Book Title: Shraddha Pratikramana Sutra Prabodh Tika 2
Author(s): Bhadrankarvijay, Kalyanprabhavijay, Amrutlal Kalidas Doshi
Publisher: Jain Sahitya Vikas Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001008/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI - zrAdhdha - pratikramaNa - sUtra prabodhaTIkA bhAga 2 prakAzake. jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI - 56.. For Private & Personal Use Ons www.Jainelibrary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra (prabodha TIkA) (saptAMga vivaraNa) bhAga bIjo (sUtra 26 thI 45) * saMzodhaka * parama pUjya paMnyAsa zrI bhadraMkaravijayajI gaNi parama pUjya munizrI kalyANaprabhavijayajI * prayojaka : amRtalAla kAlidAsa dozI, bI.e. * prakAzaka 0 jaina sAhitya vikAsa maMDaLa vilepArale, muMbaI-400056. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra (prabodha TIkA) bhAga bIjo prakAzaka : jaina sAhitya vikAsa maMDaLa 112, svAmI vivekAnaMda roDa, vilepArale, muMbaI-4000pa6 . (c) jaina sAhitya vikAsa maMDaLa trIjI AvRtti oNgasTa, 20OO nakala : paOOO kiMmata : rU. 175/rU. pa00/- (seTa bhAga-1, 2, 3 nA) mudraka : navaprabhAta prinTiMga presa novelTI sinemA pAse, ghIkAMTA roDa, amadAvAda-380001 phona naM. 5508631-5509083 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya jaina dharmanI eka ati mahattvanI kriyA eTale Avazyaka kriyA. A kriyAnA nAmathI ja tenA arthano bodha sahaja thAya che. A kriyA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka zrAvikAone savAra-sAMja be vakhata avazya karavA yogya che. Aje to A kriyA pratikramaNanA nAme suprasiddha che. anAdi kAlIna karmamaLane dUra karavA, navAM karmone AvatA aTakAvavA, krodhAdi kaSAyono nAza karavA, maitrI AdibhAvanA vikasAvavA temaja mokSaprApti arthe A kriyA eka adbhuta kriyA che. temaja te dvArA AtmanirmaLatA prApta thAya che. mATe Agamika kALathI ja A kriyA upara aneka graMtho racAvavAno prAraMbha thaI cUkyo hato. tyArabAda sAMprata kriyAnAM sUtro upara saMskRta, prAkRta ane apabhraMza bhASAmAM aneka graMtho racAyA che. te tamAma graMthonuM adhyayana vartamAna kALe duSkara banyuM hovAthI tenA sArarUpe eka saMpUrNa graMtha racavAnI bhAvanA pU. pitAzrI amRtabhAI kAlidAsa dozInA manamAM udbhavI hatI ane temaNe pU. pathyAsa zrI bhadraMkara vijayajI Adi muni bhagavaMtonA mArgadarzana heThaLa prabodhaTIkA nAmaka gujarAtI bhASAmAM saraLa TIkA racAvavAno vicAra karI yojanA saphaLatApUrvaka pAra pADI hatI. A graMtha traNa bhAgomAM pUrNa thaI prakAzita thayo hato. tene jainazAsananA tamAma vargo taraphathI suMdara pratibhAva sAMpaDyo hato. ane bahu ja TUMka samayamAM traNa AvRtti prakAzita thaI cUkI hatI tyArabAda chellA keTalAya vakhatathI A graMtha anupalabdha banyo hato. temaja aneka pUjya sAdhu bhagavaMto temaja jijJAsu ArAdhako taraphathI avAranavAra mAMgaNIo AvyA karatI hatI tethI punaH mudraNa karAvavAno vicAra karI rahyA hatA tevAmAM amadAvAda sthita lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya vidyAmaMdira tathA zAradAbena cimanabhAI eNjyukezanala risarca senTaranA nidezaka zrI jitendrabhAI zAhe paNa amane A graMtha Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIdhrAtizIdhra prakAzita karavA mATe AgrahabharI vinaMtI karI hatI ane sAthe jaNAvyuM ke jo A graMthonuM punaH mudraNa karavuM hoya to yathAzakya sahayoga Apaze. A prastAvathI amArA manamAM AnaMda vyApI gayo tathA kAryano prAraMbha karavAno utsAha janmyo. ame prakAzana saMbaMdhI tamAma kArya teozrIne soMpyuM. temaNe khUba ja utsAhapUrvaka svIkAra karI suMdara rIte prakAzana-kArya pAra pADI ApyuM che te badala ame temanA khUba ja AbhArI chIe. A samagra kAryamAM amane madadarUpa thanAra tamAmano khAsa AbhAra mAnIe chIe. temaja kaoNpyuTaramAM enTrI tathA seTIMga AdinuM kArya karanAra zrI akhileza mizra, zrI harIzabhAI cauhANa, zrI vikramabhAI, zrI cirAgabhAI, zrI praNavabhAI, zrI anilabhAI Adino khUba ja AbhAra mAnIe chIe tathA pUra saMzodhananuM atyaMta jhINavaTabharyuM kAma khUba ja civaTapUrvaka karI ApavA badala zrI nAraNabhAI paTelano khAsa AbhAra mAnIe chIe. ' A graMthanA prakAzanamAM zAradAbena cimanabhAI ejyukezanala risarca senTarano tathA lA. da. vidyAmaMdira amadAvAdano paNa AbhAra mAnIe chIe. graMthanA prakAzanamAM kyAMya kSati rahI gaI hoya to te jaNAvavA ame khAsa Agraha karIe chIe jethI bhaviSyamAM prakAzita thanAra AvRttimAM te kSatine dUra karI zakAya. amane AzA che ke tamAma sAdhako temaja ArAdhakone A graMthanI punaH upalabdhithI AnaMda thaze. jinAjJA viruddha kAMI lakhAyuM hoya to trividha trividha micchAmi dukkaDam | jaina sAhitya vikAsa maMDaLa muMbaI caMdrakAntabhAI amRtalAla dozI jUna - 2000 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya mACzrI DAhIbahena manasukhalAla vorAnI puNya smRtimAM na A dharmagraMtha saprema arpaNa. -zrI harasukhalAla ema. vorA parivAra Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama 9 sa ha - ra 78 94 prakAzakIya nivedana sAta aMgonI sAmAnya samajUtI saMketa sUcI 26. mAvadvi-vandanasUtram-bhagavAhaM sUtra 27. paDadama vaUT-sunaM-paDikkamaNe ThAluM sUtra 28. gaphAra (vivAra) nAhI-aticAra(vicAravA mATa)nI ATha gAthA 9 29. supurvA -sunaM-suguru-vaMdana sUtra 30. gaphArAno-sutta-aticAra-AlocanA sUtra 31. "sAta lAkha" sUtra 32. aDhAra pApasthAnaka sUtra 105 33. savyasta vi sunna-pratikramaNa sUtra 114 34. savA-paDadA -suraM-'vaMditu' sUtra 35. kAriyArU-rAmasutta- "Ayariya-uvajajhAe' sUtra 36. suvA -zu-zrutadevatAnI stuti 325 37. vivevatha-zu-kSetradevatAnI stuti 329 38. zrutakevA-stutiH (2)-kamaladala' stuti 332 39. vardhamAna-stutiH-'namoDastu vardhamAnAya' sUtra 334 40. prImati-stutiH- "vizAlalocanadala' sUtra 41. sAduvaMlA sutta- "aDhAinvesu sUtra 42. sati-sAta-ninavana-'varakanaka' stuti 358 43. zAnti-stava:--zAMti-stava (laghuzAMti) 362 119 317 342 3pa1 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425 43pa 44. pAsanAda-ni-zu-cIkkasAya sUtra 45. mahera-saTTA-bharaDesara-bAhubalI-sajhAya pariziSTa paheluM-vaMdanaka yAne guruvaMdanano mahimA pariziSTa bIjuM-pratikramaNa (caturtha Avazyaka) athavA pApavimocananI pavitra kriyA pariziSTa bIjuM "'-pratikramaNa hetu batrIzI pariziSTa trIjuM-pratikramaNano artha samajAvanArAM ATha dRSTAMto 488 502 505 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana zrI zrAddhapratikramaNa sUtra(prabodhaTIkA)nI saMzodhita parivardhita bIjI AvRttino bIjo bhAga prakaTa thaI rahyo che. A graMthanA prayojaka-saMpAdaka zeThazrI amRtalAla kAlidAsa dozInI jhINavaTabharI dekharekha heThaLa prastuta graMthano pahelo bhAga chapAyo che, paraMtu A bIjo bhAga teozrInuM nidhana thavAthI te saubhAgyathI te vaMcita rahyo che. alabatta zeThazrIe prastuta graMthanA traNeya bhAganuM mULa meTara potAnI jAta dekharekha taLe sAvaeNta taiyAra karAvyuM che. presakopI paNa jAte joI tapAsI che. teozrInAM mUka AzIrvAda ane amUrta preraNA ane adITha mArgadarzanathI ja temanuM A adhUruM svapna sAkAra karavAmAM yatkiMcit saphaLa banyA chIe. graMthanI upayogitA, saMzodhana mATe levAyelA saMniSTha parizrama, saMzodhana upayogamAM levAyelA graMtho-prato temaja graMthanuM adhyayana kevI rIte karavuM vagere bAbato aMge zeThazrIe pahelA bhAgamAM saMpAdakIya nivedanamAM pUrI spaSTatA karI che. AthI tenuM punarAvartana na karatAM prastuta bIjA bhAgamAM agAunI AvRttithI zuM vizeSa ane viziSTa che, te atre jaNAvIe chIe. prabodha TIkAnA A bIjA bhAgamAM bhagavAha sUtrathI bharosara bAhubalI sajajhAya sUtra sudhI 26thI 45 sUtrono samAveza karavAmAM Avyo che. pariziSTa bIjuM -pratikramaNa hetubatrIzI pR. 655 navuM umeraNa che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 temAM pratikramaNa sUtranA hetu ApelA che. agAunI AvRtti karatAM A bIjI AvRttimAM nAnAM nAnAM ghaNAM saMskaraNa karAyAM che. atre viziSTa saMskaraNono ullekha karIe chIe. sUtra 28 aDyAra (viyAraLa) mAhA-aticAra (vicAravA mATenI) gAthAo pR. 11thI 67 sudhI paMcAcAranA bhedo para bane teTalI vizada samajUtI ApavAmAM AvI che (1) sUtra 34 sAva-paDimaLa-suttuM-'vaMdittu-sUtra' pR. 153thI 403, A sUtrane samaNovAsaga paDikkamaNa sutta, gRhI-pratikramaNa sUtra, zrAvaka-pratikramaNa sUtra ane zrAddha-pratikramaNa sUtra kahevAya che te batAvyuM che. pR. 153 (2) svadArAsaMtoSa vratanI samaja ApatAM parastrI vize vadhu spaSTa samaja apAI che. (3) mAMsAhAra tyAga, abhiSava, dezAvagAzika, pauSadhopavAsa vratanA aticAra, atithisaMvibhAga vrata, dAna, nidAna-niyANuM, pratikramaNano samaya, maitrI Adi cAra bhAvanA vagere viSayo aMge AdhArabhUta vistRta vivaraNa karAyuM che. (4) vratonA aticAronuM koSTaka pR. 318thI 323, cAra kaSAyonA 64 prakAro darzAvatuM koSTaka pR. 334-335 AgavuM umeraNa che. A koSTakothI abhyAsIone aticAro ane kaSAyo aMge yAda karavAmAM saraLatA paDaze. vaMdittu sUtra aMge vicAraNIya prazno pR. 395thI 403, zeThazrIe A sUtranuM kevuM ane keTaluM gahana adhyayana karyuM che tenI pratIti karAve che. ane sAthosAtha saMzodhakone A sUtranA vadhu saMzodhana mATe navuM pAtheya paNa Ape che. sUtra 43 zAMtistava :- zAMtistavaH laghuzAMti pR. 464thI 549 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhImAM vivaraNa karyuM che. A stava aMge zeThazrIe vistRta ane gahana saMzodhana, manana ane ciMtana karyuM che. prastuta stavanA vAstavika rahasyane samajavA temaNe upalabdha jaina, jainetara, tAMtrika sAhityanA nAnA moTA aneka graMthonuM sUkSmapaNe nirIkSaNa karyuM che. e nirIkSaNa, ciMtana ane adhyayananA pariNAme temane je arthaphuraNAo thaI tenI saMgati vicArIne ane tenA para punaH punaH maMthana, parizIlana karatAM temane je rahasya lAgyuM te A stavanA pAne pAne jovA maLe che. (1) atre pahelI ja vAra A stavanI dareka gAthAno garbhita nirdeza, stavamAM zrI pArzvanAtha prabhuno maMtra, para ane apara maMtrapado, jagatanI janatAnAM kRtyo, zAMtarasanA saMcArI bhAvo, SoDazAkSarI maMtranuM udbhava-sthAna vagere jANavA ane samajavA maLe che. (II) stavanA aMte "maMtrAdhirAja stotra' ane zrImAnadevasUri caritrano anuvAda nAme pariziSTa 1 ane 2 navAM umeraNa che. pariziSTa 1 maMtrapremIo ane maMtrasAhityanA abhyAsIo mATe upayogI banI raheze. pariziSTa 2jAmAM prastuta tava racanAnI aitihAsika kathA che. tenA vAMcanathI kathArasa to maLe ja che, vadhumAM zAMtistavane samajavAmAM upayogI sAmagrI maLI rahe che. pAsanA-nAthu-caukkasAya sUtramAM AvatA upadmA-priyaMgu zabdanA vividha artho apAyA che je sUtranI pAdanoMdha jovAthI samajAze. A bhAgamAM kula traNa pariziSTo ApavAmAM AvyAM che. temAM paheluM pariziSTa "vaMdana yAne guruvaMdanano mahimA' darzAvanAruM che. temAM (1) vaMdana vahevAranI viziSTatA (2) vaMdanA dharmanuM mULa che. (3) vaMdanathI AThe karmo pAtaLAM paDe che, (4) vaMdanAthI uccagotra, saubhAgya tathA lokapriyatA sAMpaDe che, (5) mumukSune vaMdanA, (6) SaDAvazyakamAM vaMdanA zA mATe ? (7) gurunI AvazyakatA, (8) guru kevA hovA joIe ? (9) guru pratye ziSyanuM vartana (10) guruvaMdanano mahimA tathA (11) gurune vaMdana karavAno vidhi e agiyAra viSayo carcavAmAM AvyA che. bIjuM pariziSTa pratikramaNa athavA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pApavimocananI pavitra kriyA' saMbaMdhI che. temAM (1) pApakarmo na karavAno dharmopadeza, (2) pApakarmanI zuddhino upAya, (3) pratikramaNa ane puruSArtha, (4) pratikramaNathI thatA lAbho, (5) pratikramaNano artha, (6) pratikramaNanA prakAro, (7) pratikramaNa koNa kare ? (8) pratikramaNanAM pagathiyAM, (9) pratikramaNano prANa, (10) pratikramaNanuM pravartana--e viSayo carcavAmAM AvyA che. pariziSTa bIjuM ma pratikramaNa hetu batrIsI' A batrIsa gAthAmAM pratikramaNamAM AvatAM sUtrono krama hetupUrvaka batAvavAmAM samajAvavAmAM Avyo che. A navuM umeraNa che. trIjuM pariziSTa pratikramaNano artha samajAvanArAM ATha dRSTAMto'nuM che. temAM (1) pratikramaNa, (2) praticaraNA, (3) pariharaNa, (4) vAraNA, (5) nivRtti (6) gaha, (7) zuddhi ane (8) auSadha e ATha paryAyo-arthono marma daSTAMto dvArA samajAvavAmAM Avyo che. prathama bhAganI jema A bIjA bhAgamAM paNa prakAzakIya nivedana pachI saMketa-sUcI ApavAmAM AvI che. prabodhaTIkAnA pahelA bhAgamAM saptAMga vivaraNanI sAmAnya samajUtI ApI che. bIjo bhAga alaga hovAthI abhyAsIone e samajUtI jovA ane samajavAmAM saraLatA rahe te mATe A bIjA bhAgamAM paNa pharIthI ApavAmAM AvI che. bIjA bhAganA prakAzanamAM amane pUjyapAda paMnyAsapravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivaryanuM bahumUlya mArgadarzana maLyuM che. teozrIe potAnI anekavidha samyapha pravRttiomAMthI samaya kADhIne A graMthane AkharI svarUpa ApavAmAM premapUrvaka khUba ja parizrama lIdho che. te mATe ame teozrInA savizeSa RNI chIe. bIjA je nAmI, anAmI mahAnubhAvoe paNa je kAMI jarUrI sUcanA, salAha ane mArgadarzana ApyAM che te sauno ame hArdika AbhAra mAnIe chIe. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 prUpharIDiMga zrI guNavaMtalAla amRtalAla zAhe bahu ja jhINavaTa ane kALajIpUrvaka karyuM che. temAM teoe zakya teTalI kALajI rAkhI che, chatAM dRSTidoSa ane mudraNamAM mazIna para chapAtAM ghaNe sthaLe kAno, mAtrA, hrasvadIrgha svara, repha, anusvAra Adi khaMDita thaI javAthI ke nIkaLI javAthI je kAMI azuddhio jaNAya te aparihArya gaNAya, te sivAya je bIjI skUlanAo rahI javA pAmI che te mATe ame kSamA cAhIe chIe. evI mudraNaskhalanAonuM zuddhipatraka graMthanA aMtamAM ApyuM che. te pramANe sudhArIne A graMthane upayogamAM levAnI ame sujJajanone vinaMti karIe chIe. 112, esa. vI. roDa, vIlepArale. muMbaI-400056 tA. 21-6-1977 li. pramukha jaina sAhitya vikAsa maMDaLa Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Private & Personal use only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAddha pratikramaNa sUtra (prabodhaTIkA) sAta aMgonI sAmAnya samajUtI paheluM aMga mUlapATha A aMgamAM paraMparAthI nirNata thayelo tathA vividha pothIonA AdhAre zuddha karelo pATha Apelo che. bIjuM aMga-saMskRta chAyA A aMgamAM samajavAnI saraLatA khAtara mUlapAThanA krama pramANe saMdhi karyA vinAnAM saMskRta pado ApelAM che. - trIjuM aMga-sAmAnya ane vizeSa artha A aMgamAM vyutpatti ane bhASAnA dhoraNe dareka padanA sAmAnya ane vizeSa artho ApelA che. cothuM aMga-tAtparyArtha A aMgamAM paraMparA, paribhASA ane saMketa vaDe thatAM pado ane vAkyonA arthano nirNaya jaNAvelo che. pAMcamuM aMga-artha-saMkalanA A aMgamAM paraMparA, paribhASA ane saMketa vaDe nirNata thayelA arthanI saMkalanA zuddha gujarAtImAM ApelI che. chaThuM aMga-sUtra-paricaya A aMgamAM sUtranI aMtargata rahelo bhAva tathA tenI racanA aMgenuM mahattva darzAveluM che. * pahelA bhAganI be AvRttimAM ane bIjA tathA trIjA bhAganI pahelI AvRttimAM aSTAMgI vivaraNa hatuM tenuM have traNeya bhAgamAM saptAMgI vivaraNa karavAmAM AvyuM che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sAtamuM aMga prakIrNaka A aMgamAM pAThano mULa AdhAra kayA sUtra, siddhAMta ke mAnya graMthomAM maLe che, te jaNAveluM che. taduparAMta upalabdha thatI saghaLI mAhitIo ApavAmAM AvI che. zrI pratikramaNa satra-prabodhaTIkAnA nAmathI aSTAMga vivaraNapUrvaka traNa vibhAgamAM vibhakta hatuM. te graMthanI nakalo alabhya thatAM pahelA bhAganI have trIjI AvRtti tathA bIjA ane trIjA bhAganI trIjI AvRtti mudrita karAvavA mATe te traNe bhAgone AtyaMta tapAsI jaIne yogya saMskaraNa sAthe saptAMgI vivaraNapUrvaka taiyAra karavAmAM AvI che. temAM AvazyakatA pramANe yogya sudhArAvadhArA parama pUjya paMnyAsa zrI bhadraMkaravijayajI gaNivaranI nizrA nIce karavAmAM AvyA che. A pramANe saMskaraNa karAyelA traNeya bhAgonuM vivaraNa sAta aMgomAM vibhakta thayeluM che. jUnI AvRttimAM trIjuM aMga-gujarAtI chAyA anAvazyaka jaNAtAM te prastuta graMthamAM samAviSTa karavAmAM AvyuM nathI. arthanirNaya-jUnI AvRttimAM vivaraNanA A pAMcamA aMgane prastuta graMthamAM tAtparyArthanA navA nAmathI cothA aMga tarIke nirdiSTa karavAmAM AvyuM che. AdhArasthAna-jUnI AvRttimAM vivaraNanA A AThamA aMgane prastuta graMthamAM sAtamA aMga prakIrNakanA navA nAmathI nirdiSTa karavAmAM AvyuM che. temAM te te sUtronA prAcIna AdhAra darzAve tevA graMtha AdinI noMdha karavAmAM AvI che, ane kAMI vizeSa mAhitI hoya te paNa ApavAmAM AvI che. prastuta graMthanA traNe bhAgonuM nAma havethI zrI zrAddha pratikramaNa sUtra (prabodhaTIkA) rAkhavAmAM AvyuM che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a. gA. a. ci. a. dI. AcA. zrata. a. uM. A. TI. a. A. TI. pR. A. ni. A. ni. dI. dvi. vi. pU. A. pra. A. pra. TI. A. hA. saMketa-sUcI adhyayana, gAthA abhidhAna ciMtAmaNi arthadIpikA AcArAMga, zrutaskaMdha, adhyayana, uddeza AcArAMga-TIkA, adhyayana Avazyaka-TIkA, pRSTha Avazyaka niryukti Avazyaka niryukti-dIpikA, dvitIya bhAga, vivaraNa, pRSTha AcArapradIpa AcArapradIpa-TIkA Avazyaka hAribhadrIya vRtti upadezamAlA uttarAdhyayana sUtra upAsagadazAMgasUtra-TIkA gAthA guNavinayakRta zAMtistava TIkA jaina stotra saMdoha bhAga tattvArthasUtra, adhyayana dazavaikAlikasUtra-TIkA dazavaikAlikasUtra-niryukti dazavaikAlika sUtra hAribhadrIya vRtti dharmapramoda gaNikRta zAMtistavaTIkA dharmasaMgraha, pUrvArdha, pRSTha niryukti gAthA nizIthacUrNi, uddeza utta. sU. upA. su. TIkA. gI. gu. jai. sto. saM. bhA. ta. a. daza. TI. daza. ni. daza. hAri. vRtti. dha. pra dha. sa. pU. pR. ni. gA. ni. cU. u. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacca. Ava. pAi. nA. pAi. sa. maha. pra. prapaM. sA. pra. sA. dvA. pra. pra. bha. TI. za. uM. ka. bhai.pa. ma. ci. yo. svo. vR. pra. la. vi. vaM.. vi. bhA. gA. za. u. zrA. di. kR. zrA. pra. pA. vR zrA. pra., sU. zrA. vi. si. si. he. prA. vyA. se.pra. saM. pra. skaMda. pu. kha. mArga. a. sthA. TI. sthA. sthA. TI. pra. ha. 16 paccakkhANa Avazyaka pAiyalacchI nAmamAlA pAiya-sada-mahaSNavo prakAza prapaMcasAra pravacanasAroddhAra, dvAra pratikramaNa sUtra, prabodhaTIkA bhagavatIsUtra-TIkA, zataka, uddeza bhairava padmAvatIkalpa maMtrAdhirAja ciMtAmaNi yogazAstra, svopakSavRtti, prakAza lalita vistarA 'vaMdAru' vRtti vizeSAvazyaka bhASya, gAthA zataka, uddeza zrAddhadinakRtyasUtram zrAddhapratikramaNasUtra pArzvadevavRtti zrAddhapratikramaNasUtra (de. lA.) zrAddhavidhi siddhicaMdragaNikRta zAMtistavIkA siddhahemacaMdra prAkRta vyAkaraNa senaprazna saMbodha prakaraNa skaMdapurANa khaMDa mArga adhyAya sthAnAMga TIkA sthAna sthAnAMga TIkA prakAza harSakIrtikRta zAMtistava TIkA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. bhagavadAdivandanasUtram bhagavAnUha sUtra (1) mULapATha bhagavAnhaM, AcAryahaM, upAdhyAyahaM, sarvasAdhuhaM // (2) saMskRta chAyA bAvacca, mArvega, 35AdhyAgya, sarvasAdhu: nima:] (3) sAmAnya ane vizeSa artha bhagavAnadaM-vacca:]-bhagavaMtone. mavAduM rUpa "bAvAna' zabdane "ruM pratyaya lAgavAthI baneluM che. apabhraMza bhASAnA niyama anusAra 'huM pratyaya SaSThInuM bahuvacana batAve che. ahIM te caturthInuM bahuvacana darzAvavA mATe vaparAyelo che. pachInAM traNa padomAM paNa te e ja rIte vaparAyelo che, eTale "mavAno artha bhagavaMtone thAya che. bhagavaMta zabdanI vadhAre vigata mATe juo sUtra 5 tathA 13. mArAE-[vAyeMga:]-AcAryone. AcArya' zabdanI vadhAre vigata mATe juo sUtra 1 tathA 2. 3pAdhyAyaduM [3pAdhyAyegya:]-upAdhyAyone. upAdhyAya' zabdanI vadhAre vigata mATe juo sUtra 1. sarvasAdhuduM [sarvasAdhu:]-sarva sAdhuone. sAdhu' zabdanI vadhAre vigata mATe juo sUtra 1 tathA 15. (4) tAtparyArtha bhagavAna Adi cArane jenA vaDe stobhavaMdana karavAmAM Ave che, te bhavAdri-vanasUtram. tene "bhagavAha sUtra paNa kahe che. A sUtramAM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20zrI zrAddha-pratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 darzAvatuM pratyeka pada khamAsamaNa daIne ja bolavAnuM hoya che, eTale temAM vaMdana karuM chuM--evo bhAva adhyAhAra rahelo che. bhavAnadaM tIrthakara bhagavaMtone tathA dharmAcAryane. upA. zrI somavijayajIgaNie zrIvijayasenasUrine nIceno prazna pUkyo hato. (sa. pra. bhASAMtara : pRSTha 32.) : "devasiya-paDikkamaNamAM devavaMdana pachI cAra khamAsamaNAM devAya che, temAM mAvAnadaM padamAM mAvAna zabdano zo artha ? keTalAka "tIrthakara' evo artha kare che, bIjAo "dharmAcArya" evo artha kare che, tyAre koIka "devavaMdana pachI cAra khamAsamaNAthI guru mahArAjane vAMde," ema pratikramaNahetugarbha granthamAM kahyA pramANe "guru ja vaMdAya che. jenI pAse pratikramaNa vagere kriyA karAya, te guru manAya' ema bole che, AmAM kayA artha nyAyayukta che ?' Ano uttara nIce mujaba ApavAmAM Avyo hato - pahele khamAsamaNe tIrthakara ane dharmAcAryane saMbodhIne vaMdana karAya che.' 5. dhanaharSagaNie zrIvijayasenasUrine nIceno prazna pUchyo hato. (sa. pra. bhA. pAnuM. 238.) : pratikramaNamAM khamAsamaNa ApIne bhagavAha, AcAryahaM ityAdika cAra khamAsamaNamAM paheluM bhagavAhaM bolAya che. A padamAM bhagavAnazabdano artha zo thAya ? koIka kahe che ke "sudharmAsvAmI thAya ane koIka "maMDalInA svAmI gItArtha munivara thAya" ema kahe che. ane koIka "tIrthakara artha thAya" ema bole che. ane pratikramaNa-hetugarbha graMthanA bAlabodhamAM "vyare ravAsamane riktAdi vAM' ema lakhyuM che. ane laghu pratikramaNahetugarbhamAM bhagava-zabdanA cAra artha batAvyA che, mATe zo artha thAya ?' teno uttara nIce mujaba ApavAmAM Avyo hato :paraMparAe bhagava-zabdano artha dharmAcArya saMbhaLAya che ane je Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnAM sUtra 03 pratikramaNa-hetugarbhanA bALabodhamAM "cyAre khamAsamaNe arihaMtAdika vAMdaI" ema kahyuM che, te bAlabodha kono karela che te jaNAvavuM, te joyA bAda jaNAvAze.' A uttara parathI vAhUno artha "tIrthakara bhagavaMtone tathA dharmAcAryane karavo ucita che. zrAvake to te (pATha) "samasta zrAvakone vAMduM chuM." ema paNa kahevuM. ("dharmasaMgraha bhAga 1, pR. 580) (5) artha-saMkalanA bhagavaMtone [tathA dharmAcAryane] vaMdana ho, AcAryone vaMdana ho, upAdhyAyone vaMdana ho, sarvasAdhuone vaMdana ho. (6) sUtra paricaya AdhyAtmika jIvanano utkRSTa Adarza bhagavAnuM, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu-e cAra padonI yojanAmAM rajU thayelo che. ahIM "bhagavAna" zabdathI tIrthakara ane dharmAcArya(paTTAcArya)nuM sUcana che; tathA bAkInAM pado anukrame AcArya, upAdhyAya ane sarvasAdhuono spaSTa artha batAvanArAM che. temane punaH punaH vaMdana karavAthI bhAvanI vizuddhi thAya che. zrIjayacaMdrasUrie "pratikramaNahetugarbha (pothI 8 : patra 2)mAM jaNAvyuM che ke "sevavandranaM vidhAtha vaturatikSamAzrama: zrIpuranuM vandrate . nofpa di rAjJa: pradhAnAdInAM ca bahumAnAdinA svasamIhitakAryasiddhirbhavatIti / atra rAjasthAnIyAH zrItIrtha: pradhAnasthAnIyA: zrInIvAryAya rUti'-'devavaMdana karIne cAra khamAsamaNa vaDe zrIgurune vAMde. lokamAM paNa rAjA ane pradhAna AdinA bahumAna vaDe potAnI icchalI kAryasiddhi thAya che. ahIM rAjAne ThekANe zrItIrthakaro ane pradhAnane ThekANe AcAryAdi samajavA." * rUchahifra samasta zrAva vaMduM ema paNa koI kahe che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (7) prakIrNaka kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArye yogazAstra pra. 3)nI svopajJavRtti(patra 247-250 ga)mAM ciraMtanAcArya-kRta pratikramaNavidhinI 33 gAthAonuM avataraNa karyuM che.* temAM bhagavadAdi cArane vaMdana karavAno ullekha Ave che....."tAruM varAi mAsama ||rA eTale A pado bolIne bhagavadAdi cArane vaMdana karavAno vidhi cira-pracalita che. A sUtranI bhASA mukhyatve saMskRta ane pratyaya apabhraMzanA che. pratikramaNavidhizca yogazAstravRttyantargatAbhyazcirantanAcAryapraNItAbhya etAbhyo gAthA - bhyovaseyaH'-pratikramaNano vidhi yogazAstranI vRttimAM ApelI cirantanAcAryaviracita A gAthAo dvArA jANavo. -zrIvidhi-pR. 245. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. paDikkamaNa-ThavaNA-suttaM [pratikramaNa - sthApanA - sUtram ] paDikkamaNe ThAuM sUtra (1) mUlapATha icchAkAreNa saMdisaha bhagavaM ! devasia paDikkamaNe ThAuM ?x icchaM / savvassa vi devasia duccitia dubbhAsia ducciTThia micchAmi dukkaDaM // (2) saMskRta chAyA icchAkAreNa saMdizata bhagavan ! daivasikapratikramaNe sthAtum / icchAmi / sarvasya api daivasikasya duzcintitasya durbhASitasya duzceSTitasya mithyA me duSkRtam // (3) sAmAnya ane vizeSa artha icchAkAreNa [icchAkAreNa] - svecchAthI. saMdisaha - [ saMdizata] - khAjJA khApo. bhagavaM ! - [ bhagavan !] - he bhagavaMta ! devasia DikkramaNe - [ daivasikapratikramaNe ] - hivasa saMbaMdhI pratimAmAM je pratikramaNa divasanA aMtabhAge karavAmAM Ave che, te daivasika pratikramaNa. tenA saMbaMdhamAM. x guru : ThAeha. pAha noMdha pA. 1 352. + 'sarvANyapi luptaSaSThIkAni padAni' (yo svo vR. 3, pR. 244.) 'nahIM bhUDesAM sarva po lupta thayelI SaSThI vibhaktivALAM che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 kaMthAtu sthira thavAne. sAruM-e "rA'-(thA) dhAtunuM hetvartha kRdaMta che. pharsTa [chAFi]-e bhagavadvacanane huM icchuM chuM. 'rUchuM' rUchIyetan vive; "icche eTale huM icchuM chuM e bhagavadravacanane. (yo. svo. vR. pra. 3, pR. 245.) salva-[sarvazya-sarvenuM. vi-[T]-paNa. bratima-[zcitita-duSTa ciMtananuM, kharAba vicAronuM. 'duzcintitasya duSTamArtta-raudradhyAnatayA cintitaM yatra tat tathA tasya ziktitoddhavaccetvarthaH, nena manasatavAramAda (yo. svo. vR. pra. 3). Arta ane raudradhyAna vaDe duSTa cittana thayeluM che jemAM, te "duzcittita.' temAMthI udbhavelAnuM." A pada vaDe mAnasika aticAranuM sUcana thAya che. ' tutiga' vagere padamAM SaSThI vibhaktino lopa thayelo che, je saMskRta chAyA tathA arthamAM darzAvyo che. sumAsika-[duSita-duSTa bhASaNanuM, kharAba rIte bolAyelAnuM. ___ 'duSTaM sAvadhavAgrUpaM bhASitaM yatra tat tathA tasya durbhASitotpannasyetyarthaH, manena vavavaM sUvati' (yo. svo. vR. pra. 3). "duSTa arthAt sAvadyavANIrUpa bolAyeluM hoya jemAM, te "durbhASita'. tenA vaDe utpanna thayelAnuM." A pada vaDe vAcika aticAranuM sUcana thAya che. ciMphika-[Nita-duSTa ceSTAnuM, kharAba kAryonuM. 'duSTaM pratiSiddhaM dhAvana-valganAdikriyArUpaM ceSTitaM yatra tat tathA tasya sukhitovatyartha, manena RSimA' (yo. svo. vR. pra. 3.) "jeno niSedha karavAmAM Avyo che tevuM doDavA-kUdavA vagere kriyArUpa ceSTita te duSTita. tenAthI utpanna thayelAnuM." A pada vaDe kAyika aticAranuM sUcana thAya che. micchA mi dukSa6-[fmathyA me suSutaY]-mAruM pApa mithyA ho. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDikkamaNe ThAu sUtra (4) tAtparyArtha paDikSamaNa-DhavI--sutta [pratikramaNa-sthApanA-sUtra.] pratikramaNanI sthApanA je sUtra vaDe karavAmAM Ave che, te pratikramaNa-sthApanA-sUtra'. A sUtrathI devasika pratikramaNanA aticAronI AlocanAno prAraMbha thAya che, tethI tene "pratikramaNa-sthApanA-sUtra' kahevAmAM Ave che. dharmasaMgrahamAM A sUtra saMbaMdhI jaNAvyuM che ke-"rUTuM ra savarapratimA vIgamUtaM yam'- A sUtrane sakala pratikramaNanA bIjarUpa jANavuM. kAraNa ke granthonI racanA vagere anya prasaMge paNa zarUAtamAM AvI rIte) bIjabhUta pATho jovAmAM Ave che.-(dharmasaMgraha bhASA. bhAga-1. pR.-580) sthitina-mananI duSTa pravRtti vaDe lAgelA aticAra. tumaffSata-vANInI duSTa pravRtti vaDe lAgelA aticAra. TuNita-kAyAnI duSTa pravRtti vaDe lAgelA aticAra. (5) artha-saMkalanA he bhagavan! svecchAthI mane daivasika pratikramaNamAM sthira thavAnI AjJA Apo.* huM bhagavaMtanA e vacanane icchuM chuM. divasa daramiyAna mananI duSTa pravRttithI, vANInI duSTa pravRttithI tathA kAyAnI duSTa pravRttithI je aticAronuM sevana thayuM hoya, te sarvenuM mAruM pApa mithyA ho. (6) sUtra-paricaya koI paNa vastuno vizada bodha thavAne mATe tenuM kathana be prakAre karavAmAM Ave che : vistArathI ane saMkSepathI. temAM vistAra vaDe thayeluM kathana te vastunI judI judI bAjuo, judA judA saMbaMdho ke judAM judAM dRSTibiMduo rajU kare che; jyAre saMkSepathI thayeluM kathana te vastune lagatAM vividha daSTibiMduono samanvaya kare che, vividha varNanono sAra e che ke sattvarUpa * ahIM guru AjJA Ape che ke '' "pratikramaNamAM sthira thAo." tyAre ziSya kahe che ke-rUchuM e bhagavatu vacanane huM icchuM chuM. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 hakIkata TUMkamAM ja jaNAvI de che. prastuta sUtra pratikramaNanI kriyAnuM saMkSipta kathana che, eTale temAM pratikramaNane lagatI vividha kriyAono sAra TUMkamAM ja jaNAvI dIdho che. e che duSTa cintana, duSTa bhASaNa ane duSTa vartana aMge sAcA hRdayanI dilagIrI. bIjI rIte kahIe to jyAM mana, vacana ane kAyAnI duSTa pravRtti mATe dilagIrI nathI, tyAM pratikramaNanI sthApanA thaI zakatI nathI, pratikramaNano prAraMbha thaI zakato nathI, te kAraNe paNa A sUtrane pratikramaNanuM bIja mAnavuM ucita che. (7) prakIrNaka A sUtrAnuM sUcana, zrI hemacaMdrAcArya kRta svopajJa yogazAstranA vivaraNa(pra. 3, pR. 247)mAM darzAvelI pratikramaNavidhinI pUrvAcAryanI gAthAomAM (gA. 2) maLe che : vaMdittu ceiAI, dAuM caurAie khamAsamaNe / mU-nihi-siro, satArUyAra-macho (chI-6)tuM te | cetyone vaMdana karIne, cAra vagerene (bhagavAna, AcArya, upAdhyAya, sarva sAdhuone) khamAsamaNa daIne, pRthvI para mastaka sthApIne sakala aticAronuM mithyA duSkRta Ape. sUtranI bhASA prAkRta che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. acAra-vicAra-hi . [tirA-virAra-thA: \] aticAra[vicAravA mATenI ATha gAthA* (1) mULapATha (gANA) nANammi daMsaNammi a, caraNammi tavammi taha ya vIriyammi / AyaraNaM AyAro, ia eso paMcahA bhaNio // 1 // kAle viNae bahumANe, uvahANe taha aniNhavaNe / vaMjaNa-attha-tadubhae, aTThaviho nANamAyAro // 2 // nissaMkia nikkaMkhia, nivvitigicchA amUDhadiTThI a / uvavUha-thirIkaraNe, vacchala-pabhAvaNe aTTha // 3 // * zrI kuMvarajI ANaMdajI (bhAvanagara)e "jaina dharma prakAzamAM vi. saMvata 1990(AsapAsa)mAM chapAveluM ke aticAranI ATha gAthA vastutaH aticAranI nathI paraMtu paMcAcAranI che tema samajavuM joIe tenA samAdhAnamAM parama pUjya AcAryazrI sAgarAnaMdasUrIzvare eka vakhata vyAkhyAnamAM jaNAveluM ke e ATha gAthAo aticAranI ja che. vizeSamAM jaNAvyuM ke paMcAcAranI te gAthAo hovA chatAM aticAranA ciMtana mATe hovAthI aticAranI ja gAthAo manAya. pratikramaNamAM ghaNAM sUtro stuti, stavana rUpe, guruvaMdana rUpe ane bhaktivAcaka paNa che. chatAM pratikramaNanAM sUtromAM saMkalita hovAthI te "pratikramaNa sUtro' ja kahevAya che. tema paMcAcAranI gAthAo aticAra mATe hovAthI aticAranI ja gaNAya. A pramANe vyAkhyAnamAM temaNe je jaNAvyuM te yuktipuraHsara tathA saMgata paNa che. A pramANe parama pUjaya zrI bApajI mahArAjanA) AcArya zrI vijayabhadrakarasUrijI amone jaNAve che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 paNihANa - joga - jutto, paMcahiM samiIhiM tIhiM guttIhiM / esa carittAyAro, aTThaviho hoi nAyavvo // 4 // bArasavihammi vi tave, sabbhitara - bAhire kusala - diTThe // agilAi aNAjIvI nAyavvo so tavAyAro // 5 // aNasaNamUNoariA, vittI- * saMkhevaNaM rasa-ccAo / kAya - kileso saMlI - NayA ya bajjho tavo hoi // 6 // pAyacchittaM viNao, veyAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ussaggo vi a, abbhitarao tavo hoi // 7 // aNigUhia-bala-vIrio, parakkamai jo jahuttamAutto / juMjai a jahAthAmaM, nAyavvo vIriAyAro // 8 // (2) saMskRta chAyA jJAne darzane ca caraNe, tapasi tathA ca vIrye / AcaraNam AcAraH, iti eSa paJcadhA bhaNitaH // 1 // kAle vinaye bahumAne, upadhAne tathA anihnavane / vyaJjane arthe tadubhaye, aSTavidhaH jJAnAcAraH // 2 // niHzaGkitaM niSkAGkSitaM nirvicikitsA amUDhadRSTiH ca / upabRMhA- sthirIkaraNe, vAtsalya-prabhAvane aSTa // 3 // praNidhAna - yoga-yuktaH, paJcabhiH samitibhiH tisRbhiH guptibhiH / eSa cAritrAcAraH, aSTavidhaH bhavati jJAtavyaH // 4 // dvAdaza-vidhe api tapasi sAbhyantara- bAhye kuzala-diSTe / aglAnyA anAjIvikaH, jJAtavyaH sa tapa - AcAraH // 5 // anazanam UnodarikA, vRtti-saMkSepaNaM rasa - tyAgaH / kAyaklezaH saMlInatA ca, bAhyaM tapaH bhavati // 6 // prAyazcittaM vinayaH, vaiyAvRttyaM tathaiva svAdhyAyaH / dhyAnam utsarga api ca, AbhyantaraM tapaH bhavati // 7 // pAiya zabdAnuzAsananA samAsane lagatA niyamane laIne 'OM' no 'rUM' che. + Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANammi iMsaNammi sUtra 7 11 anivRhita-vrata-vIrya:, pAAmati ya: yatho"m Ayuo:/ yunatti ca yathAsthAma, jJAtavya: vIryAcAraH [8] (3) sAmAnya ane vizeSa artha nALami-[jJAne]-jJAnane vize. jenA vaDe ke jenAthI jaNAya-bodha thAya, te 'jJAna'. 'jJAyate anenAsmAt veti jJAnam'-viziSTa arthamAM jenA vaDe Atma-kalyANano mArga samajAya, mokSamArganAM sAdhanono bodha thAya, te 'jJAna'. upacArathI tenuM Ayojana karanArI vAkya-racanA tathA tenA lipibaddha vyavasthita saMgrahane paNa 'jJAna' kahevAmAM Ave che. te saMbaMdhI AcArapradIpamAM kahyuM che ke "yadyapi jJAnaM mati-zrutAvadhi-manaHparyava-kevalajJAnabhedAt paJcavidhaM tathA'pyatra zrutajJAnaM grAhyaM, vakSyamANa-kAla-vinayAdyaSTavidhajJAnAcArasya tatraiva sambhavAt / " ' "jo ke 'jJAna' "mati, zruta, avadhi, mana:paryava, kevala"nA bhedathI pAMca prakAranuM che, to paNa ahIM 'zrutajJAna' grahaNa karavuM, kAraNa ke 'kAla,' 'vinaya' Adi 'jJAnAcAra'nA ATha bhedo kahevAnA che, teno saMbhava temAM ja che.' ATalA khulAsA pachI teno artha karatAM temaNe jaNAvyuM che ke 'jJAne zrutajJAnedvaadshaanggyaadiruupe' 'jJAne' eTale dvAdazAMgIrUpa 'zrutajJAne vize.' ''. ' daMsaNammi- - [ darzane] - ' tatra darzanaM samyagdarzanamucyate, na ckssuraadidrshnm'(dazavai. hAri, vRtti. pR. 202). ahIM 'darzana zabdathI sAmAnya upayogarUpa darzananA cakSurdarzana Adi bhedo grahaNa karavAnA nathI, paNa ratnatrayI paikInuM 'samyagdarzana' grahaNa karavAnuM che. vAcakamukhya zrIumAsvAtijIe tattvArthasUtramAM tenI vyAkhyA karatAM jaNAvyuM che ke :'tattvArthazraddhAnuM samparzanam / (a. 1-2) tattvabhUta padArthonuM yathArtharUpathI zraddhAna athavA ruci, te samyagdarzana. tenA vize. darami-[caraLe-vAriA]-cAritranA vize. 'paritrameva cAritram'-caritra e ja 'cAritra'. 'var' dhAtune '' pratyaya lAgavAthI 'ciratra' zabda banelo che. teno sAmAnya artha AcaraNa, cAlacalagata ke vartana thAya che. paraMtu ahIM te saMyama ke viratino artha batAve che. '"vAritre - Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 sarvaviratirUpe, zrAddha chatya sevitaraNe" (A. pra. pR. 1). "cAritra' eTale "sarvaviratirU5 cAritramAM,' zrAvakane aMge "dezaviratirUpa cAritramAM" tami -[tapa-tapane vize. jenAthI zarIranI rasAdi dhAtu athavA karma tapa-zoSAya, te "tapa". tANajo rasavidhAtivaH ffNa vA aneti tA: ' (dharmasaMgraha, bhAga 2, pR. 3pa6.) tene karma-nirjarAnuM sAdhana mAnavAmAM AvyuM che. tenA nirna ve | (tA. a. 9-3) ane "tapa" vaDe (saMvara) ane nirjarA thAya che. zrIuttarAdhyayanasUtranA 30mA adhyayanamAM jaNAvyuM che ke "mavoDI-saMvarya H, tavanA nirnAripha' kroDo bhavathI saMcita kareluM karma "tapa" vaDe kSINa thAya che, tenA vize. vIrini-[vI-vIryane vize, Atmabalane vize. jIvanuM sAmarthya, Atma-zakti ke Atmabalane 'vIrya' kahevAmAM Ave che. te mATe vi. bhA.mAM kahyuM che ke "vIriyaM ti va<< nIvaRvava' (gA. 2172) "vIrya e bala che ke je jIvanuM lakSaNa che." te be prakAranuM hoya che : sakarma ane akarma.' temAM karmanA udayathI audayika bhAvarUpa je sAmarthya utpanna thAya che, te "sakarma vIrya' kahevAya che ane karmanA kSayathI kSAyikabhAvarUpa jIvanuM sAhajika sAmarthya prakaTe che, te "akarmavIrya kahevAya che. sAyaradi-[pAvara -AcaraNa, vartaNUka, vyavahAra. AyA-[kAvI:]-AcAra. zAstra-zuddha vartaNUka ke dharma-vihita jIvana-vyavahArane "AcAra' kahevAmAM Ave che. "sagavAnaM 3mAva:' (A. pra.) -[ti-e pramANe. -[S:-e. paMrA-[padhA-pAMca prakArano. maLo -[paLataH]-kahevAyelo, pratipAdana karAyelo, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmmi daMsammi sUtra 7 13 ma-bolavuM, kahevuM ke pratipAdana karavuM. te parathI 'maLata'no artha bolAyelo, kahevAyelo ke pratipAdana karAyelo thAya che. te-[Ale]-kAle, kAlanA niyamane anusaravA vaDe. 'kAla' eTale samaya. je samaya zrutajJAnanA abhyAsa mATe nakkI thayelo che, tene ahIM 'kAla' zabdathI sUcita ka2vAmAM Avyo che. kArya-siddhi mATe samaya eka agatyanuM kAraNa manAya che, eTale ke amuka kArya amuka samaye karavAthI ja siddha thAya che. ahIM jJAnopAsanA ke zAstrAbhyAsarUpI kAryanI siddhine paNa te ja niyama lAgu paDe che. eTale niyata thayelA samaye adhyayana karavAmAM Ave te iSTa che. A arthamAM 'kAla' e 'jJAnAcAra'no prathama bheda che. viLa-[vinaya]-vinayane vize. 'vinaya'no sAmAnya artha zikSaNa, ziSTatA ke namratA thAya che, paraMtu ahIM te guru, jJAnI, jJAnAbhyAsI, jJAna ane jJAnanAM upakaraNonI AzAtanA (anAdara) varjavAnA ane yogya bhakti karavAnA arthamAM vaparAyelo che. te mATe AcArapradIpamAM kahyuM che ke :- 'tathA vinayo yuroIninAM jJAnAbhyAsinAM jJAnasya jJAnopakaraNAnAM ca pustaka- pRSThaka- patra-paTTikA - kaparikAsthApanikA - ulikA-Tippanaka- dastarikA''dInAM sarvaprakArairAzAtanA varjanabhaktyAdiryathArhaM kAryaH / ' 'te ja rIte vinaya eTale gurunI, jJAnIonI, jJAnAbhyAsIonI, jJAnanI ane pustaka, pUMThuM, pAnAM, pATI, kavalI, ThavaNI (sApaDo-sApaDI), oLiyuM, TIpaNuM, dastarI vagere jJAnopakaraNonI-jJAna meLavavAnAM sAdhanonI AzAtanAnuM varjana ane temanI yathAyogya rIte bhakti vagere karavAM.' guruno vinaya-UbhA thaIne sAme javuM, Asana ApavuM, paga dhovA, vizrAmaNA (aMga mardana) karavI, vandanA karavI, AjJA-pAlana karavuM, sAMbhaLavAnI icchA rAkhavI vagere vaDe thAya che. te saMbaMdhamAM pUrvAcAryoe jaNAvyuM che ke : abbhuTThANaMjalikaraNaM tahevAsaNa - dAyaNaM / gurubhatti - bhAvasussUsA, viNao esa viohio // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 zrI zrAddha pratikramaNa sUtra prabodhaTIkA-2 abhyatthAna, aMjalikaraNa (be hAtha joDavA), Asana ApavuM, guru-bhakti ane bhAvazuzruSA e vinaya kahevAya che." jJAna-dAtA guruno "vinaya karavo Avazyaka che. jo tema karavAmAM na Ave to zAstrAbhyAsanuM yogya phaLa maLI zakatuM nathI. zrIharibhadrasUrie dazavaikAlika TIkAmAM jaNAvyuM che ke 'vinayagRhIta di tatawei mavati' (pR. 207). eTale "avinayathI grahaNa kareluM jJAna niSphaLa thAya che. te mATe mAtaMga pAsethI vidyA zIkhanAra zreNika rAjAnuM udAharaNa prasiddha che. guru vagerenA vinaya' pUrvaka zrutajJAnano abhyAsa karavo te vinaya' nAmano bIjo "jJAnAcAra' che. vaghumALa-vidukAne]-bahumAnane vize. vahumAna mAgyanta: prItiprativazva:' (A. pra. pR. 15) "bahumAna eTale AMtarika prIti rAkhavI te. gura, jJAna tathA jJAnopakaraNa pratye AMtarika prIti ke bhAvollAsa te "bahumAna' nAmano jJAnAcArano trIjo bheda che. sarvadA-[3padhA-upadhAnane vize. "3pa-samIre thIya-yite sUtrAti pena tapasA tadupadhAnam" (A. pra. TI. pR. 17). je tapa vaDe sUtrAdika [Atma-samIpamAM karAya, te upadhAna." upadhAna e jJAnAcArano cotho vibhAga che. maniSThava -[anidbhava-gura, jJAna ane siddhAMta vagereno apalApa na karavAne vize. nihna-chapAvavuM. te parathI nihva-chupAvanAra evuM pada bane che. teno je bhAva te nidbhavana. eTale chuSpAvavAnI kriyA, apalApa karavo ke zaThapaNuM te nidhruvana che. te na hovuM te nidbhavana. tAtparya ke azaThapaNuM ke nikhAlasatA e ja "anidvavana' che. je gurue zAstrAbhyAsa karAvyo hoya, tenuM nAma chupAvavuM te nidvavana doSa' che. te ja rIte siddhAMtane chupAvavo ke tenA para DhAMkapichoDo Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANami daMsaNami sUtra 015 karavo athavA tenAthI viruddha pratipAdana karavuM, te paNa "nitavana doSa' che. anidvavanae "jJAnAcAra'no pAMcamo bheda che. vaMgaUT- Q-ta -[vyana-artha-tatu -vyaMjana, artha ane tadubhayane vize. akSara, artha ane te ubhaya vize. vyakhya ane artha: rUti vyagnanam "jenAthI artha prakaTa thAya te vyaMjana'. A rIte varNamAlAnA tamAma akSaro vyaMjana kahevAya che. ahIM vyaMjana-zabda vyaMjana-zuddhi-zabda-zuddhi mATe vaparAyelo che, je jJAnAcArano chaThTho vibhAga che. zabdanA bodhya viSayane "artha' kahevAmAM Ave che. jema ke "paMkaja eTale kamaLa; "suvarNa' eTale sonuM; "muktA" eTale motI, vagere. "artha zabda ahIM artha-zuddhi mATe vaparAyelo che. te "jJAnAcAra'no sAtamo vibhAga che. "vyaMjana ane artha" e ubhayano saMbaMdha jALavI rAkhavo te tadubhaya; jema ke aham zabda sAMbhaLIne ke vAMcIne mana zabda ja bolavo ne te vakhate pUjAne yogya te aham evo bhAva ciMtavavo te "tadubhaya che. "vyaMjana ane artha-ubhayanI zuddhi te jJAnAcAra'no AThamo vibhAga che. mavido [gaIvadha:]-ATha prakAre. nA [jJAna-jJAna. mAyAro [AvA:]-AcAra nirAM3i-[ni:zahUtaY-niHzaMkita, zaMkA-rahita. saMzayane "zaMkA' kahevAmAM Ave che, te be prakAranI hoya che : deza zaMkA" ane "sarvazaMkA'. temAM viSayanA amuka bhAga pUratI zaMkA hoya te "dezazaMkA' kahevAya che ane samasta viSayane lagatI zaMkA hoya to te sarvazaMkA' kahevAya che. zrIharibhadrasUrie dazavaikAlika-niryukti paranI TIkAmAM tenAM daSTAMto ApatAM jaNAvyuM che ke :- "jIvapaNuM samAna chatAM eka bhavya ane bIjo abhavya ema kema thAya ?' AvI zaMkA te "deza zaMkA' che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 9 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 A sthAne evo vicAra karavo joIe ke 'keTalAka padArtho hetu vaDe grAhya che ane keTalAka padArtho ahetu vaDe grAhya che. temAM je jIvAdi padArtho che, te hetu vaDe grAhya che ane bhavyatva vagere ahetu vaDe grAhya che, kAraNa ke te utkRSTa jJAna vinA ApaNA jevA chadmasthone samajAtA nathI. tenuM jJAna mAtra kevalajJAnIonA vacanamAtrathI ja thAya che.' 'saghaLA siddhAMto prAkRtamAM racAyelA che, mATe te badhA kalpita haze' evI zaMkA karavI te 'sarvazaMkA' che. te sthAne ema vicAravuM joIe ke, siddhAMtonI racanA prAkRtamAM thaI che, te bALaka vagere sarvane sAmAnya rIte sahelI paDe te mATe thayelI che. kahyuM che ke ''vAla-strI-mantra-mUrchALAM, tRLAM caritrAMkSiLAm / anuprArthaM tattvajJa:, siddhAntaH prAota: smR()tA: "" (haribhadrasUrinI dazavaikAlika TIkAmAMthI uddhRta pR. 102) 'cAritranI icchAvALA, bALako, strIo, maMda ane mUrkha manuSyonA anugrahane mATe tattvajJa puruSoe siddhAMtane prAkRta[bhASA]mAM karelo che.' A banne prakAranI zaMkAthI rahita thavuM te 'niHzaMkita' nAmano prathama 'darzanAcAra' che. niviJa-[niSThAMkSitam]-niSkAMkSita, kAMkSA-rahita. icchA, abhilASA ke cAhanAne 'kAMkSA' kahevAmAM Ave che. ahIM zraddhA jALavI rAkhavAnA viSayamAM anya matanI, mithyA-darzananI cAhanA karavI, tene 'kAMkSA' nAmano doSa gaNavAmAM Avyo che. tenAthI rahita thavuM, te 'niSkAMkSita' nAmano 'darzanAcAra'no bIjo prakAra che. niiitaziA [nivivitttiA]-mati-vibhramathI rahita. 