________________
તૃતીય પ્રસ્તાવ-અઢારમો ભવ.
૭૩
મૂકી ઘો ” તેમણે કહ્યું–“હે તાત! ભલે ગમે તેમ થાઓ, પરંતુ અમારે તે અવશ્ય જવું છે.' એમ અટકાવ્યા છતાં કુમારે, પ્રધાનપુરૂષ તથા કેટલાક હાથી, અશ્વ, રથ અને સુભટે તેમજ પરિજન સહિત ચાલતા થયા અને જ્યાં તે કેસરી વસતે હતું તે શાલિક્ષેત્રમાં પહોંચ્યા. ત્યાં તેમણે કૃષીવલેને પૂછયું–
અરે ! પૂર્વે અન્ય રાજાઓએ સિંહ થકી તમારી શી રીતે રક્ષા કરી?” તેઓ બેલ્યા–“હે કુમાર ! પ્રચંડ કવચના આડંબરથી શુભતા પ્રવર કુંજરે, પવન કરતાં અધિક વેગવાળા અને સુંદર જાત્ય–અશ્વો અને ઉત્કટ ધનુષ્ય, શલ્ય, બરછી, બાણ, ભાલાપ્રમુખ શસ્ત્રોને ધારણ કરતા સુભટ–સમૂહેવડે ત્રિગુણ પ્રાકારસમાન પરિક્ષેપ-ઘેરા રચી, અત્યંત સાવધાન રહેતાં અને મરણના મહાભયથી શરીરે કંપતા, એવા રાજાઓએ કેસરીની ગુફા સમક્ષ અનિમેષ દષ્ટિ રાખીને અમારી રક્ષા કરી છે. એ પ્રમાણે રક્ષા પામતાં પણ પ્રતિક્ષણે સિંહ નાદના ઉછળતા પ્રતિશબ્દ સાંભળવાથી, તીક્ષણ અંકુશ-પ્રહારની અવગણના કરતા અને ગંડસ્થળપર મદજળ નષ્ટ થતાં હાથીઓ આમતેમ ભાગવા માંડતા, અત્યંત ખલના પાણી પી જતા, અશ્વો આઠે દિશામાં વિખરાઈ જતા અને ઈષ્ટદેવને યાદ કરતા તથા પિતાના બળના અભિમાનને મૂકતા એવા પદાતિઓ ચારે દિશામાં પલાયન કરી જતા હતા.” કુમારે કહ્યું “અહે! તે કેસરીને મહાપરાક્રમ ! અહા ! તેનું અનન્ય વીર્ય ! અહા ! સમસ્ત સુભટના દર્ર–ગર્વને પરાસ્ત કરનાર તેનું માહાત્મ્ય ! અહા ! જગતને આશ્ચર્ય પમાડનાર તેનું ચરિત્ર! એક તિર્યંચમાત્રથી પણ તેઓ આમ શંકતા રહ્યાં. અરે ! આ કલેશ સહન કરીને કેટલો વખત તેને અટકાવવું પડે છે?” તેમણે કહ્યું–બહે કુમાર ! બધું ધાન્ય જ્યાંસુધી ઘરમાં આવે ત્યાંસુધી” કુમાર બલ્ય–અરે : 'કૃષીવલે ! ચેમાસાના અસહ્ય શીત પવનથી પરાભવ પામી, પિતાના સુખી
સ્વજન પ્રમુખ પ્રધાનજનથી રહિત થઈ, પૃથ્વીતલ કાદવથી ઓતપ્રોત થતાં ચારે દિશામાં મેઘમાળા પ્રસરતાં, નિરંતર દિશારૂપ વધૂઓના મુક્ત-મણિનાં હાર સમાન, મુનિઓને પણ મદનને વિકાર ઉપજાવનાર, મયૂરને નૃત્ય કરાવનાર અને વિરહિણી તરૂણીઓના હૃદયમાં કામાગ્નિ જગાડનાર એવી જળધારા પડતી હોય, તેમાં આટલે બધો વખત કેણ ગાળે? માટે સિંહ રહે છે, તે પ્રદેશ બતા” એમ સાંભળતાં “જેવી કુમારની આજ્ઞા ” એ પ્રમાણે કહી તે કૃષિકારોએ દૂર ઉભા રહી સિંહની ગુફા બતાવી. એટલે ફરી કુમારે તેમને પૂછયું
અરે! તે સિંહને પરિવાર કેટલો છે? ” તેમણે કહ્યું- હે કુમાર ! તે માત્ર એક જ છે.” કુમાર –“જે એમ છે, તે લજજા ન પામતા તે રાજાઓ માગધજનથી ગવાતા પિતાના ભુજબળના ગર્વને નિરર્થક શામાટે
*
૧૦.