________________
ચતુથ પ્રસ્તાવ–સમરવીર-દુર્યોધન યુદ્ધ તૈિયાર કરી ઉદ્યાનમાં જાઓ. તેમાં દેષ શું છે? અથવા તે કઈ પરમાર્થ છે તે સમજી શકાતું નથી. એમ કરતાં વખતસર કાંઈ ગુણ થવા સંભવ છે. ડેલતા છત્રને ધરી રાખ્યું અને વિજયધ્વજને લાભ થયે, એ કઈક સાભિપ્રાય લાગે છે.” એમ તેમના કહેવાથી રાજાએ તે વચન સ્વીકારી, સન્નાહભેરી–સજજ થવાની નેબત વગડાવી. જે સાંભળતા તત્કાલ બખ્તર પહેરી સજજ થઈ સામતે બધા રાજા પાસે આવ્યા, અન્ય કાર્યને તજી દ્ધાઓ તૈયાર થયા, હાથી, અ. તરત જ સજજ કરવામાં આવ્યા. એમ ચતુરંગ સેના સહિત તથા પ્રધાન હસ્તી. પર આરૂઢ થયેલ રાજા નગરની પાસેના નંદન નામના ઉદ્યાનમાં ગયા. ત્યાં રાત્રે જોવામાં આવેલ સ્વપની ભયંકરતાને વિચાર કરતાં, તત્કાલ સ્કુરાયમાન થયેલ વામ નેત્રવડે અનિષ્ટ ઘટનાનું સૂચન થતાં, કંઈક અરતિભાવની કલ્પના કરતાં અને બાહ્ય વૃત્તિથી ઉદ્યાન અવલેકતાં રાજાને તે જ પૂર્વ દિવસે મોકલેલ ચરપુરૂષે સૂચવેલ પ્રસ્તાવ ઉભો થયે કે જેમાં લાંબા વખતના વૈરને લીધે ગાઢ ક્રોધ પામેલ, તે દિવસને રાજાને વ્યતિકર ન જાણતાં સંગ્રામને માટે સજજ થયેલ, સીમાડાને દુર્યોધન નામે સામંત ઉદ્યાનની સમીપે આવી પહોંચે. તેણે ઘેરે ઘાલ્યો અને જેથી કોલાહલ જાગ્યું. તેનું આગમન જાણવામાં આવતાં નરેન્દ્ર ઉદ્યાનની બહાર નીકળે. ત્યાં પ્રતિરિપુએ રાજાને સંગ્રામસજજ જે. એટલે “મારૂં આગમન એણે શી રીતે જાણ્યું હશે ?' એમ મનમાં ક્ષોભ પામતાં પણ દુર્યોધને રાજા સાથે યુદ્ધ ચલાવ્યું કે જેમાં તીણ ખવડે પ્રચંડતા ભાસતી, પુરૂષનાં મસ્તકે પથરાઈ રહ્યાં, હોઠ દશીને મોટા મુદ્દગર ઉપાડતાં સુભટે મોટા રથના ભુકેભુકા કરી નાખતા, ભાલાના અગ્રભાગથી ભેદાયેલા કુંજરાનાં કુંભસ્થળામાંથી મોતીઓ પી રહ્યા હતા, તત્કાલ ભેગા થયેલા વેતાળાના કિલકિલ શબ્દ ભયાનક ભાસતા, પડતા છત્ર, ધ્વજાઓ અને વાવટાઓના સમૂહથી પૃથ્વી આચ્છાદિત બની રહી, મદમાં આવી ગયેલા હાથીઓ પ્રતિપક્ષીના પક્ષમાં રહેલ સ્વજાતિના પ્રવર પરિવારને મારતા, હસ્તી, અશ્વોના ઘાતથી પ્રસરતા રૂધિરવડે જમીન આદ્ર બની રહી તથા રણવાદ્યને વનિ સાંભળતા નાચી રહેલા કબંધધડવડે ભારે ભયાનક ભાસતું. એ પ્રમાણે એક હેલામાત્રમાં ઘર સંગ્રામ ચલાવી તત્કાલ શ્રી સમરવીર રાજાએ પેલા શત્રુ સામંતને નાગપાલવડે બાંધી લીધે, અને કહ્યું કે –“ અરે અધમ ! હવે ઈષ્ટદેવને યાદ કરી લે, કારણ કે દુશ્ચરિત્ર-રથમાં આરૂઢ થયેલ તું હવે યમને અતિથિ છે.” ત્યારે દુર્યોધન બે -“હે નરેંદ્ર! આમ શા માટે બોલે છે? સંગ્રામની શરૂઆતમાં જ સંભારવાનું મેં યાદ કરી લીધું. હવે શંકા વિના તારા કુળક્રમને અનુકૂળ જે કરવાનું હોય તે કર. દેહે, કરેલ દેહ ભલે ભેગવે-સહન કરે તેમાં સંતાપ શે?” એ પ્રમાણે સાંભળતા કરૂણા