'vivitsiA-mati--vignama:, nirmAtA-vivitsiA mativibhramo yatosau nirvicitsiA' (dazavai. TI. hA. pR. 203) 'vicikitsA' eTale 'mativibhrama' te jemAMthI cAlyo gayo che, te 'nirvicikitsA'. eTale eka vastu hitakArI hoya, suMdara phaLane ApanArI hoya, chatAM evA vicAro ka2vA ke te hitakara haze ke kema ? athavA tenuM phala sAruM Avaze ke kema ? to e Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANamei daMsaNami sUtra 17 "vicikitsA' karI kahevAya. ahIM "jinadarzana to sAruM che, paNa temAM pravRtti karavAthI mane phaLa maLaze ke nahi ? kAraNa ke khetI vagere kriyAomAM baMne jAtanAM pariNAmo AvatAM jovAya che, eTale phaLa maLe paNa kharuM ane na paNa maLe.' evI vicAraNA karavI te "vicikitsA' nAmano doSa gaNAya che. tenAthI rahita thavuM. te nirvicikitsA' nAmano "darzana'no trIjo AcAra che. mUTTinamUDhag-amUDhadaSTi, jenI daSTi calita thaI nathI tevo. jenAmAM vivekanI khAmI hoya eTale ke sAruM khoTuM pArakhavAnI zakti khIlelI na hoya ke khIlyA chatAM cAlI gaI hoya te "mUDhadaSTi' kahevAya che. koIno ThaThAro, bhapako ke loka-samUhane AMjI nAkhanArA camatkAro joIne samyagdarzanamAMthI calita na thavuM, te "amUDhadRSTi' nAmano "darzana'no cotho AcAra che. 3vavUda-ftharI -[3pavRMdaLa-sthirIharaLe-upavRMhaNA ane sthirIkaraNa. samAnadharmInA guNanI prazaMsA karI tenI vRddhi karavI, te "upavRMhaNa" ane dharmathI Tyuta thatA evA dharmIne yogya rIte sthira karavA, te sthirIkaraNa'. A baMne guNo anukrame "darzanAcAra'no pAMcamo ane chaThTho AcAra che. vaccha-mAvA-[vAtsalya-prabhAvane-vAtsalya ane prabhAvanA. samAnadharmI para hRdayathI prema rAkhavo ne tenA para upakAra karavo (tenA hitanA upAyo levA), te "vAtsalya' ane dharmakathA AdithI tIrthanI khyAti karavI, te "prabhAvanA'. AvI "prabhAvanA' ATha prakAranA viziSTa zaktizAlI mahAtmAo dvArA thAya che, te mATe kahyuM che ke : "pAvayaNI dhammakahI, vAI nemittio tavassI ya / vijjA-siddho a kavI, aTTheva pabhAvaNA bhaNiyA // " (samyaktasaptati gA. 32, pR. 108) prAvacanika, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAvAnuM, siddha ane kavi e ATha jAtanA prabhAvako kahelA che. temAM je mahAtmA vidyamAna pra.-2-2 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 jinAgamanA pAragAmI banI zAsananI prabhAvanA kare, te "prAvacanika prabhAvaka' gaNAya; jema ke zrIvajasvAmI. je mahAtmA "dharmakathA' karavAnI viziSTa zakti vaDe hRdayanA gUDha saMzayone paNa dUra karI zake tathA bhavya jIvonA cittane AnaMdamagna banAvI zake, te "dharmakathI nAmanA bIjA prabhAvaka' gaNAya; jema ke zrImahAvIra prabhunA ziSya zrInaMdiSeNa. je mahAtmA pramANo, yuktio ane siddhAntonA balathI paravAdIo sAthe vAda karIne temanA ekAnta matano uccheda karI zake, te "vAdI' nAmanA trIjA "prabhAvaka" gaNAya; jema ke AcArya zrImallavAdI. je mahAtmA "aSTAMga nimitta' tathA jyotiSa zAstranA balathI zAsananI unnati kare, te "naimittika' nAmanA cothA "prabhAvaka' gaNAya; jema ke zrIbhadrabAhusvAmI, je mahAtmA vividha prakAranI tapasyAo vaDe dharmano prabhAva vadhAre, te "tapasvI' nAmanA pAMcamA "prabhAvaka' gaNAya; jemake zrIviSNukumAra-muni. je mahAtmA maMtra-taMtra Adi vidyAno upayoga zAsananI unnati mATe kare paNa aMgata svArtha mATe kare nahi, te "vidyA-prabhAvaka' nAmanA chaThThA "prabhAvaka' gaNAya; jema ke zrIArya khapUTAcArya. je mahAtmA aMjana, cUrNa ane lepa Adi siddha karelA yogo vaDe jinazAsananuM gaurava vadhAre, te "siddha' nAmanA sAtamA "prabhAvaka' gaNAya; jema ke zrIpAdaliptasUri. ane je mahAtmA adbhuta kAvyazakti vaDe sahunA hRdayanuM haraNa karI zake te "kavi' nAmanA AThamA "prabhAvaka' gaNAya; jema ke zrIsiddhasena divAkara. zrAvakane mATe "prabhAvanAno mArga e che ke teNe bane teTaluM dhana "sAta kSetra ane anukaMpAdAnamAM vAparavuM. sAta kSetro nIce mujaba che : "(1) jina- caitya, (2) jina-biba, (3) jinAgama, (4) sAdhu, (pa) sAdhvI, (6) zrAvaka ane (7) zrAvikA." "anukaMpA-dAna' eTale dayAthI dravyAdi vaDe dIna-duHkhIono uddhAra. pAhAI-govA-nutto-[yLadhAna-yo-yup:]-cittanI samAdhi-pUrvaka. 'praNidhAnaM-cetaHsvAsthyaM tatpradhAnA yogAH vyApArAstairyukta:-samanvitaH praNidhAno yup:'-(dazavai. TI. hAri. pR. 210). "praNidhAna eTale cittanI svasthatA, tenI pradhAnatAvALA "yogo' eTale vyApAro, tenAthI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANampi daMsaNami sUtra0 19 yukta' te praNidhAnayogayukta'. tAtparya ke je sthitimAM citta samAdhivALuMprasannatAvALuM rahe, tenAthI yukta. paMEi sami[ima: samitiSa:]-pAMca samitio vaDe. samyapha ceSTA te "samiti'. enI vizeSa vigata mATe juo sUtra 2. tafhaM muttahiM [tikRmi: gufif]-traNa guptio vaDe. saMyama ke nigraha te "gupti'. enI vizeSa vigata mATe juo sUtra 2. -[Sa:-e carittAyA -[vAritrAva:]-cAritrAcAra. mavido-[gaIvidha:-ATha prakAre. hodde-miti:-hoya che. nAyabbo-[jJAtavya:-jANavo. vArasavijha-ddhiAzava-bAra prakAranA. tave-[tapasi]-tapane vize. mitara-vAdi-vikhyattara-vI-Abhyantara ane bAhya bhedovALA. ma+attara-aMtaranI sanmukha te "sakhyatara', tenAthI sahita te sAmyantara'. 'abhyattara' eTale aMdaranuM ane bAhya" eTale bahAranuM. - na-hidde-zina-viB]-jinezvaroe upadezeluM, tene vize. zajona chimita zata-viruM tasmina'-kuzala evA jinezvaroe jeno upadeza karyo che, tenA vize'. jo zanino saMskAra kuzana-daSTa karavAmAM Ave, to jinezvaroe joyeluM evo artha thAya. kinArU 3 nIvI-[ nIcA nAgaviza:]-glAni vagara, AjIvikAnI icchA vagara. ratnAni-kaMTALo. te jemAM nathI, te 'sattAni' tenA vaDe. mAnavI - ()-[mA nIfa:]-AjIvikAnI IcchAvALo. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200zrI zrAddhapratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 'mana+nIvI' -AjIvikAnI icchA vagarano-niHspRha. so-sa]-te. tavAyA-[tapa-AvA:]-tapAcAra. (1-2) mAnasa mU ri -[ganAzanam, nokaro]-anazana ane UnodaratA-UnodarikA. [+mazana-na khAvuM te "anazana' tapa che, ane jhana -3 ochuM peTa bharavuM cAlu khorAkathI ochuM khAvuM, te "noratA' che, jene "UnodarikA tapa' kahevAmAM Ave che. "namunamUnovAM tI ramUnorikSA' (A. pra. pR. 85). (3) vi-saMghevaU-[vRtti-saMkSepa:]>vRtti-saMkSepa. vRttiH' eTale dravya athavA AhAra-pANInI vastuo. "vartataDanati vRtti:- zaizya' (A. pra. pR. 85) teno "saMkSepa' eTale dhrAsa ke ghaTADo. saMkSepa TU', (A. pra. pU. 85). jemAM khAvA-pIvAnI vastuonI saMkhyA ghaTADIne maryAdita karavAmAM Ave, te "vRtti-saMkSepa'. (4) rasa-ruvA-risa-tyA:]-rasa-tyAga. rasavALA padArthano tyAga, viziSTa rasavALA mAdaka padArthono tyAga. ahIM rakamamAMthI mahuva pratyayano lopa thayo che. (dharmasaMgraha bhAga-2, pR. 393) zarIranI dhAtuone vizeSa puSTa kare, te "rasa kahevAya che. jema ke dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa ane pakvAnna. teno tyAga karavo, te "rasatyAga.' (1) vAva-vinneno-[phAya-gneza:]-kaSTa sahana karavuM te, titikSA." kAyAne kleza Apavo-kaSTa ApavuM, te kAya-kleza." ahIM kaSTa ApavAnuM prayojana saMyamanuM pAlana ke iMdriyonA vikAronuM damana che. (6) saMbhIyA-[saMtInatA]-saMlInatA. zarIrAdinuM saMgopana saMtIna) saMvRtasya parva: saMtInatA' - "saMlInatA eTale saMvRtta Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANAme daMsaNami sUtra0 21 saMyamI, teno je bhAva te saMlInatA.' iMdriyo tathA kaSAya para jaya meLavavA mATe zarIranuM saMgopana karIne rahevuM, te "salInatA' kahevAya che. vo -[vAhya:]-bAhya, sthUla. tavo-[tapa-tapa. ro-[mavati]-hoya che. (2) pAchitta-[prAcaram-prAyazcitta. vigata mATe juo sUtra 7. prAyazcitta e AtyaMtara tapano pahelo bheda che. (2) vi -[vinaya:]-jJAnAdi mokSa-sAdhanonI yathAvidha ArAdhanA. vinIyateDanenASTakAra varSeti vinaya -"jenAthI ATha prakAranAM karmo dUra karAya, te vinaya'. (A pra. pR. 87) te jJAna, darzana, cAritra, tapa ane upacAranA bhedathI pAMca prakArano che. kahyuM che ke vaMsa-nAI-vattei, ta ma ta6 govA|i veva | eso a mokkha-viNao, paMcaviho hoi nAyavvo // 314 // zarvatri-niryukjhi. "darzana-saMbaMdhI, jJAna-saMbaMdhI, cAritra-saMbaMdhI, tapa-saMbaMdhI temaja aupacArika, evI rIte "mokSa-vinaya' pAMca prakAre jANavA yogya che. (3) vemAvaLaM-vaiyAvRjya{]-vaiyAvRjya, zuzruSA. vaiyAvRjyanI vizeSa vigata mATe juo sUtra 25. tadeva-[tathaiva-te ja pramANe. sAma-svAdhyAya:svAdhyAya. svarUdhyAye svAdhyAya. "sva" eTale potAnuM ke AtmAnuM "adhyAya" eTale adhyayana ke manana. te parathI viziSTa arthamAM AtmAne hitakara evAM zAstronuM adhyayana ane adhyApana, te svAdhyAya." sApa-dhyAna-dhyAna. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 aMtarmuhUrta sudhI cittanI ekAgratA, te 'dhyAna'. 'dhyAnamantarmuhUrtAnamAtrameAgracittatA' (A. pra. pR. 89) tenA zubha ane azubha evA be prakAro che. temAM ahIM zubhano ja adhikAra che. 'zubha dhyAna' eTale dharmadhyAna ane zukla dhyAna. gusso-[ef:]-tyAga. utsarganA vadhAre vivecana mATe juo sUtra 7. vi a-[gapi ]-ane vaLI. amitao-[Abhyantara]-AMtarika jeno saMbaMdha aMtara sAthe che, te AtyaMtara. aLimUhima-vana-vIDiyo-[ganimUhita-vatta-vIrya:]-jeNe baLa ane a vIrya nathI chupAveluM te. nimUha-chupAvavuM, te parathI 'nivRti'-chupAveluM. 'anirdehita'-na chupAveluM. 'vata'-zArIrika zakti. "vAM zarIra: prALa:' (bha. TI. za. 1. u. 3). . . 'vIrya'-AtmAno utsAha, manobaLa. 'vIryaM nIvotsAha' (bha. TI. za. 1. u. 3). eTale zArIrika ane mAnasika baLano sadAcA2mAM upayoga karanAra 'anigRhitabala-vIrya' kahevAya che. pIma$-[parAmiti]-parAkrama kare che, prabala udyama kare che. padma-vizeSa. ma- prayatna karavo. vizeSa prayatna karavo te 'parAkrama'. viziSTa arthamAM iSTa phaLane sAdhanAro je puruSArtha, te 'parAkrama'. '"parAmarzva sarva sAdhitAmimataprayogana: puruSAraparAma:' (bha. TI. za. 1. u. 3). athavA zatrunuM nirAkaraNa karanArI je kriyA, te 'parAkrama'. ''pamastu zatrunisamiti'' (bha. TI. za. 1. uM. 3) ahIM zatru-zabdathI ApyaMtara zatru samajavA. no-[ya:]-je nahutta-[yathottam]-yathokta, zAstramAM kahyA pramANe. yathA+3h*= Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANami daMsaNami sUtra 0 23 tho-je pramANe ziAstramAM kahyuM che, te yathokta. A3o-[kayu-sArI rIte yojAyelI, sAvadhAna thaIne jJAnAdimAM pravRtta thanAra. nA+-sArI rIte joDAvuM, te parathI gAyu -sArI rIte joDAyelo, barAbara sAvadhAna thaIne pravRtta karanArI. muMba-yuina-ijoDe che. nAthAma-[kathAthAma-zakti pramANe. yathA+sthAma=yathA-jevuM. thAma-sAmarthya, baLa. [jevuM baLa hoya te pramANe.] vIAiyA-[vIvAra:-vIryAcAra. (4) tAtparyArtha gayAra-vicAra-mahA-aticAranI vicAraNA mATenI gAthAo. kAyotsargamAM paMcAcAra-citana prasaMge AcArathI viruddha zuM zuM thayuM che ? te vicAravA mATe A gAthAono upayoga thAya che, tethI keTalAka tene aticAranI gAthAo' paNa kahe che, paraMtu dazavaikAlika niryuktinA TIkAkAra zrIharibhadrasUrie '3 dravyavAra:, sAmprata bAvAvAramAda' evI pIThikA pachI A gAthAo darzAvI tenA para TIkA karI che, temaja khuda niryuktikAre paNa nIcenI gAthAnA upodghAta-pUrvaka tenI rajUAta karI che haMsA-nALa-ttei, tava-3yAre ga variyAya | eso bhAvAyAro, paMcaviho hoi nAyavvo // " eTale A gAthAo pAMca prakAranA bhAvAcArane darzAvanArI che. tenuM avalaMbana laIne lAgelA aticAronI vicAraNA karavAmAM Ave che. mAro-bhAvAcAra. AcAra be prakArano che : "dravyAcAra' ane 'bhAvAcAra'. temAM rUDhi, rivAja ke paraMparAthI cAlyA AvatA laukika AcArane anusaravuM, te 'dravyAcAra" che ane Atma-guNono vikAsa karavA mATe zakti mujaba puruSArtha Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA- 2 karavo, te 'bhAvAcAra' che. ahIM 'AcAra' zabdathI A ubhaya AcAro paikIno 'bhAvAcAra' grahaNa karavAno che. tenA '(1) jJAnAcAra, (2) darzanAcAra, (3) cAritrAcAra, (4) tapa-AcAra ane (5) vIryAcAra'evA pAMca bhedo che. zrIsthAnAMgasUtramAM 'AcAra'nA bhedo nIce mujaba batAvyA che H "viSe AyAre pannatte, tuM bahA-nALAyAre ceva nonALAyAre ceva ! nonANAyAre duvihe pannatte, taM jahA - daMsaNAyAre ceva nodaMsaNAyAre ceva / nodaMsaNAyAre duvihe pannatte, taM jahA - carittAyAre ceva nocarittAyAre ceva / NocarittAyAre duvihe pannatte, tuM bahA-tavAyAre veva vIriyAyAre eva // ' 'AcAra' be prakAre kahyo che. te A rIte : 'jJAnAcAra' ane 'nojJAnAcAra.' 'nojJAnAcAra' be prakArano kahyo che. te A rIte : 'darzanAcAra' ane 'nodarzanAcAra'. 'nodarzanAcAra' be prakArano hyo che. te A rIte : 'cAritrAcAra' ane 'nocAritrAcAra,''nocAritrAcAra' be prakArano kahyo che. te A rIte 'tapa-AcAra' ane 'vIryAcAra'. eTale tenuM vargIkaraNa nIce pramANe thAya che H AcAra jJAnAcAra nojJAnAcAra darzanAcAra nodarzanAcAra cAritrAcAra nocAritrAcAra tapa-AcAra jAna-svAdhyAya-kAla. jJAna-prApti mATe svAdhyAya karavAno niyata thayelo je 'kAla' samaya vIryAcAra Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te svAdhyAya-kAla'. teno viziSTa adhikAra dazavaikAlikasUtra, nizIthasUtra, vyavahArasUtra vageremAM che. loka-vyavahAramAM paNa svAdhyAyane saMdhyA-kAle vajarya gaNelo che. kahyuM che ke : "catvAri khalu karmANi, sandhyAkAle vivarjayet / AhAraM maithunaM nidrAM, svAdhyAyaM ca vizeSataH // " "saMdhyA-samaye cAra karmono tyAga karavo joIe : AhAra, maithuna, nidrA ane vizeSa karIne svAdhyAya." vinaya-guru-sevA. vinaya'nA artho judI judI aneka rIte ghaTAvavAmAM Ave che. jema 3 "vinayati nAzayati sakala-klezakArakamaSTaprakAraM karma, sa vinayaH' 'vinIyate vADanena Iti vinaya:' "mAntaratAvizeSa:' vagere. paraMtu jJAnAcAranA saMbaMdhamAM teno artha guru-zuzruSA ke guru-sevA karavA yogya che, kAraNa ke te paNa ATha prakAranAM karmonA kSayamAM ananya kAraNa che. e vinayanAM mukhya lakSaNo "AjJA-pAlana, prIti ane vicakSaNatA" che. te mATe zrIuttarAdhyayanasUtranA prathama vinayAdhyayanamAM kahyuM che ke : "HUTI-nidesare gurUmuvavaIRL I yA IR-saMpanna, te viNa tti vRva rA" je AjJAne pALanAra hoya, gurunI nikaTa rahenAra hoya ane iMgita tathA AkArane jANanAra hoya, te "vinIta' kahevAya che." jaina zAstromAM guruvinaya sAta prakArano batAvyo che. te nIce mujaba che : "(1) satkAra, (2) sanmAna, (3) vaMdana, (4) abhyasthAna (guru Ave tyAre UbhA thavuM.) (5) aMjalikaraNa (gurunI sAme hAtha joDIne UbhA rahevuM.), (6) Asana-pradAna (gurune besavA mATe Asana ApavuM., (7) AsanAnapradAna (bIjathI lAvIne Asana mUkavuM-gurune Asana ApyA pachI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 pote Asana svIkAravuM.)"* zrIuttarAdhyayanasUtramAM "(guru) vinayanuM svarUpa darzAvatAM jaNAvyuM che ke : (1) gurujanonI pITha pAse ke AgaLa-pAchaLa aDIne besavuM nahi. (2) ekadama pAse besI paga sAthe paga aDADavA nahi. (3) zayyA ke potAnA Asana para besIne ja pratyuttara Apavo nahi. (4) goThaNa chAtI pAse rAkhI hAtha bAMdhIne besavuM nahi. (5) paga lAvIne paNa besavuM nahi. (6) AcArya bolAve tyAre besI na rahetAM viveka-pUrvaka potAnuM Asana choDIne temanI pAse javuM ane temane zuM kahevAnuM che te sAMbhaLavuM. (7) potAnI zayyA ke Asana para beThAM beThAM gurune prazna pUchavo nahi. (8) gurunI pAse jaI, hAtha joDI, namratApUrvaka besI ke UbhA rahIne praznanuM samAdhAna meLavavuM. (9) AvI rIte vinayathI vartanArane gurue sUtra-vacana ane artha e baMne vastu adhikAra mujaba ApavI. [gAthA 18thI 23.] tAtparya ke gurunI dareka rIte maryAdA sAcavavI ane temanI sevA karavI e guru pratyeno "vinaya' che. vaghumA-guru pratye pUrNa AdarabhAva. vinaya bAhya rIte paNa thaI zake che, eTale AMtarika bhAvanI AvazyakatA darzAvavAne mATe "bahumAna'no judo bheda batAvyo che. guru pratye aMtarathI pUrNa sabhAva, pUrNa prIti ke pUrNa Adara e "bahumAna'nuM svarUpa che. * yogazAstra prakAza 3, zloka 125-6 . Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANami daMsaNami sUtra7 27 zAstrakAroe 'vinaya' ane "bahumAnajInI caturbhAgI batAvI che. te A rIte (1) koImAM "vinaya hoya, paNa "bahumAna na hoya. (2) koImAM "bahumAna" hoya, paNa "vinaya' na hoya. (3) koImAM "vinaya' paNa hoya ane "bahumAna paNa hoya. (4) koImAM "vinaya" ke "bahumAna' ekeya na hoya. A bhaMgo paikI pahelo ane bIjo bhaMga madhyama che, trIjo utkRSTa che ane cotho tyAga karavAne yogya che. rogAdi kAraNe guruno yogya vinaya thaI zakyo na hoya to te doSa gaNAto nathI. 3vahA-jJAnArAdhana mATenuM tapomaya anuSThAna. upadhAna'no sAmAnya artha AlaMbana che, paNa "jJAnAcAra'nA saMbaMdhamAM te AlaMbana tapomaya khAsa anuSThAnane mATe vaparAya che. AtmAnI zaktio pUrNarUpe prakaTa na thavAnuM kAraNa karmanuM baMdhana che. A karmanuM baMdhana tapa vaDe ja kapAya che. eTale jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama ke kSaya paNa tapa vaDe ja thAya che. jJAnAcAranA varNanamAM tapanuM vidhAna karavAnuM mukhya kAraNa e che ke jJAnArAdhanamAM bAdhaka evA pramAda ane jADyano nAza tapa vaDe ja thaI zake che. temAM upavAsa ane AyaMbila sAthe sUtronA ArAdhana nimitte khAsa kriyAo karavAmAM Ave che. zrI zAMtyAcArya uttarAdhyayanasUtranI TIkA a11, gA. 14mAM jaNAvyuM che ke : "upadhAnam-aGgAnaGgAdhyayanAdau yathAyogamAcAmlAditapovizeSaH" upadhAna' eTale "aMga ane aMga-bAhya zrutanA adhyayanonI AdimAM karavAmAM AvatuM yogohana-pUrvakanuM AyaMbilAdi tapa-vizeSa." ahIM 'bAvAjJAtimAM Adi' zabdathI upavAsa, rasatyAga, vRtti-saMkSepa Adi abhipreta che. zrIuttarAdhyayanasUtrAmAM '3vadA' zabda nIcenI gAthAomAM vaparAyelo che : "tavovANamAlAya, paDakhe paDavaMo ! parva pi vidaro che, cha3 na niyaTTa | ka. 2-4rUA" Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 "tapa ane 'upadhAna' grahaNa karIne tathA bhikSu-pratimA vahana karIne vicaravA chatAM mAruM cha[stha]paNuM-ajJAna kema dUra thatuM nathI ?' (vinIta ziSya kevA vicAro karavA nahi e saMbaMdhamAM A gAthA ApelI che.) "vase gurute nirUM, novaM vALavuM / piyaMre piyaMvADuM, te sivavuM tadrumariharpha | a. 1, TM. 14 / '' "je haMmezAM guru-kulamAM rahe che, 'yogavAna' tathA 'upadhAnavAna' che tathA priya karanAra ane priya bolanAra che, te zikSA(zikSaNa)prAptine yogya che. [zikSA-prApti-zAstrano abhyAsa.].'' "nIyAvittI acavase, amArUM mate / vinIya-viLaN aMte, goLavuM vALavuM || Ja. 34, gA. rA piyadhamme daDhadhamme, 'vajjabhIru hiesae / ya-goLa-samA'tto, teotemaM tu rime || Ja. 34, 1. rA' "namratAthI vartanAra, capalatAthI rahita, chala-kapaTathI rahita, kutUhalane na sevanAra, parama vinayayukta, iMdriyonuM damana karanAra, yogavAna, 'upadhAnavAna,' dharmapremI, dRDhadharma, pApathI DaranAra, sarvanuM hita cAhanAra vagere guNothI yukta evo ziSya tejolezyAne prApta kare che." 'upadhAna' zabda A dareka sthaLe upara jaNAvela arthamAM ja vaparAyelo che. batrIsa prakAranA yoga-saMgrahano ullekha je utta, sUtranA caraNavidhi nAmanA 31mA adhyayanamAM Ave che, tenuM varNana samavAyAMgasUtranA 32mA sUtramAM ApeluM che. temAM yoganA chaThThA prakAramAM 'iistaovahALe ya tti' e sUtrathI anyanI sahAyanI apekSA rAkhyA vinA 'upadhAna' karavuM ema jaNAvyuM che. A sUtranA prasiddha TIkAkAra zrIabhayadevasUrijIe ahIM teno artha mAtra tapa ja karelo che. jema ke-'nizritopakhAnuM parasAdIyyAnapekSa to viSeyamityartha: / ' (pR. 57). 'anizrita upadhAnano artha paranI sahAyanI apekSA rAkhyA vinA tapa karavuM e che.' zrAvaka mATenA 'upadhAna'nI vizeSa vigato zrImahAnizItha-sUtramAM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe che. nANammi daMsaNammi sUtra 29 anivaLa-guruno ane sarvajJa-bhASita siddhAMtano apalApa na karavo te. je gurue zAstrAbhyAsa karAvyo hoya te bahu prasiddha na hoya ke jAti athavA kuLathI ucca na hoya teTalA mATe temanA nAmano apalApa karInetemanuM nAma chupAvIne koI jANItA ke samartha puruSanuM bhaLatuM ja nAma levuM, te 'nihnavatA' che. tema karavAmAMthI bacavuM-tema na karavuM, te 'anihnavatA' che. jJAnopAsanA ane jJAna-paraMparA yathArtha rIte jaLavAI rahe te mATe A AcAra ati agatyano che. jeoe tethI viruddha vartana karyuM che, tenA jJAnathI kSati thayAnA-vidyAo na phaLyAnA dAkhalAo zAstramAM noMdhAyelA che. lokomAM paNa e mAnyatA prasiddha che ke eka paNa akSaranuM jJAna ApanAra gurune khoLavavo nahi. jJAnano pradeza atigahana che. tenuM pUrNa svarUpa mAtra buddhithI pAmI zakAya nahi. jeo mAtra buddhinI lIlA vaDe zAsranAM parama rahasyo pAmavAne mathyA che, teo emAM saphaLa thayA nathI, athavA to avaLe mArge caDhI gayA che. eTale ja jJAnopAsanAmAM sarvajJa-praNIta sUtro ke siddhAMtone dIvAdAMDI samAna mAnI tene ja barAbara anusaravuM e hitAvaha che. ema karatAM korI buddhine kadAca saMtoSa na thAya to evA prasaMge ema vicAravuM ghaTe ke 'je puruSo rAga-dveSathI rahita hatA, jemane A jagatamAM koI paNa prakArano svArtha na hato ane jeo pUrNa jJAnI hatA, teo satyathI viruddha kathana kema kare ? eTale mArI buddhinI UNapane lIdhe ja mane samajAtuM nathI.' tema vicAravAne badale temaNe prarUpelA satya siddhAMtono apalApa karavo te sAcA jJAnopAsakane mATe jarAya zobhAspada nathI, arthAt 'nihnavana' che. jinazAsanamAM jemaNe ekAda siddhAMtano paNa apalApa karyo che, temane 'nihnava' nAmathI oLakhavAmAM AvyA che. sthAnAMgasUtra, Avazyakaniryukti AdinA ullekho pramANe temanI saMkhyA sAtanI che. te A rIte : (1) jamAli, (2) tiSyaguptAcArya, (3) ASADhAcArya (nA ziSyo), (4) azvamitrAcArya, (5) gaMgAcArya, (6) SaDUlukAcArya ane (7) goSThAmAhila. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 A "nilavo' zrIvIraprabhunA samayathI mAMDIne temanA nirvANa bAda 584 varSa sudhImAM thayelA che. eTale siddhAMtano apalApa na karavo, e paNa manadvavA "anidvavana' che. vaMza-vyaMjana-zuddhi, bhASA-zuddhi. prAjJa puruSoe upadezelA satya siddhAMto ApaNA sudhI bhASAnA vAhana mAraphata pahoMce che. e bhASAnuM baMdhAraNa "yaMjano' eTale akSaro, tenAM banelAM pado ane padonAM banelAM vAkayo para AdhAra rAkhe che. tenI e racanAmAM jo kAMI paNa pheraphAra thAya to tenA mULa Azayane kSati pahoMce che ane teTalA aMze jJAnopAsaka satya jJAnathI vaMcita rahe che. tethI e akSararacanAne barAbara vaphAdAra rahevuM-e jJAnopAsakanuM kartavya che. akSara-racanAmAM nIce jaNAvelI rIte viparyAsa thavA saMbhava che : (1) kAnAno vadhAro-ghaTADo :- koI paNa padamAM eka sthaLe kAno vadhArI devAthI ke ocho karavAthI arthamAM moTuM parivartana thaI jAya che. jema ke "patra" ane "pAtra'. "pavana' ane "pAvana', "pramadaane "pramadA". "pramada' eTale harSa ane pramadA eTale strI. "prasAda'-"prAsAda". prasAda eTale prasannatA, kRpA ane 'prAsAdaeTale maMdira ke mahela. (2) -Ino vadhAro-ghaTADo - koI paNa padamAM eka sthaLe hrasva ke dIrgha I vadhArI devAthI ke ghaTADI devAthI tenA arthamAM moTuM parivartana thaI jAya che. jema ke-"nara" ane "nIra". "nara' eTale puruSa ane "nIra' eTale pANI. "janavANI" ane "jina-vANI'. jana-vANI eTale lokonI bhASA ane "jina-vANI' eTale jinezvaranI bhASA. 'karaNa" ane "kiraNa". "karaNa" eTale karavuM athavA karavAnuM sAdhana ane "kiraNa" eTale razmi. "kala' ane "kali". "kala eTale madhura, manohara ane "kali' eTale kalaha athavA kaliyuga. (3) u-Uno vadhAro-ghaTADo :- koI paNa padamAM eka sthaLe u ke Uno umero karavAthI ke ghaTADI devAthI tenA arthamAM bhAre parivartana thAya che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANammi desaNammi sUtra 7 31 jema ke-'patra'-'putra' 'phala'-phUla', 'mala'-'mUla', 'yati'-'yuti'. (4) eka ke be mAtrAno vadhAro-ghaTADo :- padanA koI paNa akSara para eka ke be mAtrA caDhAvI devAthI ke kADhI nAkhavAthI arthamAM moTo pheraphAra thAya che. jema ke-'sodarya' ane sauMdarya', sodarya eTale eka mAtAnA udarathI janmelI sagI baheno ane sauMdarya eTale suMdaratA. 'chada' ane 'cheda'. chada eTale patra ane cheda eTale kApavuM. 'madhya' ane 'medhya' 'madhya' eTale vaccenuM ane medhya eTale pavitra. 'vara' ane 'vaira'. 'vara' eTale zreSTha ane vaira eTale zatrutA. 'kali' ane 'keli'. kali eTale kalaha ane keli eTale krIDA. (5) kAnA ane mAtrAno vadhAro-ghaTADo H- tenuM pariNAma paNa upara mujaba artha-parivartanamAM Ave che. 'rAga'-'roga', 'cara'-'cora' 'komala'kamala', 'sakhya'-'saukhya'. (6) anusvArano vadhAro ke ghaTADo :- tenuM pariNAma paNa upara mujaba artha-parivartanamAM Ave che. 'kaTaka'-'kaMTaka', 'taMtra'-'taMtra', 'vaza''vaMza', 'mada-'-'maMda,' 'adhIyau'-'aMdhIyau'(adhIyatAm-aMdhIyatAm) vagere. (7) akSara-parivartana :- padano koI paNa akSara pheravI nAkhavAthI arthamAM parivartana thAya che. jemake-'vacana'-'vamana', 'nayaNa'-'vayaNa', 'SaSTi'(60)-'SaSThI' (chaThThI), 'kamala'-'kavala', 'svajana'-zvajana' svajana eTale sagAM ane zvajana eTale kUtarAM. (8) padaccheda khoTo karavo :- padaccheda khoTo karavAthI paNa arthamAM pheraphAra thaI jAya che. jema ke-'dIvAnathI'- 'dIvA nathI', 'naro'-'na ro', 'karavALuM'-'kara vALuM'. vagere. (9) akSaronA uccAraNamAM phera paDavAthI paNa arthamAM parivartana thAya che. jema ke 'sala'-AkhuM, 'zata'-TukaDo, 'sat'-eka vAra, 'zat'-viSTA. azuddha pAThanuM lakhavuM, lakhAvavuM, prakAzita karavuM, bhaNavuM-bhaNAvavuM, uccAraNa karavuM, e jJAnanI AzAtanA che tathA 'sva' ane 'para' ubhayane Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 ahitakArI che. asthi-artha-zuddhi. zabdano artha barAbara karavo eTale ke tenA mULa bhAvane jALavI rAkhavo te "artha-zuddhi' nAmano AcAra che. tema na karatAM jo arthamAM game tevI chUTa levAmAM Ave, to tenA mULa bhAvanI vikRti thavAno saMbhava che. dAkhalA tarIke-rara-vasaI' -"nara-vRSabha'--e zabdano mULa artha naramAM zreSTha eTale zreSTha nara evo che. paraMtu teno artha jo ema karavAmAM Ave ke "nara' eTale mANasa ane "vRSabha' eTale baLada, arthAt je mANasamAM baLada jevo che-mUrkha che te naravRSabha, to mULa bhAvathI taddana viparIta bhAva pedA thAya che. ahIM samajavAnuM e che ke prAcIna kAlathI A prayoga mAna sUcavavAne mATe thAya che, paNa koIne paNa baLada kahevAno arthamAM thato nathI; chatAM koI kare to arthamAM pheraphAra karyo kahevAya che. te ja rIte "parigvI" zabda vratadhArI arthane sUcave che. jema ke-"pAravavuM-vrata tAtIti viThThI' (daza. vai. TIkA zrIharibhadrasUri. pR. 167.) paraMtu ahIM "pAkhaMDI'no uparyukta A artha karavAne badale jo teno artha daMbhI ke DhoMgI karavAmAM Ave to arthano viparyAsa karyo gaNAya. mATe zabdanA mULa bhAvane jALavI rAkhavAnI saMpUrNa kALajI rAkhavI e jJAnopAsanAnuM agatyanuM aMga che, ane tethI arthabheda na karavo tene "jJAnAcAra'no khAsa prakAra gaNAvelo che. tamaya-zabda-zuddhi sAthe artha-zuddhi. bhASA ane arthanI caubhaMgI nIce mujaba thAya che :(1) bhASA zuddha bole, paNa artha zuddha na kare. (2) bhASA azuddha bole, paNa artha zuddha kare. (3) bhASA azuddha bole ne artha paNa azuddha kare. (4) bhASA ane artha baMne zuddha kare. A caubhaMgImAMthI cotho prakAra zreSTha hoI tene anusaravAnuM che. 'tadubhaya' e jJAnano AThamo ane chello vibhAga che. nirvAviya-zaMkA-rahitapaNuM. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANammi daMsaNammi sUtra 0 33 manuSyamAM jyAM sudhI satya-zodhananI vRtti jAgatI nathI tyAM sudhI satyanI prApti thatI nathI ane satya-prApti vinA Atma-zaktine prakaTa karavAno mArga hAthamAM Avato nathI. A satya-zodhananI vRtti vaDe jyAre evI pratIti thAya ke je zrIjinezvaradeve kahyuM che, te ja satya che-'tameva sakhkhuM khissuM naM biLedi parveE / ' (AcArAMgasUtra-sU. 163), tyAre tene samyag-varzananI-sAcA daSTibiMdunI prApti thaI gaNAya. jo A dRSTibiMdune lakSyamAM rAkhIne vartavAmAM Ave to jJAna ane kriyA ubhayanuM samyak prakAre ArAdhana thaI zake che ane pariNAme mukti prApta karI zakAya che. A samyagdarzana ke zuddha zraddhAne jALavI rAkhavA mATe zuM karavuM ? ane zuM na karavuM ? te jANavAnI jarUra che ane te jANyA pachI tene lagatI upAdeya bAbato amalamAM mUkavAnI AvazyakatA che. te ja che 'darzanAcAra'nuM svarUpa. tenI pahelI zarata e che ke, jinavacanamAM niHzaMka thavuM. 'niHzaMka' eTale zaMkA-rahita. ahIM koIne evo prazna thAya ke buddhi to zaMkA uThAvyA ja kare che ane tenuM samAdhAna na thAya to mananI te bAbatanI ruci UDI jAya che. jo manano svabhAva ja evo che to ahIM niHzaMka thavAnuM kahyuM, teno artha zo samajavo ? e praznano javAba e che ke vastunA svarUpane jANavA mATe prazno UThavA, vizeSa prazno udbhavavA sahaja che, tethI tenuM samAdhAna meLavavA prayatnazIla rahevuM iSTa che, paNa jenA para badhA mArga-darzanano AdhAra che, tevA zrIjinezvaradevanA vacananI prAmANikatAmAM zaMkA karavI te koI paNa rIte ucita nathI. darzanAcArano pAlaka mumukSu ahIM evo vicAra kare ke H " vItarAgA hi sarvajJAH, mithyA na bruvate kvacit / yasmAt tasmAd vacasteSAM tathyaM bhUtArthadarzanam // " 1 'vItarAgo kharekhara sarvajJa che, teo kadI paNa mithyA bolatA nathI, tethI temanuM vacana tathya che, jagatanA svarUpanuM satya darzana karAvanAruM che." jo zrIjinezvaradevanI sarvajJatAmAM zaMkA karavAmAM Ave to mana-samakSa koI paNa nizcita dhyeya rahevAnuM ja nahi ane koI paNa nizcita dhyeyanA abhAve adhaHpatanano mArga anivArya che. anyatra paNa kahyuM che ke-'saMzayAtmA 44.-2-3 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vinazyati'-saMzayavALA AtmAno vinAza thAya che.' A kathanano paramArtha paNa niHzaMka thavAnuM sUcana kare che. A rIte zaMkA-rahita thavuM te 'darzanAcAra'no pahelo bheda che. nirdeviya-anya matanI abhilASAno tyAga. 'kAMkSita'-'kAMkSA' eTale icchA ke abhilASA. manuSyanuM mana jyAre eka dhyeyarUpI khIle baMdhAyuM hotuM nathI, tyAre te jyAM tyAM bhaTake che ane jenI tenI icchA kare che. enuM pariNAma e Ave che ke tenI ekAgratA koI nizcita dhyeya para jAmatI nathI ane tethI koI paNa jAtanI pragati sAdhI zakAtI nathI. ahIM darzanAcAranA (samyaktva pratyenA) saMbaMdhamAM dhyeya nizcita che ke je pramANe zrIjinezvaradeve jIvana-vikAsano mArga batAvyo che, te ja satya che. te ja AcaravA yogya che ane te ja mukti paMthe pahoMcADanAra che evI aDaga zraddhA rAkhIne e pramANe ja vartavuM. e mATe jarUrI e che ke svIkArelA dhyeyanI prApti mATe ja samagra zaktione ekaThI karavI, paNa jyAM tyAM je te matanI athavA mithyAdarzananI abhilASA karavI nahi. eTale anya matane grahaNa karavAnI icchA eTale ke mithyAtvadevAdi pratyenI zraddhA. chevaTe muktie laI janAra AcaraNa-sanmArgarUpa dhyeyamAMthI vicalita kare che, mATe tevI abhilASAne choDI devI, darzananI zuddhi jALavI rAkhavA mATe A AcaraNa-AcAranI jarUra che, tethI tene 'darzanAcAra'no bIjo bheda gaNavAmAM Ave che. nivRitibhinna-sthira buddhi. nirvicikitsAno eka artha e che ke sAdhu-sAdhvInAM vastro ke gAtrone malina joIne tenI jugupsA-ghRNA karavI nahi. tathA bIjo artha e che ke mati-vibhramano nAza. mati-vibhrama eTale matino vibhrama, buddhino bhraMza, ke buddhimAM thayeluM aniSTa parivartana. eTale prathama eka dharmAcaraNane pUrNa vicAra karIne sAruM mAnyuM hoya ane teno svIkAra karyo hoya, chatAM kalpanAmAtrathI ke koI paNa viziSTa prayojanA vinA te to ThIka nathI' athavA tenA phaLa viSayamAM saMdeha utpanna karI, temAM calacitta thavuM te 'mati-vibhrama' che. e prakArano vibhrama zraddhArUpI dIpakane javalaMta rAkhI zake nahi, tethI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANami daMsaNampi sUtra 0 35 nirvicikitsa" banavuM e hitAvaha che. A rIte dharmanA phaLa saMbaMdhamAM sthira buddhivALA thavuM e "darzanAcArano trIjo bheda che. amUri-mUDha dRSTivALA na thavuM te. saraLa thavuM te barAbara che, paNa mUDha thavuM te barAbara nathI. mUDhatA e buddhinA vikAsanI khAmI sUcave che. eka mANasano bAhyADaMbara, vAcAturI ke aTapaTI ramatane samajI levA jeTalI buddhi keLavAI na hoya to saMbhava che ke sAco rasto hAthamAM Avyo hoya to te chUTI jAya. te mATe traNa dhutArAoe brAhmaNanI pAsethI bakarInuM bacce kevI rIte paDAvI lIdhuM hatuM, te udAharaNa prasiddha che. keTalAka mANaso judI judI jAtanA camatkAro batAvI lokone vizvAsa pamADe che ne pachI temanI mUDhatAno lAbha le che. keTalAka dharma, sevA, kartavya vagerenAM nAme eka jAtanuM asarakAraka vAtAvaraNa UbhuM kare che, pachI tenA nAme lokone ADe raste caDAvI potAno koI paNa prakArano svArtha sAdhe che. tyAre keTalAka pote khoTA raste hoIne tene ja sAco rasto mAnI bIjAne paNa te raste caDAvavA mATe buddhine chaLa pamADanAruM vAtAvaraNa UbhuM kare che. eTale zrIjinezvaradeve batAvelA satyanA mArga para sthira rahevuM hoya to evI mUDhatAthI rahita thavuM ne potAnuM sAcuM hita zemAM che te barAbara lakSyamAM rAkhavuM. A rIte mUDhatAthI rahita thavuM, e "darzanAcAra'no cotho bheda 3vavRdalsamAnadharmInA guNanI puSTi-prazaMsA. je vyaktio zrIjinezvaradeve prarUpelA satyamArga tarapha zraddhA dharAvatI hoya, ane te dizAmAM yathAzakti prayatna karI rahI hoya, tenA guNonI prazaMsA karavI ane te guNomAM vRddhi thAya tevuM AcaraNa rAkhavuM, te "upabRhaNA' nAmano darzanano pAMcamo AcAra che. ftharIkSaT-dharmamAM sthira karavuM te. koI sAdhaka zrIjinezvaradeve batAvelA satya mArgathI vicalita thayo hoya ne te mArga choDI javAnI taiyArI karato hoya, to tene mULa mArgamAM sthira rAkhavAno prayatna karavo, tene samajAvavA mATe prema, vinaya ane zANapaNa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 e traNeno upayoga karavo. saMbhava che ke tenI e nirbala kSaNo cAlI gayA pachI pAcho zrIjinezvaranA dharmamAM sthira banIne te navIna utsAhathI dharmanuM ArAdhana sArI rIte kare. A jAtanI vRtti rAkhavAthI potAno zraddhAguNadarzanaguNa khUba majabUta bane che ane tethI ja tene 'darzanAcAra'no pAMcamo bheda kahelo che. 36 va-samAnadharmI pratye vAtsalya. bALakane joIne mAtAne je bhAva sphure che te vAtsalya kahevAya che. e bhAva bALakanA svabhAvanI vicitratA ke khoDakhAMpaNa jovA chatAM ocho thato nathI. te to niraMtara vaheto ja rahe che. e mujaba ja samAnadharmIne jotAM hRdayamAM vAtsalyanI bhAvanA sphuravI, tene potAnA jevo ke tethI paNa adhika mAnavo ne teno dareka rIte abhyudaya thAya tema icchavuM ane yathAzakti vacana ane kAyA dvArA pravRtti karavI e 'vAtsalya' guNa che. A prakAranI vRtti keLavavAthI mULa dhyeya pratyenI ApaNI vRtti khUba ja balavatI bane che ane vAtAvaraNa paNa ApaNane temAM vizeSa dRDha thavAthI anukULatA prApta karI Ape che. padmAvaLA-dharmanI prabhAvanA. dharmano prabhAva lokonA hRdaya para paDe ane teo dharmAcaraNa karavAnI vRttivALA thAya, tevAM je je kAryo karavAM, te 'prabhAvanA' che. samaya ane saMyoga pramANe A 'prabhAvanA' aneka prakAranI hoI zake che. 'prabhAvanA' e 'darzanAcAra'no AThamo bheda che. bidALa-nona-nutto-cittanI samAdhi-pUrvaka. mana, vacana ane kAyAnI pravRtti te 'yoga'. te jayAre ekAgratAvALo, svasthatAvALo ke cittanI samAdhivALo hoya tyAre 'praNidhAnayoga' kahevAya. tenAthI je yukta te praNidhAna-yoga-yukta. A vizeSaNa cAritrAcArane mATe vaparAyeluM che. eTale je AcaraNa veTha samajIne ke kaMTALA-pUrvaka karAyeluM na hoya, paNa cittanI samAdhi-pUrvaka karAyeluM hoya te 'cAritrAcAra' kahevAya. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmmi daMsammi sUtra 37 vaMti samiti, tIrphei munnIei-pAMca samiti ane traNa gupta vaDe. "IryA, bhASA, eSaNA, AdAna-nikSepa ane pAriSThApanikA'" e pAMca samitio che ane "manogupti, vacanagupti ane kAyagupti" e traNa guptio che; temAM 'samiti' samyak kriyArUpa che ane 'gupti' nigraharUpa che. ekamAM pravRtti kevI rIte karavI, tenuM vidhAna che ane bIjAmAM pravRttinAM je mukhya sAdhano mana, vacana ane kAyA, teno nigraha kevI rIte karavo tenuM vidhAna che. A ATha bAbatone samagrapaNe 'aSTa pravacanamAtA' kahevAmAM Ave che. emAM 'pravacana' zabdathI pravacananA sArarUpa cAritra ane 'mAtA' zabdathI tene utpanna karanAra-pAlana karanAra-vRddhi pamADanAra evo artha levAno che. eTale jenA vaDe cAritranuM dhAraNa, poSaNa Adi thAya che, tevA ATha prakAranA niyamone 'pravacana-mAtA' kahevAmAM Ave che. kalikAla-sarvajJa zrIhemacaMdrAcArye yogazAstranA prathama prakAzamAM kahyuM che ke : "etAzcAritragAtrasya jananAt paripAlanAt / saMzodhanAcca sAdhUnAM mAtaro'STau prakIrttitAH // 46 // " "A pAMca samiti ane traNa gupti sAdhuonAM cAritrarUpI zarIrane (mAtAnI mAphaka) janma detI hovAthI, tenuM paripAlana karatI hovAthI, temaja tenI azuddhio dUra karI tene svaccha-nirmaLa rAkhatI hovAthI, temanI ATha mAtArUpe zAstromAM kathana karAyelI che." e rIte pAMca samiti ane traNa gupti vaDe cittanI samAdhivALo ATha prakArano AcAra, te 'cAritrAcAra' che. carittAyAra-cAritrAcAra. 'cAritra' be prakAranuM che : 'sarvavirati' ane 'dezavirati.' temAM 'sarvavirati' cAritra pAMca samiti ane traNa gupti sahita paMca mahAvratanA pAlanarUpa che. jyAre 'dezavirati' cAritra pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvratanA pAlanarUpa che. eTale ahIM pAMca samiti ane traNa guptirUpa 'cAritrAcAra'nI je vyAkhyA karI che, te zramaNadharmane anusarIne samajavAnI che. tathA zrAvakadharmamAM paNa sAmAyika, posaha Adi vrato vakhate Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM pAlana Avazyaka manAyuM che. zrAvaka pratikramaNanI kriyA kare che, te mukhyatve 'paMcAcAra'nI zuddhi mATe kare che. jema ke '4 pannuvidhAnArAtiAraviSNurthAM zrAva: pratimAM joti / ' (zrAddha-pratikramaNasUtra-vRtti); zrIjayacaMdrasUrie paNa pratikramaNahetugarbhanA prAraMbhamAM e ja hakIkata jaNAvI che ke 'pazcAttAvizurvyartha zrIgurusamAM, taviddhe sthApanAvAya samakSa vA pratimAM vidheyam' eTale zrAvaka pratikramaNanI kriyA khAsa karIne 'paMcAcAra'nI vizuddhi arthe kare che. A kriyAmAM AcAra aMge je je aticAro lAgyA hoya, tenuM ciMtana karavA mATe prastuta gAthAonuM smaraNa kAyotsargamAM karavAmAM Ave che. temAM AcAranA bhedomAM je je kSatio thaI hoya, te aticAra che ema samajavAnuM che. ahIM 'cAritrAcAra' aMge zrAvake sAmAyika ane poSadhAdi kriyAomAM samiti ane guptinuM pAlana avazya karavAnuM che tathA bAkInA samayamAM paNa teno Adarza dRSTi-samakSa rAkhIne vartavAnuM che. eTale ke tenuM gamanAgamana patanA-pUrvaka hoya (IryA-samiti), teno vANIvyavahAra yatanA-pUrvaka hoya (bhASA samiti), te bhojanapANI yatanA-pUrvaka grahaNa kare (eSaNA-samiti), te vastuonI le-mUka yatanA-pUrvaka kare (AdAna-nikSepa-samiti), te nakAmI vastuo pheMkI devAmAM pUratI yatanA rAkhe (pAriSThApanikA-samiti), tathA te mana, vacana tathA kAyAno bane teTalo nigraha kare (manogupti, vacanagupti ane kAyagupti). emAM je je kSatio thaI hoya, te 'aticAra'. abhitAr3a-akhAnIvI-kaMTALA vagara ane AjIvikAnA hetuthI rahita. 380 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 'tapAcAra'nuM A vizeSaNa che. temAM 'tapAcAra'nI mukhya be zarato jaNAvI che : eka to te parANe-parANe ke kaMTALA-pUrvaka karavuM na joIe ane bIjuM temAM AjIvikAno hetu hovo na joIe. eTale ke tapa karavAthI gharakharcamAM karakasara thaze athavA to bIjA samAnadharmIo mArI bhakti karaze, evA vicArane AdhIna thaIne tapanuM anuSThAna karavAnuM nathI. te zuddha karmanirjarAnA hetuthI ja karavAnuM che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANazmi daMsaNami sUtra 39 mAsa-AhArano tyAga-upavAsa. R mazInamanazanamU-mahatyA rUtyartha: ', bhojana na karavuM, te "anazana' eTale AhAra-tyAga. te be prakArano hoya che : "(1) ivara ane (2) yAvatakathika'. temAM je AhAratyAga niyata samaya mATeno pUro thayA bAda bhojana karavAnI AkAMkSA hoya che. jyAre mRtyu-paryantano AhAra-tyAga "yAvakathika' kahevAya che. temAM AhArano tyAga karyA pachI bhojananI AkAMkSA hotI nathI. "itvarika anazana' cha prakAranuM hoya che : "(1) zreNi tapa, (2) pratara tapa, (3) ghana tapa, (4) varga tapa (5) varga-varga tapa ane (6) prakIrNa." temAM zreNinA aMka pramANe je tapa karAya te zreNi tapa. tenI cha zreNio hoya che. 1, 2. [eTale eka upavAsa ane pAraNuM, pachI be upavAsa ane pAraNuM 4. ema sarvatra samajI levAM.] 1, 2, 3, 4, 5. 1, 2, 3, 4, 5, 6. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. kula 83 upavAsa ne 27 pAraNAM. pratara, ghana, varga ane mahAvarga tapa A rIte gaNitanA vistAra mujaba samajI levAnAM che. prakIrNa tapa e zreNibaddha nahi, paraMtu khAsa koI krama vinA karavAnuM hoya che. temAM paNa aneka prakAro hoya che. A tapathI tejolezyA Adi labdhio prApta thAya che. yAvatakathika anazana traNa prakAranuM hoya che : "(1) pAdapo pagamana, (2) iMginImaraNa ane (3) bhaktaparijJA." teno vistAra AcArAMgAdi sUtra-graMthothI samajavo. h h h Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 koriyA-UNodarI tapa. AhAranA pramANa mATe kahyuM che ke :"battIsaM kira kavalA, AhAro kucchi-pUrao bhaNio / purisassa mahiliAe, aThThAvIsaM have kavalA // kavalANa ya parimANaM, kukkuDi-aMDaya-pamANamettaM tu / jo vA avigia-vayaNo, vayaNammi chuhejja vIsattho // " "peTa bharavAne mATe puruSano AhAra batrIza kavala (koLiyo) pramANa ane strIno AhAra aThThAvIsa kavala-pramANa kahyo che. temAM kavalanuM pramANa kukaDInA IMDA jeTaluM samajavuM, athavA to moTuM khAsa pahoLuM karyA sivAya mANasa saraLatAthI moDhAmAM mUkI zake teTaluM samajavuM." A pramANathI ochuM khAvAno vividha prakArano niyama, te UnodarikA' tapa che. vittI saMvevaLa-vRtti saMkSepa. A tapa sAdhuone mATe gocarInA abhigraharUpa hoya che. te dravya, kSetra, kAla ane bhAvathI cAra prakAranuM hoya che. jema ke amuka sthitimAM rahelo sAthavo maLe to levo, e 'dravya abhigraha', amuka cokkasa sthAnamAM rahelI vyaktionA hAthe AhArAdi maLe to ja levo, te "kSetra-abhigraha. badhA sAdhu gocarI gayA pachI gocarI levA javuM. te "kAla-abhigraha ane dAtA hasato, raDato ke amuka bhAvavALo hoya ane Ape to ja levuM. te bhAva-abhigraha'. zrI mahAvIrasvAmIe dhAraNa karelo atikaThina abhigraha caMdanabAlA dvArA pUrNa thayo hato, te vAta suprasiddha che. A abhigraha vRttisaMkSepa nAmaka tapano eka prakAra hato. zrAvako paNa khAna-pAnanAM dravyAdinI saMkhyA ghaTADIne judI judI aneka rIte A tapa karI zake che. raNa-vAbo-rasa-tyAga, vikRtino tyAga. rasanuM sevana mana, vacana ane kAyAmAM vikRti lAve che. mATe tene Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANami daMsaNampi sUtra 41 vikRti'nA sUcaka nAmathI oLakhavAmAM Ave che. "viDuiM vizIgo, virya no 3 muMjhaNa sAhU ! vigaI vigai-sahAvA, vigaI vigaI balA nei* // 1 // " vigati eTale durgati. durgatithI bhaya pAmelo sAdhu vikRti karanAra eTale ke durgatimAM gamana karAvanAra-vigaI(rasavALA padArtho)nuM jo bhojana kare to vikAra karavAnA svabhAvavALI vigaI tene balAtkAre durgatimAM laI jAya che. A "vikRti' svarUpanI daSTie traNa prakAranI che : "(1) dravarUpa, (2) piDarUpa ane (3) drava-piMDarUpa." jo pravAhI hoya, te "dravarUpa' kahevAya jema ke dUdha, madha, tela vagere. je piMDa jevI hoya te "piMDarUpa' kahevAya. jema ke mAkhaNa ane pakvAnna, ane je drava ane piMDa baMnenA mizraNarUpa hoya, te drava-piMDarUpa" kahevAya. jema ke ghI, goLa, dahIM vagere. vikRtinA mukhya bhedo 10 che : (1) madha, (2) madirA, (3) . mAkhaNa, (4) mAMsa, (5) dUdha, (6) dahIM, (7) ghI, (8) tela, (9) goLa, (10) pakvAna. temAMthI pahelI cAra mahAvikRti hoI sarvathA tyAjaya gaNAyelI che, jyAre bIjI chanuM bane teTaluM ochuM sevana karavAnuM che. A vikRtinA uttarabhedo vagere pratyAkhyAnanA vivecanamAMthI joI levA. vAya-vinTesa-titikSA. kAya-kleza" zabdathI ahIM ajJAnakaSTa samajavAnuM nathI, jema ke ThaMDA pANImAM UbhA rahevuM, paMcAgni tApanI AtApanA levI, jhADanI DALIe UMdhe mAthe laTakI rahevuM vagere. kAraNa ke temAM jIvonI hiMsA rahelI che tathA saMyamanA sAdhanarUpa deha ane iMdriyonI pratyakSa hAni thAya che. paraMtu ahIM samajaNapUrvakanI titikSA samajavAnI che. mATe zrIuttarAdhyayanasUtranA 30mA adhyayanamAM kahyuM che ke "ThANA vIrAsaNAIyA, jIvassa u suhAvahA / uggA jahA dharijjaMti, kAyakilesaM tamAhiyaM // 27 // " * paccakhANa bhASya gAthA 40. