________________
દ્વિતીય પ્રસ્તાવ-ચૌદભવ.
યુકત તથા સરસી–તલાવડની જેમ સુંદર એવી વિલાસિની વામાઓમાં આસકત થતાં એક વખતે અનંગસેના વેશ્યાની સાથે વિલાસ કરતાં મેં ઘણે કાલ વીતાવ્યો. તેની સાથે અનુરાગમાં ફસાયેલ મેં પ્રવર અલંકાર આપતાં, નિરંતર મહાકીંમતી વસ્ત્રો, સંબલ, પુષ્પ અને વિલેપનાદિ આપતાં, પિતા અને પિતામહે ઉપાર્જન કરેલ ઘણું ધન ખપાવી નાંખ્યું. એટલે હું મહા દરિદ્રી જે બની ગયે, એમ વેશ્યાના જાણવામાં આવ્યું, જેથી રસ કહા લીધેલ અળતાની જેમ, પીવાઈ ગયેલ મદિરા પાત્રની જેમ, જમતાં અવશેષ રહેલ ભેજનની જેમ, અનેક અપમાનના કારણેથી તેણે મને તજી દીધે. એટલે વેશ્યાના ઘરમાંથી નીકળીને હું પિતાના ઘરે ગયે. ત્યાં અનેક છિદ્રો સહિત, પૂર્વની શોભા જેની નષ્ટ થઈ છે અને મસાણની જેમ ભયાનક એવું ઘર જોતાં હું મહા વિષાદ ધરતે દેશાંતર જવા નીકળ્યા અને પ્રતિદિન ચાલતાં એક શૂન્ય ગામમાં ગયે. ત્યાં જમીન પર પડેલ એક રક્ષા-ભસ્મની પિટલી મારા જેવામાં આવી તે લઈ, લાખથી. મજબુત જડેલ રાખની ગાંઠે મેં ખેલી જોઈ. તેમાંની એક ગાંઠમાં લખેલ ભેજપત્ર જોયું, તેને કેતુકથી વાંચતાં, તેમાં લખેલ ગામનું નામ, દિશાભાગ તથા અન્ય લક્ષણયુકત કેટી રત્નપ્રમાણ નિધાનને વ્યતિકર મારા જાણવામાં આવ્યા, જેથી મનમાં અતિ પ્રમોદ પામતાં સર્વ પ્રકારે તે પત્ર મેં ગેપવી રાખ્યું. પછી તેમાં લખેલ લક્ષણ-સ્થાન પ્રત્યે ગમન કરતાં અલ્પ વખતમાં હું તે ગામમાં પહોંચ્યા. ત્યાં નિધાનનું સ્થાન અને ચિન્હ અવલોક્યાં, જે બધાં પત્રના લેખ પ્રમાણે મળતાં આવ્યાં, તેથી મને પરમ પ્રમોદ થયો. પછી પ્રશસ્ત રાત્રે દિશાઓમાં બલિદાન આપીને હું તે નિધાન-સ્થાન ખેદવા લાગે અને જેટલામાં એક હસ્તપ્રમાણ ન ખેવું, તેવામાં તે ઉત્કટ ફણાના આટેપથી ભીષણ, વિદ્યુતની શિખા સમાન બને ચંચલ જીભને ચલાવતા, મુખમાં લીધેલ પવનને પાછો વાળી અગ્નિના તણખા સમાન કહાડતા ઉદ્દગારોને લીધે દારૂણ, પુંછની છટાથી ધરણી પૃષ્ઠને તાડન કરતા અને દીપકની શિખા સમાન પુરાયમાન રક્ત લોચનને ફેરવતા એવા મહા ભુજગે ત્યાં પ્રગટ થયા. તેમણે કરીને મારા શરીરને તડતડાટથી તે નાંખ્યું. એટલે તેમના મહાવિષના આવેગથી હું મૂછિત થઈને જમીન પર પી ગયે. એવામાં રાત્રિ વ્યતીત થઈ, અને જાણે મારાપર અનુકંપા કરી હોય તેમ ભગવાન દિનકર ઉદય પામ્યા. ત્યાં ગામના લેકેએ મને તેવી સ્થિતિમાં છે, તેમણે વિષ-વિકાર જાણીને દયાબુદ્ધિથી મારે ઉપચાર કર્યો. એટલે તથાવિધ ઔષધ અને મંત્રક્રિયાના પ્રભાવથી મારું શરીર સારું થયું. પછી ગામના લેકેએ મને રાત્રિને વ્યતિકર પુછશે, જેથી યથાસ્થિત નિધાનને વૃત્તાંત મેં તેમને કહી સંભળાવ્યું,