Book Title: Agam 04 Ang 04 Samvayanga Sutra Sthanakvasi
Author(s): Vanitabai Mahasati, Artibai Mahasati, Subodhikabai Mahasati
Publisher: Guru Pran Prakashan Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008757/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH upanA vagovaNI Eva zrI sAmAvAyAMga suNI guraprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA tapasvI garadeva pUjya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALo kAna joipaNa jenI - +91-kepa hintSano bAvA jI hA, A MARApaMcasamiyo tigutto sakasAA jiindino agAravA ya nissalo jIyo rAi aNAsabA utta-3-T-3 rogALA no bA kare ja na pAma samiti saMtA; traNaRttiothI mRta mArA yo zarArata jitanaya tathA tra'mAranArA dhIrarita, traNavptaranA ararita hoya che. te ahva (navA phanA saMyukta rANag) thaI jAya che palALa na ngo (I/REAS . bALaka ! nI phikara ke daAR rokawijhAranuM ke '. mANusante asArammi bAhi rogANa jhAlae jarA maraNavatthami khaNaM pi naramAmahaM utta- na.99 gA. 55 A manuSyasabaLa zarIra ansa che vyAdhi (21)nuM ghara che ane jara) marathI rAtni satache. A asakhta manuSya zarIra mA mane e kSaNa paNa mAne naLa - nA ila NI sayuvApepa(!| kI kirUnama 1 baje have che. rUbInAnI Ai hAjarI sAhebananA lAlapAizvAnanAra mahinAnA dara nArAjaflag ne maLa ne kA na hatI -iNa nI sAraMvArapAlanA rahevA nA chelath NI che , kevA kevA jevo saMga - jika netAgIza 71yimja nAnIbara rAheba, JBi #j #na AtA janajI rI- (1 harajI vanaDajha vinara ne nAnI che jenI kiMmata devALila phI taka nA paNa che ke temAM le che 8 ]! sAMja che. badhA koka nIjhA kanu nirAza nAjI nI re Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guru prANa Agama batrInI rUdeva pU. zrI prANalAlajI ma. sA. nI zrI ratilAlajI ma. sA. mahAprayANa A nI cIra smRti tathA. ga dazAbdI varSa upalakSa saurASTra kesarI garadeva tapasamAMTa gurudeva pU. zrI de gaNaghara zazita thothuM aMga - zrIsamavAyAM mUtra (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) * pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. ? saMpreraka vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. : prakAzana preraka dhAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. * zubhAziSaH : pradhAna saMpAdikAH maMgalamUrti pUjyavarA apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI mukatAbAI ma. : anuvAdikAH pU. zrI lIlamabAI ma. tapasvinI : parAmarza prayojikAH zrI vanitAbAI ma. utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka: tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana ? saha saMpAdikA je zuM vuM PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa guruprANa phAunDezana, rAjakoTa. punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata : 1050 * dvitIya AvRtti prataH 1008 prakAzana tArIkha : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina guru prANa prakAzana zrI parAgabhAI zAha * zrI zaileSabhAI desAI * zrI barjIzabhAI desAI zrI sumatibhAI zAha * zrI girIzabhAI zAha * zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna ? www.parasdham.org * www.jainaagam.org 1. muMbaI - pArasadhAma vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 (4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 380023 phona - 9824058489 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa, rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za n Q saurASTra kesarI bA. bra. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. samarpaNa je gurudeve mane mAnavatArUpI maMDapamAM sthiratArUpa sophA upara besADI, ma samajaNanI sAvaraNI ApI, viSaya kaSAyanA tharAne dUra karavAnuM zikhaDAvI, anAdinI mArI UMgha uDADI, pramAdanI pathArI choDAvI, jIvanamAM cAritranI cAMdanI camakAvI, sevAnA svAMga sajAvI, vinayanA vastro paherAvI, mArA hRdaya rUpI vIMTIMmAM namratAnuM naMga paherAvI, sva - para kalyANanuM kArya karatAM zIkhavyuM. evA mArA ghaTa ghaTamAM prANa puranArA sadgurudeva bA. bra. saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma. sA. nA smRtirUpa kara kamalomAM mArA samavAyAMga sUtranA anuvAdanuM ardhya dharAvuM chuM. pU. mukata - lIlama suziSyA sAdhvI vanitA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garadeva pU. ratilAla vAlajI ma. sA. nA tapa samrATa tapasvI. A guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIchaMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAthvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. - muni zatilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goMDala gaccha ziromaNi pU. zrI jayaMtamuni OMOM gayA NANasya atra anujJAyate badhaica anumanyate ca yaha "guruprApta Agama batrI zata punaprakAzana avazya kArya / idaM mayA kArya pUjya - goMDaka maccha kIrtidhara aruNodaya namra muninA prArabhyale ini mama lAva: taMtra kAupi dAkhana sthAna ini sada vizvakA anumadina kiyI zubha syAra sundara sthAna iti AznavacanaM api arthale [ ma. sA. nA svahastAkSare AnaMda maMgako 3 a zula thAramo... suMdara thAramo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. 27-4-2009 akSaya tRtIyA somabAra huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala gaccha kIrtidhara aruNoghya zrI namramukti prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalam. all. 29-08-200G akSaya tRtIyA - somavAra. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruprANa Agama batrIsI che (c) anuvAdiDAM @ A mahAsatIjIo sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI. bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA. DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma anuvAdikA zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2). zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjaprazrIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jebUdIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprajJapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. 5. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. 5. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAI ma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 'sisamAMparAthI usasamAja valaNazomUrti,saurASTra kesarI) gurudevazrI prANalAlajI ma.sA.nIthI caraNomAM zataguNa praNAmAMjali jAgRtatA ArjavatA sahiSNutA ladhutA sajanatA sitA bhavyatA, tajajJo mArdavatA apramato dAMto Gutheile pratirUpatA utsAhitA namatI vibhutA kRta64tI prabhutA prauDhatA karuNatA krAMtikAra katA sevAzIlatA saumyatA AtmaramaNatA samanvayatA jJAnotsukatA ojasvitA girAgratvatA AtmaraNatA. akutUhalatI nayukatatI sAmyatA tallInatA lokapriyatA AstikyatA tejasvitA vyavahAra kuzaLatA | dharmakalAdharatA ekAMtapriyatA zUravIratA rajJAnavRddhatA vasvitA indriya damanatA satyavaktatvatA sAnadAtA - saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA dhIratA kSamAzIlatA pracavena paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA sthiratA gariSThatA pratibhAsaMpannatA vAlA zikSAdAtA vairAgyavArdhakya guNagrAhakato pavitratA vizALatA dayALutA sabhyaparAkramatA ArAdha katA katArthatA udAsInato jJAnaprasArakatA dAkSiNyatI premALatA sauSThavatA lAvaNyatA samayasatI pAmatA tattvalokatA naitikatA zraddhALatA. pramodatA nirbhayatA | paramArthatA svaramAdhurya ahaMtA , vinItatA , udAratA gaMbhIratA karmaniSThatA vAtsalyatA nivedatA praviNatA paripakvatA amIratA nirlepatA | samatA upazAMtatA zratasaMpannatA zreSThatA cAritra parAyaNatA vIratA khamIratA variSThatA divyatA rocakatA upazamatA zatAdi salluNAlaMkRta tava vapuH bhUcA bhavAlaMbanam Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F badgaa JJ AAc OFF OF OPROGE immediatvarangemarissa, aginaamba S pU. zrI Thumara deva jarA-mANeka-prANa-ti-jama-gurubhyo namaka bruhI vela mAta deva-ujama phUla motI-Ama amRta muNIyo tama goMDala saMpradAya-guruprANa rati parivAra maMgala manISI munivaro zAstra SikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 02. pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 03. pU. zrI janakamuni ma.sA. 74. pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 75. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 01. pU. gulAbabAI ma. 02. pU. prANakuMvarabAI ma. 03. pU. lalitAbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 05. pU. vimaLAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 07. pU. puSpAbAI ma. 8. pU. vijayAbAI ma. 09. pU. tarUlatAbAI ma. 10. pU. jasavaMtIbAI ma. 11. pU. vasubAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 13. pU. latAbAI ma. 14. pU. bhadrAbAI ma. 15. pU. sumitrAbAI ma. 16. pU. sAdhanAbAI ma. 17. pU. aruNAbAI ma. 18. pU. saralAbAI ma. 19, pR. vanitAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. 21. pU. dhIramatIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. 30. pU. vinodInIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 32. pU. priyadarzanAbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 34. pU. mIrAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 36. pU. jotibAI ma. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 07. pU. zrI gajendramuni ma. sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 09. pU. zrI namramuni ma. sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. 45. pU. urvazIbAI ma. 46, pR. smitAbAI ma. 47, pU. urmilAbAI ma. 48. pU. DolabAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. 5. pU. saMgItAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. 52. pU. sunaMdAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. 54. pU. arcitAbAI ma. 55. pU. ajitAbAI ma. 56. pU. amitAbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 61. pU. tarubAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. 65. pU. biMdubAI ma. 66. pU. viralabAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 71. pU. zvetAbAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. ACDCIRCOLATOR 73. pU. nalinIbAI ma. 74. pU. rakSitAbAI ma. 7pa. pU. rozanIbAI ma. 76. pU. aMjItAbAI ma. 77. pU. saMjItAbAI ma. 78. pU. saMghamitrAbAI ma. 79. pU. AratIbAI ma. 80. pU. rUpAbAI ma. 81. pU. mitalabAI ma. 82. pU. zreyAbAI ma. 83. pU. zrIdattAbAI ma. 84. pU. zrutibAI ma. 85. pU. bhAvanAbAI ma. 86. pU. bhavitAbAI ma. 87. pU. jIjJeSAbAI ma. 88. pU. zreyAMsIbAI ma. 89. pU. parijJAbAI ma. 90. pU. zvetAMsIbAI ma. 91. pU. subodhikAbAI ma. 92. pU. zIlAbAI ma. 93. pU. hemAMzIbAI ma. 94. pu. nAtAbAI ma. 95. pU. pannAbAI ma. 96. pU. pUrvIbAI ma. 97. pU. jAgRtibAI ma. 98. pU. prabodhiDAbAI ma. 99. pU. priyalabAI ma. 10. pU. svarUpAbAI ma. 101, pU. suhAnIbAI ma. 102. pU. hRdayAbAI ma. 103. pU. vaidehIbAI ma. 104. pU. bhavyAMzIbAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 106. pU. saMboThIbAI ma. 107, pU. bhavyAnIbAI ma. 4000 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA) ratigara cerITebala TrasTa ha. TI. Ara. dozI goMDalagacchanA anasta sitArA saMtonA ziratAja, prANa parivAranA sAdhvIjIonA prANa samAna hajAro bhaktonA zraddhAnA kendrasthAna, tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. e potAnA sAdhaka jIvanamAM jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanAthI svayaMnI AtmasAdhanAne paripakava banAvI, tenI sAthe ja 145 mumukSuonA dIkSAdAtA banIne ratnatrayanI ArAdhanAnA preraka banyA hatA. sAdhaka jema jema adhyAtma sAdhanAmAM gahanatama UMDANamAM jato jAya che, tema tema temanuM aMtara karUNAbhAvathI dravita thAya che ane tenA pariNAme tevA sAdhako keTalA ya jIvadayA, mAnavasevA jevI pravRttiono paNa upadeza Ape che. pU. tapasvI gurudevanA jIvanamAM paNa AvI ja ghaTanA ghaTita thaI. aneka bhaktoe pU. gurudevanI zraddhA - bhaktithI teonA ja puNyanAmathI TrasTano prAraMbha karyo. pU. gurudevanI pratyakSa upasthitimAM ja A TrasTanA mAdhyamathI aneka mAnavasevAnI pravRttio, meDikala sahAya, gauzALA jevI pravRttio cAlu ja hatI. je Aje paNa TrasTI vayovRddha suzrAvaka zrI ratibhAI dozI tathA zrI TI. Ara. dozI karI rahyA che, te uparAMta pU. gurudevane jJAnArAdhanAnuM adamya AkarSaNa hatuM. tethI ja guru prANa Agama batrIsInA prathama prakAzanamAM teozrInI preraNAthI cAra AgamanA kRtAdhAra banI prakAzana kAryano prAraMbha karAvyo hato. pU. gurudevanI bhAvanAne lakSamAM rAkhIne Aje Agama batrIsInA punaH prakAzanamAM paNa TrasTIgaNa lAbha laI rahyA che. teone dhanyavAda. TrasTIo sadAya pU. gurudevanA Adarzone lakSamAM rAkhI, teoe cIMdhelA rAhe ja kAryazIla rahe e ja bhAvanA... guraprANa prakAzana PARASDHAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA viSaya pRSyAMka viSaya pRSTAMka 14 pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA. jIvana darzana pU. zrI prANalAlajI ma. sA. jIvana darzana pU. zrI ratilAlajI ma. sA. jIvana darzana punaH prakAzakanA be bola pUrva prakAzakanA be bola abhigama saMpAdakIya saMpAdana anubhava anuvAdikAnI kalame 32 asvAdhyAya samavAya - 1 AtmA, anAtmA, daMDa, adaMDa, kriyA, akriyA samavAya - 2 daMDa, rAzi, baMdhana, be tArAvALA nakSatro samavAya - 3. daMDa, gupti, zalya, gArava, virAdhanA traNa tArAvALA nakSatro samavAya - 4 kaSAya, dhyAna, vikathA, saMjJA, baMdha, cAra tArAvALA nakSatro samavAya - 5 kriyA, mahAvrata, kAmaguNa, samiti, astikAya, pAMca tArAvALA nakSatro samavAya - 6 lezyA, jIvanikAya, tapa, chAghasthika - samughAta, cha tArAvALA nakSatro samavAya - 7 bhayasthAna, samudyAta bhagavAna mahAvIranI avagAhanA samavAya - 8 madasthAna, pravacanamAtA vANavyaMtara devanAM caityavRkSa, pArzvanAthanA gaNa-gaNadhara samavAya - 9 brahmacarya guktio (vADa), agumio, pArzvanAthanI avagAhanA simavAya - 10. aNagAra dharma, samAdhisthAna, ariSTanemIavagAhanA, jJAnavRddhikArI nakSatra, kalpavRkSa | samavAya - 11 upAsaka pratimA, bhagavAna mahAvIranA gaNadhara samavAya - 12 bhikSapratimA, saMbhoga, kRtikarma samavAya - 13 kriyAsthAna, vimAna prastaTa prANAyupUrvanI vastu, prayoga samavAya - 14 bhUtagrAma, pUrva, jIvasthAna (guNasthAna), samavAya - 15 16 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 99 viSaya | | pRSTAMka| viSaya | pRSTAMka| paramAdhArmika deva, namiarihaMtanI - samavAya - 25 avagAhanA, vidyAnuvAda pUrvanI vastu pAMca mahAvratanI bhAvanA samavAya - 16 mallinAthanI avagAhanA, kaSAya, maMdara-meru parvatanA nAma, mithyAdaSTi-vikasendriyano karmaprakRti baMdha pArzvaprabhunI zramaNa saMpadA lokabindusAra pUrvanI vastu samavAya - 17 | samavAya - 26 asaMyama, saMyama, mAnuSottara parvata, dazA-kalpa-vyavahAranA uddezanakAla, AvAsa parvata, cAraNagati, maraNa bhavya jIvone karma prakRttinI sattA samavAya - 18 samavAya - 27 brahmacarya, ariSTaneminI zramaNa saMpadA aNagAra guNa, nigraMthasthAna, AcArAMganAM pada vedaka sakhyatvanA baMdha samaye karma sattA brAhmIlipinA lekhavidhAna samavAya - 28 asti nAstipravAda pUrvanI vastu AcAraprakalpa, mohakarmanI sattA samavAya - 19 Abhinibodhika jJAna jJAtAadhyayana, tIrthakarono agAravAsa deva, naraka gatinA baMdha samaye samavAya - 20 106 karma prakRtiono baMdha asamAdhisthAna, munisuvratanI avagAhanA, samavAya - 29 pratyAkhyAna pUrvanI vastu pApakRtaprasaMga, tIrthakara nAmanA baMdha sAthe samavAya - 21 109 anya karma baMdha ane devotpatti, zabaladoSa, AThamAM guNasthAnake samavAya - 30. 146 karmaprakRtinI sattA mohanIya sthAna, maMDitaputranI zramaNaparyAya samavAya - 22 | aranAtha tIrthakaranI avagAhanA parISaha, pulapariNAma sahastrArendranA sAmAnika devo samavAya - 23 pArzvanAthano ane mahAvIrano gRhavAsa trevIsa tIrthakarone sUryodayakALamAM kevalajJAna, samavAya - 31 23 tIrthakaro pUrvabhavamAM ekAdazAMgInA pAThI siddhonA AdiguNa, maMdara parvata samavAya - 24 119 | samavAya - 32 devAdhideva (tIrthakara), saIndra devasthAna yogasaMgraha, kuMthu arvatanA kevaLIo, 103 113 155 158 10 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTAMka viSaya | pRSTAMka | viSaya batrIsa tArAvALA nakSatra teIndriya jIvonuM 49 ahorAtranuM samavAya - 33 160 utkRSTa AyuSya azAtanAo, sUrya daSTigocara thavAnuM aMtara munisuvrata jinanA 50000 sAdhvIjIo samavAya - 34. 170 samavAya - 51 thI 60 tIrthakaronA atizaya, cakravartI vijaya | AcArAMga prathama zrutaskaMdhanA 51uddezanakAla camarendranA bhavanAvAsa, narakAvAsa mohanIya karmanAM para nAma samavAya - 35 170 bhagavAna mahAvIranA 53 zramaNono satyavacananA atizaya, anuttaravimAnamAM janma kuMthu arthanI avagAhanA, datta vAsudeva ariSTanemino 54 ahorAtrano chadmastha kALa tathA naMdana baladevanI avagAhanA, bhagavAna mahAvIranA eka divasamAM mANavaka caityastaMbha 14 (copana) vyAkhyAna samavAya - 36 thI 40 176 anaMtajinanA 54 gaNa ane gaNadhara mahAvIra svAmInA 36000 sAdhvIjIo 177 | malli arvatanuM 55000 varSanuM AyuSya 193 kuMthunAthanA 37 gaNadharo, bhagavAna mahAvIra dvArA puya-pApa pArzvajinanA 38000 sAdhvIjIo 178 | vipAka sUtranA 55 adhyayanonuM pratipAdana namijinanA 3900 avadhijJAnI muni | 179 | vimala jinanA 56 gaNa ane gaNadhara ariSTaneminA 40000 sAdhvIjIo mallijinanA 5700 manaH paryavajJAnI samavAya - 41 thI 50 1,3,5 narakanA 58 lAkha narakAvAsa namijinanA 41000 sAdhvIjIo, saMbhava jinano 5lAkha pUrva varSano gRhavAsa mahAvIra svAmInI 42varSanI zramaNaparyAya 1 malli jinanA 5000 avadhijJAnI muni nAmakarmanI 42 prakRtio 183 vimala jinanI 60 dhanuSyanI avagAhanA. karmavipAka sUtranA 43 adhyayana, samavAya - 61 thI 70 vimala ahaMtanI 44 peDhInuM nirvANa eka yuganA 61 RtumAsa dharma jinanI 45 dhanuSyanI avagAhanA 185 | vAsupUjyajinanA 62 gaNa ane gaNadhara 199 daSTivAdanAM 46 mAtRkApada RSabha jinano 63 lAkha pUrva varSano agnibhUtino 47 varSano gRhavAsa rAjyasana kALa, cakravartInAM 48000 paTTana, aSTA aSTamikA bhikSu pratimAnA 64 ahorAtra mauryaputrano 65 varSano gRhavAsa dharmajinanA 48 gaNa ane gaNadhara zreyAMsa jinanA 66 gaNa ane gaNadhara 198 184 186 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTAMka 223 210 214 viSaya | pRSTAMka viSaya eka yugamAM 67 nakSatra mAsa RSabhadeva, bharatarAjAno 83 lAkha pUrva vimalajinanI 68000nI zramaNasaMpadA | varSano gRhavAsakAla samaya kSetramAM 69 varSa ane varSadhara parvato205 RSabha jina, bharata, bAhubalI, brAhmI, bhagavAna mahAvIre varSAvAsanA 70 divasa | suMdarInuM 84 lAkha pUrva varSanuM AyuSya zeSa rahyA tyAre saMvatsarI karI zreyAMsa jinanuM 84 lAkha varSanuM AyuSya pArzvajinanI 70 varSanI zramaNa paryAya 207 | RSabhajinanA 84 gaNa ane gaNadhara vAsupUjya jinanI 70 dhanuSyanI avagAhanA | dhAtakIkhaMDanA maMdara parvata, rucakadvIpanA samavAya - 71 thI 80 209 mAMDalika parvatonI 85000 yojananI UMcAI 227 ajitajinano 71 lAkhapUrvano gRhavAsakAla| suvidhijinanA 86 gaNa ane gaNadhara mahAvIra jinanuM 72 varSanuM AyuSya supArzvajinanI 8600 vAdI saMpadA puruSanI boMtera kalAo maMdara parvata ane velaMdhara parvata vacce vijaya baladevanuM 73 lAkha varSanuM AyuSya 213 87000 yojananuM aMtara 228 agnibhUtinuM 74 varSanuM AyuSya | sUryacaMdranA parivAranA 88-88 mahAgraho 230 suvidhi jinanA 7500 kevaLI RSabha jinanuM trIjA ArAnA ane zItalanAthano 75000 pUrva varSano gRhavAsa mahAvIra jinanuM cothA ArAnA 89 zAMtinAthano 75000 varSano gRhavAsa pakSa zeSa rahyA tyAre mokSa gamana 231 vidyutakumAra devanA 76 lAkha bhavanAvAsa zAnti jinezvaranA 89000 sAdhvIjIo bharata cakravartIno 77 lAkha pUrva krioDano zItalanAthanI 90 dhanuSyanI avagAhanA rAjakumAra kALa samavAya 91 thI 100 akaMpita sthaviranuM 78 varSanuM AyuSya 216 vaiiyAvaccanA 91 prakAra jaMbudvIpanA ekadvArathI bIjA dvAra vacce kuMthunAthanA 9100 avadhijJAnI zramaNa, 79000 yojanAnuM aMtara 92 pratimA, IndrabhUtinuM 92varSano AyuSya zreyAMsa jina, tripurNa vAsudeva, caMdraprabha jinanA 93 gaNa ane gaNadhara acala baladevanI 80 dhanuSyanI avagAhanA zAMtinAthanA 9300 caturdazapUrvI munio samavAya - 81 thI 90 220 | ajitanAthanA 9400 avadhijJAnI munio kuMthu jinanA 8100 manaH paryAvajJAnI | | supArzvanAthanA 95 gaNa ane gaNadhara mahAvIrasvAmInuM 82 rAtrI pachI garbhasAharaNa kuMthunAthanuM 95000 AyuSya, zItala jinanA 83 gaNa ane gaNadhara 222 | sthavira mauryaputranuM 95 varSano AyuSya vira maMDitaputranuM 83 varSanuM AyuSya 215 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTAMka 307 308 o S o = o * o = viSaya viSaya pRSTAMka, cakravartInAM 96 karoDa gAma 239 | yamaka parvato, vRttavaitADhaya parvatonI 1000 haripheNa cakravartIno 9700 varSano gRhakAla yojananI UMcAI 253 naMdanavananA uparItalathI paMDakavananA pArzvanAthanA 1100 vaikriyalabdhivAna sAdhu nimnatalanuM 98000 yojanAnuM aMtara pArzvanAthanA 3, 27000 zrAvikAo 256 naMdanavananAM pUrva-pazcimI tathA dakSiNI RSabhajinathI mahAvIrajina vacce koTAkoTi uttarI caramAntanuM 99000 yojananuM aMtara sAgaropamanuM aMtara 258 dvAdazAMga gaNipiTaka - 259 zatabhiSA nakSatronA 100 tArA 244 gaNipiTakanuM mahimA 303 suvidhi-puSpadaMtanI 100 dhanuSyanI vividha viSaya nirUpaNaavagAhanA jIva - ajIva rAzI pArzvajinanuM 100 varSanuM AyuSya narakAvAsa, devonA AvAsa anekottarika vRddhi samavAya pAMca zarIra (doDhasothI kroDAkoDa sudhI) 246 avadhijJAna caMdraprabhunI 150 dhanuSyanI UMcAI vedanA - lezyA - AhAra - AyubaMdha supArzvajinanI 200 dhanuSyanI UMcAI AyuSyabaMdhanA AkarSa asurakumAronA 250 yojana UMcA prAsAdo. saMghayaNa, saMsthAna, veda ariSTanemino 300 varSano gRhavAsa | 247 atIta-anAgatanA mahApuraSo. 338 pArzvajinanA 350 cauda pUrvadhArI sAdhuo traNe kALanA tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, mahAvIra svAmInA 400 vAdI muni, | 248 baLadevanI vigato 338 ajitanAtha, sagaracakrInI 450 dhanuSyanI pariziSTa - 1 1. 24 tIrthakaronuM koSTaka 362 UMcAI 2. bharatakSetranA bhAvi 24 tIrthakaronA RSabhajina, bharatacakInI 500 dhanuSyanI nAma ane tenA pUrva bhavanA nAma 365 UMcAI 3. bAra cakravartInuM koSTaka, pArzvajinanA 600 vAdI muni nava baLadevanuM koSTaka vAsupUjya svAmInA 600 sahadIkSito 4. nava vAsudevanuM koSTaka ariSTaneminI kiMcit jUna 700 varSanI 5. airavatakSetranA avasarpiNIkevaLa paryAya, mahAvIra svAmInA 800 utsarpiNI kALanA covIsa tIrthakaro anuttaropapAtika muni 250 6. vivecita viSayonI AkArAdi ariSTaneminA 800 vAdI sAdhuo 251 | anukramaNikA 369 vimalavAhana kulakaranI 900 dhanuSyanI UMcAI o = 368 13 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. - jIvana darzana nAma : : zrI DuMgarasiMhabhAi. " janma : vi. saM. 1792. janmabhUmi : mAMgaroLa. pitAzrI : dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. mAtuzrI ? saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. janmasaMketa : mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane potAnI samIpe Avato joyo. bhAtR bhaginI : cAra bena - be bhAi. vairAgyanimitta : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. saMcamasvIkAra : vi. saM.1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. sadgaradeva : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. sahadIkSita parivAra : svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. saMyama sAdhanA : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAstro ane tattvajJAnano abhyAsa. tapa ArAdhanA rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. goMDala gacchasthApanA : vi. saM. 1845 mahAsuda -5 goMDala. tathA AcAryapada pradAna javalaMta guNo ': vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere.. na | 14 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramukhaziSya : AcArya 5. zrI bhImajI svAmI. pramukhaziSyA : pU. zrI hIrabAI ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. 6 sAdhu saMmelana ? vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhu sAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi che mATe 13 niyamo banAvyAM. vidArakSetra : kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. pratibodhita zrAvakavarca * zrI zobhecaMdrakarasanajI zAha - verAvaLa. sthiravAsa ? vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. anazana ArAdhanA : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. AyuSya : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. uttarAdhikArI : AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. upanAma : gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. pATa paraMparA : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTra kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. vidyamAna vicarato parivAra : 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. 15 . Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra kesarI, munipuMgavA pU. garadeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana zubha nAma che " prANalAlabhAI. janmabhUmi verAvaLa. pitA zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. mAtA saMskAra saMpannA kuMvarabAI. jJAti visA osavALa. janmadina vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra bhAtR-bhaginI cAra bhAI, traNa baheno. vairAgya bIjAropaNa be varSanI bAlyavaye. vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, gusvAra. tA. 13-3-1920 dIkSA bhUmi bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. gaccha paraMparA goMDala gaccha. saMyamadAtA mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. zikSA dAtA parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. dhArmika abhyAsa AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. saMgha netRtva traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. sevA zuzruSA vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 1 16 | Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmiri. samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AtyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra ttaa caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) a khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, DiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidhAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA, vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, gurucaraNa sevA, dIrgha daSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta 'saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI, bagasarA. vi. saM. 2013 mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. 17 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga | 18 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maunayoga dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. puNya prabhAva gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane che bhAvanI vRddhi thaI che. . vihAra kSetra gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa jJAna anumodana zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. dIkSA pradAnasaMkhyA 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. Acarita sUtro jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA keniMdA na karavI. jIvaMta guNo vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaca. anazana pratyAkhyAna I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. aMtima cAturmAsa rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) mahAprayANa rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 11 ravivAra madhyAhna kALe 1.35 kalAke. aMtima darzana tathA pAlakhI zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. aMtimakriyA sthAna 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. 19 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Deery punaH prakAzananA be bola (bIjI AvRtti) tIrthaMkara bhagavAnanA amRtasamA vacanone 'Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthaMkara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTakarI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe Agama jJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devaddhigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zruta ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAI ma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma.,zrI subodhikAbAIma. nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdiSTa varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze. 20 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. - pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta dajIno paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahyoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahyogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA., tathA Agama divAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvazruta ArAdhaka pU. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAM niSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane kompyuTarAIjhaD karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAM ya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) ( 23 zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI) Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. saubhAgyathI samavAyAMga gaNitAnuyoga zAstra para lakhavA mATe je preraNA maLI che te varakRpAnuM pariNAma che. svAdhyAya, ciMtana-manana, e zAstranuM pradhAna lakSya hoya che ane A lakSyanI siddhi mATe zAstrakAroe avanavI rItathI zAstra prarUpaNA karI che. jaina zAstromAM vizva sAhityathI sarvathA nirAlI evI eka padhdhatinuM avalaMbana karavAmAM AvyuM che ane vizvanA jaDa-cetana, sUkSma ke skUla badhAM paryAyonuM gaNita kramazaH eka gaNanA koSTakamAM mUkavAmAM AvyuM che. A nirAlI padhdhatimAM koipaNa prakAranA viSayanI ekarUpatA nathI paraMtu gaNitanI samasaMkhyAnuM pUruM dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. koipaNa vidhAnano cotho pAyo pUrti karanAro hoya che. A samavAyAMga zAstra paNa caturtha aMgazAstra che. AthI abhyAsIne sahaja tenuM mahattva daSTigocara thaze. saMkhyAyAm samatveta ApAtyante tattvAni padArthAzca / arthAt saMkhyAmAM samAnatAvALA je tattvo ane padArtho che, teno saMgraha karavAmAM Avyo che. tene "samavAya' zabdathI saMgrahita karyA hoya tema anumAna karI zakAya che. A pramANe artha karavAthI zAstranuM nAma sArthaka bane che. saMkhyAnI samAnatAnuM zuM mahatva hoya zake ? te eka vicAraNIya prazna che. hakIkatamAM eka saMkhyAne choDIne bAkI badhI saMkhyA kAlpanika ke bauddhika che. buddhinuM A eka gUDha rahasya che. padArtha pote svayaM potAnA arthamAM eka ja che. harzanazAkhomA ekattvameva zAzvataM satyaM dvitvaM ityAdi sarve aMkAH saMkhyA:kAlpanikAH kiM vA voddhi: | ' arthAt darzanazAstromAM eka saMkhyAne ja sat saMkhyA mAnI che ane te zAzvata che. ekathI adhika be traNa ityAdi adhika saMkhyAo buddhigata rahasya che, kalpanAne AdhAre che chatAM paNa A badhI saMkhyAonuM gaNita ke gaNanA tattvajJAnamAM ke bIjI koipaNa vidyAomAM eTaluM upakArI che ke teno lopa karI zakAya tema nathI. saMkhyA bAbatamAM ATaluM kahyA pachI saMkhyAnI samAnatA padArthanA guNadharmo sAthe ghaTita thatI hoya che, jema ke indriyo pAMca che ane pAMca tenA viSayo che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** juo, AmAM indriyo svataMtra che ane tenA viSayo svataMtra che chatAM baMnemAM je prAkRtika niyama che te adbhuta che. A eka sAdhAraNa ddaSTAMta che paraMtu samasaMkhyAvALA be tattvomAM je kAMi rahasya che te sAdhake svayaM zodhI levAnuM che. zAstrakArano paNa A ja uddeza che ke samAna saMkhyAvALA padArthomAM je sAmAnya guNanuM darzana che tenuM saMzodhana karI sAmAnya tathA vizeSa dharmanuM gaNita karI vividha prakAranA nayathI jJAna meLavavuM joie ane sAdhake paNa yogasAdhanA ke dhyAna sAdhanAthI temAM sthira thai A samasaMkhyAvALA padArthone nihALavAthI te padArtho svayaM rahasya batAvaze arthAta tenuM rahasya pragaTa thaze. temAMthI eka adbhuta sidhdhAMtano AviSkAra paNa thaze arthAt vikalpa choDIne zAMta bhAve padArthanuM nirIkSaNa ke digdarzana karavAthI te padArtho svayaM potAnA rahasyonuM udghATana karaze ane kare che. A ddaSTie jo ApaNe vicAra karIe to samavAyAMga zAstra ke evA koipaNa sAMkhyika zAstra ghaNAM ja mahatvapUrNa che. A samavAyAMgazAstra eka prakAre vizva padArthono koSa che. vizva svayaM padArthano eka bhaMDAra che. te bhaMDAramAM badhI vastuo goThavIne rAkhavAmAM na Ave to koipaNa vastu hAtha lAgatI nathI. A kAMi jevo tevo nAno bhaMDAra nathI. samagra lokane AvarI le, tevo bhaMDAra che. bhaMDAramAM rahelAM sthULa - sUkSma, guNAtmaka ke bhAvAtmaka ke kriyAtmaka padArthone naMbara ApI zAstrakAroe eka adbhuta rIte vizva darzana karAvyuM che ane vizvayAtrAmAM kayA kayA padArtho keTalI saMkhyAmAM laine potAnA kendramAM kAma karI rahyA che, teno abhAsa Apyo che. sAdhAraNa budhdhivALAne ema lAge ke samAna saMkhyAvALA padArthone eka paMktimAM bolavA, te khAsa navIna vAta nathI, jANe tene aMka gaNanA jevuM lAge che paraMtu zAstra pratye zradhdhAvAna vyakti ke sAdhaka anaMtajJAnIono vizeSa upakArane mAnIne samavAyAMga sUtranA AdhAre jo viSayayAtrA kare to bahu sahelAithI samagra vizva potAnA dila dimAgamAM aMkita thAya teTaluM ja nahIM paraMtu rAga - dveSathI mukta thai badhAM dravyone potAnI paMktimAM svataMtrarUpe kriyAzIla nihALI vizva potAnI jagyAe vyavasthita kAma karI rahyuM che ane svayaM A gaNita to sAkSI mAtra che tevuM AnaMdanuM mojuM paNa anubhave che. zAstra mAtra sAdhanAnA aMgo che. te phakta bhaNavA pUratA ja sImita nathI paraMtu padArtha pratye jakaDAyelA ke baMdhAyelA mahat bhAvone chUTA pADI zAstra eka AdhyAtmika zAstranuM AB 25 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** kAma kare che. kharA arthamAM A badhA zAstro arihaMta ja che. arihaMta bhagavAna atyAre pratyakSa nathI paraMtu A zAstra bhagavAna sAkSAta arihaMta che. samavAyAMga zAstra A prakAre phakta gaNanA mATe ja nathI paraMtu sAdhanAnuM eka rahasyamaya aMga che. A nAmamAM Avelo 'samavAya' zabda pratyakSa ke parokSa rUpe samabhAvano bodha karAve che. samabhAva e jainadharmano mukhya sidhdhAMta che.jainadharma, A nAmane badale koipaNa bIjo zabda paryAya mUkavAnuM kahe to 'samabhAva dharma' mUkI zakAya. koine koi rIte samabhAva tarapha vaLavuM, samabhAve nirIkSaNa karavuM, samatAne keLavavI, samasthitimAM cAlyA javuM, te jaina sAdhanAnuM pradhAna lakSa che, ekamAtra lakSa che. A ApaNuM pavitra samavAyazAstra samasthitimAM tamArA manane lAvIne mUke, padArthonI aMdara rahelI samAnatAnA tamane darzana karAve ane padArtho bhinna hovA chatAM keTakeTalI jagyAe samAnatA dharAve che tenuM darzana karAvI temane paNa samatAnA samudramAM snAna karAve che. "dhanya che A nAmanA dyotaka evA mahApuruSane ane tethI paNa vadhAre te dhanya AtmAo che, je A vIravANInuM saMpAdana karI lokabhASAmAM bALajIvo paNa teno bodha karI zake e rIte jJAnatapa karI samavAyAMga Adi zAstranuM saMpAdana karI rahyA che. kahetA harSa thAya che ke A saMpAdana karanArA koi anya vyakita nathI paNa ApaNA ja saMpradAyanA, amArA pratye ananya bhakti dharAvanArA ane kaThora tapazcaryA sAthe zAstra svAdhyAya karatAM, karAvatA evA lIlamabAi mahAsatIjI. teo ekalA nahIM temanA ziSyA ratnA viduSI sAdhvIjI AratIbAi svAmI tathA subodhikAbAi svAmI, jeoe A zAstranuM saMpAdana karyu che. te badhAM vizeSa rUpe dhanyatAne pAtra che. paraMtu samayano kevo upakAra ! ke ghaNA Amukha lakhyA paraMtu A Amukha lakhatI vakhate jemane ame dhanyatA sAthe ArzIvAda ApavA mAMgIe chIe te divyamUrti satIjIo Aje amArI sAme ja upasthita che ane namrabhAve ArAdhanA karI rahyA che. A Amukha lakhAvatAM roma - roma harSano udbhava thai rahyo che ane sUkSma viSayo saMbaMdhI je kAMi jharaNuM pravAhita thAya che temAM paNa teo upakArI hoya, tevo manamAM AhlAdabhAva janme che. samavAya sUtrano ATalo TUMko Amukha lakhI abhyAsIne vadhAre UMDAimAM na lai jatA tene svayaM temAM DUbakI mArI zAstrarUpI A ratnAkaramAMthI ratno meLavavA preraNA ApIe chIe. AB 26 - jayaMtamuni peTarabAra. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya apUrva zrutaArAdhaka bA.. pU. lIlamabAI ma. sa. AtmAnA sadguNo pragaTa thAya che, anubhavAya che, paraMtu te anirvacanIya hoya che. eka vyakti jyAre ropAne rope che ane mAvajata kare che, tyAre te vRkSa phUlya phAlyuM banIne mAlikane phaLa, phUla vagerethI pUrNa saMtoSa Ape che. tevI ja rIte gurudevanA vizALa parivAre zramaNI vidyApITha muMbaImAM abhyAsa karI, siddhAMtonuM vargIkaraNa karI, potAnI zakti anusAra yogadAna ApI, siddhAMtono gujarAtI anuvAda karI, eka udAharaNa pUruM pADI mArA AtmAne saMtoSa arpaNa karyo che. kayA zabdothI varNana karuM? mArA gusvaryane yAda karuM chuM ane AMkho azruthI UbharAI jAya che, kaMTha gadgadita thaI jAya che. Aje sAvarakuMDalAmAM cAturmAsa rahI chuM tyAre bhUtakALamAM sarI javAya che. hajAro kiraNothI prakAzato sUrya jyAre udita thAya che tyAre koIne khIlavAnuM ke khulavAnuM kahevuM paDatuM nathI. saheje darekanI AMkho, pAMkhaDIo, vanarAIo, khIlI-khulI UThe che. tema guru zrI prANa jyAre nehabharyA, nUrabharyA netrothI ane vivekaprajJApUrvakanA jJAnamAM pariNata karIne vItarAgavANInI vAcanA ApatAM eka zabdanA aneka artha karatA tyAre hRdaya khIlIne khulI UThatuM. gurudeva kahetA ke A siddhAMtono gujarAtI anuvAda thAya to samAjane ghaNA UpakAranuM nimitta kAraNa thAya. Aje te svapna sAkAra thatAM hRdaya AnaMdathI bharAI jAya che, mastaka jhUkI jAya che. aho guruprANa ! ApanA vadana kamaLamAMthI nIkaLelAM vacano, vAcanAono yatkiMcita puruSArtha karIne samAja samakSa mUkatAM AhvAda anubhavIe chIe. - priya pAThaka! Aje ApanA hAthamAM amo 'samavAyAMga' sUtrano gujarAtI anuvAda pustakarUpe pragaTa karI rahyA chIe. samavAyAMga sUtra eka sAgara che. temAM jagatanA jeTalA zabda, naya, nikSepAdi je je vaktavyarUpa nadIo che, te temAM maLI jAya che. samavAyano 27 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha che sama + avAya. sama = sAthe, eka sAthe, avAya = nirNaya-nizcaya, eka sAthe saMpUrNa lokAlokanI vastuno nizcaya karI zakAya, vargIkaraNa karI zakAya tenuM nAma samavAya. sa = samyagbodhane, ma = manana karIne, vA = vANImAM, ya = yatidharmarUpa yamamAM joDI AtmAnA asaMkhyAta pradezamAM rahelA anaMta guNAtmaka dharmane pAmI zakAya. viSama bhAvono samanvaya karI, jIvanA samatA dharmamAM lIna thaI, ramaNatA karI UrdhvagAmI banI, jIva-ajIvanA jJAyaka banI, sAcA sukhanA svAdanuM vedana karI, zuddha cetanya siddha banI javAya tenuM nAma che, samavAya. prastuta sUtra gaNita saMkhyArUpe ekathI laIne koTAnakoTImAM anaMtanA bhAMgA tarapha laI jAya che. eka AtmAnuM varNana karatAM AtmA keTalA prapaMcamAM paDI. karmamaya banI paribhramaNa karI rahyo che, tenuM dIvyatva batAvI veda, saMjJA, kaSAya, Arta, raudradhyAna vagere batAvatAM chevaTamAM karmarahita kevI rIte banAya, te mATe paMcAcAra, samiti, guptinuM varNana karI siddhadazA sudhI pahoMcADI de che, AvuM suMdara A prastuta sUtra che. AptavANInA zrutadevatA gaNadhara paramAtmAthI laIne gaNivaro, AcAryo, RSi, maharSioe A saravANI cAlu rAkhI karNa, upakarNa ApatAM ApatAM lipimaya banatAM Aje komyuTaranA jamAnAmAM ophaseTa prinTIMga sudhImAM paDIne AptavANIne sajIva rAkhavAnA prayatno saphaLa karI cUkyA che. dhanya ho ! te RSi puMgavone. amoe to taiyAra vastune khAlI patrAkAramAM goThavavAno sAmAnya puruSArtha karyo che. A sUtrano anuvAda karavAno yazasvI phALo mArI suziSyA viduSI, ugra dIrgha tapasvinI sAdhvI vanitAnA zire jAya che. temaNe athAga parizrama karIne A gujarAtI lipimAM lakhyuM che. amArA parama upakArI vANIbhUSaNa pU. girIzacaMdrajI gurudeva, jeoe puruSArtha karI traNa lokanI amUla nidhi samA gItArtha Agama manISI trilokamunijIne ahIM lAvI upasthita karyA che. teoe te lakhelA Agamone AbhUSaNo paherAvI zRMgArita karI susajijata karyA che. A kArya vegavaMtu banAvI susvaccha ane sughaDa banAvyuM che. dhanya ho ! gurudeva trilokamuni ! amAruM kAma Ape niSkAma svAdhyAyapremI banIne saphaLa karyuM. huM anekazaH dhanyavAda ApI mastaka jhUkAvIne namaskAra karuM chuM tathA Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikAne saMpAdana sahayoga ApavA mATe abhinaMdana ApuM chuM. amArA gurukuLanI kalagI samA, kRza zarIrI sAdhvI vanitAzrInuM abhivAdana karuM chuM. 28 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teno satya puruSArtha tapa ane saMyama dvArA karma nirjarAnuM kAraNa bane te paNa samavAya banI karmakSaya karI mokSArthI bane tevA AzIrvAda ApuM chuM. dhAryu na hoya ane akasmAta A badhuM bane te kharekhara Azcarya lAge paNa tevuM nathI A paNa eka samavAya che. samavAya pAMca che. svabhAva, puruSArtha, kALa, karma ane niyati. AtmAmAM svabhAva upaDayo ane gurudevanI janmazatAbdI varSamAM ja Agama prasiddha karIe evo puruSArtha turta ja zarU karyo. kALabaLa royalapArkamAM pU. gurudevanI AjJA, prakAzana samiti, zAstra vitaraNa, puruSArtha vaDe lakhavAnI sakriyatA ane sarvanA utsAhanuM satkarma udbhavyuM ane Aje niyatirUpa bhavya kArya siddha thavA lAgyuM. A paNa eka samavAya ja che. A siddhAMtonuM je loko paThana karaze teonA jIvanamAM viSamavAda nAza pAmI samavAdano saMvAda sarjAze. A take zarIranI kAMti ane zakitane sAcavanAra prophesara sAheba zrI kAMtibhAI dave, mukulIkaraNa karI otaprota banI janArA zrI mukundabhAI zramaNopAsaka, ujjavaLa bhAvone preSita karatAM zrI caMdrakAMtabhAI vagere prakAzana samitinA susabhyo tathA AvuM suMdara kArya karI ApanAra nehabharyA bhaktibhAvavALA nehalabhAI badhAnuM abhivAdana karuM chuM. dhanya ho A dharatI ! yAvat caMdra divAkarI AptavANI banI sarvanuM kalyANa kare. zubhaMbhavatu. Agama avagAhanamAM kaMI ochuM--adhika lakhAyuM hoya, koIpaNa bhUla rahI javA pAmI hoya, to vItarAga AtmA paMcaparameSThInI sAkSIe 'micchAmi dukkaDaM" bodhIbIja dIkSA--zikSA dore bAMdhI, "mukta-lIlama" taNA tAraka thayA, evA guruNI "ujama-phUla-aMbAmAta"ne vaMdana karuM bhAvabharyA; vItarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to mAgu' punaH kSamApanA, maMgala maitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM vijJApanA. -sAdhvI lIlama 29 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA zrI ThANAMgasUtra ane samavAyaMgasUtra jainatattvajJAnanA koSa samAna che. jainatattvajJAnanA prAyaH viSayono temAM samAveza thAya che. te uparAMta keTalIka aitihAsika ghaTanAo, bhaugolika paristhitio, caMdra, sUrya, nakSatra Adi jyotiSka cakra, vagere viSayo para vistRta mAhitI prApta thAya che. saMpUrNa AgamamAM nAnA nAnA sUtro ja saMgrahita che. te uparAMta saMkhyAnI ddaSTie viSayonuM saMkalana hovAthI viSayamAM koi krama nathI tethI zabdika rIte saraLa pratita thatAM A AgamanA bhAvone pUrNapaNe udghATita karavA, te UMDANa bhareluM kArya banI jAya che. kevaLa sUtro ane artha vAMcavA mAtrathI pAThakone saMtoSa thato nathI paraMtu te te viSayonI apekSA, te viSayonA AnuSaMgika viSayonI jANakArI sAthe viSayanuM spaSTIkaraNa maLe, tyAre ja pAThako AgamanA bhAvone pAmI zake che. A AgamanA saMpAdanamAM amoe te lakSya pUrNa karavAno puruSArtha karyo che. A samaye emone anya AgamonuM kareluM saMpAdana ghaNuM upayogI thayuM che. cothA samavAyamAM dhyAnanA cAra prakAranA nAma mAtranuM kathana che. dhyAna, sAdhaka jIvananI puSTi mATe auSadhi samAna che. tenI vistRta jANakArI, prazasta- aprazasta dhyAnanI samajaNa aupapAtika sUtra tathA anya graMthonA AdhAre ApI che. te ja rIte caudamA samavAyamAM cauda guNasthAnonA nAma che. guNasthAnanuM svarUpa anya AgamomAM paNa nathI. tema chatAM sAdhakone AtmanirikSaNamAM potAnI vAstavika paristhitine jANavA mATe tenuM jJAna jarUrI che. A prakAranA AdhyAtmika viSayonI upayogitA svIkArIne te 30 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayonuM vistRta vivecana graMthonA AdhAre ApyuM che. paccIsamA samavAyamAM pAMca mahAvratanI 25 bhAvanAnuM nirUpaNa che. AcArAMga sUtra, praznavyAkaraNa sUtramAM paNa 25 bhAvanAnuM kathana che paraMtu tenA nAma ane kramamAM bhinnatA pratita thAya che. prastuta saMskaraNamAM 25 bhAvanAnuM kathana traNe AgamonI apekSAe koSTakarUpe ApyuM che. jethI pAThako sahaja rIte tulanAtmaka adhyayana karI zake che. te ja rIte brahmacaryanI nava guptinuM kathana paNa uttarAdhyayana sUtra, ThANAMga sUtra ane samavAyAMga sUtranA AdhAre koSTakarUpe ApyuM che. aneka samavAyamAM jaMbUDhIpa Adi dvIpa, samudro, parvata, nadI, Adi sthAnonI saMkhyA tathA tenA pramANonuM nirUpaNa che. tenuM spaSTIkaraNa jaMbUdvIpa prajJApti sUtra tathA jIvAjIvAbhigama sUtranA saMdarbhathI karyuM che. bAramAM samavAya sUtra 4 mAM verUyA mUtre suvAsatna noyaDuM vidyumevi paUUttA / vedikA mULamAM bAra yojana pahoLI che, tevo sUtrapATha che paraMtu jaMbUDhIpa prajJApti sUtra vakSaskAra - 1 pramANe jagatI mULamAM 12 yojana pahoLI che tethInA pAkane svIkRta karI verUyA pAThane kauMsamAM rAkhyo che. ogaNyAeMsImAM samavAyamAM chaThThI narakanA madhyabhAgathI chaThThA ghanodadhinA nIcenA talanuM aMtara ogaNyAeMsI hajAra yojanAnuM kahyuM che paNa, jIvAjIvAbhigama sUtronusAra pAMcamI narakanA madhyabhAgathI pAMcamA ghanodadhinA nIcenA talanuM aMtara 70000yojana thAya che mATe paMcama pAThane mAnya rAkhI chaThThasUtra pAThane kauMsamAM mUkyo che. coryAsImA samavAyamAM nivAsa-smaya vAsiyA nIvA dhanupiTTA caurAsIiM joyaNasahassAiM solasa joyaNAI cattAri ya bhAga joyaNassa pariphleve pachAtA | pATha che. harivarSa - ramekavarSanI jIvAnA dhanupRSThanI paridhi 84000 yojana ane yojanAnA cArabhAganI che... jaMbUdvIpaprajJapti sUtra 84000 yojana ane eka yojananA ogaNIsa bhAgamAMthI cAra bhAga pramANe te prasiddha che. jaMbUdvIpaprajJapti sUtrAnusAra ahIM mUMvIsamA - " sUtrapAThano kauMsamAM svIkAra karyo che. A sUtrapAThonuM vizeSa spaSTIkaraNa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecanamAM karyu che. navamAM samavAyamAM caMdra sAthe uttara dizAthI yoga karanArA abhijita vagere nava nakSatronuM kathana karyuM che. caMdra - sUrya prajJApti sUtramAM ne gaM savA caMdrassa uttareLa noLati teO vArasa... A prakArano pATha che. vivecanamAM teno samanvaya karatAM jaNAvyuM che ke abhijitathI svAti paryaMtanA bAra nakSatro caMdra sAthe uttara dizAthI yoga kare che paraMtu navamuM samavAya hovAthI prastutamAM sUtrakAre nava nakSatronuM kathana karyu che. A rIte dareka sUtrane samajAvavA mATe yathAzakya prayatna karyo che. anaMta upakArI pU. zrI tapasvI gurudevanI asIma kRpA, apUrva zruta ArAdhaka guruNImaiyA pU. lIlamabAi ma., viralaprabhA pU. vIratibAi ma.nA pAvana sAMnidhyamAM karelo zAstra svAdhyAya amArA kAryanuM preraka baLa banI gayuM che. saphaLatAnA A sonerI avasare upakArIonA upakArano hRdayathI svIkAra karIne teozrInA zrI caraNomAM bhAvavaMdana karIe chIe. aMte zrI samavAyAMgasUtranuM saMpAdana AtmasAdhanAmAM kAryazIla pAMca samavAyamAMthI puruSArtha samavAyane balavattara banAve, anya cAra samavAyanI khUTatI kaDI pUrNa thAya ane sAdhanA pragatizIla bane e ja bhAvanA pragaTa karI virAma pAmIe chIe. Agama saMpAdanamAM jinAjJAthI ochI, adhika ke viparIta prarUpaNA thaI hoya to parameSThI bhagavaMtonI sAkSIe trividhe trividha kSamAyAcanA... sadA RNI mAta-tAta caMpAbena-zAmaLajIbhAi! sadARRNI mAta-tAta lalitAbena-popaTabhAI! karyuM tame saMskAronuM siMcana, karyuM tame saMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukata - lIlama - vIra guruNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana zaraNu grahyuM pU. mukta - lIlama guruNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devaguru-dharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe pAmuM Atmadarzana. 32 devaguru-dharmanI maLe evI kRpA zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAdikAnI kalame - muktalIlama zizu sAdhvI nitAbAI ma. vizvanA je dArzaniko, daSTAo, ciMtakoe " AtmasattA " upara ciMtana karela che athavA Atma sAkSAtkAra karela che teoe para hitArthe AtmavikAsanAM sAdhano tathA paddhatio para paNa paryApta ciMtana manana karela che. AtmA tathA tattva saMbaMdhita tenuM ciMtana-pravacana Aja Agama / piTaka / veda / upaniSada Adi vividha nAmothI vizruta che. jaina darzananI dhAraNA che ke AtmAnA vikAro, rAga, dveSa Adine sAdhanAnA dvArA dUra karI zakAya che ane vikAra jyAre pUrNataH nirasta thaI jAya che tyAre AtmAnI zaktirUpe jJAna, sukha, vIrya Adi saMpUrNa rUpamAM udghATita thaI jAya che. zaktiono saMpUrNa vikAsa ja sarvajJatA che ane sarvajJa Apta puruSanI vANI, vacana, kathana, prarUpaNA, "Agama" nA nAmathI abhihita hoya che. Agama arthAt tattvajJAna, AtmajJAna tathA AcAra vyavahArano samyak paribodha denAra zAstra/sUtra/Aptavacana. sAmAnyataH sarvajJanAM vacano/vANInuM saMkalana karavAmAM AvatuM nathI. te to vikharAyelAM puSponI samAna hoya che, viziSTa atizaya saMpanna sarvajJa puruSa je dharmatIrthanuM pravartana kare che, saMghIya jIvana paddhatimAM dharma sAdhanAne sthApita kare che te dharma pravartaka arihaMta athavA tIrthaMkara kahevAya che. tIrthaMkara devanI janakalyANakAriNI vANIne teonA atizaya saMpanna vidvAna ziSya, gaNadhara saMkalita karIne " Agama " athavA zAstranuM rUpa ApI de che arthAt jina vacanarUpa sumano mALAnA rUpamAM guMthAI jAya che tyAre te "Agama"nuM rUpa dhAraNa kare che. te Agama arthAt jina pravacana e ja ApaNAM sahunA mATe Atma vidyA athavA mokSa vidyAno mULa srota che. "Agama" prAcInatama samayamAM "gaNipiTaka" kahevAtuM hatuM. arihaMtonA pravacanarUpa samagra zAstra dvAdazAMgamAM samAhita hoya che. dvAdazAMganAM AcArAMga, sUyagaDAMga Adi aMga, upAMga Adi aneka bhedopabheda vikasita thayA che. A dvAdazAMgInuM adhyayana pratyeka mumukSune mATe Avazyaka ane upAdeya mAnela che. dvAdazAMgImAM paNa 33 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM aMga vizALa ane samagra zruta jJAnano bhaMDAra che, tenuM adhyayana ghaNI ja viziSTa pratibhA saMpanna zruta saMpanna sAdhaka karI zake che. mATe sAmAnyataH agiyAra aMganuM adhyayana sAdhakoe karavAnuM rahyuM tethI tenA tarapha badhAnI gati, mati rahI che. jyAre lakhavAnI paraMparA na hatI, lakhavAnAM sAdhanono vikAsa paNa ocho hato tyAre Agamone smRtinA AdhAra para athavA guru paraMparAthI kaMThastha karIne surakSita rAkhavAmAM AvatAM hatAM. eTalA mATe ja Agama jJAnane zrutajJAna kahevAmAM AvyuM che. bhagavAna mahAvIranA nirvANanA eka hajAra varSa sudhI AgamonuM jJAna smRti zruti paraMparA para ja AdhArita rahyuM. tyAra pachI smRti daurbalyathI bhulAI javAnA kAraNe ane guru paraMparAno viccheda Adi aneka kAraNothI dhIre dhIre Agama jJAna lupta thavA lAgyuM. mahAsarovaranuM pANI sukAtAM sukAtAM goSpada(khAbociyuM) mAtra rahI gayuM. mumukSu zramaNone mATe jyAM A ciMtAno viSaya hato, tyAM ciMtananI tatparatA temaja jAgarukatAne paDakAra paNa hato. teo tatpara thayA. zrutajJAna nidhinA saMrakSaNa hetuthI mahAna RtapAragAmI devardhvigaNi kSamAzramaNe tyAre vidvAna zramaNonuM eka samelana bolAvyuM ane smRti doSathI bhulAI rahelAM Agama jJAnane surakSita rAkhavAnuM AhvAna karyuM. sarvasammatithI Agamone lipibaddha karAyAM. jinavANIne pustakArUDha karavAnuM A aitihAsika kArya vastutaH AjanI samagra jJAna pipAsu prajAne mATe eka avarNanIya upakAra siddha thayo. saMskRti, darzana, dharma tathA Atma vijJAnanI prAcInatama jJAnadhArAne pravAhamAna rAkhavAno A upakrama vIranirvANanA 980thI 993varSa sudhImAM prAcIna nagarI valabhI(saurASTra)mAM AcArya devardhvigaNi kSamAzramaNanA netatvamAM saMpanna thayo. jo ke AgamonI vAcanA tenA pahelAM paNa thaI hatI paraMtu lipibaddha karavAno temano A prathama prayAsa hato. Aje prApta jaina sUtronI maukhika paraMparAnuM aMtima saMskaraNa A vAcanAmAM saMpanna thayuM hatuM. pustakArUDha thayA pachI AgamonuM svarUpa mULarUpamAM to surakSita thaI gayuM che, paraMtu kAladoSa, zramaNa-saMghonA AMtarika matabhedo, pramAda temaja bhArata bhUmi para bahAranA videzIonAM AkramaNonAM kAraNe vipula jJAnabhaMDArono nAza vagere anekAneka kAraNothI Agama jJAnanI vipula saMpatti, arthabodhanI samyaka guru paMraparA dhIre dhIre kSaNa ane vilupta-nAza thavAthI, jaLavAI nahIM. AgamonAM aneka mahatvapUrNa pada, saMdarbha tathA tenA gUDhArthanuM jJAna, chinna-vichinna thatuM cAlyuM gayuM. paripakva bhASAjJAnanA abhAvamAM je Agama hAthathI lakhAtAM hatAM, te paNa zuddha pAThavALAM na hatA. tenA samyaka 34 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthanuM jJAna devAvALA paNa bhAgye ja maLatAM. A rIte aneka kAraNothI AgamanI pAvanadhArA saMkucita thaI gaI. vikrama saMvatanI soLamI zatAbdImAM vIra lokAzAhe A dizAmAM krAntikArI prayatna karyo. AgamonAM zuddha ane yathArtha arthajJAnane nirUpita karavA eka sAhasika upakrama pharIthI cAlu thayo paraMtu thoDA samaya pachI temAM paNa sAMpradAyika vidveSathI vyavadhAna upasthita thavA lAgyAM. saiddhAMtika vigraha tathA lipikAronuM atyaMta ochAM jJAnane kAraNe AgamonI anupalabdhinA kAraNe samyaka arthabodha pAmavAmAM ghaNuM moTuM vidana AvyuM. ogaNIsamI zatAbdInA prathama caraNamAM jyAre Agama mudraNanI paraMparA cAlI tyArathI pAThakone kaMIka suvidhA prApta thaI. dhIre dhIre vidvAnonA prayAsothI AgamonI prAcIna niryuktio, bhASya, cUrNio, TIkAo vagere prakAzamAM AvyAM ane tenA AdhAra para AgamonA spaSTa-sugama bhAvabodha saraLa bhASAmAM prakAzita thayA. Aje pahelAM karatAM kaMIka adhika Agama-svAdhyAyanI pravRtti vadhI che. janatAmAM Agamo pratyenuM AkarSaNa tathA ruci jAgRta thaI rahI che. A ruci jAgaraNamAM aneka videzI AgamajJa vidvAno tathA bhAratIya jainetara vidvAnonA Agama zruta sevAno paNa prabhAva che. tethI ApaNe vizeSa gaurava anubhavIe chIe. je kaMI paNa Aje upalabdha zAstro che temAM ja zraddhAthI saMtoSa mAnI Atma vikAsa karavAno che. e ja zreya che. zraddhAnuM sUtra A prakAre che- "tameva sarva saM = nidi pave" -AcArAMga sUtro prastuta sUtrano nAma bodha : zramaNa bhagavAna mahAvIranI vimala vANInuM saMkalana sarvaprathama temanA pradhAna ziSya gaNadharoe karyuM. te saMkalana aMga sUtronAM rUpamAM vizruta che. aMga bAra che. vartamAna samayamAM bAramuM aMga daSTivAda upalabdha nathI. bAkInAM agiyAra aMgomAM samavAyAMganuM sthAna cothuM che. Agama sAhityamAM temanuM anokhuM sthAna che. jIva vijJAna, sRSTi vidyA, adhyAtma vidyA, tattva vidhA, ItihAsanAM mahattvapUrNa tathyono A anupama koSa che. AcArya abhayadeve lakhyuM che- prastuta AgamamAM jIva-ajIva, prasRti padArthono pariccheda athavA samavatAra che. tethI A AgamanuM nAma samavAya athavA samavAo 35 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. siddhAMta cakravartI AcArya nemicaMdrajIe lakhela che ke temAM jIva Adi padArthonuM sAdazya sAmAnyathI nirNaya levAmAM Avela che. tethI tenuM nAma 'samavAya" che. viSaya vastu :- naMdIsUtramAM samavAyAMganI viSaya sUcI che, te A pramANe che. (1) jIva-ajIva, loka-aloka temaja svasamaya parasamayano samavatAra (2) ekathI laIne so saMkhyA sudhIno vikAsa che. (3) dvAdazAMga gaNipiTakano paricaya. prastuta AgamamAM samavAyAMga sUtranI viSaya sUcI paNa Apela che. te A pramANe che-- (1) jIva-ajIva, loka-aloka, sva samaya ane parasamayanuM samavatAra che. (2) ekathI so saMkhyA sudhInA viSayonA vikAsa. (3) dvAdazAMgI gaNipiTakanuM varNana (4) AhAra (5) ucchvAsa (6) lezyA (7) AvAsa (8) upapAta (9) cyavana (10) avagAha (11) vedanA (12) vidhAna (13) upayoga (14) yoga (15) Indriya (16) kaSAya (17) yoni (18) kulakara (19) tIrthaMkara (20) gaNadhara (21) cakravartI (22) baladeva-vAsudeva. AcArya devavAcakanuM samavAyAMga ane A prastuta Agama Ama baMnenI Apela viSaya sUcIonuM UMDANathI adhyayana karavA para A spaSTa parijJAta--jANapaNuM thAya che ke naMdIsUtramAM je Agama viSayonI sUcI Avela che te khUba ja saMkSipta che ane samavAyAMgamAM je viSaya sUcI che te ghaNI ja vistRta che. naMdI ane samavAyAMgamAM so sudhI ekathI eka vadhatI jatI vRddhi thAya che, evuM spaSTa saMketathI kahela che. paraMtu temAM anekottarikA vRddhino nirdeza karela nathI. naMdIcUrNimAM jinadAsagaNi mahattare, naMdI haribhadrIyA vRttimAM AcArya haribhadre ane naMdInI vRttimAM AcArya malayagirie anekottarikA vRddhino koI paNa saMketa karela nathI. AcArya abhayadeve samavAyAMga vRttimAM anekottarikA vRddhino ullekha karela che. AcArya abhayadevanA mata anusAra so sudhI ekottarikA vRddhi hoya che ane tenA pachI anekottarakA vRddhi hoya che. vidvAnono evo abhimata che ke vRttikAranA samavAyAMganA vivaraNanA AdhAra para A ullekha karela 36 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI to paNa samavAyAMgamAM je pATha prApta che tenA AdhAra para teoe A varNana karela che. A sahaja jijJAsA thaI zake che ke naMdI sUtramAM samavAyAMgano je paricaya Apela che. zuM te paricayathI vartamAnamAM samupalabdha samavAyAMga pRthaka-alaga che? athavA vartamAnamAM je samavAyAMga che te devaddhigaNinI vAcanAnuM nathI? jo hoya to banne vivaraNomAM aMtara(taphAvata) kema che? samAdhAna e che ke naMdImAM samavAyAMganuM je vivaraNa che temAM chelluM varNana dvAdazAMgInuM che. paraMtu vartamAnamAM je samavAyAMga che temAM dvAdazAMgIthI AgaLa aneka viSayonuM pratipAdana karela che. tethI A anumAna thaI zake che ke naMdI sUtranI racanA pachI samavAyAMga sUtranA te viSayonuM saMpAdana thayela che. samavAyAMganA parivardhita AkArane laIne keTalAka buddhizALIoe be anumAna karela che. e banne anumAna keTale sudhI satya-tathya para AdhArita che te nizcita rUpathI na kahI zakAya. mArI dRSTithI jo samavAyAMga alaga vAcanAnuM hota to A saMbaMdhamAM prAcIna sAhityamAM kyAMka ne kyAMka kaMIka anuzrutio avazya prApta thAta. paraMtu samavAyAMganA saMbaMdhamAM kyAMya paNa anuzruti maLatI nathI. udAharaNanA rUpamAM jyotiSakapaMDa graMtha mAthurI vAcanAno che, paraMtu samavAyAMganA saMbaMdhamAM evuM kaMI paNa nathI. tethI jANakAronuM prathama anumAna mAtra anumAna ja che, tenI pAchaLa vAstavikatAno abhAva che. bIjA anumAnanA saMbaMdhamAM paNa A namra nivedana che ke bhagavatI sUtramAM kulakaro ane tIrthakaro AdinA pUrNa vivaraNanA saMbaMdhamAM samavAyAMganA aMtima bhAgamAM avalokana karavAno saMketa karela che. evI rIte sthAnAMgamAM paNa baladeva ane vAsudevanA pUrNa vivaraNa mATe samavAyAMganA aMtima bhAganuM avalokana karavA mATe sUcana karela che. A vicAra carcAthI e spaSTa che ke samavAyAMgamAM je pariziSTa vibhAga che te vibhAga devardhvigaNi kSamA zramaNe samavAyAMgamAM joDela che ane bhagavatI vagere badhAM zAstromAM saMkSipta, vistAra vagerenuM saMpAdana paNa teonI pramukhatAmAM ja karelA che. A anveSako mATe anveSaNIya che ke naMdI ane samavAyAMga A banne AgamonA saMkalanakartA devardhvigaNi kSamA zramaNa che to pachI banne AgamomAM teoe je vivaraNa Apela che temAM ekarUpatA kema na rAkhI? be prakAranuM vivaraNa kema ApyuM? samAdhAna 37 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e che ke aneka vAcanAo samaya-samaya para thaI che. aneka vAcanA thavAnA kAraNe aneka prakAranA pATho paNa maLe che. saMbhava che ke A vAMcanAttara vyAkhyAMza athavA pariziSTa dvAdazAMgIno je uttaravartI bhAga che te bhAga teno pariziSTa vibhAga che. pariziSTa vibhAganuM vivaraNa naMdIsUtranI sUcImAM Apela nathI, mATe samavAyAMganI sUcI vistRta thaI gaI che. samavAyAMganA pariziSTa bhAgamAM prajJApanA sUtranAM agiyAra padono je saMkSepa che te kaI daSTithI temAM saMlagna karela che, te Agama marmajJonA mATe cittanIya che. samagra ciMtana vicAraNAonuM saraLa samAdhAna e che ke naMdI sUtrano paricaya viSaya saMkSiptarUpamAM saMpAdita che ane samavAyAMga satragata paricaya enI sarakhAmaNImAM thoDA vistAra rUpathI vistRta saMpAdita che athavA naMdIsUtranI racanAdevavAcaka aparanAma devardhigaNi kSamAzramaNe agAu karI hatI ane tyAra pachI Agama lekhana saMpAdana samayamAM samavAyAMga sUtramAM dvAdazAMga gaNipiTaka varNana pachI vividha viSayonuM saMpAdana yogya samajIne karyuM haze. A kAraNe banne sUtromAM judApaNuM jovA maLe che. samavAyAMgano vartamAnamAM upalabdha pATha 17 zloka parimANa che. temAM saMkhyAkramathI pRthvI, AkAza, pAtALa, traNe lokanA jIva Adi samasta tattvonAM dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI dRSTithI ekathI laIne koTAnakoTi saMkhyAno paricaya pradAna karela che. temAM AdhyAtmika tattvo, tIrthakara, gaNadhara, cakravartI ane vAsudeva saMbaMdhita varNananI sAthe bhUgoLa, khagoLa AdinI sAmagrInuM saMkalana paNa karela che. sthAnAMganI jema ja samavAyAMgamAM paNa saMkhyAnA kramathI varNana che. banne AgamonI zailI samAna che. samAna hovA chatAM paNa sthAnAMgamAM ekathI laIne daza sudhInI saMkhyAnuM nirUpaNa che, jyAre samavAyAMgamAM ekathI laIne koTAkoTi saMkhyAvALA viSayonuM pratipAdana che. sthAnAMganI jema samavAyAMganI prakaraNa-saMkhyA nizcita nathI temAM A kAraNa che ke AcArya devavAcake samavAyAMgano paricaya detAM eka ja adhyayananuM sUcana karela che. A koSa zailI atyaMta prAcIna che. smaraNa karavAnI daSTithI A zailI atyaMta upayogI rahI che. A zailI anya AgamomAM paNa jovA maLe che. uttarAdhyayana sUtranA ekatrIsamAM adhyayanamAM cAritra vidhimAM ekathI laIne tetrIsa sudhInI saMkhyAmAM vastuonI parigaNanA karelI che. temAM A batAvavAmAM AvyuM che ke avivekapUrvakanI pravRttio kaI che? tenAthI kevI rIte bacI zakAya che tathA kevI rIte vivekapUrvaka pravRtti karI zakAya che. (O)|| 38 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zailI - sthAnAMga ane samavAyAMganI prastuta koSa zelI bauddha paraMparAmAM ane vedika paraMparAmAM paNa prApta thAya che. bauddha graMtha aMguttaranikAya, puggalapaMjati, mahAvyutpatti dharmasaMgrahamAM A rIte vicAronuM saMkalana karela che. mahAbhArata vanaparvanA 134 mA adhyAyamAM naMdI ane aSTAvakrano saMvAda che. temAM banne pakSovALA ekathI laIne tera vastuo sudhInI parigaNanA kare che. prAcIna yugamAM lekhana sAmagrInI ghaNI alpatA hatI, eTalA mATe smRtinI saraLatA mATe saMkhyA pradhAnazailI apanAvela hatI. samavAyAMgamAM saMgraha pradhAna koSa-zailI hovA chatAM koIka jagyAe A zailI zarUAtathI chevaTa sudhI ekarUpa nathI. udAharaNanA rUpamAM aneka sthAno para vyaktionA caritra AvelAM che. parvatonAM varNana ApelAM che. keTalAka jIvo eka ja bhavamAM siddhine prApta karaze tenI pachI be thI laIne tetrIsa saMkhyA sudhI A pratipAdana karela che. tenAthI AgaLa koI kathana nathI. tenA kAraNe jijJAsuonA manamAM A prazna Ubho thAya che ke cotrIsa bhava ane tenAthI vadhAre bhavavALA siddhi prApta karaze ke nahIM? AnuM samAdhAna e che ke, tetrIsa sivAyanAM badhAM samavAyamAM te saMkhyAnA bhavothI mokSe javAvALA jIvonuM hovuM, upalakSaNathI samajI levuM joIe. A vAta ame pahelAM paNa batAvI gayA chIe ke saMkhyAnI daSTithI prastuta AgamamAM viSayonuM pratipAdana karela che, mATe A Avazyaka nathI ke te viSayonI pachI bIjA viSayo tenA anurUpa hoya. dareka viSayo saMkhyA daSTithI pote potAnA rUpamAM paripUrNa che. to paNa AcArya abhayadeve potAnI vRttimAM eka viSayane bIjA viSayanI sAthe saMbaMdha saMsthApita karavAno prayAsa karela che. kyAreka kyAreka temane pUrNa saphaLatA maLela che to kyAMka kyAMka evuM pratita thAya che ke vRttikAre potAnA taraphathI haThathI saMbaMdha sthApita karavAno prayAsa karela hoya, A prakAranI zailImAM eka sUtrano bIjA sUtra sAthe saMbaMdha hoya te Avazyaka nathI. saMkhyAnI draSTithI je viSaya sAme Avyo teno A AgamamAM samAveza karela che. catuSTayanI daSTithI varNana : samavAyAMgamAM dravyanI dRSTithI jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza, AdinuM 0 39 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirUpaNa karela che. kSetranI daSTithI loka,aloka, siddhazilA Adi para prakAza pADela che. kALanI daSTithI samaya, AvalikA, muhUrta AdithI laIne palyopama, sAgaropama, utsarpiNI, avasarpiNI ane pugala parAvartana temaja cAra gatinA jIvonI sthiti Adi para ciMtana karela che. bhAvanI daSTithI jJAna, darzana, cAritra temaja vIrya Adi jIvanA bhAvonuM paNa varNana karela che ane varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMsthAna Adi ajIva bhAvonuM varNana karela che ane varNa, gaMdha, rasa, saMsthAna, sparza Adi ajIva bhAvonuM paNa varNana karela che. badhA samavAyono sAra pota potAnA samavAyamAM ja ApavAmAM Avela che, kaMIka viSayonI vicAraNA ahIM karI laIe. lipi vicAra :46 mA samavAyamAM brAhmIlipinA upayogamAM AvatA akSaronI saMkhyA 46 batAvela che. AcArya abhayadeve A AgamanI vRttimAM A spaSTa karela che ke 46 akSara 'AkAra' thI laIne 'kSa' sahita hakAra sudhI hovA joIe. temaNe 4, , lu ane lu gaNyA nathI, bAkInA akSaro lIdhelA che. aDhAramA samavAyamAM lipionA saMbaMdhamAM brAhmIlipinuM nAma batAvela che. AcArya abhayadeve A lipionA saMbaMdhamAM spaSTa lakhela che ke temane te lipionA saMbaMdhamAM koI paNa prakAranuM vivaraNa maLela nathI. tethI teo tenuM vivaraNa ApI zakayA nathI. Adhunika zodha pachI te saMbaMdhamAM Ama kahI zakAya che ke azokanA zilAlekha je lipithI lakhela che te brAhmI lipi che. yavanonI lipi yAvanI lipi che je Aje arabI ane phArasI lipimAM che. kharoSThI lipi gAMdhAra dezamAM pracalita hatI. te lipi jamaNI bAjuthI zaru karIne DAbI bAju lakhavAmAM Ave che. uttara pazcimanA sImAnA aMta pradezamAM azokanA je be zilAlekho maLelA che temAM A lipino upayoga karavAmAM Avela che. arthAt kharoSThI lipi che. khara ane oSTha te be zabdothI kharoSTha zabda banela che. khara gadheDAne kahe che. banI zake ke A lipino vaLAMka gadheDAnA hoThanI jema hoya mATe A lipinuM nAma kharoSThI khoSThikA athavA kharoSTrikA paDela hoya. pAMcamI lipinuM nAma kharazrAvitA' che. kharanA svaranI jema je lipinuM uccAraNa karNakaTu hoya arthAt kAnane sAMbhaLavuM na game tevuM hoya ane jenA kAraNe ja te lipinuM nAma 40 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharazrAvitA' paDelahoya. chaThThIlipinuM nAma 'pakArAdikA' che. jenuM prAkRta rUpa 'pahArAIyA' paArAIyA' thaI zakatuM hoya. saMbhava che ke pakAra bahu hovAthI ke pakArathI zarU thatI hovAnA kAraNe tenuM nAma 'pakArAdikA' paDela hoya. agiyAramI lipinuM nAma "nihnavikA" che. nidbhava zabdano prayoga jaina paraMparAmAM chupAvavAnA arthamAM prayojAyela che. je lipi gupta hoya athavA sAMketika hoya te nihnavikA hoI zake che. vartamAnamAM saMketa lipino pracAra ati jhaDapI lipinA rUpamAM che. prAcIna yugamAM A prakAranI jema koI sAMketika lipi rahI haze. je nihnavikA nAmathI bolAtI-saMbhaLAtI haze. bAramI lipinuM nAma "aMka lipi" che. AMkaDAothI banelI lipi aMka lipi hovI joIe. AcArya kumudee 'bhUvalaya- graMthanuM uphaeNkana A lipimAM karela che. A graMtha velappA zAstrInI pAse hato, je vizvezvaramanA rahevAsI hatA, temAM judA judA viSayonuM saMkalana thayela che ane aneka bhASAono prayoga paNa karela che. elappA zAstrInA kahevA pramANe temAM eka karoDa zloka ane tene bhAratanA rASTrapati rAjendrabAbue vizvanuM mahAna Azcarya kahela che. teramI lipi gaNitalipi' che. gaNitazAstra saMbaMdhI saMketonA AdhAra para AdhArita hovAthI lipi gaNitalipi' nA rUpamAM pracalita che arthAt saMbhaLAI rahI che. caudamI lipinuM nAma 'gAMdharvalipi' che. te lipi gaMdharva jAtinI eka viziSTalipi hatI. paMdaramI lipinuM nAma "bhUtalipi" che. bhUtAna dezamAM pracalita hovAnA kAraNe te lipine bhUta lipi kahevAtI haze. bhUtAnane ja vartamAnamAM bhUTAna kahe che athavA bhoTa yA bhoTiyA tathA bhata jAtimAM pracalita lipi rahI haze. saMbhavataH paizAcI bhASAnI lipi bhatalipi kahevAtI haze. bhUta ane pizAca e banne zabdano eka artha thato hoya. mATe paizAcI lipine bhUta lipi kahevAtI haze. je lipi khUba suMdara ane AkarSaka rahI haze. te soLamI lipi Adarza lipi'nA rUpamAM te samaye prasiddha thayela haze. te lipi kyAM pracalita hatI te hajI sudhI lipi vizeSajJa' nirNaya nathI karI zakyA. sattaramI lipinuM nAma "mAhezvarI" lipi che. mAhezvarI vaizyavarNamAM eka jAti che. te jAtinI viziSTa lipi prAcIna kALamAM pracalita rahI haze. ane tene mAhezvarI lipi kahevAtI haze. aDhAramI lipi brAhmIlipi che. te lipi draviDonI rahI haze. nAmathI spaSTa che ke puliMda lipino saMbaMdha AdivAsIo sAthe rahela haze. athavA Aja sudhI te badhuM anumAna ja che. tenA sAcA svarUpano nizcaya karavAne mATe adhika anveSaNAnI apekSA O) 0 - 41 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. bauddha graMtha 'lalita vistarA' mAM coMsaTha lipionAM nAma Ave che. te nAmonI sAthe samavAyAMgamAM Avela lipionA varNananI tulanA karI zakAya che. ekasomA samavAya pachI kramazaH 150-200-250-300-350-400-450-500 yAvat 1000, 2000 thI 10000 thI eka lAkha tenAthI 8 lAkha ane karoDanI saMkhyA vALA judA judA viSayonuM A samavAyAMgamAM saMkalana karela che. ahIM ame thoDA mukhya viSayonA saMbaMdhamAM ja ciMtana prastuta karI rahyA chIe. bhagavAna mahAvIranA tIrthaMkara bhavanI pahelAMnA chaThThA poTTilanA bhavanuM varNana che. Avazyaka niryuktinI gAthA 448mAM prabhu mahAvIranA 27 bhavonuM vistArathI varNana che. temAM naMdananA jIve poTTila pAse dIkSA aMgikAra karI ane naMdananA pahelAMnA bhavomAM poTTilano ullekha nathI. temaja Avazyaka cUrNimAM ke nathI A ullekha Avazyaka haribhadrIyA vRtti, Avazyaka malagiri -vRtti ane mahAvIra cariyuM AdimAM paNa kyAMya Avela nathI. AcArya abhayadeve prastuta AgamanI vRttimAM te spaSTa karela che ke poTTila nAmanA rAjakumArano eka bhava, tyAMthI deva thayA. te bIjo bhava tyAMthI cyavIne kSatrA nAmanI nagarImAM naMdana nAmanA rAjaputra thayA. te trIjo bhava tyAMthI devalokamAM gayA te cotho bhava, tyAMthI devAnaMdAnA garbhamAM AvyA te pAMcamo bhava ane tyAMthI trizalA kSatriyANInI kukSImAM lAvavAmAM AvyAM te chaThTho bhava. A pramANe gaNatarI karavAthI poTTilano chaThTho bhava ghaTI zake che. samavAyAMga sUtramAM AvelA tIrthaMkaronI mAtAonA nAmathI digambara paraMparAmAM teonAM nAma kaMIka pRthak rUpamAM Avela che. te A pramANe che. marudevI vijayasenA, susenA, siddhArthA, maMgalA, susImA, pRthvIsenA, lakSmaNA jayarAmA (rAmA), sunaMdA, naMdA(viSNuzrI) jAyAvati(pATalA), jayazyAmA (zarmA), zarmA (revatI) suprabhA(suvratA) airA, zrIkAntA(zrImatI)mitrasenA, prajAvatI, (rakSitA) somA, (padmAvatI) vapillA (vaprA) zivAdevI, vAmAdevI, priyakAriNI, trizalA, Avazyaka, niryukti, gAthA 385-386 mAM paNa tenuM nAma maLe che. AgAmI utsarpiNInA tIrthaMkaronAM nAma je samavAyAMgamAM Avela che te nAma jema che tema ja pravacanasAramAM maLe che. paraMtu loka prakAza sarga-38 zloka 296 mAM paNa nAma Avela che. te kramanI dRSTithI pRthak eTale judAM che. jinaprabhasUri kRta prAkRta divALI kalpamAM batAvelA nAmo ane kramamAM aMtara che. digambara paraMparAmAM graMthomAM AgAmI covIsInA nAma A pramANe maLe che. (1) zrI mahApadma (2) suradeva (3) supArzva (4) svayaMprabhu (5) 42 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvAtmabhU (6) zrI deva (7) kulaputradeva (8) udaMgadeva (9) prauSThika deva (10) jayakIrti (11) munisuvrata (12) araha (13) niSpApa (14) niSkaSAya (15) vipula (16) nirmala (17) citragupta (18) samAdhimukta (19) svayaMbhU (20) anivRtta (ra1) jayanAtha (22) zrI vimala (23) devapAla (24) anaMta vIrya. digambara graMthomAM atIta=bhUtakALamAM thaI gayela covIsInAM nAma paNa maLe che. A samavAyAMgamAM kulakarono ullekha thayo che. ThANAMga sUtramAM atItabhUtakAlina utsarpiNInA daza kulakaronAM nAma Ave che, to samavAyAMgamAM sAta nAma che ane nAmomAM pharaka paNa che. kulakara te yuga-samayanA vyavasthApaka che. jyAre mAnava pArivArika, sAmAjika, rAjazAsakIya ane Arthika baMdhanothI saMpUrNa rIte bhakta hatA. teone khAvAnI ke paheravAnI koI ciMtA na hatI. vRkSo pAsethI teone (mananI) IcchA pramANe vastuo maLI jatI hatI. teo svataMtra jIvana jIvavAvALA hatA. svabhAvanI daSTithI teo atyaMta ochA kaSAyavALA hatA. te yuga-samayamAM jaMgalomAM hAthI-ghoDA-gAya, baLada vagere pazuo hatAM. paraMtu te pazuono teo upayoga karatA na hatA, Arthika dRSTithI joIe to koI zreSThIo na hatA, ke na koI anucara hatA, AjanI samAna rogono trAsa paNa na hato arthAt vyAdhithI pIDAtA na hatA. jIvanabhara sudhI vAsanAothI mukta rahetA hatA. jIvananI saMdhyA samaye arthAt pAchalI jiMdagImAM je bhAI bahena hatAM te pati-patninA rUpamAM pheravAI jatAM ane te banne saMsAra bhogavavAnA phaLa svarUpe mAtra be ja saMtAna-eka joDalAne janma ApatAM jemAM eka putra ane eka putrIne janma ApatAM hatAM. te bALakonuM 49 divasa pAlana poSaNa karatAM ane maraNa zaraNa thaI jatAM, arthAt 49 divasanA saMtAno thAya tyAM mAtA pitA mRtyu pAmatAM. dareka mATe A krama hato. teonuM mRtyu paNa ekane bagAsu ane bIjAne chIMka Ave tyAM thaI jatuM. mRtyunuM kaSTa teone bhogavavuM na paDatuM. AvI rIte yugalika kALanuM jIvana hatuM. trIjA ArAnA cheDA sudhI trIjA vibhAgamAM yugaliyAonI maryAdAo dhIme dhIme nAza thavA lAgI, tRSNAo vadhavA lAgI ane kalpavRkSonI zaktio nAza pAmavA lAgI, te samaye vyavasthA karavAvALI koI vyakti vizeSa viziSTa vyakti utpanna thAya che tene kulakara evA nAmathI bolAvavAmAM Ave che. pahelA kulakara trIjA ArAnA 1/8 palya jeTalo bhAga bAkI rahe tyAre thAya che. kulakaronI saMkhyAnI bAbatamAM judA judA graMthomAM matabheda rahe che. (jabUdvIpa prajJapti bIjA vakSaskAramAM paMdara kulakara che, 43 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ digambara graMtha siddhAMta saMgraha' mAM cauda kulakara batAvelA che) chellA kulakara nAbhirAjAnA putra "RSabha" thayA je prathama tIrthakara paNa hatA. tenA putra bharata cakravartI thayA. tIrthakara RSabhadeve dharmacakranI pravartanA karI to bharata cakravartIe rAjya cakranI pravartana karI. cothA ArAmAM trevIsa 23 tIrthakara, agiyAra cakravartI, nava baladeva, nava vAsudeva, nava prativAsudeva vagere mahApuruSo utpanna thAya che. A rIte ApaNe jANI zakIe chIe ke samavAyAMgamAM jIjJAsu sAdhakone mATe ane anusaMdhitsuonA mATe aneka mahatvanAM taththonuM saMkalana che. vastu vijJAna, jaina siddhAMta temaja jaina ItihAsanI dRSTithI te Agama atyaMta mahatvanuM che. AmAM ekasothI vadhu viSaya che. Adhunika ciMtaka ema vicAre che ke samavAyAMgamAM Avela gaNadhara gautamanuM 92 varSanuM AyuSya ane gaNadhara sudharmA svAmInuM 100 varSanuM AyuSya vAMcIne e tarka Ubho kare che ke, samavAyAMganI racanA bhagavAnanA mokSe padhAryA pachI thaI haze. ame tenA tarkanuM samAdhAna karatAM namra vinaMtI karIe chIe ke gaNadharanuM AyuSya vagere viSayonA devardhvigaNi kSamA kSamaNe AmAM saMkalana karela che. sthAnAMganI prastAvanAmAM meM A prazna upara vistArathI ciMtana paNa karela che. te saMpUrNa aitihAsika satya che ke A Agama gaNadhara dvArA racAyela che. mukhyarUpathI A Agama gadya-pATharUpamAM che paraMtu kyAMka kyAMka vacce vacce nAmAvalI tathA anya vivaraNa saMbaMdhI gAthAo paNa AvelI che. bhASAnI dRSTithI paNa A Agama mahatvapUrNa che. kyAMka kyAMka alaMkArono paNa prayoga karela che. saMkhyAonA AdhAre bhagavAna pArzva ane tenA pahelAnA pUrvavartI cauda pUrvadhara avadhijJAnI ane viziSTa jJAnI muniono paNa ullekha che, je ItihAsanI daSTithI mahatvapUrNa che. prastuta saMskaraNa : | gujarAtI bhASAmAM Aja sudhImAM ghaNuM ja sAhitya prakAzita thayela che ane thaI rahela che. AgamonuM vivecana paNa gujarAtI bhASAmAM pUjya AcArya zrI ghAsIlAlajI ma.sA. dvArA prakAzita thayela che. temAM hindI ane saMskRta TIkA paNa sAthe che, mATe te vistRta ane vizALakAya graMtho thaI gayA che. gujarAtI bhASI svAdhyAya premI vizALa samAjanI jJAna pipAsAne dhyAnamAM 44 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhIne ane yuvAcArya zrI madhukara munijI dvArA saMpAdita vivecana yukta hindI bhASAnI Agama batrIsIthI preraNA pAmIne pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma.sA. nI janma zatAbdI nimitte kaMIka navIna ane samAjopakAraka kArya karavuM ke je bhAvi peDhInA mATe yugo sudhI upayogI ane upakArI bane. A vicAra vi. saM. 2052 junAgaDha mukAme pU. tapasvI gurudeva ratilAlajI ma. sA. nA sAnidhyamAM pUjyavarA maMgalamUrti pU.muktAbAI ma. potAnA vizALa parivAra sAthe padhArelAM te samaye viduSI sAdhvI ratnA pU. uSAbAI ma.ne aMtaHsphuraNA thaI ke A kArya, jo ApaNe nAnA moTA dareka sAdhvI jahemata uThAvIe to gurudevanI ane guruNImaiyAnI asIma kRpAthI svapna sAkAra karI zakIe. A vAta temaNe pU. tapasvI gurudeva ane pU. guNImaiyA mukta-lIlama guruNI pAse vyakta karI ane pU. tapasvI gurudeva ane guruNImaiyAnI saharSa anumati maLI gaI. turaMta ziSya-- ziSyAo utkaTa-utkaMThA sAthe saraLa gujarAtI bhASAmAM batrIsa zAstronuM vivecana karavA taiyAra thaI gayAM. pUjya guruNImaiyAe dareka sAdhvInI yogyatA joIne A lakhANanuM kArya potAnA sAdhvI samudAyamAM vibhakta karyuM ane samaja jatAM ghaNuM kharuM lakhAI gayuM che. puNya yoge rAjakoTa royalapArkamAM pUjya tapasvI gurudevanI pAvana nizrAmAM sammilita vizALa sAdhu-sAdhvI samAjanuM cAturmAsa thayuM. sva. pUjya gurudevazrI prANalAlajI ma. sA.nI janma divasanI ujavaNInA divase saurASTra kesarI pUjyazrI prANagurunI smRtirUpe A prakAzana kAryano pAko nirNaya thayo ane te samaye udAra dAnavIra murabbI zrI ramaNikabhAI nAgaradAsa zAha(bhAmAzA) rAjakoTa royalapArka saMghanA pramukhazrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha, rAjakoTa, junAgaDha saMgha pramukhazrI vRjalAla zAMtilAla dAmANI, junAgaDha saMgha maMtrIzrI surezacaMdra prabhulAla kAmadAra vagere ghaNA zrAvakoe maLIne eka prakAzana samitinuM nirmANa karyuM ane udAra zrImaMtone A kAryamAM sahayoga ApavAnI preraNA thaI. te ja divase keTalAka AgamonA prakAzana mATe sahayoga maLI gayo. utsAha vadhyo,ane pUra jozathI lekhanakArya AgaLa vadhavA lAgyuM. cAturmAsamAM ja Aso sudI 10 "vijayA dazamI"nA divase A prakAzana kArya cAlu karavAmAM AvyuM. mArA puNyodaye mane A cothuM aMga Agama samavAyAMga sUtra lakhavAno suyoga sAMpaDela che. 45 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A Agama sevAno Adeza pU. "mukta-lIlama" guNI maiyA pAsethI maLatAM meM saharSa AjJA zirodhArya karI. dIrghakAlIna ugra tapajapa sAdhanAnA 1008 aThThama, polA aTTamanA abhigraha sAthe lakhAvAnuM kArya prAraMbha karyuM ane mAtra be mahinAmAM anuvAdanuM kArya mArA kSayopazama anusAra pUrNa karela che. samavAyAMga sUtranuM A lakhANa pUrNa thayA pachI tene sAhityanI tathA vyAkaraNanI dRSTithI tapAsavAnuM kArya saurASTranA amarelI jillAmAM Avela kuMkAvAva gAmanA u.mA. vibhAganA mazi. vAlajIbhAI bagasariyA sAheba je jJAtie paTela hovA chatAM jaina dharmane svIkArI tapa sAdhanAmAM joDAyela che. teo rAjakoTa mukAme pU. uSAbAI ma. nA darzane AvelA ane temane Agama tapAsavAnI vAta karI to temaNe saharSa svIkArI lIdhI. mAtra be mahinAnA TUMkA samayamAM temaNe mArA Agamane sAhityanI dRSTithI tapAsI pherakopI karI Apela ane Agamane anero opa Apyo che, te badala huM temanI RNI chuM. temaja mArI dIrgha tapasyAne lakSamAM laIne mArA guru bhaginIo tathA temanI ziSyAoe AgamanA lekhananuM prupha rIDIMganuM kArya pote potAnA zire hAtha dharyuM ane prupha rIDIMganI javAbadArIthI mane mukta karela karI mATe A prasaMge huM te sarvanI RNI hovAthI te darekano AbhAra mAnuM chuM. A anuvAda kAryamAM pUrva prakAzita thayela samavAyAMga sUtrono AdhAra lIdhela che. jemAM mukhyatve vyAvarathI prakAzita pUjya yuvAcArya zrI madhukara munijInA ane lADanUthI prakAzita prakAzita AcArya tulasI tathA yuvAcArya mahAprAjJanA samavAyAMga sUtrano khUba ja upayoga karyo che, mATe te saMpAdako ane prakAzakono paNa hRdayathI AbhAra mAnuM Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA.e zAstranA saMpAdananuM kArya karavAmAM khUba ja jahemata uThAvela che. pUrepUro sahayoga ApI khuba ja parizrama sAthe apramattadazAthI A mArA Agamane saiddhAttika dRSTithI tapAsI Agamane anero opa Apela che. te badala temanI paNa huM RNI chuM. mArA temane lAkha lAkha vaMdana. bhAvayoginI mama guNI maiyA pU. lIlamabAI ma. e mArA lakhelA A samavAyAMga sUtrane khUja jINavaTabharI dRSTithI joIne mArA upara mahAna upakAra karela che. temanA zrI caraNomAM mArI koTI koTI vaMdanA. | 46 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArA kSayopazama pramANe potAnI svAdhyAya ane nirjarAne arthe pUrI sajAgatAthI A samavAyAMga sUtranuM lekhana saMpAdana karatAM pUruM dhyAna ApavA chatAM mArA chadmasthapaNAthI kyAMka bhUlo rahI gayela hoya to jijJAsuo mArI bhUlone sudhArIne vAMcazo ane satyane grahaNa karazo eja abhyarthanA. "mukta-lIlama" zIzu sAdhvI vanitA.. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 svAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI krama viSaya asvAdhyAya kAla - 0 = 0 da eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 0 0 11 | 12-13] AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya) akAlamAM vIjaLI camake varSARtu sivAya) AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha phUiTelA IMDA hoya to traNa prahara]. maLa-mUtranI durgadha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya caMdragrahaNa-khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane - tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 18 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI 21-28 saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta 29-3ra [noMdhaH- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.] Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sabhavAyAMga sUtra zrI sabhavAyazrI sabhI saMbhavAyAMga sUtra zrI sabha zrI sabhavAAMga sUtra zrI sabhavAyAM 0 zrI sabhabATa zrIyAMga sUtra zrI samavAyAMga sUtra TO zrI zrI saMbAyAMga sUhA zrI saMvAthoga sara zrI saMvAyAMga sUna zrI saMvAyAMga sUtra zrI saMvAyAMga sUtra zrI sabhavAyAMga sAbhavAyAM vAyAMNa maMtra zrI sabhavAta samavAyAmAM zrI sabhavAyAMga sUtrazrI sabhavAyAMga sUtra zrI sabhadhIdhAgA dhamakyANa racita coka, zrI sabhavAyAMga sUtra zrI sabhavAthAMga sUtra zrI kANakAra ra sabhavAyAgasUtra jI sabhavAyAga sUtra zrI sabhavAyAMga sUtra, mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa jIva anAdikA lakitAba bAIma A kAlikasUtra che. tenA mULapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA pahelA tathA cothA praharamAM thaI zake che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI samavAyAMga sUtra - samavAyAMga sUtra | | 1 | iha khalu samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva siddhigaiNAmadheyaM ThANaM saMpatteNaM ime duvAlasaMge gaNipiDage paNNatte taM jahA AyAre sUyagaDe ThANe samavAe vivAhapaNNattI NAyAdhammakahAo uvAsagadasAo aMtagaDadasAo aNuttarovavAidasAo paNhAvAgaraNaM vivAgasuyaM ditttthivaae| tattha NaM je cautthe samavAe tti Ahie tassa NaM ayamaDhe paNNatte / taM nahIM bhAvArtha :- A jinazAsanamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe yAvatu jeNe siddhagati nAmanA anupama mokSa sthAnane prApta karyuM che, teoe gaNipiTakamAM A bAra aMga sUtro pharamAvyAM che, te A pramANe che - (1) AcArAMga sUtra (2) sUtrakRtAMga sUtra (3) sthAnAMga sUtra (4) samavAyAMga sUtra (5) vyAkhyAprajJati sUtra (6) jJAtAdharmakathAMga sUtra (7) upAsakadazAMga sUtra (8) aMtakRtadazAMga sUtra (9) anuttarIpapAtikadazAMga sUtra (10) praznavyAkaraNa sUtra (11) vipAka sUtra (12) dRSTivAda sUtra. te dvAdazAMga dhRtarU5 gaNipiTakamAM samavAyAMga nAmanA A cothA aMga sUtrano artha A pramANe kahayo che- vivecana : gaNapiTaka:- bAra aMgazAstro gaNipiTaka'nA nAme vikhyAta che. gaNi eTale AcArya ane piTaka eTale peTI. AcAryano jJAna khajAno, jJAnabhaMDAra. AcArya mATenA jJAnabhaMDArane gaNipiTaka kahe che, teno saMkSipta paricaya A pramANe che AcArAMgasutra :- temAM sAdhujanonAM jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya, A pAMca prakAranA AcAra dharmanuM vivecana che. sUtrakatAMgasatra :- temAM svamata-paramatanuM sAMketika varNana che. tathA sAdhvAcAranuM ane jIvAdi tattvonuM varNana che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra 3. sthAnAMgasUtra:- temAM ekathI laIne daza sthAna dvArA eka-eka, be-be vagerenI saMkhyAvALAM padArtho ane sthAnonuM nirUpaNa che. 4. samavAyAMgasUtra - temAM eka--be vagere saMkhyAvALA padArthothI laIne hajAro padArthonA samudAyanuM nirUpaNa che. temAM dvAdazAMgInA paricaya rUpe nirUpaNa che. vyAkhyAprAptisUtra:- temAM gaNadhara devo dvArA pUchAyelA 36 hajAra prazno ane bhagavAna dvArA apAyelA uttaronuM saMkalana che. jJAtAdharmakathAMgasUtra:- temAM pariSaha-upasargonA vijetA puruSonAM arthagarbhita daSTAMto temaja dhArmika puruSonI kathAonuM vivecana che. upAsakadazAMgasUtra :- temAM zrAvakanA paramadharmanuM vidhivat pAlana karanAra ane aMta samayamAM saMkhanAnI ArAdhanA karanArA daza mahAzrAvakonAM caritronuM varNana che. aMtakatadazAMgasatra:- temAM parISaha ane upasargane sahana karI kevaLajJAnI thaIne aMtarmuhurtamAM ja karmone khapAvI mukta thanAra mahAna aNagAronAM caritronuM varNana che. 9. anuttaropapAtikasUtra:- temAM tapa saMyamanI utkRSTa ArAdhanA karIne aMtemAM samAdhipUrvaka paMDitamaraNa prApta karI pAMca anuttara mahAvimAnamAM utpanna thanAra aNagAronuM varNana che. 10. prazravyAkaraNasatra:- temAM sva samaya, para samaya ane sva-para (ubhaya) samaya viSayaka praznonAM, maMtra, vidyA vagerenAM sAdhanonuM ane tenA atizayonuM varNana hatuM. vartamAnamAM tenI jagyAe pAMca Azrava ane pAMca saMvaranuM sAMgopAMga nirUpaNa che. 11. vipAkasUtra - temAM mahApApa karanAra ane tenA phaLa svarUpa ghora duHkha pAmanAra pApI puruSo tathA mahAna puNya upArjana karanAra tathA tenAM phaLa svarUpa sAMsArika sukhone prApta karanAra puNyAtmA puruSonAM caritronuM varNana che. 12. daSTivAdasUtra:- temAM parikarma, sUtra, pUrva, anuyoga ane cUlikA nAmanA pAMca moTA adhikAro dvArA gaNitazAstranuM, 363 anya mAnyatAonuM, cauda pUrvonuM, mahApuruSonAM caritronuM, temaja jaLa mArgI, AkAzamArgI Adi vidyAonuM, pAMca cUlikAonuM vistRta vivecana che. A aMgazAstra sauthI moTuM zAstra che. jagatanuM saMpUrNa zruta temAM samAviSTa thAya che. vartamAne te upalabdha nathI. A dvAdazAMga grutane gaNipiTaka kahevAno abhiprAya e che ke, jema "piTaka" - paTAro, peTI, maMjUSA ke bokSamAM koi paNa vepArI potAnI mUlyavAna vastuone surakSita rAkhe che, tevI ja rIte jinavANIrUpa A dvAdazAMga sUtrane surakSita rAkhavA mATe gaNi arthAt AcAryonI A piTaka-maMjUSA che. teno vizeSa paricaya svayaM sUtrakAre A ja sUtranA 'gaNipiTaka' nAmanA prakaraNamAM Apyo che. ooo Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama samavAya. - prathama samavAya ////P////2/2eEye/Ge/ paricaya : A samavAyamAM jIva, ajIva, Adi tattvonuM pratipAdana karatAM AtmA, anAtmA, daMDa, adaMDa, kriyA, akriyA, loka, aloka, dharmAstikAya, adharmAstikAya, puNya, pApa, baMdha, mokSa, Azrava, saMvara, vedanA, nijarA Adi viSayone saMgrahanayanI daSTithI eka- eka kahyA che. tyAra pachI eka lAkha yojananI laMbAI-pahoLAIvALA jaMbudvIpa, sarvArthasiddha vimAna Adino ullekha che. eka sAgaranI sthitivALA nArakI, deva, AdinuM vivaraNa che. Tne AyA, ne maLavA ne saMDe, ne avaI IIT jiriyA, egA akiriyA / ege loe, ege aloe / ege dhamme, ege adhamme / ege puNNe, ege pAve / ege baMdhe, ege mokkhe / ege Asave, ege saMvare / egA veyaNA, egA NijjarA / bhAvArtha :- AtmA eka che, anAtmA eka che, daMDa eka che, adaMDa eka che. kriyA eka che, akriyA eka che. loka eka che, aloka eka che. dharma eka che, adharma eka che. puNya eka che, pApa eka che. baMdha eka che, mokSa eka che. Azrava eka che, saMvara eka che. vedanA eka che, nirjarA eka che. vivecana : prastuta sUtramAM zAstrakAre jainadarzananA mULabhUta tattvonuM pratipAdana karyuM che. temAM saMgrahAyanI apekSAe pratyeka padArthomAM ekattvanuM kathana che. ne AvA :- AtmA eka che. bhAratIya darzanomAM sauthI mahattvapUrNa prazna AtmAnA svarUpa viSayaka che. brahmAdvaitavAdI vagere keTalAka dArzaniko AtmAne eka mAne che, keTalAka aneka mAne che. keTalAka AtmAne aMguSTha pramANa ane keTalAka tene vyApaka mAne che. keTalAka nitya ane keTalAka anitya mAne che. jaina dArzanikoe anekAMta daSTikoNathI vicAraNA karIne AtmAnuM svarUpa pradarzita karyuM che. AtmA anaMta hovA chatAM sarva jIvonuM caitanya tattva eka samAna hovAthI saMgrahanayanI apekSAe AtmA eka che. pratyeka jIvo asaMkhyAta pradezI hovAthI pradezonI apekSAe paNa eka samAna che. ne maLavA - anAtmA eka che. AtmA sivAyanA ajIva-jaDa dravyomAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ane kAladravya, A pAMca dravyono samAveza thAya che, te Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra sarva dravyomAM aneka prakAre vividhatA hovA chatAM avattvanI apekSAe sAmyanA hovAthI te sarva eka che. phlevarte - daMDa eka che. AtmAne daDita kare, vividha gatimAM paribhramaNa karAve, tevI mana, vacana, kAyAnI karmajanya pravRttine daMDa kahe che. te tromAM daMDatvanI apekSAe sAmyatA hovAthI daMDa eka che. o avaMde - adaMDa eka che. mana, vacana, kAyAnI daMDajanya pravRttinA abhAvane adaMDa kahe che ahiMsA, satya AdinI ArAdhanA adaDarUpa che. temAM paNa adaMDatvanI apekSAe ekatva che. nAiirayA-zA aiirayA :- kriyA eka che- akriyA eka che. jIva dvArA karAya te kriyA athavA mana, vacana, kAyAnI pravRttine kriyA kahe che. temAM be bheda che- airyApathika kriyA ane sAMparika kriyA tathA kriyAnA kAyikI Adi pAMca athavA paccIsa bheda paNa thAya che. tenA aneka bheda-prabheda che. te darekamAM karavApaNAnI sAmyatA hovAthI kriyA eka che. tevI ja rIte karavApaNAnA abhAvarUpa akriyA paNa eka che. ne lo-ne aloy :- loka eka che, aloka eka che. dharmAstikAyAdi cha dravyo jyAM sthita che, te loka che ane tenAthI para jayAM kevaLa AkAza dravya hoya, te azloka che. lokanA Urdhva, adho ane tiryazloka athavA dravya, kSetra, kAla ane bhAvalokanI apekSAe bheda thAya che paraMtu saMgrahanayanI apekSAe loka ane aloka eka che. ne dharmo-ne adharmo :- dharmAstikAya eka che, adharmAstikAya eka dravya che. gatizIla jIva ane pudagalanI gatikriyAmAM sahAyaka dravyane dharmAstikAya ane sthitikriyAmAM sahAyaka dravyane adharmAstikAya kahe che. te baMne loka vyApI eka akhaMDa dravya rUpa che, mATe te baMne eka che. o puSNe-khe pAve :- puNya eka che, pApa eka che. je pravRttithI zArIrika, mAnasika, sAMyogika sarva prakAranI anukuLatAo prApta thAya, te puNyakarma che. teno baMdha nava prakAre thAya che ane je pravRttithI sarva prakAranI pratikULatAo prApta thAya, te pApakarma che. teno baMdha aDhAra prakAre thAya che. puNyakarma ane pApakarmanA kramazaH nava ke aDhArabhedamAM puchyuttva ane pApattvanI apekSAe aikaya che. ne varSa-ne montu :- baMdha eka che, mokSa eka che. - kaSAya ane yoganI pravRttithI AtmA ekakSetrAvagADha kArmaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa kare ane te AtmA sAthe kSIra-nIranI jema ekameka thai jAya, te baMdha che. tenA prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAgabaMdha ane pradezabaMdha rUpa cAra bheda che. temAM baMdhattvanI apekSAe aikaya che. baMdhAyelA sarva karmapudgalo AtmAthI sarvathA mukata thAya, tene mokSa kahe che. tenA dravyamokSa * rUpa bhedamAM mukata thavA rUpa samAnatA hovAthI te eka che. bhAvamokSa Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama samavAya ane Aje je saMvare - Azrava eka che, saMvara eka che. karmonA AvavAne Azrava kahe che. mithyAtva, avrata Adi karmabaMdhanA kAraNarUpa jIvanA malina pariNAmo bhAvAzrava che ane te malina pariNAmothI karma pagalonuM AvavuM, te dravyAzrava che. baMne prakAranA AzravamAM tema ja zrotendriyAzravAdi AzravanA vIsa bhedamAM AvavApaNAnI apekSAe aikaya che. AvatA karmone rokavA, te saMvara che, samyakatva, vrata paccakakhANa Adi AvatA karmone aTakAvavA rUpa jIvanA zubha pariNAmo bhAvasaMvara che ane AvatA karma pudgalone aTakAvavA, te dravyasaMvara che. baMne prakAranA saMvaramAM tathA zrotendriya saMvara Adi saMvaranA vIsa bhedamAM karmone rokavAnI sAmyatA hovAthI te eka che. HIT vecaT- TAT fkArA :- vedanA eka che. nirjarA eka che. karmanA phaLano anubhava karavo "vedanA" che. te be prakAre che. abAdhAkALanI sthiti pUrI thatAM yathAsamaye karmanuM vedana karavuM, te eka prakAra che ane je karma kAlAMtaramAM udayamAM AvavAne yogya che, tene jIva potAnA adhyavasAya vizeSathI sthitino paripAka thatAM pahelAM ja udayAvalikAmAM kheMcIne lAve che, te udIraNA che. udIraNA dvArA kheMcIne lAvelA karmanuM vedana karavuM te bIjo prakAra che. baMne prakAranI vedanAmAM vedana prakriyA eka samAna che. nirjarA eTale saMcita karmano nAza thavo. nirjarA be prakAranI che. sakAma nirjarA ane akAma nirjarA. prayatna ane jJAnapUrvaka tapa Adi kriyAo dvArA karmono nAza thavo, te sakAma nirjarA che. parataMtratAnA kAraNe bhoga-upabhogano nirodha thavAthI karmono nAza thavo, te akAma nirjarA che. jema nArakI ane tiryaMca gatiomAM jIva asahya vedanAo, ghorAtighora yAtanAo ane chedanabhedanane sahana kare che tathA mAnavajIvanamAM paNa lAcArIthI, anicchApUrvaka kaSTone sahana kare che te akAma nirjarA che. te be prakAranI che - (1) aupakramika athavA avipAka nirjarA. (2) anaupakramika athavA savipAka nirjarA che. tapa Adi vizeSa puruSArthathI karma phaLano anubhava karyA vinA ja karmone khaMkherI nAkhavA avipAka nirjarA che. svAbhAvika rUpe pratisamaya karmonAM phaLa nuM vedana karIne karmone khapAvatA javuM savipAka nirjarA che. pratipaLa-pratikSaNa pratyeka prANIne savipAka nirjarA thatI ja rahe che. taparUpI agnithI karmone phaLa dIdhA pahelAM ja bhasma karI devAM te aupakramika nirjarA che. nirjarA A sarva bhedamAM karmonA chUTavApaNAnI apekSAe samAnatA che. A rIte A sUtramAM kathita sarva pratipakSI padArtho saMgrahanayanI apekSae eka che. | 2 jaMbudvIveNa dIve egaM joyasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM paNNatte / pAlae jANavimANe egaM joyaNasayasahassaM AyAma vikkhaMbheNaM paNNatte / savvaTThasiddha mahAvimANe egaM joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM paNNatte / bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmano prathama TrIpa laMbAI-pahoLAInI apekSAe eka lAkha yojananA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra vistAravALo che. saudharmendranuM pAlaka nAmanuM yAna--vimAna (yAtrAnA samaye upayogamAM AvatuM vimAna) eka lAkha yojananI laMbAi pahoLAivALuM che. sarvArthasiddha nAmanuM anuttara mahAvimAna eka lAkha yojananI laMbAi pahoLAivALuM che arthAt jaMbudvIpa, pAlakayAna (vimAna) ane sarvArthasiddha anuttara mahAvimAna, e traNe ya eka lAkha yojananA sarakhAM vistAravALAM che. 3 addA Nakkhatte egatAre paNNatte / cittA Nakkhatte egatAre paNNatte / sAI NakkhatteegatAre paNNatte / bhAvArtha :- ArdrA nakSatrano eka tAro che. citrA nakSatrano eka tAro che. svAti nakSatrano eka tAro che. vivecana : prastutamAM Ardra, citrA, svAti nakSatranA eka-eka tArAnanuM kathana che. ahIM tArA zabdano artha 'nakSatronA vimAna' thAya che, jyotiSka devonA pAMcamA bheda rUpa tArAnuM ahIM kathana nathI. nakSatranA vimAna moTA che. tArAnA vimAna nAnA che ane tArAonI saMkhyA koTAkoTi pramANa che. ahIM nakSatrano eka tAro kahyo che, bIjA-trIjA samavAyAdimAM be, traNa vagere tArAsaMkhyA nakSatranI batAvI che, tethI A tArA zabdano artha nakSatranA vimAna samajavo jarUrI che. S 4 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM egaM paliovamaM ThiI pnnnnttaa| imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe NeraiyANaM ukkoseNaM egaM sAgarovamaM ThiI pnnnnttaa| doccAe puDhavIe NeraiyANaM jahaNNeNaM egaM sAgarovamaM ThiI pnnnnttaa| asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM egaM paliovamaM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM ukkoseNaM egaM sAhiyaM sAgarovamaM ThiI paNNattA / asurakumAriMdavajjiyANaM bhomijjANaM devANaM AtthegaiyANaM egaM paliovamaM ThiI paNNattA | asaMkhijjavAsAuya saNNipaMciMdiya tirikkha joNiyANaM atthegaiyANaM egaM paliovamaM ThiI paNNattA / asaMkhijjavAsAuya gabbhavakkaMtiya maNuyANaM atthegaiyANaM egaM paliovamaM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA naraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti eka palyopamanI che. ratnaprabhA naraka pRthvInA nArakIonI utkRSTa sthiti eka sAgaropamanI che. bIjI zarkarAprabhA naraka pRthvInA nArakIonI jaghanya sthiti eka sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti eka palyopamanI che. asurakumAra devonI utkRSTa sthiti eka sAgaropamathI kaIka vadhAre che. asurakumArendrane choDIne zeSa bhavanapatinA keTalAka devonI sthiti eka palyopamanI che. asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA keTalAka saMzI paMcendriya tiryaMca yonInA jIvonI sthiti eka palyopamanI che. asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA keTalAka Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama samavAya. garbhaja manuSyonI sthiti eka palyopamanI che. | 5 vANamaMtarANa devANaM ukkoseNaM egaM paliovamaM ThiI paNNattA / jaisiyANaM devANaM ukkoseNaM egaM paliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM ThiI paNNattA / sohamme kappe devANaM jahaNNeNaM egaM paliovamaM ThiI paNNattA / sohamme kappe devANaM atthegaiyANaM egaM sAgarovamaM ThiI paNNattA / IsANe kappe devANaM jahaNNeNaM sAiregaM egaM paliovamaM ThiI paNNattA / IsANe kappe devANaM atthegaiyANaM egaM sAgarovamaM ThiI pnnnnttaa| bhAvArtha :- vANavyaMtara devonI utkRSTa sthiti eka palyopamanI che. jyotiSIdevonI utkRSTa sthiti eka lAkha varSa sAdhika eka palyopamanI che. saudharmakalpanA devonI jaghanya sthiti eka palyopamanI che. saudharmakalpamAM keTalAka devonI sthiti eka sAgaropamanI che. IzAna kalpamAM devonI jaghanya sthiti eka palyopamathI kaMIka adhika che. IzAna kalpamAM keTalAka devonI sthiti eka sAgaropamanI che. |6 je deva sAgaraM susAgaraM sAgarakaMtaM bhavaM maNu mANusottaraM logahiyaM vimANaM devattAe uvavaNNA, tesiM NaM devANaM ukkoseNaM egaM sAgarovamaM ThiI paNNattA / te NaM devA ekassa addhamAsassa ANamaMti vA pANamaMti vA ussasaMti vA NIsasaMti vA / tesiM NaM devANaM egassa vAsasahassassa AhAraTTe samuppajjai / saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je egeNaM bhavaggahaNeNaM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :- je deva sAgara, susAgara, sAgarakAMta, bhava, manu, mAnuSottara ane lokahita nAmanA viziSTa vimAnomAM deva rUpe utpanna thAya che, te devanI utkRSTa sthiti eka sAgaropama che, te devo eka 5vADiye (542 hivase) mAna-prA, 27vAsa cha, ni:zvAsa bhUche. te hevAne 2 varSe AhAranI IcchA utpanna thAya che. keTalAka bhavya siddhika jIvo eka manuSyabhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze sarva karmathI mukta thaze, parinirvANane prApta karaze ane sarva duHkhano aMta karaze. viveyana :ANamaMti-pANamaMti, ussasaMti-NissasaMti :- hevonI sthiti sAropamanI batAvI cha / teTalAM ja pakhavADiye ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che eTale ke ekavAranI zvAsocchavAsanI tenI prakriyAmAM eTalo samaya vyatIta thaI jAya, eTalI maMda gatithI te prakriyA thAya che ane eTalA hajAra varSe Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] zrI samavAyAMga sUtra tene AhAranI IcchA thAya che. 