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 jIvathI sukhe karI zakAya (sthirasuravamAnama) tevAM vIrAsana vagere Asano je rIte ugra prakAre dhAraNa karAya, te "kAya-kleza' nAmanuM tapa kahevAya che. tAtparya ke kAyAne apramatta rAkhavA mATe jyAM sudhI vIrAsana, godotikAsana padmAsana Adi Asano dvArA kAyAne kleza ApavAmAM na Ave tyAM sudhI apramatta dazA prApta thavI kaThina che. upalakSaNathI ughADA page cAlavuM, thoDAM vastrothI calAvI levuM, DAMsamaccharano upadrava sahana karavo, loca karAvavo vagere saMyamanI puSTi arthe je. je titikSA karavAmAM Ave che, te paNa "kAya-kleza' kahevAya che. "kAyayogano nirodha paNa A tapamAM samAveza pAme che. kAyakleza-kAyA eTale zarIra tene zAstravirodha na thAya tema (zAstranI maryAdAmAM rahIne) kleza-bAdhA (pIDA) upajAvavI. jo ke zarIra jaDa che, tene kaSTa ApavAthI tapa gaNAya nahIM, to paNa ahIM zarIra ane kAyaklezathI Atmakleza paNa saMbhavita che. (mATe tene tapa kahyo che), te kAyakleza amuka viziSTa Asano karavAthI tathA zarIranI sAra-saMbhALa, rakSA, ke paricaryA nahIM karavAthI, athavA kezano loca karavA vagerethI karI zakAya. A kAyakleza svayaM karelA klezanA (parISahanA) anubhavarUpa che; jyAre parISaha svayaM tathA bIjAoe karelA klezanA anubhavarUpa che. A prakAre klezamAM ane parISahamAM bhinnatA che. saMtAya-pravRtti-saMkoca. "salInatAno sAmAnya artha jo ke zarIrAdinuM saMgopana thAya che, to paNa zAstrakAronA abhiprAyathI pravRttiono saMkoca karavo, pravRttione ghaTADavI ne ekAMta-sevana karavuM te enuM mukhya svarUpa che. enA pracalita cAra vibhAgo nIce mujaba che : (1) iMdriya-jaya, (2) kaSAya-jaya, (3) yoga nirodha ane (4) vivikta caryA." temAM pAMca iMdriyone tenA viSayamAMthI pAchI lAvavI, te 'iMdriya Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANami daMsaNampi sUtra 43 jaya' che; cAra kaSAyone udayamAM AvavA na devA athavA udayamAM Ave to paNa niSphaLa karavA, te "kaSAya-jaya' che; aprazasta yogano nirodha ane kuzaLa yoganI udIraNA amalamAM lAvavAno prayatna, te "yoga-nirodha' che ane strI, pazu tathA napuMsaka Adi ayogya saMsargathI rahita zuddha sthAnamAM zayana tathA Asana rAkhavuM, te "vivikta caryA che. te mATe kahyuM che ke : "mi-sAya-goha, Gava saMtIyA muLavyA ! ta6 , vivitta-variyA, paUUttA vIkarI hiM !" "iMdriya, kaSAya ane yogane AzrIne saMlInatA samajavI. temaja vivikta-caryA nAmanA bhedane paNa vItarAgoe saMlInatA kahelI che." pAchinna-prAyazcitta, pApano cheda athavA cittanuM zodhana, "prAyazcitta' eTale mUlaguNo ane uttaraguNomAM thayelA aticAranI zuddhi mATe karavAmAM AvatuM viziSTa anuSThAna. temAM keTalAMka "prAyazcitta' AlocanA'ne yogya hoya che, keTalAMka pratikramaNa'ne yogya hoya che, keTalAMka te ubhayane yogya hoya che eTale ke "mizra' hoya che, keTalAMka "vivekarUpa hoya che, keTalAMka "kAyotsargane yogya hoya che, keTalAMka "tapane yogya hoya che, keTalAMka dIkSA-paryAyanA "cheda'ne yogya hoya che, keTalAMka "mULane yogya eTale pharIne mahAvratonA AropaNane yogya hoya che, keTalAMka "anavasthApya" eTale bhAre tapazcaryA ane pharI mahAvrata levA yogya hoya che, to keTalAMka liMga(vaSa), kula, gaNa ane saMghathI bahAra karavA yogya hoya che, te " pArAMcika' kahevAya che. A daze prAyazcittano vistAra bhagavatIsUtra ane chedasUtra Adi graMthomAM Apelo che. chellA be prakAranAM prAyazcittano hAlamAM viccheda gaNAya che, kAraNa ke "prathama saMhanana" ane "cauda pUrvI'no hAlamAM viccheda che. "prAyazcitta' e pahelA prakAranuM "AtyaMtara tapa che. vimo-zAstrAnusArI vinaya. 'vinIyateganenASTaywAra ni vinaya ti'-"jenAthI ATha prakAranAM karmo dUra karI zakAya che, te vinaya." te pAMca prakArano che : "(1) jJAna - Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vinaya, (2) darzana-vinaya, (3) cAritra-vinaya (4) tapa-vinaya ane (5) upacAra-vinaya." "upacAra' eTale AcAryAdi pAsethI zikSA grahaNa karavA aMgeno vinaya, tenA bhedo bIjI aneka rIte paNa pADelA che. vinayanI mahattA jaNAvatAM vAcaka zrIumAsvAtijIe kahyuM che ke"vinaya-naM zukUSA, guruzukUSA-naM zrutajJAnam | jJAnasya phalaM virativirati-phalaM *cAzrava-nirodhaH // 72 // saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarAphalaM dRSTam / tasmAt kriyAnivRttiH, kriyAnivRtterayogitvam // 73 / / yoganirodhAd bhavasantati-kSayaH santatikSayAnmokSaH / tasmAt tyAkhAnAM, sarveSAM mAga vinayaH II74o" (prazamarati-prakaraNa) vinayanuM phaLa guru-zuzruSA che. guru-zukrUSAnuM phaLa zrutajJAna che. zrutajJAnanuM phaLa virati che ane viratinuM phaLa Asrava-nirodha che. Agnavanirodha eTale saMvara, tenuM phaLa tapobala che ane tapobalanuM phaLa nirjarA kahelI che. tenAthI kriyA-nivRtti thAya che ane kriyA-nivRttithI ayogipaNuM prApta thAya che. ayogipaNuM eTale yoga-nirodha tethI bhava-saMtati-bhavaparaMparAno kSaya thAya che. ane bhava-paraMparAno kSaya thatAM mokSa maLe che. e rIte sarva kalyANonuM bhAjana "vinaya' che. "vinaya' e bIjA prakAranuM "AtyaMtara tapa" che." vecAvazva-vaiyAvRtya, sevA. daza prakAranA vaiyAvRtya mATe juo sUtra 25muM. "vaiyAvRjya' e trIjA prakAranuM "AtyaMtara tapa" che. saTTA svAdhyAya. X ahIM datya zuM vALA prayogo maLe che kharA paNa prAyaH ochA hoya che. paraMtu yogazAstramAM Azrava bhAvanAnA adhikAramAM tAlavya za no ja prayoga maLe che. mATe ahIM tAlavya za no prayoga karyo che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANampi daMsaNampi sUtra 0 45 svAdhyAya pAMca prakArano che : "(1) vAcanA, (2) pracchanA, (3) parivartana, (4) anuprekSA ane (45) dharmakathA." sUtra-pATha ane teno artha grahaNa karavo, te "vAcanA'. tenA aMge thatI zaMkAonuM nirAkaraNa karavA prazna pUchavA, te "pracchanA'. tenI AvRtti karavI-punarAvartana karavuM, te parivartanA'. tenuM tattva ciMtavavuM, te "anuprekSA" ane teno anyane yogya rIte vinimaya karavo, te "dharma-kathA'. A pAMca prakArano "svAdhyAya' e cothA prakAranuM "AtyaMtara tapa" che. mokSamArganuM pratipAdana karanArAM zAstro ja svAdhyAya'no viSaya manAyelo che; ane te cothA prakAranuM "AtyaMtara tapa" che. rUpa-dhyAna. dhyAna'nA cAra bhedo che : "(1) Arta, (2) raudra, (3) dharma ane (4) zukla." te paikI "dharmadhyAna' ane "zukladhyAna" upAdeya manAyelAM che. paraMtu A jAtanA "dhyAnamAM kevI rIte sthira thavAya te samajavuM ghaTe che. mana ati caMcaLa hoIne judA judA aneka viSayomAM paribhramaNa karatuM ja rahe che. eTale viSayonI Asakti jyAM sudhI ghaTe nahi, tyAM sudhI mana dharmadhyAnamAM sthira thatuM nathI. te mATe ja upavAsa UnodaratA, dravya-saMkSepa, rasa-tyAga, AsanAdi kAya-kleza ane iMdriya-jaya, kaSAya-jaya, yoga-nirodha tathA ekAMta-sevana AdinuM vidhAna che. e badhAM tapo manane zAMta ane sthira karavA mATe upayogI che. e rIte mana jyAre amuka aMze zAMta ane sthira thAya, tyAre ja te dharmadhyAnamAM upaSTabhaka TakAvanAra maitrI Adi zubha bhAvanAmAM rahI zake che. "dharmadhyAna'mAMthI AgaLa vadhatAM "zukladhyAnamAM pahoMcAya che, je ati ucca kakSAnuM dhyAna' che. emAM ArUDha thayelo AtmA kramazaH AgaLa vadhatAM kevalajJAnanI prApti kare che. eTale "dhyAna' e pAMcamA prakAranuM "AtyaMtara tapa' che. raso -tyAgabhAva. 'utsarga' eTale tyAga. te be prakArano hoya che : "dravyavyatsarga ane bhAva-butsarga." temAM 'dravya-butsarga cAra prakArano che : "(1) gaNavyutsarga (lokasamUhano tyAga karI ekAkI vicaravuM.), (2) zarIra-butsarga Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (kAyotsarga), (3) upadhi-vyutsarga ane (4) bhaktapAna-butsarga." "bhAva vyutsarga' traNa prakArano che. jema ke "(1) kaSAya-butsarga, (2) saMsAravyutsarga ane (3) karma-vyutsarga." eTale kaSAyano tyAga, saMsArano tyAga ane ATha prakAranAM karmono tyAga. saMkSiptamAM tyAga-bhAvano amala te bhutsarga' nAmanuM chaThThA prakAranuM "AtyaMtara tapa che. bUdika-vana vIriyo..variyo . (gadutta) upara kahelA ATha jJAnanA, ATha darzananA, ATha cAritranA ane bAra tapanA maLI chatrIsa AcArone vize (no) je (pipUdi-vattavIfo) bAhya ane AtyaMtara sAmarthyane na gopavatAM-na chupAvatAM (pazcimaDuM) parAkrama kare che ane (3) tenA pAlanamAM (nahIM-thAnuM) yathAzakti potAnA AtmAne (muM) joDe che-joDI rAkhe che, (to) tevA AcAravAnano AcAra (vIDiyo) vIryAcAra (nAyabo) jANavo. jeo ekAMte ema mAne che ke"praaptvyo niyatibalAzrayeNa yo'rthaH, so'vazyaM bhavati nRNAM zubho'zubho vA / / bhUtAnAM mahati kRte'pi hi prayatne, nAbhavyaM bhavati na bhAvino'sti nAzaH // " "niyatinA prabhAve je zubha ke azubha artha manuSyone maLavAno hoya che, te avazya maLe che. jIvo game tevo moTo prayatna kare to paNa na thavAnuM te thatuM nathI ane thavAnuM che te pharatuM nathI." teo pratyakSa-siddha puruSArthano apalApa karanArA hoI prAmANika nathI. jyAre "utthAna" (UbhuM thavuM-pravRtta thavuM) karma (UMca-nIcuM karavuMpheMkavuM), "bala' (zArIrika zakti), "vIrya (AtyaMtara zakti-jIvano utsAha) ane parAkrama' (iSTa-siddhi mATeno prayAsa) vagerenuM pariNAma pratyakSa siddha hoIne mAnavA yogya che. mokSamArganI siddhino saMpUrNa AdhAra varSollAsanI vRddhi upara rahelo che, gurnAdika vagere to mAtra vIryanA ullAsanI vRddhimAM heturUpa che; Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANami daMsaNampi sUtra047 tethI vIryAcAranuM pAlana e mokSamArgamAM ati agatyanuM manAyela che. (5) artha-saMkalanA jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya(puruSakAronI bAbatamAM je AcaraNa karavuM te "AcAra' kahevAya che. A AcAra pAMca prakArano che : "(1) jJAnAcAra, (2) darzanAcAra, (3) cAritrAcAra, (4) tapAcAra ane (5) vIryAcAra."1. jJAnAcAranA ATha prakAra che : "(1) kALa, (2) vinaya, (3) bahumAna, (4) upadhAna, (pa) anihanavatA, (6) vyaMjana, (7) artha ane (8) tadubhaya." 2. | darzanAcAranA ATha prakAra che : "(1) niHzaMkatA, (2) niSkAMkSatA, (3) nirvicikitsA, (4) amUDhadRSTitA, (5) upabRhaNA, (6) sthirIkaraNa, (7) vAtsalya ane (8) prabhAvanA." 3. cAritrAcAra ATha prakArano jANavo. te A rIte : "cittanI samAdhipUrvaka pAMca samiti ane traNa guptinuM pAlana." 4. jinezvaroe kaheluM "bAhya ane AtyaMtara tapa bAra prakAranuM che. te jyAre glAni-rahita ane AjIvikAnA hetu vinA thatuM hoya, tyAre tene tapa-AcAra' jANavo. 5. (1) anazana, (2) UnodaratA, (3) vRtti-saMkSepa, (4) rasatyAga, (5) kAya-kleza ane (6) saMlInatA" e "bAhya tapa" che. 6. "(1) prAyazcitta, (2) vinaya, (3) vaiyAvRtya, (4) svAdhyAya, (5) dhyAna ane (6) utsarga" e "AtyaMtara tapa che." 7. upara kahelA jJAna, darzana, cAritra ane tapanA AcArone grahaNa karavAmAM je bAhya ane AtyaMtara sAmarthyathI parAkrama kare che ane grahaNa karyA pachI tenA pAlanamAM potAnA AtmAne yathAzakti joDe che-joDI rAkhe che, te [AcAravAnano AcAra] "varyAcAra' jANavo. 8. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (6) sUtra-paricaya. vicArano sAra tattvajJAna che; tattvajJAnano sAra dharma che; ane dharmano sAra "AcAra' che. tethI ja anubhavI puruSoe kahyuM che ke- mAvada prathamo. gharSa:'-AcAra e pahelo dharma che. arthAt jyAM AcAranI mukhyatA nathI, tyAM dharmanI saMbhAvanA nathI. paraMtu "AcAra athavA AcaraNa' e sahelI vastu nathI. kalpanAnA ghoDA game tema doDI zake che, tarkathI game tevI vastu puravAra karI zakAya che ane tattvajJAnathI manane eka prakAranuM samAdhAna paNa sAMpaDe che, paraMtu temAM pratipAdita karelA siddhAMtone jIvanamAM utAravA te to koI vIralA puruSo ja karI zake che. saMskAronI prabaLatAne jItavI e ghaNuM kaparuM kAma che. "AcAra saMbaMdhI judA judA dharma-pravartakoe judI judI vyAkhyAo karI che. koIe mAtra zaucane ja "AcAra' kahyo che, to koIe kula-kramAgata rivAjane ja "AcAra' kahyo che, to koIe vaLI mAMsAhAra, madirA-pAna, masya-bhakSaNa, mudrA ane maithuna-e pAMca prakAranAM nidyakarmane paNa eka prakArano "AcAra' gaNAvyo che. ane tenAthI zIghra mukti maLe che evuM nirUpaNa karIne eka prakAranI bhramajALa paNa lAvI che. eTale "AcAra" kone kahevo ? e sahuthI pahelAM vicAravA yogya che. te mATe yoga ane Atma-vidyAnA paramaniSNAta evA nigraMthanAyakoe jaNAvyuM che ke _ 'nANammi daMsaNammi, caraNammi tavammi taha ya vIriyammi AyaraNaM nAyAze." arthAta je AcaraNathI jJAnanI prApti thAya, jJAnanI vRddhi thAya ke jJAnano prakAza thAya, je AcaraNathI darzananI prApti thAya, darzananI zuddhi thAya ke darzanano vikAsa thAya, je AcaraNathI cAritranI nirmalatA pragaTe, je AcaraNathI tapanuM anuSThAna thAya ane je AcaraNathI jJAnAdi mATe prabala puruSArtha jAgrata thAya, te "AcAra" che. arthAta je kriyAo AmAMnA koI paNa uddezanI pUrti karatI nathI, tene "AcAra' gaNI zakAya nahi. "AcAra' be prakArano che : eka "laukika athavA dravya" ane bIjo "lokottara ke bhAva" Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANami daMsaNami sUtra 0 49 temAM je "lokottara' ke "bhAvAcAra' che te ja upAdeya che. A "bhAvAcAra'nuM svarUpa yathArtha rIte samajAya te mATe tenA hetu paratve pAMca vibhAgo karavAmAM AvyA che : "(1 ) jJAnAcAra, (2) darzanAcAra, (3) cAritrAcAra, (4) tapacAra ne (5) vIryAcAra." temAM "jJAnAcAra'ne prathama pada ApavAnuM kAraNa e che ke tenA vinA anya "AcAra'nuM pAlana kevI rIte karavuM te samajAtuM nathI. kahyuM che ke "paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThai savvasaMjae / annA ( hI ?, ji vA nAhI che --pAvara ?' (dazavaikAlikasUtra a. 4, gA. 10.) "prathama jJAna ane pachI dayA evI rIte sarva saMyamI puruSanI sthiti che. je ajJAnI haze te zuM karaze ? te zreya-puNya ane pAvaga-pApane kevI rIte jANaze ?" "jJAna" pachI bIjuM sthAna "darzana athavA zraddhA" ne ApavAmAM AvyuM che, kAraNa ke Atma-vikAsanA pravAsIne mATe te dhruva tAro che. jyAM zraddhA nathI tyAM AcaraNa keLavavAno puruSArtha thAya ja kevI rIte ? tyAra pachI cAritrane sthAna ApavAnuM kAraNa e che ke e jJAna ane darzana vaDe prApta karavA yogya vastu eche. jJAna hoya, zraddhA hoya paNa cAritra na hoya to saravALe mIMDuM. tyAra pachI tapanuM khAsa vidhAna kareluM che, kAraNa ke te karmanirjarAno hetu che. jJAna, darzana ane cAritra e traNenI siddhimAM te agatyano bhAga bhajave che; ane chevaTe varyAcArane mUkyo che, kAraNa ke pUro prayatna karyA sivAya, sabaLa puruSArtha sevyA sivAya jJAna, darzana, cAritra ane tapanI saMpUrNa ArAdhanA thaI zakatI nathI. "AcAra'nI vyAkhyA ane vibhAgo batAvyA pachI tenuM kramazaH varNana karavuM joIe, eTale sUtrakAre temAMthI pahelo "jJAnAcAra' laIne tene lagatA ATha niyamo batAvyA che. te A rIte : "(1) kAla, (2) vinaya, (3) 2. che [zreya puNya. 2. pAvara-pAva [pApI pApa. pra.-2-4 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 zrI zrAddha-spratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 - bahumAna, (4) upadhAna, (5) anidbhavatA, (6) vyaMjana, (7) artha ane (8) tadubhaya." teno bhAvArtha e che ke jo jJAnopAsanA karavI hoya to pratidina "niyata kAle'-'niyata samaye' zAstronuM adhyayana karavuM joIe. je AvA koI prakAranA niyamamAM nathI, te vyavasthita rIte jJAna-prApti karI zakato nathI. bIjuM jJAnopAsanA karavA icchanAre jJAna ApanAra guruno yathArtha "vinaya karavo joIe ane tenuM hRdayathI bahumAna karavuM joIe. jo e prakAranA niyamanuM daDhatAthI pAlana karavAmAM na Ave, to kayA guru evA avinIta ziSyane jJAna Ape ? arthAta e saMyogomAM jJAna-gaMgAno pravAha aTakI jAya ne tethI mumukSune-jJAnaprAptino lAbha thaI zake nahi. uparyukta niyamo sAthe e paNa jarUranuM che ke zAstrono marma yathArtha rIte samajavA mATe buddhinI jaDatA dUra karavI, ane te mATe upavAsa, AyaMbila Adi vidhipura:saranAM "taponuM anuSThAna karavuM. "tapa" ane "jJAna'ne ghaniSTha saMbaMdha che. koI paNa kamanuM baLa toDavA mATe "tapa" uttama zastra che. eTale jJAnAvaraNIya karmane khapAvavA mATe tenuM vidhAna ucita che. vaLI A niyamo sAthe eka e paNa yAda rAkhavA jevuM che ke siddhAMtono abhyAsa pUrepUrI namratA ane sabuddhithI karavo, paNa buddhi-mada ke durAgrahane vaza thaI siddhAMtonuM 'nikUvana" karavuM nahi, apAlApa karavo nahi. gurune oLavavA e paNa teTaluM ja kharAba kRtya hoI, temanuM sAcuM nAma chupAvavAnI vRtti kadI paNa rAkhavI nahi. A pAMca niyamonI sAthe traNa niyamo jJAnano sAkSAt vinaya karavA aMgenA che. te e rIte ke prathama to sUtrano pATha zuddha bolavo. eTale ke temAM kAno, mAtrA, mIMDuM AghApAchAM karavAM nahi, varNavyatyaya karavo nahi, tema ja uccAra barAbara zuddha karavo, game tevA goTA vALavA, hrasvane badale dIrgha ke dIrthane badale hrasva bolavo athavA baMnenI jagAe huta uccAro karavA ane zabdo je pada-racanA, padaccheda ke padayojanA pramANe bolavA joIe, te pramANe na bolatAM utAvaLa, adhIrAI ke kaMTALAnI vRtti batAvavI te jJAnano avinaya che, jJAnanuM apamAna che. sUtranA uccArI zuddha karavA, tenI sAthe tenA artho paNa zuddha ja karavA ghaTe. eTale ke pUrvAparano saMbaMdha vicArI viSayane anurUpa tathA praNAlikAne chAje te rIte tenA artho karavA joIe. vaLI A artho sUtronA uccAraNanI sAthe ja vicAravA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe, eTale ke tadubhayano meLa barAbara sAdhavo joIe. uccAra zuddha hoya paNa artha barAbara na hoya, athavA artha barAbara hoya paNa uccAra zuddha na hoya, to te cAle nahi. te ja rIte zuM bolAya che teno artha paNa te ja vakhate vicAravo joIe. dharmanA baMdhAraNanI dRSTie joIe to zAstrano vyaMjanabheda karavo, arthabheda karavo ke tadubhaya-bheda karavo te mahApAtaka che, kAraNa ke tethI jJAnano pavitra mArga virAdhAya che. jJAna pratyenI sanmAna-vRtti TakAvI rAkhavA mATe tenAM upakaraNo-sAdhano pratye paNa vinaya rAkhavo-e paNa jJAnanI ArAdhanAnuM aMga che. "jJAnAcAra'nA ATalA bhedo varNavyA pachI bIjo 'darzanAcAra" levAmAM Avyo che. tenA paNa ATha vibhAgo batAvyA che : jema ke-"(1) niHzaMkatA, (2) niSkAMkSatA, (3) nirvicikitsA, (4) amUDhadaSTitA, (5) upabRhaNA, (6) sthirIkaraNa, (7) vAtsalya ane (8) prabhAvanA." teno bhAvArtha e che ke-zraddhA TakAvI rAkhavI hoya, to vAraMvAra ane je te prakAranI zaMkAo karavI nahi, anya siddhAMtonI ke anya darzananI abhilASA karavI nahi, phala saMbaMdhI vAraMvAra vicAra karIne buddhine DahoLI nAkhavI nahi arthAta sthira rAkhavI. anyanA camatkAro ke bAhya dekhAvo yA bhapako joIne calita thaI javuM nahi, samAnadharmInA guNanI prazaMsA tathA puSTi karavI; temane dharma-mArgamAM sthira karavAno prayatna karavo ane tenA yoga-kSema mATe vAtsalyabhAva darzAvavo. A uparAMta dharmanA siddhAMto pratye janatAnuM valaNa thAya, dharmanI yogyatA janatAnA manamAM vase ane te mArge cAlavAno prayatna kare, te mATe zAsana-prabhAvanAnAM kAryo karavAM. "cAritrAcAra'nA bhedo paNa ATha che. te A rIte : mananI ekAgratApUrvaka IryA Adi pAMca samitio tathA manogupti Adi traNa guptionuM yathArtha pAlana. A vidhAna jo ke nigraMtho athavA sAdhuonAM pUratuM che, to paNa sAdhudharma e zrAvakono Adarza hovAthI tene anusaratuM yathAzakti pAlana teoe paNa karavAnuM che. te e ke tenAthI cAlavuM, yatanAthI bolavuM, yatanAthI bhojanAdi karavAM, yatanAthI vastuo levI-mUkavI ane maLa, mUtra Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 zrI zrAddhapratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 tathA kacaro game tema na pheMkatAM yatanApUrvaka yogya sthaLe ja paraThavavo. tapAcAra'nA mukhya bhedo be che : "bAhya ane AtyaMtara'. te darekanA paNa cha cha bhedo che, eTale tapane kula bAra prakAramAM vibhakta karavAmAM AvyuM che. A dareka bheda sArI rIte samajavA jevo che. emAM upavAsa, ekAzana Adi vaDe yathAzakti AhAra-tyAga karI zakAya che; UnodaratA, vRttisaMkSepa ane rasa-tyAga vaDe rasanA (jillA) vagere iMdriyo para kAbU meLavI zakAya che; vIrAsanAdi Asana vaDe apramatta banI zakAya che tathA nirdoSa sthAnamAM rahIne iMdriya ane kaSAyanA jaya uparAMta mananI vRttiono tathA vANIno nirodha paNa karI zakAya che. eTale tapanA A bAhya prakAramAM Arogya, adhyAtma ane dharmanA siddhAMtono yogya samanvaya sAdhavAmAM Avyo che. e ja rIte Abhyatara tapa'mAM prAyazcitanuM vidhAna che, eTale doSanI zuddhi batAvI che, vinayanuM vidhAna che. eTale namratA ane bhaktino svIkAra karavAmAM Avyo che, vaiyAvRjyanuM vidhAna che, eTale niHsvArtha bhAve karAyelI sevA zuzruSAne sanmAnavAmAM AvI che; svAdhyAyanuM vidhAna che, eTale jJAnanA abhyAsanuM mahattva prakAzavAmAM AvyuM che; dhyAnanuM vidhAna che, eTale yogamArgane apanAvavAmAM Avyo che ane vyutsarganA vidhAnathI sarva prakAranA tyAgane-temAM paNa kAyA uparanA mamatvabhAvanA tyAgane atyaMta mahattva ApavAmAM AvyuM che. bhAva-zuddhi mATe A sAdhanAnI upayuktatA vidita che. kAyA ane mananI zuddhi karavA mATe ane te dvArA AtmavikAsanAM ajavALAM jovA mATe ahIM bhinna bhinna tapa-praNAlikAono je samanvaya karavAmAM Avyo che, te kharekhara ghaNo ja suMdara che ane nircatha-nAyakonI vizva(samagra)daSTino acUka purAvo che. have rahyo "vIcAra." tenI zarata eka ja che ke aMtaramAM bharelI amita zaktine pragaTa karavA mATe prApta zaktino pUrepUro upayoga karavo ane te upara batAvelAM jJAna, darzana, cAritra ane tapanI ArAdhanA mATe chatI zaktie kAMI na karavuM e vIra puruSanuM lakSaNa nathI. eka laDavaiyo raNakSetramAM je adAthI laDe che tenA karatAM sahasra-gaNI vIratAthI A Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANami daMsaNami sUtra 0 53 AdhyAtmika kSetramAM karma-ripuonI sAme laDavAnuM che ane to ja manuSyabhavamAM maLelI zaktio sArthaka thavAnI saMbhAvanA che. A che bhAvAcAranuM suMdara svarUpa. A che paMcAcAranI pavitra rUparekhA. (7) prakIrNaka A gAthAonuM AdhAra-sthAna zrIbhadrabAhusvAmIe racelI dazavaikAlikasUtranI "niryukti'mAM maLe che, ke jenA para zrIharibhadrasUrinI TIkA upalabdha che. uttarAdhyayanasUtranI traNa gAthAo paNa A gAthAone barAbara maLatI che. tenI yAdI nIce mujaba : gA. 1. ni. gA. 181 (thoDA pheraphAra sAthe) gA. 2. ni. gA. 184 gA. 3. ni. gA. 182 (utta. a. 28-gA. 31). gA. 4. ni. gA. 185 gA. 5. ni. gA. 186 gA. 6. ni. gA. 47 (utta. a. 30, gA. 8 thoDo pheraphAra) gA. 7. ni. gA. 48 (utta. a. 30, gA. 30 thoDo pheraphAra) gA. 8. ni. gA. 187 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29. suguru-vaMdaNa - suttaM [suguruvandana-sUtram ] suguru-vaMdana sUtra (1) mUlapATha icchAmi khamAsamaNo ! vaMdiuM jAvaNijjAe nisIhiAe, * aNujANaha me miuggahaM / nisIhi ahokAyaM kAya-saMphAsaM khamaNijjo bhe ! kilAmo, appakilaMtANaM bahusubheNa bhe ! divaso vaikaMto ?" jattA bhe ?" javaNijjaM ca bhe 12 khAmemi khamAsamaNo ! devasiaM vaikkamaM, AvassiAe paDikkamAmi / khamAsamaNANaM devasiAe AsAyaNAe, tittIsannayarAe, guru he :- 'chaMdeNaM' abhamAM hoya to pratIkSasva ( rAha dukho ) athavA tiviheNa khema kahe; juo prastuta sUtra vibhAga 4. + guru uDe :- 'aNujANAmi' X guru uDe 'tahatti' tubbhaM pi vaTTae ? 1. garu kahe :2. guru he :- evaM 3. guru he :- ahamavi khAmemi tubhe Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suguru-vaMdana sUtra 055 jaM kiMci micchAe, maNa-dukkaDAe vaya-dukkaDAe kAya-dukkaDAe, kohAe mANAe mAyAe lobhAe, savvakAliyAe savvamicchovayArAe savvadhammAikkamaNAe, AsAyaNAe jo me aiAro kao, tassa khamAsamaNo ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi // (2) saMskRta chAyA icchAmi kSamAzramaNa ! vandituM yApanIyayA naiSedhikyA / ' anujAnIta me mitAvagraham / / naiSedhikI adha:kAyaM kAya-saMsparza karomi] kSamaNIyaH bhavadbhiH klamaH / alpa-klAntAnAM bahuzubhena bhavatAM divasaH vyatikrAnta: ? yAtrA bhavatAm ? yApanIyaM ca bhavatAm ? kSamayAmi kSamAzramaNa ! daivasikaM vyatikramam / AvazyikyA pratikramAmi, kSamAzramaNAnAM daivasikyA AzAtanayA, 1. guru De :- chandena (o mevI 4 87 choya to tema ) 2. 12 43. :- anujAnAmi (mArI ApuMchu.) 3. guru 3 :- tatheti (tama 4 .) 4. guru he :- tavApi vartate ? (tane 595 saMyama-yAtrA varte che.) 5. guru :- evam (me 4 ghare cha.) 6. guru 43 :- ahamapi kSamayAmi tvAm (9 59 / tane samAyuM .) Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 560zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 trayastriMzadanyatarayA, yat kiJcit mithyayA, mano-duSkRtayA vaco-duSkRtayA kAya-duSkRtayA, krodha-yuktayA mAna-yuktayA mAyA-yuktayA lobhayuktayA, sArvakAlikyA sarvamithyopacArayA sarvadharmAtikramaNayA, AzAtanayA ya: mayA tivAra: vRtta:, te kSamAzramaUA ! pratikrAmAmi nindAmi gardai AtmAnaM vyutsRjAmi // (3) sAmAnya ane vizeSa artha rUchAmi-[phaccha]i-icchuM chuM. ravAsama !-[kSamAzramaNa !]-he kSamAzramaNa ! (vigata mATe juo sUtra 3.) vaM4i-[vandituma-vAMdavAne. gAvA -vApIyA]-viSaya ane vikArathI rahita. (vigata mATe juo sUtra 3.) nirIUi -[dhikyA]-pApa-niSedhavALI kAyAthI, niSpApa banelA zarIrathI. (vigata mATe juo sUtra 3) [char-invena-icchA pramANe karo.] chandra eTale icchA, marajI ke abhilASA. tenA vaDe arthAta tame mane vaMdana karazo to te harakata nathI, mATe khuzIthI tamArI icchA pramANe karo. manugAdi [manunAnI-anujJA Apo, anumati Apo, paravAnagI Apo. manu+jJA-anumati ApavI, sammati ApavI, te parathI AjJArthanA dvitIya puruSanA bahuvacanamAM A rUpa sadhAyeluM che. teno artha tame anujJA Apo, anumati Apo ke paravAnagI Apo. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me [me] mane. mikArUM-[mitAvagrahama]-parimiti avagrahamAM AvavA mATe, ApanI maryAdita bhUmimAM praveza karavA mATe. mita+Javagraha te mitAvagraha. 'mita' eTale maryAdita, mApelo ke niyata. 'avagraha' eTale gurunI AsapAsanI zarIra-pramANa jagA. tenA pratye sAmAnya rIte ziSya guruthI ochAmAM ochA sADA traNa hAtha dUra rahevAnuM hoya che, paraMtu tethI vadhAre najIka javuM, tene avagrahamAM praveza karyo kahevAya. che. eTale 'mitAvagraha' pratye javAno artha avagrahanI aMda2 javuM ke gurunI maryAdita bhUmimAM najIka javuM ema thAya che. suguru-vaMdana sUtra 57 abunALAmi-[anunAnAmi]-anujJA ApuM chuM. nizIdi-[naiveSiI]-pApa-vyApArano tyAga karyo che, evuM sUcavato zabda-saMketa. nivedya-choDavuM te, varjana. te parathI naiSadhi zabda 'niSedha'vALI azubha pravRttine niSedha karanArI kriyAnA arthamAM yojAyelo che. arthAt huM pApakAraka pravRttino tyAga karuM chuM. nainedhijI-evI saMskRta chAyAvALo A nausaIdi zabdaprayoga vilakSaNa che. ahoLAya-[adhaHAyam]-ca2Nane. 'athastAr AyoDatha:Aya: pAlakSaLastam'-adhobhAge rahelI-nIce rahelI kAyA, te adhaHkAya. lakSaNAthI teno artha pAda-caraNa samajavo. jAya-saMhAsa-[jAya-saMsparzamU]-mArI kAyA vaDe saMsparza. 'jAyana saMsparzI jAya-saMsparzam'-kAyA vaDe saMsparza, te kAya-saMsparza. ahIM kAya eTale nijadeha ane sparza eTale hasta, lalATa Adi vaDe guru-caraNane karavAmAM AvelA sparza samajavAno che. romi pada ahIM adhyAhAra che. 'vaLikhkho-[kSamaLIya:]-sahana karavA yogya che. 'ghuLano kSamaLIya: moDhavya:' (yo. svo. vR. pra. 3. pR. 239) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 kSamaNIya eTale sahana karavA yogya che. che [mavami:]-ApanA vaDe. A rUpa mava athavA bavaMta zabdanI tRtIyAnuM bahuvacana che. ane mava athavA mavaMta zabdanA prathamA bahuvacana, dvitIyA bahuvacana, tRtIyA ekavacana, tRtIyA bahuvacana ane pachI bahuvacananuM rUpa paNa che thAya che. vinAno-[7:]-kheda, parizrama, glAni. nimo : ti phera-taniH ' (yo. svo. vR. pra. 3. pR. 239) "kilAmo' eTale sparza karavAthI thato deha-glAnirUpa kheda. akhaM-vinaMtA-[katvajJAntAnAma-ochI glAnivALA Apano. 'alpaM stokaM klAntaM klamo yeSAM te'lpaklAntAsteSAmalpavedanAmityarthaH' (yo. svo. vR. pR. 239) majU-thoDI. vattAnAM-glAni-vedanA jene che te apnasnAta teone vadusumepara-(vahUmena)-ghaNA sukhapUrvaka. vahu va tajjumaM 2 vahurAma tena vaghusunetvarthaH'- (yo. svo. vR, pR.239) bahu ja zubha te bahuzubha, tenA vaDe. eTale ke bahumukha-pUrvaka. bahu-ghaNuM, "zubha'kalyANakArI, sAruM; bhAvArthathI Atmika sukha, tenA vaDe, te pUrvaka. je-(avatA)-Apano. *vivaso (visa:)-divasa. varUdakSata-(vyatinta:)-vItyo? pasAra thayo ? vi+ti-vizeSa oLaMgI javuM, pasAra karavuM-parathI vyatiruti pada baneluM che. teno artha vItI gayela ke pasAra thayela thAya che. te divasanuM vizeSaNa che. (tada utta-tathA rUtti-te pramANe che.) nittA (yAtrI)-yAtrA, saMyama-yAtrA * he bhagavaMta ? alpamAtra bAdhAvALA Apane sukhapUrvaka divasa pUrNa thayo ? ahIM divasa grahaNa karavAthI rAtrika, pAkSika, cAturmAsika, sAMvatsarika paNa prasaMgAnurUpa samajI levuM. -yogazAstra gUrjarAnuvAda tRtIya prakAza, pR. 329 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suguru-vaMdana sUtra0 59 yAtrA saMyama-tapa-niyamadritakSA ' - (yo. svo. vR. pR. 239) saMyama, tapa ane niyamAdi lakSaNavALI yAtrA', sAmAnya rIte tIrthanI musApharIe javuM tene "yAtrA' kahevAya che, paraMtu paMcamahAvratadhArI gurune mATe saMyama, tapa ane niyamo bhAvatIrtharUpa hoIne tenuM pAlana "yAtrA' samAna che. (tuma pi vakta vApi vartata--tane paNa varte che ?) navaniM -(thApanIyama) indriyo ane mananA upazama vagere prakAro vaDe yukta, vyAbAdhA-rahita. pApanIyandriya-nondriyopamAdrinA praznAre vadhatuM va' (yo. svo. vR. pR. 239). parva-[va5-e ja prakAre che. rAmika-[kSamaF]-khamAvuM chuM, sahana karAvuM chuM, mAphI mAguM chuM. mAsano-kSamAzramaNa !-he kSamAzramaNa ! vigata mATe juo sUtra 3. phevasi-Trisi%E]-divasa saMbaMdhI. 'divase vo saivasistam'-divasamAM thayelo te devasika. arthAt divasa-saMbaMdhI. aphIme-tamavyatikramane, aparAdhane. 'timaHvazvarIya-yo virAdhanArUpaHparAyam' (yo.sva.gRpR. 239) avazya karavA yogya yoganI virAdhanArUpa aparAdha te vyatikrama, tene. [gavi javAmi tucSe -madaHpa kSamAyAmi yujhA-huM paNa tamane khamAvuM chuM.] mAvANa [mAvavA *]-Avazyaka kriyA vaDe. "Avazyaka' adhikAre. 2. madanavi vAvefma tume-Avo AgamapATha dharmasaMgraha bhASAMtara bhAga 1, pR. 498mAM prApta thAya che. * mAvA -avazya arthAt caraNasittarI karaNasittarI rUpa avazya karavA yogya kAryone aMge je ayogya vartana thayuM hoya. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 AvazyikI eTale "Avazyaka' saMbaMdhI. "Avazyaka ne lagatI. avazya kartavyaniti vizvam' avazya karavA yogya te Avazyaka." te mATe kahyuM che ke samaNeNa sAvaeNa ya, avassakAyavvaM havaI jamhA / maMto maho-nisi3 3, tahAM visaya nAma " -vizeSAvazyakabhASya gA. 873. zramaNe ane zrAvake divasa ane rAtrinA aMta bhAge avazya karavA yogya che, tethI te "Avazyaka' kahevAya che. paramAra-[pratiRAmA]i-pratikramaNa karuM chuM. ravAmavi-[kSaHzramaNAnA-kSamAzramaNonI. resigA-Dhisikya-divasa-saMbaMdhI. AsIyaUTIU-[AzAtanA-AzAtanA vaDe. "jJAnAvastha rAtanA 13nA zAtinA tayA' (yo. svo. va. pU. 239) jJAnAdinA lAbhanuM je khaMDana athavA jenAthI khaMDana thAya, te AzAtanA." tenA vaDe. risannara-[trayatrizacatarayA]-tetrIsamAMthI koI paNa eka (agara be traNa) vaDe. rAtrizat-tetrIsa. macata-koI eka. dvitri-cit vizcita-je kAMI. micchA-[fzcaya-mithyAbhAva vaDe. A pada AzAtanAnuM vizeSaNa hovAthI tRtIyAmAM che. 'miyA miththAyuna' (yo. svo. vR. pR. 239) mana-hRdaDI-[mano-duSNuyA]-mana vaDe karAyelI duSkRtarUpa AzAtanAthI. manasA duSkatA manohukRtI tathA'-mana vaDe karAyelI duSTatA te mananI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suguru-vaMdana sUtra 0 61 duSTatA, tenA vaDe. tAtparya ke pradeSa Adi bhAvo vaDe karAyelI AzAtanAthI. vaya-ruDA-[vavo -duSkRtayA-vANI vaDe karAyelI duSkRtarUpa AzAtanAthI. vA-duSkRtayA makhya-puruSAtivana-nimittayA' -vAguduSkRta vaDe eTale asabhya, kaThora vagere prakAranA vacananA vyavahAra dvArA karAyelI AzAtanA vaDe. #Aya-duAiDAI-[va-kutiyA]-kAyA vaDe karAyelI duSkRtarUpa AzAtanA vaDe. ya-tutayA Asana-mana-sthAnAvinimittayA' -Asana, gamana ane sthAnAdi nimitte thayeluM kAyAnuM duSTa pravartana, te kAyAnI duSTatA, te rUpa AzAtanA vaDe. E-[o yu -krodhavALI. mA -mAnayujIyA]-mAnavALI. mAyA-mAvAyujIyA-mAyAvALI. nomAi-[nomayuya]-lobhavALI. A cAra pado "AzAtanA'nAM vizeSaNa che. arthAt krodha, mAna, mAyA ane lobhathI yukta thaIne vinaya cUkavo vagere prakAranI "AzAtanA'. - satravAtiyANa-[sArvatrivaya-sarvakAla-saMbaMdhI, tenA vaDe. sarvotteSa mavA sArvatriI tayA' -sarvakAlamAM utpanna thayelI, te sArvakAlikI,' tenA vaDe. sarvakAlamAM bhUta, vartamAna ane bhaviSya traNeno samAveza thAya che. bhaviSyanI AzAtanA guru vize khoTA tarka-vitarko karavAthI ke temanuM bhAvi ahita ciMtavavAthI thAya che. savyapichavAI-simiththopavarayA]-badhI jAtanA micyopacAramithyA AcAra vaDe. 'fmathyA' -khoTuM. mAyA kapaTa, '35 vara' -mAyA-kapaTathI karAtuM AcaraNa, tenA vaDe. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 sabUthamAphaHOTIL-nirvadhatimaLayA-sarva dharmanA atikramaNavALI, tenA vaDe. sarva prakAranA "dharma' eTale aSTa pravacana-mAtA (pa samiti, ane 3 gupti), athavA sAmAnya rIte karavA yogya pravRttio, te "sarvadharSa,' tenuM "atikramaNa" eTale ullaMghana, tenA vaDe. go-ya:]-je me-miyA]-mArA vaDe. mAro [tivAra:]-aticAra, viruddha AcaraNa. -ti :]-karyo hoya. tasa-[1]-te saMbaMdhI. mAmo !-[kSamAzramaNa !] he kSamAzramaNa ! paDadAma-[pratigrAmami]-pratikramaNa karuM chuM. nimi-(nimi)-niMduM chuM. rimi-nirde-guru-samakSa niMduM chuM. maMAdi-[mAtmAna-AtmAne. vosirAmi-[bunAma-choDI dauM chuM. chellAM pAMca padonA vistAra mATe juo sUtra 10. (4) tAtparyArtha suguruvaMtaLavaM-sugurune vaMdana karavAnuM sUtra. gurune vaMdana karatI vakhate A sUtra bolAya che, tethI tenuM nAma guruvaMdana sUtra paDeluM che. "guru' zabdathI ahIM AcArya, upAdhyAya, pravartaka, sthavira ane ratnAdhika e pAMca padavALA guruo samajavAnA che. "AcArya eTale gacchanA nAyaka, "upAdhyAya' eTale zAstrono abhyAsa karAvanAra' pravartaka' eTale sAdhuone tapa, saMyama Adi prazasta yogamAM pravartAvanAra tathA temanI yathocita sAra-saMbhALa karanAra sthavira' eTale vayovRddha-Tharela, Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suguru-vaMdana sUtra 0 63 DagamagatA sAdhuone hitazikSA ApI saMyama-mArgamAM sthira karanAra ane ratnAdhika" eTale vayamAM nAnA paNa cAritraguNamAM adhika hoya tevA sAdhu "guru' zabda ahIM suguruno vAcaka che, paNa nAmadhArI guruono vAcaka nathI. eTale vaMdana sugurune ja karavAnuM che, paNa kugurune karavAnuM nathI. zrI devendrasUrie guravaMdanabhASyamAM jaNAvyuM che ke "pAsattho ussanno, kusIla-saMsattao ahAchaMdo / Tu-Du-ti-du-Le vihA, avaMkhinnA nakhamaryAmi " be prakAranA "pAsasthA', be prakAranA "avasannA', traNa prakAranA kuzIlo,' be prakAranA saMsakto' ane aneka prakAranA "yathAchaMdo" jinamatamAM-jainazAsanamAM avaMdanIya kahyA che." je sAdhu doSita AhAra-pANI le ane sAdhupaNAno khoTo garva rAkhe, te "deza-pAsasthA" kahevAya, ane je sAdhu jJAna, darzana ane cAritranAM upakaraNo pAse rAkhyA chatAM teno lAbha na le, te "sarva-pAsatthA' kahevAya. je sAdhu sAdhu yogya nitya-karaNImAM zithilatA rAkhatA hoya, te deza-avasagna' kahevAya ane je paDI pathArIe sUI rahetA hoya tathA pramAdavaza banI dehane ja poSatA hoya tathA saMyama-karaNImAM taddana namAlA hoya te "sarva-avasagna" kahevAya. je sAdhu jJAna, darzana ane cAritranA pALavA yogya AcAra na pALe te anukrame "jJAna-kuzIla," "darzana-kuzIla" ane "cAritra-kuzIla' kahevAya. je sAdhu Apamate jIva-hiMsAdika ane karmabaMdhanAM kAraNonuM sevana kare, pArakA guNa sahana na karI zake, tathA sukhazIliyApaNuM Acare, te "saMkliSTa-saMsakta' kahevAya tathA sArA-khoTAnA viveka vinA sArAnI sAthe sAro ane bUrAnI sAthe bUro ema varte, te "asaMkliSTa-saMsakta' kahevAya. "yathAchaMda' sAdhuo aneka prakAranA che. jeo beThA beThA kaMIka prakAranA taraMgo bAMdhe, manamAM Ave tema lavatA phare, usUtra bhASaNa kare, potAno kalpita-svArtha sadhAya tevuM bole, para-niMdA kare, koI para ALa caDhAve, lokomAM pUjAvA mATe mithyADaMbara kare vagere. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 kugurune vaMdana karavAthI Atma-guNonI puSTi thavAne badale hAni thAya che, mATe temane avaMdanIya kahyA che. guru-vaMdanAnA traNa prakAro che : "(1) phiTTA-vaMdana, (2) thobha-vaMdana ane (3) dvAdazAvartta vaMdana." (vigata mATe juo sUtra 3.) temAM chellA 'dvAdazAvartta vaMdana'-prasaMge A sUtra bolavAmAM Ave che, tethI keTalAka sthaLe teno 'dvAdazAvarta vaMdana' tarIke paNa ullekha karavAmAM Avyo che. gurucaraNanI sthApanAne sparza karI nija-lalATe sparza karavo, te 'Avarta' kahevAya. tevA cha Avarto eka vaMdanamAM Ave che. eTale be vAra vaMdana karatAM bAra 'Avarto' thAya che. guru-vaMdanane "vaMdana, citikarma, kRtikarma, pUjAkarma ke vinayakarma' kahevAmAM Ave che. 'vaMdLa-vijJa-mAiM, pUyAmAM 2 viLayamAMM tra' (A. ni. 3) temAM dvAdazAvartta vaMdanane mATe 'kRtikarma' zabdano prayoga vizeSa thAya che. 'guru-vaMdana'no khAsa artha zAstrakAroe nIce mujaba karelo che :'vandanaM vandanayogyAnAM dharmAcAryANAM paJcaviMzatyAvazyakavizuddhaM dvAtriMzaddoSarahitaM namaskaraNam' (yo. svo. vR. pR. 234). 'vaMdana' eTale vaMdana yogya dharmAcAryone 25 AvazyakothI vizuddha ane 32 doSothI rahita karavAmAM Avelo namaskAra. temAM 25 AvazyakanI gaNatarI teo A rIte karAve che H "do oNayaM ahAjAyaM kiikammaM bArasAvayaM causiraM tiguttaM ca dupavesaM eganikkhamaNaM // " -Avazyakaniyukti gA. 1202 (A. hA. pR. 542-543) "be avanata, yathAjAta mudrA, dvAdazAvarta ane kRtikarma, cAra zironamana, traNa gupti, be praveza ane eka niSkramaNa.'' be vakhatanA vaMdanamAM A kriyAo nIce mujaba thAya che : 2 'avanata' : icchAmi khamAsamaNo ! nisIhiAe bolatI vakhate potAnuM ardhuM zarIra namADI devAmAM Ave che, te prathama ardhavanata-bevAranA vaMdanamAM be arSAvanata thAya che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suguru-vaMdana sUtra 0 65 1. "yathAjAta-mudrA' : janmatI vakhate jevI mudrA hoya athavA dIkSA yoga AdaratI vakhate jevI mudrA dhAraNa karavAmAM Ave che, tevI namra mudrA (be hAtha joDI lalATe lagADavA rUpa) vaMdana karatI vakhate dhAraNa karavI te yathAjAta mudrA kahevAya che. ane tevI ja mudrA A vaMdana-prasaMge karavAmAM Ave che. temAM caravaLo ane muhapattI hAthamAM rAkhI, be hAtha joDI adhobhAga sivAya khullA zarIre mastaka namAvIne UbhA rahevAnuM hoya che. 12 "kRtikarma'* dvAdazAvarta vaMdana karatI vakhate "aho kArya-kAya rUpa traNa ane jattA be javaNi, rja ca bhe' rUpa bIjA traNa eka vakhatanA vaMdanamAM bolatAM guru-caraNe hAthanAM taLAM lagADI pachI te potAnA lalATe sparzanArUpa pharAya tyAre Avarta thAya che. eTale be vAranA bAra Avarta. 4. zironamana" : "kAyasaMphAsa' kahetAM sva mastaka guru caraNe namADavuM te eka zironamana ane "khAmemi khamAsamaNo ! devasiya vaIkkama' bolatI vakhate pharI sva mastaka namADavuM te bIjuM zironamana. be vAranAM maLIne cAra vAra zironamana thAya che. 3. "gupti' : mana, vacana ane kAyAne anya vyApArathI nivartAvI vaMdana karatI vakhate sArI rIte gopavI rAkhavArUpa traNa gupti jANavI. 2. "praveza: "aNajANaha me miummaha kahI prathama vakhata vaMdana karatAM gurunI anujJA laIne avagrahamAM praveza karavo, te pahelo praveza ane avagrahamAMthI nIkaLI gayA pachI pharI vAra avagrahamAM praveza karavo te bIjo praveza. 1. "niSkramaNa' : avagrahamAMthI Avarsie' pada bolIne bahAra nIkaLavuM, te niSkramaNa. bIjI vAranI vaMdanAmAM A pada bolavAmAM AvatuM nathI, eTale niSkramaNa eka ja vAra thAya che. * taIyaM tu chaMdaNa duge-trIjuM dvAdazAvartavaMdana vaLI be vAMdaNA devAthI thAya che. guruvaMdana bhASya gAthA 4 X "saMphAsa khamaNijjo be kilAmo khAmemi khamAsamaNo' bolatAM oghA ke caravaLAne gurucaraNa kalpI tyAM mastaka (lalATa) aDADavuM, (sparzanA karavI). tene zironamana kahevAya che. traNa bhASyanuM vijJAna pR. 36 pra.-2-5 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 evI rIte dvAdazAvarta vaMdana karatI vakhate pacIsa Avazyaka sAcavavAM ja joIe. gurune vaMdana karatI vakhate TALavA yogya 32 doSonI yAdI nIce mujaba che : 1. AdarahInatA hovI te. 2. akkaDAI rAkhavI te. 3. utAvaLa karavI te 4. sUtrono avyakta uccAra karavo te. 5. kUdako mArIne vaMdana karavuM te. 6. parANe vaMdana karavuM te. 7. AgaLa-pAchaLa halana-calana karavuM te. 8. vaMdana-samaye pharyA karavuM (jalamAM mAchalAMnI jema) te. 9. manamAM dveSa rAkhIne vaMdana karavuM te. 10. be hAtha ghUMTaNanI bahAra rAkhIne vaMdana karavuM te. 11. bhayathI vaMdana karavuM te. 12. anya paNa mane vaMdana karaze, mATe huM vaMdana karuM evI buddhithI vaMdana karavuM te. 13. maitrInI IcchAthI vaMdana karavuM te. 14. hoziyArI batAvavA vaMdana karavuM te. 15. svArthabuddhithI vaMdana karavuM te. 16. corI-chUpIthI vaMdana karavuM te. 17. ayogya vakhate vaMdana karavuM te. 18. krodhathI vaMdana karavuM te. 19. ThapakAthI vaMdana karavuM te. - - , , , , , , , Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suguru-vaMdana sUtra 0 67 20. rAjI rAkhavA vaMdana karavuM te. 21. niMdA karatAM vaMdana karavuM te. 22. vaMdana karyuM-na karyuM ne bIjI vAtomAM vaLagavuM te. 23. koI dekhe to vaMdana kare, paNa aMdhAruM ke AMtaro hoya to Ubho rahe te. 24. Avarta vakhate hAtha barAbara lalATe na aDADe te. 25. rAja-bhAga cUkavavAnI mAphaka tIrthaMkaranI AjJA samajIne vaMdana kare te. 26. lokApavAdamAMthI bacavA mATe vaMdana kare te. 27. rajoharaNa tathA mastakane barAbara sparza na kare te. 28. ochA akSaro bole te. 29. vaMdana karIne "mayUeNa vaMdAmi' khUba UMcethI bole te. 30. barAbara uccAra karyA vinA manamAM ja bole te. 31. khUba UMcethI bolIne vaMdana kare te. 32. hAtha bhamAvIne badhAne ekIsAthe vaMdana kare te. vaMdana karatI vakhate ziSyane cha sthAna sAcavavAnAM hoya che. te mATe kahyuM che ke "icchA ya aNunnavaNA, avvAbAhaM ca jatta-javaNA ya / avarAha-khAmaNA ciya, chaTANA haMti vandaNae // " -Avazyaka-niryukti gA. 1218 (A. hA. patra 548). "guru-vaMdana'mAM "IcchA(nivedana), anujJApana, avyAbAdha(pRcchA), yAtrA(pRcchA), yApanA(pRcchA) ane aparAdhakSamApanA" e cha sthAna hoya che. 1. icchA-nivedana-sthAna icchAmi khamAsamaNo ! vaMdiuM jAvaNijjAe nisIhiAe-3 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 kSamAzramaNa ! Apane huM nirvikAra ane niSpApa kAyA vaDe vaMdana karavAne icchuM chuM. - A padothI vaMdana karavAnI icchAnuM nivedana thAya che tethI te IcchAnivedana-sthAna" kahevAya che. ziSya icchAnuM nivedana karyA pachI guru jo kAmamAM hoya to 'trividhena' evA zabdo kahe che ane AjJA ApavI hoya to "cha" "tamArI icchA hoya te pramANe karo" ema kahe che. 2 anujJApana-sthAna madhubAda e milAduM-mane ApanI samIpa AvavAnI anujJA Apo. mita avagrahamAM dAkhala thavuM eTale gurunI maryAdita bhUmimAM javuM. guru ahIM pratyuttara Ape che ke- junALami'-anujJA ApuM chuM. nivari-sarva azubha vyApArono tyAga karuM chuM. vaMdanakriyA bhAvapUrvaka karavI hoya to manane saMpUrNa rIte temAM ja joDavuM joIe. paraMtu te sthiti tyAre ja utpanna thAya che, ke jyAre manane anya saghaLI pravRttiomAMthI pAchuM kheMcI levAmAM Ave. ahIM nihi zabda AvI sthitine sUcavavA arthe vaparAya che. mahoyaM ya-saMjAlaM ramaNimo che ! jinAmo-he bhagavaMta ! ApanA caraNane mArI kAyAno sparza thatAM kilAmaNa-kheda-takalIpha thAya, te sahana karI lezo. "nizadi bolyA pachI traNa pAchaLanA, traNa AgaLanA ane traNa bhUminA e rIte nava saMDAsA(saMdeza-Uru-saMdhi, jAMgha ane UrunI vacceno bhAga)nuM pramArjana karI ziSya godohikA-Asane eTale ubhaDaka page gurunI sAme bese che, ane rajoharaNa guru-caraNa AgaLa mUkI temAM guru-caraNanI sthApanA kare che. pachI te para muhapattI mUkI eka eka akSara spaSTa svare judo judo bole che. te A rIte : Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suguruvaMdana sUtra 0 69 ma-rajoharaNane sparza karatAM bole che. ro-lalATane sparza karatAM bole che. -rajoharaNane sparza karatAM bole che. caM-lalATane sparza karatAM bole che. -rajoharaNane sparza karatAM bole che. -lalATane sparza karatAM bole che. pachI gurucaraNanI sthApanA para be savaLA hAtha rAkhI namaskAra karatAM bole che ke-"saMpatti'. ahIM prathama namaskAra thAya che. pachI be hAtha joDI lalATa upara rAkhatAM bole che ke "uLio che jinAno'. ahIM sudhInAM padono samAveza anujJApana-sthAnamAM thAya che. 3. avyAbAdha-pRcchA-sthAna 3MvinaMtA vahulumeLa be divaso vepharvato ?