, ગુરુને ઉપદેશ નાશ પામશે અને તે સાત આઠ પગલાં પાછા ફરીને તેના પર તેલેશ્યા મૂકશે. તેથી તે રાજા રથ સહિત, અશ્વ સહિત અને સારથિ સહિત બળી જશે. સુમંગળ સાધુ પણ તેને બાળીને ફરીથી પાછા શુભ અધ્યવસાયમાં આવી, પિતાના દુશ્ચરિત્રની આલોચના કરી, વિચિત્ર પ્રકારના તપકમ વડે કર્મની નિર્જરા કરી, ઘણું વર્ષ સુધી ચારિત્રનું પાલન કરી, એક માસની સંખનાવડે શરીરની સંખના કરી, મરણ પામીને, સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનમાં તેત્રીશ