________________
( ૬૪)
શ્રી મહાવીર ચરિત્ર. તેના ઉરૂ-સાથળ યુગલ, તે વિષયના મહાસંખ્યરૂપ ભવનના જાણે બે સ્તંભ હોય તેવા લાગતા હતા, અધિક અળતાના રસથી વ્યાસ અને મણિજડિત ભૂમિમાં સંક્રાંત થયેલ એવા તેના ચરણ યુગલ જાણે લક્ષમીની ભેટ હાય તેવી શોભા આપતા હતા. એવા પ્રકારની તેને વાગ્ય સમજી, શરીરે સર્વાલંકાર પહેરાવીને, ભદ્રાએ પિતા-રાજાને પગે પડવા મેકલી. એટલે દાસીઓના પરિવાર સાથે તે રાજા પાસે ગઈ અને તેના પગે પી. રાજાએ અત્યંત આદરપૂર્વક સંભ્રાંત લોચનથી તેને જોઈ અને સ્નેહાલાપૂર્વક પિતાના ઉત્સગ-ખેળામાં બેસારી, રૂપ અને વનગુણથી મનમાં ભારે આક્ષેપ પામતાં તે ચિંતવવા લાગે કે “અહો ! દેવાંગનાઓના રૂપને પરાભવ પમાડનાર આનું રૂપ ! અહો ! સર્વાંગસુંદર એનું લાવણ્ય ! અહા ! શરઋતુના ચંદ્રમાની ચાંદની સમાન એને કાંતિસમૂહ ! અહો ! વેણુ અને વીણા કરતાં વધારે આકર્ષણ કરનાર એની વાણી! વળી એની કંઈપણ ચેષ્ટા સર્વથા જગતને એક આશ્ચર્યરૂપ જે છે. ખરેખર ! વિધાતાએ પૂર્વે ક્ષત્રિયકુળમાં આવું કન્યારત્ન ઉત્પન્ન નહિ કર્યું હોય, કે જેથી મન્મથે રતિને સ્વીકાર કર્યો, મહાદેવે પર્વતસુતા-પાર્વતીને પરિગ્રહ કર્યો, કૃષ્ણ મંદરાચલથી મંથન પામતા ક્ષીરસાગરમાંથી પ્રગટ થયેલા જળમાનુષી–લક્ષ્મીને પિતાની પ્રાણપ્રિયા બનાવી અને ઇંદ્ર પણ પુલોમમુનિની કન્યા પર. અહો ! હું મને પિતાને પુણ્યવાન માનું છું કે રત્નાકરની જેમ મારા અંતઃપુરમાં આવું કન્યારત્ન ઉત્પન્ન થયું.”
હવે મન્મથ કે જેનું કમલાક્ષી-કમળ ઈશ્નરૂપ ધનુષ્ય છતાં અને જેના પંચ કુસુમરૂપ બાણે છતાં, બાહ્ય ધનુષ્યના લેભે તે જાણે હજારે તીક્ષણ બાણો વાળે બન્યું હોય તેમ સજજ થઈ ગયે. એટલે તે બાળા જયાં જ્યાં પિતાને સુંદર લોચન નાખતી, ત્યાં ત્યાં તે મન્મથ પણ પિતાની તીણ બાણાવલિ છોડવા લાગ્યું. તે વખતે સભાજનો પણ કામ-પાશથી સંતપ્ત થઈ ગયા અને રિપુપ્રતિશત્રુ રાજા તે વિશેષથી તે કન્યામાં લુબ્ધ બને. એ રીતે મદનના બાણ-પ્રહારથી વ્યાકુળ બનેલ રાજા વિચારવા લાગ્યો કે–“અહો ! આ કન્યા અત્યારે વરાગ્ય થઈ છે. માટે શું કરવું ? શું આવી રૂપવતી કન્યા બીજાને આપી, પિતાના ઘરથકી કહાવ મૂકવી? એ તે કઈરીતે યુકત–ઉચિત નથી. જો કે લેકે બધા કન્યાઓને આપવામાં પ્રયુકત છે, તે પણ એ ગાડરી પ્રવાહ સુબુદ્ધિશાળી લોકોને આલંબન કરવા લાયક નથી. ” એમ નિશ્ચય કરી, લાંબાકાળના મોટા કાપવાદની દરકાર કર્યા વિના, ચિરકાળના ન્યાયમાર્ગનો વિચાર કર્યા વિના, મદનની વેદનાને નિગ્રહ ન કરતાં, પિતે જ તેને પરણવાને ઇચ્છતા, રાજાએ આકાર-વિકાર મહામુશ્કેલીથી ગેપવી, કન્યાને અંતઃપુરમાં મોકલી. પછી બીજે દીવસે શ્રેણી, સાર્થવાહપ્રમુખ નગરના મહાજનને બોલાવી તથા સામંત, સેનાપતિવર્ગને સારા આસને બેસારીને રાજા બહુ માન પૂર્વક