________________
ચતુર્થ પ્રસ્તાવ-નરસિંહ રાજાની કથા.
૧૨૩
મને જોઇને તે મારી સાથે તરતજ યુદ્ધ કરવા લાગ્યો. તે પછી જે કાંઈ થયું તે તમારાથી અજાણ્યું નથી.” એવામાં બખ્તરયુક્ત અને દઢકાય-બળથી દુધર્ષ એવા વિદ્યાધર, પૃથ્વીતલને જોતા તરતજ ત્યાં આવી પહોંચ્યા, એટલે મેં તેને મને પૂછ્યું કે “અરેતમારે અહીં આવવાનું પ્રયોજન શું છે, તે કહો.” તેમણે કહ્યું--અમારે સ્વામી અહીં આવી પડયો છે, એમ સાંભળવામાં આવ્યું છે. મેં તેમને તે વિદ્યાધર બતાવતાં, તેની શુશ્રષા જેઈને મનમાં અત્યંત હર્ષ પામતા તે મને કહેવા લાગ્યા કે--બહે નરેંદ્ર! તમે સારું કર્યું કે એની આમ રક્ષા કરી, કારણકે એના માટે ખેચર રાજાને ભારે સંતાપ થાય છે. એની શેધ કરવા તેણે સર્વત્ર બેચર-સુભટે મોકલ્યા, કારણકે તે વિદ્યાધર રાજાને આ એક જ પુત્ર છેમાટે એ જયશેખર કુમારને મોકલો કે જેથી એના દર્શનને માટે ઉત્કંઠિત થયેલા જનક, જનની તથા સ્વજનેને એ સેંપીએ.” એટલે મેં તે વિદ્યાધરને કહ્યું- હે કુમાર ! તારા પરિજને જે કંઈ કહેવા માગે છે, તે તું જ કહે કે એમને શો જવાબ આપીએ ?” ત્યારે કુમાર બે કે--“એક તરફ તારો અસાધારણ સ્નેહ અને એક તરફ વડલેને વિરહ, એ બંને બાબત મારા હૃદયને ડેલાવી રહી છે.” ત્યારપછી વિશિષ્ટ ભેજને, દીવ્ય વા, રત્ન અને ભાજનાદિકથી તેને સત્કાર કરીને મેં કુમારને સ્વસ્થાને મેકલ્યો. આ વખતે તે કહેવા લાગ્યું કે –“હે નરનાથ ! હું આ કાયા થકી જ જવા પામીશ, પરંતુ જાણે સાંકળથી જકડાઈ-બંધાઈ ગયેલ હોય તેમ મારું, હૃદય તે તારી પાસે જ રહેવાનું છે. અર્થનાશ, વિદેશગમન અને મરણ–દુઃખ એિ ત્રણે સારાં, પરંતુ સજજન-વિરહ તે લાખે તીણ દુખે નીપજાવે છે.” એમ કહેતાં શેકથી ગળતાં અશ્ર-જળથી ગાલને જેણે ધોઈ નાખેલ છે એ તે વિદ્યાધર મને પ્રણામ કરી, પિતાના પરિજન સહિત આકાશમાં ચાલ્યા ગયે; ' એટલે પણ તેમના ગગન-ગામી સામર્થ્યને જેતે, પૂર્વે જેયેલ સંગ્રામ
સમારંભને ચિંતવતે, કેટલેક વખત થયેલ વિલંબને વિચારતે, પિતાના રાજ્યકારભારને વિચાર કરવા લાગ્યું. તેવામાં ભોગ પ્રમુખ કાર્યોને વિભાગ કરવા જતાં મને ગગનથકી પડેલ વિદ્યાધરને મારવા તૈયાર થતા દુષ્ટ ખેચરનું સામર્ષ વચન યાદ આવ્યું.
પછી એકદા રાત્રે કેટલાક પ્રધાનજને સાથે પિતાના દેશની સુખ-દુઃખની સ્થિતિને વિચાર કરતાં, અન્ય રાજાઓની ગુપ્ત વાત સાંભળતાં, હસ્તી, અના ગુણનું વર્ણન કરતાં, કિન્નરતુલ્ય ગયાઓએ ચલાવેલ કાકલી-ગીત સાંભળતાં, સાદર નૃત્ય કરતી વારાંગનાઓના વિચિત્ર પાદ-ક્ષેપ જોતાં, નર્મ–આલાપ કરતાં, - તથા બિંદુ-ચૂત પ્રહેલિકાના પ્રશ્નોત્તર જાણવામાં વિનેદપૂર્વક હું જેટલામાં બેઠે છું, તેવામાં અકડે-અકાળે બ્રહ્માંડ ફુટવા સમાન ભયાનક, યુગાતે નૃત્ય કરતાં