'AmaMti pamiti zabdathI 'hadaya spaMdananI AtyaMtara prakriyA samajavI ane 3rUti, fsati zabdathI bAhya zvAsocchavAsanI kriyA samajavI joIe athavA cAre ya zabda ane tenA artha maLIne bAhyAbhyatara zvAsocchavAsanI prakriyAnuM pUrNa kathana che. samavAya-1 saMpUrNa Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM samavAya bIjuM samavAya |||||||||||P/// paricaya : bIjA samavAyamAM be saMkhyA saMbaMdhita keTalAka tattvono vicAra karavAmAM Avyo che. be prakArano daMDa, be prakAranA baMdha, be rAzi, pUrvAphAlgunI ane uttarAphAlgunI nakSatronA be tArA, nArakI ane devonI be palyopama ane be sAgaropamanI sthiti, tathA be bhava karIne mokSe janArA bhavasiddhika jIvonuM varNana che. 2 no vaMkA vaLattA, taM nahIM - aThThAvaMDe jeva, aLadAvaMDa veva / tuve rAlI paLattA, tuM bahA - gIvAsI deva, anIvAlI deva / tuviSe baMdhane paLattA, taM nahIM - rAbaMdhane veva, volanayane ceva | bhAvArtha :- daMDa be che- arthadaMDa ane anarthadaMDa. rAzi be che- jIvarAzi ane ajIva rAzi. baMdhana be che- rAgabaMdhana ane dveSabaMdhana. vivecana : daMDanA be prakAra che- arthadaMDa ane anarthadaMDa. arthadaMDa- svayaMnA zarIranI rakSAne mATe, kuTuMba, parivAra, deza, samAja ane rASTranA pAlana poSaNane mATe, je hiMsArUpa pApa pravRti karavAmAM Ave, te arthadaMDa che. arthadaMDamAM kartavyathI utprerita thaine prayojanane siddha karavA mATe AraMbha karavAmAM Ave che. - anarthadaMDa - koi paNa prayojana vinA nirarthaka pApa karavuM. arthadaMDa ane anarthadaMDane mApavAnuM tharmomITara viveka che. keTalAka kArya paristhiti vizeSathI artharUpa hoya che. paristhiti parivartana thatAM te ja kArya anartharUpa paNa thai jAya che. AcArya umAsvAtie artha ane anartha zabdanI paribhASA karatAM kahyuM che ke zrAvako mATe upabhoga, paribhoga thAya che te artha rUpa ane tenAthI bhinna jemAM upabhoga, paribhoga hoto nathI te anarthadaMDa che. AcArya abhayadeve paNa kahyuM che ke arthano abhiprAya "prayojana" che. gRhastha potAnAM khetara, ghara, dhAnya, dhananI rakSA athavA zarIrapAlana mATe pravRttio kare che, te dareka pravRttiomAM AraMbha dvArA prANIonuM upamardana thAya che, te artha daMDa che. arthadaMDathI viparIta kevaLa pramAda, kutUhala, avivekapUrvaka niSprayojana, nirarthaka prANIono vighAta karavArUpa pravRttio anarthadaMDa che. sAdhaka anarthadaMDathI nivRtta rahe. tatpazcAt jIvarAzi ane ajIvarAzinuM kathana che. tenA bheda prabhedonuM vistRta varNana prajJApanA sUtramAM che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra baMdhanA be prakAra che - rAgabaMdha ane dveSabaMdha. baMdhanuM kathana mohanIya karmanI apekSAe karyuM che. rAgamAM mAyA, lobhano ane dveSamAM krodha, mAnano samAveza thAya che. 10 2 puvvAphagguNI Nakkhatte dutAre paNNatte / uttarAphagguNI Nakkhatte dutAre paNNatte / puvvAbhaddavayA Nakkhatte dutAre paNNatte / uttarAbhaddavayA Nakkhatte dutAre paNNatte / bhAvArtha :- pUrvAphAlgunI nakSatranA be tArA che. uttarAphAlgunI nakSatranA be tArA che. pUrvAbhAdrapadA nakSatranA be tArA che. uttarAbhAdrapadA nakSatranA be tArA che. 3 imIse NaM rayaNappahAra puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM do paliovamAI ThiI paNNattA / duccAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM do pa ovamAI Thi paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM do paliovamAiM ThiI paNNattA / asurakumAriMda vajjiyANaM bhomijjANaM devANaM ukkoseNaM desUNAI do paliovamAiM ThiI paNNattA / asaMkkhijja vAsAuya asaNNi paMciMdiya tirikkhajoNiyANaM atthegaiyANaM do paliovamAiM ThiI paNNattA / asaMkhijja vAsAuya saNNi paMcidiyatirikkha joNiyANaM atthegaiyANaM do paliovamAiM ThiI paNNattA / asaMkhijjavAsAuya gabbhavakkaMtiya maNussANaM atthegaiyANaM do palio mAI ThiI paNNattA / sohamme kappe atthegaiyANaM devANaM do paliovamAI ThiI paNNattA / IsANe kappe atthegaiyANaM devANaM do paliovamAI ThiI paNNattA | sohamme kappe devANaM ukkoseNaM do sAgarovamAiM ThiI paNNattA / IsANe kappe devANaM ukkoseNaM sAhiyAiM do sAgarovamAiM ThiI paNNattA / saNakumAre kappe devANaM jahaNaNeNaM jahaNNeNaM do sAgarovamAiM ThiI paNNattA / mAhiMde kappe devANaM jahaNNeNaM sAhiyAiM do sAgarovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :A ratnaprabhApRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti be palyopamanI che. bIjI naraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti be sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti be palyopamanI che. asurakumArendrane choDIne zeSa bhavanapati (nAgakumAra Adi navanikAya) devonI utkRSTa sthiti be palyopamamAM kaMika ochI che. asaMkhyAta varSanA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIju samavAya AyuvALA keTalAka asaMjJI paMcendriya tiryaMca yoninA jIvonI sthiti be palyopamanI che. asaMkhyAta varSanA AyuvALA keTalAka saMjJI paMcendriya tiryaMca yoninA jIvonI sthiti be palyopamanI che. asaMkhyAta varSanA AyuvALA keTalAka garbhaja manuSyonI sthiti be palyopamanI che. saudharma kalpamAM keTalAka devonI sthiti be palyopamanI che. IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti be palyopamanI che. saudharma kalpamAM devonI utkRSTa sthiti be sAgaropamanI che. IzAna kalpanA devonI utkRSTa sthiti sAdhika be sAgaropamanI che. sanakumAra kalpamAM devonI jaghanya sthiti be sAgaropamanI che. mAhendrakalpamAM devonI jaghanya sthiti be sAgaropamathI adhika che. 4 je devA subhaM subhakaMta subhavaNNaM subhagaMdhaM subhalessaM subhaphAsaM sohammavaDiMsagaM vimANaM devattAe uvaNNA, tesiM NaM devANaM ukkoseNaM do sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA doNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA, UsasaMti vA, NIsasaMti vA / tesiMNaM devANaM dohiM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- je devo zubha, zubhakAMta, zubha varNa zubhagaMdha, zubhalezyA, zubhasparzavALA saudharmAvalaMsaka nAmanA zreSTha vimAnamAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti be sAgaropamanI che. te devo be ardhamAse (eka mahine) Ana-prANa arthAtu ucchavAsa le che niHzvAsa mUke che. te devone be hajAra varSe AhAranI IcchA thAya che. 5 / atthegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je dohiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha - keTalAka bhavyasiddhika jIvo be bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukata thaze, parama nirvANa prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-ra saMpUrNa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 12 ] zrI samavAyAMga sUtra - trIjuM samavAya - zzzzzzzzzzzzz paricaya : prastuta samavAyamAM traNa-traNa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che. traNa gupti, traNa gaurava, traNa virAdhanA, mRgazirSa, puSya Adi nakSatranA traNa- traNa tArA, naraka ane devalokanA devonI traNa palyopama ane traNa sAgaropamanI sthiti tathA traNa bhava karIne mukata thanArA keTalAka bhava siddhika jIvo, Adi viSayonuM nirUpaNa che. | 1 tao daMDA paNNattA, taM jahA - maNadaMDe vayadaMDe kAyadaMDe / tao guttIo paNNattAo, taM jahA - maNaguttI, vayaguttI, kAyaguttI / tao sallA paNNattA, taM jahA - mAyAsalle NaM NiyANasa le NaM micchAdasaNasalle NaM / tao gAravA paNNattA, taM jahA - iDDhIgAraveNaM rasagAraveNaM sAyAgArave nnN| tao virAhaNA caNNattA, taMjahA-NANavirAhaNA daMsaNavirAhaNA crittviraahnnaa| bhAvArtha :- daMDa traNa che, yathA-manadaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa.guNitraNa che, yathA -managuNi, vacanagupti, kAyagupti. zalya traNa che, yathA - mAyAzalya, nidAnazalya, mithyAdarzanazalya. traNa garva (gaurava) che, yathA - Rddhino garva, rasano garva, zAtAno garva. virAdhanA traNa che, yathA - jJAna virAdhanA, darzana virAdhanA, cAritra virAdhanA. vivecana : daMDa- prastutamAM traNa prakAranA daMDanuM kathana che. bIjA samavAyamAM arthadaMDa - anarthadaMDa rUpe be daMDanuM kathana che, te kathana daMDanA hetunI apekSAe che. prastutamAM daMDanA sAdhananI apekSAe kathana che. jenAthI AtmA daMDAya te daMDa. prayojanavaza ke niprayojana je hiMsaka pravRtti karavAmAM Ave te mana, vacana, kAyAnA mAdhyame thAya che mATe ahIM mana, vacana, kAyAne daMDarUpa kahayA che. dupravRttimAM saMlagna mana, vacana, kAyA daMDarUpa che. tenAthI cAritrarU5 aizvaryano nAza thAya che ane AtmA daMDita thAya che. mana, vacana, kAyAnI je pravRtti saMsArAbhimukha che, te daMDa che. tti -guNi. samyajJAna pUrvaka mana, vacana, kAyAnI pravRttino virodha karavo, tene guti kahe che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM samavAya [ 17 ] guptinA traNa prakAra che - manogupti, vacanaguNi, kAyagupti. saraMbha, samAraMbha ane AraMbhamAM pravRtta thatAM manane rokavuM athavA azubha ciMtanathI, kaSAyothI manane nivRtta karavuM, te manogati che. asatya bhASaNa AdithI nivRtta thavuM athavA mauna dhAraNa karavuM, te vacana gupti che. asatya, kaThora, AtmazlAghA rUpa vacanothI bIjAnA manano ghAta thAya che, tevA vacanano nirodha karavo joIe, ajJAnavaza zArIrika kriyA dvArA ghaNAM jIvono ghAta thAya che, tevI akuzaLa kAyika kriyAnI pravRttino nirodha karavo, te kAyamurti che. sattiA - zalya-kaMTaka. je zarIramAM lAge, kAMTAnI jema khuMce, aMtaramAM duHkhanuM vedana karAve, tene zalya kahe che. tenA traNa prakAra che- mAyA, nidAna, mithyAdarzana kaMTakatulya che. mAyA kapaTa karyA pachI mAyAcArInI mAyA tene aMdarathI pIDita karatI hoya che ke kayAMya mArI mAyA ke kapaTa pragaTa na thai jAya, tethI mAyA, zalya rUpa che. deva AdinI Rddhi, vaibhava vagere joine potAnI tapasyAnA phaLarUpe tenI kAmanA karavI, te nidAna zalya che. nidAna karanAranuM citta sadA sukhAdi mATe vyAkuLa rahe che, te vyAkuLatA pIDArUpa hoya che. mithyAdarzananA prabhAvathI jIva haMmezAM para padArthamAM becena rahe che, jIvAdi tattvone ke dharmatattvane ulTI rIte ke khoTI rIte mAne che, samaje che. A khoTI mAnyatA ke bhrama AtmA mATe pIDA rUpa che mATe mithyAdarzana zalyarUpa che. mAravA - gaurava-garva. abhimAna, lobha vagere dvArA potAnA AtmAne bhAre banAvavo, tene garva kahe che. vaibhavAdi dvArA potAne gauravazALI mAnavo, tene Rdhdhi garva kahe che. ghI, dUdha, miSTAna Adi rasane khAdhA vinA huM na rahI zake arthAta tenA khAvA pIvAmAM gauravano anubhava karavo, tenI prApti thatAM abhimAna karavuM tene 'rasagarva' kahe che. mArAthI A parISaha upasarga vagere sahana thatA nathI, huM ThaMDI garamI nahIM sahana karI zakuM, evA prakAranI potAnI sukhazIlatA batAvavI temaja zAtAkArI sAdhano prApta thatAM abhimAna karavuM, te 'zAtA' garva che. vivAda - virAdhanA jJAna, darzana ane cAritra, e traNe ya mokSanA mArga che. tenuM samyaka AcaraNa na karavuM. tenA aticAra ke doSanuM sevana karavuM te virAdhanA che. zAstrano svAdhyAya na karavo athavA sArI rIte na karavo, jJAnanA aticAronuM sevana karavuM, te jJAna virAdhanA che. jinezvara bhASita tattvomAM saMdeha karavo, samyak zraddhA na karavI, samakitanA aticAronuM sevana karavuM, te darzana virAdhanA che. saMyamAcAra ke zrAvakAcAranAM vrata niyamomAM doSa sevana karavuM tenuM sArI rucipUrvaka pAlana na karavuM te cAritra virAdhanA che. | 2 | migasira Nakkhatte titAre paNNatte / pussa Nakkhatte titAre paNNatte / jeTThA Nakkhatte titAre paNNatte / abhIi Nakkhatte titAre paNNatte / savaNa Nakkhatte titAre paNNatte / assiNI Nakkhatte titAre paNNatte / bharaNI Nakkhatte titAre paNNatte / bhAvArtha :- mRgazIrSa nakSatranA traNa tArA che. puSya nakSatranA traNa tArA che. jayeSThA nakSatranA traNa tArA che. abhijita nakSatranA traNa tArA che. zravaNa nakSatranA traNa tArA che. azvinI nakSatranA traNa tArA che ane bharaNI nakSatranA traNa tArA che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 14 zrI samavAyAMga sUtra | 3 | imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM tiNNi paliovamAI ThiI paNNattA / doccAe NaM puDhavIe NeraiyANaM ukkoseNaM tiNNi sAgarovamAI ThiI paNNattA / taccAe NaM puDhavIe NeraiyANaM jahaNNeNaM tiNNi sAgarovamAI ThiI paNNattA / __ asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM tiNNi paliovamAI ThiI pnnnnttaa| asaMkhijjavAsAuya saNNipaMciMdiya tirikkhajoNiyANaM ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM ThiI paNNattA / asaMkhijjavAsAuya saNNipaMciMdiya gabbhavakkaMtiya maNussANaM ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA keTalA nArakIonI sthiti traNa palyopamanI che. bIjI zarkaraprabhA pRthvInA nArakIonI utkRSTa sthiti traNa sAgaropamanI che. trIjI vAlukAprabhA pRthvInA nArakIonI jaghanya sthiti traNa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti traNa palyopamanI che. asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMzI paMcendriya tiryaMcayonInA jIvonI utkRSTa sthiti traNa palyopamanI che. asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA garbhaja manuSyonI (jugaliyA) utkRSTa sthiti traNa palyopamanI che. | 4 saNakumAra - mAhidesu kappesu atthegaiyANaM devANaM tiNNi sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA AbhaMkaraM pabhaMkaraM AbhaMkaraMpabhaMkaraM caMdaM caMdAvattaM caMdappabhaM caMdakaMtaM caMdavaNNaM caMdalesaM caMdajjhayaM caMdasiMga caMdasiTuM caMdakUDaM caMduttaravaLisagaM vimANaM devattAe uvavaNNA, tesiMNaM devANaM ukkoseNaM tiNNi sAgarovamAiM ThiI paNNattA, te NaM devA tiNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA, ussasaMti vA, NIsasaMti vA, tesiMNaM devANaM tihiM vAsasahassehi AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha - sanaskumAra ane mahendrakalpanA keTalAka devonI sthiti traNa sAgaropamanI che. je heva mAma42, prabha2, mAma42-prama42, yaMdra, yaMdrAvata, yaMdraprama, yaMdrata, yaMdra, yaMdravezya, caMdradhvaja, caMdrazRMga, caMdrazruSTa, caMdrakUTa ane caMdrottarAvata saka nAmavALA viziSTa vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti traNa sAgaropamanI che. te deva traNa ardhamAse eTale (doDha mahine) Ana- prANa ,ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che, te deva traNa hajAra varSe AhAranI IcchA utpanna thAya che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIju samavAya |5| saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIva je tihiM bhavaggahaNehi sijjhissaMti, bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM krissNti| bhAvArtha - keTalAka bhavyasiddhika jIvo traNa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukata thaze, parinirvANa prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. > samavAya-3 saMpUrNa Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] zrI samavAyAMga sUtra - cothuM samavAya. Tezzzzzzzzzzz paricaya : prastuta samavAyamAM cAracAranI saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che. cAra kaSAya, cAra dhyAna, cAra vikathAo, cAra saMjJA, cAra prakAranA baMdha tathA anurAdhA, pUrvASADhA nakSatranA cAra cAra tArAo, nArakI ane devonI cAra palyopama ane cAra sAgaropamanI sthitino ullekha karIne aMte keTalAka jIvonuM cAra bhava karIne mokSa javAnuM kathana che. | 1 | cattAri kasAyA paNNattA, taM jahA-kohakasAe mANakasAe mAyAkasAe lobhakasAe / catAri jhANA paNNattA, taM jahA- aTTajjhANe rUddajjhANe dhammajjhANe sukkajjhANe / catAri vikahAo paNNattAo, taM jahA- itthikahA bhattakahA rAyakahA desakahA / catAri saNNA paNNattA, taM jahA- AhArasaNNA bhayasaNNA mehuNasaNNA pariggahasaNNA / cauvvihe baMdhe paNNatte, taM jahApagaibaMdhe ThiibaMdhe aNubhAvabaMdhe paesabaMdhe / caugAue joyaNe paNNatte / bhAvArtha :- kaSAya cAra che yathA- krodhakaSAya, mAnakaSAya, mAyAkaSAya, lobhakaSAya. dhyAna cAra che. yathA- ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna, zukaladhyAna. vikathAo cAra che, yathA- strIkathA, bhattakathA, rAjakathA, dezakathA. saMjJAo cAra che, yathA- AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA, parigrahasaMjJA. baMdhanA cAra prakAra che, yathA-prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAgabaMdha, pradezabaMdha. cAra gAuno eka yojana thAya che. vivecana : sAtha - kaSAya. AtmAnA pariNAmone je kaluSita kare che, te kaSAya che. kaSAyathI AtmAnuM svAbhAvika svarUpa naSTa thaI jAya che. kaSAyo Atmadhanane lUMTanArA cora che. te AtmAmAM chupAyelo doSa che. krodha, mAna, mAyA, lobha, e kaSAyanA cAra prakAra che. kaSAyanA aneka bheda prabheda che. kaSAya karmajanaka vaikArika pravRtti che. te pravRttino parityAga karIne AtmasvarUpamAM ramaNa karavuM, te sAdhakanuM lakSya hovuM joIe. dhyAna- cittane koI eka viSaya para ke koI eka biMdu para kendrita karavuM, te dhyAna che. dhyAna mATe mukhya traNa vAta apekSita che- dhyAtA, dhyeya ane dhyAna. dhyAna karanAra vyakita dhyAtA che. jenuM dhyAna karAya che,te dhyeya che ane dhyAtAnA cittanuM sthira thaI javuM, te "dhyAna" che. dhyAna sAdhanA mATe parigrahano tyAga, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM samavAya 17 | kaSAyono nigraha, vratonuM dhAraNa karavuM ane Indriya vijaya karavo Avazyaka che. dhyAnanA cAra prakAra che, yathA- ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna ane zukladhyAna. A cAramAMthI prAraMbhanA be dhyAna aprazasta che eTale na karavA yogya ane aMtima be dhyAna prazasta che eTale karavA yogya che. ArtadhyAna:- Arta eTale duHkha athavA pIDA, temAMthI je utpanna thAya che te, ArtadhyAna che. te dhyAna manojJa Icchita vastunA viyogathI ane amanojJa vastunA saMyogathI thAya che. rAga bhAvathI manamAM utpanna thAya che. phalataH jenI IcchA nathI te vastunI upalabdhi ane jenI IcchA che tenI anupalabdhi thAya, tyAre jIva duHkhI thAya che. aniSTa saMyoga, ISTa viyoga, roga ciMtA ane bhoga ciMtA, A cAra ArtadhyAnanA bheda che. A dhyAnathI jIva tiryaMca gatine prApta kare che ane dhyAnInuM mana sAMsArika vastuo para kendrita hoya che. raudradhyAna - jyAre jIva IcchApUrti mATe koI paNa prakAranA pApAcAra karavAmAM tatpara thAya che, te pApanI tallInatA, te raudra dhyAna che. krUra ane kaThora bhAvavALA prANIne rudra kahe che. jIva nirdayI banIne dUra kAryonA kartA bane che, mATe tenA dhyAnane raudradhyAna kahe che. A dhyAnamAM jIva hiMsA, asatya, corI, dhanaharaNa, chedana, bhedana Adi duSTa pravRttionuM ciMtana kare che. A dhyAnanA hiMsAnaMda, mRSAnaMda, cauryAnaMda, saMrakSANAnaMda, A cAra prakAra che. A dhyAnathI jIva narakagati prApta kare che. A dhyAnInuM mana bhautika padArthomAM atyaMta tallIna hoya che ane tenI prApti mATe te dUra karma kare che. A banne dhyAna heya ane azubha che. dharmadhyAna :- A dhyAna AtmavikAsanuM prathama caraNa che. A dhyAnamAM sAdhaka AtmaciMtana mATe pravRtta thAya che. zAstravAkayonA arthanuM, vrata, gupti, samiti, Adi bhAvanAonuM ciMtana karavuM, te dharmadhyAna che. A dhyAna mATe jJAna, darzana, cAritra ane vairAgya apekSita che. tenAthI sahaja rUpathI mana sthira thaI jAya che. dharmadhyAnanI siddhine mATe maitrI, pramoda, kAruNya ane mAdhyastha, A cAra bhAvanAonuM ciMtana karavuM joIe. dharmadhyAnanuM samyak ArAdhana ekAMta, zAMta sthAnamAM thaI zake che. zAstramAM dharmadhyAnanA cAra prakAra kahyA che - (1) AjJAvicaya - sarvajJanA vacanomAM koI paNa prakAranI truTi hotI nathI, eTale Ata vacanonuM AlaMbana levuM. vItarAga paramAtmAnI AjJAno vicAra karavo ahIM 'vicarya' zabdano artha ciMtana che. (2) apAya vicaya - duHkha ane duHkhanA kAraNa rUpa karmabaMdhanA kAraNonuM ciMtana karavuM. (3) vipAka vicaya - karmonAM zubha-azubha phaLanAM viSayamAM ciMtana karavuM athavA karmanA prabhAvathI pratikSaNa udita thanArI prakriyAonA saMbaMdhamAM vicAra karavo. (4) saMsthAnavicaya - Agamokata traNe loka saMsthAnanA ciMtanamAM manane ekAgra karavuM ane saMsAranA nitya ane anitya svarUpanuM ciMtana karavuM, tethI vairAgya bhAvanA sudaDha thAya che. graMthomAM dharmadhyAnanA (1) piMDastha, (2) padastha, (3) rUpastha, (4) rUpAtIta, evA cAra prakAra Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] zrI samavAyAMga sUtra kahyA che. temAM kramazaH zarIranuM, akSara (pada)nuM, sarvajJanuM ane niraMjana siddha bhagavAnanuM ciMtana karavAmAM Ave che. A cAre yano samAveza zAstrakathita 'saMsthAnavicaya' nAmanA cothA bhedamAM thaI jAya che. dharmadhyAnathI manamAM sthiratA, pavitratA AvI javAthI te sAdhaka AgaLa jaIne zukaladhyAnano adhikArI paNa banI zake che. zakaladhyAna - dhyAnano A cotho prakAra che. te AtmAnI atyaMta vizuddha avasthA che. zratanA AdhArathI mananI AtyaMtika sthiratA ane yogano nirodha thavo, te zukaladhyAna che. A dhyAna kaSAyonA upazAMta thayA pachI ja thAya che. je sAdhaka samabhAvamAM lIna thAya che, te sAdhaka A dhyAna karI zake che. zukala dhyAnanA cAra prakAra che (1) pRthakatvavitarka zruta savicAra (2) ekatvavitarka zruta avicAra (3) sUmakriyA pratipatti (4) samucchinna kriyA anivRtti. prathamanA be prakAra chadmastha sAdhaka mATe che ane pachInA be prakAra kevaLajJAnIo mATe che, tenuM svarUpa A pramANe che - (1) pRthakatvavitarkata savicAra :- A dhyAnamAM zratane AdhAra banAvIne koI eka dravyamAM utpA, vyaya ane dhrauvya Adi paryAyonuM ciMtana karavAmAM Ave che. dhyAtA kayAreka arthanuM ciMtana kare che ane kayAreka zabdonuM ciMtana kare che. A rIte mana, vacana ane kAyAnA yogomAM saMkramaNa karatA rahe che. eka zabda parathI bIjA zabda upara, ane eka yogathI bIjA yoga para javAnA kAraNe ja, te dhyAna savicAra kahevAya che. (2) ekatvavitarkahyuta avicAra - zrutanA AdhArathI artha, vyaMjana, yoganA saMkramaNathI rahita eka paryAya viSayaka A dhyAna che. pahelAM dhyAnanI jema AmAM avalaMbanananuM parivartana thatuM nathI. eka paryAyane ja dhyeya rUpe sthita karAya che. A dhyAnamAM samasta kaSAyo naSTa thaI jAya che ane AtmA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya, A cAra ghAtikarmono saMpUrNa nAza kare che ane kevaLajJAna, kevaLa darzanane prApta kare che. (3) sUmakriyA pratipatti - teramA guNasthAnavartI kevaLI arihaMtanuM AyuSya jyAre mAtra aMtarmuhUrtanuM zeSa rahe tyAre bAdara kAyayoganuM AlaMbana laIne bAdara manoyoga ane bAdara vacanayogano nirodha kare che. tyAra pachI sUkSma kAyayoganuM AlaMbana laIne bAda kAyayogano virodha kare che. tyAra pachI sUkSma kAyayoganuM AlaMbana laIne sUkSma manoyoga ane sUkSma vacanayogano virodha kare che. A avasthAmAM je dhyAnanI prakriyA thAya che, te sUkSmakriyA pratipatti zukaladhyAna kahevAya che. A dhyAnadvArA manoyoga ane vacanayogano pUrNarUpathI nirodha thaI jAya che ane sUkSmakAyayoga tema ja zvAsocchavAsa Adi kriyA zeSa rahe che. (4) samucchinna kiyA anivRtti - A dhyAnamAM zvAsosvAsa Adi je sUkSma kriyAo bAkI hatI te paNa nivRtta thaI jAya che ane kevaLI bhagavAna zailezI avasthAne prApta thAya che. pAMca hrasva svaronA uccAraNamAM jeTalo samaya thAya eTalA samayamAM ja A dhyAnane prApta kevaLI bhagavAna aghAtI karmone naSTa karIne pUrNarUpathI karmamukta thaI jAya che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM samavAya [ 19 ] vivAhA :- vikathAo. saMyama bAdhaka vArtAlApane vikathA kahe che. dharmakathAthI nirjarA thAya che ane vikathAthI karmabaMdha thAya che, tenA cAra bheda che- strI (puruSa) saMbadhI vArtAlApane strIkathA(puruSa kathA), bhojana saMbadhI vAtone bhattakathA, rAjakIya carcA vicAraNane rAjakathA ane deza saMbadhI, tenA zAsaka saMbaMdhI vAto karavI, te dezakathA che. A sarva vikathAo eka prakArano pramAda che, tethI te tyAjya che. prastutamAM cAra vikathAono ullekha che, sthAnAMga sUtramAM eka eka vikathAonA cAra cAra bhedo ane sAtamA sthAnamAM sAta vikathAono paNa ullekha che. saUM :- saMjJA. abhilASAone saMjJA kahe che. mohanIya karmanA udaye AhArAdinI IcchA thAya, te saMjJA kahevAya che. ahIM saMjJAnA cAra bhedonuM nirUpaNa che. sthAnAMga sUtramAM eka eka saMjJA utpanna thavAnAM cAra cAra kAraNo paNa kahyA che. dazamA sthAnamAM saMjJAnA daza prakAra kahyA che. vaM:- baMdha. kaSAya ane yoganA nimittathI karma pudagalo Atmapradezo sAthe eka eka thaI jAya, tene baMdha kahe che. karmabaMdha samaye temAM cAra vAtanuM nirmANa thAya che, te apekSAe baMdhanA cAra prakAra che. karmanA svabhAvanuM nizcita thavuM, te pratibaMdha, karmanI AtmA sAthe rahevAnI kAlamaryAdA nizcita thavI, te sthitibaMdha tenI tIvra-maMda phaLa devAnI zakti, te anubhAgabaMdha ane karma pudgalonA jaththAne pradezabaMdha A cAra prakAranA baMdhamAMthI prakRtibaMdha ane pradezabaMdha yoganI zubhAzubha pravRttinA AdhAre tathA sthiti ane anubhAgabaMdha kaSAyanI taratamatAnA AdhAre nizcita thAya che. | 2 aNurAhA Nakkhatte cau tAre paNNatte, puvvAsADhA Nakkhatte cautAre paNNatte / uttarAsADhA Nakkhatte cautAre paNNatte / bhAvArtha :- anurAdhA nakSatranA cAra tArA che. pUrvASADhA nakSatranA cAra tArA che. uttarASADhA nakSatranA cAra tArA che. vivecana : prastuta sUtramAM anurAdhA nakSatranA cAra tArA kahyA che, jyAre caMdra-sUrya prajJati sUtra, prAkRta-10 pratiprAbhRta-9mAM anurAdhA nakSatranA pAMca tArA kahyA che. zrI aMbUdvIpaprajJapti sUtra, vakSaskAra-7, sU. 140 tathA zrI ThANAMga sUtra-4mAM anurAdhA nakSatranA cAra tArA kahyA che. | 3 | imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM cattAri paliovamAiM ThiI paNNattA / taccAe NaM puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM cattAri paliovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 20 zrI samavAyAMga sUtra cattAri sAgarovamAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM cattAri paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti cAra palyopamanI che. trIjI vAlukAprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti cAra sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti cAra palyopamanI che. saudharma-IzAna kalponA keTalAka devonI sthiti cAra palyopamanI che. |4 saNaMkumAra-mAhidesu kappe su atthegaiyANaM devANaM cattAri sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA kiTTi sakiTTi kiTThiyAvattaM kiTThippabhaM kiTThijutta kiTThivaNNaM kiTThilesaM kiTThijjhayaM kiTThisiMgaM kiTThisiTuM kiTThikUDaM kiThuttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesiM NaM devANaM ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI ThiI paNNattA / te Na devA cauNha addhamAsANaM ANamati vA pANamaMti vA, UsasaMti vA NIsasaMti vA / tesiM devANaM cauhi vAsasahassehi AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- sanaskUmAra-mahendra kalpanA keTalAka devonI sthiti cAra sAgaropamanI che. A kalponA heya dRSTi, sudRSTi, dRSTiyAvata, dRSTiprama, pRSTiyuta, pRSTivA, dRSTivezya, dRSTi854, pRSTizRMga, dRSTisRSTa, kRSTikUTa ane kRSNattarAvartasaka nAmavALA viziSTa vimAnomAM devarUpethI utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti cAra sAgaropamanI che. te devo cAra ardhamAse (be mahine)Ana-prANa ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che. A devone cAra hajAra varSe AhAranI IcchA utpanna thAya che. 5 atthegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je cauhiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti muccissaMti bujjhissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / / bhAvArtha - keTalAka bhavyasiddhika jIvo cAra bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta thaze ane duHkhono aMta karaze. samavAya-4 saMpUrNa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcama samavAya 2 1 | - * pAMcamuM samavAya EZP/PP/PP/CP/IP paricaya : A samavAyamAM pAMca-pAMca saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonI vicAraNA che, yathA pAMca mahAvrata, pAMca kAmaguNa, pAMca AzravadvAra, pAMca saMvaradvAra, pAMca samiti, pAMca nirjarA, pAMca astikAyanuM varNana che. rohiNI, punarvasu, hasta, vizAkhA, dhaniSThA nakSatronA pAMca tArA tathA nArakI ane devonI pAMca palyopama ane pAMca sAgaropamanI sthitinuM kathana ane pachI pAMca bhava karIne mokSe janArA bhava siddhika jIvono ullekha che. A rIte pAMcamA samavAyamAM darzana saMbaMdhI, cAritra saMbaMdhI ane tattva saMbaMdhI vividha viSayo upara ciMtana che. | 1 | paMca kiriyA paNNattA, taM jahA- kAiyA ahigaraNiyA pAusiyA pAritAvaNiyA pANAivAyakiriyA / paMca mahavvayA paNNattA, taM jahA- savvAo pANAivAyAo veramaNaM, savvAo musAvAyAo veramaNaM, savvAo adiNNAdANAo veramaNaM, savvAo mehuNAo veramaNaM, savvAo pariggahAo veramaNaM / bhAvArtha - kriyAo pAMca che, yathA- kAyikakiyA- kAyA dvArA thatI kriyA, adhikaraNikI kiyAastra, zastra dvArA thatI kriyA, prASikI kiyA- dveSa bhAvathI lAgatI kriyA, pAritApanikI kriyAanya jIvone paritApa pahoMcADavAthI lAgatI kriyA, prANAtipAtikI kiyA- jIvahiMsAthI lAgatI kriyA. mahAvrata pAMca che, yathA sarvathA prANAtipAta viramaNa, sarvathA mRSAvAda viramaNa, sarvathA adattAdAna viramaNa, sarvathA maithuna viramaNa, sarvathA parigraha viramaNa. vivecana : vizvariyA- kriyA. kriyAno artha karaNa' ane 'vyApAra' che. karma baMdhanamAM kAraNa bhUta ceSTAone kriyA kahe che. mana, vacana ane kAyAnA vyApAra vizeSane kriyA kahe che. karmano Azrava thAya evI pravRtti kriyA kahevAya che. kriyA karmabaMdhanuM mULa che ane saMsAra, janmamaraNanI jananI che. sthAnAMga sUtramAM paNa kriyAnA jIvakriyA, ajIvakriyA ane jIva-ajIva kriyAonA bheda, prabhedonI carcA che. tyAM kula 25 kriyAono ullekha che. ahIM A mukhyarUpathI pAMca kriyAono ullekha che. prajJApanA sUtramAM dasa kriyAonuM varNana che. maLavA - mahAvrata. sarva prakAre, hiMsA Adino tyAga karavo, te mahAvrata kahevAya che, yathA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 22 | zrI samavAyAMga sUtra sarva prakAranI hiMsAno tyAga karavo te, paheluM mahAvrata che. sarva prakAranA asatya bhASaNano tyAga karavo, te bIjuM mahAvrata che. sarva prakAranA adattano tyAga karavo arthAt ApyA vinAnI koI paNa vastu levI nahIM, te trIjuM mahAvrata che. deva, manaSya ane pazu saMbaMdhI sarva prakAranA maithuna sevanano tyAga karavo, te cothuM mahAvrata che. sarva prakAranA parigraha (mamatva)no tyAga karavo, te pAMcamuM mahAvrata che. mahAvrata zramaNAcAranuM mULa che. Agama sAhityamAM mahAvratonuM vistArathI varNana che. praznavyAkaraNa sUtranA saMvara prakaraNamAM, dazavaikAlika sUtranA cothA adhyayanamAM mahAvratanuM vistRta varNana che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha, A pAMca mahAvrata asaMyamanA srotane rokIne saMyamanA dvArane uddaghATita kare che. mahAvratanA grahaNa samaye hiMsAdi pApono traNa karaNa ane traNa yogathI tyAga karavAmAM Ave che. mahAvratomAM sAvadha yogono pUrNarUpathI tyAga hoya che. AzravadvArono nirodha karI, saMvara ane nirjarA karIne karmone naSTa karavAno prayatna kare che. | 2 paMca kAmaguNA paNNattA, taM jahA- sadA rUvA gaMdhA rasA phAsA / paMca AsavadArA paNNattA, taM jahA- micchattaM aviraI pamAyA kasAyA jogA / paMca saMvaradArA paNNattA, taM jahA- sammattaM viraI appamattayA akasAyA / ajogyaa| paMca NijjaraDhANA paNNattA, taM jahA- pANAivAyAo veramaNaM, musAvAyAo veramaNaM, adiNNAdANAo veramaNaM, mehuNAo veramaNaM, pariggahAo veramaNaM / paMca samiIo paNNattAo, taM jahA- IriyAsamiI bhAsAsamiI esaNAsamiI AyANabhaMDamatta -NikkhevaNAsamiI, uccArapAsavaNa khela siMghANa jallapAriTThAvaNiyA samiI / bhAvArtha :- indriyonA viSayabhUta kAmaguNa pAMca che, yathA- zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparza. Azrava dvAra pAMca che, yathA- mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga. saMvara dvArA pAMca che, yathA- samyakatva, virati, apramAda, akaSAya ane ayoga. nirjarA sthAna pAMca che, yathA- prANAtipAta viramaNa, mRSAvAda viramaNa, adattAdAna viramaNa, maithuna viramaNa, parigraha viramaNa. samiti pAMca che, yathA- IryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAnabhaMDamAtranikSepaNAsamiti, uccAraprazravaNalekhasiMghANajala pratiSThApanAsamiti. vivecana : prastuta sUtramAM saMyama jIvananA mukhya AcAra saMbaMdhita viSayanuM nirUpaNa che. saMyamI sAdhaka indriyanA viSayothI anAsakata rahe, to ja saMyamanuM pAlana karI zake che. a[T :- kAmaguNa. zabdAdi indriyanA viSayo. jenI kAmanA karAya te kAma ane gaNa Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca samavAya 2 3 eTale indriyanA viSayo. saMsArI jIvo pAMca indriyanA viSayonI kAmanA kare che. zrotendriyano viSaya zabda, cakSurindriyano viSaya rU5, dhrANendriyano viSaya gaMdha, rasanendriyano viSaya rasa ane sparzendriyano viSaya sparza che. bhagavatI sUtramAM zabda ane rUpa, ne kAma ane gaMdha, rasa, sparza ne bhoga kahyA che. Ava-saMvaralATT - Azrava, saMvaradvAra. Azrava eTale AvavuM. karmanA AvavAnA mArgane AzravakAra kahe che. karmabaMdhanA kAraNo ja AzrayadvAra kahevAya che. saMvara eTale rokavuM, aTakAvavuM. AzravadvArano nirodha karavo, te saMvaradvAra che. mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya ane yoga AzrayadvAra che ane tenAthI viparIta samyaktvAdi saMvaradvAra che. Atma saMbaMdhI bhrama, azradvA te mithyAtva ane AtmatattvanuM yathArtha svarUpa darzana te samyakatva che. hiMsAdino tyAga na karavo, te avrata ane ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya aparigrahAdine dhAraNa karavA, te vrata che. mada, viSaya, kaSAya, nidrA, vikathA karavI, te pAMca pramAda che. A pAMcanuM sevana na karavA pUrvaka AtmabhAvamAM magna thavuM, te apramAda che. krodhAdi cAra kaSAya che ane kSamAdi cAra akaSAya che. mana, vacana, kAyAnI pravRti yoga che ane yogano nirodha ayoga che. fbAraDDAi - nirjarA sthAna. nirjarA eTale jharI javuM. mATalAmAMthI pANI jharI jAya tema pUrvasaMcita karmonuM AtmAthI dUra thavuM tene nirjarA kahe che. ahIM nirjarAnA kAraNabhUta pAMca vratano ullekha che jyAre pUrva sUtramAM mahAvrata rUpe pAMca vratono ullekha che. saMyama dvArA saMvara thAya che arthAta AvatA karmo rokAya che, navA karmono baMdha thato nathI ane pUrve bAMdhelA karmonI nirjarA paNa thAya che. deza viratithI alpanirjarA ane sarva viratithI mahAnirjarA thAya che. pUrva sUtramAM mahAvratanuM ja kathana che tethI saLIo TWITTo veramAM zabda che ane ahIM vrata ane mahAvrata baMne grAhaya che. samiti- mahAvratanA rakSaNa mATe pAMca samiti ane traNa gupti mAtA tulya che. samiti eTale samyak rIte, sAvadhAnI pUrvaka, yatnApUrvaka pravRti karavI. cAlavAnI bolavAnI Adi kriyAo samyaka prakAre karavI, tene samiti kahe che. sAvadhAnI pUrvaka cAlavuM te irSA samiti, sAvadhAnIpUrvaka koIne duHkha na thAya tema bolavuM te bhASAsamiti, sAvadhAnIpUrvaka nirdoSa gocarInI gaveSaNA karavI, te eSaNA samiti, sAvadhAnIpUrvaka jIvahiMsA na thAya tema vastra-pAtrAdi levA-mUkavA, te AdAnabhaMDamAtra nikSepaNA samiti ane maLa, mUtra,kapha, nAsikAmela,zarIramelane sAvadhAnI pUrvaka paraThavA (tyAga karavo), te uccAra pAsavaNa khela siMghANa jala pariThAvaNiyA samiti che. | 3 paMca atthikAyA paNNattA, taM jahA- dhammatthikAe adhammatthikAe AgAsatthikAe jIvatthikAe poggalatthikAe / bhAvArtha :- pAMca astikAya dravya che, yathA- dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya ane plAstikAya. vivecana : baha pradezI dravyane astikAya kahe che. ati eTale vidhamAnatA ane kAya eTale pradezano Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 24 / zrI samavAyAMga sUtra samudAya. cha e cha dravya ati rUpe che paNa pradezanA samudAyavALA pAMca dravyo che.svayaM gatizIla jIva ane pudgalonI gati kriyAmAM sahAyaka dravya dhamastikAya kahevAya che. svayaM gatipUrvaka sthita thanArA jIva ane pugalone sthira rahevAmAM sahAyaka dravya adhamastikAya kahevAya che. sarva dravyone potAnI aMdara jagyA karI ApanAra dravya AkAzAstikAya kahevAya che. caitanyaguNavALuM dravya jIvAstikAya kahevAya che. rUpa, rasa, gaMdha ane sparzavALuM dravya pagalAstikAya kahevAya che. A pAMca dravyomAMthI prathama be dravya asaMkhyAta pradeza che. AkAza anaMtapradeza che. eka jIvanA pradeza asaMkhyAta che. puladravyanA saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradeza hoya che. |4 rohiNINakkhatte paMcatAre paNNatte / puNavvasuNakkhatte paMcatAre pnnnntte| hatthaNakkhatte paMcatAre paNNatte, visAhANakkhatte paMcatAre paNNatte, dhaNiTThANakkhatte paMcatAre paNNatte / bhAvArtha :- rohiNI nakSatranA pAMca tArA che. punarvasu nakSatranA pAMca tArA che. hasta nakSatranA pAMca tArA che. vizAkhA nakSatranA pAMca tArA che. dhaniSThA nakSatranA pAMca tArA che. 5 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM paMca paliovamAI ThiI paNNattA / taccAe NaM puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM paMca sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atyaMgaiyANaM paMca paliovamAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM paMca paliovamAI ThiI paNNatta / bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti pAMca palyopamanI che. trIjI vAlukAprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti pAMca sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti pAMca palyopamanI che. saudharma ane IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti pAMca palyopamanI che. |6 saNaMkumAra-mAhidesu kappesu atthegaiyANaM devANaM paMca sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA vAyaM suvAyaM vAyAvattaM vAyappabhaM vAyakaMtaM vAyavaNNaM vAyalesaM vAyajjhayaM vAyasiMgaM vAyasiTuM vAyakUDaM vAuttaravaDisagaM sUraM susUraM sUrAvattaM sUrappabhaM sUrakaMtaM sUravaNNaM sUralesaM sUrajjhayaM sUrasiMgaM sUrasiTuM sUrakUDa sUrUttaravaDisagaM vimANaM devattAe uvvaNNA, tesiM NaM devANaM ukkoseNaM paMca sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devANaM paMcaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA, usasaMti vA NIsasaMti vA, tesiM NaM devA paMcahiM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca samavAya | 25 ] bhAvArtha :- sanaskumAra-mahedrakalpanA keTalAka devonI sthiti pAMca sAgaropamanI che. je devo vAta, suvAta, vAtAvarta, vAtaprabha, vAtakAMta, vAtavarNa, vAtalezya, vAtadhvaja, vAtazRMga, vAtasRSTa, vAtottarAvataMsaka, sUra, sUsUra, sUrAvarta, sUraprabha, sUrakAnta, sUravarNa, sUralezya, sUradhvaja, sUrazRMga, sUrasRSTa, sUrakUTa ane sUrottarAvartasaka nAmanA viziSTa vimAnomAM devarUpethI utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti pAMca sAgaropamanI che. te deva pAMca ardhamAse (aDhI mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che. A devone pAMca hajAra varSa AhAranI IcchA utpanna thAya che. |7 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je paMcahi bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha - keTalAka bhavyasiddhika jIvo pAMca bhava grahaNa karI siddha thaze, budha thaze, karmothI mukta thaze, parinirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-pa saMpUrNa Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrI samavAyAMga sUtra * chaThThuM samavAya TaP/IPPPP||PP/P/P/ paricaya : A samavAyamAM cha-cha saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che. cha lezyA, cha jIvanikAya, cha bAhya tapa, cha AvyaMtara tapa, cha chAvasthika samudghAta, cha arthAvagrahanuM varNana che. kRtikA ane AzleSA, nakSatronA cha cha tArAonuM tathA nArakI ane devonA cha palyopama ane cha sAgaropamanI sthitinuM varNana che ane aMte keTalAka jIvo cha bhava grahaNa karIne mukta thaze, tenuM kathana che. 1 cha lesAo paNNattAo, taM jahA- kaNhalesA NIlalesA kAulesA teulesA pamhalesA sukkalesA / cha jIvaNikAyA paNNattA, taM jahA - puDhavIkAe AukAe teDakAe vADakAe vaNassaikAe tasakAe / chavvihe bAhire tavokamme paNNatte, taM jahA - aNasaNe UNoyariyA vittIsaMkhevo rasapariccAo kAyakileso saMlINayA / chavvihe abbhiMtare tavokamme paNNate, taM jahA- pAyacchittaM viNao veyAvacvaM sajjhAo jhANaM uggo / bhAvArtha :- lezyA cha che, yathA- kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA, tejolezyA, padmalezyA, zuklalezyA. saMsArI jIvonA cha nikAya--samudAya che, yathA- pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya. cha prakAranA bAhya tapa che, yathA- anazana, UNodarI, vRttisaMkSepa, rasaparityAga, kAyakleza ane saMlInatA. cha prakAranA ApyaMtara tapa che, yathA- prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya, dhyAna ane vyutsarga(kAussagga). vivecana : jJezyA : lezyA. sthAnAMgasUtra, uttarAdhyayanasUtra ane prajJApanAsUtramAM lezyAnA saMbaMdhamAM vistArathI nirUpaNa che. Agamayuga pachI dArzanikayuganAM sAhityamAM paNa lezyAnA saMbaMdhamAM vyApakarUpathI ciMtana thayuM che. Adhunika yuganA vaijJAniko paNa AbhAmaMDaLanA rUpamAM tenA upara ciMtana karI rahyA che. sAmAnya rUpe mana Adi yogothI anurajita tathA vizeSarUpathI kaSAyAnuraMjita je Atma pariNAmo Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha samavAya 27 ] thAya che, te ja vezyA che. uttarAdhyayanasUtramAM lazyAnI sAthe karma zabdano prayoga karI lezyAne karmalezyA kahI che. tenuM tAtparya e che ke karma baMdhanA hetu, rAgAdi bhAva karmalezyA che. te vezyAo bhAva ane dravyanA rUpathI be prakAranI che. cha vezyA na| bha qol | " | 1 | nAma | kumbaleyA | nIlalezyA | kApota lezyA | teo lezyA pA leyA zukla vezyA aMjana jevo | vaiDurya ratna | kabUtaranI Doka | ugatA sUrya haLadara jevo | zaMkha jevo kALo | jevo nIlo | jevo AsamAnI | jevo lAla pILo zveta 3 | rasa kaDavI tuMbI | nikaTTu jevo | kAcI kerI jevo | pAkI kerI |uttama madirA sAkara jevo jevo kaDavo | tIkho khATotUro jevo khATo+ |jevo mITho mITho mITho tUro(kasAyelo) 4 | gaMdha | sarpa AdinA mRta dehathI anaMta guNI durgadha | kevaDo vagere sugaMdhI puSpathI anaMtaguNI sugaMdha 5 | sparza | karavata, gAyanI jIbha vagerethI anaMtaguNo karkaza, puSpa, navanIta vagerethI anaMtaguNo suMvALo 6 | pariNAma jagha, madhyama, u. te traNa bheda ane tenA traNa-traNa bheda. tethI 9, 27, 81, 243 vagere asaMkhyAtA. 7 | lakSaNa krUra, hiMsaka, | IrSyALu, vakra, mAyAvI, namra, alpakaSAyI, | dharmadhyAna, ajitendriya, kadAgrahI, durvacana bolanAra, amAyAvI | prazAMta, | zukladhyAna tIvra AraMbha| rasalolupa, corI karanAra | vinIta, dimitendriya, karanAra, karanAra, kSudra, dhUrta, pramAdI, damitendriya, | mitabhASI, samiti, sAhasika | hI rahita yogavAna, priyadharmI, guptiyukta, gRddha, dveSabhAva tapasvI, diDhadharmI. jitendriya, yukta pApabhIrU alparAgI ke vItarAgI sthAna | kAlathI-asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNInA samaya pramANa - kSetrathI-asaMkhyAta lokAkAzanA pradeza pramANa 9 |sthiti | aMtarmuhUrta |palyano palyano palyano aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta (utkRSTa)| adhika | asaMha bhAga asaM bhAga | asaM bhAga |adhika adhika 33 adhika daza adhika adhika dizA 33 sAgaropama | sAgaropama |traNa sAgaropama | be sAgaropama/sAgaropama sAgaropama 10 gati | traNa azubha lezyA durgati gAminI, traNa zubha lezyA sugatigAminI 11 | AyuSya | vezyA pariNAmanuM aMtarmuhUrta vyatIta thayA pachI ane aMtarmuhUrta zeSa rahe tyAre jIva AyuSya pUrNa karI paralokamAM jAya che. * chae vezyAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. 8 ] Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrI samavAyAMga sUtra intIvALiAva:- cha jIvanikAya. temAM zarUAtanA pAMca nikAya sthAvarakAya ane ekendriya jIva che. beIndriya, teIndriya, caurendriya, paMcendriya tiryaMca, manuSya, deva ane nArakInA jIvo trasakAya kahevAya che. vArtAne to meH- bAhaya tapa karma. je tapathI bAhya zarIranA zoSaNa dvArA karmonI nirjarA thAya che tene bAhya tapa kahe che athavA je tapa anyaloko joi zake tene bAhya tapa kahe che. (1) jIvana paryaMta athavA alpasamaya mATe cAre prakAranA AhArano tyAga karavo te 'anazana' tapa che. anazanathI zArIrika ane mAnasika vizuddhi thAya che, te agnisnAnanI jema karmamaLane dUra karIne AtmarUpI suvarNane camakAve che. (2) UNodarI (avaaudArya) dravya UodarImAM AhAranI mAtrA ochI karAya che ane bhAva UNodarImAM kaSAyanI mAtrA ochI karAya che. dravya UdarIthI zarIra svastha rahe che ane bhAva UodarIthI AMtarika guNono vikAsa thAya che. (3) vividha prakAranA abhigraha karIne AhAranI gaveSaNA karavI te bhikSAcarI che. bhikSAcarInA aneka bheda prabhedo che. bhikSue aneka doSone TALIne bhikSA grahaNa karavAnI hoya che. (4) jenAthI bhojanamAM prIti utpanna thAya che, te rasa che. madhura Adi rasothI bhojanamAM sarasatA Ave che. sAdhaka AvazyakatA anusAra AhAra grahaNa kare che, paraMtu svAda mATe nahIM. svAda mATe cUsavuM, cAvavuM te doSa che. te rasonA doSothI bacavuM te rasa parityAga tapa che. (5) zarIrane kaSTa devuM, te kAyakleza tapa che. sAdhaka, AtmA ane zarIrane pRthak mAne che. A zarIra juduM che ane AtmA judo che, A prakAranI tattvabuddhithI mAnasika duHkha ane zArIrika kaSTane sahana karIne zarIranI mamatAno tyAga kare che. sthAnAMga sUtramAM kAyotsarga karavo, utkaTuka(ubhaDaka) AsanathI dhyAna karavuM, pratimA dhAraNa karavI Adi kAyaklezanA aneka bhedo batAvyA che.(6) parabhAvamAM lIna AtmAne svabhAvamAM lIna banAvavAnI prakriyA pratisalInatA tapa che. bhagavatI sUtramAM tenA indriya pratisaMlInatA, kaSAya pratisaMlInatA, yogapratisaMlInatA ane vivikta zayanAsana sevanA; e cAra bheda kahyA che. A cha bAhya tapa che. abhiMtane to janme :- AtyaMtara tapa karma, manovRttinA nirodha dvArA je karmonI nirjarAnuM sAdhana bane che, tathA bahArathI anya koIne te dekhAtuM nathI, tene 'AtyaMtara' tapa kahe che. tenA cha bheda che. (1) prAyazcita :- aparAdhanuM nAma 'prAyaH' che ane cittano artha zodhana che, je kriyAthI aparAdhanI zuddhi thAya te prAyazcitta che. prAyazcittathI pApanuM chedana thAya che. te pApane dUra kare che. prAyazcitta ane daMDamAM aMtara che, prAyazcitta svecchAthI grahaNa karAya che. daMDamAM pApa prati glAni thatI nathI, te vivazatAthI levAya che. sthAnoMga sUtramAM prAyazcittanA daza prakAra batAvyA che. (2) vinaya :- vinaya zabdanA traNa artha thAya - che- anuzAsana, AtmasaMyama ane sadAcAra. vinayathI akarma dUra thAya che. kleza samutpanna karanArA aSTakarmarUpa zatrune je dUra kare che, te vinaya che. bhagavatIsUtra, sthAnAMgasUtra ane aupapAtika sUtramAM vinayanA jJAnavinaya, darzanavinaya, cAritravinaya, manovinaya, vacanavinaya, kAyavinaya, lokopacAravinaya; A sAta prakAra kahyA che. vinaya eTale sadguNo prati sahaja sanmAnabhAva. (3) vaiyAvRtya tapa :- dharma sAdhanAmAM pravRtti karanAra vyaktionI sevA karavI e vaiyAvacca tapa che. bhagavatI sUtramAM vaiyAvRtyanA dasa prakAra kahyA che. (4) svAdhyAya tapaH- sat zAstronuM vidhi sahita adhyayana karavuM te svAdhyAya tapa Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha samavAya 29 | che. Atma ciMtana, manana paNa svAdhyAya che. zarIrane mATe bhojana karavuM Avazyaka che, evI rIte buddhinA vikAsa mATe adhyayana Avazyaka che. svAdhyAyanA vAcanA, pucchanA, parivartana, anuprekSA ane dharmakathA e pAMca prakAra che. (5) dhyAna- mananI ekAgra avasthA dhyAna che. (6) vyatsarga - viziSTa utsarga vyutsarga che. nisaMgatA, anAsakti, nirbhayatA ane jIvananI lAlasAno tyAga, e vyutsarga che. vyutsarganA gaNavyutsarga, zarIra vyutsarga, upadhivyutsarga ane bhaktapAna vyutsarga, cAra bheda che. zarIra vyutsarganuM nAma ja kAyotsarga che. bhagavAna mahAvIre sAdhuone vAraMvAra kAusagga karanArA kahyA che. je sAdhaka kAyotsargamAM saphaLa thAya che te vyutsarga tapamAM saMpUrNa saphaLa thaI jAya che. A rIte bAhya ane AtyaMtara tapanA kula bAra bheda che. bAhyatapa, AtyaMtara tapanI vRddhi mATe karAya che. bAhya tapanI apekSAe AtyaMtara tapa aneka guNI karmanirjarAnuM kAraNa bane che. | 2 cha chAumatthiyA samugghAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugghAe kasAyasamugghAe mAraNaM tiyasamugghAe veuvviyasamugghAe teyasamugghAe AhArasamugghAe / bhAvArtha :- cha chA5sthika samudaghAta che, jema ke vedanA samughAta, kaSAya samughAta, mAraNAntika samughAta, vaikriya samughAta, tejasu samughAta ane AhAraka samughAta. vivecana : kevaLajJAnanI prApti na thAya tyAM sudhI badhA jIvo chadmastha kahevAya che. chadmasthonA samudyAtane chAdhasthika samughAta kahe che. samuthAthA - samudyAta. mULa zarIrane choDayA vinA vedanAdinA nimittathI Atmapradezono zarIranI bahAra vistAra thAya ane te te karmono ghAta thAya tene samuddAta kahe che. samuddaghAtanA sAta bheda AgamamAM kahyA che. temAM kevaLI samudyAtane choDIne bAkInA cha samudyAta chadmastha jIvone hoya che. vedanAthI pIDAtA jIvanA AtmapradezonuM bahAra nIkaLavuM, te vedanA samuddaghAta che. krodhAdi kaSAyanI tIvratAnA samaye AtmapradezonuM bahAra nIkaLavuM, te kaSAya samuddaghAta che. mRtyu thatAM pahelAM Atma pradezonuM bahAra nIkaLI janmasthAna sudhI javuM te mArazAnika samaghAta che. deva vagere dvArA uttara vaikiya zarIra banAvavAnA samaye Atma pradezone phelAvavA te vaikiya samudaghAta che. tejalabdhino prayoga karatAM pahelA Atmapradezone bahAra kADhavA te tejas samuddaghAta che. cauda pUrvadhara mahAmunine manamAM koI gahana tattvanA viSayamAM zaMkA thAya ane tenA kSetramAM kevaLIno abhAva hoya tyAre kevaLI bhagavAna pAse javA mATe AhAraka zarIra banAvavA mATe je samudyAta thAya tene AhAraka samuddaghAta kahe che. te samudyAtono vadhumAM vadhu samaya eka aMtarmuhUrta che ane te samughAtanA samaye bahAra nIkaLelA Atma pradezono mULa zarIra sAthe barAbara saMbaMdha jaLavAI rahe che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zrI samavAyAMga sUtra 3 chavvihe atthuggahe paNNatte, taM jahA- soiMdiyaatthuggahe cakkhuiMdiyaatthuggahe ghANiMdiyaatthuggahe jibbhidiyaatthuggahe phAsiMdiyaatthuggahe NoiMdiyaatthuggahe / bhAvArtha :- arthAvagrahanA cha prakAra che, jema ke- zrotendriya arthAvagraha, cakSurindriya arthAvagraha, ghrANendriya arthAvagraha, rasanendriya arthAvagraha, sparzendriya arthAvagraha ane noIndriya arthAvagraha. viveyana : matijJAna pAMca IMdriya ane manathI thAya che, te kramaza : avagraha, ihA, avAya ane dhAraNA rUpe thAya che. koI paNa padArthanA bodha samaye je avyakta rUpe sAmAnya bodha thAya che te, vyaMjanAvagraha kahevAya che. tyAra pachI turaMta arthagrahaNa thAya che eTale vastunuM sAmAnya jJAna thAya che, tene arthAvagraha kahe che. A arthAvagraha zrota vagere pAMca IndriyothI ane noIndriya arthAt manathI utpanna thAya che, tethI tenA cha bheda che. vyaMjanAvagrahanA cAra prakAra che, cakSurindriya ane mana aprApyakArI hovAthI teno grAhya padArtha sAthe saMyoga thato nathI ane tethI teno vyaMjanAvagraha nathI. cha e IMdriyothI arthAvagraha thayA pachI ja IhA, avAya vagere jJAna utpanna thAya che. 4 kattiyA Nakkhatte chatAre paNNatte / asilesANakkhatte chatAre paNNatte / bhAvArtha: kRtikA nakSatranA cha tArA che. AzleSA nakSatranA cha tArA che. 5 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM cha paliovamAiM ThiI paNNattA / taccAe NaM puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM cha sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM cha paliovamAiM ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM cha paliovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti cha palyopamanI che. trIjI vAlukAprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti cha sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAradevonI sthiti cha palyopamanI che. saudharma ane IzAnakalpanA keTalAka devonI sthiti cha palyopamanI che. 6 saNaMkumAra-mAhiMdesu kappesu atthegaiyANaM devANaM cha sAgarovamAiM ThiI pnnnnttaa| je devA sayaMbhuM sayaMbhuramaNaM ghosaM sughoSaM mahAghosaM kiTThighosaM vIraM suvIraM vIragataM vIraseNiyaM vIrAvattaM vIrappabhaM vIrakaMtaM vIravaNNaM vIralesaM vIrajjhayaM vIrasiMgaM vIrasiTTha vIrakUDaM vIruttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThTha samavAya uvavaNNA tesiM NaM devANaM ukkoseNaM cha sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA chaha addhamAsANaM ANamati vA pANamati vA, Usasati vA NIsasati vA, tesiM Na devANa chahiM vAsasahassehiM AhAraTe samuppajjai / bhAvArtha - sanaskumAra ane mahendra kalpanA keTalAka devonI sthiti cha sAgaropama che. temAMnA je deva svayaMbhU, svayaMbhUramaNa, ghoSa, sughoSa, mahAghoSa, kRSTighoSa, vIra, suvIra, vIragata, vIrazreNika, vIrAvarta, viraprabha, vIrakAMta, vIravarNa, vIralezya, vIradhvaja, vIrazaMga, vIrasukha, vIrakUTa ane vIrottarAvataMsaka nAmanAM viziSTa vimAnomAM deva rUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti cha sAgaropamanI che. te devo cha ardhamAse (traNa mahine) Ana-prANa ke ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone cha hajAra varSa pachI AhAranI IcchA Upaje che. |7| saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je chahiM bhavaggahaNehi sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha - keTalAka bhava siddhika jIvo cha bhava dhAraNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-6 saMpUrNa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 32] zrI samavAyAMga sUtra - sAtamuM samavAya te zzzzzzzzzzzzz paricaya : A samavAyamAM sAta-sAta saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM kathana che. sAta prakAranA bhaya, sAta prakAranA samudyAta, bhagavAna mahAvIranI sAta hAtha UMcI kAyA, jaMbudvIpamAM sAta varSadhara parvata, sAta kSetra, bAramA guNa sthAnamAM sAta karmonuM vedana ItyAdi varNana che. maghA, kRtikA, anurAdhA, dhaniSThA nakSatronA sAta sAta tArAo che. keTalAka nArakIo ane keTalAka devonI sAta palyopama ane sAta sAgaropamanI sthiti che ane keTalAka jIva sAta bhava grahaNa karIne mukta thaze, vagere viSayonuM nirUpaNa che. | 1 | satta bhayaTThANA paNNattA, taM jahA- ihalogabhae paralogabhae AdANabhae akamhAbhae AjIvabhae maraNabhae asilogabhae / satta samugghAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugghAe kasAyasamugghAe mAraNaMtiyasamugghAe veuvviyasamugghAe teyasamugghAe AhArasamugghAe kevalisamugghAe / bhAvArtha :- bhayasthAna sAta che, jema ke- Ihalokabhaya, paralokabhaya, AdAnabhaya, akasmAtamaya, AjIvikAbhaya, maraNabhaya ane azlokabhaya-apakIrtibhaya. sAta samughAta che, jema ke- vedanA, samudyAta, kaSAya samudyAta, mAraNAMtika samudyAta, vaikriyasamudyAta, taijasa samudyAta, AhArakasamudyAta ane kevaLI samughAta. vivecana : mANA : bhayasthAna. bhaya mohanIya karmanA udaye jIva bhayane prApta thAya che. tenA sAta sthAna (prakAra) che. (1) sajAtIya jIvonA Darane (bhayane) Ihaloka bhaya kahe che, jema ke manuSyane manuSyathI thato bhaya. (2) vijAtIya jIvothI utpanna thatAM bhayane paraloka bhaya kahe che, jema ke manuSyane pazuthI utpanna thato bhaya. (3) upArjita dhananI surakSAno bhaya AdAna bhaya kahevAya che. (4) bahAranA koI paNa nimitta vinA potAnA ja mAnasika vikalpa vaDe thanArA bhayane akasmAta bhaya kahe che. (5) AjIvikA saMbaMdhI bhayane AjIvikAbhaya kahe che. (6) maraNanA bhayane maraNabhaya kahe che. (7) azlokano artha che niMdA athavA apakIrti. niMdA, apakIrtinA bhayane azlokabhaya kahe che. sAvAH- samughAtanA cha bhedanuM svarUpa chaThThA samavAyamAM che. kevaLI bhagavAnanA vedanIya, nAma ane gotra karmanI lAMbI sthitine AyuSyakarmanI aMtarmuhUrtanI sthiti pramANa karavA mATe Atmapradezono Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta samavAya [ 73 ] vistAra karI saMpUrNa lokamAM phelAve che, tene kevaLI samudyAta kahe che. |2| samaNe bhagavaM mahAvIre satta rayaNIo uDTuM uccatteNaM hotthA / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI sAta hAtha UMcA hatA. | 3 iheva jaMbuddIve dIve satta vAsaharapavvayA paNNattA,taM jahA- cullahimavaMte, mahAhimavaMte, NisaDhe, NIlavaMte, ruppI, siharI, maMdare / iheva jaMbuddIve dIve satta vAsA paNNattA, taM jahA- bharahe, hemavae, harivAse, mahAvidehe, rammae, eraNNavae, erve| bhAvArtha :- A jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM sAta varSadhara parvata che, jema ke- cullahimavaMta, mahA himavaMta, niSadha, nIlavaMta, rukSmI, zikharI ane maMdara(sumeru parvata). A jaMbUdvIpa nAmaka dvIpamAM sAta kSetra che, jema ke- bharata, hemavata, harivarSa, mahAvideha, ramekavarSa, airaNyavata ane airavata. | 4 khINamoheNaM bhagavayA mohaNijjavajjAo satta kammapagaDIo veei / bhAvArtha - kSINamoha nAmanA bAramA guNasthAnavartI vItarAga bhagavAna mohanIya karmane choDIne bAkInAM sAta karmone vede che. | 5 mahANakkhatte sattatAre paNNatte / abhiIAiA sattaNakkhattA puvvadAriA paNNattA / assiNIAiyA satta NakkhattA dAhiNadAriA paNNattA / pussAiyA satta NakkhattA uttaradAriyA paNNattA / sAiAiyA satta NakkhattA uttaradAriyA paNa tA . bhAvArtha :- maghA nakSatranA sAta tArA che. abhijita vagere sAta nakSatra pUrvadvArika che arthAtu A nakSatromAM pUrva dizAmAM yAtrA karavAnuM zubhaphaLa hoya che. azvinI Adi sAta nakSatra dakSiNadvArika che. puSya vagere sAta nakSatra pazcima dvArika che. svAti vagere sAta nakSatra uttara dvArika che. vivecana : prastutamAM pUrva Adi cAre dizAnA dvAravALA sAta-sAta nakSatronuM kathana che. je nakSatromAM pUrva dizA tarapha jatAM prAyaH zubha phaLa prApta thAya che, te nakSatro pUrva dizAnA dvAravALA kahevAya che. te ja rIte je nakSatro prAyaH dakSiNa, pazcima ane uttaradizAmAM zubhaphaLa Ape che, te kramazaH dakSiNadvAra, pazcimadvAra ane Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zrI samavAyAMga sUtra Gttara vAvaDevAyacaM. samavAyAM sUtranI 2ii pratImAMkattiyAI satta NakkhattA puvvadAriyA paNNattA / sUtrA6 ovA bhaNe cha, paraMtu yaMdraprazaptisUtra, prAmRta-10, pratiprAmRta-21, pI0 sUtramA pATha // prabhAcha- tatthaNaM je te evamAhaMsu-tA kattiyA dAriyA NaM satta NakkhattA puvvadAriyA paNNattA, te evamAhaMsu taM jahA kattiyA rohiNI.... // sUtrA6 dvArA anyamananI mAnyatA pragaTa thAya che. yaMdra-sUrya prazati sUtramA 'vayaM puNa evaM vayAmo' dvArA svamatanI mAnyatA 24 karI che. caMdra-sUrya prajJaptinA A sUtra pAThanA AdhAre kahI zakAya ke kRttikAdi sAta nakSatrone anyamatavALA pUrvadrArAvALA kahe che. svamate abhijitAdi-sAta nakSatro pUrvadrArAvALA, azvinI Adi sAta nakSatra kSiAravANA vagere thana cha, sahI yaMdra-sUrya pratisUtra, prAmRta-10, pratiprAmRta-21na sUtra-7 anusAra pATha grahaNa karyo che. samavAya sUtranI keTalIka prato mAM pAThAMtara rUpe A pATha svIkaryo che. |6 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM satta paliovamAI ThiI paNNattA / taccAe NaM puDhavIe NeraiyANaM ukkoseNaM satta sAgarovamAI ThiI paNNattA / cautthIe NaM puDhavIe NeraiyANaM jahaNNeNaM satta sAgarovamAI ThiI pnnnnttaa| asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM satta paliovamAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM satta paliovamAI ThiI paNNattA / saNakumAre kappe devANaM ukkoseNaM satta sAgarovamAI ThiI paNNattA / mAhiMde kappe devANaM ukkoseNaM sAiregAiM satta sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhApRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti sAta palyopamanI che. trIjI vAlukAprabhA pRthvInA nArakIonI utkRSTa sthiti sAta sAgaropamanI che. cothI paMkaprabhA pRthvInA nArakIonI jaghanya sthiti sAta sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti sAta palyopamanI che. saudharma-IzAna kalpamAM keTalAka devonI sthiti sAta palyopamanI che. sanaskumAra kalpamAM devonI utkRSTa sthiti sAta sAgaropamanI che. mAhendra kalpamAM devonI utkRSTa sthiti sAdhika sAta sAgaropamanI che. 7 baMbhaloe kappe devANaM jahaNNeNaM (sAhiyA) satta sAgarovamAiM ThiI paNNattA / je devA samaM samappabhaM mahApabhaM pabhAsaM bhAsuraM vimalaM kaMcaNakUDaM saNaMkumAravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA, tesiM NaM devANaM ukkoseNaM satta sAgarovamAiM ThiI paNNattA / te NaM devA sattaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, NIsasaMti vA, tesiM NaM devANaM sattahiM vAsasahassehiM AhAraTThe samuppajjai / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sAtamuM samavAya. [ 35 | bhAvArtha :- pAMcamA brahmalokakalpa nA devonI jaghanya sthiti sAdhika sAta sAgaropama che. je deva sama, samaprabha, mahAprabha, prabhAsa, bhAsura, vimala, kAMcanakUTa ane sanaskumArAvartasaka nAmanA viziSTa vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti sAta sAgaropamanI che. te deva sAta ardhamAse (sADA traNa mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone sAta hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. vivecana : prAyaH pratomAM brahmalokanAmanA pAMcamA devalokanA devonI jaghanya sthitimAM mahilA sara sAvanAruM pATha jovA maLe che paraMtu prajJAyanA sUtra, pada-4, sU.243mAM gadavpa satta sarovanAruM pATha hovAthI ahIM 'sAhitya zabdane kauMsamAM rAkhyo che. 8 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je NaM sattahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha - keTalAka bhavya siddhika jIvo sAta bhava dhAraNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-7 saMpUrNa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 36] zrI samavAyAMga sUtra - AThamuM samavAya | zzzzzzzzzzzzz paricaya : A samavAyamAM ATha-ATha saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM kathana che, yathA- ATha mada sthAna, ATha pravacana mAtA, vyaMtara devonAM ATha yojana UMcA caitya vRkSa Adi, kevalI samughAtanA ATha samaya, bhagavAna pArzvanAthanA ATha gaNadhara, caMdra sAthe prarmada yoga karatAM ATha nakSatro, nArakI ane devonI ATha palyopama ane ATha sAgaropamanI sthiti tathA ATha bhava karIne mokSe janArA jIvonuM varNana che. | 1 | aTTha mayaTThANA paNNattA taM jahA- jAimae kulamae balamae ruvamae tavamae suyamae lAbhamae issariyamae / aTTha pavayaNamAyAo paNNattAo, taM jahA- IriyAsamiI bhAsAsamiI esaNAsamiI AyANabhaMDamattaNikkhevaNAsamiI uccAra-pAsavaNa-khela-jalla-siMghANa pAriTThAvaNiyAsamiI maNaguttI vayaguttI cittat 1 bhAvArtha :- madasthAna ATha che, yathA - jAti mada, kuLa mada, balamada, rUpamada, tapamada, zratamada (vidyAno ahaMkAra), lAbhamada ane aizvaryamada. pravacana mAtA ATha che,yathA -IrSA samiti, bhASA samiti, eSaNAsamiti, AdAnabhaMDamatta nikSepaNA samiti, uccAraprazravaNa khela jalasiMghANapariSThApana samiti, manogupti, vacanagupti ane kAyagupti. vivecana : mayajJA :- madasthAna. manuSya je sthAna athavA kAraNathI abhimAna ke ahaMkAra kare che, tene mada sthAna kahe che. jAtimada- mAtRpakSanI zreSThatAno ahaMkAra, kuLamada- pitRvaMzanI zreSThatAno ahaMkAra, balamada- potAnA baLa, zakti, tAkAtano ahaMkAra, rU5mada potAnA varNa, gaMdhAdi tathA mukhAdi lAvaNya, namaNAza Adi rUpa sauMdaryano ahaMkAra, ta5mada- dIrgha, ugra tapazcaryA karI zakatA hoya, to teno ahaMkAra, zratamada- vidyAno ahaMkAra. vibhinnakaLAomAM pravINatA-kuzaLatAno ahaMkAra, lAbhamada-dhana-saMpati AdinI prAptino ahaMkAra, aizvaryamada-prabhUtA, pada, pratiSThA Adino ahaMkAra. pravacano :- pravacana mAtA. pravacanano artha dvAdazAMga gaNipiTaka ane teno AdhAra saMgha che. jema mAtA bALakanI rakSA kare che tema pAMca samitio ane traNa guptio dvAdazAMga pravacananI ane saMghanI, saMghanA saMyamarUpa dharmanI rakSA kare che, mATe tene pravacanamAtA kahe che. uttarAdhyayana sUtranA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThama samavAya 3 7 | covIsamA adhyayanamAM aSTa pravacana mAtAnuM vistRta varNana che. pAMca samiti ane traNa gupti maLIne AThathAya che. bhagavatI sUtra ane sthAnAMga sUtramAM paNa tene pravacana mAtA kahI che. A aSTa pravacanamAtAmAM saMpUrNa dvAdazAMgIno samAveza thAya che. dvAdazAMgI pravacana mAtAnuM virATarUpa che. laukika jIvanamAM mAtAnI garimA apUrva che. tevI ja rIte A aSTa pravacana mAtAo adhyAtma jagatanI jagadaMbA che. laukika jagatamAM mAtAno jeTalo upakAra che, tenAthI paNa anaMtaguNo upakAra AdhyAtmika jIvanamAM A aSTa pravacana mAtAno che. tenuM savidhi pAlana karIne sAdhaka anaMta saMsAramAM karmothI mukta thAya che. sUtrakAre trIjA ane pAMcamAM samavAyamAM gupti ane samitinuM kathana karyuM che. prastutamAM baMnenuM sAthe kathana che. | 2 | vANamaMtarANaM devANaM ceiyarukkhA aTTha joyaNAI uDDe uccatteNaM pnnnnttaa| jaMbUNaM sudaMsaNA aTTha joyaNAiMuTuMuccatteNaM paNNattA / kUDasAmalI NaM garulAvAse aTTha joyaNAI uDDu uccatteNaM paNNatte / jaMbuddIvassa NaM jagaI aTTha joyaNAI uDDu uccatteNaM pnnnnttaa| bhAvArtha :- vANavyaMtara devonA caityavRkSa ATha yojana UMcA che. uttarakurukSetramAM raheluM pRthvImaya sudarzana jaMbUnAmanuM vRkSa AThayojana UMcuM che. devakurukSetramAM raheluM garuDanA AvAsabhUta pArthiva kUTazAlmali vRkSa ATha yojana UMcuM che. jebUdvIpanI jagatI (killo) ATha yojana UMcI che. | 3 | aTThasamaie kevalisamugghAe paNNatte, taM jahA- paDhame samae daMDaM karei, bIe samae kavADaM karei, taiya samae maMthaM karei, cautthe samae maMthaMtarAiM pUrei, paMcame samae maMthaMtarAiM paDisAharai, chaTe samae maMthaM paDisAharai / sattame samae kavADaM paDisAharai, aTThame samae daMDaM paDisAharai / tato pacchA sarIratthe bhavai / bhAvArtha :- kevaLI samudyAtanA ATha samaya che, yathA- kevaLI bhagavAna prathama samayamAM Atma pradezono daMDa kare che, bIjA samayamAM kapATa kare che, trIjA samayamAM manthAna kare che, cothA samayamAM manthAnanA aMtarAlone pUre che arthAt lokapUraNa kare che, pAMcamA samayamAM manthAnanA aMtarAlathI Atmapradezono pratisaMhAra(saMkoca) kare che, chaThThA samayamAM maLyAnano pratisaMhAra kare che, sAtamA samayamAM kapATano pratisaMhAra kare che ane AThamA samayamAM daMDano pratisaMhAra kare che ane tenAM samasta Atmapradeza zarIra pramANa thaI jAya che. 4 pAsassa NaM arahao purisAdANiyassa aTTha gaNA aTTha gaNaharA hotthA, te bahA subhe ya subhaghose ya vasiDhe baMbhayArI ya / some siridhare ceva vIrabhadde jase i y||1|| Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- puruSAdAnIya arthAt puruSo dvArA jemanuM nAma Aja paNa zraddhA ane AdarapUrvaka smaraNa karavAmAM Ave che, evA pArzvanAtha tIrthaMkara devanA ATha gaNa ane ATha gaNadhara hatA, yathA- zubha, zubhaghoSa, vaziSTha, brahmacArI, soma, zrIdhara, vIrabhadra ane yaza. uu 5 aTTha NakkhattA caMdeNaM saddhiM pamadda jogaM joeMti, taM jahA- kattiyA, rohaLI, muLabhU, mahA, cittA, visAhA, anurAhA, nekA / bhAvArtha :- ATha nakSatra caMdra sAthe pramarda yoga kare che, jema ke- (1) kRttikA (2) rohiNI (3) punarvasu (4) maghA (5) citrA (6) vizAkhA (7) anurAdhA (8) jayeSThA. vivecana : pramarda yoga--je nakSatro caMdranI upara ke nIce sIdhAimAM rahIne sAthe cAle, tevA nakSatrono caMdra sAthe pramarda yoga thAya che. jyeSThA nakSatrane caMdra sAthe haMmezAM pramardayoga ja hoya che. kRttikAdi sAta nakSatro uttara ane dakSiNa dizAthI pramardayoga kare che. caMdra jyAre bahAra jato hoya tyAre A sAta nakSatro uttaradizAthI pramardayoga kare che ane caMdra aMdara Avato hoya tyAre dakSiNa dizAthI pramardayoga kare che. caMdraprajJapti--sUryaprajJaptisUtra, prAkRta-10, pratiprAmRta-11, anusAra 10 nakSatra pramardayogI che. temAMthI kRttikAdi sAta nakSatro uttara-dakSiNa dizAthI pramardayoga kare che. pUrvASADhA ane uttarASADhA nakSatra dakSiNa dizAthI pramardayoga kare che, eka jyeSThA nakSatra kevala pramardayogI che, tevuM kathana che. A rIte daza nakSatra pramardayogI che, paraMtu pUrvASADhA ane uttarASADhA, A be nakSatranA be tArAo ja dakSiNa dizAthI prarmada yoga kare che ane AThamuM sthAna hovAthI, A benI gaNanA ahIM karI nathI. 6 ise NaM rayaNappabhI puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM aTTha paliovamAiM ThiI paNNattA / cautthIe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM aTTha sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM aTTha paliovamAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM aTTha paliovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhApRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti ATha palyopamanI che. cothI paMkaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti ATha sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti ATha palyopamanI che. saudharma, IzAnakalpanA keTalAka devonI sthiti ATha palyopamanI che. bhoe kappe atthegaiyANaM devANaM aTTha sAgarovamAI ThiI paNNattA / je zai Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM samavAya devA acci, accimAli, vairoyaNaM, pabhaMkaraM, caMdAbhaM, sUrAbhaM, supaiTThAbhaM, aggiccAbhaM, riTThAbhaM, aruNAbhaM, aruNuttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesiM NaM devANaM ukkoseNaM aTTha sAgarovamAiM ThiI paNNattA / te NaM devA aTThaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA, UsasaMti vA NIsasaMti vA / tesiM NaM devANaM aTThahiM vAsasahassehiM AhAraThThe samuppajjai / 38 bhAvArtha :- brahmaloka kalpanA keTalAka devonI sthiti ATha sAgaropamanI che. tyAM je deva arci, arthibhAsI, vaizeyana, prabhaMDara, caMdrAla, sUrAma, supratiSThAla, agniJarthyAla, riSTAla, aruNAla, aruNlRttarAvataMsaka nAmanAM vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti ATha sAgaropamanI che. te heva khAha ardhabhAse ( 4 mahine) jJAna-prAeA, ucchvAsa se che ane niHzvAsa bhUDe che. AA hevone ATha hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 8 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je aTThahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :- keTalAka bhavyasiddhika jIvo ATha bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-8 saMpUrNa Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrI samavAyAMga sUtra - navamuM samavAya - /EPTEzzzzzzzzz paricaya : A samavAyamAM nava-nava saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA-nava brahmacarya gupti, nava brahmacaryanI agupti, AcAraMga sUtranA nava brahmacarya adhyayana, bhagavAna pArzvanAthanI nava hAtha UMcAI, vANavyaMtara devonI saudharma sabhAnI nava yojana UMcAi, abhijita nakSatra Adino caMdrAsaMyoga, nava yojanavALA macchano jaMbUdvIpamAM praveza, darzanAvaraNIya karmanI nava prakRtio, nArakI ane devonI nava palyopamanI ane nava sAgaropamanI sthiti tathA nava bhava karIne mokSa prApta karanArA jIvonuM varNana che. | 1 Nava baMbhaceraguttIo paNNattAo taM jahA- No itthi-pasupaMDagasaMsattANi sijjAsaNANi sevittA bhavai, No itthINaM kahaM kahittA bhavai, No itthINaM ThANAiM sevittA bhavai, No itthINaM iMdiyANi maNoharAI maNoramAI AloittA NijjhAittA bhavai, No paNIyarasabhoI bhavai, No pANabhoyaNassa aimAyAe AhAraittA bhavai, No itthINa puvvarayAi puvvakIliyAI samaraittA bhavai, No saddANuvAI, No rUvANuvAI, No gaMdhANuvAI, No rasANuvAI, No phAsANuvAI, No silogANuvAI bhavai, No sAyAsokkhapaDibaddhe yAvi bhavai / bhAvArtha :- brahmacaryanI nava guptio che, jema ke- 1. strI, pazu ane napuMsakathI yukta zayyA, AsananuM sevana karavuM nahIM. 2. strIonI vAto karavI nahIM. 3. strInA sthAna, Asanano upayoga karavo nahIM. 4. strIonI manohara Indriyo ane ramaNIya aMgone jovAM nahi ane tenuM ciMtana karavuM nahIM. 5. mAdaka, rasayukta, padArthanuM bhojana karavuM nahIM. da. vadhAre mAtrAmAM khAna pAna ke AhAra karavA nahIM. 7. strIonI sAthe pUrve bhogavelA rati ke pUrve bhogavelI krIDAo yAda karavI nahIM. 8. kAmoddIpaka zabdo sAMbhaLavA nahIM, kAmoddIpaka rUpo jovA nahIM, kAmoddIpaka gaMdha suMghavI nahIM, kAmoddIpaka rasano svAda levo nahIM, kAmoddIpaka komaLa mRdu zayA vagereno sparza karavo nahIM ane prazaMsA sAMbhaLavAmAM Asakta thavuM nahIM. 9, zAtA vedanIyanA udayathI maLelA sukhamAM Asakta rahevuM nahi. vivecana : vamavera kuttA brahmacaryanI rakSA mATe batAvelA upAyo ane sAdhanone bhagavAne samAdhi ane gupti kahyA che, lokabhASAmAM tene vADa kahe che. jema bagIcAno mALI potAnA bagIcAnA choDanI rakSA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM samavAya karavA mATe kAMTAnI vADa banAve che athavA kheDUta potAnA khetaranI, khetaranA pAkanI rakSA mATe khetarane pharate vADa banAve che, tema sAdhanAnA kSetramAM brahmacaryarUpa choDanI rakSAne mATe vADanI khUba ja jarUra che. brahmacaryano mahimA ane garimA apUrva che. jema sarva zramaNomAM tIrthaMkara zreSTha che tema sarva vratomAM brahmacarya mahAna che. je sAdhake eka brahmacaryanI pUrNa ArAdhanA karI che temaNe sarva vratonI ArAdhanA karI che. 'brahma' zabdanA traNa mukhya artha che- vIrya, AtmA ane vidyA. 'carya' zabdanA paNa traNa artha che- caryA, rakSaNa ane ramaNa. A rIte brahmacaryanA traNa artha che. brahmacaryathI AtmA svarUpa lIna bane che. AtmasvarUpamAM lIna thaIne jJAnArjana karAya che, brahmacaryathI Atmazuddhi thAya che. brahmacaryanI pUrNa sAdhanA karavAthI apUrva mAnasika zakti ane zarIra baLa prApta thAya che. A rIte brahmacaryathI Atmika, mAnasika ane zArIrika ema traNe prakAre vikAsa thAya che. brahmacaryanAM samAdhisthAna ane asamAdhi sthAnanuM suMdara varNana uttarAdhyayana sUtramAM che, brahmacaryanI sAdhanA karanAra sAdhakonA mATe te atyaMta upayogI che. graMthakAroe brahmacaryanI navavADa daSTAMta sAthe samajAvI che, yathA-- 41 (1) vivakta-zayanAsana-strI, pazu, paMDaga-napuMsaka sahita sthAnamAM rahevuM nahIM, rahe to UMdarane bilADInuM dRSTAMta. je rIte uMdarane bilADInA sthAnamAM rahevuM bhayajanaka che. bilADI kyAre tarApa mAre te kahI zakAya nahIM, bilADInI pAse uMdaranuM rahevuM, te tenA nAzanuM kAraNa che. te ja rIte brahmacArI sAdhue strI saMsakta sthAnamAM, sAdhvIe puruSayukta sthAnamAM ke pazu ke napuMsakayukta sthAnamAM rahevuM, te bhayajanaka che. vijAtIya vyaktinA saMparkathI vAsanAnA saMskAra kyAre jAgRta thAya, te kahI zakAtuM nathI, tethI sAdhake vijAtIya yukta sthAnano tyAga karavo hitAvaha che. (2) strIkathA parihAra- strIonI sAthe kathA, vArtA ke tenA rUpa, guNa AdinI prazaMsA karavI nahIM, kare to lIMbune dADhanuM dRSTAMta. jema lIMbune jovA mAtrathI athavA tenI khaTAzanA sparzathI moDhAmAM pANI Ave che, tenI rasendriya rasamAM AkarSita thAya che. tema strIkathA maithuna saMjJAnI utpattinuM eka kAraNa che. strIkathA sAdhakanI suSupta vRttine jAgRta kare che. tethI sAdhakoe strIkathAno ane sAdhvIe puruSa kathAno tyAga karavo jarUrI che. (3) niSadyAnupavezana- strI je Asane beThI hoya, te Asane aMtarmuhUrta gayA pahelAM puruSe ane puruSa beThA hoya te Asana upara brahmacArI strIe besavuM nahIM, bese to koLune kaNakanuM dRSTAMta. jema kaNaka-ghauMno loTa bAMdhyA pachI tenI pAse bhUruM koLuM rAkhavAthI loTano kasa UDI jAya che tema strInA Asana para turaMta besavAthI sAdhakanuM sattva nAza pAme che. (4) strI aMgopAMga darzana tyAga- brahmacArI puruSe strIonA ane brahmacArI strIe puruSonA aMgopAMga viSaya buddhithI nirakhavA nahIM, nirakhe to sUryane netranuM dRSTAMta. jema sUrya sAme ekITase jovAthI AMkhamAM pANI Ave che, netranuM teja ghaTe che. satata sUryanI sAme dRSTi rAkhavI, te AMkhane mATe hAnikAraka che. tema viSaya buddhithI strIonA aMgopAMganuM darzana karavuM, te sAdhu mATe hAnikAraka che. sujJa puruSa sUrya taraphathI dRSTi turaMta haTAvI le che tema sujJa sAdhaka paNa vijAtIya vyakti para daSTi sthira karatA nathI. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] zrI samavAyAMga sUtra (5) praNIta bhojana tyAga- vikArotpAdaka gariSTa bhojana karavuM nahIM athavA pratidina vigayayukta svAdiSTa bhojana karavuM nahIM. kare to sanepAtavALAne dUdha-sAkaranuM dAMta.jema sanepAtanA dardI mATe dUdha, sAkara hAnikAraka che, tenAthI sanepAta vadhe che. tema gariSTa bhojanathI sAdhunI vRttio vikRta bane che. rasendriyanI AsaktithI kAmavAsanA jAgRta thAya che, tethI sAdhuo lukho-sUko AhAra karavAnuM vadhu pasaMda kare che. () atimAtra bhojana tyAga- atimAtrAmAM AhAra karavo nahIM, kare to zeranI tolaDI ne bazeranuM daNata. zera pramANa pAtramAM bazera vastu nAMkhatA te pAtra tUTI jAya ke nAza pAme che athavA vadhArAnI vastu DhoLAya jAya che, tema adhika AhAra brahmacArI mATe jokhamakAraka che. (7) pUrvabhoga-asmaraNa- pUrve bhogavelA kAmabhogonuM smaraNa karavuM nahIM. smaraNa kare to musApharane chAsanA valoNAnuM daSTAMta. te kathAnaka A pramANe che- ekadA eka musAphara musApharI daramyAna eka gAmamAMthI pasAra thaI rahyo hato. atyaMta tRSAtura banelA musAphare eka DosIne tyAM valoNAnI chAsa pIdhI. te musAphara cha mahine pAcho Avyo, tyAre DosIe kahyuM, bhAI! tame haju jIvo cho? bhAIe kahyuM, kema zuM thayuM? DosIe kahyuM, tame cha mahinA pahelA mArA ghera AvyA tyAre chAsa pIdhI hatI, te chAsanI doNImAM sarpa hato. tame gayA pachI mane khabara paDI. mane ema hatuM ke tame sarpanA viSathI mizrita chAsathI mRtyu pAmI gayA hazo. pelA bhAIne cha mahinA pahelAnI ghaTanAnuM smaraNa thayuM ane viSamizrita chAsanA smaraNathI cha mahinA pachI tenuM viSa caDyuM ane te bhAI mRtyu pAmyo. tema varSo pahelA bhogavelA bhogonuM smaraNa abrahmacaryanA bhAvone jAgRta kare che ane sAdhakanA vartamAnanA sAdhujIvanano nAza kare che. (8) kAmodIpaka zabdAdi zravaNAdi varjana (kaDAyAntara zabda zravaNAdi varjana)- divAla AdinA AMtare rahIne strInA(sAdhvIe puruSanA) zabda, gIta Adi sAMbhaLavA nahIM kAmottejaka rUpanA darzana karavA nahI , kAmottejaka gaMdhAdi suMghavA nahIM athavA strI rahetI hoya, tyAM eka bhIMtanA AMtare rahevuM nahIM, rahe to lAkha, agni ane mINanuM daSTAMta. jema agninI samIpe raheluM lAkha ke mINa ogaLI jAya che. tema eka bhIMtanA AMtare arthAtu strInI samIpe rahIne tenA zabdAdi zravaNathI sAdhakano brahmacaryano bhAva ogaLI jAya, sAdhaka svamArgathI calita thaI jAya che. (9) zAtAdanIyodaye prApta sukha sAdhano-vibhUSAdinuM parivarjana- zarIra para zobhA-vibhUSA karavI nahIM, kare to rAMkanA hAthamAM ratnanuM data. rAMka-dIna puruSa ratnanA mUlyane samajato na hovAthI ratnane veDaphI nAMkhe athavA khoI nAMkhe che. te ratnanuM avamUlyAMkana kare che, tema sAdhako zarIra para zobhA-vibhUSA karIne AtmAnuM avamUlyAMkana kare che. zrI uttarAdhyayana sutra adhyayana-16mAM brahmacaryanA dasa samAdhi sthAnanuM, zrI ThANAMga sutra ane prastuta samavAyAMga sUtramAM nava brahmacaryanI guptinuM tathA Avazyaka vRtti vagere graMthomAM brahmacaryanI sadaSTAMta Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navaNa samavAya 4 3 | navavAdanuM varNana prApta thAya che. temAM nAma, saMkhyA ane kramamAM bhinnatA pratIta thAya che paNa bhAvamAM bhinnatA nathI. Agamokta bahAcaryasthAnanI tulanAH | zrI samavAyAMga sUtra | zrI ThANAMga sUtra | zrI uttarAdhyayana sUtra |AvazyakavRti-graMtha sAhitya nAma brahmacaryanI nava gupti brahmacaryanI nava gupti | dasa brahmacarya samAdhisthAna | brahmacaryanI nava vADa 1] strI,pazu, paMDakathI strI, pazu, paMDakathI vivakta-| vivakta zayanAsananuM sevana kare |vivakta zayanAsana nuM sevana kare saMsakta sthAnanuM sevana | rahita sthAnanuM sevana kare kare nahIM. 2| strInI vAto kare nahIM. | strInI vAto kare nahIM. | strInI kathA-vAto kare nahIM. | strInI kathA parihAra 3 strI sthAnano upayoga | strI sthAnano upayoga | strI sAthe eka Asana upara niSAdyAnupavezana kare nahIM. | kare nahIM. - bese nahIM. 4 | strInI manohara, suMdara strInI manohara, suMdara | strInI manohara, suMdara Idriyone | strI aMgopAMga darzana tyAga Idriyone jue nahIM, tenuM Idriyone jue nahIM, tenuM | jue nahIM, tenuM ciMtana kare nahIM. ciMtana kare nahIM. | ciMtana kare nahIM. 5 praNIta (mAdaka) bhojana praNIta (mAdaka) | kaDayAMtara(bhIMta pAchaLathI) | kuDayAMtara(rbhata AMtare) zabda kare nahIM. bhojana kare nahIM. | strInA zabdo sAMbhaLe nahIM | zravaNAdi varjana | ati mAtrAmAM bhojana | ati mAtrAmAM bhojana pUrve bhogavelI ratikrIDAnuM smaraNa pUrva bhoga asmaraNa kare nahIM. kare nahIM. kare nahIM. pUrva mukta bhAgonuM pUrva bhAgavalAkImabhAgA| praNIta AhAra varjana | praNIta bhojana tyAga smaraNa kare nahIM. | smaraNa kare nahIM. zabdAnuvAdI, rUpAnuvAdI gaMdha, svAda, | zabdAnuvAdI, rUpAnuvAdI - atimAtrAmAM bhojana kare nahIM. | atimAtrAmAM bhojana tyAga sparza ane thAya, kAmottejaka zabdAdi viSayonuM sevana kare nahIM. prazaMsAnuvAdI na thAya arthAta zabdAdimAM AsaktipUrvaka pravRta thAya nahIM. zAtAjanya sukhamAM zAtAjanya sukhamAM vibhUSAnuvAdI thAya nahIM. arthAta Asakta thAya nahIM. Asakta thAya nahIM, vibhUSAnI pravRtti kare nahIM. vibhUSA parivarjana sukhazIla bane nahIM. zabdAnuvAdI, rUpa, rasa, gaMdha,spardhAnuvAdI na thAya. vAraMvAra AsaktipUrvaka zabdAdi viSayone bhogave nahIM | 2 Nava baMbhacera aguttIo paNNattAo taM jahA- itthI-pasu-paMDagasaMsattANaM sijjAsaNANaM sevittA bhavai, itthINaM kahaM kahittA bhavai, itthINaM ThANAI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 44 | zrI samavAyAMga sUtra sevittA bhavai, itthINaM iMdiyANi maNoharAI maNoramAI AloittA NijjhAittA bhavai, paNIyarasabhoI bhavati, pANa-bhoyaNassa aimAyAe AhAraittA bhavai, itthINa puvvarayAI puvvakIliyAI samaraittA bhavai, saddANuvAI rUvANuvAI gaMdhANuvAI rasANuvAI phAsANuvAI silogANuvAI bhavai, sAyAsukkhapaDibaddhe yAvi bhavai / bhAvArtha :- brahmacaryanI nava aguptio (vinAzakAriNI) che, jema ke-1.strI, pazu ane napuMsakathI yukta zayyA, AsananuM sevana karavuM. 2. strIo saMbaMdhI vAto karavI, strIonI kathAo kahevI. 3. strInA sthAna, AsananuM sevana karavuM arthAt tenI sAthe eka Asane besavuM athavA strI beThelI hoya te jagyAe besavuM. 4. strIonI manohara Indriyo ane manoramya aMgone jovAM ane tenuM ciMtana karavuM. 5. mAdaka rasayukta bhAre padArthanuM bhojana karavuM. 6. vadhAre pramANamAM AhAra-pANI vAparavAM. 7. strIonI sAthe pUrve bhogavelA rati ke krIDAo yAda karavAM. 8, kAmoddIpaka zabdo sAMbhaLavA, kAmoddIpaka rUpo jovAM, kAmoddIpaka gaMdha saMghavI, kAmoddIpaka rasono svAda levo, kAmoddIpaka suMvALI komaLa pathArIno sparza karavo, tenA upara besavuM, sUvuM, prasaMzAvacano sAMbhaLavAmAM Asakata rahevuM. 9. sukhamAM Asakta rahevuM, sukha mATe lAlAyita rahevuM. tAtparya e che ke, A nava prakAranAM kAryonA sevanathI brahmacarya nAza pAme che, mATe tene brahmacaryanI agupti kahe che. | 3 Nava baMbhacerA paNNattA taM jahA satthapariNNA logavijayo, sIosaNijjaM smmttN| AvaMti dhuta vimohA, uvahANasuyaM mhaaprinnnnaa||1|| bhAvArtha :- brahmacaryanA (AcArAMga sUtranA) adhyayana nava che, jema ke- 1. zastraparijJA 2. loka vijaya 3. zItoSNIya 4. samyakta pa. AvaMtI . dhUta 7. vimoha 8. upadhAna zrata 9. mahAparijJA. vivecana : kuzaLa ke prazasta AcaraNane brahmacarya kahe che ane tenuM kathana karanArA adhyayana paNa brahmacarya kahevAya che. AcArAMga sUtranA pahelA zrutaskaMdhamAM kuzaLa anuSThAnonAM pratipAdaka nava adhyayana che. tene ahIM 'navakhaMbhacera' nAmathI kahyA che. nizItha sUtranAM ogaNIsamA uddezakamAM paNa A adhyayanone navakhaMbhacera kahyA che. |4 pAse NaM arahA purisAdANIe Nava rayaNIo uTTuM uccatteNaM hotthA / bhAvArtha :- puruSAdAnIya pArzvanAtha arihaMta bhagavAna nava hAtha UMcA hatAM. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navaNa samavAya | 5 | abhIiNakkhatte sAirege Nava muhutte caMdeNa saddhiM jogaM joei / abhIjiyAiyA Nava NakkhattA caMdassa uttareNaM jogaM joeMti, taM jahA- abhIi savaNo jAva bharaNI / bhAvArtha :- abhijita nakSatra sAdhika nava muhUrta payaMta caMdra sAthe yoga kare che. abhijita vagere nava nakSatra caMdra sAthe uttara dizA taraphathI yoga kare che, abhijita, zravaNathI laIne bharaNI sudhInA nava nakSatra jANavA joIe. vivecana : je nakSatra paribhramaNa karatAM-karatAM jeTalo samaya caMdranI sAthe rahe che, teno te caMdra sAtheno yoga kahevAya che. abhijita vagere nava nakSatra uttara dizAthI caMdra sAthe yoga kare che, tenAM nAma A pramANe cheabhijita, zravaNa, dhaniSThA, zatabhiSaka, pUrvAbhAdrapada, uttarAbhAdrapada, revatI, azvinI, bharaNI, caMdra-sUrya prajJapti sUtra prAbhRta-10, prati prAbhRta-11 mAM.. ne tathA vekasa 3 goyuM nahi temAM vArasa... sUtra pATha sUcita kare che ke abhijitathI svAti parvatanA 12 nakSatro uttaradizAthI caMdra sAthe yoga kare che. prastuta navamuM samavAya hovAthI navanakSatranA nAma kahyA che, paraMtu pUrvA phAlganI, uttarAphAlganI tathA svAti nakSatra paNa uttaradizAthI caMdra sAthe yoga kare che, tema samajavuM | 6 imIse NaM rayaNappabhAe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo Nava joyaNasae uDTuM abAhAe uvarille tArAruve cAraM carai / jaMbuddIve NaM dIve NavajoyaNiyA macchA pavisiMsu vA pavisati vA pavisissati vA / vijayassa NaM dArassa egamegAe bAhAe Nava Nava bhomA paNNattA / / bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA bahusama ramaNIya bhUmi bhAgathI navaso yojana upara abAdhita rUpe tArAo saMcAra kare che. jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM nava yojanavALA mAchalAM bhUtakALamAM nadInA mukhathI praveza karatAM hatAM, vartamAnamAM praveza kare che ane bhaviSyamAM praveza karaze. jaMbUdvIpanA vijaya nAmanA pUrva dvAranI baMne bAju nava-nava bhoma arthAt viziSTa bhavana che. |7 vANamaMtarANaM devANaM sabhAo suhammAo Nava joyaNAI uThaM uccatteNaM pnnnnttaao| bhAvArtha - vANavyaMtara devonI sudharmA nAmanI sabhAo nava yojana UMcI che. 8 dasaNAvaraNijjassa NaM kammassa Nava uttarapagaDIo paNNattAo, Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 46 zrI samavAyAMga sUtra taM jahA-NiddA, payalA, NihANiddA, payalApayalA, thINaddhI, cakkhudaMsaNAvaraNe, acakkhu daMsaNAvaraNe, ohidasaNAvaraNe, kevaladasaNAvaraNe / bhAvArtha :- zanA124IyabhanI nava uttara prakRtimo cha, hema -nidrA, prayadA, nidranidrA, pracalapracalA, tyAnaguddhi, cadarzanAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya ane kevaLadarzanAvaraNIya. |9| imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM Nava paliovamAI ThiI paNNattA / cautthIe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM Nava sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM Nava paliovamAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM Nava paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhAputhvInA keTalAka nArakIonI sthiti nava palyopamanI che. cothI paMkaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti nava sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti nava palyopamanI che. saudharma, IzAna kalpamAM keTalAka devonI sthiti nava palyopamanI che. 10 baMbhaloe kappe atthegaiyANaM devANaM Nava sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA pamhaM supamhaM pamhAvattaM pamhappabhaM pamhakaMtaM pamhavaNNaM pamhalesaM pamhajjhayaM pamhasiMgaM pamhasiTuM pamhakUDaM pamhuttaravaDiMsagaM; sujjaM susujjaM sujjAvattaM sujjapabhaM sujjakaMttaM sujjavaNNaM sujjalesaM sujjajjhayaM sujjhasiMgaM sujjasiTuM sujjakUDaM sujjuttaravaDiMsagaM; ruillaM ruillAvattaM ruillappabhaM ruillakaMtaM ruillavaNNaM ruillalesaM ruillajjhayaM ruillasiMgaM ruillasiTuM ruillakUDaM ruilluttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvvaNNA, tesiM NaM devANaM Nava sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA NavaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA, Usasati vA, NIsasaMti vA / tesiM NaM devANaM NavahiM vAsasahassehiM AhAraTTe smuppjji| bhAvArtha :- brahmaloka kalpanA keTalAka devonI sthiti nava sAgaropama che. tyAM je deva pakSma, supalma, padmAvarta, padmaprabha, pazmakAMta, pakSmavarNa, padmalezya, padmadhvaja, padmazRMga, pakSmasRSTa, paznakUTa, 5mottarAtasasUrya, susUrya, sUryAvarta, sUryaprama, sUryasid, sUrya, sUryavezya, sUryadhva4, sUryazrRMga, sUryasRSTa, sUryaTa, sUryottarAvataMsa, ruthira, ruthirAvata, ruthiraprAma, ruthirAMta, ruthiravA, ruthiravezya, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM samavAya ruciradhvaja, ruciraspraMga, rucirasRSTa, rucirakUTa ane rucirottarAvataMsaka nAmavALAM vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI sthiti nava sAgaropamanI che. A devo nava ardhamAse (sADA cAra mahine) Ana-prANa, ucchvAsa le che ane niHzvAsa mUke che. A devone nava hajAra varSa pachI AhAranI IcchA thAya che. 47 11 atthegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je NavahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :- keTalAka bhavyasiddhika jIvo nava bhava dhAraNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta karaze ane sarva ja duHkhono aMta karaze. samavAya-9 saMpUrNa Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 zrI samavAyAMga sUtra dazamuM samavAya |FP/P/P||P||P// paricaya : A samavAyamAM daza-daza saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA--zramaNonA daza dharma, cittasamAdhinAM daza sthAna, sumeru parvatano mULamAM daza hajAra yojana vidhyuMbha, bhagavAna ariSTanemi, kRSNa vAsudeva, baladevanI daza dhanuSanI UMcAi, daza jJAnavRddhikAraka, nakSatro, daza kalpavRkSo, nArakIo ane devonI daza palyopama ane daza sAgaropamanI sthiti, tathA daza bhava karIne mokSe janArA jIvonuM kathana che. 1 laviSe samaLatharmo paLatte, tuM bahA- hatI, muttI, annave, madyuM, tAthave, sabve, saMgame, tave, viyA, vaMmanevAle / bhAvArtha :- zramaNadharmanA dasa prakAra che. yathA-- kSamA, nirlobhatA, saraLatA, namratA, lAghavatA, satya, saMyama, tapa, tyAga ane brahmacaryavAsa. vivecana : zramaNadharma-- je AraMbha-parigraha ane gharabArano tyAga karIne ane saMyama dhAraNa karIne tenuM nirdoSa pAlana karavA mATe niraMtara zrama kare che, tene zramaNa kahe che. zramaNone pAlana karavA yogya dharmane zramaNadharma kahe che. A sUtramAM sAdhakanA saMyamI jIvanane paripakava banAvavA mATe, viSayakaSAyone jItavA mATe kSamA Adi dasa dharmonAM paripAlanano upadeza che. cAra kaSAyomAM krodhane jItavA mATe sahanazIlatA athavA kSamAne dhAraNa karavI ati Avazyaka che. lobhakaSAyanA tyAgane mATe mukti arthAt nirlobhatA dharmanuM pAlana karavuM Avazyaka che, mAyA kaSAyane jItavA mATe Arjava dharma ane mAna kaSAyane jItavA mATe mArdava dharmanuM vidhAna che. mAna kaSAyane jItavAthI lAghava dharma svataH sahaja prApta thAya che ane mAyA kaSAyane jItavAthI satyadharma paNa pragaTa thAya che. pAMce IndriyonA viSayonI pravRttine rokavA mATe saMyama, tapa, tyAga ane brahmacaryavAsa, e cAra dharmanA pAlanano upadeza che. ahIM tyAga dharmathI aMtaraMga, bahiraMga dareka prakAranA saMganA tyAganuM grahaNa thAya che. dAnane paNa tyAga kahe che. tethI saMvigna(samanojJa) sAdhuone maLelI bhikSAmAMthI dAnanuM kathana paNa sAdhuonuM kartavya che. brahmacaryanA pAlaka parama tapasvIonI sAthe rahevAthI ja saMyama dharmanuM pUrNarUpathI pAlana saMbhava che tethI tene sarvathI chelluM sthAna ApyuM che. 2 dasa cittasamAhiTThANA paNNattA, taM jahA - 1. dhammaciMtA vA se asamuppaNNapuvvA samuppajjijjA, savvaM dhammaM jANittae, 2. sumiNadaMsaNe vA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamuM samavAya se asamuppaNNavve samuppajjijjA, ahAtaccaM sumiNaM pAsittae, 3. saNNiNANe vA se asamuppaNNapuvve samuppajjijjA, puvvabhave sumarittae, 4. devadaMsaNe vA se asamuppaNNapuvve samuppajjijjA, divvaM deviDDi divvaM devajuI divvaM devANubhAvaM pAsittae, 5. ohiNANe vA se asamuppaNNapuvve samuppajjijjA, ohiNA logaM jANittae, 6. ohidaMsaNe vA se asamuppaNNapuvve samuppajjijjA, ohiNA logaM pAsittae, 7. maNapajjavaNANe vA se asamuppaNNapuvve samuppajjijjA, jAva addhataIyadIvasamuddesu saNNINaM paMciMdiyANaM pajjattagANaM maNogae bhAve jANittae, 8. kevalaNANe vA se asamuppaNNapuvve samuppajjijjA, kevalaM loyaM jANittae, 9. kevaladaMsaNe vA se asamuppaNNapuvve samuppajjijjA, kevalaM loyaM pAsittae, 10. kevalimaraNaM vA marijjA savvadukkhappahINAe / bhAvArtha :- citta samAdhinA dasa sthAna A pramANe che- (1) pUrve anutpanna (pahelAM kyAre ya utpanna thayuM nathI tevuM) dharma ciMtana-dharma bhAvanA utpanna thAya che, tyAre dharmanA svarUpane jANIne citta samAdhistha bane che. 4 9 (2) svapna darzanamAM pUrve kyAre ya nahIM joyelA viziSTa yathArtha svapna joIne citta samAdhistha bane che. pUrve anutpanna saMjJIjJAna (jAtismaraNa jJAna) utpanna thAya che, tyAre potAnA saMjJI paMcendriyapaNAnA pUrva bhavone jANIne citta samAdhistha bane che. (3) (4) pUrve kyAreya darzana nahIM thayelA deva darzana (devonA sAkSAtkAra)thI, divya deva Rddhi, divya devavruti, divya devAnubhAva(deva prabhAva) joIne citta samAdhistha bane che. (5-6)pUrve anutpanna avadhijJAna-avadhidarzana utpanna thAya, tyAre te avadhijJAna-avadhidarzanathI rUpI padArthone jANIne-joIne citta samAdhistha bane che. (7) pUrve anutpanna manaHparyavajJAna utpanna thAya, tyAre manuSya kSetramAM eTale aDhIdvIpa samudramAM rahelA paryAptA saMjJI paMcendriya jIvonA manogata bhAvone (vicArone) jANIne citta samAdhistha bane che. (8-9) pUrve anutpanna kevaLajJAna-kevaLadarzana utpanna thAya, tyAre saMpUrNa lokane jANIne-joIne citta samAdhistha bane che. (10) pUrve anutpanna kevaLI maraNa(kevaLInuM nirvANa-mokSa gamana) prApta thAya tyAre sarva duHkhono aMta thavAthI AtmA zAzvata samAdhimAM samAdhistha bane che. vivecana : prastuta sUtramAM cittane prasanna banAvanArA dasa samAdhisthAnonuM varNana che. jema koI puruSArthazIla Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 50 zrI samavAyAMga sUtra vyApArIne icchita dhanarAzi prApta thAya, tyAre atyaMta khuzI thAya che, tema saMyama sAdhanAmAM lIna mokSArthI sAdhakane sUtrokta dasa AtmaguNomAMthI koIpaNa AtmaguNanI prApti thAya, tyAre tene anupama AtmAnaMdanI prApti thAya che. A AnaMdane ja ahIM citta samAdhi kahI che. te citta samAdhinA dasa sthAna A pramANe che(1) dharma ciMtana - dharma ciMtana-Atma svabhAva, jIva-ajIva Adi dravyonuM svarUpa, lokAlokanuM svarUpa, jIva ane karma saMbaMdhanuM svarUpa vagere AtmalakSI ciMtanathI sAdhakane dharmanuM jJAna prApta thAya che ane dharmajJAna dvArA samAdhi prApta thAya che. A rIte dharma ciMtana AtmasamAdhinuM mULabhUta kAraNa che. (2) yathArtha svapna darzana - yathArtha-mokSa phaLadAyI svapna jovAthI sAdhakane citta samAdhi prApta thAya che. bhautika padArthanI prApti sucaka svapnathI citta prasannatA prApta kare che, paraMtu te dravya samAdhi ja che. dharma ciMtana dvArA sUtelI vyaktine yathArtha(bhAvI phaLa sUcaka) svapna dvArA bhAva samAdhi prApta thAya che. prastutamAM tevA svapna darzananI ja vivakSA che tema jANavuM. (3) saMjIllAna-AtismaraNazAna prApti - potAnA pUrvanA saMjJI paMcendriya bhavonuM smaraNa thAya, pUrvabhavanuM jJAna thAya, tene jAtismaraNajJAna kahe che. jAtismaraNajJAna dvArA potAnA pUrvanA bhavo jANI zakAya che. jAtismaraNajJAnane prApta sAdhaka citta samAdhine prApta kare che. (4) deva darzana - sAdhakanA cAritra-tapanA prabhAve deva sevAmAM upasthita thAya che. devanI divya Rddhi Adine jovAthI citta prasanna thAya che ane samAdhine prApta thAya che. (5) avadhijJAna-avadhidarzana prApti :- idriyonI sahAyatA vinA, avadhi jJAnAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI maryAdApUrvaka rUpI padArthano vizeSa ane sAmAnya bodha thAya arthAt rUpI padArthane jANavA-jovAnI zaktine avadhijJAna-avadhidarzana kahe che. te prApta thAya tyAre citta samAdhine pAme che. (7) manaH5ryavajJAna prApti - mana:paryavajJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI aDhIdvIpamAM rahelA saMjJI paMcendriya jIvonA manogata bhAvone jANavAnI zaktine mana:paryavajJAna kahe che. mana:paryavajJAna prApta karanAra jIva samAdhine pAme che. (8-9)kevaLajJAna-kevaLadarzana prApisa - kevaLa jJAnAvaraNIya tathA kevaLa darzanAvaraNIya karmanA kSayathI traNe lokanA, traNe kALanA sarva dravya ane sarva paryAyane vizeSa ane sAmAnya rUpe jANe-jue, tene kevaLa jJAna-kevaLa darzana kahe che. kevaLa jJAna-darzanane prApta karanAra jIva mohanIyAdi cAre ghAti karmano kSaya thaI javAthI parama samAdhine pAme che. (1) kevaLI maraNa-mukti gamana - kevaLajJAnane prApta kevaLI bhagavAna carama bhavanuM AyuSya karma pUrNa thatAM zeSa sarva aghAti karmono kSaya karI mokSane prApta thAya che. temanuM mRtyu kevaLajJAna sahita hovAthI tene kevaLI maraNa kahyuM che. kevaLI maraNane prApta jIva mokSane ja pAme che. te jIva siddha gatimAM zAzvata, anaMta AtmasamAdhine pAme che. |3| maMdare NaM pavvae mUle dasa joyaNasahassAI vikkhabheNaM paNNatte / bhAvArtha - paMdara (sumeru) parvata mULamAM daza hajAra yojana vistRta che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dazanuM samavAya [51] |4| arihA NaM ari?NemI dasa dhaNUiM uDTuM uccatteNaM hotthA / kaNhe NaM vAsudeve dasa dhaNUiM uDDe uccatteNaM hotthA / rAme NaM baladeve dasa dhaNUI uDDe uccatteNaM hotthA / bhAvArtha :- ariSTanemi tIrthaMkara daza dhanuSa UMcA hatA. kRSNa vAsudeva daza dhanuSa UMcA hatA. rAma(balarAma) baladeva daza dhanuSa UMcA hatA. | 5 | dasa NakkhattA NANavuDDikarA paNNattA, taM jahA migasira addA pusso, tiNNi ya puvvA ya mUlamassesA / hattho citto ya tahA, dasa vuDDikarAI NANassa / / bhAvArtha :- daza nakSatro jJAnanI vRddhi karanArA che, jema ke-mRgazIrSa, AdrA, puSya, traNe ya pUrvA (pUrvA phAlganI, pUrvASADhA, pUrvAbhAdrapadA), mUla, AzleSA, hasta ane citrA. A daza nakSatro jJAnanI vRddhi kare che arthAt A nakSatromAM bhaNavAnI zarUAta karavAthI jJAna jaldI ane vipula pramANamAM prApta thAya che. 6 akammabhUmiyANaM maNuANaM dasavihA rukkhA uvabhogattAe uvatthiyA pattA, gA mattaMgayA ya bhiMgA, tuDiaMgA dIva joi cittNgaa| virasA maLaT, roNA IT paNa 5 III bhAvArtha :- akarmabhUmija manuSyonA upabhoga mATe daza prakAranAM vRkSa (kalpavRkSa) upasthita rahe che, jema ke- mataMga, bhRga, tUryAga, dIpAMga, jyotiraMga, citrAMga, cittarasa, mayaMga, gehAkAra ane anannAMga. vivecana : je sthAna para utpanna thanAra manuSyone asi, maNi, kRSi Adi koI paNa prakAranuM AjIvikA saMbaMdhI kArya karavuM paDatuM nathI paraMtu jyAM dareka AvazyakatAo vRkSothI pUrNa thaI jAya che, tevI bhUmine akarmabhUmi athavA bhogabhUmi kahe che ane je vRkSothI teonI AvazyakatA pUrI thAya te vRkSone kalpavRkSa kahe che. kalpavRkSa - akarmabhUminA manuSyono saMpUrNa jIvana nirvAha kalpavRkSa AdhArita hoya che. te kalpavRkSa dasa prakAranA hoya che. amuka vRkSonA phaLAdi khAdha AhArarUpe pariNata thAya che to amuka vRkSanA patrAdi vastrarUpe upayogamAM Ave che. keTalAka vRkSo sUrya sama prakAza arpe che. teonI pariNatinA AdhAre te vRkSone 10 prakAramAM vibhakta karavAmAM AvyA che. A vRkSo kalpavRkSa rUpe prasiddha che. (1) mattAMga -mAdaka rasa denArA. ahIM matta zabdathI harSanA kAraNabhUta padArtho grahaNa karavAmAM AvyA Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 zrI samavAyAMga sUtra che. AnaMdadAyaka peyavastu jenA avayavarUpa che tevA vRkSo arthAt AnaMdadAyaka peyavastuo ApanArA vRkSone mattAMga kahe che. A vRkSanA lo paripakva thAya tyAre temAMthI rasapravAha vahe che. te rasapAna karI loko AnaMdita bane che. manuSya je peyanI icchA kare, te rIte te vRkSa svayaM, svabhAvataH pariNata thaI jAya che. caMdraprabhA vagere surAthI tene upamita karyA che. te tenI madhuratA sUcita karavA mATe ja che. A vRkSo surAo Ape che tema na samajavuM. upamAo haMmezAM ekadezathI ja hoya che. te vRkSo amAdaka evA amRtamaya peya padArtho vahAve che. (2) bhRttAMga :- bhAjana-pAtra-vAsaNa ApanArA vRkSo. A vRkSonA patrAdi vividha prakAranA pAtra AkAre pariNata thaI jAya che. (3) truTitAMga :- - aneka prakAranA vAjiMtra ApanArA vRkSo. A vRkSonuM aneka prakAranA vAjiMtrarUpe pariNamana thaI jAya che. (4) dIpazikhA :- udyota ApanArA vRkSo. te vRkSo svAbhAvika rUpe ja udyota prakAza yukta hoya che. te saMdhyA samayanA prakAza jevo prakAza Ape che. (5) jyotiSika :- jyoti- prakAza ApanArA vRkSo. A vRkSo svAbhAvika rUpe ja sUrya, caMdra Adi jyotiSI devanI samAna te kSetrane prakAzita kare che. (6) citrAMga :- mALAo ApanArA vRkSo. te visasA pariNAmathI mALArUpe pariNata thaI mALAo prAna kare che. (7) citrarasa :- vividha prakAranA rasavaMtA bhojana ApanArA vRkSo. te svabhAvataH madhurAdi rasa rUpe pariNata thaI vividha prakAranA bhojana Ape che. (8) mathaeNga :- AbhUSaNa ApanArA vRkSo. svabhAvataH AbhUSaNo rUpe pariNata A vRkSo yugalikone AbhUSaNonI pUrti kare che. (9) gehAkAra :- gRha, nivAsa sthAna ApanArA vRkSo. A vRkSo manonukUla bhavanavidhithI yukta hoya che. bhavananA AkAravALA A vRkSo yugalikone Azraya Ape che. (10) anagna H- vastra ApanArA vRkSo. A vRkSonA patro, chAla Adi svabhAvataH vastrAkAre pariNata thAya che. tenA prabhAve sarva manuSyone icchAnusAra vastra prApta thaI jAya che. A kalpavRkSonuM vizeSa varNana jIvAbhigama sUtrathI jANavuM. 7 cautthIe puDhavIe dasa NirayAvAsasayasahassAiM paNNattAI / bhAvArtha :- codhI narakapRthvImAM daza lAkha narakAvAsa che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazama samavAya | 5 | 8 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe NeraiyANaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI ThiI paNNattA / imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM dasa paliovamAI ThiI paNNattA / cautthIe puDhavIe NeraiyANaM ukkoseNaM dasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / paMcamIe puDhavIe raiyANaM jahaNNeNaM dasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / ___ asurakumArANaM devANaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI ThiI paNNattA / asuriMdavajjiyANaM bhomijjANaM devANaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI ThiI pnnnnttaa| asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM dasa paliovamAiM ThiI pnnnnttaa| bAyaravaNassaikAiyANaM ukkoseNaM dasa vAsasahassAI ThiI paNNattA / vANamaMtarANaM devANaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM dasa paliovamAI ThiI pnnnnttaa| babhaloe kappe devANaM ukkoseNaM dasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA nArakIonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti daza palyopamanI che. cothI narakamRthvInA nArakIonI utkRSTa sthiti daza sAgaropamanI che. pAMcamI narakamRthvInA nArakIonI jaghanya sthiti daza sAgaropamanI che. - asurakumAra devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. asurendrone choDIne zeSa bhavanavAsI devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti daza palyopamanI che. bAdara vanaspati kAyanA jIvonI utkRSTa sthiti daza hajAra varSanI che. vANavyaMtara devonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. saudharma-IzAna kalponA keTalAka devonI sthiti daza palyopamanI che. brahmaloka kalpanA devonI utkRSTa sthiti daza sAgaropamanI che. |9| laMtae kappe devANaM jahaNNeNaM dasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA ghosaM sughosaM mahAghosaM NaMdighosaM susaraM maNoramaM ramma rammagaM ramaNijjaM maMgalAvattaM baMbhalogavaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesiM NaM devANaM ukkoseNaM dasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / te NaM devA dasaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, NIsasaMti vA, tesiM NaM devANaM dasahiM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 4 zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- lAtaMka kalpanA devonI jaghanya sthiti daza sAgaropamanI che. tyAM je deva ghoSa, sughoSa, mahAghoSa, naMdIghoSa, susvara, manorama, ramya, ramyaka, ramaNIya, maMgalAvarta ane brahmalokAyatasaka nAmanA vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti daza sAgaropamanI che. te deva daza ardhamAse (pAMca mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che ane nizvAsa mUke che, te devone daza hajAra varSa pachI AhAranI IcchA thAya che. 10 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je dasahiM bhavaggahaNehiM sijjhisaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMta karissati / bhAvArtha :- keTalAka bhavya siddhika jIvo daza bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, mukta thaze, parinirvANa prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-10 saMpUrNa Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyArasa samavAya 5 5 agiyAramuM samavAya | zzzzzzzzzzzz paricaya : prastuta samavAyamAM agiyAra-agiyAra saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA agiyAra upAsaka pratimAo, bhagavAna mahAvIranA agiyAra gaNadhara, mULa nakSatranA agiyAra tArA, meruthI ke lokAMtathI jyotiSa maMDalanuM aMtara; raiveyakanAM eka so agiyAra vimAno, nArakI tathA devonI agiyAra palyopama ane agiyAra sAgaropamanI sthiti tathA agiyAra bhava karIne mokSamAM janArA jIvonuM varNana che. | 1 | ekkArasa uvAsagapaDimAo paNNattAo, taM jahA- dasaNapaDimA, vayapaDimA, sAmAiyapaDimA, posahapaDimA, kAusaggapaDimA, baMbhacerapaDimA, sacittapariNNAyapaDimA, AraMbhapariNNAyapaDimA, pesapariNNAyapaDimA, uddiTThabhattapariNAyapaDimA, samaNabhUyapaDimA / bhAvArtha - zrAvakonI agiyAra pratimAo che, jema ke- (1) darzana pratimA (2) vrata pratimA (3) sAmAyika pratimA (4) pauSadhopavAsa pratimA (5) kAyotsarga pratimA (6) brahmacarya pratimA (7) sacitta tyAga pratimA (8) AraMbha-hiMsA karavAnA tyAga pratimA (9) preSya AraMbha karAvavAnA tyAganI pratimA (10) uddiSTa bhakta-dezika bhojana tyAga pratimA (11) zramaNabhUta pratimA. vivecana : je zramaNonI upAsanA kare che, tene zramaNopAsaka kahe che. tenA abhigraha vizeSa anuSThAna athavA pratijJAne pratimA kahe che. zrAvakonI agiyAra pratimAnuM svarUpa vistArathI dazAzrutaskaMdha sUtra ane upAsakadazAMgasUtramAM spaSTa karyuM che. upAsaka pratimAnuM svarUpaH- (1) darzanapratimA- A pratimAdhArI zrAvaka zratadharma ane cAritradharmamAM daDha zraddhA rAkhe che. mana, vacana, kAyAthI samyaknamAM koI prakAranA aticAranuM ke devatA, rAjA AdinA koIpaNa AgAranuM sevana karatA nathI. eka mahinA sudhI daDha samyaktanI ArAdhanA kare che. A prakAre prathama darzana pratimAnA dhAraka vratadhArI zrAvaka kahevAya che. 2) vrata pratimA - vrata pratimAdhArI zrAvaka daDha samyaphTa sahita pAMca aNuvratonuM ane traNa guNavratonuM niraticAra pAlana kare che. cAra zikSAvratane paNa dhAraNa kare che, paraMtu temAM sAmAyika ane dezAvagAsikavratanuM nA aticAranuM ke devatA nathI. eka mahinA sudhI prathama darzana pratimAnA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra yAvidha samyak pAlana karI zakatA nathI. te anukaMpA vagere guNothI yukta hoya che. A paDimAnI ArAdhanAno samaya be mahinAno che.A pratimAmAM upAsaka 12 vratonI samyak ArAdhanA mATe yogyatA meLavI le che, to paNa sAmAyika ane daisAvagAsika (navamA dasamA zikSAvrata) vratonuM yathAkAlamAM samyak anupAlana karI zakatA nathI. 56 (3) sAmAyika pratimA H- samyagdarzana ane vratonI ArAdhanA karanArA sAdhaka sAmAyika pratimA svIkArIne haMmezAM niyamathI traNa sAmAyika kare che. A DimAmAM sAmAyika ane dezAvagAsika vratanuM samyarUpe pAlana kare che, paraMtu AThama, caudaza tathA pUnama vagere viziSTa divasomAM pauSadha upavAsanuM samyaka prakAre ArAdhana karI zakatA nathI. tanmayatA ane jAgRti sAthe sAmAyika vratanI upAsanA karavI te ja A pratimAno mULa hetu che. A ArAdhanAnI avadhi(kALa) traNa mahinAnI che. (4) pauSadha pratimA H-- - pahelI, bIjI ane trIjI pratimAthI AgaLa vadhatAM ArAdhaka pauSadha pratimA svIkArIne AThama, caudasa vagere cha parvatithionA divase pauSadhavratanuM pUrNarUpe pAlana kare che. A pratimAnI ArAdhanAno samaya cAra mahinAno che. (5) kAyotsarga pratimA HH- kAryotsargano artha kAya athavA zarIrano tyAga che. zarIra to jIvanaparyaMta sAthe ja rahe che. tenA tyAgano abhiprAya tenI Asakti athavA mamatA choDavAno che. kAryotsarga pratimAmAM upAsaka zarIra, vastra vagerenAM mamatvane choDIne potAnA AtmaciMtanamAM lIna banI jAya che. AThama ane caudase eka ahorAtri kAussagga athavA dhyAnanI ArAdhanA kare che. A DimAnI ArAdhanAno samaya jaghanya eka, be, traNa divasathI laIne utkRSTa pAMca mahinAno hoya che. (6) brahmacarya pratimA :- A pratimAmAM pUrNarUpathI brahmacaryanuM pAlana karavAmAM Ave che. A pratimAdhArI zrAvaka mATe strIone anAvazyaka maLavuM, vAtacIta karavI, tenA zaNagArane jovA vagere kriyAo varjita che. upAsaka svayaM paNa zaNagAra, vezabhUSA vagere upakramathI dUra rahe che, snAna karatA nathI. dhotInI pATalI bAMdhatA nathI, rAtribhojana karatA nathI. paraMtu teo sacitta AhArano tyAga karatA nathI, kAraNavaza sacittanuM sevana kare che. A pratimAnI ArAdhanAno samaya jaghanya eka, be, traNa divasa tathA utkRSTa cha mahinAno che. (7) sacittAhAravarjana pratimA H- pUrvokta niyamonuM pAlana karatA, paripUrNa brahmacaryanuM anusaraNa karatA, upAsaka A pratimAmAM sacitta AhArano sarvathA tyAga kare che, paraMtu teo AraMbhano tyAga karatA nathI. A pratimAnI ArAdhanAno kALa jaghanya eka, be, traNa divasa ane utkRSTa kALa sAta mahinAno che. (8) svayaM AraMbhavarjana pratimA :- pUrvokta sarca niyamonuM pAlana karatA A pratimAmAM upAsaka svayaM AraMbha athavA hiMsA karatA nathI. AraMbha karavAno pUrNa tyAga kare che, paraMtu bIjA pAse AraMbha karAvavAno tene tyAga hoto nathI. A pratimAnI ArAdhanAno kALa jaghanya eka, be, traNa divasa ane utkRSTa ATha mahinA che. -- (9) preSTatyAga pratimA :- pUrvavartI pratimAonA sarva niyamonuM pAlana karatA upAsaka A pratimAmAM Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM samavAya 5 7 ] AraMbhano tyAga kare che. teo svayaM AraMbha karatA nathI ane bIjA pAse karAvatA nathI paraMtu potAnA udezathI banAvelA bhojanano te tyAga karatA nathI. A pratimAnI ArAdhanAno samaya jaghanya eka, be traNa divasa ane utkRSTa nava mahinA che. (10) udiSTabhaktavarjanapratimA :- pUrvokata niyamonuM pAlana karatA upAsaka A pratimAmAM uddiSTapotAne mATe taiyAra karelA bhojana vagereno tyAga kare che. te laukika kAryothI prAyaH dUra rahe che. tatsaMbaMdhI Adeza ApatA nathI tathA potAno vicAra paNa darzAvatA nathI. te viSayamAM koI prazna pUche, to te "huM jANuM chuM" athavA "jANato nathI" ATalo ja javAba Ape che. A pratimAnA ArAdhaka muramuMDana karAve athavA zikhA paNa rAkhe che. (11) zramaNa bhUta pratimA :- pUrvokata badhA niyamonuM pAlana karatA zrAvaka A pratimAmAM zramaNa athavA sAdhunI jevA AcAranuM pAlana kare che. tenI badhI kriyAo zramaNa jevI yatanA ane jAgRtipUrvakanI hoya che. te sAdhu jevo veza dhAraNa kare che, pAtrA vagere upakaraNa dhAraNa kare che, astrAthI muMDana kare che, jo sahanazIlatA athavA zakti hoya to loca kare che. sAdhunI jema te bhikSAcaryAthI jIvananirvAha kare che. sAdhu darekanA ghare bhikSA mATe jAya che ane upAsaka potAnA svajano-jJAtijanonA ghera ja jAya che, kAraNake tenA rAgAtmaka saMbaMdhano saMpUrNa viccheda thayo nathI. tenI ArAdhanAno kALa(samaya) jaghanya eka, be, traNa divasa ane utkRSTa kALa agiyAra mahinAno che. | 2 | logatAo ikkArasa ekkAre joyaNasae abAhAe joisate paNNatte / jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa ekkArasa ekkavIse joyaNasae abAhAe joise cAraM carai / bhAvArtha :- lokAMtathI agiyAraso agiyAra(1111) yojanAnA aMtare jyotiSa cakra sthira che, jaMbadvIpa nAmanA dvIpamAM maMdara parvatathI agiyAraso ekavIsa(1121) yojanAnA aMtara para jyotiSa cakra paribhramaNa kare che. | 3 | samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa ekkArasa gaNaharA hotthA / taM jahA- iMdabhUi, aggibhUI, vAyubhUI, viatte, suhamme, maMDie, moriyaputte, akaMpie, ayalabhAe, meajje, pabhAse / bhAvArtha - zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA agiyAra gaNadharo hatA-1. IndrabhUti ra.agnibhUti 3. vAyubhUti 4. vyakta 5. sudharma 6. maMDita 7. mauryaputra 8. aMkapita 9. acalabhrAtA 10. metArya 11. prabhAsa. |4| mUle Nakkhatte ekkArasa tAre paNNatte / heTThimagevijjayANaM devANaM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zrI samavAyAMga sUtra ekkArasuttaraM gevijjavimANasayaM bhavai tti makkhAyaM / maMdare NaM pavvae dharaNitalAo siharatale ekkArasa bhAgaparihINe uccatteNaM paNNatte / bhAvArtha :- mUla nakSatranA agiyAra tArA che. adhastana traiveyaka devonA ekaso agiyAra(111) vimAna che. maMdara parvatanA dharaNItalathI zikharanI UMcAInI apekSAe zikharanI pahoLAI (UMcAInA agiyAra bhAgamAMthI) agiyAramo bhAga nyUna che. viveyana : meru parvata eka lAkha yojana UMco che. temAMthI 1,000 yojana jamInanI aMdara (mULa rUpe) che. bhUbhitasathI 88,000 youna ayo che. bhUmitala pAse meru parvata 10,000 yo na paDojo che. upara jatAM tenI pahoLAi kramaza ghaTatI jAya che. 99,000 UMcAInA 11 vibhAga karIe to nava-nava hajAra yojana thAya. bhUmitala pAse 10,000 yojanamAMthI UMcAIno agiyAramo bhAga eTale 9,000 yojana nyUna karatAM 10000-9000-1000 yojananI pahoLAi che. meru parvatanA zikharanI pahoLAI 1000 yonanI che. imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM ekkArasa paliovamAiM ThiI paNNattA / paMcamIe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM ekkArasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM ekkArasa paliovamAiM ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM ekkArasa paliovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti agiyAra palyopamanI che. pAMcamI dhUma prabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti agiyAra sAgaropama che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti agiyAra palyopamanI che. saudharma-IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti agiyAra palyopamanI che. 6 laMtae kappe atthegaiyANaM devANaM ekkArasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / je devA baMbhaM subaMbha baMbhAvattaM baMbhappabhaM baMbhakataM baMbhavaNNaM baMbhalesaM baMbhajjhayaM baMbhasiMgaM baMbhasiTTha baMbhakUDaM baMbhuttaravaDiMsagaM vimANaM devatAe uvavaNNA tesiM NaM devANaM ekkArasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / te NaM devA ekkArasahaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMtti vA, UsasaMti vA NIsasaMti vA / tesiM NaM devANaM ekkArasahaM vAsasahassANaM AhAraTThe samupajjai / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM samavAya [59] bhAvArtha :- lAttaka kalpanA keTalAka devonI sthiti agiyAra sAgaropamanI che. temAM je deva brahma, subrahma, brahmAvarta, brahmaprabha, brahmakAMta, brahmavarNa, brahmalezya, brahmadhvaja, brahmazRMga, brahmasRSTa, brahmakUTa ane brahmottarAvartasaka nAmanA vimAnamAM deva rUpe utpanna thAya che, te devonI sthiti agiyAra sAgaropamanI che. te deva agiyAra ardhamAse (sADA pAMca mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone agiyAra hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. |7 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je ekkArasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissati muccissati pariNivvAissati savvadukkhANamaMtaM karissati / bhAvArtha :- keTalAka bhavya siddhika jIvo agiyAra bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, karmomAMthI mukta thaze, parama nirvANane prApta thaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-11 saMpUrNa Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 60 ] zrI samavAyAMga sUtra - bAramaM samavAya | PP22222222222 paricaya : bAramA samavAyamAM bAra--bAra saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM kathana che, yathA- bAra bhikSuonI pratimA, bAra saMbhoga, kRtikarmanAM bAra Avartana, vijayA rAjadhAnIno bAra lAkha yojanano AyAma-vikhaMbha (laMbAI-pahoLAI), maryAdA puruSotama balarAmanuM bAraso varSanuM AyuSya tathA sarvArthasiddha vimAnathI upara ISat prAbhAra pRthvInuM aMtara ane tenAM bAra nAma tathA nArakI ane devonI bAra palyopama ane bAra sAgaropamanI sthiti tathA bAra bhava karIne mokSe janArA jIvono ullekha che. | 1 | bArasa bhikkhupaDimAo paNNattAo, taM jahA-mAsiA bhikkhupaDimA, do mAsiA bhikkhupaDimA, timAsiA bhikkhupaDimA, caumAsiA bhikkhupaDimA, paMcamAsiA bhikkhupaDimA, chamAsiA bhikkhupaDimA, sattamAsiA bhikkhupaDimA, paDhamA sattarAiMdiyA bhikkhupaDimA, doccA sattarAiMdiyA bhikkhupaDimA, taccA sattarAIdiyA bhikkhupaDimA, ahorAiyA bhikkhupaDimA, egarAiyA bhikkhupaDimA / bhAvArtha - bhikSu pratimAnA bAra prakAra che, jema ke- (1) mAsikI bhikSu pratimA, (2) bIjI mAsika bhikSupratimA, (3) trIjI mAsikI bhikSupratimA, (4) cothI mAsikI bhikSupratimA, (5) pAMcamI mAsika bhikSapratimA. ()chaThThI mAsikI bhikSu pratimA, (7) sAtamI mAsikI bhikSapratimA, (8) prathama sAta rAtri divasanI bhikSupratimA, (9) bIjA sAta rAtri divasanI bhikSupratimA, (10) trIjA sAta rAtri divasanI bhikSupratimA, (11) eka rAtri divasanI bhikSupratimA ane (12) eka rAtrinI bhikSupratimA. vivecana : bhipratimA - bhikSAvRttithI gocarI lenAra sAdhuone bhikSu kahe che. viziSTa saMghayaNa ane zratadhara sAdhu saMyamanI vizeSa sAdhanA mATe viziSTa abhigrahono svIkAra kare che, tene bhikSapratimA kahe che. tenA bAra prakAra che. sthAnAMga sUtramAM aneka pratimAono ullekha che, jema ke samAdhi pratimA, upadhAna pratimA. viveka pratimA ane vyatsarga pratimA, bhadrA, subhadrA mahAbhadra, sarvatobhadra pratimA vagere, temAM upadhAna pratimAmAM A bAra bhikSu pratimAno samAveza thAya che. bhikSuonI bAra pratimAo viziSTa sahanana ane zratanA dhAraka bhikSu ja dhAraNa karI zake che ane Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAraNuM samavAya [ 61 | bIjI pratimAo sAmAnya sAdhu-sAdhvI paNa dhAraNa karI zake che. dazAzrutaskaMdhanI sAtamI dazAmAM tenuM vistRta varNana che. duvAlasavihe sambhoge paNNatte, taM jahAuvahI suya bhatta pANe, aMjalI paggahe tti ya / dAyaNe ya NikAe ya, abbhuTThANe ti Avare / / 1 / / kiikammassa ya karaNe, veyAvaccakaraNe i ya / samosaraNaM saNNisijjA ya, kahAe ya pabaMdhaNe / / 2 / / bhAvArtha :- saMbhoga arthAt sAdhuono parasparano vyavahAra bAra prakArano che, jema ke - 1. upadhi 2. zruta 3. bhaktapAna 4. hAtha joDavA pa. dAna 6. nikAcana-nimaMtraNa 7. abhyatthAna 8. kRtikarma-vaMdanA 9. vaiyAvacca sevA karavI 10. samavasaraNa 11. saniSadhA 12. kathA- prabaMdha karavA. vivecana : saMbhoga - saMbhoga zabdano artha pAribhASika rUDha arthamAM prayukata che. samAna samAcAra(AcaraNa)vALA sAdhuonI sAthe khAna-pAna karavuM, vastrapAtra vagerenI levaDadevaDa karavI ane dIkSA paryAya anusAra vinaya vaMdana karavA vagere vyavahAro karavA, tene saMbhoga kahe che, tenA bAra prakAra che. 1. upadhiH- vastra, pAtra vagere upakaraNonI paraspara levaDa devaDa karavI., 2. zrata:- zAstranI vAMcaNI levI-devI, 3. bhaktapAna :- paraspara AhAra, pANI, auSadha, bheSajanI Apa le karavI., 4.aMjaligrahaNa - paryAya jyeSTa sAdhune hAtha joDavA ke sAme maLe, tyAre mastaka namAvIne hAtha joDavA, 5. dAna :- ziSyanI Apa-le karavI., 6. nimaMtraNa :- AhAra, upadhi, zayyA, auSadha, svAdhyAya vagere mATe nimaMtraNa ApavuM., 7. abhyatthAna :- dIkSAparyAyamAM jyeSTha ratnAdhika sAdhuo padhAre, tyAre UbhA thaIne tene Adara Apavo., 8. kutikarma :- vidhivat vaMdana karavA, 9. vaiyAvRtya :zArIrika sevA ane bIjI koI paNa sevA karavI., 10. samavasaraNa:- eka ja upAzrayamAM rokAvuM, besavuM sUvuM ane rahevuM, 11. saniSadhA - eka Asana, pATa vagere para sAthe besavuM, 12. kathAprabaMdha:- eka ja sabhAmAM sAthe pravacana devuM. zramaNoe paraspara A bAra prakAranA vyavahAra karavAnA hoya che. eka gurunA saMpradAyamAM A badhA saMbaMdho-vyavahAro hoya ja che. je sAdhu ne saMyamamAM be-traNavAra ke tethI thI vadhAre vAra akSamya doSa lAgyo hoya, to tenI sAthe saMbhoga vyavahAronuM visarjana karavAmAM Ave che. tene zAstrIya bhASAmAM visaMbhoga karavo, kahevAya che. eka ja gacchanA sAdhu-sAdhvI hoya, to cha vyavahAro to svAbhAvika ja hoya ane bAkInA cha Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 2 | zrI samavAyAMga sUtra vyavahAro vizeSa kAraNathI kyAreka ja hoya che. A viSayanuM vistRta varNana bRhatkalpa sUtranA cothA uddezakamAM karavAmAM AvyuM che. | 3 | duvAlasAvatte kiikamme paNNatte, taM jahA duhaoNayaM jahAjAyaM, kiikammaM bArasAvayaM / causiraM tiguttaM ca, dupavesaM egaNikkhamaNaM / / 1 / / bhAvArtha - kRtikarma (vaMdana) bAra Avartayukta che, jema ke - be avanata, eka yathAjAta, bAra Avarta, cAra zirovanata, traNa gupti, be praveza ane eka niSkramaNa. vivecana : prastuta sUtramAM kRtikarma - vaMdana vidhinA 25 AvazyakanA nAma che. Avazyaka niryukitamAM tenuM vizada varNana jovA maLe che. jijane-katikarma - te chidyate zarma yena tatva #tivarSa | jenAthI karmonuM kartana thAya, chedana thAya, te kRtikarma che. pariNAmonI vizuddhi rUpa mAnasika kriyA, zabdoccAra rUpa vAcika kriyA ane namaskAra rUpa kAyika kriyAthI AThe karmonuM chedana thAya che, mATe triyogathI thatAM vaMdana-namaskArane kRtikarma kahe che. deva-gurune thatA vaMdana dvArA pApa karmonI nirjarA thAya che mATe vaMdanAne kRtikarma kahe che. gurujanonA avagrahanI(temanA niyata-nizcita sthAnanI) bahAra rahIne 'tirahuto dvArA jaghanya vaMdana karavAmAM Ave che ane namotthaNanA pAThathI madhyama vaMdanA karavAmAM Ave che. gurujanonA avagrahamAM, temanI samIpe AvIne chAmi hamasaLo nA pAThathI dvAdazAvarta vaMdana karavAmAM Ave che. rUchAmi umAsamakho mAM eka vaMdanamAM cha Avarta ane bIjA vaMdanamAM cha Avarta, tema kula bAra Avarta thAya che. katikarmanA pacIsa AvazyakanuM spaSTIkaraNa A pramANe chebe avanata - avagrahanI bahAra rahelo ziSya sarva prathama paNacha caDhAvela dhanuSyanI samAna ardhaavanata thaIne arthAt ardha zarIra nameluM hoya tevI sthitimAM UbhA rahIne succhAmi unAsano vaMkiyuM nAvaNajhAra nidiyAbolIne gurudevane vaMdana karavAnI icchAnuM nivedana kare che. gurudevanA taraphathI AjJA maLyA pachI ardha avanata kAyAthI ja sagApada ne "ma 3 diM bolIne avagrahamAM praveza karavAnI AjJA mAMge che. A prathama avanata Avazyaka che. avagrahathI bahAra AvI prathama vaMdana pUrNa karI bIjIvAra vaMdana karavA mATe icchAmi khamAsamaNono pATha bole tyAra pachI te ja rIte ardha avanata thaIne vaMdana karavA mATe icchA nivedana karavuM ane bIjI vAra avagrahamAM praveza karavAnI AjJA mAMgavI, A bIjo avanata Avazyaka che. eka yathAjAta-bALaka mAtAnA garbhamAMthI janma dhAraNa kare tyAre tenA baMne hAtha lalATa upara hoya che. te Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra samavAya da3] O Raa che samaye bALaka saMsAranA vAsanAmaya vAtAvaraNathI prabhAvita nathI. janmajAta bALaka saraLatA, mRdutA, namratA niSkapaTatAnuM pratIka che. te ja rIte zramaNa dharmanA svIkAra samayanI sAdhunI mudrA paNa yathAjAta mudrA kahevAya che. zramaNa dharmano svIkAra karavo, te paNa AdhyAtmika kSetramAM navo janma che tyAre ziSya paNa sAdhanA veSa sahita potAnA baMne hAtha aMjalibaddha karIne lalATe lagADIne, saraLatA, mRdutA, namratAnA bhAva sahita guru samakSa upasthita thAya che, te sAdhunI yathAvata mudrA che. prathama vaMdana samaye gurunA avagrahamAM pravezatA pUrve ekavAra yathAkAta thAya che. be praveza-avagrahamAM praveza karavAnI gurudevanI AjJA maLI jatAM 'nisIhi' zabda bolIne, rajoharaNathI AgaLanI bhUminuM pramArjana karIne vaMdana karanAra ziSya yathAjAta mudrAmAM avagrahamAM praveza kare, tyAre prathama praveza thAya che. te ja rIte ekavAranI vaMdanA pUrNa karIne bIjIvAra vaMdanA karavA mATe avagrahamAM praveza kare, te bIjo praveza che. bAra Avartana- ziSya gurunA caraNono sparza karIne aMjalibaddha potAnA baMne hAthane lalATe lAgave che. te gurunI AjJAne sadAya mastake caDAvavA mATe kRtanizcayI hoya che. goduhAsane athavA UkaDuM Asane besIne pahelA traNa Avartana- (1) a..ho (2) kArya (3) kAya. A pramANe be be akSarothI pUrNa thAya che. baMne hAtha joDIne A akSaranuM uccAraNa karIne hAthathI guru caraNano sparza karI punaH hAthane potAnA lalATanA madhyabhAgamAM lagAvatAM ho nuM uccAraNa karavuM. A prathama Avartana che. A ja rIte kAya ane kAya nA zeSa be Avarta thAya che. tyAra pachI "saMphAsa' zabdanA uccAraNa pUrvaka guru caraNomAM mastaka namAvI (mastakathI gurucaraNano) sparza kare che. bIjA traNa Avartana (4) ja.ttA...bhe (5) ja...va..Ni (6) jja...ca...bhe, A pramANe traNa-traNa akSarothI pUrNa thAya che. baMne hAtha joDI gurucaraNano sparza karI maMdasvarathI "ja' akSara bolavo, tyAra pachI aMjalibaddha baMne hAtha potAnA vakSasthaLa pAse lAvI madhyama svarathI ttA akSara bolavo ane tyAra pachI aMjalibaddha baMne hAtha lalATe lagAvIne ucca svarathI "bhe akSara bolavo. A eka Avartana thAya che. A ja rIte na...va...", ...2..be nA zeSa be Avarta thAya che. A rIte eka vaMdanAmAM cha Avarta thAya ane bIjI vaMdanAmAM paNa cha Avarta, kula bAra Avarta thAya che. AvartanI bIjI paddhati- Avartana = baMne hAtha joDIne goLAkAre pheravavA. zabdanA uccArapUrvaka Avartanano prAraMbha karavo. gurunI jamaNI bAjuthI prAraMbha karIne DAbI bAju sudhI joDelA baMne hAthane pheravavA ane sonA uccAra sAthe aMjalibaddha hAtha mastake lagAvavA. A eka Avartana thAya che. te ja rIte varSa, vAyanA be Avartana karavA. A rIte traNa Avartana pUrNa karIne saMmi bolatAM mastaka namAvIne guruno caraNa sparza karavo. te ja rIte .. .. che, .. ..Ni, i.. .. che nA traNa Avartana thAya che. A rIte eka vaMdanAmAM cha Avartana ane bIjIvAranI vaMdanAmAM paNa cha Avartana thatAM kula bAra Avartana thAya che. bAra Avartana uparokta baMne vidhimAMthI koIpaNa vidhithI thaI zake che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 64] zrI samavAyAMga sUtra ekaniSThamaNa - prathama cha Avartana karyA pachI baMne hAthathI ane pazcAt mastakathI guru caraNono sparza kare tathA hAni nAmano phevasiyaM vadda no pATha bole tyArapachI UbhA thaIne rajoharaNathI potAnI pAchaLanI bhUminuM pramArjana karatA gurudevanA mukha kamaLa para daSTi sthira karIne AsiyA kahetA pAchA pagalethI pAcho phare ane avagrahathI bahAra nIkaLI jAya A niSkramaNa Avazyaka che. avagrahanI bahAra AvI gurudevanI tarapha mukha rAkhI, baMne hAtha joDI, sthira UbhA rahIne sthita thaIne DijamAna thI laIne saMpUrNa khamAsamaNAno pATha paripUrNa kare. bIjI vAranA vaMdanamAM gurunI samakSa saMpUrNa pATha bolavAno hoya che, tethI bIjIvAra niSkramaNa Avazyaka thato nathI. traNa gatiH - ziSya jyAre avagrahamAM praveza kare che tyAre nidi zabdanuM uccAraNa kare che arthAtu have huM mana, vacana ane kAyAnI anya badhI ja pravRttiono niSedha karuM chuM ane traNe ya yogone eka mAtra vaMdana kriyAmAM ja niyukta karuM chuM. A zabdonuM uccAraNa ekAgra bhAvanuM tathA traNe ya guptionA AvazyakanuM nidarzana kare che. manogati - manamAM eka mAtra vaMdanAno bhAva jIvaMta rAkhI anya saMkalpone nivRtti ApI devI, te manogupti Avazyaka che. aneka vikalpothI gherAyelA manathI vaMdanA karavAthI karmanirjarA thatI nathI. vacana gupti- vaMdanA karatA samaye vacce kAMI bolavuM nahIM, vacanano vyApAra vaMdana kriyAnA pAThamAM ja joDI rAkhavo tathA asmalita, spaSTa ane svara pramANe uccAraNa karavA, te vacanagupti che. kAya guptizarIrano vyApAra vaMdana kriyA sivAyanA anya kAryomAM na joDavo tathA zarIrane AgaLa pAchaLa halAvyA vagara pUrNa rUpathI niyaMtrita rAkhavuM, vaMdanA sivAya sarva kriyAono niSedha karavo, te kAyagupti che. cAra zira :- avagrahamAM praveza karI ziSya kSamApanA kare tyAre gurunI barAbara sammukha UbhA rahe che, tethI ziSya tathA gurunA, ema be zira paraspara eka bIjAnI sanmukha hoya che. A prathama khamAsamaNAnA be zira saMbaMdhI Avazyaka che. A ja pramANe bIjA khamAsamaNAnA be zira saMbaMdhI Avazyaka paNa samajI levA joIe. AcArya haribhadra kRta Avazyaka niryuktimAM, AcArya abhayadeva sUrikRta samavAyAMga sUtranI vRttimAM A ja pramANe cAra zironamananuM kathana che. AcArya zrI siddhasena sUrijI ziSyanA ja cAra zironamana A pramANe kahe che- (1) eka ziromana saMpAnaM zabda bolatA (2) bIju kSamAyAcanA karatA hAni unAsano zabdanuM uccAraNa karatA. A ja rIte bIjIvAra vaMdana karatAM samaye be zironamana thAya che. A rIte kula cAra zironamana thAya che. A rIte be vAra vaMdanA karavAthI vaMdana vidhinA 25 Avazyaka kArya pUrNa thAya che. | 4 vijayA NaM rAyahANI duvAlasa joyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM paNNattA / rAme NaM baladeve duvAlasa vAsasayAI savvAuyaM pAlittA devattaM gae / maMdarassa NaM pavvayasa cUliyA mUle duvAlasa joyaNAI vikkhaMbheNaM paNNattA / jaMbuddIvassa NaM dIvassa jagai (veiyA) mUle duvAlasa joyaNAI vikkhaMbheNaM pnnnnttaa| Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra samavAya [ pa ] bhAvArtha :- jaMbudvIpanI pUrvadizAmAM rahelA vijaya kAranA svAmI vijaya nAmanA devanI vijayA nAmanI rAjadhAnI ahIMthI asaMkhyAta yojana dUra che. te bAra lAkha yojananA AyAma vikhaMbhavALI che. balarAma nAmanA baladeve(kRSNa vAsudevanA bhAI) bAraso varSanuM pUrNa AyuSya bhogavIne devagatine prApta karI che. maMdara parvatanI cUlikA mULamAM bAra yojana vistAravALI che. jaMbudvIpa nAmanA dvIpanI jagatI (vedikA)mULabhAgamAM 1ra yojana pahoLI che. vivecana : prastuta sUtramAM -rAma zabda prayoga che, tenAthI zrI kRSNanA bhAi balarAmanuM grahaNa thAya che. lakSmaNanA bhAi zrI rAmanuM nahIM kAraNa ke vAsudeva lakSmaNanA bhAi rAma-baLadeva mokSe gayA che ane temanuM AyuSya 15,000 varSanuM hatuM. prAyaH pratonAM varSo ... pATha jovA maLe che, paraMtu jaMbudvIpaprajJapti sUtranA prathama vakSaskAra- sU.4 saT sI.. mUrta vArasa goyaNAruM vizvameLA jaMbUdvIpa nAmanA dvIpanI jagatI mULa bhAgamAM 1ra yojana pahoLI che, ane jagatI upara je vedikA che te 500 yojana pahoLI che. tIre | jagaINa uppiM bahu majjhadesabhANa, Nattha NaM mahaI NgA paumavara veIyA... paMca dhaNusayAI vikrame.. tethI prastuta saMskaraNamAM nA mU. pATha grahaNa karyo che. ane vA... zabdane kausamAM rAkhyo che. | 5 | savva jahaNNiyA rAI duvAlasa muhuttiA paNNattA evaM divasovi bhAvArtha - sauthI nAnI rAtri bAra muhUrtanI che ane sauthI nAno divasa paNa bAra muhUrtano che. | 6 | savvaTThasiddhassa NaM mahAvimANassa uvarillAo thubhiaggAo duvAlasa joyaNAI uDDe uppaiyA IsipabbhAra NAmaM puDhavI paNNattA / IsipabbhArAe NaM puDhavIe duvAlasa NAmadhejjA paNNattA / taM jahA- Isi tti vA, IsipabbhArA ti vA, taNu i vA, taNuyatari tti vA, siddhi tti vA, siddhAlae tti vA, muttI tti vA, muttAlae tti vA, baMbhe tti vA, baMbhavaDisae tti vA, logapaDipUraNe ti vA logaggacUliAI vA / bhAvArtha :- sarvAthasiddha mahAvimAnanA uparanI skUpikA (cUlikA)thI bAra yojana upara ISat prAbhAra nAmanI pRthvI che. ISat prAzmAra pRthvInAM bAra nAma che, jema ke- Ilatu, ISata prAmbhArA, tanu, tanutarA, siddhi, siddhAlaya, mukti, muktAlaya, brahma, brahmAvataMsaka, lokapratipUrNa ane lokAgracUlikA. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SS zrI samavAyAMga sUtra 7 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM bArasa paliovamAiM ThiI paNNattA / paMcamIe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM bArasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM bArasa paliovamAiM ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM bArasa paliovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti bAra palyopamanI che. pAMcamI dhUmaprabhA naraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti bAra sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti bAra palyopamanI che. saudharma-IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti bAra palyopamanI che. 8 laMtae kappe atthegaiyANaM devANaM bArasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / je devA mahiMda mahiMdajjhayaM kaMbuM kaMbuggIyaM pukhaM supuMkhaM mahApuMkhaM, puMDaM supuMDa mahApuDaM NariMdaM NariMdakaMtaM NariMduttaravaDiMsagaM vimANaM devatAe uvavaNNA, tesiM NaM devANaM ukkoseNaM bArasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / te NaM devA bArasahaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA, ussasaMti vA NIsasaMti vA / tesiM NaM devANaM bArasahiM vAsasahassehiM AhAraThThe samuppajjai / saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je bArasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :lAntaka kalpamAM keTalAka devonI sthiti bAra sAgaropamanI che. temAM je deva mahendra, mahendradhva4, kumbhu, jugrIva, puMja, supuMja, mahApuMja, puMDa, supuMDa, mahAyuMDa, narendra, narendrAMta ane nrendrottarAvataMsaka nAmanAM viziSTa vimAnamAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti bAra sAgaropamanI che. te deva bAra ardhamahine (cha mahine) AnaprANa, ucchvAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone bAra hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. keTalAka bhavya siddhika jIvo bAra bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-1ra saMpUrNa Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM samavAya 6 7 | teramuM samavAya EZP/PP/PP// paricaya : A samavAyamAM tera-tera saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA-tera kriyA sthAna, saudharma ane IzAna kalpanA tera vimAna prastaTa, prANAyu nAmanA bAramA pUrvamAM tera vastu-adhikAra, garbhaja tiryaMca paMcendriyamAM tera prakAranA yoga, sUryamaMDalanA vistAra tathA nArakI devonI tera palyopama ane tera sAgaropamanI sthitinuM nirUpaNa che ane aMte tera bhava karI mukta thatAM jIvono ullekha che. | 1 terasa kiriyAThANA paNNattA, taM jahA- aTThAdaMDe aNadvAdaMDe hiMsAdaNDe akamhAdaMDe diTThivipariyAsiyAdaMDe musAvAyavattie adiNNAdANavattie ajjhatthie mANavattie mittadosavattie mAyAvattie lobhavattie iriyAvahie NAma terasame / bhAvArtha :- kriyAsthAna tera che, jema ke- 1. arthadaMDa kriyA 2. anarthadaMDa kriyA 3. hiMsAdaMDa kriyA 4. akasmAtadaMDa kriyA che. daSTi viparyAsa daMDa kriyA 6. mRSAvAda pratyaya kriyA 7. adattAdAna pratyaya kriyA 8. AdhyAtma kriyA 9. mAna pratyaya kriyA 10.mitradveSa pratyaya kriyA 11. mAyApratyaya kriyA 12. lobhapratyaya kriyA ane 13. IryApathika kriyA. vivecana : karmabaMdhanA kAraNabhUta ceSTA vizeSane kriyA kahe che. riyAsthAnanAM tera bheda che, yathA (1) potAnA zarIra, kaTuMba vagerenA prayojanathI jIva hiMsA thAya, te arthadaMDa kriyA che. (2) prayojana vinA jIvahiMsA thAya, te anarthadaMDa kriyA che. (3) saMkalpapUrvaka koI prANIne mAravA, te hiMsAdaMDa kriyA che. (4) upayoga vinA akasmAta jIvano ghAta thAya te akasmAta daMDa kriyA che. (5) daSTi athavA buddhino vibhrama thavAthI jIvaghAta thAya, te daSTi viparyAsa daMDa kriyA che, jema ke mitrane zatru samajIne mAravo. (6) khoTuM bolavAnA nimittathI thanArI kriyA aSA pratyaya kriyA che. (7) adatta vastunA AdAnathI--corInA nimittathI thanArI kriyA adattAdAna pratyaya kriyA kahe che. (8) adhyAtmano artha ahIM mana thAya che. bahAranA nimitta vinA mananA azubha ciMtanathI, Arta- raudra dhyAnathI je kriyA thAya, te AdhyAtmika daMDa kriyA che. (9) abhimAnanA nimittathI je kriyA thAya, te mAna pratyaya kriyA che. (10) mitrajana, mAtA-pitA vagereno thoDo aparAdha hovA chatAM paNa vadhAre daMDa devo te mitradreSa pratyaya kriyA che. (11) mAyAcAranA nimitte je Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrI samavAyAMga sUtra kriyA thAya, te mAyA pratyaya kriyA che. (12) lobhanA nimittathI je kriyA thAya, te lobha pratyaya kriyA che.(13) kaSAyanA abhAvamAM mAtra yoganI pravRtti thAya, te IryApathika kriyA che. 3 sohammIsANesu kappesu terasa vimANapatthaDA paNNattA / sohammavaDiMsage NaM vimANe addhaterasajoyaNasayasahassAiM AyAmavikkhabheNaM paNNatte / evaM IsANa vaDiMsage vi / jalayara paMcidiyatirikkhajoNiyANaM addhaterasa jAikulakoDIjoNIpamuha saya sahassAiM paNNattA / bhAvArtha :- saudharma-IzAna kalpamAM tera vimAna prastaTa (pAthaDA) che. saudharmAvataMsaka vimAna ardha trayodaza arthAt sADA bAra lAkha yojana AyAma--viSmabhavALuM che. te ja rIte IzAnavataMsaka vimAna paNa jANavuM joIe. jaLacara paMcendriya tiryaMca yoni pramukha jIvonI jAti kulakoTio sADA bAra lAkha che. 3 pANAussa NaM puvvassa terasa vatthU paNNattA / bhAvArtha :- prANAyu nAmaka bAramA pUrvanA tera vastu nAmaka arthAdhikAra che. 4 gabbhavakkaMtiya paMcidiyatirikkhajoNiyANaM terasavihe paoge paNNatte, taM jahA - saccamaNapaoge mosamaNapaoge saccAmosamaNapaoge asaccAmosamaNapaoge saccavaipaoge mosavaipaoge saccAmosavaipaoge asaccAmosavaipaoge;speza orAliyasarIrakAyapaoge orAliyamIsasarIrakAyapaoge veDavviya sarIrakAyapaoge veDavviyamIsarIrakAyapaoge kammAsarIrakAyapaoge / bhAvArtha :- garbhaja paMcendriya tiryaMca yoninA jIvomAM tera prakAranA yoga athavA prayoga hoya che, jema ke- satyamanaprayoga, asatyamanaprayoga, satyamRSA manaprayoga, asatyAmRSA manaprayoga, satya vacana prayoga, mRSAvacanaprayoga, satyamRSA vacanaprayoga, asatyAmRSA vacanaprayoga, audArikazarIra kAyaprayoga, audArikamizraza2I2 kAyaprayoga, vaikriyazarIra kAyaprayoga, vaikriyamizrazarIra kAyaprayoga, kAryaNazarIra kAyaprayoga. 5 sUramaMDalaM joyaNeNaM terasehiM egasaTTibhAgehiM joyaNassa UNaM paNNatte / bhAvArtha :sUryamaMDaLa eka yojananA ekasaTha bhAgomAMthI tera bhAga ochA eTale 48/61 yojananA vistAravANuM che. 6 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthe gaiyANaM NeraiyANaM terasapaliovamAiM ThiI paNNattA / paMcamIe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM terasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM samavAya | Fe devANaM terasa paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhApRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti tera palyopamanI che. pAMcamI dhUmaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti tera sAgaropamanI che. saudharma-IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti tera palyopamanI che. | 7 laMtae kappe atthegaiyANaM devANaM terasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA vajja suvajja vajjAvattaM vajjappabhaM vajjakaMtaM vajjavaNNaM vajjalesaM vajjarUvaM vajjasiMgaM vajjasiTuM vajjakUDaM vajjuttaravaDiMsagaM vairaM vairAvattaM vairappabhaM vairakataM vairavaNNaM vairalesaM vairUvaM vairasiMgaM vairasiTuM vairakUDaM vairuttaravaLisagaM logaM logAvattaM logappabhaM logakaMtaM logavaNaM logalesaM logarUvaM logasiMgaM logasiTuM logakaDaM loguttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA / tesiM NaM devANaM ukkoseNa terasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / te NaM devA terasahiM addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA, ussasaMti vA, NIsasaMti vA / tesiM NaM devANaM terasahiM vAsasahassehiM AhAraTTe smuppjji| bhAvAI - lAtaMka devalokanA keTalAka devonI sthiti tera sAgaropamanI che. je devo vaja, suvaja, 4%Avata, prama, 4%sit, 4%qf, vazya, 4%35, 1%zRMga, 14sRSTa, 4%DU, vottarAvataMsa, 142, 16 , 1727ma, 172sit, 4:21, 12vezya, 17235, 172zRMga, 172sRSTa,162DU2, vadhrotarAvataMsa, so, dovata, moma, mosid, aisasl, mosezya, so35, sozRMga, mosRSTa, lokakUTa ane lokottarAvartasaka nAmanA vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti terA sAropamanI cha.te vo te2 sabhAse (saa| 7 malina) Ana-prA, ucchvAsa cha,ni:zvAsa bhUche. te devone tera hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. | 8 | saMtegaiyA bhavasiddhiA jIvA je terasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhAemaMtaM karissaMti / bhAvArtha :- keTalAka bhavya siddhika jIvo tera bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta thaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-13 saMpUrNa Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ] zrI samavAyAMga sUtra -2 codama samavAya - zzzzzzzzzzzzz paricaya : A samavAyamAM cauda-cauda saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA- cauda bhUtagrAma, cauda pUrva, bhagavAna mahAvIranA caudahajAra zramaNo,cauda jIvasthAna, cakravartInAM cauda ratno, cauda mahAnadIo,nArakI ane devonI cauda palyopama ane cauda sAgaropamanI sthiti tathA cauda bhava karIne mokSe janArA jIvonuM varNana che. / 1 . cauddasa bhUyaggAmA paNNattA, taM jahA- suhumA apajjattayA, suhumA pajjattayA, bAdarA apajjattayA, bAdarA pajjattayA, beiMdiyA apajjattayA, beiMdiyA pajjattayA, teiMdiyA apajjattayA, teiMdiyA pajjattayA, cauridiyA apajjattayA, cauridiyA pajjattayA, paMciMdiyA asaNNi apajjattayA, paciMdiyA asaNNipajjattayA, paciMdiyA saNNiapajjattayA, paciMdiyA snnnnipjjttyaa| bhAvArtha :- cauda prakAranA bhUtagrAma- jIva samUha che, jema ke- (1) sUkSma ekendriya aparyApta, (2) sUkSma ekendriya paryAptA, (3) bAdara ekendriya aparyAptA, (4) bAdara ekendriya paryAptA, (5) beIndriya aparyAptA, (6) beIndriya paryAptA, (7) teIndriya aparyAptA, (8) te Indriya paryAptA, (9) caurendriya aparyAptA, (10) caurendriya paryAptA, (11) asaMjJI paMcendriya aparyAptA, (12) asaMjJI paMcendriya paryAptA, (13) saMjJI paMcendriya aparyAptA, (14) saMjJI paMcendriya paryAptA. vivecana : bhUtagrAma - bhUta = jIva, grAma=samUha, jIvonA samUhane bhUtagrAma kahe che. tenA cauda bheda che. temAM sAta aparyApta ane sAta paryApta che. paryAptino artha pUrNatA che. AhAra, zarIra vagerene yogya pudgalone grahaNa karIne tene tenA svarUpamAM pariNata karavAnI yogyatAnI pUrNatAne paryApti kahe che, tenA cha prakAra che. AhAra, zarIra, Indriya, zvAsocchavAsa, bhASA ane mana. je jIvone jeTalI paryAptiono saMbhava che, tenI pUrNatA jeNe prApta karI lIdhI che, te paryApta kahevAya che. je jIvoe te pUrNatA prApta karI nathI te aparyApta kahevAya che. ekandriya jIvone cAra paryApti vikasendriyone pAMca paryApti, asaMjJI tiryaMca paMcendriyane pAMca paryApti, saMmUrchAima manuSyone cAra paryApti, saMjJI tiryaMca paMcendriya, saMjJI manuSya, nArakI, devone cha paryApti hoya che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaza samavAya | 2 | cauddasa puvvA paNNattA, taM jahA uppAyapuvvamaggeNiyaM ca, taiyaM ca vIriyaM puvvaM / atthINatthipavAyaM, tatto NANappavAyaM ca / / 1 / / saccapavAyaM puvvaM, tatto AyappavAyapuvvaM ca / kammappavAyapuvva, paccakkhANaM bhave Navama / / 2 / / vijjAaNuppavAyaM, abaMjhapANAu bArasaM puvvaM / tatto kiriyavisAlaM, puvvaM taha biMdusAraM ca / / 3 / / bhAvArtha :- cauda pUrva che, jema ke- utpAdapUrva, agrAyaNIyapUrva, vIryapUrva, asti-nAstipravAdapUrva, jJAnapravAdapUrva, satyapravAdapUrva, AtmapravAdapUrva, karmapravAdapUrva, pratyAkhyAnapUrva, vidyAnuvAdapUrva, avadhyapUrva, prANAyupUrva, kriyAvizAlapUrva, lokabindusArapUrva. vivecana : bAra aMgasUtramAMthI bAramA daSTivAda sUtranA pAMca vibhAga che, tenA eka vibhAganuM nAma 'pUrva' che. temAM cauda pUrva che. cauda pUrvamAM vividha viSayonuM vistRta varNana che. (1) utpAdapUrvamAM utpAdanA Azraye dravyonA paryAyonI prarUpaNA che. (2) agrAyaNIyapUrvamAM dravyonAM agra parimANanA Azraye nirUpaNa che. (3) vIryapravAdapUrvamAM jIvAdi dravyonI vIrya zaktinuM nirUpaNa karela che. (4) asti-nAsti pravAdapUrvamAM sva dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAe dravyonAM astittvadharmanuM ane para dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAe nAstitva dharmanuM prarUpaNa che. (5) jJAnapravAdaparvamAM matijJAna Adi jJAnonA bheda prabhedonAM svarUpanuM nirUpaNa che. (6) satyapravAdapUrvamAM satya, saMyama, satyavacana, tenA bheda prabhedonuM ane tenA pratipakSI asaMyama, asatyavacana vagerenuM vistArathI nirUpaNa che. (7) AtmapravAdapUrvamAM AtmAnA astittvane siddha karI tenA bheda prabhedonuM aneka nayathI vivecana che. (8) karmapravAdapUrvamAM jJAnAvaraNa Adi karmonAM astitvane siddha karIne tenA bheda prabheda, udaya, udIraNA vagere vividha dazAonuM vistArathI varNana che. (9) pratyAkhyAnapUrvamAM aneka prakAranA yama-niyamonuM, tenA aticAronuM ane prAyazcitonuM vistRta vivecana che. (10) vidyAnuvAdapravAda pUrvamAM aneka prakAranAM maMtra-taMtronuM, rohiNI Adi mahAvidyAonuM tathA aMgUSThaprazna vagere vidyAonI vidhipUrvakanI sAdhanAnuM varNana che. (11) avadhyapUrvamAM kyAre ya vyartha na jAya tevA atizayonuM, camatkAronuM tathA tIrthakara nAmakarmanA baMdha yogya kalyANakArIbhAvanAonuM varNana che. (12) prANAyu athavA prANavAya pUrvamAM jIvonA prANa rakSaka AyurvedanA aSTa aMgonuM vistArathI varNana che. (13) kiyAvizALapUrvamAM aneka prakAranI kalAonuM tathA mAnasika, vAcika ane kAyika kriyAnuM sabheda vistArathI varNana che. (14) lokabindusArapUrvamAM lokanuM svarUpa tathA mokSamAM javAnA kAraNabhUta ratnatraya dharmanuM sUkSma varNana che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 73 ] zrI samavAyAMga sUtra | 3 | aggeNiassa NaM puvvassa cauddasa vatthU paNNattA / samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa cauddasa samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hotthA / bhAvArtha :- agrAyaNIya pUrvamAM cauda vastu-cauda arthAdhikAra che. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI utkRSTa zramaNa saMpadA cauda hajAra sAdhuonI hatI. | 4 kammavisohimaggaNaM paDucca cauddasa jIvaTThANA paNNattA, taM jahAmicchAdiTThI, sAsAyaNa sammadiTThI, sammAmicchadiTThI, aviraya sammadiTThI, virayAvirae, pamattasaMjae appamattasaMjae, NiaTTibAyare, aNiaTTibAyare, suhumasaMparAe-uvasAmae vA khavae vA, uvasaMtamohe, khINamohe, sajogI kevalI, ayogI kevlii| bhAvArtha :- karma vizuddhinI mArgaNA (prApti)nA upAyonI apekSAe cauda jIvasthAna che, yathA- 1. mithyAdaSTi 2. sAsvAdana samyakdaSTi 3. samyagU mithyASTi-mizra 4. avirata samyagudaSTi 5. viratAvirata 6. pramatta saMyata 7. apramata saMyata 8.nivRtti bAdara 9. anivRtti bAdara 10. sUkSma saMparAya upazAmaka athavA kSapaka 11. upazAMtamoha 12. kSINa moha 13. sayogI kevaLI 14. ayogI kevaLI. vivecana : prastuta sUtramAM cauda jIvasthAnanuM kathana che. AtmaguNonA vikAsanA cauda sthAno guNasthAnanA nAme prasiddha che. te guNasthAnavartI jIvonA teTalA ja jIvasthAna thAya che. saMsArI jIvone karmanA upazama, kSayopazama, kSaya ke udayathI aupathamika, kSAyopathamika, kSAyika, audayika, Adi guNo (bhAva)nI prApti thAya che. guNa pariNAma che to jIva pariNAmI che. pariNAma ane pariNAmamAM abhedano upacAra karIne guNasthAnane ahIM jIvasthAna kahyA che. guNanI apekSAe guNasthAna kahevAya ane tyAM sthita jIvonI apekSAe te jIvasthAna kahevAya che, zAstromAM tenA nAma mAtra jovA maLe che. tenuM vistRta varNana graMthomAM prApta thAya che, guNasthAno mohanIyakarmanI vizuddhithI niSpanna thAya che. prathama cAra guNasthAna, darzana mohanA udaya AdithI hoya che ane pachInA ATha guNasthAna cAritra mohanA kSayopazama AdithI niSpanna thAya che. aMtima be guNasthAna cAra ghAti karmanA kSaya sahita yoganA bhAvAbhAva pUrvakanA hoya che. cauda guNasthAno (jIvasthAno) : jIvanI Atmika-AdhyAtmika UMcanIca avasthAone guNasthAna kahe che. tenA cauda bheda che. jemAM cothA guNasthAnathI caudamA guNasthAna sudhInAM agiyAra guNasthAnavartI jIvo unnatizIla Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM samavAya pragatizIla AtmasthAnamAM avasthita hoya che. zeSa eka thI traNa guNasthAnavartI jIvo avanata Atma sthAnamAM sthita hoya che. te cauda guNasthAnonuM svarUpa A pramANe che 73 (1) mithyAttva guNasthAna H- samyagadarzananA abhAvane mithyAttva kahe che. jenI daSTi viparIta hoya, vastutattvanuM yathArtha jJAna na hoya, jinezvara kathita vacanamAM, jIvAdi nava tattvomAM, sadguru ke saddharmamAM zraddhA na hoya, jagatanI utpatti viSayaka mithyA mAnyatA hoya, kudeva, kuguru ane kudharmanA samAgame pApapravRttimAM ane bhautika bhAvomAM Asakata hoya, saMkSepamAM viparIta dRSTinA pariNAme jenI bahirmukhI vRtti ane bahirmukhI pravRtti hoya, te mithyAtvI che, AtmAnI tathAprakAranI sthitine mithyAttva guNasthAna kahe che. mithyAttva mohanIya karmaprakRtinA udarya jIva mithyAttva guNasthAnamAM rahe che. ke A guNasthAnamAM maranArA ke AyuSya bAMdhanArA jIva cAra gatimAM bhramaNa kare che. te jIvo karmono vizeSa baMdha karatA rahe che. teo karmavRddhi ane saMsAravRddhi kare che. A guNasthAne pAMca anuttara vimAna sivAyanA sarva saMsArI jIvo hoI zake che. (2) sAsvAdana guNasthAnaH- sa+AsvAdana-sAsvAdana. samyagadarzananA svAda sahita che tene sAsvAdana kahe che. je jIve cothuM guNasthAna prApta karI lIdhuM che, te jIva prathama guNasthAnamAM kathita koI paNa prakAranA vicAronI avasthA prApta kare athavA nizcayathI mithyAttvanA udayAbhimukha thAya tyAre te jIva cothA guNasthAnathI patita thaI prathama mithyAtva gunnasthAnamAM jAya che. cothA guNasthAnathI patita thayelo jIva pahelA mithyAttva guNasthAne pahoMce, tenI vaccenI AtmAnI je avasthA che, te ja bIjuM sAsvAdana guNasthAna che. jIva samyagdarzanathI patita thAya ane mithyAttva avasthAne pAme nahI tyAM sudhI tene samyagadarzanano AMzika svAda rahe che. jema vRkSa uparathI tUTeluM phaLa jamIna para paDe te pahelAM mArgamAM thoDo samaya vyatIta kare che, tevI avasthA bIjA guNasthAnanI samajavI joIe. A guNasthAnanI utkRSTa sthiti cha AvalikA jeTalI arthAt eka sekaMDanA hajAramAM bhAgathI paNa ochI sthiti hoya che. A guNasthAna ekendriyomAM hotuM nathI. vigalendriya ane asaMzI paMcendriyanI aparyApta avasthAmAM ane saMjJI paMcendriyanA paryApta- aparyApta baMne avasthAmAM (cAre gatinA jIvone) hoya che. (3) mizra guNasthAna :- samakita ane mithyAtvanA mizra pariNAmovALI AtmAnI avasthAne mizra guNasthAna kahe che. zrIkhaMDa khATA mIThA ema baMne svAdavALo hoya che, tema A guNasthAnavI jIvo jinezvara bhagavaMtanA dharmanI paNa zraddhA rAkhe che ane tenAthI viparIta siddhAMtovALA dharmanI paNa zraddhA kare che. AvA samyadharmanI zraddhA-azraddhArUpa mizrita pariNAmavALA anabhijJa AtmAne, A trIjuM guNasthAna hoya che. tenI sthiti jaghanya utkRSTa aMtarmuhUrta arthAt 48 miniTathI ochA samayanI che. tyArapachI AtmAnA te mizra pariNAma mithyAtvamAM athavA samakitamAM pariNamI jAya che. A guNasthAna mizra pariNAmavALuM hovAthI temAM jIva marato paNa nathI ane AyuSya paNa bAMdhato Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] zrI samavAyAMga sUtra nathI. trIjuM guNasthAna saMjJI jIvone paryApta avasthAmAM ja hoya che. pAMca anuttara vimAnanA devomAM ane ekendriya ke vikasendriya jIvomAM A guNasthAna hotuM nathI. (4)avirata samyagdaSTi guNasthAna - darzanamohanIya karmanI mithyAtva mohanIya, mizra mohanIya ane samakita mohanIya, A traNa prakRti tathA cAritramohanIyanI anaMtAnubaMdhI krodha, mAna,mAyA ane lobha A cAra prakRtinA kSaya, upazama ke kSayopazamathI samyagudarzana prApta thAya che. tenI daSTi samyaka-yathArtha banI jAya che. te jIva navatattva, deva-guru-dharmamAM zraddhAvAna banI jAya che. tenI mithyA mAnyatAo - bhramaNAo tUTI jAya che ane te aMtarmukhI banI jAya che. tenI samaja ane dRSTikoNa samyaka hoya che, tethI tene samyagudRSTi kahe che paNa te jIva pratyAkhyAnanA bhAvomAM pariNata ke pragatizIla thato nathI. tenA aviratipaNAne kAraNe tenuM nAma 'avirata samyagudaSTi' guNasthAna che. ekavAra "samakita" nI sparzanA thai javAthI arthAtuM cothuM guNasthAna AvI javAthI jIva ardhapugala parAvartanakAlathI vadhAre samaya saMsAramAM paribhramaNa-janmamaraNa karato nathI. A guNasthAnavartI jIva jinezvara bhagavaMta bhASita siddhAMtomAM, jJAna, cAritra, tapa35 anuSThAnomAM ane jIvAdi padArthomAM, samyaka AsthA rAkhe che. teonuM kathana ane prarUpaNa-satya hoya che, teo hiMsA Adi pApa kRtyomAM ati Asakata banatA nathI. te pApajanaka pravRttiomAM, chakAya jIvonI AraMbhajanaka pravRttiomAM kyAre ya dharma mAnatA nathI. guNasthAnamAM AyuSya bAMdhanAra jIva A bhava sahita jaghanya trIjA bhave ane utkRSTa paMdaramAM bhave mokSe jAya che. A guNasthAna cAre ya gatinA saMjJI jIvonA aparyApta -paryApta baMnemAM hoya che. nizcaya daSTie A guNasthAnamAM sAta prakRtionA kSaya AdinA aneka vikalpa hoya che, 1kSaya- sAta prakRtinI sattA(astitva) samApta thaI javI. 2. upazama- sAta prakRtino udaya alpa samaya mATe aTakI javo, sattAmAM avaruddha rahevuM. 3. kSayopazama-prakRtino pradezodaya thavo, vipAkodaya aTakavo. athavA te prakRtino kaMIka udaya ane kaMIka upazama (anudaya) hoya tene paNa kSayopazama kahe che. 4. udaya-prakRtino vipAkodaya thavo, te udaya kahevAya che. A guNasthAnavartI jIva naraka ke tiryaMcagatinuM AyuSya bAMdhatA nathI, deva athavA manuSya, ema be gatinuM AyuSya bAMdhI zake che arthAt A guNasthAnavartI nArakI tathA deva manuSyanuM ane manuSya tathA tiryaMca paMcendriya jIvo vaimAnika jAtinA devonuM ja AyuSya bAMdhe che. A guNasthAnanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa sAdhika 33 sAgaropamanI che. avirati samyagdaSTi guNasthAna hajAro vAra AvI zake che ane aneka bhavomAM asaMkhyavAra AvI zake che. (5) dezavirata guNasthAna - mohanIya karmanI sAta prakRti sahita apratyAkhyAna kaSAya catuSka, ema agiyAra prakRtino kSaya, upazama ke kSayopazama thavAthI jIva vrata, pratyAkhyAna dhAraNa kare che, pApono dezataH tyAga kare che, tene pAMcamuM dezavirata guNasthAna prApta thAya che. A guNasthAnavartI jIvo zrAvaka ke Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM samavAya zramaNopAsaka kahevAya che. A guNasthAnavartI jIvomAM coghA guNasthAnanA sarva lakSaNo hoya che. te uparAMta tenAmAM vratadhAraNa athavA pratyAkhyAna rucino vikAsa thAya che, te zrAvakanAM bAra vratomAMthI anukULatA anusAra eka ke aneka vratone dhAraNa kare che. traNa manorathanuM ciMtana kare che. rojanA 14 niyama dhAraNa karIne sAmAyika kare che. mahinAmAM ochAmAM ochA cha pauSadha kare che. adhyAtma sAdhanAmAM kramazaH AgaLa vadhatAM te zrAvakanI 11 pratimA dhAraNa kare che. 75 te jIva ajIva Adi tattvonA jJAtA bane che. kramazaH aneka zAstromAM ane jinamatamAM vizArada tathA dharmamAM daMDha zraddhAvAna thAya che. te haMmezAM zramaNonI parvapAsanA--sevA mATe utsuka rahe che, tethI tene zramaNopAsaka kahe che. A guNasthAnamAM maranArA ke AyubaMdha karanArA bAra devaloka ane nava lokAMtika rUpa vaimAnika devagati ja prApta kare che, te jIva ochAmAM ochA traNa bhava(vartamAna bhava sahita) ane utkRSTa 15 bhava karIne mokSe jAya che. A guNasthAna jIvane eka bhavamAM utkRSTa aneka hajAravAra AvI zake che arthAt teTalIvAra A guNasthAna Ave ane jAya tevuM thaI zake che. tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa dezona karoDa pUrva varSanI che. manuSya ane tiryaMca ema be gatinA saMkSI jIvone paryApta avasthAmAM ja A guNasthAna hoya che. (6) pramatta saMyata guNasthAna - pUrvokta 11 prakRti ane pratyAkhyAnAvaraNa kAya catuSka ema kula 15 prakRtino kSaya, upazama ke thopazama thavAthI je manuSya saMyama svIkAre che, jinazAsanamAM pravrujita thAya che, muni bane che ane uttarottara saMyama guNono vikAsa karatAM bhagavadAzAnuM pAlana kare che, tene chaThThuM pramatta saMpata guNasthAna prApta thAya che. A guNasthAna eka bhavamAM seMkaDovAra AvI zake che. A guNasthAnamAM AyuSya bAMdhanArA ane maranArA vaimAnika deva gatimAM utpanna thAya che, tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa dezona karoDa pUrva varSa che. zarIra saMbaMdhI pramAdarUpa pravRttiothI yukta hovAthI A guNasthAnanuM nAma "pramatta saMyata" che. te pravRttio A pramANe che- gocarI lAvavI, AhAra karavo, malamUtrano tyAga karavo, sUI javuM, vastra pAtrAdi upakaraNonuM ane zarIranuM parikarma, zuzruSA karavI Adi pravRttio munijIvananA pramAdarUpa che. A guNasthAnavartI sAdhako pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti, rAtribhojanano tyAga ane anya aneka bhagavadAzAonuM pAlana kare che. teo aDhAra pAponA saMpUrNa tyAgI hoya che. koI paNa pApakAryanI, sAvadhakAryanI, chakAya jIvonI hiMsAmUlaka pravRttionI preraNA ke prarUpaNA paNa karatA nathI. traNa karaNa traNa yogathI nAnI moTI sarva sAvadha pravRttiono tyAga kare che. sadA saraLa, niSkapaTa rahe che, Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra yathAsamaya svAdhyAya dhyAnamAM satata prayatnazIla rahe che. (7) apramatta saMyata guNasthAna - chaThThA guNasthAna kathita sarva lakSaNothI yukta jIva jyAre zarIra ane upakaraNa saMbaMdhI pramAda pravRttiono tyAga karI tapa, svAdhyAya, dhyAna ane AtmaciMtanamAM lIna thAya, AhArasaMjJA AdithI rahita thAya, ane mAtra AtmalakSI pariNAmomAM varte che, tyAre te zramaNa sAtamA apramatta saMyata nAmanA guNasthAnane prApta thAya che. jIvane saMyamabhAvamAM pravezatAM sarvaprathama A guNasthAnanI prApti thAya che. tyAra pachI ja chaThThA ke AThamAM guNasthAne jAya che arthAt e saMyamanuM pravezadvAra che. tenI sthiti jaghanya 1 samaya utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. A guNasthAna eka bhavamAM seMkaDovAra Ave che arthAtu chaThThA ane sAtamA guNasthAne jIva seMkaDovAra AvajA kare che. A guNasthAnamAM AyuSyabaMdhano prAraMbha thato nathI. chaThThA guNasthAnamAM AyuSyabaMdhano prAraMbha karyo hoya, te ahIM pUrNa karI zakAya che, e apekSAe temAM AyubaMdha thAya che. A guNasthAnamAM jIva maraNa pAme to avazya vaimAnika devagati ja pAme che. (8) nivRtti bAdara (apUrvakaraNa) guNasthAna - sAtamA guNasthAna sudhI mohanIyakarmanI jeTalI prakRtino kSayopazama thayo hoya che teno ahIM kSaya ke upazama thAya che, kSayopazama raheto nathI, tethI ja A ane tyAra pachInA guNasthAnomAM kSayopazama samakita hotuM nathI. nivRtti eTale bhinnatA. A guNasthAnake bAdara kaSAya che ane samasamayavartI saikAlika jIvonA pariNAma bhinna-bhinna hoya che, tethI tene nivRtti bAdara guNasthAnaka kahe che. A guNasthAnake pUrve kayAre ya na thayA hoya tevA apUrva 1. sthitighAta. 2. rasaghAta. 3. guNazreNI. 4. guNasaMkramaNa ane 5. apUrva sthitibaMdha thatAM hovAthI, te apUrvakaraNa guNAsthAnakanA nAme oLakhAya che. temAM karmanA kSaya ane upazamanI apekSAe be zreNIo hoya che. (1) upazama zreNI (2) kSapakazreNI. upazama zreNI karanArA yathAyogya pravRtiono upazama karatAM karatAM agiyAramA guNasthAna sudhI jAya che ane kSapaka zreNI karanArA yathAyogya prakRtiono pUrNa kSaya karatAM kramazaH upara caDe che ane bAramA guNasthAnake jAya che. A guNasthAnathI zukladhyAnano prAraMbha thAya che. A guNasthAnamAM rahelA jIvanA hAsya, rati, arati, bhaya, zoka ane jugupsA; A cha mohanIyanI prakRtiono yathAkrame kSaya athavA upazama thAya che. kSapakazreNIno prAraMbha karanArA te ja bhavamAM mukta thAya che ane upazama zreNI karanArA te ja bhavamAM mukta thatA nathI paraMtu zreNIthI patita thAya che, sAtamA vagere koI paNa guNasthAne pahoMcI tyAMnI gati prApta kare che. AThamA guNasthAnamAM ane tyAra pachInA guNasthAnomAM AyubaMdha thato nathI, mRtyu thaI zake che. jo mRtyu thAya to te jIva pAMca anuttara vimAnamAM ja jAya che. te jIva jaghanya trIjA bhavamAM ane utkRSTa paMdaramA bhavamAM mokSe jAya che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM samavAya A guNasthAnamAM mRtyu na thAya ane jIva patita thaIne nIcenA guNasthAne jAya, to utkRSTa dezona ahaM pudgala parAvartana jeTalo anaMtakALa paNa saMsAramAM rahI zake che. A gunnasthAna eka bhavamAM utkRSTa cAra vAra ane traNa bhavomAM utkRSTa nava vAra AvI zake che. (9) anivRtti bAdara gunnasthAna H- hAsyAdi cha prakRtionA pUrNa kSaya athavA upazama thavAthI jIva A guNasthAnamAM praveza kare che ane ahIM rahelo jIva traNe ya veda ane saMjavalananA krodha, mAna, mAyAnA udayane anukramathI roke che arthAt teno kSaya athavA upazama kare che. aMte saMjvalana mAyAno udaya aTakavAthI A guNasthAnavALA jIva dasamA guNasthAnamAM praveza kare che. A guNasthAnake bAdara kaSAya che. anivRti = abhinnatA. A guNasthAnake samasamayavartI traikAlika vonAM pariNAmomAM bhinnatA hotI nathI. (10) sUkSma saMpa2Aya guNasthAna :- saMparAyano artha che kaSAya. ahIM mAtra sUkSma saMjvalana lobha zeSa rahe che. saMjavalana krodha, mAna, mAyAno udaya samApta thavAthI jIva navamA guNasthAnethI dasamA guNasthAnamAM praveza kare che. dasamA guNasthAnamAM tama samaya sudhI saMjavalananA lobhano udaya rahe che, tyAra pachI upazama zreNIvALA jIvo teno upazama karIne agiyAramA guNasthAnamAM praveza kare che ane kSepaka zreNIvALA jIva sUkSma lobhano kSaya karI bAramA guNasthAnamAM praveza kare che. A guNasthAna jIvane utkRSTa traNa bhavomAM AvI zake che. eka bhavamAM utkRSTa cAra vAra ane traNa bhavomAM utkRSTa nava vAra AvI zake che. je bhavamAM mokSe jAya che te bhavamAM to eka ja vAra Ave che. AThamA, navamA ane dasamA guNasthAne hIyamAna ane vardhamAna baMne prakAranA pariNAma hoya che. zreNIthI patita thanArA jIvonI apekSAe hIyamAna ane zreNI caDhanArAnI apekSAe vardhamAna pariNAma hoya che. temAM mAtra sAkAropayoga arthAta jJAnopayoga ja hoya che. (11) upazAMta moha chadmastha vItarAga guNasthAna :- saMjavalana lobhano upazama thavAthI saMpUrNa mohanIya karma upazAMta thai jAya che arthAta mohanIya karmano udaya samApta thaI jAya che. tyAre upazama zreNIvALA dasamA guNasthAnavartI jIva agiyAramA guNasthAnamAM praveza kare che. mAtra aMtarmuhUrta jeTalA samayane mATe ja, lobhano upazama karI zakAya che tethI aMtarmuhUrta pazcAta sUkSma lobha udayAbhimukhI thavAthI jIva A guNasthAnakethI patita thai dasamA guNasthAnamAM praveza kare che. A guNasthAnake rAga, dveSa Adi mohanIya karmanI eka paNa prakRtino udaya na hovAthI jIva vItarAga dazA prApta kare che, paraMtu jJAnAvaraNIya Adi traNa ghAtikarmono udaya hovAthI, te jIva chadmastha kahevAya che, tethI tenuM nAma upazAMta mohanIya chadmasya vItarAga guNasthAna che. A guNasthAna eka bhavamAM be vAra ane utkRSTa be bhavamAM cAra vAra AvI zake che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra A guNasthAnamAM avasthita pariNAma rahe che. tenI samayamaryAdA pUrI thayA pachI hIyamAna pariNAma thAya che, tyAre dasamuM guNasthAna prApta kare che. paraMtu A guNasthAnanI sthitimAM hIyamAna pariNAma hotAM nathI. 78 (12) kSINa moha chadmastha vItarAga guNasthAna :- dasamA guNasthAne rahelA kSapaka zreNIvALA jIvo, saMjavalananA sUkSma lobhano kSaya thavAthI, mohanIya karmanI badhI ja prakRti kSaya thaI javAthI, bAramA guNasthAnamAM praveza kare che tethI tene kSINamoha, mohanIya karmano sarvathA kSaya thavAthI jIva vItarAga dazAno anubhava kare che ane zeSa traNa ghAtI karmano udaya hovAthI te jIva chadmastha che, tethI A guNasthAna kSINa moha chadmastha vItarAga guNasthAnanA nAme prasiddha che. tenI sthiti jaghanya, utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. A guNasthAne koI jIva marato nathI. ahIM mAtra vardhamAna pariNAma ja hoya che, hIyamAna ane avasthita pariNAma hotAM nathI. = (13) sayogI kevaLI gunnasthAna :- bAramA guNasthAnanA aMtima samaye jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya A traNa karmano kSaya thavAthI kevaLajJAna-kevaLadarzana pragaTa thAya che. tyAre jIvane teramuM guNasthAna prApta thAya che. A guNasthAnavartI jIvo sarvajJa, sarvadarzI arthAta kevaLI hoya che. tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa dezona karoDa pUrvavarSanI hoya che. temAM apekSita mana, vacana, kAyAnA yoga pravarte che, tethI tene sayogI kevaLI gunnasthAna kahe che. A guNasthAne kevaLI bhagavAnanuM muhUrta mAtra AyuSya bAkI rahe tyAre yoga nirodha kare che, temAM kramazaH mana, vacana, kAyAnA yogono nirodha karI, zaileSI avasthA prApta kare che. A guNasthAnamAM prAyaH avasthita pariNAma ja rahe che paraMtu aMtima samayanA aMtarmuhUrtamAM vardhamAna pariNAma hoya che, jemAM yoga nirodha thAya che. = (14) ayogI kevalI guNasthAna :- teramA guNasthAnake yoganirodha kriyA ane zaileSI avasthA pUrNa thatAM jIva caudamA guNasthAnamAM praveza kare che. yoga nirodhanA phala svarUpe A guNasthAnamAM prAraMbhathI ja zarIranA 2/3 bhAgamAM Atmapradeza avasthita thaI jAya che. zarIramAM tenuM kaMpana paNa baMdha thaI jAya che. zvAsozvAsanI kriyA paNa rokAI jAya che. A guNasthAne mAtra vardhamAna pariNAma hoya che. a, I, uM, RR, bhR e pAMca laghu akSaranA uccAraNa nA kAlapramANa tenI sthiti che. sthiti pUrNa thatAM aMtima samaye cAra aghAtikarmono kSaya karI jIva saMpUrNa karmarahita, niraMjana, nirAkAra, paramAtma svarUpane prApta kare che. sarva karmo, karmajanya bhAvo tathA sUkSma ane sthUla zarIrano sarvathA tyAga karI, Rju zreNIe, aspRzad gatie sAkAropayogamAM vartatAM te jIva eka samaya mAtramAM siddha thAya che. tyAre jIva 14 mA guNasthAnane paNa choDI siddha avasthAmAM sadAne mATe sAdi anaMta sthitie lokAgre avasthita thAya che. tyAM rahelA siddhonA Atmapradeza aMtima zarIranA 2/3 bhAganI avagAhanAe zarIra saMsthAnanA ghanarUpe avasthita rahe che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM samavAya 79 5 bharaheravayAo NaM jIvAo cauddasa cauddasa joyaNasahassAiM cattAri ya eguttare joyaNasae chacca egUNavIse bhAge joyaNassa AyAmeNaM paNNattAo / bhAvArtha :- bharata ane airavata kSetranI jIvAo caudahajAra cAraso eka yojana ane eka yojananA ogaNIsa bhAgamAMthI cha bhAga (14401 ane 6/19) pramANa lAMbI che. vivecana : bharata ane airavata kSetrano AkAra dorI caDAvelA dhanuSanI samAna che. temAM dorIrUpa laMbAIne jIvA kahe che. bharata ane airavata kSetranI jIvA 14401 6/19 yojana pramANa lAMbI che. 6 eggamessa NaM raNNo cAuraMtacakkavaTTissa cauddasa rayaNA paNNattA, teM bahA- thIyaLe, senAvavaLe, mAhyAvarayaLa, puohiyarayaLe, vaDDayane, AsarayaLe, sthirayaLa, asirayane, Dara,khe, carayaLe, chattarayane, sammaraNe, maLiyaLe, ziLiyane / bhAvArtha :- dareka cAturaMtacakravartI rAjAnI pAse cauda cauda ratno hoya che, yathA- (1) strIratna (2) senApatiratna (3) gAthApatiratna (4) purohitaratna (5) vArSikIratna (6) azvaratna (7) hastiratna (8) asiratna (9) daMDaratna (10) cakraratna (11) chatraratna (12) carmaratna (13) maNiratna (14) kAkiNIratna. vivecana : cetana ane acetana vastuomAM je potAnI jAtimAM sarvathI zreSTha hoya, te ratna kahevAya che. pratyeka cakravartInA samayamAM je sarvazreSTha suMdara strI hoya che, te tenI paTTarANI bane che ane tene strIratna kahe che. te rIte pradhAna senAnAyakane senApatiratna, mukhya koThArI athavA bhaMDArIne gRhapatiratna, zAntikarma Adi karanArA purohitane purohitaratna, ratha vagerene banAvanAra suthArane vArSikIratna, sarvathI uttama ghoDAne azvaratna ane zreSTha hAthIne hastiratna kahe che. A sAta paMcendriya ratna sajIva che. zeSa sAta ekendriya ratna che. pratyeka ratnanI eka-eka hajAra devo sevA kare che, tethI te ratnonI sarva zreSThatA siddha thAya che. 7 jaMbuddIve NaM dIve cauddasa mahANaIo puvvAvareNa lavaNasamuddaM samaprppati, tuM bahA- gaMgA, siMdhU, rohi, rohitraMsA, harI, harihaMtA, sI, sIovA, kharatA, khArItA, suvaLajhUlA, ruppabhUlA, rattA, ttavarpha / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 80 zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- jaMbudvIpa nAmanA A dvIpamAM cauda moTI nadIo pUrva ane pazcima dizAthI lavaNa samudrane bhaNe chaThebha3-ju, siMdhu, rohita, roDitAMza, rI, rIsiti, sItA, sItohA, na2idi, nArIkAMtA, suvarNakUlA, rUpyakUlA, raktA ane raktavatI. viveyana : ukta sAta yugalomAMthI prathama arthAta gaMgA, rohitA, harI, sItA, narakAMtA suvarNakUlA ane rakatA, mahAnadIo pUrva tarapha vahIne ane zeSa sAta mahAnadIo pazcima taraphathI vahIne lavaNa samudramAM praveza kare che. uparokata nadIomAMthI gaMgA-siMdhu bharatakSetramAM, rohitA-rohitAzA, hemavayakSetramAM, harI-harIkAMtA, harivarSakSetramAM, sItA-sItAdA mahAvidehakSetramAM, narakAMtA-nArIkAMta ramyakavarthakSetramAM, suvarNakulArUpyakalA haraNyavaMta kSetramAM ane rakatA-rakatavatI airavatakSetramAM vahe che. 8 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM cauddasa paliovamAI ThiI paNNattA / paMcamIe NaM puDhavIe atthegaiyANa raiyANa cauddasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM cauddasa paliovamAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANa devANaM cauddasa paliovamAiM ThiI paNNattA / laMtae kappe devANaM ukkoseNaM cauddasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhAnaraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti cauda palyopamanI che. pAMcamI naraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti cauda sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti cauda palyopamanI che. saudharma ane IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti cauda palyopamanI che. lAtaMka devalokanA devonI utkRSTa sthiti cauda sAgaropamanI che. | 9 mahAsukke kappe devANaM jahaNNeNa cauddasa sAgarovamAiM ThiI pnnnnttaa| je devA sirikaMtaM sirimahiaM sirisomaNasaM laMtayaM kAviTTha mahiMdaM mahiMdakaMtaM mahiMduttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesiM NaM devANaM ukkoseNa cauddasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA cauddasahiM addhamAsehiM ANamaMti vA, pANamaMti vA, ussasaMti vA, NIsasaMti vA, tesiM NaM devANaM cauddahiM vAsasahassehiM AhAraTThe samuppajjai / bhAvArtha :- mahAzukra kalpanA devonI jaghanya sthiti cauda sAgaropamanI che. ahIM je deva zrIkAMta, zrImahita, zrI somanasa, lAMtaka, kAviSTha, mahendra, mahendrakAMta ane mahendrattarAvartasaka nAmanA viziSTa Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauda samavAya [ 81] vimAnamAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti cauda sAgaropamanI che. te devo cauda ardhamAse = (sAta mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone cauda hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 10 saMtegaiyA bhavasiddhayA jIvA je cauddasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :- keTalAka bhavasiddhika jIvo cauda bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukata thaze, parinirvANane prApta thaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-14 saMpUrNa Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 82 | zrI samavAyAMga sUtra paMdaramuM samavAya | 2222222222222 paricaya : A samavAyamAM paMdara-paMdara saMkhyAthI saMbadhita viSayonuM saMkalana che, yathA-paMdara parAdhAmI devo, naminAtha arihaMtanI paMdara dhanuSanI UMcAI, rAhunA be prakAra, caMdranI sAthe paMdara muhUrta sudhI cha nakSatronuM rahevuM, caitra ane Aso mAsamAM paMdara paMdara muhUrtanA divasa ane rAtri, vidyAnuvAda pUrvanA paMdara arthAdhikAra, manuSyanA paMdara prakAranA prayoga (yoga), nArakI ane devonI paMdara palyopama tathA sAgaropamanI sthitinuM varNana che ane paMdara bhava karI mokSa prApta karanAra bhavI jIvono ullekha che. paNNarasa paramAhammiA paNNattA, taM jahA aMbe aMbarisI ceva, sAme sabaletti yAvare / saddo va Ane ya, mahAkrAti yAvara || asipatte dhaNu kuMmbhe, vAlue veyaraNI ti ya / kharassare mahAghose, ete paNNarasAhiA / / 2 / / bhAvArtha :- paMdara parama adhArmika paramAdhAmI devo che, yathA (1) amba (2) ambariSa (3) zyAma (4) zabala (5) rudra (6) uparudra (7) kAla (8) mahAkAla (9) asipatra (10) dhanu (11) kuMbha (12) vAlukA (13) vaitaraNI (14) kharasvara (15) mahAghoSa. A paMdara nAma kahyA che. vivecana : sutrokta aMba vagere paMdara asurakumAra jAtinA bhavanavAsI deva che, teo pUrva bhavanA saMskArathI atyaMta krUra, saMkleza pariNAmI hoya che ane nArakIone pIDA pahoMcADavAmAM, mArakuTa-kApAkApI karAvavAmAM ja AnaMda mANe che, mATe te devo parama adhArmika paramAdhAmI kahevAya che. (1) amba-nArakIone kheMcIne tenA sthAnathI bahAra kADhI nIce pachADe che, temaja nArakIone bAMdhIne khullA AkAzamAM choDe che. (2) aMbariSa nArakIone dhAriyA AdithI kApIne AgamAM sekavA TukaDe TukaDA kare che. (3) zyAma-koraDAthI tathA hAthanA prahArathI mAre che, pITe che. (4) zabala-cIrI phADIne nArakIonAM zarIranAM AMtaraDAM, carabI, hRdaya vagere kADhe che. (pa-6) ddha ane uparudra-nArakIne, bhAlA, barachI vagerethI chedIne upara laTakAve che. (7) kAla-nArakIone kuMDa AdimAM pakAve che. (8) Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMdaramuM samavAya 83 | mahAkAlanArakIone tenA ja mAMsanA TukaDe TukaDA karIne khavaDAve che. (9) asipatra-semala vRkSanuM rUpa dhAraNa karIne potAnI nIce chAyA mATe AvanAra nArakIone talavAranI dhAra jevA tIkSNa pAMdaDAM pADIne kaSTa Ape che. (10) dhana-dhanuSyanA tIkSNa aNIvALAM bANothI nArakIonAM aMga upAMganuM chedana-bhedana kare che. (11) kuMbha-nArakIone kuMbha AdimAM pakAve che. (12) vAlukA-vAla, kadamba puSpa ane vajanA AkAranI vikriyA karIne garama retImAM, garama agnimAM caNAnI samAna nArakIone zeke che. (13) vaitaraNI-paru, lohI AdithI bharelI garama pANIvALI nadInuM rUpa dhAraNa karIne tarasathI pIDAtA, pANI pIvA mATe AvanArA nArakIone pote vidurvaNA karelA kSArayukta garama pANIthI pIDA pahoMcADe che ane teone temAM DubADe che. (14) kharasvara-nArakIone vajamaya kaMTakAkarNa semala nAmanA vRkSa para vAraMvAra-caDa uttara karAve che. (15) mahAghoSa-bhayathI bhAgatA nArakIone vADAmAM pUrIne vividha prakAranI yAtanAo Ape che. A rIte A kUra paramAdhAmI devo nArakIone bhayAnaka kaSTa-pIDA Ape | 2 NamI NaM arahA paNNarasa dhaNUiM ukhu uccatteNaM hotthA / bhAvArtha - ekavIsamA naminAtha bhagavAna paMdara dhanuSya UMcA hatAM. | 3 dhuvarAhU NaM bahulapakkhassa paDivae paNNarasabhAgaM paNNarasa bhAgeNaM caMdassalesaM AvarettANa ciTThai / taM jahA- paDhamAe paDhamaM bhAgaM, bIAe dubhAgaM, taiAe tibhAgaM, cautthIe caubhAgaM, paMcamIe paMcabhAgaM, chaTThIe chabhAgaM, sattamIe sattabhAgaM, aTThamIe aTThabhAgaM, NavamIe NavabhAgaM, dasamIe dasabhAgaM, ekkArasIe ekkArasabhAga, bArasIe bArasabhAgaM, terasIe terasabhAgaM, cauddasIe cauddasabhAgaM, paNNarasesu paNarasabhAgaM / taM ceva sukkapakkhassa ya uvadaMsemANe uvadaMsemANe ciTThai / taM jahA- paDhamAe paDhamabhAgaM jAva paNNarasesu paNNarasabhAgaM uvadaMsemANe uvadaMsemANe ciTThai / bhAvArtha :- dhruvarAhu kRSNa pakSa(vada)nI pratipadA(ekama)nA divasathI caMdralezyAnA paMdaramA paMdaramAM prakAzamaya bhAgane potAnA zyAma varNathI Avarita kare che, jema ke-pratipadAnA divase prathama eka bhAgane, bIjanA be bhAgane, trIjanA traNa bhAgane, cothanA cAra bhAgane, pAMcamanA pAMca bhAgane, chaThThanA cha bhAgane, sAtamanA sAta bhAgane, AThamanA ATha bhAgane, nomanA nava bhAgane, dazamanA dasa bhAgane, agiyArasanA agiyAra bhAgane, bArasanA bAra bhAgane, terasanA tera bhAgane, caudazanA cauda bhAgane ane paMdaramAM (amAsa) divase paMdara bhAgane Avarita kare che. tyAra pachI dhruvarAhu zuklapakSamAM caMdranA paMdaramA paMdaramA bhAgane upadarzana kare che arthAt AvaraNa dUra kare che, jema ke-pratipadA (ekama)nA prathama eka bhAgane khulo kare che, bIjanA be bhAgane pragaTa kare che. A rIte pUrNimAnA divase paMdara bhAgane pragaTa karIne pUrNa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 caMdrane prakAzita kare che. vivecana : rAhu grahanA me prajhara che - ( 1 ) parvarADu ane (2) dhruvarADu (nitya rAhu ). yaMdra vibhAnathI yAra AMgaLa nIce dhruvarAhu paribhramaNa kare che. caMdranI gati maMda che ane dhruvarAhunI gati tIvra che, tema ja rAhunA vimAnano varNa kRSNa--kALo che, tethI dhruvarAhu kRSNapakSamAM caMdranI ekeka kalAne AvRtta kare che ane zukla pakSamAM ekeka kalAne prakAzita kare che. 4 cha NakkhattA paNNarasamuhuttasaMjuttA, taM jahA zrI samavAyAMga sUtra satabhisaya bharaNi addA, asalesA sAI tahA jeTThA / ete chaNNakkhattA paNNarasamuhuttasaMjuttA / / 1 / / bhAvArtha :- cha nakSatro yaMdra sAthai paMha2 muhUrta sudhI yoga ure che, 4bha - zatabhiSaD, bharaNI, khAdrA, AzleSA, svAti ane jyeSThA, A cha nakSatra paMdara muhUrta sudhI caMdranI sAthe rahe che. 5 cettAsoesu NaM mAsesu paNaNarasamuhutto divaso bhavati / evaM cettAsoyamAsesu paNNarasamuhuttA rAI bhavati / bhAvArtha :- caitra ane Aso mAsamAM divasa paMdara muhUrtano hoya che, tevI ja rIte caitra ane Aso mahinAmAM rAtri paMdara muhUrtanI hoya che. 6 vijjAaNuppavAyassa NaM puvvassa paNNarasa vatthU papNattA / bhAvArtha :- vidhAnupravAda pUrvamAM paMdara vastu nAmanA arthAdhikAra che. 7 maNUsANaM paNNarasavihe paoge paNNatte, taM jahA - saccamaNapaoge, mosamaNapaoge, saccamosamaNapaoge, asaccAmosamaNapaoge, saccavaipaoge, mosavaipaoge, saccamosavaipaoge, asaccAmosavaipaoge, orAliya sarIrakAyapaoge, orAliyamIsa - sarIrakAyapaoge, ve uvviya sarIrakAyapaoge, veDavviya mIsasarIkAya paoge, AhAraya sarIrakAyapaoge, AhArayamIsa sarIrakAyappaoga, kammaya sarIrakAyappaoge / bhAvArtha :- manuSyone paMhara prahAranA prayoga (yoga) che, bhebha } - (1) satya manaprayoga (2) mRSA manaprayoga ( 3 ) satyabhRSA - mizra manaprayoga (4) asatyAmRSA - vyavahAra manaprayoga ( 4 ) satya Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | paMdaramuM samavAya 85 | vacanaprayoga (6) mRSA vacanaprayoga (7) satyamRSA-mizra vacanaprayoga (8) asatyAmRSA- vyavahAra vacanaprayoga(9) audArika zarIra kAyaprayoga (10) audArikamizra zarIra kAyaprayoga (11) vaikriyazarIra kAyaprayoga (12) vaikriyamizrazarIra kAyaprayoga (13) AhArakazarIra kAyaprayoga (14) AhAraka mizrazarIra kAyaprayoga (15) kArmaNazarIra kAyaprayoga. vivecana : AtmAnAM parispaMdanane yoga-prayoga kahe che athavA je kriyA pariNAma rUpa yoganI sAthe AtmA prakarSarUpathI saMbaMdhane prApta thAya, tene prayoga kahe che. (1) satya arthanA ciMtanarUpa vyApArane satya manaprayoga kahe che. (2) mRSA arthanA ciMtanarUpa vyApArane mRSAmanaprayoga kahe che. (3) satya-asatya banne prakAranA mizrita artha ciMtanarUpa vyApArane satyamRSA-mizra manaprayoga kahe che tathA (4) satyamRSAthI rahita anubhava artharUpa ciMtanane asatyAmRSA-vyavahAra manaprayoga kahe che. A rIte satya, mRSA vagere cAre prakAranA vacanarUpa vyApAranA prayogane jANavA. audArika zarIrI paryApta manuSya, tiryaMcanA zarIra vyApArane audArikazarIrakAyaprayoga ane audArika zarIrI aparyApta manuSya, tiryaMcanA zarIra vyApArane audArikamizrazarIra kAyaprayoga kahe che. A rIte vaikriya zarIrI paryAptA deva, nArakIonA vikriya zarIranA vyApArane vaikriyazarIra kAyaprayoga ane vaikriya zarIrI aparyApta deva, nArakIonA vaikriya zarIranA vyApArane vaikriyamizrazarIra kAyaprayoga kahe che. cauda pUrvadhArI sAdhunA AhAraka zarIranA vyApArane AhArakazarIrakAyaprayoga che ane audArika zarIrathI AhAraka zarIra dhAraNa karatAM samayanA vyApArane AhArakamizrazarIrakAyaprayoga kahe che. eka gatine choDIne bIjI gatimAM jatAM samaye vigraha gatimAM jIvano je yoga hoya che, tene kAzmaNazarIrakAyaprayoga kahe che. kevaLI bhagavAnane kevaLI samudyAtanA trIjA, cothA ane pAMcamA samayamAM kArmaNazarIra kAyaprayoga hoya che. 8 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiANaM NeraiyANaM paNNarasa paliovamAiM ThiI paNNattA / paMcamAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM paNNarasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiANaM paNNarasa paliovamAI ThiI pnnnnttaa| sohammIsANesu kappesu atthegaiANaM devANaM paNNarasa paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhApRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti paMdara palyopama che. pAMcamI dhUmaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti paMdara sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti paMdara palyopama che. saudharma ane IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti paMdara palyopamanI che. | 9 mahAsukke kappe atthegaiANaM devANaM paNNarasa sAgarovamAI ThiI pnnnnttaa| je devA NaMdaM suNaMdaM NaMdAvattaM NaMdappabhaM NaMdakaMtaM NaMdavaNNaM NaMdalesaM gaMdajjhayaM NaMdasiMgaM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra NaMdasiTTaM NaMdakUDaM NaMduttaravarDisagaM vimANaM devattAe uvavaNNA, tesi NaM devANaM ukkoseNaM paNNarasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA paNNarasaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA, pANamaMti vA, ussasaMti vA, NIsasaMti vA / tesi NaM devANaM paNNarasahiM vAsasahassehiM AhAraTThe samuppajjai / 87 bhAvArtha :-mahAzukra devalokanA keTalAka devonI sthiti paMdara sAgaropamanI che. tyAM je deva naMda, sunaMda, naMhAvarta, naMdRprAma, naMdRDAMta, naMdhvarza, naMdRlezya, naMhadhva4, naMdRzRMga, naMdRsRSTa, naMdRDUTa ane nottarAvataMsa nAmanAM viziSTa vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti paMdara sAgaropamanI che. te heva paMdhara ardhabhAse (sADA sAta mahine) jJAna-prAza, ucchvAsa se che, niHzvAsa bhUDe che. te hevone paMdhara hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 10 saMtegaiA bhavasiddhiyA jIvA je paNNarasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :-keTalAka bhavya siddhika jIvo paMdara bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parinirvANane prApta thaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-15 saMpUrNa Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soLama samavAya 87 - soLamuM samavAya //2/2/2/2/2/2 E//E//// - / paricaya : A samavAyamAM soLa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che, yathA- sUtrakRtAMga sUtranA prathama zrata skaMdhanA soLa adhyayana, anaMtAnubaMdhI Adi soLa kaSAyo, meru parvatanAM soLa nAma, bhagavAna pArzvanAthanA soLa hajAra zramaNo, AtmapravAdapUrvanA soLa adhikAra, camaracaMcA ane balIcaMcA rAjadhAnInI soLa hajAra yojananI laMbAI pahoLAI, nArakI ane devonI soLa palyopama tathA soLa sAgaropamanI sthiti ane soLa bhava karIne mokSe janArA jIvonuM varNana che. | 1 solasa ya gAhA-solasagA paNNattA / taM jahA- samae veyAlie uvasaggapariNNA itthIpariNNA NirayavibhattI mahAvIrathuI kusIlaparibhAsie vIrie dhamme samAhI magge samosaraNe AhAtahie gaMthe jamaIe gAhA / bhAvArtha :-sUtrakRtAMgasUtranA prathama zrutaskaMdhanAM soLa adhyayana che. temAM soLamuM gAthA adhyayana che. jema ke- (1) samaya (2) vaitAlika (3) upasargaparijJA (4) strIparijJA (5) narakavibhakti (6) mahAvIra stuti (7) kuzIla paribhASika (8) vIrya (9) dharma (10) samAdhi (11) mArga (12) samavasaraNa (13) yathAtathya (14) graMtha (15) yamakIya ane (16) gAthA. vivecana : sUtrakatAMga sutranA prathama zrata skaMdhamAM samaya AdithI 'gAthA' parvatanA soLa adhyayana che. tethI te 'gAthA SoDaSaka' nAmathI prasiddha che. | 2 solasa kasAyA paNNattA / taM jahA- aNaMtANubaMdhI kohe, aNaMtANubaMdhI mANe, aNaMtANubaMdhI mAyA, aNatANubaMdhI lobhe; apaccakkhANakasAe kohe, apaccakkhANakasAe mANe, apaccakkhANakasAe mAyA, apaccakkhANakasAe lobhe, paccakkhANAvaraNe kohe, paccakkhANAvaraNe mANe, paccakkhANAvaraNA mAyA, paccakkhANAvaraNe lobhe; saMjalaNe kohe, saMjalaNe mANe,saMjalaNA mAyA, saMjalaNe joke A bhAvArtha :- kaSAyo soLa che, jema ke (1) anaMtAnubaMdhI krodha (2) anaMtAnubaMdhI mAna (3) anaMtAnubaMdhI Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 88 ] zrI samavAyAMga sUtra mAyA (4) anaMtAnubaMdhI lobha (5) apratyAkhyAna kaSAya krodha (6) apratyAkhyAna kaSAya mAna (7) apratyAkhyAna kaSAya mAyA (8) apratyAkhyAna kaSAya lobha (9) pratyAkhyAnAvaraNa krodha (10)pratyAkhyAnAvaraNa mAna (11) pratyAkhyAnAvaraNa mAyA (12) pratyAkhyAnAvaraNa lobha (13) saMjvalana krodha (14) saMjvalana mAna (15) saMjvalana mAyA ane (16) saMjvalana lobha. vivecana : kaSAya ane kaSAyanA prakAro - prastuta sUtramAM mohanIya karmanI 28 prakRtimAMthI 16 prakAranA kaSAya mohanIyakarmanuM varNana che. jenA dvArA saMsAranI prapti thAya tene kaSAya kahe che. je karmarUpI khetarane sukha-duHkha rUpI dhAnya mATe kheDe che, tene kaSAya kahe che athavA svabhAvathI zuddha jIvane je karmothI kaluSita kare te kaSAya kahevAya che. kaSAyanI tIvratA-maMdatAnA AdhAre tenA cAra bheda A pramANe che- 1. anaMtAnubaMdhI kaSAyaanaMta saMsArano anubaMdha karAve tevA tIvratama kaSAyane anaMtAnubaMdhI kahe che. te AtmAnA samyakatvaguNano vighAtaka che. jyAM sudhI anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya hoya, tyAM sudhI jIvane samyagadarzana prApta thatuM nathI. 2. apratyAkhyAna kaSAya- je kaSAya dezaviratipaNAnA vighAtaka hoya tene apratyAkhyAna kaSAya kahe che. te kaSAyanA udayamAM jIvo zrAvakapaNAno svIkAra karI zakatA nathI, navakArazI Adi koI paNa vrata pratyAkhyAna laI zakatA nathI. 3. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya- je kaSAya sarvavirati-sAdhupaNAnA bhAvono ghAta kare, je kaSAyanA udayamAM jIva sarvAze pratyAkhyAna grahaNa karI na zake tene pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya kahe che. 4. saMjavalana kaSAya- je kaSAya AtmAnA yathAkhyAtacAritra guNano ghAta kare, te saMvalana kaSAya che. te kaSAyanA udayamAM jIvane yathAkhyAtacAritra ke vItarAgadazA prApta thaI zakatI nathI. kaSAyanA soLa prakAra : anaMtAnubaMdhI apratyAkhyAna kaSAya pratyAkhyAnAvaraNa saMjavalana krodha parvatanI tirADa samAna taLAvanI tirADa samAna retInI lITI samAna | pANInI lITI samAna mAna paththaranA staMbha samAna| hADakAnA staMbha samAna, lAkaDAnA staMbha samAna | netaranA staMbha samAna mAyA vAMsanAM mULa samAna | gheTAnAM ziMgaDA samAna | | gomUtrikA samAna vAMsanI choI- chAla samAna lobha| majIThIyA raMga samAna kAdavanA DAgha samAna gADAnAM khaMjanake kIla samAna| haLadaranA raMga samAna gati narakanI tiryaMcanI manuSyanI devanI sthiti | mAvajIvananI eka varSanI cAra mAsanI 15 divasanI ghAta samakitanI dezavratanI sarvavratanI yathAkhyAta cAritranI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soLama samavAya | 88 | |3| maMdarassa NaM pavvayassa solasa NAmadheyA paNNattA, taM jahA maMdara meru maNorama, sudaMsaNa sayaMpabhe ya girirAyA / rayaNuccaya piyadasaNa, majjhe logassa NAbhI ya / / 1 / / atthe ya sUriAvatte, sUriAvaraNe tti ya / uttare ya disAI ya, vaDiMse iya solase / / 2 / / bhAvArtha :-maM42-2 patinAM so nAma, Thebha :-(1) bhaM42 (2) bheru (3) manorama (4) sudarzana (5) svayaMprama (6) giri|4 (7) ratnothyaya (8) priyadarzana () somadhya (10) sonAmi (11) artha (12) sUryAvarta (13) suuryaav25|| (14) uttara (15) &ul (17) avataMsa. viveyana : prastuta sUtramAM meruparvatanA soLa nAmanuM kathana che. jaMbUDhIpaprajJapti sUtranA cothA vakSarakAramAM paNa meruparvatanA soLa nAma batAvyA che. ahIM AThamuM nAma priyadarzana che jyAre tyAM ziloccaya che. agiyAramA nAmamAM arthanA sthAne acche che, zeSa nAmo samAna che. 4 pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa solasa samaNasAhassIo ukkosiA samaNasaMpadA hotthA / AyappavAyassa NaM puvassa solasa vatthUpaNNattA / camarabalINaM ovAriyAleNe solasa joyaNasahassAI AyAmavikkhameNaM paNNatte / lavaNe NaM samudde solasa joyaNasahassAI ussehaparivuDDIe paNNatte / bhAvArtha :- puruSAdAnIya pArzvanAtha bhagavAnanI utkRSTa zramaNa saMpadA soLa hajAra zramaNonI hatI. AtmapravAdapUrvanA soLa vastu-arvAdhikAra che. amaracaMcA ane balIcaMcA rAjadhAnIonA avatArikAlayana(rAjabhavana) soLa hajAra yojana AyAma vikhaMbhavALAM che. lavaNa samudranA madhyabhAgamAM pANInA utsadhanI vRddhi soLa hajAra yojana che. | 5 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM solasa paliovamAI ThiI paNNattA / paMcamAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM solasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM solasa paliovamAI ThiI pnnnnttaa| sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM solasa paliovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhAputhvInA keTalAka nArakIonI sthiti soLa palyopamanI che. pAMcamI dhUma Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 80 zrI samavAyAMga sUtra prabhA narakanA keTalAka nArakIonI sthiti soLa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAradevonI sthiti soLa palyopamanI che. saudharma - IzAna kalpamAM keTalAka devonI sthiti soLa palyopamanI che. |6| mahAsukke kappe devANaM atthegaiyANaM solasa sAgarovamAI ThiI pnnnnttaa| je devA AvattaM viAvattaM naMdiAvattaM mahANaMdiAvattaM aMkusaM aMkusapalaMbaM bhadaM subhadaM mahAbhadaM savvaobhadaM bhadduttaravarDisagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM solasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / te NaM devA solasaNhaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA, ussasaMti vA, NIsasaMti vA / tesi NaM devANaM solasavAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- mahAzukra devalokanA keTalAka devonI sthiti soLa sAgaropamanI che. tyAM je devo Avarta, vyAvarta, naMdyAvarta, mahAnaMdyAvarta, aMkuza, aMkuzapralaMba, bhadra, subhadra, mahAbhadra, sarvatobhadra ane bhadrottarA vataMsaka nAmanAM vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti soLa sAgaropamanI che. te devo soLa ardhamAse (ATha mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che, niHzvAsa mUke che. te devone soLa hajAra varSe AhAranI IcchA thAya che. 7 saMtegaiA bhavasiddhiA jIvA je solasahi bhavaggahaNehi sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha - keTalAka bhavasiddhika jIvo soLa bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, sarvakarmothI mukta thaze, parinirvANane prApta thaze ane sarva duHkhothI mukta thaze. samavAya-16 saMpUrNa Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM samavAya 91 - sanarama samavAya | Zezzzzzzzzzzz samavAya sAra : A samavAyamAM sattara saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA- sattara prakAranA saMyama ane asaMyama, mAnuSottara parvatanI UMcAI, sattara prakAranAM maraNa, dazamAM sUkSmasaMparA guNasthAnamAM sattara karma pravRtionA baMdhano ullekha, nArakI ane devonI sattara palyopama ane sAgaropamanI sthiti tathA sattara bhava karIne mokSamAM janArA jIvonuM varNana che. |1 sattarasavihe asaMjame paNNatte, taM jahA- puDhavikAya asaMjame, AukAya asaMjame, teukAya asaMjame, vAukAya asaMjame, vaNassaikAya asaMjame, beiMdiya asaMjame, teiMdiya asaMjame, cauridiya asaMjame, paMciMdiya asaMjame, ajIvakAya asaMjame, pehA asaMjame, uvehA asaMjame, avahaTTa asaMjame, appamajjaNA asaMjame, maNa asaMjame, vai asaMjame, kAya asaMjame / sattarasavihe saMjame paNNatte, taM jahA- puDhavikAyasaMjame, AukAyasaMjame, teukAyasaMjame, vAukAyasaMjame, vaNassaikAyasaMjame, beiMdiyasaMjame, teiMdiyasaMjame, cauridiyasaMjame, paMciMdiyasaMjame, ajIvakAyasaMjame, pehAsaMjame, uvehAsaMjame, avahaTTasaMjame, pamajjaNAsaMjame, maNasaMjame, vaisaMjame, kAyasaMjame / bhAvArtha :- sattara prakAranA asaMyama che, jema ke- pRthvIkAya asaMyama, aSkAya asaMyama, teukAya asaMyama, vAyukAya asaMyama, vanaspatikAya asaMyama, beIndriya asaMyama, teIndriya asaMyama, caurendriya asaMyama, paMcendriya asaMyama, ajIvakAya asaMyama, prekSA asaMyama, upekSA asaMyama, apahatya asaMyama, apramArjana asaMyama, mana asaMyama, vacana asaMyama ane kAya asaMyama. sattara prakAranA saMyama che. jema ke pRthvIkAya saMyama, aSkAya saMyama, teukAya saMyama, vAyukAya saMyama, vanaspatikAya saMyama, beIndriya saMyama, teIndriya saMyama, caurendriya saMyama, paMcendriya saMyama, ajIvakAya saMyama, prekSA saMyama, upekSA saMyama, apahRtya saMyama, pramArjanA saMyama, mana saMyama, vacana saMyama ane kAya saMyama. vivecana : saMgane - alaMgane - pApa pravRttimAtrathI nivRtta thavuM tathA potAnI Indriyo ane mana para Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 | zrI samavAyAMga sUtra niyaMtraNa rAkhavuM, te saMyama kahevAya che athavA samiti arthAt sAvadhAnIpUrvaka yama niyamonuM pAlana karavuM tene saMyama kahe che ane saMyamanuM pAlana na karavuM tene asaMyama kahe che. (1 thI 9) pRthvIkAya vagere jIvonI rakSA karavI, tene koI paNa prakAranI bAdhA na pahoMcADavI te pRthvIkAya Adi jIva viSayaka saMyama che ane tene bAdhA pahoMcADavI te teno asaMyama che. (10)ajIva-paulika vastuo saMbaMdhI yatanA karavI, te ajIva saMyama che ane tenI ayatanA karavI te ajIva asaMyama che. (11)sthAna upakaraNa, vastra, pAtra AdinuM vidhipUrvaka pratilekhana karavuM te prekSA saMyama che ane tenuM pratilekhana na karavuM athavA avidhithI karavuM te prekSA asaMyama che. (12)zatru--mitramAM ane ISTa- aniSTamAM rAgadveSa na karavo, madhyasthabhAva rAkhavo te upekSA saMyama che. temAM rAgadveSa vagere karavA te upekSA asaMyama che. saMyamanA yogo (kAryo)nI upekSA karavI athavA asaMyamanAM kAryono vyApAra karavo, te upekSA asaMyama che. (13)jIvone dUra karIne nirjIva bhUmi para vidhipUrvaka maLamUtra Adine paraThavuM, te apahRta saMyama che ane avidhithI te paraThavuM apahRta asaMyama che. (14) vidhipUrvaka pramArjana karavuM, te pramArjanA saMyama che ane vidhipUrvaka pramArjana na karavuM athavA pramArjana ja na karavuM, te apramArjanA asaMyama che. (15 thI 17) mana, vacana, kAyAno prazasta vyApAra karavo, te teno saMyama che ane aprazasta vyApAra karavo, te teno asaMyama che. vividha daSTikoNathI saMyamanA bheda prabheda thAya che. saMyamanA cAra bheda che, yathA- mana, vacana, kAyA ane upakaraNa saMyama. saMyamanA pAMca, sAta, ATha, daza prakAra paNa che. te ja rIte asaMyamanA paNa prakAra che. saMyamanA prakAratarathI sarAga saMyama ane vItarAga saMyama ema be prakAra paNa che, te dareka prakAranA saMyamonuM vibhinna daSTiothI nirUpaNa che. | 2 mANusattare NaM pavvae sattarasa ekkavIse joyaNasae uDDaM uccatteNaM pnnnntte| savvesi pi NaM velaMdhara-aNuvelaMdhara NAgarAINaM AvAsapavvayA sattarasa ekkavIsAiM joyaNasayAI uThaM uccatteNaM paNNattA / lavaNe NaM samudde sattarasa joyaNasahassAI savvaggeNaM paNNatte / bhAvArtha :- manuSottara parvata sattaraso ekavIsa (17ra1) yojana UMco che. dareka velaMdhara ane anuvelanDara nAgarAjAnA AvAsa parvata sattaraso ekavIsa yojana UMcA che. lavaNa samudranI sarvAgrazikhA sattara hajAra yojana UMcI che. | 3 | imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo sAiregAI sattarasa joyaNasahassAI uDDe uppaittA tao pacchA cAraNANaM tiriA nA pavarA bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA bahusama ramaNIya bhUmibhAgathI kaMIka adhika sattara hajAra yojanA upara (UMce) jaIne tyAra pachI cAraNa RdvidhArI munionI naMdIzvara, rucaka vagere dvIpomAM javA mATe Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattara samavAya che. [ 73 ] tirachI gati thAya che. | 4 camarassa NaM asuriMdassa asuraraNNo tigichikUDe uppAyapavvae sattarasa ekkavIsAiM joyaNasayAI uDDe uccatteNaM paNNatte / balissa NaM asuriMdassa ruagide uppAyapavvae sattarasa ekkavIsAi joyaNasayAi uDDa uccatteNa pnnnntte| bhAvArtha :- asurendra asurarAja camarano tibiMchakUTa nAmaka utpAta parvata sattaraso ekavIsa (1721) yojana UMco che. asurendrabalIno rucakendra nAmaka utpAta parvata sattaraso ekavIsa (17ra1) yojana UMco che. |5sattarasavihe maraNe paNNatte, taM jahA- AvIImaraNe ohimaraNe AyaMtiyamaraNe valayamaraNe vasaTTamaraNe aMtosallamaraNe tabbhavamaraNe bAlamaraNe paMDitamaraNe bAlapaMDitamaraNe chaumatthamaraNe kevalimaraNe vehANasamaraNe giddhapiTThamaraNe bhattapaccakkhANamaraNe iMgiNimaraNe pAovagamaNa maraNe / bhAvArtha :- maraNa sattara prakAranAM che, jema ke- (1) AvI cimaraNa (2) avadhimaraNa (3) AtyaMtikamaraNa (4) valayamaraNa (5) vazArtamaraNa (6) aMtaHzalya maraNa (7) tadbhava maraNa (8) bAlamaraNa (9) paMDitamaraNa (10) bAlapaMDita maraNa (11) chadmasthamaraNa (12) kevaLImaraNa (13) vaihAyasamaraNa (14) vRddhaspaSTa athavA vRddhapRSTha maraNa (15) bhaktapratyAkhyAna maraNa 16) IginI maraNa (17) pAdapopagamana maraNa. vivecana : maraNa - AyuSya pUrNa thatAM AtmA ane bhUla zarIranuM judA thavuM, zarIramAMthI AyuSya balaprANano nAza thavo tathA bAMdhelA AyuSya karmanA dalitonA kSaya thavo, tene maraNa kahe che. Agama zAstromAM vividha prakAre maraNanA bheda-prabhedanuM varNana prApta thAya che. bhagavatI sUtra zataka 2, udezaka-1, sUtra 34/35 (peja 257) mAM bAlamaraNa ane paMDita maraNano ullekha che. temAM 12 prakAranA bAlamaraNa ane be prakAranA paMDitamaraNa nuM kathana che. AcAraMga sUtra prathama zrutaskaMdha, adhyayana-8 udezaka 5/68 mAM (peja 305 ... 333) traNa prakAranA anazana yukata paMDitamaraNanuM vivaraNa che. bhagavatI sUtra zataka 13, udezaka-7 sUtra 18thIyara (peja 96.) mAM AvIci, avadhi, AtyaMtika, bAla ane paMDita, A pAMca prakAranA maraNanuM bheda-prabheda sahita varNana che. uttarAdhyayana sUtra adhya.pAMcamAM sakAma-akAma maraNanuM varNana che. ThANAMga sUtra, sthAna-3 sUtra mAM bAla, bAlapaMDita ane paMDitamaraNa, A traNa prakAranA maraNanuM varNana che. prastutamAM te sarvano samAveza karI 17 prakAranA maraNanuM kathana che. pUrvokata Agama kathita maraNa sAthe ahIM kevaLImaraNa ane chadmastha Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 94] zrI samavAyAMga sUtra maraNano vizeSa rUpe ullekha che. (1) AvI cimaraNa :- (2) A samannAdIvaya-pratisamayamanubhUyAnAkuSoparAparayusirovavAnUyunivibhutinazaTSvasthA bina talAvi jema prati samaye taraMgo utpanna thAya ane naSTa thAya tema pratyeka samaye AyuSyakarmanA daliko udaya pAme che ane nirjarI jAya che. prati samaye AyuSya daliko bhogavAya che, samaye-samaye AyuSya ghaTatuM jAya che; tene AvIci maraNa kahe che. (2) vinAnA vavi- vivo yatra talAva ivavinevAvAja tanna tanmaraNa 4 phuvafvaramAM je maraNamAM vIci-viccheda vidyamAna na rahe arthAt viccheda na thAya, AyuSyakarmanI paraMparA cAlu rahe tene AvIcimaraNa kahe che. (2) avadhimaraNa:- (1) eka bhavanI avadhi- AyuSya maryAdA pUrNa thatAM je maraNa thAya te avadhimaraNa che. AyuSyakarmanA dalikone bhogavyA pachI te dravyonA punarrahaNanI avadhi(te pudgalo punaH grahaNa na thAya tyAM sudhI te jIvanuM avadhimaraNa kahevAya che. A maraNa pachI pudgala pariNAmonI vicitratAnA kAraNe eka vAra choDelA karmadalikonuM punaH grahaNa zakya bane che. (3) AtyaMtikamaraNa - narakAdi AyuSyakarma rUpa karmadalikone eka vAra bhogavIne mRtyu samaye choDI dIdhA pachI tene jIva punaH kyAre ya grahaNa na kare to te maraNane AtyaMtikamaraNa kahe che. (4) valayamaraNa :- gaLAne dabAvIne ke maraDIne mare tenA maraNane valayamaraNa kahe che athavA saMyama, vrata, niyamAdi dhAraNa karelA jIvonA dharmathI paDavAI(zruta) thaIne avratadazAmAM thatAM maraNane valayamaraNa kahe che. (5) vazArtamaraNa :- IndriyonA viSayane vaza thaIne mare te maraNane vazArtamaraNa kahe che, yathA- rAte pataMgiyA dIpakanI jyotithI AkarSAIne te prakAzamAM jhaMpalAve che. () aMtaHzalyamaraNa :- manamAM koI paNa prakAranA zalyane rAkhIne mare, tene aMtaHzalyamaraNa kahe che. koI saMyamI sAdhaka potAnA vratomAM lAgelA doSonI lajjA athavA abhimAnathI AlocanA karyA vinA doSanA zalyane manamAM rAkhIne mare, te aMtaHzalya maraNa che athavA bhAlA Adi zastrathI maravuM tene paNa aMtaHzalya maraNa kahe che. (7) taddabhavamaraNa - je jIva vartamAna bhavamAM je AyuSya bhogavI rahyo che, te ja bhavane yogya AyuSyane bAMdhIne je mare che, te maraNane tadbhavamaraNa kahe che. A maraNa manuSya athavA tiryaMca gatinA jIvonuM ja thAya che. deva athavA nArakInA jIvonuM tadbhava maraNa thatuM nathI kAraNa ke deva ane nArakIo marIne pAchA deva ane nArakI thaI zakatA nathI. teno janma manuSya athavA tiryaMca paMcendriyamAM ja thAya che. (8) bAlamaraNa:- vratadhAraNa karyA vinA avirata athavAmithyAdaSTivALA jIvonAM maraNane tathA asaMyamI jIvonAM maraNane bAlamaraNa kahe che. pahelA guNasthAnathI laIne cothA guNasthAnavartI jIvonA maraNane Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM samavAya bAlamaraNa kahe che. (9) paMDitamaraNa :- saMyamI samyagdaSTi jIva paMDita kahevAya che ane tenA maraNane paMDitamaraNa kahe che. chaThThA guNasthAnathI laIne agiyAramA guNasthAna sudhInA jIvonAM maraNane paMDitamaraNa kahe che. 95 : (10) bAlapaMDitamaraNa * dezavratI zrAvaka-pAMcamA guNasthAnavALA manuSya athavA tiryaMca paMcendriya jIvonA maraNane bAlapaMDitamaraNa kahe che. (11) chadmasthamaraNa H- kevalajJAna prApta thayA pahelAM bAramA guNasthAna sudhInA jIvo chadmastha kahevAya che. chadmastha jIvonAM maraNane chadmasthamaraNa kahe che. (12) kevaLImaraNa :- caudamA guNasthAnakavartI ayogI kevaLInA maraNane--rnivANane kevaLImaraNa kahe che. teramA guNasthAnavALA paNa kevaLI kahevAya che paraMtu teramA guNasthAnake maraNa nathI. (13) vaihAyasa maraNa - vihAyasa eTale AkAza. gaLAmAM phAMso khAIne, vRkSa Adi para laTakIne mare, tene vihAyasa maraNa kahe che. (14) gRddhapRSTa athavA giddhapRSTha maraNa :- giddhapiTTa A prAkRta zabdanA be saMskRta rUpa thAya che. gRddhatkRSTa athavA gRdghapRSTha. pahelAM rUpa anusAra gIdha, samaDI vagere pakSIo dvArA jenuM mAMsa cAMca mArI mArIne khAvAmAM Ave, tevA maraNane gRddhatkRSTa maraNa kahe che. bIjA zabda anusAra mRtahAthI ke UMTanA zarIramAM praveza karIne tenA zarIra sAthe potAnA zarIrane pakSIo dvArA khAvA dai mRtyu svIkAre, te maraNane gRdghapRSTha maraNa kahe che. (15) bhakta pratyAkhyAna maraNa :- cAre prakAranA AhArano tyAga karIne, saMthAro, dhAraNa karIne maranAra manuSyanA maraNane bhakta pratyAkhyAna maraNa kahe che. A prakAranA saMthArAnI ArAdhanA karanAra sAdhaka jo koi bIjI vyakti sevA kare, to tenI sevAno svIkAre paNa che. (16) IMgita maraNa :- cAre AhAranA tyAgapUrvaka saMthAro karI, temAM bIjA dvArA karavAmAM AvatI sevAno tyAga karavAmAM Ave che. pote je jagyAnI maryAdA karI hoya, temAM te svayaM UThe--bese che ane potAnI sevA pote ja kare che. evA sAdhunA maraNane IMgita maraNa kahe che. (17) pAdapopagamana maraNa H- pAdapa eTale vRkSa. bhUmi upara paDeluM vRkSa te ja sthitimAM rahe che, tevI rIte je mahAsAdhu bhaktapAnano tyAga karIne, sva-paranI sevAno tyAga karIne, kAusagga, padmAsana athavA zayana Asana vagere koI paNa AsanathI saMthArAno svIkAra karyo hoya te ja Asane te ja avasthAmAM prANano tyAga kare te maraNane pAdapopagamana maraNa kahe che. 6 suhumasaMparAe NaM bhagavaM suhumasaMparAyabhAve vaTTamANe sattarasa kammapagaDIo NibaMdhati / taM jahA - AbhiNibohiyaNANAvaraNe suyaNANAvaraNe I Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 96 ] zrI samavAyAMga sUtra bina - bhinna Agama kathita maraNanA prakAra : maraNa nA prakAra AcArAMgasUtra sthAnAMgasUtra | samavAyAMgasUtra | bhagavatIsUtra zataka-2 traNa maraNa || traNa maraNa 17 maraNa | 14 maraNa bhagavatIsUtra | uttarAdhyayanasUtra zataka-13 pAMca maraNa | be maraNa AvicI maraNa avadhimaraNa | - | valaya maraNa vazArta maraNa aMtazalyamaraNa tadurbhavamaraNa giri patana tarupatana jala praveza jvalana praveza viSa bhakSaNa | zAstrAva pATana | vaiyAyasa maraNa | guddha spaSTa maraNa bAla maraNa(akAma maraNa) paMDita maraNa (sakAma maraNa) bAla-paMDita maraNa chadma maraNa kevaLI maraNa bhikata pratyAkhyAna Igita maraNa pAdapopagamana maraNa AtyaMtika maraNa Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sattaramuM samavAya ohiNANAvaraNe maNapajjavaNANAvaraNe kevalaNANAvaraNe cakkhudaMsaNAvaraNe acakkhudaMsaNAvaraNe ohidasaNAvaraNe kevaladasaNAvaraNe sAyAveyaNijja jasokittiNAmaM uccAgoyaM dANaMtarAyaM lAbhaMtarAyaM bhogaMtarAyaM uvabhogaMtarAyaM vIriaMtarAyaM / bhAvArtha :-sUma saMpAyabhAvamAM vartamAna sUkSma saMparAya bhagavAna-cAritravAna sAdhu sattara pratimAna bAMdhecha, hebha3-(1) bhAminiSodhira shaanaav29| (2) shrutshaanaav29|| (3) avadhi shaanaav29|| (4) mana:paryavazAnAva29 (5) sanAva25 (6) yakSurzanA25 (7) athrshnaav25|| (8) avdhihrshnaav25|| () saharzanAva25 (10) zatAvehanIya (11) yazatinAma bha (12) uthyagotra (13) nAMtarAya (14) samAMtarAya (15) motirAya (17) 64mogAMtarAya mane (17) vIryaMtarAya. | 7 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM sattarasa paliovamAiM ThiI paNNattA / paMcamIe puDhavIe NeraiyANaM ukkoseNaM sattarasa sAgarovamAi ThiI paNNattA / chaTThIe puDhavIe NeraiyANaM jahaNNeNa sattarasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM sattarasa paliovamAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atgaiyANaM devANaM sattarasa paliovamAI ThiI paNNattA / mahAsukke kappe devANaM ukkoseNaM sattarasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhApRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti sattara palyopamanI che. pAMcamI dhumaprabhA pRthvInA nArakIonI utkRSTa sthiti sattara sAgaropamanI che. chaThThI ta:prabhA pRthvInA nArakIonI jaghanya sthiti sattara sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAradevonI sthiti sattara palyopamanI che. saudharma ane IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti sattara palyopama che. mahAzukakalpanA devonI utkRSTa sthiti sattara sAgaropamanI che. 8 sahassAre kappe devANaM jahaNNeNaM sattarasa sAgarovamAiM ThiI paNNattA / je devA sAmANaM susAmANaM mahAsAmANaM paumaM mahApaumaM kumudaM mahAkumudaM NaliNaM mahANaliNaM poMDarIaM mahApoMDarIaM sukkaM mahAsukkaM sIha sIhakataM sIhabIaM bhAvi vimANaM devattAe uvavaNNA, tesi Na devANaM ukkoseNaM sattarasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA sattarasahiM addhamAsehiM ANamaMti vA pANamaMti vA, ussasaMti vA NIsasaMti vA / tesi NaM devANaM Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 zrI samavAyAMga sUtra sattarasahiM vAsasahassehiM AhAraTThe samuppajjai / bhAvArtha : sahasrArakalpanA devonI jaghanya sthiti sattara sAgaropamanI che. tyAM je devo sAmAna, susAmAna, mahAsAmAna, padma, mahApadma, kumuda, mahAkumuda, nalina, mahAnalina poMDarIka, mahApauMDarIka zukra, mahAzukra, siMha, siMhakAMta, siMhabIja ane bhAvita nAmanA viziSTa vimAnamAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti sattara sAgaropamanI che. te devo sattara ardhamAse (sADA ATha mahine) Ana-prANa, ucchvAsa le che, niHzvAsa mUke che. te devone sattara hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 8 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je sattarasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :- keTalAka bhavyasiddhika jIvo sattara bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parinirvANane pAmaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-10 saMpUrNa Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | aDhAramuM samavAya - aDhAramuM samavAyA zzzzzzzzzzzz paricaya : A samavAyamAM aDhAra saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM kathana che, yathA- brahmacaryanA aDhAra prakAra, arihaMta ariSTaneminA aDhAra hajAra zramaNo, AbAlavRddha zramaNonAM aDhAra sthAna, AcArAMga sUtranAM aDhAra hajAra pada, brAhmI lipinA aDhAra prakAra, asti-nAstipravAdapUrvanA aDhAra adhikAra, poSa ane aSADha mAsamAM aDhAra muhUrtanA rAta ane divasa, nArakI ane devonI aDhAra palyopama ane aDhAra sAgaropamanI sthitinuM varNana ane aDhAra bhava karIne mokSamAM janArA jIvonuM varNana che. | 1 aTThArasavihe baMbhe paNNatte,taM jahA- orAlie kAmabhogeNeva sayaMmaNeNaM sevai, No vi aNNaM maNeNaM sevAvei, maNeNaM sevaMtapi aNNaM Na samaNujANAi, orAlie kAmabhoge Neva sayaM vAyAe sevai, No vi aNNaM vAyAe sevAvei, vAyAe sevaMtaMpi aNNaM Na samaNujANAi, orAlie kAmabhoge Neva sayaM kAraNaM sevai, No vi aNNaM kAeNaM sevAvei, kAraNaM sevataMpi aNNaM Na samaNujANAi, divve kAmabhoge Neva sayaM maNeNaM sevai, No vi aNNaM maNeNaM sevAvei, maNeNaM sevaMtapi aNNaM Na samaNujANAi, divve kAmabhoge Neva sayaM vAyAe sevai, No vi aNNaM vAyAe sevAvei, vAyAe sevaMtapi aNNaM Na samaNujANAi, divve kAmabhoge Neva sayaM kAe NaM sevai, No vi aNNaM kAraNaM sevAvei, kAeNaM sevaMtapi aNNaM Na samaNujANAi / bhAvArtha :- brahmacaryanA aDhAra prakAra che, jema ke- (1) audArika zarIrI manuSya, tiryaMconA, kAmabhogonuM manathI sevana kare nahIM (2) manathI anyane sevana karAve nahIM (3) manathI sevana karanAranI anumodanA kare nahIM (4) audArika kAmabhogonuM vacanathI sevana kare nahIM (5) vacanathI anya pAse sevana karAve nahIM (6) vacanathI sevana karanAranI anumodanA kare nahIM (7) audArika kAmabhogonuM kAyAthI sevana kare nahIM (8) anya pAse kAyAthI sevana karAve nahIM (9) kAyAthI sevana karanAranI anumodanA karAve nahIM (10) divyadeva-devIonA) kAmabhogonuM manathI svayaM sevana kare nahIM (11) anya pAse manathI sevana karAve nahIM (12) manathI sevana karanAranI anumodanA kare nahIM (13) divya kAmabhogonuM vacanathI sevana kare nahIM (14) vacanathI divya kAmabhogonuM sevana karAve nahIM (15) vacanathI sevana karanAranI anumodanA kare nahIM (16) divya kAmabhogonuM kAyAthI sevana kare nahIM (17) kAyAthI anya pAse sevana karAve nahIM (18) kAyAthI sevana karanAranuM anumodana kare nahIM. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 100] zrI samavAyAMga sUtra | 2 arahao NaM ariTThaNemissa aTThArasa samaNasAhassIo ukkosiyA samaNasaMpayA hotthA / samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM samaNANaM NiggaMthANaM sakhuDyaviattANaM aTThArasa ThANA paNNattA / taM jahA vayachakkaM kAyachakkaM, akappo gihibhAyaNaM / paliyaMka nisijjA ya, siNANaM sohavajjaNaM / / bhAvArtha :- ariSTanemi arihaMtanI utkRSTa zramaNa saMpadA aDhAra hajAra sAdhuonI hatI. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe AbAlavRddha dareka zramaNa nigraMthone mATe aDhAra sthAna kahyA che. jema ke- (1-6) vrata Saka (7-12) kAya Saka (13) akalpa varjana (14) gRhasthabhAjana varjana (15) paryaka varjana (16) niSadhA varjana (17) snAna varjana (18) vibhUSA varjana. vivecana : - sAdhu be prakAranA hoya che. (1) avyakta sAu- vayathI, dIkSAparyAyathI ane zAstrajJAnathI aparipakava (2) vyakta sAdha- vaya tathA zrata baMnethI paripakva. A baMne prakAranA sAdhu mATe aDhAra saMyama sthAna kahyA che(1 thI 6) hiMsAdi pAMce pApo ane rAtri bhojanano sarvathA mAvajIvana tyAga karavo, te vrataSaTaka che(7 thI 12) pRthvI Adi chakAyanA jIvonI hiMsAno pAvajIvana tyAga karavo arthAt cha kAyanA jIvonI rakSA karavI, te kAyaSarka che, (13)akalpanIya bhakta-pAnano tyAga, (14)gRhasthanAM pAtra-vAsaNano tyAga, (15) palaMga vagere upara sUvuM nahIM, (16)gRhasthanA ghare besavuM nahIM,(17) snAna karavuM nahIM ane (18)zarIranI zobhA zaNagAra karavAM nahIM. A aDhAra sthAnothI saMyamI sAdhuonI rakSA thAya che. A aDhAra sthAnano vistAra dazavaikAlika sUtra adhyayana- 6 mAM che. | 3 AyArassa NaM bhagavato sacUliyAgassa aTThArasa payasahassAI payaggeNaM pattA bhAvArtha :- cUlikA sahita bhagavad AcArAMga sUtranuM aDhAra pada hajAra pramANa che. 4 naMbI sivI aEAravide vizALa pavLa raMga- naMbI, javaNAliyA, dosaUriyA, kharoTThiyA, kharasAviA, pahArAiyA, uccattariA, akkharapuTThiyA, bhogavaiyA, veNaiyA, NiNhaiyA, aMkalivI, gaNiyalivI, gaMdhavvalivI, AyaMsalivI, mAhesarIlivI, dAmilI, poliMdI / bhAvArtha :- brAhmI lipinA lekha vidhAna aDhAra prakAranA che, jema ke- (1) brAhmI lipi (2) yavanI Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAra samavAya 101 | lipi (3) doSaparikA lipi (4) khoSTrikA lipi (5) kharazAvikA lipi (6) prahArAtikA lipi (7) uccarikA lipi (8) akSarapRSTikAlipi (9) bhogavatikAlipi (10) vainatikI lipi (11) nitavikA lipi (12) aMka lipi (13) gaNita lipi (14) gaMdharva lipi (15) Adarza lipi (16) mAhezvarI lipi (17) drAviDI lipi (18) polindI lipi. vivecana : TIkAkAra lakhe che ke A lipio vartamAnamAM jovAmAM AvatI nathI, to paNa vartamAnamAM pracalita aneka lipiono bodha thAya che. jema ke- yAvanI, arabI, phArasI, uDiyA, drAviDI lipi vagere. Agama graMthomAM paNa lipionAM nAmomAM bhinnatA dekhAya che. 5 atthiNatthippavAyassa NaM puvvassa aTThArasa vatthU paNNattA / dhUmappabhA NaM puDhavI aTThArasuttaraM joyaNasayasahassaM bAhalleNaM pnnnnttaa| posAsADhesu NaM mAsesu sai ukkoseNaM aTThArasamuhutte divase bhavai, sai ukkoseNa aTThArasamuhuttA rAI bhavai / bhAvArtha - astinAstipravAdapUrvamAM aDhAra vastu (arthAdhikAra) che. dhUmaprabhA nAmaka pAMcamI naraka pRthvInI jADAI eka lAkha aDhAra hajAra yojana che. poSa ane aSADha mahinAmAM eka vakhata utkRSTa aDhAra muhUrtanI rAta ane eka vakhata utkRSTa aDhAra muhUrtano divasa hoya che. vivecana : poSa mahinAmAM sauthI moTI utkRSTa aDhAra muhUrtanI rAtri ane aSADha mahinAmAM sauthI moTo utkRSTa aDhAra muhurtano divasa hoya che, A sAmAnya kathana che. jayotiSagaNarAja pannatti sutrAnusAra aSADha mahinAmAM karkasaMkrAntinA divase sauthI moTo divasa hoya che ane poSa mahinAmAM makarasaMkrAntinA divase sauthI moTI vAta hoya che. |6 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM aTThArasa paliovamAiM ThiI paNNattA / chaTThIe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM aTThArasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM aTThArasa paliovamAiM ThiI pnnnnttaa| sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM aTThArasa paliovamAiM ThiI paNNattA / sahassAre kappe devANaM ukkoseNaM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102] zrI samavAyAMga sUtra aTThArasa sAgarovamAI ThiI pnnnnttaa|| bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti aDhAra palyopamanI che. chaThThI tamaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti aDhAra sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti aDhAra palyopamanI che. saudharma-IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti aDhAra palyopamanI che. sahasAra kalpanA devonI utkRSTa sthiti aDhAra sAgaropamanI che. | 7 ANae kappe devANaM jahaNNeNaM aTThArasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA kAlaM sukAlaM mahAkAlaM aMjaNaM riTuM sAlaM samANaM dumaM mahAdumaM visAlaM susAlaM paumaM paumagummaM kumudaM kumudagumma NaliNaM NaliNagummaM puMDarIaM puMDarIyagummaM sahassAravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM aTThArasa sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devANaM aTThArasahiM addhamAsehiM ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, NIsasaMti vA / tesi NaM devANaM aTThArasa vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- Anata devalokanA devonI jaghanya sthiti aDhAra sAgaropamanI che. temAM je deva kAla, sukAla, mahAkAla, aMjana, riSTa, sAla, samAna, druma, mahAtRma, vizAla, suzAla, padma, padmagulma, kumuda, kumudagulma, nalina, nalinagulma, puMDarIka, puMDarIkagulma ane sahastrArAvata saka nAmanA viziSTa vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti aDhAra sAgaropamanI che. te devo aDhAra ardhamAse (nava mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che, nicchavAsa mUke che. te devone aDhAra hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 8 saMtegaiA bhavasiddhiyA jIvA je aTThArasahiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissati / bhAvArtha :- keTalAka bhavya siddhika jIvo aDhAra bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parinirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-18 saMpUrNa Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamuM samavAya 103 ogaNIsamuM samavAya | PETEzzzzzzzzz paricaya : A samavAyamAM ogaNIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che, yathA - jJAtAsUtranA ogaNIsa adhyayana, jaMbUdvIpanA sUryanuM 1900 yojananuM prakAzakSetra, zukra mahAgrahanA sahagamana yogya 19 nakSatro, gRhavAsano tyAga karIne dIkSita 19 tIrthaMkaro, naraka ane devalokamAM 19 palyopama ane sAgaropamanI sthiti, 19 bhava karIne siddha thanArA jIvo vagere viSayonuM pratipAdana che. | 1 egUNavIsaM NAyajjhayaNA paNNattA, taM jahA ukkhittaNAe saMghADe, aMDe kumme e selae / tuMbe ya rohiNI mallI, mAgaMdI caMdimAi ya / / 1 / / dAvaddave udagaNAe, maMDukke tetalI i ya / Nadiphale avarakaMkA, AiNNe susamA i ya / / 2 / / avare ya poNDarIe, NAe egUNavIsaime / bhAvArtha :- jJAtAdharmakathAga sUtranA prathama zrutaskaMdhanAM ogaNIsa adhyayana che, jema ke - (1) uslipta jJAta (meghakumAra) (2) saMghATa (3) moranA IMDAM (4) kAcabo (5) zailaka (6) tumba (7) rohiNI (8) mallI (9) mAkaMdI (10) caMdra (11) dAvadrava (12) udakajJAta (13) maMDUka (14) tetalI (15) naMdIphaLa (16) aparakaMkA (17) AkIrNa (azva) (18) suMsamA (19) puMDarIkajJAta. | 2 jaMbUdIve NaM dIve sUriA ukkoseNaM egUNavIsaM joyaNasayAI uDDamaho tvyti| bhAvArtha :- jebUdvIpa nAmanA dvIpamAM sUrya Urdhva - adhodizAmAM utkRSTa rUpathI eka hajAra navaso 1900 yojana kSetrane tapAve che arthAta prakAzita kare che. vivecana ratnaprabhApRthvInA uparima bhUmibhAgathI AThaso yojana upara sUrya sthita che ane ukta bhUmibhAgathI eka hajAra yojana UMDAImAM mahAvideha kSetranI be vijaya (24mI-2pamI) che. tethI sUrya potAnA uSNa prakAzathI upara eka so yojana sudhI (jyAM sudhI jayotiSa cakra raheluM che) tathA nIce Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 104 | zrI samavAyAMga sUtra aDhAraso yojana arthAt be vijayanA adhastana tala sudhI, A rIte sarva maLIne ogaNIso (1900) yojananA kSetrane tapAve che. | 3 sukke NaM mahaggahe avareNaM udie samANe egUNavIsaM NakkhattAi samaM cAraM carittA avareNaM atthamaNaM uvAgacchai / bhAvArtha :- zukra mahAgraha pazcima dizAthI udaya pAmIne ogaNIsa nakSatranI sAthe sahagamana karIne pazcima dizAmAM asta pAme che. |4 jaMbuddIvassa NaM dIvassa kalAo egUNavIsaM cheaNAo pnnnnttaao| bhAvArtha :- jebUdvIpa nAmanA A dvIpanI kaLAo ogaNIsa chedanaka -bhAgarUpa kahela che. vivecana : jaMbUdvIpano vistAra eka lAkha yojanAno che, tenI aMdaramAM cha varSadhara parvata ane sAta kSetra che. temAM bharatakSetrathI meru parvata sudhInA kSetro bamaNAM bamaNAM vistAravALAM che ane meruparvatathI airAvatakSetra sudhInA kSetra kramazaH ardhA ardhA vistAravALA che, te darekano yoga (1+2+4+8+1+3ra +64+3ra +1+8+4+2+1 = 190) ekaso nevuM thAya che. saMpUrNa jaMbUdvIpanA vistAra eka lAkha yojanane 190thI bhAgatA(1,00,000+190)para-6/19 Ave che. avazeSa rahelA aMka, eka yojananA ogaNIsa bhAganA cha bhAga hoya che. te cha kalA kahevAya che. Ama avazeSa rAzinI sarvatra ogaNIsa kalA karavAmAM Ave che, mATe ahIM sUtramAM ogaNIsa kalA(yojananA bhAga) kahevAmAM AvI che. jema ke bharatakSetranI pahoLAI pAMcaso chavvIsa yojana cha kalAnI che. A ogaNIsamuM samavAya hovAthI mAtra chedanaka ogaNIsanuM kathana karyuM che. 5 egUNavIsaM titthayarA agAravAsamajhe vasittA muMDe bhavittA NaM agArAo aNagAriyaM pavvaiA / bhAvArtha :- ogaNIsa tIrthakara agAra(gRhastha)vAsamAM rahIne pachI muMDita thaIne agAradharmathI aNagAra- dharmamAM pravrajita thayA. vivecana : vAsupUjya svAmI, mallInAtha, ariSTanemi, pArzvanAtha ane mahAvIrasvAmI, A pAMca tIrthakara kumAra avasthAmAM ja muMDita thayA che arthAtu rAjya bhogavyA vinA ja dIkSita thayA che. bAkInA ogaNIsa tIrthakaroe gRhavAsa-rAjya choDIne dIkSA lIdhI che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamuM samavAya | 105 / |6 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiANaM NeraiyANa egUNavIsapaliovamAiM ThiI paNNattA / chaTThIe puDhavIe atthegaiyANaM NerayANaM egUNavIsa sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM egUNavIsapaliovamAI ThiI pnnnnttaa| sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM egUNavIsapaliovamAiM ThiI pnnnnttaa| ANayakappe devANaM ukkoseNaM egUNavIsasAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhApRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti ogaNIsa palyopamanI che. chaThThI naraka pRthvI ta:prabhAnA keTalAka nArakIonI sthiti ogaNIsa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti ogaNIsa palyopamanI che. saudharma ane IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti ogaNIsa palyopamanI che. Anata devalokamAM devonI utkRSTa sthiti ogaNIsa sAgaropamanI che. |7| pANae kappe devANaM jahaNNeNaM egUNavIsasAgarovamAiM ThiI pnnnnttaa| je devA ANataM pANataM NataM viNataM ghaNaM susiraM idaM iMdokaMtaM iMduttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesiNaM devANaM ukkoseNaM egUevIsasAgarovamAiM ThiI pnnnnttaa| te NaM devA egUNavIsAe addhamAsANaM ANamaMti vA, pANamaMti vA, ussasaMti vA NIsasaMti vA, tesi NaM devANaM egUNavIsAe vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- prANI kalpanA devonI jaghanya sthiti ogaNIsa sAgaropamanI che. je deva ANata, prANata, nata, vinata, ghana, suSira, Indra, IndrakAMta ane IndrottarAvartasaka nAmanA vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti ogaNIsa sAgaropamanI che. te deva ogaNIsa ardhamAse (sADA nava mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che. temane ogaNIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 8 saMtegaiA bhavasiddhiyA jIvA je egUNavIsAe bhavagahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :- keTalAka bhavya siddhika jIvo ogaNIsa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parinirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-19 saMpUrNa Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 zrI samavAyAMga sUtra - vIsamuM samavAya 2222222222222 paricaya : A samavAyamAM vIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA- vIsa asamAdhisthAna, munisuvrata arihaMtanI vIsa dhanuSanI UMcAI, naraka pRthvInI nIce ghanodadhinI vIsa hajAra yojananI UMDAi, prANata devendranA vIsa hajAra sAmAnika devo, pratyAkhyAna pUrvanA vIsa arthAdhikAra tathA vIsa koTAkoTI sAgaropamanuM kAlacakra tathA keTalAka nArakIo ane devonI vIsa palyopama ane vIsa sAgaropamanI sthiti tathA vIsa bhava karIne mokSamAM janArA jIvonuM varNana che. |1 vIsaM asamAhiThANA paNNattA, taM jahA-1. davadavacAri yAvi bhavai, 2. apamajjiyacAri yAvi bhavai, 3.duppamajjiyacAri yAvi bhavai, 4. atirittasejjAsaNie, 5. rAiNiyaparibhAsI, 6. therovaghAie, 7. bhUovaghAie, 8. saMjalaNe, 9. kohaNe, 10. piDhimasie, 11. abhikkhaNaM abhikkhaNaM ohAraittA bhavai, 12. NavANaM adhikaraNANaM aNuppaNNANaM uppAe ttA bhavai, 13. porANANaM adhikaraNANaM khAmia viusaviANaM puNodIrettA bhavai, 14. sasarakkhapANipAe, 15.akAlasajjhAyakArae yAvi bhavai, 16.kalahakare, 17. saddakare, 18. jhaMjhakare, 19. sUrappamANabhoI, 20. esaNA asamie yAvi bhavai / bhAvArtha :- vIsa asamAdhisthAna che, jema ke- (1) jaldI jaldI cAlavuM (2) prakAza rahita sthAnamAM pramArjana karyA vinA cAlavuM (3)jema tema avidhithI pramArjana karIne cAlavuM, (4) AvazyakatAthI adhika pathArI-Asana rAkhavAM (5) vaDIla-ratnAdhika sAdhuono parAbhava karavo, (6) sthavira sAdhuo para doSAropaNa karI, upaghAta athavA apamAna karavuM (7) prANIono upaghAta karavo-nAza karavo, (8) haMmezAM manamAM roSayukta rahevuM (9) pragaTamAM krodha karavo, tIvra krodha karavo (10) pITha pAchaLa koInA avarNavAda(niMdA) bolavA (11) vAraMvAra nizcayakArI bhASA bolavI (12) nitya navAM adhikaraNa-kaleza vagere utpanna karavAM (13) zAMta paDI gayelAM, kSamApana karelAM ane upazAnta thayelAM adhikaraNo (laDAI-jhaghaDA)ne jAgRta karavAM (14) saceta dhULayukta hAthapaga rAkhavA, tenuM pramArjana karyA vinA AhAra karavo, besavuM, sUvuM athavA sacitta rajayukta hAthavALA vyaktinA hAthe bhikSA grahaNa karavI (15) akAlamAM svAdhyAya karavo ane kALamAM svAdhyAya na karavo (16) kaleza- kalaha karavo (17) bolabola karavuM, Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM samavAya | 107 | rAtrinA jora jorathI svAdhyAya karavo athavA moTe avAje vArtAlApa karavo (18)kaSAyabhAvothI bolabola karavuM, gaNa athavA saMghamAM bheda paDe tevAM vacana bolavAM (19) sUryodayathI sUryAsta sudhI khAvuM (20) eSaNA samitinuM pAlana na karavuM ane anaeSaNIya AhArAdi grahaNa karavA. vivecana : anAdi kALA - asamAdhi sthAna. saMyamamAM lAgatAM uttara guNanA doSone asamAdhisthAna kahe che. A doSonA sevanathI saMyamamAM asamAdhi thAya eTale saMyamamAM hAni thAya che, saMyamanI virAdhanA thAya che. tema ja potAne ane bIjA jIvone saMkaleza ane duHkha thAya che. jema ke joyA vinA sIdhA dhaba dhaba karatA cAlavAthI Thokara lAgI jAya, paDI jAya tathA kIDI, maMkoDA jevA zudra jIvo marI jAya, sarpa, vIMchI vagere karaDI jAya, to saMkaleza athavA duHkha utpanna thAya che, maryAdAthI adhika Asana-zayyA rAkhavAthI, bIjAno parAbhava karavAthI, gurujano AdinuM apamAna karavAthI ane haMmezAM navA navA jhaghaDA-TaMTA karavAthI saMghamAM vikSobha utpanna thAya che ane saMgha dvArA bahiSkAra karavAmAM Ave che. divasabhara khAvAthI roga vagere utpanna thAya che. uparokata kArya karavAthI potAne ane bIjAne saMkleza utpanna thAya che, tethI te asamAdhi kahevAya che. dazAzrutaskaMdhasUtranI bIjI dazAmAM tenuM vistRta varNana che. | 2 muNisuvvae NaM arahA vIsaM dhaNUiM uDDe uccatteNaM hotthA / savvevi ya ghaNodahI vIsaM joyaNasahassAI bAhalleNaM paNNattA / pANayassa NaM deviMdassa devaraNNo vIsaM sAmANiyasAhassIo paNNattAo / NapuMsayaveyaNijjassa NaM kammassa vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo baMdhao baMdhaThiI paNNattA / paccakkhANassa NaM puvvassa vIsaM vatthU paNNattA / ussappiNiosappiNimaMDale vIsaM sAgarovama koDAkoDIo kAlo paNNatto / bhAvArtha :- munisuvrata arihaMta vIsa dhanuSya UMcA hatA. dareka naraka pRthvInI nIcenA ghanodadhinI jADAi vIsa hajAra yojana che. prANata devarAja devendranA sAmAnika devo vIsahajAra che. napuMsaka vedanIya karmanI utkRSTa sthiti vIsa kroDAkoDI sAgaropamanI che. pratyAkhyAna pravAda pUrvamAM vIsa vastu (arthAdhikAra) che. utsarpiNI kAla ane avasarpiNI kAla bane maLIne vIsa kroDAkoDI sAgaropamanuM kAlacakra che. | 3 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM vIsaMpaliovamAI ThiI paNNattA / chaTThIe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM vIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM vIsaM paliovamAiM ThiI pnnnnttaa| sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM vIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / pANae kappe devANaM ukkoseNaM vIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 108 ] zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- A ratnaprabhApRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti vIsa palyopamanI che. chaThThI tama prabhA naraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti vIsa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti vIsa palyopamanI che. saudharma-IzAna kalpamAM keTalAka devonI sthiti vIsa palyopamanI che. prANata kalpamAM devonI utkRSTa sthiti vIsa sAgaropamanI che. | 4 AraNe kappe devANaM jahaNNeNaM vIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA sAyaM visAyaM suvisAyaM siddhatthaM uppalaM bhittilaM, tigicchaM disAsovatthiyaM palaMbaM ruilaM puppha supuppha pupphAvattaM pupphapabhaM pupphakaMtaM pupphavaNNaM pupphalesaM pupphajjhayaM pupphasiMgaM pupphasiTuM pupphakUDaM pupphuttaravaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA tesi NaM devANa ukkoseNa vIsa sAgarovamAi ThiI paNNattA / te Na devA vIsAe addhamAsANaM ANamaMti vA, pANamaMti vA, ussasaMti vA, NIsasaMti vA, tesiM NaM devANaM vIsAe vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- AraNa kalpanA devonI jaghanya sthiti vIsa sAgaropama che. je deva sAta, visAta, suvisAta, siddhArtha, utpala, bhittila, tibiMcha, dizAsauvastika, pralamba, rucira, puSpa, supuSpa, puSpAvarta, puSpaprabha, puSpakAMta, puSpavarNa, puSpalezya, puSpadhvaja, puSpazRMga, puSpasRSTa, puSpakUTa ane puSpottarAvataMsaka nAmanA viziSTa vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti vIsa sAgaropamanI che. te deva vIsa ardhamAse (daza mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che, niHzvAsa mUke che. te devone vIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. | 5 | saMtegaiA bhavasiddhiA jIvA je vIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha - keTalAka bhavya siddhika jIvo vIsa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parinirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-ra0 saMpUrNa Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM samavAya 108 _* maUvIsasabhavAya . Tezzzzzzzzzzz pAsyaya: A samavAyamAM ekavIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che, yathA - ekavIsa sabaLa doSa, sAta prakRtiono kSaya karanArAne tathA niyaTribAda guNasthAnake mohanIya karmanI ekavIsa prakRtionI sattA, avasarpiNIkAlano pAMcamo, chaThTho Aro ane utsarpiNIkAlano ekavIsa- ekavIsa hajAra varSano pahelo, bIjo Aro, nArakI ane devonI ekavIsa palyopama tathA ekavIsa sAgaropamanI sthiti tathA ekavIsa bhava karIne mokSamAM janArA jIvonuM varNana che. | 1 ekkavIsaM sabalA paNNattA, taM jahA- 1. hatthakammaM karemANe sabale 2. mehuNaM paDisevamANe sabale 3. rAibhoyaNaM bhujamANe sabale 4. AhAkamma bhuMjamANe sabale 5. sAgAriyaMpiMDaM bhuMjamANe sabale 6. uddesiyaM kIyaM abhihaDaM AhaTu dijjamANaM bhuMjamANe sabale 7. abhikkhaNaM paDiyAikkhettANaM bhuMjamANe sabale 8. aMto chaNhaM mAsANaM gaNAo gaNaM saMkamamANe sabale 9. aMto mAsassa tao dagaleve karemANe sabale 10. aMto mAsassa tao mAIThANe sevamANe sabale 11. rAyapiMDaM bhuMjamANe sabale 12. AuTTiyAe pANAivAyaM karemANe sabale 13. AuTTiAe musAvAyaM vayamANe sabale 14. AuTTiyAe adiNNAdANaM giNhamANe sabale 15. AuTTiyAe aNaMtarahiAe puDhavIe ThANaM vA sijja NisIhiyaM vA ceemANe sabale 16. AuTTiyAe sasiNiddhAe puDhavIe sasarakkhAe puDhavIe ThANaM vA sijja vA nisIhiyaM vA ceemANe sabale 17. AuTTiyAe cittamaMtAe puDhavIe, cittamaMtAe silAe, cittamaMtAe lelue kolAvAsasi vA dArue jIvapaiTThie, saaMDe sapANe sabIe saharie sauttiMge paNaga-daga-maTTI-makkaDAsaMtANae ThANaM vA sijjaM vA nisIhiyaM vA ceemANe sabale 18. AuTTiAe mUlabhoyaNaM vA kaMdabhoyaNaM vA khaMdabhoyaNaM vA tayAbhoyaNaM vA, pavAlabhoyaNaM vA pattabhoyaNaM vA pupphabhoyaNaM vA phalabhoyaNaM vA bIyabhoyaNaM vA hariyabhoyaNaM vA bhuMjamANe sabale 19. aMto saMvaccharassa dasa dagaleve karemANe sabale 20. aMto saMvaccharassa dasa mAiThANAI sevamANe Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 110] zrI samavAyAMga sUtra sabale 21. abhikkhaNaM abhikkhaNaM sIodaya viyaDavagghAriyapANiNA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDigAhittA bhuMjamANe sabale / bhAvArtha :- sabaladoSa ekavIsa che, yathA-(1) hastakarma karavuM (2) maithuna sevana karavuM (3) rAtribhojana karavuM (4) AdhAkarmI AhAra vAparavo (5)zayyAtara-makAnamAM rahevAnI AjJA ApanAranA AhArAdi vAparavA (6) sAdhunA uddezathI banAvelo, sAdhu mATe kharIdelo, udhAra lAvelo, jhUMTavIne lAvelo, bhAgIdAranI AjJA vinA lAvelo, sAdhunA sthAne sAme lAvelo AhAra vAparavo (7) vAraMvAra pratyAkhyAnano bhaMga karavo (8) cha mahinAnI aMdara eka gaNa-gacchamAMthI bIjA gacchamAM javuM (9) eka mahinAnI aMdara traNavAra udaka lepa arthAtu moTI nadI pAra karavI (10) eka mahinAnI aMdara traNavAra mAyA karavI. (11) rAjapiMDa vAparavo (12) jANIjoIne jIva hiMsA karavI (13) jANI joIne asatya bolavuM (14) jANI joIne adatta- nahIM ApelI vastu grahaNa karavI (15) jANI joIne sacitta pRthvI para sUvuM, besavuM, (16) jANI joIne sacitta jalathI snigdha pRthvI para ane sacitta rajathI yukta pRthvI para rahevuM, sUvuM, besavuM. (17) jANI joIne sacitta zilA para, sacitta paththaranA DhagalA para, ghuNa-jIvo lAgelA lAkaDA para tathA IDAyukta, beindriyAdi jIvayukta, bIjayukta, lIlAghAsayukta, jhAkaLa yukta, pANIyukta, kIDInA dara yukta, zevALayukta, bhInI mATI para tathA karoLiyAnA jALA yukta sthAna para svAdhyAyAdi karavA rahevuM, sUvuM, besavuM (18) jANI joIne mULa, kaMda, skaMdha, chAla, kUMpaLa, patra, puSpa, phaLa, bIja ane lIlI vanaspatinuM bhojana karavuM (19) eka varSanI aMdara dazavAra udakalepa arthAt moTI nadI pAra karavI (20) eka varSamAM dazavAra mAyAnuM sevana karavuM (21) jANI joIne ThaMDA-sacitta pANIthI bhInA hAtha, pAtra, camacA athavA vAsaNathI bhojana, pANI, mIThAI, mukhavAsa grahaNa karI vAparavA. vivecanaH zabala doSa- mULa guNa tathA mahAvratomAM atikrama, vyatikrama, aticAra rUpa doSonuM sevana thAya, te zabaladoSa che. tenuM vistRta varNana zrI dazAzrutaskaMdha sUtraH dazA-ra thI jANavuM. | 2 NiaTTibAdarassa NaM khaviyasattayassa mohaNijjassa kammassa ekkavIsaM kammaMsA saMtakammA paNNattA, taM jahA- apaccakkhANakasAe kohe, apaccakkhANakasAe mANe, apaccakkhANakasAe mAyA, apaccakkhANakasAe lobhe, paccakkhANAvaraNakasAe kohe, paccakkhANAvaraNakasAemANe, paccakkhANAvaraNakasAe mAyA, paccakkhANA- varaNakasAe lohe, saMjalaNakasAe kohe, saMjalaNakasAe mANe, saMjalaNakasAe mAyA, saMjalaNakasAe lohe, itthivede puMvede NapuMsagavede hAse arti-rti-bhyso-duchI. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM samavAya. | 111 / bhAvArtha :- anaMtAnubaMdhI catuSka ane darzana mohanIyatrika -mithyAtva, mizra ane samyaka mohanIya A sAta prakRtino kSaya karanArA kSAyika samyagudaSTi tathA AThamA guNasthAnavartI nivRtti bAdara saMyatane mohanIya karmanI ekavIsa prakRtionI sattA hoya che. jema ke- apratyAkhyAnI krodha kaSAya, apratyAkhyAnI mAna kaSAya, apratyAkhyAnI mAyA kaSAya, apratyAkhyAnI lobhakaSAya, pratyAkhyAnAvaraNa, krodha kaSAya, pratyAkhyAnAvaraNa mAna kaSAya, pratyAkhyAnAvaraNa mAyA kaSAya, pratyAkhyAnAvaraNa lobhakaSAya, saMjvalana krodha kaSAya, saMjvalana mAna kaSAya, saMjvalana mAyA kaSAya, saMjvalana lobha kaSAya, strIveda, puruSaveda, napuMsaveha, hAsya, mati, ti, bhaya, zo bhane hugupsA. | 3 ekkamekkAe NaM osappiNIe paMcama-chaTThAo samAo ekkavIsaM ekkavIsaM vAsasahassAI kAleNaM paNNattAo, taM jahA- dUsamA, duusmduusmaa| egamegAe NaM ussappiNIe paDhama-bitiAo samAo ekkavIsaM ekkavIsaM vAsasahassAI kAleNaM paNNattAo, taM jahA- dUsamadUsamAe, dUsamAe ya / bhAvArtha :- dareka avasarpiNI kALano pAMcamo ane chaThTho Aro ekavIsa-ekavIsa hajAra varSano hoya che, jema ke-duHSamA ane duHSama duHSamA. pratyeka utsarpiNI kALano pahelo ane bIjo Aro ekavIsa ekavIsa hajAra varSano hoya che, jema ke- duHSama duHSamA ane duHSamA. | 4 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM ekkavIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / chaTThIe puDhavIe atthegaiyANa neraiyANaM ekkavIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM egavIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM ekkavIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / AraNe kappe devANaM ukkoseNaM ekkavIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhApRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti ekavIsa palyopamanI che. chaThThI tamaprabhA narakanA keTalAka nArakIonI sthiti ekavIsa sAgaropama che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti ekavIsa palyopamanI che. saudharma-IzAna kalpamAM keTalAka devonI sthiti ekavIsa palyopamanI che. AraNakalpamAM devonI utkRSTa sthiti ekavIsa sAgaropamanI che. |5. accute kappe devANaM jahaNNeNaM ekkavIsaM sAgarovamAI ThiI pnnnnttaa| je devA sirivacchaM siridAmakaMDaM mallaM kiTThe cAvoNNataM araNNavaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA, tesi NaM devANaM ekkavIsaM sAgarovamAiM ThiI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 112 ] zrI samavAyAMga sUtra paNNattA / te NaM devA ekkavIsAe addhamAsANaM ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, NIsasaMti vA / tesiM NaM devANaM ekkavIsAe vAsasahassehi AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- agruta kalpanA devonI jaghanya sthiti ekavIsa sAgaropamanI che. je deva zrIvatsa, zrIdAmakAMDa, mala, kuSTi, cAponnata ane AraNAvatasaka nAmanA vimAnamAM devarUpe utpanna thAya che, te devanI sthiti ekavIsa sAgaropamanI che. te deva ekavIsa ardhamAse (sADA daza mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone ekavIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. | 6 | saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je ekkavIsAe bhavaggahaNe hiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM varati ! keTalAka bhavya siddhika(bhavI) jIvo ekavIsa bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parinirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-ra1 saMpUrNa Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bAvIsamuM samavAya 113 - bAvIsama samavAya - 27/zzzzzzzzzzz paricaya : A samavAyamAM bAvIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che, yathA- bAvIsa parISaha, daSTivAdanAM bAvIsa sUtra, pugalanA bAvIsa prakAra tathA nArakI ane devonI bAvIsa palyopama tathA sAgaropamanI sthiti tathA bAvIsa bhava karIne mokSamAM janArA jIvonuM varNana che. | 1 bAvIsaM parIsahA paNNattA, taM jahA- 1. digiMchAparIsahe 2. pivAsAparIsahe 3. sIyaparIsahe 4. usiNaparIsahe 5. dasamasagaparIsahe 6. acelaparIsahe 7. araiparIsahe 8. itthIparIsahe 9. cariyAparIsahe 10. NisIhiyAparIsahe 11. sijjAparIsahe 12. akkosaparIsaha 13. vahaparIsahe 14. jAyaNAparIsahe 15. alAbhaparIsahe 16. rogaparIsahe 17. taNaphAsaparIsahe 18. jallaparIsahe 19.sakkArapurakkAraparIsahe 20. paNNAparIsahe 21. aNNANaparIsahe 22. dasaNaparIsahe / bhAvArtha :- bAvIsa parISaha che, jema ke- (1) bhUkhano parISaha (ra) tarasano parISaha(3) ThaMDIno parISaha(4) garamIno parISaha (5) DAMsa-maccharano parISaha (6) acala-vastrarahita rahevAno parISaha(7) arati (saMyamanI aruci) parISaha (8) strI parISaha(9) caryA-cAlavAno parISaha (10) niSadhA (bhaya yukta jagyAe besavAno) parISaha (11) zayyA-pratikUla makAnano parISaha (12) Akroza vacana parISaha (13) vadha parISaha (14) yAcanA parISaha (15) alAbha parISaha (16) roga parISaha (17) tRNasparza parISaha (18) jala(melano) parISaha (19) satkAra puraskAra parISaha (20) prajJA parISaha (21) ajJAna parISaha ane (rara) darzana parISaha. vivecana :parISaha - saMyama dUSita na thAya ane pUrva saMcitta karmonI nirjarA thAya, e bhAvanAthI bhUkha, tarasa, ThaMDI, garamI, DAMsa, maccharanA DaMkha vagere kaSTo samabhAvapUrvaka sahana karavAM tene parISaha kahe che, te bAvIsa che. tenuM vistRta varNana uttarAdhyayana sUtra a. 2 mAM che. | 1 | diTThivAyassa NaM bAvIsaM suttAI chiNNacheya NaiyAI sasamaya suttaparivADIe, bAvIsaM suttAiM acchiNNa-cheya-NaiyAI AjIviyasuttaparivADIe, bAvIsaM suttAI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 114] zrI samavAyAMga sUtra tikaNaiyAI terAsiyasuttaparivADIe, bAvIsaM suttAI, caukkaNaiyAI sasamaya suttprivaaddiie| bhAvArtha :- daSTivAda nAmanA bAramA aMgamAM bAvIsa sUtra, svasamaya sUtra paripATIthI chinnacheda nayika che. bAvIsa sUtra AjIvika sUtra paripATIthI acchinnachedanayika che. bAvIsa sUtra airAzika sUtra paripATIthI trinayika che. bAvIsa sUtra svasamaya sUtra paripATIthI catuSka nayika che. vivecana : je naya chinna sutrane cheda athavA bhedathI (bhinna-bhinna rUpe)svIkAre che ane je bIjA zloka vagerenI apekSA rAkhatA nathI, te chedanaya sthita kahevAya che. jema ke- "dhano namuki6" ItyAdi zloka potAnA bhAvane pragaTa karavAmAM bIjA zlokanI apekSA rAkhato nathI. evI rIte je sUtro chinna chedanayavALAM hoya che, tene chinna chedAyika kahe che. daSTivAda aMgasUtramAM evAM bAvIsa sUtra che jenuM jainamatanI paddhatithI nirupaNa kareluM che. je naya acchinna (abhinna) sUtranA chedanI apekSA rAkhe che, te acchinna chedanaka kahevAya che arthAt bIjA zlokonI apekSA rAkhe che, evAM bAvIsa sUtra AjIvikA mata -gozAlaka matanI paddhatithI kahelAM che. je sUtra dravyAstika, paryAyAstika ane ubhayAstika, A traNa nayonI apekSAthI kahelAM che, te trikanayika che, te trirAzika matanI paripATIthI kahelAM che. je sUtra saMgraha, vyavahAra, RjusUtra ane zabdAditrika; e cAra nayonI apekSAthI kahelAM che, te catuSkAyika kahevAya che, te svasamayathI saMbaddha che. | 3 | bAvIsavihe poggalapariNAme paNNatte, taM jahA- kAlavaNNapariNAme, NIlavaNNapariNAme, lohiyavaNNapariNAme, haliddavaNNapariNAme, sukkillavaNNapariNAme, subbhigaMdhapariNAme, dubbhigaMdhapariNAme tittarasapariNAme, kaDuyarasapariNAme, kasAyarasapariNAme, aMbilarasapariNAme, mahurarasapariNAme, kakkhaDaphAsapariNAme, mauyaphAsapariNAme, guruphAsapariNAme, lahuphAsapariNAme, sItaphAsapariNAme, usiNaphAsapariNAme NiddhaphAsapariNAme lukkhaphAsapariNAme, agurulahuphAsapariNAme, gurulahuphAsapariNAme / bhAvArtha :- pulanA pariNAma (dharma) bAvIsa prakAranA che, jema ke- (1) kRSNavarNa pariNAma (2) nIlavarNa pariNAma (3) lAlavarNa pariNAma (4) pILovarNa pariNAma (5) saphedavarNa pariNAma (6) surabhigaMdha pariNAma (7) durabhigaMdha pariNAma (8) tikta -tIkho rasa pariNAma (9) kaDavo rasa pariNAma (10) kaSAya-turo rasa pariNAma (11) khATo rasa pariNAma (12) madhura-mIThorasa pariNAma (13) karkaza sparza pariNAma (14) mRdu sparza pariNAma (15) guru sparza pariNAma (16) laghusparza pariNAma (17) zItasparza pariNAma (18) uSNasparza pariNAma (19) snigdhasparza pariNAma (20) rukSasparza Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvIsamuM samavAya pariNAma (21) agurulaghusparza pariNAma (22) guru laghu sparza pariNAma. ise NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM bAvIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / chaTTIe puDhavIe ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / ahesattamAe puDhavIe NeraiyANaM jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM bAvIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM bAvIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / 115 bhAvArtha :- A ratnaprabhApRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti bAvIsa palyopamanI che. chaThThI tamaHprabhA pRthvInA nArakIonI utkRSTa sthiti bAvIsa sAgaropamanI che. sAtamI tamaHtamAprabhA pRthvInA nArakIonI jaghanya sthiti bAvIsa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti bAvIsa palyopamanI che. saudharma-IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti bAvIsa palyopamanI che. 5 accue kappe devANaM ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / heTThima- heTThima- gevejjagANaM devANaM jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiM ThiI pnnnnttaa| je devA mahiyaM visUhiyaM vimalaM pabhAsaM vaNamAlaM accuyavaDiMsagaM vimANaM devattAe uvavaNNA, tesiM NaM devANaM ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / te jaM devA bAvIsaM addhamAsANaM ANamaMti vA pANamaMti vA, ussasaMti vA NIsasaMti vA / tesiM NaM devANaM bAvIsavAsasahassehiM AhAraTThe samuppajjai / bhAvArtha :- acyuta kalpamAM devonI utkRSTa sthiti bAvIsa sAgaropamanI che. adhastana-adhastana (prathama) graiveya hevonI 4dhanya sthiti jAvIsa sAgaropamanI che. 4 hevo mahima, visUlita, (vizruta) vimala, prabhAsa, vanamAla, ane acyutAvataMsaka nAmanA vimAnomAM devarupe utpanna thAya che, te devonI utchRSTa sthiti jAvIsa sAgaropamanI che. te heva jAvIsa ardhabhAse (agiyAra mahine) jJAna-prAza, ucchvAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone bAvIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 6 saMtegaiyA bhavisiddhiyA jIvA je bAvIsaM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :- keTalAka bhavasiddhika jIvo bAvIsa bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parinirvANane prApta thaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-rara saMpUrNa Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 116] zrI samavAyAMga sUtra trevIsamuM samavAya te /EPTEzzzzzzzzz paricaya : A samavAyamAM trevIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che, yathA-sUtrakRtAMga sUtranAM trevIsa adhyayana, jaMbUdvIpanA trevIsa tIrthakarone sUryodayanA samaye thayeluM kevaLajJAna, bhagavAna RSabhadevane choDIne zeSa trevIsa tIrthakarone pUrvabhavamAM agiyAra aMganuM jJAna ane bhagavAna RSabhadeva cauda pUrvanuM jJAna, trevIsa tIrthaMkara pUrvabhavamAM mAMDalika rAjA, bhagavAna RSabhadeva pUrvabhavamAM cakravartI, nArakI ane devonI trevIsa palyopama ane trevIsa sAgaropamanI sthiti tathA trevIsa bhava karIne mokSamAM janArA jIvonuM varNana che. | 1 tevIsaM sUyagaDajjhayaNA paNNattA, taM jahA- 1. samae 2. vetAlie 3. uvasaggapariNNA 4. thIpariNNA 5. NarayavibhattI 6. mahAvIrathuI 7. kusIlaparibhAsie 8. vIrie 9. dhamme 10. samAhI 11. magge 12. samosaraNe 13. Ahattahie 14. gaMthe 15. jamaIe 16. gAthA 17. puMDarIe 18. kiriyAThANA 19. AhArapariNNA 20. apaccakkhANakiriyA 21. aNagArasuyaM 22. addaijja ra3, pAna | bhAvArtha :- sUtrakRtAMganAM prathama zrutaskaMdhanA soLa ane bIjA zrutaskaMdhanA sAta, kula maLIne trevIsa adhyayana che, yathA- (1) samaya (2) vaitAlika (3) upasarga parijJA (4) strI parijJA (5) naraka-vibhakti (6) mahAvIra stuti (7) kuzala paribhASita (8) vIrya (9) dharma (10) samAdhi (11) mArga (12) samavasaraNa (13) yathAtathya (14) graMtha (15) yamatIta (16) gAthA (17) puMDarIka (18) kriyAsthAna (19) AhAra parijJA (20) apratyAkhyAna kriyA (21) aNagAradyuta (22) AdrakIya (23) nAlaMdIya. | 2 | jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse NaM osappiNIe tevIsAe jiNANaM sUruggamaNa-muhuttaMsi kevalavaranANa-dasaNe samuppaNNe / jaMbuddIve NaM dIve imIse NaM osappiNIe tevIsaM titthayarA puvvabhave ekkArasaMgiNo hotthA / taM jahA- ajita- saMbhava-abhiNaMdaNa-sumaI jAva pAso vaddhamANo ya / usabheNaM arahA kosalie coddasapuvvI hotthA / bhAvArtha :- jaMbUdIpa nAmanA A dvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNIkALamAM trevIsa tIrthakarone Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trevIsamuM samavAya | 117. sUryodayanA muhUrtamAM (divasanA prathama bhAgamAM) zreSTha kevaLa jJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM. jaMbudvIpa nAmanA A dvIpamAM A avasarpiNI kALanA trevIsa tIrthakaro pUrvabhavamAM agiyAra aMganA dhAraka hatA, jema ke- ajita, saMbhava, abhinaMdana, sumati, yAvatu pArzvanAtha ane mahAvIra. kauzalika RSabha arihaMta pUrvabhavamAM caudapUrvI hatA. viveyana : TIkAkArano mata che ke bAvIsa tIrthakarone prathama bhAgamAM kevaLajJAna thayuM ane mallInAtha tathA mahAvIrasvAmIne divasanA aMtima bhAgamAM kevaLajJAna thayuM. jJAtAsUtra anusAra te ucita ja che paraMtu samavAyAMga sUtramAM saMkhyA saMkalanamAM kaI vizeSa apekSA che, te vicAraNIya che. | 3 jaMbuddIve NaM dIve imIse osappiNIe tevIsaM titthaMkarA puvvabhave maMDaliyarAyANo hotthA / taM jahA- ajita-saMbhava-abhiNaMdaNa jAva pAso vaddhamANo ya / usabhe NaM arahA kosalie puvvabhave cakkavaTTI hotthA / bhAvArtha :- jebUdvIpa nAmanA dvIpamAM A avasarpiNI kALanA trevIsa tIrthaMkara pUrvabhavamAM mAMDalika rAjA hatA, jema ke- ajitanAtha, saMbhavanAtha, abhinaMdana svAmI bhAvata pArzvanAtha tathA vardhamAna svAmI, kauzalika RSabha arihaMta pUrvabhavamAM cakravartI hatA. |4| imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM tevIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / ahe sattamAe NaM puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM tevIsaM sAgarovamAiM ThiI pnnnnttaa| asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM tevIsaM paliovamAI ThiI pnnnnttaa| sohammIsANANaM devANaM atthegaiyANaM tevIsaM paliovamAi ThiI pnnnnttaa| bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti trevIsa palyopama che. sAtamI pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti trevIsa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti trevIsa palyopamanI che. saudharma-IzAna kalpamAM keTalAka devonI sthiti trevIsa palyopamanI che. [5 heTThimamajjhimagevijjANaM devANaM jahaNNeNaM tevIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / je devA heTThima heTThimagevejjayavimANesu devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM tevIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA tevIsAe addhamAsANaM ANamati vA, pANamati vA, UsasaMti vA NIsasaMti vA / tesi NaM devANaM tevIsAe vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [118] zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- adhastana madhyama (bIjA) raiveyakanA devonI jaghanya sthiti trevIsa sAgaropama che. je deva adhastana adhastana (prathama) raiveyaka vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti trevIsa sAgaropamanI che. te deva trevIsa amAse (sADA agiyAra mAse) Ana-prANa, ucchavAsa le che, niHzvAsa mUke che. te devone trevIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 6. saMtegaiA bhavasiddhiyA jIvA je tevIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissati muccissati pariNivvAissati savvadukkhANamata karissati / bhAvArtha :- keTalAka bhavya siddhika jIvo trevIsa bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parinirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-ra3 saMpUrNa Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ covIsa samavAya paNa 119. covIsamuM samavAya | PETEzzzzzzzzz paricaya : A samavAyamAM covIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che. yathA - covIsa tIrthakara, cullA himavaMta ane zikharI parvatanI jIvAo, covIsa Indra, covIsa aMgulanI uttarAyaNagata sUryanI pauruSI chAyA, gaMgA, siMdhu mahAnadIonAM udgama sthAno para covIsa kosano vistAra, nArakI ane devonI covIsa palyopama ane covIsa sAgaropamanI sthiti ane covIsa bhava karI mokSe janArA jIvono ullekha che. | 1 cauvvIsaM devAhidevA paNNattA / taMjahA - usabha, ajita, saMbhava, abhiNaMdaNa, sumaI, paumappaha, supAsa, caMdappaha, suvidhi, sIala, sijjaMsa, vAsupujja, vimala, anaMta, dhana, ti, yu, mara, mallI, muLasutraya, ni, bI, pAla, vahImALaTI bhAvArtha :- devAdhidevo covIsa che, jema ke RSabhadeva, ajitanAtha, saMbhavanAtha, abhinaMdana svAmI, sumatinAtha, padmaprabha svAmI, supArzvanAtha, caMdraprabha svamI, suvidhinAtha, zItalanAtha, zreyAMsanAtha, vAsupUjya, vimalanAtha, anaMtanAtha, dharmanAtha, zAMtinAtha, kuMthunAtha, aranAtha, mallInAtha, munisuvrata, naminAtha, neminAtha, pArzvanAtha ane vardhamAna svAmI. | 2 | cullahimavaMta-siharINaM vAsahara pavvayANaM jIvAo cauvvIsaM cauvvIsaM joyaNasahassAI Nava-battIse joyaNasae egaM aTThatIsai bhAgaM joyaNassa kiMci visesAhiyAo AyAmeNaM paNNattA / bhAvArtha :- calahimavaMta ane zikharI varSadhara parvatonI jIvAo covIsa-covIsa hajAra navaso batrIsa yojanA ane eka yojananA ADatrIsa bhAgomAMthI ekabhAgathI kaMIka vadhAre (2493ra yojana 1/38 sAdhika ardhI kaLA) lAMbI che. | 3 | cauvIsaM devaTThANA saMidayA paNNattA, sesA ahamiMdA aNiMdA apurohimA bhAvArtha :- Indra sahita covIsa devasthAna che. zeSa devasthAna Indrarahita, purohita rahita che, te devo Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 120] zrI samavAyAMga sUtra ahamiMdra kahevAya che. vivecana : Indra sahita je covIsa devasthAna che, te A pramANe che- daza jAtinA bhavanavAsI devonAM daza sthAna, ATha jAtinA vyaMtara devonAM ATha sthAna, pAMca prakAranA jyotiSI devonAM pAMca sthAna ane saudharmAdi bAra devalokanA devonuM eka sthAna, kula (10+8+5+1 = 24) covIsa thAya che. A badhAM sthAnomAM rAjA-prajA jevI vyavasthA che, mATe tenA adhipatio Indra kahevAya che. navagreveyaka ane pAMca anuttara vimAnamAM rAjA- prajAno vyavahAra vagere vyavasthA nathI, tyAM badhA devo samAna aizvarya ane samAna vaibhavavALA hoya che. te dareka pote potAnA svAmI che, tethI te 'ahamindra kahevAya che. te cauda sthAnane anindra ane apurohita kahevAya che. apurohita zabda upalakSaNa che, eTale jayAM Indra hoya che tyAM tenI sAthe sAmAnika, trAyastriza, AtmarakSaka, purohita ane lokapAla vagere paNa hoya che, paraMtu jyAM Indra nathI tyAM purohita vagere paNa hotA nathI. | 4 uttarAyaNagae NaM sUrie cauvIsaMgulie porisichAyaM NivvattaittA NaM NiaTTai / gaMgAsiMdhUo NaM mahANaIo pavahe sAtiregeNaM cauvIsaM kose vitthAreNaM paNNatte / rattA-rattavaIo NaM mahANaIo pavAhe sAtirege cauvIsaM kose vitthAreNaM paNNatte / bhAvArtha :- uttarAyaNagata sUrya covIsa AMgulanI pauruSI chAyA karIne, karka saMkrAMtinA divase sarva AvyaMtara maMDalathI nivRtta thaIne bIjA maMDalamAM Ave che. gaMgA, siMdhu mahAnadIono pravAha sAdhika covIsa covIsa kosa gAu vistAravALo che. te ja rIte raktA, raktavatI mahAnadIono pravAha paNa sAdhika covIsa covIsa kosa gAu vistAravALo che. vivecana :- zrI jaMbUdvIpa prajJAptisUtra vakSaskAra-4,sU.15mAM gaMgA-siMdhuno pravAha chassosAruM noyanAruM vikhe- savA cha yojana arthAta 2pakosa-gAu kahyo che. prastuta covIsamuM samavAya hovAthI sUtrakAre gaMgAsiMdhu nadIno pravAha sAdhika covIsa gAuno pahoLo kahyo che. 5 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM cauvIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / ahesattamAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM cauvIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM cauvIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM cauvIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121] bhAvArtha :- ratnaprabhApRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti covIsa palyopamanI che. adhaH saptama arthAta sAtamI naraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti covIsa sAgaropama che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti covIsa palyopama che, saudharma-IzAna kalpamAM keTalAka devonI sthiti covIsa palyopamanI che. | 6 | heTThima-uvarimagevejjANaM devANaM jahaNNeNaM cauvIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA heTThimamajjhimagevejjavimANesu devattAe uvavaNNA, tesi NaM devANaM ukkoseNaM cauvIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA cauvIsAe addhamAsANaM ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA NIsasaMti vA / tesi NaM devANaM cauvIsAe vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- adhastana uparima (trIjI) raiveyaka devonI jaghanya sthiti covIsa sAgaropamanI che. je deva adhatana madhyama (bIjA) raiveyaka vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti covIsa sAgaropama che. te deva covIsa ardhamAse (bAra mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che, niHzvAsa mUke che, te devone covIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 7 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je cauvIsAe bhavaggahaNehi sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha - keTalAka bhavya siddhika jIvo covIsa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-ra4 saMpUrNa Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 122] zrI samavAyAMga sUtra - paccIsamuM samavAya | paricaya : A samavAyamAM paccIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA- prathama ane aMtima tIrthakaronAM zAsanamAM pAMca mahAvratonI paccIsa bhAvanAo, mallInAtha bhagavAna paccIsa dhanuSya UMcAI, vaitADhaya parvatanI paccIsa yojananI UMcAI ane paccIsa gAu bhUmimAM UMDAI, bIjI narakanA paccIsa lAkha narakAvAsa, AcArAMgasUtranAM paccIsa adhyayana, aparyApta mithyAdaSTi vikasendriyane nAma karmanI paccIsa uttara pravRtiono baMdha, lokabindusAra pUrvanA paccIsa arthAdhikAra, nArakI ane devonI paccIsa palyopama ane paccIsa sAgaropamanI sthiti tathA paccIsa bhava karIne mokSamAM janArA jIvo vagereno ullekha che. | 1 . parima-pacchimagANaM titthagarANaM paMcajAmassa paNavIsaM bhAvaNAo paNNattAo, taM jahA- IriAsamiI maNaguttI vayaguttI AloyapANabhoyaNaM (mAtomAyAmayana) mA-baMdu-matta- LijavaMmi 6, aNuvIibhAsaNayA kohavivege lobhavivege bhayavivege hAsavivege 5, uggahaaNuNNavaNayA, uggahasImajANaNayA, sayameva uggahaM aNugiNhaNayA, sAhammiya uggaha aNuNNaviya paribhujaNayA, sAhAraNabhattapANa aNuNNaviya paDibhujaNayA 5, itthI-pasa-paMDagasaMsattagasayaNAsaNavajjaNayA, itthIkahavivajjaNayA, itthINaM iMdiyANamAloyaNavajjaNayA, puvvaraya- pavvakIliANaM aNaNusaraNayA, paNItAhAravivajjaNayA 5, soidiyarAgovaraI cakkhidiyarAgovaraI ghANidiyarAgovaraI jibhidiyarAgovaraI phAsiMdiyarAgovaraI 5 / bhAvArtha :- prathama ane aMtima tIrthakaro dvArA upadiSTa paMcayAma (pAMca mahAvrata)nI paccIsa bhAvanA che, jema ke- prANAtipAta viramaNa mahAvratanI pAMca bhAvanA -1. IryAsamiti 2. manogupti 3. vacana gupti 4. Alokita pAna-bhojana(Alokita AhAra-pANI vAparavA) 5. AdAna bhAMDamAtra nikSepaNA samiti. mRSAvAda viramaNa mahAvatanI pAMca bhAvanA- 1. vicArIne bolavuM 2. krodha viveka 3. lobha viveka 4. bhaya viveka 5. hAsya viveka. adattAdAna viramaNa mahAvratanI pAMca bhAvanA 1. makAnanI AjJA levI 2. makAnamAM sImAno khulAso karI AjJA levI 3. zakrendranI AjJA laI svayameva tuNa, kaMkara Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccIsamuM samavAya 123. Adi grahaNa karavAM 4. sAdharmika sAdhunAM upakaraNonI AjJA laI upayoga karavo 5. sAdhAraNa sAmUhika AhAra hoya, to tenI AjJA laIne vAparavo maithuna viramaNa mahAvratanI pAMca bhAvanA, jema ke1. strI, puruSa, napuMsakathI saMsakta zayana Asanano tyAga karavo 2. strI kathAno tyAga karavo 3. strInA Indriyo-aMgopAMga jovAno tyAga karavo 4. pUrvakrIDAnuM smaraNa na karavuM 5. praNita AhArano tyAga karavo. parigraha viramaNa mahAvatanI pAMca bhAvanAo, jema ke- 1. zrotendriya rAgoparati 2. cakSu Indriya rAgoparati 3. dhrANendriya rAgoparati 4. rasendriya rAgopati ane 5. sparzendriya rAgoparati. vivecana : prastu sUtramAM mahAvratonI bhAvanAonuM kathana che. bhAvanAo - bhAvanA. je saMkalpathI vicArone bhAvita athavA vAsita karavAmAM Ave, tene bhAvanA kahe che. tenAthI apAra baLa ane aparimita zakti maLe che. bhAvanAonAM baLathI asAdhya paNa sAdhya thaI jAya che. sUtrakRtAMgasUtramAM kahyuM che ke jenI bhAvanA zuddha che, te pANImAM nAva samAna che, te kinArAne prApta karIne sarva duHkhono aMta kare che, mukta thaI jAya che. jJAna, darzana, cAritra, bhakti Adi bhAvothI AtmAne bhAvita karavAmAM Ave, te dareka bhAvanAo che. pAMca mahAvratonI paccIsa bhAvanA che. te mahAvratonI sthiratA ane puSTi mATe che. madhyanA bAvIsa tIrthakaronA zAsanamAM cAturyAma dharma hoya che mATe ahIM pahelA ane chellA tIrthakaranuM grahaNa karyuM che. prathama tIrthakara RSabhadeva bhagavAna ane carama tIrthakara bhagavAna vardhamAna mahAvIra svAmIe paMca mahAvratono upadeza Apyo che ane tenI rakSAne mATe pratyeka vratanI pAMca pAMca bhAvanAonuM ciMtana, manana, AcaraNa karavAnuM paNa vidhAna che. 1. ahiMsA mahAvratanI surakSA mATe Avazyaka che ke- (1) bhUmi para daSTi rAkhIne jIvonI rakSA karatAM cAlavuM joIe (2) mananI caMcalatA upara niyaMtraNa rAkhavuM joIe (3) bolavAnA samaye niyaMtraNa rAkhIne hita, mita, priya vacana bolavuM joIe (4) sUryathI prakAzita sthAna para sArI rIte joIne khAna-pAna karavuM ane (5) vastra pAtra vagerene upADatA ane nIce rAkhatA samaye sAvadhAnI rAkhavI joIe. A prathama mahAvratanI pAMca bhAvanA che. 2. satya mahAvratanI rakSAne mATe Avazyaka che ke- (1) khUba vicArIne bolavuM joIe (2) krodhano tyAga karavo joIe(3) lobhano tyAga karavo joIe (4) bhayano tyAga karavo joIe (5) hAsya, mazkarIno tyAga karavo joIe. vicAra karyA vinA bolavAthI asatya bhASaNanI saMbhAvanA che. krodhanA, lobhanA ane bhayanA Aveza thI vyakti asatya bolI zake che ane hAsya mazkarImAM, majAka uDAvavAmAM paNa asatyano prayoga thAya che. satya mahAvratanI pUrNa rakSA mATe vicArIne bolavuM ane krodha, lobha, bhaya ane hAsyano parityAga karavo Avazyaka che. 3. acaurya mahAvratanI rakSAne mATe Avazyaka che ke - (1) koI paNa vastu grahaNa karatAM pahelAM Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 zrI samavAyAMga sUtra tenA svAmInI AjJA arthAt svIkRti levI joIe (2) makAnanI sImA ke maryAdAo nizcita karIne tyAra pachI makAna grahaNa karavuM joIe. (3) zakendranI AjJA laIne retI, paththara vagere vastu grahaNa karavA (4) potAnA sAdharmikonI AjJA laIne pachI ja tenI vastu grahaNa karavI (5) potAnA sAdharmikone AhAra pANI mATe AmaMtraNa ApyA pachI AhArAdi karavA joIe ane yAcanA karIne lAvelA bhakta pAna vagerenuM gurujananI AgaLa nivedana karI ane temanI AjJA meLavIne AhAra karavo joIe. 4. brahmacarya mahAvratanI rakSAne mATe (1) strI, pazu, napuMsakanA saMparkavALAM sthAna para sUvA athavA besavAno tyAga karavo(2) strIonI rAgavardhaka kathAono tyAga karavo(3) tenA manohara aMgaupAMgone jovAno tyAga karavo (4) pUrvakAlamAM strIo sAthe bhogavelA bhogone ane kAma krIDAone yAda na karavA (5) pauSTika, gariSTha ane rasa jemAM vadhAre hoya tevA AhArano tyAga karavo. 5. parigrahatyAga mahAvratanI rakSAne mATe pAMce IndriyonA zabdAdi ISTa viSayo para rAga ane aniSTa viSayo para dveSano tyAga karavo joIe. A bhAvanAonuM pAlana karavAthI ja pAMcanAM mahAvrata sthira ane daDha rahI zake che. mATe A bhAvanAonuM niraMtara ciMtana ane pAlana karavuM joIe. AcArAga sUtra, prazna vyAkaraNa sUtra ane prastuta samavAyAMga sUtra A traNa AgamamAM mahAvratonI paccIsa bhAvanAonuM varNana che. A traNemAM tAttvika rIte bhinnatA na hovA chatAM nAmomAM bhinnatA daSTi gocara thAya che. AgamomAM paccIsa bhAvanAonA nAma: prathama | i, nAma samavAyAMga sUtra AcArAMga sUtra | prazravyAkaraNa 1. irSA samiti 1. irSA samiti 1. irSA samiti ahiMsA 2. manogupti ra. mana parijJA 2. apApa mana mahAvrata 3. vacanagupti 3. vacanaparijJA 3. apApa vacana 4. avalokita pAna-bhojana 4. AdAna nikSepaNa samiti |4. AdAna eSaNA samiti 5. AdAna bhaMDa mAtra nikSepana pa. Alokita pAna-bhojana pa. AdAna nikSepa samiti samiti bIjuM 1. vicArIne bolavuM 1. vicArIne bolavuM 1. vicArIne bolavuM satya | |2. krodha viveka 2. krodha parijJA 2. krodha asevana mahAvrata 3. lobha viveka . lobha parijJA 3. lobha asevana 4. bhaya viveka 4. bhaya parijJA 4. bhaya asevana 5. hAsya viveka pa. hAsya parijJA 5. hAsya asevana Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccIsamuM samavAya 125 | 1. avagrahAnujJApanA 1. anuvIci mitAvagraha 1. vivikata vAsa vasati trIjuM 2. avagraha sImA parijJAna 2. anujJApita pAna-bhojana | 2. avagraha samiti yoga acaurya 3. svayaM avagraha anugrahatA 3. avagraha avadhAraNa yAcana 3. zayyA samiti yoga mahAvrata 4. sAdharmika avagraha 4. abhISNa avagraha yAcana 4. sAdhAraNa piMDa mAtra anujJApya paribhejanatA lAbha samiti yoga 5. sAdhAraNa bhakatapAna 5. sAdharmika avagraha yAcana | 5. sAdharmika vinaya prayoga anujJApya paribhUjanatA 1. strI-pazu-napuMsaka saMsakata |1. strIkathA varjana 1. asaMsakata vAsa samiti cothuM zayanAsana varjana brahmacarya |2. strIkathA varjana 2. strIaMgopAMga avalokana | 2. strIkathA varjana mahAvrata varjana 3. strI Idriya avalokanavarjana |3. pUrvabhakata bhogazruti varjana | 3. strI rUpa darzana varjana 4. pUrvabhakata-pUrvakriDIta |4. atimAtra praNita pAna | 4. pUrvabhukata bhoga-smRti varjana asmaraNa bhojana parivarjana 5. praNita AhAra varjana |. strI saMsakata zayanA sana varjana 5. praNita rasa-bhojana varjana 1. zrotendriya rAgoparati 1. manojJa-amanojJa zabda 1. manojJa-amanojJa zabdamAM pAMcamuM anAsakata anAsakata aparigraha 2. cakSurindriya rAgoparati 2. manojJa-amanojJa rUpa | 2. manojJa-amanojJa rUpamAM 3. dhrANendriya rAgoparati anAsakata anAsakata |3. manojJa-amanojJa gaMdhamAM | 3. manojJa-amanojJa gaMdhamAM anAsakata anAsakata 4. manojJa-amanojJa rasamAM | 4. manojJa-amanojJa rasamAM anAsakata anAsakata |pa. manojJa-amanojJa sparzamAM | pa. manojJa-amanojJa sparzamAM 4. jIlendriya rAgoparati 5. sparzendriya rAgoparati anAsakata anAsakata Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 126] zrI samavAyAMga sUtra | 2 mallI NaM arahA paNavIsaM dhaNuiM uDDe uccatteNaM hotthA / savve vi dIhaveyaDDapavvayA paNavIsaM joyaNANi uDTuM uccatteNaM paNNattA, paNavIsaM gAuyANi uvviddhaNaM paNNattA / doccAe NaM puDhavIe paNavIsaM NirayAvAsa sayasahassA pnnnnttaa| bhAvArtha :- mallI arihaMta paccIsa dhanuSa UMcA hatA. sarva dIrgha vaitADhaya parvata paccIsa yojana UMcA che tathA te paccIsa gAu bhUmimAM UMDA che. bIjI naraka pRthvImAM paccIsa lAkha narakAvAsa che. | 3 AyArassa NaM bhagavao sacUliAyassa paNavIsaM ajjhayaNA paNNattA, taM nahIM satthapariNNA logavijao, sIosaNIa sammattaM / AvaMti dhuya vimoha, uvahANasuyaM mahapariNNA / / 1 / / piMDesaNa sijjiriA bhAsajjhayaNA ya vattha pAesA / uggahapaDimA sattikkagA bhAvaNA ya vimuttI ya / / 2 / / NisIhajjhayaNaM paNuvIsaimaM / bhAvArtha :- cUlikA sahita bhagavAna AcArAMga sUtranAM pacIsa adhyayana che, jema keH- (1) zastra parijJA (2) lokavijaya (3) zItoSNIya (4) samyakatva (5) AvaMtI (6) dhUta (7) vimoha (8) upadhAna zruta (9) mahA parijJA (10) piMDeSaNA (11) zayyA (12) IryA (13) bhASA adhyayana (14) vaaiSaNA (15) pAaSaNA (16) avagraha pratimA (17) sarvekeka adhyayana sthAna (18) niSAdhikA (19) uccAra pragnavaNa (20) zabda (21) rUpa (rara) parakriyA (23) anyonya kriyA (24) bhAvanA adhyayana ane (25) vimukti adhyayana sahita nizItha adhyayana paccIsamuM kaheluM che. vivecana : prastuta satramAM cUlikA sahita AcArAMga satranA 25 adhyayana kahyA che. AcArAMga satranA be zrutaskaMdhamAM 25 adhyayana che. temAM bhAvanA ane vimukti, A be adhyayana anya sUtramAMthI ahIM saMkalita hovAnA kAraNe tene cUlikA kahI zakAya che. A paccIsamuM samavAya hovAthI paccIsamAM kramAMka mAM vimukti adhyayana ane nizItha adhyayana baMneno samAveza karyo che. prAcIna samayamAM nizIthasUtra AcArAMgasUtranA adhyayana rUpe hatuM. tenI pratIti praznavyAkaraNasUtra ane Avazya sUtrathI thAya che. kuvAna gAvA2MMhi 28 prakAranA AcAra prakalpa kahyAM che. AvA2: prathama, tasya pUchatpa: adhyayana vizeSo nizamitra pa2miyAnamA AcAra zabdathI prathama aMga AcArAMgasUtranA 25 adhyayana grahaNa thAya che ane Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paccIsamuM samavAya 127 prakalpa zabdathI nizIthasUtranA traNa adhyayana grahaNa thAya che. A rIte A cAra prakalpanA adhyayana che. ahIM vimukti ane nizItha adhyayananuM paccIsAmA kramAMkamAM sAthe grahaNa karyu che. 4 micchAdiTThivigaliMdie NaM apajjattae saMkiliTThapariNAme NAmassa kammassa paNavIsaM uttarapayaDIo NibaMdhai, taM jahA - tiriyagatiNAmaM vigaliMdiya- jAtiNAmaM orAliyasarIraNAmaM teagasarIraNAmaM kammaNasarIraNAmaM, huMDaThANaNAmaM, orAliasarIraMgovaMgaNAmaM chevaTThasaMghayaNaNAmaM, vaNNaNAmaM, gaMdhaNAmaM, rasaNAmaM, pAsaLAma, tiriyALupubligAma, anu tadugAma, vavAyakhAma, talagAma, vAvagAma, apAttayagAma, patteyasarIgAma, adhigAma, asumaLAma, duzmananAma, aNAdejjaNAmaM, ajasokittiNAmaM, NimmANaNAmaM / bhAvArtha :- saMkliSTa pariNAmavALA aparyAptaka mithyAdaSTi vikalendriya jIvo nAma karmanI paccIsa uttara prakRtio bAMdhe che, jema ke- (1) tiryaMcagati nAma (2) vikalendriyajAti nAma (3) audArikazarIra nAma (4) tejasazarIra nAma (5) kAryaNazarIra nAma (6) huMDasaMsthAnanAma (7) audArikazarIra aMgopAMga nAma (8) chevaTu (sevArtA) saMhanananAma (9) varNanAma (10)gaMdhanAma (11) rasanAma (12) spazanAma (13) tiryaMca anupUrvInAma (14) agurulaghunAma (15) upaghAtanAma (16) trasanAma (17)bAdara nAma (18) aparyAptanAma (19) pratyekazarIranAma (20) asthiranAma (21) azubhanAma (22) durbhAga nAma (23) anAdeyanAma (24) apayazakIrtinAma (25) nirmANanAma. vivecana : atyaMta saMkaleza pariNAmothI yukta mithyAdaSTi aparyAptaka vikalendriya jIva nAmakarmanI A paccIsa prakRtio bAMdhe che. vigaliMdiya jAtiNAmaM vikalendriya jAtinAma. AgamamAM beIndriya, teIndriya ane paMcendriya jIvone vigalendriya saMjJA ApavAmAM AvI che, paraMtu nAmakarmanI prakRtiomAM jAti nAma karmamAM vigalendriyajAtinAmakarma nathI. tyAM nAmakarmanI 14 piMDaprakRtimAM jAtinAma karma che ane tenI uttara prakRti pAMca che,- 1. ekandriya jAtinAma. 2. beIndriya jAtinAma. 3. tendriya jAtinAma. 4. cauIndriya jAti nAma ane 5. paMcendriya jAtinAma, A pAMca prakAranuM kathana che. ahIM paccIsamA paccIsa prakRtionuM saMkalana karavA zAstraprakAre beIndriya,tendriya, caurendriyanuM pRthak pRthak kathana na karatAM samuccaya rIte vikalendriyajAtinAma zabdano prayoga karyo che. - 5 gaMgA-siMdhUo NaM mahANaIo paNavIsaM gAuyANi puhutteNaM duhao ghaDamuhapavittieNaM muttAvalihArasaMThieNaM pavAteNa paDaMti / rattA-rattAvaIo Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zrI samavAyAMga sUtra NaM mahANaIo paNavIsaM gAuyANi puhutteNaM makaramuhapavittieNaM muttAvalihArasaMThieNaM pavAteNa paDaMti / bhAvArtha :- gaMgA, siMdhu mahAnadIo paccIsa gAu moTA ghaDAnA mukhanI samAna mukhathI nIkaLIne muktAvalInA hAranA AkAravALA dhodharUpe banne dizAomAM (pUrvathI gaMgA ane pazcimathI siMdhu) uparathI nIce paDe che. tevI ja rIte raktA-raktavatI mahAnadIo paNa paccIsa gAu moTA magaranA mukhanI samAna mukhathI nIkaLIne muktAvalI hAranA AkAravALA dhodharUpe banne dizAomAM (pUrvathI raktA ane pazcimathI raktavatI) uparathI nIce paDe che. vivecana : cullahimavaMta varSadhara parvata upara sthita padmadrahanA pUrvatoraNa dvArathI gaMgAnadI ane pazcima dizAnA toraNa dvArathI sindhu nadI nIkaLe che. evI rIte zikharI parvata upara sthita puMDarIkadrahanA pUrvI toraNadvArathI raktA mahAnadI ane pazcimI toraNa dvArathI raktavatI mahAnadI nIkaLe che. e cAre mahAnadIo drahomAMthI nIkaLIne pahelA pAMcaso pAMcaso yojana sudhI parvatanI upara ja vahe che, tyAra pachI gaMgA, siMdhunadI bharata kSetranI tarapha dakSiNAbhimukha thaIne ane raktA, raktavatI nadI airAvata kSetranI tarapha uttarAbhimukha thaIne pRthvI para avasthita potAnA nAmavALA gaMgAkuMDa Adi prapAta kuMDomAM paDe che. parvatathI paDavAnA sthAna para tene nIkaLavA mATe moTA vajamaya mukha banelA che, tenuM mukha parvatanI tarapha ghaDAnA mukha samAna goLa che ane bharata Adi kSetronI tarapha magaranA mukhanI lAMbI jIbha samAna che tathA parvatathI nIce bhUmi tarapha paDatI pANInI dhArA motIonA hajAra seravALA hAranI samAna dekhAya che. A jaladhArA paccIsa gAu athavA savA cha yojana pahoLI thAya che. (ahIM mULa pAThamAM gaMgA siMdhune mATe ghaDAnA mukhano AkAra ane rakta-raktavatI mATe magaranA mukhano AkAra kahyo che, temAM jaMbUdrIpa prajJapti sUtra sAthe tAttvika virodha nathI. vastutaH nadImukha parvata tarapha ghaDAkAre che ane kSetratarapha magaranA mukhAkAre che. ahIM eka--eka bAjunA AkAranuM kathana karyuM che.) 6 logabiMdusArassa NaM puvvasa paNavIsaM vatthU paNNattA / bhAvArtha :- lokabindusAra nAmanA caudamA pUrvamAM paccIsa vastu (arthAdhikAra) che. 7 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM paNavIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA ahesattamAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM paNavIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM paNavIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu devANaM atthegaiyANaM paNavIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | paccIsamuM samavAya 129 bhAvArtha :- ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti paccIsa palyopama che. adhakhama arthAta sAtamI mahAtama prabhAnaraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti paccIsa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti paccIsa palyopamanI che. saudharma-IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti paccIsa palyopamanI che. 8 majjhimaheTThimagevejjANaM devANaM jahaNNeNaM paNavIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / je devA heTThimauvarimagevejjagavimANesu devattAe uvavaNNA, tesi NaM devANaM ukkoseNaM paNavIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA paNavIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA, pANamaMti vA, ussasaMti vA, NissasaMti vA / tesi NaM devANaM paNavIsaM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- madhyama adhastana (cothA) raiveyaka devonI jaghanya sthiti paccIsa sAgaropama che. je deva adhastana uparima (trIjA) raiveyaka vimAnomAM devarUpethI utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti paccIsa sAgaropamanI che. te deva paccIsa ardhamAse (sADA bAra mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone paccIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. |9saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je paNavIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :- keTalAka bhavyasiddhika jIvo paccIsa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta thaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-rapa saMpUrNa Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 130] zrI samavAyAMga sUtra - chavvIsamuM samavAya | zezzzzzzzzzzz paricaya : A samavAyamAM chavvIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM kathana che, yathA-dazAzrutaskaMdha, bRhatkalpasUtra tathA vyavahAra sUtranA chavvIsa uddezanakAla, abhavya jIvonI mohanIya karmanI chavvIsa prakRtio, nArakIo ane ane devonI chavvIsa palyopama ane chavvIsa sAgaropamanI sthitinuM varNana ane chavvIsa bhava karI mukta thanArA jIvono ullekha che. | 1 chavvIsaM dasakappavavahArANaM uddesaNakAlA paNNattA, taM jahA- dasa dasANaM, cha kappassa, dasa vavahArassa / bhAvArtha :- dazAzrutaskaMdha sUtra, bRhakalpa sUtra ane vyavahAra sUtranA chavvIsa uddezana kAla che, jema ke- dazAzruta skaMdhasUtranA daza, bRhatkalpasUtranA che ane vyavahArasUtranA dasa, A pramANe chavvIsa uddezanakAla che. vivecana : Agama athavA zAstranI vAcanA ApavAnA kALane uddezanakALa kahe che. je zrutaskaMdhamAM jeTalAM adhyayana athavA je adhyayanamAM jeTalA uddezaka hoya che, teTalA tenA uddezanakALa paNa hoya che. ahIM be sUtramAM uddezaka che ane eka sUtramAM dazA' che. te badhAnI saMkhyA chavvIsa thAya che. 2 abhavasiddhiyANaM jIvANaM mohaNijjassa kammassa chavvIsaM kammaMsA saMtakammA paNNattA, ta jahA- micchattamohaNijja, solasa kasAyA, itthIvee purave napusavaveda, hA, arati, ti, maya, sojA, kuNuMcha I abhavya siddhika jIvone mohanIya karmanI chavvIsa karmaprakRti sattAmAM hoya che, jemake -(1) mithyAtva mohanIya (2-17) soLa kaSAya (18) strIveda (19) puruSaveda (20) napuMsakaveda (21) hAsya (22) arati (23) rati (24) bhaya (25) zoka (26) jugupsA. vivecana : mohanIya karmanI 28 prakRti che. temAM darzana mohanIyanI (1) mithyAtva mohanIya. (2) Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavvIsamuM samavAya mizramohanIya ane (3) samakita mohanIya,A traNa prakRti che. temAMthI baMdha yogya eka mithyAtva mohanIya ja che. arthAt mohanIyakarmanI 26 prakRti baMdha yogya che. 131 jyAre koI jIva sarva prathama vAra samyag darzana prApta kare che tyAre te jIva mithyAtva mohanIyanA dalikonA traNa puMja kare che. eTale ke mithyAtva mohanIyanA dalikonuM zuddhikaraNa kare che. zuddha thayelA daliko samakita mohanIya, ardhazuddha thayelA daliko mizra mohanIya kahevAya che ane azuddha puMja mithyAttva mohanIya rUpe ja rahe che. A rIte traNa puMjanI prakriyA pachI mizra mohanIya ane samakita mohanIya satAne prApta thAya che. tyAre te jIvane mohanIya karmanI aThayAvIsa prakRtionI sattA thAya che. abhavya jIva kyAre ya samyagdarzanane prApta karatA nathI tethI te jIvo anAdi mithyAtva mohanIyakarma dalikonA traNa puMja paNa karI zakatA nathI tethI tene haMmezAM mohanIya karmanI chavvIsa prakRtio ja sattAmAM rahe che. mizra mohanIya ane samyaktva mohanIyanI sattA tene hotI nathI. 3 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM chavvIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / ahesattamAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM chavvIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM chavvIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA | sohammIsANesu NaM kappesu atthegaiyANaM devANaM chavvIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti chavvIsa palyopamanI che. adhastana sAtamI mahAtamaHprabhAnaraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti chavvIsa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti chavvIsa palyopamanI che. saudharma- IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti chavvIsa palyopama che. 4 majjhima majjhima gevejjayANaM devANaM jahaNNeNaM chavvIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / je devA majjhima heTThima gevejjaya vimANesu devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM chavvIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / teNaM devA chavvIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, NIsasaMti vA / tesi NaM devANaM chavvIsaM vAsasahassehiM AhAraTThe samuppajjai / bhAvArtha :- madhyama madhyama (pAMcamAM) traiveyaka devonI jaghanya sthiti chavvIsa sAgaropamanI che, je deva madhyama adhastana (cothA) traiveyaka vimAnomAM devarupa utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti chavvIsa sAgaropamanI che. te devo chavvIsa ardhamAse (tera mahine) Ana-prANa, ucchvAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone chavvIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 | zrI samavAyAMga sUtra |5| saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je chavvIsehiM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhisaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :- keTalAka bhavyasiddhika jIvo chavvIsa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-raka saMpUrNa Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyAvIsamuM samavAya 133 satyAvIsamuM samavAya - (PP/EP|||FP||||P// paricaya : A samavAyamAM satyAvIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che, yathA - sAdhuonA satyAvIsa guNo, nakSatra mahinAnA satyAvIsa divasa, vedaka samyaktvanA baMdha rahita jIvanI mohanIya karmanI satyAvIsa prakRtio, zrAvaNa sudI sAtamanA divase satyAvIsa aMgulanI pauruSIya chAyA temaja nArakI ane devonI satyAvIsa palyopama tathA satyAvIsa sAgaropamanI sthitinuM varNana che ane satyAvIsa bhava karI mokSa janArA jIvono ullekha che. 1 sattAvIsaM aNagAraguNA paNNattA, taM jahA- 1. pANAivAyAo veramaNaM 2. musAvAyAo veramaNaM 3. adiNNAdANAo veramaNaM 4. mehuNAo veramaNaM 5. pariggahAo veramaNaM 6. soiMdiyaNiggahe 7. cakkhidiyaNiggahe 8. ghANidiyaNiggahe 9. jibbhidiyaNiggahe 10. phAsiMdiyaNiggahe 11. kohavivege 12. mANavivege 13. mAyAvivege 14. lobhavivege 15. bhAvasacce 16. karaNasacce 17. jogasacce 18. khamA 19. virAgayA 20. maNasamAhAraNayA 21. vayasamAhAraNayA 22. kAyasamAhAraNayA 23. NANasaMpaNNayA 24. daMsaNasaMpaNNayA 25. carittasaMpaNNayA 26. veyaNA ahiyAsaNayA 27. mAraNaMtiya ahiyAsaNayA / bhAvArtha :- sAdhuonA satyAvIsa guNa che, jema ke- 1. prANAtipAta viramaNa 2. mRSAvAda viramaNa 3. adattAdAna viramaNa 4. maithuna viramaNa 5. parigraha viramaNa 6. zrotendriya nigraha 7. cakSurindriya nigraha 8. ghrANendriya nigraha 9. rasendriya nigraha 10. sparzendriya nigraha 11. krodha viveka 12.mAna viveka 13. mAyA viveka 14. lobha viveka 15. bhAva satya 16. karaNa satya 17. yoga satya 18. kSamAvaMta 19.vairAgyavaMta 20. mana:samAdhAraNatA 21. vacanasamAdhAraNatA 22. kAyasamAdhAraNatA 23. jJAna saMpannatA 24. darzana saMpannatA 25. cAritra saMpannatA 26. vedanA sahanatA ane 27. mAraNAMtika kaSTa sahanatA. vivecana : prastuta sUtramAM aNagAra, zramaNonA 27 guNonuM varNana che. temAM (1thI 5)prANAtipAta viramaNa Adi pAMca mahAvrata mUlaguNa rUpa che, zeSaguNo uttara guNa rUpa che. (thI 10)pAMce ya IndriyonA viSayono nigraha karavo arthAt tenI ucchaMkhala pravRttine rokavI, temAM rAga-dveSa na karavA,(11thI 14)krodhAdi cAre Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 134 ] zrI samavAyAMga sUtra kaSAyono viveka arthAt parityAga karavo.(15) aMtarAtmAnI zuddhine bhAva satya kahe che.(16) pratilekhana vagere kriyA karatA samaye pUrNa sAvadhAnI rAkhavI, te karaNa satya che. (17)mana, vacana, kAyA A traNeya yogonI zuddhi, pavitratA rAkhavI te yoga satya che. (18)manathI paNa krodha dveSa ane abhimAnanA bhAva jAgRta thavA na devA, te kSamAguNa che. (19)koI paNa vastumAM Asakti bhAva na rAkhavo, saMsArathI udAsIna ane mokSa prati utsAhI rahevuM,te vairAgya guNa che. (20thI rara)mana, vacana ane kAyAnI azubha pravRttino nirodha karI tene zubhamAM sthira rAkhavA, te samAdhAraNatA kahevAya che. (23thI 25)samyagadarzana, jJAna, cAritrathI yukata hovuM, te saMpannatA che. (26)ThaMDI, garamI vagere vedanAne sahana karavI, te vedanA sahanatA che. (27)maraNanA samaye sarva prakAranA parISaha ane upasargane sahana karavA tathA koI vyakti dvArA AvanAra mAraNAMtika kaSTane sahana karatAM samaye paNa tenA prati kalyANakArI mitranI buddhi rAkhavI tene mAraNAMtika sahanatA kahevAya che. | 2 jaMbuddIve dIve abhiivajjehiM sattAvIsAe NakkhattehiM saMvavahAre vttttti| egaMmege NaM NakkhattamAse sattAvIsAhiM rAidiyAhiM rAidiyaggeNaM pnnnntte| sohammIsANesu kappesu vimANa puDhavI sattAvIsaM joyaNasayAI bAhalleNaM paU TI bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA A dvIpamAM abhijita nakSatrane choDIne zeSa satyAnIsa nakSatro dvArA mAsa vagereno vyavahAra pravarte che. rAtri divasanI gaNanAnI apekSAe nakSatra mAsa satyAvIsa divasa rAtanA hoya che. saudharma -IzAna kalpanA vimAnonI pRthvI satyAvIso (2700) yojana jADAi (UMDAI) dharAve che. | 3 veyagasammatta baMdhovarayassa NaM mohaNijjassa kammassa sattAvIsaM uttarapagaDIo saMtakammaMsA paNNattA / sAvaNasuddha sattamIsu NaM sUrie sattAvIsaMguliyaM porisicchAyaM NivvattaittA NaM divasakhettaM NivaTTemANe rayaNikhettaM abhiNivaDDemANe cAraM carai / bhAvArtha :- vedaka samyakatvanA baMdhathI uparata jIvane mohanIya karmanI satyAvIsa prakRtionI sattA hoya che. zrAvaNa sudI sAtamanA divase sUrya satyAvIsa aMgulanI pauruSI chAyA adhika karIne divasa kSetra ochuM karato ane rAtrinA kSetrane vadhArato saMcAra kare che. vivecana : prastuta sUtramAM vedaka samyakatvanA baMdhathI uparata jIvanI mohanIya karmanI sattAgata prakRtionuM vidhAna che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyAvIsa samavAya 135 vecANasmatta vaMdhovarayasa... vedaka samyakatvanA baMdhathI uparata jIvone mohanIya karmanI satyAvIsa prakRti satAmAM hoya che. kSAyika samyakatvanI prApti pUrve kSAyopathamika samyakatvanA chellA samayane athAtu samakita mohanIya karmanA chellA pudagalonuM vedana thatuM hoya tene vedaka samakti kahe che. darzanamohanIyakarmanI traNa prakRtiomAMthI baMdha yogya eka mithyAtva mohanIyakarma ja che. samakita mohanIyano baMdha thato nathI. mithyA mohanIyanA daliko ja zuddha thAya, tyAre te samyakatva mohanIya karma kahevAya che. A sUtramAM 'vedaka samyakatvano baMdha' zabda prayoga che paNa teno artha mithyAtva mohanIyano baMdha ane tenAthI uparata arthAtu mithyAtva mohanIya karmano baMdha viccheda thAya tema samajavuM joIe. kSAyika samyakatvanI prApti pUrvenI eka samayanI sthitimAM mithyAtva mohanIya karmaprakRtinI sattA paNa samApta thai jAya che, tethI vedaka samakitanI sthitimAM jIvane mithyAtva mohanIya ne choDIne mohanIyakarmanI zeSa satyAvIsa prakRti sattamAM hoya che. |4 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM sattAvIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / ahesattamAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM sattAvIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM sattAvIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM sattAvIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- AratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti satyAvIsa palyopamanI che. adhasaptama arthAta sAtamI mahAtamaprabhA naraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti satyAvIsa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti satyAvIsa palyopamanI che. saudharma-IzAna kalpamAM keTalAka devonI sthiti satyAvIsa palyopamanI che. 5 majjhima-uvarimagevejjayANaM devANaM jahaNNeNaM sattAvIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA majjhimamajjhima gevejjayavimANesu devattAe uvavaNNA, tesi NaM devANaM ukkoseNaM sattAvIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / te NaM devA sattAvIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA, pANamaMti vA, ussasaMti vA, NIsasaMti vA / tesi NaM devANaM sattAvIsaM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- madhyama uparima (chaThThA) raiveyaka devonI jaghanya sthiti satyAvIsa sAgaropamanI che. je deva madhyama- madhyama (pAMcamA) raiveyaka vimAnomAM devarUpethI utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti satyAvIsa sAgaropamanI che. te deva satyAvIsa ardha mAse (sADA tera mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 zrI samavAyAMga sUtra che ane niHzvAsa mUke che. te devone satyAvIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 6 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je sattAvIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM krissNti| bhAvArtha :- keTalAka bhavyasiddhika jIvo satyAvIsa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta thaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-27 saMpUrNa Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThyAvIsa samavAya 137 - aThayAvIsamuM samavAya - PETEzzzzzzzzz paricaya : A samavAyamAM aThayAvIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM kathana che, yathA - AcAra kalpanA aThyAvIsa prakAra, bhavasiddhika jIvomAM mohanIya karmanI aThyAvIsa prakRtio, Abhinibodhika jJAnanA aThyAvIsa prakAra, IzAna kalpamAM aThyAvIsa lAkha vimAna, devagati nAmakarma bAMdhanArA jIvone nAmakarmanI aThyAvIsa prakRtiono baMdha, narakagati nAmakarma bAMdhanArA jIvone paNa aThyAvIsa azubha prakRtiono baMdha, nArakI ane devonI aThyAvIsa palyopama ane aThyAvIsa sAgaropamanI sthitinuM varNana che ane aMte aThyAvIsa bhava karI mokSamAM janArA jIvono ullekha che. |1 aTThAvIsavihe AyArapakappe paNNatte, taM jahA- 1. paMcarAI ArovaNA 2. dasarAI ArovaNA 3. paNNarasa rAI ArovaNA 4. vIsai rAI ArovaNNA 5. paNavIsai rAI ArovaNA 6. mAsiA ArovaNA 7. sapaMcarAI mAsiA ArovaNA 8. sadasarAI mAsiyA ArovaNA 9. sapaNNarasarAI mAsiA ArovaNA 10. savIsai rAI mAsiA ArovaNA 11. sapaNavIsairAI mAsiA ArovaNA 12. do mAsiA ArovaNA 13. sapaMcarAI do mAsiA ArovaNA evaM jAva 19-24. caumAsiA ArovaNA 25. ugghAiyA ArovaNA 26. aNugghAiyA ArovaNA 27. kasiNA ArovaNA 28. akasiNA aarovnnaa| etAvatAva Ayarapakappe etAvatAva Ayariyavve / bhAvArtha :- AcArakalpanA aThyAvIsa prakAra che, jema ke- 1. pAMca divasanI AropaNA 2. dasa divasanI AropaNA 3. paMdara divasanI AropaNA 4. vIsa divasanI AropaNA 5. paccIsa divasanI AropaNA 6. eka mahinAnI AropaNA 7. eka mahino ane pAMca divasanI AropaNA 8. eka mahino ane dasa divasanI AropaNA 9. eka mahino ane paMdara divasanI AropaNA 10. eka mahino ane vIsa divasanI AropaNA 11. eka mahino ane paccIsa divasanI AropaNA 12. be mahinAnI AropaNA 13. be mahinA ane pAMca divasanI AropaNA A prakAre yAvata (pAMca pAMca divasa vadhAratAM) 19-24. cAra mahinAnI AropaNA 25. laghu prAyazcitta AropaNA 26. guru prAyazcitta AropaNA 27. pUrNa AropaNA 28. apUrNa AropaNA. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 138] zrI samavAyAMga sUtra vivecana : koI paNa prAyazcitta cAlatuM hoya temAM ochAmAM ochI pAMca divasanI AropaNA karavAmAM Ave che, pachI pAMca-pAMca divasa vadhArIne AropaNA karI zakAya che. ema cAra mahinA sudhInA covIsa vikalpa thAya. (25) uttaraguNa vagere haLavA doSanuM laghu prAyazcitta hoya tene,"3yA' kahevAya ane (26)mULa guNamAM ke bIjA koI bhAre doSa hoya to tenuM guru prAyazcitta hoya che, tene ja "anuyAya' kahevAya che. (2)chaTa vinAnI saMpUrNa eka mahinA vagerenI AropaNA karavI, te A "@fsa' nAmanI satyAvIsamI AropaNA che. (28) chUTa ApIne mahinAnI AropaNA (prAyazcita)ne paMdara divasa ane be mahinAnI AropaNAne vIsa divasanI AropaNA karavI te "akasiNA" nAmanI aThyAvIsamI AropaNA che. 2 bhavasiddhiyANaM jIvANaM atthegaiyANaM mohaNijjassa kammassa aTThAvIsaM kammaMsA saMtakammA paNNattA / taM jahA- sammattaveyaNijja micchattaveyaNijja sammAmicchattaveyaNijja, solasa kasAyA, Nava NokasAyA / bhAvArtha :- keTalAka bhavya siddhika jIvone mohanIya karmanI aThyAvIsa prakRti sattAmAM hoya che, jema ke samyakatva vedanIya, mithyAtva vedanIya ane mizra vedanIya, soLa kaSAya ane nava nokaSAya. vivecana : prastuta sUtramAM sUtrakAre darzana mohanIyanI traNa prakRti sAthe mohanIyanA badale vedanIya zabdano prayoga karyo che. ahIM ATha karmamAM trIjuM vedanIya karma grahaNa karavAnuM nathI. vedana karavuM, bhogavavuM, udayamAM AvatA karmanuM phaLa anubhavavAnA arthamAM 'vedanIya' zabdano prayoga thayo che. atthanA miiAna- keTalAka bhavya siddhika prayogathI samyakatvane prApta bhavyasiddhika jIvonuM grahaNa thAya che kAraNake tene ja mohanIyanI 28 prakRtinI satA saMbhave che. prathamavAra samyaktva prApta thAya tyAre samakti mohanIya ane mizramohanIya prakRti satAne prApta thAya che. anAdi mithyAtvI bhavasiddhika jIvane 26 prakRtija sattAmAM hoya che. | 3 AbhiNibohiyaNANe aTThAvIsavihe paNNatte / taM jahA- soiMdiya atthAvaggahe 1, cakkhidiya atthAvaggahe 2, ghANiMdiya atthAvaggahe 3, jibhidiya atthAvaggahe 4, phAsidiya atthAvaggahe 5, NoiMdiya atthAvaggahe 6, soiMdiya vaMjaNoggahe 7, ghANiMdiya vaMjaNoggahe 8, jibhidiya vaMjaNovaggahe 9, phAsidiya vaMjaNoggahe 10, soiMdiyaIhA 11, cakkhidiyaIhA 12, Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThyAvIsa samavAya. [ 139 ] ghANiMdiyaIhA 13, jibhidiyaIhA 14, phAsiMdiyaihA 15, NoiMdiyaIhA 16, soiMdiyAvAe 17, cakkhidiyAvAe 18, ghANidiyAvAe 19, jibhidiyAvAe 20, phAsiMdiyAvAe 21, NoidiyAvAe 22, soidiya dhAraNA 23, cakkhidiya dhAraNA 24, ghANidiya dhAraNA 25, jibhidiya dhAraNA 26, phAsidiya dhAraNA 27, Noidiya dhAraNA 28 / bhAvArtha - Abhinibodhika jJAnanA aThayAvIsa prakAra che, jema ke- (1) zrotendriya arthAvagraha (2) cakSurindriya arthAvagraha(3) ghrANendriya arthAvagraha(4) jilaeNndriya arthAvagraha(5) sparzendriya arthAvagraha (6) noIdriya arthAvagraha(7) zrotendriya vyaMjanAvagraha (8) dhrANendriya vyaMjanAvagraha(9) jilaeNndriya vyaMjanAvagraha (10) sparzendriya vyaMjanAvagraha (11) zrotendriya IhA (12) cakSurindriya IhA (13) dhrANendriya IhA (14) jilaeNndriya IhA (15) sparzendriya IhA (16) noIdriya IhA (17) zrotendriya avAya (18) cakSurindriya avAya (19) dhrANendriya avAya (20) jihendriya avAya (21) sparzendriya avAya (22) noIdriya avAya (23) zrotendriya dhAraNA (24) cakSurindriya dhAraNA (25) ghrANendriya dhAraNA (ra) jihendriya dhAraNA (27) sparzendriya dhAraNA (28) noIndriya dhAraNA. vivecana : koI paNa padArtha jANatAM pahelAM A kaMIka che' evo aspaSTa AbhAsa thAya che, tene darzana kahe che. tyAra pachI tarata ja kaMIka spaSTa paraMtu avyakta bodha thAya che, tene vyaMjanAvagraha kahe che. tyAra pachI 'A manuSya che', evuM sAmAnya jJAna thAya tene arthAvagraha kahe che. tyAra pachI te jANavAnI IcchA thAya che ke A manuSya baMgALI che ke madrAsI? A jijJAsA pachI A madrAsI hovo joie, tevA nizcaya tarapha DhaLatA jJAnane IhA kahe che. pachI tenI bolI vagere sAMbhaLIne nizcaya thaI jAya che ke A baMgALI nathI paNa madrAsI ja che, A pramANe nizcayAtmaka jJAnane avAya kahe che. te ja jJAna jyAre daDha thaI jAya tyAre tene dhAraNA kahe che. smaraNa svayaM dhAraNAnuM eka aMga che. | mana ane cakSurindriyathI vyaMjanAvagraha thato nathI kema ke, temAM joyelI ke vicArelI vastu vyakta ja thaI jAya che, paraMtu vyaMjanAvagrahamAM vastu athavA jJAna avyakta (aspaSTa) hoya che. arthAvagraha, IhA, avAya ane dhAraNA e cAre ya jJAna pAMca Indriya ane chaThThA manathI thAya che tethI A cArane cha thIguNatA (44624) covIsa bheda thAya che. mana ane cakSu sivAyanI cAra IndriyothI vyaMjanAvagraha thAya che tethI te cAra bhedone uparanA covIsa bhedonI sAthe joDI devAthI (24+4=28) aThyAvIsa bheda Abhinibodhika jJAnanA che. manane 'noIndriya' kahe che, kema ke te bahAra dekhAtuM nathI, paraMtu vicAra dvArA tenA astitvanuM parijJAna avazya thAya che. | 4 IsANe NaM kappe aTThAvIsaM vimANAvAsa sayasahassA paNNattA / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- IzAna kalpamAM aThyAvIsa lAkha vimAna AvAsa che. 5 jIve NaM devagaimmi baMdhamANe NAmassa kamassa aTThAvIsaM uttarapagaDIo NibaMdhai / taM jahA- devagaiNAmaM paMcidiyajAiNAmaM, veDavviyasarIraNAmaM, teyagasarIraNAmaM, kammaNasarIraNAmaM, samacauraMsasaMThANaNAmaM, veDavviya sarIraMgovaMgaNAmaM, vaNNaNAmaM, gaMdhaNAmaM, rasaNAmaM, phAsaNAmaM, devANupuvviNAmaM, agurulahu huNAmaM, uvaghAyaNAmaM, parAghAyaNAmaM, ussAsaNAma , pasatthavihAyogaiNAmaM, tasaNAmaM, bAyaraNAmaM, pajjattaNAmaM, patteyasarIraNAmaM, thirAthirANaM, subhAsubhANaM, AejjANArajjANaM, donhaM aNNayaraM egaM NAmaM NibaMdhai, subhagaNAmaM, sussaraNAmaM, jasokittiNAmaM, NimmANaNAmaM / , bhAvArtha :- devagatine bAMdhanAro jIva nAmakarmanI aThyAvIsa uttara prakRtione bAMdhe che, te A pramANe che 1. devagati nAma 2. paMcendriyajAti nAma 3. vaikriyazarIra nAma 4. tejasazarIra nAma 5. kAryaNazarIra nAma 6. samacaturasasaMsthAna nAma 7. vaikriyazarIra aMgopAMga nAma 8. varNa nAma 9. gaMdha nAma 10. rasa nAma 11. sparza nAma 12. devAnupUrvI nAma 13. agurulaghu nAma 14. upaghAta nAma 15. parAghAta nAma 16. ucchvAsa nAma 17. prazasta vihAyogati nAma 18. trasa nAma 19. bAdara nAma 20. paryApta nAma 21. pratyeka zarIra nAma 22. sthira--asthira nAmamAMthI koI paNa eka 23. zubha-azubha nAmamAMthI koI paNa eka 24. Adeya-anAdeya nAmamAMthI koI paNa eka 25. subhaga nAma 26. susvara nAma 27. yazakIrti nAma 28. nirmANa nAma; A aThyAvIsa prakRtione bAMdhe che. 6 evaM ceva NeraiyA vi, NANattaM- appasatthavihAyogaiNAmaM huMDagasaM ThANaNAmaM athiraNAmaM dubbhagaNAmaM asubhaNAmaM dussaraNAmaM aNAdijjaNAmaM ajasokittiNAmaM NimmANaNAmaM / bhAvArtha :- A rIte narakagatine bAMdhanAra jIva paNa nAma karmanI aThayAvIsa prakRtione bAMdhe che paraMtu vizeSatA e che ke narakagativALo jIva prazasta prakRtine badale aprazasta prakRtine bAMdhe che, jema ke- aprazasta vihAyogati nAma, huDaka saMsthAna nAma, asthira nAma, durbhaga nAma, azubha nAma, duHsvara nAma, anAdeya nAma, ayazakIrti nAma ane nirmANa nAma. 7 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM aTThAvIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / ahe sattamAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM aTThAvIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThyAvIsa samavAya | 141 / aTThAvIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu devANaM atthegaiyANaM aTThAvIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhAputhvInA keTalAka nArakIonI sthiti aThyAvIsa palyopamanI che. adhasaptama sAtamI naka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti aThyAvIsa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti aThyAvIsa palyopamanI che. saudharma ane IzAna kalpamAM keTalAka devonI sthiti aThyAvIsa palyopamanI che. 8 uvarimaheTThimagevejjayANaM devANaM jahaNNeNaM aTThAvIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA majjhimauvarimagevejjaesu vimANesu devattAe uvavaNNA, tesi NaM devANaM ukkoseNaM aTThAvIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA aTThAvIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, NIsasaMti vA / tesi NaM devANaM aTThAvIsAe vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- uparima adhatana (sAtamAM) raiveyaka devonI jaghanya sthiti aThyAvIsa sAgaropamanI che. je deva madhyama uparima (chaThThA) raiveyaka vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti aThyAvIsa sAgaropamanI che. te deva aThyAvIsa ardhamAse (cauda mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone aThyAvIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. |9saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je aTThAvIsAe bhavaggahaNe hiM sijjhissati, bujjhissati muccissati pariNivvAissati savvadukkhANamaMta karissati / bhAvArtha :- keTalAka bhavyasiddhika jIvo aThyAvIsa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-ra8 saMpUrNa Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 zrI samavAyAMga sUtra ogaNatrIsamuM samavAya |FP/P/P||P||P// paricaya : A samavAyamAM ogaNatrIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che, yathA - pApazruta prasaMga, aSADha mAsa AdinI ogaNatrIsa rAtri divasa, samyagdaSTa jIvane tIrthaMkara nAma sahita ogaNatrIsa nAmakarmanI prakRtiono baMdha, nArakI ane devonI ogaNatrIsa palyopama ane sAgaropamanI sthiti tathA ogaNatrIsa bhava karI mokSe janArA jIvo vagereno ullekha che. 1 I eguNatIsaivihe pAvasuyapasaMge paNNatte / taM jahA - bhome uppAe sumiNe aMtalikkhe aMge sare vaMjaNe lakkhaNe / bhome tivihe paNNatte / taM jahA - sutte vittI vattie / evaM ekkekkaM tivihaM / vikahANujoge vijjANujoge maMtANujoge jogANujoge aNNatitthiyapavattANujoge / 5. 9. bhAvArtha :- pAponuM upArjana karAvanAra pApazruta zAstronA ogaNatrIsa prakAra che, jema ke- (1) bhUmi zAstra utpAta zAstra (3) svapna zAstra (4) aMtarikSa zAstra (pa) aMga zAstra (6) svara zAstra (7) vyaMjana zAstra (8) lakSaNa zAstra. bhUmizAstranA traNa prakAra che, jema ke- (1) sUtra (2) vRtti (3) vArtika. evI rIte pratyekanA traNa traNa bheda che. [te maLIne 8x3=24 bheda thayA] (25) vikathAnuyoga (26) vidyAnuyoga (27) maMtrAnuyoga (28) yogAnuyoga (29) anyatIrthika pravRttAnuyoga. vivecana : 1. bhaumazruta- bhUminA vikAra, dharatIkaMpa vagerenA phaLanuM varNana karanAruM nimitta zAstra. utpAtazruta-- akasmAta, lohInI varSA vagere utpAtonA phaLa batAvanAruM nimittazAstra. svapna zruta- zubha azubha svapnanA phaLanuM varNana karanAruM zruta. 2. 3. 4. aMtarikSa zruta- AkAzamAM pharatAM grahanA yuddha, tArAnuM kharavuM ane sUryagrahaNa thavuM, vagere grahaNa, grahoparAga vagerenuM phaLa batAvanAruM zruta. aMga zruta- zarIranA nyunAdhika aMgopAMga, ane AMkho pharakavI vagerenA phaLa batAvanAra zruta. svarazruta- manuSyo, pazu-pakSIo ane lAkaDAM, patthara vageremAMthI nIkaLatA avAjanA phaLane batAvanAra zruta. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsama samavAya [ 143] 7. vyaMjana zruta- zarIra paranA tala, masA, vagerenuM phaLa batAvanAra zruta. 8. lakSaNa zruta- zarIra paranA cakra, khaga, zaMkha vagerenA rekhAcihnonA phaLane batAvanAra zruta. bhaumazratanA traNa prakAra che, sUtra, vRtti ane vArtika. teonA matAnusAra sahasa pada pramANa racanAne sUtra, te sUtronAM lAkha pada pramANa vyAkhyAne vRtti ane te vRttinAM karoDa pada pramANa vyAkhyAne vArtika kahe che. A sutra, vRtti ane vArtikanA bhedathI upara batAvelA bhUmi, utpAta vagere ATha prakAranA pApa zrutanA 843 =24 covIsa bheda thAya che. 25. vikathAnuyoga zrata- strI, bhojana, pANI, vagerenI kathA karanAra tathA artha, kAma vagerenI prarUpaNA karanAra pAkazAstra, arthazAstra, kAmazAstra vagere. 26. vidyAnuyogazruta- rohiNI, prajJapti,aMguSThaprazna vagere vidyAo sAdhavAnA upAya ane teno upayoga batAvanAra zAstra. 27. maMtrAnuyoga zruta- laukika prayojanane siddha karanArA aneka prakAranA maMtronAM sAdhana batAvanAra maMtrazAstra. 28. yogAnuyoga zruta- strI, puruSa, Adine vazamAM karavA aMjana, guTikA vagerenA prayoga nirUpaka zAstra. 29. anyatIrthika pravRttAnuyoga- kapila, bauddha Adi matAvalaMbIo dvArA racita zAstra. upara batAvelAM zAstrane zIkhavAthI athavA sAMbhaLavAthI manuSyanuM mana indriyo tarapha AkarSita thAya che ane bhauma, svapnakathana vagerenAM phalAdi batAvanAra zAstronAM zravaNa, paThanathI mumukSu sAdhakane potAnI sAdhanAthI rayuta thavAnI saMbhAvanA hovAthI mokSanA abhilASIo mATe uparokta zAstro pApakRta A samavAyamAM ra9 pApakRtanuM varNana che. sthAnAMga sUtramAM 9 pApazruta prasaMga kahyA che. mithyAzAstranI ArAdhanA paNa pApanuM nimitta banI zake che. zrata paNa pApabaMdhaka banI zake che, te sUcita karavA ahIM papapurA pakSane - 'pApazrutaprasaMga' kahyuM che, paraMtu je samyagdaSTi che, tenA mATe pApakRta paNa sabhyazruta banI jAya che. zrI naMdIsUtramAM kahyuM che ke samyagRSTi jIvane mithyAzruta paNa samyam rUpe pariName che. |2| AsADhe NaM mAse egUNatIsarAiMdiAiM rAidiyaggeNaM paNNattA / evaM ceva bhaddavae NaM mAse, kattie NaM mAse, pose NaM mAse, phagguNe NaM mAse, vaisAhe NaM mAse / caMdadiNe NaM egUNatIsaM muhutte sAtirege muhuttaggeNaM paNNatte / bhAvArtha :- rAtri divasanI gaNatarInI apekSAe aSADha mahino ogaNatrIsa rAtri-divasano che. evI rIte bhAdaravo mahino, kArataka mahino, poSa mahino, phAgaNa mahino ane vaizAkha mahino paNa Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 144 zrI samavAyAMga sUtra ogaNatrIsa ogaNatrIsa rAtri divasano che. caMdradivasa muhUrtanI apekSAe sAdhika ogaNatrIsa muhUrtano che. | 3 jIve NaM pasatthajjhavasANajutte bhavie samadiTThI tittharaNAmasahiyAo NAmassa kammassa NiyamA egUNatIsaM uttarapagaDIo NibaMdhittA vemANiesu devesu devattAe uvavajjai / bhAvArtha :- prazasta adhyavasAyathI yukta, samyagdaSTi bhavya jIva tIrthaMkaranAma sahita nAmakarmanI ogaNatrIsa prakRtione bAMdhIne niyamathI vaimAnika devomAM devarUpe utpanna thAya che. |4imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM egUNatIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / ahe sattamAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM egUNatIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM egUNatIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu devANaM atthegaiyANaM egUNatIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha - A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti ogaNatrIsa palyopamanI che. adhasaptama sAtamI narakamRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti ogaNatrIsa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti ogaNatrIsa palyopamanI che. saudharma-IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti ogaNatrIsa palyopamanI che. 5 uvarimamajjhimagevejjayANaM devANaM jahaNNeNaM egUNatIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA uvarimaheTThimagevejjayavimANesu devattAe uvavaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM egUNatIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA egUNatIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA, pANamaMti vA, UsasaMti vA, NIsasaMti vA / tesi NaM devANaM egUNatIsaM vAsasahassehiM AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- uparima madhyama (AThamA) raiveyaka devonI jaghanya sthiti ogaNatrIsa sAgaropamanI che. je deva uparima adhatana (sAtamA) raiveyaka vimAnomAM devarUpethI utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti ogaNatrIsa sAgaropamanI che. te deva ogaNatrIsa ardhamAse (sADA cauda mahine) Ana-prANa, ucchavAsa le che, niHzvAsa mUke che. te devone ogaNatrIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 6 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je egUNatIsabhavaggahaNehi sijjhissaMti Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM samavAya bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissati / bhAvArtha :- keTalAka bhavyasiddhika jIvo ogaNatrIsa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, sarva karmothI mukta thaze, parama nirvANa padane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-29 saMpUrNa 145 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 146 ] zrI samavAyAMga sUtra - trIsamuM samavAyA EZP/PP/PPPC/ITE paricaya : A samavAyamAM trIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA - mohanIya karma baMdhanA trIsa sthAna, maMDitaputra sthaviranI trIsa varSanI zramaNa paryAya, ahorAtrinAM trIsa muhUrta, bhagavAna aranAthanI trIsa dhanuSanI UMcAI, sahasrAra devalokanA IndranA trIsa hajAra sAmAnika devo, bhagavAna pArzvanAtha tathA bhagavAna mahAvIra svAmInuM trIsa varSa sudhI gRhasthavAsamAM rahevuM, ratnaprabhA pRthvInA trIsa lAkha narakAvAsa, nArakI ane devonI trIsa palyopama ane trIsa sAgaropamanI sthiti tathA trIsa bhava karI mokSe janArA jIvono ullekha che. | 1 tIsaM mohaNIyaThANA paNNattA, taM jhaamohanIya karma bAMdhavAnAM kAraNabhUta trIsa sthAna che, jema ke je yAvi tase pANe, vArimajjhe vigAhiA / udaeNa kkamma mArei, mahAmoha pakuvvai / / 1 / / bhAvArtha :- je vyakti trasa prANIone pANImAM DubADIne, dhodhanA dhasamasatA pravAhamAM nAkhIne mAre che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. A prathama mahAmoha baMdhasthAna che. sIsAveDheNa je keI, AveDhei abhikkhaNaM / tivvAsubhasamAyAre, mahAmoha pakuvvai / / 2 / / bhAvArtha - je vyakti tIvra azubha pariNAmothI koI prANInA mAthA para bhInuM cAmaDuM vIMTIne, aneka AMTA daI cAmaDuM vIMTIne mAre che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A bIju mahAmoha baMdha sthAna che. pANiNA saMpihittANaM, soyamAvariya pANiNaM / aMtoNadata mArei, mahAmoha pakuvvai / / 3 / / bhAvArtha :- je vyakti trasa prANIonA moTuM, nAka vagere zvAsa levAnA dvArone baMdha karIne arthAt zvAsa rUMdhIne, gaLuM dabAvIne ane zvAsa ruMdhAtA aMdara ja ArtanAda karatAM prANIone mAre che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. A trIjuM mahAmoha baMdha sthAna che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsa samavAya 147 jAyateyaM samArabbha, bahu AraMbhiyA jaNaM / aMtodhUmeNa mArei, mahAmohaM pakuvvai / / 4 / / bhAvArtha - je vyakti aneka prANIone eka gharamAM ke bhavanamAM bAMdhIne ke pUrIne agni prajvalita karI dhumADAthI guMgaLAvIne mAre che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A cothuM mahAmoha baMdhasthAna che. sIsammi je pahaNai, uttamaMgammi ceyasA / vibhajja matthayaM phAle, mahAmoha pakuvvai / / 5 / / bhAvArtha :- je vyakti kaluSita cittathI(mAravAnA kuvicArathI) prANInA mAthA para zastrathI prahAra karI, mAthAne phoDe che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A pAMcamuM mahAmoha baMdha sthAna che. puNo puNo paNihie, haNittA uvahase jaNaM / phaleNaM aduvA daMDeNaM, mahAmoha pakuvvai / / 6 / / bhAvArtha :- je malina manathI koI vyaktine mArIne upahAsa kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. koI vyakti gAMDA-bhoLA Adi manuSyone irAdApUrvaka bIlA Adi kaThora phaLathI, daMDa AdithI mArIne upahAsa kare che, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. A chaThTha mahAmoha badhasthAna che. gUDhAyArI NigUhijjA, mAyaM mAyAe chAyae / lavavA niSThA, mahAmoda pazuLa zALA bhAvArtha - je vyakti chUpI rIte anAcAranuM sevana karIne, mAyA-kapaTa karIne tene chUpAve, asatya bole ane sUtronA yathArtha arthone chUpAve che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A sAtamuM mahAmohabaMdha sthAna che. dhaMsei jo abhUeNaM, akammaM attakammaNA / aduvA tuma'kAsi tti, mahAmohaM pakuvvai / / 8 / / bhAvArtha- je vyakti nirdoSa vyakti para khoTA AkSepo mUkI kalaMkita kare, potAnA duSkarmonuM tenA para AropaNa kare che athavA te ja A kArya karyuM che, A rIte doSonuM AropaNa kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A AThama mahAmoha baMdhisthAna che. jANamANo parisao, saccAmosANi bhAsai / akkhINajhaMjhe purise, mahAmoha pakuvvai / / 9 / / bhAvArtha :- je vyakti bharI sabhAmAM jANI joIne mizrabhASA bole, asatya bhASaNa dvArA kalahane utejita kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A navamuM mahAmoha baMdhasthAna che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zrI samavAyAMga sUtra aNAgayassa NayavaM, dAre tasseva dhaMsiyA / viulaM vikkhobhaittANaM, kiccA NaM paDibAhiraM / / 10 / / uvagataM pi jhapittA, paDilomAhiM vagguhiM / bhogabhoge viyArei, mahAmohaM pakuvvai / / 11 / / bhAvArtha :- maMtrIonA vizvAse zAsana calAvanAra rAjAno kuTila maMtrI darabArIomAM phATaphUTa paDAvI, SaDayaMtra dvArA rAjAne rAjyabhraSTa karI rAjya paDAvI le, rANIonA zIlane khaMDita kare, teno virodha karanArA sAmaMtono tiraskAra karI, teonA sukhabhogano nAza kare, te mahAmohanIya karma bAMdhe che. A dasamuM mahAmohabaMdhana sthAna che. akumArabhUe je keI, kumArabhUe tti haM vae / itthIhiM giddhe vasae, mahAmoha pakuvvai / / 12 / / bhAvArtha :- je vyakti bALabrahmacArI na hovA chatAM svayaMne bALabrahmacArI kahevaDAve ane gupta rIte strInuM sevana kare, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A agiyAramuM mahAmoha baMdhana sthAna che. abaMbhayArI je keI, baMbhayAri tti haM vae / gaddahe vva gavAM majjhe vissaraM Nayai NadaM / / 13 / / appaNo ahie bAle, mAyAmosaM bahuM bhase / itthIvisayagehIe, mahAmohaM pakuvvai / / 14 / / bhAvArtha :- brahmacArI na hovA chatAM huM brahmacArI che, e rIte khoTuM bolanArA, gAyonI vacce gadheDAnI jema ayogya bakavATa kare che, potAnA AtmAnuM ahita karanArA je mUrkha-mAyAvI mahAmRSA bolIne strIomAM Asakta rahe che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A bAramuM mahAmoha baMdhasthAna che. jaM Nissae uvvahai, jasasAhigameNa vA / tassa lubbhai vittammi, mahAmoha pakuvvai / / 15 / / bhAvArtha:- je vyakti jenA Azraye AjIvikA prApta karatA hoya, jenI sevAthI samRddhi prApta karI hoya, tenA ja dhananuM apaharaNa kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A teramuM mahAmoha baMdhasthAna che. IsareNa aduvA gAmeNaM, aNisare IsarIkae / tassasaMpaya hINassa, sirI atulamAgayA / / 16 / / IsAdoseNa AviTe, kalusAvilaceyase / je aMtarAyaM ceei, mahAmohaM pakuvvai / / 17 / / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsaNa samavAya | 149 bhAvArtha :- aizvaryazALI ke Rddhi saMpanna grAmavAsIonI madadathI je dIna, anAtha, saMpattivihina vyakti anupama saMpatti pAmI hoya, te vyakti irSAne vaza banIne, kaluSita cittathI te upakArInA lAbhamAM aMtarAyabhUta bane che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A caudamuM mahAmoha baMdhasthAna che. sappI jahA aMDauDaM, bhattAraM jo vihaMsai / seNAvaI pasatthAraM, mahAmohaM pakuvvai / / 18 / / bhAvArtha :- jema sarpiNI pote ja potAnA IDAne gaLI jAya che tema je potAnA svAmI(pAlaka), senApati (rakSaka) ane zAsanakartA(kalAcArya, dharmAcArya)ne mArI nAkhe che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A paMdaramuM mahAmoha baMdhasthAna che. je NAyagaM ca raTThassa, NeyAraM Nigamassa vA / seTTi bahuravaM haMtA, mahAmohaM pakuvvai / / 19 / / bhAvArtha :- je rASTranAyakanI, gAmanA svAmInI tathA lokapriya vyaktinI ghAta kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A soLamuM mahAmoha baMdhasthAna che. bahujaNassa NeyAraM, dIvaM tANaM ca pANiNaM / eyArisaM NaraM hatA, mahAmohaM pakuvvai / / 20 / / bhAvArtha :- je aneka mANasonA nAyaka, aneka prANIo mATe samudramAM dvIpa samAna arthAt ApattikALamAM rakSA karanArA, aMdhakAramAM athaDAtA prANIo mATe dIpakanI jema jJAna rUpI prakAzathI sanmArge lAvanAranI ghAta kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A sattaramuM mahAmoha baMdhasthAna che. uvaTThiyaM paDivirayaM, saMjayaM sutvssiyN| vukkamma dhammAo bhaMsei, mahAmoha pakuvvai / / 21 / / bhAvArtha :- je pApathI nivRtta thayelA dIkSArthI, saMyamI, sutapasvI sAdhune dharmathI bhraSTa kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A aDhAramuM mahAmoha baMdhasthAna che. tahevANataNANINaM, jiNANaM varadaMsiNaM / tesiM avaNNavaM bAle, mahAmohaM pakuvvai / / 22 / / bhAvArtha :- je anaMta jJAnI(kevaLajJAnI), varadarzI (kevaLadarzanI) jinendradevanA avarNavAda bole, niMdA kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A ogaNIsamuM mahAmoha baMdhasthAna che. NeyAuyassa maggassa, duDhe avayarai bahu / taM tippayaMto bhAvei, mahAmohaM pakuvvai / / 23 / / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 150 ] zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha - je duSTAtmA aneka bhavya jIvone nyAyamArga(samyagudarzana, samyajJAna samyakyAritrarUpa mokSa mArga)thI bhraSTa kare che, nyAya mArganI draSapUrvaka niMdA kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A vIsamuM mahAmoha baMdhasthAna che. Ayariya-uvajjhAehiM, suyaM viNayaM ca gAhie / te ceva khisai bAle, mahAmohaM pakuvvai / / 24 / / bhAvArtha - je vyakti AcArya, upAdhyAya pAsethI zruta ane AcAra prApta karyA hoya, tenI ja AjJAnI avahelanA(niMdA) kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A ekavIsamuM mahAmoha baMdha sthAna che. Ayariya-uvajjhAyANaM, samma No paDitappai / appaDipUyae thaddhe, mahAmoha pakuvvai / / 25 / / bhAvArtha :- je abhimAnI vyakti AcArya, upAdhyAyanI sArI rIte sevA karatA nathI, temano Adara-satkAra karatA nathI, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A bAvIsamuM mahAmoha badhasthAna che. abahussue ya je keI, sueNaM pavikatthai / sajjhAyavAya vayai, mahAmoha pakuvvai / / 26 / / bhAvArtha :- bahuzrata na hovA chatAM je vyakti svayaMne bahuzruta, svAdhyAyI, ane zAstronA rahasyonA jANakAra kahe che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A trevIsamuM baMdha sthAna che. atavassIe ya je keI, taveNaM pavikatthai / vratoyAre te, mahAmo pazu ArA bhAvArtha :- tapasvI na hovA chatAM vyakti svayaMne tapasvI kahe che te A vizvamAM sauthI moTo cora che. AvI mithyA AtmazlAghA karanArA mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A covIsamuM mahAmoha baMdha sthAna che. sAhAraNaTThA je keI, gilANammi uvaTThie / pabhU Na kuNai kiccaM, majjhaM pi se Na kuvvai / / 28 / / saDhe NiyaDIpaNNANe, kalusAulaceyase / appaNo ya abohI ya, mahAmoha pakuvvai / / 29 / / bhAvArtha - anyanI sevA mATe pote samartha hovA chatAM je vyakti teNe mArI sevA karI nathI athavA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM samavAya A mAro pratyupakAra(sevA) zuM karavAno ? tema samajI, vicArIne sAdhAraNArthI eTale potAnI nirjarA mATe, rogInA hita mATe, vaiyAvaccarUpa kartavyane karato nathI te zaTha, mAyAmAM nipuNa-mAyAvI, kaluSita pariNAmI, AtmAnuM ahita(abodhi) karanAra, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A pacIsamuM mahAmoha sthAna che. je kahAhigaraNAI, saMpauMje puNo puNo / savvatitthANa bheyANaM, mahAmohaM pakuvvai / / 30 / / 151 bhAvArtha: je vyakti caturvidhasaMghamAM phATaphUTa paDAvavA kalahanA aneka prasaMgo upasthita kare che, te mahAmoha- nIyakarma bAMdhe che. A chavvIsamuM mahAmoha baMdha sthAna che. je Ahammie joe, saMpauMje puNo puNo / sahAdevuM saddIhevuM, mahAmohaM pazuD ||rUzA bhAvArtha :- je vyakti potAnI prazaMsA mATe, sanmAna mATe, priyavyaktine khuza karavA, mitravarga mATe adhArmika yogano-pApakArI pravRttino vAraMvAra prayoga kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A sattAvIsamuM mahAmoha baMdhasthAna che. je ya mANussara bhae, aduvA pAraloie / te'tippayaMto Asayai, mahAmo, pazuvvar ||rUra|| bhAvArtha:je vyakti mAnuSika (manuSya saMbaMdhI) ane pAralaukika arthAt daivI bhogonI atRptithI tenI vAraMvAra tIvra abhilASA kare che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A aThyAvIsamuM mahAmoha baMdhasthAna che. phI nurUM naso vaLo, revALa vala-variya / tetti avaLava vAle, mahAmorphe pIra ||rU| bhAvArtha :- je vyakti, devonI Rddhi, dhruti(zarIra, AbhUSaNonI kAMti), yaza, varNa(sauMdarya) ane bala-vIrya (divya sAmarthya)nA avarNavAda bole che, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A ogaNatrIsamuM mahAmoha baMdhasthAna che. apassamANo passAmi, deve jakkhe ya gujjhage / aNNANI jiNapUyaTThI, mahAmohaM pakuvvai / / 34 / / bhAvArtha:je ajJAnI vyakti, jina bhagavAnanI jema mAro paNa Adara-satkAra thAya, tevI icchAne vaza banIne deva, yakSa ane asurone na jovA chatAM huM te badhAne jouM chuM, tevuM mithyAbhASaNa kare, te mahAmohanIyakarma bAMdhe che. A trIsamuM baMdhasthAna che. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra | zrI samavAyAMga sUtra | 2 there NaM maMDiyaputte tIsaM vAsAI sAmaNNapariyAyaM pAuNittA siddha buddhe jAva savvadukkhappahINe / bhAvArtha :- sthavira maMDita putra trIsa varSanI dIkSA paryAya pALIne siddha thayA, buddha thayA, thAvat sarva duHkhothI rahita thayA. |3| egamege NaM ahoratte tIsamuhutte muhuttaggeNaM paNNatte / eesiM NaM tIsAe mahattANaM tIsaM NAmadhejjA paNNattA, taM jahA- rodde satte mitte vAU supIe abhicaMde mAhide palaMbe baMbhe sacce ANaMde vijae vissaseNe pAyAvacce uvasame 15, IsANe taTe bhAviappA vesamaNe varuNe satarisabhe gaMdhavve aggivesAyaNe Atave Avatte 25, taTThave bhUmahe risabhe savvaTThasiddhe rakkhase / bhAvArtha :- muhUrta gaNanAnI apekSAe ekeka ahorAtri(divasa-rAtri)nA trIsa muhUrta che. A trIsa muhurtanAM trIsa nAma che. (1) raudra (2) zakta (3) mitra (4) vAyu (5) surata (6) abhicaMdra (7) mAhendra (8) pralamba (9) brahma (10) satya (11) AnaMda (12) vijaya (13) vizvasena (14) prAjApatya (15) upazama (16) IzAna (17) tae (18) bhAvitAtmA (19) vaizravaNa (20) varuNa (21) zataRSabha (rara) gAMdharva (23) agni vaizAyana (24) Atapa (25) Avarta (ra6) tajhavAna (27) bhUmaha (mahAna) (28) RSabha (29) sarvArthasiddha (30) rAkSasa. vivecana : A muhUrtanI gaNanA sUryodayathI kramazaH thAya che. tenA madhyavartI, 13vizvasenathI 18 bhAvitAtmA payatanA cha muhUrta kyAreka divasamAM aMtarbhata thAya che, ane kayAreka rAtrimAM aMtarbhata che, jyAre aDhAra muhUrtano divasa hoya che, tyAre te divasamAM gaNAya che ane jyAre aDhAra muhUrta rAtrinI hoya che tyAre te rAtrimAM gaNAya che. 4 are NaM arahA tIsaM dhaNUI uThaM uccatteNaM hotthA / bhAvArtha :- aDhAramA aranAtha arihaMta trIsa dhanuSa UMcA hatA. | 5 | sahassArassa NaM deviMdassa devaraNNo tIsaM sAmANiya sAhassIo pnnnnttaao| bhAvArtha :- sahastrAra devendra devarAjanA trIsa hajAra sAmAnika deva che. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsa samavAya | 15 | |6 pAse NaM arahA tIsaM vAsAI agAravAsamajjhe vasittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / samaNe NaM bhagavaM mahAvIre tIsaM vAsAI agAravAsamajhe vasittA agArAo aNagAriya pavvaie / bhAvArtha :- pArzvanAtha ahaMtu trIsa varSa sudhI gRhasthavAsamAM rahIne pachI gRhasthadharmano tyAga karIne aNagAradharmamAM pravrajita thayA. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI trIsa varSa sudhI gRhasthavAsamAM rahIne pachI gRhasthadharmano tyAga karIne aNagAradharmamAM pravrajita thayA. 7 rayaNappabhAe NaM puDhavIe tIsaM NirayAvAsayasahassA paNNattA / bhAvArtha :- ratnaprabhA pRthvImAM trIsa lAkha narakAvAsa che. 8 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM tIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / ahesattamAe puDhavIe atthegaiyANaM raiyANaM tIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM tIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA naraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti trIsa palyopamanI che. adhasaptama sAtamI naraka pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti trIsa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti trIsa palyopamanI che. |9 uvarimauvarima gevejjayANaM devANaM jahaNNeNaM tIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA uvarimamajjhima gevejjaesu vimANesu devattAe uvaNNA tesi NaM devANaM ukkoseNaM tIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / te NaM devA tIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA, pANamaMti vA, ussasaMti vA, NissasaMti vA / tesiM NaM devANaM tIsAe vAsasahassehiM AhAraTe samuppajjai / bhAvArtha :- uparima uparima (navamA) raiveyaka devonI jaghanya sthiti trIsa sAgaropamanI che, je deva uparima madhyama (AThamA) raiveyaka vimAnomAM devarUpethI utpanna thAya che, te devonI utkRSTa sthiti trIsa sAgaropamanI che. te deva trIsa ardhamAse eTale paMdara mahine Ana-prANa, ucchavAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone trIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 10 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je tIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissati bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154] zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- keTalAka bhavyasiddhika jIvo trIsa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parinirvANane prApta thaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-30 saMpUrNa Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM samavAya 155 ekatrIsamuM samavAya [P/IP||||||||P/// paricaya : A samavAyamAM ekatrIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che, yathA - siddhattva paryAyane prApta AtmAnA ekatrIsa guNa, maMdara parvata, abhivardhita mAsa ane sUryamAsanA rAtri-divasanI parigaNanA, nArakI ane devonI ekatrIsa palyopama ane sAgaropamanI sthitinuM varNana tathA ekatrIsa bhava karI mokSe janArA jIvono ullekha che. 1 ekkatIsaM siddhAiguNA paNNattA, taM jahA - 1. khINe AbhiNibohiya NANAvaraNe 2. khINe suyaNANAvaraNe 3. khINeohiNANAvaraNe 4. khINe maNapajjavaNANAvaraNe 5. khINe kevalaNANAvaraNe 6. khINe cakkhudaMsaNAvaraNe 7. khINe acakkhudaMsaNAvaraNe 8. khINe ohidaMsaNAvaraNe 9. khINe kevaladaMsaNAvaraNe 10. khINe NiddA 11. khINe NiddANiddA 12. khINe payalA 13. khINe payalApayalA 14. khINe thINaddhI 15. khINe sAyAveyaNijje 16. khINe asAyAveyaNijje 17. khINe daMsaNamohaNijje 18. khINe carittamohaNijje 19. khINe NeraiyAue 20. khINe tiriyAue 21. khINe maNussAue 22. khINe devAue 23. khINe uccagoe 24. khINe NIyAgoe 25. khINe subhaNAme 26. khINe asubhaNAme 27. khINe dANaMtarAe 28. khINe lAbhaMtarAe 29. khINe bhogaMtarAe 30. khINe uvabhogaMtarAe 31. khINe vIriyaMtarAe / bhAvArtha :- siddhonA AdiguNa arthAt siddhatva paryAya prApta karavAnA prathama samayathI prApta guNo ekatrIsa che, jema ke - 1. kSINa Abhinibodhika jJAnAvaraNa 2. kSINa zrutajJAnAvaraNa 3. kSINa avadhijJAnAvaraNa 4. kSINa manaHparyavajJAnAvaraNa 5. kSINa kevalajJAnAvaraNa 6. kSINa cakSudarzanAvaraNa 7.kSINa acakSu darzanAvaraNa 8. kSINa avadhidarzanAvaraNa 9. kSINa kevaladarzanAvaraNa 10. kSINa nidrA 11. kSINa nidrA-nidrA 12. kSINa pracalA 13. kSINa pracalA-pracalA 14. kSINa styAnaddhi 15. kSINa zAtAvedanIya 16. kSINa azAtAvedanIya 17. kSINa darzanamohanIya 18. kSINa cAritramohanIya 19. kSINa narakAyu 20. kSINa tiryaMcAyu 21. kSINa manuSyAyu 22. kSINa devAyu 23. kSINa uccagotra 24. kSINa nIcagotra 25. kSINa zubhanAma 26. kSINa azubhanAma 27. kSINa dAnAMtarAya 28. kSINa lAbhAMtarAya ra9. kSINa bhogAMtarAya 30. kSINa upabhogAMtarAya 31. kSINa vIryaMtarAya. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 15s | zrI samavAyAMga sUtra vivecana : ahIM kSINa zabdano artha jJAnAvaraNIya Adi karmono kSaya thavo, te te karmothI rahita ke mukta thavuM. A badhA karmothI ke karma prakRtiothI mukta thavuM e ja siddhonA guNa che. fsAmuhiM- Avo nu A gunA siddhAMta : je guNa prAraMbhathI ja hoya, te AdiguNa kahevAya che. jIva ATha karmono saMpUrNa kSaya karIne siddha thAya, tyAre ja siddha bhagavaMtone A 31 guNo pragaTa thAya che. siddha avasthA, te pUrNAvasthA che, temAM kramika vikAsa nathI tethI siddhomAM te guNo kramika pragaTa thatAM nathI, paraMtu siddha thavAnA samaye eka sAthe anaMta guNo pragaTa thAya che. prastuta sUtramAM ATha karmaprakRtinI 31 uttara prakRtinA kSayathI pragaTa thatAM 31 guNonI vivakSAthI 31 guNonuM kathana che. AcArya zrI zAMtisUrijIelitANano saMdhivigrahasitaDataDANa karIne atiguNautkRSTa, asAdhAraNa guNa artha karyo che. zrI AcArAMga sUtramAM anya prakAre 31 doSonA kSayathI pragaTa thatAM 31 guNonuM kathana che. pAMca saMsthAna, pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza, traNa veda, zarIra, Asakti ane punarjanma, 5+ pa + + 5 + 8+ 3 + 1 + 1 + 1 = 31 doSonA kSayathI 31 guNa pragaTa thAya che. 2 maMdare NaM pavvae dharaNitale ekkatIsaM joyaNasahassAI chacceva tevIse joyaNasae kiMci desUNe parikkheveNaM paNNatte / jayA NaM sUrie savvabAhiriyaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai, tayA NaM ihagayassa maNussassa ekkatIsAe joyaNasahassehiM aTThahi ya ekkatIsehiM joyaNasaehiM tIsAe saTThibhAge joyaNassa sUrie cakkhupphAsaM havvamAgacchai / abhivaDDie NaM mAse ekkatIsaM sAtiregAiM rAiMdiyAiM rAiMdiyaggeNa paNNatte / Aicce NaM mAse ekkatIsaM rAiMdiyAI kiMci visesUNAI rAidiyaggeNaM paNNatte / bhAvArtha :- maMdara parvatanI dharatItala para kiMcitanyUna ekatrIsa hajAra chaso trevIsa(31,23)yojananI paridhi che. jyAre sUrya sarva bAhaya maMDalamAM AvIne saMcAra kare che tyAre A bharata kSetragata manuSyane ekatrIsa hajAra AThaso ekatrIsa yojanA ane eka yojananA sAIThamAM bhAgamAMthI trIsa bhAga (31831-30/6) yojana) dUrathI daSTigocara thAya che. rAtri divasanI gaNanAnI apekSAe abhivardhita mAsa sAdhika ekatrIsa rAtridivasano che ane sUryamAsa kiMcitjUna ekatrIsa rAtridivasa che. | 3 | imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM ekkatIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / ahe sattamAe puDhavIe atthegaiyANaM raiyANaM ekkatIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ekatrIsamuM samavAya 157. ekkatIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu atthegaiyANaM devANaM ekkatIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA narakamRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti ekatrIsa palyopamanI che. adhasaptama sAtamI narakamRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti ekatrIsa sAgaropamanI che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti ekatrIsa palyopamanI che. saudharma-IzAna kalponA keTalAka devonI sthiti ekatrIsa palyopamanI che. |4| vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjiANaM devANaM jahaNNeNaM ekkatIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / je devA uvarima-uvarima gevejjayavimANesu devattAe uvavaNNA, tesi NaM devANaM ukkoseNaM ekkatIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / te NaM devA ekkatIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA, pANamaMti vA, ussasaMti vA, NissasaMti vA / tesi NaM devANaM ekkatIsaM vAsasahassehi AhAraTTe samuppajjai / bhAvArtha :- vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita nAmanA anuttaravimAnavAsI devonI jaghanya sthiti ekatrIsa sAgaropamanI che. je deva uparima uparima(navamA) raiveyaka vimAnamAM devarUpe utpanna thAya che, tenI utkRSTa sthiti ekatrIsa sAgaropamanI che. te devo ekatrIsa ardhamAse eTale sADApaMdara mahine Ana-prANa, ucchavAsa le che, niHzvAsa mUke che, te devone ekatrIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. 5 saMtegaiyA bhavasiddhayA jIvA je ekkatIsehiM bhavaggahaNehi sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM krissNti| bhAvArtha :- keTalAka bhavya siddhika jIvo ekatrIsa bhava karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-31 saMpUrNa Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrI samavAyAMga sUtra - batrIsamuM samavAya - TEM P = = = = = = = paricaya : A samavAyamAM batrIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA - batrIsa yogasaMgraha, batrIsa devendra, kuMthunAtha arihaMtanA batrIsaso batrIsa(3ra3ra) kevaLI, saudharma kalpamAM batrIsa lAkha vimAna, revatI nakSatranA batrIsa tArA, batrIsa prakAranI nATyavidhi, nArakI ane devonI batrIsa palyopama ane batrIsa sAgaropamanI sthiti tathA batrIsa bhava karIne mokSa janArA jIvono ullekha che. [1 battIsaM jogasaMgahA paNNattA, taM jahA AloyaNa NiravalAve, AvaIsu daDhadhammayA / aNissiovahANe ya, sikkhA NippaDikammayA / / 1 / / aNNAyayA alobhe ya, titikkhA ajjave suI / sammadiTThI samAhI ya, AyAre viNaovae / / 2 / / dhiimaI ya saMvege, paNihi suvihi saMvare / attadosovasaMhAre, savvakAmavirattayA / / 3 / / paccakkhANe viussage, appamAde lavAvave / jhANasaMvarajoge ya, udae mAraNatie / / 4 / / saMgANaM ca pariNNAyA, pAyacchitta karaNe vi ya / ArAhaNA ya maraNaMte, battIsaM jogasaMgahA / / 5 / / bhAvArtha :- batrIsa yogasaMgraha che. te A pramANe che 1.AlocanA vrata-ddhine mATe ziSya potAne lAgelA doSonI guru pAse AlocanA kare. 2.nirAlApa ziSya kahelA doSo AcArya koIne na kahe. 3. Apa daDhadharma : ApattinA samaye sAdhaka potAnA dharmamAM daDha rahe. 4. anizrito padhAnaH Azraya vinA, apekSA vinA tapazcaraNa kare. 5. zikSAH sUtra ane arthanuM paThana-pAThana temaja abhyAsa kare. 6. nispatikarma zarIranI sajAvaTa, zRMgAra vagere na kare. 7. aAtatAH yaza, khyAti, pUjAdi vagere mATe potAnuM tapa pragaTa na kare - ajJAta rAkhe. 8. alobhatAH Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsama samavAya | 159 bhakta, pAna ane vastra, pAtra vageremAM nirlobha pravRtti kare. 9. titikSA bhUkha, tarasa vagere parISahone sahana kare. 10. Arjava : potAno vyavahAra nichala tathA saraLa rAkhe. 11. zuci : satya bole ane saMyama pALavAmAM zuddhi rAkhe. bhAvonI, hRdayanI pavitratA rAkhe. 12. samyagudaSTiH samyagudarzanane zaMkA vagere doSothI dUra karIne zuddha rAkhe. 13. samAdhi : cittane saMkalpa-vikalpathI rahita, zAMta rAkhe. 14. AcArapagata : potAnA AcaraNane mAyAcArathI rahita rAkhe, AcAraniSTha rahe. 15. vinayopagataH vinaya yukta rahe, abhimAna na kare. 16. dhRtimati : potAnI buddhimAM vairya rAkhe, dInatA na kare. 17. saMvegaka saMsArathI bhayabhIta rahe ane niraMtara mokSanI abhilASA kare. 18. pravidhi : hRdayamAM mAyA zalya na rAkhe, ekAgra citta rahe. 19. suvidhi : potAnA cAritranuM vidhipUrvaka samyak pAlana kare. 20. saMvara : karma AvavAnA dvArano saMvara-nirodha kare. 21. AtmadoSo pasaMhAra : potAnA doSone roke arthAtu doSa na lAgavA de. 22. sarvakAmaviraktatAH sarvaviSayothI virakta rahe. 23. mUlaguNa pratyAkhyAnaH ahiMsAdi mULa guNa viSayaka pratyAkhyAna kare athavA tenA doSono tyAga kare, tenAthI dUra rahe. 24. uttaraguNa pratyAkhyAna H Indriya nirodha Adi uttaraguNa viSayaka pratyAkhyAna kare athavA tenA doSono tyAga kare. 25. vyutsarga H vastrapAtra Adi bahAranI upadhi ane mUrchA Adi Abhyantara upadhino parityAga kare. 26. apramAda : potAnA devasika ane rAtrika Avazyaka kriyAnA pAlanamAM athavA AlocanAmAM pramAda na kare. 27. savAlavaH pratikSaNa potAnI samAcArInA pAlanamAM sAvadhAna rahe. 28. dhyAna saMvarayoga : dhyAnayoga dvArA AtmAne saMvarita kare arthAt dhyAnanA mAdhyamathI saMvaranI vRddhi kare. 29. mAraNAntika : mAraNAttika karmo Ave chatAM kSobha na kare, manamAM zAMti rAkhe. 30. saMga pariNA : saMga-parigrahanI parijJA kare arthAt tenA svarUpane jANIne tyAga kare. 31. prAyazcittakaraNaH potAnA doSonI zuddhi mATe nitya prAyazcitta kare. 32. mAraNAttika ArAdhanA: maraNa samaye saMlekhanApUrvaka jJAna, darzana, cAritra, tapanI viziSTa ArAdhanA kare. | 2 | battIsaM deviMdA paNNattA, taM jahA-camare balI dharaNe bhUyANaMde jAva ghose mahAghose, caMde sUre sakke IsANe saNaMkumAre jAva pANae accue / bhAvArtha :- batrIsa devendro che, jema ke-camara,balI, dharaNa, bhUtAnanda, vAva (veNudeva, veNudAlI, harikAnta, harissaha, agnizikha, agnimANava, pUrNa, vaziSTha, jalakAtta, jalaprabha, amitagati, amitavAhana, velaMba, prabhaMjana) ghoSa, mahAghoSa, caMdra,sUrya, zaka, IzAna, sanakumAra yAvatuM (mAhendra, brahma,lAntaka, zukra, sahastrAra) prANata, ayyata. vivecana : bhavanavAsI devonA daza nikAya che ane pratyeka nikAyane be-be Indra che, eTale camara,balI, AdithI laIne ghoSa ane mahAghoSa sudhInA bhavanavAsI devonA vIsa Indra che. jyotiSI devonA caMdra ane Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 10 | zrI samavAyAMga sUtra surya ema be Indra che. bAkInA zakra Adi daza Indra vaimAnika jAtinA che. vyaMtara devonA ATha nikAyanA soLa Indra apekSAe ochI Rddhi vALA hovAthI ane A batrIsamuM samavAya hovAthI batrIsanI saMkhyA levA mATe ahIM teonI gaNanA karI nathI. | 3 | kuMthussa NaM arahAo battIsahiA battIsa jiNasayA hotthA / bhAvArtha :- kuMthu mAItanA patrIsaso khatrIsa (3272) vaNI na tA. |4 sohamme kappe battIsaM vimANAvAsa sayasahassA paNNattA / revaikkhatte battIsa itAre paNNatte / battIsaivihe NaTTe paNNatte / bhAvArtha :- saudharmakalpamAM batrIsa lAkha vimAnavAsa che. revatI nakSatranA batrIsa tArA che, batrIsa prakAranAM nRtya nATaka che. 5 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM battIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / ahe sattamAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM battIsaM sAgarovamAI ThiI paNNattA / asurakumArANaM devANaM atthegaiyANaM battIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / sohammIsANesu kappesu devANaM atthegaiyANaM battIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti batrIsa palyopamanI che. adhasaptama sAtamI naraka pRthvInA keTalAka nArakIonI batrIsa sAgaropamanI sthiti che. keTalAka asurakumAra devonI sthiti batrIsa palyopamanI che. saudharma, IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti batrIsa palyopamanI che. 6 je devA vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparAjiyavimANesu devattAe uvaNNA tesi NaM devANaM atthegaiyANaM battIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / te NaM devA battIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA, pANamaMti vA, ussasaMti vA, NissasaMti vA / tesi NaM devANaM battIsa vAsasahassehiM AhAraTTe samupajjai / bhAvArtha :- je deva vijaya, vejayaMta, jayaMta, aparAjita vimAnomAM devarUpe utpanna thAya che, temAMthI keTalAka devonI sthiti batrIsa sAgaropamanI che. te deva batrIsa ardhamAse(soLamAse)Ana-prANa, zvAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone batrIsa hajAra varSa pachI AhAranI IcchA utpanna thAya che. |7 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je battIsAe bhavaggahaNehiM sijjhissaMti Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsama samavAya [11] bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha - keTalAka bhavyasiddhika jIvo batrIsa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, sarva karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. samavAya-3ra saMpUrNa Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zrI samavAyAMga sUtra tetrIsamuM samavAya - DAARUAADDDDDD paricaya : A samavAyamAM tetrIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM kathana che, yathA - tetrIsa AzAtanAo, asurendranI rAjadhAnImAM dvAronI baMne bAju tetrIsa tetrIsa viziSTa bhavana, tathA devo ane nArakIonI tetrIsa palyopama tathA sAgaropamanI sthiti ane tetrIsa bhava karI mokSe janArA jIvonuM varNana karela che. 1 tettIsaM AsAyaNAo paNNattAo, taM jahA 1. sehe rAiNiyassa AsaNNaM gaMtA bhavai, AsAyaNA sehassa / 2. sehe rAiNiyassa purao gaMtA bhavai, AsAyaNA sehassa / 3. sehe rAiNiyassa sapakkhaM gaMtA bhavai, AsAyaNA sehassa / 4. sehe rAiNiyassa AsaNaM ThiccA bhavai, AsAyaNA sehassa / 5. sehe rAyaNiyassa purao ThiccA bhavai, AsAyaNA sehassa / 6. sehe rAyaNiyassa sapakkhaM ThiccA bhavai, AsAyaNA sehassa / 7. sere rAyaNiyassa AsaNNaM NisIIttA bhavai, AsAyaNA sehassa / 8. sehe rAyaNiyassa purao NisIittA bhavai, AsAyaNA sehassa / 9. sehe rAyaNiyassa sapakkhaM NisIittA bhavai, AsAyaNA sehassa / 10. sehe rAyaNiyassa saddhiM bahiyA viyArabhUmiM NikkhaMte samANe puvvAmeva sehatarAe Agacchai pacchA rAyaNie, AsAyaNA sehassa / 11. sehe rAyaNie saddhiM bahiyA viyArabhUmiM vA vihArabhUmiM vA NikkhaMte samANe tattha puvvAmeva sehatarAe Aloei pacchA rAyaNie, AsAyaNA sehassa / 12. sehe rAyaNiyassa rAo vA viyAle vA vAharamANassa ajjo ! ke sutte ? ke jAgare? tattha sehe jAgaramANe rAyaNiyassa apaDisuNettA bhavai, AsAyaNA sehassa / 13. kei rAyaNiyassa puvvaM saMlavittae siyA, taM sehe puvvatarAgaM Alavei pacchA rAyaNie, AsAyaNA sehassa / 14. sehe asaNaM vA pANaM vA khAiMma vA sAimaM vA paDigAhettA taM puvvameva sehatarAgassa Aloei, pacchA rAyaNiyassa, AsAyaNA sehassa / 15. sehe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDigAhettA taM puvvameva Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsa samavAya | 13 | sehatarAgassa uvadaMseti, pacchA rAyaNiyassa, AsAyaNA sehassa / 16. sehe asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA paDigAhettA taM puvvAmeva sehatarAgaM uvaNimaMtei, pacchA rAyaNiyaM, AsAyaNA sehassa / 17. sehe rAyaNieNa saddhiM asaNaM vA pANaM vA khAimaM sAimaM vA paDigAhettA taM rAyaNiya aNApucchittA jassa-jassa icchai tassa-tassa khaddha-khaddha dalayai, AsAyaNA sehassa / 18. sehe asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA paDigAhettA rAyaNieNa saddhiM AharemANe tattha sehe khaddhaM-khaddhaM, DAyaM-DAyaM, UsaDhaM- UsaDhaM, rasiyaMrasiyaM, maNuNNaM-maNuNNaM, maNAma-maNAma, NiddhaM-NiddhaM, lukkhaM-lukkhaM AharettA bhavai, AsAyaNA sehassa / 19. sehe rAyaNiyassa vAharamANassa apaDisuNettA bhavai, AsAyaNA sehss| 20. sehe rAyaNiyassa khaddhaM- khaddhaM vattA bhavai, AsAyaNA sehss| 21. sehe rAyaNiyassa 'kiM' ti vaittA bhavai, AsAyaNA sehassa / 22. sehe rAyaNiyaM 'tuma' ti vattA bhavai, AsAyaNA sehassa / 23. sehe rAyaNiyaM tajjAeNa-tajjAeNa paDibhaNittA bhavai, AsAyaNA sehassa / 24. sehe rAyaNiyassa kahaM kahemANassa 'iti evaM' ti vattA Na bhavai, AsAyaNA sehss| 25. sehe rAyaNiyassa kahaM kahemANassa'No sumarasI' ti vattA bhavati, AsAyaNA sehassa / 26. sehe rAyaNiyassa kahaM kahemANassa kahaM acchidittA bhavai, asAyaNA sehss| 27. sehe rAyaNiyassa kahaM kahemANassa parisaM bhettA bhavai, AsAyaNA sehassa / 28. sehe rAyaNiyassa kaha kahemANassa tIse parisAe aNuTTiyAe abhiNNAe avucchiNNAe avvogaDAe doccaM pi tameva kahaM kahittA bhavai, AsAyaNA sehassa / 29. sehe rAyaNiyassa sejjA-saMthAragaM pAeNaM saMghaTTittA, hattheNaM aNaNuNNavittA gacchai, AsAyaNA sehassa / 30. sehe rAyaNiyassa sejjA-saMthArae ciTThittA vA NisIittA vA tuyaTTittA vA bhavai, AsAyaNA sehassa / 31. sehe rAyaNiyassa uccAsaNe ciTTittA vA NisIittA vA tuyaTTittA vA bhavai, AsAyaNA sehassa / 32. sehe rAyaNiyassa samAsaNe ciTThittA vA NisIittA vA tuyaTTittA vA bhavai, AsAyaNA sehassa / 33. sehe rAiNiyassa AlavamANassa tatthagae ceva paDisuNittA bhavai, AsAyaNA sehassa / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- guruke ratnAdhikonI AzAtanA tetrIsa prakAranI che, jema ke-- (1) zaikSa, ratnAdhika sAdhunI ati najIka(ratnAdhikanI pAchaLa sparza thAya tema lagolaga) cAle, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (2) zaikSa, ratnAdhiko sAdhunI AgaLa cAle, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (3) zaikSa, ratnAdhika sAdhunI bAjumAM aDoaDa cAle, to te zaikSathI thatI AzAtanA che.(4) zaikSa, ratnAdhika sAdhunI atipAse (pAchaLa sparza thAya tema lagolaga) ubho rahe, to te zaikSanI AzAtanA che. (5) zaikSa, ratnAdhika sAdhunI AgaLa Ubho rahe, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (6) zaikSa, ratnAdhika sAdhunI bAjumAM aDoaDa Ubho rahe, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (7) zaikSa, ratnAdhika sAdhunI atipAse(pAchaLa sparza thAya tema lagolaga) bese to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (8) zaikSa, ratnAdhika sAdhunI AgaLa bese, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (9) zaikSa, ratnAdhika sAdhunI bAjumAM bese, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (10) zaikSa, ratnAdhika sAdhu sAthe vicAra bhUmi--sthaMDila bhUmimAM gayo hoya ane ratnAdhika sAdhunI pahelA upAzrayamAM AvI jAya ane ratnAdhika pachI Ave, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (11) zaikSa, ratnAdhika sAthe bahAra vicArabhUmi(sthaMDila) athavA vihAra(svAdhyAya) bhUmimAM gayo hoya tyAre ratnAdhika sAdhunI pahelA gamanAgamananI AlocanA kare, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (12) rAtre athavA vikAla eTale saMdhyA samaye ratnAdhika sAdhu ziSyane saMbodhana karIne kahe, he Arya ! koNa koNa sutA cho ane koNa koNa jAgo cho ? e samaye jAgato hoya to paNa gurune uttara na Ape, to te zaikSathI thatI AzAtanA che.(13) koI vyakti, ratnAdhika sAthe vArtAlApa karavA mATe Ave tyAre zaikSa ratnAdhikanI pahelA ja vArtAlApa kare, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (14) zaikSa anna, pANI, mevo ane mukhavAsa A prakAranA AhArane lAvIne pahelAM anya zaikSa pAse tenI AlocanA kare ane pachI ratnAdhika pAse kare, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (15) zaikSa anna, pANI, mevA, mukhavAsAdi cAra prakAranA AhArane lAvIne pahelAM anya zaikSane batAve ane pachI ratnAdhikane batAve to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (16) zaikSa anna, pANI, mevo, mukhavAsAdi cAra prakAranA AhArane lAvIne pahelAM anya zaikSane (bhojana mATe) AmaMtrita kare ane pachI ratnAdhikane AmaMtrita kare, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (17) zaikSa ratnAdhika sAdhu sAthe gocarIe gayA hoya ane anna, pANI, mevA, mukhavAsAdi cAra prakAranA AhArane upAzrayamAM lAvIne ratnAdhikane pUchayA vinA je sAdhune ApavAnI potAnI IcchA hoya tene jaladI-jaladI, vadhAre mAtrAmAM Ape, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (18) zaikSa ratnAdhika sAdhu sAthe gocarIe gayA hoya, anna, pANI, mevA, mukhavAsAdi cAre prakAranA AhArane lAvIne ratnAdhika sAdhu sAthe AhAra karatA samaye zaikSa, pracura mAtrAmAM vividha prakAranA zreSTha, tAjA, sarasa, manojJa, manovAMchita, ghevarAdi snigdha ane pApaDAdi rukSa AhArane jaladI-jaladI adhika mAtrAmAM ArogI le, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (19) ratnAdhika bolAve tyAre zaikSa na sAMbhaLyuM kare arthAt sAMbhaLyuM na hoya tema mauna rahe (uttara na Ape), to te zaikSathI thatI AzAtanA che.(20) zaikSa, Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsa samavAya 165 | ratnAdhika sAme prayojanathI vadhu arthAt nirarthaka, kaThora vacana bole, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (21) ratnAdhika bolAve tyAre zaikSa, zuM kaho cho? tema dUrathI ja pUche, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (rara) zaikSa, ratnAdhikane tuM-tuM, ema tuMkAre bolAve, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (23) zekSa, rAdhikane prativacana kahe arthAt temanA ja vacanathI temano tiraskAra kare (ratnAdhika bImAra sAdhunI vaiyAvacca karavA mATe kahe, to tame ja vaiyAvacca kema karatA nathI? tevA prativacana kahe), to te zaikSanI AzAtanA che. (24) zaikSa, ratnAdhika sAdhu dharmakathA karatAM hoya tyAre 'jI hA' ema zabdothI anumodana na kare, to te zaikSanI AzAtanA che. (25) zaikSa, ratnAdhikanI dharmakathAnA samaye tamane yAda AvatuM nathI, tame "A bhUlI gayA cho e pramANe kahe, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (26) zaikSa, ratnAdhika sAdhu dharmakathA karatA hoya tyAre ' have basa karo', ema kahI kathAmAM vikSepa kare to zaikSanI AsAtanA che. (27) zaikSa, ratnAdhikanI dharmakathAnA samaye pariSadane visarjita kare, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (28) zaikSa, ratnAdhikanI dharmakathAnA samaye pariSada(sabhA) samApta thaI na hoya, chUTI paDI na hoya, vikherAya na hoya, vibhakta thaI na hoya te pUrve arthAt dharmasabhA vyavasthita beThelI ja hoya tyAre zaikSa pariSadamAM te ja dharmakathA (ratnAdhike karelI dharmakathA) be-traNavAra doharAve, to te zaikSathI thatI AzAtanA che.