________________
૫૪
શ્રી મહાવીર ચરિત્ર
ઉત્કટ ગંધયુક્ત શિલાઓ તથા વિવિધ પ્રકારના મનહર પ્રદેશમાં વિચરતાં પરિશ્રાંત થયેલ કુમાર એક માધવી–લતાગૃહમાં બેઠે. એવામાં એક ચારણ બો કે “ હે કુમાર ! તમે પણ વિધ્યગિરિ સમાન છો, કારણ કે વિધ્યપર્વત સાર-કાઠિન્યયુક્ત છે અને તમે સદા બળયુક્ત છે, પર્વત નર્મદાનદીચુક્ત છે અને તમે નર્મભાષી સેવકો સહિત છે, પર્વત સારંગ-હરણેયુક્ત છે અને તમે બાણુસહિત છે, પર્વત હસ્તી અને કલભ-નાના હાથીઓના ઉદયવાળે છે, અને તમે કુલના કલહરહિત તથા દયાયુક્ત છે, પર્વત ક્ષમા -પૃથ્વીના ભારને ધારણ કરનાર છે અને તમે ક્ષમાયુક્ત છે, પર્વત દેવતાઓને પ્રિય છે, અને તમે પંડિતેને પ્રિય છે, પર્વત મદન–એક જાતના વૃક્ષાથી શોભે છે અને તમે મદન મન્મથ જેવા રૂપવાન છો, એમ તમે પણ વિધ્યાચલથી ઉતરતા નથી. હે કુમાર ! કહો, એમાં શું કહી બતાવ્યું? ” એ પ્રમાણે સાંભળતા કુમાર ઘણે સંતુષ્ટ થશે અને બે કે અહે! એણે ગિરિરાજનું બહુ જ સારું વર્ણન કર્યું, માટે એને એક લક્ષ-લાખ સોનામહેરે આપે.” એટલે “જેવી દેવની આજ્ઞા” એમ કહીને ભંડારીએ તે પ્રમાણે હુકમ બજાવ્યા. ક્ષણાંતર પછી કુમાર પોતાના આવાસમાં આવ્યો અને પ્રયાણ કરતાં અનુક્રમે તે પ્રત્યાસન્ન-પાસેના દેશમાં પહોંચ્યો. ત્યાં અવકન કરતાં પિતાના દેશના લોકોને પ્રમેદપૂર્વક વિલાસ કરતાં, ગાય, ભેંશે, ઉટે, રાસભ–ગધેડા પ્રમુખ પશુઓ તથા ધન, ધાન્યથી સમૃદ્ધ તેમજ ગામ, નગર વિગેરે સુખી જોયા. જેથી મનમાં વિસ્મય પામી તેણે દેશના પ્રધાન પુરૂષ અને શ્રેષ્ઠીઓને લાવ્યા અને તલ આપી બહુમાન સાથે તેમને લેકપ્રજાજનેના સુખ-દુઃખની વાત પૂછી. એટલે તેમણે નિવેદન કર્યું-“હે દેવ ! તમારા ભુજ રૂપ પંજર-પાંજરામાં રહેતાં અમને કયે ચાલાક પુરૂષ મનથી પણ અસ્વસ્થ-દુઃખી કરવાની ઇચ્છા કરે ? કારણ કે પિતાના , જીવિતની દરકાર કરનાર કયે સુજ્ઞ, સિંહના કેસરા તેડવાને ઈછે ? અથવા નાગરાજની ઉણપર રહેલ મણિને ગ્રહણ કરવા કોણ પિતાને હાથ લંબાવે? છતાં કેવળ એટલુંમાત્ર દુખ છે કે-અહીં શુદ્ધ આદર આપતી અને નેત્રરૂપ ધનુષ્યથી છોડેલા કટાક્ષરૂપ બાણથી, પણાંગનાઓ હતાશ બની માર્ગમાં અવલોકન કરતી તે ચારે દિશામાં પ્રયાણ કરતા પથિકોના હૃદયને પ્રતિદિન હરી લે છે-ઘાયલ કરે છે. વળી વિષય-દેષરૂપ દુ:ખના સંચયને ઉપદેશ આપવામાં પરાયણ અને પ્રતિદિન ધર્મમાર્ગ બતાવતા એવા મુનિજને વિદ્યમાન છતાં ભવભયની શંકા કરતા અમે ગૃહસ્થો ભેગે પગની જે વાંછા કરીએ છીએ, તેથી કર્તવ્યને પામી શકતા નથી.”
એ પ્રમાણે સાંભળતાં રહેજ કપલને વિકસાવતાં, જરા હસીને તેમના