-alpaglAnivALA evA Apano divasa sukhapUrvaka pasAra thayo che ? aMta:karaNathI prasannatA-pUrvaka thatA kAmamAM kaMTALo jaNAto nathI, tethI glAni paNa ochI ja lAge che. ahIM gurune alpa glAnivALA kahevAno hetu, teo dinacaryAne prasannatA-pUrvaka anusaranArA che, ema jaNAvavAno che. "bahu-zubha zabda avyAbAdha sthiti eTale rogAdi-pIDArahita sthiti sUcavavAne mATe vaparAyelo che. tethI A vAkya dvArA gurune vinaya-pUrvaka ema pUchavAmAM Ave che ke Apane glAni to nathI thaI? Apa zAtAmAM cho ? koI jAtanI pIDA to nathI ne ? guru kahe che ke-temaja che; arthAt huM alpa glAnivALo ane zarIrathI nirAbAdha chuM. 4. yAtrA-pRcchA-sthAna sattA che ?-Apane saMyama-yAtrA (sukha-pUrvaka) varte che ? saMyamano nirvAha e "bhAva yAtrA' che, ane "bhAva-yAtrA" che te ja Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 700zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 sAcI "yAtrA" che. tethI yAtrA" zabdathI ahIM saMyamano nirvAha samajavAno che. A be padanA traNa akSaro viziSTa rIte bolAya che. te A rIte : na-anudAtta svarathI bolAya che. ane te ja vakhate gurunI caraNasthApanAne be hAthe sparza karavAmAM Ave che. tA-svarita svare bolavAmAM Ave che, ane te vakhate caraNa-sthApanA parathI uThAvI lIdhelA hAtha (rajoharaNa ane lalATa vacce rAkhavAmAM) cattA karavAmAM Ave che. be-udAtta svarathI bolavAmAM Ave che ane te vakhate dRSTi gurusamakSa rAkhI baMne hAtha lalATe lagADavAmAM Ave che. svaranA traNa bhedo che : "udAtta, anudAtta ane svarita." temAM UMcethI bolAya te "udAtta,' nIcethI bolAya te "anudAtta ane madhyama rIte bolAya te svarita'.* - guru A praznono uttara ApatAM sAmethI pUche che ke tane paNa "saMyama-yAtrA" (sukha-pUrvaka) varte che ? A be padano samAveza "yAtrA pRcchA-sthAnamAM thAya che. 5. yApanA-pRcchA-sthAna na nne ra che ? ane he bhagavaMta ! tamArAM iMdriyo ane kaSAyo vazamAM varte che ? iMdriyo ane kaSAyo upaghAta-rahita hoya, arthAt vazamAM vartatA hoya te "yApanIya kahevAya che. bAhya tapanA "saMlInatA' nAmanA chaThThA prakAramAM iMdriya-jaya ane kaSAyajayanuM khAsa vidhAna kareluM che, eTale A pRcchA eka rIte tapasaMbaMdhI ja gaNAya. A zabdo paNa uparanAM be padonI jema viziSTa rIte bolAya che. te A rIte : -anudAtta svare, caraNa-sthApanAne sparza karatAM. va-svarita svare. madhyamAM AvatAM hAthe cattA karatAM. * vizeSa mATe juo yogazAstrano gUrjarAnuvAda tRtIya prakAza pR. 328, 29, 30. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suguru-vaMdana sUtra 0 71 fba-udAtta svare. lalATe sparza karatAM. naM-anudAtta svare, caraNa-sthApanAne sparza karatAM. va-svarita svare madhyamAM AvatAM hAtha cattA karatAM. che-udAtta svare lalATe sparza karatAM. guru kahe che ke-"hA, ema ja che." pAMcamuM "yApanA-pRcchA-sthAna" ahIM pUruM thAya che. 6. aparAdhakSamApana-sthAna svAmi umaramaLo phevamiM varSa-he kSamAzramaNa ! divasadaramiyAna thayelA aparAdhone huM namAvuM chuM. ziSyanuM kSamApana sAMbhaLIne guru kahe che ke- huM paNa tane (divasasaMbaMdhI pramAdAdi aparAdho) khamAvuM chuM." ATalo vidhi thayA pachI ziSya pAchaLanA traNa saMDAsA (sthaLe) pramArjIne Ubho thAya che. ane kahe che ke mAsigA-Avazyaka karavAnA hetuthI huM avagrahanI bahAra nIkaLuM chuM. ahIM "AvassiAe pada niSkramaNakriyAnA nirdeza pUratuM ja mUkeluM che. DimAna-pratikramaNa karuM chuM. umAsamALa resipa sAthaUTNa tittIsagnayara-divasa-daramiyAna Apa kSamAzramaNanI tetrIsamAMthI koI paNa AzAtanA thaI hoya tenuM. tetrIsa AzAtanAnI gaNatarI nIce mujaba karavAmAM Ave che(1) kAraNa vinA gurunI AgaLa cAlavuM. (2) kAraNa vinA gurunI bAjumAM cAlavuM. (3) kAraNa vagara gurunI pAchaLa taddana najIka cAlavuM. (4) kAraNa vagara gurunI AgaLa ja UbhA rahevuM. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 720 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (5) kAraNa vagara gurunI bAjumAM UbhA rahevuM. (6) kAraNa vagara gurunI pAchaLa taddana najIka UbhA rahevuM. (7) kAraNa vagara gurunI AgaLa besavuM. (8) kAraNa vagara gurunI bAjumAM besavuM. (9) kAraNa vagara gurunI pAchaLa najIka besavuM. (10) gurunI pahelAM spaMDila-bhUmimAM pAchA pharavuM. (11) guru vAtacIta kare te pahelAM pote vAtacIta karavI. (12) sAthe bahArathI AvyA chatAM pahelAM "gamaNAgamagenI AlocanA karavI. (13) gocarI bIjA pAse AlocyA pachI guru pAse AlocavI. (14) gocarI bIjAne batAvIne gurune batAvavI. (15) gurunI rajA vinA vadhAre gocarI koIne ApI devI. (16) prathama bIjAne nimaMtraNa ApI pachI gurune nimaMtraNa devuM. (17) gurune je te ApI daI sAruM sAruM pote laI levuM. (18) guru rAtamAM jAgavA ke UMghavAno prazna pUche, paNa teno javAba na devo. (19) rAtri sivAyanA vakhatamAM paNa javAba na Apavo. (20) guru mahArAja bolAve to Asana para beThAM beThAM ke zayanamAM sUtAM sUtAM javAba Apavo. (21) guru bolAve to "zuM che? zuM che ?' ema bolavuM. (22) gurune tuMkArAthI bolAvavA. (23) "tame ya ALasu cho' ema kahI temaNe kaheluM kAma na karavuM. (24) ghaNA UMcA ane karkaza svarathI vaMdana karavuM: (25) guru vAtacIta karatA hoya ke upadeza ApatA hoya, tyAre Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suguru-vaMdana sUtra 0 73 vacce DahApaNa DahoLavuM ke "A Ama che, tema che," vagere. (26) "tamane pApa nathI lAgatuM? vAta ema nathI" vagere bolavuM. (27) guru-vAkyanI prazaMsA na karavI. (28) guru dharmakathA karatA hoya te veLA 'have mUko e vAta ! bhikSAveLA, sUtra-pauruSI-veLA ke AhAra-veLA thaI che,' vagere bolavuM. (29) guru vAta karatA hoya tyAre vacce bolavuM, gurunI vAta toDI nAkhavI. (30) guru sAme samAsane ke sarakhA Asane UMcA Asane besavuM. (31) pote vizeSa dharmakathA kahevI. (32) gurunA Asanane paga lagADavo, athavA bhUlathI lAgI jAya to khamAvavuM nahi. (33) gurunI zayyA ke Asana para besavuM. A AzAtanAo sAdhune AzrIne jaNAvI che; zrAvakane paNa te thavA saMbhava che, kAraNa ke, ghaNe bhAge yatikriyAnA anusAre ja zrAvakanI kriyAnI pravRtti pravarte che. yogazAstra gUrjarAnuvAda pR. 334. paM vivi.... sabUthappAmaUTU-je kAMI mithyA-prakAre mana, vacana ane kAyAnI duSTa pravRttine lIdhe, krodha, mAna, mAyA ane lobhanI vRttine lIdhe, sarvakAla-saMbaMdhI, sarva mithyA-upacAra-saMbaMdhI, (mAyA-kapaTabharyA AcaraNovALI) sarva prakAranA dharmanA atikramaNa-saMbaMdhI. mAsAyaNa-AzAtanA vaDe. no ne amAro mo-meM je aticAra karyo hoya. takSa-tene. ahIM hitAyArthe paThI che. rahamAlamano ! he kSamAzramaNa ! paDamAmi......vosirAva-pratikramuM chuM, niMduM chuM, gurusAkSIe gaNuM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 chuM. ane AtmAne te bhAvamAMthI vyutsarjana (tyAga) karuM chuM, tajuM chuM. (5) artha-saMkalanA ziSya - he kSamAzramaNa gurudeva ! Apane huM nirvikArI ane niSpApa kAyA vaDe vaMdana karavAne icchuM chuM. guru - [jo evI ja icchA hoya to tema karo.]. ziSya - mane ApanI maryAdita bhUmimAM samIpa AvavAnI AjJA Apo. guru - [AjJA ApuM chuM.] ziSya - sarva azubha vyApAronA tyAga-pUrvaka ApanA caraNane mArI kAyA vaDe sparza karuM chuM. tethI je kAMI takalIpha thAya tenI kSamA Apazo. Apano divasa ochA khedathI sukha-pUrvaka vyatIta thayo che. ? guru - teima ja che.]. ziSya - Apane saMyama-yAtrA varte che ? guru - [tane paNa saMyama-yAtrA varte che ?]. ziSya - Apane iMdriyo ane kaSAyo upaghAta-rahita varte che ? guru - [e ja prakAre che.] ziSya - he kSamAzramaNa ! divasa-daramiyAna thayelA aparAdhane khamAvuM chuM. guru - hiM paNa tane khamAvuM chuM.] ziSya - Avazyaka-kriyA mATe have huM avagrahanI bahAra jAuM chuM. divasa daramiyAna Apa kSamAzramaNanI tetrIsa paikI koI paNa AzAtanA karI hoya tenAthI huM pAcho pharuM chuM. vaLI je kAMI aticAra mithyAbhAvane lIdhe thayelI AzAtanA vaDe thayo hoya, mana, vacana ane kAyAnI duSTa pravRttithI thayelI AzAtanA vaDe thayo hoya, krodha, mAna, mAyA ane lobhanI vRtti dvArA thayelI AzAtanA vaDe thayo hoya ke sarva kAlasaMbaMdhI, sarva prakAranA mithyA (mAyAkapaTabharyA) upacAro dvArA, sarva prakAranA dharmanA atikramaNane lIdhe thayelI AzAtanA vaDe thayo hoya, tenAthI he kSamAzramaNa ! Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suguru-vaMdana sUtra 0 75 huM pAcho pharuM chuM, tenI niMdA karuM chuM, guru-samakSa tenI gaha karuM chuM ane e azubha yogamAM vartelA mArA bahirmukha AtmAno tyAga karuM chuM. (6) sUtra-paricaya anaMta saMsAra-sAgarane nizcita tarI javo hoya to gururUpI vahANanI agatya che. bhayAnaka bhayAraNyane sahIsalAmata pAra karavuM hoya to gururUpI bhomiyAnI jarUra che. te ja rIte, ajJAnanA ghora aMdhakArane bhedIne bahAra nIkaLavuM hoya to gururUpI dIpakanI AvazyakatA che. prAjJa puruSono e anubhava che ke jyAM guru nathI tyAM jJAna nathI; jayAM jJAna nathI tyAM virati nathI; jyAM virati nathI tyAM cAritra nathI, ane jyAM cAritra nathI tyAM mokSa nathI. tethI Atma-vikAsane icchanArA mumukSuoe gurunuM zaraNa svIkAravuM joIe ane temanA mArgadarzana nIce sAdhanA-krama anusaravo joIe. gurunI prasannatA vinaya ke vaMdana vaDe prApta thAya che. te mATe kahyuM che ke "mIrasya 3 mRtaM viUro. so vimo 3 pavittI sa ya vihiM. vaMgAmo " [sarvajJa-praNIta] AcAranuM mULa vinaya che, te vinaya guNavaMtanI sevA-bhaktirUpa che. te sevA-bhakti vidhi-pUrvaka vaMdanA karavAthI thAya che. A vaMdanA kone karavI joIe ? te saMbaMdhI zrIbhadrabAhusvAmIe Avazyaka-niryuktimAM jaNAvyuM che ke "samaNaM vaMdijja mehAvI, saMjayaM susamAhiyaM / paMcasamiya-tiguttaM, asaMjama-duguMchagaM // 1106 / / buddhimAna puruSe saMyata, bhAvasamAdhiyukta, paMcasamiti ane triguptivALA tathA asaMyama pratye jugupsA dharAvanArA evA zramaNane vaMdanA karavI joIe." te sAthe temaNe e paNa jaNAvyuM che ke"paastthaaii vaMdamANassa, neva kittI na nijjarA hoI / -jinesa meva, mULa taTa H-vaMuM va aa2208aaaa' "pAsasthA(pArtha0) Adi pAMca prakAranA zramaNone vaMdana karatAM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 760 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 kIrti ke nirjarA thatI nathI, paraMtu kAya-kleza temaja karma-baMdha thAya che." sugurunI sevA-suguruno vinaya niraMtara karavA yogya che, chatAM sAyaMkAla ane prAta:kALanA SaDAvazyaka-prasaMge to te viziSTa prakAre avazya karavo ghaTe che. A vinayanuM svarUpa prastuta sUtra dvArA samucitarUpe prakaTa thAya che. paMcamahAvratadhArI, kSati, mArdava Adi dazavidha yatidharmanA pAlaka, samatAnA sAgara evA guru bhAva-samAdhimAM sthira che. e vakhate bhava-bhIra, guNa-grAhaka ane vinaya-saMpanna ziSya tyAM Ave che, ane dUra Ubho rahIne icchAnuM nivedana karatAM jaNAve che ke he kSamAzramaNa ! huM Apane yApanIya ane naiSadhikI-pUrvaka vaMdana karavAne icchuM chuM. guru tene "chaMdeNa' zabdathI vaMdana karavAnI anumati Ape che, eTale ziSya be hAtha joDI atyaMta namratA-pUrvaka jaNAve che ke "Apa mane ApanI samIpamAM AvavAnI anujJA Apo' (ke jethI huM vidhisara vaMdana karIne kRtArtha thAuM.) guru tene anujJA Ape che, eTale ziSya "nizIhi' zabda bolIne sarva azubha vyApArono tyAga karyo che tema sUcave che. jayAM azubha vyApArono tyAga nathI, bhAvanI zuddhi nathI, tyAM sAruM vaMdana saMbhavatuM nathI, e enuM rahasya che. pachI guru-caraNane baMne hAthe sparza karIne tene lalATe lagADe che. Ama te traNa vAra kare che, je vinayanI parAkASThA sUcave che. jyAM ziSya-samudAya bahoLo hoya, tyAM badhA ziSyo guru-caraNane sparza karI na zake, te mATe rajoharaNamAM (zrAvaka-zrAvikA muhapattI para) guru-caraNanI sthApanA karI tene vaMdana karavAmAM Ave che, paraMtu te vakhate hRdayano bhAva to gura-caraNano sparza karavAno ja hoya che. A sparza gurune rakhe kaMTALo upajAvanAro nIvaDe, te mATe ziSya kahe che ke "he bhagavaMta ! meM ApanA caraNane mArI kAyA vatI sparza karyo che, tenI kilAmaNA (glAni) mArI khAtara sahana karazo." pachI te gurunI zarIra-sukhAkArI pUche che, saMyamayAtrAnI mAhitI meLave che ane chevaTe iMdriyo ane kaSAyone jItavArUpa yApanIya avasthAnI pRcchA kare che. guru te badhAnA kramazaH uttaro Ape che. te sAMbhaLIne ziSya Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suguru-vaMdana sUtra 0 77 UMDo AhvAda anubhave che. pachI te divasa-daramiyAna potAnA taraphathI guruno je kAMI anAdara-aparAdha thayo hoya tenI kSamA mAge che. guru paNa sAmethI kSamA mAge che. samabhAvanA sAdhakono A arasaparasano vyavahAra spaSTa rIte sUcave che ke zrIjinezvaradevoe batAvelA mArgamAMthI koIe paNa calita thavAnuM nathI, pachI te ziSya hoya ke guru hoya. ATalI vidhi pachI ziSya avagrahamAMthI bahAra nIkaLIne divasadaramiyAna gurunI je kAMI AzAtanA thaI hoya tenuM pratikramaNa kare che. e sAthe je je kriyAothI AzAtanA thavAno saMbhava che te te kriyAone paNa yAda kare che. jema ke mithyAbhAva, mana, vacana ane kAyAnI duSTa pravRttio ane krodhAdi cAra kaSAyo, te uparAMta sarva kAlamAM thayelI AzAtanAonuM paNa te pratikramaNa kare che. eTale sarva prakAranI mithyA upacAravALI khoTI pravRttio ane sarva prakAranA dharmamArganA atikramaNathI, je je AzAtanAo bhUtakALamAM thaI gaI hoya, vartamAnakALamAM thaI rahI hoya, ane bhAvimAM thavAnI saMbhAvanA hoya, badhAmAMthI te pAcho phare che, te AzAtanAone khoTI gaNe che, tene guru-samakSa prakaTa kare che ane te jAtanI pravRtti karanArA AtmAne (cittavRttione) choDI de che. AvuM vaMdanA ziSya be vAra kare che, teno hetu vinaya guNanI puSTi athavA gurunuM adhika sanmAna karavAnI vRtti che. guru ane ziSyano saMbaMdha e ucca koTino AdhyAtmika saMbaMdha che. temAM svArthane sthAna nathI. ziSyanA aneka saMzayo chedIne guru tene bhAvasamAdhimAM sthira kare che. temanA A mahad upakArano badalo ziSya kevI rIte vALI zake ? te ja rIte ziSya dvArA jJAnanI paraMparA jaLavAI rahe che, tethI tenI upekSA paNa kema thaI zake ? eTale ziSya gurunI sevA karavI joIe, ane gurue ziSyane khaMtathI sanmArganuM jJAna ApavuM joIe. guru-ziSyanA A ucita saMbaMdha para ja dharmamArganuM pravartana avalaMbita che. (7) prakIrNaka A sUtranuM AdhAra-sthAna AvazyakasUtranuM vaMdanAdhyayana nAme trIjuM adhyayana che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. aiyArAloaNa-suttaM [gativArItona-sUtra aticAra-AlocanA-sUtra* (1) mULapATha* icchAkAreNa saMdisaha bhagavaM ! devasiaM AlouM ? X guru kahe :- nAtopada * 1. "e pramANe vaMdana karIne avagrahamAM ja rahelo, aticAronI AlocanA karavAnI icchAvALo ziSya zarIrane kAMIka namAvavA pUrvaka gurune A pramANe kahe rUchakkAreNa saMsida, vasiyaM mano i? -"ApanI IcchAthI AjJA karo. divasamAM thayelA aticArone ApanI pAse pragaTa karuM ? ahIM divasa tathA upalakSaNathI rAtrika, pAkSika, cAturmAsika ke saMvatsara saMbaMdhI aticAro paNa te samaya mATe samajI levA." yogazAstra gUrjarAnuvAda tRtIya prakAza pRSTha 334. upara mujaba dharmasaMgrahamAM paNa pAThano krama "suguru vaMdana-sUtra pachI ja "aticAra AlocanA-sUtra'no che. temAM nIce pramANe AlocanA mATe kALanI maryAdA jaNAvela che. 2. "divasanA madhya bhAga(madhyAhna)thI rAtrinA madhya bhAga (ardharAtri) sudhI daivAsika ane rAtrinA madhya bhAgathI divasanA madhyabhAga sudhI rAtriAka aticAranI AlocanA (devasirAI paDikkamaNAM) thaI zake che ane pAkSika caturmAsika tathA sAMvatsarika AlocanA (paDikkamaNa) to te te pakhavADiyuM, caturmAsa ke varSane aMte thaI zake che rUchuM manof-ema gurunI AjJA meLavavI vagere prAthamika vidhi karIne ziSya sAkSAt AlocanA mATe A sUrAno pATha bole -no Tuvati 3majhA..vagere." -dharmasaMgraha bhASAM. bhAga-1, pR. 499 3. "devasUrikRta yati dinacaryAmAM nIce pramANe vidhi darzAvela che. zrAvaka "nAsaMmidaMsaNa mi. vagere ciMtana karIne te pUrNa thayethI "namo ri Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra-AlocanA sUtra 079 rUche ! mAnomi | jo me devasio aiA( yA )ro kao, kAio vAio mANasio, ussutto ummaggo akappo akaraNijjo, dujjhAo duviciMtio, aNAyAro aNicchiavvo asAvaga-pAuggo, nANe daMsaNe carittAcaritte sue sAmAie // tiNhaM guttINaM, cauNhaM kasAyANaM, paMcaNhamaNuvvayANaM, tiNhaM guNavvayANaM, cauNhaM sikkhAvayANaM; bArasavihassa sAvagadhammassa jaM khaMDiaM, jaM virAhiaM, tassa micchA mi dukkaDaM // daMtALa' bolavA pUrvaka kAussagga pArI upara pragaTa "logassa' kahe te pachI nIce besIne gurune vaMdana mATe muhapatti paDIlehIne guruvaMdana adhikAramAM kahelA vidhi pramANe be vakhata gurune vaMdana Ape. pachI pUrve manamAM dhArelA divasanA aticAronuM nivedana karavA mATe aDadhuM zarIra namAvavA pUrvaka "cchAnuM saMkSida kAvat ? phevasijhaM mAtAmi ? ema kahI gurunI anumati meLavI pachI rUchuM manomi kahIne "go ne phevasimo.' vagere sUtrapATha bolIne guru samakSa e aticAronI AlocanA mATe vinaMti kare; tyAre guru kahe ke pratikramaNa karo ! e rIte zAstrokta daza prAyazcitto paikI bIjuM "pratikramaNa prAyazcitta karavAno Adeza kare. A prAyazcitta " micchAmi dukkaDavagere rUpa jANavuM." -dharmasaMgraha bhASAM. bhAga-1, pR. 583. noMdha:- uparokta pramANomAM tathA pratikramaNavidhimAM darzAvyA pramANe suguruvaMdana sUtra'nA pachI ja A "aticAra AlocanA sUtra' Ave che. te pramANe ahIM pATho TAMkIne sUtronA vidhinA krama anusAra tathA uparokta dharmasaMgraha Adi graMthomAM ApavAmAM Avela sUtronA krama pramANe prastuta graMthamAM "suguruvaMdana sUtra" pachI aticAra AlocanA sUtrano pATha ApavAmAM Avela che. A kramanuM samarthana saMgata pUjya paM. zrI kAntivijayajI gaNivaryanA eka patramAM maLe che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80. zrI zrAddha-pratimA-sUtra pramoTI-2 (2) saMskRta chAyA icchAkAreNa saMdizata bhagavan ! daivasikaM AlocayAmi ?* icchAmi / AlocayAmi / yaH mayA daivasikaH aticAraH kRtaH, kAyikaH vAcikaH mAnasikaH, utsUtraH unmArgaH akalpyaH akaraNIyaH, durdhyAtaH durvicintitaH, anAcAraH aneSTavyaH azrAvaka-prAyogyaH, jJAne darzane cAritrAcAritre zrute sAmAyike // tisRNAM guptInAM caturNAM kaSAyANAm paJcAnAm aNuvratAnAm, trayANAM guNavatAnAm, caturNAM zikSAvatAnAm, dvAdazavidhasya zrAvakadharmasya yat khaNDitaM yad virAdhitaM, tasya mithyA me duSkRtam // (3) sAmAnya mane vizeSa artha. icchAkAreNa-[icchAkAreNa]-627-pUrva. saMdisaha-[saMdizata]-mAzA Apo. bhagavaM !-[bhagavan !]-De bhagavaMta ! devasiaM-[daivasikam]-hivasa-saMbaMdhI, hivasabharanu AlouM ?-[AlocayAmi ?]-mAloyana i ? prazita ? A+luc viyA2j, prazita 72j me 52thI AlocayAmino artha AlocanA karuM, vicAruM, prakAzita karuM evo thAya che. maryAdita ke saMpUrNa koI 59 // prAzana bhATe te 152rAya che. 'AlocayAmi maryAdayA sAmastyena vA prakAzayAmi' (yo. svo. pR. pR. 244). guru :- Alocayata. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra-AlocanA-sUtra0 81 Atod-[AtoSaya]-AlocanA karo. rUvjha [phAmi]-icchuM chuM. (e mujaba). toma-[mAtovayAmi]-AlocanA karuM chuM, prakAzita karuM chuM. no-[yaH]-je. me-[mayA]-mArA vaDe. revaliyo-[revasina:]-divasa-saMbaMdhI. 'visena nivRto vivasarimALo vA vai:i' (A. TI. 571). divasa daramiyAna thayelo ke divasanA mApavALo te daivasika. aJo-[matiA:]-aticAra, atikramaNa, ullaMghana. bAMdhelI maryAdA ke hadanuM atikramaNa karavuM, ullaMghana karavuM tene sAmAnya rIte 'aticAra' kahevAmAM Ave che. 'ativaraNativAra:' (A. TI.) vizeSa artha mATe juo sUtra 5. o-[ta:]-karyo. hAo-[Ayi:]-kAyika, kAyA vaDe thayelo. kAyA e jenuM prayojana hoya ke kAyA jemAM prayojaka hoya (tevo aticA2) te 'kAyika'. 'hrAyaH prayonanuM prayogo'syAtivAsthati Ayi:' (yo. svo. vR. pra. 3. pR. 243) athavA kAyA vaDe thayelo ke kAyA-saMbaMdhI aticAra te 'kAyika' vAo-[vadhi:]-vAcika, vAcA vaDe thayelo. vAcA jenuM prayojana che te 'vAcika'. 'vAk prayoganamasya vASi:' (yo. svo. vRM. pra. 3) vAcA vaDe thayelo ke vAcA-saMbaMdhI je aticAra, te 'vAcika'. mALasio-[mAnasi:]-mAnasika, mana vaDe thayelo. manathI banelo te 'mAnasa'. tenuM je svarUpa, te 'mAnasika'. 'manasA nivRtto mAnasa:, sarva mAnasi:' (A. TI. a. 4). athavA mana: pra.-2-6 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 prayojJanamasyeti mAnasi:'-mana che prayojana jenuM te 'mAnasika'. arthAt je aticAra mana vaDe thayelo che ke mana sAthe saMbaMdha dharAve che te 'mAnasika,' kannutto-[utsUtra:]-utsUtra, sUtrathI viruddha. 'sUtrAputtrAnta: utsUtraH'-sUtrane oLaMgI gayela te 'utsUtra'. 'sUtra' zabda judA judA aneka arthamAM vaparAya che. jema ke dhyeya tarIke svIkArAyeluM TUMkuM vAkya, nATakano prastAva, mAnya graMtha, saMkSipta vAkya ke 'Aptavacana.' temAMthI ahIM 'Apta-vacana'no artha saMgata che. eTale je vacano AptapuruSanAM hoya, sarvajJanAM hoya, te 'sUtra' kahevAya che. tenAthI viruddha, te 'utsUtra'. 3mbo-[unmAn:]-unmArga, mArgathI viruddha. 'mArgaH kSAyopazamiko bhAvastamatikrAntaH unmArgaH kssaayopshmikmAvatyonauyibhAvasaMma: tarUtyartha:' (yo. svo. vR. pra. 3) 'mArga' eTale kSayopamika bhAva. tenuM ullaMdhana karavuM, te 'unmArga'. tAtparya ke kSAyopamika bhAva choDIne audiyaka bhAvamAM saMkrama karavo-praveza karavo, te 'unmArga'. udayamAM AvelAM karmono kSaya thAya ane nahIM udayamAM AvelAM karmano upazama thAya, tene 'kSAyopazamika bhAva' kahe che. A bhAvanA prakAronI kula saMkhyA aDhAra che. te saMbaMdhI tattvArtha sUtranA bIjA adhyAyamAM jaNAvyuM che ke-'jJAnAjJAna-varzana-vAnAvintavyayazcatustritri-pazcameA: yathAmaM samyaktva-vAritra-saMyamasaMyamazrA "cAra jJAna, traNa ajJAna, traNa darzana, dAnAdi pAMca labdhio, samyaktva, sarvavirati-cAritra ane dezavirati-cAritra" e aDhAra 'kSAyopamika bhAva' che. arthAt matijJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya, avadhijJAnAvaraNIya ane manaHparyavajJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI anukrame utpanna thatA 'matijJAna, zrutajJAna, avidhajJAna ane mana:paryavajJAna'-e cAra 'kSAyopamika bhAva' che; tathA mati-ajJAnAvaraNIya, zruta-ajJAnAvaraNIya ane vibhaMga-jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI anukrame utpanna thatAM 'mati-ajJAna', 'zruta-ajJAna', ane vibhaMgajJAna' e traNa ajJAna paNa 'kSAyopamika bhAva' che. vaLI cakSurdarzanAvaraNIya, acakSurdarzanAvaraNIya ane avadhidarzanAvaraNIyanA Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra-AlocanA-sUtra 083 kSayopazamathI anukrame utpanna thatAM "cakSurdarzana, acakSurdarzana tathA avadhidarzana' e traNa darzano paNa "kSAyopathamika bhAva' che. te uparAMta dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya ane vIryaMtarAya-e pAMca karmanA kSAyopazamathI anukrame utpanna thatI "dAna, lAbha, bhoga, upabhoga ane vIrya rUpI pAMca labdhio paNa "kSAyopathamika bhAva' che ane anaMtAnubaMdhi-catuSka tathA darzanamohanIya-trikanA kSayopazamathI utpanna thatuM "samyakta' paNa "kSAyopathamikabhAva' ja gaNAya che. tathA anaMtAnubaMdhI Adi bAra prakAranA kaSAyanA kSAyopazamathI prakaTa thatuM "sarvavirati-cAritra' ane anaMtAnubaMdhI Adi ATha prakAranA kaSAyanA kSAyopazamathI prakaTa thatuM dezavirati-cAritra' (saMyamasaMyama) paNa "kSAyopathamika bhAva'no ja prakAra che. A rIte "kSAyopathamika bhAva" kula aDhAra prakAranA che. karmanA udayathI prakaTa thatA bhAvanA prakAro "audayika' kahevAya che. tattvArthasUtra (a. 2, sU. 6)mAM tenI saMkhyA ekavIsanI jaNAvelI che ? "gati-kaSAya-liGga-mithyAdarzanAjJAnAsaMyatAsiddhatvalezyAzcatuzcatustyekai kaizraRSamevA: ' "cAra gati, cAra kaSAya, traNa liMga (veda), eka mithyAdarzana, eka ajJAna, eka asaMyama, eka asiddhabhAva ane cha lezyA e audayika bhAvo che." eTale "gatinAma-karma'nA udayathI "naraka, tiryaMca, manuSya ane deva'-e cAra "gati prApta thAya che; "kaSAyamohanIyakarmanA udayathI 'krodha, mAna, mAyA ane lobha" e cAra kaSAya pedA thAya che; "vedamohanIyakarma'nA udayathI "strIveda, puruSaveda, ane napuMsakaveda"nI utpatti thAya che; 'mithyAtvamohanIyakarma'nA udayathI tattva pratye azraddhA-'mithyAdarzana' utpanna thAya che; tathA "ajJAna' e "jJAnAvaraNIyanA ane darzanAvaraNIyakarmanA" udayanuM phala che, "asaMyatipaNuM' e "anaMtAnubaMdhI' Adi bAra prakAranA cAritramohanIya karma'nA udayanuM pariNAma che; "asiddhatva'-zarIra-dhAraNa Adi "vedanIya, Ayu, nAma ane gotra' karmanA udayanuM pariNAma che ane kRSNa, nIla, kApati, teja, padma ane zukla' e cha prakAranI "lezyAo" kaSAyanA udayathI raMjita yoga-pravRtti ke yogajanaka "zarIranAmakarmanA udayanuM Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 840zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 pariNAma che. A rIte "audayika bhAvo" 21 prakAranA che. Apyo-[ :]-akathya, na kalpe tevuM, AcArathI viruddha. kalpa' eTale vidhi, AcAra ke caraNa-karaNarUpa vyApAra. tene yogya, te kalpa ane nahi yogya, te "akathya'. eTale je kaMI vidhithI viruddha, AcArathI viruddha ke cAritra ane kriyAne lagatA niyamothI viruddha karyuM hoya, te "akathya'. maLio -[ raLIya] na karavA yogya. ra raLIyoDaraLIyaH'-na karavA yogya te "akaraNIya'. sugo-ti :]-durgAnathI karAyelo hoya. guNe dhyAto turthAtaH'-duSTa rIte kareluM dhyAna "durgAna." te "Arta ane raudra' nA bhedathI be prakAranuM che. temAM je dhyAnamAM duHkha, musIbata, viTaMbaNA ke nirAzAnuM ciMtana mukhya hoya te "ArtadhyAna' kahevAya che. jema ke "arere! huM bahu duHkhI chuM, koI mAruM sAMbhaLatuM nathI, koI mane madada karatuM nathI, mArA jevo dukhiyAro bIjo koNa haze ?' vagere. tenA (1) "aniSTasaMyogaArtadhyAna, (2) ISTa-viyogaArtadhyAna, (3) roga-nidAna-ArtadhyAna ane (4) agralocana-ArtadhyAna"--e cAra bhedo prasiddha che. (vigata mATe juo vaMditu' sUtra, anarthadaMDa-viramaNa vratanuM vivaraNa.) ane je dhyAnamAM hiMsA, corI, jUTha vagerenuM ciMtana mukhya hoya, te "raudradhyAna' kahevAya che. jema ke amuka mANasa mAro vairI che, mATe huM tene joI laIza; mArI banAvaTa karavAnI kalA evI che ke koIne paNa khabara na paDe; huM darekane siphatathI samajAvI zakuM chuM" vagere. tenA "hiMsADaDanaMdaraudra mRgADaDanaMda raudra, cauryADaDanaMda raudra ane saMrakSaNADaDanaMda raudra evA cAra bhedo che. (vizeSa vigata mATe juo vaMditta' sUtra, anarthadaMDa-viramaNavratanuM vivaraNa.) dgiti-rvivinita--duSTa citana thayuM hoya, duSTa vicAro AvyA hoya evuM. suNo vivitato TuvatitaH'-duSTa rIte vicArAyeluM, te durvicittita. cittanI caMcaLatAne lIdhe je kAMI azubha vicAro AvyA hoya, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra-AlocanA-sUtra785 te "durvicintita' kahevAya. "duSTadhyAna" ane "durviciMtana' vacce e taphAvata che ke pahelAmAM eka vastu paratve dhArAbaddha azubha vicAro Ave che, jyAre bIjAmAM eka viSaya paratve chUTA-chavAyA azubha vicAro Ave che. payAro-[kAvI:]-anAcAra, zrAvakanA AcArathI viruddha. AcaravA yogya, te (zrAvakano) "AcAra-"mavaraLIyaH zrAvakSalmAva:' (yo. svo. vR. pra. 3). na AcaravA yogya, te "anAcAra', na AcAro'nAcAraH / iichayo-[maneSTha:]-na icchavA yogya. 'maneyvyA manA pi manasAgari na thravyaH' (yo. svo. vR. pra. 3). mana vaDe jarA paNa nahi icchavA yogya, te "aneSTavya.' malAvI-pADo-[mazrAva-prAyo:]-zrAvakane mATe atyaMta anucita. samyakatva pAmIne tathA aNuvratAdi grahaNa karIne je sAdhu pAse sAgAra-dharmanI ane anagAra-dharmanI sAmAcArI sAMbhaLe, te "zrAvaka.' tene prAyogya-ucita, te "zrAvaka-prAyogya'. ane tethI viruddha, te "azrAvakaprAyogya". tAtparya ke je kartavya zrAvakane karavuM ucita nathI, tevuM je kAMI thayuM hoya, te "azrAvaka-prAyogya' kahevAya. nA -[jJAne]-jJAnane vize, jJAnanA ArAdhanane vize. bhrama, saMzaya ane viparyayathI rahita vastuno je bodha thAya, tene sAmAnya rIte "jJAna" kahevAmAM Ave che. paraMtu mokSamArganI sAdhanAmAM samyakTra-pUrvakanA jJAnane ja "jJAna" gaNavAmAM AvyuM che, ane te sivAyanA jJAnano samAveza "ajJAna'mAM karavAmAM Avyo che. jJAna-prApti mATeno samyak prayAsa, te "jJAnanI ArAdhanA' kahevAya che. tenA vize, te saMbaMdhI, saMto-[]-darzana vize, darzananA ArAdhanane vize. vizvamAM mULabhUta tattvonI vyavasthA sarvajJoe je rIte samajAvI che, tenA para ananya zraddhA rAkhavI, te 'darzana'. tenA vize, tenA ArAdhanane vize. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 0zrI zrAddha pratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 carittAvari-]i-dezavirati-cAritramAM. skUla sAvadyayoganI jeTalA aMze nivRtti, teTaluM "cAritra' ane jeTalA aMze e cAritrano abhAva, teTaluM "acAritra'. zrAvakanuM cAritra A prakAranuM hoI ne te "cAritrAcAritra' kahevAya che. eno paryAya zabda dezavirati che. sAdhunAM vrato mahAvrato hoIne te "sarvavirati' kahevAya che, eTale temanA mATe "cAritrazIla zabda upayukta che, jyAre zrAvakanAM vrato aNuvrato hoIne te "dezavirati rUpa che, tethI te "cAritrAcAritra'-amuka aMze cAritravAnuM ane amuka aMze cAritravAnuM nahi, ema kahevAya che. su-[kRta-zrutajJAnamAM, zrutajJAnanI grahaNavidhimAM. (ahIM upalakSaNathI matijJAna Adi pAMca jJAna paNa levAnA che.) amuka zAstra amuka samaye bhaNavuM ane amuka samaye na bhaNavuM evA vidhi-niSedhanA niyamone anusarI zrutagrahaNanI je pravRtti thAya, tene kAlocita svAdhyAya' kahevAmAM Ave che; ane niSiddha samaye zAstronuM paThanapAThana karavuM, te "akAla-svAdhyAya' kahevAya che. sAmArUU-[sAmAyi]-sAmAyikane vize. zrAvakane "sakhyattva-sAmAyika" ane "dezaviratisAmAyika' ema be prakAranuM "sAmAyika hoya che. te banne prakAranAM sAmAyikane vize. tie purI-[ti purInAmuM-traNa guptionuM. "manogupti, vacanagupti ane kAyamukhi" e traNa "guptio'nuM. vaDaduMvAyA-[vALa vAyALAma-cAra kaSAyo vaDe. (tyAga)saMbaMdhI. krodha, mAna, mAyA ane lobha" e cAra kaSAyo vaDe. ahIM tRtIyAnA arthamAM SaSThI vaparAyelI che. paMkhuM aNuvrayAdi-[TgrAnAm aNuvratAnA]-pAMca aNuvratonuM. sAdhunAM pAMca mahAvratonA sthAne zrAvako pAMca "aNuvrato dhAraNa kare che, te nIce mujaba - (1) sthUlaprANAtipAta-viramaNa vrata. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra-AlocanA-sUtra 87 (2) sthUlamRSAvAda-viramaNa vrata. (3) sthUlaadattAdAna-viramaNa vrata. (4) paradAragamana-viramaNa vrata. (svadArA-saMtoSavrata). (5) parigraha-parimANa vrata. tinuM muLavvayALa-[trayALAM muLavratAnAma]-traNa guNavratonuM. zrAvakanAM traNa 'guNavrato' nIce mujaba hoya che : (1) 'dikparimANa vrata'-dareka dizAmAM amuka aMtarathI vadhAre na javuM, tevuM vrata. (2) 'bhogopabhoga-parimANa vrata'-bhoga ane upabhoganI vastuonuM parimANa bAMdhatuM vrata, (3) 'anarthadaMDa-viramaNa vrata'-AtmA khoTI rIte daMDAya tevI kriyAo choDI devAnuM vrata. A vratonI vizeSa vigata mATe juo 'vaMdittu' sUtra. ghaDanuM sivavAvayALa-[catuLa zikSAvratAnAm]-cAra 'zikSAvrato'nAM. zrAvakanAM cAra 'zikSAvrato' nIce mujaba hoya che : (1) 'sAmAyika vrata'-sAmAyika karavAnuM vrata. (2) dezAvakAzika vrata'-badhAM vratomAM nakkI karelI maryAdAno da22oja saMkoca karavAnuM vrata. (3) 'poSadhopavAsa vrata'-poSadha karavAnuM vrata. (4) 'atithi-saMvibhAga vrata'-sAdhu munirAja Adi (sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAo)* supAtra atithine bhaktibhAvathI yogya AhArAdi arpaNa karavAnuM vrata. vAsavihasya-[dAvavidha]-bAra prakAranA. sAvadhimmaA-[zrAva dharmasya]-zrAvakadharmanuM. * dharmasaMgraha bhAga-1, pR. 274. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 880zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 - -je. vaMhi-[ eta-khaMDita karyuM hoya. amuka aMze virAdhanA thaI hoya, te khaMDita. viDhi-[fvadhitam-virAdhyuM hoya. sarva aMze khaMDita thayuM hoya, te virAdhita. ta-ti-te saMbaMdhI. piccha ji phuloma-[fmA tutI -mithyA (ho) mAruM duSkata. (4) tAtparyArtha macArAno sutta aticAranI AlocanAnuM sUtra. yo. svo. vR.nA tRtIya prakAzamAM zrI hemacaMdrAcArye jaNAvyuM che ke-parva vandanakaM datvA'vagrahamadhyasthita eva vineyo'ticArAlocanaM kartukAmaH kazcidavanatakAyo guruM pratIdamAha" | e rIte vAMdaNAM daIne avagrahanI madhyamAM rahIne ja ziSya aticAranuM Alocana karavAnI icchAvALo thayo chato kAyAthI kAMIka namIne guru pratye Ama kahe che. eTale A sUtra aticAranI AlocanA karavAne mATe yojAyeluM che. mAtofma-guru samakSa prakaTa karuM chuM. 'mAnovAHi' padano sAmAnya artha maryAdita rIte ke samastapaNe prakAzita karuM chuM, evo thAya che; paraMtu teno rUDha artha guru-samakSa prakaTa karavAno che. no che tevo mAro go- divasabharamAM meM je khalanAo karI hoya. "aticArano sAmAnya artha atikramaNa ke ullaMghana che, paraMtu ahIM te "atikrama, vyatikrama ane aticAra' e traNeyanA sAmAnya arthamAM vaparAyelo che; eTale te vratamAlinya, khalanA ke doSanuM sUcana kare che. daivasika'no sAmAnya artha divasa-saMbaMdhI che, chatAM pratikramaNanA saMbaMdhamAM Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra-AlocanA-sUtra 89 rAtri-pratikramaNa karyA pachI devasika pratikramaNa karavAno jeTalo kALa pahoMcato hoya, teTalA kALa sudhIno temAM samAveza thAya che. pho vImo mAsigo-kAyika, vAcika ane mAnasika alanA. samasta skUlanAonuM vargIkaraNa traNa vibhAgamAM thaI zake che : "(1) kAyika, (2) vAcika ane (3) mAnasika." eTale je skUlanAo thaI hoya : te kAyA dvArA thaI hoya, vANI dvArA thaI hoya, ke mana dvArA thaI hoya. tethI pahelo nirdeza teno karelo che. 3UttoDamaro samaMo 3 raLikno-sUtra, mArga, kalpa ane kartavyanA anusaraNamAM thayelI bhUlo. sUtranuM anusaraNa eTale zrI jinezvarabhagavaMte arthadvArA ane gaNadharoe sUtromAM je prarUpaNA karI che, te pramANe cAlavAno niSThApUrvakano prayatna. temAM je kAMI alanA ke bhUla thaI hoya, te "utsutra." sUtramAM kahelI bAbatathI taddana viruddha vartavuM, tene paNa "usUtra' ja kahI zakAya; paNa te anAcAranI koTimAM AvatuM hoI aticArathI bhinna che. evA doSa mATe mAtra AlocanA nahi paNa prAyazcittanuM vidhAna che. mArganuM anusaraNa eTale ke je upAyo ke vartanathI cAritranI sudhAraNA thAya, tevA mArge cAlavAno niSThA-pUrvakano prayatna. temAM je kAMI smalanA ke bhUla thaI hoya te "unmArga'. kSAyopazamabhAvamAMthI audayikabhAvamAM javuM te A prakArano "unmArga che. kalpanuM anusaraNa' eTale zAstro dvArA niyata thayelA niyamone anusarIne vartavAno niSThApUrvakano prayatna. temAM je kAMI skUlanA ke bhUlo thaI hoya te "akathya'. kartavyanuM anusaraNa" eTale zrAvakoe karavA yogya kartavyo karavAno niSThApUrvakano prayatna. temAM thayelI skUlanA ke bhUlo, te "akaraNIya." sUtrathI je viruddha hoya te mArgathI viruddha hoya; mArgathI je viruddha hoya te kalpathI viruddha hoya; ane kalpathI je viruddha hoya te kartavyathI viruddha hoya che, eTale A doSonI gaNanA kartavya-niSThAmAM je kAMI khAmI AvI Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 900zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 hoya te darzAvavAne mATe karelI che. dunno Tuvruti-dhyAna ane ciMtanamAM thayelI alanAo. eka viSaya para mananuM kendrita thavuM te "dhyAna'; ane sAmAnya vicAro AvavA, te 'ciMtana'. pUrva abhyAsanI prabaLatAne lIdhe AvA "dhyAna' ke 'ciMtanamAM kAMI malinatA AvI gaI hoya, te "durthAta ke durvicittita'. utsutrAdi cAra skUlanAo mukhyatve "kAyika ane vAcika" che, tyAre A skUlanAo "mAnasika" che. mAyAro nichillo masAvA-pAsapo-na AcaravA yogya, na IcchavA yogya, zrAvakone atyaMta ayogya evI skUlanAo. jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIryane lagato AcAra e zrAvakano sAmAnya AcAra" che ane dainika kartavya e "viziSTa AcAra" che. A baMne prakAranA AcArane yogya na hoya, tevuM je kAMI thayuM hoya te, AcArane yogya kahevAya nahi. manathI je icchavA yogya nathI, te "anekhavya". zrAvakane mATe "sAmAnya dharma ane vizeSa dharma e yogya che. temAM sAmAnya dharma mArgAnusArInA 35 guNothI yukta hoya che ane vizeSa dharma samyagdarzanapUrvaka bAra vratothI yukta tathA agiyAra pratimA dhArI hoya che.* tethI je kAMI viparIta hoya, te zrAvakane yogya nathI. eTale zrAvakadharmanA pAlanamAM je kAMI skUlanA thaI hoya, tenuM sUcana A pada vaDe thAya che. nALe DhaMne varittAvaritte suNa sAmAQU-jJAna, darzana, dezaviraticAritra, zrata ane sAmAyikane vize. jJAnanA viSayamAM, darzananA viSayamAM, zrAvakadharmanA viSayamAM, zrutanA viSayamAM ane sAmAyikanA viSayamAM je kAMI skUlanAo thaI hoya. upara je skUlanAo gaNAvI che te upAsanAnA daSTibiMduthI gaNAvI che, jyAre A skUlanAo upAsya viSayanI che. * juo dharmasaMgraha bhAga 1, pR. 641. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra-AlocanA-sUtra 091 tirNa purI-traNa guptionuM : manoguptinuM, vacanaguptinuM ane kAyaguptinuM. vasarpha sAyA-cAra kaSAyo vaDe. krodha, mAna, mAyA ane lobha e "cAra kaSAyo" vaDe. ahIM tRtIyArthe SaSThI vaparAyelI che. paMcaNhamaNuvvayANaM, tiNhaM guNavvayANaM, cauNhaM sikkhAvayANaM pAMya aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvratonuM. vIrasavisa savAbamarsI-(evI rIte) bAra prakAranA zrAvakadharmanuM. = himaM, virAmiM-je khaMDita thayuM hoya, je virAdhAyuM hoya. tarU-tenuM. micchA mi tuTuM-mAruM duSkRta mithyA thAo. (5) artha-saMkalanA icchA-pUrvaka AjJA Apo, he bhagavaMta ! huM devasika (aticAronI) AlocanA karuM ? [guru kahe-AlocanA karo !] [ziSya-e ja pramANe icchuM chuM. divasabharamAM meM jJAna, darzana, dezavirati-cAritra, zrata ane sAmAyikanI ArAdhanA karatAM sUtra, mArga, kalpa ane kartavyanA anusaraNamAM tathA dhyAna ane ciMtanamAM kAyika, vAcika ane mAnasika je skUlanAo karI hoya, te ApanI samakSa prakaTa karuM chuM. traNa guptinA viSayamAM, tathA pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata maLI bAra prakAranA zrAvakadharmanA viSayamAM, cAra kaSAyo vaDe, je kAMI khaMDanA ke virAdhanA thaI hoya, te saMbaMdhI mAruM saghaLuM pApa mithyA ho. (6) sUtra paricaya gharane sughaDa rAkhavA mATe jema saphAInI jarUra che, udyAnane manohara rAkhavA mATe jema saMmArjananI agatya che ane khetarane phaLadrupa rAkhavA mATe Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 920zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 jema niMdavAnI AvazyakatA che, tema cAritrane nirmaLa rAkhavA mATe zodhananI AvazyakatA che. "zodhana eTale Atma-zodhana, Atma-guNonuM zodhana ke AtmasvarUpanuM zodhana. vadhAre spaSTa kahIe to AtmA je doSone lIdhe, je smalanAone lIdhe ke je aticArone lIdhe malina bane che, tene dUra karavAtenAthI bacI javuM, te AtmazodhananI sAcI kriyA che. te mATe prathama AtmAnA guNo kayA che, te kevI kriyAthI pragaTe che ane temAM kevI rIte aticAra lAge che, te jANavAnI jarUra che. te jANavAthI ja tenI yogya AlocanA thaI zake che ke jenA pariNAme gayelI vizuddhi punaH prApta thAya che. prastuta sUtramAM A rIte aticAranI AlocanAno vidhi batAvyo che. eTale te "aticAra-Alocana' sUtra kahevAya che. pratyeka AdhyAtmika anuSThAna jema gurunI anujJA-pUrvaka thAya che, tema A kriyA paNa gurunI anujJA-pUrvaka karavAnI che. te mATe prAraMbhamAM 'rUchawAre saMvisara mapAvaM ! phevasirga mAnoma' "icchA-pUrvaka AjJA Apo he bhagavaMta ! huM daivasika AlocanA karavAne icchuM chuM,' e pado mUkelAM che. enA pratyuttaramAM gurunI 'mAno-AlocanA karo" evI anujJA maLyA pachI ane teno 'DreSTha pada vaDe svIkAra karyA pachI divasa daramiyAna lAgelA aticAronI AlocanA karavAmAM Ave che. teno sAmAnya krama evo che ke prathama kriyAno spaSTa nirdeza karavo, pachI "aticAro'nA prakAra varNavavA ane chevaTe te zenA vize lAge che te jaNAvavuM. A mATe sUtranA prAraMbhamAM "go che tevasimo amAro go' -eTale divasa daramiyAna mArA vaDe je aticAra karAyo hoya, teno nirdeza karAyo che. "vo , vALo ane mAsimo-e traNa pado vaDe aticArono sAmAnya nirdeza tathA 'surothI avipa3io' sudhInAM pado vaDe aticArono vizeSa nirdeza karavAmAM Avyo che. eno artha e che ke kAyAnA pravartana vaDe, vANInA prayoga vaDe ke vicAro AvI javAthI meM je kAMI aticAra karyo hoya, pachI te usUtrarUpa hoya, unmArgarUpa hoya, akathya hoya ke akartavyarUpa hoya athavA to durgAnathI thayelo hoya ke duSTa ciMtanathI thayelo Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aticAra-AlocanA-sUtra793 hoya athavA to AcArane yogya na hoya, te saghaLAnI AlocanA karuM chuM. tyArabAda nA raMsa varittAritve suNa sAmApa e pAMca pado vaDe aticAra zenA vize thAya che te jaNAvyuM che. A pAMca padomAM pahelAM traNa pado sAdhyane anulakSIne ane bAkInAM be pado sAdhanane anulakSIne bolavAmAM Ave che. jJAna, darzana ane cAritra e AtmAnA guNo che, tethI 'sAdhya che; ane tenI siddhi zruta tathA sAmAyikanI upAsanA vaDe thAya che, eTale te "sAdhana che. A pachI manogupti, vacanagupti ane kAyamurtirUpa traNa prakAranI guptimAM tathA pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata maLI bAra prakAranA zrAvakadharmamAM caturvidha kaSAyanA yoge je kAMI khaMDanA ke virAdhanA thaI hoya te jaNAvavAne mATe "tikhuM kuttIthI vaM virAtri sudhInAM pado bolavAmAM Ave che. matalaba ke krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAyo cAritranA vikAsamAM mukhya aMtarAyarUpa hoI tenuM thoDuM sarakhuM sevana paNa aniSTa che, ane tethI pharI tema na bane tenI pUrI takedArI rAkhavAnI che. A rIte anya kAraNothI - ke kaSAyanA udayathI thayelA sarva aticAro mATe sAdhake atyaMta dilagIra thavAnuM che ane pharI tevuM na karavAnA bhAva sAthe "tamsa micchA mi dukkaDuM'-te saMbaMdhI mAruM saghaLuM pApa mithyA thAo' e zabdo bolavAnA che. divasa daramiyAna thayelA aticArone guru-samakSa prakaTa karavA mATe A sUtra yojAyeluM che, eTale jyAM jyAM je je prakArano doSa thayo hoya te nikhAlasa hRdaye guru-samakSa prakaTa karavAno che ane pariNAme guru tenuM je kAMI prAyazcitta Ape te svIkArIne doSa-mukta thavAnuM che. A prakAranI nikhAlasatA ane nirmaLatA pratikramaNanI bhAva-ArAdhanA mATe khAsa jarUranI che. (7) prakIrNaka AvazyakasUtranA cothA* pratikramaNAdhyayanamAM ane pAMcamA kAyotsargAdhyayanamAM* zramaNadharma sAthe saMbaMdha dharAvatA pATha sAthe A sUtra Ave che, tene anusarIne A sUtranI yojanA thayelI jaNAya che. 4 A. TI. pR. 571. + A. TI. pR. 778. