________________
તૃતીય પ્રસ્તાવ અઢારમો ભવ.
-- તેથી નિવૃત્તિ-મુકિત અથવા શૂન્ય-નગરીયુકત છતાં તે સારરૂપ ભાસે છે. હે નાથ ! તમારા દર્શન માત્રથી જે મને પ્રમોદ થયે, તે હર્ષ અશ્વગ્રીવાદિ નરેંદ્રોના વિજયથી થયેલ લાભમાં ન થયું. હે ભુવનબંધવ! જે કે તમે સર્વથા વીતરાગ-રાગરહિત છે, તથાપિ છે શ્રેયાંસનાથ ! તમારા ચરણ-દર્શનના અનુગ્રહથી મારાપર સદા પ્રસન્ન રહેજો.”
એ પ્રમાણે વિસ્તારથી સ્તુતિ કરીને ત્રિપૃષ્ઠ નરેંદ્ર ઉચિત સ્થાને બેઠે, એટલે ભગવતે પણ જનગામિની વાણીથી ધર્મ - દેશના આપવાને પ્રારંભ કર્યો.
હે દેવાનુપ્રિય ભવ્ય ! સંસારરૂપ કાંતારમાં લાંબા વખતથી પરિભ્રમણ કરતાં તમે આ મનુષ્ય-જન્મ પામ્યા છે. અવિકલ પંચેંદ્રિયપણુ, ઉત્તમ કુળ, આરોગ્ય અને ધર્મબુદ્ધિરૂપ સામગ્રી તમને પ્રાપ્ત થઈ છે, માટે મિથ્યાત્વ અને અવિરતિના સંગની ઉપેક્ષા કરે, સમ્યક્ત્વ જ્ઞાન અને ચારિત્રરૂપ વિત્ત-ધનને વાં છે, પ્રમાદી પ્રાણીઓના દુઃખ-વિપાકને જુઓ, ક્ષણવારમાં દષ્ટનષ્ટ થનારા સર્વ પદાર્થોની ચિંતા અને ફરી આર્યક્ષેત્રાદિ લાભની દુર્લભતાને વિચારે, અને વળી અહિક તુચ્છ સુખલવમાત્રમાં લુબ્ધ બની તમે નિશંક થઈને કેમ રહે છે? શું કૃતાંત-યમરાજે પિતે તમને નિર્ભય-પત્ર લખી આપ્યું છે? અથવા તે કેઈએ તમને અજરામરપણું અપાવ્યું છે? કે કયાંય મરણાદિ દુઃખ રહિત સ્થાન તમારા જેવામાં આવ્યું છે? અથવા શાશ્વતભાવના કારણરૂપ કાંઈ રસાયન તમને સાંપડયું છે કે જેથી ઉત્સુકતાના સ્થાને પણ ગાઢ મંદાદરવાળા થયા છે? માટે હે દેવાનુપ્રિયે! સદ્ધર્મ સાધવામાં ઉદ્યમી બને અને સેંકડો દુખે પમાડનાર પાપ-મિત્રની સંગતિ-સેબત મૂકી ઘ, પ્રાણીઓને પિતાની સમાન ગણીને તેમની રક્ષા કરે, નિરવદ્ય-નિર્દોષ પ્રવજ્યા કે દેશવિરતિને સ્વીકાર કરે, મોહનું મંથન કરનારી એવી પ્રસિદ્ધ સિદ્ધાંતની દેશના સાંભળો, નિષ્કલંક શીળ પાળે, સાધÍજનેની ભક્તિ કરે અને વિષયની પ્રવૃત્તિથી પાછા હઠ, નિર્ગુણ જનની ઉપેક્ષા કરે, સદા આત્મ–પ્રશંસાને તજે અને પૂર્વે પ્રાપ્ત ન થયેલા એવા ગુણોને અભ્યાસ કરે, કષાયોને નાશ પમાડે, સંતોષને સેવે, કદિપણ પરનિંદા ન કરે, ઐશ્વર્યમાં લુબ્ધ ન બને, પાપ-કાર્યોમાં અનુરક્ત ન થાઓ, દાનાદિકને આદરે, વિશુદ્ધ બુદ્ધિથી ગુરૂની ઉપાસના કરે, પોપકારમાં રક્ત બને, મૂઢ-મુગ્ધ ન થાઓ અને સત્તત્વનું જ્ઞાન મેળવે.”
એ પ્રમાણે ભગવાનની ધર્મકથા સાંભળી હર્ષથી લોચન વિકસાવતા કેટલાક ભએ પુત્ર, કલત્રાદિકને ત્યાગ કરી સર્વવિરતિ સ્વીકારી, કેટલાકએ સમકિત ગ્રહણ કર્યું, કેટલાક દેશવિરતિ લીધી, ઘણા લોકોના સંશો દૂર