________________
. અષ્ટમ પ્રસ્તાવ-અર્થાપિત વગેરે ગણધરને પ્રતિબંધ.
૯૭૫ - દૂર કરવા માટે ભગવાનની સમીપે આવ્યો. તેને સ્વાગત કહેવાપૂર્વક જગદ્ગુરૂએ કહ્યું કે-“ હે અકંપિત ! તું માને છે કે-આ ચંદ્ર, સૂર્ય, તારા વિગેરે દેવ પ્રત્યક્ષ જેવાથી જ છે એમ જણાય છે, પરંતુ નારકીઓ તે સ્વપ્નમાં પણ દેખાતા નહીં હોવાથી છે જ નહીં, એમ તારું માનવું અનુચિત છે; કારણ કે તે નારકીઓ કર્મના પરતંત્રપણને લીધે અહીં આવવાને અસમર્થ છે, અને તમારી જેવા પણ (જોવા માટે ) ત્યાં જવાને અસમર્થ છે, તેથી શી રીતે તેમનું હેવાપણું જાણી શકાય ? પરંતુ ક્ષાયિક જ્ઞાનવાળા વીતરાગને તો તેઓ પ્રત્યક્ષ જ છે. ક્ષાયિકજ્ઞાનવાળા સમગ્ર પદાર્થસમૂહને જાણનારા ન હોય એમ કહેવું નહીં, કેમકે તેમ કહેવાથી મારી સાથે જ વ્યભિચાર દોષનો પ્રસંગ આવે છે.” આ પ્રમાણે સંશયને છેદ થવાથી ત્રણ સો શિષ્યો સહિત અકંપિત અનગારપણું અંગીકાર કર્યું. (૮)
આ અવસરે અચલભ્રાતા નામને અધ્યાપક જિનેશ્વરનું માહાભ્ય જાણીને પિતાના મનમાં રહેલા સંશયને દૂર કરવા માટે જગદ્ગુરૂની સમીપે ગયે. તેને સ્વામીએ કહ્યું કે-“હે અચળ ! પુણ્ય-પાપ છે કે નથી ? એ તું સંશય રાખે છે તે અયુક્ત છે; કેમકે શુભાશુભ ફળને ઉત્પન્ન કરવાપણુએ કરીને અને પૂર્વે કહેલા કર્મપક્ષના દૃષ્ટાંત કરીને પુણ્ય-પાપની પણ સિદ્ધિ થાય છે.” એમ ભગવાનના કહેવાથી તેને યથાર્થ વિવેક ઉત્પન્ન થયે, તેથી તે પણ ત્રણસો શિષ્ય સહિત કેદખાનાની જેવા સંસારવાસને ત્યાગ કરી શ્રમણ થયે. (૯)
ત્યાર પછી તેને પ્રવૃજિત થયેલ સાંભળીને મેતાર્ય નામને અધ્યાપક જિનેશ્વરની પાસે પ્રગટ થયે. તેને પણ ત્રણ ભુવનના એક ચક્ષુરૂપ શ્રી મહાવીરસ્વામીએ કહ્યું કે-“હે સુંદર ! તું પણ આ પ્રમાણે વિક૯૫ કરે છે કેચેતનારૂપ જીવને ધર્મ ભૂતના સમુદાયરૂપ હેવાથી જીવનું ભવાંતરગમન શી રીતે ઘટે? કેમકે મહાભૂતને નાશ થાય ત્યારે ચેતનારૂપ જીવને પણ નાશ જ થાય. આ તારો સંશય અયોગ્ય છે, કેમકે પૃથ્વી વિગેરે પંચ મહાભૂત એક ઠેકાણે ભેળા થયા છતાં પણ તેમાં ચેતના પ્રાપ્ત થતી નથી (દેખાતી નથી); તેથી તે મહાભૂતથી રહિત જુદી જ ચેતના જીવસ્વરૂપવાળી અંગીકાર કરવી એગ્ય છે. તે અંગીકાર કરવાથી જીવનું પરભવમાં જે જવું તે સાક્ષાપણે જ સિદ્ધ છે, તથા જાતિસ્મરણાદિકથી પણું પરભવની સિદ્ધિ થઈ શકે છે.” આ પ્રમાણે પ્રભુના કહેવાથી મેતાર્યને સંશય છેદો તેથી ત્રણ સે શિવે સહિત તેણે ભગવાનની પાસે પ્રત્રજ્યા ગ્રહણ કરી. (૧૦)