________________
૨૨૬
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
કલુષિત દાંત હતા, ચિપટી અને ઘાર નાસિકાના પવનવડે જેના કપિલ મુખરામ ક"પતા હતા, લટકતા કર્કશ ચર્મ વડે મઢેલ જેના વક્ષસ્થળના અસ્થિ સમૂહ હતા, ઘટની પાછળના કર્પર સમાન જેનું જીણું જઠરતલ હતું, તાલવૃક્ષ સમાન દીર્ઘ, નિર્માંસ અને સ્નાયુથી જડેલ જેની ખ'ને જ ધા હતી, દરેક લાગે લટકતા સર્પાને જે નચાવતા, અતિવેગથી મૂકેલ ચરણ-ન્યાસવડે પર્વત અને પૃથ્વીપીઠને જેણે કપાવેલ છે, કક્ષા-કાખમાં પકડેલ મૃતકનું માંસ ખાવામાં જે આસક્ત છે, અતિકુટીલ કાતરવતી કાપેલ પ્રાણીના નીકળતા રૂધિરને પીવામાં તત્પર, પ્રચંડ ભુજા ઉછાળનાર તથા જાણે સાક્ષાત પાપસમૂહ હાય એવા તે પિશાચના રૂપ જોતાં પણુ ભગવંત એક મચ્છરની જેમ તેને અવગણીને ધર્મધ્યાનમાં લીન થયા. એટલે ઉપયાગ કરતાં તે શૂલપાણિએ જિનેન્દ્રને પ્રવર સત્ત્વવાન્, નિર્ભય અને મેરૂની જેમ નિષ્કપ જોયા. પછી ફરીથી તેમને ભય પમાડવા તે મહાપાપીએ, ભાલાના અગ્રભાગ સમાન તીક્ષ્ણ અને ભીષણ વિષયુક્ત ઉગ્ર દાઢા સહિત, ઘણા રાષવડે વિષમિશ્ર અગ્નિ-વાળાને કહાડનાર, બહાર કહાડેલા પુત્કારના પવનવડે વૃક્ષસમૂહને ભાંગનાર, વિસ્તારેલ ઉત્કટ ા સમૂહથી દિશાઓને પ્રતિરોધ પમાડનાર, મણિકિરણના સંચયથી મોટા દાવાનળની શંકા ઉપજાવનાર, જાણે કલિકાલના પ્રથમ મિત્ર હાય, જાણે તીવ્ર પાપના સમૂહ હાય, સાક્ષાત્ જાણે યમપાશ હોય અથવા જાણે મહી-મહિલાના વેણીદંડ હાય એવા એક મોટા સપ તેણે વિકુયૈર્યાં, ત્યાં દારડીવડે સ્તલની જેમ તરત આવીને પોતાના દેહવડે. સ્વામીના શરીરે તે ગાઢ રીતે વીંટાઇ ગયા. પછી પુચ્છ-છટા પ્રભુને તે સ્વચ્છ દે તાડન કરવા લાગ્યા, તીક્ષ્ણ દાંતથી ડંખ મારતા અને કઠે સખ્ત વીંટાતાં સ્વામીના શ્વાસેાશ્વાસને એકદમ ખાધા પમાડવા લાગ્યા. એમ અટ્ટહાસ્ય, ભીષણુ પિશાચ અને મહાસપથી ઉપસર્ગ કરતાં પણુ ભગવ’તને અક્ષુબ્ધ જાણી તે ભારે કાપાયમાન થયા, અને સમસ્ત રાત્રી પર્યંત અત્યંત રૌદ્ર અને દુઃસહ એવી સાત પ્રકારની તેણે વિભુને આ પ્રમાણે વેદના ઉપજાવી. શિાવેદના, શ્રવણવેદના, નેત્રવેદના, દંતવેદના, નખવેદના, નાસાવેદના અને પૃષ્ટવેદના એમાંની એક એક વેદનાથી પણ સામાન્ય જનનું જીવિત ચાલ્યું જાય તા એકી સાથે પ્રગટ થએલ અને જેનુ સ્વરૂપ મુખથી કહી ન શકાય એવી સાતે વેદનાઓની તે! વાત જ શી કરવી ? પરંતુ ભગવ ંતે તે બધી સમતાથી સહન કરી. એમ તે વાણુન્યતર જ્યારે ભગવંતને ખીવરાવી કે ક્ષેાણ પમાડી ન શકયા ત્યારે અત્ય ́ત થાકી જતાં · અહા ! મારા પ્રયત્ન અધા નિષ્ફળ થયા.’ એમ મનમાં સંતાપ પામી, છતાં પ્રભુના ધૈર્ય-ગુણથી હૃદયમાં ર ંજિત થઇ,