________________
૨૯૮
શ્રી મહાવીર ચરિત્ર.
સ્થિતિ પામેલ જોઈ, મને ભાવ જાણતા પાર્શ્વસ્થ પરિજને જઈને રાજાને નિવેદન કર્યું, જેથી તેને ભારે સંતોષ થયો. પછી તેણે દૂતને જણુવ્યું કે
અરે ! કુમારને તેણીના પર પ્રતિબંધ થયે છે. હવે રાજસુતા એના પ્રત્યે પ્રેમ ધરાવે છે કે કેમ? તે હવે જોવાનું છે; કારણ કે એક અત્યંત સ્નેહ ધરાવે અને અન્ય નેહ રહિત હોય તેવા દંપતીઓના ભેગે વિડંબના માત્ર છે. અકુટિલ, પરસ્પર છિદ્ર જેવાથી રહિત અને અભંગુર એ બંનેને સમાન નેહ જ જગતમાં વખણાય છે.” દૂતે કહ્યું- હે દેવ! એ સત્ય છે, તે રાજસુતાને બતાવવા માટે કુમારનું ચિત્ર મને આપે.” રાજા બે- એ તે યુક્ત છે.” પછી ચિત્રપટ પર કુમારનું રૂપ આળેખાવીને દૂત ચાલી નીકળે અને અનુક્રમે તે જિતશત્રુ રાજા પાસે પહોંચ્યા. ત્યાં પ્રણામ કરી, પાસેની ભૂમિ પર બેસતાં, રાજાએ તેને પૂછ્યું. એટલે તેણે યથાસ્થિત વૃત્તાંત નિવેદન કર્યો. પછી ચિત્ર કહાડીને બતાવતાં, રાજાએ સાદર તેનું અવલોકન કર્યું અને બહુ વખત તેની શ્લાઘા કરીને તેણે તે રત્નાવલીને મેકવ્યું. જે જોતાં પૂર્વ ભવના ગાઢ પ્રેમના ગે હૃદયમાં મદનબાણ વાગતાં, પ્રગટ થતા પસીનાના બિંદુથી વિકાર સૂચિત થયા છતાં કન્યાને ઉચિત લજજાને ત્યાગ કરવાને અસમર્થ એવી રત્નાવલિ, પિતાને વિકાર છુપાવવા માટે મુખને કપટ-ભ્રકુટીથી ભીષણ બનાવીને કહેવા લાગી કે-અહે ! આ ચિત્રફલક તેણે કહ્યું છે?” દાસીઓ બેલી-“હે સ્વામિની ! તમારા પિતાએ.” તે બેલી-શા માટે ?' તેઓએ કહ્યું- તમને બતાવવા માટે.” કુમારી બેલી-“મારે એ જેવાથી શું ? અહીં હું કેણુ? કન્યાઓને તે વડીલેને અનુસરીને ચાલવું પડે છે. સ્વચ્છ દતા એ તે મેટું કુળદુષણ છે, માટે એ ચિત્રનું મારે શું પ્રજન છે?” એમ કહીને તે વનમાં જઈ સુખશય્યા પર બેઠી. ત્યાં જાણે લાંબા કાળે અવસર મળ્યું હોય તેમ સળંગે કામને રણુરણુટ જાગે, ધાત્રીની જેમ ઉત્કંઠા ઉપસ્થિત થઈ, ચિત્રમાં આળે ખેલ કુમારને અવલકવાના વિરામથી જાણે કે પાયમાન થયેલ હોય તેમ પરિતાપે તેને અત્યંત ઘેરી લીધી. પછી ત્યાં રહેવાને અસમર્થ તે કેટલીક પ્રધાન દાસીઓના પરિવાર સાથે અમદાવનમાં ગઈ. ત્યાં નિરંતર ચાલતા જળયંત્રના ગંભીર ઘેષને લીધે મેઘના ભ્રમથી ભ્રાંતિ પામેલા અને હર્ષિત થઈ મનહર ટહુકા કરતા મયૂરયુક્ત, તથા સુગંધી માલતી, કમળના પરિમલથી જ્યાં દિગંતર સુંદર થઈ રહેલ છે એવા કદલીગૃહમાં ક્ષણભર બેસતાં તે દાસીને કહેવા લાગી કે-“અરે ! સરસ કમળનાલ લાવે અને અહીં શય્યા બનાવે. આજે મધ્યાહ્ન-સૂર્યને