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31. 'sAta 5' sUtra (1) bhUdA sAta lAkha pRthvIkAya, sAta lAkha apkAya, sAta lAkha teukAya, sAta lAkha vAukAya, dasa lAkha pratyeka-vanaspatikAya, cauda lAkha sAdhAraNa-vanaspatikAya, be lAkha beiMdriya, be lAkha teiMdriya, be lAkha cauridriya, cAra lAkha devatA, cAra lAkha nArakI, cAra lAkha tiryaMca-paMcendriya, cauda lAkha manuSya, evaMkAre corAzI lAkha jIvayonimAhe mAhare jIve je koi jIva haNyo hoya, haNAvyo hoya, haNatAM pratye anumodyo hoya, te sarve mane vacane kAyAe karI micchA mi dukkaDaM // (2-3-4) saMskRta chAyAhi A sUtra gujarAtImAM hoIne tenI saMskRta chAyA, tathA sAmAnya ane vizeSa artha ApelA nathI. (4) tAtparyArtha prastuta sUtramAM corAzI lAkha jIva-yonimAMnA jIvonI kSamApanA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sAta lAkha' sUtra0 95 hovAthI ahIM A sUtramAM corAzI lAkha jIvone khamAvavAmAM Ave che. tenA prathama zabda parathI te "sAta lAkha" sUtra paNa kahevAya che. jemAMthI zaktino nAza thayo nathI. ane je jIvane upajAvavAnI zaktie karIne saMpanna hoya che, tevuM jIvane utpanna thavAnuM sthAna te yoni'. tenA mukhya prakAro nava che : "(1) sacitta, (2) acitta, (3) sacittAcitta, (4) zIta, (5) uSNa, (6) zItoSNa, (7) saMvRta, (8) vivRta ane (9) saMvRta-vivRta." temAM jIva-pradezavALI yoni te sacitta, jIvapradezathI rahita yoni te acitta, te baMnenA mizraNavALI te sacittAcitta. jeno sparza ThaMDo hoya che te zIta, jeno sparza garama hoya te uSNa, jeno sparza keTalAka bhAgamAM zIta ane keTalAka bhAgamAM uSNa hoya te zItoSNa, je DhaMkAyelI hoya te saMvRta, je ughADI hoya te vistRta ane je keTaleka aMze DhaMkAyelI ane keTaleka aMze ughADI hoya te saMvRta-vivRta. jIvane utpanna thavAnAM sthAno asaMkhya che, paraMtu jenAM sparza, rasa, gaMdha ane varNa samAna hoya, tevAM badhAM sthAnonI eka "yoni' gaNIe, to tenI saMkhyA 84 lAkhanI thAya che. judI judI apekSAe jIva cha prakAranA gaNAya che. te A rIte : eka prakAranA te "cetanayukta'. be prakAranA te "trasa ane sthAvara'. je jIvo halanacalana karI zake tevuM zarIra dhAraNa kare che, te "trasa' ane je jIvo halana-calana na thaI zake tevuM zarIra dhAraNa kare che, te "sthAvara'. traNa prakAranA te "puliMga, strIliMga ane napuMsakaliMga'. cAra prakAranA te "deva, nAraka, tiryaMca ane manuSya'. pAMca prakAranA te "ekendriya, hIndriya, trIndriya, caturindriya ane paMcendriya". cha prakAranA te "pRthvIkAya, apakAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya.' A vibhAgo paikI prastuta sUtramAM prathamanA pAMca bhedo sthAvaranA che, ane bAkInA sAta bhedo trasanA che. sAta tAravuM pRthvIya-jenuM zarIra pRthvIrUpa che, tevA jIvonI "yoni' sAta lAkha che. pRthvI jenI kAyA che, jenuM zarIra che te "pRthvIkAya' kahevAya. tenA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 mukhya bhedo be che H sUkSma ane bAdara. temAM 'sUkSma-pRthvIkAya' sarvalokavyApI che ane 'bAdara-pRthvIkAya' lokanA amuka bhAgamAM ja rahelA che. bAdara-pRthvIkAyanA be bheda che H 'zlaSNa' (mRdu) ane 'khara' (kaThina). temAM 'zlaSNa bAdara-pRthvIkAya'nA sAta bheda che : '(1) kRSNa-mRttikA, (2) nIlamRttikA, (3) lohitamRttikA, (4) hAridra-mRttikA, (5) zukla-mRttikA, (6) pAMDu-mRttikA ane (7) manaka-mRttikA." 'khara bAdara-pRthvIkAya'nA aneka prakAra che. jema ke : '(1) zuddha pRthvI, (2) kAMkarA, (3) retI, (4) nAnA paththaro, (5) zilA, (6) lavaNa, (7) khAro, (8) lokhaMDanI dhAtu, (9) tAMbAnI dhAtu, (10) jasatanI dhAtu, (11) sIsAnI dhAtu, (12) rUpAnI dhAtu, (13) sonAnI dhAtu, (14) vajraratna, (15) haratALa, (16) hiMgaLo, (17) maNazila (18) pAro, (19) aMjanaratna, (20) pravAla, (21) abhraka (abarakha), (22) abhravAlukA, (23-40) aDhAra jAtanAM ratno, vagere. 96 sAta tAvu gAya-jenuM zarIra pANIrUpa che, tevA jIvonI 'yoni' sAta lAkha che. ar eTale pANI. te jenuM zarIra che te 'aAya'. tevA jIvonA mukhya prakAro be che : 'sUkSma ane bAdara'. temAM 'bAdara apkAya' aneka prakAranA che. jema ke-jhAkaLa, barapha, dhummasa, karA, vanaspati uparanAM jalabiMdu, zuddhodaka, zItodaka (kUvA, vAva, taLAva vagerenuM zItapariNAmavALuM pANI), uSNodaka (jharA vagerenuM uSNa-pariNAmavALuM pANI), kSArodaka (khAruM pANI), khaTTodaka (kAMIka khaTAzavALuM pANI), amlodaka (khATuM pANI), lavaNodaka (lavaNa-samudranuM pANI), varuNodaka (varuNa-samudranuM pANI), kSIrodaka (kSIrasamudranuM pANI), Isudaka (IkSusamudranuM pANI), rasodaka (puSkaravarasamudrAdimAM raheluM pANI) vagere. sAta tAravu tenuAya-jenuM zarIra agnirUpa che, tevA jIvonI 'yoni' sAta lAkha che. te--tejasa-agni. te rUpa jenuM zarIra che, te 'teukAya'. tenA mukhya prakAro be che H 'sUkSma ane bAdara'. temAM 'bAdara teukAya' aneka prakAranA Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sAta lAkha sUtra 097 che. jema ke aMgArA, javAlA, bhATho, UDatI javALA (arci), uMbADiyuM, zuddhAgni, ulkAgni, vidyuta, azani (AkAzamAMthI paDatA agnikara), nirdhAta (vaikriya vajanA AghAtathI thato agni), saMgharSathI utpanna thayelo, sUryakAMtamaNithI thayelo vagere. sAta tArad vIsA-jenuM zarIra vAyurUpa che, tevA jIvonI yoni' sAta lAkha che. vIsa-vAyu "vAyukAya'nA be bhedo che H sUkSma ane bAdara. temAM bAdara vAyukAyanA aneka bhedo che : jema ke pUrvano vAyu, pazcimano vAyu, dakSiNano vAyu, uttarano vAyu, Urdhva dizAno vAyu, adhodizAno vAyu, tIracho vAyu, vidizAono vAyu, vAto bhrama (aniyamita vAyu), vAtotkalikA (taraMgovALo), vata-maMDalikA (vaMToLiyo) utkalikAvAta (ghaNA taraMgothI mizrita thayelo), guMjAvAta (guMjArava karato), jhaMjhAvAta (vRSTi sAtheno vAyu), saMvartavAta (tRNAdine bhamAvanAro), ghanavAta (ratnaprabhA vagere pRthvInI nIce rahelo), tanuvAta (drava pariNAmavALo), zuddhavAta vagere. TUla tIrava pratye-vanaspatikAya-pratyeka vanaspatikAyanI "yoni' dasa lAkha che. vanaspatimAM jIva hovAnI sAbitIo ghaNI spaSTa che. (1) te vAvavAthI Uge che, tenI vaMza-vRddhi thAya che. (2) jamIna, pANI, havA vagere anukULa paDatAM te vRddhi pAme che, ane pratikULa paDatAM te nAza pAme che. (3) tene anya prANIonI jema rogo lAgu paDe che. (4) tenA para jheranI asara thAya che. (5) tene AhArasaMjJA che, tethI jamIna tathA vAtAvaraNamAMthI rasakasa cUse che. keTalIka vanaspatio pAMdaDAM tathA taMtuo vaDe jaMtuo tathA nAnAM-moTAM prANIono zikAra paNa kare che.* * AphrikAnA mADAgAskara TApumAM manuSyabhakSI vRkSo jovA-jANavAmAM Ave che. - pra.- 7 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 980zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 1 che. (6) tene bhaya-saMjJA che. tethI te bhaya pAme che*, lajjA pAme che, saMkoca pAme che. lajAmaNI velamAM te khUba spaSTa rIte dekhAya che. (7) tene maithuna saMjJA che. azokAdi vRkSa zRMgAravatI strIne joI romAMca anubhave che. puSpomAM strI-kesara tathA pu-kesara judAM judAM hoya che. (8) tene parigraha-saMjJA che. palAza, khAkhara, AkaDA vagerenAM mULo dhana para khAsa pakSapAta batAve che, tene dabAvIne rahe che. (9) tene krodhAdi bhAvo paNa hoya che. amuka kaMda para paga paDatAM te huMkAra kare che. (10) te maraNa pAme che. vanaspati be prakAranI che : (1) sUkSma ane (2) bAdara. temAM bAdaranA bhedo be che : (1) pratyeka ane (2) sAdhAraNa. eka jIvanuM eka zarIra te "pratyeka," ane aneka jIvonuM eka zarIra te "sAdhAraNa". kerI, rAyaNa, jAMbu vagere "pratyeka' kahevAya. ane gAjara, AduM , kacUro vagere "sAdhAraNa' kahevAya. A baMne prakAranI vanaspati jANavAnuM mukhya lakSaNa e che ke "zUddhasira-dha-patraM, samabhaMga-hi va chinnarudde ! sahira-sarIra, tabiMvarI 2 payaM rA" jIvavicAra-prakaraNa / "jenI naso, sAMdhA ane gAMThA gupta hoya, jene bhAMgavAthI be sarakhA bhAga thAya, je tAMtaNA-rahita hoya, jene chedIne vAvIe to paNa pharIthI Uge, tene "sAdhAraNa-vanaspati jANavI. tethI je viparIta hoya, te "pratyeka-vanaspati' kahevAya." pratyeka-vanaspatimAM phaLa, phUla, chAla, thaDa, mULa, pAMdaDAM ne bIjae sAta sthAnomAM judA judA jIvo hoya che. + vaijJAnika jagadIzacaMdra basue khAsa yaMtro vaDe vanaspati para thatI bhayanI asara noMdhI batAvI hatI. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sAta lAkha' sUtra 7 99 'pratyeka-vanaspati'nA mukhya vibhAgo bAra che. te nIce mujaba : (1) vRkSa-AMbo vagere. (2) guccha-rIMgaNI vagere. (3) gulma-navamallikA vagere. (4) latA-caMpakalatA vagere. (5) velo-kAkaDI vagere. (6) parvaga-zelaDI vagere. (7) tRNa-DAbha, jhAMjhavo vagere. (8) valaya-keLa, keraDI vagere. (9) harita-tAMdaLajo, methI vagere. (10) auSadhi-dhAnyAdi. " (11) jalaha-kamaLa vagere. (12) kuhaNa-chatrauka, vaMsI vagere. paur tAva sAdhAraLa-vanaspatikrAya-'sAdhAraNa-vanaspatikAya'nI 'yoni' cauda lAkha che. 'sAdhAraNa-vanaspati'nA aneka prakAro che. temAM batrIsa anaMtakAyanI gaNatarI nIce mujaba karavAmAM Ave che : (1) sarva prakAranA kaMdo, sUraNa vagere. (2) vajrakaMda, (3) lIlI haLadara, (4) lIluM AduM, (5) lIlo kacUro, (6) zatAvarI, (7) birAlikA (bhoMkoLuM), (8) kuMvAra, (9) thora, (10) gaLo, (11) lasaNa, (12) vAMsakArelA, (13) gAjara, (14) lUNI, (15) padminI-kaMda (16) garamara, (17) kUMpaLo (sarva vanaspatinAM UgatAM pAMdaDAM), (18) khIrasUrA kaMda, (19) bhega, (20) lIlI motha, (21) bhamara chAla, (22) billuDo (kaMdanI jAti), (23) amRtavela, (24) mULAno kaMda. (25) bilADInA Topa, (26) aMkurA (kaThoLa vagerenA koTA), (27) vathulAnI bhAjI (vatthalA prathama vArano anaMtakAya che, paNa vADhyA pachI pharI Ugela na hoya Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1000 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 to nahIM), (28) palaMka zAka, (29) zukaravAla (jaMgalI velo), (30) kUNI AMbalI (kacUko na baMdhAyo hoya tyAM sudhI), (31) AlU (ratALu, piMDALu vagere), (32) kUNAM phaLa. A sivAya paNa bIjAM ghaNI jAtanAM anaMtakAya che. nA vephaMdiya-be indriyavALA jIvonI "yoni be lAkha che. vigata mATe juo sUtra 6. tAva tedriya-traNa indriyavALA jIvonI "yoni' be lAkha che. vigata mATe juo sUtra 6. ve nAvuM radiya-cAra iMdriyavALA jIvonI "yoni be lAkha che. vigata mATe juo sUtra 6 . vAra tAva tevatA-devatAnI "yoni cAra lAkha che. devatAo mukhyatve cAra jAtimAM vaheMcAyelA che : (1) "bhavanapati, (2) vyantara, (3) jyotiSka ane vaimAnika." temAM "bhavanapati'nA dasa bheda che. "vyantara'nA ATha bheda che, "jayotiSkanA pAMca bheda che. ane vaimAnika'nA bAra bheda che. teno vistAra sUtragraMthothI jANavo. vAra nAg nArI-nArakInA jIvonI yoni cAra lAkha che. adholokamAM "(1) ratnaprabhA, (2) zarkaraprabhA, (3) vAlukAprabhA, (4) paMkaprabhA, (5) dhUmaprabhA, (6) tama prabhA, (7) mahAtama prabhA" Adi sAta bhUmio ekabIjAnI nIce anukrame vistRta thatI rahelI che. te darekamAM ekaeka naraka AveluM che, tethI narakanI saMkhyA sAtanI gaNAya che. A narakamAM du:khanuM pramANa uttarottara vadhAre hoya che. je jIvo narakamAM utpanna thAya tene "nArakI' kahe che. temane utpanna thavAnI yonio cAra lAkha che. vAra tAva utaryava-paMndriya-tiryaMca-paMcendriya jIvonI "yoni" cAra lAkha che. pAMca indriyovALA tiryaMca jIvonA mukhya bhedo traNa che : Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sAta lAkha' sUtra 7 101 "(1) jalacara, (2) sthalacara ane (3) khecara." temAM 'jalacaro' aneka prakAranA che. jema ke suMsumAra (pADAnA jevA mastya), mAchalAM, kAcabA, jhuMDa, magara vagere. 'sthalacaro' traNa jAtanA che : "(1) catuSpada, (2) upari-sarpa ane (3) bhuja-parisarpa." temAM gAya bheMsa, ghoDA, UMTa, hAthI siMha, vAgha,. dIpaDA catuSpada che; sApa, cItaLa, ajagara vagere 'uraparisarpa' che ane garoLI, uMdara, gho, kAkIDo, noLiyo vagere 'bhujaparisarpa' che. (3) khecara eTale pakSI. te cAra prakAranA che H [1] carma-pakSI, [2] loma-pakSI, [3] samudgaka-pakSI ane [4] vitata pakSI. temAM carmapakSI aneka prakAranA che. jema ke-vAgoLa, cAmAcIDiyA, bhAraMDapakSI, samudravAyasa, virAlikA vagere. lomapakSI paNa aneka prakAranA che. jema ke-DhaMka, kaMka, kurala, vAyasa, cakravAka, haMsa, kalahaMsa, rAjahaMsa, bagalA, krauMca, sArasa, mayUra, kAka, tetara, bataka vagere. samudgaka eTale bIDelI pAMkhavALA ane vitata eTale ughADI pAMkhavALA. A banne prakAranAM pakSIo aDhIdvIpamAM hotA nathI. caud bhAva manuSya-manuSyanI 'yoni' cauda lAkha che. judI judI apekSAe manuSyanA judA judA vibhAgo pADI zakAya che. jema ke kSetranI dRSTie, cAmaDInA varNa pramANe, saMskAra pramANe, bhASA pramANe vagere. temAM kSetranI dRSTie tenA traNa vibhAgo che : "(1) karmabhUminA manuSyo, (2) akarmabhUminA manuSyo, (3) aMtaradvIpanA manuSyo." (5) artha saMkalana mUlapATha mujaba spaSTa che. (6) sUtra-paricaya 'sAta lAkha' sUtra gujarAtI bhASAmAM hovAthI pAchaLathI umerAyuM lAge che, konA samayamAM kevI rIte dAkhala thayuM te saMbaMdhI kAMI ItihAsa prApta thato nathI. paraMtu te cAlu thayAne ochAmAM ochA pAMcaso varSa to thayAM ja haze tema mAnavAne kAraNa che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1020zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 sthAnakavAsI saMpradAya je mUrtipUjaka saMpradAyamAMthI judo paDyo che ane jeNe Avazyaka kriyAmAM amuka sUtro mAnya rAkhyAM che ane amuka choDI dIdhAM che teNe paNa A sUtra mAnya rAkheluM che. have sthAnakavAsI sAdhu saMgha vikrama saMvata 1533mAM sthapAyo che, e vakhate A sUtra pracalita hovuM joIe; jo pAchaLathI pracalita thayuM hoya to sthAnakavAsIo tene mAnya rAkhata nahIM. atula AtmalakSmInA adhikArI ahaMdU-devono e upadeza che ke sarva jIvone AyuSya tathA sukha priya hovAthI ane vadha tathA duHkha apriya hovAthI koInI paNa hiMsA karavI nahi. hiMsAnuM pariNAma bUruM che. tenuM kAraNa jaNAvatAM teo kahe che ke jyAM sudhI mANasa potAnA sukhane mATe [ke bIjA svArthanA kAraNe anya jIvonI hiMsA karyA kare che, tyAM sudhI te potAnuM vaira vadhAryA kare che. tAtparya ke hiMsAnA AcaraNa vaDe aneka jIvo sAthe duzmanAvaTa thAya che. jIva-hiMsAno tyAga karavA mATe jIva ane ajIvano bheda jANavAnI jarUra che. te sAthe jIvonI vividha gatio ane tenA svarUpanuM jJAna paNa Avazyaka che. zrIdazavaikAlika-sUtra(a. 4, gA. 15)mAM kahyuM "jayA gaI bahuvihaM, savvajIvANa jANai / tayA puNNaM ca pAvaM ca, baMdhaM mukkhaM ca jANai // " "jyAre sarve jIvonI bahuvidha gatine jANe che, tyAre tenA kAraNarUpa puNyane ane pApane, tathA baMdhane ane mokSane jANe che." jIvo keTalA che ? kyAM che ? ane temanAmAM kevI zaktio najare paDe che vagere bAbatono vicAra jaina sUtromAM bahu sUkSma rIte karavAmAM Avyo che. temanuM e bhArapUrvaka kathana che ke-manuSya, devatA, nArakI ane tiryaMcapaMcendriyathI mAMDIne vanaspati, vAyu, agni, pANI tathA pRthvI sudhdhAmAM jIvo che. e jIvone utpanna thavAnAM sthAno eTale ke "yonio' 84 lAkha che. te A pramANe Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "sAta lAkha' sUtra 0 103 "puDhavAINaM, cauNhaM, pattayaM satta satteva // 45 // dasa patteyatarUNaM, caudasa lakkhA havaMti iyaresu / vigalidiesu do do, cauro piMcidi-tiriyANaM // 46 // caura cauro nAraya-suresu maNuANa caudasa havaMti / saMpiDiyA ya savve, culasI lakkhA u joNINaM // 47 // " -jIvavicAra "pRthvI Adi cAra kAyanA jIvonI sAta sAta lAkha-yoni," pratyeka vanaspatikAyanI dasa lAkha yoni ane tenAthI itara vanaspatikAyanI eTale sAdhAraNa-vanaspatikAyanI cauda lAkha "yoni' hoya che. vikalendriya eTale beindriya, te indriya ane caturindriya jIvonI babbe lAkha yoni," tiryaMcapaMcendriyanI cAra lAkha "yoni," nAraka tathA devonI cAra cAra lAkha "yoni' ane manuSyanI cauda lAkha yoni' hoya che. te badhAno saravALo karIe eTale kula corAzI lAkha "yoni thAya." A gAthAono sAra prastuta sUtramAM sarala bhASAmAM ApavAmAM Avyo che. 84 lAkha "jIvayonimAM utpanna thatA vizvanA samasta jIvo pratye maitrIbhAva hovo ghaTe, chatAM koI paNa kAraNasara temAMnA koI paNa jIvanI koI paNa prakAranI hiMsA karI hoya, karAvI hoya ke te pratye anumati dAkhavI hoya to te mATe mithyA duSkRta devuM e A samagra sUtrano sAra che. yoni eTale jIvane utpanna thavAnuM sthAnaka. te badhA jIvonA maLIne 84 lAkha utpatti sthAnaka che. jo ke sthAnako te karatAM ghaNAM vadhAre che, paraMtu varNa, gaMdha, rasa ane sparza vaDe karI jeTalAM sthAno sarakhAM hoya te sarva maLI eka ja sthAnaka kahevAya che. tenI gaNatarI A pramANe che : pRthvIkAyanA mULa bheda 350 tene pAMca varSe guNatAM 1750 thAya tene be gaMdhe guNatAM 3500 thAya tene pAMca rase guNatAM 17500 thAya tene Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 ATha sparze guNatAM 140000 thAya. tene pAMca saMsthAne guNatAM sAta lAkha bheda pRthvIkAyanA thAya che. ema badhAnI gaNatarI karavI. uparokta 84 lAkha jIvayoni mAMhe utpanna thayela harakoI jIva haNyo hoya, haNAvyo hoya ke haNanArane anumati ApI hoya te saMbaMdhI mana, vacana ane kAyA vaDe mithyA duSkRta A sUtra bhaNIne ApavAnuM che. (7) prakIrNaka A sUtramAM jaNAvela 84 lAkha 'jIva-yoni'* saMbaMdhI ullekha samavAyAMgasUtra(84 samavAya)mAM, tathA zrIabhayadevasUrie racelI tenI vyAkhyAmAM, tathA jIvAjIvAbhigamasUtra, prajJApanAsUtra, pravacanasArodvAra AdimAM jovAmAM Ave che. * salalakSaLopeta pratISTha sannivezanam / zubhAzubhakArarUpaM SoDhA saMsthAnamaMtrinAm // bhAvArtha-zubhAzubha lakSaNovALuM, sArI narasI AkRtirUpa prANInuM 'saMsthAna' enA avayavonA sannivezane laIne cha prakAranuM hoya che. jIvo judA judA keTalA sthAne utpanna thAya che. tenI noMdha A sUtramAM ApavAmAM AvI che. ahIM sthAna zabdathI varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna (AkRti) sarakhAM hoya tene eka sthAna gaNavAmAM AvyuM che. tathoktaM prajJApanAvRttau atha yoniriti kimabhidhIyate / ucyate / jantoH utpattisthAna dhvasta zaktikaM tatrastha jIva pariNAmana zakti saMpannam // iti bhAvArtha- A saMbaMdhamAM pannavaNA sUtranI vRttimAM kahyuM che ke : 'yoni' kone kahevI ? jemAMthI zaktino nAza nathI thayo evuM jantunuM utpatti-sthAna te yoni. ane te emAM rahelA jIvane pariNamAvavAnI zaktie karIne saMpanna hoya che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. aDhAra pApasthAnaka sUtra (1) mUlapATha pahele prANAtipAta, bIje mRSAvAda, trIje adattAdAna, cothe maithuna, pAMcame parigraha, chaTThe krodha, sAtame mAna, AThame mAyA, navame lobha, dasame rAga, agiyArame dveSa, bArame kalaha, terame abhyAkhyAna, caudame paizunya, paMdarame rati- arati, solame para-parivAda, sattarame mAyAmRSAvAda, aDhArame mithyAtva - zalya | e aDhAra pApasthAnakamAMhI mAhare jIve je koi pApa sevyuM hoya, sevarAvyaM hoya, sevatAM pratye anumodyaM hoya; te sarve mana, vacana, kAyAe karI micchA mi dukkaDaM // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (2) saMskRta chAyA A pATha gujarAtImAM hovAthI tenI saMskRta chAyA ApelI nathI. (3-4) sAmAnya ane vizeSa artha tathA tAtparyArtha prALAtipAta-hiMsA. prANano atipAta te 'prANAtipAta'. 'prANa' zabda pAMca iMdriyo, traNa baLa, zvAsocchavAsa, ane AyuSyano artha batAve che. jyAre 'atipAta' zabda atikramaNa, vyAghAta ke vinAzano sUcaka che. tethI koI paNa prANanI hAni karavI, nAza karavo ke tene koI paNa prakAre pIDA upajAvavI, te 'prANAtipAta' kahevAya che. tene mATe zAstromAM hiMsA, ghAtanA, mAraNA, virAdhanA, saMraMbha, samAraMbha, AraMbha Adi judAM judAM aneka nAmo vaparAyelAM che. praznavyAkaraNa sUtramAM tenAM trIsa nAmo ApelAM che. tattvArthasUtramAM kahyuM che ke 'pramattayogAt prAAvyaparopaLa hiMsA / ' pramatta-pravRttithI (pramAda vaDe) thayelo prANano atipAta, te hiMsA che.' mRSAvA-jUThuM bolavuM. mRSA je vAda te 'mRSAvAda'. mRSA zabda apriya, apathya tathA atathyano sUcaka che, jyAre vAda zabda vadavAno ke kahevAno bhAva pradarzita kare che. tethI apriya bolavuM. apathya bolavuM ke atathya bolavuM te 'mRSAvAda' kahevAya che. vyavahAramAM tene jUTha ke jUThANAM tarIke oLakhavAmAM Ave che. avattAvAna-corI. adattanuM AdAna, te 'adattAdAna'. je vastu tenA svAmI Adi taraphathI rAjIkhuzIthI na apAyelI hoya, te adatta. tenuM AdAna karavuM eTale grahaNa karavuM te 'adattAdAna'. vyavahA2mAM tene 'steya' ke 'corI' kahevAmAM Ave che. maithuna-abrahma. mithunano bhAva te 'maithuna.' 'mithuna' eTale naramAdAnuM joDuM. temanI arasaparasa je bhoga karavAnI vRtti ke kriyA te 'maithuna'. vyavahAramAM tene abrahma, kAmakrIDA ke viSayabhoga kahevAmAM Ave che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAra pApasthAnaka sUtra 107 padmi-mAla-milakata paranI mUrchA. para upasarga sAthe vRk dhAtu svIkAra ke aMgIkA2no artha batAve che. tethI je vastuno mAlikIbhAvathI saMgraha karavAmAM Avyo hoya, te 'parigraha' kahevAya che. "hiMsA, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigraha" e pAMca pApasthAnakono pratikAra karanArA guNo ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha gaNAya che. A guNo jIvanamAM utAravA mATe pAMca 'mahAvrato' tathA pAMca 'aNuvrato'nuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. 'mahAvrato'nI vigata mATe juo sUtra 2. 'aNuvrato'nI vigata mATe juo sUtra 34. otha-gusso, kopa. kaSAyamohanIya karmanA udayathI jIvano gusse thavArUpa pariNAma, te 'krodha'. kopa, roSa, bhaMDana e tenA paryAyazabdo che. mAna-garva, mada. kaSAyamohanIya karmanA udayathI jIvano mada thavArUpa piraNAma, te 'mAna'. stambha, garva, utsuka, ahaMkAra, darpa, mada vagere tenA arthasUcaka zabdo che. mAyA-chaLa, kapaTa, kaSAyamohanIya karmanA udayathI jIvano kapaTa karavArUpa pariNAma, te 'mAyA'. dago, prapaMca, vizvAsaghAta, kuTilatA Adi tenA arthasUcaka zabdo che. toma-tRSNA. kaSAyamohanIya karmanA udayathI jIvano tRSNArUpa pariNAma, te 'lobha'. dhana-vaibhava, sattA-adhikAra ke rAjyAdi aizvarya vagerenI spRhAnokAmanAno samAveza A doSamAM thAya che. "krodha, mAna, mAyA ane lobha" e cAra mAnasika doSone 'kaSAya' tarIke oLakhavAmAM Ave che. A 'kaSAyo'no udaya thavAthI AtmAnuM mULa Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 svarUpa malina thAya che; eTale ke te vibhAvadazAne pAme che. kaSAya saMsArunI kharI jaDa che, kaSAyanA udayathI thato tIvra AtmapariNAma cAritra mohanIya karma baMdhano hetu che. kaSAya eTale samabhAvanI maryAdA toDavI te. e cAra kaSAyanA 64 prakAro mATe juo sUtra 34-gAthA 35-3. 'krodha'thI saMmoha thAya che, saMmohathI mati-vibhrama pedA thAya che ane mati-vibhrama pedA thatAM buddhino nAza thAya che ke je AdhyAtmika mRtyu gaNAya che. 'mAna'thI vinayano nAza thAya che, vinayano nAza thatAM zikSA prApta thatI nathI ane zikSAnA abhAve jJAna ke cAritramAM koI jAtanI pragati saMbhavatI nathI. 'mAyA'thI saralatA cAlI jAya che, saralatA cAlI jatAM dharma Takato nathI ane dharmanA abhAve manuSyanuM jIvana pazu jevuM banI jAya che. 'lobha'thI tRSNA vadhe che, tRSNA vadhatAM kArya-akAryanuM bhAna bhUlI javAya che ane kArya-akAryanuM bhAna bhulAyuM ke pApano pravAha jorathI dhasI Ave che. eTale lobha e sarva sadguNono vinAzaka che. anya tattvaciMtakoe paNa ''kAma, krodha, lobha, moha, mada ane matsara'' e cha doSone aMtaranA zatruo gaNAvyA che ke je manuSyane pApAcaraNa karavAmAM pravRtta kare che. eTale "krodha, mAna, mAyA ane lobha" e cAra manovRttione AdhIna thayelo AtmA pApasthAnamAM Ubhelo che tema samajavAnuM che. 66 ra-prema ayogya viSayone vize Asakti karavI te rAga kahevAya che. kahyuM che ke H aviSayemidhvaMrabAdrAna kRti || -dharmabiMdu prakaraNa-a. 8. svabhAvathI nAzavaMtapaNAne laIne buddhimAna puruSone Asakti karavAne ayogya evA je strI Adi padArtho temAM mananI je Asakti karavI te rAgarUpa doSa kahevAya che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAra pApasthAnaka sUtra 109 naM :'-raMjana-rajita thavuM te "rAga'. ahIM raMjana-zabdathI vividha bhAvo vaDe thatuM AtmAnuM rajitapaNuM samajavAnuM che. viziSTa arthamAM mAyA ane lobhanI mukhyatAvALI vRttiothI AtmAne amuka vastu pratye je manojJabhAva-prema pedA thAya che te "rAga" kahevAya che. "khya nIva ane ti rA: " A "rAganuM svarUpa mukhyatve traNa prakAranuM mAnavAmAM AvyuM che : "(1) daSTirAga, (2) kAmarAga, (3) sneharAga." temAM kupravacanamAM Asakti thavI-jemAM khoTA siddhAMtonuM pratipAdana karavAmAM AvyuM hoya, te paNa sAruM lAgavuM, rucikara thavuM, te "dRSTirAga' kahevAya che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzamAM Asakti thavI, te "kAmarAga' kahevAya che; ane putraparivArAdi pratye snehabhAva rAkhavo te "sneharAga' kahevAya che. TUMkamAM koI paNa aprazasta-vastu pratye Asakti pedA thavI ke tenA aMge bhAva-prema utpanna thavo te "rAga" che. tepa-aNagamato tiraskAra. te ja nAzavaMta padArthane vize Asakti thatAM agninI vALA jevo matsara karavo te dveSarUpa doSa kahevAya che. kahyuM che ke :tatraivAgnijvAlAkalpamAtsaryApAdanAd dveSa iti // 14 // dharmabiMdu prakaraNa a. 8. uparyukta sUtramAM jaNAvela koI strI Adi padArthane vize AsaktinA kAraNe samyaktAdi guNano sarvaprakAre dAha karI nAza karavA mATe agninI jvAlA jevo ane je paranI saMpattine sahana na karavAnA lakSaNavALA matsarane dveSa nAmano doSa kahevAya che. rAgathI UlaTo zabda 'Sa' che. eTale koI paNa vastu aMge amanojJa bhAva pedA thavo ke aNagamo yA tiraskAra janmavo te "DhaSa' che. tenuM mukhya lakSaNa aprIti che. je manuSya samabhAvano ke Atmaupamyano siddhAMta svIkAre che, tene bIjA pratye dveSa' karavAnuM kAMI kAraNa nathI; eTale 'SavRtti ajJAna ane mohamAMthI utpanna thAya che ane te kAraNe tenI gaNanA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1100zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 pApasthAnakamAM thayelI che. rAga" ane "DheSa'ne lIdhe jIva viSaya ane vikArane AdhIna thatAM pApa-paMkathI kharaDAya che. mATe ja Atma-vikAsanA arthIo AgaLa vItarAgatA'no Adarza mukAyelo che. naMda-kajiyo, kaMkAsa. kalaha eTale kajiyo, kaMkAsa ke laDAI. teno uddabhava krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga ke dveSanI bahulatA sivAya thato nathI. eTale tenI gaNanA pApasthAnakamAM karavAmAM AvI che. nAnA sarakhA kalahamAMthI moTA jhaghaDAo pedA thAya che, e jhaghaDAmAMthI kAyamanI duzmanAvaTa UbhI thAya che ane e duzmanAvaTanA pariNAme mANaso evAM evAM kAryo karI bese che ke temane sadAne mATe pastAvuM paDe che. DArAna-doSAropaNa, achatA doSanuM AropaNa karavuM te. * "muna madhyAne roSaviramagAthAnam' (bha. TI. za. 5., u. 6) sAme thaI doSone prakaTa karavArUpa kathana, te "abhyAkhyAna'. athavA aMALAnaM- praramasaddoSAropaNam' (sthA. TI. pra. 1. sUtra 48-49) jAhera rIte khoTA doSonuM AropaNa karavuM-bIjA para ALa caDAvavuM, te abhyAkhyAna'. vaizunya-cADI-cugalI. pITha pAchaLa sAcA-khoTA doSo prakAzavA te. vaizunaM-fpazunI pracchanna saddoSAviMvanam, (sthA. TI. sthA 1. sU. 48-49) "paizunya' eTale pizunakarma arthAt sAcA-khoTA aneka doSo pITha pAchaLa khullA pADavA te. vyAvahArika bhASAmAM tene cADI-cugalI kahevAmAM Ave che. rati-marati-harSa ane udvega. iSTa vastu prApta thatAM ke aniSTa vastu dUra thatAM harSanI lAgaNI thaI AvavI, te "ta' ane aniSTano saMyoga thatAM ke ISTa vastu cAlI jatAM udvega thavo, te "mati'. A baMne bhAvo moha ane ajJAnanI prabaLatAne lIdhe thAya che, eTale te cAritranA yogya vikAsanI khAmI sUcave che. mahApuruSo Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAra pApasthAnaka sUtra 111 harSa ane viSAdanA hiMDoLe na hIMcatA prasannatAnA sthira Asana para sthira thAya che. eTale "rati ane arati'nI gaNanA pApasthAnakamAM karavAmAM AvI che. pa-parivA-bIjAnuM vAMkuM bolavuM ane potAnI vaDAI karavI te. ghareSAM parivAH pUra-parivAvo vitthanamityartha." (sthA. TI. sthA. 1. sUtra 48-49). bIjAnuM khoTuM bolavuM, ghasAtuM bolavuM ke vAMkuM bolavuM, te para-parivAda. sapuruSo potAnA doSane parvata jevA karIne jue che ne anyanA doSo pratye upekSAbhAva seve che, kAraNa ke "Atma-zlAghA ane paraniMdA" jevuM koI pApa nathI. mAyA-mRSAvAda-chetarapiMDI, pratAraNA. mAyAthI utpanna thayelo mRSAvAda ke mAyAvALo mRSAvAda, te "mAyAmRSAvAda". vyavahAru bhASAmAM tene jALa bichAvavI, kAvatarAM karavAM, chetarapiMDI karavI ke pratAraNA karavI kahevAya che. mAyA sAthe mRSAvAda bhaLavAthI-e baMnenA yogathI utpanana thayeluM sthAna eka rIte bhinna hovAthI mAyA-mRSAvAda'nI gaNanA judA pApasthAnaka tarIke karavAmAM AvI che. jitva-ce-mithyAtva-doSa. tattvabhUta padArthonI yathAsthita pratIti na hovI e ja mithyAtva che. vastu-svarUpane viparIta rIte samajavuM ke anya rIte mAnavuM te mithyAtva' kahevAya che. mithyAjJAnano bhAva te "mithyAtva". "zalya' zabda ahIM pApa ke doSanA arthamAM vaparAyelo che. eTale mithyAtvanuM sevana karavuM ke mithyAtva doSanA bhAgI thavuM, te pApasthAnaka gaNAya che. tenA vividha prakAro zAstramAM prasiddha che. sevyuM hoya-jAte AcaryuM hoya, karyuM hoya. sevarAvyuM hoya-sattA, lAlaca ke sUcanAthI bIjAnI pAse AcarAvyuM hoya, bIjAnI pAse karAvyuM hoya. sevatAM anuro hoya-tevuM je pApasthAnaka-AcaraNa karI rahyA hoya, Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 2 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 tene aMtarathI sAruM mAnyuM hoya ke vacanAdi dvArA anumodana-uttejana ApyuM hoya. (5) arthasaMkalanA mUlapATha mujaba spaSTa che. (6) sUtra-paricaya jenuM sevana karavAthI, athavA je bhAvomAM rahevAthI pApo baMdhAya, te 'pApasthAnaka.' tevAM 18 pApa-sthAnakonI saMkhyA A sUtramAM batAvavAmAM AvI che tethI prastuta sUtrane 'aDhAra pApa-sthAnaka'nA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A sUtramAM pApanAM je aDhAra sthAnako varSanIya tarIke batAvavAmAM AvyAM che, te dharma ane nItinA sAra-nicoDarUpa che, athavA to jagatanA tamAma saMta puruSoe je je zikhAmaNo ApI che, tenA sArarUpa che. je 'hiMsA'ne pApanuM sthAna mAne che, te ja tene choDIne 'ahiMsaka' banI zake che. je 'jUTha'ne pApanuM sthAna mAne che, te ja jUThane choDI 'satyavAdI' thaI zake che. je 'aNadIdhI vastu levI' tene pApa samaje che, te ja sarva prakAranI nAnI-moTI corIo choDIne kharo 'prAmANika' banI zake che. je 'maithuna'ne anucita gaNe che, pApanuM sthAna mAne che, te ja 'brahmacArI' thaI zake che. e ja rIte je mAla-milakata paranI mUrchA'ne pApa gaNe che, te ja tRSNAno dAsa maTI sAcA arthamAM 'niSparigrahI' thaI zake che. krodha'ne pApa gaNyA vinA 'kSamA' prakaTatI nathI, 'mAna'ne pApa gaNyA vinA 'namratA' AvatI nathI, 'mAyA'ne pApa gaNyA vinA 'saMtoSa'mAM sthira thavAtuM nathI. 'lobha'ne pApa gaNyA vinA 'saMtoSa'mAM sthira thavAtuM nathI. e ja rIte 'rAga ane dveSa'nA dvaMdvane pApa guNavAmAM Ave to ja temAMthI chuTakAro meLavI 'samatA'nuM sAcuM sukha mANI zakAya che. 'kalaha-kaMkAsa karavo,' 'bIjA para ALa caDAvavuM' ke tene jAhera rIte utArI pADavo yA koInI cADI khAvI' e pratyakSa pApa ja che. ene choDyA sivAya 'ziSTAcAra' saMbhavI zakato nathI ke 'sajjanatA' AvI zakatI nathI. te ja rIte harSa ke udvega'nA pravAhamAM taNAvuM, 'anyanI niMdA' karavI, Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAra pApasthAnaka sUtra 0 113 anyane "phasAvavA mATe jALa bichAvavI" e paNa pApa ja che, ane A badhAM pApo karatAM moTuM pApa te "mithyAtva-zalya" eTale ke deva, guru, dharma ane muktimArga vizenI khoTI mAnyatAomAM sabaDyA karavuM te che. ene choDyA sivAya guNano saMgraha thato nathI ke satyamArganuM darzana thatuM nathI. A rIte aDhAre pApasthAnakone samajavAthI te te pApAcaraNo TALI zakAya che, ane chevaTe pUrNa pavitra banI paramAtma-dazAne prApta karI zakAya che. (7) prakIrNaka A sUtranuM AdhAra-sthAna sthAnAMgasUtranA pahelA sthAnanuM 48muM tathA 49muM sUtra che. pravacanasAroddhAranA 237mA dvAramAM nIcenI gAthAo ApelI "savvaM pANAivAyaM 1, aliyamadattaM 2-3 ca mehuNaM savvaM / 4 savvaM pariggahaM 5 taha, rAIbhattaM 6 ca vosarimo // 51 // savvaM kohaM 7 mANaM, 8 mAyaM 9 lohaM 10 ca rAga 11 dose 12 y| kalahaM 13 abbhakkhANaM 14, pesunnaM 15 para-parIvAyaM 16 // 52 // mAyAmosaM 17 micchAdasaNa-sallaM 18 taheva vosarimo / aMtimaUsAsaMmi dehaM pi jiNAi-paccakkhaM // 53 // A yAdImAM "rAtribhojananuM nAma che ane "ratiarati nuM nAma ApeluM nathI. te saMbaMdhamAM tenI vRttimAM jaNAvyuM che ke-"thAnAle tripojha pApasthAnamaA pavita, hindu paraMparivAlA proDarata-tiH"-sthAnAMgasUtramAM pApasthAnamAM "rAtri-bhojana'no pATha jovAto nathI, paNa paraparivAda pachI "arati-rati'no pATha jovAya che." juo A vize saMthArA porisI gAthA 8-9. pra.-2-8 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33. savvassa vi suttaM [pratikramaNa-sUtram] pratikramaNa sUtra (1) bhUkha 50 savvassa vi devasia (rAiya) duJcitia dubbhAsia ducciTThia-icchAkAreNa saMdisaha bhagavaM ! icchaM / tassa micchA mi dukkaDaM // (2) saMskRta chAyA sarvasya api daivasikasya (rAtrikasya) duzcintitasya durbhASitasya duzceSTitasya icchAkAreNa saMdizata bhagavan / icchAmi / tasya mithyA me duSkRtam / (3) sAmAnya ane vizeSa artha A sUtranA zabdonA sAmAnya ane vizeSa artha mATe juo pratikramaNa sthApanA sUtra-27. ahIM A sUtranA pAThamAM zabdonA kramano thoDo pheraphAra che. tethI A krama pramANe zabdonA artho jovA. A sUtramAM pheraphAra nIce pramANe che. tassa [tasya-te sarve matiyAra . icchAkAreNa saMdisaha bhagavaM / me 16 pachI nIye prabhArI ubhe2j. [guru-paDikkameha-sAkSAt guru vidyamAna hoya to prasaMgoyita ho dvArA saMmati darzAve che.] Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra 115 e pramANe guru bolyA pachI ziSya kahe : rUvjha [cchAmi] -e bhagavad vacanane huM icchuM chuM. A sUtra mATe A pramANe zabdonA arthono saMbaMdha joDavo. (4) tAtparyArtha A 'pratikramaNa sUtra'thI daivasika (rAtrika) pratikramaNanA aticAronI AlocanAno prAraMbha thAya che, tethI tene pratikramaNa sUtra kahevAmAM Ave che. (dharmasaMgraha, pUrva bhAga pR. 210mAM A sUtra saMbaMdhI jaNAvyuM che ke :idaM ca sakala pratikramaNa bIjabhUtaM jJeyam / bhAvArtha-A savvassa vi. sUtra sakala pratikramaNanA bIja rUpa jANavuM. savvasDa-sarvenuM-samyaktvamUla bAravrata vageremAM akaraNIya karavAthI ke karaNIyane nahIM karavAthI lAgelA aticAronuM. vevasiJa-divasa saMbaMdhI. ahIM jJathI rAtri saMbaMdhI. paviJa-thI pAkSika, vArambhAsitra-thI cAturmAsika ane saMvaJi-thI sAMvatsarika (vArSika) e pramANe samajavAnuM che. yukSintita-mananI duSTa pravRtti vaDe lAgelA aticAranuM pratikramaNa. duSita-vANInI duSTa pravRtti vaDe lAgelA aticAranuM pratikramaNa, suzrRSTita-kAyAnI duSTa pravRtti vaDe lAgelA aticAranuM pratikramaNa. rUAreLa savisada maLava* !-he bhagavaMta ! mArA balAtkArathI nahIM - * zAstramAM prAyazcittanA dasa prakAro che, temAMnA pahelA prakAramAM AloyanA prAyazcitta che. te ahIM devasiyaM mahoruM ? tathA savvasla vi. sUtro dvArA thAya che. e pramANe aticAronA nivedana rUpa eka AlocanA prAyazcitta karyA pachI jyAre guru pAse te aticAronI vizeSa zuddhi mATe prAyazcita mAgavAmAM Ave tyAre guru Dilmameda e AdezathI pratikramaNa nAmanuM 'micchA mi dudhaDa' devAnuM bIjuM prAyazcitta pharamAve che, ema samajavuM. Ane aMge zrI devasUrikRta tidinacaryAmAM to ema jaNAvyuM che ke guru Dimeda ema pragaTa kahetA nathI, paNa saMjJA vagerethI rajA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 paNa ApanI icchAthI mane pratikramaNa-doSathI pAchA haThavA mATe, anumatiAjJA Apo. ema kahIne maunapaNe gurunI sanmukha joto aTake. tyAre guruDime-pratikramaNa karo kahe-AjJA Ape. A guruvacananA svIkAra mATe ziSya kahe : phakkuM icchuM chuM.-ApanI AjJA pramANa che, tema kahe : tassa micchA mi dudhIDuM-e sarve aticAro rUpa mAruM te pApa (duSkRta) mithyA thAo, nAza pAmo tema uccAre pachI 'vaMdittu sUtra' vIrAsane besIne, ane te na AvaDe to jamaNo DhIMcaNa UMco rAkhIne bole. (5) arthasaMkalanA divasa (rAtri) daramiyAna sarve duSTa ciMtana karavAthI, pApavacano bolavAthI ane duSTa pravRttithI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavA mATe he bhagavaMta ! mArA balAtkArathI nahIM paNa ApanI icchAthI mane pratikramaNadoSathI pAchA haThavA mATe anumati Apo. ema kahIne maunapaNe gurunI sanmukha joto Ubho rahe tyAre guru-Dimeha-pratikramaNa karo kahe-AjJA Ape. tyAre ziSya-'iccha' huM icchuM chuM-ApanI AjJA pramANa che, kahIne e sarve aticAro rUpa mAruM te pApa-duSkRta mithyA-thAo-nAza pAmo tema uccAre. darzAve che. te gAthA nIce pramANe che. gaMbhIramaguNanihiNo, maNavayakAehiM vihiasamabhAvA / paDikkamaha tti na jaMpai, bhaNaMti taM Naiguru ruTThA ||20|| bhAvArtha-gaMbhIratAnA bhaMDAra sarakhA ane mana-vacana-kAyAthI karyo che samatAbhAva jemaNe, evA rAga-dveSa rahita guru paDi meda ema spaSTatA kahetA nathI paNa aticAra lagADanAra ziSya pratye roSAyamAna hoya tema tene saMjJAthI kahe che. arthAt hRdayamAM roSa nahIM chatAM, pharI tevA doSo na kare te mATe, jANe risAyA hoya tema dekhAva kare ane e kAraNe pragaTa Adeza nahIM karatAM saMjJAthI pharamAve. -dharmasaMgraha bhASA, bhAga-1, pR. 584 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa sUtra0117 (6) sUtra paricaya A pratikramaNa sUtra cothA AvazyakanI pratikramaNa kriyAmAM, zrAvaka aDhAra pApasthAnaka sUtrano pATha bhaNyA pachI A pratikramaNa sUtrano pATha bhaNatAM gurunI AjJA mATe thobhe che. tyAre guru saMjJAthI kahe che : paDikzamedapratikramaNa karo' e pramANe AjJA Ape che. ziSya-"icche'-ema kahIne guru AjJAne svIkArI kriyA kare che ane tarata ja besIne vIrAsanapUrvaka vidhi anusAra vaMditu sUtra bhaNe che. A pratikramaNano bIjabhUta pATha athavA saMkSipta pATha che. te ja pramANe DiHI-va-sutta pratimA sthApanA sUtra-27no paNa lagabhaga tene maLato pATha che. paraMtu tyAM e pATha rUMchALa0 ityAdithI zarU thAya che. ane aMtamAM talsa zabda nathI jyAre ahIM A sUtrano pATha satrasta vi0thI zarU thAya che. ane aMtamAM tasa zabdapUrvaka micchA mi dudhaauM no pATha che. A pramANe aMtara che. A sUtrathI pratikramaNanI kriyA mATe guru AjJA levAya che. jyAre sUtra 27 pratikramaNanI sthApanA karavA mATe che ane te mATe guruAjJA levAmAM Ave che, ema samajavuM. pratimaNa-DhavA-sunna-no pATha bhaNatI vakhate guru yAda e pramANe AjJA Ape che. jyAre ahIM guru paDaznameda e pramANe AjJA Ape che. ethI A sUtranuM nAma (bIjabhUta athavA saMkSipta) pratikramaNa sUtra pADavAmAM Avela che. ane e pramANe bane sUtranI bhinnatAne kAraNe sUtro alaga alaga ApavAmAM Avela che. (7) prakIrNaka A sUtrano pATha zrI hemacaMdrAcAryakRta yogazAstranA svopajJa vivaraNanA prakAza 3.nA gurjarAnuvAda pR. 336mAM nIce pramANe jaNAvela che. ahIM ziSya adhuM aMga namAvIne uttarottara vadhatA vairAgyavALo, mAyA, abhimAna AdithI rahita banI potAnA sarva aticAranI savizeSa vizuddhi mATe A pramANe sUtra pATha bole : Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1180zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 savvassa vi devasiya duzcitiya-dubbhAsiya, ducciTThiya icchAkAreNa saMvida ? A sarva padomAM chaThThI vibhaktino lopa thayo che. teno artha A pramANe-AkhA divasa saMbaMdhI aNuvrata vageremAM na karavA yogya karavAthI ane karavA yogya na karavAthI je je aticAro lAgyA hoya, tenuM, kevA prakAranA? te kahe che-tiya-Arta-raudra dhyAnarUpa duSTa citavana karavAthI, AthI mAnasika aticAra kahyA. tathA TuMkmAliya-durbhASaNa karavA rUpa aticAra, e vacana-viSayaka aticAro kahyA tathA suvUimi-niSedha karelA doDavA, kUdavA vagere rUpa kAyAnI kriyA-ceSTA te kAyika aticAronuM pratikramaNa karavA mATe kahe che-chore saMvida bhavAna -he bhagavaMta ! mArA baLAtkArathI nahIM paNa ApanI IcchAthI mane pratikramaNa mATe-doSathI pAchA haThavA mATe anumati Apo, ema kahIne ziSya maunapaNe gurunI sanmukha joto Ubho rahe, tyAre guru paDimeda-pratikramaNa karo-ema kahe, tyAre pote guru vacanano svIkAra karavA mATe rUchaM-mAre ApanI AjJA pramANa che ema kahI takhta micchA mi dudhauM eTale upara jaNAvelA sarve aticAro rUpI mAruM pApa mithyA thAo-arthAt e aticAronI huM jugupsA karuM chuM. pachI aticAronuM vistArathI pratikramaNa prAyazcitta karavA mATe vidhi anusAra vaMviA-sUtra bharAya che. yogazAstra, gurjarAnuvAda pra. 3, pR. 336. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. sAvaga-paDikkamaNa-suttaM* (zrAvaka-pratikramaNa-sUtram) vAhattu' sUtra (1) bhUsA (gAhA) vaMdittu savvasiddhe, dhammAyarie a savvasAhU a / icchAmi paDikkamiDaM, sAvaga-dhammAiArassa // 1 // jo me vayAiAro, nANe taha daMsaNe caritte a / suhumo ya bAyaro vA, taM niMde taM ca garihAmi // 2 // duvihe pariggahammI, sAvajje bahuvihe a AraMbhe / kArAvaNe a karaNe, paDikkame desi savvaM // 3 // jaM baddhamidiehi, cahi~ kasAehiM appasatthehiM / rAgeNa va doseNa va, taM nide taM ca garihAmi // 4 // AgamaNe niggamaNe, ThANe, caMkamaNe aNAbhoge / abhioge a nioge, paDikkame desi savvaM // 5 // * zrI vijayasiMhasUrijIe AnA upara je caNi (cUrNi) racI che tenA bIjA padyamAM temaNe A sUtrano "samaNovAsaga paDikkamaNasutta' tarIke ullekha karyo che. A sUtra upara zrI ratnazekharasUrie je arthadIpikA racI che temAM temaNe A sUtrano prAraMbhamAM "gRhapratikramaNa-sUtra" tarIke ane aMtamAM "zrAvaka pratikramaNa sUtra' ane "zrAddha pratikramaNa sUtra tarIke nirdeza karyo che. -zrI 8 satya praza varSa 3. 7. pR. 256. 