(29) zaikSa dvArA ratnAdhika sAdhunA zayyA-saMsmArakane ajANatA paga lAgI jAya, topaNa zaikSa hAtha joDI kSamAyAcanA karyA vinA cAlyo jAya, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (30) zaikSa, ratnAdhikanA zayyA-saMsmAraka, upara Ubho rahe, bese, sUe, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (31) zekSa, ratnAdhikathI UMcA Asana upara Ubho rahe, bese, sUe, to te zekSathI thatI AzAtanA che. (32) zaikSa, ratnAdhika nA samAna Asana upara Ubho rahe, bese, sUe, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. (33) zaikSa dvArA ratnAdhika sAdhu kAMIka kahe, teno uttara beThAM-beThAM Ape, to te zaikSathI thatI AzAtanA che. vivecana : prastuta sUtramAM tetrIsa prakAranI AzAtanAonuM varNana che. deva, gurunI vinaya-bhakti na karavI, deva, guruno avinaya abhakti ke aparAdha karavo, AjJAno bhaMga karavo, niMdA karavI, avahelanA karavI tathA guru prati abahumAna ke anAdarano aMtarabhAva vividha prakAranI ceSTAo dvArA pragaTa thAya, tene AzAtanA kahe che. sUtrakAre ziSyanI vividha prakAranI 33 ceSTAonuM 33 AzAtanArUpe kathana karyuM che. saMde-zaikSa.fsahuno vA tattho vA mariya 3 mo sesa saLe rehA ! -cUrNi. je sUtra bhaNavA rUpI grahaNazikSA ane pratilekhanAdi AcAra pAlana rUpI AsevanazikSA zIkhe che, te zikSA-zikSaNa yogya agItArtha sAdhu zaikSa kahevAya che athavA AcArya-upAdhyAyane choDIne zeSa sarva sAdhuo zaikSa kahevAya che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16 | zrI samavAyAMga sUtra racaya:- rAtvika, ratnAdhika. raNo Arito maro vA parikha 1 dIkSA paryAyamAM moTA hoya te AcAryAdi rAtvika kahevAya che. jJAna, darzana, cAritrarUpI ratnavALA sAdhu tathA AcArya, guru athavA paryAya jyeSTha sarva sAdhuone rAtvika ke ratnAdhika kahevAya che. A 33 AzAtanAomAM 1 thI 9 AzAtanAo ratnAdhikanI pAchaLa AgaLa, barAbara bAjumAM ane A traNa paristhitimAM cAlavA, UbhA rahevA ane besavA saMbaMdhita nava kriyAnI che. A AzAtanAothI gurunI maryAdA ane garimAnI avahelanA thAya che, gurunA mahattvano hrAsa thAya che. gurunI nikaTamAM ke gurunI AgaLa cAlavAthI loko gurunA darzana karI na zake, ziSyanI pITha gurune dekhAya, te ziSyanA avinayane pragaTa kare che. gurunI nikaTamAM ke gurunI paDakhe cAle to lokone guru koNa? ziSya koNa? te khabara na paDe, gurunuM mahattva ghaTe, te ziSyanA vinayAbhAvane pragaTa kare che. gurunI pAchaLa gurunA paga vagereno sparza thAya tema atinikaTa cAle to gurunI avahelanA thAya che, te kriyA ziSyanA avivekanI sUcaka che. ziSyane gurunI AgaLa, pAchaLa ke bAjumAM cAlavA, besavA ke UbhA rahevAno prasaMge upasthita thAya to ucita aMtara rAkhIne, gurunuM gaurava jaLavAI rahe te rIte vivekapUrvaka cAlavuM, besavuM ke UbhA rahevuM joIe. guru AjJApUrvaka nikaTamAM paNa cAlavA Adi kriyAthI AzAtanA thatI nathI. ratnAdhikanI sAthe javuM, AvavuM, bolavuM, cAlavuM, AlocanA karavI vagere pratyeka pravRttimAM ziSya dhyAna rAkhavuM joIe ke sarva pravRttio ratnAdhikanA karyA pachI karavI joIe, temanI pUrve kare to te tenI AzAtanA kare che. dasamI ane agiyAramI AzAtanA vicAra bhUmi-uccAra bhUmi arthAt maLAdi paraThavAnI bhUmi ke vihArabhUmi-svAdhyAya bhUmimAM gayA pachI AlocanAdi pravRtti gurunI pUrve karavAthI thatI AzAtanA saMbaMdhita che. ziSya ratnAdhikanA vacano zAMta manathI sAMbhaLavA joIe, tenA vacananI upekSA karavI na joIe. gurunA ke ratnAdhikonA vacanonI upekSA kare, ratnAdhiko pAse AvelA AgaMtuka sAdhu ke gRhastha sAthe pahelA svayaM vArtAlApa karI le. temAM gurunI mAnahAni thAya che. 12-13 A be AzAtanA tatsaMbaMdhita che. ziSya AhArAdi lAvIne pahelAM ratnAdhikane batAve, temane temAMthI AhArAdi levA AmaMtraNa Ape, temane pUchyA vinA anya sAdhune AhAra mATe AmaMtraNAdi na kare, AsaktithI sAro-sAro AhAra gurunI pahelAM vAparI na le, te ziSyano vinaya che. ziSya tathA prakArano avinayapUrvakano vyavahAra na kare, to te tenI AzAtanA kare che. 14 thI 18 AzAtanA tatsaMbaMdhita che. ziSya guru sAthe vArtAlApa karavAmAM, vinaya bhakti karavAmAM temanuM sanmAna karavuM joIe. teonI sAme bolavuM, uttara na Apavo, tuMkAre bolAvavA, te avinaya che. 19 thI 24 AzAtanA tatsaMbaMdhita che. guru dharmakathA karatA hoya tyAre ziSya prasannacitte sAMbhaLe, sabhA vacce apamAnajanaka, zaramajanaka, gurunI hIlanA thAya tevA zabdo na bole. gurunI dharmasabhAmAM avinaya pUrNa vyavahArathI je AzAtanA thAya tenuM kathana 25 thI 30 AzAtanAomAM che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsa samavAya [ 17 ] ziSya gurunA zarIranI ke upakaraNanI avajJA na kare. gurunA Asana Adi upara UbhA rahevuM Adi avinaya bhAva che, gurunI garimA khaMDita thAya che. tatsaMbaMdhita 31 thI 33 AzAtanA che. guru ke ratnAdhikanI AjJAthI koIpaNa pravRtti kare to temAM AzAtanA thatI nathI. AjJApUrvaka gurunI AgaLa cAle ke gurunA Asana upara bese, to paNa AzAtanA thatI nathI kAraNa ke guru AjJA sarvoparI che. ziSyanI pratyeka kriyAmAM guru prati bahumAna ane AdarabhAva pragaTa thavo jarUrI che, ziSyanA vinayapUrvakanA vyavahArathI gurunI garimA vadhe, gurunuM gaurava jaLavAI rahe che. ziSya nirahaMkArabhAve pratyeka pravRtti kare, to potAno svaccheda nAza pAme che, kaSAyo upazAMta thAya che, saMyama sAdhanA paripakva bane che ane zAsanano mahimA vadhe che. A rIte AzAtanAno tyAga karavo, te sva-para hitakArI che. A 33 AzAtanAonA prAyazcittanuM vidhAna nizItha sUtranA dasamA uddezakamAM che. zrI Avazyaka sUtranA cothA adhyayanamAM anya rIte 33 AzAtanAnuM paNa kathana che. arihaMta, siddhAdi viziSTa gurujano uparAMta sarvaprANI, bhUta, jIva, sattvanI AzAtanA tathA loka-paraloka, kALa, zrata, dharmaAdinI AzAtanAnuM kathana che. 2 camarassa NaM asuriMdassa NaM asuraNNo camaracaMcAe rAyahANIe ekkamekka duvArAe tettIsa-tettIsaM bhomA paNNattA / mahAvidehe NaM vAse tettIsaM joyaNasahassAiM sAigaregAI vikkhaMbheNaM paNNatte / jayA NaM sUrie bAhirANaMtaraM taccaM maMDalaM uvasaMkamittA NaM cAraM carai tayA NaM ihagayassa purisassa tettIsAe joyaNasahassehiM kiMci visesUNehiM cakSupphAsaM havvamAgacchai / bhAvArtha :- asurendra asurarAja camaranI camacaMcA rAjadhAnImAM pratyeka dvAranI bahAra baMne bAjumAM tetrIsa tetrIsa viziSTa bhavano che. mahAvideha kSetra kaMIka adhika tetrIsa hajAra (33000) yojana vistAravALuM che. jyAre sUrya sarva bAhya maMDalathI aMdaranA tarapha trIjA maMDalapara AvIne saMcAra kare che tyAre te bharata kSetramAM rahelA manuSyane kaMIka vizeSajUna tetrIsa hajAra (33000)yojana dUrathI daSTigocara thAya che. vivecana : prastuta sUtramAM bharatakSetranA manuSyane sUrya keTale dUrathI dekhAya che, tenuM kathana che. vaFgId - sUrya udaya samaye jeTale dUrathI dekhAya, te draSTipatha ke draSTigocaratA mATe sUtrakAre cakSusparza zabdano prayoga karyo che. sUryazvasparza vasuviNacaMdaSya zaramacchatA sUrya cakSuno viSaya bane, tene cakSusparza kahe che. tetrIsamuM samavAya hovAthI pratu sUtramAM tejI jovofhaM vivi vizesUri Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra bharata--airavata kSetranA manuSya kiMcit vizeSa nyUna 33000 yojana dUrathI sUryane jUe che, te prakAranuM athana che. caMdra-sUrya prajJapti sUtra prAmRta -2, pratiprAbhRta-ubhAM... battIsAe joyaNasahasse hiM guNapaNA yasaTTibhAehiM joyaNassa sadvibhAgaM ca aigaTThihA chettA tevIsAe cuNNiyA bhAgehiM sUrie cakkhuphAsaM havvamAgaI / pATha che. bAhya zrIbha maMDaNa upara sUrya paribhrama karato hoya, tyAre bharata--airavata kSetranA manuSyone batrIsa hajAra eka ane ogaNapacAsa sAThAMza bhAga tathA trevIsa ekasaThAMza cUrNikA bhAga (32001 49/60, 23/61) yojana dUrathI sUryane jue che. 178 3 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe atthegaiyANaM NeraiyANaM tettIsaM paliovamAiM ThiI paNNattA / ahesattamAe puDhavIe kAla-mahAkAla-roruyamahAroruesu NeraiyANaM ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / appaiTThANaNarae NeraiyANaM ajahaNNamaNukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / asurakumArANaM atthegaiyANaM devANaM tettIsaM paliovamAI ThiI paNNattA / sohammIsANesu atthegaiyANaM devANaM tettIsaM palio mAI ThiI paNNattA / bhAvArtha :- A ratnaprabhA pRthvInA keTalAka nArakIonI sthiti tetrIsa palyopamanI che. adhastana sAtamI naraka pRthvInA kAla, mahAkAla, roruka ane mahAroruka narakAvAsonA nArakIonI sthiti utkRSTa tetrIsa sAgaropamanI che. sAtamI pRthvInA apratiSThAna narakAvAsanA nArakIonI sthiti ajaghanya--anutkRSTa (jaghanya ane utkRSTanA bhedathI rahita) tetrIsa sAgaropamanI che. keTalAka ; asurakumAra devonI sthiti tetrIsa palyopamanI che. saudharma ane IzAna kalpanA keTalAka devonI sthiti tetrIsa palyopamanI che. vijaya-vejayaMta-jayaMta- aparAjiesu vimANesu ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / je devA savvaTThasiddhe mahAvimANe devattAe uvavaNNA, tesi NaM devANaM ajahaNNamaNukkoseNaM tettIsaMsAgarovamAiM ThiI paNNattA / te NaM devA tettIsAe addhamAsehiM ANamaMti vA, pANamaMti vA, ussasaMti vA, NissasaMti vA / tesi NaM devANaM tettIsAe vAsasahassehiM AhAraTThe samuppajjai / 4 bhAvArtha :- vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita, A cAra anuttara vimAnanA devonI utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che. je deva pAMcamA sarvArthasiddha nAmanA anuttara vimAnamAM devarUpe utpanna thAya che, te devonI ajaghanya ane anuSkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che. te deva tetrIsa ardhamAse Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamuM samavAya (sADA soLa mahine) Ana--prANa, zvAsa le che ane niHzvAsa mUke che. te devone tetrIsa hajAra varSa pachI AhAra karavAnI IcchA thAya che. 169 5 saMtegaiyA bhavasiddhiyA jIvA je tettIsaM bhavaggahaNehiM sijjhissaMti bujjhissaMti muccissaMti pariNivvAissaMti savvadukkhANamaMtaM karissaMti / bhAvArtha :- keTalAka bhavya siddhika jIvo tetrIsa bhava grahaNa karIne siddha thaze, buddha thaze, karmothI mukta thaze, parama nirvANane prApta karaze ane sarva duHkhono aMta karaze. vivecana : sarvArthasiddha vimAnanA devo to nizcayathI eka manuSya bhava grahaNa karIne mukta thAya che ane vijaya Adi zeSa cAra anuttara vimAnonA devo jaghanya eka ane utkRSTa tera bhava karI nizcayathI mukta thAya che. samavAya-33 saMpUrNa Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 170 zrI samavAyAMga sUtra yAtrIsa, sabhavAya. 27/27/27/28/2/22/2) pAsyaya: A samavAyamAM cotrIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM kathana cheyathA - tIrthakaranA cotrIsa atizayo, cakravartInAM vijaya kSetro, jaMbUdvIpamAM cotrIsa vaitADhaya parvata, jaMbUdvIpamAM thatAM utkRSTa cotrIsa tIrthakara tathA asurendranAM cotrIsa lAkha bhavana temaja pahelI, pAMcamI, chaThThI ane sAtamI narakamAM cotrIsa lAkha narakAvAsa che. | 1 cottIsaM buddhAisesA paNNattA / taM jahA- 1. avaTThie kesa-maMsu-roma-Nahe 2. NirAmayA NiruvalevA gAyalaTThI 3. gokkhIrapaMDure maMsasoNie 4. paumuppalagaMdhie ussAsaNissAse 5. pacchaNNe AhAra-NIhAre adisse masacakkhuNA / 6. AgAsagayaM cakkaM 7. AgAsagayaM chattaM 8. AgAsagayAo seyavaracAmarAo 9. AgAsaphAliAmayaM sapAyapIDhaM sIhAsaNaM 10. AgAsagao kuDabhIsahassaparimaMDiAbhirAmo iMdajjhao purao gacchai 11. jattha jattha vi ya NaM arahaMtA bhagavaMto ciTuMti vA NisIyaMti vA tattha tattha vi ya NaM jakkhA devA saMchaNNapatta-puppha-pallavasamAulo sacchatto sajjhao saghaMTo sapaDAgo AsogavarapAyavo abhisaMjAyai 12. IsiM piTThao mauDaThANaMmi teyamaDala abhisajAi, adhakAre vi ya Na dasa disAo pabhAsei 13. bahusamaraNijje bhUmibhAge 14. ahosirA kaMTayA bhavaMti 15. uuvivarIyAsuhaphAsA bhavati / 16. sIyaleNa suhaphAseNaM surabhiNA mArueNa joyaNaparimaMDala savvao samaMtAsaMpamajjijjai 17. juttaphusieNaM meheNa ya Nihaya-rayareNuyaM kijjai 18. jala-thalayabhAsurapabhUteNaM viMTaTThAiNA dasaddhavaNNeNaM kusumeNaM jANussehappamANamitte pupphovayAre kijjai / 19. amaNuNNANaM sadda pharisa rasa ruvagaMdhANaM avakariso bhavai 20. maNuNNANa sadda pharisa rasa gaMdhANaM pAubbhAvo bhavai 21. paccAharao vi ya NaM hiyayagamaNIo joyaNaNIhArI saro 22. bhagavaM ca NaM addhamAgahIe bhAsAe Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cotrIsamuM samavAya | 171 | dhammamAikkhai 23. sA vi ya NaM addhamAgahI bhAsA bhAsijjamANI tesiM savvesiM AriyamaNAriyANaM duppaya cauppaa miya pasu pakkhi sarIsivANaM appaNo hiya siva suhaya bhAsattAe pariNamai 24. puvvabaddhaverA vi ya NaM devAsura NAga suvaNNa jakkha rakkhasa kiNNara kiMpurisagarula gaMdhavva mahoragA arahao pAyamUle pasaMtacittamAsaNA dhamma NisAmati 25. aNNautthiyapAvayaNiyA vi ya NaM AgayA vNdti| 26. AgayA samANA arahao pAyamUle NippalivayaNA havaMti 27. jao jao vi ya NaM arahaMto bhagavaMto viharaMti tao tao vi ya NaM joyaNapaNavIsAeNaM ItI Na bhavai 28. mArI Na bhavai 29. sacakkaM Na bhavai 30. paracakkaM Na bhavai 31. aibuTThI Na bhavai 32. aNAvuTThI Na bhavai 33. dubbhikkhaM Na bhavai 34. puvvuppaNNA vi ya NaM uppAiyA, vAhIo khippAmeva uvasamati / bhAvArtha :- tIrthaMkara paramAtmAnA cotrIsa atizayo che, yathA - 1. keza, dADhI, mUcha, roma, nakha avasthita rahe arthAtu tenI pramANathI adhika vRddhi na thAya, 2. nirAmaya rogAdithI rahita, nirupalepa-mala rahita, nirmaLa dehalatA hoya, 3. rakta ane mAMsa gAyanA dUdha samAna zveta hoya, 4. ucchavAsa-niHzvAsa paghakamala samAna sugaMdhita hoya, 5. AhAra ane nihAra carmacakSuthI adezya pracchanna hoya. 6. AkAzamAM dharmacakra hoya, 7. AkAzamAM chatra hoya, 8. AkAzamAM uttama zveta cAmaro vIMjAtAM hoya, 9. AkAza samAna nirmala sphaTikamaya pAdapIyukta siMhAsana hoya, 10. AkAzamAM hajAra nAnI patAkAothIyukta Indradhvaja AgaLa cAlato hoya, 11. jyAM jyAM arihaMta bhagavAna rokAya, bese, tyAM tyAM yakSa devo pAMdaDAM, puSpa, pallavothI vyApta, chatra, dhvajA, ghaMTa ane patAkAthI yukta zreSTha azoka vRkSa banAve che, 12. mastakanI kaMIka pAchaLa mugaTanA sthAne tejamaMDaLa-AbhAmaMDala hoya che, je aMdhakAramAM paNa (rAtrinA samaye) daze dizAone prakAzita kare che.[mugaTa mastakanI AgaLa hoya che ane tejamaMDaLa mastakanI pAchaLa hoya che, chatAM paNa mastakanA uparanA bhAganI apekSAe mULa pAThamAM tene mugaTa sthAne kahela che.] 13. tIrthakaro jyAM vihAra kare- vicaraNa kare, tyAMno bhUmibhAga bahusama (ekasarakho) ane ramaNIya banI jAya, 14. vihAra bhUmimAM kAMTA hoya to te adhomukha thaI jAya, 15. zarIrane anukULa sukhada sparzavALuM vAtAvaraNa thaI jAya, 16. jyAM tIrthakara vicare che tyAMnI eka yojana bhUmi zItala, sukhakArI sparzayukta ane sugaMdhita pavanathI sarva dizAmAM saMpramArjita thaI jAya, 17. maMda, sugaMdhita Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 172 ] zrI samavAyAMga sUtra pANInI varSothI AkAzagata raja ane bhUmigata reNu-dhULa zamita thaI jAya arthAt dhUlI rahita nirmaLa mosama thaI jAya, 18. jalIya, sthalIya, paMcavarSIya puSpothI goThaNa sudhIno bhUmibhAga puSpavALo banI jAya arthAt bhUmi para puSpaAcchAdita thaI jAya.[17-18 be atizayomAM pANI ane phUla acitta samajavA joIe, kAraNa ke te devakRta hoya che.], 19. amanojJa (apriya) zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdhano abhAva thaI jAya, 20. manojJa (priya) zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdhano prAdurbhAva thaI jAya, 21. dharmopadezanA samaye eka yojana sudhI phelAyelo(saMbhaLAto) ane hRdayamAM UtarI jAya tevo svara hoya, 22. bhagavAnano dharmopadeza ardhamAgadhI bhASAmAM hoya, 23. te ardhamAgadhI bhASA dareka Arya-anArya puruSone mATe tathA dvipada-pakSI ane catuSpada- mRga pazu vagere jAnavarone mATe tathA peTathI cAlanArA sarpAdi mATe potapotAnI hitakara, zivakara, sukhada, bhASArUpe pariNata thaI jAya che, 24. pUrve bAMdhelAM veravALAM (manuSya) deva, asura, nAga, suparNa, yakSa, rAkSasa, kinnara kiMguruSa, garuDa, gaMdharva ane mahoraga devo paNa arihaMtonA caraNakamalamAM parasparanA verane bhUlI, prazAMtacitte, harSita manathI dharma zravaNa kare che, 25. anyatIrthika prAvanika (vyAkhyAna dAtA) puruSa paNa AvIne bhagavAnane vaMdana kare che. 26. bhagavAna pAse AvelA te anyatIrthika prAvacaniko paNa arihaMtanA pAdamuLamAM vacana rahita (niruttara) banI jAya che, 27. jyAM jyAM arihaMta bhagavAna vihAra karatA hoya tyAM tyAM paccIsa yojana sudhI Iti-bhIti na hoya, 28. manuSyane mAranAra mahAmArI (plega vagere) bhayaMkara bImArI na hoya. 29. svacakra - potAnA rAjyanI senAno bhaya na hoya, 30. paracakra- zatru senAno bhaya na hoya, 31. ativRSTi- bhAre varasAda na hoya, 3ra. anAvRSTi na hoya, 33. durbhikSa-duSkALa na paDe, 34. bhagavAnanA vihAra-vicaraNa pahelAM thayelI vyAdhi vagere upadravo paNa jaldI zAMta thaI jAya. vivecana : prastuta sUtramAM tIrthaMkara paramAtmAnA 34 atizayonuM kathana che. A sUtra pAThamAM atizayono je ullekha che temAM koI paNa atizaya janmathI ke dIkSAthI pragaTa thavAnuM kathana nathI. tIrthakara nAma karmano udaya kevaLajJAna utpanna thAya tyAre hoya che mATe atizayono saMbaMdha kevaLajJAna pragaTa thayA pachI vadhAre che. vyAkhyA graMthomAM prastuta cotrIsa atizayomAMthI cAra (2 thI 5) atizayone tIrthakaronA janmajAta atizaya kahayA che. paMdara (6 thI 20) atizayo cAra ghAtikarmanA kSaya thavA para pragaTa thAya che ane bAkInA 21 thI 34 - atizayone devakRta atizaya kahyA che. AcArya abhayadeva sUrI kRta samavAyAMga TIkAmAM tathA AcArya hemacaMdrAcAryakRta yogazAstra ane abhidhAna ciMtAmaNi Adi graMthomAM atizayonuM vistRta vivecana che. AcArya abhayadeva sUri ane AcArya hemacaMdrAcAryanA atizayanI vibhAjana paddhatimAM paNa kiMIka aMtara che, paraMtu samavAyAMga sUtramAM janmajAta, devakRta, kevaLajJAna kRta atizayonuM koI paNa prakAranuM Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | cotrIsa samavAya . 173. vibhAjana nathI. 2 jaMbuddIve NaM dIve cauttIsaM cakkavaTTivijayA paNNattA / taM jahAbattIsaM mahAvidehe, do bharahe eravae / jaMbuddIve NaM dIve cottIsaM dIhaveyaDDA paNNattA / jaMbuddIve NaM dIve ukkosapae cottIsaM titthaMkarA smuppjjti| bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA A dvIpamAM cakravartInAM cotrIsa vijayakSetro che, jema ke -mahAvidehamAM batrIsa, eka bharata kSetra ane eka airAvata kSetra. jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM cotrIsa dIrgha vaitADhaya parvato che. jebUdvIpa nAmanA dvIpamAM utkRSTa cotrIsa tIrthakaro eka sAthe utpanna thAya che. vivecanaH cakavartI vijaya kSetra - cakravartI cha khaMDanA 32000 rAjya para vijaya prApta kare che. bharatakSetra ane airAvatakSetramAM cha-cha khaMDa che, tema mahAvidehakSetranI batrIsa vijayomAMthI pratyeka vijayamAM paNa cha-cha khaMDa hoya che. tenA para cakravartI vijaya prApta kare che. tethI cakravartI vijayakSetra-34 thAya che. te cotrIse vijaya kSetramAM eka sAthe tIrthakara thaI zake che tethI utkRSTa 34 tIrthakaro hoya zake che. | 3 camarassa NaM asuriMdassa asuraraNNo cottIsaM bhavaNAvAsa sayasahassA paNNattA / paDhama paMcama-chaTThI-sattamAsu-causu puDhavIsu cottIsa NirayAvAsa saya- sahassA paNNattA / bhAvArtha :-asurendra asurarAja camaranA cotrIsa lAkha bhavanAvAsa che. pahelI, pAMcamI, chaThThI ane sAtamI A cAra pRthvInA maLIne cotrIsa lAkha (30lAkha+3lAkha+pAMca ochA eka lAkha + pa=34lAkha) narakAvAsa che. samavAya-34 saMpUrNa Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zrI samavAyAMga sUtra pAtrIsamuM samavAya * ||PPPP||P/P/P// paricaya : pAMtrIsamA samavAyamAM pAMtrIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM varNana che, yathA - pAMtrIsa satya vacananA atizaya, kunthu arihaMta, datta vAsudeva,naMdana baladeva, te pAMtrIsa dhanuSa UMcA hatA. bIjI ane cothI narakamAM pAMtrIsa lAkha narakAvAsanuM nirUpaNa che. paNNatIsaM saccavayaNAisesA paNNattA / 1 bhAvArtha :- satya vacananA pAMtrIsa atizaya che. vivecana : mULa sUtramAM A pAMtrIsa vacana atizayonAM nAma nathI, paratuM saMskRta TIkAkAre pAMtrIsa vacananA guNono ullekha karyo che. 1. saMskAropetatva : vacanonuM vyAkaraNa saMskAra yukta hoya 2. udAttatva H ucca svarathI paripUrNa hoya, 3. upacAropetatva H grAmINatAthI rahita hoya, gAmaThI zabda na hoya, 4. gaMbhIra zabdatva H megha samAna gaMbhIra zabdothI yukta hoya, 5. anunAditvaH pratidhvani upajAvanArAM vacana hoya, 6. dakSiNatvaH saralatA yukta vacana hoya, 7. upanIta rAgatva H yathocita rAga-mAlakoza vagere rAga-rAgiNIthI yukta hoya. A sAta atizaya zabda sauMdaryanI apekSAthI jANavA joIe. have pachInA atizayo artha gauravanI apekSA rAkhe che. - 8. mahArthatva : mahAna arthavALA vacana hoya, 9. avyAhata pUrvAparatva : pUrvApara avirodhI arthavALA hoya, 10. ziSyatva : vaktAnI ziSTatAnA sUcaka hoya, 11. asaMdigdhatva : saMdeha rahita nizcita arthanA pratipAdaka hoya, 12. apahRtAnyottaratva : paradatta dUSita AkSeponA nivAraka vacana hoya, 13. hRdayagrAhitya : zrotAnA hRdayagrAhI-manohara vacana hoya, 14. deza kAlocitatva H deza kAlane anukULa avasarocita vacana hoya, 15. tattvAnurupatva H vivakSita vastu svarUpanAM anurUpa vacana hoya, 16. aprakIrNa prasRtatva H nirarthaka vistArathI rahita susaMbaMdha vacana hoya, 17. anyonya pragRhitaH paraspara apekSA rAkhanAra pado ane vAkyothI yukta hoya, 18. abhijAtatva H vaktAnI kulInatA ane zAlInatAnA sUcaka hoya, 19. atisnigdha madhuratva H atyaMta snehathI bharelA madhuratA-miSTatA yukta hoya, 20. aparamarma vaidhitva : bIjAnA marma ughADanAra vacana na hoya, 21. arthadharmAbhyAsopetatva H Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtrIsa samavAya | 175 | artha ane dharmanA abhyAsathI yukta hoya, rara. udAratva tucchatA rahita ane udAratA yukta hoya, 23. paranidAtmotkarSa vipramuktatva: bIjAnI niMdA ane potAnI prasaMzA rahita hoya, 24. upagata zlAghatvaH jene sAMbhaLIne loko prasaMzA kare, evAM vacana hoya, 25. anapanItatvaH kAla, kAraka, liMga, pratyaya Adi vyAkaraNanA doSa rahita hoya, 26. utpAditAchinna kautuhalatvaH upadezanA viSayamAM zrotAjanone niraMtara kutUhala, jijJAsA utpanna karAvanAra hoya, 27. alkatatvaH AzcaryakAraka adbhuta navA navA vacana prayoga hoya, 28. anati vilambivaH ati vilaMbarahita dhArA pravAhathI bolatA hoya. 29. vizvamAdi vimuktaH mananI bhrAMti, vikSepa-cittanI caMcaLatA ane roSa, bhaya, abhilASA Adi mAnasika doSo rahita hoya, 30. aneka jAti saMzrayAvicitratvaH aneka prakAre varNanIya vastu svarUpanuM varNana karanAra vicitra vacana hoya, 31. Ahita vizeSatvaH sAmAnya vacanothI kaMIka vizeSatA yukta vacana hoya, 32. sAkAratvaH pRthak pRtha6 varNa, pada, vAkya vaDe AkAra prApta vacana hoya, 33. sAva parigRhitatvaH sAhasathI paripUrNa vacana hoya, 34. aparikhedita khinnatAthI rahita vacana hoya, 35. avyuccheditvaH vivakSita arthanI samyak siddhi thavA sudhI avicchina pravAhavALAM vacana hoya. AvA guNayukta vacana sAMbhaLanAramAM paNa guNo ja utpanna karanAra hoya, teonuM hita karAvanAra hoya che. | 2 | kuMthU NaM arahA paNattIsaM dhaNUI uThaM uccatteNaM hotthA / datte NaM vAsudeve paNatIsaM dhaNUI uDDe uccatteNaM hotthA / NaMdaNe NaM baladeve paNattIsaM dhaNUI uDDhe uccatteNaM hotthA / bhAvArtha :- kunyu arihaMta pAMtrIsa dhanuSa UMcA hatA. dara vAsudeva pAMtrIsa dhanuSa UMcA hatA.naMdana baladeva pAMtrIsa dhanuSa UMcA hatA. | 3 | sohamme kappe suhammAe sabhAe mANavae ceiyakkhaMbhe heTThA uvariMca addhaterasa joyaNANi vajjettA majjhe paNattIsaM joyaNesu vairAmaesu golavaTTasamuggaesu jiNasakahAo pnnnnttaao| bitiya-cautthIsu dosu puDhavIsu paNatIsaM NirayAvAsasayasahassA pnnnnttaa| bhAvArtha :- saudharmakalpamAM saudharmasabhAnA mANavaka cetya sthaMbhamAM nIce ane upara sADAbAra-sADAbAra yojana choDIne madhyavartI pAMtrIsa yojanamAM vajamaya, goLa vartuLAkAra peTIomAM jinanA asthikaLaza rAkhelA che. bIjI tathA cothI naraka, pRthvIonA maLIne pAMtrIsa lAkha narakAvAsa che. samavAya-35 saMpUrNa Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 176] zrI samavAyAMga sUtra - chatrIsathI cAlIsa samavAya - ZTE Ezzzzzzzzz paricaya : chatrIsamA samavAyamAM chatrIsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM varNana che, yathA - uttarAdhyayana sUtranA chatrIsa adhyayana, asurendranI sudharmAsabhAnI chatrIsa yojananI UMcAi, bhagavAna mahAvIranI chatrIsa hajAra sAdhvIo, caitra ane Aso mAsamAM chatrIsa aMgula pauruSI chAyA AdinuM varNana che. sADatrIsamA samavAyamAM kuMthunAtha bhagavAnanA sADatrIsa gaNadhara, sADatrIsa gaNa, ADatrIsamA samavAyamAM bhagavAna pArzvanAthanI ADatrIsa hajAra sAdhvIo, ogaNacAlIsamA samavAyamAM bhagavAna neminAthanA 3900 avadhijJAnI ane cAlIsamA samavAyamAM bhagavAna ariSTaneminI cAlIsa hajAra sAdhvIo vagere viSayonuM kathana che. chatrIsamuM samavAya :| 1 | chattIsaM uttarajjhayaNA paNNattA, taM jahA-1.viNayasuyaM 2. parIsaho 3. cAuraMgijjaM 4. asaMkhayaM 5. akAma maraNijjaM 6. purisavijjA 7. urabbhijja 8. kAviliyaM 9. NamipavvajjA 10. dumapattayaM 11. bahusuyapUjA 12. harie sijja 13. cittasaMbhUyaM 14. usuyArija 15. sabhikkhugaM 16.samAhiThANAI 17. pAvasamaNijja 18. saMjaijja 19. miyacAriyA 20. aNAhapavvajjA 21. samuddapAlijja 22. rahaNemijja 23. goyama-kesijja 24. samiIo 25. jaNNaijja 26. sAmAyArI 27. khalukijja 28. mokkhamaggagaI 29. appamAo 30. tavomaggo 31. caraNavihI 32. pamAyaThANAI 33. kammapayaDI 34. lesajjhayaNaM 35. aNagAramagge 36. jIvAjIvavibhattI ya / bhAvArtha :- uttarAdhyayana sUtranAM chatrIsa adhyayana che, jema ke- (1) vinayazruta (2) parISaha (3) cAra aMganI durlabhatA (4) asaMskRta (5) akAma maraNa (6) puruSa vidyA (zullaka nigraMthIya) (7) urabrIya-bokaDA (8) kapIla kevaLI (9) nimipravrajyA (10) drumapatraka (11) bahuzruta (12) harikezI muni (13) citta saMbhUti (14) IkSakArIya (15) sabhikSu (16) brahmacarya samAdhisthAna (17) pApa zramaNa (18) saMyati (19) mRgAputra (20) anAthI nigraMtha (21) samudrapAla (22) rathanemI (23) gautama kezI (24) samiti (aSTa pravacana mAtA) (25) jayaghoSa-vijayaghoSa (26) samAcArI (27) Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsathI cAlIsa samavAya ujIya-vinIta ziSyo (28) bhokSamA gati (28) mapramA6 (sabhya 52|m) (30) ta5mArga (31) ya29vidhi (32) prabhA6 sthAna (33) prakRti (34) vezyA adhyayana (34) a2mArga (38) vAva vimati. | 2 | camarassa NaM asuriMdassa asuraraNNo sabhA suhammA chattIsaM joyaNANi uDTuM uccatteNaM hotthA / samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa chattIsaM ajjANaM sAhassIo hotthA / cettAsoesu NaM mAsesu sai chattIsaMguliyaM sUrie porisIchAyaM Nivvattai / bhAvArtha :- asurendra asurarAja camaranI sudharmAsabhA chatrIsa yojana UMcI che. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA saMghamAM chatrIsa hajAra sAdhvIgaNa-ArthikAo hatI. caitra ane Aso mAsamAM sUrya eka vakhata chatrIsa AMgaLanI pauruSI chAyA kare che. sADatrIsamuM samavAya :| 3 | kuMthussa NaM arahao sattatIsaM gaNA, sattatIsaM gaNaharA hotthA / hemavaya-heraNNavaiyAo NaM jIvAo sattatIsaM joyaNasahassAI chacca covattare joyaNasae solasa ya egUNavIsaibhAe joyaNassa kiMcivisesUNAo AyAmeNaM paNNattAo / savvAsu NaM vijaya-vejayaMta-jayaMta-aparajiyAsu rAyahANIsu pAgArA sattatIsaM sattatIsaM joyaNAI uDDhe uccatteNaM paNNattA / bhAvArtha :- kuMthu arahiMtanA sADatrIsa gaNa ane sADatrIsa gaNadhara hatA. hemavaya ane hairaNyavaya kSetranI jIvAo sADatrIsa hajAra chasso cumotera yojana ane eka yojananA ogaNIsa bhAgomAMthI kaMIka ochA soLabhAga (37674, kiMcit jUna 16/19 yojana) lAMbI che. dvIpa samudronA vijaya, vejayaMta, jayaMta ane aparAjita nAmanAM sarva dvAronA mAlika devonI rAjadhAnIonA prAkAra(killA) sADatrIsa sADatrIsa yojana UMcA che. | 4 khuDDiyAe vimANapavibhattIe paDhame vagge sattatIsaM uddesaNakAlA paNNattA / bhAvArtha - zullikAvimAna pravibhakti nAmanA kAlikazrutanA prathama vargamAM sADatrIsa uddezanakALa che. [5 kattiyabahulasattamIe NaM sUrie sattatIsaMguliyaM porisIchAyaM NivvattaittA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 zrI samavAyAMga sUtra NaM cAraM carai / bhAvArtha :- kArtika kRSNapakSanI sAtamanA divase sUrya sADatrIsa AMgaLanI pauruSI chAyA karato saMcaraNa kare che. ADatrIsamuM samavAya H 6 pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa aTThattIsaM ajjiyAsAhassIo ukkosiyA ajjiyAsaMpayA hotthA / bhAvArtha : puruSAdAnIya pArzvanAtha arihaMtanA saMghamAM utkRSTa ADatrIsa hajAra ArthikAo (sAdhvI kho) nI saMpA hatI. 7 hemavaya- eraNNavaiyANaM jIvANaM dhaNupiTTe aTThattIsaM joyaNasahassAiM satta ya cattAle joyaNasae dasaegUNavIsaibhAge joyaNassa kiMci visesUNe parikkheveNaM paNNatte / atthassa NaM pavvayaraNNo biie kaMDe aTThatIsaM joyaNasahassAiM uDDuM uccatteNaM hotthA / bhAvArtha : - hemavaya ane hairaNyavaya kSetranI jIvAonA dhanupRSTha ADatrIsa hajAra sAtaso cAlIsa yojana ane eka yojananA ogaNIsa bhAgomAMthI daza bhAgothI kaMIka ochA (38740, kiMcitanyUna 10/19 yojana) parikSepavALA che arthAt A baMne kSetronI traNa dizAnI goLAInuM ATaluM mApa thAya che. parvatarAja artha (meru)no bIjo kAMDa ADatrIsa hajAra yojana UMco che. 'artha' e merunuM eka nAma che. (samavAya-15) 8 khuDDiyAe NaM vimANa pavibhattIe biie vagge aTThattIsaM uddesaNakAlA paNNattA / bhAvArtha :kSullikA vimAna pravibhakti nAmaka kAlika zrutanA bIjA vargamAM ADatrIsa uddezana kAla che. ogaNacAlIsamuM samavAya : 9 Namissa NaM arahao egUNacattAlIsaM AhohiyasayA hotthA / samayakhette egUNacattAlIsaM kulapavvayA paNNattA / taM jahA- tIsaM vAsaharA, paMca maMdarA, cattAri usukArA / docca - cauttha- paMcama - chaTTha-sattamAsu NaM paMcasu puDhavIsu egUNacattAlIsaM NirayAvAsasayasahassA paNNattA / Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsathI cAlIsa samavAya 179 bhAvArtha - nami arihaMtanA parimita kSetrane jANanAra avadhijJAnI munio ogaNacAlIsa so (3900) hatA. samaya kSetra (aDhIDhIpa)mAM kula 39 parvata che, jema ke-- trIsa varSadhara parvata, pAMca maMdara parvata (meru) ane cAra IkSukAra parvata. bIjI, cothI, pAMcamI, chaThThI ane sAtamI, A pAMca pRthvIonA maLIne ogaNacAlIsa lAkha (25lAkha+10lAkha+lAkha+pAMca ochA eka lAkha+5 = 39 lAkha ) narakAvAsa che. vivecana : jaMbudrIpamAM cullahimatavaMta, mahAhiMmatavaMta, niSadha, nIla,rukmi ane zikharI, A cha varSadhara parvata che, dhAtakIkhaMDa ane ardhapuSkaradvIpamAM bAra-bAra varSadhara parvata che. A rIte aDhIdvIpamAM kula 6+12+12-30 varSadhara parvata che. jaMbudrIpamAM eka meru parvata, dhAtakIkhaMDa ane ardhapuSkaradvIpamAM be--be meru parvata che. A rIte kula pAMca meru parvata thAya che. be IkSukAra parvata dhAtakIkhaMDanA pUrva-pazcima, be vibhAga kare che ane be IkSukAra parvata puSkarAAdvIpanA pUrva-pazcima vibhAga kare che. A rIte aDhIdvIpamAM kula cAra IkSukAra parvata che. A rIte aDhIdvIpakSetramAM kula 30+5+4=39 parvato che. ahIM 39muM samavAya hovAthI anya nAnA parvatonI gaNanA karI nathI. 10 NANAvaraNijjassa mohaNijjassa gottassa Auyassa eyAsi NaM caunhaM kammapagaDINaM egUNacattAlIsaM uttarapagaDIo paNNattAo / bhAvArtha :- jJAnAvaraNIya, mohanIya, gotra ane Ayukarma, A cAra karma prakRtionI ogaNacAlIsa (5+28+2+4 -39) uttara prakRtio che. cAlIsamuM samavAya H | 11 arahao NaM ariTThaNemissa cattAlIsaM ajjiyA sAhassIo hotthA / maMdaracUliyA NaM cattAlIsaM joyaNAI uDDuM uccatteNaM paNNattA / saMtI ahA cattAlIsaM dhaNUiM uDDuM uccatteNaM hotthA / bhAvArtha :- ariSTanemi arihaMtanA saMghamAM cAlIsa hajAra sAdhvIo hatA. maMdara -meru parvatanI cUlikA cAlIsa yojana UMcI che. zAMti arihaMta cAlIsa dhanuSya UMcA hatAM. 12 bhUyANaMdassa NaM NAgakumArassa NAgaraNo cattAlIsaM bhavaNAvAsa sayasahassA paNNattA / khuDDiyAe NaM vimANapavibhattIe taie vagge cattAlIsaM uddesaNakAlA paNNattA / Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 180 | zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha:- nAgakumAra nAgarAja bhUtAnaMdanA cAlIsa lAkha bhavanAvAya che. zudrikAvimAna pravibhaktinA trIjAvargamAM cAlIsa uddezana kAla che. 13 phagguNapuNNimAsiNIe NaM sUrie cattAlIsaMguliyaM porisIchAyaM NivvaTTaittA NaM cAraM carai / evaM kattiyAe vi puNNimAe |mhaasukke kappe cattAlIsaM vimANAvAsa sahassA paNNattA / bhAvArtha - phAgaNa pUrNimAnA divase sUrya cAlIsa AMgulanI pauruSI chAyA karIne saMcAra kare che, te ja rIte kArtika pUrNimAe paNa cAlIsa AMgulanI pauruSI chAyA karIne saMcAra kare che. mahAzaka kalpamAM cAlIsa hajAra vimAnAvAsa che. samavAya-36 thI 40 saMpUrNa Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsathI pacAsa samavAya [ 181 ] -ekatAlIsathI pacAsa samavAya== = = == = == == == paricaya : prastuta mAM ekatAlIsathI pacAsa saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA-ekatAlIsamA samavAyamAM bhagavAna naminAthanI ekatAlIsa hajAra sAdhvIo, betAlIsamA samavAyamAM nAmakarmanI betAlIsa prakRti, bhagavAna mahAvIranI betAlIsa varSathI kaMIka adhika zramaNa paryAya, tetAlIsamA samavAyamAM karmavipAkanAM seMtAlIsa adhyayana, cuMmAlIsamA samavAyamAM RSibhASitanAM cummAlIsa adhyayana, pistAlIsamA samavAyamAM manuSya kSetra,sImaMtaka narakAvAsA, uDuvimAna ane siddhazilA, A cAreya no 45-45 lAkha yojana no vistAra che. chetAlIsamA samavAyamAM brAhmIlipinA chetAlIsa mAtRkAkSara, suDatAlIsamA samavAyamAM suDatAlIsa varSa sudhI sthavira bhagavAna agnibhUtinuM gRhavAsamAM rahevuM, aDatAlIsamA samavAyamAM bhagavAna dharmanAthanA 48 gaNa ane gaNadharo, ogaNapacAsamA samavAyamAM teIndriya jIvonI 49 divasa rAtrinI sthiti, pacAsamA samavAyamAM bhagavAna munisuvratasvAmInI 50 hajAra sAdhvIo AdinuM varNana che. ekatAlIsamuM samavAya :| 1 Namissa NaM arahao ekkacattAlIsaM ajjiyA sAhassIo hotthA / causu puDhavIsu ekkacattAlIsaM NirayAvAsasayasahassA paNNattA, taM jahA- rayaNappabhAe, paMkappabhAe, tamAe, tamatamAe / mahAliyAe NaM vimANapavibhattIe paDhame vagge ekkacattAlIsaM uddesaNakAlA pnnnnttaa| bhAvArtha - nami arihaMtanA saMghamAM ekatAlIsa hajAra sAdhvIo hatAM. cAra pRthvIomAM ekatAlIsa lAkha narakAvAsa che, jema ke- ratnaprabhAmAM 30 lAkha, paMkaprabhAmAM 10 lAkha, tamaH prabhAmAM pAMca ochA eka lAkha ane mahAtama prabhAmAM pAMca narakavAsa che. mahAlikA (mahatI) vimAna pravibhakti kAlikasutranA prathama vargamAM ekatAlIsa uddezana kALa che. betAlIsamuM samavAya :| 2 samaNe bhagavaM mahAvIre bAyAlIsaM vAsAI sAhiyAI sAmaNNapariyAgaM nathI Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 182 / zrI samavAyAMga sUtra pAuNittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI kaMIka adhika betAlIsa varSa zramaNa paryAya pALIne siddha thayA yAvata sarva duHkhothI rahita thayA. | 3 jaMbuddIvassa NaM dIvassa puracchimillAo carimaMtAo gothUbhassa NaM AvAsapavvayassa paccacchimille carimaMte esa NaM bAyAlIsaM joyaNasahassAI abAhAe aMtaraM paNNattaM / evaM cauddisi pi daobhAse, saMkhe, dayasIme ya / kAloe NaM samudde bAyAlIsaM caMdA ujjoiMsu vA, ujjoiMti vA, ujjoissaMti vA / bAyAlIsaM sUriyA pabhAsisuvA, pabhAsaMti vA, pabhAsissaMti vA / samucchima bhuyaparisappANaM ukkoseNaM bAyAlIsaM vAsasahassAI ThiI pnnnnttaa| bhAvArtha :- jaMbUDhIpa nAmanA A dvIpanI jagatanI bahAranI paridhinA pUrvI caramAMta bhAgathI velaMdhara nAgarAjanA gokhubha nAmanA AvAsa parvatanA pazcimI caramAnta bhAga sudhI madhyavartI kSetranuM aMtara betAlIsa hajAra (42,000)yojana che. A rIte cAre dizAomAM paNa dabAvabhAsa, zaMkha ane daksImanuM aMtara jANavuM joIe. kAlodadhi samadramAM betAlIsa caMdra udyota karatA hatA. udyota kare che ane udyota karaze. e rIte betAlIsa sUrya prakAza karatA hatA, prakAza kare che ane prakAza karaze. samRdghima bhujapari sarponI utkRSTa sthiti betAlIsa hajAra varSanI che. | 4 NAmakamme bAyAlIsavihe paNNatte, taM jahA- 1. gaiNAme 2. jAiNAme 3. sarIraNAme 4. sarIraMgovaMgaNAme 5. sarIrabaMdhaNaNAme 6. sarIrasaMghAyaNaNAme 7. saMghayaNaNAme 8. saMThANaNAme 9. vaNNaNAme 10. gaMdhaNAme 11. rasaNAme 12. phAsaNAme 13. agu.lahuyaNAme 14. uvaghAyaNAme 15. parAghAyaNAme 16. ANupuvvINAme 17. ussAsaNAme 18. AyavaNAme 19. ujjoyaNAme 20. vihagagaiNAme 21. tasaNAme 22. thAvaraNAme 23. suhumaNAme 24. bAyaraNAme 25. pajjattaNAme 26. apajjattaNAme 27. sAhAraNasarIraNAme 28. patteyasarIraNAme 29. thiraNAme 30. athiraNAme 31. subhaNAme 32. asubhaNAme 33. subhagaNAme 34. dubbhagaNAme 35. sussaraNAme 36. dussaraNAme 37. AejjaNAme 38.aNAejjaNAme 39. jasokittiNAme 40. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsathI pacAsa samavAya | 18 | ajasokittiNAme 41. NimmANaNAme 42. titthyrnnaame| bhAvArtha :- nAmanAlIsa prA2 cha, ma - (1) tinAma (2) tinAma (3) zarIranAma (4) zarI2 aMgopAMga nAma (5) zarI2 baMdhana nAma (6) zarIra saMghAtana nAma (7) saMhanana nAma (8) saMsthAna nAma (C) nAma (10) gaMdhanAma (11) 2sanAma (12) sparzanAma (13) arusaghunAma (14) 6ghAta nAma (15) parAghAta nAma (17) mAnupUrvAnAma (17) 72vAsa nAma (18) mAta5 nAma (18) dhota nAma (20) viDAyogati nAma (21) sanAma (22) sthAvara nAma (23) sUkSmanAma (24) pA62 nAma (25) paryApta nAma (27) aparyApta nAma (27) saadhaar| zarI2 nAma (28) prtye| zarIra nAma (28) sthira nAma (30) asthira nAma (31) zuma nAma (32) azumanAma (33) sumA nAma (34) hurbhaga nAma (34) susva2 nAma (35) husva2 nAma (37) Aheya nAma (38) anAya nAma (38) yazata nAma (40) apayazIta nAma (41) nie nAma (42) tIrtha42 nAma. | 5 | lavaNe NaM samudde bAyAlIsaM NAgasAhassIo abhitariyaM velaM dhAraMti / mahAliyAe NaM vimANapavibhattIe bitie vagge bAyAlIsaM uddesaNakAlA pnnnnttaa| egamegAe osappiNIe paMcama-chaTThIo samAo bAyAlIsaM vAsasahassAI kAleNaM pnnnnttaao| egamegAe ussappiNIe paDhama-bIyAo samAo bAyAlIsaM vAsasahassAI kAleNaM paNNattAo / bhAvArtha :- savA samudranI haranI vedAne ghetalIsa 12 (42,000)nAgakumAra hevo paa29|| mahAlikA vimAna pravibhakti kAlikasUtranA bIjA vargamAM betAlIsa uddezana kALa che. pratyeka avasarpiNI kALano pAMcamo, chaThTho, A baMne ArA maLIne betAlIsa hajAra varSa thAya che. pratyeka utsarpiNI kALano pahelo, bIjA,A baMne ArA maLIne betAlIsa hajAra varSa thAya che. teMtAlIsamuM samavAya :|6 teyAlIsaM kammavivAgajjhayaNA paNNattA / paDhama-cauttha-paMcamAsu puDhavIsu teyAlIsaM NirayAvAsasayahassA paNNattA / jaMbuddIvassa NaM dIvassa puracchimillAo caramaMtAo gothUbhassa NaM AvAsapavvayassa purathimille caramaMte esa NaM teyAlIsaM joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / evaM cauddisi pi daobhAse, saMkhe, dagasIme / mahAliyAe NaM vimANapavibhattIe Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 184] zrI samavAyAMga sUtra taie vagge teyAlIsaM uddesaNakAlA paNNattA / bhAvArtha :- karmavipAka sUtranA (karmanA zubhAzubha phaLa batAvanAra adhyayana) tetAlIsa adhyayana che. pahelI, cothI ane pAMcamI naraka pRthvInA tetAlIsa lAkha (30lAkha+10lAkha+3lAkha=43 lAkha) narakAvAsa che. jaMbUdvIpa nAmanA A dvIpanA pUrvI caramAMtathI gostRbha AvAsa parvatanA pUrvI caramAnta sudhI madhyavartI kSetranuM aMtara tetAlIsa hajAra yojana che. A rIte cAre dizAonuM aMtara jANavuM joIe. vizeSatA e che ke, dakSiNamAM dakAvabhAsa AvAsa parvata che, pazcima dizAmAM zaMkha AvAsa parvata che ane uttara dizAmAM dakasIma AvAsa parvata che. mahAlikA vimAna pravibhakti kAlikasutranA trIjA vargamAM teMtAlIsa uddezana kALa che. cummAlIsamuM samavAya :| 7 coyAlIsaM ajjhayaNA isibhAsiyA diyalogacuyA bhAsiyA pnnnnttaa| vimalassa NaM arahao coyAlIsaM purisajugAI aNupiTTi siddhAI jAva svvdukkhpphiinnaaii| dharaNassa NaM NAgiMdassa NAgaraNNo coyAlIsaM bhavaNAvAsa sayasahassA paNNattA / mahAliyAe NaM vimANapavibhattIe cautthe vagge coyAlIsaM uddesaNakAlA paNNattA / bhAvArtha :- RSibhASita sUtramAM devalokathI zruta jIvonA cummAlIsa adhyayana che.vimala arihaMtanA zAsanamAM anukramathI cummAlIsa puruSa yuga(peDhI)ekanI pAchaLa eka dIkSita thaIne kramazaH siddha thayA yAvatu sarvaduHkhothI rahita thayA. nAgendra nAgarAja dharaNanA cummAlIsa lAkha (44,00,000)bhavanAvAsa kahyA che. mahAlikA vimAna pravibhaktinA cothA vargamAM cummAlIsa uddezana kAla che. pistAlIsamuM samavAya : 8 samayakhette NaM paNayAlIsaM joyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM paNNatte sImaMtae NaM Narae paNayAlIsaM joyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM pnnnntte| evaM uDuvimANe vi / IsipabbhArA NaM puDhavIvi evaM ceva / dhamme NaM arahA paNayAlIsaM dhaNUI uDDe uccatteNaM hotthA / maMdarassa NaM pavvayassa cauddisiM pi paNayAlIsaM paNayAlIsaM joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / bhAvArtha :- samayakSetra (aDhIdvIpa) pistAlIsa lAkha(45,00,000) yojana lAMbuM pahoLuM che. prathama narakano sImaMtaka narakAvAsa pistAlIsa lAkha yojana lAMbo pahoLo che. uDu nAmanuM (saudharma-IzAna Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsathI pacAsa samavAya 185 | devalokanA madhyabhAgamAM raheluM)goLa vimAna ane ISatnAbhArA pRthvI (siddhizilA) pistAlIsa pistAlIsa lAkha yojana vistRta che. dharmanAtha arihaMta pistAlIsa dhanuSya UMcA hatA. maMdara parvatanI cAre dizAomAM lavaNa samudranI vedikAnuM aMtara pistAlIsa hajAra yojanAnuM che. vivecana : jaMbudvIpa eka lAkha yojana vistRta che ane maMdara parvata dasa hajAra yojana jamIna upara vistRta che. eka lAkhamAMthI daza hajAra yojana ghaTADavAthI nevuM hajAra yojana zeSa rahe che, tenA ardhA pistAlIsa hajAra yojana thAya che, tethI maMdara parvatanI cAre ya dizAomAM lavaNa samudranI vedikA pistAlIsa hajAra yojananA aMtarAla para rahelI samajI zakAya che. | 9 savve vi NaM divaDDakhettiyA NakkhattA paNayAlIsaM muhutte caMdeNa saddhi jogaM joiMsu vA, joiti vA, joissaMti vA / tiNNeva uttarAI puNavvasU rohiNI visAhA ya / ee cha NakkhattA paNayAlamuhuttasaMjogA / / mahAliyAe vimANapavibhattIe paMcame vagge paNayAlIsaM uddesaNakAlA pnnnnttaa| bhAvArtha :- dareka doDha kSetrIya nakSatroe pistAlIsa muhUrta sudhI caMdra sAthe yoga karyo hato, yoga kare che ane yoga karaze. traNe ya uttarA(uttarASADhA, uttarAbhAdrapada, uttarAphAlganI), punarvasu, rohiNI ane vizAkhA A cha nakSatra pistAlIsa muhUrta sudhI caMdra sAthe saMyogakare che. mahAlikA vimAna pravibhakti sUtranA pAMcamA vargamAM pistAlIsa uddezaka kahyA che. beMtAlIsamuM samavAya :10 diTThivAyassa NaM chAyAlIsaM mAuyApayA paNNattA / baMbhIe NaM livIe chAyAlIsaM mAuyakkharA paNNattA / pabhaMjaNassa NaM vAukumAriMdassa chAyAlIsaM bhavaNAvAsa sayasahassA pattA bAvAI - bAramA daSTivAda aMgasutranA chaMtAlIsa mAtukApada che. brAhmI lipimAM chetAlIsa mULAkSara hoya che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 18 zrI samavAyAMga sUtra vAyukumArendra prabhaMjananA chetAlIsa lAkha bhavanAvAsa kahyA che. sutAlIsamuM samavAya :11 jayA NaM sUrie savvabbhaMtaramaMDalaM uvasaMkamittA NaM cAraM carai tayA NaM ihagayassa maNussassa sattacattAlIsaM joyaNasahassehiM dohi ya tevaDhehiM joyaNasae hiM ekkavIsAe ya saTThibhAgehiM joyaNassa sUrie cakkhuphAsaM havvamAgacchai / there NaM aggibhUI sattacattAlIsaM vAsAI agAramajjhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / bhAvArtha :- jyAre sUrya sauthI aMdaranA sarvAtyaMtara maMDalapara AvIne saMcAra kare che tyAre A bharata kSetragata manuSyane suDatAlIsa hajAra basso tresaTha yojana ane eka yojananA sAMTha bhAgomAMthI ekavIsa (bhAga (47263-21/50 yona)dUrathI sUrya dRSTigoya2 thAya che. agnibhUti sthavira gaNadhara suDatAlIsa varSagRhavAsamAM rahIne muMDita thaIne AgAramAMthI aNagAra banI pravrajita thayA. aDatAlIsamuM samavAyA 12 egamegassa NaM raNNo cAuraMtacakkavaTTissa aDayAlIsaM paTTaNasahassA paNNattA / dhammassa NaM arahao aDayAlIsa gaNA, aDayAlIsa gaNaharA hotthA / sUramaMDale NaM aDayAlIsaM ekasaTThibhAge joyaNassa vikkhabheNaM pnnnntte| bhAvArtha - dareka cakravartI rAjAnA aDatAlIsa hajAra paTTaNa zahera hoya che. paMdaramA dharmanAtha arihaMtanA aDatAlIsa gaNa ane aDatAlIsa gaNadhara hatA. sUryamaMDala eka yojananA ekasaTha bhAgomAMthI aDatAlIsa bhAga pramANa (48/61) vistAravALuM kahyuM che. ogaNapacAsamuM samavAya :13 satta-sattamiyAe NaM bhikkhupaDimAe egUNapaNNAe rAidiehiM chaNNaui bhikkhAsaeNaM ahAsuttaM ahAkappaM ahAmaggaM ahAtacca sammaM kAeNa phAsittA pAlittA sohittA tIrittA kiTTittA ANAe aNupAlittA ArAhiyA bhavai / bhAvArtha :- sapta saptamikA bhikSupratimA ogaNapacAsa rAtri divasothI ane ekaso channu bhikSAdattiothI sUtra, mArga, kalpa, tathyanA anurUpa samyaka prakAre kAyAthI sparza karI, pAlana karI, Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsathI pacAsa samavAya zodhana karI, pAra karI, kIrtana karI, AjJAthI anupAlana karI ArAdhita thAya che. vivecana : sAta sAta divasanAM sAta saptAha arthAta 49 divasamAM je abhigraha vizeSanI ArAdhanAmAM lAge che, tene sapta saptamikA bhikSu pratimA kahe che. tenI vidhi saMskRta TIkAkAre be prakAre kahI che- (1) prathama saptAhamAM pratidina eka eka bhikSAdattinI vRddhithI aThayAvIsa bhikSAdatti thAya che. arthAta saptAhanA prathama divase eka bhikSAdatti, bIjA divase be, A rIte kramazaH eka eka vadhAratAM sAta bhikSAdatti grahaNa kare che. eka saptAhanI 1+2+3+4+5+6+7=28 bhikSAdatti thAya, te ja rIte bIjA Adi saptAhamAM paNa pratidina eka eka bhikSAdattinI vRddhithI sAta saptAhamAM badhI maLIne 28x7=196 ekaso chaThThuM bhikSAdatti thAya che (2) prathama saptAhanA sAte divasomAM eka eka bhikSAdatti grahaNa kare che. bIjA saptAhamAM sAte ya divasa be bhikSAdatti grahaNa kare che. A rIte sAte ya saptAhamAM eka eka bhikSAdatti vadhAratAM sAte ya saptAhanI samasta bhikSAdattio ekaso chaThThuM (7+14+1+28+35+42+49-196 ) thAya che. 14 devakuru- uttarakurusu NaM maNuyA egUNapaNNAsa - rAidiehiM saMpaNNa jovvaNA avaMti / teiMdiyANaM ukkoseNaM egUNapaNNaM rAiMdiyA ThiI / :- devakuru ane uttara kurukSetramAM ogaNapacAsa divasamAM manuSya pUrNa yauvanathI saMpanna thaI bhAvArtha jAya che. 187 teIndriya jIvonuM utkRSTa AyuSya ogaNapacAsa rAtri--divasanuM che. pacAsamuM samavAya H 15 muNisuvvayassa NaM arahao paNNAsaM ajjiyAsAhassIo hotthA / anaMte NaM arahA paNNAsaM dhaNUiM uDDuM uccatteNaM hotthA / purisuttame NaM vAsudeve paNNAsaM dhaNUiM uDDuM uccatteNaM hotthA / bhAvArtha :- munisuvrata arihaMtanA saMghamAM pacAsa hajAra ArthikAo hatAM. anaMtanAtha arihaMta pacAsa dhanuSya UMcA hatA. puruSottama vAsudeva pacAsa dhanuSa UMcA hatA. 16] savve vi NaM dIhaveyaDDA mUle paNNAsaM paNNAsaM joyaNANi vikkhaMbheNaM pnnnnttaa| Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 188 | zrI samavAyAMga sUtra laMtae kappe paNNAsaM vimANAvAsasahassA paNNattA / savvAo NaM timissaguhA-khaMDagappavAyaguhAo paNNAsaM paNNAsaM joyaNAI AyAmeNaM paNNattA / savve vi NaM kaMcaNagapavvayA siharatale paNNAsaM paNNAsaM joyaNAI vikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha :- dareka dIrgha vaitADhayaparvata mUlamAM pacAsa yojana vistAravALA che. lAtaMka kalpamAM pacAsa hajAra vimAnAvAsa che. dareka timisaguphAo ane khaMDaprapAtaguphAo pacAsa-pacAsa yojana lAMbI che. badhA kAMcanaka parvatanA zikharatala pacAsa pacAsa (50)yojana vistAravALAM kahyA che. samavAya-41 thI pa0 saMpUrNa Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanathI sATha samavAya ekAvanathI sATha samavAya (ac|az|2c|2c|ac|ac 189 samavAya sAra : prastutamAM ekAvana thI sATha saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM kathana che, yathA - ekAvanamA samavAyamAM AcArAMganA 9 brahmacarya adhyayananA ekAvana uddezana kAla, bAvanamA samavAyamAM mohanIya karmanAM bAvana nAma, trepanamA samavAyamAM bhagavAna mahAvIranA trepana sAdhuonI eka varSa dIkSA paryAya pALIne anuttara vimAnamAM utpatti, copanamA samavAyamAM bharata ane airavata kSetramAM 54 uttama puruSo, bhagavAna ariSTanemino 54 rAtri-divasano chadmastha kALa, bhagavAna anaMtanAthanA 54 gaNadhara, paMcAvanamA samavAyamAM bhagavatI mallInuM 55 hajAra varSanuM AyuSya, chappanamA samavAyamAM bhagavAna vimalanAthanA 56 gaNa ane 56 gaNadhara, sattAvanamA samavAyamAM mallInAtha bhagavAnanA 57 manaHparyavajJAnI, aThThAvanamA samavAyamAM jJAnAvaraNIya, vedanIya, AyuSya, nAma ane aMtarAya, ema pAMca karmonI 58 uttara prakRtio, ogaNasAThamA samavAyamAM caMdra saMvatsaranI 59 ahorAtrinI eka Rtu, sAThamA samavAyamAM sUryanA eka maMDalano 60 muhUrtano paribhramaNa kALa vagere varNana che. ekAvanamuM samavAya H 1 NavaNhaM baMbhacerANaM ekAvaNNaM uddesaNakAlA paNNattA / camarassa NaM asuriMdassa asuraNNo sabhA suhammA ekAvaNNakhaMbhasayasaNNiviTThA paNNattA / evaM ceva balissa vi / suppa NaM baladeve ekAvaNNaM vAsasayasahassAiM paramAuM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / daMsaNAvaraNa-NAmANaM donhaM kammANaM ekAvaNNaM uttarapagaDIo pnnnnttaao| bhAvArtha : - nave ya brahmacaryanA (AcArAMga prathama zrutaskaMdhanA)ekAvana uddezana kAla che. asurendra asurarAja camaranI sudharmAsabhA ekAvanaso thAMbhalAthI banelI che. te rIte balIndranI sabhA paNa jANI levI. suprabha baladeva ekAvana hajAra varSanuM parama AyuSya pUrNa karIne siddha thayA yAvat sarva duHkhothI Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 190] zrI samavAyAMga sUtra rahita thayA. darzanAvaraNIya ane nAmakarma e banne karmanI (942-51) ekAvana uttara prakRti che. vivecana : AcAraMga sUtranA prathama zrutaskaMdhanA zastraparijJA Adi adhyayana brahmacaryanA nAmathI prakhyAta che, temAM ekAvana uddezaka che. tethI uddezana kAla paNa ekAvana ja che. bAvanamuM samavAya : - | 2 mohaNijjassa NaM kammassa vAvaNNaM NAmadhejjA paNNattA / taM jahAkohe kove rose dose akhamA saMjalaNe kalahe caMDikke bhaMDage vivAe 10, mANe made dappe thaMbhe attukkose gavve paraparivAe avakkose [paribhave] uNNae , uNNAme 21 mAyA uvahI NiyaDI valae gahaNe NUme kakke kurue daMbhe 3, kUDe jimhe kivvise aNAyaraNayA gRhaNayA vaMcaNayA palikuMcaNayA sAtijoge 38 / ___ lobhe icchA, mucchA kaMkhA gehI tiNhA bhijjA abhijjA kAmAsA bhogAsA jIviyAsA maraNAsA, gaMdI rAge 52 / bhAvArtha :- mohanIya karmanAM bAvana nAma che, jema ke- (1) krodha (2) kopa (3) roSa (4) dveSa (5) akSamAM (6) saMjavalana (7) kalaha (8) cAMDikya (9) laMDana (10) vivAda, A daza nAma krodha kaSAyanA che. (11) mAna (12) mada (13) darpa (14) sthaMbha (15) AtmokarSa (16) garva (17) paraMparivAda (18) apakarSa (19) paribhava (20) unnata (ra1) unAma, A agiyAra nAma mAna kaSAyanA che. (22) mAyA (23) upadhi (ra4) nikRti (25) valaya (26) gahana (27) javAma(bhUma) (28) kalka (29) kuruka (30) daMbha (31) phUTa (32) jihma (33) kilpiSa (34) anAcaraNatA (35) gUhaNatA (36) vaMcanatA (37) palikaMcanatA (38) sAtiyoga, A sattara nAma mAyA kaSAyanA che. (39) lobha (40) IcchA (41) mUccha (42) kAMkSA (43) gRddhi (44) tRSNA (45) bhidhyA (46) abhidhyA (47) kAmAzA (48) bhogAzA (49) jIvitAzA (50) maraNAzA (51) naMdI (para) rAga, A cauda nAma lobha kaSAyanAM che. A rIte cAre kaSAyanAM maLIne (10+11+17+14 para) bAvana mohanIya karmanAM nAma thAya che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanathI sATha samavAya [ 191 ] | 3 gothUbhassa NaM AvAsapavvayassa puracchimillAo caramaMtAo valayAmuhassa mahApAyAlassa paccacchille caramaMte, esa NaM bAvaNNaM joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / evaM daobhAsassa NaM keugassa, saMkhassa jUyagassa, dagasImassa Isarassa / / bhAvArtha :- gostaMbha AvAsa parvatanA pUrvI caramAttathI valayAmukha- vaDavAmukha mahApAtAla kaLazanA pazcimI caramAtta sudhI bAvana hajAra yojanAnuM avyAbAdha aMtara che. evI ja rIte lavaNa samudranI aMdara avasthita dakAvabhAsa(udakabhAsa)thI ketupAtALakaLazanuM, zaMkha nAmanA AvAsa parvatathI yUpakapAtALakaLazanuM ane dakasIma(udakasIma) nAmanA AvAsa parvatathI IzvarapAtALakaLazanuM A rIte cAre mahApAtAla kaLazonuM paNa aMtara jANavuM joIe. vivecana : lavaNa samudra be lAkha yojana vistRta che. temAM pUrva Adi cAre dizAomAM cAra mahApAtAlakaLa za che. tenAM nAma kramathI vaDavAmukha, ketuka, yUpaka ane Izvara che. lavaNa samudra be lAkha vistiAravALo che. temAM 95000 dUra jatAM pAtALa kaLazasthita che. jaMbUdvIpanI vedikAnA kinArAthI betAlIsa hajAra yojanA aMdara jaIne eka hajAra yojanAnA vistAravALA gostaMbha Adi veladhara nAgarAjAnA cAra AvAsa parvata che, paMcANuM hajAramAMthI betAlIsa hajAra yojana ane parvatanI 1000 yojananI pahoLAIne ochA karI devAthI tenI vacce bAvana hajAra yojanAnuM aMtara rahe che, 5000 - 42000+1000 para000. | 4 NANAvaraNijjassa NAmassa aMtarAyassa etesiM NaM tiNhaM kammapagaDINaM vAvaNNaM uttarapayaDIo pnnnnttaao| sohamma-saNaMkumAra-mAhiMdesu tisu kappesu vAvaNNaM vimANAvAsa sayasahassA paNNattA / bhAvArtha :- jJAnAvaraNIya, nAma ane aMtarAya A traNe karmanI (5+4rapa para) bAvana uttara prakRti che. saudharma, sanakumAra ane mahendra A traNa kalpanA maLIne (3ralAkha+1ralAkha +8 lAkha =para00000) bAvana lAkha vimAnAvAsa che. trepanamuM samavAya :|5 devakuru-uttarakuruyAo NaM jIvAo tevaNNaM joyaNasahassAI sAiregAI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 142 - zrI samavAyAMga sUtra AyAmeNaM paNNattAo / mahAhimavaMta-ruppINa vAsaharapavvayANaM jIvAo tevaNNaM tevaNNaM joyaNasahassAiM Nava ya egattIse joyaNasae chacca egUNavIsaibhAge joyaNassa AyAmeNaM pnnnnttaao| samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa tevaNNaM aNagArA saMvaccharapariyAyA paMcasu aNuttaresu mahaimahAlaesu mahAvimANesu devattAe uvavaNNA / saMmucchimauraparisappANaM ukkoseNaM tevaNNaM vAsasahassAI ThiI pnnnnttaa| bhAvArtha :- devakaru ane uttarakanI jIvAo trepana-trepana hajAra yojanathI kaMIka vadhAre lAMbI che. mahAhimavaMta ane rukSmI varSadhara parvatanI jIvAo trepana-trepana hajAra navaso ekatrIsa yojana ane eka yojananA ogaNIsa bhAgamAMthI cha bhAga pramANa (53931, 6/19 yojana) lAMbI che. zramaNa bhagavAna mahAvIranA trepana aNagAra, eka varSanI zramaNa paryAya pALIne, mahAna vistIrNa ane atyaMta sukhamaya pAMca anuttara mahAvimAnamAM devarUpe utpanna thayA che. samUrchAima ura parisarpanA jIvonI utkRSTa sthiti trepana hajAra varSanI che. yopana, samavAya :| 6 bharaheravaesu NaM vAsesu egamegAe ussappiNIe osappiNIe caupaNNaM caupaNNaM uttamapurisA uppaMjisu vA, uppajaMti vA, uppajjisaMti vA / taM jahA-cauvIsaM titthayarA, bArasa cakkavaTTI, Nava baladevA, Nava vAsudevA / bhAvArtha :- bharata ane airAvata kSetramAM ekeka utsarpiNI ane avasarpiNI kALamAM copana-copana uttama puruSa utpanna thayA che, utpanna thAya che ane utpanna thaze, jema ke- covIsa tIrthakara, bAra cakravartI, nava vAsude'va,nava pakhava. (24+12+C+8=54). | 7 arahA NaM ariTThaNemI caupaNNaM rAiMdiyAI chaumatthapariyAyaM pAuNittA jiNe jAe kevalI savaNNU svvbhaavdrisii|| samaNe NaM bhagavaM mahAvIre egadivaseNaM egaNisijjAe cauppaNNAI vAgaraNAI vAgaritthA / aNaMtassa NaM arahao caupaNNaM gaNA caupaNNaM gaNaharA hotthA / bhAvArtha - ariSTanemi arihaMta copana rAtri divasa chabastha paryAya pALIne kevaLI, sarvajJa, Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanAthI sATha samavAya [ 193] sarvabhAvadarzI jina thayA. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe eka divasamAM eka Asane besIne copana praznonA uttara ApyA hatA athavA copana vyAkhyAna ApyA hatA. anaMtanAtha arihaMtanA copana gaNa ane copana gaNadhara hatA. paMcAvanamuM samavAya : 8 mallI NaM arahA paNavaNaM vAsasahassAI paramAuM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhapahINe / bhAvArtha :- mallI arihaMta paMcAvana hajAra varSanuM parama AyuSya bhogavIne siddha thayA yAvat sarva duHkhothI rahita thayA. | 9 maMdarassa NaM pavvayassa paccathimilAo caramaMtAo vijayadArassa paccatthimille caramate esa NaM paNavaNNaM joyaNasahassAI abAhAe aMtare pnnnntte| evaM cAuddisi pi vijaya vejayaMta jayaMta aparAjiyaM ti / bhAvArtha - maMdara parvatanA pazcima caramAMta bhAgathI pUrva vijaya dvAranA pazcimI caramAMta bhAganuM aMtara paMcAvana hajAra(55,000) yojana che. te rIte cAre ya dizAmAM vijaya, vaijayanta, jayaMta ane aparAjita dvAronAM aMtara jANavA joIe. vivecana : maMdara parvata bhUmi bhAga samIpe 10,000 yojana pahoLo che. maMdara parvatathI jaMbUDhIpanI jagatI ane jagatImAM sthita vijayadvAra 45,000 yojana dUra che 10000 meru parvatanI pahoLAInA +45000 meruthI jagatanI vaccenA aMtaranA 55000 yojana nuM aMtara jANavuM. |10 samaNe NaM bhagavaM mahAvIre aMtimarAiyaMsi paNavaNNaM ajjhayaNAI kallANaphalavivAgAiM paNavaNNaM ajjhayaNAI pAvaphalavivAgAI vAgarittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI aMtima rAtrimAM kalyANaphaLa puNyaphala vipAkavALAM paMcAvana ane pApaphalavipAkavALAM paMcAvana adhyayananuM pratipAdana karIne siddha thayA yAvata sarva duHkhothI rahita thayA. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 194 ] zrI samavAyAMga sUtra 11 paDhama-biiyAsu dosu puDhavIsu paNavaNaM NirayAvAsa sayasahassA pnnnnttaa| dasaNAvaraNijja-NAmAuyANaM tiNhaM kammapagaDINaM paNavaNNaM uttarapagaDIo pnnnnttaao| bhAvArtha :- pahelI ane bIjI e be naraka pRthvIonA paMcAvanalAkha (30lAkha+rapalAkha papalAkha) narakAvAsa che. darzanAvaraNIya, nAma, AyuSya A traNa karmanI maLIne paMcAvana uttara prakRti (+4+455) che. chappanamuM samavAya :|12 jaMbuddIve NaM dIve chappaNNaM NakkhattA caMdeNa saddhiM jogaM joiMsu vA, joiMti vA, joissaMti vA / vimalassa NaM arahao chapaNNaM gaNA chappaNNaM gaNaharA hotthA / bhAvArtha - jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM be caMdranA parivArarUpa (2828-56) chappana nakSatra caMdranI sAthe yoga karatAM hatAM kare che, ane yoga karaze. teramA vimalanAtha arihaMtanA chappana gaNa ane chappana gaNadhara hatA. sattAvanamuM samavAya :13 tiNhaM gaNipiDagANaM AyAracUliyAvajjANaM sattAvaNNaM ajjhayaNA paNNattA / taM jahA- AyAre sUyagaDe ThANe / bhAvArtha - AcAra cUlikAne choDIne traNa gaNipiTakonA sattAvana adhyayana che, jema ke- AcArAMga sUtranAM 24, sUtrakRtAMga sUtranAM 23 ane ThANAMga sUtranAM 10, sarva maLI 24+23+1) = 57 thAya che. vivecana : AcArAMgasUtranAM saMpUrNa adhyayano paccIsa che. jemAM paccIsamA 'vimukti' nAmanA adhyayananI ja cUlikA tarIke gaNanA thAya che, tethI AcArAMga sUtranA 24 adhyayana thAya che. AcArAMgasUtranAM 24, sUyagaDAMgasUtranAM 23 ane ThANAMgasUtranAM 10 adhyayana-57 che. 14 gothUbhassa NaM AvAsapavvayassa purathimillAo carimaMtAo Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanathI sATha samavAya 195 | valayAmuhassa mahApAyAlassa bahumajjhadesabhAe esa NaM sattAvaNNaM joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / evaM daobhAsassa keuyassa ya, saMkhassa jUyassa ya, dayasImassa Isarassa ya / bhAvArtha :- gaustubha AvAsa parvatanA pUrva caramAMtathI vaDavAmukha mahApAtAlakaLazanA bahumadhya deza bhAga sudhInuM madhyavartI aMtara sattAvana hajAra yojana che. evI ja rIte dabAvabhAsa AvAsa parvata ane ketuka nAmanA pAtALakaLaza sudhInuM aMtara, zaMkha AvAsa parvata ane yUpaka nAmanA pAtALakaLaza vaccenuM aMtara tathA dakasIma AvAsa parvata ane Izvara nAmanA mahApAtAlanuM aMtara jANavuM joIe. vivecana : jaMbadvIpanI gatIthI gokhubha parvatanuM aMtara aDatAlIsa hajAra yojana che. gaustubha parvatano vistAra eka yojanAno che tathA gostaMbha parvata ane vaDavAmukha pAtALakaLazanuM aMtara bAvana hajAra yojananuM che. vaDavAmukhapAtALa kaLazano vistAra daza hajAra yojanAno che. tenA ardhA pAMca hajAra yojanAne bAvana hajAra yojanamAM meLavI devAthI sattAvana hajAra yojanAnuM aMtara gobhanA pUrva caramAnsathI vaDavAmukhapAtALakaLazanA madhyabhAga sudhInuM siddha thaI jAya che. A rIte traNe mahApAtAla kaLazanuM aMtara paNa jANI levuM . |15 mallissa NaM arahao sattAvaNNaM maNapajjavaNANisayA hotthA / mahAhimavaMta-ruppINaM vAsaharapavvayANaM jIvANaM dhaNupiTuM sattAvaNNaM sattAvaNNaM joyaNasahassAI doNNi ya teNaue joyaNasae dasa ya egUNavIsaibhAe joyaNassa parikkheveNaM paNNattaM / bhAvArtha :- malli arihaMtanA saMghamAM sattAvana so (5700) mana:paryavajJAnI muni hatA. mahA himAvAna ane rukSmI varSadhara parvatanI jIvAonuM dhanupRSTha sattAvana hajAra basso trANuM yojana ane eka yojananA ogaNatrIsa bhAgomAMthI daza bhAga pramANa (57293, 10/29 yojana) parikSepa che. aThThAvanamuM samavAya - |16 paDhama-docca-paMcamAsu tisu puDhavIsu aTThAvaNNaM NirayAvAsa sayasahassA pnnnnttaa| __NANAvaraNijjassa veyaNiya-Auya-NAma-aMtarAiyassa eesi NaM paMcaNhaM kammapagaDINaM aTThAvaNNaM uttarapagaDIo pnnnnttaao| Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 196 ] zrI samavAyAMga sUtra gothUbhassa NaM AvAsapavvayassa paccathimillAo caramaMtAo valayAmuhassa mahApAyAlassa bahumajjhadesabhAe esa NaM aTThAvaNNa joyaNasahassAiM abAhAe aMtare paNNatte / evaM cauddisaM pi NeyavvaM / bhAvArtha :- pahelI, bIjI ane pAMcamI, A traNa naraka pRthvIonA aDDAvanalAkha (30lAkha+25lAkha+3lAkha 58lAkha) narakAvAsa che. jJAnAvaraNIya, vedanIya, Ayu, nAma ane aMtarAya A pAMce ya karma prakRtionI uttara pravRtio aThThAvana (para+4+425=58) che. gostaMbha AvAsa parvatanA pazcimI caramAnta bhAgathI vaDavAmukha mahApAtAlanA bahu madhya dezabhAganuM avyAbAdha aMtara aThThAvana hajAra yojana che. evI rIte cAre ya dizAnuM jANI levuM joIe. vivecana : satAvanamAM samavAyamAM gaustubha AvAsa parvatathI vaDavAmukha mahApAtAlanA madhyabhAganuM aMtara sattAvana hajAra yojana kahyuM che temAM parvatanI pahoLAI eka hajAra yojana meLavI devAthI aThThAvana hajAra yojana siddha thaI jAya che, AvI rIte traNa mahApAtAla kaLazanuM jANavuM joIe. ogaNasAThamuM samavAya :17 caMdassa NaM saMvaccharassa egamege uU egUNasaTTi rAiMdiyAI rAiMdiyaggeNaM pa re ! ___saMbhave NaM arahA egUNasaddhiM puvvasayasahassAI agAramajhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / mallissa NaM arahao egUNasaddhiM ohiNANisayA hotthA / bhAvArtha :- caMdra saMvatsara (caMdravarSa) nI eka-eka Rtu rAtri divasanI gaNanAnI apekSAe ogaNasATha rAtri divasa pramANa che. saMbhava arihaMta ogaNasATha lAkha pUrva varSa gRhasthAvAsamAM rahIne muMDita thaI, gRhasthavAsane tyAgIne aNagAra dharmamAM pravrajita thayA. malli arihaMtanA saMghamAM ogaNasAThaso (1900) avadhijJAnI hatA. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanathI sATha samavAya sAThamuM samavAya H 18 egamege NaM maMDale sUrie saTThie saTThie muhuttehiM saMdhAe / bhAvArtha :- sUrya eka eka maMDalane sATha sATha muhUrtamAM pUrNa kare che. vivecana : sUryane sumeru parvatanI eka vakhata pradakSiNA karavAmAM arthAt eka maMDala para paribhramaNa karavAmAM sATha muhUrta thAya che. maMDala eTale sUryane meru parvatane parikammA karavAno vartuLAkAra mArga eka sUrya 30muhurtamAM ardha maMDaLane pAra kare che. 60 muhUrte eka vartuLAkAra mArga pUrNa kare che. 197 19 lavaNassa NaM samuddassa saTThi NAgasAhassIo aggodayaM dhAraMti / vimale NaM arahA saTThi dhaNUI uDDa uccatteNaM hotthA / balissa NaM vairoyaNiMdassa saTThi sAmANiyasAhassIo paNNattAo / baMbhassa NaM deviMdassa devaraNNo saTThi sAmANiyasAhassIo paNNattAo / sohammIsAsu dosu kappesu saTThi vimANAvAsa sayasahassA paNNattA / bhAvArtha :- lavaNa samudranA agrodaka (soLa hajAra UMcI velAnA uparavALuM pANI ) ne sATha hajAra nAgarAjadevo dhAraNa kare che. vimalanAtha arihaMta sATha dhanuSa UMcA hatA. bali vairocanendranA sATha hajAra sAmAnika devo che. brahma devendra devarAjanA sATha hajAra sAmAnika devo che. saudharma ane IzAna A be kalpanAM sAThalAkha (32lAkha +28lAkha =$0lAkha ) vimAnAvAsa che. samavAya-51 thI 60 saMpUrNa Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198] zrI samavAyAMga sUtra 1 ekasaThathI sittera samavAya | zzzzzzzzzzzzz samavAya sAra : prastuta mAM ekasaThathI sittera saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM pratipAdana che, yathA- ekasaThamA samavAyamAM eka yuganA ekasaTha Rtu mAsa, bAsaThamA samavAyamAM bhagavAna vAsupUjyanA dara gaNa ane dara gaNadhara, tresaThamA samavAyamAM bhagavAna RSabhadevano 3lAkhano pUrva rAjyakALa, cosaThamAsamavAyamAM cakravartIno bahumUlya cosaTha saro hAra, pAMsaThamA samavAyamAM gaNadhara mauryaputranI 5 varSanI uMmare dIkSA grahaNa, chAsaThamA samavAyamAM zreyAMsanAthanA 6 gaNa ane cha gaNadhara, matijJAnanI utkRSTa cha sAgaranI sthiti, saDasaThamA samavAyamAM eka yuganAM 67 nakSatra mAsa, aDasaThamA samavAyamAM dhAtakIkhaMDa dvIpamAM cakravartInI 68 vijaya, 68 rAjadhAnIo ane utkRSTa 8 arihaMta tathA bhagavAna vimalanAthanA 68 hajAra sAdhuo, ogaNositeramA samavAyamAM manuSyalokamAM meruparvatane choDIne 69 varSakSetra tathA varSadhara parvata, sItteramA samavAyamAM bhagavAna mahAvIrano varSAvAsa vagere varNana che. ekasaThamuM samavAya :| 1 paMcasaMvacchariyassa NaM jugassa riumAseNaM mijjamANassa igasaddhiM uumAsA paNNattA / maMdarassa NaM pavvayassa paDhame kaMDe egasaTThijoyaNasahassAI uDDe uccatteNaM paNNatte / caMdamaMDale NaM egasaTTi vibhAgavibhAie samaMse pnnnntte| evaM sUrassa vi / bhAvArtha :- pAMca saMvatsaravALA yugamAM, Rtu mahinAonI gaNatarI karatA, ekasaTha Rtu mahinA thAya che. maMdara parvatano prathama kAMDa ekasaTha hajAra(la,000) yojana UMco che. caMdramaMDala- caMdra vimAna eka yojananA ekasaTha bhAgothI vibhAjita karavA para pUrA chappana bhAga pramANa sama aMza hoya che. evI rIte sUrya vimAna paNa eka yojanAne ekasaTha bhAgomAM vibhAjita karavAthI pUrA aDatAlIsa bhAga pramANa sama aMza hoya che. vivecana : prastutamAM caMdravimAna pas/61 yojanA ane sUryavimAna 48/61 yojana pramANa che, tenuM kathana che. ekasaThamuM samAvaya hovAthI eka yojanA ekasaTha bhAga karavAmAM Ave to ekasaThIyA pa6 ane 48 bhAga pramANa che. pas ane 48 samasaMkhyA che. viSama saMkhyA nathI, te sanase- samaaMza zabda dvArA sUcita karyu che. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasaThathI sittera samavAya bAsaThamuM samavAya H 2 paMca saMvaccharie NaM juge bAvaTThi puNNimAo bAvaTThi amAvasAo pnnnnttaao| 199 vAsupujjassa NaM arahao bAvaTThi gaNA, bAvaTThi gaNaharA hotthA / sukkapakkhassa NaM caMde bAvaTThi bhAge divase divase parivaDDai / te ceva bahulapakkhe divase divase parihAyai / sohammIsANesu kappesu paDhame patthaDe paDhamAvaliyAe egAmegAe disAe bAvaTThi vimANA paNNattA / savve vemANiyANaM bAvaTThi vimANapatthaDA patthaDaggeNaM paNNattA / bhAvArtha :- pAMca sAMvatsarika yugamAM bAsaTha pUrNimAo ane bAsaTha amAsa che. vAsupUjya arihaMtanA bAsaTha gaNa ane bAsaTha gaNadhara che. zukalapakSamAM caMdramA divase divase (haMmezAM) 930 bhAgamAMthI bAsaTha-bAsaTha bhAga pramANa vadhato rahe che ane kRSNapakSamAM haMmezAM eTalo ja ghaTe che. saudharma ane IzAna A be kalpanA pahelAM prastaTanI pahelI AvalikA(zreNI)mAM eka eka dizAmAM bAsaTha bAsaTha vimAnAvAsa hoya che. vaimAnika devalokonAM vimAna prastaTa prastaTonI gaNanAthI bAsaTha che. vivecana : pAMca varSanA kALane yuga kahe che. eka varSamAM bAra pUrNimA ane bAra amAsa hoya che. eka varSamAM bAra mahinA hoya che, paNa eka yugamAM be mahinA adhika Ave che, tethI be pUrNimA ane be amAsa gaNanA karatA, eka yugamAM bAsaTha pUrNimA ane bAsaTha amAsa kahIM che. vAsupUjya tIrthaMkara prabhunA pramukha ziSya eTale gaNadhara bAsaTha hatA ane temanA gaNa arthAta adhyayana karanArA ziSyonA samuha paNa bAsaTha hatA. caMdra vimAnathI cAra aMgula nIce nitya rAhunuM vimAna che. caMdra karatAM nitya rAhunI paribhramaNa gati tIvra che. tenA kAraNe pratidina caMdranI eka eka kaLA kRSNa pakSamAM Avarita thAya che ane zuklapakSamAM anArita thAya che. eka yugamAM ra caMdramAsa che. eka mAsamAM 15 aMza Avirata anAvarita thAya 6ra x 15- 930aMza che. pratidina pakSano paMdaramo aMza, arthAta yuganA 930 aMzano 6ra mA aMza jeTalI vadha--dhaTa thAya che. pakSano eka aMza ja yugano bAsaThamo aMza kahevAya che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 200] zrI samavAyAMga sUtra tresaThamuM samavAya :| 3 | usabhe NaM arahA kosalie tesaddhiM puvvasayasahassAI mahArAyavAsamajhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / harivAsa-rammayavAsesu maNussA tevaTThie rAidiehiM saMpattajovvaNA bhvNti| NisaDhe NaM pavvae tevaDhei sUrodayA paNNattA / evaM NIlavaMte vi / bhAvArtha :- kauzalika RSabha arihaMta tresaTha lAkha pUrvavarSa sudhI rAjyAsane rahIne pachI muMDita thaIne gRhastha dharmathI aNagAra dharmamAM pravrajita thayA. harivarSa ane ramyapha varSamAM manuSya tresaTha rAtri divasamAM pUrNa yauvanane prApta thAya che arthAt tyAra pachI tene mAtA pitA dvArA paripAlananI apekSA rahetI nathI. niSadha parvata para tresaTha sUryodaya kahyA che. evI rIte nIlavaMta parvata para paNa tresaTha sUryodaya kahyA che. vivecana :niSadha-nIlaparvata upara tresaTha sUryodaya :- jaMbudvIpagata baMne sUrya sudarzana meruparvatane pradakSiNA kare che. tenA vartuLAkAra niyata mArgane sUrya maMDaLa kahe che. baMne sUrya pradakSiNA karatAM karatAM pa10 yojana dUra jAya che ane punaH pradakSiNA karatAM-karatAM aMdara Ave che. sUryanA AvA kula 184 maMDaLa che. temAM jebUdvIpa upara 5 maMDaLa che ane 119 maMDaLa lavaNa samudra upara che. jaMbUdvIpa upara 5 maMDaLamAMthI 3 maMDaLa niSadha ane nIlavAna parvata upara che ane be maMDaLa harivarSaramyaphavarSanI jIvAkoTI upara che. - baMne sUrya sAmasAmI dizAmAM rahI paribhramaNa kare che. eka sUrya niSadha parvata upara Ave tyAre te bhAratavarSane prakAzita kare che ane te ja samaye bIjo sUrya nIlavAna parvata upara AvIne airAvata kSetrane prakAzita kare che. niSadha ane nilavAna parvata upara sUryanA 3 maMDaLa hovAthI ahIM sUtrakAre niSadha-nilavAna parvata upara 3 sUryodaya kahyA che. cosaThamuM samavAya :|4 aTThaTThamiyA NaM bhikkhupaDimA causaTThIe rAidiehiM dohi ya aTThAsIehiM bhikkhAsaehiM ahAsuttaM jAva ANAe aNupAlittA bhavai / bhAvArtha :- aSTa-aSTamikA bhikSu pratimA cosaTha rAta divasamAM, baso aDhyAsI bhikSAdattiothI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasaThathI sittera samavAya 201 | sUtrAnusAra yAvatu AjJA anusAra anupAlana karIne ArAdhita thAya che. vivecana : je abhigraha vizeSanI ArAdhanAmAM ATha ATha divasanA ATha aThavADiyA lAge che tene aSTAmikA bhikSu pratimA kahe che. tenI ArAdhanA karatAM prathamanA ATha divasamAM eka eka datti grahaNa karavAmAM Ave che. evI rIte bIjA, trIjA Adi ATha ATha divasamAM eka eka datti vadhAratAM aMtima ATha divasamAM ATha AThabhikSAdatti grahaNa karavAmAM Ave che. evI rIte cosaThadivasamAM sarvabhikSAdattio basso aThayAsI (8+1+24+3+40+48+5+ 64=288) thAya che. | 5 causaTuiM asurakumArAvAsa sayasahassA paNNattA / camarassa NaM raNNo causaTuiM sAmANiya sAhassIo paNNattAo / savve vi dadhimuhA pavvayA pallagasaMThANasaMThiyA savvattha samA vikkhaMbha usseheNaM causaddhiM joyaNasahassAiM paNNattA / sohammIsANesu baMbhaloe ya tisu kappesu causaTaii vimANAvAsa sayasahassA pnnnnttaa| savvassa vi ya NaM raNNo cAuratacakkavaTTissa causaTThilaTThIe mahagghe muttAmaNimae hAre paNNatte / bhAvArtha :- asurakumAra devonA cosaTha lAkha(4,00,000) AvAsa (bhavana) che. camara rAjAnA cosaTha hajAra (64,000) sAmAnika devo che. sarve dadhimukha parvata palyanA AkArathI avasthita che. nIce upara sarvatra samAna vistAravALA che ane cosaTha hajAra(64,000) yojana UMcA che. saudharma, IzAna ane brahmaloka, A traNe kalponAM maLIne cosaTha (32+28+4=44) lAkha vimAnAvAsa che. dareka cakravartI rAjAone cosaThasarano bahumUlya muktAmaNiono hAra hoya che. pAMsaThamuM samavAya - |6 jaMbuddIve NaM dIve paNasaddhiM sUramaMDalA paNNattA / there NaM moriyaputte paNasaTThivAsAI agAramajjhe vasittA muMDe bhavittA Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 zrI samavAyAMga sUtra agArAo aNagAriyaM pavvaie / sohammavaDiMsayassa NaM vimANassa egamegAe bAhAe paNasaTThi paNasaTThi bhomA paNNattA / bhAvArtha :- jaMbudrIpa nAmanA A dvIpamAM pAMsaTha sUrya maMDala (sUryanA paribhramaNanA mArga) che. sthavira mauryaputra pAMsaTha varSa agAravAsamAM (gRhasthapaNAmAM) rahIne muMDita thaIne gRhasthadharmathI aNagAradharmamAM pravrujita thayA. saudharmAvataMsaka vimAnanI pratyeka dizAmAM pAMsaTha pAMsaTha bhavana che. chAMsaThamuM samavAya H 7 dAhiNaDDhamANussakhettANaM chAvaTThi caMdA pabhAsiMsu vA, pabhAsaMti vA, pabhAsissaMti vA / chAvaTThi sUriyA taviMsu vA, tavati vA, tavissaMti vA / uttaraDhamANussakhettANaM chAvaTThi caMdA pabhAsiMsu vA, pabhAsaMti vA, vA, chAvaklRi sUriyA tavisu vA, tavaMti vA, tavistRti vA / ,pabhAsissaMti bhAvArtha :-dakSiNArdha manuSya kSetrane chAsaTha caMdra prakAzita karatA hatA, prakAzita kare che ane prakAzita karaze. evI rIte chAsaTha sUrya tapatA hatA, tape che ane tapaze. uttarArdhamanuSyakSetrane paNa chAsaTha caMdra prakAzita karatAM hatA, prakAzita kare che ane prakAzita karaze, tevI rIte chAsaTha sUrya tapatA hatA, tape che ane tapaze. vivecana : jaMbudrIpamAM be caMdra, be sUrya che. lavaNa samudramAM cAra caMdra ane cAra sUrya che. dhAtakIkhaMDamAM bAra caMdra, bAra sUrya che. kAlodadhi samudramAM betAlIsa caMdra ane betAlIsa sUrya che. puSkarArdhadvIpamAM bottera caMdra ane bottera sUrya che. A be dvIpa, be samudra ane ardha puSkara dvIpane aDhI dvIpa kahe che. puSkaravara dvIpanA barAbara madhyabhAgamAM goLAkAra mAnuSottara parvata che. jethI te dvIpanA be bhAga thaI jAya che, te parvatanI aMdaranA bhAganuM kSetra mAnuSakSetra athavA manuSyakSetra kahevAya che, kema ke manuSyanI utpatti tyAM sudhI ja thAya che. jaMbudrIpanI madhyamAM sudarzana meru parvata che ane pUrva ane pazcima dhAtakIkhaMDamAM tathA pUrva ane pazcima ardhapuSkadvIpamAM eka eka meru parvata che. A pAMca meru parvatanI uttarano vibhAga uttarArdha manaSyakSetra ane meru parvatanI dakSiNano vibhAga dakSiNArdha manuSya kSetra kahevAya che. te dakSiNArdha- uttarArdha jaMbUDhIpamAM eka eka, lavaNa samudramAM be--be, ghAtakIkhaMDadvIpamAM cha-cha, kAlodadhi samudramAM ekavIsa-ekavIsa ane ardhapuSkara dvIpamAM chatrIsa-chatrIsa caMdra--sUrya eTale 1+++21+36 = 66 caMdra ane 66 sUrya uttarArdha Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasaThathI sittera samavAya 203 | manuSyakSetra upara ane caMdra, sUrya dakSiNArdha manuSya kSetra upara paribhramaNa kare che. aDhIdvIpa (manuSya kSetra) upara kula +dara = 13ra caMdra ane 13ra sUrya paribhramaNa karatAM te te kSetrane prakAzita kare che. A caMdra ane sUrya eka paMkitamAM sAmasAmI dizAmAM rahIne paribhramaNa kare che. paMktibaddha bda sUrya je samaye uttarArdha aDhIdvIpane prakAzita kare che, te ja samaye anya 6 sUrya dakSiNArdha aDhIdvIpane prakAzita kare che. te ja rIte 66-66 caMdro sAmasAmI dizAmAM rahI paribhramaNa kare che. 8 sejjaMsassa NaM arahao chAvaDhei gaNA chAvaTuiM gaNaharA hotthA / AbhiNibohiyaNANassa NaM ukkoseNaM chAvaDhei sAgarovamAI ThiI paNaTI bhAvArtha :- zreyAMsa arihaMtanA chAsaTha gaNa ane chAsaTha gaNadhara hatA. Abhinibodhika (mati) jJAnanI utkRSTa sthiti chAsaTha sAgaropamanI che. (traNavAra azruta devalokamAM athavA be vakhata vijaya Adi anuttara vimAnomAM javAthI A sthiti prApta thAya che.) saDasaThamuM samavAya :| 9 paMcasaMvacchariyassa NaM jugassa NakkhattamAseNaM mijjamANassa sattasaddhiM NakkhattamAsA paNNattA / hemavaya-eraNNavaiyAo NaM bAhAo sattasaDhei joyaNasayAiM paNapaNNAI tiNNi ya (egUNavIsai) bhAgA joyaNassa AyAmeNaM paNNattAo / maMdarassa NaM pavvayassa puracchimillAo caramaMtAo goyamadIvassa puracchimille caramaMte esa NaM sattasaTuiM joyaNasahassAI abAhAe aMtare pnnnntte| savvesi piNaM NakkhattANaM sImAvikkhabheNaM sattaTTi bhAgaM bhavai samaMse paNa . bhAvArtha :- pAMca sAMvatsarika yugamAM nakSatra mAsanI gaNatarI karatA saDasaTha nakSatra mAsa thAya che. hemavata ane haraNyavata kSetranI bAhAo saDasaTha so paMcAvana yojanA ane eka yojananA ogaNIsa bhAgomAMthI traNa bhAga (755-3/19) yojana pramANa lAMbI che. maMdara parvatanA pUrvI caramAMta bhAgathI gautama dIpanA pUrvI caramAMta vaccenuM aMtara saDasaTha hajAra yojananuM che. meruparvatanA pUrvI caramAMtathI gautamIpano pUrvI caramAMta saDasaTha hajAra yojana dUra che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] zrI samavAyAMga sUtra dareka nakSatronA sImA vikhaMbha (divasa rAta caMdra dvArA bhogavavA yogya kSetra) saDasaTha bhAgothI vibhAjita karavA para sama aMzavALA kahevAya che. vivecana : jaMbudvIpanA meru parvatanA pUrvabhAgathI jaMbUdvIpano pazcimI bhAga paMcAvana hajAra yojana dUra che ane tyAMthI bAra hajAra yojana pazcimamAM lavaNa samudranI aMdara gautama dvIpa avasthita che, eTale meru parvatanA pUrvabhAgathI gautamIpano pUrva bhAga (papahajAra+1rahajAra= 67hajAra) saDasaTha hajAra (67,000)yojana para avasthita hovAthI upara batAvela aMtara siddha thAya che. prastuta sutramAM hemavatta- haraNyavAra kSetranI bAhAmAM ti iya mA goyaNa ... kahI che. A bAhA ogaNIsayA traNa bhAga yojana pramANe che. jebUdvIpaprajJaptisUtra, vakSa-4sUtra.37mAM tifo vAsamApa... sUtra pAThanA AdhAre ahIM kosamAM pUMvIsaDu pATha grahaNa karyo che. aDasaThamuM samavAya :10 dhAyaisaMDe NaM dIve aDasaddhiM cakkavaTTivijayA, aDasaddhiM rAyahANIo paNNattAo / ukkosapae aDasaTuiM arahaMtA samuppagjisu vA, samuppajeti vA, samuppajjissaMti vA / evaM cakkavaTTI baladevA vAsudevA / pukkharavaradIvaDDe NaM aDasaTTi vijayA, aDasaddhiM rAyahANIo pnnnnttaao| ukkosapae aDasaTuiM arahaMtA samuppajisu vA, samuppajjeMti vA, samuppajjissati vA / evaM cakkavaTTI baladevA vAsudevA / vimalassa NaM arahao aDasa4i samaNasAhassIo ukkosiyA samaNayasaMpayA hotthA / bhAvArtha :- dhAtakI khaMDa dvIpamAM aDasaTha cakravartI vijaya(kSetra)ane aDasaTha rAjadhAnIo che. utkRSTa padanI apekSA dhAtakI khaMDamAM aDasaTha arihaMta utpanna thayAM hatAM, utpanna thAya che ane utpanna thaze. evI rIte cakravartI, baladeva ane vAsudeva paNa jANavA joIe. puSkaravara dvIpArdhamAM aDasaTha cakravartI vijaya ane aDasaTha rAjadhAnIo che, tyAM utkRSTa aDasaTha arihaMta utpanna thayAM hatAM, utpanna thAya che ane utpanna thaze. tevI ja rIte cakravartI, baladeva ane vAsudevanuM samajavuM joIe. vimalanAtha arihaMtanA saMghamAM zramaNonI utkRSTa zramaNa saMpadA aDasaTha hajAra hatI. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasathI sittera samavAya 205 | vivecana : meru parvata madhyamAM avasthita hovAthI jaMbudvIpanuM mahAvideha kSetra be bhAgamAM vaheMcAya jAya che. pUrva mahAvideha ane pazcima mahAvideha. madhyamAM vahetI sItA nadInA kAraNe pUrvamahAvideha kSetranA ane sItodA nadInA kAraNe pazcima mahAvideha kSetranA be be bhAga thAya che. ukta cAre ya khaMDo, traNa traNa aMtara nadIo ane cAra cAra parvatothI vibhAjita thatAM eka vibhAganA punaH ATha-ATha vibhAga thAya che, A rIte mahAvideha kSetranA 3ra vibhAga thAya che. pratyeka vibhAgamAM cha-cha khaMDa hoya, tenA para cakravartI vijaya prApta kare che, tethI te pratyeka vibhAgane 'vijaya' kahe che ane jyAM cakravartI rahe che, tene rAjadhAnI kahe che. A rIte jaMbUdvIpanA mahAvidehakSetramAM sarva maLIne batrIsa vijayakSetra ane batrIsa rAjadhAnIo che. bharatakSetra ane airAvata kSetra e be vijaya che ane tenI be rAjadhAnI hoya che, te meLavatAM 3ra+2=34 cotrIsa thAya che. jaMbudvIpathI bamaNI racanA dhAtakIkhaMDamAM ane puSkaravara dvIpArdhamAM hoya che, tethI tenI saMkhyA (344268) aDasaTha thAya che. te aDasaTha kSetranI apekSAe aDasaTha tIrthakara, aDasaTha cakravartI, aDasaTha baladeva, aDasaTha vAsudeva hovAnuM kathana che. te cakravatI,baLadeva, vAsudeva, maLIne 68 saMkhyA jANavI joIe kAraNake mahAvidehakSetranI 3ra vijayamAM thI 28 vijayamAM cakravartI hoya to cAra vijayamAM vAsudeva, baLadeva hoya ane 28 vijayamAM vAsudeva, baLadeva hoya tyAre cAra vijayamAM cakravartI hoya che. pAMce ya mahAvideha kSetramAM ochAmAM ochA vIsa tIrthaMkara thAya che ane vadhAremAM vadhAre ekasone sATha tIrthakara thAya che. te pota potAnAM kSetramAM vihAra kare che. ukta saMkhyAmAM pAMca bharata ane pAMca airAvata kSetranA pAMca-pAMca kula dasa tIrthakara meLavavAthI (10+10=170) ekaso sIttera tIrthakara eka sAthe thAya che te vizeSa jANavuM joIe. ogaNositeramuM samavAya :11 samayakhette NaM maMdaravajjA egUNasattaraM vAsA vAsadharapavvayA paNNattA, taM jahA- paNattIsaM vAsA, tIsaM vAsaharA, catAri usuyArA / maMdarassa pavvayassa paccatthimillAo caramaMtAo goyamadIvassa paccatthimille caramaMte esa NaM egUNasattari joyaNasahassAiM abAhAe aMtare ___ mohaNijjavajjANaM sattaNhaM kammapagaDINaM egUNasattari uttarapagaDIo pnnnnttaao| bhAvArtha :- samaya kSetra (manuSya kSetra athavA aDhI dvIpa) mAM maMdara parvatane choDIne ogaNositera varSa eTale kSetra ane varSadhara parvata che, yathA- pAMtrIsa varSa (kSetra), trIsa varSadhara (parvata) ane cAra ISakAra parvata. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 20 | zrI samavAyAMga sUtra maMdara parvatanA pazcimI caramAMtathI gautamadvIpanA pazcimI caramAMta bhAganuM madhyavartI aMtara ogaNositera hajAra yojana che. mohanIya karmane choDIne bAkInA sAte ya karmonI uttara prakRti ogaNositera che, yathApa+9+5+4+42+2+5=49 vivecana : jabUdvIpamAM kSetrane vibhAjita karatAM cha varSadhara parvato che- cullahimavaMta, mahAhimavaMta, niSadha, nIla, rUkima ane zikharI. A cha parvatane kAraNe jaMbUdvIpa sAta kSetramAM vibhAjita thAya che, yathA bharatakSetra, hemavayakSetra, harivAsa kSetra, mahAvideha kSetra, ramyavAsa kSetra, haraNyavaya kSetra ane airAvata kSetra che. tenAthI bamaNA eTale 12 varSadhara parvato ane 14 kSetro dhAtakI khaMDadvIpamAM teTalAja arthAta 12 varSadhara parvata ane 14 kSetro puSpArdhadvIpamAM che. dhAtakIkhaMDa dviIpamAM uttara ane dakSiNamAM eka-eka ema be ane puSkarArdhadvIpamAM paNa uttara-dakSiNamAM eka eka ema be, kula cAra ISakAra parvata che. te parvato dhAtakIkhaMDa ane puSkarArdhadvIpane pUrvArdha - pazcimArdha be vibhAgamAM vibhakata kare che. A rIte da+1+1=30 varSadhara parvata + 4 ISakAra parvata ane 7+14+14=3pa kSetra che. A rIte 34+35= 69 kSetra ane parvata che prastuta sUtramAM meru parvatanI gaNanA nathI karI. meru parvata koI kSetranuM vibhAjana karato nathI. prastutamAM kSetrane vibhAjita karatAM parvatanI gaNanA karI che, tema samajavuM. gautama nAmano dIpa pazcimI lavaNa samudramAM che. meruparvatanA pazcimI caramAMtathI jaMbUdvIpano pazcimI caramAMta 45 hajAra yojana che. tyAMthI 12 yojana dUra gautama dvIpa che ane te 12 yojana lAMbo pahoLo tethI gautama dvIpanA pazcimI caramAMtanuM aMtara 45 + 12 + 12 = 69 yojanAnuM thAya che. sItteramuM samavAya :12 samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vaikkaMte sattarie rAidiehiM sesehiM vAsAvAsaM pajjosavei / bhAvArtha :-zramaNa bhagavAna mahAvIra varSAkAlanA vIsa divasa adhika eka mahino (50 divasa)vyatIta thaI javA para ane sIttera divasa zeSa rahevA para varSAvAsa paryuSaNA(saMvatsarI)karatAM hatAM. vivecana : prastuta sUtramAM cArtumAsa kalpanA be kalpanuM kathana che. prathama varSAkalpa ane bIjo paryaSaNA Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasaThathI sittera samavAya 207 | kalpa. savIsaphara mAre eka mahino ane vIsa divasa arthAta 50 divasa no prathama kalpa che ane sItera divasano sattari vAlibiIjo kalpa che. pamosaveno eka artha che saMvatsarI-varSAkalpanA 50mA divase saMvatsarI kare tyAre prathama kalpa pUrNa thAya che. posave paryuSaNA kalpa, cAturmAsa kalpa ke varSAvAsa kalpa tarIke paNa oLakhAya che. niryuktikAre tenI vibhinna vyAkhyAo karI che. yathA parivasaNA pajjusaNA pajjosamaNA ya vAsavAso ya / padama sanora ni ya vA ne jAkU niyukti gAthA-56 () - vattari masA parivatti visaM I eka ja sthAnamAM cAra mahinA rahevuM, te parivasaNA. (2) savvANu sAsu na bhinaMtati para | sarva dizAomAM (cAre bAju) paribhramaNa na karavuM te posaNA. (2) para sabsa bhAve, 3 nivAre paNa potAnA sarvathA bhAve eka sthAnamAM (AtmabhAvamAM) rahevuM te pajasamaNA. (4) varasAsu vattAra mAtA pArthI achata vAsAvAno. varSAkALanA cAra mahinA mATe eka sthAnamAM vAsa karavo, rahevuM, te varSAvAsa. (9) nibApAne paDa veva vAsapaDAM vitta vasaMtati padamasamosaraNaM varasAdanA samaye nirvAghAta-vyAghAta na thAya tevA kSetramAM praveza karIne rahevuM, te prathama samavasaraNa. (6) 3Duto ekkekkaM mAsaM khettoggaho bhavati varisAsu cattAri mAsA ega khettoggaho bhavatitti jitttthoggho| RtubaddhakALa arthAtu zeSakALamAM eka-eka mAsa paryata kSetranuM grahaNa (kSetra grahaNanI AjJA) hoya che ane varSAkALamAM cAra mAsa mATe kSetra grahaNa thAya che, te RtubaddhanI apekSAe yeSTha-vadhu grahaNa hovAthI jeTha graha kahevAya che. A sarva vyAkhyA eka arthane arthAt cAturmAsa kalpane ja sUcita kare che.A cArtumAsa kalpamAM (1) sAdhu-sAdhvIe comAsAno eka mahino ane vIsa divasa vyatIta thayA pachI arthAtu bhAdaravA suda pAMcamanA paryuSaNA(saMvatsarI) karavI joIe. je mANAvAvaliyA savatirAne nAte te panoti - niryukti gA. 71nI cUrNi. 13 pAse NaM arahA purisAdANIe sattara vAsAI bahupaDipuNNAI sAmaNNa pariyAgaM pAuNittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / vAsupujje NaM arahA sattari dhaNUI uDDe uccatteNaM hotthA / bhAvArtha :- puruSAdAnIya pArzvanAtha arihaMta pUrA sIttera varSa zramaNa paryAyanuM pAlana karI siddha thayA thAvat sarva duHkhothI rahita thayA. vAsupUjya arihaMta sIttera dhanuSa UMcA hatA. 14 mohaNijjassa NaM kammassa sattaraM sAgarovamakoDAkoDIo abAhUNiyA kammaTThiI kammaNisege paNNatte / mAhiMdassa NaM deviMdassa devaraNNo sattari sAmANiyasAhassIo Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 zrI samavAyAMga sUtra pnnnnttaao| bhAvArtha :- mohanIya karmanI abAdhA kALathI rahita sIttera kroDAkoDI sAgaropama pramANa karma sthiti ane karma pudgalonI niSeka racanA kahI che. devendra devarAja mAhendranA sAmAnika devo sIttera hajAra che. vivecana : mohanIya karmanI utkRSTa sthitino baMdha sIttera kroDAkoDI sAgaropamano hoya che. jayAM sudhI baMdhAyelAM karma udayamAM AvIne bAdhA na Ape tene abAdhAkALa kahe che. abAdhAkALano sAmAnya niyama che ke eka kroDAkoDI sAgaropamanI sthiti jyAre baMdhAya tyAre abAdhAkALa eka so varSano thAya che. A niyama anusAra mohanIya karmanI sIttera koDAkoDI sAgaropamanI sthiti baMdhAya tyAre teno abAdhAkALa sIttera so varSa arthAt sAta hajAra varSano hoya che. eTalA abAdhAkALane choDIne zeSa rahelI sthitimAM karma paramANuonI phaLa devA yogya niSeka racanA thAya che. teno krama e che ke, abAdhAkALa pUrNa thAya, tyAra pachI prathama samayamAM ghaNA karma daliko niSikta hoya che arthAt karma pudgalo niyukta karavAmAM Ave che. bIjA samayamAM tenAthI ochA, trIjA samayamAM tenAthI ochA niSikta thAya che. A rIte uttarottara ochA ochA thatAM sthitinA aMtima samaye sahuthI ochA karma daliko niSikta hoya che. A niSikta karma daliko pota potAno samaya AvavA para phaLa ApIne kharI jAya che. samavAya-61 thI 70 saMpUrNa Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akoterathI eMsI samavAya 209 - ekoterathI esI samavAya - zzzzzzzzzzzzz paricaya : prastuta mAM ekoterathI esI saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che, ekoteramA samavAyamAM bhagavAna ajitanAtha ane sagara cakravartI 71 lAkha pUrva varSanI gRhasthAvAsthAmAM rahIne dIkSita thayA, boteramA samavAyamAM bhagavAna mahAvIra temaja tenA gaNadhara acalabhrAtAnuM 72 varSanuM AyuSya, bottera kalAo, toteramA samavAyamAM vijaya nAmanA baladevanuM 73 lAkha varSanuM AyuSya, cuMmoteramA samavAyamAM agnibhUti gaNadharanuM 74 varSanuM AyuSya paMcoteramA samavAyamAM bhagavAna suvidhinAthanA 7500 so kevaLI, bhagavAna zItalanAthano tathA bhagavAna zAMtinAthano 75 hajAra varSano gRhavAsa, choteramA samavAyamAM vidhutakumAra Adi bhavanapati devonA 76 - 76 lAkha bhavana, satyoteramA samavAyamAM samrATa bharatanI 77 lAkha pUrvanI kumArAvasthA, aMgavaMza paraMparAmAM 77 rAjAono saMyama svIkAra, aThyoteramA samavAyamAM akalpita gaNadharanuM 78 varSanuM AyuSya, ogaNayAeMsImA samavAyamAM pAMcamI narakanA madhyabhAgathI pAMcamA ghanodadhinA nIcenA caramAnta sudhI 79 hajAra yojanAnuM aMtara, sImA samavAyamAM zreyAMsanAtha bhagavAna, tripRSTha vAsudeva, acala baLadevanI esI dhanuSyanI UMcAI, tripRSTha vAsudeva 80 lAkha varSanI samrATa avasthA ItyAdi varNana che. ekoteramuM samavAya :| 1 cautthassa NaM caMdasaMvaccharassa hemaMtANaM ekkasattarIe rAidiehiM vIikkaMtehi savvabAhirAo maMDalAo sUrie AuTTi karei / vIriyappavAyassa NaM puvvassa ekkasattariM pAhuDA paNNattA / ajite NaM arahA ekkasattaraM puvvasayasahassAI agAramajhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / sagare NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI ekkasattaraM puvva sayasahassAI agAramajjhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / bhAvArtha :- (pAMca sAMvatsarika yuganA) cothA saMvatsaranI hemaMta RtunAM ekotera rAtri divasa vyatIta thavA para sUrya sarvathI bahAranA maMDala (cArakSetra)thI AvRtti kare che arthAt dakSiNAyanathI uttarAyaNanI tarapha gati karavAno prAraMbha kare che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 zrI samavAyAMga sUtra viryapravAda pUrvanA ekotera prAbhUta adhikAra) che. ajita arihaMta ekotera lAkha pUrvavarSa gRhasthAvAsamAM rahIne muMDita thaIne gRhastha dharmano tyAga karI aNagAra dharmamAM pravrajita thayA. cAturaMta cakravartI sagara rAjA paNa ekotera lAkha pUrva varSa gRhasthAvAsamAM rahIne muMDita thaIne gRhasthadharmano tyAga karI aNagAradharmamAM pravrajita thayA. joterabhuM samavAya :| 2 bAvattaraM suvaNNakumArAvAsasayasahassA paNNattA / lavaNassa samuddassa bAvattariM NAgasAhassIo bAhiriyaM velaM dhArati / samaNe bhagavaM mahAvIre bAvattari vAsAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / there NaM ayalabhAyA bAvattariM vAsAuyaM pAlaittA siddha jAva savvadukkhappahINe / abhittarapukkharaddhe NaM bAvattari caMdA pabhAsiMsu vA, pabhAsaMti vA, pabhAsissaMti vA / bAvattari sUriyA tarvisu vA, tavaMti vA, tavissaMti vA / egamegassa NaM raNNo cAuratacakkavaTTissa bAvattaripuravarasAhassIo pnnnnttaao| bhAvArtha - suvarNakumAra devonAM bottera lAkha bhavana che. lavaNa samudranI bahAranI velAne bottera hajAra nAgakumAradevo dhAraNa kare che. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI botera varSanuM sarva AyuSya pUrNa karIne siddha thayA yAvata sarva duHkhothI rahita thayA. sthavira acalabhrAtA botera varSanuM AyuSya bhogavIne siddha thayA yAvat sarva duHkhothI rahita thayA. AtyaMtara puSkarArdhadvIpamAM botera caMdra prakAza karatA hatA, prakAza kare che ane prakAza karaze. botera sUrya tapatA hatA, tape che ane tapaze. pratyeka cAturaMta cakravartI rAjAnA bottera hajAra zreSTha nagara kahyAM che. | 3 | bAvattari kalAo paNNattAo, taM jahA- 1. lehaM 2. gaNiyaM 3. rUvaM 4. paTTaM 5. gIyaM 6. vAiyaM 7. saragayaM 8. pukkharagayaM 9. samatAlaM 10. jUyaM 11. jaNavAyaM 12. porekaccaM 13. aTThAvayaM 14. dagamaTTiyaM 15. aNNavihI 16. pANavihI 17. vatthavihI 18. sayaNavihI 19.ajjaM 20. pahelIyaM 21. mAgahiyaM 22. gAhaM 23. silogaM 24. gaMdhajuttiM 25. madhusitthaM 26. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatarathI esI samavAya [ 211 ] AbharaNavihI 27. taruNIpaDikamma 28. itthIlakkhaNaM 29. purisalakkhaNaM 30. hayalakkhaNaM 31. gayalakkhaNaM 32. goNalakkhaNaM 33. kukkuDalakkhaNaM 34 miMDhalakkhaNaM 35. cakkalakkhaNaM 36. chattalakkhaNaM 37. daMDalakkhaNaM 38. asilakkhaNaM 39. maNilakkhaNaM 40. kAgaNilakkhaNaM 41. cammalakkhaNaM 42. caMdacariyaM 43. sUracariyaM 44 rAhucariyaM 45. gahacariyaM 46. sobhAgakara 47. dobhAgakara 48. vijjAgaya 49. maMtagayaM 50. rahassagayaM 51. sabhAsaM 52. cAraM 53. paDicAraM 54. bUhaM 55. paDibUha 56. khaMdhAvAramANaM 57. NagaramANaM 58. vatthumANaM 59. khaMdhAvAraNivesaM 60. vatthuNivesaM 61. NagaraNivesaM 62. IsatthaM 63. cha.ppavAyaM 64. AsasikkhaM 65. hatthisikkhaM 66. dhaNuvveyaM 67. hiraNNapAgaM suvaNNapAgaM maNipAgaM dhAupAgaM 68. bAhujuddhaM muTThijuddhaM aTThijuddhaM juddhaM NijuddhaM juddhAijuddhaM 69. suttakheDaM NAliyAkheDaM vaTTakheDaM dhammakheDaM cammakheDaM 70. pattachejjaM kaDagacchejja 71. sajIvaM NijjIvaM 72. sunniruyN| bhAvArtha :- botera kalAo che, te A pramANe che 1. lekhanakalA :- lakhavAnI kalA, brAhmI Adi aDhAra prakAranI lipione lakhavAnI kalA. 2. gaNita kalA :- guNAkAra, bhAgAkAra, saravALo, bAdabAkI vagere karavAnI kalA. 3. rUpakalA - vastra, divAla, sonuM, cAMdI, vagere upara kArIgarI karavAnI doravAnI kalA. 4. nAyakalA - nRtya karavAnI, abhinaya karavAnI kalA. 5. gItakalA :- gAvAnI caturAInI kalA. da. vAdyakalA - aneka prakAranAM vAdya vagADavAnI kalA. 7. svaragatakalA - aneka prakAranA rAga ane rAgaNIonA svara kADhavAnI kalA. 8. puSkaragatakalA :- mRdaMga vAdha vizeSanA jJAnanI kalA. 9. samatAla kalA :- samAnatAla bajAvavAnI kalA. 10. dhutakalA - jugAra ramavAnI kalA. 11. janavAdakalA :- janazruti ane kiMvadaMtione jANavAnI kalA. 12. puraH kAvyakalA - zIghra kavitA racavAnI kalA, 13.aSTApada kalAH- zataraMja, copATa vagere ramavAnI kalA. 14. dakamRtikA kalA :- mATI ane pANInA mizraNathI ramakaDAM vagere banAvavAnI kalA. 15. annavidhi kalA - aneka prakAranAM bhojananA padArtho banAvavAnI kalA. 16. pAnavidhi kalA :- aneka prakAranAM pINAM peya padArtha banAvavAnI kalA. 17. vastravidhi kalAsa - aneka prakAranAM vastra nirmANa karavAnI kalA. 18. zayanavidhi - sUvAnI kalA. 19, AryAvidhiHAryA chaMda banAvavAnI kalA. 20. prahelikA - prahelione jANavAnI kalA. gUDha arthavALI kavitA karavAnI kalA, 21.mAgarikA - stuti pATha karanAra bhATa-cAraNo(kavitA karavA)nI kalA. 22. gAthA kalA :- prAkRta Adi bhASAomAM gAthA racavAnI kalA. ra3. zloka kalA :- saMskRta bhASAmAM gloka banAvavAnI kalA. 24. gaMdhayuti -aneka prakAranAM gaMdho ane dravyone meLavIne sugaMdhita padArtha banAvavAnI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 | zrI samavAyAMga sUtra kalA. 25. madhusitha - mINanA prayoganI kalA. 26. AbharaNa vidhi - AbhUSaNa (alaMkAro) banAvavAnI kalA. 27. taruNI pratikarma :- yuvatI strIone anuraMjana(khuza) karavAnI kalA. 28. strI lakSaNa :- strIonAM zubha-azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 29. puruSa lakSaNa :- puruSonAM zubha azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 30. haya lakSaNa :- ghoDAnAM zubha azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 31. gaja lakSaNa - hAthInAM zubha azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 32. goNa lakSaNa - baLadanAM zubha azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 33. phaphaTa lakSaNa - kukaDAnAM zubha azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 34. meDha lakSaNa :- gheTA(bakarA)nAM zubha azubha lakSaNone jANavAnI kalA, 35.caka lakSaNa :cakra AyudhanAM zubha azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 36. chatra lakSaNa :- chatranAM zubha azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 37. daMDa lakSaNa :- hAthamAM rAkhavAno daMDa-lAkaDInA zubha azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 38.asi lakSaNa - talavAra, barjI AdinAM zubha azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 39. maNi lakSaNaH- maNionAM zubha azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 40. kAkaNI lakSaNa :- kAkaNI nAmanA ratnanAM zubha azubha lakSaNone, guNone jANavAnI kalA. 41.carma lakSaNa :- cAmaDAnI parIkSA karavAnI kalA athavA carmaratnanA zubha-azubha lakSaNone jANavAnI kalA. 42. caMdracaryA - caMdrano udaya thAya tyAre samakoNa, vakrakoNa Adi AkAravALA caMdranA nimittathI zubha-azubha lakSaNo jANavAnI kalA. 43. sUryacaryA - sUrya saMcAra (bhramaNa)janita uparAgonAM zubha azubha phaLane jANavAnI kalA.44. rAhucaryA - rAhunI gati ane tenAthI caMdra grahaNa vagere jANavAnI kalA. 45. grahacaryA - grahonA saMcArathI zubha azubha phaLone jANavAnI kalA. 46. saubhAgyakara :- saubhAgya vadhAravAnA upAyone jANavAnI kalA. 47. daubhagyakara :- durbhAgyakArI(kAraNone)jANavAnI kalA. 48. vidhAgata :- aneka prakAranI vidyAone jANavAnI kalA. 49. maMtragata - aneka prakAranA maMtrone jANavAnI kalA. 50. rahasyagata :- aneka prakAranAM gupta rahasyone jANavAnI kalA, 51. sabhAsa:- pratyeka vastune pratyakSa jANavAnI kalA. para. cAra kalA :- guptacara-jAsUsInI kalA. jyotiSa cakranA saMcaraNane jANavAnI kalA. 53. praticAra kalA:- graha AdinA saMcAranuM jJAna, rogInI sevA-suzruSAnuM jJAna. 54. bRha kalAyuddhamAM senA dvArA garUDa Adi AkAranI racanA karavAnI kalA. 55. pratibRha kalA:- zatrunI senAnA pratipakSa rUpamAM senAnI racanA karavAnI kalA. 56. skaMdhAvAmAnaH- senAnI zibira(chAvaNI), paDAva AdinA pramANane jANavAnI kalA. 57. nagaramAna:- nagaranA mAna(kSetraphaLa, sImA vagere) pramANane jANavAnI kalA, 58. vAstamAna :- makAnonuM mAna - pramANane jANavAnI kalA. 59. rUMdhAvAra niveza:- senAne yuddha yogya UbhI rAkhavAnI athavA paDAva karavAnI kalA. 60. varUvAjI)niveza - vastuone yathocita sthAna para rAkhavAnI kalA. 1. nagaraniveza :- nagara nirmANanI kalA. 2. ISaastrakalA - divya astra saMbaMdhI kalA. 3. charupagatakalA - talavAranI mUTha Adi banAvavAnI kalA. (khagazAstra) 4. azvazikSA - ghoDAne vAhanamAM joDavAnI ane yuddhamAM laDavAnI zikSA(tAlIma) devAnI kalA, 5.hari zikSA - hAthIonuM saMcAlana karavAnI zikSA devAnI kalA. 4. dhanurveda - zabdavedhI Adi dhanuvidhAnuM viziSTa jJAna hovAnI kalA. 7. hirapAka :- suvarNapAka, dhAtupAka, maNipAka, cAMdI, sonuM, maNi ane lokhaMDa Adi dhAtuone gALavAnuM, pakAvavAnuM ane tenI bhasma Adi Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ekoterathI aisI samavAya. 213 | banAvavAnI kalA. 68. bAhuyuddha, daMDayuddha, muSTiyuddha, lAkaDInuM yuddha, sAmAnya yuddha, niyuddha, yAtiyaddha vagere vividha prakAranA yuddhane jANavAnI kalA. 69. sUtrakheDa, nAlikA kheDa, vartakheDa, dharmakheDa, carmakheDa Adi aneka prakAranI ramatone jANavAnI, khelavAnI kalA. 70. patracche; kaTaka chedya :- patro ane lAkaDAnA chedana bhedananI kalA. 71. sajIva-nirjIva :- sajIvane nirjIva ane nirjIvane sajIva samAna banAvavAnI kalA. 72. zakunita :- pakSIonI bolI jANavAnI kalA. jaMbUdvIpa prajJaptisUtra TIkAmAM A kalAnuM vivecana che ane jJAtAdharmakathA sUtra, aupapAtika sUtra tathA rAjaprazrIya sUtramAM paNa A kalAono nAma nirdeza che. te zAstromAM kaMIka nAmabheda ane kramabheda paNa che. |4 samucchima-khahayarapaMciMdiyatirikkha-joNiyANaM ukkoseNaM bAvattariM vAsasahassAI ThiI paNNattA / bhAvArtha - samUrchima khecara paMcendriya tiryaMcayoni jIvonI utkRSTa sthiti bottera hajAra varSanI che. totteramuM samavAya - |5| harivAsa-rammayavAsiyAo NaM jIvAo tevattari tevattari joyaNasahassAI Nava ya eguttare joyaNasae sattarasa yaegUNavIsaibhAge joyaNassa addhabhAgaM ca AyAmeNa pnnnnttaao| vijae NaM baladeve tevattariM vAsasayasahassAI savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / bhAvArtha :- harivarSa ane ramyaka varSanI jIvAo totera totera hajAra navaso eka yojana ane eka yojananA ogaNIsa bhAgamAMthI sADAsattara bhAga pramANa (73901- 17.5/19 yojana) lAMbI che. vijaya baladeva totera lAkha varSanuM sarva AyuSya bhogavIne siddha thayA yAvat sarva duHkhothI rahita thayA. cumoteramuM samavAya : - 6 there NaM aggibhUI gaNahare covattari vAsAI savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / / NisahAo NaM vAsaharapavvayAo tigicchidahAo sItodA mahANaI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 214] zrI samavAyAMga sUtra covattari joyaNasayAiM sAhiyAiM uttarAhimuhI pavahittA vairAmayAe jibbhiyAe caujoyaNAyAmAe paNNAsajoyaNavikkhaMbhAe vairatale kuMDe mahayA ghaDamuhapavatieNaM muttAvalihAra saMThANasaMThieNaM pavAheNaM mahayA saddeNaM pvddi| evaM sItA vi dakkhiNAhimuhI bhANiyavvA / cautthavajjAsu chasu puDhavIsu covattariM NirayAvAsa sayasahassA paNNattAu bhAvArtha :- sthavira agnibhUti gaNadhara cumotera varSanuM sarva AyuSya bhogavIne siddha thayA yAvat sarva duHkhothI rahita thayA. niSadhavarSadhara parvatanA tigiccha drahathI sAtodA mahAnadI kaMIka adhika cumotera so (7400) yojana uttarAbhimukha vahIne mahAna ghaTamukhathI praveza karIne vajamayI, cAra yojana lAMbI ane pacAsa yojana pahoLI jIhuvAthI(vaheNa-mukhathI)nIkaLIne muktAvalihAranA AkAravALA pravAhathI bhAre zabdanI sAthe vajatalavALA kuMDamAM paDe che. te ja rIte sItA nadI nIlavaMta varSadhara parvatanA kesarI drahathI kaMIka adhika cumoteraso(7400) yojana dakSiNAbhimukha vahIne mahAna ghaTamukhathI praveza karI vajamayI cAra yojana lAMbI pacAsa yojana pahoLI jIvAthI (vaheNamukhathI)nIkaLIne muktAvalihAranA AkAravALA pravAhathI bhAre zabdanI sAthe vajatalavALA kuMDamAM paDe che. cothI naraka pRthvIne choDIne zeSa che naraka pRthvIonA maLI cuMmotera lAkha (30lAkha+25lAkha+15lAkha+3lAkha+ pAMca jUna 1lAkha+pAMca =74lAkha) narakAvAsa che. paMcoteramuM samavAya :|7 suvihissa NaM pupphadaMtassa arahao paNNattaraM jiNasayA hotthA / sItale NaM arahA paNNattari puvvasahassAI agAravAsamajhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / saMtI NaM arahA paNNattari vAsa sahassAI agAravAsamajjhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / bhAvArtha :- suvidhi puSpadaMta arihaMtanA saMghamAM paMcotera so(75,00) kevaLI jina hatA. zItala arihaMta paMcotera hajAra pUrva varSa gRhasthapaNAmAM rahIne muMDita thaIne gRhastha dharmano tyAga karI aNagAradharmamAM pravrajita thayA. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatarathI esI samavAya 215 zAMtinAtha arihaMta paMcotera hajAra varSa gRhasthapaNAmAM rahIne muMDita thaIne gRhastha dharmano tyAga karI aNagAra dharmamAM pravrajita thayA. choMteramuM samavAya :8 chAvattariM vijjukumArAvAsa sayasahassA paNNattA / evaM dIva-disA-udahINaM vijjukumAriMdathaNiyamaggINaM, chaNhaM pi jugalayANaM chAvattari sayasahassAI / bhAvArtha - vidhutakumAra devonAM choMtera lAkha AvAsa (bhavana) che, gAthArtha-dviIpakumAra, dizAkumAra, udadhikumAra, vidhutakumAra, svanitakumAra ane agnikumAra, A cha yugala arthAt dakSiNa-uttara dizAnA A chae prakAranA devonA choMtera lAkha bhavana che. sittoteramuM samavAya :| 9 | bharahe rAyA cAuraMtacakkavaTTI sattahattaraM puvvasayasahassAI kumArAvAsamajhe vasittA mahArAyAbhiseyaM saMpatte / / aMgavaMsAo NaM sattahattara rAyANo muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaiyA / gaddatoya-tusiyANaM devANaM sattahattaraM devasahassaparivArA paNNattA / egamege NaM muhUtte sattahattaraM lave lavaggeNaM paNNatte / bhAvArtha :- cAturaMta cakravartI bharatarAjA sittotera lAkha pUrva koTi varSa kumAra avasthAmAM rahIne mahArAja padane (cakravartIpadane) prApta thayA. aMgavaMzIya sittotera rAjA muMDita thaIne gRhastha dharmano tyAga karI aNagAra dharmamAM pravrajita thayA. gaItoya ane tuSita lokAttika devonA parivAramAM sittotera hajAra (77000) devo che. pratyeka muhUrtamAM lavonI gaNanAthI sittotera lava che. vivecana : lava-kALanA mAna (samaya mApa)vizeSane lava kahe che. eka hRSTapuSTa nirogI ane saMkaleza Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra rahita manuSyanA ekavAra zvAsa-ucchvAsa levAne eka prANa kahevAya che. sAta prANono eka stoka ane sAta stokono eka lava thAya che ane satyotera lavanuM eka muhUrta thAya che. A rIte eka muhUrtamAM traNahajAra sAtaso tottera (7x7x77=3773) zvAsocchvAsa athavA prANa thAya. 216 aThyoteramuM samavAya H 10 sakkassa NaM deviMdassa devaraNNo vesamaNe mahArAyA aTThahattarIe suvaNNakumAra - dIvakumArA- vAsasayasahassANaM AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhaTTitaM mahArAyattaM ANAIsara- seNAvaccaM kAremANe pAlemANe viharai / there NaM akaMpie aTThahattaraM vAsAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / uttarAyaNaNiyaTTe NaM sUrie paDhamAo maMDalAo egUNacattAlIsaime maMDale aTThahattaraM egasaTThibhAe divasakhettassa NivuDDhettA rayaNikhettassa abhivuDDhettA NaM cAraM carai / evaM dakkhiNAyaNaNiyaTTe vi / bhAvArtha :- devendra devarAja zakranA vaizramaNa nAmanA cothA lokapAla deva, suvarNa kumAro ane dvIpa kumAronA (38lAkha+40lAkha = 78lAkha) aThayotera lAkha AvAso (bhavano)nuM Adhipatya, agrasvAmitva, svAmitva, bhartRtva, (poSakatva) mahArAjatva, senAnAyakatva kare che ane tenuM zAsana temaja pratipAlana paNa kare che. sthavira akampita aThyotera varSanuM sarva AyuSya bhogavIne siddha thayA yAvat sarva duHkhothI rahita thayA. uttarAyaNathI pAcho pharato sUrya prathama maMDalathI ogaNacAlIsamAM maMDala sudhI eka muhUrtanA ekasaThiyA aThyotera bhAga pramANa divasane ane rAtrinA kSetrane vadhArIne saMcAra kare che. evI rIte dakSiNAyanathI pAcho pharato sUrya paNa rAtrinA teTalA ja pramANane ghaTADatAM ane divasanA pramANane vadhAratAM saMcAra kare che. ogaNyAeMsImuM samavAya : 11 valayAmuhassa NaM pAyAlassa hiTThillAo caramaMtAo imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe heTThille caramaMte esa NaM egUNAsIiM joyaNasahassAiM abAhAe aMtare paNNatte / evaM keussa vi, jUyassa vi, Isarassa vi / Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ekoterathI eMsI samavAya 217 bhAvArtha :- vaDavAmukha nAmanA mahApAtAla kaLazanA adhastana caramAMta bhAgathI A ratnaprabhA pRthvInA nIcalA caramAMta bhAganuM aMtara ogaNyAeMsI hajAra(79,000) yojana che. te rIte ketuka, yUpaka ane Izvara nAmanA mahApAtalonuM aMtara paNa jANI levuM joIe. vivecana : ratnaprabhAnaraka pathvI eka lAkha eMsI hajAra yojana jADI che. temAM lavaNa samudra eka hajAra yojana UMDo che. te UMDAIthI eka lAkha yojana UMDo vaDavAmukha pAtAla kaLaza che. tenA aMtima bhAgathI ratnaprabhA pRthvIno aMtima bhAga ogaNyAeMsI hajAra yojana che. kema ke ratnaprabhA pRthvInA eka lAkha eMsI hajAra yojana jADAImAMthI eka lAkha yojananI pAtALakaLazanI UMcAI ane eka hajAra yojananI samudranI UMDAIne ghaTADavA thI (180000 - 101000 = 79000) ogaNyAeMsI hajAra yojananuM aMtara siddha thaI jAya che. evI rIte bAkInA traNe pAtAla kalazonuM aMtara paNa tenA adhatana aMtima bhAgathI ratnaprabhA pRthvInA adhistana aMtima bhAga sudhI ogaNyAeMsI - ogaNyAeMsI hajAra yojana jANI levuM joIe. 12 paMcamIe (chaTThIe) puDhavIe bahumajjhadesabhAyAo paMcamassa (chaTThassa) ghaNodahissa heTThille caramaMte esa NaM egUNAsIiM joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / bhAvArtha :- pAMcamI (chaThThI) pRthvInA bahumadhya deza bhAgathI pAMcamA chaThThA ghanodadhinA adhastana caramAMta bhAganuM madhyavartI aMtara ogaNyAeMsI hajAra yojana nuM che. vivecana : prastuta sUtramAM pAMcamI narakanA madhyamabhAgathI pAMcamA ghanodadhinA nIcenA caramAMtanuM aMtara 79000 yojananuM che. pAMcamI naraka pRthvIno piMDa eka lAkhane aDhAra hajAra (1,18,000) yojanAno che. teno barobara madhya bhAga pa000 yojana ane pAMcamI naraka pRthvI nIce pAMcamo ghanodadhi 20000 yojananI jADAI dharAve che, te umeratA pa9000 + 20000 = 79000 yojanAnuM aMtara pAMcamI narakapRthvIthI pAMcamAM ghanodadhinA nIcenA caramAMtanuM prApta thayA che. prAyaH pratomAM chaThThI pudavA chaksa voTisa chaThThI pRthvI ane chaTTA ghanodadhinA aMtarano pATha che paraMtu zrI jIvAbhigama sUtra, pratipatti-3, udezaka-1 pramANe chaThThI narakamRthvInI jADAI eka lAkha ane soLa hajAra yojana che. tenA madhyabhAgathI chaThThA ghanodadhino nIceno caramAMta 58000 + 20000 = 78000 yojana thAya mATe prastuta sUtramAM che. ane chemsa zabdane kausamAM rAkhyo che. 79000 yojana nuM aMtara pAMcamI narakanA madhyabhAgathI pAMcamA ghanodadhinI nIcenA caramAMta sudhImAM Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 218] zrI samavAyAMga sUtra siddha thAya che, mATe ahIM sUtrapAThamAM paMmapta pATha grahaNa karyo che. 12 jaMbuddIvassa NaM dIvassa dArassa ya dArassa ya egUNAsIiM joyaNasahassAI sAiregAiM abAhAe aMtare paNNatte / bhAvArtha :-jaMbUdvIpanA eka dvArathI bIjA dvAranuM madhyavartI aMtara ogaNyAeMsI hajAra yojanathI kaMIka adhika che. vivecana : jaMbUdvIpanI pUrva vagere cAre dizAomAM vijaya, vaijayanta, jayaMta ane aparAjita nAmanA cAra dvAra che. jaMbUdvIpanI paridhi 31227 yojana 3 koza 128 dhanuSa ane 13-1/ra aMgula pramANa che. pratyeka dvAranI pahoLAI cAra cAra yojana che. cAreyanI pahoLAI soLa yojanane ukta paridhinA pramANamAMthI ghaTADI ne zeSa rahelI saMkhyAne cAra bhAga ApavA para eka dvArathI bIjA dvAranuM aMtara ogaNyAeMsI hajAra yojanathI kaMIka adhika thAya che. eMsImuM samavAya :13 sejjaMse NaM arahA asIiM dhaNUiM uThe uccatteNaM hotthA / tiviDhe NaM vAsudeve asIiM dhaNUI uThaM uccatteNaM hotthA / ayale NaM baladeve asII dhaNUI uThe uccatteNaM hotthA / tiviDhe NaM vAsudeve asII vAsasayasahassAI mahArAyA holyA ! Aubahule NaM kaMDe asIi joyaNasahassAI bAhalleNaM paNNatte / IsANassa deviMdassa devaraNNo asII sAmANiya sAhassIo pnnnnttaao| jaMbuddIve NaM dIve asIuttaraM joyaNasayaM ogAhettA sUrie uttarakaTThovagae paDhama udayaM karei / bhAvArtha :- zreyAMsa arihaMta esI dhanuSa UMcA hatA. tripRSTha vAsudeva eMsI dhanuSa UMcA hatA. acala baladeva esI dhanuSa UMcA hatA. tripRSTha vAsudeva eMsI lAkha varSa mahArAja pada para rahyA hatA. ratnaprabhAnaraka pRthvIno trIjo jaLabahula kAMDa (bhAga) eMsI hajAra yojana jADo che. devendra devarAja IzAnanA eMsI hajAra sAmAnika devo che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatarathI esI samavAya 219 | jaMbudvIpanI aMdara ekaso eMsI yojana praveza karIne uttara dizAmAM rahelo sUrya prathama udaya kare che arthAta prathama maMDalamAM udita thAya che. vivecanaH sUryanuM cArakSetra - bhramaNakSetra 510 yojanAnuM che. sUrya meru parvatanI pharate pradakSiNA karatAM-karatAM 510 yojana sudhI dUra jAya che ane punaH pa10 yojanA kSetrane pAra karI aMdara Ave che. A pa10 yojananA bhramaNa kSetramAM 330 yojana lavaNa samudra upara ane 180 yojana jaMbUdvIpanI upara che. utarAyaNagata -uttaradizA tarapha gati karatAM karatAM sUrya jebUdvIpanI uparanA 180 yojanane pAra karI sarvAbhyatara - prathama maMDalamAM udita thAya che. samavAya-01 thI 80 saMpUrNa Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 zrI samavAyAMga sUtra - ekyAsIthI nevuM samavAya - zzzzzzzzzzzzz samavAya sAra : prastutamAM ekayAsIthI nevuM saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM nirUpaNa che, yathA-ekyAsImA samavAyamAM kuMthuM arihaMtanA 8100 mana:paryavajJAnI, vyAsImA samavAyamAM 82 rAtridivasa vyatIta thavA para bhagavAna mahAvIranA jIvanuM garbhAntaramAM saMharaNa thayuM, tyAMsImA samavAyamAM bhagavAna zItalanAthanA 83 gaNa ane 83 gaNadhara, coryAsImA samavAyamAM bhagavAna RSabhadevanuM 84 lAkha pUrvanuM ane bhagavAna zreyAMsanAthanuM 84 lAkha varSanuM AyuSya, bhagavAna RSabhadevanA 84 gaNa, 84 gaNadhara ane 84 hajAra sAdhuo, paMcAsImA samavAyamAM AcAMrAgasUtra nA 85 uddezana kAla, chayAsImA samavAyamAM bhagavAna suvidhinAthanA 86 gaNa ane 86 gaNadhara, bhagavAna supArzvanAthanA 8600 vAdI, satyAsImA samavAyamAM jJAnAvaraNIyakarma ane aMtarAyakarma ne choDIne zeSa cha karmonI 87 uttara prakRti, aThayAsImA samavAyamAM pratyeka sUrya ane caMdranA 88-88 mahAgraha, nevyAsImA samavAyamAM trIjA ane cothA ArAnA 89 pakSa bAkI rahe tyAre bhagavAna RSabhadevanA ane bhagavAna mahAvIra svAmInA mokSe padhAravAno ullekha ane bhagavAna zAMtinAthanI 89 hajAra sAdhvIo, nevuMmA samavAyamAM bhagavAna ajitanAtha ane bhagavAna zAMtinAtha, e banne tIrthakaronA 90 gaNa ane 90 gaNadhara hatA vagere viSayono ullekha che. ekayAsImuM samavAya - |1 NavaNavamiyA bhikkhupaDimA ekkAsIi rAidiehiM cauhi ya paMcuttarehiM bhikkhAsaehiM ahAsuttaM jAva ArAhiyA bhavai / bhAvArtha :- navanavamikA nAmanI bhikSupratimA ekyAsI rAta-divasamAM cAraso pAMca bhikSAdattio dvArA sUtrAnusAra yAvat ArAdhita thAya che. vivecana : nava-navamikA bhikSupratimA H A bhikSu pratimAne pAlana karavAmAM nava-nava divasanA nava navaka arthAt ekayAsI divasa lAge che. prathama nava divasamAM haMmezAM eka eka bhikSAdatti grahaNa karAya che. bIjA nava divasamAM haMmezAM be--be bhikSAdatti grahaNa karAya che. AvI rIte pratyeka nava nava divasomAM eka eka bhikSAdattine vadhAratAM navamI navakamAM pratidina nava-nava bhikSAdattio grahaNa karAya che. te sarva maLI cAraso pAMca bhikSAdattio thAya che. -(9+1+2+3+4554+3++7+81 = 405). gocarIkALa sivAyano samaya sAdhaka maunapUrvaka Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekayAsIthI nevuM samavAya [ 221 ] AgamanI AjJA anusAra AtmArAdhanAmAM vyatIta kare che. | 2 | kuMthussa NaM arahao ekkAsII maNapajjavaNANisayA hotthA / vivAhapaNNattIe ekAsII mahAjummasayayA paNNattA / bhAvArtha - kuMthu arihaMtanA saMghamAM ekyAsIso (8100) mana:paryavajJAnI hatA. vyAkhyAprajJapti sUtramAM ekyAsI mahAyugmazataka che. cAsImuM samavAya :| 3 jaMbuddIve NaM dIve bAsIyaM maMDalasayaM jaM sUrie dukkhutto saMkamittANaM cAraM carai, taM jahA-NikkhamamANe ya pavisamANe ya / bhAvArtha - A jaMbUdvIpamAM sUrya ekaso byAsI maMDalamAM be vAra saMkramaNa karIne saMcAra kare che, yathA eka vakhata nIkaLatA samaye bIjI ane vakhata praveza karatA samaye. vivecana : - sUryanA paribhramaNanA maMDala (184) ekaso coryAsI che. dakSiNAyanamAM sUrya sarvAtyaMtara maMDaLa thI sarvabAhya maMDaLa tarapha kramazaH gamana kare che. uttarAyaNamAM sUrya sarvabAhya maMDaLathI sarvAtyaMtara maMDaLa tarapha kramazaH gamana kare che. A prakAranA paribhramaNamAM sUrya sarvAtyaMtara arthAt prathama ane sarvabAhya arthAt aMtima maMDala para eka eka vakhata saMcAra kare che ane bAkInA badhAM maMDalo para be bevAra saMcAra kare che. eka vakhata uttarAyaNamAM aMdara praveza karatAM ane bIjI vakhata dakSiNAyanamAM bahAra nIkaLatAM samaye. |4 samaNe NaM bhagavaM mahAvIre bAsIe rAidiehiM vIikkaMtehiM gabbhAo gabbhaM sAharie / ___ mahAhimavaMtassa NaM vAsaharapavvayassa uvarillAo carimaMtAo sogaMdhiyassa kaMDassa heTThille carimaMte esa NaM bAsIiM joyaNasayAI abAhAe aMtare paNNatte / evaM ruppissa vi / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI vyAsI rAtri vyatIta thavA para devAnaMdA brAhmaNInA garbhathI trizalA mAtAnI kukSIe garbhamAM saMhata karavAmAM AvyA. mahAhimavaMta varSadhara parvatanA uparI aramAnta bhAgathI saugaMdhika kAMDanA adhatana caramAtta bhAganuM madhyavartI aMtara bAMsI so (8200) yojana che. te rIte rukSmI parvatanuM aMtara paNa jANI levuM joIe. