________________
૧૫૦
શ્રી મહાવીરચરિત્ર.
ચંદ્ર સમ ધવલ શીલને મલિન કેમ મનાવે ? અથવા તા બહારથી સ્નેહ બતાવનાર અને અંતરમાં કપટથી ભરેલ એવી યુવતિઓના વાંસજાળ સમાન ગહન મનને કાણુ જાણી શકે ? સ્ત્રીઓ પ્રથમ કઈ જૂદું જ ખાલે છે. અને પછી વન તે કરતાં ભિન્ન કરે છે, હૃદયમાં અન્યને ધારણ કરે છે અને ફરી પેાતાની મરજી પ્રમાણે કરે છે. જેઓ આકાશમાં ગ્રહ-ગણ ગણી શકે, જે મહાસાગરનું જળ માપી શકે, તથા ભાવિ કાર્યને જે જોઇ શકે છે, તે પણ યુવતિઓના ગહન ચરિત્રને જાણી શકતા નથી. યુવતિએ એવીજ હાય છે, એ વાત સત્ય છે, તેમાં લેશ પણ સ ંદેહ નથી, છતાં કેવળ એનુ એવું ખાટુ' કાર્યાં મે' જરાપણ જોયું નથી માટે એ સર્રથા ઉપેક્ષા કરવા લાયક નથી. ” એમ નિશ્ચય કરી, પેાતાના પુત્રાને નદી કાંઠે બેસારીને તે કુમાર નદીના પર તીરે તેને શેાધવા માટે નદીમાં પેઠા અને મધ્યભાગમાં પહોંચ્યા. એ . વામાં દુધૈવ અત્યંત અનિવાર્ય હાવાથી, ભવિતવ્યતા–નિયાગના અટિત પદાને ટિત કરવાના સ્વભાવ હાવાથી, તથા વેદનીય કર્મીના મંળવત્તરપણાને લીધે પત પરના વરસાદથી ધાધમધ આવતા જળ-પ્રવાહ થકી તત્કાળ નદી પૂરાઈ ગઈ અને અગાધ થઇ. એટલે કુમારના પદપ્રચાર સ્લખના પામ્યા તથા વૃક્ષા અને પધ્રુવયુક્ત જળપૂરમાં તે તણાયા અને દૂર પ્રદેશમાં નીકળી ગયા. એવામાં કંઇક શુભ કર્માંના ચેાગે તેને એક ફૂલક-પાટીયું હાથ લાગ્યું, તેના ચેાગે તે નદી તીરે ઉતર્યાં. ત્યાં એક વૃક્ષની છાયામાં બેસીને કુમાર ચિતવવા લાગ્યા કે— અહા ! પેાતાના નગરના ત્યાગ, અહીં આગમન, ભાર્યાના વિયાગ, પુત્રાના વિરહ અને નદીના વેગમાં વહન—એ મધુ કેમ અણુધાર્યું` થયુ` ? પ્રચંડ પવનથી ઉછળેલ રજસમૂહની જેમ અથવા દેવતાને આપવામાં આવેલ મલિની જેમ એક અલ્પ વખતમાં મારા રિકર-પરિવાર કેમ તરત દૂર થઇ ગયા. હું દૈવ ! આ હું તને નમસ્કાર કરૂ છું. મારા પર ભલે બધાં દુઃખો નાખ, કારણુ કે સ્વજન–સુજનથકી સામાન્ય જન સુખે રહે છે. '
એવામાં પાસેના જયવર્ધન નગરના કીર્ત્તિવમાં નામે રાજા, અનિવાય શૂળ-વેદનાથી તત્કાળ મરણ પામ્યા કે જે અપુત્રીયા હતા, જેથી મંત્રી, સામતાદિક પ્રધાન પુરૂષો ભેગા થયા અને તેમણે પાંચ દિવ્યને અભિષેક કર્યાં. રાય–ાગ્ય પુરૂષને તેઓ સત્ર શેાધવા લાગ્યા. ક્ષણાંતરે નગરમાં રાજય-લાયક ફાઇ જોવામાં ન આવવાથી બહાર જોવાને માટે તે ૫'ચ દિવ્યેા બહાર નીકળી ત્યાં ગયાં, જ્યાં નરવિક્રમ કુમાર ચિંતાતુર થઇ બેઠા હતા. એટલે તેમાં પ્રચંડ સુડા'ડથી ભયાનક અને અગ્રગામી એવા પ્રવર કુંજરને વેગથી આવતા જોઇને કુમાર વિચારવા લાગ્યુંા કે— મને તેા એમજ ભાસે છે કે દૈવ પૂર્વે ધારી રાખેલ અત્યારે આચરવાને ઈચ્છે છે. નહિ તેા સુંઢને ઉછાળતા હાથી અહીં શી રીતે