1. A sUtranAM padyo 38, 39, 49 - e pramANe traNa gAthA "siloga' chaMdamAM cha. pAhInI kadhI DaTa chama che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1200zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 saMkA kaMkha vigicchA, pasaMsa taha saMthavo kuliMgIsu / sammattassa-iAre, paDikkame desi savvaM // 6 // chakkAya-samAraMbhe, payaNe a payAvaNe a je dosA / attaTThA ya paraTThA, ubhayaTThA ceva taM niMde // 7 // paMcaNhamaNuvvayANaM, guNavvayANaM ca tiNhamaiAre / sikkhANaM ca cauNhaM, paDikkame desi savvaM // 8 // paDhame aNuvvayammI, thUlaga-pANAivAya-viraIo / Ayariyamappasatthe, ittha pamAya-ppasaMgeNaM // 9 // vaha-baMdha-chavi-cchee, aibhAre bhatta-pANa-vucchee / paDhamavayassa-iAre, paDikkame desi savvaM // 10 // bIe aNuvvayammI, parithUlaga-aliyavayaNa-viraIo / Ayariyamappasatthe, ittha pamAya-ppasaMgeNaM // 11 // sahasA-rahassa-dAre, mosuvaese a kUDalehe a / bIyavayassa-iAre, paDikkame desi savvaM // 12 // taie aNuvvayammI, thUlaga-paradavva-haraNa-viraIo / Ayariyamappasatthe, ittha pamAya-ppasaMgaNaM // 13 // tenAhaDa-ppaoge, tappaDirUve viruddha-gamaNe a / kUDatula-kUDamANe, paDikkame desi savvaM // 14 // cautthe aNuvvayammI, niccaM paradAra-gamaNa-viraIo / Ayariyamappasatthe, ittha pamAya-ppasaMgeNaM // 15 // apariggahiA-ittara-aNaMga-vIvAha-tivva-aNurAge / cautthavayassa-iAre, paDikkame desi savvaM // 16 // 1. mA (08 uthA-10, 12, 14, 16, 18, 18, 21, 26thI 30 bhane 33 ema ekaMdare 14 gAthAonA prathama padane pratIka rUpe darzAvIne pAkSika aticAramAM vicAraNA karavAmAM Ave che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vahittu' sUtra * 121 itto aNuvvae paMcamammi Ayariamappasatthammi / parimANa-paricchee, ittha pamAya - ppasaMgeNaM // 17 // dhaNa-dhanna - khitta-vatthU, rUppa - suvanne a kuvia - parimANe / dupae cauppayammi ya, paDikkame desiaM savvaM // 18 // gamaNassa ya parimANe, disAsu uDDuM ahe a tiriaM ca / vuDDi sai - aMttaddhA, paDhamammi guNavvae niMde // 19 // majjammi a maMsammi a, pupphe a phale a gaMdha malle a / uvabhoga-parIbhoge, bIammi guNavvae niMde // 20 // saccitte paDibaddhe, apola - duppoliyaM ca AhAre / tucchosahi-bhakkhaNayA, paDikkame desiaM savvaM // 21 // iMgAlI - vaNa - sADI bhADI phoDI suvajjae kammaM / vANijjaM ceva daMta - lakkha-rasa- kesa - visa - visayaM // 22 // evaM khu jaMtapIlaNa -kammaM nillaMchaNaM ca dava- dANaM / sara - daha-talAya - sosaM, asaI-posaM ca vajjijjA ( jjemi ) // 23 // satyaggi-musala- jaMtaga-taNa-kaTThe maMta- mUla - bhesajje / dinne davAvie vA, paDikkame desiaM savvaM // 24 // hANuvvaTTaNa-vannaga - vilevaNe sadda-rUva-rasa- gaMdhe / vatthAsaNa - AbharaNe, paDikkame desiaM savvaM // 25 // kaMdappe kukkuie, mohari - ahigaraNa - bhoga - airite / daMDammi aNavaTTAe, taiammi guNavvae niMde // 26 // tivihe duppaNihANe, aNavaTThANe tahA sai - vihUNe / sAmAiya (e) vitaha - kae, paDhame sikkhAvae niMde // 27 // - vuDDI pAThAMtara - zrAddha pratibhAsUtra - bhASAMtara, pR. 264. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 ANavaNe pesavaNe, sadde ruve a puggala - kkheve / desAvagAsiammI, bIe sikkhAvae niMde // 28 // saMthArUccAravihI- pamAya taha ceva bhoaMNAbhoe / posahavihi-vivarIe, taIe sikkhAvae niMde // 29 // saccitte nikkhivaNe, pihiNe vavaesa - macchare ceva / kAlAikkama - dANe, cautthe - sikkhAvae niMde // 30 // suhiesa a duhiesu a, jA me assaM ( saM ) jasu aNukaMpA / rAgeNa va doseNa va, taM niMde taM ca garihAmi // 31 // sAhUsu saMvibhAgo, na kao tava caraNa- karaNa- juttesu / saMte phAsuadANe, taM niMde taM ca garihAmi // 32 // iha loe paraloe, jIvia - maraNe a AsaMsa-paoge / paMcaviho aiAro, mA majjhaM hujja maraNaMte // 33 // kAraNa kAiAssA, paDikkame vAiassa vAyAe / maNasA mANasiassA, savvassa vayAiArassa // 34 // vaMdaNa-vaya- sikkhA - gAravesu saNNA - kasAya - daMDesu / guttIsu a samiIsu a, jo aiAro a taM niMde // 35 // sammaddiTThI jIvo, jai vi hu pAvaM samAyaraD kiMci / appo si hoi baMdho, jeNa na niddhaMdhasaM kuNai // 36 // taM pi hu sapaDikkamaNaM, sappariAvaM sauttaraguNaM ca / khippaM uvasAmeI, vAhi vva susikkhio vijjo // 37 // silogo ( anuSTupa ) jahA visaM kuThTha-gayaM, maMta-mUla-visArayA / vijjA haNaMti maMtehiM, to taM havai nivvisaM // 38 // 1. chaM6mAM pa 40-42 rayAyAM che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vAhattu' sUtra.12 evaM aTThavihaM kammaM, rAga-dosa-samajjiaM / AloaMto a niMdato, khippaM haNai susAvao // 39 // (gAhA) kaya-pAvo vi maNusso, Aloia nidia (ya) guru-sagAse / hoi arega lahuo, oharia-bharu vva bhAravaho // 40 // AvassaeNa eeNa, sAvao jai vi bahurao hoI / dukkhANamaMtakiriaM, kAhI acireNa kAleNa // 41 // AloaNA bahuvihA, na ya saMbhariA paDikkamaNa-kAle / mUlaguNa-uttaraguNe, taM niMde taM ca garihAmi // 42 // tassa dhammassa kevali-pannattassa' / abbhuTTio mi ArAhaNAe virao mi virAhaNAe / tiviheNa paDikkato, vaMdAmi jiNe cauvvIsaM // 43 // jAvaMti ceiAiM, uDDe a ahe a tirialoe a / savvAiM tAI vaMde, iha saMto tattha saMtAI // 44 // jAvaMta ke vi sAhU, bharaheravaya-mahAvidehe a / savvesi tesiM paNao, tiviheNa tidaMDa-virayANaM // 45 // cira-saMcia-pAva-paNAsaNIi, bhava-saya-sahassa-mahaNIe / cauvIsa-jiNa-viNiggaya-kahAi volaMtu me diahA // 46 // mama maMgalamarihaMtA, siddhA sAhU suaM ca dhammo a / sammaTThiI devA, ditu samAhi ca bohiM ca // 47 // paDisiddhANaM karaNe, kiccANamakaraNe a paDikkamaNaM / asaddahaNe a tahA, vivarIa-parUvaNAe a // 48 // 1. mA paMDita rAdhama che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1240 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (anuSTup) khAmemi savvajIve, savve jIvA khamaMtu me / mittI me savvabhUesu, veraM majjha na keAI // 49 // ( gAhA ) evamahaM Aloia, niMdia garahia dugaMchiuM (aM) sammaM / tiviheNa paDikkaMto, vaMdAmi jiNe cauvvIsaM // 50 // (2) saMskRta chAyA vanditvA sarvasiddhAn, dharmAcAryAn ca sarvasAdhUn ca / icchAmi pratikramituM zrAvakadharmAticArasya ( rAt ) // 1 // yaH me vratAticAraH, jJAne tathA darzane cAritre ca / sUkSmaH vA bAdaraH vA, taM nindAmi taM ca garhe // 2 // dvividhe parigrahe, sAvadye bahuvidhe ca Arambhe / kAraNe ca karaNe, pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 3 // yad baddham indriyaiH, caturbhiH kaSAyaiH aprazastaiH / rAgeNa vA dveSeNa vA, tat nindAmi tat ca garhe // 4 // Agamane nirgamane, sthAne caGkramaNe anAbhoge / abhiyoge ca niyoge, pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 5 // zaGkA kAGkSA vicikitsA, prazaMsA tathA saMstavaH kuliGgiSu / samyaktvasya aticArAn pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 6 // SaTkAya-samArambhe, pacane ca pAcane ca ye doSAH / AtmArthaM ca parArtham, ubhayArthaM ca eva tAn nindAmi // 7 // paJcAnAm aNuvratAnAM guNavratAnAM ca trayANAm aticArAn / zikSANAM ca caturNAM pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 8 // 1. pArzvadbhRta TIamAM to 'pratikrame' che te samucita che. 'ma' dhAtu ubhayayaH prathama gAno che. kheTale pratikrAmAmi samuyita che. 'pratikrAmyAmi' AmAM yodhA gAno parasmaipa 35 che te pA samukhita che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vahittu' sUtra * 125 prathame aNuvrate, sthUlaka-prANAtipAta viratitaH / aticaritam aprazaste, atra pramAda - prasaGgena // 9 // vadha-bandha - chavicchede, atibhAre bhakta-pAna- vyavacchede / prathamavratasya aticArAn, pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 10 // dvitIye aNuvrate, paristhUlaka - alIkavacana - viratitaH / aticaritam aprazaste, atra pramAda - prasaGgena // 11 // sahasA - rahaH- svadAreSu, mRSopadeze ca kUTalekhe ca / dvitIyavratasya aticArAn, pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 12 // tRtIye aNuvrate, sthUlaka - paradravya-haraNa - viratitaH / aticaritam aprazaste, atra pramAda - prasaGgena // 13 // stenAhRta-prayoge, tatpratirUpe virUddha - gamane ca / kUTatulA - kUTamAne, pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 14 // caturthe aNuvrate, nityaM para-dAra-gamana - viratitaH / aticaritam aprazaste, atra pramAda - prasaGgena // 15 // aparigRhItA- itvarA - anaGga- vivAha - tIvrAnurAgAn / caturthavratasya aticArAn, pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 16 // itaH aNuvrate paJcame, aticaritam aprazaste / parimANa-paricchede, atra pramAda - prasaGgena // 17 // dhana-dhAnya - kSetra - vAstu-rUpya suvarNe ca kupya - parimANe / dvipade catuSpade ca pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 18 // gamanasya ca parimANe, dikSu Urdhvam adhaH ca tiryak ca / vRddhi - smRti- antardhA, prathame guNavrate nindAmi // 19 // madye ca mAMseca, puSpe ca phale ca gandha-mAlye ca / upabhoga - paribhogau, dvitIye guNavrate nindAmi // 20 // sacitte pratibaddhe, aprajvalita - duSprajvalita AhAre / tuccha - auSadhi - bhakSaNatA( NAt ), pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 21 // ArI-vana- zakaTI - bhATIka-sphoTISu (sphoTaM ), varjayet (suvarjayet ) karma / vANijyaM ca eva danta - lAkSA - rasa - keza - viSa- viSayam // 22 // * Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 evaM khalu yantra - pIlanakarma, nirlAJchanaM ca davadAnam / sara-hUda- taDAga - zoSam, asatIpoSaM ca varjayett // 23 // zastra - agni- muzala- yantra - tRNa-kASThe mantra - mUla - bhaiSajye / datte dApite vA, pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 24 // snAna - udvartana-varNaka- vilepane zabda-rUpa-rasa- gandhe / vastra- Asana- AbharaNe, pratikrAmAmi daivasikaM sarvam // 25 // kandarpe kaukucye, maukharye adhikaraNa- bhogAtirikte / daNDe anarthAya tRtIye guNavrate nindAmi // 26 // trividhe duSpraNidhAne, anavasthAne tathA smRti - vihIne / sAmAyike vitathe kRte, prathame zikSAvrate nindAmi // 27 // Anayane preSaNe, zabde rUpe ca pudgala kSepe / dezAvakAzike, dvitIye zikSAvrate nindAmi // 28 // saMstAra-uccAravidhi - pramAde tathA ca eva bhojanAbhoge / poSadha - vidhi-viparIte, tRtIye zikSAvrate nindAmi // 29 // sacitte nikSepaNe, pidhAne vyapadeza-matsare ca eva / kAlAtikrama- dAne, caturthe zikSAvrate nindAmi // 30 // sukhi(hi) teSu ca duHkhiteSu ca, yA me asaM( sva )yateSu anukampA / rAgeNa vA dveSeNa vA, tAM nindAmi tAM ca garhe // 31 // sAdhuSu saMvibhAgaH, na kRtaH tapazcaraNa-karaNa - yukteSu / sati prAsukadAne, taM nindAmi taM ca garhe // 32 // iha loke paraloke, jIvite maraNe ca AzaMsA - prayoge / paJcavidhaH aticAraH, mA mama bhavet maraNAnte // 33 // kAyena kAyikasya, pratikrAmAmi vAcikasya vAcA / manasA mAnasikasya, sarvasya vratAticArasya // 34 // vandana- vrata- zikSA - gauraveSu saMjJA- kaSAya - daNDeSu / guptiSu ca samitiSu ca yaH aticAraH ca taM nindAmi // 35 // samyagdRSTiH jIvaH, yadyapi khalu pApaM samAcarati kiJcit / alpaH tasya bhavati bandhaH, yena na nirdayaM kurute // 36 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hattu' sUtra. 127 tadapi khalu sapratikramaNaM, saparitApaM sottaraguNaM ca / kSipram upazamayati, vyAdhim, iva suzikSitaH vaidyaH // 37 // yathA viSaM koSThagataM, mantra-mUla-vizAradAH / vaidyAH janti mantraiH, tataH sa bhavati nirviSaH // 38 // evam aSTavidhaM karma, rAga-dveSa-samarjitam / Alocayan ca nindan, kSipraM hanti suzrAvakaH // 39 // kRtapApaH api manuSyaH, Alocya ninditvA ca guru-sakAze / bhavati atireka-laghukaH, apahRtabhAraH iva bhAravahaH // 40 // Avazyakena etena, zrAvakaH yadyapi bahurajA( taH) bhavati / duHkhAnAm antakriyAM, kariSyati acireNa kAlena // 41 // AlocanA bahuvidhA, na saMsmRtA pratikramaNa-kAle / mUlaguNe uttaraguNe, tAM nindAmi tAM ca gaheM // 42 // tasya dharmasya kevali-prajJaptasya abhyutthitaH asmi ArAdhanAyai, virataH asmi virAdhanAyAH / trividhena pratikrAntaH, vande jinAn caturviMzatim // 43 // yAvanti caityAni, Urzve cAdhazca tiryagloke ca / sarvANi tAni vaMde, iha san tatra santi // 44 // yAvantaH ke ati sAdhavaH, bharata-aivata-mahAvidehe ca / sarvebhyaH tebhyaH praNataH, trividhena tridaNDa-viratebhyaH // 45 // cira-saJcita-pApa-praNAzanyA, bhava-zata-sahastramathanyA / caturvizati-jina-vinirgata-kathayA gacchantu mama divasAH // 46 // mama maGgalam arhantaH, siddhAH sAdhavaH zrutaM ca dharmaH ca / / samyagdRSTayaH devAH, dadatu samAdhi ca bodhi ca // 47 // pratiSiddhAnAM karaNe, kRtyAnAm akaraNe pratikramaNam / azraddhAne ca tathA, viparIta-prakhyaNAyAM ca // 48 // kSamayAmi sarvajIvAn, sarve jIvAH kSAmyantu me / maitrI me sarvabhUteSu, vairaM mama na kenacit // 49 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 evam aham Alocya, ninditvA garhitvA jugupsitvA samyak / trividhena pratikrAntaH, vande jinAn caturviMzatim // 50 // (3-4-5) sAmAnya ane vizeSa arthAdi (tAtparyArtha tathA artha saMkalanA) [A sUtra moTuM hovAthI vAcakanI saraLatA khAtara sAmAnya ane vizeSa artha, tAtparyArtha tathA artha-saMkalanA ekIsAthe lIdhelAM che. zabdanI zarUAtamAM mUkelo aMka gAthAno tathA vivaraNano krama sUcave che.] (1-3) vaMvittu-[vanvi]-vaMdIne, namaskAra karIne. 'vand' dhAtu abhivAdana ane stuti e baMne mATe vaparAya che. temAM kAyAthI namaskAra karavo te 'abhivAdana' che ane vacanathI stavanA karavI te 'stuti' che. A baMne kriyAo mananI sahAya vaDe thAya che, eTale ke mana, vacana ane kAyA vaDe thato namaskAra e 'vaMdana'no yogya artha che. vaMvittu-e aniyamita saMbaMdhaka bhUtakRdaMtanuM rUpa che. juo prAkRta mArgopadezikA pR. 175. sasiddhe [sarvasiddhAn]-sarva siddhone, sarva siddha bhagavaMtone. sarva-badhA. 'siddho'ne-siddha bhagavaMtone. je je AtmAo karma khapAvIne 'siddha' thayA che te badhAone. temAM tIrthaMkarapadavI pAmIne siddha thayA hoya ke tIrthaMkara-padavI pAmyA vinA 'siddha' thayA hoya, tIrthanI sthApanA thayA pachI 'siddha' thayA hoya, ke te pahelAM 'siddha' thayA hoya, svayaM bodha pAmIne karma-kSaya karyo hoya ke AcAryAdinA bodhathI bodhita thaIne karma-kSaya karyo hoya, te badhAno samAveza thAya che. vaLI te puruSa-liMge 'siddha' thayA hoya, strI-liMge 'siddha' thayA hoya ke napuMsaka-liMge 'siddha' thayA hoya, sAdhunA veSamAM 'siddha' thayA hoya, tethI bhinna koI paNa veSamAM 'siddha' thayA hoya, ke gRhasthanA veSamAM ja 'siddha' thayA hoya, ekalA 'siddha' thayelA hoya, ke anya jIvonI sAthe 'siddha' thayelA hoya; te siddhanA paMdara bhedono AmAM samAveza thAya che. zrAddha pratikramaNa sUtra (arthadIpikA) pR. 24.mAM jaNAvyuM che ke :- sArvA: Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra0 129 -tIrtha: (2. sarva siddhArvA) A bIjA artha pramANe-jeo sarva vastuone jANe athavA sarvanuM hita kare te sArva athavA tIrthakara. tethI arihaMta bhagavaMtone tathA siddha bhagavaMtona-(arihaMta ane siddhanA varNana mATe juo sUtra-1) ahIM bIjo artha vadhAre anukULa che. thAyariNa-cAryAna-dharmAcAryone. dharma-saMbaMdhI AcArya te "dharmAcArya, teone. je zrutadharma tathA cAritradharma (jJAna ane kriyA) e banne prakArane Acare ane e dharmanuM pradAna kare temane dharmAcAryone. ("AcAryanA varNana mATe juo sUtra 2.) ma-[]*-ane. A avyayathI zrutajJAnanuM adhyApana karAvanArA upAdhyAyone samajavA. savyasAdU-sarvasAdhUna-sarva sAdhuone. sarva zabdathI ahIM jinakalpI, sthavirakalpI, upAdhyAya, pravartaka, vira, gaNAvacchedaka Adi "sAdhunA sarva prakAro samajavAnA che. sAdhunA guNo mATe juo sUtra 1. --ane. ahIM jina sthavira kalpikAdi muni. rUchAmi-[phachAmi-icchuM chuM. pada [pratiRmitu-pratikramaNa karavAne. pratikramaNanA vizeSa artha mATe juo sUtra 6. sAva-tharUArasa-[zrAvaLa-dhativAraNya(rAta)]-zrAvakadharmamAM lAgelA aticArothI. (ahIM chaThThI vibhakti paMcamInA arthamAM che.) *a %AhupAdhyAyA-zrutAththApavAnuM zrAddhapratimA sUtra (arthadIpikA) pR. 2 mA. pra.-2-9 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1300zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 zrAvakano dharma te "zrAvakadharma temAM lAgelA aticAro te zrAvakadharmAticAro, tethI. ahIM aticAra zabda jAti arthamAM ekavacanAta che, mATe sarva jAtinA aticArothI ema samajavuM. "zrAvaka' zabdanA vizeSa artha mATe juo sUtra 11. dharma' zabdathI ahIM bAra vrato ke te paikInA koI paNa vratavALo dharma, apekSita che. eTale ke zrAvakane aMge jaNAvelA jJAnAcArAdi paMcAcAra vagerenA kula 124 aticArothI nivRtta thavA IcchuM chuM. (1-4) vaMvinu sarvAsiddha thAyari ma savvasAhU a-sarva arihaMtone, siddhone, AcAryona, upAdhyAyone ane sarva sAdhuone vaMdana karIne-A pramANe artha thAya che. tethI A pahelI aDadhI gAthAthI sarva vighnonI zAMti mATe paMca parameSThIne namaskAra karyA che jeNe, evo zrAvaka ahIM apekSita che. rUchAmi DiminuM savi-dhaHIkArazna-zrAvaka-dharmamAM lAgelA aticArothI eTale ke 124 aticArothI nivRtta thavA. dhAraNa karelA zrAvaka-vratamAM pramAdathI ke zarata-cUkathI je kAMI bhUlo ke skUlanAo thaI hoya, tene yAda karIne, tethI pAcho pharuM chuM. (1-5) sarve arihaMta bhagavaMtone, siddha bhagavaMtone, dharmAcAryone, upAdhyAya bhagavaMtone tathA sarve sAdhuone vaMdana karIne zrAvakadharmamAM lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAne icchuM chuM. avataraNikA-sAdhAraNa rIte zrAvaka bAra vratadhArI ane jJAnAcArAdi pAceya AcArane pAlana karanAra hovo joIe. e bAra vrata ane paMcAcAranA pAlanamAM pramAdavazAt aticArono saMbhava hovAthI te aticAronuM oghadaSTie sAmudAyika pratikramaNa A bIjI gAthAmAM darzAvAyuM che. (2-4) -[ ]-je. -[+]-mAro. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu' sUtra 131 vAgo [vratAtivAda-vratano aticAra, vratane vize lAgelo aticAra. vrata-virati niyama, dhArmika pratijJA. dezavirati-zrAvakanAM bAra vrato ahIM vakSyamANa che. vratano aticAra vratabhai aticAra te vratAticAraH / nA-(jJAne-jJAnamAM, jJAnanI ArAdhanAmAM. tada [tathA)-te ja rIte. vaMto-rzi-darzanamAM, darzananI ArAdhanAmAM. caritte-vari-cAritramAM, cAritranI ArAdhanAmAM. ma-(2)-ane. A avyayathI tapa-AcAra, vIryAcAra, saMlekhanA tathA samyakatvanA aticAro sUcavAyA che. suhuno-(sUkSma:]-sUkSma, bahu nAno, jaladI khyAlamAM na Ave tevo. -athavA vAya-[vA-bAdara, moTo, jaladI khyAlamAM Ave tevo. vA-[a]-athavA. taM-[tama-tene, te aticArane. nidde-[nindaSi-niMduM chuM, Atma-sAkSIe vakhoDI kADhuM chuM. narahami-[e-gaNuM chuM, guru-sAkSIe prakAzuM chuM. "Tche. purato varasA prAzanakiti bhava:' (pra. sA. tA. 98) manathI khoTuM gaNavuM te "niMdA'. tenuM guru-samakSa prakAzana karavuM te "gaha'. (2-4)no je vayADumAra-mArA vratamAM je aticAra thayo hoya, mane vrata-saMbaMdhI je aticAra lAgyo hoya. "aticAra'no sAmAnya artha bhUla ke skUlanA che, chatAM 'virAdhanA'nA daSTibiMduthI te khAsa arthamAM vaparAya che. "virAdhanA mATe koI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1320zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 preraNA kare ane pote teno niSedha na kare, te "atikrama, virAdhanA mATenI taiyArI, te "vyatikrama', kAMIka aMze doSanuM sevana, te "aticAra' ane je saMpUrNapaNe bhAge ke jemAM ArAdhanAnuM koI tattva avaziSTa na rahe, te "anAcAra'. eTale "aticAra' e "virAdhanA'nuM trIjuM pagathiyuM che. ahIM eka vAta spaSTa rIte samajI levI joIe ke uttarottara moTA banatA kramamAM, AgaLanA nAnA kramano samAveza svAbhAvika rIte ja thaI jAya che, paraMtu vadhAre moTA kramano samAveza thato nathI. matalaba ke "aticAronuM pratikramaNa karatAM temAM "atikrama" ane "vyatikrama"nuM pratikramaNa svAbhAvika rIte ja thaI jAya che, paNa "anAcAra'nuM pratikramaNa ke zuddhi thatAM nathI. jema zeramAM pAzera, navaTAMka, adhoLa vagere AvI jAya che, paNa bazera, pAMca zera ke daza zerano samAveza thato nathI. nALe tada raMpaLa caritte -jJAna, darzana ane cAritranI ArAdhanAmAM. jJAna, darzana ane cAritra e traNa muktinAM sAdhana che, alabatta te samyapha prakAranAM hovAM joIe. A traNa tattvonI ArAdhanA karavA mATe ja vratonuM vidhAna che; eTale nAnAM moTAM je vrato dhAraNa karavAmAM Ave che, teno hetu jJAna-ArAdhanA, darzana-ArAdhanA ke cAritra-ArAdhanA ja hoya che. je vrata mumukSune jJAna, darzana ane cAritranI ArAdhanA tarapha laI jatuM nathI te AdhyAtmika dRSTie zUnya che. jANavuM te "jJAna" che, mAnavuM te "darzana che, AcaravuM te "cAritra" che. jIvAdi tattvone yathArthapaNe jANavAM te "samyagrajJAna' che, tene yathArthapaNe mAnavAM te "samyagadarzana' che, ane heya-upAdeyanA vivekapUrvaka AcaraNa karavuM te "samyaphacAritra' che. nizcayanayanI dRSTie jJAna-darzana-cAritra te AtmAnuM potAnuM ja mULa svarUpa che, jayAre vyavahAranayanI dRSTie te judA judA guNo che, judAM judAM sAdhano che ke judI judI kriyAo che. bhinna bhinna dRSTibiMduthI tenA bhinna bhinna vibhAgo paDI zake che. ahIM ArAdhya viSaya tarIke jJAna, darzana ane cAritrano sAmAnya ullekha karavAmAM Avyo che. sumo vA vAyaro vI-nAno ke moTo. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 0 133 tuM nive taM = hiAmi-tene huM niMduM chuM, tenI huM garhA karuM chuM. niMdA ane gaha vaDe pratikramaNanA svarUpanuM nirmANa thAya che. eTale je je aticAro lAgyA hoya te darekanI AtmasAkSIe 'niMdA' ane gurusAkSIe 'garhA' ka2vAnI hoya che. te rIte, ahIM dareka aticAranI niMdA ane garha karavAmAM Ave che. te pramANe zlokamAM jyAM jyAM niMdA tathA gaha darzAvela hoya tyAM AtmasAkSIe 'niMdA' tathA guru sAkSIe 'gaha' samajavI. (2-5) jJAna, darzana ane cAritra(tapa, vIrya, saMlekhanA ane samyaktva)nI ArAdhanA nimitte dhAraNa karelAM vratomAM sUkSma athavA bAdara (nAno ke moTo,) je koI aticAra lAgyA hoya, tene huM niMduM chuM, tene huM garyuM chuM. avataraNikA-prAyaH sarva aticAronI utpattinuM kAraNa AraMbha ane parigraha che, tethI tenuM pratikramaNa darzAvAya che. (3-3) tuviSe (diviSe)-be prakAranA (tenA vize). *parimi-[pazride]-parigrahane vize. 'pavRidghate kRti paaihaH'-grahaNa karAya te parigraha. eTale je vastu mamatvabhAvathI-mUrchAthI grahaNa karavAmAM Ave, te 'parigraha'. dhana, dhAnya, khetara-pAda2, vADI-bagIcA, nokara-cAkara, Dhora-DhAMkhara vagere tamAma prakAranI milakata e ja kAraNe 'parigraha' kahevAya che. sAvai-[sAvaghe]-pApamaya. (tenA vize.) A sUtranI gAthA 3, 9, 11, 13, 15, 28mAM AidamI, aNuvvayammI, resAvaliJammI evo dIrgha IMkArAnta pATha maLe che, tathA AgaLanI gA. 34mAM hrAssA, mAsiJassA evo dIrgha AkArAnta pATha maLe che, te te caraNamAM bAra mAtrAno meLa karavA lAMbA samayathI pracalita thayo jaNAya che. vRtti sAthenAM chapAyelAM pustakomAM paNa tevo pATha hovAthI amAre tevo pATha rAkhavo paDyo che; vAstavika rIte prAkRta zabdAnuzAsana pramANe tyAM-mmi evo ane -sva vALo chUsva pATha zuddha gaNAya; prAkRta chaMdaHzAstranA niyama pramANe pAdAnta svara vikalpe guru manAya che, ethI tyAM dIrgha uccAraNa karavuM ane pATha sva rAkhavo ucita gaNAyaevI amArI mAnyatA che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1340 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 A pada sAmenuM vizeSaNa che. sAvadyanI vadhAre vigata mATe juo sUtra. 10. vivi-vivigha-ghaNA prakAranA. (tenA vize). mA-[gara-AraMbhane vize, AraMbha karatAM. ahIM 'tulAdaMDa nyAye-jema tolavAno kAMTo kahevAthI tenI sAthe be chAbaDAM-pallAM paNa AvI jAya tema "AraMbha zabdathI saMraMbha ane samAraMbha paNa samajI levA. temAM jIvone mAravA vagereno saMkalpa karavo te "saMraMbha', pIDA upajAvavI te "saMbhAraMbha" ane upadrava (prANanAza) karavo te "AraMbha' kahevAya che. "mAraHUm mAraH:'-AraMbhavuM te "AraMbha'. "sa zarIradhArAvarsapAnAdiSatmika rUti' te zarIra dhAraNa karavA mATe anna-pAna AdinA anveSaNarUpa che. sAmAnya rIte saMsAra-vyavahAra mATe je pravRtti karavAmAM Ave, te "AraMbha' gaNAya che. sAdhu-jIvanane nirAraMbha kahevAmAM Ave che, kAraNa ke temanI badhI pravRttio Atma-kalyANa mATe hoya che. utta. sUtranA 20mA adhyayanamAM anAthI munie magadharAja zreNikane kahyuM che ke : "sayaM ca jai muccejjA, veyaNA viulA io / khanto danto nirAraMbho, pavvae aNagAriyaM // 32 // "A vipula vedanAthI jo eka ja vAra mukta thAuM to kSAtta, dAnta ane "nirAraMbhI' banI tarata ja anagAra-dharmamAM pravrajita thAuM (evo nirNaya meM karyo hato.)" verAvo-[vAro]-anyane preraNA karatAM, bIjAnI pAse karAvatAM. vAra' eTale preraNA karatAM. eka kAma karavA mATe anyane preravo, anyane sUcanA ApavI, te "kAraNa' kahevAya che, tenA vize. ma-(2)-ane. A avyayathI temAMnA koI pApanI anumodanA karavAthI paNa mane je koI aticAra lAgyA hoya tenuM, eTalo saMbaMdha ahIM joDavo. varA -[karo]-jAte karatAM. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 135 karavuM te "rA', tenA vize. je kAma potAnI jAte karavAmAM Ave, tene "karaNa' kahevAya che. sa-[pratiRAmA]i-pratikramuM chuM, pAcho pharuM chuM. ahIM ArAdhaka AtmAe nija kalyANa mATe pramAdasthAna ke pApasthAnamAMthI pAchA pharavAnuM che. pramAda(Adi doSo)ne lIdhe svasthAnathI parasthAnamAM gayelo AtmA pAcho te ja mULa sthAne javAnI kriyA kare te "pratikramaNa' kahevAya che. ciM-kaiivasi-divasamAM banelo, divasa saMbaMdhI. vivasena nivRto visarimALo vA vaivasa'-divasathI banelo athavA divasa-saMbaMdhI te devasika. ahIM ArSaprayogathI 'va'no lopa thaI sijha evuM rUpa baneluM che. desiaMne pahale rAiyaM 3 pakkhiyaM caumAsiyaM-3 saMvacchariyaM te te pratikramaNanI vidhimAM bolAya che, tyAre te te pramANe teno artha samajathvo. ahIM bIjI vibhaktino prayoga pAMcamInA arthamAM che. sabaM-[sarva-sarvane. sarva sUkSma-vAdrapem' (a dI.) sarva eTale sUkSma ane bAdara. (3-4) suviSe paripa-bAhya ane AtyaMtara parigrahane vize. parigraha be prakArano che : (1) bAhya ane (2) AtyaMtara. temAM dhana, dhAnya vagere "bAhya parigraha che ane 1 mithyAtva, 3 veda, 6 hAsyAdika ane 4 kaSAya' e cauda "AtyaMtara parigraha' che. sacitta ane acittanA bheda vaDe paNa parigrahanA be prakAro karI zakAya che. jema ke nokaracAkara, Dhora-DhAMkhara vagere sacitta parigraha' ane dhana, dhAtu, makAna vagere acitta parigraha'. sAvajo vahuvide mAMge-pApavALI evI vividha sAMsArika pravRttione vize. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 AraMbha athavA sAMsArika pravRtti pApavALI che, evuM spaSTa sUcana karavA mATe ahIM "sAvadya' vizeSaNa yojeluM che. "mIThI sAkara," "duSTa rAkSasa," "aniSTa roga" Adi prayogo jema te te guNonI spaSTatA batAvanArA che, tema ahIM "sAvadya AraMbha' vize samajavAnuM che. gRhasthone potAnuM jIvana calAvavA mATe vividha pravRttio karavI paDe che, tenuM sUcana ahIM bahuvidha vizeSaNa vaDe karavAmAM AvyuM che. jJAna, darzana ane cAritranI ArAdhanAmAM tathA vratonAM pAlanamAM skUlanAo ke aticAro thavAnuM mukhya kAraNa "parigraha" ane "AraMbha' che. tethI ja zAstrakAroe kahyuM che ke : "dhaNa-saMcao a viulo, AraMbha-pariggaho a vitthiNNo / nei avassaM maNusaM, naragaM vA tirikkhajoNiM vA // " "vipula dhana-saMcaya eTale ghaNo paiso ekaTho karavo ane vistIrNa AraMbha-parigraha' eTale moTA pAyA para sAMsArika pravRttio karavI tathA mAla-milakatano parigraha karavo, te manuSyane avazya naraka ke tiryayonimAM laI jAya che." te mATe subhUma ane brahmadatta cakravartI tathA mammaNa ane tilaka zeThanAM dRSTAMto vicAravA yogya che. RvaLe ma ro-karAvatAM ane karatAM. Dime ciM saLaM-divasa daramiyAna je je sUkSma ke bAdara aticAra thayA hoya, te sarvathI huM pAcho pharuM chuM. (3-5) bAhya ane AtyaMtara parigrahane lIdhe, aneka prakAranI sAMsArika-pApavALI pravRttio bIjA pAse karAvatAM, (anumodatAM) ane jAte karatAM, divasa daramiyAna sUkSma ke bAdara je je aticAro lAgyA hoya te sarvathI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA-zrAvakanAM vratonA aticArathI pratikramaNa jaNAvavAne badale have jJAnAticArathI pratikramaNa jaNAvAya che. tenuM kAraNa e che ke kaSAyomAM rAgAdinuM baMdhana hoya te aprazasta kahevAya. aprazastatA ajJAnamUlaka hovAthI tenAthI baMdhAtuM karma jJAnAticArarUpa che. pAMca AcAra ane bAra vrata tathA Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdituM sUtra 0 137 saMlekhana, samyakta-AdinA ekaso covIsa aticAromAM sarvathI prathama jJAnAcAranA aticAronuM pratikramaNa have darzAvAya che. (4-3) raddha-cit viddhama-je baMdhAyuM hoya. phardi [ndriI:]-indriyo vaDe. IndriyonI vadhAre vigata mATe juo sUtra 2. darda [vatuf]-cAra vaDe. vArdi-[SA]-kaSAyo vaDe. "krodha, mAna, mAyA ane lobha" e cAra manovRttio "kaSAya kahevAya che. tenI vadhAre vigata mATe juo sUtra 2. saptardi -prataii:]-aprazasto vaDe, prazasta nathI tevA vaDe. zaMr dhAtu zlAghA ke vakhANanA arthamAM vaparAya che, tethI "zastano artha slAvita ke vakhaNAyeluM thAya che, AgaLa "y' upasarga lAgatAM temAM adhikatAnuM sUcana thAya che, tethI "prata' zabda "sArI rIte zlAghA pAmeluM ke sArI rIte vakhaNAyeluM' evo artha batAve che. je vastu sujJajano dvArA zlAghA pAmI hoya ke vakhaNAI hoya te uttama kahevAya che, eTale prazastano bhAvArtha uttama che. uttama vastu ja IcchavA yogya ke AdaraNIya hoya che, eTale prazastano phalitArtha "icchavA yogya ke AdaravA yogya che. prItanI AgaLa ka mUkavAthI te viruddha bhAva athavA UlaTI bAju batAve che. eTale je "prazasta' nathI, sujJajanothI vakhaNAyeluM nathI, athavA jJAnIone, anubhavIone maMjUra nathI, te "aprazasta' kahevAya che. A vizeSaNa indriya tathA kaSAya e baMnene lAgu paDe che. on []-rAgathI, AsaktithI. "cete neti rA' jenA vaDe jIva karmothI raMgAya te "rAga". zrIharibhadrasUrijIe dharmabindugranthamAM pharamAvyuM che ke-"viSadhvapaSyaH rA: ' koI paNa viSayamAM Asakti thavI te "rAga" che." * juo prastuta sUtranI gAthA 33-panI samajUtImAM AveluM koSTaka Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1380zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vole-dvi-dveSathI, aprItithI. diSatti 3 kIrti manakti tena tamina vI prAbina ti cheSaH' jenAthI ke je chate prANIo aprItine, mAtsaryane dhAraNa kare che, te "DhaSa', vaira, tiraskAra vagere tenA paryAyazabdo che. va-[vA]-athavA. taM klei te ra ri -pUrvavat. (4-4) = vardi vaSardUi sardi maLatyerdi-pAMca aprazasta iMdriyo vaDe, cAra aprazasta kaSAyo vaDe [tathA traNa aprazasta yogo vaDe je azubha karma bAMdhyuM hoya. paM varlDa e be padonI sAthe 'masudde I' e pado adhyAhAra rahelAM che. eTale teno artha "je azubha karma bAMdhyuM hoya ema karavAno che. ahIM azubha karmano baMdha thavAnAM mukhya kAraNomAM "aprazasta iMdriyo' ane "akhaMzasta kaSAyono ullekha karavAmAM Avyo che; paraMtu upalakSaNathI temAM "yoga'no eTale mana, vacana ane kAyAnI pravRttiono paNa samAveza thAya che. A rIte gAthAnA pUrvArdhano spaSTa artha e che ke "pAMca aprazasta iMdriyo vaDe, cAra aprazasta kaSAyo vaDe ane traNa aprazasta yogo vaDe, je azubha karma baMdhAyuM hoya." iMdriya, kaSAya ane yoganA prazasta ane aprazasta bhedonI samajaNa nIce mujaba che : (1) deva, guru AdinA guNo sAMbhaLe, dharmano upadeza sAMbhaLe, dhArmika stavana-kIrtano sAMbhaLe, te prazasta zrotrendriya. (2) priya, apriya athavA manojJatA ane amanojJatAnA bhAvapUrvaka arthAta rAga-dveSavALI citta-vRttithI je kAMI sAMbhaLe, te aprazasta zrotrendriya. (3) deva-darzana, guru-darzana, saMgha-darzana, zAstra-darzana ke tIrtha-darzana vagere zubha pravRtti kare, te prazasta cakSurindriya. (4) priya, apriya athavA manojJatA ane amanojJatAnA bhAvapUrvaka je kAMI jue, te aprazasta cakSurindriya. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) vaMditu sUtra 0 139 vikArI dRSTithI strInAM aMgopAMgAdi jovAM tathA bhaya ane kutUhalathI nirIkSaNa Adi karavAM e aprazasta cakSurindriyano vyavahAra che. (5) puSpa, kesara, kasturIbarAsa, caMdana vagere bhaktinAM dravyonI vAsa vaDe parIkSA kare, te prazasta dhrANendriya. (6) priya, apriya athavA manojJatA ane amanojJatAnA bhAvapUrvaka vAsa levAnI pravRtti kare, te aprazasta dhrANendriya. (7) guru Adine ApavA yogya AhAra-pANInI parIkSA cAkhIne kare, te prazasta rasanendriya. priya, apriya athavA manojJatA ane amanojJatAnA bhAvapUrvaka vastuone cAkhe, te aprazasta rasanendriya. (9) sAdhu-sAdhvIne ApavA yogya AhAra-pANI tathA AsanAdinI sparza vaDe parIkSA kare, te prazasta sparzanendriya. (10) priya, apriya athavA manojJatA ane amanojJatAnA bhAvapUrvaka je te sparza kare, te aprazasta sparzanendriya. (11) ziSyAdi-parivAra tathA putra-putrIone suzikSita banAvavA mATe je kRtrima krodha karavAmAM Ave, te prazasta krodha. (12) priya-apriyAdi prasaMgone kAraNe je gusso karavAmAM Ave, te aprazasta krodha. (13) dharma ane dharma-pAlana mATenuM abhimAna te prazasta mAna. (14) priya-apriyAdi prasaMgonAM kAraNoe abhimAna karavuM, te aprazasta mAna. (15) koI paNa AtmAnuM Atmika hita lakSyamAM rAkhI te mATe jarUrI bAhya ke Abhyantara sAdhano mATe je kRtrima vyavahArarUpa dekhAva karavo paDe, te prazasta mAyA. (16) svArtha mATe koIne chetaravAnI buddhithI je prapaMca karavAmAM Ave, te aprazasta mAyA. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1409 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (17) jJAna, darzana ane cAritranI kriyAomAM tathA vinaya ane vaiyAvRttva vagere guNomAM lobha karavo, te prazasta lobha. (18) dhana-dhAnyAdika parigrahamAM mamatvabuddhithI je lobha karavo, te aprazasta lobha. (19) dharmadhyAna ane zukladhyAnamAM pravartato manano yoga, te prazasta manoyoga. (20) Artta-dhyAna ane raudradhyAnamAM pravartato manano yoga, te aprazasta manoyoga. (21) deva, guru, saMgha, sAdhu ane dharmanA guNa gAvAmAM pravartato vANIno yoga, te prazasta vacanayoga. (22) sAMsArika pravRttio nimitte pravartato vANIno yoga, te aprazasta vacanayoga. (23) deva-darzana, guru-vaMdana, tIrtha-yAtrA, vaiyAvRttva Adi nimitte thato kAyAno yoga, te prazasta kAyayoga. (24) sAMsArika hetuthI thato kAyAno yoga, te aprazasta kAyayoga. rAme voseLa va-rAga vaDe athavA dveSa vaDe. rAga ane dveSanA paNa prazasta ane aprazasta evA be vibhAgo thaI zake che. arihaMta devo, suguruo, susAdhuo vagere para je rAga, te prazasta viSaya-bhoga Adi para je rAga, te aprazasta rAga. potAnAM karelAM pApo ane pramAda pratye dveSa thavo, te prazasta dveSa. zatruo vagere pratikULa jano para dveSa thavo, te aprazasta dveSa. taM nive ta va rihAmi-pUrvavat. (4-5) (azubha vyApAramAM pravartAvelI) pAMca indriyo vaDe (athavA rAga. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu' sUtra 0 141 aprazasta) cAra kaSAyo vaDe (upalakSaNathI mana, vacana ane kAyAnA traNa yoga vaDe) athavA aprazasta rAgathI ke dveSathI (jJAnAcAramAM aticAra lAge tevuM) meM je kAMI karma bAMdhyuM hoya te karmanI huM niMdA karuM chuM ane tenI huM gaI karuM .) avataraNikA-samyaktvamAM upayoga na rahevAne kAraNe darzanAcAra vize lAgelA aticAronuM hetu sahita pratikramaNa darzAvAya che. (5-3) gAmo -[mane-AvavAmAM. AvavuM te "Agamana', tenA vize. A padathI zarU thatA sAteya padono saMbaMdha nuM vAddha e be pado sAthe che. niyamo-[nimi-javAmAM. bahAra javuM te "nirgamana', tenA vize. eka mANasa sthAnanI aMdara ke sthAna pratye Ave, to te sthAnamAM tenuM Agamana thayuM kahevAya. eka mANasa sthAna choDIne jAya, to te sthAnathI tenuM nirgamana thayuM kahevAya. tA-sthA-UbhA rahevAmAM. thA-UbhA rahevuM. tenI kriyA te "cAna', tenA vize. eTale UbhA rahevAmAM. pada ma adhyAhAra rahe che. to ja bIjA pAkanI 18 mAtrA thAya. vaMma - vimaLa-vAraMvAra cAlavAmAM, ahIM-tahIM pharavAmAM. vAraMvAra javuM-AvavuM ke ahIM-tahIM pharavuM, te "caMkramaNa'; tenA vize. STmo-[manAmone]-anupayogamAM, vIsarI javAthI, bhUlI javAthI. amone, mo ane nione-A badhI saptamI vibhakti tRtIyAnA arthamAM che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1420zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 'mokAnamamo, na mAgoLonAmo:' vizeSa upayoganI kriyA te Abhoga." na Abhoga te "anAbhoga'. eTale vastu khyAlamAMthI tadana nIkaLI javI, vIsarAI javI e "anAbhoga" kriyA che, tenA vize, tenA vaDe. A padamAM tathA tenI pachInAM be padomAM tRtIyAthe saptamI vaparAyelI che. mo-[fma-abhiyogathI, AgrahathI, dabANathI. 'miyonanamiyo:'-cAre bAjuthI joDavuM, dabANapUrvaka joDavuM te abhiyoga'. jemAM svecchA nahi paNa Agraha, dabANa ke balAtkAra kAraNabhUta hoya che, tene "abhiyoga" kahevAmAM Ave che. nimo-[niyo-niyogathI, pharajane lIdhe. niyoga' eTale adhikAra ke pharaja, tenA lIdhe. eTale je kAma adhikAravazAta ke pharaja bajAvavA mATe karavuM paDyuM hoya, tene lIdhe. DikSane sabaM-pUrvavata. (pa-4)AgaLa nikALe vALe avaMgaLa-AvatAM, jatAM UbhA rahetAM, vAraMvAra cAlavAmAM ke ahIM-tahIM pharavAmAM je azubha karma baMdhAyuM hoya. aticAronI viziSTa rIte AlocanA karatAM pahelAM gamanAgamananuM pratikramaNa karavuM ghaTe che. tethI te aMgenI kriyAono ahIM spaSTa nirdeza karavAmAM Avyo che. (1) AvavuM te "Agamana'. (2) javuM, te "nirgamana'. (3) Agamana ke nirgamana na karatAM eka ja sthaLe UbhA rahevuM, te sthAna". (4) Agamana ane nirgamana bane jemAM saMyukta che, te javAAvavAnI ke vAraMvAra cAlavAnI ke ahIM-tahIM pharavAnI kriyA, te "caMkramaNa'. dharmAnuSThAna ke zubha pravRttinA hetu sivAya thatI A prakAranI kriyAo azubha karmabaMdhanuM kAraNa che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMditu sUtra 143 (1) mA mane moze na niko-upayoganI zUnyatAthI (zaratacUkathI), dabANathI ke pharajathI. uparyukta kriyAo kevA saMjogomAM thaI hoya to karmabaMdhanuM kAraNa bane che, te jaNAvavA mATe A traNa padonI yojanA karelI che : (1) "aNAbhoga' eTale zaratacUka thavI ke khyAla na rahevo. (2) "abhiyoga" eTale koInA Agraha ke dabANane vaza thaIne kAma karavuM. (3) "niyoga' eTale potAnI icchA na hoya, paNa adhikArane aMge ke pharajane lIdhe kAma karavuM. samyakta aMgIkAra karatI vakhate nIcenA cha abhiyogano apavAda rAkhavAmAM Ave che : (1) "rAjAbhiyogarAjAnA dabANathI koI kAma karavuM paDe te. (2) "gaNAbhiyoga'-loka-samUhanA dabANathI ke kuTuMbanA AgrahathI koI kAma karavuM paDe te. (3) "balAbhiyoga-vadhAre baLavAnanA dabANathI koI kAma karavuM paDe te. (4) "devAbhiyoga-devatAonA dabANathI koI kAma karavuM paDe che. (5) "guru-abhiyoga' mAtA pitAdi vaDIla janonA dabANathI koI kAma karavuM paDe te. (6) "vRtti-kAMtArAbhiyoga'-duSkALa jevA prasaMgamAM athavA araNya vagere sthAnamAM sarvathA nirvAhano abhAva hoya, tevA viSama prasaMgamAM AjIvikAne mATe koI kAma karavuM paDe te. (5-5) zaratacUkathI, dabANathI ke pharajavazAt AgamanamAM, nirgamanamAM, eka ThekANe UbhA rahevAmAM ane caMkramaNamAM (vAraMvAra cAlavAmAM) divasa daramiyAna (darzanAcAra vize) je kAMI azubha karma bAMdhyuM hoya, te sarvathI huM pAcho pharuM chuM, niMduM chuM ane garlDa che. avataraNikA- samyaktamAM lAgelA aticAranA pratikramaNa vize jaNAvAya che. (6-3) saM-[zai]-zaMkA, saMzaya. (dravya-guNa-viSayamAM.] Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1440 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 samyaktvano A pahelo 'aticAra' che. vigata mATe juo sUtra 28. rava-[AMkSA]-anya matanI icchA. samyaktvano A bIjo 'aticAra' che. vigata mATe juo sUtra 28. vAnuM ghu mAtrAmeLa mATe karAyuM hoya tema jaNAya che. vidhicchA-[vivividhatsA]-kriyAnA phala-viSayamAM saMdeha athavA mativibhrama ke dharmIo pratye jugupsA. samyaktvano A trIjo 'aticAra' che. vigata mATe juo sUtra 28. paraMta-[prazaMsA]-prazaMsA, varNana-vakhANa karavAM te, A padano saMbaMdha hratinIsu pada sAthe joDavAno che. eTale kuliMgIonI 'prazaMsA'-mithyAdaSTionI prazaMsA e samyaktvano cotho 'aticAra' che. kuliMgIonI prazaMsA karavAthI mithyAtvanI puSTi thAya che, atattvamAM zraddhA karyA-karAvyAno doSa lAge che tathA tIvra karma baMdhAya che. pasaMjJAnuM pasaMsa mAtrAmeLa mATe karAyuM hoya tema jaNAya che. taha-[tathA]-te ja rIte. maMthavo-[saMstavaH]-paricaya, saMsarga. saMstavaH sthAt paricaya:-a. ciM. 1513. 'saMstava' padano saMbaMdha paNa RttinIsu pada sAthe joDavAno che. eTale kuliMgIono paricaya, sahavAsa, saMsarga karavo te samyaktvano pAMcamo 'aticAra' che. kuliMgIo-mithyArdaSTionI sAthe ekatra vAsa, bhojana, AlApAdi paricaya rAkhavAthI sukhe sAdhI zakAya tevI temanI kriyAo sAMbhaLavAthI ane jovAthI dRDha samyaktvavALAno paNa dRSTibheda saMbhave che, to pachI navo dharma pAmanAra sAmAnya buddhivALAnA saMbaMdhamAM to kahevuM ja zuM ? nizIyu-[Rtikig]-kuliMgIone vize, kutIrthikone vize. 'kutsitaM liGgaM vidyate yeSAM te kuliGginaH teSu . ' jeonuM liMga-jeono veSa tathA AcAra vagere kutsita che-zivasukhaprAptimAM bAdhaka che teo kuliMgI; temanA vize. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 145 sampatta-pha-siktie ativA2Ana-samyatvanA aticArone, samatimAM lAgelAM dUSaNone. sAcI mAva sabhyattvam'-samyapha eTale yathArtha, teno bhAva te samyakta. "samyapha' zabda yathArthatAno dyotaka che athavA mokSamArgathI aviruddha mArgano sUcaka che, tethI yathArtha ke mokSamArgathI aviruddha mArga ke tattvano bhAva te "samyakta" che. vizeSa arthamAM tattvaruci ke tattvanA bodhapUrvakanI zraddhA te samyattva che. zrIharibhadrasUrie prathama paMcAzakamAM jaNAvyuM che ke "tatta~saddada sammatta'-tattvanA (tAtvika) arthonI zraddhA karavI, te "samyakta'. ahIM 'tattva' zabdathI bhAva ane "artha zabdathI jIvAdi nava padArtho samajavAnA che. te A pramANe :- (1) jIva, (2) ajIva, (3) puNya, (4) pApa, (5) Azrava, (6) saMvara, (7) nirjarA, (8) baMdha ane (9) mokSa. e nava padArtho-tattvo para hRdayathI zraddhA, te "samyakta' che. "samyatva'nuM vyAvahArika svarUpa "sudeva, "suguru ane "sudharma' paranI zraddhAthI nizcita thAya che. temAM aDhAra doSothI rahita, parama vItarAga, parama jJAnI, parama puruSa, puruSottama evA je arihaMta bhagavAna tathA ATha karmothI rahita, anaMta catuSTayathI sahita, niraMjana, nirAkAra, cidAnaMdaghanasvarUpa evA siddha bhagavAna te "sudeva' che; pAMca mahAvratonA dhAraka, pAMca AcAronA pAlaka, pAMca samitie samita, pAMca guptie gupta, nirmama, nirahaMkAra, sarala pariNAmI, sadA saMtoSI, jJAnavAna ane parama tapasvI evA sAdhu munirAja te "sugura' che; tathA vItarAgoe prarUpelo zuddha dayAmaya, satyamaya, syAdvAdamaya ane zivasukhane pamADanAro dharma te sudharma che. "samyaktanuM svarUpa vizada rIte samajavA mATe nIce pramANe tenA aneka bhedo pADavAmAM AvyA che. tattvamAM rucirUpa AtmAno vizuddha pariNAma te tattvaruci samyakta'no eka prakAra. 1. "Adhigamika' (upadezathI thatuM) ane 2. naisargika' (sahaja rIte thatuM) te "samyattvanA be prakAra. 1. "kAraka (gurunA upadezathI tapa, japa vagere kriyAnI zraddhA), 2. "dIpaka' (potAnI pra.