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ rarara | zrI samavAyAMga sUtra vivecana : ratnaprabhA pRthvInA traNa kAMDa athavA vibhAga che. kharakAMDa, paMkakAMDa ane apUbahula kAMDa. temAMthI kharakAMDanA soLa bhAga che. (1) ratna kAMDa (2) vaja kAMDa (3) vaiDUrya kAMDa (4) lohitAkSa kAMDa (5) masAragallA kAMDa (6) haMsagarbha kAMDa (7) pulaka kAMDa (8) saugaMdhika kAMDa (9) jayotirasa kAMDa (10) aMjana kAMDa (11) aMjanapulakakAMDa(12) rajatakAMDa (13) jAtarUpa kAMDa (14) aMka kAMDa (15) sphaTika kAMDa ane (16) riSTa kAMDa. A dareka kAMDa eka eka hajAra yojananI jADAIvALA che. ahIM AThamA saugaMdhika kAMDano adhastanano bhAga vivakSita che. je ratnaprabhA pRthvInA uparima bhAgathI ATha hajAra yojana che. ratnaprabhA pRthvInA uparima bhAgathI mahAhimavaMta varSadhara parvatano uparimabhAga baso yojana che. A rIte bannene meLavIne (8000+200 = 8200) vyAsIso yojanAnuM aMtara mahAhimavaMtaparvatanA uparI bhAgathI saudhika kAMDanA adhastanabhAga sudhInuM siddha thaI jAya che. rukSmI varSadhara parvata paNa baso yojana UMco che. tenA uparI bhAgathI ukta saugandhika kAMDano adhistana bhAga paNa vyAMsIso (8200) yojananA aMtaravALo che. tyAsImuM samavAya :[5 samaNe bhagavaM mahAvIraM bAsIi rAidiehiM vIikkaMtehiM teyAsIime rAidie vaTTamANe gabbhAo gabbhaM sAharie / sIyalassa NaM arahao tesIigaNA tesIi gaNaharA hotthA / there NaM maMDiyaputte tesIiM vAsAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / usabhe NaM arahA kosalie tesII puvvasayasahassAI agAramajjhe vasittA muMDe bhavittA NaM agArAo aNagAriyaM pavvaie / bharahe NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI tesII puvvasayasahassAI agAramajjhe vasittA jiNe jAe kevalI savvaNNU savvabhAvadarisI / bhAvArtha :-zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI vyAsI rAta divasa vyatIta thaI gayA pachI tyAMsImI rAtrie devAnaMdAnA garbhathI trizalAnA garbhamAM saMhata karavAmAM AvyA. - zItala arihaMtanA saMghamAM tyAMsI gaNa ane tyAMsI gaNadhara hatA. sthavira maMDitaputra tyAMsI varSanuM saMpUrNa AyuSya pUrNa karIne siddha thayA yAvatuM sarva duHkhothI rahita thayA. kauzalika RSabha arihaMta tyAsI lAkha pUrva varSa AgAravAsamAM rahIne, muMDita thaI, gRhasthadharmano tyAga karIne aNagAradharmamAM pravrajita thayA. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekayAsIthI nevuM samavAya | 227 / cAturaMta cakravartI bharata rAjA tyAsI lAkha pUrva varSa gRhasthavAsamAM rahIne sarvajJa sarvabhAvadarzI kevaLI jina thayA. yoryAzIbhuM samavAya :6 caurAsIi NirayAvAsa sayasahassA paNNattA / usabhe NaM arahA kosalie caurAsII puvvasayasahassAI savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / evaM bharaho bAhubalI baMbhI suMdarI / sijase NaM arahA caurAsII vAsasayasahassAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / tiviDhe NaM vAsudeve caurAsIiM vAsasayasahassAiM savvAuyaM pAlaittA appaiTThANe Narae NeraiyattAe uvavaNNe / bhAvArtha :-sAta na2nA dukha maNIne yoAsA (84) 5 na2vAsa cha. kauzalika RSabha arihaMta coryAsI lAkha pUrva varSanuM saMpUrNa AyuSya bhogavIne siddha thayA yAvat sarvaduHkhothI rahita thayA. evI rIte bharata, bAhubalI, brAhmI ane suMdarI paNa coryAsI lAkha pUrva varSanuM AyuSya bhogavIne siddha thayA. zreyAMsa arihaMta coryAsI lAkha varSanuM AyuSya bhogavIne siddha thayA bhAva sarva duHkhothI rahita thayA. tripRSTha vAsudeva coryAsI lAkha varSanuM saMpUrNa AyuSya bhogavIne sAtamI pRthvInA apratiSThAna narakAvAsamAM nArakIrUpethI utpanna thayA. 7 sakkassa NaM deviMdassa devaro caurAsII sAmANiyasAhassIo pnnnnttaao| savve vi NaM bAhirayA maMdarA caurAsIiM caurAsII joyaNasahassAI uDDe uccatteNaM paNNattA / savve vi NaM aMjaNagapavvayA caurAsII caurAsII joyaNasahassAI uDDheM uccatteNaM paNNattA / harivAsa-rammayavAsiyANaM jIvANaM dhaNupiTThA caurAsIiM joyaNasahassAI solasa joyaNAiM cattAri ya bhAgA (egUNavIsaibhAe) joyaNassa parikkheveNaM Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 224] zrI samavAyAMga sUtra pachAttA I. paMkabahulassa NaM kaNDassa uvarillAo caramaMtAo heTThille caramaMte e saNaM caurAsIiM joyaNasayasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / bhAvArtha :-devendra devarAja zakranA coryAsI hajAra(84,000) sAmAnika devo che. jaMbUdvIpanI bahAranA sarva (cAre ya) mandarameru parvato coryAsI, coryAsI hajAra(84,000) yojana UMcA che. naMdIzvara dvIpanA sarva (cAre ya)aMjanaka parvato coryAsI coryAsI hajAra(84,000) yojana UMcA che. harivarSa ane ramyaka varSanI jIvAonA dhanupRSThano parikSepa (paridhi) coryAsI hajAra soLa yojana ane eka yojananA ogaNIsa bhAgamAMthI cAra bhAga pramANa (84016, 4/19 yojana) che. paMkabahula kAMDanA uparI zaramAtta bhAgathI teno ja adhastana (nIceno) caramAtta bhAga coryAsI lAkha yojanA aMtaravALo che. vivecana : prastuta sUtramAM harivarSa, ramyavarSa kSetranI dhanuH pRSThanI paridhi nuM kathana che. te coryAsI hajAra soLa yojana ane eka yojananA ogaNIsyA cAra bhAga pramANa che. prAyaH pratomAM [pAvala zabda prayoga nathI. jaMbUdvIpa prajJapti vakSaskAra-4, sU-pa9 (5-273) pATha anusAra te pAThamAM grahaNa karI kausamAM rAkhyo che. ratnaprabhA pRthvIno bIjo pakabahulakAMDa coryAsI lAkha yojana jADo che. 8 vivAhapaNNattIe NaM bhagavaIe caurAsIiM payasahassA payaggeNaM pnnnnttaa| bhAvArtha -vyAkhyAprajJapti nAmanA bhagavatIsUtranA pada gaNanAnI apekSAe coryAsI hajAra pada . vivecana : AcArAMga sUtranAM aDhAra hajAra pada ane AgaLa AgaLanAM aMgonAM tenAthI bamaNAM-bamaNAM pada hovAthI bhagavatI sUtranAM be lAkha aThayAsI hajAra pada matAntarathI siddha thAya che. akSaronA samUhane pada kahe che. | 9 corAsIiM NAgakumArAvAsasayasahassA paNNattA / corAsII Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekayAsIthI nevuM samavAya [ 225 ] paiNNagasahassAiM paNNattA / corAsIiM joNippamuhasayasahassA paNNattA / bhAvArtha :- nAgakumAra devanAM coryAsI lAkha (84,00,000) bhavana (AvAsa) che. coryAsI hajAra (84,000) prakIrNaka graMtho che. coryAsI lAkha jIvoyoni che. vivecana - jIvonAM utpatti sthAnane yoni kahe che. te janmano AdhAra kahevAya che. te coryAsI lAkha prakAranI che. tenuM vivaraNa A pramANe che(1) pRthvI, pANI, agni, vAyu e cAreyanI sAta sAta lAkha yonio che. (28,00,000) (2) pratyeka ane sAdhAraNa vanaspatikAyanI kramazaH daza lAkha ane cauda lAkha yonio che. (24,00,000) (3) beIndriya, teIndriya ane caurendriyamAM pratyekanI be lAkha yonio che. (6,00,000) (4) devonI cAra lAkha yonio che. (4,00,000) (5) nArakIonI cAra lAkha yonio che. (4,00,000) (6) tiryaMca paMcendriyanI cAra lAkha yonio che. (4,00,000) (7) manuSyonI cauda lAkha yonio che. (14,00,000) kula 84,00,000 jo ke jIvonAM utpatti sthAna asaMkhyAta prakAranA hoya che. chatAM paNa je yonimAM varNa, gaMdha, rasa, sparza samAna guNavALA hoya che, tenI samAnatAnI vivakSAe tene eka yoni gaNavAmAM Ave che. |10 puvvAiyANaM sIsapaheliyApajjavasANANaM saTThANa vANaMtarANaM corAsIe guNakAre paNNatte / bhAvArtha -pUrvanI saMkhyAthI laIne zIrSaprahelikA nAmanI aMtima mahAsaMkhyA sudhI svasthAna ane tenA AgaLanAM sthAna coryAsI lAkhanA guNAkAravALAM che. vivecana : jaina zAstro anusAra saMkhyAmAM so, hajAra, lAkha AdithI laIne zIrSaprahelikA sudhI je saMkhyA sthAna hoya che, temAM jyAMthI pahelIvAra coryAsI lAkhathI guNAkAra prAraMbha thAya che, tene svasthAna ane tenAthI AgaLanA sthAnane sthAnAntara kahevAya che, jema ke- coryAsI lAkha varSonuM eka pUrvAga thAya che. A svasthAna che ane tene coryAsI lAkhathI guNAkAra karavA para je pUrva nAmanuM bIjuM sthAna hoya che, te Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 226 | zrI samavAyAMga sUtra sthAnAntara che. evI rIte AgaLa pUrvanI saMkhyAne coryAsI lAkhathI guNAkAra karavAthI truTitA nAmanuM sthAna prApta thAya che. A rIte pUrvathI laIne zIrSaprahelikA sudhI cauda svasthAna ane cauda sthAnAttara coryAsI coryAsI lAkhanA guNAkAravALAM jANavAM joIe. 11 usabhassaNaM arahao kosaliyassa caurAsIiMgaNA caurAsIiM gaNaharA aolyA usabhassa NaM arahao kosaliyassa usabhaseNapAmokkhAo caurAsII samaNasAhassIo hotthA / savve vi ya vemANiyANaM caurAsII vimANAvAsasayasasahassA sattANauI sahassA tevIsaM ca vimANA bhavaMtIti makkhAyaM / bhAvArtha kauzalika arihaMta RSabhadevanA coryAsI gaNa ane coryAsI gaNadhara hatA. kauzalika RSabha arihaMtanA saMghamAM RSabhasena pramukha coryAsI hajAra zramaNa hatA. sarva vaimAnikadevonA vimAnAvAsa kula coryAsI lAkha sattANuM hajAra ane trevIsa(84,97,023) che, e pramANe bhagavAne kahyuM che. paMcAsImuM samavAya :|12 AyArassa NaM bhagavao sacUliyAgassa paMcAsII uddesaNakAlA paUpattI | bhAvArtha - cUlikA sahita bhagavAna AcAraMga sUtranA paMcAsI uddezana kAla che. vivecana : AcArAMgasUtranA be zrutaskaMdha che. temAM prathama zrutaskaMdhanA prathama adhyayanamAM sAta, bIjAmAM che, trIjAmAM cAra, cothAmAM cAra, pAMcamAmAM che, chaThThAmAM pAMca, sAtamAmAM sAta (je viccheda gayuM che), AThamAmAM ATha ane navamA adhyayanamAM cAra uddezA che. bIjA zrutaskaMdhamAM prathama adhyayanamAM agiyAra, bIjAmAM traNa, trIjAmAM traNa, cothAmAM be, pAMcamAM be, chaThThAmAM be ane sAtamAM be uddezaka che. sAta adhyayana sudhI uddezaka che. tyAra pachInA AThamA thI soLa adhyayanamAM uddezaka nathI. te adhyayanano ja eka eka uddezana kAla gaNavAmAM Avyo che, tethI nava adhyayananA nava uzana kAla thAya che. te badhA maLIne 7+6+4+4+4+5+7+8+4+11+3+ 3+2+2+++++9 = 85 paMcAsI thAya che. eka uddezAno paThana-pAThanakALa eka ja che ane eka paThana-pAThana kAlane eka uddezana kAla kahevAya che. A rIte Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekayAsIthI nevuM samavAya 227 | AcArAMga sUtranA paMcAsI uddezana kAla kahelA che. |13 dhAyaisaMDassa NaM maMdarA paMcAsII joyaNasahassAI savvaggeNaM paNNattA / ruyae NaM maMDaliyapavvae paMcAsIiM joyaNasahassAiM savvaggeNaM paNNatte / NaMdaNavaNassa NaM heTThillAo caramaMtAo sogaMdhiyassa kaMDassa heTThille caramaMte esa NaM paMcAsII joyaNasayAI abAhAe aMtare paNNatte / bhAvArtha -dhAtakIkhaMDanA banne paMdarameru parvata bhUmigata avagADha taLathI laIne sarvAgra bhAga (aMtima UMcAI) sudhI paMcAsI hajAra yojana che. (evI rIte puSkaravara dvIpArdhanA banne maMdarameru parvata paNa jANavA joIe.) rUcaka nAmanA teramA dviIpanA aMtarvartI golAkAra maMDalika parvata bhUmigata avagADha taLathI laIne sarvAgra bhAga sudhI paMcAsI hajAra yojana che arthAta te parvatanI UMcAI paMcAsI hajAra yojananI che. naMdanavananA adhatana caramAnta bhAgathI laIne saugandhika kAMDanA adhatana caramAtta bhAga sudhInuM madhyavartI aMtara paMcAsIso (8500) yojana che. vivecana : jaMbUdvIpano merU parvata eka lAkha yojanAno che paraMtu dhAtakIkhaMDa ane ardha puSkara dvIpagata cAre meru parvato ane rUcaka parvata 1000 yojana jamInamAM UMDA ane 84000 yojana UMcA che. A rIte kula 85000 yojanAnI kula UMcAI thAya che. meru parvatanA bhUmitaLathI nIce ratnaprabhA pRthvIo AThamo saugandhika kAMDano taLabhAga ATha hajAra yojana nIce che ane naMdanavana meruparvatanA bhUmitaLathI pAMcaso yojananI UMcAI para avasthita che. tethI tenA adhastana taLathI saugandhika kAMDano adhatana taLabhAga (8000+500 = 8500) paMcAsIso yojanA aMtaravALuM siddha thAya che. kyAMsImuM samavAya :14 suvihissa NaM pupphadaMtassa arahao chalasIi gaNA chalasIi gaNaharA hotthA / supAsassa NaM arahao chalasIi vAisayA hotthA / doccAe NaM puDhavIe bahumajjhadesabhAgAo doccassa ghaNodahissa hechille caramaMte esa NaM chalasIiM joyaNasahassAiM abAhAe aMtare paNNatte / bhAvArtha :- suvidhi aparanAma puSpadaMta arihaMtanA chayAsI gaNa ane kayAMsI gaNadhara hatA. supArzva arihaMtanA kyAMsI so (200) vAdI munio hatAM. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228_| zrI samavAyAMga sUtra bIjI naraka pRthvInA madhyabhAgathI bIjA ghanodadhinA adhastana caramAnta bhAganuM madhyavartI aMtara kyAMsI hajAra (86,000)yojana che. vivecana : bIjI zarkarAputhvI eka lAkha batrIsa hajAra(1,32,000) yojana jADI che, teno ardho bhAga chAMsaTha hajAra(bda,000) yojana pramANa che. te pRthvInI nIceno ghanodadhi vIsa hajAra yojana jADo che mATe bIjI pRthvInA barAbara madhya bhAgathI bIjA ghanodadhino aMtima bhAga (64000+20,000 = 86,000) chayAsI hajAra yojanAnuM aMtara che. satyAsImuM samavAya :|15 maMdarassa NaM pavvayassa purathimillAo caramaMtAo gothUbhassa AvAsapavvayassa paccatthimille caramaMte esa NaM sattAsII joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / maMdarassa NaM pavvayassa dakkhiNillAo caramaMtAo daobhAsassa AvAsapavvayassa uttarille caramaMte esa NaM sattAsII joyaNasahassAiM abAhAe aMtare paNNatte / maMdarassa paccatthimillAo caramaMtAo saMkhassaAvAsapavvayassa purathimille caramaMte esa NaM sattAsII joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / maMdarassa uttarillAo caramaMtAo dagasImassa AvAsapavvayassa dAhiNille caramaMte esa NaM sattAsII joyaNasahassAi abAhAe atare pnnnntte| bhAvArtha :- maMdara parvatanA pUrvI caramAnta bhAgathI gostUpa AvAsa parvatanA pazcimI caramAnta bhAga sudhInuM madhyavartI aMtara satyAsI hajAra(87,000) yojana che. maMdira parvatanA dakSiNI caramAnta bhAgathI dakAvabhAsa AvAsa parvatanA uttarI caramAtta bhAga sudhInuM madhyavartI aMtara satyAsI hajAra yojana che. mandara parvatanA pazcimI caramAntathI zaMkha AvAsa parvatanA pUrvI caramAtta bhAga sudhInuM madhyavartI aMtara satyAsI hajAra yojana che. maMdara parvatanA uttarI caramAttathI dakasIma AvAsa parvatanA dakSiNI caramAnta bhAga sudhInuM madhyavartI aMtara satyAsI hajAra yojana che. vivecana : maMdara parvata jaMbUdvIpanA madhya bhAgamAM avasthita che ane te bhUmitaLa para daza hajAra yojananA vistAravALo che. meru parvatanA A vistArane jaMbUdvIpanA eka lAkha yojanamAMthI ghaTADatAM nevuM hajAra yojana zeSa rahe che. tenuM ardha pistAlIsa hajAra(45,000) yojana para jaMbudvIpano pUrva bhAga, dakSiNI Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekayAsIthI nevuM samavAya bhAga, pazcimI bhAga, uttarI bhAga prApta thAya che. lavaNa samudranI aMdara betAlIsa hajAra yojananA aMtare pUrvamAM velaMdhara nAgarAjano gorUpa parvata dakSiNamAM dakAvabhAsa parvata pazcimamAM zaMkha parvata ane uttaramAM dakasIma nAmanA AvAsa parvato avasthita che, tethI maMdara parvatanA pUrvI, dakSiNI, pazcimI ane uttarI aMtima bhAgathI uparyukata baMne aMtarone joDavAthI (45000+42000 = 87000) satyAsI hajAra yojananuM aMtara siddha thAya che. 16 chaNhaM kammapagaDINaM Aima-uvarillavajjANaM sattAsIiM uttarapagaDIo paNNattAo / 229 mahAhimavaMta kUDassa NaM uvarillAo carimaMtAo sogaMdhiyassa kaMDassa heTThille carimaMte esa NaM sattAsIiM joyaNasayAiM abAhAe aMtare paNNatte / evaM ruppikUDassa vi / bhAvArtha :- pahelA jJAnAvaraNIya ane aMtima aMtarAya karmane choDIne zeSa cha karma prakRtionI uttara prakRtio (9+2+28+4+42+2 = 87) satyAsI thAya che. mahAhimavaMta phUTanA upaparama caramAMta bhAgathI saugandhika kAMDanA adhastana caramAMta bhAganuM madhyavartI aMtara satyAsI so yojana (8700) che. te rIte rukmI phUTanA uparI bhAgathI saugandhika kAMDanA adhastana bhAganuM aMtara paNa satyAsI so yojana che. vivecana : ratnaprabhAnarakapRthvInA samataLa bhAgathI saugandhika kAMDa ATha hajAra yojana nIce che tathA ratna prabhAnA samataLabhAgathI baso yojana UMco mahAhimavaMta varSadhara parvata che. tenI upara mahAhimavaMta phUTa che, tenI UMcAI pAMcaso yojana che. e traNeyane joDavA para (8000+200+500 = 8700) 8700 yojananuM aMtara thAya che. evI rIte rukmI varSadhara parvata baso yojana ane tenI uparano rukamI phUTa pAMcaso yojana UMco che tethI rukmI phUTanA uparanA bhAgathI saugandhika kAMDanI nIce sudhInuM aMtara 8700 yojana thAya che. aThayAsImuM samavAya : 17 egamegassa NaM caMdima-sUriyassa aTThAsIiM aTThAsIiM mahaggahA parivAro paNNatto / diTThivAyassa NaM aTThAsIiM suttAI paNNattAI, taM jahA - ujjusuyaM pariNayApariNayaM evaM jAva aTThAsIiM suttANi bhANiyavvANi jahA gaMdI / maMdarassa NaM pavvayassa puracchimillAo carimaMtAo gothUbhassa Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 230 ] zrI samavAyAMga sUtra AvAsapavvayassa puracchimille carimaMte esa NaM aTThAsII joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / evaM causu vi disAsu NeyavvaM / bhAvArtha :- pratyeka caMdra ane sUryanA parivAramAM adhyAsI aThayAsI mahAgraha che. daSTivAda nAmanA bAramA aMganA sUtra nAmanA bIjA bhedamAM ayAsI sUtra che, jema ke- Rju sUtra pariNatA pariNata sUtra, evI rIte yAvat naMdI sUtramAM kathita aThyAsI sUtra kahevAM joIe. madara parvatanA pUrvI caramAMta bhAgathI gostUpa AvAsa parvatanA pUrvI caramatanuM madhyavartI aMtara adyAsI hajAra (88000) yojana che. te rIte cAre ya dizAomAM AvAsa parvatonuM aMtara jANavuM joIe. vivecana : prastutamAM meru parvata ane gostUpa AvAsa parvatonA pUrvI caramAtta vaccenuM 88 hajAra yojananuM aMtara che ane satyAvIsamAM samavAyamAM meru parvata ane gostupa parvatanA pazcimI caramAMtanuM 87000 yojananuM aMtara kahyuM che, temAM koI virodha Apato nathI. A AvAsa parvatonI pahoLAI 1000 yojana che. te umerIne prastutamAM kathana che. 45000 jaMbUdvIpanA + 42000 lavaNasamudramAM AvAsa parvatadUra + 1000 yojana AvAsa parvatano vistAra. kula aThayAvIsa hajAra (45000+ 42000 + 1000 = 88000) yojananI dUrI meruparvatanA pUrvI caramAMtathI AvAsa parvatonA pUrva carAMtanI che. te ja rIte cAre dizAmAM aMtara samajavuM. |18 bAhirAoNaM uttarAo kaTThAo sUrie paDhama chammAsaM ayamANe coyAlIsaime maMDalagae aTThAsIi igasaTThibhAge muhuttassa divasakhettassa NivuDDettA rayaNikhettassa abhiNivatRRttA sUrie cAraM carai / dakkhiNakaTThAo NaM sUrie docca chammAsaM ayamANe coyAlIsaime maMDalagae aTThAsIi igasaTThibhAge muhuttassa rayaNikhettassa NivuDDhettA divasakhettassa abhiNivatRRttA NaM sUrie cAraM carai / bhAvArtha -uttara dizAthI bahAra jatAM sUrya prathama cha mAsamAM cummAlIsamA maMDala para paribhramaNa kare, tyAre mahartinA ekasaThiyA aThyAsI bhAga divasa kSetrane (divasane) ghaTADIne ane rAtrinA kSetra (rAta)ne vadhArIne saMcAra kare che. evI rIte dakSiNa dizAthI (uttara dizA tarapha) aMdara AvatA sUrya bIjA cha mahinAmAM cummAlIsamA maMDala para paribhramaNa kare tyAre muhUrtanA ekasaThiyA aThyAsI bhAga rAtri kSetra(rAta)ne ghaTADIne ane divasa kSetra(divasa)ne vadhArIne saMcAra kare che. vivecana : sUryanA sarvAtyaMtara maMDaLathI kramazaH paribhramaNa karatA sarva bAhya maMDaLa sudhI pahoMce tyAM sudhInA Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekayAsIthI nevuM samavAya 231 | cha mAsanA samayane dakSiNAyana kahe che. te samaye te dareka maMDala para sUrya eka muhUrtanA ekasaTha bhAgamAMthI be bhAga pramANa (2/61) divasanuM pramANa ghaTADatAM ane teTaluM ja (2/61) rAtrinuM pramANa vadhAratAM paribhramaNa kare che. evI rIte te jyAre cummAlIsamA maMDala para paribhramaNa kare che, tyAre te (2/1 4 44 = 88/1) muhUrtanA ekasaThIyA aThayAsI bhAga pramANa divasane ghaTADe che ane rAtrine teTalI ja vadhAre che. sarva bAhya maMDaLathI kramazaH sarvAtyaMtara maMDaLa para pahoMce tyAM sudhI cha mAsanA kAlane uttarAyaNa kahe che. uttarAyaNamAM cummAlIsamA maMDalamAM ekasaThIyA aThyAsI bhAga rAtane ghaTADIne ane teTalAM ja divasane vadhArIne paribhramaNa kare che. ukta bhramaNa anusAra dakSiNAyananA aMtima maMDalamAM paribhramaNa kare, tyAre divasa bAra muhUrtano thAya che ane rAtri aDhAra muhUrtanI thAya che tathA uttarAyaNanA aMtima maMDalamAM paribhramaNa kare, tyAre divasa 18 muhUrtano ane rAtri bAra muhUrtanI hoya che. nevyAsImuM samavAya :|19| usabhe NaM arahA kosalie imIse osappiNIe taiyAe susamadusamAe samAepacchime bhAge egUNaNauie addhamAsehiM sesehiM kAlagae jAva savvadukkhappahINe / samaNe bhagavaM mahAvIre imIse osappiNIe cautthAe dUsamasusamAe samAe pacchime bhAge egUNaNauie addhamAsehiM sesehiM kAlagae jAva savvadukkhappahINe / hariseNe NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI egUNaNauiM vAsasayAI mahArAyA hotthA / saMtissa NaM arahao egUNaNauI ajjAsAhassIo ukkosiyA ajjiyAsaMpayA hotthA / bhAvArtha :-kauzalika RSabha arihaMta, A avasarpiNIkAlanA trIjA suSama duSamA ArAnA pazcima bhAgamAM nevyAsI ardhamAsa (3 varSa 8 mAsa 15 divasa) zeSa rahyA tyAre kAlagata thaIne yAvat sarva duHkhothI rahita thayA. evI rIte zramaNa bhagavAna mahAvIra, A avasarpiNIkAlanA cothA duHSama suSamA kALanA aMtima bhAgamAM nevyAsI ardhamAsa (3 varSa 8 mAsa 15 divasa) zeSa rahyA tyAre kAlagata thaIne yAvata sarva duHkhothI rahita thayA. cAturaMta cakravartI haripheNa rAjA nevyAsI so (8900) varSa mahArAja pade rahyA. zAMtinAtha arihaMtanA saMghamAM nevyAsI hajAra (89,000) ArthikAonI utkRSTa ArthikA saMpadA hatI. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23ra | zrI samavAyAMga sUtra nevuMmuM samavAya :20 sIyale NaM arahA NauI dhaNUI u8 uccatteNaM hotthA / ajiyassa NaM arahao NauI gaNA NauiM gaNaharA hotthA / evaM saMtissa vi / sayaMbhussa NaM vAsudevassa NauivAsAI vijae hotthA / savvesiM NaM vaTTaveyaDDa pavvayANaM uvarillAo siharatalAo sogaMdhiyakaNDassa heTThille caramaMte esa NaM NauijoyaNasayAI abAhAe aMtare pnnnntte| bhAvArtha :- zItala arihaMta nevuM dhanuSa UMcA hatA. ajita arihaMtanA nevuM gaNa ane nevuM gaNadhara hatA. evI rIte zAMtinAtha jinezvaranA nevuM gaNa ane nevuM gaNadhara hatA. svayaMbhU vAsudeve nevuM varSamAM pRthvIno vijaya karyo hato. dareka vRtta vaitADhaya parvatonA uparI zikharathI saugandhika kAMDanA caramAMta bhAganuM madhyavartI aMtara nevuM so (9000) yojana che. vivecana : ratnaprabhApRthvInA samataLathI saugandhika kAMDa ATha hajAra yojana che ane dareka vRttavaitADhaya parvata eka hajAra yojana UMcA che, bannene joDavAthInavahajAra arthAtu nevuMso (8000+1000 = 9000) yojananuM aMtara thaI jAya che. samavAya-81 thI 90 saMpUrNa Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekANathI eka sa samavAya 273 * ekANuthI eka so samavAya | Tezzzzzzzzzz samavAya sAra : prastuta prasaMgamAM ekANuMthI so saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM kathana che, yathA- ekAmA samavAyamAM bhagavAna kuMthunAthanA 91 hajAra avadhijJAnI zramaNo, bANamA samavAyamAM gaNadhara IndrabhUtinuM 92 varSanuM AyuSya, trANuMmA samavAyamAM bhagavAna caMdraprabhanA 93 gaNa ane 93 gaNadhara, bhagavAna zAMtinAthanA 9300 cauda pUrvadhArI zramaNa, corANamA samavAyamAM bhagavAna ajitanAthanA 9400 avadhijJAnI zramaNa, paMcAmA samavAyamAM bhagavAna supArzvanAthanA 95 gaNa ane 95 gaNadhara, bhagavAna kunthanAthanuM 5 hajAra varSanuM AyuSya, chanuMmA samavAyamAM pratyeka cakravartIonA 96 karoDa gAmaDAMo, sattANumA samavAyamAM ATha karmonI 97 uttara pravRtio, aThThANumA samavAyamAM revatI ane jyeSThA nakSatra sudhInAM 19 nakSatronA kula 98 tArAo, navvANamA samavAyamAM meru parvatanI bhUmithI 99 hajAra yojananI UMcAI, ekasomA samavAyamAM bhagavAna pArzvanAtha ane gaNadhara sudharmA svAmInuM 100 varSanuM AyuSya vagere viSayo che. ekANumuM samavAya :| 1 ekANauI paraveyAvacca kammapaDimAo paNNattAo / bhAvArtha :- bIjAnI vaiyAvatyarUpa karmapratimAonA ekANuM prakAra che. vivecana : bIjA rogI sAdhu ane AcArya AdinA bhaktapAta, sevA, zuzruSA ane vinaya vagere vyavahAranA vizeSa saMkalpanuM ahIM pratimA zabdathI kathana che. vaiyAvRtyanA ekANuM prakAronuM vivaraNa A pramANe che. zuzruSA vinayanA dasa prakAraH- (1) darzana, jJAna, cAritra vagerethI guNAdhika puruSono satkAra karavo. (2) tenA AvavA para UbhA thavuM. (3) vastrAdi ApIne sanmAna karavuM. (4) Asana lAvIne tene besavA mATe prArthanA karavI. (5) Asana anupradAna karavuM - teonuM Asana eka sthAna uparathI bIjA sthAne laI javuM. (6) kRtikarma karavuM. (vaMdana karavA) (7) baMne hAthanI aMjali joDavI. (8) gurujanonA AvavA para temanI sAme jaIne svAgata karavuM. (9) gurujanonA javA para sAta-ATha kadama temanI pAchaLa javuM. (10) teo bese pachI besavuM. anAzAtanAdi 60 prakAraH- (1) tIrthakara (ra) kevaLI prajJapta dharma (3) AcArya (4) vAcaka (upAdhyAya) Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ] zrI samavAyAMga sUtra (5) sthavira (6) kula (7) gaNa (8) saMgha (9) sAMbhogika (10) AcAravAna (11) viziSTa matijJAnI (12) zrutajJAnI (13) avadhijJAnI (14) mana:paryavajJAnI (15) kevalajJAnI. A paMdara viziSTa mahApuruSonI (1) AzAtanA na karavI (2) bhakti karavI (3) bahumAna karavuM ane (4) varNavAdaguNagAna karavA. A cAra kartavyo uparokata paMdara padavIdhArImahApuruSo sAthe karavAthI (1544 = 0) sATha bheda thAya. aupacArika vinaya nA 7 prakAra :- (1) abhyAsana :- vaiyAvatya yogya garu AdinI pAse besavuM. (2) chaMdAnuvartana:- temanA abhiprAya anusAra kArya karavuM. (3) kRta pratikRti - prasanna thayelA AcArya mane sUtrabodha Apaze, te bhAvathI temane AhArAdi devA.(4) kArita nimittakaraNa :- zAstrajJAna prApta thavAthI bhaNAvanArano vizeSarUpe vinaya karavo. (5) duHkhathI pIDAtAjIvone zodhavA athavA tenA duHkhone samajavA.(s) dezakALane jANIne tenI anukULa sevA karavI. (7) rogIne potAnA svAthyanI anukULa anumati-AjJA ApavI. AcAryAdinI vaiyAvaccanA cauda prakAraH- pAMca prakAranA AcAronuM AcaraNa karAvanAra pAMca prakAranA AcArya, upAdhyAya, tapasvI, zaikSa, glAna, gaNa, kula, saMgha, sAdhu ane anya samanojJa-sArA sAdhu, tenI vaiyAvacca karavAthI vaiyAvaccanA 14 bheda thAya che. e rIte zuzruSA vinayanA 10 bheda, tIrthakarAdinA anAzAtanAdi % bheda, aupacArika vinayanA sAta bheda ane AcArya AdinI vaiyAvaccanA 14 bheda, sarva maLIne (10+1+7+14 = 91) ekANuM bheda thAya che. | 2 kAloe NaM samudde ekANauI joyaNasayasahassAiM sAhiyAiM parikkheveNaM pALaje. bhAvArtha - kAloda samudra parikSepa (paridhi)nI apekSAe kaMIka adhika ekANuM lAkha yojana che. vivecana : jaMbUDhIpa eka lAkha yojana vistRta che. lavaNa samudra be lAkha yojana, dhAtakIkhaMDa cAra lAkha yojana ane kAloda samudra ATha lAkha yojanavistRta che. tenI vikhaMbha sUci (1+2+2+4+4+8+8)=29 lAkha yojana thAya che. ATalI vikhaMbha sUcivALA kAlodasamudranI sUkSma gaNitathI paridhi 91,77,605 yojana, 715 dhanuSa ane kaMIka adhika 87 aMgula thAya che, tene sthUla rUpathI sUtramAM sAdhika ekANuM lAkha yojana kahI che. | 3 kuMthussa NaM arahao ekANauI AhohiyasayA hotthA / AuyagoyavajjANaM chaNha kammapagaDINaM ekANauI uttarapaDIo pnnnnttaao| Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekANathI eka sau samavAya | 235 | bhAvArtha - kuMthu arihaMtanA saMghamAM ekANuM so (100) niyata kSetrano viSaya karanAra arthAt jANanAra avadhijJAnI hatA. AyuSya ane gotra karmane choDIne zeSa cha karmanI prakRtionI uttara pravRtio ekANuM -(1+9+++8+42+5 = 91). che. vivecana : madada - Adhovadhi, maryAdita kSetramAM rahelA rUpI padArthanuM sAkSAt AtmAthI jJAna thAya tene avadhijJAna kahe che. utkRSTa avadhijJAna, parama avadhijJAna che ane tenAthI kaMIka nyUna hoya to te Adhovadhi kahevAya che. te cAre gatinA jIvone hoya zake che. paramAvavijJAna - saMpUrNalokamAM rahelA rUpI dravyo tathA alokamAM paNa loka jevaDA asaMkhya khaMDone jANavAnuM sAmarthya je jJAnamAM hoya, te paramAvadhijJAna che. te apratipAti ane utkRSTa koTinuM avadhijJAna che, te manuSyane ja thAya che. bANumuM samavAya :| 4 bANauiM paDimAo paNNattAo / bhAvArtha -pratimAo bANuM che. vivecana : prastRta sUtramAM 92 prakAranI DimA- pratimAno ullekha che. pratimA :- pratima mawda viroSa : vizeSa prakAre abhigrahane dhAraNa karavA, vizeSa prakAranI pratijJAnA svIkArane pratimA (paDiyA) kahe che. AgamamAM bhinna bhinna prakAre pratimAonuM varNana che. te sarvane bheda-prabheda rUpe grahaNa karI niryuktikAre dazAzrutaskaMdhanI niyukitamAM pratimAnA 92 prakAra karyA che. samAdhi pratimA, upadhAna pratimA, viveka pratimA, pratisalInatA pratimA ane ekAkI vihAra pratimA, ema mULa pAMca pratimA grahaNakarI tenA 92 prabheda batAvyA che. A pAMcamAMthI samAdhi pratimA, upadhAna pratimA, vivekano ullekha ThANAMga sUtra sthAna-ramAM che. 1. samAdhi paDimA:- aprazasta bhAvone dUra karI zrutAbhyAsa ane sadAcaraNathI prazasta bhAvonI vRddhi karavI, tenA be bheda che- zruta samAdhi ane cAritra samAdhi. zruta samAdhinA Dara bheda che, yathAAcArAMga sUtra prathama zrutaskaMdha adhya. 8 gata pAMca pratijJA. (traNa, be, eka vastra dhAraNa karavA saMbaMdhI traNa, acalaka rahevA saMbaMdhI ane sAdharmika sAdhune AhAra lAvI devA ane tenAdvArA lAvelA AhAra levA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 276 | zrI samavAyAMga sUtra na levA saMbaMdhI eka) AcArAMga sUtra bIjA zrutaskaMdhagata 37 pratimA. ThANAMga sUtra sthAna-ra gata bAra pratimA ane sthAna 7, 8, 9, 10 gata eka eka, ema soLa pratimA ane vyavahAra sUtragata cAra pratimA A rIte 5 + 37 + 16+ 4 = 2 bheda zruta samAdhi pratimAnA thAya che. cAritra samAdhi pratimAnA pAMca bheda - sAmAyikAdi pAMca cAritra 62 + 5 = 67 bheda samAdhi pratimAnA che. jo ke A badhI pratimAo cAritrAtmaka che paNa viziSTa kRtavAnane ja te hoya che, tethI zratanI pradhAnatAe tenI gaNanA zruta samAdhimAM karI che. 2. upadhAna pratimA - upadhAnano artha che tapasyA. potAnA balavIrya anusAra zrAvakonI darzanapratimA Adi agiyAra ane sAdhuonI mAsika pratimA Adi bAra pratimAonI sAdhanAne upadhAna pratimA kahe che. kula 23 bheda che. 3. viveka pratimA :- AtmA ane anAtmA baMne bhinna che, tevuM sva-paranuM bheda jJAna karavuM. mAro AtmA jJAna, darzana svarUpa che. krodhAdi kaSAyo mArAthI bhinna che, tevuM ciMtanakaravAthI padArtho prati udAsIna, bhAva pragaTe che. heya-upAdeyano viveka pragaTe che, te viveka pratimA che. 4. pratisalInatA pratimA :- mana, vacana, kAyAne ane Indriyone AtmA bhAvamAM gopavavA, te pratisalInatA pratimA che. 5. ekAkI vihAra pratimAno sAmAveza bhikSupratimAmAM thaI jAya che. pratimAnA 92 prakAra samAdhi pratimA upadhAna pratimA viveka pratimA pratisalInatA pratimA zruta pratimA cAritra pratimA upAsaka pratimA bhikSu pratimA da2 5 11 12 [2+5+11+12+1+1=92 pratimA]. | 5 there NaM iMdabhUI bANauI vAsAI savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappa hINe / maMdarassa NaM pavvayassa bahumajjhadesabhAgAo gothUbhassa AvAsapavvayassa paccatthimille caramaMte esa NaM bANauiM joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte evaM cauNhaM pi AvAsapavvayANaM / Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekANathI eka sa samavAya | 237 | bhAvArtha :- sthavira IndrabhUti gaNadhara bANuM varSanuM saMpUrNa AyuSya pUrNa karIne siddha thayA yAvatuM sarva duHkhothI rahita thayA. maMdara parvatanA bahumadhya dezabhAgathI gosUpa AvAsa parvatanA pazcimI caramAtta bhAga vacce bANuM hajAra(2,000) yojananuM aMtara che. evI rIte cAre ya AvAsa parvatanuM aMtara jANavu. vivecana : meru parvatanA madhyabhAgathI cAre ya dizAomAM jaMbUdvIpanI sImA pacAsa hajAra yojana che ane tyAMthI cAre ya dizAomAM lavaNa samudranI aMdaramAM betAlIsa hajAra yojanAnI aMtare gostUpa Adi cAre ya AvAsa parvato che, tethI meru parvatanA madhyathI pratyeka AvAsa parvatanuM aMtara bANuM hajAra yojana(50,000 yojana+42,000 yojana 92,000 yojana) thAya che. trANumuM samavAya :|6 caMdappahassa NaM arahao teNauI gaNA teNauiM gaNaharA hotthA / saMtissa NaM arahao teNauI cauddasa puvvisayA hotthA / teNauI maMDalagate Na sUrie ativaTTamANe NivaTTamANe vA samaM ahorattaM visamaM karei / bhAvArtha :- caMdraprabha arihaMtanA trANuM gaNa ane trANuM gaNadhara hatA. zAMtinAtha arihaMtanA saMghamAM trANuMso (300) caturdazapUrvI hatA. dakSiNAyanathI uttarAyaNa jatAM samaye athavA uttarAyaNathI dakSiNAyana pAchA pharatA samaye trANuMmA maMDala para paribhramaNa karato sUrya sama ahorAtrine viSama kare che. vivecana : sUryanA paribhramaNanAM maMDala 184 che. temAMthI jyAre sUrya jaMbUdvIpanI upara sarvathI aMdaranA maMDala para saMcAra kare che tyAre divasa aDhAra muhUrtano hoya che ane rAtri bAra muhUrtanI hoya che. evI rIte sUrya jyAre lavaNa samudra upara sarvathI bahAranA maMDala para saMcAra(paribhramaNa) kare che, tyAre divasa bAra muhUrtano hoya che ane rAtri aDhAra muhUrtanI hoya che. sUrya uttarAyaNamAM ane dakSiNAyanamAM trANuMmA maMDala para paribhramaNa karato hoya tyAre divasa ane rAtri banne samAna arthAt paMdara paMdara muhUrtanA hoya che. tenAthI AgaLa jyAre te uttara tarapha saMcAra kare che, tyAre divasa vadhavA lAge che ane rAta ghaTavA lAge che tathA te dakSiNa tarapha saMcAra kare che tyAre rAtri vadhavA lAge che ane divasa ghaTavA lAge che. A vyavasthAne dhyAnamAM rAkhIne kahevAya che ke trANuMmA maMDalagata sUrya AgaLa jatAM bahAra athavA pAchA pharatA sama ahorAtrine viSama kare che. corANumuM samavAya :7 Nisaha-NIlavaMtiyAo NaM jIvAo cauNauI cauNauiM joyaNasahassAI Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ekkaM chappaNNaM joyaNasayaM doNNi ya egUNavIsaibhAge joyaNassa AyAmeNaM paNNattAo / ajiyassa NaM arahao cauNauI ohiNANisayA hotthA / zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- niSadha ane nIlavaMta varSadhara parvatonI jIvAo corANuM-corANuM hajAra ekaso chappana yojana tathA eka yojananA ogaNIsa bhAgomAMthI be bhAga pramANa (94156- 2/19) yojana lAMbI che. ajitanAtha arihaMtanA saMghamAM corANuMso (9400) avadhijJAnI hatA. paMcANuMmuM samavAya : 8 supAsassa NaM arahao paMcANauiM gaNA paMcANauI gaNaharA hotthA / jaMbuddIvassa NaM dIvassa carimaMtAo cauddisiM lavaNasamuddaM paMcANauiM paMcANauiM joyaNasahassAiM ogAhittA cattAri mahApAyAlakalasA paNNattA, taM jahA- valayAmuhe keUe jUyae Isare / lavaNasamuddassa ubhao pAsaM vi paMcANauI paMcANauiM paesAo uvvehusseha parihANIe paNNattA / bhAvArtha : - supArzva arihaMtanA paMcANuM gaNa ane paMcANuM gaNadhara hatA. A jaMbudrIpanA caramAnta bhAgathI cAre dizAomAM lavaNa samudranI aMdara paMcANuM paMcANuM hajAra yojana avagAhana karavA para cAra mahApAtALa kaLaza che, jema ke- (1) vaDavA mukha (2) ketuka (3) cUpaka (4) Izvara. lavaNa samudranI baMne bAjue paMcANuM paMcANuM pradeze eka eka pradezanI UMDAI ane UMcAI ochI thAya che. vivecana : lavaNa samudranI madhyamAM daza hajAra yojana pramANa kSetra sama dharaNItalanI apekSAe eka hajAra yojana UMDo che. tyAra pachI jaMbUdvIpanI vedikA tarapha paMcANuM pradeza AgaLa javA para pANInI UMDAI eka pradeza ochI thaI jAya che. tenAthI AgaLa paMcANuM pradeza AvavA para UMDAI tenAthI paNa vadhAre eka pradeza ochI thaI jAya che. A gaNita kramanA anusAra paMcANuM hAtha javA para eka hAtha, paMcANuM yojana javA para eka yojana ane paMcANuM hajAra yojana javA para eka hajAra yojana UMDAI ochI thaI jAya che arthAt jaMbUDhIpanI vedikAnI samIpa lavaNa samudrano taLabhAga bhUminI samAna taLavALo che. A pramANe lavaNa samudranA madhyabhAganA eka hajAra yojananI UMDAInI apekSAe lavaNa samudrano taTabhAga eka Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekANathI eka so samavAya | 239 | hajAra yojana UMco che. jyAre A ja vAtane samudra taraphathI joIe to e artha thAya che ke taTa bhAgathI lavaNa samudranI aMdara paMcANuM pradeza javA para pANInI UMcAI eka pradeza vadhI che. AgaLa paMcANuM pradeza javA para pANInI UMcAI vadhI jAya che. A gaNita anusAra paMcANuM hAtha javA para eka hAtha, paMcANuM yojana javA para eka yojana ane paMcANuM hajAra yojana AgaLa javA para eka hajAra yojana samudra taTavartI pANInI UMcAI vadhI jAya che. banne prakAranA kathanano artha eka ja che. samudranA madhyabhAganI apekSAe jene uddhadha athavA UMDAI kahe che tene ja samudranA taTabhAganI apekSAe utsadha athavA UMcAI kahevAya che. A rIte teno niSkarSa A pramANe che ke lavaNa samudranA taTathI paMcANuM hajAra(95,000) yojana AgaLa javA para daza hajAra yojanAnA vistAravALo madhyavartI bhAga sarvatra eka hajAra yojana UMDo che ane tenI pahelAM cAre taraphano pANIno bhAga samudrataTa sudhI uttarottara ocho che. ane eka hajAra yojana UMDA ane daza hajAra yojana pahoLA bhAgamAM cAre dizAmAM cAra pAtALakaLaza che. | 9 kuMthU NaM arahA paMcANauI vAsasahassAI paramAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / there NaM moriyaputte paMcANauivAsAi savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / bhAvArtha - kuMthunAtha arihaMta paMcANuM hajAra varSanuM parama AyuSya bhogavIne siddha thayA yAvata sarva duHkhothI rahita thayA. sthavira mauryaputra paMcANuM varSanuM saMpUrNa AyuSya pUrNa karIne siddha thayA yAvat sarva duHkhothI rahita thayA. chabunuM samavAya :|10 egamegassa NaM raNNo cAuraMtacakkavaTTissa chaNNauI chaNNauI gAmakoDIo hotthA / vAyukumArANaM chaNNauiM bhavaNAvAsasayasahassA pnnnnttaa| vavahArie NaM daMDe chaNNauI aMgulAI aMgulamANeNaM / evaM dhaNU NAliyA juge akkhe musale vi / abhitarAo Adimuhutte chaNNaui aMgulacchAe paNNatte / bhAvArtha :- pratyeka cAturanta cakravartI rAjAnA rAjyamAM chavuM chazuM karoDa gAma hatA. vAyukumAra devonA channa lAkha AvAsa (bhavana) kahelA che. vyAvahArika daMDa, aMgulanA mApathI chas aMgula pramANa hoya che. evI rIte dhanuSa, nAlikA, yuga, akSa ane mUzala paNa chas channa aMgula pramANa hoya che. AtyaMtara maMDala para sUrya saMcAra karato hoya tyAre samaye Adi (prathama) muhUrta chavuM aMgulanI chAyAvALuM hoya che. vivecana : aMgula be prakAranA che- vyAvahArika ane avyAvahArika, jenAthI hasta, dhanuSa, gAu vagerene mApavAno vyavahAra thAya che, tene vyAvahArika aMgula kahe che. avyAvahArika aMgula pratyeka manuSyanA Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] zrI samavAyAMga sUtra aMgula mApanI apekSAe nAnA moTA hoya che, tenI ahIM gaNanA nathI. covIsa aMgulano eka hAtha che ane cAra hAthano eka daMDa thAya che. A rIte (2484 = 96) channa aMgula pramANa eka daMDa hoya che. A rIte dhanuSa vagere paNa chajuM chavuM aMgula pramANa hoya che. sattANuMmuM samavAya :11 maMdarassa NaM pavvayassa paccacchimillAo carimaMtAo gothUbhassa NaM AvAsapavvayassa paccacchimille carimaMte esa NaM sattANaui joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / evaM caudisiM pi / aTThaNhaM kammapagaDINaM sattANauI uttarapagaDIo paNNattAo / hariseNe NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI desUNAI sattANauI vAsasayAI agAramajjhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pvvie| bhAvArtha :- maMdara parvatanA pazcimI caramAtta bhAgathI gostubha AvAsa parvatanA pazcimI caramAnta bhAganuM aMtara sattANuM hajAra yojana che. evI rIte cAre ya dizAomAM jANavuM joIe. AThe ya karmanI uttara pravRtio sattANuM (1+9+++8+4+42+2+5=97) che. cAturanta cakravartI haripheNa rAjA kaMIka nyUna sattANuM so (9700) varSa gRhasthavAsamAM rahIne muMDita thaIne gRhasthadharmano tyAga karIne aNagAra dharmamAM pravrajita thayA. vivecana : meru parvatanA pazcimI bhAgathI jaMbudvIpano pUrvIcaramAMta bhAga paMcAvana hajAra yojana che ane tenAthI gostaMbha parvatano pazcimI bhAga betAlIsa hajAra yojana dUra che. tene joDavAthI (55000 yojana + 42000 yojana = 97000 yojana) cAre ya AvAsa parvatonuM sattANuM hajAra yojanAnuM aMtara thAya che. aThThANumuM samavAya - 12 NaMdaNavaNassa NaM uvarillAo carimaMtAo, paMDayavaNassa heTThille carimaMte esa NaM aTThANauI joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / bhAvArtha - naMdanavananA uparI caramAMta bhAgathI paMDakavananA nIcalA caramAMta bhAganuM madhyavartI aMtara aTTANuM hajAra yojana che. vivecana : naMdanavana samabhUmi bhAgathI pAMcaso yojana UMcAI upara avasthita che ane tenI AThe ya Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekANathI eka sau samavAya 241 | dizAomAM avasthita kuTa paNa pAMca pAMcaso yojana UMcA che. tethI banne maLIne naMdanavananI eka hajAra yojana UMcAI thaI jAya che. paMDakavana meru parvatanA zikharI tala bhAga upara che. merunI UMcAI samabhUmi bhAgathI navvANuM hajAra yojana che, temAMthI ukta eka hajArane ghaTADatA aTTANuM hajAra yojanAnuM aMtara thaI jAya che. 13 maMdarassa NaM pavvayassa paccacchimillAo carimaMtAo gothUbhassa AvAsapavvayassa puricchimille carimaMte esa NaM aTThANauiM joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / evaM caudisi pi| bhAvArtha :- maMdara parvatanA pazcimI caramAnta bhAgathI gostRbha AvAsa parvatanI pUrvI caramAnta bhAganuM madhyavartI aMtara aTTANuM hajAra(98,000) yojana che. AvI rIte cAre ya dizAomAM avasthita AvAsa parvatonuM aMtara che. vivecana : sattANumA samavAyanA sUtramAM kathita aMtaramAM gokhUbha AvAsa parvatanA eka hajAra yojana vidhvaMbhane - pahoLAIne umeratAM aThANuM hajAra(98,000) yojananuM aMtara thAya che. 14 dAhiNaDDabharahassa NaM dhaNupiDhe aTThANauI joyaNasayAI kiMcUNAI AyAmeNaM paNNatte / ___ uttarAo kaTThAo sUrie paDhama chammAsaM ayamANe egUNapaNNAsaime maMDalagae aTThANauI ekasaTThibhAge muhuttassa divasakhettassa NivuDDhettA rayaNikhettassa abhiNivaTTittA NaM sUrie cAraM carai / dakkhiNAo NaM kaTThAo sUrie doccaM chammAsaM ayamANe egUNapaNNAsaime maMDalagate aTThANauI e kasaTThibhAe muhuttassa rayaNikhittassa NivuDDhettA divasakhettassa abhiNivatRRttA NaM sUrie cAraM carai / bhAvArtha :- dakSiNArdha bharatakSetranuM dhanu:pRSTha kaMIka nyUna aTTANuM so (9800) yojananuM che. uttarAyaNagata (uttarAyaNane pUrNa karato) sUrya-varSanA pahelAM cha mahinAmAM dakSiNa tarapha jatAM ogaNapacAsamA maMDala upara AvIne muhUrtanA ekasaThIyA aThThANuM bhAga divasa kSetrane ghaTADIne ane rAtri kSetra (rAta)ne vadhArIne saMcAra kare che. evI rIte dakSiNAyanagata (dakSiNAyanane pUrNa karato) sUrya bIjA cha mahinAmAM uttara tarapha jatAM ogaNapacAsamA maMDala upara AvIne muhUrtanA ekasaThIyA aThThANuM bhAga rAtri kSetrane ghaTADIne ane divasa kSetrane vadhArIne saMcAra kare che. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zrI samavAyAMga sUtra vivecana : sUrya eka eka maMDala para paribhramaNa karIne bIjA maMDaLa para paribhramaNa kare, tyAre muhUrtanA ekasaTha bhAgomAMthI be bhAga (2/1 muhUrta) pramANa divasanI vRddhi ane rAtrinI hAni(ghaTa) thAya che, tethI ogaNapacAsamAM maMDalamAM sUrya saMcAra kare tyAre muhUrtanA (49x2 =) ekasaThIyA aThThANuM bhAganI vRddhi ane hAni(ghaTa) siddha thAya che. sUrya uttarathI dakSiNa tarapha saMcAra kare ke dakSiNathI uttara tarapha saMcAra kare, paraMtu ogaNapacAsamA maMDala para paribhramaNanA samaye divasa athavA rAtrinA ukta kathana anusAra vRddhi athavA hAni(ghaTa) thAya che. 15 revaI - paDhamajeTThApajjavasANANaM egUNavIsAe NakkhattANaM aTThANaui tArAo tAragge NaM paNNattAo / bhAvArtha : - revatI nakSatrathI laIne jyeSThA nakSatra sudhInAM ogaNIsa nakSatronA kula maLIne aThThANuM tArAo che. vivecana : revatI nakSatranA batrIsa tArA, azvinInA traNa tArA, bharaNInA traNa tArA, kRtikAnA cha tArA, rohiNInA pAMca tArA, mRgaziranA traNa tArA, AdrAno eka tAro, punarvasunA pAMca tArA, puSyanA traNa tArA, azleSAnA cha tArA, maghAnA sAta tArA, pUrvAphAlgunInA be tArA, uttarAphAlgunInA be tArA, hastanA pAMca tArA, citrAno eka tAro, svAtino eka tAro, vizAkhAnA pAMca tArA, anurAdhAnA pAMca tArA ane jyeSThAnA nakSatra traNa tArA che. e ogaNIse ya nakSatronA tArAono saravALo karatAM aThThANuM saMkhyA thAya che. (32+3+3+6+5+3+1+5+3++7+2+2+5+1+1+5+5+3 = 98). prastuta AgamanA cothA samavAyamAM anurAdhA nakSatranA cAra tArA kahyA che, paraMtu caMdra-sUrya prajJapti sUtramAM pAMca tArA kahyA che. A sUtramAM 98 saMkhyA anurAdhAnakSatranA pAMca tArA levAthI pUrNa thAya che. navvANuMmuM samavAya H 16 maMdare NaM pavva NavaNauI joyaNasassAiM uDDuM uccatteNaM paNNatte / NaMdaNavaNassa NaM puracchimillAo carimaMtAo paccacchimille carimaMte esa NaM NavaNauI joyaNasayAiM abAhAe aMtare paNNatte / evaM dAhiNillAo carimaMtAo uttarille carimaMte esa NaM NavaNauiM joyaNasayAiM abAhAe aMtare paNNatte / bhAvArtha :- maMdara parvata navvANuM hajAra yojana UMco che. naMdanavananA pUrvI caramAntathI pazcimI caramAntanuM madhyavartI aMtara navvANuMso (9900) yojana che. evI rIte naMdanavananA dakSiNI caramAntathI uttarI Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekANuMthI eka so samavAya [ 243] caramAnanuM madhyavartI aMtara paNa navANuMso (9900) yojana che. |17 paDhame sUriyamaMDale NavaNauI joyaNasahassAiM sAiregAI AyAmavikkhaMbheNaM paNNatte / docce sUriyamaMDale NavaNauI joyaNasahassAi sAhiyAi AyAmavikkhaMbheNaM paNNatte / taiyasUriyamaMDale NavaNauiM joyaNasahassAI sAhiyAI AyAmavikkhaMbheNaM paNNatte / bhAvArtha - sUryanuM prathama maMDala AyAma vikhaMbhanI apekSAe kaMIka adhika navvANuM hajAra yojana che. bIjuM surya maMDala paNa AyAma vikhaMbhanI apekSAe kaMIka adhika navvANuM hajAra yojana che. trIjuM sUrya maMDala paNa AyAma vikhaMbhanI apekSAe kaMIka adhika navvANuM hajAra yojana che. vivecana : sUrya je AkAza mArgathI meru parvatanI cAre tarapha paribhramaNa kare che, te mArgane sUryamaMDala kahe che. jyAre te sarva AtyaMtara maMDala para paribhramaNa kare che, tyAre te maMDalanI goLAkAra rUpamAM laMbAI pahoLAInavvANuM hajAra chasso cAlIsa yojana (99640) hoya che. jyAre sUrya bIjA maMDala para paribhramaNa kare che tyAre tenI laMbAI pahoLAI navvANuM hajAra chasso pistAlIsa yojana ane eka yojananA ekasaTha bhAgomAMthI pAMtrIsa bhAga pramANa (99645- 35/1 yojana) hoya che. prathama maMDalathI A maMDalanA pAMca yojana ane ekasaThIyA pAMtrIsa bhAganI vRddhi thAya che. eka maMDalathI bIjA maMDalanuM aMtara be be yojananuM che tathA sUryanA vimAnano vikhaMbha eka yojananA ekasaTha bhAgomAMthI aDatAlIsa bhAga pramANa che, tethI (2-48/1) nA bamaNA karI devA para (2-48/1 4 2 = 5- 35/1) pAMca yojana ane eka yojananA ekasaTha bhAgomAMthI pAMtrIsa bhAga pramANa vRddhi prathama maMDalathI bIjA maMDalanI siddha thaI jAya che. evI rIte bIjA maMDalanA vikhaMbhamAM pa- 35/61 ne umeratAM (99645-35/61 + 5- 35/61 = 9951- 9/61) navvANuM hajAra chaso ekAvana yojana ane eka yojananA ekasaTha bhAgamAMthI nava bhAga pramANa vikhaMbha trIjA maMDalano thAya che. navvANuM hajArathI upara je saMkhyA prathama maMDalamAM 640 yojananI, bIjA maMDalamAM 645 35/61 yojanAnI ane trIjA maMDalamAM 51- 9/61 yojana vadhAre che, tene sUtramAM sAtirekaane 'sAdhika padathI sUcita karI che. 18 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe aMjaNassa kaMDassa heTThillAo carimaMtAo vANamaMtarabhomejjavihArANaM uvarille carimate esa NaM NavaNauI joyaNasayAI abAhAe aMtare paNNatte / bhAvArtha :- A ratnaprabhApRthvInA aMjanakAMDanA adhastana caramAtta bhAgathI vANavyaMtaradevonA bhaumeyaka devonA vihAronA uparima caramAMta bhAganuM madhyavartI aMtara navvANuM so (9900) yojana che. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 244 ] zrI samavAyAMga sUtra vivecana : ratnaprabhA pRthvInA prathama kharakAMDanA soLa kAMDamAM aMjanakAMDa dasamo che. teno adhastana bhAga ahIMthI daza hajAra yojana dUra che. prathama ratnakAMDanA prathama ekaso yojana pachI vyaMtara devonAM nagara che. te ekasone, daza hajAramAMthI ghaTADatA (10,000 - 100 = 9900) navvANuM so (9900) yojananuM aMtara thAya che. ekasoTuM samavAya - |19 dasadasamiyA NaM bhikkhupaDimA egeNaM rAidiyasaeNaM addhachaDehiM bhikkhAsaehiM ahAsuttaM jAva ArAhiyA bhavai / bhAvArtha :- daza dazamikA bhikSapratimA ekaso rAta divasamAM sADA pAMcaso bhikSA dattiothI sUtrAnusAra pAvatu ArAdhita thAya che. vivecana : A bhikSa pratimAnI ArAdhanA daza daza divasanA daza dazaka arthAt so divasamAM thAya che. pUrvokata bhikSa pratimAonI jema A pratimAnI ArAdhanAmAM paNa prathama dasa divasathI laIne dasamA dazaka sudhI eka eka bhikSAdatti adhika grahaNa karAya che.badhI bhikSAdattionI saMkhyA pAMca so pacAsa (550)thAya jAya che. (10+20+30+40+50+50+70+80+90+100 = 550) zeSa ArAdhanA vidhi pahelAMnI pratimAonI samAna ja hoya che. |20 sayabhisayANakkhatte ekkasayatAre paNNatte / suvihI pupphadaMte NaM arahA egaM dhaNusayaM uDDe uccatteNaM hotthA / pAse NaM arahA purisAdANIe ekkaM vAsasayaM savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / evaM there ajjasuhamme vi / bhAvArtha - zatabhiSaka nakSatranA eka so tArA che. suvidhinAtha-puSpadaMta arihaMta eka so dhanuSya UMcA hatA. puruSAdAnIya pArzvanAtha arihaMta eka so varSanuM samagra AyuSya bhogavIne siddha thayA yAvatu sarva duHkhothI rahita thayA. te ja rIte sthavira Arya sudharmAsvAmI paNa so varSanuM saMpUrNa AyuSya pUrNa karIne siddha thayA yAvat sarva duHkhothI rahita thayA. 21 savve viNaM dIhaveyaDDapavvayA egamegaM gAuyasayaM uDDe uccatteNaM pnnnnttaa| Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekANathI eka so samavAya 245 ] savvevi NaM cullahimavaMta-siharIvAsaharapavvayA egamegaM joyaNasayaM uDDe uccatteNaM paNNattA, egamegaM gAuyasayaM uvveheNaM paNNattA / savve vi NaM kaMcaNagapavvayA ega megaM joyaNasayaM uD uccatteNaM paNNattA, egamegaM gAuyasayaM uvveheNaM paNNattA, egamegaM joyaNasayaM mUle vikkhaMbheNaM paNNattA / bhAvArtha :- badhA dIrgha vaitADhaya parvata eka eka so kosa(gAu) UMcA che. badhA cullahimavaMta ane zikharI varSadhara parvata eka eka so yojana UMcA che tathA A dareka varSadhara parvata so so kosa(gAu) bhUmimAM avagAhavALA arthAt UMDA che. badhA kAMcanaka parvata eka eka so yojana UMcA che, so so kosa bhUmimAM avagAhavALA che ane mULamAM eka eka so yojana vikhaMbhavALA che. samavAya-91 thI 100 saMpUrNa Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 246] zrI samavAyAMga sUtra * anekorikA vRddhi samavAya | ZEEZEzzzzzzz paricaya : prastutamAM doDhasomA samavAyathI koTAkoTi sAgaropama parvatanA samavAyanuM varNana che. pUrve ekathI so sudhI kramazaH eka eka saMkhyAnI vRddhithI kramazaH kathana hatuM, tethI te ekottarikA vRddhi hatI. prastutamAM anekotarikavRddhi che. yathA pahelA 150, 200, 250, 300, 350, 400, 420, 500, 550, saMkhyaka viSayonuM varNana che, tyAra pachI 600,700,800,900,1000, 1100 saMkhyaka viSayanuM varNana, tyAra pachI 2000,3000 thI kramazaH dasalAkha karoDa ane koTAkoTi saMkhyaka viSayonuM varNana che. doDhasothI koTAkoTi sudhI :| 1 caMdappabhe NaM arahA divaI dhaNusayaM uDva uccatteNaM hotthA / AraNa kappe divaDDa vimANAvAsasaya paNNatta / evaM accue vi / / 150 / / bhAvArtha - caMdraprabha arihaMta doDhaso dhanuSa UMcA hatA. AraNa kalpanA doDhaso vimAnAvAsa che. azruta kalpanA paNa doDhaso (150) vimAnAvAsa che. | 2 supAse NaM arahA do dhaNusayA uDDe uccatteNaM hotthA / savve vi NaM mahAhimavaMta-ruppI vAsaharapavvayA do do joyaNasayAI uThaM uccatteNaM pnnnnttaa| do do gAuyasayAI uvveheNaM paNNattA / jaMbuddIve NaM dIve do kaMcaNapavvayasayA paNa tA 200gA. bhAvArtha - supArtha arihaMta basso dhanuSa UMcA hatA. badhA mahAhimavaMta ane rukSmI varSadharaparvato basso basso yojana UMcA che ane basso basso gAu UMDA che. A jaMbudvIpamAM basso kAMcanaka parvata che. | 3 | paumappabhe NaM arahA aDDAijjAI dhaNusayAI uD uccatteNaM hotthA / asurakumArANaM devANaM pAsAyavaDiMsagA aDDAijjAi joyaNasayAI uDDhe uccatteNa paUpattA ra50gA. bhAvArtha :- padmaprabha arihaMta aDhIso dhanuSa UMcA hatA. asurakumAra devonA prAsAdAvataMsaka aDhIso yojana UMcA che. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekorikA vRddhi samavAya | 247 / 4 sumaI NaM arahA tiNNi dhaNusayAI uDDheM uccatteNaM hotthA / ariTThaNemI NaM arahA tiNNi vAsasayAI kumAravAsamajjhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / vemANiyANaM devANaM vimANapAgArA tiNNi tiNNi joyaNAI uDDhe uccatteNaM paNNattA / samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa tiNNi sayANi coddasapuvvINaM hotthaa| __paMcadhaNusaiyassa NaM aMtimasArIriyassa siddhigayassa sAtiregANi tiNNidhaNusayANi jIvappadesogAhaNA paNNattA / / 300 / / bhAvArtha - sumatinAtha arihaMta traNaso dhanuSa UMcA hatA. ariSTanemiarihaMta traNaso varSa kumAravAsamAM rahIne muMDita thaIne gRhasthadharmano tyAga karIne aNagAra dharmamAM pravrajita thayA. vaimAnika devonA vimAnanA prAkAra (parakoTA) traNaso traNaso yojana UMcA che. zramaNa bhagavAna mahAvIranA saMghamAM traNaso caturdazapUrvI muni hatA. pAMcaso dhanuSyanI avagAhanAvALA je carama zarIrI jIvo siddhine prApta thAya che, te siddhAtmAonA AtmapradezonI avagAhanA traNaso dhanuSathI kaMIka adhika hoya che. | 5 | pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa achuTThasayAI coddasapuvvINaM saMpayA hotthA / abhiNaMdaNe NaM arahA adbhuTThAI dhaNusayAI uDDe uccatteNaM hotthA / / 350 / / bhAvArtha :- puruSAdAnIya pArzvanAtha arihaMtanI sADA traNaso caturdazapUrvIonI (cauda pUrvadhArInI) saMpadA hatI. abhinaMdana arihaMta sADA traNaso dhanuSa UMcA hatA. |6 saMbhave NaM arahA cattAri dhaNusayAI uThaM uccatteNaM hotthA / savve viNaM NisaDhaNIlavaMtA vAsaharapavvayA cattAri cattAri joyaNasayAI uDDe uccatteNaM paNNattA / cattAri cattAri gAuyasayAI uvveheNaM paNNattA / savve vi NaM vakkhArapavvayA NisaDhaNIlavaMta vAsaharapavvayaMteNaM cattAri cattAri joyaNasayAI uDTuM uccatteNaM cattAri cattAri gAuya sayAI uvvaheNaM paNNattA / ANaya-pANaesu dosu kappesu cattAri vimANasayA paNNattA / samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa cattAri sayA vAINaM sadevamaNuyAsuraMmi logaMmi vAe aparAjiyANaM ukkosiyA vAisaMpayA hotthA / / 400 / / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- saMbhavanAtha arihaMta cAraso dhanuSa UMcA hatA. badhA niSadha ane nIlavaMta varSadhara parvato cAraso--cAraso yojana UMcA ane cAraso- cAraso gAu jamInamAM UMDA che. dareka vakSaskAra parvata, niSadha ane nIlavaMta varSadhara parvatonI samIpe cAraso- cAraso yojana UMcA ane cAraso--cAraso gAu UMDAIvALA che. ANata ane prANata A be kalpomAM maLIne cAraso vimAna che. zramaNa bhagavAna mahAvIranI utkRSTa vAdI saMpadA 400 hatI. te vAdIo deva, manuSya ane lokamAM thanArA koI paNa vAdamAM aparAjita rahetA hatA. asura 7 ajite NaM arahA addhapaMcamAI dhaNusayAI uDDuM uccatteNaM hotthA / sagare NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI addhapaMcamAI dhaNusayAI uDDa uccatteNaM hotthA / / 450 / / bhAvArtha :- ajitanAtha arihaMta sADA cAraso dhanuSa UMcA hatA. cAturaMta cakravartI sagara rAjA sADA cAraso dhanuSa UMcA hatA. 8 savve viNaM vakkhArapavvayA sIA - sIooo mahANaIo maMdarapavvayaMte NaM paMca paMca joyaNasayAI uDDuM uccatteNaM paMca paMca gAuyasayAI uvvaheNaM pnnnnttaao| savve vi NaM vAsaharakUDA paMca paMca joyaNasayAI uDDuM uccatteNaM hotthA, mUle paMca paMca joyaNasayAI vikkhaMbheNaM paNNattA / usabhe NaM arahA kosalie paMca dhaNusayAI uDDuM uccatteNaM hotthA / bharahe NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI paMca dhaNusayAI uDDuM uccatteNaM hotthA / somaNasa-gaMdhamAdaNa-vijjuppabha-mAlavaMtANaM vakkhArapavvayANaM maMdarapavvayaMteNaM paMca paMca joyaNasayAI uDDuM uccatteNaM, paMca paMca gAuyasayAiM uvveheNaM paNNattA / savve vi NaM vakkhArapavvayakUr3A hari-harissahakUDavajjA paMca paMca joyaNasayAiM uDDuM uccatteNaM, mUle paMca paMca joyaNasayAiM AyAmavikkhaMbheNaM paNNattA / savve vi NaM NaMdaNa kUDA balakUDavajjA paMca paMca joyaNasayAI uDDa uccatteNaM, mUle paMca paMca joyaNasayAiM AyAmavikkhaMbheNa paNNattA / sohammIsANesu kappesu vimANA paMca paMca joyaNasayAiM uDUM uccatteNaM paNNattA / / 500 / / bhAvArtha :- sarva vakSaskAra parvata sItA, sItodA mahAnadIonI ane maMdara parvatanI pAse pAMcaso Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekorikA vRddhi samavAya 249 | pAMcaso yojana UMcA ane pAMcaso pAMcaso kosa UMDA che. badhA varSadhara kaTa pAMcaso pAMcaso yojana UMcA ane mULamAM pAMcaso pAMcaso yojana vikhaMbhavALA (pahoLAIvALA) che. kauzalika RSabha arihaMta pAMcaso dhanuSa UMcA hatA. cAturaMta cakravartI bharatarAjA pAMcaso dhanuSa UMcA hatA. saumanasa, gaMdhamAdana, vidhutaprabha ane mAlyavaMta, e cAre ya vakSaskAra parvata (gajadaMta vasaMskAra parvato) maMdara parvatanI pAse pAMcaso pAMcaso yojana UMcA ane pAMcaso pAMcaso kosa UMDA che. hari ane harissaha kUTane choDIne vakSaskAra parvatonA zeSa sarva kUTa pAMcaso pAMcaso yojana UMcA ane mULamAM pAMcaso pAMcaso yojana AyAma-vikhaMbhavALA che. balakUTane choDIne naMdanavananA dareka kUTa pAMcaso pAMcaso yojana UMcA ane mULamAM pAMcaso pAMcaso yojana AyAma vikhaMbhavALA che. saudharma ane IzAna kalpamAM badhAM vimAna pAMcaso pAMcaso yojana UMcA che. | 9 | saNaMkumAra-mAhiMdesu kappesu vimANA chajoyaNasayAI uDDe uccatteNaM paNNattA / cullahimavaMtakUDassa uvarillAo caramaMtAo cullahimavaMtassa vAsaharapavvayassa samadharaNitale esa NaM chajoyaNasayAiM abAhAe aMtare pnnnntte| evaM siharIkUDassa vi / pAsassa NaM arahao cha sayA vAINaM sadevamaNuyAsure loe vAe aparAjiANaM ukkosiyA vAisaMpayA hotthA / abhicaMde NaM kulagare cha dhaNusayAiM uDDhe uccatteNaM hotthA / vAsupujje NaM arahA chahiM purisasaehiM saddhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / / 600 / / bhAvArtha :- sanaskumAra ane mAhendra kalpanA vimAno chasso yojana UMcAM che. cullahimavaMta kUTanA uparima caramAMtathI culahimavaMta varSadhara parvatanA samadharaNItalanuM madhyavartI aMtara chasso yojana che. te rIte zikharIphUTanuM ane zikharI parvatanA dharaNItalanuM aMtara paNa jANavuM. pArzvanAtha arihaMtanI utkRSTa vAdI saMpadA chasso hatI. te vAdIo deva, manuSya ane asura lokamAM thanArA koI paNa vAdamAM aparAjita hatA. abhicaMdra kulakara chasso dhanuSa UMcA hatA. vAsupUjaya arihaMta chasso puruSonI sAthe muMDita thaIne gRhasthadharmano tyAga karIne aNagAra dharmamAM pravrajita thayA. vivecana : samabhUmitalathI cullahimavaMta ane zikharI varSadhara parvata so so yojana UMcA che ane tenA kUTa pAMcaso pAMcaso yojana UMcA che. te baMne maLIne chasso chasso yojanAnuM aMtara siddha thAya che. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 250 zrI samavAyAMga sUtra |10 baMbha-laMtaesu dosu kappesu vimANA satta satta joyaNasayAI uThaM uccatteNaM paNNattA / samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa satta veuvviyasayA hotthaa| ariTThaNemI NaM arahA satta vAsasayAI desUNAI kevalapariyAgaM pAuNittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / mahAhimavaMtakUDassa NaM uvarillAo carimaMtAo mahAhimavaMtassa vAsaharapavvayassa samadharaNitale esa NaM satta joyaNasayAiM abAhAe aMtare paNNatte / evaM ruppikUDassa vi / / 700 / / bhAvArtha :- brahma ane lAMta, A be kalpomAM vimAna sAtaso-sAtaso yojana UMcA che. zramaNa bhagavAna mahAvIranA saMghamAM sAtaso vaikriya labdhidhArI sAdhu hatA. ariSTanemi arihaMta kaMIka nyUna sAtaso varSa kevaLI paryAyamAM rahIne siddha thayA vAvasarva duHkhothI rahita thayA. mahAhimavaMta kUTanA uparI caramAMta bhAgathI mahAhimavaMta varSadhara parvatanA sama dharaNItalanuM madhyavartI aMtara sAtaso yojana che. evI rIte rukSmIkUTanuM ane rukSmIparvatanA samatalanuM aMtara paNa jANavuM joIe. viveyana : sama bhUmitaLathI mahAhimavaMta ane rukSmI varSadhara parvata basso basso yojana UMcA che ane tenA mahAhimavAnakUTa ane rukSmIkUTa pAMcaso yojana UMcA che, te baMnene meLavavAthI sAta so yojananuM aMtara siddha che. 11 mahAsukka-sahassAresu radosu kappesu vimANA aTThajoyaNasayAI uDDaM uccateNaM paNNattA / imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe paDhame kaMDe aTThasu joyaNasaesu vANamaMtara bhomejjavihArA paNNattA / / samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa aTThasayA aNuttarovavAiyANaM devANaM gaikallANANa ThiikallANANaM AgamesibhaddANa ukkosiA aNuttarovavAiyasaMpayA hotthA / ___ imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo aTThahiM joyaNasaehiM sUrie cAraM carati / arahao NaM ariTThaNemissa aTThasayAI vAINaM sadevamaNuyAsuraMmi logaMmi vAe aparAjiANaM ukkosiyA vAIsaMpayA hotthA / / / 800 / / Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekorikA vRddhi samavAya | 251 | bhAvArtha :- mahAzukra ane sahasAra e be kalpanA vimAna AThaso yojana UMcAM che. A ratnaprabhA pRthvInA prathama kAMDanA madhyavartI AThaso yojanamAM vANavyaMtara devonA bhaumeyaka vihAra che. zramaNa bhagavAna mahAvIranI kalyANamaya gati ane sthitivALA tathA bhaviSyamAM mukti prApta karanArA anuttaropapAtika munionI utkRSTa saMpadA AThasonI hatI. A ratnaprabhA pRthvInA bahusamaramaNIya bhUmibhAgathI AThaso yojananI UMcAI para sUrya paribhramaNa kare che. ariSTanemi arihaMtanI utkRSTa vAdI saMpadA AThaso hatI. te vAdIo deva, manuSya ane asura lokamAM thanArA koI paNa vAdamAM aparAjita hatA. vivecana : vanomAM vRkSAdi tathA parvatanI guphA, nadIonA AMtarAdi sthAnomAM rahetAM hovAthI vyaMtarone vAna' vyaMtara kahe che tathA tenA vihAra-nagara athavA AvAsa sthAna bhUmi nirmita che, tethI te 'bhaumeyaka' kahevAya che. ratnaprabhApRthvInA uparanA eka hajAra yojanamAMthI upara ane nIce 100-100 yojana choDIne madhyanA 800 yojanamAM vyaMtara devonA nivAsasthAna che. 12 ANaya-pANaya-AraNa-accuesu kappesu vimANA Nava Nava joyaNasayAI uDDe uccatteNaM paNNattA / NisaDhakUDassa NaM uvarillAo siharatalAo NisaDhassa vAsaharapavvayassa same dharaNitale esa NaM Nava joyaNasayAI abAhAe aMtare paNNatte / evaM NIlavaMtakUDassa vi / vimalavAhaNe NaM kulagare Nava dhaNusayAI uDDe uccatteNaM holyA imIse NaM rayaNappabhAe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo NavahiM joyaNasaehiM savvuvarime tArAruve cAraM carai / NisaDhassa NaM vAsaharapavvayassa uvarillAo siharatalAo imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe paDhamassa kaMDassa bahumajjhadesabhAe esa NaM Nava joyaNasayAI abAhAe aMtare paNNatte / evaM NIlavaMtassa vi / / 900 / / bhAvArtha -ANata, prANata, AraNa ane ayyata A cAra kalpanA vimAno navaso navaso yojana UMcAM che. niSadhakuTanA uparima zikharatalathI niSadha varSadhara parvatanA samadharaNItalanuM madhyavartI aMtara navaso yojananuM che. te rIte nIlavaMtakUTanuM paNa bhUmitaLathI aMtara jANavuM. vimalavAhana kulakara navaso dhanuSa UMcA hatA. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 252 / zrI samavAyAMga sUtra A ratnaprabhApRthvInA bahusama ramaNIya bhUmi bhAgathI navaso yojananI UMcAIe sarvathI upara tArAmaMDala saMcAra kare che. niSadha varSadhara parvatanA uparima zikharI talathI A ratnaprabhApRthvI nA prathama kAMDanA bahumadhya deza bhAganuM madhyavartI aMtara navaso yojana che. A rIte nIlavaMta parvatanuM paNa aMtara navaso yojananuM samajavuM joIe. viveyana : samabhUmi talathI niSadha ane nIlavaMta varSadhara parvata cAraso cAraso yojana UMcA che ane tenA niSadha kuTa ane nIlavaMtakuTa pAMcaso pAMcaso yojana UMcA che. te baMnene meLavavAthI navaso yojananuM aMtara siddha thaI jAya che. niSedha-nilavaMta parvata 800 yojana uMcA che ane ratnaprabhA pRthvIno prathama ratnakAMDa 1000 yojananI jADAI dharAve che. teno bahumadhya dezabhAga arthAta 500 yojana thAya. tethI niSadha parvatanA uparItalathI prathama na24nA prathama isnA madhyabhAgavayye 400+400-600 yonanu maMtara cha... 13 savve vi NaM gevejjavimANe dasa dasa joyaNasayAI uThaM uccatteNaM pnnnntte| savve viNaM jamagapavvayA dasa dasa joyaNasayAI uDDe uccatteNaM paNNattA, dasa dasa gAuyasayAI uvveheNaM paNNattA, mUle dasa dasa joyaNasayAI AyAmavikkhaMbheNaM paNNattA evaM citta-vicittakaDA vi bhANiyavvA / savve vi NaM vaTTaveyaDDapavvayA dasa dasa joyaNasayAI uDDe uccateNaM paNNattA, dasa dasa gAuyasayAI uvveheNaM paNNattA, mUle dasa dasa joyaNasayAI vikkhaMbheNaM paNNattA, savvattha samA pallagasaMThANasaMThiyA paNNattA / savve viNaM hari-harissahakUDA vakkhArakUDavajjA dasa dasa joyaNasayAI uD uccatteNaM paNNattA, mUle dasa joyaNasayAI vikkhaMbheNaM paNNattA / evaM balakUDA vi NadaNakUDavajjA / arahA NaM ariTThaNemI dasa vAsasayAI savvAuyaM pAlaittA siddhe jAva savvadukkhappahINe / pAsassa NaM arahao dasa sayAiM jiNANaM hotthA / pAsassa NaM arahao dasa aMtevAsIsayAI kAlagayAiM jAva svvdukkhpphiinnaaii| paumaddaha-puMDarIyaddahA ya dasa dasa joyaNasayAI AyAmeNaM pnnnnttaa| / / 1000 / / Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekorikA vRddhi samavAya 253 ] bhAvArtha :- badhAM greveyaka vimAna dazaso dazaso (1000) yojana UMcA che. badhA yamaka parvata dazamo- dazaso arthAta hajAra hajAra yojana UMcA che ane te dazamo dazaso (1000)gAu UMDA che, te mULamAM dazamo dazamo (1000)yojana AyAma vikhaMbhavALA che. te rIte citra vicitra kUTa paNa jANavA joIe. badhA vattavaitADhaya parvata dazaso- dazaso arthAta hajAra hajAra yojana UMcA che, hajAra hajAra gAu UMDA che, mULamAM hajAra hajAra yojana vikhaMbhavALA che ane teno AkAra upara nIce cAre tarapha patyeka samAna che vakSaskAra parvatonA anya kUTone choDIne badhA hari ane harissaha phUTa dalaso, dazaso (1000) yojana UMcA che ane mULamAM dazamo yojana vikhaMbhavALA (pahoLA) che. te rIte naMdanavananA anya kUTone choDIne dareka balakUTa dazaso (1000)yojana vistAravALA che. ariSTanemi arihaMta eka hajAra varSanuM samagra AyuSya bhogavIne siddha thayA vAvasarva duHkhothI rahita thayA.pArzvanAtha arihaMtanA eka hajAra kevaLI (jina) hatA. pArzvanAtha arihaMtanA daza so (1000)aMtevAsI (ziSyo) kALa karI siddha thayA yAvat sarva duHkhothI rahita thayA. padmadraha ane paMDarIkadraha dazo- dazaso arthAta eka eka hajAra yojana lAMbA che. vivecana : nIlavaMta varSadhara parvatanI dakSiNamAM sItA mahAnadInA banne kinArA para uttarakurukSetramAM yamaka nAmanA be parvata che. evI rIte devakumAM sItAdA nadInA banne kinArA para niSadha parvatanI uttaramAM citra-vicitra nAmanA be parvato che. aDhI dvIpamAM pAMca pAMca sItA ane sIsodA nadIo che. tethI tene daza daza yamaka vagere parvatono nirdeza prastuta sUtramAM che. te badhA eka eka hajAra yojana UMcA ane eka eka hajAra gAu bhUmimAM UMDA ane goLAkAra hovAthI cAre tarapha eka eka hajAra yojana AyAma vikhaMbhavALA arthAtu pahoLA che. 14 aNuttarovavAiyANaM devANaM vimANA ekkArasa joyaNasayAI uDDe uccatteNaM paNNattA / pAsassa NaM arahao ikkArasa sayAI veuvviyANaM hosthiT I2100nA bhAvArtha - anuttaropapAtika devonAM vimAna agiyAraso (1100) yojana UMcAM che. pArzvanAtha arihaMtanA saMghamAM agiyAraso vaikriya labdhithI saMpanna sAdhu hatA. 15 mahApauma-mahApuMDarIyadahA ya do-do joyaNasahassAI AyAmeNaM Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 | zrI samavAyAMga sUtra pANI T2000Iii bhAvArtha :- mahApa ane mahApuMDarIka draha be be hajAra yojana lAMbA che. 16 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe vairakaMDassa uvarillAo carimaMtAo lohiyakkhakaMDassa heTThille carimaMte esa NaM tiNNi joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / / 3000 / / bhAvArtha :- A ratnaprabhAputhvInA vajakAMDanA uparI caramAMta bhAgathI lohItAkSa kAMDanA nIcalA caramAMta bhAganuM madhyavartI aMtara traNa hajAra yojana che. vivecana : vajakAMDa bIjo ane lohItAkSa kAMDa cotho che ane pratyeka kAMDa eka eka hajAra yojana jADA che, tethI bIjA kAMDanA uparima bhAgathI cothA kAMDano adhastana bhAga traNa hajAra yojanA aMtaravALo thAya che. 17 tigiccha-kesaridahA ya cattAri-cattAri joyaNasahassAI AyAmeNaM paNNattA / / 4000 / / bhAvArtha :- tigiccha ane kesarI draha cAra cAra hajAra yojana lAMbA che. 18 dharaNitale maMdarassa NaM pavvayassa bahumajjhadesabhAe ruyagaNAbhIo caudisiM paMca-paMca joyaNasahassAI abAhAe aMtare maMdarapavvae paNNatte / / 5000 / / bhAvArtha :- dharaNItala para maMdara parvatanI barAbara vacce(madhyamAM) rucakanAbhithI cAre ya dizAomAM maMdaraparvatanA kinArA pAMca pAMca hajAra yojanAnA aMtaravALA che. vivecana : samabhUmi bhAga para daza hajAra yojanAnA vistAravALA maMdaraparvatanA madhyabhAgamAM ATha rucaka pradeza avasthita che. tenI cAre tarapha pAMca pAMca hajAra yojana sudhI maMdara parvatanI sImA che, tethI teno prastuta sUtramAM ullekha che. 19 sahassAre NaM kappe cha vimANAvAsasahassA paNNattA / / / 6000 / / bhAvArtha :- sahasAra kalpamAM cha hajAra vimAnAvAsa che. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekorikA vRddhi samavAya | 255 / 20 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe rayaNassa kaMDassa uvarillAo carimaMtAo pulagassa kaMDassa heTThile carimaMte esa NaM satta joyaNasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / / 7000 / / bhAvArtha :- ratnaprabhApRthvInA ratnakAMDanA uparI caramAMta bhAgathI pulakakAMDanA nIcalA caramAMta bhAganuM madhyavartI aMtara sAta hajAra yojana che. viveyana : ratnaprabhA pRthvIno ratnakAMDa pahelo che ane pulakakAMDa sAtamo che. pratyekakAMDa eka eka hajAra yojanA jADA che tethI prathama kAMDanA uparI bhAgathI sAtamA kAMDanA adhobhAganuM sAta hajAra yojanAnuM aMtara thaI jAya che. 21 harivAsa-rammayA NaM vAsA aTTha aTTha joyaNasahassAI sAiregAI vitthareNa paNNattA / / 8000 / / bhAvArtha - badhA harivarSa ane varSa ATha ATha hajAra yojanathI kaMIka adhika vistAravALA che. 22 dAhiNabharahassa NaM jIvA pAINa-paDINAyayA duhao samudaM puTThA Nava joyaNasahassAI AyAmeNaM paNNattA / ajiyassa NaM arahao sAiregAiM Nava ohiNANI sahassAI hotthA / / 9000 / / bhAvArtha :- pUrva ane pazcimamAM samudrane sparza karanAra dakSiNArdha bharata kSetranI jIvA nava hajAra yojana lAMbI che. ajitanAtha arihaMtanA saMghamAM nava hajArathI kaMIka adhika avadhijJAnI hatA. [avadhijJAnInuM A sUtra pratomAM ATha lAkhanI saMkhyAvALA sUtra pachI maLe che paraMtu samavAyanA kramAnusAra te ahIM ja upayuta cha.] 23 maMdare NaM pavvae dharaNitale dasa joyaNasahassAI vikkhaMbheNaM paNNatte / / 10000 / / bhAvArtha :- maMdara parvata dharaNItala para daza hajAra yojana vistAravALo che. 24 jambUdIve NaM dIve egaM joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM paNNatte / / 100000 / / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- jaMbudrIpa eka lAkha yojana AyAmaviSyabhavALo che. 25 lavaNe NaM samudde do joyaNasayasahassAiM cakkavAlavikkhaMbheNaM paNNatte TI200000|| bhAvArtha :- lavaNa samudrano cakravAla vidhyuMbha be lAkha yojana (lAMbo pahoLo) che. vivecana : jema rathanA cakranA madhyabhAga gata nAbhi ane tenA ArAone varjine goLAkAra dharIno bhAga hoya tenI pahoLAIne cakravAla vidhyuMbha kahe che. jaMbudrIpa lavaNa samudranA madhyabhAgamAM avasthita hovAthI cakranA madhyabhAga jevo che, tenI laMbAI pahoLAI eka lAkha yojana che. lavaNa samudranI pahoLAI cAre tarapha be be lAkha yojana che, tene cakravAla vidhyuMbha kahe che. 26 pAsassa NaM arahao tiNNi sayasAhassIo sattAvIsaM ca sahassAI ukkosiyA sAviyAsaMpayA hotthA / / / 327000 / / bhAvArtha saMpadA hatI. :- pArzvanAtha arihaMtanA saMghamAM traNa lAkha satyAvIsa hajAra(3,27,000) zrAvikAonI utkRSTa 27 dhAyaikhaMDe NaM dIve cattAri joyaNasayasahassAiM cakkavAlavikkhaMbheNaM vaLatte / / / 400000|| bhAvArtha :- dhAtakIkhaMDa dvIpa cakravAla vidhyuMbhanI apekSAe cAra lAkha yojana pahoLo che. 28 lavaNassa NaM samuddassa puracchimillAo carimaMtAo paccacchimille carimaMte esa NaM paMca joyaNasayasahassAiM abAhAe aMtare paNNatte / / 500000 / / bhAvArtha :- lavaNa samudranA pUrvI caramAMta bhAgathI pazcimI caramAMta bhAganuM madhyavartI aMtara pAMca lAkha yojana che. vivecana : jaMbudrIpa eka lAkha yojana vistRta che. tenI cAre tarapha lavaNasamudra be be lAkha yojana vistRta che, jaMbudrIpanA eka lAkha yojana tathA pUrvI ane pazcimI lavaNa samudrano vistAra be be lAkha yojana che. A Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | anekorikA vRddhi samavAya | 257 / madhu bhaNIne (2+1+2 = 5) pAya 5 yo nanuM maMta2 thAya che. 29 bharahe NaM rAyA cAuraMtacakkavaTTI cha puvvasayasahassAiM rAyamajjhe vasittA muDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaie / / 600000 / / bhAvArtha - cAturata cakravartI bharata rAjA cha lAkha pUrva varSa rAjapada cakravartIpada para rahIne muMDita thaIne gRhastha dharmano tyAga karI aNagAra dharmamAM pravrajita thayA. 30 jaMbuddIvassa NaM dIvassa puracchimillAo veiyaMtAo dhAyaikhaMDa cakkavAlassa paccacchimille carimaMte satta joyaNasayasahassAI abAhAe aMtare paNNatte / / 700000 / / bhAvArtha - A jaMbUDhIpanI pUrva vedikAnA aMtathI dhAtakIkhaMDanA cakravAla vikhaMbhanA pazcimI caramAMta bhAganuM madhyavartI aMtara sAta lAkha yojana che. viveyana : jaMbudvIpanA eka lAkha yojana, lavaNa samudranA pazcimI cakravAlanA be lAkha yojanA ane dhAtakIkhaMDanA pazcimI cakravAlanA cAra lAkha yojana te badhuM maLIne (1+2+ = 7) sAta lAkha yojana thAya che. 31 mAhide NaM kappe aTTha vimANAvAsa sayasahassAiM paNNattAi / / / 800000 / / bhAvArtha - mahendra kalpamAM ATha lAkha vimAnAvAsa che. |32 purisasIhe NaM vAsudeve dasa vAsasayasahassAI savvAuyaM pAlaittA paMcamAe puDhavIe Neraiesu NeraiyattAe uvavaNNe / / 1000000 / / bhAvArtha - puruSasiMha vAsudeva daza lAkha varSanuM sarva AyuSya bhogavIne pAMcamI pRthvImAM nArakIrUpethI utpanna thayA. 33 samaNe bhagavaM mahAvIre titthagarabhavaggahaNAo chaTe poTTilabhavaggahaNe ega vAsakoDiM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA sahassAre kappe savvaTThavimANe devattAe uvavaNNe / / 100,00,000 / / bhAvArtha :- zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA tIrthaMkaranA bhavathI pUrve chaThThA pothrilanA bhavamAM eka Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 258] zrI samavAyAMga sUtra koTi varSa zramaNa paryAya pALIne sahasAra kalpanA sarvArthavimAnamAM devarUpe utpanna thayA hatA. 34 usabhasirissa bhagavao carimassa ya mahAvIravaddhamANassa egA sAgarovamakoDAkoDI abAhAe aMtare paNNatte / / 100000000000000 saa0|| bhAvArtha :- bhagavAnazrI RSabhadevathI aMtima bhagavAna vardhamAna mahAvIranuM madhyavartI aMtara eka koTAkoTI sAgaropama che. anekorarikA vRddhi samavAya Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka dvAdazAMga gaNipiTaka 259 DAAAAADDDDDD 1 duvAlasaMge gaNipiDage paNNatte, taM jahA - AyAre sUyagaDe ThANe samavAe vivAhapaNNattI NAyAdhammakahAo uvAsagadasAo aMtagaDadasAo aNuttarova- vAiyadasAo paNhAvAgaraNAI vivAgasue diTThivAe / - bhAvArtha :- gaNipiTaka, dvAdaza aMga svarUpa che. te bAra aMga A pramANe che - (1)AcArAMga sUtra (2) sUtrakRtAMga sUtra ( 3 ) sthAnAMga sUtra (4) samavAyAMga sUtra (4) vyAdhyAprajJapti sUtra ( 9 ) jJAtAdharmathAMga sUtra (7) (pAsa zAMga sUtra (8) aMtaGkRtazAMga sUtra (8) anuttaropapAti 6zAMga sUtra (10) prazravyA ra sUtra ( 11 ) vipAsUtra ne (12) dRSTivAha sUtra. viveyana : guNono gaNa (samUha)athavA zramaNonA gaNa- samUhanA dhAraka AcAryane gaNi kahe che. piTakano artha maMjUSA, peTI athavA paTArI che. AcAryonA sarvasva rUpa zrutaratnonI maMjUSAne gaNipiTaka kahe che. jema manuSyanAM ATha aMga hoya che, tema zrutarUpa parama puruSanAM bAra aMga che, te dvAdazAMga zruta kahevAya che. AcArAMga sUtra : 2 se kiM taM AyAre ? AyAre NaM samaNANaM NiggaMthANaM AyAragoyaraviNaya veNaiyaTThANa gamaNa caMkamaNa pamANa jogajuMjaNa bhAsA samii guttI sejjovahi bhatta pANa uggama uppAyaNa esaNA visohi suddhAsuddhaggahaNa vaya Niyama tavovahANa suppasatthamAhijjai / se samAsao paMcavihe paNNatte, taM jahA - NANAyAre daMsaNAyAre carittAyAre tavAyAre vIriyAyAre / AyArassa NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo saMkhejjAo saMgahaNIo / se NaM aMgaTTayAe paDhame aMge, do suyakkhaMdhA, paNavIsaM ajjhayaNA, paMcAsIiM uddesaNakAlA, paMcAsIiM samuddesaNakAlA, aTThArasa payasahassAI payaggeNaM, saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA anaMtA pajjavA, parittA tasA, Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 20] zrI samavAyAMga sUtra aNaMtA thAvarA sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati daMsijjati NidaMsijjati uvadasijjati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparuvaNayA Aghavijjati paNNavijaMti parUvijjati daMsijjati NidaMsijjati uvadaMsijjaMti se ttaM AyAre / / 1 / / bhAvArtha - prazna - AcArAMga sUtramAM zuM che? temAM zenuM varNana che? uttara - AcArAMga sUtramAM zramaNa nigraMthonA AcAra, gocara, vinaya, vaiyika (vinayaphala) sthAna, gamana, caMkramaNa, pramANa, yoga prayojana, bhASA samiti, gupti, zayyA, upadhi, bhakta, pAna, udgama, utpAdana, eSaNA vizuddhi, zuddha grahaNa, azuddha grahaNa, vrata, niyama, tapa ane upadhAna, A darekanuM suprazasta kathana che. AcAranA saMkSepathI pAMca prakAra che, jema ke jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane viryAcAra. AcArAMgasUtranI parimita sUtrArtha pradAnarUpa vAcanAo che, temAM zabdonI vyAkhyA karavAnA upakrama Adi saMkhyAta anuyoga dvAra che, saMkhyAta pratipattio che, saMkhyAta veSTaka- eka viSayane varNavatA pAThanA AlApaka che, saMkhyAta zloka che, saMkhyAta niryuktio - zabdonI vyutpattio ane saMkhyAta saMgrahaNIo arthAta vikalpo mAnyatAo varNita che. aMgasUtramAM AcArAMgasUtra prathama aMga sUtra che. temAM be zrutaskaMdha che, paccIsa adhyayana che, paMcAsI uddezana kAla che, paMcAsI samudrezanakAla che. pada gaNanAnI apekSAe temAM aDhAra hajAra pada eTale zabdo che, saMkhyAta akSara che, anaMta gama che arthAt pratyeka vastumAM anaMta dharma hoya che, tene jANavA rUpa bhAvo tene jANavAnA Azaya anaMta che. anaMta jJAna paryava temAM nihita che. temAM parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo, zAzvata-azAzvata bhAvo, sUtra rUpe nibaddha-grathita, nikAcita eTale hetu udAharaNAdi dvArA nirNita, jina prajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA kahyA che. daSTAMto dvArA siddha karyA, upamAdi dvArA darzita che, praznottara - takadi dvArA nidarzita che ane nigamana- upanayAdi dvArA upadarzita che. A aMganuM adhyayana karI adhyetA temAM tadrupa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa-mULaguNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe,vizeSarUpe, daSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita karavAmAM Avela che. vivecana : A aMgamAM zramaNanA saMyamanI AcAravidhionuM varNana che. tenA be zrutaskaMdha che. te banne Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka [ 21 | zrutaskaMdhamAM adhyayano che ane adhyayanomAM paNa uddezaka che. AcaraNane ja bIjA zabdomAM AcAra kahevAya che athavA pUrva puruSoe jJAnAdinI Asevana vidhinuM je AcaraNa karyuM che athavA kahyuM che, te AcAra kahevAya che. AcAranuM pratipAdana karanArA zAstrane AcArAMgasUtra kahevAya che. AcArAMgasUtramAM pAMca prakAranA AcAranuM kathana che. jJAnAcAraka- yathArtha jJAnanI ArAdhanA jJAnAcAra che, jJAna ArAdhanAnA ATha bheda che- kAla, vinaya, bahumAna, upadhAna, aniddhavaNa, vyaMjana, artha ane tadubhaya. darzanAcAraH- samyagudaSTi, zraddhAnI puSTatAnA upAyo, darzanAcAra che, te samyakatvane daDha banAve che. darzanAcAranA paNa ATha bheda che, yathA-niHzaMkita, niHkAMkSita, nirvicikitsA, amUDhadaSTi, upavRMhaNa, sthirIkaraNa, ane vAtsalya ane prabhAvanA. cAritrAcAra:- aNuvrata tathA mahAvrata e cAritrAcAra che. e bannenuM pAlana karavAthI saMcita karmono kSaya thAya che temaja AtmA UrdhvagAmI bane che. cAritranA be bheda che- (1) pravRtti (2) nivRtti. mokSArthIe yatnApUrvaka Avazyaka pravRtti karavI joIe. evI pravRttine samiti kahevAya che. anAvazyaka pravRttio na karavI ke mana, vacana kAyAnI pravRttione ghaTADavI, te gupti che. tapAcAra - kaSAyAdine kRza karavA mATe ane rAgadveSa para vijaya prApta karavA mATe je je upAyo vaDe zarIra, Indriya ane manane tapAvavAmAM Ave athavA IcchAo para aMkuza rAkhavAmAM Ave, te tapa kahevAya che. tapa vaDe jIvanamAM asat pravRttio sat pravRttio rUpe parivartana pAme che. tapa vaDe saMpUrNa karmano kSaya thAya che ane AtmA mokSa maMjile pahoMcI jAya che. tapa nirjarAno prakAra che chatAM saMvarano paNa hetu che temaja muktino pradAtA che. tenA be bheda chebAhyatapa ane Adhyetaratapa. bannenA cha-cha prakAra che. vIryAcAra :- vIrya zaktine vIryAcAra kahevAya che. potAnI zakti athavA baLane zubha anuSThAnomAM pravRtta karavA, te vIryAcAra kahevAya. tenA traNa prakAra A pramANe che (1) pratyeka dhArmika anuSThAnomAM pramAda rahita thaIne yathAzakya prayatna karavo. (2) jJAnAcAranA ATha ane darzanAcAranA ATha bheda, pAMca samiti, traNa guptirUpa cAritrAcAranA ATha bheda tathA tapanA bAra bhedane sArI rIte samajIne e chatrIsa prakAranA zubha anuSThAnomAM yathAsaMbhava potAnI zaktine prayukta karavI. (3) potAnI IndriyonI tathA mananI zaktino mokSaprAptinA upAyomAM sAmarthya pramANe upayoga karavo. vAcanA:- saMkhyAta vAcanAo che. AcArya AgamasUtra ke sUtranA artha ziSyane Ape, prAraMbhathI aMta sudhI ziSyane jeTalIvAra zAstrano navo pATha Ape ke vaMcAve, te vAcanA kahevAya che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra = anuyogadvAra :- anuyoga eTale sUtrano artha paramArtha pradarzita karavo. ziSyone vividha upAyo, vAkyo, yuktio dvArA sUtrArtha samajAvavo, te anuyoga ane te samajAvavAnI paddhati, AlaMbana ke mAdhyamane anuyogadvAra kahe che. tenA cAra dvAra che. upakrama, nikSepa, anugama ane naya. e cAra dvAronA mAdhyamathI sUtranA zabdonA artha ghaTita karavAmAM Ave che. anuyogadvArano Azraya levAthI zAstrano marma sArI rIte ane yathArtharUpe samajAya che. saMpUrNa sUtramAM saMkhyAtA pada evA hoya che, jenuM cAra anuyogadvArothI(upakrama, nikSepa, anugama ane nayathI) vizleSaNa karavAmAM Ave che, mATe saMkhyAtA anuyogadvAra thaI jAya che. 22 veDha :- koI eka viSayane pratipAdana karanArA jeTalA vAkya che, te veSTaka eTale AlApaka kahevAya che. = eka viSayanuM pratipAdana karanArA zabda saMkalanane veDha(veSTaka) kahe che. te paNa saMkhyAta ja che. zloka :- ATha akSaranuM eka caraNa(pada) ane tevA cAra caraNavALA anuSTupa chaMdane zloka kahe che. eka zlokamAM batrIsa akSaranI gaNatarI karAya che. A sUtra saMkhyAta zloka parimANa che. niryukti :- nizcayapUrvaka athavA zabdanA nirukta-vyutpattipUrvaka arthane pratipAdana karanArI yuktine niryukti kahevAya che. evI niryuktio paNa saMkhyAta che. sUtramAM zabda saMkhyAta hoya che, tethI tenA nirukta arthane batAvanArI niryuktio paNa saMkhyAtI ja hoya che. pratipatti H- jemAM dravya Adi padArthonI vibhinna mAnyatAono ke vikalpono ullekha hoya tene pratipatti kahevAya che, te paNa saMkhyAta che. saMgrahaNIo:- sUtragata viSayane saMkSiptamAM sUcana karanArI gAthAo saMgrahaNIo kahevAya che. sUtramAM te paNa saMkhyAta che. = uddezanakALa H- aMgasUtra AdinuM paThana pAThana karavuM. zAstrIya niyama pramANe koI paNa zAstranuM zikSaNa gurunI AjJAthI karI zakAya. ziSyanA pUchavA para guru jyAre koI paNa zAstranuM adhyayana karavAnI AjJA Ape athavA pahelIvAra te sUtranA mULa ane arthanI saMkSepamAM vAcanA Ape, uccAraNa karAve tene uddezana kahevAya che. eka sUtranA evA saMkhyAtA uddezanakALa thAya che. jeTalI vAramAM te sUtra pUrNa karavAmAM Ave, te saMkhyAne uddezanakALa kahevAya che. samuddezanakALa : H- uddeza karAyelA sUtrane pharIthI paripakva ane zuddha karAvavAmAM Ave, vizeSa paramArtha samajAvavAmAM Ave, tene samuddeza kahevAya che. te paNa jeTalIvAramAM ke jeTalA divasomAM pUrNa karAya tene samuddezanakALa kahevAya che. te paNa dareka sUtranA saMkhyAta ja hoya che. gama H- gama arthAt artha kADhavAnA mArga, sUtranA bhAvo, Azaya samajavo, tene gama kahevAya che. te dareka sUtranA anaMta hoya che. padmavA :- jema cAritranA anaMta pajjavA-paryava(paryAya) hoya che temaja zrutajJAna rUpa zAstrajJAnanA anaMta paryava(paryAya)pajjavA hoya che. ahIM paryava(paryAya)eTale te guNanI ArAdhanAnI tAratamyatA, Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka 24 pariNAmonI zuddhinI vibhinnatA. dareka AtmaguNanA pajjavA anaMta hoya che. judA judA AtmAonA guNa paryava paraspara anaMtaguNA taphAvatavALA hoya che. zarIra saMbaMdhI paryAyo eka bhavamAM saMkhyAta ke asaMkhyAta ja thAya che. anaMta paryAyo eka bhavamAM thatA nathI mATe ahIM zarIra saMbaMdhI paryAyo samajavI nahIM paraMtu jJAnInA zrutajJAnanA paryavo--pajjavonuM kathana che, ema samajavuM joIe. trasa ane sthAvara H- dareka sUtramAM parimita trasa jIvonI tathA anaMta sthAvara jIvonI apekSA hoya che arthAt dareka trasa sthAvara jIvonI rakSAnA ke dayA-anukaMpAnA ane hitanA bhAvo sarva sUtromAM hoya ja che. anaMta nahIM paraMtu asaMkhya che tene ja ahIM parimita kahyA che. zAzvatakRta :- dharmAstikAya Adi dravya nitya che. ghaTa-paTAdi padArtho prayogajanya che. saMdhyAkAlIna lAlimA Adi visasA(svabhAva) hoya che. sUtramAM zAzvata azAzvata baMne bhAvo hoya che. niryukti, hetu, udAharaNa, lakSaNa Adi aneka paddhatio vaDe te padArthano nirNaya karAya che. AcArAMga sUtra aMganI adhikAMza racanA gadhAtmaka che. vacce vacce kyAMka kyAMka padya Ave che. ardhamAgadhI bhASAnuM svarUpa samajavA mATe A racanA mahatvapUrNa che. sAtamA adhyayananuM nAma mahAparikSA che paraMtu kALa-doSanA kAraNe teno pATha vicchinna thaI gayo che. upadhAna nAmanA navamA adhyayanamAM bhagavAna mahAvIranI tapasyAnuM bahu ja moTI saMkhyAmAM mArmika varNana che. tyAM teone lADha, vajrabhUmi ane zubhrabhUmimAM vihAra karatAM karatAM vividha prakAranA bhayaMkara upasarga sahana karyA, teno spaSTa ullekha che. pahelA zrutaskaMdhanA 9 adhyayana che ane 44 uddezaka che. bIjo zrutaskaMdha 16 adhyayanomAM vibhAjita che. tenA 34 uddezaka che. bIjA zrutaskaMdhamAM zramaNo mATe nirdoSa bhikSAnuM, AhAra pANInI zuddhinuM, zayyA, saMstaraNa, vihAra, cAturmAsa, bhASA, vastra, pAtra Adi upakaraNonuM varNana che. mahAvrata ane tenI paccIsa bhAvanAonuM svarUpa vistArapUrvaka che tathA mahAvIra svAmInA janmathI laIne dIkSA, kevaLajJAna ane upadeza AdinuM savistRta varNana che. sUtrakRtAMga sUtra 3 se kiM taM sUyagaDe ? sUyagaDe NaM sasamayA sUijjati, parasamayA sUijjati, sasamayaparasamayA sUijjaMti, jIvA sUijjati, ajIvA sUijjati, jIvAjIvA sUijjaMti, loge sUijjai, aloge sUijjai logAloge sUijjai / sUyagaDe NaM jIvAjIva puNNa pAvAsava saMvara NijjaraNa baMdha mokkhAvasANA payatthA sUijjati / samaNANaM acirakAlapavvaiyANaM kusamayamoha-mohamai-mohiyANaM saMdehajAyasahajabuddhi pariNAmasaMsaiyANaM pAvakara-maliNamai- guNavisohaNatthaM asIassa kiriyAvAiyasayassa, caurAsIe akiriyavAINaM, sattaTThIe aNNANiyavAINaM, battIsAe veNaiyavAINaM Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrI samavAyAMga sUtra tiNhaM tevaTThINaM aNNadiTThiyasayANaM bUhaM kiccA sasamae ThAvijjai / NANAdiTTaMta vayaNa NissAraM suTTu darisayaMtA vivihavitthArANugamaparamasabbhAvaguNavisiTThA mohapahoyAragA udArA aNNANa tamaMdhakAraduggesu dIvabhUA sovANA ceva siddhisugaigihuttamassa Nikkhobha- NippakaMpA suttathA / sUyagaDassa NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo saMkhejjAo saMgahaNIo | se NaM aMgaTTayAe docce aMge, do suyakkhaMdhA, tevIsaM ajjhayaNA, tettIsaM uddesaNakAlA, tettIsaM samuddesaNakAlA, chattIsaM padasahassAiM payaggeNaM pnnnnttaaiN| saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, anaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA AghavijjaMti paNNavijjaMti parUvijjaMti daMsijjaMti NidaMsijjaMti uvadaMsijjaMti / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA evaM caraNa-karaNaparUvaNayA AghavijjaMti paNNavijjaMti parUvijjaMti daMsijjaMti NidaMsijjaMti uvadaMsijjaMti / se taM sUyagaDe / / 2 / / 1 bhAvArtha :- prazna - sUtraddhRtAMga sUtramAM zuM che ? temAM zenuM varNana che ? uttara - sUtrakRtAMga dvArA svasamaya sUcita karavAmAM Ave che, parasamaya sUcita karavAmAM Ave che ane sva-para samaya sUcita karavAmAM Ave che. jIva sUcita karavAmAM Ave che, ajIva sUcita karavAmAM Ave che, jIva ane ajIva sUcita karavAmAM Ave che. loka sUcita karavAmAM Ave che, aloka sUcita karavAmAM Ave che ane lokAloka sUcita karavAmAM Ave che. sUtraddhRtAMga sUtramAM va, alava, puSya, pApa, Azrava, saMvara, nirbharA, aMdha ane bhokSa sudhInA dareka padArtha sUcita karavAmAM AvyA che. je zramaNa alpakALathI ja pravrujita che, jenI buddhi kutIrthikonA ayathArtha siddhAMta sAMbhaLavAthI mohita che, jenuM hRdaya tattvanA viSayamAM saMdeha utpanna thavAthI Andolita thaI rahyuM che ane sahaja buddhinuM pariNamana saMzayane prApta thaI rahyuM che, tenI pApa upArjana karanArI milana matinA durguNonuM zodhana karavA mATe kriyAvAdIonA ekaso eMsI, akriyAvAdIonA coryAsI, ajJAnavAhIkhonA saDasaha, vinayavAhI khonA patrIsa, kha 180+84+67+32 = 353 anyavAhI khonA vyUha(mata)nuM nirAkaraNa karIne svasiddhAMta (jaina siddhAMta) sthApita karavAmAM Avyo che. vividha prakAranAM daSTAMtapUrNa yuktiyukta vacano dvArA paramatanA vacanonI sArI rIte niHsAratA batAvatAM tathA satpada Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka 25 prarUpaNA Adi aneka anuyogadvAro dvArA jIvAdi tattvonI vividha prakArathI vistArAnugama karIne parama sadbhAvaguNa, viziSTa mokSa mArganA avatAraka, samyagdarzanAdimAM prANIonA pravartaka, sarkala sUtra artha saMbaMdhI doSothI rahita, samasta sadguNothI sahita, udAra, pragADha, aMdhakAramaya durgama sthaLomAM dIpaka svarUpa, siddhi ane sugatirUpI uttama gharagRhane mATe pagathiyAM samAna, pravAdIonA vikSobhathI rahita, niSpakaMpa sUtra ane artha sUcita karavAmAM AvyA che. sUtrakRtAMgamAM parimita vAcanAo che, saMkhyAta anuyoga dvAra che, saMkhyAta pratipattio che, saMkhyAta veDha-veSTaka- sarakhA pAThanA AlApaka che, saMkhyAta zloka che, saMkhyAta niryukti che ane saMkhyAta saMgrahaNIo aMga sUtramAM A sUtrakRtAMga sUtra bIjuM aMga sUtra che. temAM be zrutaskaMdha che, trevIsa adhyayana che, tetrIsa uddezanakAla che, tetrIsa samundezanakAla che, tenuM pada parimANa chatrIsa hajAra che. temAM saMkhyAta akSara che, anaMta gama ane anaMta paryAya che. temAM parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo, zAzvata-azAzvata bhAvo, sUtra rUpe nibaddha grathita, nikAcita eTale hetu udAharaNAdi dvArA nirNita, jina prajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA kahyA che, daSTAMto dvArA siddha karyA che, upamAdi dvArA darzita che, praznotara - takadi dvArA nidarzita che ane nigamana upanayAdi dvArA upadarzita che. - A aMganuM adhyayana karI temAM adhyetA tarUpa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa-mULaguNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe, vizeSarUpe, daSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita che. vivecana : sUtrakAra A sUtramAM sUtrakRtAMgasUtrano saMkSipta paricaya Ape che. 'sUrya' sUvAnA dhAtuthI 'sUtrakRtAMga' zabda bane che. eno Azaya e che ke je samasta jIvAdi padArthano bodha karAve che tene sUcakRt kahevAya, athavA sUcanAtsUtram je mohanidrAmAM supta hoya athavA pathabhraSTa prANIone jagADIne sanmArge caDAve, tene sUtrakRta kahevAya. jevI rIte vIkharAyelA motIne dorAmAM parovIne ekatrita karavAmAM Ave che, e ja rIte jenA dvArA vividha viSayone temaja mata-matAMtaronI mAnyatAone kramabaddha karavAmAM Ave, tene paNa sUtrakRt kahe che. sUtrakRtAMgasUtramAM vibhinna vicArakonA matonuM digdarzana karAvyuM che. sUtrakRtAMgasUtramAM loka, aloka tathA lokAlokanA svarUpanuM paNa pratipAdana karavAmAM AvyuM che. zuddha jIva paramAtmA che, zuddha ajIva jaDa padArtha che ane saMsArI jIva zarIrathI yukta hovAnA kAraNe jIvAjIva kahevAya che. koI dravya potAnuM svarUpa choDatA nathI ane bIjAnA svarUpane apanAvatA paNa nathI. e ja dravyanuM dravyatva che. jinabhASita siddhAMtone svasamaya kahe che, anyatIrthio dvArA prarUpita siddhAMtane parasamaya kahe Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 zrI samavAyAMga sUtra che ane bannenA siddhAMtone svasamaya-parasamaya kahe che. jo ke potapotAnI kalpanAo anusAra tattvonuM nirUpaNa karanArA mata matAMtara agaNita che, to paNa tene sthUla rUpathI cAra vargomAM vibhAjita karyA che, A pramANe che :- 1. kriyAvAdI 2. akriyAvAdI 3. ajJAnavAdI ane vinayavAdI. tenA 33 bheda A pramANe thAya che. te : kriyAvAdI - kriyAvAdIo jJAnanI upekSA karIne ekAMte kriyAne ja svIkAre che. temanA matAnusAra kriyA ja pradhAna che. kriyAthI ja mokSanI prApti thAya che. vizuddha ane nirmaLa cittathI karelI kriyA mokSa sAdhanAnuM aMga che ane malina cittathI thayelI kriyA karmabaMdhanuM kAraNa che. teonA mate A jIva che, tevuM jJAna hoya, jIvane mAravAno saMkalpa hoya ane kAyA dvArA mAravAnI kriyA thAya ane jIva marI jAya, to ja karmabaMdha thAya che. A rIte karmano baMdha ane mokSa kriyAthI ja thAya che. kriyAvAdInA 180 bheda A pramANe thAya che- kAla, svAbhAva, niyati, pUrvakRta karma ane puruSArtha, A pAMca samavAya che. te pAMca svAtmAmAM kAryazIla che ane te ja pAMca para AtmAmAM svanI apekSAe kAryazIla nathI, paraMtu te paradravyanI apekSAe kAryazIla che. Ama sva paranA bhedathI 5 X 2 = 10 bheda thAya che. te daze bheda zAta paNa che ane azAta paNa che. tethI 104 2 = 20 bheda thAya che. A vIse bhedane nava tattva para ghaTita karatA 20 X 9 = 180 bheda thAya che, yathA-- (1) jIva tattvamAM kAla nAmano samavAya svanI apekSAe zAzvatapaNe kAryazIla che. (2) jIva tattvamAM kAla nAmano samavAya svanI apekSAe azAzvatapaNe kAryazIla che. (3) jIva tattvamAM kAla nAmano samavAya paranI apekSAe zAzvatapaNe kAryazIla che. (4) jIva tattvamAM kAla nAmano samavAya paranI apekSAe azAzvatapaNe kAryazIla che. A rIte jIva tattvanA kAla nAmanA samavAyanA saMyoge cAra bhaMga thayA. te ja rIte pAMce samavAyanA saMyoge cAra-cAra bhaMga thatAM 4 4 5 - 20 bhaMga thAya. jIva tattvanA vIsa bhaMga thayA. te ja rIte nave tattvanA vIsa-vIsa bhaMga thatAM 20 X 9 = 180 bheda thAya che. akriyAvAdI - kriyAne nahIM svIkAranArA. teonA matAnusAra jJAna ja prakAza karanAra che. tenAthI ja bhAvonI zuddhi thAya che ane bhAva zuddhi ja kalyANano mArga che, mATe bAla kriyAo Avazyaka nathI. bIjI apekSAe sAMkhyamatAnuyAyIo akriyAvAdI che. teonA matAnusAra AtmA svayaM koI kriyA karato nathI, bIjA pAse karAvato paNa nathI. AtmA koI paNa kriyAno kartA nathI. AtmA akriya che. akriyAvAdanA 84 bheda A pramANe che- jIva, ajIva, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa A sAta tattvo sva apekSAe sat svarUpa che ane para apekSAe asat svarUpa che arthAt nathI. tethI 7 x 2 = 14 bheda che. A caude bhedane kALa, svabhAva, niyati, pUrvakRta karma ane puruSArtha, A pAMca samavAya tathA yadacchA A cha bolathI guNatAM 14 x 6 = 84 bheda thAya. akriyAvAdIonI vividha vicAraNAo pradarzita thAya che, yathA! (1) pravAvI :- koI vicArakano mata che ke vizvamAM jaDa padArtha sivAya anya kaMI che ja nahIM. mAtra jaDa Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gatipiTaka . 27 ] ja che. AtmA, paramAtmA ane dharma nAmanI koI vastu che ja nahIM. zabdAdvaitavAdI eka mAtra zabdanI ja sattA mAne che. brahmAdvaitavAdIo mAtra brahma sivAya anya sarva dravyono niSedha kare che. tenuM kathana che- ane vAtiyaM kahe jema ke eka ja caMdra aneka jaLAzayo ane darpaNa Adi svaccha padArthomAM pratibiMbita hoya che, tema dareka zarIramAM eka ja AtmA rahe che. jema ke eka eva hi bhUtAtmA, bhUte bhUte vyavasthitaH / ekadhA bahudhA caiva, dRzyate jalacandravat / / uparokta dareka vAdIono samAveza ekavAdImAM ja thaI jAya che. (2) aneruvArI :- jeTalA dharma che eTalA ja dharma che, jeTalA guNa che eTalA ja guNI che, jeTalA avayavo che eTalA ja avayavI che. evI mAnyatA dharAvanArane anekavAdI kahevAya che. vastugata anaMta paryAya hovAthI teo vastune paNa anaMta mAne che. (3) mitAlI :- mitavAdI lokane saptadvIpa sudhI ja sImita mAne che. tenAthI AgaLa loka che nahIM. teo AtmAne aMguSTha pramANa athavA taMla pramANa mAne che paNa zarIra pramANa ane lokapramANa mAnatA nathI. temaja dazyamAna jIvone ja AtmA mAne che, AtmA anaMta che, ema teo mAnatA nathI. (4) nirmitavAlI :- IzvaravAdI sRSTino kartA, dhartA ane hartA Izvarane ja mAne che. teonI mAnyatA pramANe A vizva koInA dvArA nirmita thayuM che. zaiva zivane, vaiSNava viSNune ane koI brahmAne sRSTinA nirmAtA mAne che. devI bhAgavatamAM zakti-devIne ja nirmAtrI mAne che. A rIte dareka vAdIono samAveza A bhedamAM thaI jAya che. (5) satAvAlI :- teonI mAnyatA che ke sukhanuM bIja sukha che ane duHkhanuM bIja duHkha che. teonA kathana pramANe Indriyo dvArA vaiSayika sukhano upabhoga karavAthI prANI bhaviSyamAM paNa sukhI thaI zake che ane tenAthI viparIta tapa, saMyama, niyama tema ja brahmacarya AdithI zarIra ane manane duHkha pahoMcADavAthI jIva parabhavamAM paNa duHkha prApta kare che. tAtparya e che ke zAtAvAdIonA mata anusAra zarIra ane manane zAtA pahoMcADavAthI ja jIva bhaviSyamAM sukhI thaI zake che. (6) sapuche vAvI - samucchedavAdI arthAtu kSaNikavAdane mAnanArA AtmA Adi dareka padArthane kSaNika mAne che. teno niranvaya nAza thAya che. evI enI mAnyatA che. (7) nityavAlI :- nityavAdInA pakSapAtI kahe che ke pratyeka vastu eka ja svarUpamAM avasthita rahe che. teonA vicArathI vastumAM utpA-vyaya thatA nathI, teo vastune pariNAmI mAnatA nathI paNa kUTastha nitya mAne che. bIjA zabdomAM teone vivartavAdI paNa kahevAya che. jema ke asatnI utpatti hotI nathI ane teno vinAza paNa hoto nathI. e ja rIte satno paNa utpAda ane vinAza hoto nathI. koI paNa paramANu sadAkALathI jevA svarUpe rahyuM che evuM ja bhaviSyamAM paNa raheze, temAM parivartana mATe koI avakAza Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 | zrI samavAyAMga sUtra nathI. evI mAnyatA rAkhanArA vAdI ukta bhedamAM nihita thaI jAya che. (8) na hi parojagAvI - AtmA jevI koI vastu ja nathI. to pachI paraloka kevI rIte hoI zake? AtmA na hovAthI puNya-pApa, dharma-adharma, zubha-azubha koI paNa karma rahetuM nathI, mATe paraloka che ema mAnavuM e nirarthaka che athavA zAMti e ja mokSa che. teo AtmAne to mAne che paraMtu tenuM kahevuM che ke AtmA alpajJa che, te kyAreya paNa sarvajJa banI zakato nathI. saMsArI AtmA kyAre ya mukta banI zakato nathI athavA A lokamAM ja zAMti,zAtA ane sukha che. paralokamAM e darekano sarvathA abhAva che. paralokano, punarjanmano ane mokSanA niSedhaka je koI vicAraka hoya, e darekano samAveza A bhedamAM thaI jAya che. ajJAnavAdI- temanA matAnusAra sarva anarthonuM muLa jJAna che. jJAna hoya, to vAda-vivAda, kalaha, saMgharSa, ahaMkAra, kaSAyonI vRddhi thAya che. jJAna ja na hoya to vAda-vivAdathI dUra rahI zakAya che. jJAna hovA chatAM aparAdha kare, to teno daMDa vizeSa thAya che. ajANatAM aparAdha thAya, to daMDa ocho maLe che. A jagatamAM bhinna-bhinna dArzaniko potAnA matanI puSTi mATe vividha tarka-vitarko ane yuktio pragaTa kare che, paraspara eka bIjAnuM khaMDana-maMDana kare che. temAM satya zuM che te jANI zakAtuM nathI, tethI ajJAna ja sarvazreSTha che. jema auSadhinA jJAna vinA paNa auSadha sevanathI vyakti nirogI thAya che. nirogI thavA mATe auSadhanA jJAnanI jarUra nathI. temaja karmathI mukta thavA mATe jJAnanI jarUra nathI. ajJAnavAdInA 67 bheda che, yathA- jIvAdi nava tattva che ane syAdvAda-anekAMtavAdanI saptabhaMgI che, tene guNatAM 7 X 9 = 3 bheda thAya che ane utpattinA sad, asad, avaktavya tathA sad asa avaktavya A cAra bhaMga umeratAnA 67 bheda thAya che. bIjI apekSAe nava tattvanA sAta-sAta bhaMga thatAM 9 X 7 = 63 bhaMga che ane (1) sAMkhyamata (2) zaivamata (3) vedAMtavAda ane (4) vaiSNavamata, A cAre mata bhaktipradhAna che. temAM paNa jJAna-kriyAnI vizeSa apekSA nathI, tethI tenI gaNanA ajJAnavAdamAM thAya che. jethI 7 + 4 = 67 bheda thAya che. vinayavAdI :- mAtra vinayane ja kalyANano mArga mAnanArA. temanA matAnusAra samasta guNomAM vinaya sarva zreSTha guNa che. vinayanuM AcaraNa karanAra vyakti kramazaH sarva guNone pAme che, tethI sarvano vinaya karavo, je sAme hoya tene namaskAra karavA, te ja sAdhanA che, sAmI vyakti game tevI hoya, ucca kakSAnI hoya ke nimnatama kakSAnI hoya, dharmanI ArAdhanA kare ke na kare paraMtu tene joyA ke jANyA vinA ApaNe sarvane eka samAna mAnIne namaskAra karavA te ja sarva zreSTha che. tenA 3ra bheda che (1) rAjAno (2) jJAnI puruSano (3) vRddhano (4) mAtAno (5) pitAno (6) guruno (7) dharmano ane (8) suryano; A AThano mana, vacana ane kAyAthI vinaya karavo ane bahumAnapUrvaka tenI bhakti karavI. A rIte 8X4 = 3ra bheda thAya che. ukta cAre ya prakAranA ekAMtavAdIonA traNaso tresaTha matonuM syAdvAdanI daSTithI nirAkaraNa Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka . | 29 karIne yathArtha vastu svarUpano nirNaya A bIjA Agama sUtrakRtAMgamAM che. sthAnAMga sUtra :| 4 se kiM taM ThANe ? ThANeNaM sasamayA ThAvijjati, parasamayA ThAvijjaMti, sasamaya-parasamayA ThAvijjati, jIvA ThAvijjati, ajIvA ThAvijjati, jIvAjIvA ThAvijaMti, loge ThAvijjai, aloge ThAvijjai, logAloge ThAvijjai / ThANeNaM davva-guNa-khetta-kAla-pajjava-payatthANaM selA salilA ya samuddA, sUra-bhavaNa-vimANa-Agara gaIo / Nihio purisajjAyA sarA ya gottA ya joisaMcAlA / / 1 / / -ekkavihavattavvayaM duviha vattavvayaM jAva dasaviha vattavvayaM jIvANa poggalANa ya logaTThAiNaM ca parUvaNayA Aghavijjati / ThANassa NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo sNghnniio| se NaM aMgaTThayAe taie aMge, ege suyakkhaMdhe, dasa ajjhayaNA, ekkavIsaM uddesaNakAlA, ekkavIsaM samuddesaNakAlA, vAvattariM payasahassAI payaggeNaM paNNattAi / saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati paNNavijaMti, parUvijjati daMsijjati NidaMsijjati uvadaMsirjati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNakaraNaparUvaNayA Aghavijjati paNNavijjati, parUvijjati dasijati NidaMsijjati uvadaMsijaMti / se ttaM ThANe / / 3 / / bhAvArtha :- prazna - sthAnain(sein) sUtramA zuMcha ? mAM zernu pani cha ? uttara - sthAnAMga sUtramAM svasamaya jaina siddhAMta sthApita (siddha) karyA che, parasamaya sthApita karyA che ane svasamaya-parasamaya sthApita karyA che. jIva, ajIva ane jIvAjIva sthApita karyA che. loka, aloka ane lokAloka sthApita karyA che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 zrI samavAyAMga sUtra sthAnAMgasUtramAM jIva Adi padArthonAM dravya, guNa, kSetra, kALa ane paryAyonuM nirUpaNa che. parvato, gaMgA Adi mahAnadIo, samudro, sUryo, bhavano, vimAno, Akaro (suvarNa AdinI khANo) sAmAnya nadIo, nidhio, puruSonA svaro, gotro ane jyotiSI devonA saMcAranuM varNana che. eka eka prakAranA padArthonuM, be be prakAranA padArthonuM yAvatuM daza daza prakAranA padArthonuM kathana che. jIva, pudgala ane lokamAM avasthita dharmAstikAya, adharmAstikAya Adi dravyonI prarUpaNA che. sthAnAMga sutramAM parimitanI vAcanAo, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta veSTaka, saMkhyAta zloka, saMkhyAta anuyoga dvAra, saMkhyAta niyukti ane saMkhyAta saMgrahaNIo che. aMgasUtramAM ThANAMgasUtra trIjuM aMgasUtra che. temAM eka zrutaskaMdha che, daza adhyayana che, ekavIsa uddezana kAla che, ekavIsa samudezana kAla che. pada gaNanAnI apekSAe temAM bottera hajAra pada . saMkhyAta akSara che, anaMtagamasutra che, anaMta paryAya che. temAM parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo, zAzvata-azAzvata bhAvo kahyA, sUtra rUpe nibaddha-grathita, nikAcita eTale hetu-udAharaNAdi dvArA nirNita, jina prajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA karyA che, dAMto dvArA siddha karyA che, upamAdi dvArA darzita che, praznotara - takadi dvArA nidarzita che ane nigamana- upanayAdi dvArA upadarzita che. A aMganuM adhyayana karI adhyetA temAM tadrupa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa-mULagUNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe, vizeSarUpe, daSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita karavAmAM Avela che. vivecana : A sUtramAM sthAnAMga sUtrano paricaya Apyo che. ThANAMga sUtramAM jIvAdi padArthonuM varNana che. A sUtra daza adhyayanamAM vibhAjita che. temAM sUtronI saMkhyA hajArathI adhika che, ekavIsa uddezaka che. A aMganI racanA pUrvokta be aMgathI bhinna prakAranI che. A aMgamAM pratyeka adhyayana"sthAna" nAmathI kathita che, temAM adhyayana (sthAna)nI saMkhyA pramANe ja vastu saMkhyA gaNAvI che, yathA(1) prathama sthAnamAM (adhyayanamAM)- "ne " AtmA eka che, e ja rIte anya eka eka prakAranA padArthonuM varNana che. (2) bIjA sthAnamAM be-be padArthonuM varNana che, yathA- jIva ane ajIva, puNya ane pApa, dharma ane adharma Adi padArthonuM varNana che. (3) trIjA sthAnamAM- jJAna, darzana ane cAritranuM nirUpaNa che. traNa prakAranA puruSa-uttama, madhyama ane jaghanya tathA zrutadharma, cAritradharma ane astikAya dharma, A rIte traNa traNa prakAranA dharma Adi viSayonuM nirUpaNa che. (4) cothA sthAnamAM- cArlAma dharma Adi tema ja sAtaso caubhaMgIonuM varNana che. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvAdazAMga gaNipiTaka 271 (5) pAMcamA sthAnamAM pAMca mahAvrata, pAMca samiti, pAMca gupti tathA pAMca Indriya ItyAdinuM varNana che. (6) 74 sthAnamAM-chaya, 7 vezyA, zazina cha , padravya tathA 7 // 2 // sAhina pani cha. (7) sAtamA sthAnamAM- sarvajJanA ane alpajJanA sAta-sAta lakSaNa, sapta svaronuM lakSaNa, sAta prakAranA vibhaMgasvAna Adi aneka padArthonuM varNana che. (8) AThamA sthAnamAM- ATha vibhaktionuM vivaraNa, ATha avazya pAlanIya zikSA, ekalavihArI sAdhunA ATha guNa Adi ATha-ATha saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM varNana che. (9) navamA sthAnamAM- brahmacaryanI nava vADa tathA bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM nava vyaktioe tIrthakara nAma gotra bAMdhyuM che tenA nAma ane anAgata kALanI utsarpiNImAM tIrthakara banavAnA che teno nAma nirdeza che. e sivAya nava-navanI saMkhyAthI saMbaMdhita viSayonuM varNana che. (10) sabhA sthAnamAM-sayitta samAdhi, sasvapno-35, 6sa prAranA satya, isa prA2nA asatya, dasa prakAranI mizra bhASA, daza prakAranA zramaNadharma tathA dasa sthAna alpajJa jANatA nathI ItyAdi dasa-dasa saMkhyAo saMbaMdhita aneka viSayonuM varNana che. A rIte A sUtramAM vividha prakAranA viSayonuM varNana che. bIjA zabdomAM kahIe to A sUtra bhinna bhinna viSayono koza che. jijJAsu pAThakonA mATe A aMga avazya paThanIya che. sabhavAyAMga sUtra :| 5 se kiM taM samavAe ? samavAe NaM sasamayA sUijjaMti, parasamayA sUijjaMti, sasamayaparasamayA sUijjati / jIvA sUijjati, ajIvA sUijjati, jIvAjIvA sUijjati, loge sUijjai, aloge suijjai, logAloge sUijjai / samavAeNaM ekAiyANaM egaTThANaM eguttariyaparivuDDIe duvAlasaMgassa vi gaNipiDagassa pallavagge samaNugAijjai, ThANagasayassa bArasavihavittharassa suyaNANassa jagajIvahiyassa bhagavao samAseNaM samoyAre Ahijjai / tattha ya NANAvihappagArA jIvAjIvA ya vaNiyA vitthareNa, avare vi ya bahuvihA visesA Naraga-tiriya-maNaa-saragaNANaM AhArussAsa lesA AvAsasaMkha AyayappamANa uvavAya cavaNa ogAhaNohi veyaNavihANa uvaoga joga iMdiya kasAyA vivihA ya jIvajoNI vikkhaMbhussehaparirayappamANaM vihivisesA ya maMdarAdINaM mahIdharANaM kulagara titthagara gaNaharANaM sammatta bharahAhivANa cakkINaM ceva cakkahara halaharANa ya vAsANa ya NigamA ya samAe / ee Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 272] zrI samavAyAMga sUtra aNNe ya evamAi ettha vitthareNaM atthA samAhijjaMti / samavAyassa NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo sNghnniio| se gaM aMgaTThayAe cautthe aMge, ege ajjhayaNe, ege suyakkhaMdhe, ege uddesaNakAle, ege samuddesaNakAle / cauyAle payasayasahasse payaggeNaM pnnnntte| saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNatA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati dasijati Nidasijati uvadasijati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNa parUvaNayA Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati dasijati Nidasijati uvadasijati / se ttaM samavAe / / 4 / / bhAvArtha :- prazna - samavAyAMgasUtra zuM che? ane temAM zenuM varNana che? uttara - samavAyAMgamAM svasamayasUtra, parasamaya ane Ubhaya samaya sUcita karAya che. jIva, ajIva ane jIvAjIva sUcita karAya che. loka, aloka ane lokAloka sUcita karAya che. samavAyAMgasutramAM eka AdithI laIne eka eka sthAnanI paritRddhi karatAM so, hajAra ane koTAkoTI sudhInA keTalAya padArthonuM ane dvAdazAMga gaNipiTakanA pallavAjho (paryAyonuM pramANa)nuM kathana che. so sudhInA sthAnonuM tathA bAra aMganuM vistRta varNana che. temAM jagatanA jIvonA hitArthe zrutajJAna bhagavAnano saMkSepamAM samavatAra karAya che. samavAyAMgasUtramAM vividha prakAre jIva ane ajIva padArtha vistArathI varNita che anya paNa ghaNA viziSTa tattvarUpa nArakI, tiryaca, manuSya, ane deva gaNono AhAra, ucchavAsa, vezyA, AvAsa saMkhyA, tenA AyAma viSkamanuM pramANa, upapAta(janma), cyavana(maraNa), avagAhanA, avadhi, vedanA, vidhAna (bheda), upayoga, yoga, Indriya, kaSAya, jIvonI vividha prakAranI yonio, parvata, kUTa AdinA vikhaMbha (pahoLAI), utsadha (UMcAI), paridhinA pramANa, maMdara Adi parvatonI vidhi (bheda), kulakaro, tIrthakaro, gaNadharo, samasta bharatakSetranA svAmI cakradhara cakravartIo, vAsudevo ane haladharo(baladevo)nAM kSetronuM, nirgamonuM arthAt pUrva pUrva kSetrothI uttara uttaranAM (AgaLa nAM) kSetronA vadhAre vistAranuM tathA te ja rIte bIjA paNa padArthonuM samavAyAMga sUtramAM vistArathI varNana che. samavAyAMga sUtramAM parita vAcanA, saMkhyAta anuyoga dvAra, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta veDha, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niyuktio ane saMkhyAta saMgrahaNIo che. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka 273 aMga sUtromAM samavAyAMgasUtra cothuM aMga che. temAM eka adhyayana che, eka zrutaskaMdha che, eka uddezana kAla che, eka samuddezanakAla che. pada gaNanAnI apekSAe tenAM eka lAkha cummAlIsa hajAra(1,44,000) pada che. temAM saMkhyAta akSara che, anaMta gama che, anaMta paryAya che, parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo, zAzvata--azAzvata bhAvo, sUtra rUpe nibaddha--grathita, nikAcita eTale hetu-udAharaNAdi dvArA nirNita, jina prajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA kahyA che, daSTAMto dvArA siddha karyA che, upamAdi dvArA darzita che, praznotara - tarkAdi dvArA nidarzita che ane nigamana upanayAdi dvArA upadarzita che. A aMganuM adhyayana karI adhyetA temAM tadrupa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa--mULaguNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe, vizeSarUpe, dRSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita karavAmAM Avela che. vivecana : prastuta sUtramAM samavAya sUtrano saMkSipta paricaya Apyo che. jemAM jIvAdi padArthono nirNaya karavAmAM Ave tene samavAya kahevAya che. ''samAptiEti' zabdano bhAva e che ke samyak jJAnathI grAhya padArthono svIkAra karavAmAM Ave che athavA jIvAdi padArthone kuprarUpaNAthI chUTA pADIne samyak prarUpaNAmAM samAviSTa karyA che. A sUtramAM jIva, ajIva tathA jIvAjIva, jainadarzana, anyadarzana, loka, aloka ItyAdi viSaya spaSTa karyA che. tyArabAda eka aMkathI laIne so aMka sudhI je je viSaya je je aMkamAM samAhita thaI zake tenuM varNana che. A sUtramAM skaMdha, varga, adhyayana, uddezaka Adi bheda nathI. ThANAMga sUtranI jema A sUtramAM paNa saMkhyAnA kramathI vastuono nirdeza niraMtara so sudhI karIne pachI basso, traNaso Adi kramathI hajAra sudhI viSayonuM varNana che. jema ke- pArzvanAtha bhagavAnanuM AyuSya 100 varSanuM hatuM, bhagavAna mahAvIranA 300 ziSyo cauda pUrvanA jJAtA hatA. A rIte saMkhyA vadhatAM vadhatAM karoDa sudhI pahoMcI jAya che. tyAra bAda dvAdazAMga gaNipiTakano saMkSipta paricaya ane tresaTha zlAghanIya puruSonA nAma, mAtApitA, janma, nagara, dIkSAsthAna AdinuM varNana che. vyAkhyAprajJapti sUtra : 6 se kiM taM vivAhe ? vivAheNaM sasamayA viAhijjaMti, parasamayA viAhijjati, sasamayaparasamayA viAhijjaMti, jIvA viAhijjati, ajavA viAhijjaMti, jIvAjIvA viAhijjaMti, loge viAhijjai, aloe viAhijjai, logAloge viAhijjai / Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 274 zrI samavAyAMga sUtra vivAhe NaM NANAvihasura gariMda rAyarisi vivihasaMsaia pucchiANaM jiNeNaM vitthareNa bhAsiyANaM davva guNa khetta kAla pajjava padesa pariNAma jahatthibhAva aNugama Nikkheva NayappamANa suNiuNovakkama vivihappakAra pagaDapayAsiyANaM logAloga payAsiyANaM saMsArasamudda ruMda uttaraNa samatthANaM suravai saMpUjiyANaM bhaviyajaNa paya hiyayAbhiNaMdiyANaM tama raya viddhasaNANaM sudiTThadIvabhUya IhAmati buddhi vaddhaNANaM chattIsasahassamaNUNayANaM vAgaraNANaM dasaNAo suyattha bahuvihappagArA sIsahiyatthA ya guNamahatthA / viyAhassa NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo saMkhejjAo saMgahaNIo / se NaM aMgaTThayAe paMcame aMge, ege suyakkhaMdhe, ege sAirege ajjhaya Nasae, dasa uddesagasahassAI, dasa samuddesagasahassAI, chattIsaM vAgaraNasahassAI caurAsIiM payasahassAiM payaggeNaM paNNattA / saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati paNNavijaMti, parUvijjati dasijjati NidaMsirjati uvdN| sijati / se evaM AyA, se evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparUvaNayA Aghavijjati paNNavijjati, parUvijjati dasijati Nidasijati uvdsijjti| se ttaM viyAhe / / 5 / / bhAvArtha :- prazna - vyAdhyAptisUtra zuMcha ? temA zernu pani cha ? uttara - vyAkhyAprajJaptisUtramAM svasamayanuM vyAkhyAna karAya che, parasamayanuM vyAkhyAna karAya che, svasamaya- parasamayanuM vyAkhyAna karAya che, jIvanuM vyAkhyAna karAya che, ajIvanuM vyAkhyAna karAya che, jIvAjIvanuM vyAkhyAna karAya che, lokanuM vyAkhyAna karAya che, alokanuM vyAkhyAna karAya che, lokAlokanuM vyAkhyAna karAya che. vyAkhyAprajJaptisUtramAM vividha prakAranA devo, narendro, rAjarSio ane aneka saMzayazIla loko dvArA pUchAyelA praznonA jinendra deva dvArA vistArathI bhASita uttaronuM varNana che tathA dravya, guNa, kSetra, kAla, paryAya, pradeza, parimANa, yathAsthita bhAva, anugama, nikSepa, naya, pramANa, sunipuNa upakramonA vividha prakAro dvArA prakaTarUpathI prakAzita karanAra, lokAlokanA prakAzaka, saMsAra samudrathI pAra utAravAmAM samartha, Indro dvArA saMpUjita, bhavya janapadanA athavA bhavyajanonA hRdayone abhinaMdana karanAra, tamorajano vidhvaMsa Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka 275 | karanAra, sudaSTa (sunirNita) dIpaka svarUpa, IhA, mati ane buddhine vadhAranAra, aneka prakAranA sUtrArthane prakAzita karanAra, ziSyonuM hita karanAra ane guNothI mahAna tathA arthathI paripUrNa evA anyUna (pUrA) chatrIsa hajAra vyAkaraNo arthAt praznonA uttaro che. vyAkhyAprajJaptisUtramAM parimita vAcanAo saMkhyAta anuyoga dvAra, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta veDha, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niyuktio ane saMkhyAta saMgrahaNIo che. aMga sUtramAM vyAkhyAprajJaptisUtra pAMcamuM aMga che. temAM eka zrutaskaMdha che, ekasothI kaMIka vadhAre zataka-adhyayana che, daza hajAra uddezaka che, daza hajAra samudezaka che, chatrIsa hajAra praznonA uttaro che, pada gaNanAnI apekSAe coryAsI hajAra pada , saMkhyAta akSara che, anaMta gama che, anaMta paryAya che, temAM parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo, zAzvata-azAzvata bhAvo, sUtra rUpe nibaddha-grathita, nikAcita eTaleke hetu-udAharaNAdi dvArA nirNita jinaprajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA kahyA che. daSTAMto dvArA siddha karyA che, upamAdi dvArA darzita che, praznotara, takadi dvArA nidarzita che ane nigamana upanayAdi dvArA upadarzita che. A aMganuM adhyayana karI adhyetAtemAM tadrupa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa-mULaguNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe, vizeSarUpe, daSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita karavAmAM Avela che. A vyAkhyAprajJapti aMgasUtrano paricaya che. vivecana : A sutramAM vyAkhyAprajJapti(bhagavatI)no saMkSipta paricaya che. temAM ekatAlIsa zataka che. daza hajAra uddezaka che, chatrIsa hajAra prazna che ane chatrIsa hajAra uttara che. prAraMbhanA ATha zataka ane bAramA, caudamA, aDhAramA ane vIsamA zatakanA dasa dasa uddezako che. paMdaramA zatakamAM uddezaka nathI. sUtranI saMkhyA AThaso saDasaTha che. A sUtranI vivecana zailI praznottara rUpe che. A aMgasUtramAM dareka prazna gautamasvAmInA nathI paraMtu IndranA, devatAonA, munionA, saMnyAsIonA ane zrAvaka AdinA paNa prazno che. dareka uttara paNa bhagavAna mahAvIranA nathI. koIka sthaLe gautamasvAmInA, koIka sthaLe sAmAnya munionA, koIka sthaLe zrAvakonA paNa che. A sUtra sarva sUtro karatAM vizALa che. A sUtramAM pannavaNA, jIvAbhigama, uvavAI, rAjaprazrIya, Avazyaka, naMdI tathA jaMbudvIpa prajJapti Adi sUtronA nAmono ullekha che tema ja tenuM uddharaNa paNa che. saiddhAMtika, aitihAsika, tAtvika ane cAritra saMbaMdhI vividha viSayonuM varNana A sUtramAM che. A sUtramAM keTalAka viSayo kaThina che. jene gurugamathI jANI zakAya che. jJAtAdharmakathAMga sUtra :|7 se kiM taM NAyAdhammakahAo? NAyAdhammakahAsu NaM NAyANaM NagarAI Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 zrI samavAyAMga sUtra ujjANAiM ceiAI vaNakhaMDA rAyANo ammApiyaro samosaraNAI dhammAyariyA dhammakahAo ihaloiya-paraloiya- iDDIvisesA bhogapariccAyA pavvajjAo suyapariggahA tavovahANAraM pariyAgA saMlehaNAo bhattapaccakkhANAI pAovagamaNAiM devalogagamaNAI sukulapaccAyAyAiM puNabbohilAbhA aMtakiriyAo ya Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati daMsijjati NidaMsijjaMti uvadaMsijjati / NAyAdhammakahAsu NaM pavvaiyANaM viNaya karaNa jiNasAmi sAsaNavare saMjama paiNNapAlaNa dhii mai vavasAyadubbalANaM, tavaNiyama tavovahANa raNaduddharabharabhaggA NissahA NisidvANaM, ghora parIsaha parAjiyANaM, asahapAraddha ruddhasiddhAlaya mahagga NiggayANa, visayasuha tuccha AsAvasa dosamucchiyANaM, virAhiya caritta NANa daMsaNa aiguNa vivihappayAra NissArasuNNayANaM, saMsAra apAra dukkha duggai bhavaviviha paraMparApavaMcA, dhIrANa ya jiya parIsaha kasAya seNNa dhii dhaNiya saMjama ucchAha NicchiyANa, ArAhiyaNANa daMsaNa carittajoga Nissalla suddhasiddhAlaya maggamabhimu surabhavaNa vimANasukkhAiM aNovamAiM bhuttUNa ciraM ca bhogabhogANi tANi divvANi maharihANi, tato ya kAlakkamacuyANa jaha ya puNo laddhasiddhimaggANaM aMtakiriyA, caliyANa ya sadeva mANussadhIra karaNa kAraNANi bodhaNa aNusAsaNANi guNa dosa drisnnaanni| diTTaMte paccaye ya soUNa logamuNiNo jaha ya ThiyAsAsaNammi jara maraNa NAsaNakare ArAhiyasaMjamA ya suralogapaDiNiyattA orveti jaha sAsayaM sivaM savvadukkhamokkhaM, ee aNNe ya evamAiyatthA vitthareNa ya / NAyAdhammakahAsu NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo saMkhejjAo saMhaNIo / se NaM aMgaTThayAe chaTThe aMge, do suakkhaMdhA, egUNavIsaM ajjhayaNA / te samAsao duvihA paNNattA, taM jahA- caritA ya kappiyA ya / dasa dhammakahANaM Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka [ 277 ] vaggA / tattha NaM egamegAe dhammakahAe paMca paMca akkhAiyAsayAI, egamegAe akkhAiyAe paMca paMca uvakkhAiyAsayAI, egamegAe uvakkhAiyAe paMca paMca akkhAiya-uvakkhAiyAsayAI, evameva sappuvvAvareNaM adhuTThAo akkhAiyAkoDIo bhavaMtIti makkhAyAo / egUNatIsaM uddesaNakAlA, egUNatIsaM samuddesaNakAlA, saMkhejjAI payasahassAI payaggeNaM paNNattA / saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsayA kaDA biddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati daMsijati NidaMsijjati uvadaMsijjati / se evaM AyA, se evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparUvaNayA Aghavijjati paNNavijjati, parUvijjati daMsirjati NidaMsijati uvadaMsijati / se taM NAyAdhammakahAo / / 6 / / bhAvArtha - prazna - jJAtAdharmakathA zuM che? temAM zenuM varNana che? uttara - jJAtAdharmakathAsUtramAM jJAta arthAta kathAnAyakonA nagaro, udhAno, caityo, vanakhaMDo, rAjA, mAtA-pitA, samavasaraNa, dharmAcArya, dharmakathA, Aloka ane paralokanI Rddhi vizeSa, bhogaparityAga, pravrajayA, zrata parigraha, tapa-upadhAna, dIkSAparyAya, saMlekhanA, bhakta pratyAkhyAna, pAdapopagamana, devalokagamana, zreSTha kuLamAM pharI janma, pharI bodhilAbha ane aMtakriyAonuM varNana saMkSepathI, vistArathI, hetu ane daSTAMtathI, sAmAnya rUpathI darzita, vizeSa rUpathI nidarzita tathA upanaya ane nigamana dvArA upadarzita karavAmAM AvyuM che. jJAtAdharmakathAsUtramAM pravrajita puruSonAM vinaya-karaNa, zAsana pravara jinezvara bhagavAnanI saMyama pratijJAnuM pAlana karavAmAM jenI vIratA, buddhi ane vyavasAya-puruSArtha durbala che, tapa niyama ane tapa upadhAnanuM pAlana karavA rUpa raNayuddhanA durdhara bhArane vahana karavAthI je parAMgamukha thaI gayA che, tethI je atyaMta azakta thaIne saMyama pAlana karavAnA saMkalpane choDIne beThA che, ghora parISahathI parAjita thaI gayA che, mokSa mArgano avarodha thaI javAthI je siddhAlayanA kAraNabhUta mahAmUlya jJAnAdithI patita che, je IndriyonA tuccha viSaya sukhonI AzAne vaza thaI rAgAdi doSothI mUcchita thaI rahyA che, je cAritra, jJAna, darzana, svarUpa yati guNothI ane tenA vividha prakAronA abhAvathI sarvathA niHsAra ane zUnya che, je saMsAranAM apAra duHkho vividha durgationI bhava paraMparAnA prapaMcamAM paDelA che, evA patita puruSonI kathAo che. je dhIra-vIra che, parISaho ane kaSAyonI senAne jItanArA che, dhairyanA dhaNI che, saMyamamAM utsAha rAkhanArA ane bala vIryane pragaTa karavAmAM daDha nizcayavALA che, jJAna, darzana, cAritra ane samAdhi yoganI Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 278 | zrI samavAyAMga sUtra je ArAdhanA karanAra che, mithyAdarzana, mAyA ane nidAna Adi zalyothI rahita thaIne zuddha, nirdoSa siddhAlayanA mArganI abhimukha che, evA mahApuruSonI kathAo A aMgamAM kahelI che. je saMyamanuM paripAlana karIne devalokamAM utpanna thayA hoya, deva bhavanA ane deva vimAnonAM anupama sukhone ane divya, mahAmUlya, uttama bhoga, upabhogane dIrghakAla sudhI bhogavIne kALadharma pAmI tyAMthI cuta thaIne pharI yathAyogya muktinA mArgane prApta karIne aMtakriyAthI samAdhi maraNanA samaye karmavaza vicalita thaI gayA hoya ane teone devo tathA manuSya dvArA vairya dhAraNa karAvavAmAM kAraNabhUta, saMbodhano ane anuzAsano, saMyamanAM guNa ane saMyamathI patita thavAnA doSonAM darzaka daSTAMtonuM nirUpaNa che. te daSTAMto ane pratyayone arthAt bodhinAM kAraNabhUta vAkyone sAMbhaLIne zuka parivrAjaka Adi laukika munijana paNa jarA maraNano nAza karanAra jinazAsanamAM je prakArathI sthita thayA, teoe je rItathI saMyamanI ArAdhanA karI, pharI devalokamAM utpanna thayA ane tyAMthI AvIne, manuSya thaIne je rIte zAzvata sukhone ane sarvaduHkha vimokSane prApta thayA, tenI tathA tevI ja rIte anya aneka mahApuruSonI kathAo A aMgamAM vistArathI kahelI che. jJAtAdharmakathAmAM parIta vAcanAo, saMkhyAta anuyoga dvAra, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta veDha, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niyuktio ane saMkhyAta saMgrahaNIo che. aMga sUtromAM jJAtAdharmakathA chaThuM aMgasUtra che. temAM be mRta skaMdha che, temAM prathama zruta skaMdhanAM (jJAta) ogaNIsa adhyayana che. te saMkSepathI be prakAranAM che- carita ane kalpita. bIjA zrutaskaMdhanA dasa vargamAM dharmakathAo che. eka eka dharma kathAmAM pAMcaso-pAMcaso AkhyAno che. eka-eka AkhyAnamAM pAMcaso-pAMcaso upAkhyAno che, eka-eka upAkhyAnamAM pharI pAMcaso-pAMcaso AkhyAno-pAkhyAno che. Ama pahelAM ane pachInI badhI kathAo maLIne sADA traNa karoDa (kathAo) AkhyAno thAya che. jJAtAdharmakathAmAM ogaNatrIsa uddezana kAla che, ogaNatrIsa samudezana kAla che, pada gaNanAnI apekSAe saMkhyAta hajAra pada , saMkhyAta akSara che, anaMta gama che. temAM parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo, zAzvata-azAzvata bhAvo, sUtra rUpe nibaddha-grathita, nikAcita - eTale niryukti hetu-udAharaNAdi dvArA nirNita, jina prajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA kahyA che. diSTAMto dvArA siddha karyA che, upamAdi dvArA darzita che, praznotara - takadi dvArA nidarzita che ane nigamana upanayAdi dvArA upadarzita che. A aMganuM adhyayana karI adhyetA temAM tadrupa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa-mULaguNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe, vizeSarUpe, daSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita karavAmAM AvyA che. A chaThThA jJAtA dharmakathA aMgeno paricaya che. vivecana : A chaThThA aMgasUtranuM nAma jJAtA dharmakathAMga che. "jJAtA" zabdano ahIM udAharaNa mATe prayoga karyo Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvAdazAMga gaNipiTaka | 279 | che. A aMgamAM ItihAsa, udAharaNa ane dhArmika daSTAMta vagereno samAveza thAya che ane temAM dharmakathAo che, mATe A aMganuM nAma jJAtA dharmakathA rAkhavAmAM AvyuM che. A aMganA pahelA zrutaskaMdhamAM udAharaNa che ane bIjA zrutaskaMdhamAM dharmakathAo che. ItihAsa prAyaH vAstavika hoya che, paraMtu daSTAMta, udAharaNa ane kathAo vAstavika paNa hoya ane kAlpanika paNa hoya che. samyagudaSTi prANIo mATe saMpUrNa vizva dharmavRddhinuM kAraNa bane che ane mithyAdaSTi mATe e patananuM kAraNa bane che. jJAtAdharmakathAnAM pahelA zrataskaMdhamAM ogaNIsa adhyayana che ane bIjA zrutaskaMdhamAM dasa varga che. pratyeka vargamAM aneka adhyayana che. prathama zrutaskaMdhanA pratyeka adhyayanamAM eka kathAnaka ane aMtamAM te kathAnA dAMtathI maLanArI zikSAo batAvI che. kathAomAM pAtronA nagara, prAsAda, cetya, samudra, udyAna, svapna, dharma sAdhanAnA prakAra ane sArI rIte ArAdhanA karanAra virAdhaka kema thayA? teono AgaLano janma kyAM thaze ane kevuM jIvana vyatIta karaze e dareka viSayonuM varNana A sUtramAM che. A sUtramAM koIka sAdhaka ke kathAnAyaka tIrthakara mahAvIranA yugamAM, koIka tIrthakara ariSTaneminA samayamAM ane koIka pArzvanAthanA zAsanakALamAM thayA hatA, to koIka mahAvidehakSetrathI saMbaMdhita che. AThamA adhyayanamAM tIrthakara mallinAthanuM varNana che. soLamA adhyayanamAM draupadInA pUrvajanmanI kathA mananIya che. temaja tenuM vartamAnakAlika tathA bhAvi jIvananuM paNa varNana che. bIjA zrutaskaMdhamAM kevaLa pArzvanAtha svAmInA zAsanakALamAM thayelA sAdhvIjIonA gRhasthAzramanuM varNana, sAdhvI jIvananuM ane tenA bhaviSyanuM varNana che. jJAtAdharmakathAga sutranI bhASAzailI atyaMta rUcikara che. prAyaH dareka rasonuM A sutramAM varNana che. dhArmika ane vyavahArika zikSAothI bharapUra kathApradhAna A sUtra AbAlavRddha darekane svAdhyAya karavA lAyaka che. vartamAnamAM prathama zrutaskaMdhamAM ogaNIsa adhyayana che. bIjA zrutaskaMdhamAM daza varga che, eTaluM vartamAnamAM upalabdha che. pachI te vargomAM adhyayana ane adhyayanomAM judI judI kathAo maLatI nathI. vartamAne sADA traNa karoDa kathAo upalabdha nathI. upAsakadazA sUtra : 8 se kiM taM uvAsagadasAo? uvAsagadasAsu uvAsayANaM NagarAiM ujjANAI ceiAI vaNakhaDA rAyANo ammApiyaro samosaraNAI dhammAyariyA dhammakahAo ihaloiya-paraloiya-iDDivisesA, uvAsayANa sIlavvaya-veramaNa -guNapaccakkhANa- posahovavAsapaDivajjaNayAo suyapariggahA tavovahANA paDimAo uvasaggA salehaNAo bhattapaccakkhANAI pAovagamaNAI devalogagamaNAI sukulapaccAyAI, puNo bohilAbhA aMtakiriyAo AghavijaMti paNNavijjati parUvijaMti dasijjati Nidasijjati uvadaMsirjati / uvAsagadasAsu NaM uvAsayANaM riddhivisesA parisA vittharadhammasavaNANi Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 280 zrI samavAyAMga sUtra bohilAbha abhigama sammattavisuddhayA thirattaM mUlaguNa uttaraguNAiyArA ThiIvisesA paDimAbhiggahaggahaNapAlaNA uvasaggAhiyAsaNA NiruvasaggA ya tavA ya vicittA sIlavvaya guNa veramaNa paccakkhANa-posahovavAsA apacchimamAraNaMtiyA''ya saMlehaNA jhosaNAhiM appANaM jaha ya bhAvaittA bahUNi bhattANi aNasaNAe ya cheittA uvavaNNA kappavaravimANuttamesu jaha aNubhavati suravara vimANavara poMDarIesu sokkhAI aNovamAI kameNa bhuttUNa uttamAI, tao AukkhaeNaM cuyA samANA jaha jiNamayammi bohiM laLUNa ya saMjamuttamaM tamarayoghavippamukkA urvati jaha akkhayaM savvadukkhamokkhaM / ete aNNe ya evamAiatthA vitthareNa ya / uvAsagadasAsu NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo sNghnniio| se aMgaTThayAe sattame aMge, ege suyakkhaMdhe, dasa ajjhayaNA, dasa uddesaNakAlA, dasa samuddesaNakAlA, saMkhejjAI payasayasahassAI payaggeNaM paNNattAI / saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA AghavijaMti paNNavijaMti, parUvijjaMti daMsijjaMti NidaMsijjaMti uvadaMsijjati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNa parUvaNayA AghavijaMti paNNavijaMti parUvijaMti daMsijjaMti NidaMsijjaMti uvadaMsijjati / se taM uvAsagadasAo / / 7 / / bhAvArtha :-prazra - upaas46|| zuMcha ? mAM zenuM varNana cha ? 6ttara - 6paas46|| sUtramA pAsonA nagara, dhAna, caitya, vana, 2%, mAtApitA, samavasaraNa, dharmAcArya, dharmakathAo, A loka ane paralokanI Rddhi vizeSa, upAsakonAM zIlavrata, pApaviramaNa, guNa, pratyAkhyAna, pauSadhopavAsapratipatti, zruta parigraha, tapa, upadhAna, agiyAra pratimA, upasarga, saMlekhanA, bhakta pratyAkhyAna, pAdapopagamana, devalokagamana, sukula pratyAgamana, punaHbodhilAbha ane aMtakriyAnuM varNana saMkSepathI, vistArathI, hetu ane dAMtathI prarUpita, sAmAnya rUpathI darzita ane vizeSa rUpathI nidarzita ane upanaya ane nigamana dvArA upadarzita karavAmAM AvyuM che. upAsakadazAmAM upAsako (zrAvako)nI Rddhi vizeSa, pariSada-parivAra, vistRta dharmazravaNa, Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka | 281 | bodhilAbha, dharmAcAryanI samIpe abhigamana yogya pAMca abhigama, samyakatvanI vizuddhi, mUlaguNa ane uttaraguNomAM sthiratA, tenA aticAra, sthiti-vizeSa, (upAsaka paryAyanuM kAla pramANa) pratimAonuM grahaNa, tenuM pAlana, upasargone sahevA athavA nirupasargaparipAlana, aneka prakAranAM tapa, zIla, vrata, guNa, veramaNa, pratyAkhyAna, pauSadhopavAsa ane apazcima mAraNAMtika saMkhanA jhUsaNA, (sevanA)thI AtmAne yathAvidhi bhAvita karIne ghaNA samayanAM bhojanane anazana tapathI chedana karIne, uttama zreSTha deva vimAnomAM utpanna thaIne, je prakArathI teo te uttama vimAnomAM anupama uttama sukhono anubhava kare che, tene bhogavIne AyuSya kSaya thAya tyAre tyAMthI nIkaLIne, manuSyamAM utpanna thaIne ane jinamatamAM bodhine prApta karIne tathA uttama saMyama dhAraNa karIne tamoraja (ajJAna aMdhakAra svarUpa pApa raja)nA samUhathI vipramukta thaIne, akSaya ziva sukhane prApta thaIne sarva duHkhothI rahita thAya che, te darekanuM ane tenA jevA bIjA anya paNa aneka arthonuM A upAsakadazAMgasUtramAM vistArathI varNana che. A upAsakadazA sUtramAM paritta vAcanAo, saMkhyAta anuyoga dvAra, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta veDha, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niktio ane saMkhyAta saMgrahaNIo che. aMga sUtromAM upAsakadazA sAtamuM aMga che. temAM eka zrutaskaMdha che, daza adhyayana che, daza uddezana kAla che, daza samuddezana kAla che, pada gaNanAnI apekSA saMkhyAta lAkha pada che, saMkhyAta akSara che, anaMta gama che, anaMta paryAya che, temAM parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo, zAzvata-azAzvata bhAvo, sUtra rUpe nibaddha-grathita, nikAcita eTale hetu-udAharaNAdi dvArA nirNita, jina prajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA kahyA che, daSTAMto dvArA siddha karyA che, upamAdi dvArA darzita che, praznotara - takadi dvArA nidarzita che ane nigamana upanayAdi dvArA upadarzita che. A aMganuM adhyayana karI adhyetA temAM tadrupa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa-mULaguNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe, vizeSarUpe, daSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita karavAmAM AvI che. A sAtamA aMga upAsakadazAMgano paricaya che. vivecana : prastuta sUtramAM sAtamA aMga upAsakadazAMgasUtrano saMkSipta paricaya che. zramaNa arthAt sAdhuonI sevA karanArane zramaNopAsaka kahevAya che, tene ja upAsaka athavA zrAvaka paNa kahevAya che. dasa adhyayanonA saMgrahane dazA kahevAya che A sUtramAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA dasa viziSTa zrAvakonuM varNana hovAthI tenuM nAma upAsakadazA che. A sUtranA dasa adhyayana paikI pratyeka adhyayanamAM eka eka zrAvakanA laukika ane lokottara vaibhavanuM varNana tathA upAsakonA aNuvrata ane zikSAvratanuM svarUpa paNa batAvyuM che. ahIM prazna thAya che ke- bhagavAna mahAvIrane to eka lAkha ogaNasATha hajAra(1,59,000) bAra vratadhArI zrAvaka hatA. to pachI phakta dasa zrAvakonuM varNana kema che? teno uttara A pramANe chesutrakAroe je zrAvakonA laukika ane lokottarika jIvanamAM samAnatA joI teono ja ullekha A sutramAM Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zrI samavAyAMga sUtra karyo che, yathA- (1) upAsakadazAMgamAM batAvelA dase zrAvako karoDAdhipati hatA. (2) teo rAjA ane prajAne priya hatA. (3) darekanI pAse pAMcaso haLanI jamIna hatI, vizALa pazudhana hatuM. (4) teoe vyApAramAM jeTalA karoDa dravya rokelA hatA eTalA ja karoDa gharamAM ane eTalA ja karoDa nidhAnamAM rAkhelA hatA. (5) dase ya zrAvakoe bhagavAna mahAvIranA prathama upadezathI ja prabhAvita thaIne bAra vrata dhAraNa karyA hatA. (6) vrata grahaNa karyA pachI paMdaramA varSathI dareke vyApArathI alaga thaIne pauSadhazALAmAM rahIne dharma ArAdhanA karI hatI. (7) dareke agiyAra pratimAone dhAraNa karI hatI. (8) te darekano eka mahine saMthAro sIjhayo hato. (9) te dareka zrAvako pahelA devalokanA deva banyA che. (10) te darekanI devalokamAM cAra palyopamanI sthiti hatI. (11) teo dareka mahAvideha kSetramAM janma laIne nirvANapada prApta karaze. (12) te darekane potAnA AyuSyanA 20 varSa zeSa rahevA para ja dharmanI laganI lAgI ItyAdi aneka dRSTiothI teonA jIvana samAna hovAthI te dasa zrAvakonuM ja A aMgamAM varNana che. aMtaGkRtadRzA sUtra : 9 se kiM taM aMtagaDadasAo ? aMtagaDadasAsu NaM aMtagaDANaM NagarAiM ujjANAiM ceiyAiM vaNakhaMDA rAyA ammApiyaro samosaraNA dhammAyariyA dhammakahA ihaloiya-paraloiya- iDDivisesA bhogapariccAyA pavvajjAo suyapariggahA tavovahANAiM paDimAo bahuvihAo khamA ajjavaM maddavaM ca soaM ca saccasahiyaM sattarasaviho ya saMjamo uttamaM ca baMbhaM AkiMcaNayA tavo ciyAo samiiguttIo ceva / taha appamAyajogo sajjhAyajjhANANa ya uttamANaM doNhaM pi lakkhaNAiM / pattANa ya saMjamuttamaM jiyaparIsahANaM cauvvihakammakkhayammi jaha kevalassa laMbho pariyAo jattio ya jaha pAlio muNihiM pAyovagayo ya, jo jahiM jattiyANi bhattANi cheyaittA aMtagaDo muNivaro tamarayogha vippamukko mokkhasuhamaNuttaraM pattA / ee aNNe ya evamAiyatthA vitthareNaM parUvei / aMtagaDadasAsu NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo sNghnniio| se NaM aMgaTTayAe aTThame aMge, ege suyakkhaMdhe, dasa ajjhayaNA, satta vaggA, dasa uddesaNakAlA, dasa samuddesaNakAlA, saMkhejjAiM payasahassAiM payaggeNaM paNNattAiM / saMkhejjA akkharA, anaMtA gamA, anaMtA pajjavA, parittA 'tasA, aNaMtA thAvarA, sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA AghavijjaMti, paNNavijjati, parUvijjati, daMsijjaMti, NidaMsijjaMti Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka [ 283 ] uvadaMsirjati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNakaraNaparUvaNayA Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati dasijjati Nidasijati uvadaMsijjati / se taM aMtagaDadasAo / / 8 / / bhAvArtha - prazna -aMtakRtadazA zuM che? temAM zenuM varNana che? uttara - aMtakatadazA sUtramAM karmono aMta karanAra mahApuruSonAM nagara, udyAna, caitya, vanakhaMDa, rAjA, mAtA-pitA, samavasaraNa, dharmAcArya, dharmakathA, A loka ane paralokanI Rddhi vizeSa, bhoga parityAga pravrajyA, zruta parigraha, tapa, upadhAna, aneka prakAranI pratimAo, kSamA, Arjava, mArdava, satya, zauca, sattara prakArano saMyama, uttama brahmacarya, akiMcanya, tapa, tyAganuM tathA samitio ane guptionuM varNana che. temaja apramAdayoga, svAdhyAya ane dhyAnayoga, e baMne uttama mukti sAdhanonuM svarUpa, uttama saMyamane prApta karIne parISahone sahana karanArane cAra prakAranAM ghAtikarmono kSaya thavA para je rIte kevalajJAnano lAbha thayo, jeTalI zramaNa paryAya ane kevalI paryAyanuM pAlana karyuM, je munioe jyAM pAdapopagamana karyo, je jyAM jeTalA bhaktonuM chedana karIne aMtakRta munivara ajJAna aMdhakArarUpa rajathI vipramukta thaIne anuttara mokSa-sukhane prApta thayA, te darekanuM ane tenA jevA bIjA paNa anya aneka arthonuM A aMgamAM vistArathI prarUpaNa karyuM che. aMtakatadazAmAM parira vAcanAo, saMkhyAta anuyoga dvAra, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta veDha, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niryuktio ane saMkhyAta saMgrahaNIo che. aMga sUtromAM A aMtakRtadazA AThamuM aMga che. temAM eka zrutaskaMdha che, daza adhyayana che, sAta varga che, daza uddezanakAla che, daza samudezana kAla che, pada gaNanAnI apekSAe sakhyAta hajAra pada . saMkhyAta akSara che, anaMta gama che, anaMta paryAya che. temAM parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo,azAzvata-azAzvata bhAvone sUtrarUpe nibaddha-grathita, nikAcita eTale hetu-udAharaNAdi dvArA nirNita, jina prajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA kahyA che, daSTAMto dvArA siddha karyA che, upamAdi dvArA darzita che, praznotara, takadi dvArA nidarzita che ane nigamanA upanayAdi dvArA upadarzita che. A aMganuM adhyayana karI adhyetA temAM tadrupa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa-mULagaNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe, vizeSarUpe, daSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita karavAmAM AvI che. A AThamA aMtakatadazA aMgasUtrano paricaya che. vivecana : A sUtranA nAma pramANe aMtakRtadazAno abhiprAya e che ke je sAdhu sAdhvIjIoe saMyama, sAdhanA ane tapa ArAdhanA karIne jIvananI aMtima kSaNamAM karmano saMpUrNa kSaya karIne kevaLajJAna prApta thatAM ja nirvANapada prApta karI lIdhuM, teonA jIvananuM varNana A aMgamAM che. te aMtakatu kevaLI paNa kahevAya che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 zrI samavAyAMga sUtra prastuta sUtramAM ATha varga che. prathama ane aMtima vargamAM dasa dasa adhyayana che. e daSTie aMtakRtanI sAthe dazA zabdano prayoga che. A aMganA varga tathA adhyayana nIce pramANe che [ 1 2 3 4 5 | 7 | 8 | du / adhyayana | 10 | 8 | 13 | 10 | 10 | 16 |13|10 | 80 A sUtramAM bhagavAna ariSTanemi ane bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsana kALamAM thayelA aMtakRtu kevaLIonuM varNana che. pAMcamA varga sudhI bhagavAna ariSTaneminA zAsanamAM thayelA yAdava vaMzIya rAjakumAro ane zrIkRSNanI paTarANIonuM varNana che. chaThThA vargathI laIne AThamA varga sudhI bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM thayelA zeTha, rAjakumAra ane rAjA zreNikanI mahArANIonuM varNana che. A sUtramAM varNita nevuM AtmAo dIkSita thaIne ghora tapazcaryA ane akhaMDa cAritranI ArAdhanA karatAM karatAM mAsika ke addhamAsika saMthAro karIne, karmo para vijaya prApta karIne, aMtima zvAsocchavAsamAM kevaLajJAna prApta jarIne, bhokSamAM gayA. anuttaropapAtika dazA :10 se kiM taM aNuttarovavAiyadasAo ? aNuttarovavAiyadasAsu NaM aNuttarovavAiyANaM NagarAI ujjANAI ceiyAI vaNakhaMDA rAyANo ammApiyaro samosaraNAI dhammAyariyA dhammakahAo ihaloiya-paraloiya-iDDivisesA bhogapariccAyA pavvajjAo suyapariggahA tavovahANAiM pariyAgo paDimAo saMlehaNAo bhattapANapaccakkhANAI pAovagamaNAI aNuttarovavAo sukulapaccAyAI, puNo bohilAbho aMtakiriyAo ya Aghavijjati paNNavijaMti parUvijaMti daMsirjati Nidasijjati uvadaMsijati / aNuttarovavAiyadasAsu NaM titthakarasamosaraNAI paramamaMgala jagahiyANi jiNAtisesA ya bahuvisesA jiNasIsANaM ceva samaNagaNa pavara gaMdhahatthINaM thirajasANaM parIsahaseNNa riubala pamaddaNANaM, tava ditta caritta NANa sammattasAra viviha ppagAra vitthara pasatthaguNasaMjuyANaM, aNagAramaharisINaM aNagAra-guNANa vaNNao, uttamavaratava visiTThaNANajogajuttANaM, jaha ya jagahiyaM bhagavao jArisA iDDivisesA devAsura mANusANaM parisANaM pAubbhAvA ya jiNasamIvaM, jaha ya uvAsaMti jiNavaraM, jaha ya parikahati dhammaM logaguru amara Nara sura gaNANaM soUNa ya tassa bhAsiyaM avasesakammavisayavirattA NarA jahA abbhuTTeti dhammamurAlaM saMjamaM tavaM cAvi bahuvihappagAraM jaha bahUNi vAsANi aNucarittA ArAhiya NANa dasaNa caritta Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dvAdazAMga gaNipiTaka | 285 jogA jiNavayaNamaNugayamahiyaM bhAsiyA jiNavarANa hiyayeNamaNuNNettA je ya jahiM jattiyANi bhattANi cheyaittA labhrUNa ya samAhimuttamajjhANa jogajuttA uvavaNNA muNivarottamA jaha aNuttaresu pArvati jaha aNuttaraM tattha visayasokkhaM / tao ya cuA kameNa kAhiMti saMjayA jahA ya aMtakiriya, ee aNNe ya evamAiyatthA vitthareNa / aNuttarovavAiyadasAsu NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo sNghnniio| se NaM aMgaTThayAe Navame aMge, ege suyakkhaMdhe, dasa ajjhayaNA, tiNNi vaggA, dasa uddesaNakAlA, dasa samuddesaNakAlA, saMkhejjAiM, payasayasahassAI payaggeNaM paNNattAi / saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati daMsijjati NidaMsijati uvadaMsijjati / se evaM AyA, evaM NAyA evaM viNNAyA, evaM caraNakaraNaparUvaNayA Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati daMsijjati NidaMsijati uvadaMsirjati / se taM aNuttarovavAiyadasAo / / 9 / / bhAvArtha :- - anuttropaati|| zuMcha ? temA zernu pani cha ? uttara - anuttaropapAtikadazAsUtramAM anuttara vimAnomAM utpanna thanArA mahA aNagAronAM nagara, dhAna, caitya, vana, 20%ii, bhAtA-pitA, samavasara, ghayArya, dharmasthAmao, sAmoDa saMbaMdhI, paraloka saMbaMdhI viziSTa Rddhi, bhoga parityAga, pravrajayA, zrutanuM parigrahaNa, tapa-upadhAna, paryAya, pratimA, saMlekhanA, bhakta pratyAkhyAna, pAdapopagamana, anuttara vimAnomAM utpAda, punaH sukuLamAM janma, punaH bodhilAbha ane aMta kriyAonuM varNana, vistArathI, hetu ane daSTAMtathI prarUpita che, sAmAnya rUpathI darzita, vizeSa rUpathI nidarzita ane upanaya - nigama dvArA upadarzita karavAmAM AvyuM che. anuttaropapAtika dazAmAM parama maMgalakArI, jagata hitakArI, tIrthakaronAM samavasaraNa ane aneka prakAranA jinezvaranA atizayonuM varNana che tathA jinaziSya evA zramaNonA samUhamAM je pravaragaMdha hastI samAna zreSTha che, sthira yazavALA che, parISaharUpI zatrusenA mardana karanArA che, tapathI dIpta che, je cAritra, jJAna, samyakatvarUpa sAravALA, aneka prakAranA vizALa prazasta guNothI saMyukta che, evA aNagAra maharSionA aNagAra guNonuM anuttaropapAtikasUtramAM varNana che. atIva zreSTha tapa vizeSathI ane viziSTa Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 286 | zrI samavAyAMga sUtra jJAnayogathI je yukta che. deva, asura, manuSyonI sabhAmAM, jagahitakArI bhagavAna tIrthaMkaranI jevA te Rddhi vizeSa pragaTa thAya che, je rIte jinavaranI samIpe jaIne loka guru evA jinezvara bhagavAna amara, manuSyo, suragaNane je dharmopadeza Ape che, te upadiSTa (bhASita) dharmopadezane sAMbhaLIne, jeo potAnA samasta kAma bhogothI ane IndriyonA viSayothI virakta thaIne udAra dharmano ane vividha prakArathI saMyama ane tapano svIkAra kare che tathA je rIte ghaNAM varSo sudhI tenuM AcaraNa karIne, jJAna, darzana, cAritra yoganI ArAdhanA karIne, jinavacana anukULa ArAdhita dharmano bIjA bhavya jIvone upadeza ApI ane potAnA ziSyone adhyayana karAvIne tathA jinezvaronI hRdayathI ArAdhanA karIne te uttama munivaro jyAM paNa jeTalA bhaktonAM anazana dvArA chedana karIne, samAdhine prApta karIne ane uttama dhyAna yogathI yukta thayA, je rIte anuttara vimAnomAM utpanna thAya che ane tyAM jevAM anupama viSaya sukhone bhogave che, te darekanuM anuttaropapAtikadazAmAM varNana che. tyAra pachI tyAMthI nIkaLIne te je prakAre saMyama dharma dhAraNa karIne aMtakriyA karaze ane mokSane prApta karaze, te darekanuM tathA te rItanA anya arthonuM vistArathI A aMgamAM varNana che. anuttaropapAtikadazA sUtramAM parira vAcanAo, saMkhyAta anuyoga dvAra, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta veDha, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niryuktio ane saMkhyAta saMgrahaNIo che. aMga sUtromAM A anuttaropapAtikadazA navamuM aMgasUtra che, temAM eka zrutaskaMdha che, daza adhyayana che, traNa varga che, daza uddezana kAla che, daza samuddezana kAla che tathA pada gaNanAnI apekSAe saMkhyAta lAkha pada che. temAM saMkhyAta akSara che, anaMta gama che, anaMta paryAya che, temAM parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo zAzvata-azAzvata bhAvo sUtra rUpe nibaddha-grathita, nikAcita eTale hetu-udAharaNAdi dvArA nirNita, jina prajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA kahyA che, daSTAMto dvArA siddha karyA che, upamAdi dvArA darzita che, praznotara, takadi dvArA nidarzita che ane nigamanA upanayAdi dvArA upadarzita che. A aMganuM adhyayana karI adhyetA temAM tadrupa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa-mULaguNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe, vizeSarUpe, daSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita karavAmAM AvI che. A navamA aMga anuttaropapAtikadazAsUtrano paricaya che. vivecana : prastuta sUtramAM anuttaropapAtika aMgasUtrano saMkSipta paricaya che. anuttarano artha che- sarvottama arthAtu anupama. vaimAnika devonA sarva zreSTha pAMca vimAno anuttara vimAna kahevAya che. temanA nAma vijaya, vijayaMta, jayaMta, aparAjita ane savArthasiddha vimAna che. te vimAnomAM utpanna thanArA devone anuttaropapAtika deva kahevAya che. A sUtramAM traNa varga che. pahelA vargamAM dasa, bIjAmAM tera ane trIjAmAM paNa tera adhyayana che, prathama ane aMtima vargamAM dasa-dasa adhyayana hovAthI, A sutra anuttaropapAtikadazA kahevAya che. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka | 287 A aMgamAM tetrIsa mahAna AtmAonuM varNana che. potAnI tapa sAdhanAthI samAdhipUrvaka kALadharma pAmI anuttara vimAnamAM jeoe devatAo rUpe janma lIdho che teo tyAMnI sthiti pUrNa karIne eka ja manuSya janma dhAraNa karIne mokSa prApta karaze. te tetrIsa AtmAomAMthI trevIsa to rAjA zreNikanI celaNA, naMdA ane dhAriNI rANIonA Atmaja hatA ane zeSa dasamAM eka dhannA muninuM varNana che. dhannA muninI kaThora tapasyA ane tenAM kAraNathI thayelI tenA aMgonI kSINatAnuM bahu mArmika ane vistRta varNana che. sAdhakanA Atma vikAsa mATe aneka preraNAtmaka kriyAono nirdeza sUtramAM karyo che, yathA- zrutaparigraha, tapazcaryA, pratibhAvahana, upasarga sahana, saMlekhanA AdinuM varNana che. ukta dareka anuSThAno AtmakalyANanA amogha sAdhana che. tene apanAvavAthI muni jIvana vizeSa saphaLa thaI jAya che. siddhatvane prApta karAvanArA A sUtramAM varNita mahApuruSonA udAharaNo pratyeka sAdhakane pathadarzana karAve che. uvasagga :- sAsutramA variti / agarane 64sanathI mAvyo, chatathA adhyayanona parivartana, saMpAdana thavAnuM zakya hovAne kAraNe kyAre koI anuttaropapAtika AtmAone upasarga thayo hoya evI saMbhAvanA che. prshnpyaa'r| sUtra :11 se kiM taM paNhAvAgaraNANi ? paNhAvAgaraNesu aThuttaraM pasiNasayaM aThuttaraM apasiNasayaM aThThattaraM pasiNApasiNasayaM vijjAisayA NAga suvaNNehiM saddhiM divvA saMvAyA Aghavijjati / paNhAvAgaraNadasAsu NaM sasamaya parasamaya paNNavaya patteyabuddha vivihattha bhAsA bhAsiyANaM atisayaguNa uvasama NANappagAra AyariyabhAsiyANaM vitthareNaM vIramahesIhiM vivihavittharabhAsiyANaM ca jagahiyANaM addAgaMguTTha bAhu asi maNi khoma AiccabhAsiyANaM vivihamahApasiNavijjA maNapasiNa vijjA devayapayoga pahANa guNappagAsiyANaM sabbhUyaduguNappabhAva Nara gaNa mai vimhayakarANaM atisayamaIyakAla samae dama sama titthakaruttamassa ThiikaraNakAraNANaM durahigama duravagAhassa savvasavvaNNusammayassa abuha jaNa vibohaNakarassa paccakkhaya paccayakaraNaM paNhANaM vivihaguNamahatthA jiNavarappaNIyA Aghavijjati / paNhAvAgaraNesu NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 288 ] zrI samavAyAMga sUtra saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejja veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo sNghnniio| se NaM aMgaTThayAe dasame aMge, ege suyakkhaMdhe, paNayAlIsaM uddesaNakAlA, paNayAlIsaM samuddesaNakAlA, saMkhejjANi payasayasahassANi payaggeNaM pnnnnttaaii| saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNatA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati daMsijjati NidaMsijjati uvadasijati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparUvaNayA Aghavijjati paNNavijaMti parUvijaMti dasijjati NidaMsijjati uvadaMsirjati / se taM paNhAvAgaraNAI / / 10 / / bhAvArtha - prazna - praznavyAkaraNa zuM che? temAM zenuM varNana che? uttara - praznavyAkaraNa aMgasUtramAM ekaso ATha prazno,ekaso ATha aprazno (javAbo)ane ekaso ATha praznAprazno, vidyAonA atizayo tathA nAgo, suvarNonI sAthenA divya saMvAdo kathita jJa che. praznavyAkaraNa dazAmAM svasamaya-parasamayanA prajJApaka pratyeka buddhonI vividha arthovALI bhASAo dvArA kathita vacanonA AkarSa auSadhi Adi atizayo, jJAnAdi guNo ane upazama bhAvanA pratipAdaka vividha prakAranA AcArya bhASitonuM, vistArathI kathita vIra maharSionAM jagata hitakArI aneka prakAranAM vistRta subhASitonuM Adarza(darpaNa), aMguSTha, bAhu, asi, maNi, kSauma(vastro ane sUrya AdinA AzrayathI apAyelA uttaronuM A aMgamAM varNana che. aneka mahAprazna vidyAo vacanathI ja prazna karavA para uttara Ape che, aneka vidyAo manathI ciMtita prazna pUchavA para uttara Ape che, aneka vidyAo aneka adhiSThAtA devatAonA vizeSa prayoga pradhAnatAthI aneka arthonA saMvAdaka guNone prakAzita kare che ane potAnA sabhUta (vAstavika) dviguNa prabhAvaka uttaro dvArA jana samudAyane vismita kare che. te vidhAonAM camatkAro ane satya vacanothI lokonAM hRdayomAM A daDha vizvAsa utpanna thAya che ke bhUtakALa mAM dama ane zamanA dhAraka, anya matonA zAstAothI viziSTa jina tIrthakara thayA che ane teo yathArthavAdI hatA, anyathA A prakAranI satya vidyA, maMtra saMbhavita na hoya, A rIte saMzayazIla manuSyonAM sthirIkaraNanA kAraNabhUta durabhigama (gaMbhIra) ane duravagAha (kaThinatAthI avagAhana karavA yogya) dareka sarvajJo dvArA sanmata, ajJajanone prabodha karanAra, pratyakSa pratItikAraka praznonA vividha guNa ane mahAna arthAvALA jinavara praNIta uttaro A aMgamAM kathita che. praznavyAkaraNa sUtramAM paritta vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka 289 veDha, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niryuktio ane saMkhyAta saMgrahaNIo che. aMga sUtromAM A prazravyAkaraNa dazamuM aMgasUtra che, temAM eka zrutaskaMdha che, pistAlIsa uddezana kAla che, pistAlIsa samuddezana kAla che. pada gaNanAnI apekSAe saMkhyAta lAkha pada che. temAM saMkhyAta akSara che, anaMta gama che, anaMta paryAya che. A dazamA praznavyAkaraNa aMgasUtrano paricaya che. temAM parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo, zAzvata-azAzvata bhAvo, sUtra rUpe nibaddha-grathita, nikAcita eTale heta-udAharaNAdi dvArA nirNita, jina prajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA kahyA che, daSTAMto dvArA siddha karyA che, upamAdi dvArA darzita che, praznotara takadi dvArA nidarzita che ane nigamana upanayAdi dvArA upadarzita che. A aMganuM adhyayana karI adhyetA temAM tadrupa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa--mULaguNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe,vizeSarUpe, daSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita karavAmAM AvyuM che. vivecana : praznavyAkaraNa sUtramAM praznottararUpe padArthonuM varNana che. prAyaH sUtronA nAma pramANe ja teno viSaya hoya che. A sUtranuM nAma paNa prazna ane vyAkaraNa eTale uttara, e banne zabdone saMyukta karyA che. sigAruM - vidhipUrvaka jApa karavAthI koI pUche to zubhAzubha uttara batAve che. sigAruM - vidyA ane maMtrathI siddha karIne pachI pUchyA vagara paNa zubhAzubha uttara Ape siTVsiTI6:- je siddha karI lIdhA pachI pUchavAthI athavA pUchyA vagara paNa zubhAzubha phaLa batAve. aMguSTha prazna, bAhuprazna tema ja Adarzaprazna ItyAdi vaDe praznottara prApta karavAnI vidhi spaSTa karI che arthAt aMgUThAne sAme rAkhIne ke bhujAne sAme rAkhIne ke bhujAne athavA arIsAne sAme rAkhI A praznottaranI kriyA karavAmAM Ave che athavA aMgUThA vageremAM devano praveza thavAthI uttara Ape che. naMdI sUtramAM paNa praznavyAkaraNa sUtrano paricaya A ja rIte Apyo che paraMtu vartamAnamAMvidhAyukta adhyayano upalabdha nathI. phakta pAMca Azrava ane pAMca saMvararU5 dasa ja adhyayana che. vartamAnakALanAM praznavyAkaraNasUtramAM be zrutaskaMdha che. pahelA zrutaskaMdhamAM kramazaH hiMsA, asatya, caurya(corI), abrahmacarya ane parigrahanuM vistRta varNana che. bIjA zrutaskaMdhamAM ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha viSe suMdara varNana che. tenI ArAdhanA karavAthI aneka prakAranI labdhio prApta thAya evo temAM ullekha che. te sivAya A sUtramAM tattvonuM nirUpaNa karanArI cAra dharmakathAonuM paNa vistRta varNana che. A kathAonuM svarUpa kramazaH nIce pramANe che - (1) AkSepaNIkathA -je vividha prakAranI ekAMta daSTionI nirAkaraNapUrvaka zuddhi karIne cha dravya ane Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 | zrI samavAyAMga sUtra nava padArthonI prarUpaNA kare, tene AkSepaNIkathA kahevAya che. (2) vikSepaNIkathA - jemAM prathama para-samaya dvArA sva-samayamAM doSa dekhADIne pachI para-samayanI AdhArabhUta aneka prakAranI ekAMta daSTionuM zodhana karIne sva-samayanI sthApanA karavAmAM Ave temaja cha dravya ane nava padArthonuM nirUpaNa karavAmAM Ave tene vikSepaNIkathA kahevAya che. (3) saveganIkathA - jemAM puNyanA phaLanuM varNana batAvavAmAM Ave che, jema ke- tIrthakara, gaNadhara, RSi, cakravartI, baLadeva, vAsudeva, vidhAdhara ane devonI Rddhi, e puNyanuM phaLa che. naraka, tiryaMca AdimAM janma maraNa ane vyAdhi, vedanA, daridratA e pApanuM phaLa che. e rIte vistArathI dharmanA phaLanuM varNana karI vairAgyane utpanna karanArI saMveganIkathA kahevAya che. (4) nirvedanI kathA:- uparokta varNananA AdhAre saMsArathI udAsInatA ane tyAganI utkaTa bhAvanAne pragaTa karanArI nirvedanI kathA kahevAya che. ukta cAre ya kathAonuM pratipAdana karatAM ema paNa kahyuM che ke je jinazAsanamAM anurakta hoya, puNyapApane samajanAra hoya, sva samayanA rahasyane jANanAra hoya, tapa ane zIlaguNathI yukta hoya temaja bhogathI virakta hoya tene ja vikSepaNIkathA kahevI joIe. kema ke vaktA dvArA para-samayanuM pratipAdana karanArI kathAne sAMbhaLIne sva-samayane nahi samajanArA zrotAnuM citta vyAkuLa banIne mithyAtvano svIkAra karI zake che. mATe sva-samayane avazya samajavo joIe. A rIte praznavyAkaraNamAM vividha vastuo batAvI che. vipAka sUtra :12 se kiM taM vivAgasuyaM ? vivAgasue NaM sukkaDa-dukkaDANaM kammANaM phalavivAge Aghavijjati / se samAsao duvihe paNNatte, taM jahA-duhavivAge ceva, suhavivAge ceva / tattha NaM dasa duhavivAgANi, dasa suhavivAgANi / se kiM taM duhavivAgANi ? duhavivAgesu NaM duhavivAgANaM NagarAI ujjANAI ceiyAI vaNakhaDA rAyANo ammApiyaro samosaraNAi dhammAyariyA dhammakahAo NagaragamaNAI saMsArapabaMdhe duhaparaMparAo ya Aghavijjati / se ttaM duhvivaagaanni| ___ se kiM taM suhavivAgANi ? suhavivAgesu suhavivAgANaM NagarAI ujjANAI ceiyAI vaNakhaMDA rAyANo ammA-piyaro samosaraNAI dhammAyariyA dhammakahAo ihaloiya-paraloiya-iDDivisesA bhogapariccAyA pavvajjAo suyapariggahA tavovahANAiM pariyAgA paDimAo saMlehaNAo bhattapaccakkhANAI pAovagamaNAI devalogagamaNAI sukulapaccAyAI puNabbohilAhA Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka. 281 aMtakiriyAo ya aaghvijNti| bhAvArtha :-prazra - vighA sUtra zuMcha ? mAM zernu pani cha ? uttara - vighA sUtramA suta (puSya) mane duSkRta (pA5) nAM3-vipArnu thana che. te vipAka saMkSepathI be prakAre che, duHkha vipAka ane sukha vipAkasUtra. duHkhavipAkasUtramAM daza adhyayana che, ane sukhavipAkasUtramAM paNa daza adhyayana che. prala-huvidhA zu cha ? temA zernu varNana cha ? uttara - duHkha vipAkasUtra mAM duSkatonAM duHkharUpa phaLone bhogavanAranAM nagara, udyAna, caitya, vanaDa, 2%, mAtA, pitA, samaksa25, dhAyArya, dharmathAo, gautama svAmI bhikSA mATe nagamana, pApanA phaLathI saMsAra prabaMdhamAM paDIne duHkha paraMparAone bhogavanArAonuM varNana che, A duHkha vipAka che. prazra - supa vipAsUtra zuMcha ? mAM zernu pani cha ? uttara - sukha vipAkasUtramAM sukRtanAM sukharUpa phaLone bhogavanAranAM nagara, udyAna, caitya, vanakhaMDa, rAjA, mAtA, pitA, samavasaraNa, dharmAcArya, dharmakathAo, A loka paraloka saMbaMdhI RddhivizeSa, bhoga parityAga, prayA, zruta pariyaDa, ta5-64dhAna, dIkSA paryAya, pratibhAo, saMjanAso. bhaktapratyAkhyAna, pAdapopagamana, devalokagamana, sukulapratyAgamana, punaHbodhilAbha ane tenI aMtakriyAonuM varNana che. 13 duhavivAgesu NaM pANAivAya aliyavayaNa corikkaraNa paradAramehuNa sasaMgayAe mahativvakasAya iMdiyappamAya pAvappaoya asuhajjhavasANa saMciyANaM kammANaM pAvagANaM pAvANubhAgaphalavivAgA Nirayagati tirikkhajoNi bahuvihavasaNasaya paraMparApabaddhANaM maNuyatte vi AgayANaM jahA pAvakammaseseNa pAvagA hoti phala vivAgA / vaha vasaNaviNAsa NAsakaNNodvaMguTTha karacaraNa NahaccheyaNa jibbhaccheyaNa ajaNakaDaggidAhaNa gayacalaNamalaNaphAlaNaullaMbaNa sUlalayAlauDalaTThibhaMjaNa tausIsaga tattatella kalakala ahisiMcaNa kuMbhipAgakaMpaNa thirabaMdhaNa veha vajjha kattaNa patibhayakara karapalIvaNAdi dAruNANi dukkhANi aNovamANi bahuviviha paraMparANubaddhA Na muccaMti pAvakammavallIe / aveyaittA hu Natthi mokkho, taveNa dhii-dhaNiyabaddhakaccheNa sohaNaM tassa vAvi hujjA / bhAvArtha :- duHkha vipAkasUtramAM prANAtipAta, asatya vacana, cauryakaraNa, padArA maithuna, sasaMgatA Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ] zrI samavAyAMga sUtra (parigraha saMcaya), mahAtIvra kaSAya, Indriya viSaya sevana, pramAda, pApa prayoga ane azubha adhyavasAyo (pariNAmo)thI saMcita pApakarmonuM tathA te pAparUpa anubhAga, phaLa-vipAkonuM varNana che. azubha ke duHkhavipAkathI narakagati, tiryaMcayonimAM vividha prakAranAM seMkaDo saMkaTonI paraMparAmAM rahIne phaLa bhogavavAM paDe che. tyAMthI nIkaLIne manuSya bhavamAM AvIne paNa jIvonAM je pApakarmo zeSa rahyAM che tenAthI aneka pAparUpa azubha phaLa vipAka bhogavavAM paDe che, jema ke vadha, vRSaNa vinAza (napuMsaka banAvI devA) nAka kApI nAkhavuM, kAna kApavA, hoTha bhedavA, aMgUTho chedavo, hAtha kApavo, paga kApavA, nakha kApavA, jIbha kApavI, AMkho bALavI, (garama lokhaMDano saLiyo AMkhamAM bhoMkIne AMkho phoDavI), kaTa agnidAha (vAMsanI caDhAI zarIra upara cAre tarapha vIMTALIne pachI bALavuM), hAthIonA paganI nIce kacaDAvavA, pharasI vagerethI zarIrane phADavuM, dorIthI bAMdhIne vRkSo upara laTakAvavuM, trizUla-latA, mUThavALI lAkaDI ane daMDAthI zarIrane bhAMgI nAkhavuM, tapAvelA kaDakaDatA sIsA temaja telathI zarIrane sIMcavuM, lokhaMDanI bhaThThImAM pakAvavuM, ziyALAmAM hADa dhrUjI jAya tevuM ati ThaMDu pANI nAkhavuM, kASTa AdimAM paga phasAvIne (heDamAM) majabUta bAMdhI devA, bhAlA Adi zastrothI chedana bhedana karavuM, zarIranI cAmaDI utAravI, ati bhayakAraka paddhatithI hAtha bALavA (kapaDuM vIMTI tenA para tela nAkhI banne hAthone agni lagAvavI) Adi ati bhayaMkara - dAruNa, anupama duHkha bhogavavAM paDe che. aneka bhava paraMparAmAM bAMdhelAM pApakarmarUpI vallInAM duHkhathI te mukta thatA nathI. kema ke karmonAM phaLane bhogavyAM vinA chUTakAro maLato nathI, hA, citta samAdhirUpa dhairyapUrvaka jemaNe potAnI kammara kasI lIdhI che, tenA tapa dvArA pApa karmonuM paNa zodhana thaI jAya che. 14 etto ya suhavivAgesu NaM sIla saMjama Niyama guNa tavovahANesu sAhusu suvihiesu aNukaMpAsayappaoga tikAlamaivisuddha bhatta pANAiM payayamaNasA hiya suha NIsesa tivvapariNAma NicchiyamaI payacchiUNaM paogasuddhAiM jaha ya Nivvattiti u bohilAbhaM jaha ya parittIkareMti Nara Naraya tiriya suragamaNa viula pariyaTTa arai bhaya visAyasoga micchatta selasaMkaDaM, aNNANa tamaMdhakAra cikkhilla suduttAraM, jaramaraNa joNisaMkhubhiya cakkavAlaM solasakasAya sAvaya-payaMDacaMDa aNAiyaM aNavadaggaM saMsArasAgaramiNaM jaha ya NibaMdhati AugaM suragaNesu, jaha ya aNubhavaMti suragaNavimANasokkhANi annovmaanni| tao ya kAlaMtare cuANaM iheva NaralogamAgayANaM Au vapu vaNNa rUva jAi kula jamma Arogga buddhi-mehAvisesA, mitta jaNa sayaNa dhaNa-dhaNNa-vibhava samiddhisAra samudayavisesA bahuviha kAmabhogubbhavANa sokkhANa suhavivAgottamesu aNuvaraya paraMparANubaddhA / asubhANaM subhANaM ceva kammANaM bhAsiA bahuvihA vivAgA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka 293 vivAgasuyammi bhagavayA jiNavareNa saMvegakAraNatthA, aNNevi ya evamAiyA bahuvihA vitthareNaM atthaparUvaNayA AghavijjaMti / bhAvArtha :- sukhavipAkasUtramAM jeo zIla-brahmacarya athavA samAdhi, saMyama, niyama-abhigraha vizeSa, guNa (mUlaguNa ane uttara guNa), aMtaraMga-bahiraMga tapa anuSThAnamAM saMlagna, je potAnA AcAranuM sArI rIte pAlana kare che, tevA sAdhujanomAM aneka jAtanI anukaMpAno prayoga kare che, temanA pratye traNe ya kALamAM vizuddha buddhi rAkhe che, arthAt yatijanone AhAra dAna ApIza, Avo vicAra karIne je harSano anubhava kare che, ApavAnA samaye ane ApyA pachI paNa je harSanI anubhUti kare che, teone ati sAvadhAnI pUrvaka manathI hitakAraka, sukhakAraka, niHzreyasakAraka, atizubha pariNAmothI prayoga zuddha (udgamAdi doSothI rahita) bhaktapAna Ape che, te manuSya je prakAranuM puNya karma upArjana kare che, bodhilAbhane prApta thAya che tenuM kathana che. nara, nArakI, tiryaMca temaja devagatigamana saMbaMdhI aneka parAvartano, paribhramaNothI yukta, arati, bhaya, vismaya, zoka ane mithyAtvarUpa zaila (parvata)thI saMkIrNa, gahana ajJAna aMdhakArarUpa kIcaDathI paripUrNa hovAthI dustara, jarA, maraNa yonirUpa magaramacchothI kSobhita, cakravAla, anaMtAnubaMdhI Adi soLa kaSAyarUpa zvApado (khUMkhAra, hiMsaka-prANIo)thI ati pracaMDa bhayaMkara evA anAdi, anaMta A saMsAra sAgarane je paritta kare che, sImita kare che tenuM varNana che. je rIte devalokamAM javA mATe te devAyuno baMdha kare che tathA je rIte suragaNonA vimAnotpanna anupama sukhono anubhava kare che, tyAra pachI kAlAMtaramAM tyAMthI nIkaLIne A manuSya lokamAM AvIne dIrgha AyuSya, paripUrNa zarIra, uttama rUpa, jAti kuLamAM janma laIne Arogya, buddhi, medhA vizeSathI saMpanna hoya che. mitrajana, svajana, dhana, dhAnya ane vaibhavathI samRddha, temaja sArabhUta sukha saMpadAne prApta kare che tathA ghaNA prakAranA kAmabhogajanita sukhavipAkathI prApta uttama sukhonI avichinna paraMparAthI paripUrNa rahetAM sukhone bhogave che, evA puNyazALI jIvonuM sukhavipAkasUtramAM varNana che. A rIte azubha ane . zubha karmonA aneka prakAranAM vipAka (phaLa) A vipAka sUtramAM bhagavAna jinendra deve saMsArIjanone saMvega utpanna karavAne mATe kahyAM che. te ja rIte bIjI paNa ghaNA prakAranI artha prarUpaNA vistArathI A aMgamAM kahevAyelI che. 15 vivAgasuyassa NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA, saMkhejjAo paDivattIo, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo saMkhejjAo saMgahaNIo / seNaM aMgaTTayAe ekkArasame aMge, vIsaM ajjhayaNA, vIsaM uddesaNakAlA, vIsaM samuddesaNakAlA, saMkhejjAiM payasayasahassAiM payaggeNaM paNNattAiM / saMkhejjA, Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ] zrI samavAyAMga sUtra akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsayA kaDA, NibaddhA, NikAiyA, jiNapaNNattA bhAvA Aghavijjati, paNNavijjati parUvijaMti daMsirjati Nidasijati uvadaMsirjati / se evaM AyA, evaM NAyA, evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaparUvaNayA Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati daMsirjati NidaMsirjati uvadaMsijjati / se ttaM vivAyasue / / 11 / / bhAvArtha :-vipAka sUtramAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyogadvAra, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta veDha, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niryuktio ane saMkhyAta saMgrahaNIo che. aMgasUtromAM A vipAkasUtra agiyAramuM aMga sUtra che. temAM vIsa adhyayana che, vIsa uddezana kAla che, vIsa samudezanakAla che, pada gaNanAnI apekSAe saMkhyAta lAkha pada che. saMkhyAta akSara che, anaMtagama che, anaMta paryAya che, temAM parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo, zAzvata-azAzvata bhAvo, sUtra rUpe nibaddha-grathita, nikAcita - eTale hetu-udAharaNAdi dvArA nirNita, jina prajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA kahyA che, dAMto dvArA siddha karyA che, upamAdi dvArA darzita che, praznotara, takadi dvArA nidarzita che ane nigamana upanayAdi dvArA upadarzita che. A aMganuM adhyayana karI adhyetA temAM tadrupa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa-mULaguNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe, vizeSarUpe, daSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita karavAmAM AvyuM che. A agiyAramAM aMga vipAka sUtrano paricaya che. vivecana : vipAka sUtramAM karmonA zubha ane azubha phaLonuM varNana udAharaNa ApIne karyuM che. A sUtramAM be zrutaskaMdha che. duHkhavipAka ane sukhavipAka. pahelA zrutaskaMdhamAM dasa adhyayana che. jemAM anyAya, anIti, mAMsa, IMDA Adi bhakSaNanAM pariNAma, parastrIgamana, vezyAgamana, lAMca ane corI Adi duSkarmonA kuphaLonA udAharaNa ApIne varNana che. sAthe ema paNa batAvyuM che ke jIva A badhA pAponA kAraNe naraka ane tiryaMca gatimAM jaIne vividha prakAranI bhayaMkara yAtanAo prApta kare che, janmamaraNa karatA rahe che, temaja duHkhanI paraMparA vadhAratA rahe che. ajJAnanA kAraNe jIva pApa karatI vakhate prasanna rahe che paraMtu tenA phaLo bhogavatI vakhate dInatApUrvaka rove che ane pazcAttApa kare che. vipAka sUtranA bIjA zrutaskaMdhanuM nAma sukhavipAka che. A aMganA dasa adhyayana che. emAM bhavya ane puNyazALI AtmAonuM varNana che. jeoe pUrvabhavamAM supAtra dAna daIne manuSyabhavanA AyuSyano baMdha karIne ane manuSyabhava prApta karIne atula vaibhava prApta karyo paraMtu manuSyabhavane teoe phakta sAMsArika sukhopabhoga karIne ja vyartha gumAvyo nathI. teoe apAra(puSkaLa) Rddhino tyAga karIne Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka. | 285 | saMyama grahaNa karI, tapa sAdhanA karatAM karatAM zarIrano tyAga karIne devalokamAMdevapaNuM prApta karyuM. bhaviSyamAM teo mahAvideha kSetramAM nirvANapada prApta karaze. A badhu supAtra dAnanuM mahAbhyache. A sUtramAM subAhukumAranI kathA vistArapUrvaka ApelI che. zeSa dareka adhyayanamAM saMkSipta varNana che. A kathAothI sahaja rIte pratIta thaI jAya che ke puNyAnubaMdhI puNyanuM phaLa kevuM kalyANakArI che. sukhavipAkamAM varNita dasa kumAronI kathAonA prabhAvathI bhavya zrotAo athavA adhyetAonA jIvanamAM paNa dhIre dhIre evA guNono AvirbhAva thaI zake che. jethI teo aMtamAM saMpUrNa karmano kSaya karIne nirvANa padanI prApti karI zake che. dRSTivAda sUtra :16 se kiM taM diTThivAe ? diTThivAe NaM savvabhAvaparUvaNayA Aghavijjati / se samAsao paMcavihe paNNatte, taM jahA-parikamma suttAI puvvagayaM aNuogo cUliyA / bhAvArtha :-5 - mA dRSTivAda aMgazu cha ? mAM zernu pani cha ? uttara - daSTivAda aMgamAM sarvabhAvonI prarUpaNA karelI che. te saMkSepathI pAMca prakAre che, jema ke - (1) 524 (2) sUtra (3) pUrvata (4) anuyo| (5) yUli. daSTivAdasUtramAM parikarma - 17 se kiM taM parikamme ? parikamme sattavihe paNNatte, taM jahA- siddhaseNiyA parikamme maNussaseNiyA parikamme puTThaseNiyA parikamme ogAhaNaseNiyA parikamme uvasaMpajjaseNiyA parikamme vippajahaseNiyA parikamme cuAcuaseNiyAparikamme / se kiM taM siddhaseNiyA parikamme ? siddhaseNiA parikamme coddasavihe paNNatte, taM jahA- mAuyApayANi egaTThiyapayANi aTThapayANi pADho AgAsapayANi keubhUyaM rAsibaddhaM egaguNaM duguNaM tiguNaM keubhUyapaDiggaho saMsArapaDiggaho NaMdAvattaM siddhAvattaM / se taM siddhaseNiyAparikamme / se kiM taM maNussa seNiyA parikamme ? maNussaseNiyA parikamme coddasavihe paNNatte, taM jahA- mAuyApayANi jAva NaMdAvattaM maNussAvattaM / se taM maNussaseNiyA parikamme / Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra avasesA parikammAiM puTThAiyAI ekkArasavihAiM paNNattAiM / icceyAiM satta parikammAiM sasamaiyAiM, satta AjIviyAI, cha caukkaNaiyAI, satta terAsiyAI / evAmeva sapuvvAvareNaM satta parikammAI tesIti bhavatItimakkhAyAiM / se taM parikammAI / 20 bhAvArtha :- prazna - parikarma zuM che ? uttara - parikarmanA sAta prakAra che, jema ke- (1) sidghazreNikA parikarma (2) manuSyazreNikA parikarma (3) pRSTha zreNikA parikarma (4) avagAhana zreNikA parikarma (5) upasaMpardha(grahaNa) zreNikA parikarma (6) viprajahaNa(tyAga) zreNikA parikarma ane (7) cyutAcyuta zreNikA parikarma. prazna - siddha zreNikA parikarma zuM che ? uttara - siddha zreNikA parikarmanA cauda prakAra che, jema ke- (1) mAtRkA pada (2) ekArthaka pada (3) arthapada (4) pATha (5) AkAza pada (6) ketubhUta (7) rAzibadgha (8) ekaguNa, (9) dviguNa (10) triguNa (11) ketubhUta pratigraha (12) saMsAra pratigraha (13) nandAvarta (14) siddhAvarta, A badhAM siddha zreNika parikarma che. prazna - manuSya zreNikA parikarma zuM che ? uttara - manuSya zreNikA parikarmanA cauda prakAra che, jema ke - mAtRkApada yAvat naMdAvarta ane manuSyAvarta A badhAM manuSya zreNikA parikarma che. pRSTha zreNikA parikarmathI laIne bAkInAM parikarmanA agiyAra prakAra che. sUtrokta sAta parikarma svasAmayika (jainamatAnusArI) che ane pachInA sAta AjIvika matAnusArI che. cha parikarma cAra nayavALAnA matAnusArI che ane sAta trirAzika matAnusArI che. te rIte sAte sAta parikarma pUrvApara bhedonI apekSAe tyAMsI(83) hoya che, A badhAM parikarma che. vivecana : bAramuM aMga dRSTivAdasUtra sarvathA viccheda thaI javAnA kAraNe tenA viSayamAM anumAna karI zakAya che ke prAraMbhika yogyatA mATenA A parikarmavibhAgamAM pahelA dhoraNanI jema mUlAkSara, ekArthakapada, padonA vividha artha, teno saMdhi viccheda vagere tathA gaNita zikSA mATe saravALA, bAdabAkI, guNAkAra, bhAgAkAra vagerenI vidhionuM varNana tathA bIjA paNa kaThina gaNita ane bhaMgavidhionuM prAraMbhika jJAna A parikarma vibhAgamAM hoya che athavA siddha saMbaMdhI varNana paNa hoI zake che. sUtramAM "cha paDa paDyArUM satta terAsiyArUM A pada che. teno bhAva e che ke AdinA cha Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka 297 parikarma cAra nayanI apekSAe che. emAM svasiddhAMtanuM varNana che ane sAtamA parikarmamAM trirAzikano ullekha che. ahIM agiyAra bhedamAMthI sAtanuM kathana che ane cAranuM kathana nathI tathA zeSa cAra mATe koI sUcana nathI tenuM kAraNa ajJAta che ane satta zabdathI sAta saMkhyAno artha karAya to pAchaLanA sAta bheda traNa nayonI apekSAe kahyA che evI kalpanA paNa karI zakAya che. tattva jJAnIgamya che. dRSTivAdasUtramAM sUtra : | 18 se kiM taM suttAI ? suttAiM aTThAsIti bhavatIti makkhAyAI, taM jahA - ujugaM pariNayApariNayaM bahubhaMgiyaM vijayacariyaM anaMtaraM paraMparaM samANaM saMjUha saMbhiNNaM AhaccAyaM sovatthiyaM ghaMTaM gaMdAvattaM bahulaM puTThApuDhaM viyAvattaM evaMbhUyaM duAvattaM vattamANappayaM samabhirUDhaM savvAobhaddaM paNNAsaM dupaDiggahaM / icceyAiM bAvIsaM suttAiM chiNNacheya NaiAI sasamaya- suttaparivADIe, icceyAI bAvIsaM suttAiM achiNNacheya NaiyAiM AjIviya suttaparivADIe, icceyAiM bAvIsaM suttAiM tikaNaiyAiM terAsiya suttaparivADIe, icceyAiM bAvIsaM suttAiM caukkaNaiyAiM sasamaya sutta- parivADIe / evAmeva supavvAvareNa aTThAsIti suttAiM bhavatItimakkhAyAiM / se ttaM suttAiM / bhAvArtha :- prazna - sUtro rUpa daSTivAdanuM svarUpa zuM che arthAta tenA prakAra keTalA ? uttara - A aMgamAM aThyAsIsUtra che, jema ke- (1) Rjuka (2) pariNatApariNata (3) bahugika (4) vijayacarita (5) anaMtara (6) paraMpara (7) samAna-sat (zyAma)(8) saMjUha-saMyUtha (9) saMbhinna (10) Ahaccaya (11) sauvastika ghaMTa (12) naMdAvarta (13) bahula (14) pRSThApRSTha (15) vyAvarta (16) evaMbhUta (17) dvayAvarta (18) vartamAnapada (19) samabhirUDha (20) sarvatobhadra (21) pachyAsa (paNAsa) (22) duSpratigraha (ddhi pratigRha). A bAvIsa sUtra, svasamaya sUtra paripATIthI chinnachedanayika che. A ja bAvIsa sUtro AjIvika sUtra paripATIthI achinnachedayika che. A ja bAvIsa sUtro airAzika sUtra paripATImAM trikanayika che ane A ja bAvIsa sUtra svasamaya sUtra paripATIthI catuSkanayika che. A rIte te dareka pUrvApara bheda maLIne aThayAsI sUtra hoya che, ema kahevAya che. A sUtra nAmano bIjo bheda che. vivecana : A sUtramAM aThThayAsI sUtronuM varNana che. tenI aMdara sarvadravya, sarvaparyAya, sarvanaya ane sarvabhaMga- vikalpa niyama Adi viSayonuM nirUpaNa che. vRttikAra ane cUrNikAra bannenA mate ukta sUtramAM bAvIsa sUtra chinnaccheda nayanA mata pramANe svasiddhAMtanuM pratipAdana karanArA che ane e ja sUtra acchinnaccheda nayanI daSTithI abaMdhaka, trirAzika Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 288 zrI samavAyAMga sUtra ane niyativAdanuM varNana kare che. | chinnaccheda naya kone kahevAya? yathA- koI pada athavA zloka bIjA padanI apekSA na kare ane pI0 ho 55 prathama pahanI apekSA na rANe, yathA- dhammo maMgalamukkiTuM / AnuM varNana acchinnaccheda nayanA mate A pramANe che, yathA- dharma sarvathI utkRSTa maMgala che. prazna thAyachatavAranodharmachaThe savASTacha? 6tta2- ahiMsA saMjamo tavo / sAzatajanne pada sApekSa siddha thaI jAya che. vRttikAre trirAzika mata AjIvika saMpradAyano batAvyo che. rohagupta dvArA pravartita saMpradAyano te nathI. gozAlaka Adi dravyArthika, paryAyArthika ane ubhayArthika A traNa nayone mAne che tethI tene trika nayika kahevAya che, je saMgraha, vyavahAra, RjusUtra ane zabdanaya, A cAra niyone mAne che tene catuSka nayika kahe che. trika nayikavALA dareka padArthonuM nirUpaNa satu-asatu ane ubhayAtmaka rUpathI kare che, paraMtu catuSkanayikavALA ukta cAra nayothI sarva padArthonuM nirUpaNa kare che. daSTivAdasUtramAM pUrva :19 se kiM taM puvvagayaM ? puvvagayaM cauddasavihaM paNNattaM, taM jahA-uppAyapuvvaM aggeNIyaM vIriyaM atthiNatthippavAyaM NANappavAyaM saccappavAyaM AyappavAyaM kammappavAyaM paccakkhANappavAyaM vijjANuppavAyaM avaMjhaM pANAu kiriyAvisAlaM logbiNdusaar| uppAyapuvassaNaMdasavatthUpaNNattA / cattAri cUliyAvatthUpaNNattA / aggeNiyassa NaM puvassa coddasa vatthU, bArasa cUliyAvatthU paNNattA / vIriyappavAyassa NaM puvvassa aTTha vatthU aTTha culiyAvatthU paNNattA / atthiNatthippavAyassa NaM puvvassa aTThArasa vatthUdasa cUliyAvatthUpaNNattA / NANappavAyassa NaM puvvassa bArasa vatthU paNNattA / saccappavAyassa NaM puvvassa do vatthU paNNattA / AyappavAyassa NaM puvvassa solasa vatthU paNNattA / kammappavAyassa NaM puvvassa tIsaMvatthU paNNattA / paccakkhANassa NaM puvvassa vIsaM vatthU paNNattA / vijjANuppavAyassa NaM puvvassa paNNarasa vatthU paNNattA / abajhassa NaM puvvassa bArasa vatthU paNNattA / pANAussa NaM puvvassa terasa vatthU paNNattA / kiriyAvisAlassa NaM puvvassa tIsaM vatthU paNNattA / logabindusArassa NaM puvvassa paNavIsaM vatthU paNNattA / dasa coddasa aTThaTThArase va, bArasa duve ya vatthUNi / Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka 299 solasa tIsA vIsA, paNNarasa aNuppavAyaMmi / / 1 / / bArasa ekkArasame, bArasame teraseva vatthUNi / tIsA puNa terasame caudasame paNNavIsAo / / 2 / / cattAri duvAlasa aTTha ceva, dasa ceva cUlavatthUNi / AillANa cauNhaM, sesANaM cUliyA Natthi / / 3 / / se taM puvvagayaM / bhAvArtha -prazna - pUrvagata zuM che? temAM zenuM varNana che? uttara - pUrvagatanA cauda prakAra che, jema ke- (1) utpAda pUrva (2)agraNIya(agrAyaNIya)pUrva (3) vIryapravAda pUrva (4) astinAstipravAda pUrva (5) jJAnapravAda pUrva (6) satyapravAda pUrva (7) AtmapravAda pUrva (8) karma pravAda pUrva (9) pratyAkhyAnapravAda pUrva (10) vidyAnupravAda pUrva (11) avaMdhya pUrva (12) prANAyu pUrva (13) kriyA vizAlapUrva (14) lokabindusAra pUrva (1) utpAda pUrvamAM daza vastu (adhikAra) che ane cAra cUlikA vastu che. (2) agrAyaNIya pUrvamAM cauda vastu ane bAra cUlikAvastu che.(3) vIryapravAda pUrvamAM ATha vastu ane ATha cUlikA vastu che. (4)astinAsti pravAda pUrvamAM aDhAra vastu ane daza cUlikA vastu che. (5) jJAna pravAda pUrvamAM bAra vastu che. (6)satyapravAda pUrvamAM be vastu che. (7) AtmapravAda pUrvamAM soLa vastu che. (8) karmapravAda pUrvamAM trIsa vastu che. (9) pratyAkhyAna pUrvamAM vIsa vastu che. (10) vidhAnapravAda pUrvamAM paMdara vastu che. (11) avaMdhya pUrvamAM bAra vastu che. (12) prANAyu pUrvamAM tera vastu che. (13) kriyAvizAla pUrvamAM trIsa vastu che. (14) lokabindusAramAM paccIsa vastu che. uparyukta vastuonI saMkhyA pratipAdaka saMgrahaNI gAthAo A pramANe che. saMgrahaNI gAthAo :- prathama pUrvamAM daza, bIjAmAM cauda, trIjAmAM ATha, cothAmAM aDhAra, pAMcamAmAM bAra, chaThThAmAM be, sAtamAmAM soLa, AThamAmAM trIsa, navamAmAM vIsa, dazamAmAM paMdara, agiyAramAmAM bAra, bAramAmAM tera, teramAmAM trIsa ane caudamAmAM paccIsa vastunAmaka mahAadhikAra che. AgaLanA cAra pUrvomAM kramathI cAra, bAra, ATha, daza cUlikA vastunAmano adhikAra che. zeSa daza pUrvomAM cUlikA nAmano adhikAra nathI. A pUrva nAmano trIjo bheda che. daSTivAdamAM anuyoga :20 se kiM taM aNuoge? aNuoge duvihe paNNatte, taM jahA- mUlapaDhamANuoge ya gaMDiyANuoge ya / se kiM taM mUlapaDhamANuoge? ettha NaM arahatANaM bhagavaMtANaM Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 300 / zrI samavAyAMga sUtra puvvabhavA devaloga gamaNANi AuM cavaNANi jammaNANi ya abhiseyA rAyavarasirIo sIyAo pavvajjAvo tavA ya bhattA kevalaNANuppAyA ya titthapavattaNANi ya saMghayaNaM saMThANaM uccattaM AuMvaNNavibhAgo sIsA gaNA gaNaharA ya ajjA pavattaNIo saMghassa cauvvihassa jaM vAvi parimANaM jiNa- maNapajjava ohiNANa-sammatta suyaNANiNo ya, vAI, aNuttaragaI ya jattiyA, jattiyA siddhA, pAovagaA ya je jahiM jattiyAI bhattAI cheyaittA aMtagaDA muNivaruttamA tamaraoghavippamukkA siddhipahamaNuttaraM ca pattA, ee aNNe ya evamAiyA bhAvA mUlapaDha mANuoge (kahiA) Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati dasijati NidaMsijjati uva daMsirjati / se ttaM muulpddhmaannuoge| ___ se kiM taM gaMDiyANuoge ? gaMDiyANuoge aNegavihe paNNatte / taM jahAkulagaragaDiyAo titthagaragaDiyAo gaNaharagaDiyAo cakkaharagaDiyAo dasAragaDiyAo baladevagaDiyAo vAsudevagaDiyAo harivaMsagaDiyAo bhaddabAhu gaDiyAo tavokammagaDiyAo cittataragaDiyAo ussappiNIgaDiyAo osappiNI gaDiyAo amara Nara tiriya NirayagaigamaNa viviha pariyaTTaNANuoge, evamAiyAo gaMDiyAo Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati dasijati Nidasijjati uvadaMsijjati / se ttaM gNddiyaannuoge| bhAvArtha :- prazra - anuyo| zuMcha ? mAM zenuM varNana cha ? uttara - anuyoganA be prakAra che, jema ke - mUla prathamAnuyoga ane caMDikAnuyoga. prazna - bhUva prathamAnuyogamA zuMcha ? uttara - mUla prathamAnuyogamAM arihaMta bhagavaMtonA pUrvabhava, devaloka gamana, devabhava saMbaMdhI Ayu, yavana, 4nma, 4nmAbhiSe, rAyavarazrI, zini, prayA, ta5, mata(mata pratyAbhyAna), zAnotpatti, tIrthapravartana, saMhanana, saMsthAna, zarI2nI yAs, Ayu, vimA, ziSya, 5, gaNadhara, AryA, pravartinI, caturvidha saMghanuM parimANa, kevaLI jina, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI, samya zrutajJAnI, vAdI, anuttara vimAnamAM utpanna thanArA sAdhunI saMkhyA, siddha thanArA jIvonI saMkhyA, pAdapopagamana, je jyAM jeTalA bhaktonuM chedana karIne uttama munivara annakRta thayA, tamoraja samUhathI vipramukta thayA, anuttara siddhi pathane prApta thayA te mahApuruSonA tathA A prakAranA anyabhAvonuM varNana mUla prathamAnuyogamAM saMkSepathI, vistArathI, hetu ane daSTAMtathI prarUpita che, sAmAnyarUpathI darzita ane vizeSa rUpathI nidarzita karavAmAM Ave che, upanaya ane nigamananA dvArA upadarzita karavAmAM AveluM che. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka 301 | A mUla prathamAnuyoga che. prazna - caMDikAnuyoga zuM che? temAM zenuM varNana che? uttara - gaMDikAnuyoganA aneka prakAra che, jema ke- kulakara gaMDikA, tIrthakara caMDikA, gaNadhara gaMDikA, cakravartI gaMDikA, dazAra gaMDikA, baladeva caMDikA, vAsudeva gaMDikA, harivaMza gaMDikA, bhadrabAhu gaMDikA, tapakarma caMDikA, citrAntara gaMDikA, utsarpiNI caMDikA, avasarpiNI caMDikA, deva, manuSya, tiryaMca ane naraka gatiomAM gamana tathA vividha yoniomAM parivartanAnuyoga ItyAdi caMDikAonuM kathana A gaMDikAnuyogamAM saMkSepathI, vistArathI, hetu ane daSTAMta prarUpita, sAmAnyarUpathI darzita, vizeSarUpathI nidarzita, upanaya ane nigama dvArA upadarzita karavAmAM Avela che. A maMDikAnuyoga che. A anuyoga nAmano cotho bheda che. daSTivAdamAM cUlikA :21 se kiM taM cUliyAo? jaNNaM AillANaM cauNhaM puvvANaM cUliyAo, sesAiM puvvAiM acUliyAI / se taM cUliyAo / bhAvArtha - prazna- cUlikA zuM che? uttara - AdinA cAra pUrvomAM cUlikA nAmano adhikAra che. zeSa daza pUrvomAM cUlikAo nathI. A cUlikA nAmano pAMcamo bheda che. vivecana : tiyA- cUlikA :- (1) koI paNa vastunA aMtamAM ke uparI zikharamAM rahenArI vastu cUlikA kahevAya che. (2) avaziSTa ane upayogI viSayane kahenArA prakaraNane cUlikA kahevAya che. (3) mULa viSayavibhAganA pariziSTa vibhAgane cUlikA kahevAya che. (4) viSayanA aMtamAM AvanArA viziSTa prakaraNane cUlikA kahevAya che. (5) pUrva vibhAgamAM anukta viSayane cUlikAmAM kahevAmAM Ave che, yathA-vivAre na parikamma-suttapuvvaaNuoge na bhaNiyaM taM cUlAsu bhaNiyaM ti / -cUrNi. cUlikA AdhunikakALamAM pracalita pariziSTa samAna hoya che. emAM ukta--anukta viSayono saMgraha che. AdinA cAra pUrvomAM cUlikAono ullekha che, zeSamAM nathI. cUlikAo te te pUrvonuM aMga che. cUlikAomAM kramazaH 4, 12, 8, 10 A rIte 34 vastuo che. jema merU parvata cUlikAthI zobhAyamAna che tema zruta paNa cUlikA prakaraNathI suzobhita che. mATe tenuM varNana aMte karyuM che. 22 diTThivAyassa NaM parittA vAyaNA, saMkhejjA aNuogadArA saMkhejjAo Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 302 | zrI samavAyAMga sUtra paDivattIo, saMkhejjA veDhA, saMkhejjA silogA, saMkhejjAo NijjuttIo, saMkhejjAo sNghnniio| bhAvArtha - daSTivAdasUtramAM parimita vAcanAo, saMkhyAta anuyoga dvAra, saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta veDha, saMkhyAta zloka, saMkhyAta niryuktio ane saMkhyAta saMgrahaNIo che. 23 se NaM aMgaTThayAe bArasame aMge, ege suyakkhaMdhe, cauddasa puvvAiM, saMkhejjA vatthU, saMkhejjA cUlavatthU, saMkhejjA pAhuDA, saMkhejjA pAhuDa-pAhuDA, saMkhejjAo pAhuDiyAo, saMkhejjAo pAhuDa-pAhuDiyAo, saMkhejjANi payasayasahassANi payaggeNaM paNNattAI / saMkhejjA akkharA, aNaMtA gamA, aNaMtA pajjavA, parittA tasA, aNaMtA thAvarA, sAsayA kaDA NibaddhA NikAiyA jiNapaNNattA bhAvA AghavijaMti paNNavijaMti parUvijjati daMsirjati NidaMsijjati udavaMsijati / se evaM AyA evaM NAyA evaM viNNAyA, evaM caraNa-karaNaruvaNayA Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati dasijati Nidesijjati uvadasijjati / se taM didivAeM / bhAvArtha - aMga sUtromAM A daSTivAda bAramuM aMgasUtra che. temAM eka zrutaskaMdha che, cauda pUrva che, saMkhyAta vastu che, saMkhyAta cUlikA vastu che, saMkhyAta prAbhRta che, saMkhyAta prAbhRta-prAbhRta che, saMkhyAta prAbhRtikAo che, saMkhyAta prAbhRta-prAbhRtikAo che,padagaNanAnI apekSAe saMkhyAta lAkha pada che, saMkhyAta akSara che, anaMta gama che, anaMta paryAya che. temAM parimita trasa jIvo ane anaMta sthAvara jIvo, zAzvata-azAzvata bhAvo, sUtra rUpe nibaddha-grathita, nikAcita - eTale hetu-udAharaNAdi dvArA nirNita, jina prajJapta bhAvo sAmAnya rUpe kahyA che, bheda prabheda dvArA kahyA che, daSTAMto dvArA siddha karyA che, upamAdi dvArA darzita che, praznotara, takadi dvArA nidarzita che ane nigamana upanayAdi dvArA upadarzita che. A aMganuM adhyayana karI adhyetA temAM tadrupa banI jAya che, tenA jJAtA, vijJAtA banI jAya che. A aMgamAM caraNa-mULaguNa, karaNa-uttaraguNanI prarUpaNA sAmAnya rUpe, vizeSarUpe, daSTAMta dvArA prarUpita darzita, nidarzita upadarzita karavAmAM AvyuM che. A bAramA daSTivAda aMgasUtrano paricaya che. vivecana : A daSTivAda aMgasUtramAM paNa anya aMganI jema parimita vAcanAo ane saMkhyAta anuyogadvAra che. paraMtu AmAM vastu prAbhRta, prAbhRtaprAbhRta ane prAbhUtikAo Adi vibhAga vizeSa che. pUrvomAM je moTA moTA adhikAra che tene vastu kahevAya che, tenAthI nAnA prakaraNane prAbhRta athavA prAbhRta-prAbhRta Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka. | 303 kahevAya ane tenAthI paNa nAnA prakaraNane prAbhRtikA kahevAya che. A aMgasutra dareka aMgasutrothI adhika vizALa che. topaNa tenA akSaronI saMkhyA saMkhyAta ja che paraMtu te saMkhyA bahu vizALa che. pUrvamAM je viSayanuM nirUpaNa karyu hoya tene amuka gAthAomAM saMkalita karanArI gAthAone saMgrahaNI gAthAo kahevAya che. dvAdazAMga gaNipiTakano mahimA :24 icceyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM aIe kAle aNaMtA jIvA ANAe virAhittA cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariyaTTisu / icceyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM paDuppaNNe kAle parittA jIvA ANAe virAhittA cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariyaTRti / icceyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM aNAgae kAle aNaMtA jIvA ANAe virAhittA cAuraMta- saMsArakatAraM aNupariyaTTissati / icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM atItakAle aNaMtA jIvA ANAe ArAhittA cAuraMtasaMsArakatAraM vIIvaiMsu / evaM paDuppaNNe vi parittA jIvA ANAe ArAhittA cAuraMtasaMsArakaMtAraM vIIvati / evaM aNAgae vi aNaMtA jIvA ANAe ArAhittA cAuraMtasaMsArakatAraM vIIvaissaMti / duvAlasaMge NaM gaNipiDage Na kayAi NAsI, Na kayAvi Natthi, Na kayAi Na bhavissai / bhuviM ca, bhavai ya, bhavissai ya / dhuve Niie sAsae akkhae avvae avaTThie Nicce / se jahA NAmae paMca atthikAyA Na kayAi Na Asi, Na kayAi Natthi, Na kayAi Na bhavissati / bhuviM ca, bhavai ya, bhavissati ya, dhuvA NitiyA sAsayA akkhayA avvayA avaTThiyA NiccA / evAmeva duvAlasaMge gaNipiDage Na kayAi Na Asi, Na kayAi Natthi, Na kayAi Na bhavissai / bhurvi ca, bhavai ya, bhavissai ya / dhuve jAva avaTThie Nicce / ettha NaM duvAlasaMge gaNipiDage aNaMtA bhAvA, aNaMtA abhAvA, aNaMtA heU, aNatA aheU, aNaMtA kAraNA, aNatA akAraNA, aNatA jIvA, aNatA ajIvA, aNaMtA bhavasiddhiyA, aNaMtA abhavasiddhiyA, aNaMtA siddhA, aNaMtA asiddhA Aghavijjati paNNavijjati parUvijjati daMsirjati NidaMsijjati Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 304 ] zrI samavAyAMga sUtra uvdNsijNti| se taM duvAlasaMge gaNipaDige / bhAvArtha :- A dvAdazAMga gaNipiTakanI AjJAnI virAdhanA karIne arthAt (zraddhA, prarUpaNA ane anupAlananI apekSAe) virAdhanA karIne anaMta jIvoe bhUtakALamAM caturgatirUpa saMsArakAMtAra(gahana vana)mAM paribhramaNa karyuM che, A dvAdazAMga gaNipiTakanI AjJAnI virAdhanA karIne vartamAnakALamAM parimita jIvo caturgatirUpa saMsArakAMtAramAM paribhramaNa karI rahyA che ane A dvAdazAMga gaNipiTakanI AjJAnI virAdhanA karIne bhaviSyakALamAM anaMta jIvo caturgatirUpa saMsArakAMtAramAM paribhramaNa karaze. A dvAdazAMga gaNipiTakanAM sUtra, artha ane ubhayarUpa AjJAnI ArAdhanA karIne anaMta jIvoe bhUtakALamAM caturgatirUpa saMsArakAMtArane pAra karyo che, muktine prApta karI che, vartamAnakALamAM paNa parimita jIvo A dvAdazAMga gaNipiTakanI AjJAnI ArAdhanA karIne cAra gatirUpa saMsAra kAMtArane pAra karI rahyA che ane bhaviSyakALamAM paNa anaMta jIvo A dvAdazAMga gaNipiTakanI AjJAnI ArAdhanA karIne caturgatirUpa saMsAra kAMtArane pAra karaze. A dvAdazAMga gaNipiTaka bhUtakALamAM kyAre ya na hatuM tema nathI, vartamAnakALamAM kyAre ya nathI tema nathI ane bhaviSyakALamAM kyAre ya nahIM rahe tema nathI, bhUtakALamAM paNa dvAdazAMga gaNipiTaka hatuM, vartamAnakALamAM paNa che ane bhaviSyakALamAM paNa raheze, kema ke A dvAdazAMga gaNipiTaka meru parvata samAna dhruva che, loka samAna niyata che, kALa samAna zAzvata che, niraMtara vAcanA devA chatAM paNa teno kSaya thato nathI tethI te akSaya che, gaMgA siMdhu nadIonA pravAhanI samAna avyaya che, jaMbUDhIpAdi samAna avasthita che ane AkAza samAna nitya che. je rIte pAMca astikAya dravya bhUtakALamAM kyAre ya na hatA tema nathI, vartamAna kALamAM kyAre ya nathI tema nathI ane bhaviSyakALamAM kyAre ya nahIM rahe tema paNa nathI. paraMtu A pAMce ya astikAya dravya bhUtakALamAM hatAM, vartamAnakALamAM che ane bhaviSyakALamAM paNa raheze. tethI te dhruva che, niyata che, zAzvata che, akSaya che, avyaya che, avasthita che ane nitya che. evI rIte A dvAdazAMga gaNipiTaka paNa bhUtakALamAM kyAre ya na hatuM tema nathI, vartamAnamAM kyAre ya na hoya tema nathI. bhaviSyakALamAM kyAre ya nahIM rahe tema nathI, paraMtu bhUtakALamAM paNa te hatuM, vartamAnakALamAM paNa te che ane bhaviSyakALamAM paNa te haze. te dhruva che, niyata che, zAzvata che, akSaya che, avyaya che, avasthita che ane nitya che. A dvAdazAMga gaNipiTakamAM anaMtabhAva (jIvAdi svarUpathI satupadArtha) ane anaMta abhAva (pararUpathI asat jIvAdi padArtha) anaMta hetu, tenA pratipakSI anaMta ahetu, tevI rIte anaMta kAraNa, anaMta akAraNa, anaMta jIva, anaMta ajIva, anaMta bhavya siddhika, anaMta abhavya siddhika, anaMta siddha tathA anaMta asiddha vagerenuM kathana saMkSepathI karavAmAM Ave che, vistArathI karavAmAM Ave che, hetu ane dAMtathI tene batAvavAmAM Ave che, sAmAnyarUpathI ane vizeSa rUpathI nirdiSTa karavAmAM Ave che, upanaya ane nigama dvArA upadarzita karAya che. A prakAre dvAdazAMga gaNipiTakanuM varNana pUrNa thayuM. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMga gaNipiTaka 305 vivecana : A sUtramAM vItarAga upadiSTa zAstra AjJAnuM ullaMghana karavAnuM phaLa batAvyuM che. je jIvoe arthAt manuSyoe dvAdazAMga gabripiTakanI virAdhanA karI hatI, kare che ane bhaviSyamAM karaze teo caturgatirUpa saMsAra kAnanamAM atItakALamAM bhaTakyAM, vartamAnamAM vividha prakAranA saMkaTothI grasta che ane anAgata kALamAM bhava-bhramaNa karaze. mATe "ApApe virAjittA" sUtramAM A pada ApyuM che. " AzA: zAstramAM saMsArI jIvonA hitArthe je kaMI kathana karAya che te ja AjJA kahevAya che, mATe dvAdazAMga gaNipiTaka ja AjJA che. AjJAnA traNa prakAra che, yathA- (1) sUtra AjJA (2) artha AjJA (3) ubhaya AjJA. (1) je ajJAna tathA asatya haThathI anyathA sUtra bhaNe arthAt sUtrano ulaTo artha lokone samajAve tene sUtra AjJA virAdhaka kahevAya, yathA jamAlikumAra. (2) durAgrahanA kAraNe je vyakti dvAdazAMganI anyathA prarUpaNA kare arthAt abhinivezane vaza thaIne sUtra virUddha prarUpaNA kare tene artha AjJA virAdhaka kahyA che, yathA goSThAmAhila Adi. (3) je zraddhAvihIna prANI dvAdazAMganA zabdo ane artha banneno upahAsa kare arthAt sUtranI avajJApUrvaka viparIta kArya kare tene ubhaya AjJA virAdhaka kahevAya che. evA jIvo catutirUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che. A rIte utsUtra prarUpaNA anaMta saMsArI athavA abhavyajIva ja karI zake che, je dharmAcAryanI AjJAnuM pAlana nathI karatA teo paNa dvAdazAMgInA virAdhaka kahevAya che. jaina siddhAMtamAM pratyeka vastumAM je rIte anaMta dharma, svarUpanI apekSAe sattArUpamAM jovA maLe che, tevI rIte pararUpanI apekSAe anaMta abhAvAtmaka dharma paNa jovA maLe che, tethI sUtromAM svarUpanI apekSAe bhAvAtmaka dharmonuM ane pararUpanI apekSAe abhAvAtmaka dharmonuM nirUpaNa karyuM che. padArthonA dharma vizeSone siddha karanArI yuktione hetu kahe che. padArthonA upAdAna ane nimitta kAraNone kAraNa kahe che. jemAM cetanA che, te jIva ane jemAM cetanA nathI, te ajIva che. jemAM mokSe javAnI yogyatA che, te bhavya siddhika ane mokSe javAnI yogyatA na hoya, te abhavyasiddhika che. karma mukta jIvone siddha ane karmabaddha saMsArI jIvone asiddha kahe che. A rIte te dvAdazAMga gaNipiTaka saMsAramAM vidhamAna dareka tattvo, bhAvo ane padArthonuM varNana kare che. upasaMhAra : dvAdazAMga zrutajJAnano viSaya ghaNo vizALa che. zrutajJAnanA mahimAnuM varNana karatAM AcAryo "bevaH sAkSAvasAkSAttva zruta-vAyoaMtaH" kahIne zrutajJAnano mahimA pragaTa kare che, arthAt zrutajJAna ane kevalajJAnamAM pratyakSa ane parokSano bheda che. jyAM kevalajJAna trailokaya, trikAlavartI, dravyo, tenA guNo Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 | zrI samavAyAMga sUtra ane paryAyone sAkSAt hastAmalakavat pratyakSa jANe che, zrutajJAna te badhAne parokSarUpathI jANe che. tethI saMsAranAM koI paNa tattva dvAdazAMga dhrutathI bahAra nathI. dareka tattva A dvAdazAMga gaNipiTakamAM samAhita che. AcArAMga Adi agiyAra aMgomAM AcAra Adi pradhAna rUpathI eka eka viSayanuM varNana che, paraMtu bAramA daSTivAda aMgamAM to saMsAranAM dareka tattvonuM varNana che. tenA pUrvagata bhedamAMthI jyAM prAraMbhanA utpAda pUrva Adi aneka pUrvamAM vastunA utpAda, vyaya, dhriauvyAtmaka svarUpanuM varNana che, vIrya pravAdapUrva dravyanI zaktionuM, astinAsti pravAdapUrva anaMta dharmAtmakratAnuM jJAnapravAda ane AtmapravAda pUrvamAM Atma svarUpanuM, karma pravAdapUrvamAM karmonI dazAonuM nirUpaNa che. pratyAkhyAnapUrvamAM aneka prakAranA prAyazcitonuM, vidyAnuvAdapUrvamAM maMtra-taMtronuM, prANAyu pUrvamAM AyurvedanAM aAMgonuM, aMtarikSa bhauma, aMga, svara, svapna, lakSaNa, vyaMjana ane chinna A ATha mahA nimittonuM ane jyotiSa zAstranuM varNana che. A pUrva, kyAre ya niSphaLa na thAya tevI kalyANakAriNI avadhya kriyAonuM varNana che. kriyAvizAla pUrvamAM kriyAonuM, strIonI cosaTha ane puruSonI bottera kalAonuM tathA kAvyaracanA, chaMda, alaMkAra AdinuM varNana che. lokabindusArapUrvamAM avaziSTa sarvazruta saMpadAnuM varNana che. A rIte evo koI paNa jIvana upayogI ane Atma upayogI viSaya nathI ke jenuM varNana cauda pUrvamAM na hoya. kathAnuyoga, gaNita Adi viSayonuM varNana daSTivAdasUtranA zeSa cAra bhedomAM che. A rIte dvAdazAMga zrutano viSaya bahu vizALa che. dvAdazAMga gaNipiTaka saMpUrNa Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa 307 vividha viSaya nirUpaNa na PPPPPPPPPP222 paricaya : prastutamAM jIva ane ajIvarAzinuM bheda-prabheda sahita varNana che. prathama ajIva dravyonuM kathana karI pazcAt cAra gati, covIsa daMDakanA jIvasthAna, sthiti, zarIra, avagAhananA avadhijJAna, vedanA, lezyA AhAra, AyuSyabaMdha, vihArakALa, AyubaMdhanA AkarSa, saMghayaNa, saMsthAna ane veda vagere vividha viSayonuM varNana che. jIva-ajIva rAzi :|1 duve rAsI paNNattA, taM jahA- jIvarAsI ajIvarAsI ya / ajIvarAsI duvihA paNNattA, taM jahA- rUvI ajIvarAsI arUvI ajIvarAsI ya / bhAvArtha :- rAzio be che. yathA- jIvarAzi ane ajIvarAzi. ajIva rAzi be prakAranI che. yathArUpI ajIvarAzi ane arUpI ajIva rAzi. | 2 se kiM taM arUvI ajIvarAsI? arUvI ajIvarAsI dasavihA paNNattA, taM jahA- dhammathikAe dhammatthikAyadesA, dhammatthikAyapaesA, adhammatthikAe, adhammatthikAyade sA, adhammatthikAyapaesA, AgAsatthikAe, AgAsatthikAyadesA, AgAsatthikAyapaesA addhAsamae / bhAvArtha -prazna - arUpI ajIva rAzi zuM che? tenuM svarUpa zuM che? uttara - arUpI ajIva rAzinA daza prakAra che, yathA - dharmAstikAya, dharmAstikAya deza, dharmAstikAya pradeza, adharmAstikAya, adharmAstikAya deza, adharmAstikAya pradeza, AkAzAstikAya, AkAzAstikAya deza, AkAzAstikAya pradeza ane addhAsamaya. | 3 se kiM taM rUvI ajIvarAsI? rUvI ajIvarAsI aNegavihA pnnnnttaa| evaM jahA pnnnnvnnaae| bhAvArtha - prazna-rUpI ajIvarAzi zuM che? tenuM svarUpa zuM che? uttara - rUpI ajIvarAzinA aneka prakAra che, vagere varNana prajJApanA sUtranI samAna jANavuM. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 vivecana : prastuta sUtramAM rUpI ajIvarAzinuM varNana prajJApanAsUtranA atidezathI karyuM che. zrI prajJApanA sUtrAnusAra rUpI ajIva pudgala rAzinA cAra prakAra che. skaMdha, deza, pradeza ane paramANu. anaMta paramANuonA saMpUrNa piMDane skaMdha kahe che. skaMdhanA eka bhAgane deza kahe che ane skaMdhanI sAthe joDAyelA avibhAjya aMzane pradeza kahe che. pudgalono avibhAjya aMza, je skaMdhathI alaga paDI gayo hoya che, tene paramANu kahe che. pudgala varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAnanA bhedathI pAMca prakAranA che. pharI saMsthAnanA paNa pudgala paramANuonA saMyogathI aneka prakAra thAya che. A pudgala zabda, sUkSma, sthUla, baMdha, bheda, tama (aMdhakAra), chAyA, udyota (caMdra prakAza)ane AtApa (sUryaprakAza) AdinA bhedathI paNa aneka prakAranA che. zrI samavAyAMga sUtra 4 se kiM taM jIva rAsI ? jIvarAsI duvihA paNNattA, taM jahA- saMsAra samAvaNNagA ya asaMsArasamAvaNNagA ya / tattha asaMsArasamAvaNNagA duvihA paNNattA / evaM jahA paNNavaNAe jAva gevejjae / bhAvArtha :- prazna - jIvarAzi zuM che ? tenuM svarUpa zuM che ? jIvarAzi be prakAranI che, yathA- saMsArasamApannaka (saMsArIjIva) ane asaMsAra samApatraka (muktajIva). asaMsArasamApannaka- mukta jIvonA be prakAra che. A rIte banne rAzionA bheda prabheda prajJApanA sUtra anusAra traiveyaka deva sudhI jANavA joIe. uttara - 5 se kiM taM aNuttarovavAiyA ? aNuttarovavAiyA paMcavihA paNNattA, tA nA- vinaya-negayaMta-nayaMta-apalita-savvakRkSikriyA / se suM aNuttarovavAiyA / se ttaM paMcidiyasaMsArasamAvaNNajIvarAsI / bhAvArtha :- prazna - te anuttaropapAtika deva zuM che ? tenuM svarUpa zuM che ? uttara - anuttaropapAtika devanA pAMca prakAra che, yathA- vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha. A anuttaropapAtika saMsAra samApannaka jIvarAzi che. A sarva paMcendriya saMsAra samApanna jIvarAzi che. narakAvAsa : 6 | duvihA raiyA paNNattA, taM jahA - pajjattA ya apajjattA ya / evaM daMDao bhANiyavvo jAva vemANiya tti / Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa | 308 | bhAvArtha :- nArakIjIvanA be prakAra che, yathA- paryApta ane aparyApta. ahIM paNa prajJApanA sUtra anusAra vaimAnika devo sudhI arthAt nArakI, asurakumAra, sthAvarakAya, beIndriya Adi tiryaMca paMcendriya, manuSya, vyaMtara, jyotiSka tathA vaimAnika sUtradaMDaka(sUtranA AlApaka) kahevA joIe arthAtu e pramANe varNana samajI levuM joIe. | 7 imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe kevaiyaM khettaM ogAhettA kevaiyA NirayAvAsA paNNattA ? goyamA ! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe asIuttara joyaNasayasahassa-bAhallAe uvariM egaM joyaNasahassaM ogAhettA heTThA cegaM joyaNasahassaM vajjettA majjhe aTThasattari joyaNasayasahasse ettha NaM rayaNappabhAe puDhavIe NeraiyANaM tIsaM NirayAvAsasayasahassA bhavaMtItimakkhAyA / te NaM NirayAvAsA aMto vaTTA, bAhiM cauraMsA jAva asubhA NirayA, asubhAo Niraesu veyaNAo / evaM satta vi puDhavIo bhANiyavvAo jaM jAsu jujjai / doccAe NaM puDhavIe, taccAe NaM puDhavIe, cautthIe puDhavIe, paMcamIe puDhavIe chaTThIe puDhavIe gAhAhi bhANiyavvA / saMgahaNIgAhA asIyaM battIsaM, aTThAvIsaM taheva vIsaM ca / aTThArasa solasaga, aThuttarameva bAhallaM / / 1 / / tIsA ya paNNavIsA, paNNarasa daseva sayasahassAI / tiNNegaM paMcUNaM, paMceva aNuttarA NaragA / / 2 / / bhAvArtha :- prazra - (bhagavan) // ratnaprabhA pRthvImA 2 kSetra sa na yA pachI, 24 // na2vAsa cha ? 62 - gautama! sApazI 2 (1,80,000) yona 2030 2tnaprabhA YthvImA uparathI eka hajAra yojana kSetra avagAhana karIne arthAt choDIne tathA sarvathI nIce eka hajAra yojanA kSetra choDIne madhyavartI eka lAkha ayotera hajAra(1,78,000) yojanavALI ratnaprabhA pRthvImAM trIsa lAkha narakAvAsa che. te narakAvAsa aMdarathI goLa ane bahArathI corasa che vAvata te naraka azubha che ane tyAM nArakIone azubha vedanAo che. A rIte sAte ya narakonuM varNana jemAM jema upayukta che, tema kahevuM ho . AvI rIte uparanI gAthAo anusAra bIjI pRthvImAM, trIjI pRthvImAM, cothI pRthvImAM, pAMcamI Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 ] zrI samavAyAMga sUtra pRthvImAM ane chaThThI pRthvImAM garakAvAsonI saMkhyA kahevI joIe. gAthArtha - ratnaprabhA pRthvInI jADAI eka lAkha eMsIhajAra(1,80,000) yojana che. zarkarAprabhA pRthvInI jADAI (bAhalya) eka lAkha batrIsa hajAra(1,32,000) yojana che. vAlukAprabhA pRthvInI jADAI eka lAkha aThyAvIsa hajAra(1,28,000) yojana che. paMkaprabhA pRthvInI jADAI eka lAkha vIsa hajAra (1,20,000) yojana che. dhUmaprabhA pRthvInI jADAI eka lAkha aDhAra hajAra (1,18,000) yojana che, tama.prabhA pRthvInI jADAI eka lAkha soLa (1,16,000) hajAra yojana che ane tamaH tamaprabhA (mahAtama prabhA) pRthvInI jADAI ekalAkha ATha (1,08,000) hajAra yojana che. [1] ratnaprabhA pRthvImAM trIsa lAkha(30,00,000) narakAvAsa che. zarkarA prabhA pRthvImAM paccIsa lAkha (25,00,000) narakAvAsa che. vAlukAprabhA pRthvImAM paMdaralAkha(15,00,000) narakAvAsa che. paMkaprabhA pRthvImAM daza lAkha(10,00,000) narakAvAsa che. dhUmaprabhA pRthvImAM traNa lAkha(3,00,000) narakAvAsa che. tama:prabhA pRthvImAM pAMca ochA eka lAkha(99995) narakAvAsa che. ane mahAtamaHprabhA pRthvImAM (mAtra) pAMca anuttara narakAvAsa che. llrA |8| sattamAe puDhavIe pucchA / goyamA ! sattamAe puDhavIe advaittarajoyaNasayasahassAI bAhallAe uvari addhatevaNNaM joyaNasahassAiM ogAhettA heTThA vi addhatevaNNaM joyaNasahassAI vajjittA majjhe tisu joyaNasahassesu e ttha NaM sattamAe puDhavIe NeraiyANaM paMca aNuttarA mahaimahAlayA mahANirayA paNNattA, taM jahA- kAle mahAkAle rorue mahArorue apaiTThANe NAmaM paMcame / te NaM NirayA vaTTe ya taMsA ya ahe khurappasaMThANasaMThiyA jAva asubhA NaragA, asubhAo Naraesu veynnaao| bhAvArtha :- sAtamInaraka pRthvInI pRcchA ! (he bhagavana ! sAtamI pRthvImAM keTaluM kSetra avagAhana karIne keTalA narakAvAsa che?). gautama ! eka lAkha ATha hajAra yojana bAhulyavALI (jADAIvALI)sAtamI pRthvImAM uparathI sADA bAvana hajAra yojana ane nIce sADA bAvana hajAra yojana choDIne madhyavartI traNa hajAra yojanamAM sAtamI pRthvInA nArakIonA pAMca anuttara ghaNAM ja vizALa mahAnarakAvAsa che, yathA-kAla, mahAkAla,roka mahAroruka ane apratiSThAna nAmano pAMcamo narakAvAsa che. te naraka vRta(goLa)ane trikoNa che arthAtu madhyavartI apratiSThAna narakAvAsa goLa AkAravALo che ane zeSa cAre ya trikoNa AkAravALA che. nIce taLa bhAgamAM te narakAvAsa surapra(khurapI)nA AkAravALA che vAva te naraka azubha che ane A narakomAM azubha vedanAo che. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa 311 | vivecana : prastutamAM sAte naraka pRthvIpiMDanI jADAI nuM kathana che. prathama pRthvI eka lAkha eMsI hajAra yojana jADI che. upara-nIcenA hajAra yojanane choDIne madhyamAM eka lAkha aThayotera hajAra yojana bhUmimAM 30 lAkha naraka vAsa che. bIjInaraka pRthvI eka lAkha batrIsa hajAra yojana jADI che. teno eka hajAra yojana upara ane ekahajAra yojana nIceno bhAga choDIne madhyavartI eka lAkha trIsa hajAra yojana bhUbhAgamAM paccIsa lAkha narakAvAsa che.trIjInaraka pRthvI eka lAkha aThyAvIsa hajAra yojana jADI che. temAM eka hajAra yojana upara ane eka hajAra yojana nIceno bhAga choDIne madhyavartI eka lAkha chavvIsa hajAra yojana bhUbhAgamAM paMdara lAkha narakAvAsa che. cothInaraka pRthvI eka lAkha vIsa hajAra yojana jADI che. temAM eka hajAra yojana upara ane eka hajAra yojana nIceno bhAga choDIne zeSa eka lAkha aDhAra hajAra yojana bhUbhAgamAM daza lAkha narakAvAsa che. pAMcamInaraka pRthvI eka lAkha aDhAra hajAra yojana jADI che. temAM eka hajAra yojana upara ane eka hajAra yojanA nIcenA bhAgane choDIne zeSa madhyavartI eka lAkha soLa hajAra yojana bhUbhAgamAM traNa lAkha narakAvAsa che. chaThThInaraka pRthvI eka lAkha soLa hajAra yojana jADI che, temAM eka hajAra yojana upara ane eka hajAra yojana nIcenA bhAgane choDIne zeSa madhyavartI eka lAkha cauda hajAra yojana bhUbhAgamAM pAMca ochA eka lAkha (99995) narakAvAsa che. sAtamInaraka pRthvI eka lAkha ATha hajAra yojana jADI che. tenA para500-para500 hajAra yojana upara ane nIcenA bhAgane choDIne madhyanA traNa hajAra yojana kSetramAM pAMca narakAvAsa che. temAM apratiSThAna nAmanuM narakAvAsa cAre ya narakAvAsonI madhyamAM che ane zeSa kAla, mahAkAla, roka ane mahAroruka narakAvAsa tenI cAre ya dizAomAM avasthita che. dareka pRthvIomAM narakAvAsa traNa prakAranA che, Indraka, zreNIbaddha (AvalikA praviSTha) ane puSpa prakIrNa (AvalikA bAhya). Indraka narakAvAsa vacce hoya che ane zreNIbaddha narakAvAsa tenI A ya dizAomAM avasthita che.puSpa prakIrNaka athavA AvalikA bAhya narakAvAsa zreNIbaddha narakAvAsonI vacce vacce chUTA chavAyelA vikharAyelA hoya che. Indraka narakAvAsa goLa hoya che ane zeSa nArakAvAsa trikoNa, catuSkoNa Adi vividha AkAravALA che tathA dareka narakAvAsanI bhUmi kSarapra (khurapI)nA AkAravALI -sparza vALI che. (lonca puva..) koSTaka aMtargata pATha punarAvRtti rUpa pratIta thAya che, kAraNa ke sUtra.7 parva sattavi... A rIte sAte naraka pRthvInI jADAI, narakAvAsa vagerenuM kathana jANavuM. te pAThathI viSaya spaSTa thaI jAya che. sAtamI narakamRthvInuM kathana che narakamRthvIthI kaMIka vizeSa che. temAM upara-nIce eka eka hajAra yojana na choDatAM sADA bAvana hajAra yojana - sADA bAvana hajAra yojana choDIne vaccenA traNa hajAra yojananA polANamAM ja pAMca narakAvAsa che. A prakAranI vizeSatA hovAthI sUtrakAre sAtamI naraka viSayaka pRthak sUtranuM kathana karyuM che. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u12 / zrI samavAyAMga sUtra saMgrahaNIgAthA- ghaNI pratomAM narakAvAsa, bhavana ane vimAnonI saMkhyA sUcaka sAta saMgrahaNI gAthAo eka sAthe che. paraMtu prastuta saMskaraNamAM zrI bhagavatI sUtra zataka-1/5/1,2,4 anusAra tenuM viSayAnusAra vibhAjana karyuM che. asurabhArAvAsa : 8 kevaiyA NaM bhaMte ! asurakumArAvAsA paNNattA ? goyamA ! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe asIuttara joyaNasahassa-bAhallAe uvari egaMjoyaNasahassaM ogAhettA heTThA cegaM joyaNasahassaM vajjittA majjhe aTThahattari joyaNasahasse ettha NaM rayaNappabhAe puDhavIe causaddhiM asurakumArAvAsa sayasahassA paNNattA / te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA, aMto cauraMsA, ahe pokkharakaNNiA saMThANasaThiyA ukkiNNaMtara viula-gaMbhIra-khAya-phalihA aTTAlaya cariya - dAra goura - kavADa - toraNa - paDiduvAra - desabhAgA jaMta - musala musaDhi - sayagghi parivAriyA aujjhA aDayAlakoTTharaiyA aDayAla- kayavaNamAlA lAulloiyamahiyA gosIsa - sarasa - rattacaMdaNa daddara - diNNaM paMcaMgulitalA kAlAguruppavarakuMdurukka - turakka ujjhaMta dhUva maghardheta gaMdhuddhayAbhirAmA sugaMdhiyA gaMdhavaTTibhUyA acchA saNhA laNhA ghaTThA maTThA NIrayA NimmalA vitimirA visuddhA sappabhA samarIyA saujjoyA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA / evaM jaM jassa kamatI taM tassa, jaM jaMgAhAhiM bhaNiyaM taha ceva vnnnno| causaTThI asurANaM, caurAsIiM ca hoi NAgANaM / vAvattari suvaNNANa, vAukumArANa chaNNauI / / 1 / / dIva-disA-udahINaM, vijjukumAriMda-thaNiyamaggINaM / chaNhaM pi juyalayANaM, chAvattarimo ya sayasahassA / / 2 / / bhAvArtha :-prazra- bhagavana ! asumAronA AvAsa (bhavana) 240 DeA cha ? uttara - gautama ! A eka lAkha eMsI hajAra yojana bAhalyavALI(jADAIvALI), ratnaprabhA pRthvImAM uparathI eka hajAra yojana ane nIce eka hajAra yojana choDIne madhyavartI eka lAkha ayotera ra yonamA ratnaprabhA pRthvInI aMha2 asuzumAra hevonA yosa dA(4,00,000) bhavanAvAsa che. te bhavana bahArathI goLa che, aMdarathI corasa che ane nIce kamaLanI karNikAnA AkAravALAM che. tenI cAre tarapha khAI tathA parikhA (uparathI pahoLI ane nIce sAMkaDI parIkhA) che. khUba UMDI che. khAI ane parikhAnI madhyamAM pALa bAMdhelI che tathA te bhavananA dezabhAgamAM aTTAlikA, carikA, dvAra, gopura, kapATa, Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa 313 toraNa, pratikAra che. te yaMtra, mUsala, mukuMDhI, zataknI vagere zastrothI saMyukta che. zatruonI senAthI ajeya che. aDatAlIsa koThAthI racita, aDatAlIsa vanamALAothI zobhita che. teno bhUmibhAga ane dIvAlo uttama lepothI lIMpelI ane cIkaNI che, gozIrSa caMdana ane lAla caMdananA sugaMdhI lepathI te bhavanonI dIvAlo para pAMce ya AMgaLIo yukta hastatala (hAtha) aMkita che. A prakAranAM bhavanonI sIDIo para paNa gozISa caMdana ane lAla caMdananA rasathI pAMce ya AMgaLIonA hastatala aMkita che. te bhavana kAlAguru, pradhAna kuMdara ane turuSka (lobAna) yukta dhUpa maghamaghAyamAna, sugaMdhita ane suMdaratAthI abhirAma (manohara) che. tyAM sugaMdhita agarabattIo baLI rahI che. te bhavana AkAzanI samAna svaccha, sphaTikanI samAna kAMtiyukta, atyaMta cIkaNAM, ghaselAM, pAlIsa karelAM, nIraja (dhULathI rahita), nirmaLa, aMdhakAra rahita, vizuddha (niSkalaMka), prabhAyukta, marIcI (kiraNo)thI yukta, udyota (zItala-prakAza)thI yukta, manane prasanna karanAra che, darzanIya (jovA yogya) che, abhirUpa (kAnta, suMdara) che ane pratirUpa (ramaNIya) che. je rIte asurakumAronAM bhavanonuM varNana che, tevI rIte nAgakumAra Adi zeSa bhavanavAsI devonAM bhavanonuM paNa varNana jyAM jema yogya lAge ane upayukta hoya, tema karavuM joIe tathA upara kahelI gAthAothI jenAM jeTalAM bhavano kahyA che, tenuM tevuM varNana karI levuM joIe. gAthArtha- asurakumAronAM cosaTha lAkha(64,00,000) bhavana che. nAgakumAronAM corAsI lAkha(84,00,000) bhavana che. suvarNakumAronAM botera lAkha(72,00,000) bhavana che ane vAyukumAranAM chaThThuM lAkha(96,00,000) bhavana che ||1|| dvIpakumAra, dizAkumAra, udadhikumAra, vikumAra, svanitakumAra, agnikumAra, A cha e yugalonAM choMtera lAkha(76,00,000) bhavana che. ropritomAM choteranI jagyAe botera evo pATha maLe che te azuddha che.) vivecana : prathama ratnaprabhA pRthvInI 1,78,000 yojananI polANamAM 13 pAthaDA ane 12 AMtarA che. pAthaDAmAM nArakIonA nivAsasthAnarUpa narakAvAsa che ane bAra AMtarAmAMthI upara ane nIcenuM eka AMtaruM choDIne vaccenA daza AMtarAmAM daza bhavanapati devonA nivAsthAna rUpe sAta kroDa bottera lAkha(7,72,00,000)bhavano che, tenuM vistRta varNana jIvAjIvAbhigama sUtrathI jANavuM. 9 kevaiyA NaM bhaMte ! puDhavikAiyAvAsA paNNatA? goyamA ! asaMkhejjA puDhavi kAiyAvAsA paNNattA / evaM jAva maNussa tti / bhAvArtha - prazna - he bhagavana! pRthvIkAyika jIvonA AvAsa keTalA che? uttara - he gautama! pRthvIkAyika jIvonA asaMkhyAta AvAsa kahelA che. evI rIte apukAyika jIvothI laIne vAvata manuSyo sudhInuM varNana jANavuM joIe. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 zrI samavAyAMga sUtra vANavyaMtarAvAsa :10 kevaiyA NaM bhaMte vANamaMtarAvAsA paNNattA ? goyamA ! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe rayaNAmayassa kaMDassa-joyaNasahassa-bAlasahassa uvariM egaM joyaNasayaM ogAhettA heTThA cegaM joyaNasayaM vajjettA majjhe aTThasu joyaNasae su ettha NaM vANamaMtarANaM devANaM tiriyamasaMkhejjA bhomejjA NagarAvAsa sayasahassA paNNattA / te NaM bhomejjA NagarA bAhiM vaTTA aMto cauraMsA / evaM jahA bhavaNavAsINaM taheva NeyavvA / NavaraM paDAgamAlAulA surammA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA / bhAvArtha :-prazra - bhagavana! vyataronA AvAsa 24 // cha ? uttara - he gautama! A ratnaprabhA pRthvInA eka hajAra yojana jADA ratnamaya kAMDamAM eka so yojana upara ane eka so yojanA nIcenA bhAgane choDIne vaccenA ATha so yojanamAM vANavyaMtara devonA tirachA phelAyelA asaMkhyAta lAkha bhaumeyaka nagarAvAsa kahelA che. te bhaumeyaka nagara bahArathI goLa ane aMdarathI corasa che. bhavanavAsI devonAM bhavanonI jema vANavyaMtara devonAM nagaronuM varNana samajI levuM joIe. mAtra eTalI ja vizeSatA che ke te nagara patAkA mALAothI vyApta che, suramya che, manane prasanna karanAra che, darzanIya che, abhirUpa che ane pratirUpa che. jyotiSIdevonA AvAsa :11 kevaiyA NaM bhaMte ! joisiyANaM vimANAvAsA NaNNattA? goyamA ! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo sattaNauyAI joyaNasayAI uDDa uppaittA ettha NaM dasuttarajoyaNasayabAhalle tiriya joisavisae joisiyANa devANaM asaMkhejjA joisiyavimANAvAsA paNNattA / te NaM joisiya vimANAvAsA abbhuggayamUsiyapahasiyA vivihamaNirayaNabhatticittA vAuchuya vijaya-vejayaMtI paDAga chattAichattakaliyA tuMgA gagaNatalamaNulihatasiharA jAlaMtara-rayaNapaMja rummiliyavva maNikaNagathUbhiyAgA viyasiya - sayapatta - puMDarIya - tilaya - rayaNaddhacaMdacitA aMto vAhiM ca saNhA / tavaNijja-vAluA patthaDA suhaphAsA sassirIyarUvA pAsAIyA darisaNijjA / bhAvArtha :- - bhagavana ! jyoti vona vimAnavAsa 24 // cha ? uttara - he gautama! A ratnaprabhA pRthvInA bahusama ramaNIya bhUmibhAgathI sAtaso nevuM yojana Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa che. 315 | upara jaIne eka so daza yojana bAhalya (jADAI)vALA tirachA jyotiSka viSayaka AkAza bhAgamAM jyotiSka devonA asaMkhyAta jyotiSka vimAnAvAsa che. te jyotiSka vimAna potAnAmAMthI nIkaLatI ane sarva dizAomAM phelAtI prabhAthI ujjavaLa che, aneka prakAranA maNi ane ratnothI citrita che, vAyuthI uDatI vijaya, vaijayaMtI patAkAothI ane chatrAtichatrothI yukta che, gaganatalane arthAt AkAzanA uparI kinArAne sparza karanAra UMcA zikharavALA che, tenI jALIonI aMdara ratno jaDita che. jema paMjara (pracchAdana)thI tatkAla kADhelI vastu caLakatI hoya che, tevI ja rIte ratno camake che. te vimAno maNi ane suvarNanI skUpikAothI yukta che, vikaselAM zatapatra arthAt so pAMdaDAovALA puMDarIko-sapheda kamaLothI, tilakothI ane ratnonA ardhacaMdrAkAra citrothI vyApta che, aMdara ane bahAra atyaMta cIkaNA che, tapAvelA suvarNanI samAna pAtharelI retIthI yukta sukhada sparzavALA che, zobhAyukta che, manane prasanna karanAra che ane darzanIya che. vaimAnikadevonA AvAsa : 12 kevaiyA NaM bhaMte ! vemANiyAvAsA paNNattA ? goyamA ! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uDDe caMdima- sUriyagahagaNa-Nakkhatta tArArUvANaM vIivaittA bahUNi joyaNANi bahUNi joyaNasayANi bahUNi joyaNasahassANi bahUNi joyaNasayasahassANi bahUo joyaNakoDIo bahUo joyaNakoDAkoDIo asaMkhejjAo joyaNa koDAkoDIo uDDe dUra vIivaittA ettha NaM vemANiyANaM devANaM sohammIsANa-saNaMkumAra-mAhiMdabaMbha-laMtaga-sukka-sahassAra-ANaya-pANaya-AraNa accuesu gevejjamaNuttaresu ya caurAsII vimANAvAsa sayasahassA sattANauI ca sahassA tevIsaM ca vimANA bhvNtiimkkhaayaa| bhAvArtha - prazra - he bhagavAna! vaimAnika devonA keTalA AvAsa kahelA che? uttara - he gautama! A ratnaprabhA pRthvInA bahusama ramaNIya bhUmibhAgathI upara caMdra, sUrya, grahagaNa,nakSatra ane tArAonuM ullaMghana karIne (upara)aneka yojana, aneka so yojana, aneka hajAra, aneka so hajAra (lAkha) yojana, aneka koTI yojana, aneka koTAkoTI yojanA ane asaMkhyAta koTAkoTI yojana upara dUra sudhI AkAzanuM ullaMghana karIne saudharma, IzAna, sanaskumAra, mAhendra, brahmaloka, lAMtaka, zukra, sahasAra, ANata, prANata, AraNa ane azruta kalpomAM, raiveyakomAM ane anuttara vimAnomAM vaimAnika devonAM coryAsI lAkha sattANuM hajAra ane trevIsa(84,97,023) vimAna che, e pramANe kahyuM che. |13 te NaM vimANA accimAlippabhA bhAsarAsivaNNAbhA arayA NirayA NimmalA vitimarA visuddhA savvarayaNAmayA acchA saNhA laNhA ghaTThA maTThA Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 3 | zrI samavAyAMga sUtra NippaMkA NikkaMkaDacchAyA sappabhA samarIyA saujjoyA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA pddiruuvaa| bhAvArtha - te vimAna sUryanI prajAnA samAna prabhAvALAM che, prakAzonA pujanA samAna dedIpyamAna che, araja (svAbhAvika raja rahita) nIraja (Agantuka raja vihIna) che, nirmaLa che, aMdhakAra rahita che, vizuddha cha, sarvaratnamaya, sva27, satyaMta thI , ghasemA, vizeSa ghasevA (ghaMTesarI), pAlIsa 429i, pramAti(ni ),niraa129||iiptivaannaa, pramAyuti, bharIthI (ybhaa2|) yuta, dhota saGita, bhanane prasanna karanAra, darzanIya, abhirUpa ane, pratirUpa che. vaimAnika devonA AvAsa :14 sohamme NaM bhaMte ! kappe kevaiyA vimANAvAsA paNNattA ? goyamA ! battIsa vimANAvAsa sayasahassA paNNattA / evaM IsANAisu - aTThAvIsa bArasa aTTha, cattAri eyAI sayasahassAI, paNNAsaM cattAlIsaM, cha eyAI sahassAI, ANae pANae cattAri, AraNaccue tiNNi, eyANi sayANi evaM, gAhAhiM bhaanniyvvN| battIsaTThAvIsA bArasa, aDa cauro ya sayasahassA / paNNA cattAlIsA, chacca sayA sahassAre / / 1 / / / ANaya-pANayakappe cattAri, sayA''raNaccue tiNNi / satta vimANasayAiM causu vi eesu kappesu / / 2 / / ekkArasuttaraM heTThimesu sattuttaraM ca majjhimae / sayamegaM uvarimae paMceva aNuttara vimANA / / 3 / / bhAvArtha :- prazna - bhagavana ! saudharma 85ma 3240 vimAnApAsa cha ? 