Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 01
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगचन्द्रिका टीका. ४ श्रुतज्ञानस्वरूपनिरूपणम्
३९.
पुनरत्र शास्त्रे इदं - प्रस्तुतं प्रस्थापनं - प्रारम्भं प्रतीत्य- आश्रित्य आवश्यकव्य - श्रमणैः श्रावकैश्वोभय कालमवश्यकरणीयस्य सामायिका दिषडध्ययनात्मकस्य सकलसामाचामूलस्यावश्यक सूत्रस्यानुयोगः प्रवर्त्तते । यद्यप्यावश्कत्रे उद्देशसमुद्देशानुज्ञा वर्त्तन्ते तथाऽप्यत्र सूत्रे उद्देशादिकं त्रयं विहायानुयोग एवाधिक्रियते, तस्यावसरप्राप्त त्वात् । अनुयोगस्य वक्तव्यताचैवम्
9 ว
19
"निक्खेवेग निरुत्ति विही, पवित्तीय केण वा कस्स ? |
१२
८
९. १०
"
तद्दार भेयल खण, तदरिह परिसा थ सुत्तत्थो ॥ छाया - निक्षेप एकार्थी निरुक्तिः विधिः प्रवृत्तिश्व केन वा कस्य । तद्वाराणि भेदा लक्षणं तदह परिषच्च सूत्रार्थः ॥ इति || अग्या व्याख्या - निक्षेपः = नामस्थापनादिकः । एकार्थः पर्यायः - अनुयोगों
"
से अतिरिक्त का - तब उत्तर देते हुए आचार्य कहते हैं कि इन दोनो का भी अनुयोग होता है। यहां पर उद्देश, समुद्देश और अनुज्ञा का कथन कर के सूत्रकार ने जो आवश्यक में केवल अनुयोग का कथन किया है वह अनुयोग को अवसर प्राप्त होने से किया है । यह आवश्यक साधु साध्वी और भावक श्राविका को प्रात: और सायंकाल दोनों समय अवश्य करने योग्य कहा गया है । सामायिक आदि के भेद से यह आवश्यक छह प्रकार का है। इसके ऊपर षड्ध्ययनात्मक एक स्वतन्त्र सूत्र रचा गया है - जिसका नाम आवश्यक सूत्र हैं । यह सकल सामाचारी का मूल कारण है । अनुयोग के विषय में वक्तव्यता इस प्रकार से है
"निक्खेवेगढ इत्यादि" नाम स्थापना आदिरूप से अनुयोग का कहना यह अनुयोग का निक्षेप है । अनुयोग के पर्यायवाची शब्दों को कहना - जैसे
આ પ્રશ્નના ઉત્તર આપતાં આચાર્ય કહે છે કે આ બન્નેના અનુયાગ છે ?’ અહીં ઉદ્દેશ, સમુદ્દે શ અને અનુજ્ઞાનું કથન કરીને સૂત્રકારે આવશ્યકમાં કેવળ અનુયાગતુ જ જે કથન કર્યુ છે તે અનુયાગના પ્રાપ્ત અવસરની અપેક્ષાએ કયુ" છે. આ આવશ્યક સાધુ સાધ્વી, શ્રાવક અને શ્રાવિકાએ પ્રાતઃ અને સાય કાળ, એ બન્ને સમયે કરવા ચૈાગ્ય કહેલ છે. સામાયિક આદિના ભેદથી આ આવશ્યક છે પ્રકારના કહ્યો છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને છ અધ્યયનવાળુ એક સ્વતંત્ર સૂત્ર રચવામાં આવ્યુ છે. તે સૂત્રનુ` નામ આવશ્યક સૂત્ર” છે. તે સકલ સામાચારીનુ મૂળ કારણ છે. અનુયાગના વિષ્યમાં આ પ્રમાણે વકતવ્યતા છે,
"निक खेवेगट्ठ" त्याहि-नाम, स्थापना माहि३ये अनुयोगनु ं पृथन थवु ं तेनु' નામ અનુયોગના નિક્ષેપ છે. અનુયોગના પર્યાયવાચી શબ્દાનું કથન કરવુ-જેમ કે
For Private and Personal Use Only