612 - gautama ! saudharma ikSyamA patrIsa sApa(32,00,000) vimAnAvAsa che. avIrIta IzAna Adi bAkInA kalpomAM sahastrAra sudhI kramazaH pUrvokta gAthAo anusAra bIjA IzAna kalpamAM sadhyAvIsa sApa28,00,000), trIsanatkumAra yAMmAra sApa(12,00,000), yothA bhADendra upamA mA6 sApa(8,00,000), pAMyamAM brahmaso mAM yAra sApa(4,00,000),74ids 485mAM payAsa 2(50,000), sAtamA mahAzu 85mAM yAlIsa 2(40,000), mAmA sahasAra kalpamAM cha hajAra(da,000) tathA ANata, prANata kalpamAM cAraso ane AraNa, azruta kalpamAM traNaso vimAna kahevAM joIe. nIcenA traNa raiveyakamAM eka so agiyAra (111)vimAna, madhyanA traNa Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa 317 | raiveyakamAM eka so sAta (107) vimAna, uparanA traNa greveyakamAM eka so (100) vimAna ane pAMca anuttara devonAM pAMca vimAna che. je gAthA anusaravu jANavuM joIe. gAthArtha- saudharma kalpamAM batrIsa lAkha(32,00,000) vimAna che. IzAna kalpamAM aThayAvIsa lAkha(28,00,000) vimAna che. sanakumAra kalpamAM bAra lAkha(12,00,000) vimAna che. mAhendra kalpamAM ATha lAkha(8,00,000) vimAna che. brahma kalpamAM cAra lAkha(4,00,000) vimAna che. lAntaka kalpamAM pacAsa hajAra(50,000) vimAna che. mahAzukra kalpamAM cAlIsa hajAra(40,000) vimAna che ane sahasAra kalpamAM cha hajAra(6,000) vimAna che. tenI ANata, prANata kalpamAM cAraso(400) vimAna che. AraNa ane ayyata kalpamAM traNaso (300)vimAna che. A rIte A cAre ya kalpomAM vimAnanI saMkhyA sAtasonI jANavI joIe. //ro adhastana-nIcenI traNe ya zaiveyakonA eka so agiyAra(111) vimAna che. madhyama traNe ya rAyakonA eka so sAta(107) vimAna che. uparanA traNe ya grevayakomAM eka so (100) vimAna che ane anuttara vimAnamAM pAMca ja vimAna che. 3ll sthiti :15 NeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasavAsa sahassAI, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / apajjattagANaM NeraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM vi aMtomuhutaM / pajjattagANaM jahaNNeNaM dasavAsa sahassAI aMtomuhuttUNAI ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttUNAI / imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe evaM jAva vijaya vejayaMta-jayaMta aparAjiyANaM devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM egatIsaM sAgarovamAI, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI / savvaDhe ajahaNNamaNukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM ThiI paNNattA / bhAvArtha - prazra - he bhagavana! nArakIonI sthiti keTalI kALanI che? uttara - he gautama! nArakonI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI ane utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che. prazna - he bhagavana! aparyAptaka nArakonI sthiti keTalA kALanI che? uttara - aparyAptaka nArakIonI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti paNa Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 318] zrI samavAyAMga sUtra aMtarmuhUrtanI che. paryAptaka nArakIonI jaghanya sthiti aMtarmuhUrta nyUna daza hajAra varSanI ane utkRSTa sthiti aMtarmuhUrta nyUna tetrIsa sAgaropamanI che. evI rIte A ratnaprabhA pRthvIthI laIne mahAtama:prabhA pRthvI sudhI aparyAptaka nArakIonI jaghanya ane utkRSTa sthiti aMtarmuhUrtanI ane paryAptanI jaghanya utkRSTa sthiti, sAmAnya sthitimAMthI aMtarmuhUrta-aMtarmuhUrta ochI jANI levI joIe. yAvatuM [ evI rIte bhavanapatio, vANavyaMtaro, jyotiSIo, kalpavAsIo ane raiveyakavAsI devonI paryAptaka-aparyAptakanI jaghanya ane utkRSTa sthiti prajJApanA sUtra anusAra jANavI joIe.] praznaH- he bhagavana! vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita vimAnavAsI devonI sthiti keTalI che? uttara - he! gautama ! jaghanya sthiti ekatrIsa sAgaropamanI ane utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che. | sarvArthasiddha nAmanA anuttara vimAnamAM ajaghanya-anutkRSTa arthAt jaghanya ane utkRSTanA bhedathI rahita dareka devonI tetrIsa sAgaropamanI sthiti che. vivecana : pAMce ya anuttara vimAnomAM paNa tyAMnI jaghanya utkRSTa sthitimAMthI aMtarmuhUrta ochI paryAptaka devonI sthiti jANavI joIe tathA badhA devonI aparyApta nI jaghanya utkRSTa sthiti aMtarmuhUrta jANavI joIe. pAMca zarIra :16 kai NaM bhaMte ! sarIrA paNNattA ? goyamA ! paMca sarIrA paNNattA, taM jahA- orAlie veuvvie AhArae teyae kammae / bhAvArtha - prazna - he! bhagavan! zarIra keTalo che? uttara - gautama! zarIra pAMca che. audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArmaNa zarIra. |17 orAliyasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! paMcavihe paNNatte, taM jahA- egidiya orAliyasarIre jAva gabbhavakkaMtiya maNussa paMciMdiya orAliya sarIre ya / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! audArika zarIranA keTalA prakAra che? Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa . [ 319 ] uttara - he gautama! dArika zarIranA pAMca prakAra che, jema ke- ekendriya dArika zarIra yAvatuM garbhaja manuSya paMcendriya dArika zarIra.(A varNana prajJApanA sUtranA anusAra jANI levuM joIe.) 18 orAliyasarIrassa NaM bhaMte ! kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM sAiregaMjoyaNasahassaM evaM jahA ogAhaNa-saMThANe orAliyapamANaM taha NiravasesaM bhANiyavvaM / evaM jAva maNusse tti ukkoseNaM tiNNi gAuyAiM / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! audArika zarIrI jIvanI utkRSTa avagAhanA keTalI che? uttara - he gautama ! jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa ane utkRSTa avagAhanA (bAdara vanaspati kAyanI apekSAe) kaMIka adhika eka hajAra yojananI che. A rIte jema "avagAhanA saMsthAna" nAmanA prajJApanA sUtranA 21 mA padamAM audArika zarIranI avagAhanAnuM pramANa kahyuM che tevI ja rIte ahIM saMpUrNa kathana jANavuM joIe yAvata manuSyanI utkRSTa zarIra avagAhanA traNa gAunI che. 19 kaivihe NaM bhaMte ! veuvviyasarIre paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahA- egidiya veuvviyasarIre ya paMciMdiya veuLyisarIre a / evaM jAva saNaMkumAre ADhattaM jAva aNuttarANaM bhavadhAraNijjA jAva tesiM rayaNI rayaNI parihAyai / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! vaikriya zarIranA keTalA prakAra che? uttara - he gautama ! vaikriya zarIranA be prakAra che. ekendriya vaikriya zarIra ane paMcendriya vaikriya zarIra. A rIte yAvata sanakumAra kalpathI anuttaravimAna sudhInA devonAM bhavadhAraNIya vaikriya zarIra, sAta hAthathI kramazaH eka eka hAtha nyUna hoya che. vivecana : vaikriya zarIra ekendriyamAM mAtra vAyukAyika jIvone ja hoya che. vikalendriya ane samRdghima tiryacomAM vaikriya zarIra hotuM nathI.nArakI, bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSka devo, ane vaimAnika devone vaikriya zarIra hoya che. nArakIomAM bhavadhAraNIya zarIra hoya che. sAtamI narakamAM pAMcaso dhanuSyathI laIne ghaTatAM ghaTatAM pahelI narakamAM sAta dhanuSa traNa hAtha ane cha AMgula hoya che. bhavanavAsI, vANavyaMtara, jyotiSTha, saudharma ane IzAna kalpavAsI devomAM bhavadhAraNIya zarIra sAta hAthanuM hoya che. sanaskumAra, Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u20 / zrI samavAyAMga sUtra mAhendra devomAM bhavadhAraNIya zarIra cha hAthanuM hoya che. brahma-lAMtaka devonAM pAMca hAtha, mahAzukra-sahasAra devomAM cAra hAtha, ANata, prANata, AraNya ane azruta devomAM traNa hAtha, greveyaka devomAM be hAtha ane anuttara vimAnavAsI devomAM bhavadhAraNIya zarIra eka hAthanuM hoya che. garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSya bhavadhAraNIya vaikriya zarIra hotuM nathI paraMtu keTalAka garbhaja manuSyo ane tiryaMcane labdhi janita vaikriya zarIra hoya che. temAM paNa karmabhUmimAM janmelA saMkhyAta varSanAM AyuSyavALA ane paryAptaka manuSyone ja hoya che. uttara vaikriya zarIra manuSyone utkRSTa kaMIka adhika eka lAkha yojananI avagAhanAvALuM hoya che ane devone paNa uttaravakriya zarIra eka lAkha yojananI avagAhanAvALuM hoya che. tiryaMcone utkRSTa aneka so yojana avagAhanAvALuM vaikriya zarIra hoya che. 20 AhArayasarIre NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! egAgAre paNNatte / jai egAgAre paNNatte, kiM maNussa-AhArayasarIre, amaNussa AhArayasarIre ? goyamA ! maNussa AhAragasarIre, No amaNussa AhAragasarIre / jai maNussa-AhAragasarIre, kiM gabbhavakkaMtiya maNussa AhAragasarIre, saMmucchima maNussa AhAragasarIre ? goyamA !gabbhavakkaMtiya maNussa AhArayasarIre No samucchima maNussa AhAragasarIre, jai gabbhavakkaMtiya maNussa AhArayasarIre, kiM kammabhUmiga0 akammabhUmiga? goyamA ! kammabhUmiga0, No akmmbhuumig0| jai kammabhUmiga0, kiM saMkhejjavAsAuya0 asaMkhejjavAsAuya0? goyamA ! saMkhejjavAsAuya0, No asNkhejjvaasaauy0| jai saMkhejjavAsAuya0, kiM pajjattaya0 apajjattaya0? goyamA ! pajjattaya0, No apjjtty0| jai pajjattaya0 kiM sammadiTThI0 micchadiTThI0 sammAmicchadiTThI0? goyamA ! sammadiTThI0 / No micchadiTThI0 No sammAmicchadiTThI / jai sammadiTThI0 kiM saMjaya0 asaMjaya0 saMjayAsaMjaya0 ? goyamA ! saMjaya0, No asaMjaya0 No asaMjayAsaMjaya0 / jai saMjaya0 kiM pamattasaMjaya0, appamattasaMjaya0? goyamA ! pamattasaMjaya0, No apamattasaMjaya0 / Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa jai pamattasaMjaya0, kiM iDDipatta0 aNiDDipatta0 ? goyamA ! phagnipatta0, go abignipatta. I vayaNA vi bhANiyavvA / 321 bhAvArtha : prazna : he bhagavan ! AhAraka zarIranA keTalAM prakAra che ? uttara : he gautama ! AhAraka zarIra eka prakAranuM che. prazna : he bhagavan ! jo AhAraka zarIra eka ja prakAranuM hoya, to zuM te manuSya AhAraka zarIra che ke amanuSya AhAraka zarIra che ? uttara : he gautama ! te manuSya AhAraka zarIra che paraMtu amanuSya AhAraka zarIra nathI. te prazna : he bhagavan ! jo te manuSya AhAraka zarIra che to zuM garbhaja manuSya AhAraka zarI2 che ke samUrchima manuSya AhAraka zarIra che ? uttara : he gautama ! te garbhaja manuSya AhAraka zarIra che paraMtu samUrcchima manuSya AhAraka zarIra nathI. prazna H he bhagavan ! jo te garbhaja manuSya AhAraka zarIra che to zuM karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka che ke akarmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ? uttara H he gautama ! te karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che paraMtu akarmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra nathI. prazna H he bhagavan ! jo karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che to zuM saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ke asaMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ? uttara H he gautama ! te saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che paraMtu asaMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra nathI. prazna : he bhagavan ! jo saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che to zuM paryAptaka saMkhyAta varSAyuddha karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ke aparyAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ? uttara H he gautama ! te paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che, paraMtu aparyAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra nathI. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra prazna : he bhagavan ! jo te paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che, to zuM te samyagdaSTi paryApta saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ke mithyAdaSTi paryApta saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ? sabhyamithyAdaSTi paryApta saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ? sara uttaraH he gautama ! te samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuddha karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che. mithyAdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra nathI temaja sabhyamithyAdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra nathI. prazna : he bhagavana ! jo te samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che to zuM te saMyata sabhyaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuddha karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ke asaMyata samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ? athavA saMyatAsaMyata samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ? uttara : he gautama ! te saMyata samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che. asaMyata samayagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra nathI. saMyatAsaMyata sabhyaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra nathI. prazna : he bhagavan ! jo te saMyata samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che to zuM te pramatta saMyata samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ? athavA apramatta saMyata samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ? uttara H he gautama ! te pramatta saMyata samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che paraMtu apramatta saMyata samyagdaSTa paryAptaka saMkhyAt varSAyuddha karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra nathI. prazna H he bhagavan ! jo te pramatta saMyata samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che to zuM te RddhiprApta pramatta saMyata samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ? athavA Rddhi aprApta pramatta saMyata samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che ? uttara H he gautama ! te Rddhi prApta, pramatta saMyata, samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyu karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra che paraMtu Rddhi aprApta pramatta saMyata samyagdaSTi paryAptaka saMkhyAta varSAyuSya karmabhUmija garbhaja manuSya AhAraka zarIra nathI. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa (AhA2ka zarIra RddhiprApta chaThThA guNasthAnavartI pramatta saMyata munine hoya che. ) 21 AhArayasarIre samacauraMsasaMThANasaMThie / 3ra3 AhAraka zarIranuM samacaturasra saMsthAna hoya che. [AhAraka zarIranuM vistRta varNana prajJApanA sUtra anusAra jANavuM] 22 AhArayasarIrassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! jahaNeNaM desUNA rayaNI, ukkoseNaM paDipuNNA rayaNI / prazna : he bhagavan ! AhAraka zarIranI avagAhanA kahelI che ? uttara H he gautama ! jaghanya avagAhanA kaMIka nyUna eka hAtha ane utkRSTa avagAhanA paripUrNa eka hAtha che. 23 teAsarIre NaM bhaMte kativihe paNNatte ? noyamA ! paMcaviSe paLatte, teM bahA- niviya teyasI, vi--ti--23pNc0| evaM jAva accue kappe jahA paNNavaNNAe / prazna : he bhagavan ! taijas zarIranA keTalA prakAra hoya che ? uttara : he gautama ! taijasa zarIranA pAMca prakAra che- ekendriya taijasa zarIra, beIndriya taijasa zarIra, teIndriya taijasa zarIra, caurendriya taijasa zarIra ane paMcendriya taijasa zarIra. A rIte AraNa, acyuta devaloka sudhI jANavuM joIe. vivecana : A sUtramAM ekendriya AdinI apekSAe taijasa zarIranA pAMca bheda karIne sUtra saMkSipta karyuM che, tenuM zeSa vizeSa varNana prajJApanA sUtrathI jANavuM. zarIranI svAbhAvika dazAmAM athavA samuddAta Adi viziSTa avasthAmAM jeTalI avagAhanA hoya che, teTalI ja taijasa zarIranI tathA kArmaNa zarIranI avagAhanA jANavI joIe. kaI kaI gatinA jIvanI zArIrika AvagAhanA jaghanya ane utkRSTa keTalI hoya che, tathA kayA kayA jIva samuddAta dazAmAM keTalA vistArane dhAraNa kare che, te sarva varNana prajJApanA sUtra anusAra jANavuM. 24 gevejjassa NaM bhaMte ! devassa NaM mAraNaMtiyasamugdhAeNaM samohayassa samANassa kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! sarIrappamANamettA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 324 ] zrI samavAyAMga sUtra vikkhaMbhabAhalleNaM, AyAmeNaM jahaNNeNaM ahe jAva vijjAharaseDhIo / ukkoseNaM jAva aholoiyaggAmAo / uDDe jAva sayAI vimANAI, tiriya jAva maNussakhettaM / evaM jAva aNuttarovavAeyA / evaM kammayasarIraM bhaanniyvvN| bhAvArtha - prazna - he bhagavan! mAraNAntika samudyAtane prApta thayelA greveyaka devanA zarIranI avagAhanA keTalI che? uttara- he gautama! viSkalpa-bAhalyanI apekSA zarIra pramANa mAtra che ane AyAma-laMbAInI apekSA e nIce jaghanya vidyAdhara zreNI sudhI utkRSTa adholokanA grAmo sudhI tathA upara potAnAM vimAno sudhI ane tirachI manuSya kSetra sudhI che. A rIte anuttaropapAtika devonuM jANavuM joIe.A rIte kArmaNa zarIranuM varNana paNa jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM mAraNAntika samudyAtagata raiveyaka devonI zArIrika avagAhanAnuM varNana karIne anuttara vimAnavAsI devonI zarIra avagAhanA ane kAzmaNa zarIra avagAhanAnuM kathana karyuM che. ekendriyathI laIne paMcendriya sudhInA tiryaMcagatinA jIvo tathA nArakI, manuSya ane devagatinA raiveyaka devonA pUrvavartI dareka jIvonI bhavadhAraNIya taijasa-kAzmaNa zarIranI avagAhanA tathA mAraNAntika samughAtagata avagAhanAnuM varNana prajJApanA sUtra pada-21 anusAra jANavuM. dareka saMsArI jIvanA bhavadhAraNIya taijasa-kArpaNa zarIranI avagAhanA, tenI bhavadhAraNIya audArika ke vaikriya zarIra pramANa ja hoya che. mAraNAMtika samudyAtanA samaye AtmapradezonA vistAranI sAthe taijasa-kArpaNa zarIrano paNa vistAra thAya che. mAraNAMtika samuThThAtanI apekSAe 24 daMDakanA jIvonI avagAhanA nIcenA koSTaka anusAra jANavI. taijasa zarIranI avagAhanA (24 daMDakanA jIvomAM) : | taijasa zarIthI jIva || jaghanya avagAhanA utkRSTa avagAhanA samuccaya jIva, pAMca sthAvara aMgulano asaMkhyAtamo bhAga| ekalokAMtathI bIjA lokAMta sudhI vikasendriya, tiryaMca paMcendriya, aMgulano asaMkhyAtamo bhAga| tiryazlokathI Urdhva ke adholokAMta manuSya |aMgulano asaMkhyAtamo bhAga aDhIdvIpa kSetrathI Urdhva ke adholokAMta nArakI sAdhika 1000 yojana | sAtamI naraka pRthvIthI svayaMbhUramaNa samudranI vedikA sudhI temaja paMDagavananI vAvaDI sudhI bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI| aMgulano asaMkhyAtamo bhAga nIce trIjI narakanA caramAMtathI tirachI svayaMbhUramaNa pahelA bIjA devalokanA devo | | samudranI vedikA, upara iSat prAzmArA pRthvI sudhI Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa trIjAthI AThamA devalokanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga| upara bAramA devalokathI tirachI svayaMbhUramaNa samudranI devo vedikA, nIce pAtALa kaLazanA bIjA tribhAga sudhI navamAthI khAramA devalokanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga upara bAramA devalokathI tirachI manuSya kSetra, nIce devo sagilAvatI ane vaprA vijaya sudhI nava praiveyaka, pAMca anuttara 35 svasthAnathI vidyAdharanI zreNI svasthAnathI tirache manuSya kSetranA caramAMta sudhI, nIce sIlAvatI vimAnanA devo ane vraSA vijaya sudhI tejasa zarIranI avagAhanA mAratika samuddAnanI apekSAe che. dareka jIvonA tejasa zarIranI avagAhanA jADAI ane pahoLAImAM zarIra pramANa hoya che ane laMbAImAM uparokta koka pramANe jANavI. avadhijJAna : ravine khaM bhaMte ! ochI paLattA ? zoyamA ! tuSita paLattA, saM habhvpccie ya khaovasamie y| evaM savvaM ohipadaM bhANiyavvaM / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! avadhijJAnanA keTalA prakAra che ? uttara - he gautama ! avadhijJAnanA be prakAra che, yathA- bhavapratyayika avadhijJAna ane kSAyopazamika avadhijJAna. A rIte prajJApanA sUtranuM saMpUrNa avadhijJAna pada kahevuM joIe. vivecana : sUtrakAre avadhijJAnanuM varNana prajJApanA sUtranA atidezapUrvaka karyuM che, te A pramANe che- avadhijJAnanA bheda, viSaya,saMsthAna, AtyaMtara, bAhya, dezAvadhi, sarvAdhi vRddhi, hAni, pratipAtti ane apratipAtti, A daza dvAronuM varNana che. avadhijJAnanA be bheda che, temAMthI bhava pratyayika avadhijJAna devo ane nArakIone hoya che, sAyopazamika--guNa pratyayika avadhijJAna manuSya ane tiryaMcone hoya che. avadhijJAnano viSaya dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe cAra prakAre che. temAMthI dravyanI apekSA avadhijJAna jaghanya tejasa vargaNA ane bhASAvargaNAnA avagraha prAyogya (bannenA vaccenA dravyane jANe che tathA utkRSTa sarvarUpI dravyone jANe che. kSetranI apekSAe jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kSetrane (kSetramAM sthitarUpI dravyone ) jANe che ane utkRSTa saMpUrNa lokamAM rahelA rUpI dravyone jANe che ane alokamAM loka jevaDA asaMkhyAta khaMDa hoya, to tene jANavAnuM sAmarthya dharAve che. kALanI apekSAe AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa atIta ane anAgata kALane (kALavartIrUpI dravyone) jANe che tathA utkRSTa asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNI atIta anAgata kAlane jANe che. bhAvanI apekSA jaghanya pratyeka puddagala dravyanA rUpAdi cAra guNone jANe che ane utkRSTa pratyeka rUpI dravyanA asaMkhyAta guNone tathA sarvarUpI dravyonI apekSAe anaMta guNone jANe che. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 326 ] zrI samavAyAMga sUtra saMsthAna - nArakIonuM avadhijJAna trApAnA AkAra, bhavanavAsI devonuM palyanA AkAravALuM, vyaMtaradevonuM paTahanA(Dhola) AkAranuM, jyotiSka devonuM jhAlaranA AkAranuM, kalpopanna devonuM UbhI mRdaMganA AkAranuM, raiveyaka devonuM puSpAvalI racita zikharavALI caMgerI samAna tathA anuttara vimAnanA devonuM avadhijJAna kanyAcolaka (kaMkI-colI)nA AkAranuM hoya che. tiryaMca ane manuSyonA avadhijJAnanA AkAra aneka prakAranA hoya che. Abhyantara bAhya dvAranI apekSA, kayA kayA jIva potAnA avadhijJAnathI prakAzita kSetranI aMdara rahe che, teno vicAra karavAmAM Ave che. bAhya dvAranI apekSA, kayA kayA jIva avadhijJAnathI prakAzita kSetranI bahAra rahe che, teno vicAra karAya che, jema ke nArakI, deva ane tIrthakara avadhijJAna dvArA prakAzita kSetranI aMdara hoya che. zeSa jIva bAhya ane AtyaMtara baMne avadhijJAnavALA hoya che. dezAvadhi sarvAdhi dvAranI apekSAe devo, nArakIo ane tiryaMcone dezAvadhijJAna ja hoya che, kema ke te jIvo avadhijJAnanAM viSayabhUta dravyonA eka dezane ja jANe che, paraMtu manuSyone dezAvadhi paNa hoya che ane sarvAvadhijJAna paNa hoya che. sarvAvadhijJAna tadbhava mokSagAmI parama saMvatane ja hoya che. vRddhi- hAni dvAranI apekSAe manuSyo ane tiryaMconuM avadhijJAna pariNAmonI vizuddhinA samaye vadhe che ane saMkleza pariNAmonA samaye ghaTe paNa che. vRddhirUpa avadhijJAna AMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI vadhIne lokAkAza parimita kSetra sudhI vadhatuM jAya che, te ja rIte saMklezanI vRddhi thavA para uttarottara ghaTatuM jAya che, paraMtu devo ane nArakInA avadhijJAna je parimANamAM utpanna thAya che teTalA ja parimANamAM avasthita rahe che, vadhatuM ghaTatuM nathI. pratipAti, apratipAti dvAranI apekSAe dezAvadhijJAna pratipAti che ane sarvAvadhijJAna apratipAti che. bhava pratyaya avadhijJAna bhava paryata apratipAti che ane bhava chUTavAnI sAthe pratipAti che. kSAyopathamika guNa pratyaya avadhijJAna pratipAti paNa hoya che ane apratipAti paNa hoya che. vedanA :26 sIyA ya davva sArIra, sAyA taha veyaNA bhave dukkhA / abbhuvagamuvakkamiyA, NIyAe ceva aNiyAe / / 1 / / bhAvArtha :- vedanAnA viSayamAM zIta, dravya, zArIra, sAtA, duHkha, AbhyapagamikI, aupakramikI, nidA ane anidA, vagere dvArA jANavA yogya che. 27 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM sIyaM veyaNaM veyaMti, usiNaM veyaNaM veyaMti, sIosiNaM veyaNaM veyati? goyamA ! NeraiyA0 evaM ceva veyaNApadaM bhANiyavvaM / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! zuM nArakI zIta vedanAnuM vedana kare che, uSNa vedanAnuM vedana kare che ke Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa [ 327 | zItoSNa vedanAnuM vedana kare che? uttara - he gautama ! nArakI zIta vedanA sahana kare che, A pramANe saMpUrNa varNana(prajJApanA sUtranA 35 mA) vedanA pada anusAra kahevuM joIe. vivecana : vedanAnA viSayamAM zIta Adi dvArA jANavA yogya che. mULagAthA mAM carca' zabdathI zIta vedanA vagerenI pratipakSI vedanAonI sUcanA ApelI che. vedanA traNa prakAranI che- zIta vedanA, uSNavedanA ane zItoSNa vedanA. pahelI,bIjI, trIjI narakanA nArakIone uSNa vedanA, cothI, pAMcamI narakamAM uSNa ane zIta, banne prakAranI vedanA ane chaThThI, sAtamI narakamAM zItavedanA hoya che. zeSa traNagatinA jIvo zIta vedanAno, uSNavedanAno ane zItoSNa vedanA, traNe prakAranI vedanAno anubhava kare che. 'dravya' dvAramAM dravya padanI sAthe kSetra, kALa ane bhAva paNa sUcita thAya che arthAt vedanA cAra prakAranI che. dravya vedanA-je pugala dravyanA saMbaMdhathI vedana karavAmAM Ave che, kSetra vedanA-je naraka Adi upapAta kSetranA saMbaMdhathI vedana karavAmAM Ave che, kALavedanA-je nArakI AdinA AyukALanA saMbaMdhathI niyatakALa sudhI bhogavavAmAM Ave che ane bhAvavaMdanA vedanIya karmanA udayathI je vedanA bhogavAya che. nArakIothI laIne vaimAnika devo 24 daMDakanA jIvo cAre prakAranI vedanAonuM vedana kare che. "zArIra' dvAranI apekSAe vedanA traNa prakAranI che, yathA- zArIrI, mAnasI ane zArIra mAnasI, koI vedanA mAtra zArIrika hoya che, koI vedanA mAtra mAnasika hoya che ane koI vedanA baMnethI saMbadhita hoya che. dareka saMjJI paMcendriya cAre ya gationA jIvo traNe ya prakAranI vedanAne bhogave che, ekendriyathI laIne asaMjJI paMcendriya jIvo kevaLa zArIrika vedanAne ja bhogave che. "zAtA dvAranI apekSAe vedanA traNa prakAranI hoya - zAtA vedanA, azAtA vedanA ane zAtA azAtA vedanA. dareka saMsArI jIva traNe ya prakAranI vedanAone vede che. "duHkhada padathI traNa prakAranI vedanAnuM grahaNa thAya che sukha vedanA, duHkha vedanA ane sukha duHkha vedanA. cAre gationA dareka jIva A traNe ya prakAranI vedanAono anubhava kare che. pUrva dvAramAM kahelI zAtA, azAtA vedanA ane A kAramAM kahelA sukha duHkha vedanAmAM zuM aMtara che? zAtA, azAtA vedanA to zAtA-azAtA, vedanIya karmanA svAbhAvika udayathI hoya che, paraMtu sukha, duHkha vedanA to vedanIya karmanI bIjA dvArA udIraNA karAvavA para thAya che, tethI A baMnemAM vedanIya karmanA svAbhAvika udaya ane uddIraNA janita udaya hovAnA kAraNe aMtara che. svecchAthI svIkAravAmAM AvatI loca vagere kriyAothI thatI vedanA AbhupagamikI vedanA che. anicchAthI, bIjA dvArA ke svataH paDI javAthI je vedanA thAya, te aupakramikI vedanA che. manuSya tiryaMcamAM baMne prakAranI ane nArakI ane devomAM eka prakAranI (pakramikI) vedanA hoya che. Ama A Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 328] zrI samavAyAMga sUtra sukha-duHkha vedanA be prakAranI UdIraNA janita che. je potAnI vedanAne jANatAM samajatAM nathI mAtra vede ja che, te anidA vedanA che ane je potAnI vedanA ne jANe samaje ane vede, te nidA vedanA che. saMjJI jIva A banne prakAranI vedanAone bhogave che, paraMtu asaMjJI jIva mAtra anidA vedanAne ja bhogave che. A viSayamAM prajJApanA sUtranA pAMtrIsamA vedanA padanuM adhyayana karavuM joIe. lezyA : 28 kai NaM bhaMte ! lesAo paNNattAo? goyamA ! cha lesAo paNNattAo, taM jahA- kiNhA NIlA kAU teU pamhA sukkA / lesApayaM bhANiyavvaM / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! lezyAo keTalI che? uttara - he gautama! lezyAnA cha prakAra che, yathA - kRSNa vezyA, nIla vezyA, kApota lezyA, tejo lezyA, padma lezyA, zukla lezyA. A pramANe vezyApada kahevuM joIe athot prajJApanAnA sattaramAM pada pramANe varNana jANavuM joIe. AhAra : 29 aNaMtarA ya AhAre AhArAbhogaNA i ya / poggalA va jANati ajjhavasANe ya sammatte / / 1 / / bhAvArtha :- AhAranA viSayamAM anaMtara AhArI, Abhoga AhArI, anAbhoga AhArI, AhAra pugalone na jovA ke na dekhanArA ane jonArA ane dekhanArA, Adi caturbhagI, prazasta adhyavasAyavALA ane aprazasta adhyavasAyavALA tathA samyakatva ane mithyAtvane prApta jIvanA saMbaMdhamAM jANavuM joIe. vivecana : upapAta kSetramAM utpanna thatAMnI sAthe ja jIva zarIrane yogya pudgala grahaNa kare, tene anaMtara AhAra kahe che. dareka jIva utpanna thatAM ja potAnA zarIrane yogya pudgalane grahaNa kare che. buddhipUrvaka AhAra grahaNa karavo, tene Abhoga nivartita ane abuddhipUrvaka AhAra grahaNa thAya, tene anAbhoga nivartita AhAra kahe che. nArakIo banne prakArano AhAra grahaNa kare che. evI rIte dareka jIvonuM jANavuM joIe. mAtra ekendriya jIva anAbhoga nivartita AhAra kare che. nArakI jIva je pugalone AhArarUpe grahaNa kare che, teo potAnA avadhijJAnathI jANatA ke dekhatA nathI, evI rIte asurakumArathI laIne teIndriya sudhInA jIvo paNa pote grahaNa karelA AhAra pugalone jANatA nathI, dekhatA nathI, caurendriya Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa che. | 329 | jIva AMkha hovAthI dekhe che paNa jANatA nathI. paMcendriya tiryaMca ane manuSya je avadhijJAnI che, teo AhAra yugalone jANe che, ane dekhe che. zeSa jIva prakSepa AhArane jANe che, dekhe che, loma AhArane jANatA nathI, dekhatA nathI. vyaMtaradeva ane jyotiSka deva pote grahaNa karelA AhAra yugalone jANatA nathI ane dekhatA nathI, vaimAnika devomAM je samyagudaSTi che te potapotAnA viziSTa jJAnathI AhAra mugalone jANe che ane dekhe che, paraMtu mithyAdaSTi vaimAnika deva jANatA nathI, dekhatA nathI. adhyavasAya dvAranI apekSAe nArakI Adi jIvonA prazasta ane aprazasta adhyavasAya sthAna asaMkhyAta che. samyakatva-miththA dvAranI apekSA ekendriyathI laIne asaMzI paMcendriya sudhInA dareka jIvo mithyAnvI ja hoya che, bAkInA jIvomAM keTalAka samyakajvI hoya che, keTalAka mithyAtvI hoya che ane keTalAka samyakatva mithyAtvI hoya che. 30 NeraiyA NaM bhaMte ! aNaMtarAhArA tao NivvattaNayA tao pariyAiyaNayA tao pariNAmaNayA tao pariyAraNayA tao pacchA vikuvvaNayA? haMtA goyamA! evaM AhArapadaM bhANiyavvaM / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan! nArakI anaMtara AhArI che? (upapAta-kSetramAM utpanna thatAMnI sAthe ja zuM potAnA zarIrane yogya pudgalane grahaNa kare che?) tyAra pachI nivartanatA (zarIranI racanA) kare che? tyAra pachI paryAdAnatA (aMga pratyaMgone yogya pagalone grahaNa) kare che? tyAra pachI pariNAmanatA (grahaNa karelA pudgalonA zabdAdi viSayanA rUpamAM upabhoga) kare che? tyAra pachI paricAraNA (pravicAra) kare che? ane tyAra pachI vikarvaNA (vividha prakAranI vikriyA) kare che? zuM te satya uttara - hA, gautama ! A kathana satya che. ahIM (prajJApanA sUtrokata) AhAra padanuM saMpUrNa varNana kahevuM joIe. AyuSyabaMdha :31 kaivihe NaM bhaMte ! AugabaMdhe paNNatte ? goyamA ! chavvihe AugabaMdhe paNNatte, taM jahA-jAiNAmaNihattAue gatiNAmaNihattAue ThiiNAmaNihattAue paesaNAmaNihattAue aNubhAgaNAmaNihattAue ogAhaNANAmaNihattAue / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan! Ayukarma baMdhanA keTalA prakAra che? Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 | zrI samavAyAMga sUtra uttara - he gautama ! Ayukarma baMdhanA cha prakAra che, jema ke-jAtinAma nidhatta AyuSka, gatinAma nidhatta AyuSka, sthitinAma nidhatta AyuSka, pradeza nAma nidhatta AyuSka, anubhAganAma nidhatta AyuSka ane avagAhanAnAma nidhatta AyuSka. vivecana : pratyeka prANI je samaye AgAmI bhavanA Ayuno baMdha kare che, te samaye te bhavane yogya jAtinAma karmano baMdha kare che, gatinAma karmano paNa baMdha kare che, tevI rIte tene yogya sthiti, pradeza, anubhAga ane avagAhanA (zarIranAmakama)no paNa baMdha kare che, jema ke - koI jIva A samaye deva AyuSyano baMdha karI rahyA hoya, to te A samaye tenI sAthe paMcendriya jAti nAma karmano ane devagatinAma karmano baMdha kare che. devabhavane yogya AyunA niyata kALanI sthitino baMdha kare che, teo niyata parimANavALA karma pradezono baMdha kare che, niyata rasa-vipAka athavA tIvramaMda phaLa denAra anubhAgano baMdha kare che ane devagati ne yogya vaikriya zarIra-avagAhanAno arthAt zarIrano paNa baMdha kare che. A badhI apekSAothI Ayukarmano baMdha cha prakArano kahyo che athavA AyubaMdhanA samaye avagAhanA Adi cha bolonuM AyuSyabaMdhanI sAthe joDANa thaI jAya che, tene ja ahIM baMdha kahyo che. |32 raiyANaM bhaMte ! kaivihe AugabaMdhe paNNatte ? goyamA ! chavvihe paNNatte, taM jahA-jAtiNAma0 gaiNAma0 ThiiNAma0 paesaNAma0 aNubhAgaNAma0 ogaahnnaannaam| evaM jAva vemANiyANaM / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! nArakInA AyubaMdha keTalA prakArano che? uttara - gautama! cha prakArano che, jema ke - jAtinAma nidhattAyuSka, gatinAma nidhattAyuSka, sthitinAma nidhattAyuSka, pradezanAma nidhattAyuSka, anubhAganAma nidhattAyuSka ane avagAhanAnAma nidhattAyuSka. A pramANe asurakumArothI laIne vaimAnika devo sudhI dareka daMDakomAM cha-cha prakAranA AyubaMdha jANavA joIe. viraha :33 NirayagaI NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM bArasa muhutte / evaM tiriyagaI maNussagaI devagaI / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan! naraka gatimAM keTalA viraha (aMtara) kAla pachI nArakIono upapAta Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa thAya che? uttara - he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa bAra muhUrtano nArakIono virahakALa che. A pramANe tiryaMcagati, manuSyagati ane devagatino paNa jaghanya ane utkRSTa aMtarakALa jANavo joIe. vivecana : 331 jeTalA samaya sudhI vivikSita gatimAM koI paNa jIvano janma na thAya, to teTalA samayane viraha ke aMtarakALa kahe che. jo narakamAM koI jIva utpanna na hoya to ochAmAM ochA eka samaya sudhI utpanna thatA nathI, te jaghanya virahakALa che. vadhAremAM vadhAre bAra muhUrta sudhI narakamAM koI jIva utpanna thato nathI, A utkRSTa kALa che. bAra muhUrta pachI koI paNa jIva narakamAM utpanna thAya ja.A pramANe tiryaMcagati, manuSyagati ane devagatino paNa jaghanya ane utkRSTa aMtarakALa jANavo joIe. utkRSTa aMtara athavA virahakALa bAra muhUta kahyo che, te sAmAnya rUpe cAreya gatinI apekSAe kahyuM che. tenuM vistRta varNana zrI prajJApanA sUtra-pada-6 pramANe jANavuM. 34 siddhagaI NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM virahiyA sijjhaNayAe paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM chammAse / evaM siddhivajjA 316LAna bhAvArtha :- prazna - he bhagavAna ! siddhagati keTalA kALa sudhI virahita rahe che ? arthAt keTalA samaya sudhI koI jIva siddha thatA nathI ? uttara - he gautama ! jaghanya eka samaya utkRSTa cha mAsa siddhi prApta karanArAothI virahita rahe che arthAt siddha gatino virahakALa cha mAsa che. A pramANe siddhagatine choDIne zeSa sarva jIvonA urtano(maravAno) virahakALa paNa jANavo joIe. 35 imIse NaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe NeraiyA kevaiyaM kAlaM virahiyA uvavAeNaM paNNattA ? evaM uvavAyadaMDao bhANiyavvo uvvaTTaNAdaMDao ya / = bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvInA nArakI keTalA virahakALa pachI upapAtavALA kahelA che ? uttara - uparanA praznanA uttaramAM ahIM paNa prajJApanA sUtrokta upapAta daMDaka ane urtanA daMDakano nirdeza che arthAt virahakALanuM varNana prajJApanA sUtra anusAra jANavuM joIe. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara zrI samavAyAMga sUtra vivecana : - ratnaprabhA upapAta viraha :- sUtramAM je upapAta daMDakane jANavAnI sUcanA che, te A pramANe che pRthvInA nArakIono upapAta-virahakALa jaghanya eka samaya ane utkRSTa covIsa muhUrta che, zarkarAprabhA pRthvInA nArakIono utkRSTa sAta-rAta divasa, vAlukAprabhA pRthvInA nArakIono ardhamAsa (paMdara divasa)no, zaMkaprabhA pRthvInA nArakIono utkRSTa eka mAsano, dhUmaprabhA pRthvInA nArakIono be mAsano, tamaHprabhA pRthvInA nArakIono utkRSTa cAra mAsano, mahAtamaHprabhA pRthvInA nArakIono utkRSTa upapAta-virahakALa cha mAsano che. bhavanapati devono virahakALa utkRSTa covIsa muhUrtano che. pRthvIkAyika Adi pAMce ya sthAvara ekendriya jIvono virahakALa nathI, kAraNa ke te niraMtara utpanna thayA kare che. beIndriya, teIndriya, caurendriya, samUrcchima paMcendriya tiryaMcono virahakALa aMtarmuhUrtano,garbhApakrAntika tiryaMca paMcendriya ane manuSyono virahakALa bAra muhUrtano, samUrcchima manuSyono virahakALa covIsa muhUrtano che. vyaMtara, jyotiSka, saudharma, IzAna kalpanA devono virahakALa paNa covIsa muhUrtano che. sanatkumAra devono virahakALa nava divasa ane vIsa muhUrtano, mAhendra devono bAra divasa ane dasa muhUrtano, brahmaloka devono sADAbAvIsa divasano, lAntaka devono virahakALa pistAlIsa divasano, mahAzukra devono virahakALa eMsI divasano, sahasrAra devono virahakALa ekaso divasano, ANata-prANata devono virahakALa saMkhyAta mAsano, AraNa ane acyuta kalpanA devono virahakALa saMkhyAta varSano, adhastana traiveyaka trikanA devono virahakALa saMkhyAta so varSano, madhyama greveyaka trikanA devono virahakALa saMkhyAta hajAra varSano, uparI traiveyaka trikanA devono virahakALa saMkhyAta lAkha varSano, vijayAdi cAra anuttara vimAnanA devono virahakALa asaMkhyAta varSano, ane sarvAsiddha devono virahakALa palyopamano asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. vivakSita naraka, svarga AdithI nIkaLIne arthAt te paryAyane choDIne anya paryAyamAM janma dhAraNa karavA urtanA kahe che. je gatino jeTalo upapAta virahakALa che teno teTalo ja urtanA virahakALa jANavo joIe. AyuSyabaMdhanA AkarSa : 36 NeraiyA NaM bhaMte ! jAtiNAmaNihattAugaM kati AgarisehiM pagaraMti ? noyamA ! siya jeLa, siya lohiM, siya tahiM, siya nahiM, siya paMai, siya chahiM, siya sattarhi, siya aTThahiM [AgarisehiM pagaraMti] No ceva NaM nahiM / evaM sesANa vi AugANi jAva vemANiya tti / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! nArakIjIva jAtinAma nidhattAyuSya karmanA keTalA AkarSothI baMdha kare che ? Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa 337 | uttara - he gautama! cAtu (kadAcita) eka AkarSathI, cAtu be AkarSothI, cAtu traNa AkarSothI, cAtu cAra AkarSothI, cAtu pAMca AkarSothI, cAtu cha AkarSothI, syAt sAta AkarSothI ane syAt ATha AkarSothI jAtinAma nidhattAyuSka karmano baMdha kare che, paraMtu nava AkarSothI baMdha karatA nathI.te ja rIte zeSa AyuSka karmono baMdha jANavo joIe. asurakumArothI laIne vaimAnika kalpa sudhI dareka daMDakomAM AyubaMdhanA AkarSane jANavo joIe. vivecana : sAmAnya rIte AkarSano artha che karma pudgalone grahaNa karavA paraMtu ahIM jIvanA AgAmI bhavanA AyuSya karma yogya pugalone grahaNa karavAnI maryAdAne AkarSakALa kahyo che. A AkarSa-jIvanA adhyavasAyonI tIvratA ane maMdatA upara nirbhara che. tIvra adhyavasAya hoya to jIva eka ja AkarSamAM AyuSyanA dalikone grahaNa karI le che. adhyavasAya maMda hoya to be AkarSamAM, maMdatara hoya to traNa AkarSamAM maMdatama hoya ane cAra, pAMca, cha, sAta athavA ATha AkarSothI Ayuno baMdha thAya che. tenAthI adhika AkarSa kayAreya thatA nathI. saMghayaNa :37 kaivihe NaM bhaMte ! saMghayaNe paNNatte ? goyamA ! chavvihe saMghayaNe paNNatte, taM jahA- vairosabhaNArAyasaMghayaNe risabhaNArAyasaMghayaNa NArAyasaMghayaNe addhaNArAyasaMghayaNe kIliyAsaMghayaNe chevttttsNghynne| bhAvArtha - prazna - he bhagavan saMhanananA keTalA prakAra che? uttara - he gautama ! saMhanAnA cha prakAra che, jema ke- (1) vajaRSabhanArAca saMhanana(2) RSabha nArAja saMhanana (3) nArAca saMhanana (4) ardhanArA saMhanana (5) kIlikA saMhanana (6) sevA saMhanana. 38 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM saMghayaNI paNNattA ? goyamA ! chahaM saMghayaNANaM asaMghayaNI / Neva aTThI Neva sirA Neva hAru / je poggalA aNiTThA akaMtA appiyA aNAejjA asubhA amaNuNNA amaNAmA amaNAbhirAmA, te tesiM asaMghayaNattAe pariNamaMti / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! zuM nArakIone saMhanana hoya che? uttara- he gautama! nArakIone cha saMhananomAMthI ekapaNa sahanana hotuM nathI, nArakI asaMhananI hoya che. temanA zarIramAM hADakAM, dhamanIo, zirAo, nasa ane snAyu, hotAM nathI. je pugalo aniSTa, akAtta, apriya, anAdeya, azubha, amanojJa, amaNAma ane amanobhirAma hoya, te pudgalo Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 334] zrI samavAyAMga sUtra nArakIone asaMhananA rUpamAM pariName che. 39 asurakumArA NaM bhaMte ! kiM saMghayaNA paNNattA ? goyamA ! chaNhaM saMghayaNANaM asaMghayaNI / NevaTThI va chirA Neva NhAru / je poggalA iTThA kaMtA piyA AejjA subhA maNuNNA maNAmA maNAbhirAmA, te tesiM asaMghayaNattAe prinnmNti| evaM jAva thaNiyakumArANaM / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan! zuM asurakumArane saMvanana hoya che? uttara - he gautama ! asurakumAra devone cha saMhananomAMthI eka paNa sahanana hotuM nathI, te asaMhananI hoya che. temanAM zarIramAM hADakAM hotAM nathI, zirAo-dhamanIo ane snAyuo nathI. je pudgala ISTa, kAnta, priya, Adeya, zubha manojJa, maNAma, manobhirAma hoya, te pugala asurakumAra devone asaMhanA rUpamAM pariName che. te ja rIte nAgakumArothI laIne yAvat stanatakumAra sudhI devAnuM jANavuM joIe arthAt tene koI saMvanana hotuM nathI. 40 puDhavIkAiyA NaM bhaMte ! kiM saMghayaNI paNNattA? goyamA ! chevaTTasaMghayaNI paNNattA / evaM jAva saMmucchima-paMciMdiyatirikkhajoNiya tti / gabbhavakkaMtiyA chavvihasaMghayaNI / samucchima maNussA chevaTTasaMghayaNI / gabbhavakkaMtiya maNussA chvvihsNghynnii| jahA asurakumArA tahA vANamaMtara-joisiya-vemANiyA y| bhAvArtha - prazna - he bhagavan! pRthvIkAyika jIva kayA saMhananavALA hoya che? uttara - he gautama! pRthvIkAyika jIvo sevArta saMhananavALA hoya che. te rIte aprakAyikathI laIne mUrchAima paMcendriya tiryaMcayoni sudhI jANI levuM joIe. te jIvone sevArta saMhanA hoya che. garbhaja tiryaMcane cha e prakAranAM saMtAna hoya che. saMmUrchAima manuSya sevArta saMhano hoya che. garbhaja manuSyane cha e prakAranA saMhanana hoya che. jevI rIte asurakumAra deva saMhanana rahita hoya che, tevI rIte vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devo paNa sahanana rahita hoya che. vivecana : saMghayaNa - zarIranI aMdara hADakAMonAM baMdhana vizeSane sahanana kahe che. tenA cha bheda che. vajano artha kAlikA, RSabhano artha paTTo ane markaTa sthAnIya banne paDakhAMnAM hADakAMne nArAca kahe che. je zarIranAM banne paDakhAMnAM hADakAMo markaTa baMdhathI bAMdhelAM hoya tenA upara eka paTTA jevuM hADakuM vIMTaLAyeluM Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa | 335 | ane vaccamAM khIlI lAgelI hoya tene vajaRSabhanArI sahanana kahe che. je zarIranAM hADakAMmAM khIlI na lAgelI hoya, paraMtu banne paDakhAMnAM hADakAM markaTa baMdhathI baMdhAyelA hoya ane paTTAthI vIMTaLAyelA hoya tene RSabha nArI saMhAna kahe che. je zarIranAM hADakAM upara paTTo paNa na hoya tene nArAca sahanana kahe che. je zarIranAM hADakAM eka tarapha ja markaTabaMdhathI yukta hoya, bIjI taraphathI na hoya tene ardhanAraca saMhanana kahe che. je zarIranAM hADakAMmAM mAtra khIlI lAgelI hoya tene kIlikA sahanana kahe che. je zarIranAM hADakAM paraspara maLelAM hoya ane carmathI vIMTaLAyelAM hoya tene sevArta sahanana kahe che. devo ane nArakI jIvonAM zarIramAM hADakAM hotAM nathI, tethI tene saMhanana nathI. manuSya ane tiryaMca paMcendriya chae cha saMhananavALA hoya che. saMsthAna : 41 kaivihe NaM bhaMte ! saMThANe paNNatte ? goyamA ! chavvihe saMThANe paNNatte, taM jahA- samacauraMse NiggohaparimaMDale sAie vAmaNe khujje huMDe / bhAvArtha - prazna - he bhagavAna! saMsthAnanA keTalA prakAra che? uttara - he gautama ! saMsthAnanA cha prakAra che. (1) samacarasa saMsthAna (2) nyagrodhaparimaMDala saMsthAna (3) sAdi saMsthAna (4) vAmana saMsthAna (5) kunja saMsthAna (6) huMDa saMsthAna. 42 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM saMThANI paNNattA / goyamA ! huMDasaMThANI pnnnnttaa| asuraku mArA ki saMThANI paNNattA ? goyamA ! samacaurasasaMThANasaMThiyA paNNattA / evaM jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha - prazna - he bhagavan! nArakIone kayu saMsthAna hoya che? uttara - he gautama! nArakI one hUMDa saMsthAna hoya che. prazra - he bhagavan! asurakumAra devone kayu saMsthAna hoya che? uttara - he gautama! asurakumAradevone samacaturasa saMsthAna hoya che. A pramANe svanitakumAra sudhInA dareka bhavanavAsI devone samacaturasa saMsthAna hoya che. 43 puDhavI masUrasaMThANA paNNattA / AU thibuyasaMThANA paNNattA / te sUIkalAva saMThANA paNNattA / vAU paDAgAsaMThANA paNNattA / vaNassaI NANAsaMThANa saThiyA paug bhAvArtha - pRthvIkAyika masUra saMsthAnavALA hoya che. apakAyika stibuka (bindu)saMsthAnavALA che. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 336] zrI samavAyAMga sUtra taijasakAyika sUcIkalApa(soyasamUha) saMsthAnavALA hoya che. vanaspatikAyika jIva vividha prakAranA saMsthAnavALA hoya che. 44 beidiya teiMdiya cauridiya sammucchima paMceMdiyatirikkhA huMDasaMThANA paNNattA / gabbhavakkaMtiyA chavvihasaMThANA paNNattA / samucchima maNussA huDasaThANa-saThiyA paNNattA / gabbhavakkatiyANaM maNussANa chavvihA saMThANA paNNattA / jahA asurakumArA tahA vANamaMtara-joisiya-vemANiyA vi / bhAvArtha - beIndriya, teIndriya, caurendriya ane saMmUrchAima paMcendriya tiryaMcone huMDane saMsthAna ane garbhaja tiryaMcane chae saMsthAna hoya che. mUrchAima manuSyane huMDa saMsthAna tathA garbhaja manuSyane chae saMsthAna hoya che. asurakumAra devonI jema vANavyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika devone samacaturasa saMsthAna hoya che. vivecana : saMsthAnA zarIranA AkArane saMsthAna kahe che. je zarIranAM aMga ane upAMga nyUnatA athavA adhikatAthI rahita zAstrokta mAna-unmAna pramANavALAM hoya, tene samacatarasa saMsthAna kahe che. je saMsthAnamAM zarIranI nAbhithI uparanA avayava pramANopeta hoya paraMtu nAbhithI nIcenA avayava hIna(cuna)pramANavALAM hoya tene nyagrodha saMsthAna kahe che. je zarIranA nAbhithI nIcenA avayava pramANopeta hoya ane nAbhithI uparanA avayava hIna pramANavALA hoya tene sAdi saMsthAna kahe che. je zarIranA avayava lakSaNayukta hovA chatAM paNa vikRta ane nyUnAdhika hoya, chAtI athavA pITha nIkaLelA hoya, khUMdha nIkaLela hoya, kubaDA hoya, tene ja saMsthAna kahe che. je zarIra ekadama ThIMgaNuM hoya tene vAmana saMsthAna kahe che. je zarIramAM hAtha, paga Adi dareka avayava pramANathI viparIta hoya tene huMDa saMsthAna kahe che. dareka nArakI jIva huDaka saMsthAnavALA ane deva samacarasa saMsthAnavALA che. zeSa manuSya ane tiryaMca chae saMsthAnavALA hoya che. veda : 45 kaivihe NaM bhaMte ! vee paNNatte ? goyamA ! tivihe vee paNNatte / taM jahA- itthIvee purisavee NapuMsagavee / bhAvArtha :-- prazna - he bhagavan! veda keTalA prakAranA che? uttara - he gautama! veda traNa prakAranA che - strIveda, puruSaveda ane napusaMkaveda. 46 NeraiyA NaM bhaMte ! kiM itthIveyA purisaveyA NapuMsagaveyA paNNattA ? Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha viSaya nirUpaNa 337 goyamA ! No itthIveyA, No puMveyA, NapuMsagaveyA paNNattA / bhAvArtha - prazra - he bhagavan! zuM nArakIone strIveda hoya, puruSaveda hoya che ke napuMsakaveda hoya che? uttara - he gautama! nArakIo strIvedI nathI, puruSavedI nathI paraMtu napuMsakavedI hoya che. 47 asurakumArA NaM bhaMte ! kiM itthIveyA purisaveyA NapuMsagaveyA? goyamA ! itthIveyA, purisaveyA, No NapuMsagaveyA / jAva thaNiyakumArA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! asurakumArone strIveda hoya che, puruSaveda hoya che ke napuMsakaveda hoya che? uttara - he gautama! asurakamArAmAM strIveda hoya che, puruSaveda hoya che, paraMtu napuMsakaveda hoto nathI. e pramANe svanitakumAra sudhI jANavuM joIe. 48 puDhavI AU teU vAU vaNassaI, bi ti cauridiya saMmucchima paMciMdiya tirikkha saMmucchima maNussA NapuMsagaveyA / gabbhavakkaMtiyamaNussA paciMdiyatiriyA ya tiveyA / jahA asurakumArA, tahA vANamaMtarA joisiyavemANiyA vi / bhAvArtha :- pRthvIkAyika, apUkAyika tejasakAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, beIndriya, teIndriya, caurendriya, samUrchAima paMcendriya tiryaMca ane samRdghima manuSyamAM napuMsakaveda hoya che. garbhaja manuSya ane garbhaja tiryaMcane traNe ya veda hoya che. jemaasurakumAromAM strIveda ane puruSaveda hoya che, tevI rIte vANavyaMtara, jyotiSka, vaimAnikomAM paNa strIveda ane puruSaveda hoya che. vividha viSaya nirUpaNa. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 338 ] zrI samavAyAMga sUtra atIta anAgatakAlika mahApuruSo. 222222PPPPPPP 1 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kappassa samosaraNaM NeyavvaM jAva gaNaharA sAvaccA NiravaccA vocchiNNA / bhAvArtha :- kAle- cothA ArAnA aMta bhAgamAM, te samaye- bhagavAna mahAvIra birAjamAna hatA, te samaye kalpa maryAdAnusAra bhagavAna mahAvIra svAmInA samavoraNa thatAM hatAM tema jANavuM yAvatu sApatya-ziSya sahita gaNadhara sudharmA svAmI ane nirapatya - ziSya rahita anya gaNadharo vyachinna-siddha thaI gayA. kulakara :| 2 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse tIyAe ussappiNIe satta kulagarA hotthA / taM nahIM mittadAme sudAme ya, supAse ya sayaMpabhe / vimalaghose sughose ya, mahAghose ya sattame / / 1 / / bhAvArtha :- A jaMbUdvIpanA bhAratavarSamAM atItakALanA utsarpiNIkAlamAM sAta kulakara utpanna thayA hatA, jema ke- (1) mitradAma (2) sudAma (3) supArtha (4) svayaMprabha (5) vimalaghoSa (6) sughoSa (7) mahAghoSa. | 3 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse tIyAe osappiNIe dasa kulagarA hotthA / taM nahIM sayaMjale sayAU ya, ajiyaseNe aNaMtaseNe ya / kajjaseNe bhImaseNe, mahAbhImaseNe ya sattame / / 2 / / daDharahe dasarahe sayarahe / bhAvArtha :- A jaMbudvIpanA bhAratavarSamAM atItakAlanA avasarpiNIkAlamAM daza kulakara thayA hatA, jema ke (1) zataMjala (2) zatAyu (3) ajitasena (4) anaMtasena (5) kAryasena (6) bhImasena (7) mahA bhImasena (8) daDharatha (9) dazaratha (10) zataratha. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | atIta-anAgatakAlika mahApuruSo | uu | | 4 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe samAe satta kulagarA hotthA / taM jahA paDhamettha vimalavAhaNa, cakkhuma jasamaM cautthamabhicaMde / tatto paseNaie marudeve, ceva NAbhI ya / / 3 / / etesiM NaM sattaNhaM kulagarANa satta bhAriA hotthA / taM jahA caMdajasA caMdakatA, surUva paDirUva cakkhukatA ya / sirikatA marudevI, kulagarapattINa NAmAI / / 4 / / bhAvArtha :- A jaMbudvIpa nAmanA dvIpanA bhAratavarSamAM A avasarpiNI kALamAM sAta kulakara thayA, sebha :- (1) vimalavAina (2) yAvAna (3) yazavAna (4) mamiyaMdra (5) prasenahita (5) maruva (7) nAbhirAya. te sAta ya dusaro ne sAta strIso (bhAryAso) tI, sebha 3-(1) yaMdrayA (2) yaMdrAntA (3) su35| (4) prti35| (5) yAntA (5) zrImAntA (7) bharuhevI. dusaronI patnIsonAM nAma che. tIrtharo mane pitA-mAtA :[5 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse NaM osappiNIe cauvIsaM titthagarANaM piyaro hotthA / taM jahA NAbhI ya jiyasattU ya, jiyArI saMvare iya / mehe dhare paiDhe ya, mahaseNe ya khattie / / 5 / / suggIve daDharahe viNhU , vasupujje ya khattie / kayavammA sIhaseNe, bhANU vissaseNe iya / / 6 / / sUre sudaMsaNe kuMbhe, sumittavijae samuddavijaye ya / rAyA ya AsaseNe ya, siddhatthe cciya khattie / / 7 / / uditodiya kulavaMsA, visuddhavaMsA guNehi uvveyaa| titthappavattayANaM, ee piyaro jiNavarANaM / / 8 / / bhAvArtha :- A jaMbUdvIpanAmanA dvIpanA bhAratavarSamAM A avasarpiNIkALamAM covIsa tIrthakaronA yovIsa pitA thayA, yathA- (1) nAbhirAya (2)tizatru (3) R (4) saMva2 (5) bhegha (G) 32 (7) pratiSTha (8) mahAsena kSatriya (8) sugrIva (10) 6.20 (11) viSNa, (12) vasupUthya kSatriya (13) Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 340 / zrI samavAyAMga sUtra tavA (14) siMDasena (15) bhAnu (17) vizvasena (17) sUrasena (18) sudarzana (18) kuNbh|4 (20) sumitra (ra1) vijaya (rara) samadravijaya (23) rAjA azvasena ane (24) siddhArtha kSatriya. tIrthanA pravartaka jinavaronA A pitA uccakuLa ane ucca vizuddha vaMzavALA tathA uttama guNothI saMyukta hatA. 6 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe cauvIsaM titthagarANaM mAyaro hotthA / taM jahA marudevI vijayA seNA, siddhatthA maMgalA susImA ya / puhavI lakkhaNA rAmA, NaMdA viNhU jayA sAmA / / 9 / / sujasA suvvaya airA, siriyA devI pabhAvaI paumA / vappA sivA ya vAmA ya, tisalAdevI ya jiNamAyA / / 10 / / bhAvArtha - A jaMbudvIpanAmanA dIpa bhAratavarSamAM A avasarpiNIkAlamAM covIsa tIrthakaronI covIsa bhAtAso thayA cha, yathA- (1) bharuvA (2) vi4yA (3) sen| (4) siddhArthA (5) bhaMgA (6) susImA (7) pRthvI (8) sm9|| () raam| (10) nanhA (11) viSNu (12)4yA (13) zyAmA (14) suy|| (15) suvratA (16) maathi| (17) zrI (18) hevI (18) pramAvatI (20) 5bhA (21) vA (22) zivA (23) vAmA (24) trizalAvI. yA yovIsa lina mAtAmo cha. |7 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe cauvIsaM titthagarA hotthaa| taM jahA- usabhe ajiye saMbhave abhiNaMdaNe sumaI paumappahe supAse caMdappabhe suvihi-pupphadaMte sIyale sijjase vAsupujje vimale aNaMte dhamme saMtI kuMthU are mallI muNisuvvae NamI mI pAse vaDDamANe ya / bhAvArtha :- A jaMbUdvIpanAmanA dvIpa bhAratavarSamAM A avasarpiNIkALamAM covIsa tIrthaMkara thayA, yathA- (1) *Sama (2) ati (3) saMbhava (4) abhinaMhana (5) sumati (6) 5bhaprama (7) supArzva (8) yaMdraprama (8) suvidhi-puSpahata (10) zItala (11) zreyAMsa (12) vAsupUthya (13) vimala (14) anaMta (15) dharmanAtha (17) zAntinAtha (17) kunthu (18) 12 (18) bhakSI (20) munisuvrata (21) nami (22) nemi (23) pArzva (24) vardhamAna. tIrthakaranA pUrvabhavanA nAma : 8 eesiM cauvIsAe titthagarANaM cauvvIsaM puvvabhavayA NAmadheyA hotthaa| taM jahA paDhamettha vairaNAbhe, vimale taha vimalavAhaNe ceva / Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atIta-anAgatakAlika mahApuruSo 341 / tatto ya dhammasIhe, sumitta taha dhammamitte ya / / 11 / / suMdarabAhu taha dIhabAhU, jugabAhU laTThabAhU ya / diNNe ya iMdadatte, suMdara mAhiMdare ceva / / 12 / / sIharahe meharahe ruppI ya, suMdasaNe ya boddhavve / tatto ya NaMdaNe khalu, sIhagirI ceva vIsaime / / 13 / / adINasattu saMkhe sudaMsaNe, NaMdaNe ya boddhavve / imIse osappiNIe ee, titthakarANaM tu puvvabhavA / / 14 / / bhAvArtha :-mAyovIsa tiirthshen| pUrva bhavana yovIsa nAma tA, yathA- (1) 4%Ama (2) vimala (3) vibhasavAuna (4) dharmasiMha (5) sumitra (G) dharmabhitra (7) sun42mA (8) hImA () yugamA (10) 1SThamArDa (11) hinna (12) Indrahatta (13) suM42 (14) bhADendra (15) siMDa2tha (17) bhegharatha (17) 27bhI (18) suzana (18) naMhana (20) siMDagiri (21) mahInazatru (22) zaMSa (27) sudarzana (24) naMdana. A avasarpiNIkAlanA covIsa tIrthakaronAM pUrvabhavanAM nAma jANavAM joIe. hIkSA ziGiS:| 9 eesiM cauvvIsAe titthakarANaM cauvvIsaM sIyAo hotthA / taM jahA sIyA sudaMsaNA suppabhA ya, siddhatthA suppasiddhA ya / vijayA ya vejayaMtI, jayaMtI aparAjiA cev||15|| aruNappabha caMdappabha, sUrappaha aggi suppabhA ceva / vimalA ya paMcavaNNA, sAgaradattA NAgadattA ya / / 16 / / abhayakara NivvuikarA, maNoramA taha maNoharA ceva / devakuru uttarakurA, visAla caMdappabhA sIyA / / 17 / / eyAo sIAo, savvesiM ceva jiNavariMdANaM / savvajagavacchalANaM, savvouyasubhAe chAyAe / / 18 / / bhAvArtha :- A covIsa tIrthakaronI covIsa zibikAo (pAlakhIo)hatI.jenA para besIne tIrthakara bhagavata pravanyA bhATe vanamA gayA hatA, yathA- (1) sudarzana zibiyA (2) supramA (3) siddhArthA (4) suprasiddhA (5) vi4yA (6) vaijayaMtI (7) 4yantI (8) a52||ti (c) arupramA (10) yaMdrapramA (11)sUryaprabhA (12) maniyama (13) supramA (14) vimA (15) paMtha (17) saa2htt| (17) naaght| (18) abhy42| (19) nivRtti| (20) manoramA (21) mnodd| (22) hekchu| (23) Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 342] zrI samavAyAMga sUtra uttarakurA (24) caMdraprabhA. A dareka zibikAo vizALa hatI. sarva jagata vatsala dareka jinavarendronI A zibikAo sarva RtuomAM sukhadAyinI uttama ane zubha kAMtithI yukta hatI. 10 puvvi okkhittA mANusehi, sAhaTu (8) romakUvehiM / pacchA vahati sIyaM, asuriMda-suriMda-NAgiMdA / / 19 / / cala-cavala-kuMDaladharA, sacchaMda viuvviyAbharaNadhArI / sura-asura-vaMtimA, vAMti sImaM bilai iArA purao vahati devA, NAgA puNa dAhiNammi pAsammi / paccatthimeNa asurA, garulA puNa uttare pAse / / 21 / / bhAvArtha :- tIrthakaronI A zibikAone sauthI pahelAM harSathI bhAvavibhora banI manuSyo potAnA khabhA upara uThAvIne laI jAya che, pachI asurendra, surendra ane nAgendra A zibikAone laIne cAle che. caMcala, capala kaMDalonA dhAraka ane potAnI IcchAnusAra vaikriyamaya AbhUSaNonA dhAraNa karanArA te devagaNa, sura asurothI vaMdita jinendronI zibikAone vahana kare che. A zibikAone pUrvadizAmAM devo (jyotiSI devo ane vaimAnika devo), dakSiNadizAmAM nAgakumAradevo, pazcimadizA taraphamAM asurakumAra devo ane uttaradizAmAM garuDakumAra devo vahana kare che. sahadIkSita :11 usabho ya viNIyAe, bAravaIe aritttthvrnnemii|| avasesA titthayarA, NikkhaMtA jammabhUmIsu / / 22 / / bhAvArtha :- RSabhadeva vinItA nagarIthI, ariSTanemi dvArAvatIthI ane bAkInA dareka tIrthakara pota-potAnI janmabhUmiomAM dIkSA grahaNa karavAne mATe nIkaLyA hatA. 12 savve vi egadUseNa, NiggayA jiNavarA cauvvIsaM / _Na ya NAma aNNaliMge, Na ya gihiliMge kuliMge va / / 23 / / bhAvArtha :- covIseya jinavara eka dUSya (Indra samarpita divya vastra)thI dIkSA grahaNa karavAne mATe nIkaLelA hatA. koI pAkhaMDI liMgathI dIkSita thayA nathI, na koI gRhaliMgathI ane na koI kuliMgathI dIkSita thayA. paraMtu dareka jina-svaliMgathI ja dIkSita thayA che.) |13 ekko bhagavaM vIro, pAso mallI ya tihiM tihiM saehiM / bhagavaM pi vAsupujjo, chahiM purisasaehiM Nikkhato / / 24 / / Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | atIta-anAgatakAlika mahApuruSo 343 uggANaM bhogANaM, rAiNNANaM ca khattiyANaM ca / cauhiM sahassehiM usabho, sesA u sahassa-parivArA / / 25 / / bhAvArtha :-dIkSA grahaNa karavA mATe bhagavAna mahAvIra ekalA ja gherathI nIkaLyA hatA. pArzvanAtha ane mallInAtha jina traNaso traNaso puruSonI sAthe nIkaLyA hatA. vAsupUjaya chaso puruSonI sAthe nIkaLyA hatA. bhagavAna RSabhadeva cAra hajAra ugra, bhoga, rAjanya ane kSatriyajanonA parivAranI sAthe dIkSA grahaNa karavAne mATe gherathI nIkaLyA hatA. zeSa ogaNIsa tIrthakaro eka eka hajAra puruSonI sAthe nIkaLyA DatA. hIkSA tapa :14 sumaittha NiccabhatteNa, Niggao vAsupujja cauttheNaM / pAso mallI ya aTThameNa, sesA u chaTeNaM / / 26 / / bhAvArtha :- sumatinAtha nityabhakta bhojana karIne, vAsupUjya svAmI caturthabhakta - upavAsa karIne, pAzvanAtha ane mallInAtha aThThama traNa upavAsa karIne ane zeSa 20 tIrthakaro chaThTha (be upavAsa) karIne dIkSita thayA hatA. prathama bhikSAhaItaI :15 eesiM NaM cauvIsAe titthagarANa cauvvIsaM paDhamabhikkhAdAyAro hotthaa| ta jahA sijase baMbhadatte, suriMdadatte ya iMdadatte ya / paume ya somadeve, mAhiMde taha somadatte ya / 27 / pusse puNavvasU puNNaNaMde, suNaMde jaye ya vijaye ya / tatto ya dhammasIhe, sumitte taha dhammamitte ya / / 28 / / aparAjiya vissaseNe, vIsaime hoi usabhaseNe ya / diNNe varadatte dhaNNe, bahule ya ANupuvvIe / / 29 / / ee visuddhalesA, jiNavarabhattIi paMjaliuDA u / taM kAlaM taM samayaM paDilAbhei jiNavariMde / / 30 / / bhAvArtha :- mA yovIsa tIrthazene prathama mikSA ta yovIsa mahApuruSa thayA tA, yathA- (1) zreyAMsa (2) brahmatta (3) surendrahatta (4) Indrata (5) 5 (G) somava (7) bhADendra (8) somahatta Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samavAyAMga sUtra () puSya (10) punarvasu (11) pUrzana (12) sunaMha (13) 45 (14) vi4ya (15) dharmasiMDa (17) subhitra (17) ghabhitra (18) apati (19) vizvasena (20) RSamasena (21)tta (22)226tta (23) dhanadatta (24) bahula. A kramathI covIsa tIrthakarone dIkSA lIdhA pachI pahelIvAra AhAra dAna karanAra jANavA joIe. A dareka vizuddha vezyAvALA ane jinavaronI bhakitathI prerita thaIne aMjalipuTathI te kAle ane te samaye jinavarendra tIrthakarone AhArano pratilAbha karAvyo. 16 saMvacchareNa bhikkhA, laddhA usabheNa logaNAheNa / sesehiM bIyadivase, laddhAo paDhamabhikkhAo / / 31 / / bhAvArtha :- lokanAtha bhagavAna RSabhadevane eka varSa pachI prathama bhikSA prApta thaI. zeSa sarva tIrthakarone dIkSAnA bIjA divase prathama bhikSA prApta thaI. 17 usabhassa paDhamabhikkhA, khoyaraso Asi logaNAhassa / sesANaM paramaNNaM, amiyarasa rasovamaM Asi / / 32 / / savvesi pi jiNANaM, jahiyaM laddhAu paDhamabhikkhAu / tahiyaM vasudhArAo, sarIramettIo vuTThAo / / 33 / / bhAvArtha :- lokanAtha RSabhadeva bhagavAnane prathama bhikSAmAM zeraDIno rasa prApta thayo hato. zeSa sarva (trevIsa) tIrthakarone prathama bhikSAdAnamAM amRtarasa samAna paramAnna (khIra) prApta thaI hatI. dareka tIrthakaroe jayAM jayAM prathama bhikSA grahaNa karI tyAM tyAM temanA zarIra pramANe UMcI vasudhArAnI (sonayAnI)vRSTi thas sdl. yaityavRkSa :18 eesiM cauvvIsAe titthagarANaM cauvIsaM ceiyarukkhA hotthA / taM jahA Naggoha sattivaNNe, sAle piyae piyaMgu chattAhe / sirise ya NAgarukkhe, sAlI ya pilaMkhurukkhe ya / / 34 / / tiMduga pADala jaMbU, Asatthe khalu taheva dahivaNNe / NaMdIrukkhe tilae, aMbayarukkhe ya asoge ya / / 35 / / caMpaya baule ya tahA, veDasarukkhe ya dhAyaIrukkhe / sAle ya vaDDamANassa, ceiyarukkhA jiNavarANaM / / 36 / / bhAvArtha :- A covIsa tIrthakaronAM covIsa caityavRkSa- kevaLajJAnotpattinAM vRkSa hatA. yathA Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | atIta-anAgatakAlika mahApuruSo 345 | (1) cagrodha (vaDa) (2) saptaparNa (3) zAla (4) priyAla (5) priyaMgu (6) chatrAha (7) zirISa (8) nAgavRkSa (9) zAlI (10) pilaMkhu vRkSa (11) hiMduka (12) pATala (13) jebU(14) azvattha(pIpaLo) (15) dadhiparNa (16) nandIvRkSa (17) tilaka (18) AmravRkSa (19) azoka (20) caMpaka (21) bakula (22) vetrasa-vAMsavRkSa (23) dhAtakIvRkSa (24) bhagavAna vardhamAnanuM zAlavRkSa, A covIsa tIrthakaronAM caityavRkSa-kevaLa jJAnotpatti samayanA vRkSa che. 19 battIsaM dhaNuyAI, ceiyarukkho ya vaddhamANassa / Niccougo asoge, occhaNNo sAlarukkheNaM / / 37 / / tiNNeva gAuyAI, ceiyarukkho jiNassa usbhss| sesANaM puNa rukkhA , sarIrao bArasaguNA u / / 38 / / sacchattA sapaDAgA, saveiyA toraNehiM uvaveyA / sura-asura-garula mahiA, ceiyarukkhA jiNavarANaM / / 39 / / bhAvArtha :- vardhamAna bhagavAnanuM caityavakSa batrIsa dhanuSa UMcu hatuM, te nitya-Rtuka hatuM arthAt pratyeka RtuomAM temAM patra-puSpa vagere samRddhi vidyamAna rahetI hatI. te azoka vRkSa, zAlavRkSathI Acchanna (DhaMkAyeluM) hatuM. RSabha jinanuM caityavRkSa traNa kosa UMcu hatuM. zeSa tIrthakaronAM caityavRkSa teonAM zarIranI UMcAIthI bAra gaNAM UMcA hatAM. jinavaronAM A badhAM caityavRkSa chatrayukta, dhvajAyukta, patAkA sahita, vedikA sahita, toraNothI suzobhita tathA sura, asura ane garuDa devothI pUjita hatAM. vivecana : caityavakSa je vRkSanI nIce tIrthakarone kevalajJAna prApta thAya tene caityavRkSa kahe che. caityano artha ahIM "jJAna" che ane je vRkSanI nIce kevaLajJAna thayuM hoya, te vRkSane caityavRkSa kahe che. bIjA matAnusAra tIrthakara je vRkSanI nIce jina dIkSA grahaNa kare che, tene caityavRkSa kahe che. kuberadeva samavasaraNamAM tIrthakaronAM besavAnAM sthAna para jJAnapratIka rUpe te caitya vRkSanI ja sthApanA kare che ane tene dhvajA, patAkA, vedikA, toraNadvAro AdithI suzobhita kare che. samavasaraNa sthita te vRkSanI chAyAmAM pahoMcatAMnI sAthe ja zokasaMtapta prANIonA zoka dUra thaI jAya che ane te azoka (zoka rahita) thaI jAya che. mATe tene caityavakSa kahevAmAM Ave che. prathama ziSya-ziSyAo :20 eesiM cauvvIsAe titthagarANaM cauvvIsaM paDhamasIsA hotthA, taM jahA paDhamettha usabhaseNe, bIie puNa hoi sIhaseNe ya / Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 34 zrI samavAyAMga sUtra cArU ya vajjaNAbhe, camare taha suvvaya vidabbhe / / 40 / / diNNe ya varAhe puNa, ANaMde gothubhe suhamme ya / maMdara jase ariTe, cakkAha sayaMbhu kuMbhe ya / / 41 / / iMde kuMbhe ya subhe, varadatte diNNa iMdabhUI ya / uditodita-kulavaMsA, visuddhavaMsA guNehiM uvaveyA / / 42 / / titthappavattayANaM, paDhamA sissA jiNavarANaM / bhAvArtha :- A covIsa tIrthakaronA covIsa prathama ziSya hatA, yathA (1) RSabhadevanA prathama ziSya RSabhasena ane (2) ajitanAthanA prathama ziSya siMhasena hatA. me 4 mathI (3) yA2 (4) vanAma (5) yabha2 (5) suvrata (7) viharma (8) hinna () varADa (10) mAnaha (11) gostuma (12) sudharbha (13) bhaM42 (14) yaza (15) mariSTa (17) 22tha (17) svayaMbhU (18) humama (18) Indra (20) humama (21) zuma (22) 126tta (27) hatta (24) IndrabhUti prathama ziSya thayA. te badhA uttama, uccakuLavALA, vizuddha vaMzavALA ane guNothI saMyukta hatA ane tIrthapravartakajinavaronA prathama ziSya hatA. 21 eesiM NaM cauvIsAe titthagarANaM cauvIsaM paDhamasissaNI hotthA / taM jahA baMbhI ya phaggu, sAmA ajiyA kAsavI raI somA / sumaNA vAruNi sulasA, dhAraNi dharaNI ya dharaNidharA / / 43 / / paumA sivA suI taha, aMjuyA bhAviyappA ya / rakkhI ya baMdhuvatI pupphavatI, ajjA amilA ya ahiyA / / 44 / / jakkhiNI pupphacUlA ya, caMdaNajjA AhiyA u| uditoditakulavaMsA, visuddhavaMsA guNehiM uvaveyA / / 45 / / titthappavattayANaM paDhamA, sissI jiNavarANaM / bhAvArtha :- A covIsa tIrthakaronI covIsa prathama ziSyAo hatI, yathA (1) prAmI (2) 38 (3)zyAmA (4) mahitA (5) azyapI (G) 2ti (7) somA (8) sumanA (C) vA (10) sukhasA (11) paarie|| (12) 525 // (13) 3232(14) 5 // (15) zivA (17) zuthi (17) aNdd| (18) 2kSI-2kSiA (18) dhuvatI (20) puSpavatI (21) AryA abhil| (22) yakSiNI (23) puSpacUlA (24)AryA caMdanA. A badhI uttama, unnata kuLavALI, vizuddha vaMzavALI ane Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atIta-anAgatakAlika mahApuruSo guNothI yukta hatI ane tIrtha pravartaka jinavaronI prathama ziSyAo hatI. cakravartI ane tenA mAtA pitA : 22 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe bArasa cakkavaTTipiyaro hotthA / taM jahA usabhe sumitta vijae, samuddavijae ya AsaseNe ya / vissaseNe ya sUre, sudaMsaNe kattavIrie ceva / / 46 / / paumuttare mahAharI, vijae rAyA taheva ya / baMbhe bArasame vutte, piuNAmA cakkavaTTINaM / / 47 / / 347 bhAvArtha :- A jaMbudrIpanAmanA dvIpamAM bhAratavarSamAM A avasarpiNI kALamAM cakravartIonA bAra pitAo hatA, yathA (1) RSabha ( 2 ) sumitravizya (3) samudravi4ya (4) azvasena (4) vizvasena (5) sUrasena (7) sudarzana (8) artavIrya (8) padmottara (10) mahAhari (11) vi4yarAma (12) brahma. AjAra cakravartIonA pitAonAM nAma hatAM. | 23 | jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe bArasa cakkaTTimAyaro hotthA, taM jahA - sumaMgalA jasavatI bhaddA sahadevI airA siri devI tArA jAlA merA vappA culliNi apacchimA / bhAvArtha :- A jaMbudvIpanAmanA dvIpamAM bhAratavarSamAM A avasarpiNIkALamAM cakravartIonI bAra bhAtAso hatI, yathA (1) subhaMgalA (2) yazavatI (3) bhadrA (4) sahahevI (4) athirA (5) zrI (7) hevI (8) tArA (8) zvAsA (10) merA ( 11 ) vA ( 12 ) aMtima yusinI. 24 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe bArasa cakkavaTTI hotthaa| taM jahA bharaho sagaro maghavaM, saNakumAro ya rAyasaddUlo / saMta kuMthU ya aro, havai subhUmo ya koravvo / / 48 / / Navamo ya mahApaDamo, hariseNo ceva rAyasaddUlo / jayaNAmo ya NaravaI, bArasamo baMbhadatto ya / / 49 / / Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 348 zrI samavAyAMga sUtra bhAvArtha :- A jaMbUdvIpanAmanA dvIpamAM bhAratavarSamAM A avasarpiNIkALamAM bAra cakravartIo thayA, yathA- (1) bharata (2) sagara (3) bhagavA (4) 214zArdU sanatkumAra (5) zAnti (G) hunthu (7) 2 (8) auratavaMzI subhUma () mahA5 (10) 24aaii| riSe (11) na25ti 4ya (12) brahmahatta. sIratna :25 eesiM bArasaNhaM cakkavaTTINaM bArasa itthirayaNA hotthA / taM jahA paDhamA hoi subhaddA bhadda, suNaMdA jayA ya vijayA ya / kiNhasirI sUrasirI paumasirI vasuMdharA devI / / 50 / / lacchimaI kurumaI, itthIrayaNANa NAmAI / bhAvArtha :- sAmA2 yatImonI bAra strI ratna tI, yathA (1) subhadrA (2) bhadrA (3) sunahA (4) 4yA (5) vi4yA (5) dRSyazrI (7) sUryazrI (8) 55zrI (c) vasuMdha2(10) hevI (11) sakSmImatI (12) durumatI, strI ratnonA nAma cha. lava-vAsudeva :26 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe Navabaladeva NavavAsudeva pitaro hotthA / taM jahA payAvaI ya baMbho, somo ruddo sivo mahasivo ya / aggisiho ya dasaraho, Navamo bhaNio ya vasudevo / / 51 / / bhAvArtha - A jaMbUdvIpanAmanA dvIpamAM bhAratavarSamAM A avasarpiNImAM nava baladeva ane nava vAsudevonA nava pitAmo thayA, yathA (1) prapati (2) brahma (3) soma (4) rudra (5) ziva (s) mAziva (7) anizima (8) zaratha (9) vasudeva. jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe Nava vAsudevamAyaro hotthA / taM jahA miyAvaI umA ceva, puhavI sIyA ya ammayA / lacchimaI sesamaI, kekaI devaI tahA / / 52 / / Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | atIta-anAgatakAlika mahApuruSo | 349 | bhAvArtha :- A jaMbUdvIpanAmanA dvIpamAM bhAratavarSamAM A avasarpiNI kALamAM nava vAsudevonI nava bhAtAsotI, yathA (1) bhRtI (2) 640 (3) pRthvI (4) sItA (5) amRtA (5) sakSmImatI (7) zeSamatA (8) yI () vihI. 27 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe Nava baladevamAyaro hotthA / taM jahA bhaddA taha subhaddA ya, suppabhA ya sudaMsaNA / vijayA vejayaMtI ya, jayaMtI aparAjiyA / / 53 / / NavamIyA rohiNI ya, baladevANa mAyaro / bhAvArtha :- A jaMbUdvIpanAmanA dvIpamAM bhAratavarSamAM A avasarpiNIkALamAM nava baladevonI nava bhAtAsotI, yathA (1) bhadrA (2) subhadrA (3) suprabhA (4) sudrshn| (5) vi4yA (5) vaizyantI (7) 4yantI (8) apati () zeIi. mAnava basavonI matamotI. 28 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe Nava dasAramaMDalA hotthA / taM jahA-uttamapurisA majjhimapurisA pahANapurisA oyaMsI teyaMsI vaccaMsI jasaMsI chAyaMsI kaMtA somA subhagA piyadasaNA surUvA suhasIlA suhAbhigamA savvajaNa NayaNakatA ohabalA atibalA mahAbalA aNihayA aparAiyA sattumaddaNA ripusahassamANamahaNA sANukkosA amaccharA acavalA acaMDA miyamaMjulapalAvahasiyA gaMbhIramadhura paDipuNNasaccavayaNA abbhuvagayavacchalA saraNNA lakkhaNa vaMjaNaguNovaveA mANummANapamANapaDipuNNa sujAyasavvaMgasuMdaraMgA sasisomAgAra kaMta piyadasaNA amarisaNA payaMDadaMDappabhArA gaMbhIradarisaNijjA tAladdha ovviddha-garulakeU, mahAdhaNuvikaDDhayA mahAsattasAyarA duddharA dhaNuddharA dhIrapurisA juddhakittipurisA viulakulasamubbhavA mahArayaNavihADagA addhabharahasAmI somA rAyakulavaMsatilayA ajiyA ajiyarahA halamusalakaNakapANI saMkhacakkagayasatti NaMdagadharA pavarUjjala sukkaMta Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 ] zrI samavAyAMga sUtra vimala gotthubha tirIDadhArI kuMDala ujjoiyANaNA puMDarIyaNayaNA ekAvali kaNThalaiyavacchA sirivaccha-sulachaNA varajasA savvouyasurabhi kusuma racita palaMba sobhata kaMta vikasaMta vicittavara mAlaraiyavacchA aTThasaya vibhatta lakSaNa pasattha suMdara viraiyaMgamaMgA mattagayavariMda laliya vikkama vilasiyagaI sAraya NavathaNiya mahura gaMbhIra koMca Nigghosa duMdubhisarA kaDisuttaga NIla pIya kosejjavAsasA pavaradittateyA NarasIhA NaravaI pariMdA NaravasahA maruyavasabhakappA abbhahiyarAyateya lacchIe dippamANA NIlagapIyagavasaNA duve duve rAma kesavA bhAyaro hotthA / taM jahA bhAvArtha :- A jaMbUdvIpanAmanA dvIpamAM bhAratavarSamAM A avasarpiNI kALamAM samayAnukrame nava dazAmaMDala (baladeva ane vAsudeva samudAya) thayA che, tenuM varNana A prakAre che. teo dareka baladeva ane vAsudeva uttamakuLamAM utpanna thavAthI uttama puruSa hatA. tIrthaMkarAdi zalAkA puruSonA madhyavartI hovAthI madhyama puruSa hatA athavA tIrthakaronA baLanI apekSAe ochuM ane sAmAnya puruSonA baLanI apekSAe adhika baLazALI hovAthI (baMnenA baLanI madhyama hovAthI) teo madhyama puruSa hatA. potAnA samayanA puruSonA zauryAdi guNonI pradhAnatAnI apekSAe teo pradhAna puruSa hatA, mAnasika bala saMpanna hovAthI ojasvI hatA, dedIpyamAna zarIranA dhAraka hovAthI tejasvI hatA, zArIrika baLathI saMyukta hovAthI varcasvI hatA, parAkrama dvArA prasiddhine prApta hovAthI yazasvI hatA, zarIranI chAyA (prabhA)yukta hovAthI chAyAvaMta hatA, zarIranI kAMtiyukta hovAthI te kAMta hatA, caMdranI samAna saumya mudrAnA dhAraka hatA. sarvajanonA vallabha hovAthI subhaga athavA saubhAgyazALI hatA. netrone atipriya hovAthI teo priyadarzI hatA, samacaturasa saMsthAnanA dhAraka hovAthI surUpa hatA, zubha svabhAvavALA hovAthI zubhazIla hatA, sukhapUrvaka saraLatAthI pratyekajana tene maLI zakatA hatA tethI teo sukhAbhigamya hatA, sarvajanonA AMkhonA pyArA hatA. kayAre ya na thAkanAra avicchinna pravAha yukta balazALI hovAthI teo oghabalI hatA, potAnA samayanA dareka puruSonA baLanuM atikramaNa karavAthI atialI hatA ane mahAna prazasta athavA zreSTha baLa vALA hovAthI teo mahAbalI hatA, nirupakrama AyuSyanA dhAraka hovAthI anihata arthAt bIjA dvArA thatI ghAta athavA maraNathI rahita hatA athavA mallayuddhamAM koI tene parAjita karI zakatA na hovAthI aparAjita hatA, moTAM moTAM yuddhomAM zatruonAM mardana karavAthI teo zatrumardana hatA, hajAro zatruonA mAnanuM mardana karanArA hatA, AjJA athavA sevA svIkAra karanArA para kRpA karanArA hatA, teo mAtsarya (ISya) rahita hatA, kAraNa ke bIjAnA guNone paNa dhAraNa karI letA hatA. mana, vacana, ane kAyAnI sthira pravRttinA kAraNe teo acapala (capaLatA rahita) hatA, niSkAraNa pracaMDa krodhathI rahita hatA, parimita maMjula vArtAlApa ane mRdu hAsyathI yukta hatA, gaMbhIra, madhura ane paripUrNa satya vacana bolatA hatA, Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atIta-anAgatakAlika mahApuruSo adhInatA svIkAra karanAra para vAtsalya bhAva rAkhatA hatA, zaraNamAM AvanAranA rakSaka hatA. vaja, svastika, cakra, Adi lakSaNothI ane tala, mazA, Adi vyaMjanonA guNothI saMyukta hatA, zarIranAM mAna, unmAna ane pramANathI paripUrNa hatA. te mApa A pramANe che. pANIthI bharelA droNa (nAva)mAM besIne temAMthI bahAra nIkaLatuM pANI jo droNa (mApa vizeSa) pramANa hoya to te puruSa 'mAna' prApta kahevAya che. tulA (trAjavuM) para beThelA puruSanuM vajana ardhabhAra pramANa hoya to te puruSa 'unmAna' prApta kahevAya che. zarIranI UMcAI potAnA AMgaLathI jo ekaso ATha AMgaLa hoya to te pramANa prApta kahevAya che.] teo janma jAta sarvAMga suMdara zarIranA dhAraka hatA. caMdrajevA saumya AkAravALA, kAMta ane priyadarzI hatA. 'amasRSNa' (amarSaNA)arthAt kartavya pAlanamAM ALasa rahita(karmaTha) hatA. uddaMDa puruSo para pracaMDa daMDanItinA dhAraka hatA, gaMbhIra ane darzanIya hatA. 351 baladeva tAlavRkSanA cihnavALI dhvajAvALA ane vAsudeva garuDanA cihnavALI dhvajAnA dhAraka hatA. teo kAna sudhI mahAdhanuSa caDhAvanArA hatA, mahAsattva (bala)nA sAgara hatA, raNabhUmimAM tenA prahArano sAmano karavo azakya hato. teo mahAna dhanuSyonA dhAraka hatA. puruSomAM ghIra vIra hatA, yuddhomAM prApta kIrtinA dhAraka puruSa hatA, vizALa kuLomAM utpanna thayelA hatA, mahAratna, vaja (hIrA)ne paNa aMgUThA ane tarjanI (TacalI AMgaLInI bAjunI) A be AMgaLIothI cUrNa karI detA hatA. ardhA bharatakSetranA arthAt traNa khaMDanA svAmI hatA, saumya svabhAvI hatA, rAjakuLo ane rAjavaMzonA tilaka hatA, ajita hatA arthAt koIthI na jItAya tevA hatA ane ajeya racavALA hatA, baladeva haLa, muzaLanA dhAraka hatA tathA vAsudeva kaNaka-zAraMga dhanuSa,pAMcajanya zaMkha, sudarzana cakra, kaumudI gadA, zakita ane naMdakanAmanA khaDganA dhAraka hatA. pravara, ujjavala, sukAMta, vimala kaustubha maNiyukta mukuTanA dhAraka hatA. temanuM mukha kuMDaLomAM lagAvelA maNionA prakAzathI yukta (rahetuM) hatuM, kamaLa jevA netravALA hatA, kaMThathI laIne vakSaHsthala sudhI ekAvalI hAra zobhita hatA. temanuM vakSaHsthala zrIvatsanA sulakSaNathI cihnita hatuM. te vizva vikhyAta yazavALA hatA. dareka RtuomAM utpanna thanArA, sugaMdhita puSpothI banAvelI, lAMbI, zobhAyukta, kAMta, vikasita, paMcavarNI zreSTha mALAthI temanuM vakSaHsthaLa haMmezAM zobhAyamAna rahetuM hatuM. temanuM suMdara aMga, pratyaMga, ekaso ATha prazasta lakSaNothI saMpanna hatuM. te madamatta gajarAja hAthInI samAna lalita, vikrama ane vilAsayukta gativALA hatA. zarada RtunA nava garava, kauMca pakSInA nirdoSa ane dudubhinAda samAna madhura, gaMbhIra svaravALA hatA. baladeva TisUtravALA nIla kauzeyaka vastrathI tathA vAsudeva kaTisUtravALA pIta pILA kauzeyaka vastrathI yukta rahetA hatA arthAt baladevanI kammara upara nIla raMgano tathA vAsudevanI kammara upara pILA raMgano dupaTTo haMmezAM bAMdhelo raheto hato. teo prakRSTa dIpti ane tejathI yukta hatA, prabaLa balazALI hovAthI teo manuSyomAM siMha samAna hovAthI narasiMha, manuSyonA pati hovAthI narapati, parama aizvaryazALI hovAthI narendra tathA sarvazreSTha hovAthI naravRSabha kahevAtA hatA, potAnA kAryabhArane pUrNarUpathI nirvAha karavAnA kAraNe te maruja-vRSabhakalpa hatA arthAt marusthalInA dhIrI baLada samAna hatA. anya rAjA-mahArAjAothI adhika rAjateja rUpa lakSmIthI dedIpyamAna hatA. A rIte nIla vastravALA nava rAma (baladeva) ane pIta Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 352 zrI samavAyAMga sUtra vastrA // na zava (vAsudeva) bane mA-mAIsdl. | 29 tiviDhe ya duviDhe ya, sayaMbhU purisuttame purisasIhe / taha purisapuMDarIe, datte NArAyaNe kaNhe / / 54 / / ayale vijaye bhadde, suppabhe ya sudaMsaNe / ANaMde NaMdaNe paume, rAme yAvi apacchime / / 55 / / bhAvArtha :- tesomA vAsudevAnAM nAma // prA cha- (1) tripRSTha (2) dvipRSTha (3) svayaMbhU (4) puruSottama (5) puruSasiDa (5) puruSapuMDarI (7) ha. (8) // 2 // 55 // (1kSma5) (c) pR. pasavAnAM nAma // prabhAo cha- (1) ayama (2) vi4ya (3) madra (4) suprama (5) sudarzana () AnaMha (7) nahana (8) 55(rAma) (c) aMtima pakhava pasarAma tA. 30 eesiM NaM NavaNhaM baladeva-vAsudevANaM puvvabhaviyA Nava NAmadhejjA hotthA / taM jahA vissabhUI pavvayae , dhaNadatta samuddadatta isivAle / piyamitta laliyamitte, puNavvasU gaMgadatte ya / / 56 / / eyAiM NAmAI, puvvabhave Asi vAsudevANaM / etto baladevANaM, jahakkama kittaissAmi / / 57 / / visaNaMdI ya subaMdhU, sAgaradatte asogalalie ya / vArAha dhammaseNe, aparAiya rAyalalie ya / / 58 / / bhAvArtha :- A nava baladevo ane nava vAsudevonA pUrvabhavonAM nava nAma A pramANe hatA (1) vizvabhUti (2) parvata (3) ghanatta (4) samudrAtta (5) RSipAsa (5) priyabhitra (7) lalitabhitra (8) punarvasu (c) gaMgAta. A vaasudevaan| pUrvamavanA nava nAma tai. tanAthI bhAga yathAmathI sahevono nAma DIza. (1) vizvanaMhI (2) subaMdhu (3) saa||26tt (4) azos (5) basita (5) vArA (7) dharmasena (8) apaDita (c) 2|4lit. 31 eesiM NavaNhaM baladeva-vAsudevANaM puvvabhaviyA Nava dhammAyariyA hotthaa| taM jahA saMbhUya subhadda sudaMsaNe ya, seyaMsa kaNha gaMgadatte ya / Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | atIta-anAgatakAlika mahApuruSo 353 sAgara samuddaNAme, dumaseNe ya Navamae / / 59 / / ee dhammAyariyA, kittIpurisANa vAsudevANaM / puvvabhave eyAsiM, jattha NiyANAI kAsI ya / / 60 / / bhAvArtha :- mAnavI mane nava vaasudevaan| pUrvabhavamA nava varbhAyAyo tA. (1) saMbhUta (2) sumadra (3) sudarzana (4) zreyAMsa (5) dRSya (5) gaMmatta (7) sAga2 (8) samudra () drumasena. A nave ya AcArya kIrtipuruSa vAsudevonA pUrvabhavamAM dharmAcAryo hatA.ahIM vAsudevoe pUrvabhavamAM niyAmAM karelA hatA. te nagaronAM nAma AgaLa kahevAze. 32 eesiM NavaNhaM vAsudevANaM puvvabhave Nava NiyANabhUmIo hotthA / ta jahA mahurA ya kaNagavatthU, sAvatthI poyaNaM ca rAyagihaM / kAyaMdI ya kosambI, mihilapurI hatthiNAuraM ca / / 6 / / bhAvArtha :- A nava vAsudevonA pUrvabhavamAM nava niyANAnI bhUmio hatI. (jyAM teoe nihAna-niyA yA tA.) yathA- (1) mthur| (2) vastu (3) zrAvastI (4) potanapura (5) 2 / 4]s (s) stil (7) still (8) mithilApurI (c) stinApura. 33 etesi NaM NavaNhaM vAsudevANaM Nava NiyANakAraNA hotthA / taM jahA gAvi juve ya saMgAme, taha itthI parAio raMge / bhajjANurAga goTThI, paraiDDhI mAuA iya / / 62 / / bhAvArtha :- mAnava vAsavAnAM nihana ravAnAM na raDato, yathA- (1) gAvI-gAya (2) yUpastama (3) saMgrAma (4) strI (5) pati (5) strI anurAga (7) goSThI (8) 52r (6) bhAtR (bhAta). prativAzudeva :33 eesiM NavaNhaM vAsudevANaM Nava paDisattU hotthA / taM jahA - assaggIve tArae, merae mahukeDhave Nisubhe ya / balipaharAe taha rAvaNe, ya Navame jarAsaMdhe / / 63 / / Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u54 / zrI samavAyAMga sUtra ee khalu paDisattU, kittI purisANa vAsudevANaM / savve vi cakkajohI, savve vi hayA sacakkehiM / / 64 / / ekko ya sattamIe, paMca ya chaTThIe paMcamI ekko / ekko ya cautthIe, kaNho puNa tacca puDhavIe / / 65 / / aNidANakaDA rAmA, savve vi ya kesavA NiyANakaDA / uDDagAmI rAmA, kesava savve ahogAmI / / 66 / / aTuMtakaDA rAmA, ego puNa baMbhaloya kappaMmi / ekkassa gabbhavasahI, sijjhissai AgamisseNaM / / 67 / / bhAvArtha :- mAnava vAsudevAnA nava pratizatru (prativAsudeva) Sdu, yathA (1) azvagrIva (2) // 24 (3) bhe24 (4) madhu 24 (5) nizubhama (5) pAsa (7) prm||4 (praDdAha) (8) rA19 () 4rAsaMgha. A kIrtipuruSa vAsudevonA nava pratizatru hatA. teo badhA cakrayoddhI hatA ane dareka potAnA ja cakrathI yuddhamAM marAyA hatA. A nava vAsudevomAMthI eka sAtamI (naraka) pRthvImAM, pAMca vAsudeva chaThThInaraka pRthvImAM, eka pAMcamInaraka pRthvImAM, eka cothI naraka pRthvImAM ane kRSNa trIjInaraka pRthvImAM gayA. dareka rAma (baladeva) niyANA rahita hoya che ane zeSa dareka vAsudeva pUrvabhavamAM niyANA kare che. dareka rAma baladeva marIne UrdhvagAmI thAya che ane dareka vAsudevo marIne adhogAmI thAya che. ATha rAma (baladeva) aMtakata arthAt karmono kSaya karIne saMsArano aMta karanAra thayA. eka aMtima baladeva, brahmalokamAM (pAMcamAM devaloka)utpanna thayA. je AgAmI bhavamAM eka garbhavAsa laIne siddha thaze. airAvata kSetranA tIrthakara :34 jaMbuddIve NaM dIve eravae vAse imIse osappiNIe cauvvIsaM titthayarA hotthA / taM jahA caMdANaNaM sucaMdaM, aggIseNaM ca NaMdiseNaM ca / isidiNNaM vayahAriM, vaMdimo somacaMdaM ca / / 68 / / vaMdAmi juttiseNaM, ajiyaseNaM taheva sivaseNaM / buddhaM ca devasamma, sayayaM NikkhittasatthaM ca / / 69 / / Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | atIta-anAgatakAlika mahApuruSo 355 | asaMjalaM jiNavasaha, vaMde ya aNaMtayaM amiyaNANiM / uvasaMtaM ca dhuyarayaM, vaMde khalu guttiseNaM ca / / 70 / / atipAsaM ca supAsaM, devesara vaMdiyaM ca marudevaM / NivvANagayaM ca dharaM, khINaduhaM sAmakoTuM ca / / 71 / / jiyarAgamaggiseNaM, vaMde khINarayamaggiuttaM ca / vokkasiya pijjadosaM, vAriseNaM gayaM siddhiM / / 72 / / bhAvArtha - A jaMbUdvIpanAmanA dvIpanA eravata kSetramAM A avasarpiNIkALamAM covIsa tIrthaMkara thayAM hatAM, yathA- (1) caMdranA samAna mukhavALA-sucaMdra (2) agnisena (3) nadisena vratadhArI (4) RSidatta ane (5) somacaMdrane huM vaMdana karuM chuM. (6) yuktisena(7) ajitasena (8) zivasena (9) buddha (10) devazarma (11) nikSiptazastra(zreyAMsa)ne huM sadA vaMdana karuM chuM.(12) asaMjvala (13) jinavRSabha ane (14) amitagAmI (15) anaMta jinane huM sadA vaMdana karuM chuM. karma rajarahita upazAMta (16) guptisenane paNa huM sadA vaMdana karuM chuM. (17) atipArtha (18) supArzva tathA devezvarothI vaMdita (19) marudeva nirvANane prApta (20) dhara ane prakSINa duHkhavALA (21) zyAmakoSTha rAga vijetA (rara) agnisena kSINarAgI (23) agniputra ane rAgadveSano kSaya karanAra, siddhine prApta (24)covIsamA vAriSeNane huM sadA vaMdana karuM chuM. (kayAMka-kayAMka nAmonAM kramamAM taphAvata dekhAya che.) bharatakSetranA AgAmI kALanA kulakara vagere :|35 jaMbuddIve NaM dIve AgamissAe ussappiNIe bhArahe vAse satta kulagarA bhavissati / taM jahA miyabAhaNe subhUme ya suppabhe ya sayaMpabhe / datte suhume subaMdhU ya AgamissANa hokkhati / / 73 / / bhAvArtha - A jaMbUdvIpamAM bhAratavarSamAM AgAmI utsarpiNIkALamAM sAta kulakaro thaze, yathA- (1) mitavAhana (2) subhUma (3) suprabha (4) svayaMprabha (5) datta (6)sUkSma (7) subaMdhu. AgAmI utsarpiNIkAlamAM A sAta kulakaro thaze. jaMbuddIve NaM dIve AgamissAe ussappiNIe eravae vAse dasa kulagarA bhavissaMti / taM jahA- vimalavAhaNe sImaMkare sImaMdhare khemaMkare khemaMdhare daDhadhaNU dasadhaNU sayadhaNU paDisUI sumai tti / bhAvArtha :- A jaMbadvIpanA airAvata varSakSetramAM AgAmI utsarpiNIkALamAM daza kulakaro thaze, yathA Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | u4 zrI samavAyAMga sUtra (1) vimAna (2) sIma42 (3) sImaMdhara (4) kSebhaMdhara (5) kSemaMdhara (5) 4.dhanu (7) 6zadhanu (8) zatadhanu (8) pratizruti (10) subhAta. bharatakSetramAM AgAmI kALanA tIrthakara :36 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse AgamissAe ussappiNIe cauvIsaM titthagarA bhavissaMti / taM jahA mahApaume sUradeve, supAse ya sayaMpabhe / savvANubhUI arahA, devassue ya hokkhai / / 74 / / udae peDhAlaputte ya, poTTile sattakitti ya / muNisuvvae arahA, savvabhAvaviU jiNe / / 75 / / amame NikkasAe ya, NippulAe ya Nimmame / cittautte samAhI ya, AgamisseNa hokkhai / / 76 / / saMvare aNiyaTTI ya, vijae vimale tti ya / devovavAe arahA, aNaMtavijae i ya / / 77 / / ee vuttA cauvvIsaM, bharahe vAsammi kevalI / AgamisseNa hokkhaMti, dhammatitthassa desagA / / 78 / / bhAvArtha - A jaMbUdvIpanA bhAratavarSamAM AgAmI utsarpiNIkALamAM covIsa tIrthaMkara thaze, yathA(1) mahA5 (2) sU2heva () supArzva (4) svayaMprama (5) sAnubhUti (6) vizruta (7) madhya (8) peDhAlaputra (6) poTTisa (proSThita) (10) zatIti (11) bhunisuvrata (12) sarvabhAvavit (17) samama (14) niSAya (15) niSpurA (1) nirmama (17) citragupta (18) samAdhigupta (18) saMvara (20) anivRtti (21) vi4ya (22) vibhata (23) hevopAta (24) anaMta vi4ya. // yovIsa tIrtha42 bhAratavarSamAM AgAmI utsarpiNIkALamAM dharmatIrthanI dezanA karanArA haze. 37 eesi NaM cauvvIsAe titthakarANaM puvvabhaviyA cauvvIsaM NAmadhejjA hotthA / seNiya supAsa udae, poTTilla aNagAra taha daDhAU ya / kattiya saMkhe ya tahA, NaMda suNaNde ya satae ya / / 79 / / bodhavvA devaI ya saccai, taha vAsudeva baladeve / rohiNi sulasA ceva, tatto khalu revaI ceva / / 80 / / Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | atIta-anAgatakAlika mahApuruSo | u57 | tatto havai sayAlI, bodhavve khalu tahA bhayAlI ya / dIvAyaNe ya kaNhe, tatto khalu NArae ceva / / 81 / / aMbaDa dArumaDe ya, sAI buddhe ya hoi boddhavve / bhAvI titthagarANa, NAmAI puvvabhaviyAI / / 82 / / bhAvArtha :- A jaMbUdvIpanA bhAratavarSanA) bhaviSyakAlIna covIsa tIrthakaronA pUrvabhavanAM covIsa nAmApramANe - (1) zreNi (2) supArzva (3) Gdhya (4) polisaa||2 (5) 4Ayu (5) ti (7) zaMga (8) naM (C) sunaMha (10) zata (11) hevahI (12) satya (13) vAsudeva (14) basava (15) roDieI (17) sukhasA (17) revatI (18) zatAbI (bhRgAlI) (19) mayAlI (20) dvIpAyana (21) nA26 (22) aMpA (27) svAti (24) buddha. bhAvi tiirthron| pUrvamavona mA nAma aai me. 38 eesiNaM cauvvIsAe titthagarANaM cauvvIsaM piyaro bhavissaMti, cauvvIsaM mAyaro bhavissaMti, cauvvIsaM paDhamasIsA bhavissaMti, cauvvIsaM paDhamasissaNIo bhavissati, cauvvIsa paDhamabhikkhAdAyagA bhavissati, cauvvIsa ceiyarukkhA bhavissati / bhAvArtha :- A covIsa tIrthakaronA covIsa pitAo, covIsa mAtAo, covIsa prathama ziSyo, covIsa prathama ziSyAo, covIsa prathama bhikSAdAtA thaze ane covIsa caitya vRkSo thaze. bharatakSetranA AgAmI kALanA cakravartI :39 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse AgamissAe ussappiNIe bArasa cakkavaTTiNo bhavissaMti / taM jahA bharahe ya dIhadaMte, gUDhadaMte ya suddhadaMte ya / siriutte siribhUI, sirisome ya sattame / / 83 / / paume ya mahApaume, vimalavAhaNe vipulavAhaNe ceva / riTe bArasame vutte, AgamissA bharahAhivA / / 84 / / bhAvArtha - A jaMbUDhIpanAmanA dvIpa bhAratavarSamAM AgAmI utsarpiNIkALamAM bAra cakravartIo thaze, yathA- (1) marata (2) hIta (3) guDhaIta (4) zuddhata (5)zrIputra (5) zrIbhUti (7) zrIsoma (8) 55 (C) mahApa, (10) vimasavADana (11) vipulavAina (12) viSTa. ApAra yavatI bhI Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 zrI samavAyAMga sUtra utsarpiNIkALamAM bharata kSetranA svAmI haze. 40 eesi NaM bArasaNhaM cakkavaTTINaM bArasa piyaro bArasa mAyaro bhavissaMti, bArasa itthIrayaNA bhavissati / bhAvArtha :- A bAra cakravartIonAM bAra pitAo, bAra mAtAo ane bAra strI ratno thaze. bharatakSetranA AgAmI kALanA baLadeva vAsudeva prativAsudeva :41 jaMbuddIve NaM dIve bhArahe vAse AgamissAe ussappiNIe Nava baladevavAsudeva-piyaro bhavissaMti, Nava vAsudevamAyaro bhavissaMti, Nava baladevamAyaro bhavissaMti, Nava dasAramaMDalA bhvissNti| taM jahA-uttamapurisA majjhimapurisA pahANapurisA oyaMsI teyaMsI evaM so ceva vaNNao bhANiyavvo jAva NIlagapItagavasaNA duve duve rAma-kesavA bhAyaro bhavissati / taM jahA NaMde ya NaMdamitte, dIhabAhU tahA mahAbAhU / aibale mahAbale, balabhadde ya sattame / / 85 / / duviThU ya tivaThU ya, AgamissANa vaNhiNo / jayaMte vijae bhadde , suppabhe ya sudaMsaNe / / 86 / / ANaMde NaMdaNe paume, saMkarisaNe ya apacchime / bhAvArtha :- A jaMbUdvIpanAmanA dvIpa bhAratavarSamAM AgAmI utsarpiNIkALamAM nava baladevo ane nava vAsudevo thaze, temanA nava pitA vAsudevonI(nava)mAtAo thaze, nava baladevonI (nava) mAtAo thaze, nava dazAmaMDala thaze. teo uttama puruSa, madhyama puruSa, pradhAna puruSa, ojasvI, tejasvI Adi pUrvokata vizeSaNothI yukta thaze. pUrvamAM je dazAmaMDalanuM vistRta varNana che, te sarva varNana ahIM jANavuM thAvata baladeva nIla vastravALA ane vAsudeva pIta vastravALA haze. A pramANe bhaviSyakALamAM rAma sane zava mA'moDaze. tenAM nAma // prabhArI ze- (1) naMha (2) naMhabhitra (3) hInADu (4) bhaDANArDa (5) matiSasa (6) mahAbala (7) samadra (8) dvipRSTha (8) tripRSTha. mAnava AgAmI utsapiapamAnavavRSNI athavA vAsuhevo thaze. tathA (1) 4yaMta (2) vi4ya (3) bhadra (4) suprama (5) sudarzana (s) AnaMha (7) nahana (8) 55 bhane yatima (8) saMrSA , mAnava baladeva thaze. 42 eesi NaM NavaNhaM baladeva-vAsudevANaM puvvabhaviyA Nava NAmadhejjA bhavissaMti, Nava dhammAyariyA bhavissaMti, Nava NiyANabhUmIo bhavissaMti, Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atIta-anAgatakAlika mahApuruSo | u58 | Nava NiyANakAraNA bhavissaMti, Nava paDisattU bhavissaMti / taM jahA tilae ya lohajaMghe, vairajaMghe ya kesarI paharAe / aparAie ya bhIme, mahAbhIme ya suggIve / / 87 / / ee khalu paDisattU, kittIpurisANa vAsudevANaM / savve vi cakkajohI, hammihiMti sacakkehiM / / 88 / / bhAvArtha :- A nava baladevo ane vAsudevonA pUrvabhavanAM nava nAma haze, nava dharmAcAryo haze, nava nidAna bhUmio haze, nava nidAna kAraNa haze ane nava pratizatru haze, yathA (1) tisa (2) moDa (3) 4%deg43 (4) usarI (5) prm2|4 (5) apati (7) bhIma (8) mahAbhIma (9) sugrIva. kIrtipuruSa vAsudevonA A nava pratizatru thaze, dareka cakrayoddhA haze ane yuddhamAM potAnA ja cakrathI mRtyu pAmaze. airavata kSetranA AgAmI tIrthakara vagere :43 jaMbuddIve NaM dIve eravae vAse AgamissAe ussappiNIe cauvIsaM titthakarA bhavissati / taM jahA sumaMgale ya siddhatthe, NivvANe ya mahAjase / dhammajjhae ya arahA, AgamissANa hokkhai / / 89 / / siricaMde pupphakeU, mahacaMde ya kevalI / suyasAgare ya arahA, AgamissANa hokkhai / / 90 / / siddhatthe puNNaghose ya, mahAghose ya kevalI / saccaseNe ya arahA, AgamissANa hokkhai / / 91 / / sUraseNe ya arahA, mahAseNe ya kevalI / savvANaMde ya arahA, devautte ya hokkhai / / 92 / / supAse suvvae arahA, arahe ya sukosale / arahA aNaMtavijae, AgamissANa hokkhai / / 93 / / vimale uttare arahA, arahA ya mahAbale / devANaMde ya arahA, AgamissANa hokkhai / / 94 / / ee vuttA cauvvIsaM, eravayammi kevalI / Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 zrI samavAyAMga sUtra AgamissANa hokkhaMti, dhammatitthassa desagA / / 95 / / bhAvArtha :- A jaMbadvIpanAmanA dvIpanA airavata kSetramAM AgAmI utsarpiNIkALamAM covIsa tIrthakaro thaze, yathA- (1) sumaMgala (2) siddhArtha (3) nirvANa (4) mahAyaza (5) dharmadhvaja. A arihaMta bhagavaMta AgAmI kALamAM thaze. punaH (6) zrIcaMdra (7) puSpaketu (8) mahAcaMdra kevaLI ane (9) zrutasAgara arihaMta thaze. punaH (10) siddhArtha (11) pUrNaghoSa (12) mahAghoSa kevaLI ane (13) satyasena arihaMta haze. (14) sUrasena arihaMta (15) mahAsena kevaLI (16) sarvAnaMda ane(17) devaputra arihaMta thaze tyAra pachI (18) supArtha (19) suvrata arihaMta (20) sukozala arihaMta ane (ra1) anaMtavijaya arihaMta AgAmI kALamAM thaze. tyAra pachI (rara) vimala arihaMta, tyAra pachI (23) mahAbala arihaMta ane pachI (ra4) devAnaMda arihaMta AgAmI kALamAM thaze. A upara kahelA covIsa tIrthakara kevaLI airAvata kSetramAM AgAmI utsarpiNI kALamAM dharmatIrthanI dezanA karanArA thaze. 44 jaMbuddIve NaM dIve eravae vAse AgamissAe ussappiNIe bArasa cakkavaTTiNo bhavissati, bArasa cakkavaTTipiyaro bhavissati, bArasa mAyaro bhavissaMti, bArasa itthIrayaNA bhavissaMti, Nava baladeva-vAsudevapiyaro bhavissaMti, Nava vAsudevamAyaro bhavissaMti, Nava baladevamAyaro bhavissati / Nava dasAramaMDalA bhavissaMti, uttamA purisA majjhimapurisA pahANapurisA jAva duve duve rAma-kesavA bhAyaro, bhavissaMti, Nava paDisattU bhavissaMti, Nava puvvabhavaNAmadhejjA, Nava dhammAyariyA, Nava NiyANabhUmIo, Nava NiyANakAraNA eyAe eravae AgamissAe bhANiyavvA / bhAvArtha :- A jaMbudvIpanAmanA dvIpanA airavatavarSamAM utsarpiNI kALamAM AgAmI bAra cakravartI haze, bAra cakravartIonA bAra pitAo, bAra mAtAo haze, bAra strI ratno haze. nava baladeva ane nava vAsudevonA navapitAo haze, nava vAsudevonI mAtAo haze, nava baladevonI mAtAo haze. nava dazAmaMDala thaze, je uttama puruSa, madhyama puruSa, pradhAna puruSa yAvatu sarvAdhika rAjateja rU5 lahamIthI dedIpyamAna rAma-kezava (baladeva-vAsudeva) be be bhAI-bhAI haze. teonA nava pratizatruo thaze, teonA nava pUrvabhavonAM nAma thaze, teonA nava dharmAcAryo thaze, teonI nava nidAna bhUmio thaze, nidAnanAM nava kAraNa thaze. A rIte A badhA AgAmI utsarpiNIkALamAM airAvata kSetramAM thaze vagere kathana karavuM joIe. 45 evaM dosu vi AgamissAe bhANiyavvA / bhAvArtha :- A pramANe bharata ane airAvata, A banne kSetromAM AgAmI utsarpiNIkALamAM thanArA vAsudeva AdinuM kathana karavuM joIe. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | atIta-anAgatakAlika mahApuruSo [ 301] upasaMhAra :46 icceyaM evamAhijjati, taM jahA- kulagaravaMsei ya, evaM titthagaravaMsei ya, cakkavaTTivaMsei ya dasAravaMsei vA gaNadharavaMsei ya, isivaMsei ya, jaivaMsei ya, muNivaMsei ya, suei vA, suaMgei vA suyasamAsei vA, suyakhaMdhei vA samavAe i vA, saMkhei vA samattamaMgamakkhAyaM ajjhayaNaM tti bemi / bhAvArtha :- A pramANe A adhikRta samavAyAMga sUtra aneka prakAranA bhAvo ane padArthonuM varNana che, yathA- temAM kulakaronA vaMzonuM varNana che. A rIte tIrthakaronA vaMzonuM, cakravartIonA vaMzonuM, dazAmaMDalonA vaMzonuM, gaNadharonA vaMzonuM, RSionA vaMzonuM, yationA vaMzonuM ane munionA vaMzonuM paNa varNana che. parokSarUpathI trikALavartI samasta arthonuM parijJAna karAvavAthI te zrutajJAna che. zrutajJAna pravacana puruSanuM aMga hovAthI te zrutAMga che. temAM samasta sUtrono artha saMkSepathI kahyo che, tethI te zruta samAsa che. zratanA samudAyarUpa varNana karatAM A 'zrutaskandha' che. samasta jIvAdi padArthonA samudAyarU5 kathana karavAthI A 'samavAya' kahevAmAM Ave che. eka, be, traNa Adi saMkhyAnA rUpamAM saMkhyAnuM varNana hovAthI "saMkhyAna" nAmathI paNa oLakhAya che. temAM AcArAMga Adi aMgo samAna zrutaskandha vagerenA vibhAga na hovAthI A aMga samasta' arthAtu paripUrNa aMga kahevAmAM Ave che. temaja temAM uddezaka AdinA vibhAga na hovAthI tene adhyayana' paNa kahe che. Ama A rIte zrI sudharmAsvAmI jaMbUsvAmIne lakSyamAM rAkhIne kahe che ke A aMge bhagavAna mahAvIranI samIpe je rIte meM sAMbhaLyuM che, te rIte meM tamane kahyuM che. vivecana : prastuta sUtramAM prayukta tIrthakarAdinA vaMzano artha tenI paraMparAthI che. RSi, yati Adi zabda sAdhAraNatayA sAdhuonA vAcaka che. te chatAM RddhinA dhAraka sAdhuone RSi, upazama athavA kSapakazeNI para prayANa karanArAne yati; avadhijJAnI, mana:paryayajJAnIone muni ane gRhatyAgI sAmAnya sAdhuone aNagAra kahe che. saMskRta TIkAmAM gaNadharo sivAyanA jinendranA zeSa ziSyone RSi kahyA che. niryukti pramANe karma-klezonA nivAraNa karanArAne RSi, AtmavidyAmAM mAnya jJAnIone muni, pApone nAza karavA udyata (tatpara)sAdhuone yati ane dehamAM paNa niHspRhane aNagAra kahe che. A samavAyAMgasUtra sUtra jo ke dvAdazAMgasUtromAM cothuM aMgasUtra che chatAM AmAM saMkSepamAM badhAM aMgasUtronuM varNana karavAmAM AvyuM che ane saMkhyAnA rUpamAM ghaNAM tattvonuM saMkalana thayeluM che tethI tenuM mahattva vizeSarUpe che. |zrI samavAyAMga sUtra saMpUrNa | Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 32 | zrI samavAyAMga sUtra pariziSTa-1 24 tIrthakaronuM koSTaka saMvara * pha ba che $ pRthvI viSNu | ma | tIrthaMkaranuM nAma pUrvabhavanuM nAma mAtA | pitA | avagAhanA RSabhadeva svAmI vajanAbha | marudevA nAbhirAjA 500 dhanuSya ajitanAtha svAmI vimala vijayA jitazatru 450 dhanuSya saMbhavanAtha svAmI vimalavAhana senA jitAri 400 dhanuSya abhinaMdana svAmI dharmasiMha siddhArtha 350 dhanuSya sumatinAtha svAmI sumitra maMgalA megha 300 dhanuSya padmaprabhu svAmI dharmamitra susImA dhara 250 dhanuSya supArzvanAtha svAmI suMdarabAhu pratiSTha 200 dhanuSya caMdraprabhu svAmI dIrghabAhu lakSmaNA mahAsena 150 dhanuSya | suvidhinAtha svAmI yugabAhu rAmA sugrIva 100 dhanuSya zItalanAtha svAmI laSThabAhu niMdA daDharatha 90 dhanuSya zreyAMsanAtha svAmI dina viSNudevI 80 dhanuSya vAsupujya svAmI Indradatta jayA vasupUjya 70 dhanuSya vimalanAtha svAmI suMdara zyAmAM 60 dhanuSya anaMtanAtha svAmI mAhendra suyazA siMhasena 50 dhanuSya dharmanAtha svAmI siMharatha suvratA bhAnuM 45 dhanuSya zAMtinAtha svAmI megharatha acirA vizvasena 40 dhanuSya kuMthunAtha svAmI rukamI zrIrANI sUrasena 35 dhanuSya aranAtha svAmI sudarzana 30 dhanuSya mallinAtha svAmI naMdana prabhAvatI kuMbharAja 25 dhanuSya munisuvrata svAmI siMhagiri padmA sumitra 20 dhanuSya naminAtha svAmI adInazutra vaprA vijaya 15 dhanuSya nemanAtha svAmI zaMkha zivA samudravijaya | 10 dhanuSya pArzvanAtha svAmI vAmAdevI azvasena nava hAtha 24. vardhamAnasvAmI naMdana trizalA siddhArtha sAta hAtha kRtavarmA sudarzana devI 21. sudarzana Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 kama | dIkSita avasthA dIkSA | saha dIkSita dikSA samaya prathama bhikSA prApti zibikA | parivAra | no ta5 | bhikSAdAtA | kayAre? chaTha rAjya bhogavIne sudarzanA suprabhA siddhArthI suprasiddha vijayA vijayaMti jayaMti aparAjitA arUNaprabhA caMdraprabhA sUryaprabhA rAjya bhogavyA vinA | agniprabhA rAjya bhogavIne suprabhA vimalA paMcavarNA 4000 puruSo | chaTha | zreyAMsa eka varSe 1000 chaTha | brahmadatta bIje divasa 1000 | chaTha | surendradatta 1000 chaTha Indradatta 1000 nityabhojI padha 1000 somadeva 1000 mAhendra 1000 chaTha somadatta 1000 chaTha puSya 1000 punarvasu 1000 chaTha pUrNanaMda 600 1 upavAsa sunaMda 1000 jaya 1000 vijaya 1000 dharmasiMha 1000 sumitra 1000 dharmamitra 1000 aparAjita 300 aTTama vizvasena 1000 chaTha RSabhasena 1000 chaTha 1000 chaTha varadatta 300 aTTama dhanadatta ekAkI chaTha bahula brAhmaNa chaTha chaTha sAgaradattA nAgadattA abhayakarA rAjya bhogavyA vinA | nivRtikarA rAjya bhogavIne manoramA rAjya bhogavIne manoharA rAjya bhogavyA vinA devakurA rAjya bhogavyA vinA uttarakurA rAjya bhogavyA vinA | caMdraprabhA datta Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 zrI samavAyAMga sUtra kama caityavRkSa prathama bhikSA. caityakSa uMcAI prathama ziSya patha ziSyA Izurasa brAhmI - je nyagrodha saptaparNa traNagAu zarIrathI bAraguNa RSabhasena siMhasena phaltha zAla cArU vajanAbha >> ra priyAla priyaMgu zyAmAM ajitA kAzyapI rati camara ba $ chatrAha zirISa suvrata vidarbha dina somAM nAgavRkSa zAlI varAha $ $ # pilaMkhuvRkSa hiMduka AnaMda kaustubha sumanA vAruNI sulatA dhAriNI dharaNI sudharma dharaNIdharA $ $ maMdara yaza ariSTa padmA zivA pATala jaMbU azvattha-pIpaLo dadhiparNa naMdIvRkSa tilaka AmravRkSa azoka $ cakraratha svayaMbhU $ $ $ $ $ caMpaka kuMbha zubha varadatta zuci aMjukA rakSikA baMdhuvatI puSpavatI amilA yakSiNI puSpacUlA caMdanA $ $ $ bakula vetrasa dhAtakI vRkSa zAlavRkSa datta 3ra dhanuSa IndrabhUti Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 _. 365 pariziSTa-ra bharata kSetranA bhAvI 24 tIrthakaro ane tenA pUrvabhavanA nAma tIrthaMkara pUrvanAma mahApA zreNika sUradeva supArzva - je nuM supArzva udaya poTTila aNagAra daDhAyu kArtika zaMkha $ naMda $ $ $ # # svayaMprabha sarvAnubhUti divazruta udaya peDhAlaputra poTTila zatakIrti munisuvrata sarvabhAvita amama niSkaSAya nirmulAka nirmama citragupta samAdhigupta saMvara anivRtti vijaya vimala devopapAta anaMtavijaya # re che ? sunaMda zataka devakI sAtyaki vAsudeva (kRSNa) baladeva rohiNI sulatA revatI zatAlI-mugAlI bhayAlI dvIpAyana nArada akhaMDa svAti zuM che buddha Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] zrI samavAyAMga sUtra pariziSTa-3 1ra cakravartInuM koSTaka gati bhadrA mokSa mokSa mokSa mokSa mokSa kRSNazrI mokSa kama cakravartI pitA mAtA | strI ratna bharata RSabhadeva sumaMgalA subhadrA sagara sumitravijaya yazavatI maghavA samudravijaya bhadrA sunaMdA sanatkumAra azvasena sahadevI jayA zAMtinAtha vizvasena acirAdevI vijayA kuMthunAtha aranAtha devI sUryazrI subhUma tArA padmazrI mahApadma pakvottara vAlA vasuMdharA haripheNa mahAhari 11. jaya vijayarAjA lakSmImatI brahmadatta brahma yullinI kurumati cakravartI cha khaMDanA adhipati hoya che. bAra cakravartInI gatinuM kathana zrI uttarAdhyayana sUtra adhyaH18 anusAra che. nava baladevanuM koSTaka baladeva pitA mAtA pUrvabhavanAMnAma gati sUrasena sudarzana kArtavIrya mokSa mokSa devI mokSa merA viprA mokSa 12. ! naraka AgAmI utsarpiNanA baLadeva mokSa naMda 1. acala prajApati bhadrA vizvanaMdI 2. vijaya brahma subhadrA subaMdhu 3. bhadra soma suprabhA sAgaradatta 4. suprabhA sudarzanA azoka 5. sudarzana ziva vijayA lalita 6. AnaMda | mahAziva | vaijayaMtI vArAha 7. naMdana agnizikha| jayaMtI dharmasena 8. padma-rAma | dazaratha aparAjitA aparAjita 9. balarAma | vasudeva | rohiNI | rAjalalita mokSa mokSa mokSa mokSa mokSa mokSa naMdamitra dIrghabAhu mahAbAhu atibala mahAbala balabhadra dvipRSTha tripRSTha mokSa | pAMcamu devaloka Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-4 37. I soma sudarzana saMgrAma strI pariziSTa-4 nava vAsudevanuM koSTaka vAsudeva pitA | mAtA | prati pUrvabhavanA pUrvabhavanA niyANAnI | niyANAnuM niraka vAsudeva | nAma | AcArya | bhUmi | nimitta /gati 1. tripRSTha | | prajApati |mRgAvatI, azvagrIva vizvabhUti | saMbhUta | mathurA | gAya 2. dvipRSTha brahmA umA | tAraka | parvata subhadra kanakavastu yupastaMbha 3. svayaMbhU pRthvI meraka | dhanadatta zrAvastI 4. puruSottama sItA | madhukaiTabha | samudradatta zreyAMsa potanapura pa. purusasiMha amRtA | nizulma RSi pAla rAjagRha yuddhamAM parAjaya 6. puruSapuMDarika| mahAziva lakSmImatI bali | priya mitra | gaMgadatta | kAkaMdI strI anurAga 7. datta agnizikha zeSamatI | prabharAja lalitamitra sAgara | kauzAMbI goSThI | pamI (praphlAda) 8. nArAyaNa dazaratha | kaikeyI | rAvaNa | punarvasu samudra | mithilA | paraRddhi [(lakSmaNa) purI 9. kRSNa | vasudeva | devakI | jarAsaMdha | gaMgadatta | Thumasena hastinApura | mAtA kRSNa | baladeva - vasudeva bane bhAIo hoya che. baMnenA pitA eka hoya. mAtA bhinna hoya che. baladeva nIla vastra dhAraNa kare che. vAsudeva pILA vastra dhAraNa kare che. baladeva tAlavRkSanA cinhavALI dhvajA ane vAsudevagarUDanA cinhavALI dhvajAnA dhAraka hoya che. baladeva haLa ane muzaLa dhAraNa kare che. vAsudeva zAraMga dhanuSya, pAMcajanya zaMkha, sudarzana cakra, kaumudI gadA, zakti ane naMdaka nAmanA khagna dhAraNa kare che. vAsudeva-prativAsudevanA yuddhamAM prativAsudeva potAnA ja cakrathI mRtyu pAme che ane vAsudeva traNa khaMDanA vijetA bane che. ooo Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 368] zrI samavAyAMga sUtra pariziSTa-5 airAvata kSetranA avasarpiNI - utsarpiNakAlanA ra4 tIrthakaro krama avasarpiNIkAlanA 24 tIrthakaro utsarpiNakAlanA 24 tIrthakaro sucaMdra svAmI sumaMgala svAmI agnisena svAmI siddhArtha svAmI naMdi sena svAmI nirvANa svAmI RSidatta svAmI mahAyaza svAmI somacaMdra svAmI dharmarAja svAmI yuktisena svAmI zrIcaMdrasvAmI ajIitasena svAmI puSpaketu svAmI zivasena svAmI mahAcaMdra svAmI buddha svAmI zrutasAgara svAmI devazarma svAmI siddhArtha svAmI nikSita zAstra-zreyAMsa svAmI pUrNaghoSa svAmI asaMjvala svAmI mahAghoSa svAmI jinavRSabha svAmI satyasena svAmI amitagAmI svAmI sUrasena svAmI anaMtajina svAmI mahAsena svAmI guptisena svAmI sarvAnaMda svAmI atipArzva svAmI devaputra svAmI supArzva svAmI supArzva svAmI marudeva svAmI suvrata svAmI dhara svAmI sukozala svAmI zyAmakoSTha svAmI anaMtavijaya svAmI agnisena svAmI vimala svAmI agniputra svAmI mahAbala svAmI vAriSaNa svAmI devaAnaMda svAmI Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecita viSayonI akAdi anukramaNikA pariziSTa-ka a |akriyAvAdI viSaya atizaya--34 anarthadaMDa anAbhoga nirvartita AhAra anuyogadvAra apasiNAi vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA amiMtare tavo nee ApyaMtaratapa arthadaMDa arthAvagraha avadhijJAna avyaktasAdhu avAya asamahiDALA-asamAdhisthAna AjJA I IhA | 9 |uddezanakAla upapAta viraha upAsaka pratimA e pne aLA ege adaMDe pRSTha 2 171 7 4 4 4 4 * * ? ? 289 325 astikAya ajJAnavAdI 28 A ANamaMti pANamaMti, ussasaMti NissasaMti 7 Abhoga nirvartita AhAra 328 mArtadhyAna Adhovidha AzAtanA 33 Asava-saMvara dArA AkSepaNI kathA 100 17 OM haiM, " OM OM che ? % ? " 4 ege adhamme ege aloe ege AyA ege Asave ege NijjarA ege daMDe ege pAve ege puNe ege baMdhe viSaya ege mok ege loe ege veyaNA ege saMvare * | kalA-botera kalpavRkSa kaSAya ane tenA prakAra kasAyA kAmaguNA vALA kRtikarma kiriyA kriyAvAdI kaMpAsthAna-tera gAgama gaNipiTaka gAravA | guNasthAna-cauda gupti ca | cakravartInA cauda ratno vRniyA mUlikA dhanyavA se yrels * 4 3 5 5 4 4 4 4 * 4 5 5 211 51 88 16 22 dara ra1 26 7 22 1 ? * - * hra 345 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 ] zrI samavAyAMga sUtra viSaya pRSNaka viSaya puSTaka 225 yogasaMgraha-3ra rAthaLiya-ratnAdhika raudradhyAna lezyA vacanAtizaya-35 vyaktasAdhu vAcanA viha-vikathA-4 vinayayAdI virAhaNA vikSepaNI kathA vedanAnA vividha prakAra 139 220 22 200 ra90 235 113 206 36 coryAsI lAkha jIvAyonI chAsaTha sUrya-caMdra |NijjaraThANa da diMDa dharmadhyAna dhyAna dhAraNA nava-navamikA bhikSu pratimA- niryukti niSadha-nIlaparvata para 3 sUryodaya nirvedanI kathA pajjavA paramAdhAmIdeva paramAvadhijJAna parISaha paryuSaNA kalpa pavayamathI - pravacanamAtA pasiNAi pasiNApasiNAI pratipatti pratimA-92 pramarda yoga pApazruta-ra9 vAhire tavo rumna-bAhyatA | baMdhe | baMbhacera guttI mathALA-bhayasthAna-7 mavA -bhAvanA-25 bhikSu pratimA-12 bhUtagrAma-14 | maTTANA-madasthAna-8 maraNa-17 prakAra mahavayA-mahAvrata-5 ya yoga-prayoga-15 289 289 | sa. 262 235 vaiyAvRtyanA 91 prakAra zramaNa dharma zramaNonA 27 guNa zAzvatakRta zukaladhyAna zloka saUTT- saMjJA samiti samuyAya-samughAta samudrezanakALa sattA-zalya siddhAi guNehiM sUryanuM cAra kSetra saMde-zaikSa saMgrahaNIo saMghayaNa saMjame-asaMjame saMbhoga-12 saMveganI kathA saMsthAna 19 0 ja 0 i Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e 3 ne e gara prANa Agama batrIsInA ta sahadhyogI dAtAo : prathama Agama vimocaka: mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla paraSottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjIva jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI hirena navanItarAya saMghavI sutAdhAra muMbaI U.S.A. AkolA U.S.A. muMbaI * mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI INita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtuzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI -Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI harSA bhUpendra modI zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) suputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, suputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA haste- zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI Do. bharatabhAI cImanalAla mahetA suputra-cI. malaya, suputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtuzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendradozI haste-narendra-mInAdozI, ku. meghanA, ku. dezanA U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakoTa muMbaI muMbaI * muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembara mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeTha, ku. upAsanA, ku. kIMjala * mAtuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla turakhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa turakhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, suputra- zrI pArasa - riddhi turakhIyA * mAtuzrI kiraNabena pravINacaMdradozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa cUDagara haste - suputra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI sumatIbhAI zAha * zrI kizorabhAI zAha * zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtuzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste- zrI rAjezabhAI bhImANI * mAtuzrI kIkIbena desAI, haste - zrI zailezabhAI mInAbena desAI zrI aMjalabhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI pUMjANI * mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahetA, haste - suputrI zrI kirITa-arUNA, zrI ajaya-nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI * zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAtuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI * zrI kezavajIbhAI zAha parivAra kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA kuta anumodaka zrImatI Do. bhAratIbena - Do. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI harSA bhUpendra modI, zrImatI jImitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI mAtuzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA * zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA * mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA * zrI mInAbena harIzabhAI desAI yuta sadasya zrI pAritoSa Ara. zAha * zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha * jaina jAgRti senTara * zrI mukunda Ara. zeTha * zrI ketanabhAI zAha zrImatI guNavaMtIbena praphullacaMdradomaDIyA zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrI rAjeza kalyANabhAIgAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI haste - sau. hInA zaileza saMghavI, sau. sonala hirena saMghavI muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA Page #430 -------------------------------------------------------------------------- Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama gotra zAstra ja cAla ga aa aa aa gA zAstra Aga zAstra Agama karyA vagara ja yoga mAmada ApI zAstra Ayo rAja kA mane mA zA chAza na thaI thI ya mA zAstra A ja ka aa aa aa mana zAstra Agata zA E aa aa ga aa ga aa aa gA zAstra Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org