-2-10 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1460zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 zraddhA na hoya chatAM bIjAne zraddhA karAvanAra) ane 3. "rocaka' (zAstranA hetu ke udAharaNo jANyA vinA racimAtrathI thanAra) e "samyakta'nA traNa prakAro che. "(1) aupazamika, (2) sAsvAdana, (3) kSAyopathamika, (4) vedaka ane (5) kSAyika" e samyaktanA pAMca prakAro che. tenuM vistRta svarUpa samyaktasaptati," "karmagraMtha AdithI jANI levuM. A pAMca prakArane "Adhigamika" ane "naisargika evA be prakAro gaNatAM kula dasa prakAro thAya che. ahIM "samyaktanA aticArano je prasaMga che, te sudeva, suguru ane sudharma paranI zraddhArUpa "samyakta'no samajavo. paDikSane sigaM saLaM-pUrvavatuM. (6-4)saMvA.. samasta rUAre-(1) zaMkA, (2) kAMkSA, (3) vicikitsA, (4) kuliMgI-prazaMsA ane (5) kuliMgI-saMstava, e samyaktaviSayaka pAMca aticArone-aticAra saMbaMdhI. "vrato" samyakta-mUla gaNAya che, eTale e vratono svIkAra samyakta-pUrvaka karavAmAM Ave che. zrIuttarAdhyayanasUtra(a. 28, gA. 30)mAM kahyuM che ke : "nAdaMsaNissa nANaM, nANeNa viNA na huMti caraNaguNA / aguNissa natthi mokkho, natthi amokkhassa nivvANaM // " "samakita' rahitane jJAna na hoya, jJAna vinA cAritranA guNo na hoya ane cAritranA guNo vinA mokSa na hoya. jene mokSa nathI tenuM nirvANa paNa nathI." samyaktano svIkAra vratonI pahelAM thato hovAthI tenA aticAronI AlocanA paNa vratonA aticAronI AlocanA pahelAM ja karavAmAM Ave che. samyaktanA mukhya aticAro-dUSaNo pAMca che : (1) zaMkA. je zraddhAthI arihaMta ane siddha bhagavAnanuM deva' tarIke AlaMbana levAmAM Ave che, pAMca mahAvratadhArIonuM "guru tarIke AlaMbana levAmAM Ave che, ane vItarAga-praNIta mArganuM "dharma' tarIke AlaMbana Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 7 147 levAmAM Ave che, tenI yathArthatA vize 'zaMkA' uThAvavI e samyaktvano pahelo aticAra che, paheluM dUSaNa che. arihaMtanA svarUpa vize 'zaMkA' thaI ke temanAM vacano para paNa 'zaMkA' thavAnI ane temanA batAvelA mArge cAlanArA guruo vize paNa 'zaMkA' thavAnI; athavA gurunA svarUpa vize zaMkA thaI ke 'teo je upadeza Ape che, te sAco haze ke kema ? te je mArga batAve che te sAco haze ke kema?' e 'zaMkA' thavAnI ane tethI samyaktvano Akho pAyo ja hacamacI javAno. dharmano mukhya AdhAra devAdi tattvo uparanI 'zraddhA' che, eTale e zraddhAnuM poSaNa, e zraddhAno TakAva ane e zraddhAnI vRddhi AdhyAtmika jIvananI prAthamika jarUriyAta che. (2) kAMkSA. arihaMta ane siddha evA 'deva,' tyAgI 'guru' ane dayAmaya 'dharma'ne prApta karyA pachI anya matanI ke anya darzananI 'AkAMkSA' karavI, icchA karavI, e samyaktvanA mULamAM prahAra karanArI vastu che. manamAM koI vastunI icchA sUkSma rIte rahyA kare, to samaya jatAM te sthUla bane che. ane chevaTe te prakAranI pravRtti paNa thAya che. roga jema zarUAtamAM nAno hoya, paNa anukULa saMyogo maLI jatAM te vRddhi-vikAra pAme che, tema A 'kAMkSA'rUpI roganuM paNa samajavuM. tethI samyaktvanA bIjA aticAra tarIke 'kAMkSA'nI gaNatarI karavAmAM AvI che. (3) vicikitsA. sudeva, suguru ane sudharmanA svarUpa saMbaMdhamAM pAyA vinAnA tarka karavA, khoTI vicAraNAo karavI ke te saMbaMdhI prApta thayelI sthirabuddhine badalI nAkhavI te 'vicikitsA' che. tene eka jAtano mati-vibhrama paNa kahI zakAya. sAdhu-sAdhvInAM malina vastro ke zarIro joIne, ema vicAra karavo ke 'A sAdhuo apavitra che, emanAmAM kAMI sAra nathI' to e paNa eka prakAranI 'vicikitsA' ja che. tenuM AkharI pariNAma samyaktvane zithila karavAmAM ja Ave che; tethI 'vicikitsA'ne samyaktvano trIjo aticAra gaNavAmAM Avyo che. (4) kuliMgI-prazaMsA, jene samyagdarzanamAM sthira rahevuM che, samyaktvanuM pAlana karavuM che, te kuliMgInI ke kuliMgIonI prazaMsA na kare. kuliMgIono tiraskAra karavo ane tenI prazaMsA na karavI e be vastuo eka Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 9 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 nathI. pahelAmAM temanA pratye dveSabhAva poSAya che, jyAre bIjAmAM temanA pratye udAsIna-bhAva rahe che. 'kuliMgIonI prazaMsA' e 'samyaktva'no cotho 'aticAra' che. kuliMgInuM lakSaNa e che ke veSa tyAgI ke mumukSuno hovA chatAM, caryA tethI viruddha hoya. jema ke paMcAgni tapa, aNagaLa jaLamAM snAna, strIsparzano aniSedha, ityAdi. (5) kuliMgI-saMstava. kuliMgIonA paricayathI-sahavAsa-saMsargathI aneka AdhyAtmika anartho saMbhave che. tathA zuddha zraddhA-samyaktva dUSita thAya che; tethI ene samyaktvano pAMcamo aticAra kahyo che. (6-5) jinavacanamAM (1) zaMkA (2) anyamatanI vAMcchA, (3) dharmakriyAnA phaLano saMdeha athavA sAdhu-sAdhvInAM malina gAtra tathA vastra dekhI dugaMchA thavI, (4) mithyAtvInI prazaMsA (5) tathA temano paricaya karavo, e samyaktvanA (pAMca) aticAra (je meM sevyA hoya te nimitte azubha karma bAMdhyuM hoya) te divasa saMbaMdhI sarva karmathI huM pratikramuM chuM (pAcho pharuM chuM). avataraNikA-have cAritrAcAranA pratikramaNanI icchAthI prathama sAmAnya rUpe 'AraMbha niMdA' mATe jaNAvAya che. (7-3) chAya-samAraMbhe-[SAya-samArambhe]-'chakAya'nA jIvonI virAdhanA karatAM, 'chakAya'nA jIvonI hiMsA karatAM. cha prakArano kAya-samUha te 'vAya'. teno samArambhe eTale hiMsA, te 'SAya-samArambha'. tenA vize. "pRthvIkAya, apkAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya." e 'chakAya'. tenI vadhAre vigata mATe dazavaikAlikasUtranuM cothuM adhyayana je IbnIpiLayA-SaTkIniA nAmanuM che, te A viSayamAM suMdara prakAza pADe che. pathaLe [pattane] rAMdhatAM. pap-rAMdhavuM. pavana-rAMdhavAnI kriyA, te vize. payAvaLe-[pAnane] raMdhAvatAM. jAte rAMdhavuM te 'padmana' ane bIjA pAse gaMdhAvavuM te 'pAvana'. - Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMditu sUtra 0 149 ne- -je. DhosA-SiA:-doSo, dUSaNo. tUSa Tro:'-dUSaNa (malinatA ke azuddhi) te doSa. ahIM aticAra nahi kahetAM "doSa' kahevAnuM kAraNa e che ke aticAro vratanI malinatArUpa hoya che. ane chakAya jIvonI ahiMsArUpa vrata aMgIkAra na karyuM hoya tene e malinatA na ghaTe, mATe doSono artha ahIM aticAra' nahIM paNa "pApa" (anAcAra) samajavo. matta-[sAbhArtha-AtmArthe. potAnA mATe. 5-(2)-athavA. pa-[parArthama-parArthe, pArakAne mATe, bIjAne mATe. 3mayA-[mayArthI-ubhayane mATe, baMnene mATe, potAnA ane pArakA mATe. greva-[]-ahIM gAthAmAM jaNAvyA che teTalA ja kAraNathI . (dharmasaMgraha bhAga. 1, pR. 613) te niti niCma]-tene niMduM chuM. (7-4)chAya-samAraMbhe.....DhosA-chaye kAyanA jIvonI hiMsA thAya tevI pravRtti karatAM, tathA jAte rAMdhatAM ane bIjAnI pAse raMdhAvatAM. gRhasthAzrama aMgenI vividha pravRttiomAM chaye kAyanA jIvono samAraMbha (hiMsA) thAya che. temAM rAMdhavA-raMdhAvavAnI pravRttine aMge ghaNo samAraMbha thAya che, kAraNa ke temAM cUlAnI, pANInI, agninI, pavananI, judAM judAM dhAnyo tathA vanaspationI tathA aneka jAtanAM vAsaNa-kUsaNonI jarUra rahe che. A jAtanI hiMsAno sarvathA tyAga gRhasthone mATe zakya nathI, eTale tene te jAtanuM pratyAkhyAna nathI; chatAM temAM yatanA rAkhavAthI samAraMbhanuM-hiMsAnuM pramANa ghaNA aMze ghaTADI zakAya che. yatanA rAkhavA chatAM je AraMbhAdi thAya che, tenI zuddhi mATe A gAthAmAM nirdeza karavAmAM Avyo che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1500zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 (7-5) chakAyanA jIvonI hiMsAvALA (saMraMbha) samAraMbha (ane AraMbha) vize potAne mATe, pArakAne mATe ke bannene mATe, rAMdhatAM, raMdhAvatAM ke anumodanA karatAM je doSo thayA hoya (anAcAra rUpa pApa lAgyA hoya) tenI huM, AtmasAkSIe) niMdA karuM chuM. avataraNikA-zrAvakane bAreya vrato rUpa cAritrane vize aticAro lAgyA hoya tenuM ogha dRSTie sAmudAyika svarUpe pratikramaNa karavAmAM Ave che. (8-3) paMca manuSyathA -[5gnAnAm aNuvratAnA]-pAMca aNuvratonA. aNu-nAnuM je vrata te "aNuvrata'. mahAvratonI sarakhAmaNImAM je vrata nAnuM che, alpa niyamavALuM che, te aNuvrata. tenA pAMca prakAro A pramANe che : ". -prANAtipati-viraHU-vrata-sthUla jIva-hiMsA nahi karavAnuM vata. 2. bhUta-mRSAvAda-virama-vrata-pUla jUThuM nahi bolavAnuM vrata. . dhUna-sattAvAna-virama-vrata-pUla aNadIdhuM na levAnuM vrata. 4. vArasaMtoSa-parAra-mana-virama-vrata- svastrIthI saMtoSa rAkhI parastrI sAthe gamana nahi karavAnuM vrata. . dhUta-papra-parimA-vrata-pUla parigrahane maryAdita rAkhavAnuM vrata." putrA -[TMvratAnA-guNavratonA. guNanI-mULaguNanI puSTi karanArAM vrato te "guNavrato'. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha, e pAMca "mULaguNo che. tenI puSTi mATe je vrato levAmAM Ave che, te "guNavrato' kahevAya che. tiE[DhayALA-traNa nA. A pada guNatrayAnuM vizeSaNa che. traNa guNavratonAM nAmo A pramANe che : Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMditu sUtra 151 . vi-parimANa-vrata-dareka dizAmAM amuka hadathI vadhAre na javuM. tevuM vrata. 2. mogno parimANa-vrata-bhoga ane upabhoganA padArthonI maryAdA karanAruM vrata. rU. bartha-9-viramaga-vrata-viziSTa prayojana vinA AtmA daMDAya tevI pravRtti karavAthI aTakavAnuM vrata." annA-[tivAcana-aticArone. sivavA-[fzakSAvratAnA-zikSAvratonA. sivA-e sivavAvALanuM TUMkuM svarUpa che. jIvane sarvavirati cAritranuM ke sAdhu-jIvananuM zikSaNa Ape, tAlIma . Ape, te "zikSavrata'. pAMca aNuvrato ane traNa guNavratoe ATha vrato prAya: yAvakathita (jAvajIva) sudhInA hoya che, jyAre cAra zikSAvrato itvarakAlika; (amuka . vakhate ke amuka parva divase karAtAM hovAthI amuka samaya ke amuka divasa pUratAM) che. varUd[vatuma-cAranA. A pada "vizva'nuM vizeSaNa che. cAra "zikSAvratonAM nAmo A pramANe che : "3. sAmayi-vrata-be ghaDI paryanta sAvadya vyApArono tyAga karavAnuM vrata. 2. hezavAzika vrata-chaThThA ane te sivAyanAM vratomAM rAkhelI chUTonI maryAdA karavAnuM vrata. rU. poSadhopavAsa-vrata-aSTamI, caturdazI Adi parvanA divasoe upavAsa Adi karavAnuM vrata. 4. tithi-saMvidhA-vrata-atithi eTale sAdhu, munirAja Adine zuddha AhAra-pANI saMvibhAga-dAna karavAnuM vrata." Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 paDime vesiyaM sarvAM-pUrvavat. (8-4)paMo.....caDatlR-pAMca aNuvrato, traNa guNavrato ane cAra zikSAvratonA aticArone. zrAvakanAM bAra vrato traNa bhAgamAM vaheMcAyelAM che : pAMca 'aNuvrato', traNa 'guNavrato' ane cAra 'zikSAvrato'. te darekamAM je aticAro lAgyA hoya, teno sAmAnya nirdeza A pado vaDe karavAmAM Avyo che. (8-5) (skUla-prANAtipAta-viramaNa Adi) pAMca aNuvrato (dik parimANa Adi), traNa guNavrato (sAmAyika Adi) ane cAra zikSAvrato(maLIne bAra vratone vize tathA tapa, saMlekhanA, samyaktvAdi)nA aticArothI divasa daramiyAna je azubha karma baMdhAyuM hoya tenAthI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA-have dareka vratanA pRthakpRthak aticAronuM pratikramaNa jaNAve che. temAM prathama 'sthUla-prANAtipAta-viramaNa' nAmanA pahelA vratanuM svarUpa ane pramAdavazAt te vratamAM lAgatA pAMca aticAronuM (be gAthAthI) pratikramaNa jaNAve che. (9-3) padmame-[prathama]-pahelA (ne vize.) abuvvayammI-[anuvrate]-aNuvratamAM. zUnA-pALAvAya-viro-[sthUta(ja)-pratipAtaviratita:]-sthUla prANAtipAtanI virati thakI. prANano atipAta-vinAza te prANAtipAta. tenAthI viramavuM' te prANAtipAta-virati. AvI viratinuM sthUlatAthI pAlana, amuka aMze AcaraNa, te sthUla-prANAtipAta-virati; tenA thakI, tenA lIdhe. sAdhu-mahAtmAone prANAtipAta-viramaNa-vrata sarva prakAre hoya che, eTale te sUkSma kahevAya che. jo ene vIsa vizvA(vasA) jeTaluM gaNavAmAM Ave, to zrAvakanuM A prathama vrata tenA pramANamAM savA vizvA(vasA) jeTaluM che. te A pramANe-sAdhuone 'trasa' ane 'sthAvara' ema baMne prakAranA jIvonI hiMsAno tyAga che, jyAre gRhasthone trasa jIvonI hiMsAno tyAga Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdita sUtra 153 ane sthAvaranI jayaNA che, tethI dasa vizvA jeTaluM pramANa ochuM thayuM. trasa jIvonI hiMsA be prakAre thAya che : (1) "saMkalpathI ane (2) "AraMbhathI. temAM gRhasthane saMkalpa-hiMsAno tyAga ane AraMbha-hiMsAnI jayaNA hoya che, tethI pAMca vizvA jeTaluM bIjuM pramANa ochuM thayuM. have saMkalpa-vadha be prakArano che : "sAparAdhIno' ane "niraparAdhIno'. temAMthI gRhasthane niraparAdhInA saMkalpa-vadhano tyAga che ane sAparAdhInA saMkalpa-vadhanI jayaNA che. tethI aDhI vizvA jeTaluM pramANa pharI ochuM thayuM. have bAkI rahyuM aDhI vizvA jeTaluM pramANa. temAM niraparAdhIno vadha "sApekSa" ane "nirapekSa" ema be prakAre thAya che. hAthI, ghoDA, UMTa, baLada, gAya, bheMsa, bakarAM, gheTAM vagere jAnavaro nirdoSa hovA chatAM AjIvikA khAtara temane pALavAM paDe che, ane prasaMge temane baMdha-tADanAdi paNa karavAM paDe che. vaLI putra-putrI vagere parivArane paNa suzikSA mATe tADana, tarjana Adi karavuM paDe che. hiMsAno A prakAra niraparAdhInI "sApekSa hiMsAno che. tethI gRhasthane tenI jayaNA hoya che, jyAre nirdaya mAra mArIne ke bIjI paNa tevI koI paNa rIte niraparAdhaprANIne pIDavuM, 'te "nirapekSa hisA" che. AvI hiMsAno gRhasthane tyAga hoya che, tethI aDhI vizvAmAMthI paNa savA vizvA jeTaluM pramANa ja bAkI rahyuM. tAtparya ke gRhasthanuM vrata niraparAdhI trasa jIvanI saMkalpapUrvaka nirapekSa hiMsA na karavI-e prakAranuM hoya che, tethI te sthUla kahevAya che. mAriye-[gatiritaH-aticaryuM hoya, atikrakhyuM hoya. ArSa prayogathI athavA pAThAMtarathI saMskRta chAyA-tiritam karavAmAM Avela che. (A dI. patra 38) aticaravuM eTale maryAdAnuM ullaMghana karavuM, aticAra utpanna thAya tevI kriyA karavuM. vat pada ahIM adhyAhAra che. eTale je kAMI aticAra utpanna thAya tevuM karyuM hoya" e teno spaSTa artha che. A sthaLe pracAramAM mAriyaM pATha che, te ArSa prayoga che. tenuM pAThAMtara rUriya che. aNasantha-[maza] aprazasta bhAvano udaya thaye chate. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1540zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 'gaprazaste-grothAniaucikramAve ti' (adI.) aprazasta' eTale krodhAdi audayikabhAva utpanna thaye chate, mana kAbU bahAra jatAM. rUO-[2]-ahIM, A sthaLe. pAya-pasaMvi-[vmadri-prasa] - pramAdanA prasaMga vaDe, pramAdavazAta. pramAda' eTale Atma-hita pratyenI asAvadhAnI. teno prasaMgaavasara te pramAda-prasaMga, tenA paDe, tenA vazathI. "pramAda'nI vizeSa vigata mATe juo sUtra 23-pR. naM. 662. tyAM jaNAvelA ATha prakAro uparAMta tenA pAMca prakAro A pramANe paNa gaNAya che : "viSaya-sAvA, nidI vidi paMpI maNimA | ee paMca pamAyA, jIvaM pADeMti saMsAre // " madya (madirAdi), viSaya (indriya-sukhanI lAlasA), kaSAya, nidrA ane pAMcamI vikathA (rAjasthA, dezakathA, bhojanakathA, strI-kathA vagere) e pAMca pramAdo' jIvane saMsAramAM pADe che-2khaDAve che. ' (9-4) paDhabe gaNuvyayI-(ve)pahelA aNuvratane vize lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAmAM Ave che. sarva vratonA sArarUpa hovAthI sthUla-prANAtipAta-viramaNa vrata' e paheluM "aNuvrata' che. tenA vize je aticAro lAgelA hoya, tenuM pratikramaNa karavAnA hetuthI nirdezarUpe ahIM "me manuSyayaHI' e be pado yojAyelAM che. teno spaSTArtha e che ke have pahelA aNuvratane vize lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAmAM Ave che. yUnA-paLAvIya-viro.....mAyiM-sthUla-prANAtipAta-virati thakI je viruddha AcaryuM hoya, sthUla prANAtipAta-viratimAM aticAra lAge tevuM je kAMI AcaraNa karyuM hoya. maMltha-krodhAdi aprazasta bhAvo utpanna thavAthI. rUttha-ahIM. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMditu sUtra 155 pAya-prasaMga-pramAdane lIdhe. (9-5) (have, pahelA aNuvratane vize (lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAmAM Ave che.) ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI sthUla-prANAtipAta-viramaNavratamAM aticAra lAge tevuM (je kAMI azubha karma baMdhAyuM hoya, tenAthI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA-sAmAnyathI azubha AcaraNanuM vivaraNa jaNAvIne, te azubha AcaraNone have-ahIM prathama aNuvratanA (sthUla-prANAtipAta-viramaNa vratanAM pAMca aticAro darzAvIne, te pAMceya aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (10-4) vada-vaMtha-vicche-[vadha--chavi che-mAratAM (phaTakAratAM), bAMdhatAM ane aMgopAMga chedatAM. vatha' zabdano sAmAnya artha jAnathI mAravuM evo thAya che, to paNa ahIM te cAbukathI phaTakAravAnA ke paroNAnI aNIthI mAravAnA arthamAM vaparAyelo che. "zrI uttarAdhyayanasUtranI vRttimAM zrI zAMtyAcArye "vadheza tatAvuMvitAnaiH' evo artha karelo che. (a. 1. gA. 16) "vadha' te pahelA aNuvratano pahelo aticAra che. vanya eTale baMdhana. koI paNa mANasa ke prANIne nirdaya rIte bAMdhavuM te baMdhana'. te pahelA aNuvratano bIjo aticAra che. chavi-che eTale zarIranAM aMgopAMgano cheda karavo. 'chavi'aMga che-kApavuM te. nAka-kAna vIMdhavAM, nAka-kAna kApavAM, khasI karavI vagere "kavi-ccheda' kahevAya che. te pahelA aNuvratano trIjo aticAra che. amAre-[gatimAre bahu bhAra bharavAne vize. koI paNa mANasa ke pazu pAse gajA uparAMta bhAra upaDAvavo, te "atibhAra' kahevAya che. te pahelA aNuvratano cotho aticAra che. matta-pAna-yuo-[majI-pAna-viccha-bhakta-pAnanA vicchedamAM, bhUkhyA tarasyAM rAkhavAmAM. maru' AhAra ane 'pAna'-pANI, te "marRpAna' teno 'vichera Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1560zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 viyoga te bhakta-pAna-viccheda. koI paNa Azrita manuSya ke pazu-prANIne bhUkhyA-tarasyAM rAkhavAM te bhakta-pAnano viccheda gaNAya che. pahelA aNuvratano te pAMcamo aticAra che. paDhAvasaTTamAre-[prathamavratisya tivArAna] pahelA vratanA aticArone. paDakhe resipa saLaM-pUrvavatuM. (10-4) vada-vaMdha-chavache.....amAre-vadha, baMdhana, aMgaccheda, atibhAra ane bhojana-pANInA aMtarAyathI lAgela prathamavratanA aticArone. va6-"vadha' eTale pazu vagerene nirbhayapaNe tADanA-tarjanA karavI. viMdha-doraDAM vagerethI gADha baMdhane bAMdhavA, chavi chepa-aMga athavA cAmaDI chedavI, maDDamare-zakti vicAryA vinA ghaNo bhAra bharavo ane mattapapuccha-bhAta-pANIno (AhArano) niSedha karavo arthAt samaya para khAvApIva na ApavuM, e AcaraNo pramAdathI aprazasta bhAve karavAM te prathama aNuvratanA pAMca aticAro che. A AcaraNo pramAdAdi vinA thAya to aticAra lAgato nathI, kAraNa ke zrAvake vinaya vagere sadguNo zIkhavavA mATe putrAdikane paNa sApekSapaNe tADavAdi karavAM paDe che. AvazyakacUrNi ane yogazAstranI vRtti vageremAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke : zrAvaka prathama to jinapariSaha (tejasvI) hovo joIe, ke jene dekhatAM ja putra vagere bhaya pAmIne barAbara cAle, tema ja dAsa-dAsI, pazuo evAM rAkhavAM ke vadha-baMdhanAdi karyA vinA ja potapotAnI maryAdA pramANe varte ane ema na bane to chevaTe temane tADanA, tarjanA, baMdhanAdi karavAM paDe. temAM paNa tADanA marmasthAno choDIne kare, jethI tenA aMge khoDakhAMpaNa na Ave athavA maraNa na pAme. baMdhana kare to lAMbA doraDAthI ane narama gAMThathI bAMdhe ke jethI barAbara hAlI-cAlI zake ane agni vagereno upadrava thayethI gAMTha jhaTa choDI zakAya. koI vyAdhi vagerenA vikAramAM aMga-ccheda karavo paDe to dayApUrvaka Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 157 karavo, te chaviccheda-vidhi. zrAvake mukhyavRttie evo vyApAra na karavo ke jemAM majUro athavA pazuo pAse bhAra vahevaDAvavAthI AjIvikA cAle. chatAM tema na banI zake to majUrane teTalo ja bhAra upaDAvavo ke jeTalo bhAra te sukha-pUrvaka upADI zake, balka tethI ocho bhAra vahevaDAvavo, temaja bhojana-samaye badhAMne chUTA karI devAM; e pramANe dayA-rahita vartavuM, te AropaNa-vidhi. tathA aparAdhIne paNa "Aja tane khAvA nahi ApuM." ema vacanamAtrathI ja kahevuM, parantu tana bhUkhyo na rAkhavo ane bhojana-samaye te aparAdhIne jamADIne zrAvake jamavuM. kadAca rogAdikanI zAMti mATe bhUkhyo rAkhavo paDe to rAkhe. sAra e ke dayAmAM nyUnatA na Ave tema aparAdhI pratye paNa vartavAnuM che, to niraparAdhI evA dAsa-dAsI-pazuone mATe to kahevuM ja zuM? e pramANe koIne paNa bhojanano aMtarAya na karavo, te bhakta-pAnaviccheda-vidhi. (10-6) (1) vadha-kriyAthI, (2) baMdhana-kriyAthI, (3) aMgacchedana kriyAthI, (4) atibhAra bharavAthI tathA (5) bhojana-pANIno aMtarAya karavAthI, prathama vratanA (pAMca) aticAra vize, divasa-daramiyAna je kAMI azubha karma baMdhAyAM hoya. te sarvethI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA-have "skUla-mRSAvAda-viramaNa' nAmanA bIjA vratanuM svarUpa ane pramAdavazAt te vratamAM lAgatA pAMca aticAronuM (be gAthAthI) pratikramaNa jaNAvAya che. (11-3) vI-[hitI-bIjA (ne vize.) putrayI *-[gay] aNuvratane vize. parithUlaga-aliyavayaNa-viraio-[paristhUlaka -aliikvcnviratitaH]-sthUla mRSAvAda-virati thakI. * dIrdhasvara mATe AgaLa khulAso karyo che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1580 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 'manIvavana'-mRSAvAda, tenAthI virati te atnI-vana-vita. tenuM bahu sthUlatAthI pAlana te paristhUta-anIvavana-virati, tenA thakI. mRSA-jUThuM, vAda-kahevuM te. jUThuM kahevuM te "mRSAvAda." jUThA vacananAM mukhya lakSaNo traNa che : "apriya, apathya ane atathya." je vacana sAMbhaLatAM ja kaDavuM lAge-karkaza lAge te "apriya", je vacanathI pariNAme lAbha na thAya te "apathya, ane je vacana mULa hakIkatathI juduM hoya te "atathya'. A prakAranAM vacano bolatAM aTakavuM te "mRSAvAda-viramaNa' ke "mRSAvAdavirati'. tenuM sthUlarUpe pAlana karavuM te "yUla-mRSAvAda-viramaNa vrata" ke skUla-mRSAvAda-virati". - A vratamAM pAMca prakAranA moTA mRSAvAdano tyAga ane bAkInI jayaNA che. te nIce mujaba - (1) "kanyAlIka'-kanyAnA viSayamAM asatya bolavuM, te kanyAlIka. jema ke eka kanyA khoDa-khAMpaNavALI hoya, chatAM tene khoDakhAMpaNa vinAnI kahevI, khoDa-khAMpaNa vinAnI hoya, chatAM tene khoDa-khAMpaNavALI kahevI. A jAtanA mRSAvAdathI sAmAne moTuM nukasAna thavAno saMbhava rahe che; tethI vratamAM te dUSaNarUpa che. (2) "gavAlIka'-gAya, baLada vagere pazuonA saMbaMdhamAM juThuM bolavuM te "gavAlIka' kahevAya che. je siddhAMta kanyA saMbaMdhI jUThuM nahi bolavAmAM rahelo che, te ja siddhAMta gavAlIkamAM rahelo che. eka pazu ochuM dUdha ApatuM hoya chatAM tene vadhAre dUdha ApatuM kahevuM ke vadhAre dUdha ApatuM hoya chatAM ochuM dUdha ApatuM kahevuM, athavA amuka lakSaNavALuM hoya chatAM amuka lakSaNavALuM nathI ema kahevuM, te "gavAlIka' che. pazu vize sadaMtara khoTo ke UlaTo khyAla pedA kare, te saghaLAM jUThANAMno samAveza A bIjA prakAranA mRSAvAdamAM thAya che; tethI A vratamAM te dUSaNarUpa che. (3) "bhUmyalIka'-jamIna, makAna vagere sthAvara milakatanA saMbaMdhamAM jUThuM bolavuM, te "bhUmyalIka' kahevAya che. paDatara jamInane kheDANavALI kahevI, kheDANavALIne paDatara kahevI, jemAMthI khAsa pAka Utarato na hoya tene phaLadrupa batAvavI ane phaladrupa jamInane kasa vinAnI batAvavI, tathA je Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdituM sUtra 159 sarahada eka jamInane lagatI na hoya tene te jamInane lagatI kahevI ane je sarahada kharekhara eka jamInane lagatI hoya tene te prakAre na kahevI, vagere bAbatono samAveza "bhUmpalIka'mAM thAya che; tethI A vratamAM te dUSaNarUpa che. (4) "nyAsApahAra'-nyAsa'-thApaNa, teno "apahAra' karavo eTale tene oLavavI. koIe sAcavavA ApelI thApaNane potAnI karI rAkhI levI ane sAmA dhaNIne kahevuM ke e vAta khoTI che, athavA temAM huM kAMI paNa jANato nathI, e A prakArano cotho mRSAvAda che. tethI sAmAne bhayaMkara duHkha thAya che, na kalpI zakAya tevo AghAta thAya che ane ghaNI vAra e AghAtathI mRtyu paNa thAya che, tethI A vratamAM te dUSaNarUpa che. (pa) "phUTasAkSI-koInI khoTI sAkSI pUravI te phUTa sAkSI nAmano mRSAvAda che. paisAnI lAlacathI, sattAnI lAlacathI, lAgavagathI, zehathI ke zaramathI, korTa-kacerImAM ke lavAda yA paMca AgaLa, koInI paNa khoTI sAkSI pUravI e mahA anarthanuM kAraNa che; tethI A vratamAM te dUSaNarUpa che. mariyamapUsaLe, rUlya pamAya-po-pUrvavat. (11-4) vIpa manuSyayammI-have bIjA aNuvratamAM je aticAro lAgyA hoya, tenuM pratikramaNa karavAmAM Ave che. paripUta ......mAriyaM-sthUla-mRSAvAda viratithI je atikrakhyuM hoya, sthUla-mRSAvAda-viramaNa vratamAM aticAra lAge tevI koI pravRtti karI hoya. (11-5) have bIjA aNuvratane vize (lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAmAM Ave che.) ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI sthUla-mRSAvAda-viramaNa-vratamAM aticAra lAge tevuM (je kAMI azubha karma baMdhAyuM hoya, tenAthI huM pratikramuM chuM. (pAcho pharuM chuM.) avataraNikA-have bIjA aNuvratanA (sthUla-mRSAvAda-viramaNa vratanA) pAMca aticAra darzAvIne te pAMceya aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (12-3) sadasa-ra-savAre-sidasa--svavAre]-sahasADabhyAkhyAna, Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1600 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 rahoDabhyAkhyAna tathA svadAra-mantrabhedane vize. "sadasA', "." ane "vAre' e traNe zabdo ahIM sUcanarUpa che, jenAM pUrAM nAmo 'sadasADArAna," "oDAthAna' ane 'svI-matrame che. vagara vicAryuM ke UMDANamAM UtaryA vinA ekAeka bolavAmAM Ave te sahasA; ane koInA para doSAropaNa karavuM, jema ke "tuM jUTho che,' "tuM vyabhicArI che,' te abhyAkhyAna. eTale AvezathI, bedarakArIthI ke vagaravicAryuM koIne doSita kahevA te "sahasADabhyAkhyAna' kahevAya che. A prakAranuM kathana "skUla-mRSAvAda-viramaNavrata'ne dUSaNa lagADanAruM hoIne bIjA vratano prathama aticAra che. "hoDagArAna' eTale saMbaMdhI kareluM gADyA. "m' eTale nirjana sthaLa athavA ekAnta. tyAM UbhA rahIne koI be mANaso vAta ke masalata karatA hoya, to anumAna mAtrathI ema kahI devuM ke teo amuka prakAranI vAta karatA hatA, koInI niMdA karatA hatA ke koI chUpuM kAvataruM karatA hatA, to te "rahoDabhyAkhyAna" kahevAya che. A prakAre te sthUlamRSAvAda-viramaNa-vratane dUSita karanAruM hoIne bIjA vratano bIjo aticAra che. vAra-mannamenTa' eTale vIra saMbaMdhI annano me. svadAra eTale potAnI strI. maMtra eTale chUpI vAta. teno bheda karavo eTale tene khullI pADI devI te. arthAt potAnI strInI koI chUpI vAta bahAra pADI devI, tenA koI gupta rahasyane khullu karI devuM, te "svadAra-maMtrabheda che. upalakSaNathI mitro vagerenuM gupta rahasya khulluM karI devuM, te paNa "svadAra-maMtrabheda nAmano bIjA vratano trIjo aticAra che. yuvA-[kRSoddeza-khoTA upadezane vize, khoTI salAha ApavAne vize. pRSA je 35ddeza te "pRSoza.' koIne jANIbUjIne khoTI salAha ApavI ke khoTI rIte uzkeraNI karavI, te "mRSopadeza' kahevAya che. be vyaktio ke be pakSo laDatA hoya, temAM ekane khoTI salAha ApavI te paNa Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 161 "mRSopadeza' ja che. tema ja maMtra, auSadhi vagere je vastuonuM potAne samyam jJAna nathI, teno upadeza Apavo athavA bIjAne ThagavArUpa kapaTa kaLAne zIkhavanArAM zAstro bhaNAvavAM, te paNa mRSopadeza kahevAya che. bIjA vratano te cotho aticAra che. gUDa riphle-khoTA lekhane vize, khoTuM lakhANa karatAM. sUra evo tevuM te "'. kUTa eTale jUThuM, banAvaTI, lekha eTale lakhANa. je lakhANa jUThuM hoya te "kuTalekha' kahevAya. koI mANasanuM khAtuM cAlatuM hoya ane te amuka kiMmatano mAla laI gayo hoya, temAM rakama vadhArI devI ke teNe ApelA paisA karatAM ochA jame karavA, e "kuTalekha" che. koI karAra ke dastAvejamAM yA agatyanA kAgaLamAMthI koI kAmano akSara chekI nAkhavo athavA artha ke hakIkata pharI jAya te rIte koI akSara ke cihnano umero ke ghaTADo karavo, te "kUTalekha che. viyava -dvitIyavratasya-bIjA vratanA. gayA-[gativArI]-aticArone. paDakSane liye sarvA-pUrvavat. (12-4) sadA....mAre-sahasADabhyAkhyAna, rahoDabhyAkhyAna, svadAra-maMtrabheda, mUSopadeza ane kUTalekha vaDe lAgelA bIjA vratanA aticArone. jeNe sthUla mRSAvAdano tyAga karyo che, teNe nIcenI kriyAo na thAya te mATe saMpUrNa sAvacetI rAkhavAnI che, kAraNa ke vratanI mULa bhAvanAne ke dUSita karanArI che. dUSaNarUpa kriyAo nIce mujaba che : (1) "sahasADabhyAkhyAna'-utAvaLathI vagara vicAryuM, koIne doSita kahI devo. jene jUThuM gamatuM nathI, jUThuM choDavuM che, teNe sahasA vacanano prayoga karavo joIe nahi. vagara vicAryuM utAvaLathI game tema bolI nAkhavuM e cAritranA ghaDataranI khAmI sUcave che. e karatAM sAro mArga e che ke vicArIne bolavuM, UMDA UtarIne bolavuM, abhyAsa-pUrvaka bolavuM. koI vyakti ke saMsthA eka kAma niSThA-pUrvaka karI rahI hoya, tenA vize jo koI pra.-2-11 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 abhiprAya pUche, to tene mATe vagara vicArye ekadama ema kahI devuM ke 'badhA ThIka che.' 'emAM kAMI bhalI vAra nathI,' 'badhA potapotAnuM hAMkye rAkhe che,' vagere, to te 'sahasADabhyAkhyAna' che. e prasaMge vratadhArI zrAvaka ema kahe ke 'emanA vicAro zuM che ? te huM barAbara jANato nathI,' athavA 'temanI pravRttithI huM joIe teTalo mAhitagAra nathI.' paNa te utAvaLe abhiprAya ApI de nahi; chatAM koI vAra ema banI gayuM hoya, to tene aticAra lekhIne tenuM pratikramaNa kare. (2) 'rahoDabhyAkhyAna'-chUpI vAta karI mATe ja khoTI ke kharAba che tema mAnI levuM. e rahoDabhyAkhyAna che. koI paNa be ke vadhAre mANaso prasaMgavazAt khAnagImAM vAto karatA hoya, teTalA parathI ja te koInI viruddha SayaMtra racatA hatA, ema mAnI levuM, te yogya nathI. aneka kAraNosara mANaso bIjA na jANe tevI rIte vAta karatA hoya che, jemAM keTalIka vAra to ekabIjAne lagatI ja vAta hoya che; tethI jUThane choDanAro zrAvaka koI paNa prakAranuM utAvaLuM anumAna bAMdhe nahi, tathA tene lagato abhiprAya uccAre nahi, e iSTa che. tema chatAM koI vAra jUThathI tevuM banI gayuM hoya, to tene bIjA vratano aticAra samajI tenuM pratikramaNa kare. (3) 'svadAra-maMtrabheda'-puruSe strInI ane srIe puruSanI chAnI vAto bahAra na pADavI joIe. strI-puruSanA jIvanamAM evA prasaMgo aneka vAra bane che ke jyAre koI paNa kAraNasa2 matabheda thaI jAya ane tethI arasaparasa bolAcAlI paNa thAya. AvA prasaMge mana para kAbU nahi rahevAthI ekabIjAnAM chidrone jo khullAM karavAmAM Ave to tenAM pariNAmo gaMbhIra Ave che. takarAra patyA pachI te aMge game tevo pazcAttApa karavAmAM Ave paNa 'bolyuM bahAra paDe ane rAMdhyuM vare' e nyAye te pAchuM kheMcI zakAtuM nathI. mATe jUThane choDavAnI bhAvanAvALA vratadhArI zrAvake potAnA moDhethI koInAM paNa chidra ughADavAnI vRttine dhAraNa karavI, e yogya nathI. tema chatAM prasaMgavazAt bhUla-cUkathI jo tema thayuM hoya, to tene aticAra lekhIne tenuM pratikramaNa karavAnuM che. (4) 'kRSopadeza'-koIne paNa khoTo upadeza ke khoTI salAha Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 163 ApavI na joIe. A jagatamAM ghaNA mANaso bhoLA hoya che, keTalAka catura chatAM vizvAsu hoya che, ane keTalAka buddhimAna chatAM bIjAnI vadhAre buddhithI aMjAI jAya che. AvA mANaso bIjAnAM vacana para vizvAsa rAkhe che ane tenA AdhAre kArya paNa kare che. tethI evA mANasone jo khoTI salAha ApavAmAM AvI hoya, koI bhaLatI vAta ja pakaDAvI devAmAM AvI hoya, to pariNAme tene nukasAna thAya che. keTalIka vAra to tenI AkhI jiMdagI barabAda thAya che. tethI jUThane dhikkAranAra evA vratadhArI zrAvake koIne paNa jUThI ke bhaLatI salAha ApavI ghaTatI nathI. tema ja maMtra-auSadhi vagere je vastuonuM potAne zAstrIya ke paddhatisaranuM jJAna nathI, te viSayamAM anyane salAha ApavI tathA jenAthI janatA ThagAvAno saMbhava che, te jAtanAM dhUrtavidyAnAM zAstro zIkhavavAM, e paNa mRSopadeza ja che. AvuM koI kAma karavuM zrAvakane mATe yogya nathI. tema chatAM koI vAra zaratacUkathI tema thaI gayuM hoya, to tene aticAra mAnIne tenuM pratikramaNa karavuM ghaTe che. (5) "kUTalekha'-khoTAM lakhANo karavAM nahi. jUThuM bolavuM baMdha hoya tyAM jUThuM lakhavAnuM paNa baMdha ja hoya, tema chatAM koI mUDha jano ema samajatA hoya ke ApaNe to jUThuM bolavAnuM paccakkhANa lIdhuM che, kAMI jUThuM lakhavAnuM paccakhANa karyuM nathI, to temane mATe aticAranI A kalama spaSTa mArgadarzanarUpa che. jUThuM bolavuM ane jUThuM lakhavuM emAM koI tAttvika bheda nathI, tethI vratadhArIe temAMthI mukta rahevuM ghaTe che. grAhakane, samAjane ke sarakArane chetaravA mATe, paisA bacAvavA mATe ke koI paNa rIte lAbha uThAvavA mATe je kAMI jUThuM karavAmAM AvatuM hoya, te vratadhArIe choDavuM ja ghaTe che. tema chatAM koI vAra prasaMgavazAta bhUla-cUkathI tema banI gayuM hoya, to tene aticAra samajIne tenuM pratikramaNa karavAnuM che. (12-5) (1) utAvaLathI (vagara vicAryo) koIne doSita kahetAM, (2) koI chUpI vAta karatAM hoya, tene jANIne bhaLatuM anumAna karatAM, (3) strI(puruSa)nI gupta vAta prakaTa karI detAM, (4) khoTo upadeza ke khoTI salAha ApatAM tathA (5) khoTuM lakhANa karatAM, (bIjA vratanA (pAMca) aticAra vize) divasa-daramiyAna je kaMI karma baMdhAyAM hoya, te sarvethI huM pAcho pharuM chuM. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1640 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 avataraNikA-have "skUla-adattAdAna-viramaNa' nAmanA trIjA aNuvratanuM svarUpa, ane pramAdavazAta te vratamAM lAgatAM aticAronuM (be gAthAthI) pratikramaNa jaNAvAya che. (13-3) taphA-tRtI-trIjA ane vize.) putrayI-[maNuvra-aNavatane vize. dhUna -parabraja-viro -(zUna-padravyadara-vitita:]-pUlaparadravyaharaNa-virati thakI. pArakAnuM dravya (dhana) te paradravya, tenuM haraNa karavuM, laI levuM, te padravyaharaNa.' temAMthI viramavuM, te "padravyaravita.' tenuM sthUla rItie pAlana, te cUta-padravyahAvirati, tenA thakI. pArakAnuM dhana harI levAno pUlapaNe tyAga karavo te skUla adattAdAna-viramaNa vrata ke sthUla paridravyaharaNa-virati che. A jagatamAM dravya e agiyAramo prANa gaNAya che, arthAt saMsAra-vyavahAra calAvavA mATe te pradhAna vastu che. tenA mAlike ApyA vinA te dhana laI levuM ke bIjI koI paNa rIte tenuM haraNa karavuM, te mahA anarthakArI che; tethI zrAvake temAMthI aTakavAnuM che, teno tyAga karavAno che. A rIte je tyAga karavAmAM Ave, tene "skUla-paradravyaharaNa-virati' kahevAmAM Ave che. paradravyanuM haraNa sIdhI ane ADakatarI ema be rIte thAya che. temAM mAlike ApyA vinA tenA dravyane baLajabarIthI paDAvI levuM, phosalAvIne paDAvI levuM, khAtara pADIne laI levuM e dravyanuM sIdhuM haraNa che, jyAre mAlikane khabara na paDe, e rIte yuktithI paDAvI levuM, chetarapiMDI karIne paDAvI levuM, rAjyanA adhikArIo sAthe maLI jaIne anukULa kAyadAo karAvIne paDAvI levuM, e ADakataruM 'dravyaharaNa' che. mAriya-poNa-pUrvavata. (13-4) pUrvavata mAtra viratinuM nAma ja juduM che. (13-5) (have, trIjA aNuvratane vize lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAmAM Ave che. ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0165 thavAthI sthUla-paradravyaharaNavirativratamAM (sthUla-adattAdAna viramaNa vrata) vize aticAra lAge tevuM je kaMI karma baMdhAyuM hoya tenAthI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA-have trIjA aNuvratanA (pUla-padravyaharaNa virativratanA) pAMca aticAro darzAvIne, te pAMceya aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (14-3) tenAdi-ane-rtinAta-prayom]-stunAhata-stanaprayogamAM. core lAvelI vastu levAmAM ane corI karavAnuM uttejana maLe tevA koI vacana-prayogamAM. tenA vaDe mahaMta te tenAhata. "stana' eTale cora, Ahata eTale lAveluM. cora loko je moMghI vastuo corI lAve, tene sastI jANIne kharIdavI te "stanAhata'. A jAtano vyavahAra corIne uttejana ApanAro hoI, "yUla-paradravyaharaNa-viratine dUSaNa lagADanAro che, tethI tene trIjA vratano prathama aticAra gaNavAmAM Avyo che. tenA para karavAmAM Avelo prayoga te "stana-prayoga'. koI loko corIno dhaMdho karatA hoya, teone ema kahevuM ke "Aja-kAla navarA kema besI rahyA cho ? tamAro mAla na khapato hoya to huM vecAto rAkhIza" athavA tamAre kAMI sAdhananI jarUra hoya to laI jao' vagere; to e vacana-prayoga cora lokone potAno kasaba ajamAvavAmAM uttejana ApanAro hoI trIjA aNuvratano bIjo aticAra che. taUDi-[tatvati-mAlamAM seLabheLa karatAM, nakalI mAla vecatAM. tanuM pratirUpa te tatvatiche. tat eTale te vastu. pratirUpa eTale sadaza rUpa, sarakhuM rUpa ke nakala. koI paNa vastumAM tenA jevI jaNAtI halakI vastuno bheLa karavo athavA tene maLatI ja nakala banAvavI ane tene sAcA mAla tarIke vecavI. te trIjA aNuvratane dUSita karanAro "ta-tirUpa' nAmano trIjo aticAra che. viddha-sAmane-[viruddha-ane-rAjyanA kAyadAothI viruddha gamana karatAM. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1660zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 viruddha evuM gamana te viruddha-mana. viruddha zabda ahIM - viruddhano saMkSepa che. mana eTale javAnI ke vartavAnI kriyA. rAjyanA niyamothI viruddha javAnI ke viruddha vartavAnI kriyA te "rAjya-viruddha-gamana'. rAjya taraphathI amuka pradezamAM ke amuka sthAnamAM javAnI manAI pharamAvI hoya, tema chatAM tyAM javuM e "rAjaya-viruddha-gamana che. te uparAMta rAjaya taraphathI je kAyadAo ghaDAyelA hoya, tenI viruddha vartana karavuM, te paNa rAjaya-viruddha-gamana' che. vUDatuna-phUDamA-[etulA-q4H]-khoTuM toLatAM ane khoTuM mApatAM. kUTa evI je tulA te pUratutA. zUTa eTale khoTuM. tutI eTale trAjavuM. jenAthI jokhIne grAhakano mAla levAno hoya ke grAhakane mAla ApavAno hoya, te trAjavuM khoTuM rAkhavuM, eTale ke levAmAM mAla vadhAre Ave ane vecavAmAM mAla ocho jAya te prakAranuM rAkhavuM, te 'TatutA' kahevAya che. dAMDI maraDIne, kaDI caDAvIne, levAnA kATalAmAM nIce sIsuM coMTADIne, ApavAnA kATalAmAM khADo khodIne, vagere prakAre grAhakane chetaravAnI buddhithI tolamAM je je kUDa karavAmAM Ave che, teno A kUTatulAmAM samAveza thAya che. phUTa evuM je mAna te "mAna'. paLI, pavAluM, pAlI, mANuM, kaLazI vagere mApa kahevAya che. letI vakhate temAM vadhAre Ave tema karavuM ne ApatI vakhate temAM ochuM jAya tema karavuM, e "kUTamAna' kahevAya che. te trIjA vratano pAMcamo aticAra che. Dime sigaM saLaM-pUrvavata. (14-4) tenahi.....DA-core lAvelI vastu rAkhI lIdhI hoya, corane uttejana maLe tevo vacana-prayoga karyo hoya, mAlamAM seLabheLa karI asala mAla tarIke vecANa karyuM hoya, rAjyanA kAyadAothI viruddha rIte vartAyuM hoya ane khoTA tola tathA khoTAM mApano upayoga karyo hoya. jene pArakuM dravya haraNa karavuM nathI, adatta levuM nathI, teNe nIceno vyavahAra karavo yogya nathI, kAraNa ke tethI vratanI mUla bhAvanA dUSita thAya che : Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 167 (1) 'stanAhata-grahaNa'-corIthI AvelA mAlane rAkhI levo te. enAthI 52-dravyanuM haraNa karanArane sIdhuM uttejana maLe che. (2) 'stanottejaka vacana-prayoga'-corane uttejana ApanAro vacanano prayoga. e paNa para-dravyanuM haraNa karavA mATenuM sIdhuM protsAhana che. (3) 'tatpratirUpakriyA'-mAlamAM seLabheLa karavAnI kriyA. jema ke dUdhamAM pANI umeravuM, ghImAM vanaspatinuM ghI ke tevA bIjA padArtho umeravA ATAmAM cAka nAkhavo, davAomAM bhaLatI ja vastuo vAparavI vagere. nakalI sonuM-rUpuM-hIrA-motI-kastUrI-aMbara-kesara vagerene sAcA tarIke vecavA, e paNa tatkRtirUpa kriyAnA ja prakAro che. (4) 'rAjya-viruddha-gamana'-rAjyanA je kAyadAono bhaMga karavAthI daMDane pAtra thavuM paDe, apamAnane pAtra thavuM paDe, tathA lAja-AbarUne dhakko pahoMce, te badhAno samAveza A prakAranA vyavahAramAM thAya che. rAjye eka vastu para jakAta nAkhelI hoya te na cUkavavI, athavA amuka Avaka para vero AkArelo hoya te na bharavo, athavA amuka mudata sudhI amuka sarahada na oLaMgavI ke amuka jAtano mAla potAnI pAse hoya te jAhera karavo-evuM pharamAna bahAra pADyuM hoya teno bhaMga karavo, te rAjya-viruddha-gamananA prakAro che. evo vyavahAra karavAthI rAjyane je Avaka ochI thAya che, te vadhArAno kara nAkhIne bIjA pAsethI vasUla karavAmAM Ave che. eTale teTalA pramANamAM 52-dravyanuM haraNa karavAmAM prajAnI pIDAmAM paNa nimittabhUta banAya che. mATe A jAtanA vyavahAro para-dravyanuM haraNa nahi karanAra vratadhArI mATe aticArarUpa che. 'rAjya-daMDa Upaje te corI' e sAdI vyAkhyA khyAlamAM rAkhavAnI jarUra che. (5) 'phUTa-tulA-phUTamAna-vyavahA2'-khoTAM vajana ane khoTAM mApano upayoga. corIthI bacavA icchanAre 18 prakA2nI cora-prasUtio jANI varjavI joIe. cora-prasUti eTale corane utpanna karanArI-corane janma ApanArI kriyA. te nIce mujaba che : Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1680zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 "bhalanaM kuzalaM tarjA, rAjabhAgo'valokanam / amArgadarzanaM zayyA, padabhaGgastathaiva ca // 1 // vizrAmaH pAdapatanaM, vAsanaM gopanaM tathA / khaNDasya khAdanaM caiva, tathA'nyanmAhArAjikam // 2 // padyAgnyudakarajjUnA, pradAnaM jJAnapUrvakam / etAH prasUtayo jJeyA, aSTAdaza manISibhiH // 3 // " 1. "huM tArA bhego chuM, tuM DarIza nahi e rIte corane utsAha Apavo, te bhalana. 2. kSemakuzala pUchavuM, sukha-duHkhanI pRcchA karavI, te kuzala. 3. hAtha vagere vaDe corI mATe saMjJA karavI, te tarjA. 4. rAjayano kara chupAvavo, te rAja-bhAga. 5, corI karI rahelA coranA mArgane jotA rahevuM ane jarUra paDe to saMjJAthI khabara ApavI), te avalokana. 6. koI pUche tyAre corane chupAvavAnI dRSTie tene bhaLato ja mArga batAvavo, te amArgadarzana. 7. sUI rahevAnA sAdhano ApavAM, te zA. 8. coranAM pagalAM bhUMsI nAkhavAM, te padabhaMga. 9. visAmo Apavo, te vizrAma. 10. namaskAra karavo, page paDavuM, te pAda-patana. 11. besavA mATe Asana ApavuM, te Asana. 12. corane chupAvavo, te gopana. 13. sAruM sAruM khavarAvavuM-pIvarAvavuM te khaMDa-dAna. 14. vadhAre paDatuM mAna ApavuM, te mAhArAjika. 15. pagane ThIka karavA mATe garama pANI ke tela vagere ApavuM te padya. 16. rasoI karavA mATe agni Apavo, te agni. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu' sUtra 0 169 17. snAna vagere karavA mATe pANI ApavuM, te udaka. 18. Dhora vagere bAMdhavA mATe doraDAM ApavAM, te rajU (14-5) (1) core lAvelI vastu rAkhI letAM, (2) corane uttejana maLe tevo vacana-prayoga karatAM, (3) mAlamAM seLabheLa karatAM, (4) rAjyanA kAyadAothI viruddha rIte vartatAM, ane (5) khoTAM tola tathA khoTAM mApano upayoga trIjA vratanA (pAMca) aticAra vize divasa-daramiyAna (ja azubha karma baMdhAyAM hoya) te sarvethI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA-have "skUla-maithuna-viramaNa' nAmanA cothA vratanuM svarUpa ane pramAdavazAt te vratamAM lAgatAM pAMca aticAronuM (be gAthAthI) pratikramaNa jaNAvAya che. (15-3) je-[vaturthI-cothA (ne vize). maputrathamI-pUrvavatu. nibaM-[nitya nitya, sadA. paratA-mA-virapha-piravAra-mana-viratitaH]-parastrIgamana-virati thakI. paranI ra (strI) te paratra. tenA pratye mana (badacAla) te para9mana. tenA thakI virati, te paradvAra-na-virati. tenA thakI. je potAnuM nathI te "para' kahevAya. anya manuSyo, saghaLAM tiryaMco ane saghaLA devo e "para" che. temanI strIo sAthe viSaya-bhoga karatAM viramavuM te paradAra-gamana virati che. brahmacarya be prakAranuM che : sarva ane deza. temAM sarva nArIo, sarva tiryaMca strIo ane sarva devIono mana, vacana ane kAyAthI tyAga karavo, te "sarva-brahmacarya che ane potAnI strIthI ja saMtuSTa rahI bAkInI badhI mAnavI strIo, tiryaMca strIo tathA devIono tyAga karavo, te "dezabrahmacarya che. vratadhArI gRhastha jo "sarva-brahmacarya na pALI zake to teNe A prakAranuM 'deza-brahmacarya avazya pALavAnuM che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1700 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 cothuM aNuvrata dhAraNa karanAre nIcenA divasoe maithunano tyAga karavo ghaTe che (1) pajjovasaNA (paryuSaNa) parva. (2) caitra ane Aso mAsanI be oLIo. (3) parvatithio. (4) tIrthakaronAM mahAna kalyANakonA divaso. (5) mAtA-pitAnI janma-maraNanI tithio. (6) potAno janmadivasa. (7) strInI sagarbhAvasthAnA divaso. (8) prasUti pachInA traNa mAsa. (9) divasano vakhata. (10) mAMdagIno samaya. vratadhArI zrAvake parastrI-saMbaMdhI brahmacaryanI nava vADonuM yathAzakya pAlana tathA amuka samaye pUrNa brahmacArI thavAno prayAsa karavo jarUrI che. (15-4) pUrvavatuM. (15-5) have cothA aNuvratane vize lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAmAM Ave che. ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI sthUla "paradAra gamana-viramaNavratamAM (pUla-maithuna-viramaNavrata) vize aticArathI (ja kAMI azubha karma baMdhAyuM hoya tenAthI) tene huM pratikramuM chuM. avataraNikA-have cothA aNuvratanA (sthUla-maithuna-viramaNavratanA) pAMca aticAro darzAvIne, te pAMceya aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (16-3) paripAdima-rUttara-3viI-vivAda-tibbakapurI [mAragRhItA-rUtvara-anau-vivAduM-tIvrAnurAna-aparigRhIta-gamana, ItvaragRhItA-gamana, anaMga-krIDA, paravivAha ane tIvra anurAgane vize. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 171 1. "aparigRhItAgamana'-je paraNelI hoya te parigRhatA, je paraNelI na hoya te "aparigRhItA'. eTale kanyAo ane lagna nahi karanArI strIo "aparigRhItA' kahevAya che. vidhavAo eka vakhata parigRhItA thayelI che chatAM teno svAmI hayAta nahi hovAthI te paNa aparigRhItA che. tenI sAthe gamana karavuM, te "aparigRhIta-gamana'. 2. "ivaragRhIta-gamana-Ivara' eTale thoDo kALa; te mATe prahaNa karavAmAM AvelI strI te "itvagRhItA'; eTale lagna na karatAM amuka samaya mATe pagAra yA bIjA koI paNa kAraNe je strIo puruSo pAse rahetI hoya, te "ivaragRhItA' kahevAya. tenI sAthe gamana karavuM, te "ivaragRhIta-gamana'. 3. "anaMga-krIDA'-"anaMga' eTale kAma, tene jagADanArI vividha krIDA, te "anaMga-krIDA". 4. "paravivAha-karaNa-potAnAM chokarA-chokarI ke Azrita sivAya paranA-bIjAnA vivAha Adi karavA, te "paravivAha-karaNa". 5. "tIvra anurAga"-viSayabhoga karavAnI atyaMta Asakti, te tIvra-anurAga'. vaDaO-varsi-re-[vArtha-bRta tivIrana]-cothA vratanA aticArone. paDi sa -pUrvavat. (16-4) aparidigA.......vayamsa-rUmAre-aparigRhIta-gamana, itvagRhIta-gamana, anaMgakrIDA, paravivAha-karaNa ane kAmabhoganI tIvra Asakti vaDe lAgelA cothA vratanA aticArone. viSayanA vamaLamAMthI bahAra nIkaLyA vinA AtmAnuM amRta prApta thatuM nathI. te ja kAraNe brahmacaryano mahimA apUrva che. zuM puruSa ke zuM strI, je koI mana, vacana ane kAyAthI zuddha brahmacarya pALe che, te vrata, niyama, japa ane tapamAM zreSTha che. sAcA brahmacArI bhAgyavAna che. aneka janmanA susaMskAronI mUDI bhegI thaI hoya to ja te sthiti prApta karI zakAya che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1720zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 brahmacaryano Adarza uttama che, zreSTha che, upayogI che. paraMtu badhAM strIpuruSo tenuM saMpUrNa pAlana karI zake te zakya nathI; eTale brahmacaryanA aMtima Adarzane lakSyamAM rAkhI jeo daMpatI-jIvana gujAre che, teo paNa dezathI brahmacArI che. cothA aNuvratane dhAraNa karanArA A dRSTie brahmacArI che. temAM puruSe paradAra-gamanano tyAga karavAno che ane strIe parapuruSa-gamanano tyAga karavAno che, athavA to puruSe potAnI pariNIta strIthI ja saMtoSa mAnavAno che ane strIe potAnA vivAhita patithI ja saMtuSTa rahevAnuM che. paradAra-gamana-virati' karatAM "svadArA-saMtoSa vrata vadhAre UMcI koTinuM che, kAraNa ke svadArA saMtoSa-vratamAM potAnI strI sivAya tamAma jAtanI strIono tyAga thAya che.* A vrata dhAraNa karanAre vratanI mULa bhAvanAne * vIcAratoSo, varnana vADoSitAm | zramaNopAsakAnAM taccaturthANuvrataM matam // bhAvArtha-potAnI strImAM saMtoSa athavA parastrIono tyAga karavo, tene zrAvakonuM cothuM aNuvrata kahyuM che. - a yapitA-parastrI-anya manuSyonI pariNIta ke (bhADA vagerethI rAkhelI rakhAta) saMgRhIta strIono tyAga. joke aparigRhItA devIo ane pazusIo (gAyo vagere jAtio) paraNelI ke rakhAta strI tarIke mAlikanI hotI nathI ane amukanI strI che, evuM manAtuM nathI. to paNa teo parajAtine (davone, pazuone) bhogya hovAthI parajAtinI strI tarIke paradArArUpa mAnIne tenA maithunano paNa tyAga karavo ja joIe. paradAragamaNaM samaNovAsao paccakkhAi, sadArasaMtosaM vA paDivajjai, se a paradAragamaNe duvihe pannate ohAliyaparadAra-gamaNe-veuvviaparadAragamaNe tti // (zrI pacca0 kAva0) bhAvArtha-zrAvaka paradAra gamanano tyAga kare athavA svadArA saMtoSa vrata dhAraNa kare. e paradAragamana be prakAre che :- (1) audArika paradAragamana (2) vaikriya paradAragamana ityAdi. upalakSaNathI "paradArA' zabdathI parapuruSa paNa samajavo eTale ke-strIone paNa svAti sivAya anya sarva puruSono tyAga karavo e cothuM aNuvrata samajavuM. (strIone A cothA aNuvratano "svapatisaMtoSa' ja eka ja prakAra che.) Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu' sUtra 173 sAcavI rAkhavA mATe : 1. kuMvArI, lagna nahi karanArI ane vidhavA strI sAthe viSaya-bhoga karavo nahi. 2. rakhAta rAkhavI nahi ke vezyA-gamana karavuM nahi. 3. parastrI pratye vikAranI dRSTie jovuM nahi, AMkhathI AMkha meLavavI nahi, hAsya-vinoda karavo nahi ke vikArabhAvanAthI aMga-sparza karavo nahi. 4. bIjAnAM chokarA-chokarIonAM vivAha-lagnamAM paDavuM nahi. 5. viSayanI tIvra abhilASA rAkhavI nahi. upalakSaNathI zRMgAranAM maryAdA-hIna sAdhano vasAvavAM nahi ke kAmottejaka auSadhopacAranuM sevana karavuM nahi. ati viSaya-sevanathI zarIranuM svAthya paNa bagaDe che. kahyuM che ke :"H: zramo mUcha, pramitnanirvata-kSayaH | rAjayakSmAdayazcApi, kAmAdyAsaktijA rujaH // " | (3martha TIpA pR. 84 ma) dhrujArI AvavI, kheda thavo, thAka lAgavo, mUcha AvavI, cakarI AvavI, glAni ke becenI thavI, balano nAza thavo ane kSayaroga lAgu paDavo, vagere rogo kAmAdinI tIvra AsaktithI thAya che. svadArA-saMtoSIne pAMca aticAromAMthI pahelA be anAcAra che ane chellA traNa aticAra che, jyAre paradAra-gamana-virativALAne te pAMce aticAra che. (16-5) (1) pratijJA malina thAya tevI rIte aparigRhItAno saMga karatAM, (2) rakhAta ke vezyA sAthe gamana karatAM, (3) kAmottejaka ceSTAo karatAM (4) anyanAM lagna karAvatAM tathA (5) viSayabhoganI tIvra abhilASA rAkhatAM, cothA vratanA (pAMca) aticAra divasa-daramiyAna, (je kAMI azubha Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1040 zrI zrAddha-pratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 karma baMdhAyAM hoya) te sarvethI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA-have "skUla-parigraha-parimANa' nAmanA pAMcamA aNuvratanuM svarUpa ane pramAdavazAt te vratamAM lAgatA pAMca aticAronuM (be gAthAthI) pratikramaNa jaNAvAya che. (17-3) rUtto [ ]-ahIMthI, have. putrave-[]-aNuvratane vize. paMcamaM[iTgna-pAMcamA (na vize.) mArimamausalyumi-[varita prazasta-aprazasta bhAvano udaya thavAthI aticAra-yogya pravRtti thaI hoya. parimA-pariccha-[rimA-paricche]-parimANanA paricchedane vize, parigrahanA parimANanI maryAdAnA vize. mApavuM te mAna. barAbara mApavuM te parimANa. teno paricche te rimA-paricche, tenA vize. pAMcamuM aNuvrata parigrahanuM pramANa nakkI karavA mATe che. guru AgaLa dhana-dhAnya vagerenuM je pramANa nakkI karavAmAM AvyuM hoya te pariNAno paricche, tenA vize. (17-4) parikSA-paricche-parigraha-parimANa vratane vize. jIvananI jarUriyAta mATe gRhasthone dhana, dhAnya, khetara, makAna, Dhora-DhAMkhara Adi keTaloka parigraha rAkhavo paDe che, paraMtu te badhuM "para" che. vAstavikatAe moha-vRddhino hetu che, evI buddhi rAkhavI ghaTe che. evI buddhi vinA tenA pratyenuM mamatva ochuM thavAno saMbhava nathI. athavA lobha, tRSNA ke Asaktine ochI karavA mATe e ja upAya rAmabANa che. tethI vratadhArI zrAvaka parigraha pratyenI mamatA ochI karI potAnI tamAma mAla-milakatanI maryAdA kare che, ane kayA krame tene ghaTADatA rahevuM teno coksasa krama nakkI kare che. A vratane "parigraha-parimANa-vrata' kahevAmAM Ave che. upAsakadazAMgasUtramAM A vratane "IcchAvidhi-parimANa'nA nAmathI oLakhAvavAmAM AvyuM che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 175 amaryAdita parigraha mahApApanuM kAraNa che, kAraNa ke tene meLavavAmAM ane sAcavavAmAM bahudhA badhAM ja pApasthAnakono Azraya levo paDe che. parigraha amaryAdita hoya, eTale pravRttio-AraMbha-samAraMbho paNa amaryAdita hoya che. tethI hiMsAnuM sevana moTA pramANamAM thAya che. vaLI parigrahamAM mUchita thayelo jIva aneka vAra jUThuM bole che, koInI aNadIdhI vastu upADI le che athavA to rAjyanA karo chupAve che, lokone chetare che, te mATe temanI sAthe nirarthaka jhaghaDA kare che, yuktio race che ane prapaMco paNa ajamAve che. parigrahanI mUchane lIdhe ja tevA jIvo mAtA-pitA, murabbIo ane vaDIlono saMbaMdha bhUlI jAya che; bhAI-bhaginI, patnI-parivAra ke svajana-mitranA saMbaMdhane vIsarI jAya che, ane na karavAnAM aneka kRtyo karI bese che. itihAsane pAne evA aneka dAkhalAo noMdhAyelA che ke jyAre mANase rAjya-lobha ke amaryAdita dhana-lAlasAne kAraNe pitAne kedamAM pUryo hoya, jhera dIdhuM hoya ke tenuM khUna karyuM hoya, mAtAne mArI nAkhI hoya, patnIe patine ke patie patnIne jIvatI saLagAvI dIdhI hoya ane haiyAMchokarAM tathA svajana-parivArane sadaMtara tarachoDyo hoya, eTale amaryAdita parigraha e patananuM nizcita kAraNa che ane tenI maryAdA ke tenA tyAga vaDe ja sadguNo ke saddharmanI prApti thaI zake che. (17-5) have pAMcamAM aNuvratane vize lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAmAM Ave che. ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI (parimANa-paricchedamAM)-sthUla "parigraha-parimANa vrata vize aticArathI ja kAMI azubha karma baMdhAyuM hoya tenAthI) huM pratikra chuM. avataraNikA- have pAMcamA aNuvratanA skUila-pratimANa-vratanA) pAMca aticAro darzAvIne, te pAMceya aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (18-3) thA-thagna-pitta-valtha-M-suva-dUdhana-dhAnya-kSetravAstu-raNa-suva-dhana-dhAnya-pramANAtikrama, kSetra-vAstu-pramANAtikrama, raukhasuvarNa-pramANAtikrama, tenA vize. - dhana ane thAca te dhana-dhAnya, tenuM pramANa te dhana-dhAnya-pramANa, tenuM atikramaNa karavuM te dhana-dhAnya-praHIMAtijhama. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 'dhana' cAra prakAranuM che : "(1) gaNima, (2) kirama, (3) meya ane (4) paricchedya." temAM je vastuo gaNIne levAya, jema ke (rokaDa rakama), sopArI, zrIphaLa vagere, te 'gaNima' kahevAya; je vastuo dhArInetolIne levAya, jema ke goLa, sAkara vagere, te 'dharama' kahevAya; je vastuo mApIne ke bharIne levAya, jema ke ghI, tela, kApaDa vagere, te 'meya' kahevAya; ane je vastu kasIne ke chedIne levAya, jema ke suvarNa, ratna, vagere te 'paricchedya' kahevAya. 'dhAnya' covIsa prakAranuM che : "(1) java, (2) ghauM, (3) zAli (sAla-kalamI cokhA), (4) vrIhi (DAMgara), (5) sAThI, 60 divase pAkatA eka jAtanA cokhA (DAMgaranI eka jAti), (6) kodarA, (7) aNuka (juvAra), (8) kAMga, (9) 2Alaka (kAMga jevuM eka dhAnya), (10) tala, (11) maga, (12) aDada, (13) a tasI (aLasI), (14) hiramaMtha (caNA); (15) tripuTaka (makAI), (16) vAla, (17) maTha, (18) coLA, (19) baMTI, (20) masUra, (21) tuvara, (22) klathI, (23) dhANA, (24) vaTANA." vividha prakAranAM 'dhana ane dhAnya'mAMthI amuka ja dhana-dhAnya' potAnA upayoga mATe chUTAM rAkhavAM, paNa tethI vadhAre rAkhavAM nahi, te dhanadhAnya'nuM pramANa kahevAya che. tenI maryAdA koI paNa prakAranI bhUla-cUkathI oLaMgAI gaI hoya te 'dhana-dhAnya-pramANAtikrama' nAmano pAMcamA aNuvratano prathama aticAra che. kSetra ane vAstu te kSetra-vAstu, tenuM pramANa te 'kSetra-vAstu-pramALa,' tenuM atikramaNa, te 'kSetravAstu-pramALAtima'. 'kSetra' traNa prakAranuM che : "(1) setu, (2) ketu ane (3) setuketu." temAM reMTa, kosa vagerethI pANI kADhIne jyAM dhAnyAdi nipajAvI zakAya, *te 'setukSetra'; jyAM varasAdathI ja dhAnyAdi nipajAvI zakAya, te 'ketukSetra'; ane jyAM baMne rIte dhAnyAdi nipajAvI zakAya, te 'setu-ketukSetra'. 'vAstu' eTale ghara, hATa, havelI vagere bAMdhakAmavALI jagAo. tenA traNa prakAro che : "(1) khAtagRha, (2) ucchigRha ane (3) Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdinuM sUtra 9173 khAtocchitagRha." temAM bhUminI aMdara je bAMdhakAma karAma AvyuM hoya, te khAtagRha'. bhUmi upara je bAMdhakAma karavAmAM AvyuM hoya te "uskRitagRhamAM ane nIce bhoMyaruM vagere tathA upara bAMdhakAma karavAmAM AvyuM hoya te khAtocchitagRha'. traNa prakAranAM "kSetro' ane traNa prakAranAM vAstuzmakAno)mAMthI potAnA thakI amuka ja rAkhavAM ane bAkInAMno tyAga karavo te kSetra vAstu-pramANa" kahevAya. temAM sarahada bhUMsAvAthI, vaccenI dIvAla paDI javAthI ke evA ja bIjA koI kAraNe dhArelI saMkhyAnI maryAdA oLaMgAI hoya, te "kSetra-vAstu-pramANAtikrama' nAmano pAMcamA aNuvratano bIjo, aticAra che. tha ane suvarNa te suvarNa tenuM pramANa te ya-suva-pramANa, tenuM je atikramaNa te "pya-yuva-pramANAtima' rUpya' eTale rUpuMjAthavA cAMdI. 'su eTale sonuM, te amu pramANamAM potAnA thakI rAkhI bAkInAno tyAga karavo te juvarNa-y ' kahevAya. temAM bIjAnA nAme caDAvI devAthI ke bIjI rIte bhUlacUka thavAthI. pramANanI maryAdA oLaMgAI hoya to te "rUpyasuvarNa-pramANAtikrama nAmano pAMcamAM aNuvratano trIjo aticara che. vima-parimAne-[-parimALa-kupya-parimANItikramaNane vize kuthanuM parimANa te vaya-mA, tenA vize sonA-25 sivAyanI sarva dhAtuo 'kuNa kahevAyuM che. ahIM upalalluNathI gharanAM badhuM sUca racIlAno samAveza paNa temAM karavAmAM Avyo che eTale vAsaNa phusa rAca-racIluM tathA UThavA-besavA sUvA vagerenI sarva vastuo upyuM che. te amuka pramANamAM ja rAkhavI paNa tethI vadhAre rAkhavI nahi, te kukha parimANa ke ku-pramANa tenI maryAdAnuM ullaMghana bhUrva cUkathI thAya che te kuSya-pramANAtikramaNa" nAmano pAMcamAM aNuvratano cotho aticAra che. Tupa ki dvipada ane catuSpadane vize dvipada-catuSpada-pramANAtikramane vize. pra.-2-12 * h ... 5 - F** '' Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1780 zrI zrAddha-pratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 di (be) che H jene te dipa'. catura (cAra) che pa jene te "raMtuSpadra'. dipa6 ane catuSpad te dipa-tuSpadra. tenA pramANanuM gatimA te "dipaTractusspd-prmaannaatikrm'. mANaso ane pakSIo be pagavALAM che, tethI te "dvipada' kahevAya che. dAsa, dAsI, nokara, cAkara, ghATI, rasoiyA, vANotara, gumAstA tathA menA, popaTa, kauvA, bulabula, tetara, mora vagere pakSIono samAveza A prakAramAM thAya che. - pazuo cAra pagavALAM che, tethI te "catuSpada' kahevAya che. gAya, baLada, bheMsa, pADA, bakarAM, gheTAM, ghoDA, UMTa, hAthI, vagereno samAveza A prakAramAM thAya che. - nokara-cAkara, pazu ane pakSIo potAnAM thakI amuka ja rAkhavA paNa vadhAre rAkhavA nahi, evA pramANane "dipa-tuSpad-pramANa' kahevAya che. koI paNa kAraNasara bhUla-cUkathI te pramANanI maryAdA oLaMgAI hoya to te dvipada catuSpada-pramANAtikrama' nAmano pAMcamA aNuvratano pAMcamo aticAra che. (18-4) dhana-dhanna....ra3prama-dhana, dhAnya, kSetra, vAstu, rUpuM, sonuM, kuSya, dvipada ane catuSpadanA parigrahane vize. parigraha be prakArano che : bAhya ane AtyaMtara. temAM "bAhya parigraha'nA vividha prakAro nIce pramANe che : (1) sacitta ane acitta. e rUpa be prakAre che. (2) dhAnya, ratna, sthAvara, dvipada, catuSpada ane kuSya e rUpa "bAhya parigraha cha prakAre che. (3) dhana, dhAnya, kSetra, vAstu, rUpuM, sonuM, kuSya, dvipada ane catuSpada e rUpa "bAhya parigraha' nava prakAre che ane (4) 24 prakAranAM dhAnyo, 24 prakAranAM ratno, 3 prakAranAM sthAvaro, 2 prakAranAM dvipado, 10 prakAranAM catuSpado ane, 1 prakAranuM e rIte "bAhya parigraha' cosaTha prakAre che. A sarva bAhya parigrahanA prakAromAMthI trIjA naMbaranA dhana, dhAnyAdirUpa nava prakAro mukhyatayA prasiddha che, kAraNa ke te nava prakAromAM bIjA badhA ja prakAro aMtargata thaI jAya che. ahIM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 179 ' aticAragaNanAnA prasaMgamAM paNa te dhanadhAnyAdi nava prakAranI ja pasaMdagI karavAmAM AvI che. nava prakAranA parigrahamAMthI bannenAM cAra joDakAM banAvI kuSyane juduM rAkhavAmAM AvyuM che, ane te rIte aticAronI saMkhyA AgaLanAM badhAM aNuvratonA aticAronI jema pAMcanI jALavI rAkhavAmAM AvI che. (18-5) (1) dhana-dhAnyanuM, (2) kSetravAstunuM (3) sonA-rUpAnuM, (4) sonA, rUpA sivAyanI tamAma ajIva gharavakharInuM ane (5) mANaso, pakSIo tathA pazuonuM-pramANa oLaMgatAM, (atikramaNa karyuM hoya)-e pramANe pAMcamA vratanA (pAMca) aticAra vize divasa daramiyAna je kAMI azubha karma baMdhAyAM hoya) te sarvethI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA pahelAM jaNAvI gayA, te pAMca aNuvrato zrAvakadharmarUpI vRkSanAM mULa samAna hovAthI mULa guNo kahevAya che. e mULaguNone puSTi kare evAM sAteya vrato traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata-e zrAvaka dharmarUpI vRkSanI zAkhA, prazAkhA samAna hovAthI uttara guNo kahevAya che. have dikparimANarUpa (prathama) guNavrata nAmanA chaThThA vratanuM svarUpa ane pramAdavazAt te vratamAM lAgelA pAMca aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (19-3) pArasa-[mana]]-gamananA, javA AvavAnA. -[2] ane. parimA -[parimALa]-parimANane vize, mApane vize. tisAsu-[riNuM-dizAomAM. vidizA, temanA vize. mukhya dizAo cAra che : "uttara, pUrva, dakSiNa ane pazcima'. temAM "agni, IzAna, naitra8tya ane vAyavya' e cAra khUNAo ane Urdhva dizA" tathA "adhodizA' umeratAM tenI saMkhyA dasanI thAya che. prakArAntare tenI saMkhyA traNanI paNa thAya che. Urdhva, adhaH, ane tirlapha, uttarAdi cAra dizAo e tiryadizAo che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1800zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 [-UMcI dizA, Urdhva-pramANAtikrama. uparanI dizA te Urdhva, tenA pramANanuM atikrama te "Urvedika pramANAtikrama." UMce amuka aMtarathI vadhAre na javuM evo niyama, te "Urvedika pramANa. [ga:-adhodizA, "adharadipramANAtikrama'. nIcenI dizA te "adha", tenA pramANano atikrama te "adhAdi pramANAtikrama. nIcenI dizAmAM amuka aMtarathI vadhAre dUra na javuM evo niyama, te "adhaHdipramANa." tiri-ti-itiryadizAmAM, tiryadiSpamANAtikramane vize. upara ane nIcenI vacceno bhAga te "tiryaka. te cAra dizAo paikI dareka dizAmAM amuka aMtarathI vadhAre na javuM evo niyama, te tiryadipramANa". guThThI [vRddhi:]- vRddhi, vadhAro. pramANanuM vadhavuM te "vRddhi'. je pramANa nakkI karyuM hoya tenAthI vadhAre aMtara sudhI gamana karavuM te anAcAra che. paraMtu eka dizAmAM javAnuM pramANa ghaTADIne bIjAmAM vadhAryuM hoya to te aticAra che. -aMtaraddhA*-[mRtyata-smaraNa na rahevAthI, bhUlI javAthI. skRtinuM aMtardhAna thavuM te "mRtyuttarthI'. eka vAta yAda ja na Ave te "mRtyantardhA' kahevAya che. pati -[pratha-pahelA tene vize). zupAvya-guiNavrata-guNavratane vize. * "saoNMtaraddhAtti mRtyanta-mRviSya: rUlcartha:-zrAddhatisUtram (garthIfpA) pR. 108 A. 'saiaMtaraddhA' iti 'smRtyantardhAnaM 'smRte zaH ityarthaH- zrAddhaprati0 sUtra pArzIyAvRtti: pR. ra6. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 0 181 cauda rAja pramANalokamAM rahelA jIvasamUhanuM pIDAothI rakSaNa karavArUpa guNane karanAruM che mATe guNavrata-(dharma saMgraha bhAga 1, pR. 619). pAMca aNuvrato 'mUlaguNa' che. temAM chaThThu, sAtamuM ane AThamuM vrata 'guNavrata' tarIke oLakhAya che. nive-[nindrAmi]-huM niMdu chuM. (19-4) maLaska ya parimALe visAsu-gamana-saMbaMdhI dikparimANa vratane vize. pachInAM sAta vrato 'uttaraguNa' che. mULaguNanI puSTi karanAruM hoIne gRhastha-jIvanane saMyama ane sAttvikatA bhaNI laI javA mATe parigrahanuM parimANa jema Avazyaka che, tema dizAonuM parimANa paNa Avazyaka che. jo enI maryAdA nakkI karelI na hoya to game tyAM ane game teTale dUra sudhI javAnuM mana thAya che. pariNAme jIvanamAM sthiratA ane zAMtino je anubhava thavo joIe, te thato nathI. ethI zrAvakadharmamAM 'dikparimANa-vrata'ne khAsa sthAna ApavAmAM AvyuM che. 'sAdhuone AvuM koI vrata nathI, to zrAvakane AvuM vrata zA mATe haze ?' e praznano uttara e che ke sAdhu to paMcamahAvratadhArI ane sarvasAvadyavyApAranA tyAgI che, tethI temane A darimANAdi guNavrato levAnI koI jarUra nathI. paraMtu gRhastho skUla vratadhArI hoIne, temanAM e vratonI vizuddhi uttarottara vadhatI jAya, te mATe bIjAM sAta vratonI yojanA karavAmAM AvI che, jemAM A vrata paheluM che. sAdhuo game tyAM jAya paNa temane AraMbha samAraMbha karavAno hoto nathI, jyAre gRhasthane dizAnI maryAdA khullI hoya to tyAM jaIne navI pravRtti karavAnuM, navo AraMbhasamAraMbha karavAnuM dila thAya che tethI tenI maryAdA karavAnuM Avazyaka che. A vratamAM saghaLI dizAomAM keTalA aMtarathI vadhAre dUra na javuM te nakkI karavAmAM Ave che. tethI jo vadhAre aMtara sudhI gamana karavAmAM Ave to vratano bhaMga thAya che, paraMtu bhUlathI tema thayuM hoya to aticAra lAge che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1820zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 3chuM de.....saDuM-antaraddhA-UrdhvapramANAtikrama, adha:pramANAtikrama, tiryakTamANAtikrama, kSetra-vRddhi ane mRtyantardhAna e pAMca aticArone. 1. "UrdhvadipramANAtikrama'-UMce javA mATenuM je pramANa nakkI karyuM hoya teno atikrama thAya, te "UrdhvadipramANAtikrama'. 2. "adhaHdipramANAtikrama'-nIce javA mATenuM je pramANa nakkI thayuM hoya teno atikrama thAya, te "adhAdiSpamANAtikrama'. 3. "tiryadiku-pramANAtikrama'-uttara, pUrva, dakSiNa ane pazcima dizAomAM javA mATenuM je pramANa nakkI karyuM hoya teno atikrama thAya, te "tiryadipramANatikrama.' 4. "kSetra-vRddhi-upa2, nIce tathA cAre dizAmAM amuka aMtarathI vadhAre dUra na javAnI maryAdA nakkI karI hoya, temAM eka dizAnuM mApa ghaTADIne bIjI dizAnuM mApa vadhAravuM, te "kSetra-vRddhi' nAmano aticAra che. 5. "mRtyantardhAna'-gamana zarU karyA pachI e vAta yAda ja na Ave ke huM keTale dUra Avyo ?" athavA "A dizAmAM mAre keTalA aMtarathI vadhAre dUra na javAno niyama che ?' to te "mRtyantardhAna' nAmano aticAra che. paDhamaSNa guNavraNa niMde-prathama guNavratane vize huM niMduM chuM. (19-5) have chaThThA guNavratane vize lAgelAM aticAronuM pratikramaNa karavAmAM Ave che. ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI dikparimANa (prathama) guNavrata vizenA aticAronI AlocanA karuM chuM. temAM (1) UrdhvadiSpamANAtikrama, (2) adharadiphapramANAtikrama, (3) tiryadi-pramANAtikrama (4) zretravRddhi ane (5) mRtyantardhAna-e pramANe chaThThA vratanA (pAMca) aticAra vize divasa daramiyAna (je kAMI azubha karma baMdhAyAM hoya) te sarvethI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA-bhogopabhoga*- parimANa (nAmanuM bIjuM) guNavrata be + avyayonA aneka artho thatA hovAthI AvazyakasUtranI vyAkhyA pramANe tyAM jaNAvelA paribhoga padano ane ahIM jaNAvatAM upabhoga padano artha eka ja thayo, jethI AvazyakasUtramAM 3vamAna parimoTavaNa evuM A vratanuM nAma ApeluM hovAthI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra prakAre che :- (1) bhogathI ane (2) karmathI. temAM bhoga be prakAre che. (1) upabhoga ane (2) paribhoga. bannene AzrayI pAMca aticAra tathA karmaAzrayI (vyApAra AzrayI 15 aticAra maLI 20 aticAra thAya che. 183 have bhogopabhoga parimANa nAmanA sAtamA vratanuM svarUpa ane pramAdavazAt lAgatAM aticAronuM pratikramaNa (cAra gAthA dvArA) jaNAvAya che. (20-3) mannaCi-[mau] maghanI virati vize, dArU(nI virati) vize. 'mAyatIti madyam'-je kepha caDAve te 'magha'. surA, vAruNI, kAdaMbarI, dArU vagere tenA paryAyazabdo che. 'mAM ghuLa 6-piTTu-ppinna'-'madya' be prakAranuM che : "kASTha-niSpanna ane pii-niSpanna". temAM vanaspatinAM phala, chAla vagere kahovaDAvIne banAveluM 'madya' te 'kASTha-niSpanna' che ane ATo kahovaDAvIne banAveluM 'magha' te 'piSTha-niSpanna' che. Adhunika yugamAM madyanI banAvaTa aneka vastuomAMthI aneka prakAre karavAmAM Ave che, te badhAno samAveza 'madya'mAM thAya che. 'magha'nA doSo aneka che. te vize kalikAlasarvajJa zrIhemacaMdrAcArye yogazAstramAM jaNAvyuM che ke : 'vizvatya zaithityuM, tapayantIndriyALi 6 | mUrcchAmatucchAM yacchantI, hAlA hAlAhalopamA // 15 // upabhoga ane parabhoga-e banne zabdono punaHpunaH bhogavAya tevA padArtho-e pramANe samAna artha thayo. ahIM upabhoga zabdane AvazyakasUtramAM jaNAvelA paribhoga zabdArthano vAcaka che e pramANe samajavuM. ane bhoga zabda te upabhoga zabdanI sAthe saMbaMdhavALo hovAthI nirUDha lakSaNa(rUDhi)thI AvazyakasUtramAM kahelA upabhoga zabdArthano vAcaka che e pramANe samajavuM. arthAt bhogopabhoga-(1) bhogathI (bhogavavAnuM parimANa te bhojana vagerethI) ane tene meLavavAnA upAyarUpa (2) karmathI-pravRttithI (vyApAra, udyoga te kAryonuM parimANa karavuM tenAthI) upabhoga-paribhoga vrata jANavuM. (dharmasaMgraha bhAga 1. pR. 196-197) Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1840 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vivekaH saMyamo jJAnaM, satyaM zaucaM dayA kSamA / madyAt pralIyate sarvaM, tRNyA vahnikaNAdiva // 16 // doSANAM kAraNaM madyaM, madyaM kAraNamApadAm / rogAtura ivApathyaM, tasmAnmadyaM vivarjayet // 17 // " halAhala viSa-samI surA zarIrane zithila karI nAkhe che, Indriyone azakta karI nAkhe che ane khUba UMDA ghenamAM nAkhI de che. ghAsano gaMja jema agninA taNakhAthI nAza pAme che, tema viveka, saMyama, jJAna, satya, zauca, dayA ane kSamA e sarva madirAthI nAza pAme che. [corI, vyabhicAra vagere doSonuM kAraNa "madya' che, tathA vividha vipattionuM kAraNa paNa "madya' ja che. mATe rogI-pIDita mANasa jema kuprazyathI dUra rahe, tema mANase tenAthI dUra rahevuM joIe. maMja-[mA-mAMsanI virati vize. mAMsa traNa prakAranuM che : "jalacara-mAMsa, sthalacara mAMsa ane khecara-mAMsa." temAM mAchalI, kAcabA vagerenuM mAMsa te "jalacara-mAMsa' che; ghAM, bakarAM vagerenuM mAMsa te "sthalacara-mAMsa' che; ane tetara vagerenuM mAMsa te "khecara-mAMsa' che. "mAM"nI utpatti hiMsA vinA thatI nathI ane hiMsA durgatinuM kAraNa che, tethI "mAMsane varya gaNavAmAM AvyuM che. zrI hemacaMdrAcArye yogazAstranA tRtIya prakAzamAM kahyuM che ke-"divya bhojano hovA chatAM jeo "mAMsa khAya che, teo amRtarasa choDIne haLAhaLa viSa khAya che. vaLI prANInA maraNa pachI tarata ja tenA "mAMsamAM samUrNima jaMtuonI utpatti thatI hovAthI te dUSita thAya che, tethI narakanA bhAtA samAna "mAMsa'nuM bhakSaNa koNa kare ?" zrI uttarAdhyayana sUtramAM mAMsa khAnAra A bhava tathA parabhavamAM duHkhI thAya che ane akALa maraNe marI durgatimAM jAya che tevuM varNana che. te A pramANe : hiMse bAle musAvAI, mAille pisuNe saDhe / bhuMjamANe suraM maMsaM, seyameyaMti manaI // 9 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 185 kAyasA vayasA matte, vitte middhe itthIsu / tudo manaM saMvaLarU, pisunAmo 3 maTTiya 2aa adhyayana pa. itthI viSaya middheya, mahAraMbha pariggahe / bhuMjamANe suraM maMsaM, paribUDhe paraM dame // 6 // adhyayana 7. zrI ThANAMga sUtramAM cothe ThANe jaNAvela che ke-cAra kAraNe jIva narakanAM karma bAMdhe. 1. mahAraMbha, 2. mahA parigraha, 3. paMcendriya jIvano vadha ane 4. kaNimAhAra eTale mAMsAhAra. zrI uvavAI sUtramAM paNa mAMsAhAra karanAra nArakone yogya karma bAMdhI naraka gatimAM utpanna thAya che tevo pATha che. zrI bhagavatI sUtra zataka 8 uddezo 9mI. gautamasvAmIe bhagavAna mahavIrane naraka gatine yogya kArmaNa zarIra prayoga baMdhanuM kAraNa pUchela che, teno uttara ApatAM bhagavAne kahela che ke-he gautama ! mahAraMbha, mahAparigraha, mAMsAhAra tathA paMcendriya jIvanA vadhathI nArakonA AyuSyane yogya kArpaNa prayoga baMdha thAya che. zrAvakane mAMsa ane madirA khAvAM kalpatAM nathI, jo kalpatAM hota to zrAvakanA sAtamA vratamAM je maryAdAnuM varNana karela che ane jemAM zrAvakanA bhogopabhogamAM AvatI dareka cIjano samAveza karela che temAM mAMsa, madirA, IMDAM vagereno samAveza jarUra karata, paNa tevo ullekha temAM karela nathI. eTale zrAvako te cIja khAtA nahotA ema cokkasa thAya che. vaLI te ja vratanA aticAromAM potiya goda magyANa supatiya moDha karavaMyA, vagere pATha che. temAM je modi zabda vAparela che teno artha dhAnyanI jAta bAjaro, juvAra vagere (jainAgama zabda saMgraha pAnuM 218) thAya che eTale ke zrAvakane dhAnya khAnAra kahela che, nahi ke mAMsa khAnAra. upara jaNAvela zAstranAM pramANothI siddha thAya che ke-jainAgamomAM mAMsAhArano niSedha karela che ane te vAta jaina dharmanA mULabhUta ahiMsAnA siddhAMtane maLatI tathA susaMgata che. RtikAra zrImanue paNa kahyuM che ke-mAMsanA viSayamAM anumodana Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1860 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 ApanAra, vibhAga karanAra, ghAta karanAra, vepAra karanAra, rAMdhanAra, pIrasanAra ane khAnAra e badhA ghAtaka ja che." vRttione tAmasika banAvanAra hovAthI paNa mAMsa' tyAjya che. 5-(2)-ane ahIM tenAthI madha, mAkhaNa Adi sarva abhakSya ane anaMtakAya vastuo, je bAvIsa abhakSya ane batrIsa anaMtakAya rUpe jaNAvAI che, te samajavAnI che. A vize kahyuM che ke 2 zabdAna vizeSAmaphTa dravyApI mananta yAnAM 2 paripra9-artha dIpikA (pR. 115 a) dharmasaMgraha (bhAga 1 pR. 619). pu-[puSpa-phUlane vize. haste-[matte-phalane vize. iAMtha-ma-[ ~-mA -gaMdha ane mAlyane vize. kesara, kastUrI, kapUra, dhUpa vagere sugaMdhI padArtho "gaMdha kahevAya che ane phUlanI mALA tathA bIjAM zaNagAro "mAlya' kahevAya che. 3vamoja-parimone-[35mo-pario ]-upabhoga-parIbhoga-parimANa vratane vize. jeno bhoga eka vAra thAya te "upabhoga'. jema ke AhAra, pAna, snAna, udvartana, vilepana, kusuma vagere. te eka vAra bhogavAI gayA pachI bIjI vAranA bhogane mATe nakAmAM bane che. jeno bhoga vadhAre vakhata thaI zake te "parIbhoga". jema ke vastra, AbhUSaNa, zayana, Asana, vAhana, vanitA vagere. te bIjI vAra paNa bhogavI zakAya che. upabhoga ane paribhoganuM parimANa te "upabhogaparibhoga-parimANa', tenA vize. mahopAdhyAya zrImAnavijayajI upabhogano artha aMtabhoga ane paribhogano artha "bAhyabhoga" e pramANe kare che. (1) aMtarbhoga e khAnapAnarUpa AhAra che ane (2) bAhyabhoga e zarIre copaDavA paheravArUpa vastuo che, tema tyAM samajAvyuM che. -dharmasaMgraha (bhAga 1. pR. 619) Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra vImma-[dvitIye]-bIjA (ne vize). muLavvar [muLavratte] guNavratane vize. nave [nindrAmi]-huM niMduM chuM. 187 (20-4) mammi.......ma ...'madya, mAMsa, puSpa, rela ane gaMdhamAlya'nA pramANanuM atikramaNa thavAthI. 35mona-parimone.....niMdde upabhoga-paribhoga nAmanA bIjA guNavratane vize je aticAro lAgyA hoya, tenI huM niMdA karuM chuM. zrAvakanuM sAtamuM vrata 'upabhoga-paribhoga-parimANavrata'nAmanuM che. keTalAka tene 'bhogopabhoga--parimANa' tarIke paNa oLakhe che. paraMtu te bannenuM tAtparya eka ja che ke bhogya vastuonI maryAdA karIne bhogalAlasA para kAbU meLavavo. te mATe (1) bhogya-paribhogya vastuonI maryAdA karavAmAM Ave che. (2) sacittAcittano viveka karavAmAM Ave che ane (3) ghaNA AraMbha samAraMbhavALA dhaMdhAone choDavAmAM Ave che. A traNe vastuono vicA2 20thI 30 sudhInI gAthAomAM anukrame karavAmAM Avyo che. "mA, mAMsa, puSpa ane phala' e zabdo dvArA dehAntarbhoganI vastuo sUcavI che, jyAre "gaMdha ane mAlya" e zabdo dvArA bAhya paribhoganI vastuo sUcavI che. magha pInArAoe 'magha'nA aneka doSo jANIne teno saMpUrNa tyAga ka2vo ghaTe che. mAMsAhArIe paNa 'mAMsa'nA aneka doSo jANIne teno saMpUrNa tyAga karavo ghaTe che. jeone 'phUlo'no zokha hoya ane teno mAtra mojazokhanA kAraNe ja khUba upabhoga karatA hoya teno tyAga karavo ghaTe che. jo tema na ja bane to tenI amuka maryAdA karavI ghaTe che. phala, sugaMdhI padArtho ane mAlya eTale puSpahAra tathA AbhUSaNonI bAbatamAM paNa temaja samajavAnuM che. 'bhakSyAbhakSya'nI bAbatamAM mukhyatayA bAvIsa vastuone 'abhakSya' gaNavAmAM AvI che. teno tyAga karavo te zrAvaka--zrAvikAnuM kartavya che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1880zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 bAvIsa abhakSyanAM nAmo A pramANe che : *1. vaDanAM phaLa. (TeTA) 2. pIpaLAnAM phaLa (TeTIo) 3. plekSa jAtanA pIpaLAnI (TeTIo) 4. uMbarAnA TeTA. 5. kAkoduMbaranA TeTA 6. dareka jAtano dArU 7. dareka jAtanAM mAMsa 8. madha 9. mAkhaNa 10. hima (barapha) 11. karA. 12. viSa (jhera), somala, 13. sarva prakAranI mATI akSaNa vagere. 14. rAtri-bhojana 15. bahubIja 16. anaMtakAya 17. boLa athANAM 18. gholavaDAM 19, vaMtAka (rIMgaNA) 20. ajANya phaLa-phUla 21. tuccha phaLa 22. calita rasa." * kuLa-vaTa-hnakSa-kolumbara vinAm | pippalasya ca nAznIyAt, phalaM kRmikulAkulam // 42 // bhAvArtha :- ahIM udumbara zabdathI pAMca prakAranAM vRkSo samajavAM, te A pramANe : (1) vaDa, (2) pIpaLo, (3) pArasa pIpaLo, (4) uMbara (5) plekSa-pIpaLAnI eka jAta-A prakAranAM vRkSonAM phala (TeTA-TeTIo) khAvAM nahi. kAraNa ke eka phaLanI aMdara atisUkSma ghaNA trasa jIvo hoya che. mATe tenuM bhakSaNa mahAhisA rUpa che. (yogazAstra pra. 3, zloka 42) + rAtrie bhojana taiyAra karatAM ke khAtAM ghaNI jAtinA UDatA jIvo, (kuMthuA Adi) temAM paDI marI javAno saMbhava che (dharmasaMgraha pR. 206). kahyuM che ke :jIvANaM kuMthumAINa, ghAyaNaM bhANadhoaNAIsu ) HI6 thI mokhA-tole che sadiyuM tara ? || (voi . zrAddhatA. . 83) bhAvArtha :- "bhojana dhovA vageremAM kaMthaA Adi jIvone ghAta thAya vagere rAtri bhojananA ghaNA doSone koNa kahevA samartha che ?" rAtrie khAvAmAM, rasoI karavAmAM e jIvanikAyanI hiMsA thAya che (dharma saMgraha bhAga 1, pR. 207) Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu' sUtra 189 bAvIsa "abhakSyo paikI prathamanAM pAMca uduMbara jAtinAM phaLo che ke jemAM nAnAM nAnAM ghaNAM jaMtuo hoya che. e kAraNe zrAvakone mATe te 'abhakSya che. "dArU' mAdaka che, buddhine vikRta karanAra che ane tamoguNanI vRddhi karanAra che, mATe "abhakSya' che. "mAMsa' paNa buddhine maMda karanAra tamoguNanI vRddhi karanAra ane hiMsAnuM pradhAna kAraNa che, tethI 'abhakSya' che. madya" ane "mAkhaNamAM te ja raMganA asaMkhya sUkSma jIvonI utpatti thAya che, mATe "abhakSya' che. "barapha ane karA" asaMkhya akAya-jIvamaya hovAthI abhakSya' che. "viSa' prANano nAza karanAruM hovAthI "abhakSya che. sarva prakAranI "mATI' sacitta hovAthI ane prANa-dhAraNa mATe anAvazyaka hovAthI abhakSya' che. "rAtri-bhojanamAM jIva-hiMsAdi ghaNA doSo rahelA che, mATe teno niSedha che. bahubIja eTale rIMgaNa, khasakhasa Adi vanaspatio ane anaMtakAya' eTale kaMda-mULa Adi sAdhAraNa vanaspati, te jIvahiMsAne kAraNe abhakSya che. (32 anaMtakAyanAM nAmo mATe juo sUtra 31) lIMbu, kerI, keraDAM, karamadAM, gaMdA vagere aneka vastuonAM boLa athANAM traNa divasa pachI "abhakSya" (A dI.) che. gholavaDA, kaThoLa ane kAcA dahIMnA saMyogathI bane che, mATe "vidala" hoIne "abhakSya che. "vaMtAka' kAmavRtti-poSaka ane bahu nidrA lAvanAra hoIne tathA "bahubIja hovAthI abhakSya' che. ajANyAM phaLa-phUla" khAvAmAM prANahAni tathA rogotpattino saMbhava hoIne abhakSya' che. "tuccha phaLo'-khAvAnuM thoDuM ane pheMkI devAnuM vadhAre hovAthI abhakSya che. mahuDAM, jAMbu, bIlAM, caNIbora ane oLA tathA maganI ziMgo vagere "tuccha phaLa' gaNAya che. "calita rasa' varNa, gaMdha, rasa ane sparza pharI javAnA kAraNe "abhakSya che. vAsI, paDatara ke bagaDI gayelI vastuono samAveza A prakAramAM thAya che. (20-5) (have, bIjA guNavratane vize lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAmAM Ave che. ahIM (bahu doSa ane mahA-anarthavALA) madyasurA (pAnanI virati)mAM, mAMsanI virati)mAM ane 2 zabdathI bAvIsa abhakSya-batrIsa anantakAya tathA phUla, phaLa ane sugaMdhI vastuo, puSpamALA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vagerenA 2Akhela bhogopabhoganA pramANamAM (pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI) sAtamA bhogopabhoga parimANa vrata vizeatikramaNathI je aticAra lAgyA hoya (je kAMI azubha karma baMdhAyAM hoya) tenI huM niMdA karuM chuM. avataraNikA-have bhogopabhoga parimANa (bIjA) guNavrata nAmanA sAtamA vratanuM svarUpa ane pramAdavazAt te vratamAM upabhoga paribhoga bannene AzrayI pAMca aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (21-3) sacitta-[savitte]-sacitta AhArane vize. sattatte Adi padano saMbaMdha AhAra sAthe che. paGivadve-[pratibaddhe]-sacitta-pratibaddha AhArane vize. savitta vaDe prativaddha te sacitta-pratibaddha, tenA vize. je vastu sAmAnya rIte nirjIva thayelI hoya paNa temAMno koI bhAga sacitta sAthe joDAyelo hoya, te 'sacitta-pratibaddha' kahevAya che. vRkSano guMdara, bIja-sahita pAkeluM phaLa vagere 'sacitta-pratibaddha' AhAra che, tenA vize. apona-druoliyaM-[apravRtita-duSpravRtita]-apakva ane duSpava vanaspatinA AhArane vize. JapardhA ane sukhada 'apa TuR. ahIM gaudhi pada adhyAhAra che ane AgaLa mahAra pada AveluM che, eTale 'apanna-Tu no artha apakva ane duSpakva evI auSadhinA vanaspatinA AhArane vize ema samajavAno che. zrIupAsakadazAMgasUtramAM sAtamA vratanA aticAro gaNAvatAM kahyuM che ke-''tattva NaM bhoyaNao samaNovAsaeNaM paJca aiyArA jANiyavvA, na samAyariyavvA, taM jahA 1 sacittAhAre, 2 sacittapaDibaddhAhAre, 3 apauli- osahi-bhakkhaNayA, 4 duppauli-osahi bhakkhaNayA, 5 tucchosahi - bhakkhaNayA.' te sAtamA vratamAM zramaNopAsake bhojana-saMbaMdhI pAMca aticAro jANavA paNa AcaravA nahi te A rIte-1. siMcatta AhAra, 2. sacitta pratibaddha AhAra, 3. apakvaauSadhi-bhakSaNatA, 4. duSpakva auSadhi-bhakSaNatA ane 5. tuccha-auSadhi bhakSaNatA.' Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 191 je raMdhAyuM na hoya te "apakva," je kAcuM-pAkuM raMdhAyuM hoya te duSpakva'. cALyA vagarano loTa vagere apakva" tathA poMka-pApaDI vagere ane kAcA-pAkAM zAka, phaLo vagere "duSpakva' gaNAya. mAdA [AhAre-AhArane vize. AhAra-bhojana, tenA vize. tucchAda-marAyA-[tucchISadha-pakSapAtA-tuccha vanaspationuM bhakSaNa. tuccha evI je mauSadha, te tucchauSadha, tenI akSamatA te tucchauSadhipakSatA. jemAM khAvAnuM thoDuM hoya ane pheMkI devAnuM vizeSa hoya, te "tuccha'. tevI "auSadhi' eTale vanaspati, te tucchauSadhi' tenuM bhakSaNa karavuM-bhojana karavuM te 'tucchauSadhi-bhakSaNatA." Dame sesi saLaM-pUrvavat. (21-4) vije....mavaralAyA.... pramANathI adhika sacitta AhAranA bhakSaNamAM, sacittathI saMyukta AhAranA bhakSaNamAM, apakva auSadhinAM bhakSaNamAM, duSpakva auSadhinAM bhakSaNamAM ane tuccha auSadhinAM bhakSaNamAM je aticAro lAgyA hoya. je dravya jIvathI yukta hoya te sacetana ke "sacitta' kahevAya che. navagutta saMya' (ni. cu. u. 1). ane agni Adi zastro pariNamavAthI jemAMthI cetana cAlyuM gayuM hoya te "acitta' kahevAya che. ThaMDuM pANI "sacitta che, "traNa ukALA' vALuM-garama (pAkuM) pANI "acitta' che. ghauM "sacitta che, tenI banAvelI roTalI "acitta' che. bhIMDA vagere zAka "sacitta che, raMdhAyA pachI te "acitta' che. e rIte dareka vastumAM "sacitta-acitta'no bheda samajavAno che. "sacitta' dravyano sarvathA tyAga karIne "acitta' dravyo vAparavAM te zrAvakane mATe ISTa che. jo tema na ja banI zake to teNe "sacitta' dravyonuM pramANa nakkI karavuM ghaTe che. AvuM pramANa dhAraNa karanAra jo saratacUkathI "sacittano upayoga pramANa karatAM adhika kare, to tene "sacittAhAra' nAmano Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 9 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 sAtamA vratano pahelo aticAra lAge che. te ja rIte 'sacitta'nA saMbaMdhavALI vastuo mukhamAM mUkI de, to tene 'sacitta-pratibaddhAhAra' nAmano sAtamA vratano bIjo aticAra lAge che. jo khAdya vanaspatino rAMdhyA vinA ja 'have te acitta thaI che' evI buddhithI tenuM bhakSaNa kare, to 'apakva-auSadhibhakSaNa' nAmano sAtamA vratano trIjo aticAra lAge che. jo khAgha vanaspatine kAcIpAkI pakvIne ke aradhIparadhI zekIne tenuM bhakSaNa kare, to 'duSpakva auSadhi-bhakSaNa' nAmano sAtamA vratano cotho aticAra lAge che; ane jo tuccha vanaspatinuM bhakSaNa kare to 'tuccha-auSadhi-bhakSaNa' nAmano sAtamA vratano pAMcamo aticAra lAge che. zrIharibhadrasUrijIe dharmabiMdu(a. 3)mAM A aticAronI gaNatarI A pramANe karI che : ''savitta-saMvandva-saMmizrAmiSava-TubaTTAhArI vRti karmA" 1. sacitta, 2. sacitta sAthe baMdhAyela (joDAyela), 3. sacittathI mizra, 4. ghaNA mAdaka dravyathI baneluM tathA 5. aDadhuM kAcuM ane aradhuM pAkuM' e pAMca prakAranA aticAra jANavA. zrI hemacaMdrAcArye yogAzAstranA trIjA prakAzamAM A aticAronA saMbaMdhamAM jaNAvyuM che ke H "vittattena saMva4:, saMmitro miSavastathA / duSpAhAra tyete, mojovamomAna: '' -pra. 3, zlo. 98. *'1. sacitta, 2. tenAthI saMbaddha, 3. saMmizra, 4. abhiSava, ane abhiSavo'nekadravya saMdhAna niSpannaH surAsauvIrakAdiH, mAMsaprakArakhaNDAdirvA, surAmadhvAdyabhisyandi vRSyadravyopayogo vA, ayamapi sAvadyAhAravarjakasyAnA bhogAtikramAdinA'ticAra iti caturtha: / (yogazAstra svopajJa vivaraNa zloka 98 - prakAza tRtIyaH pR. 6). bhAvArthaH-abhiSava-aneka dravyo ekaThAM karIne kahovaDAvIne temAMthI kADhavAmAM AvatA dareka jAtinA raso, Asavo, tathA dArU, sauvIra Adi, mAMsanA prakAro ke goLa Adi mIThI vastuo dArU, tADI vagere. jemAMthI mAdaka rasa jharato hoya, te Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 193 5. duSpakva AhAra e pAMca aticAro 'bhogopabhogamAna vrata' saMbaMdhI jANavA. (21-5) (have sAtamA guNavratanA upabhoga-paribhoga vize lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAmAM Ave che. ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI bhogapabhoga parimANa (bIjA) guNavratanA vizenA aticAronI AlocanA karuM chuM.) temAM (1) sacittaAhAra (niyata karelA pramANathI adhika athavA parihAra karelA sacitta AhAranA bhakSaNathI), (2) sacitta pratibaddha-AhAra, (3) apakva-AhAra (4) duSpakava-AhAra ane (5) tucchauSadhi bhakSaNa e pramANe sAtamAM vratanA (pAMca) aticAra vize divasa daramiyAna (je kaMI azubha karma baMdhAyAM hoya) te sarvethI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA-have bhogapabhoga parimANa (bIjA) guNavrata nAmanA sAtamA vratanuM svarUpa ane pramAdavazAt te vratamAM (adhika pApAraMbhavALA) paMdara karmAdAna (vyApAro udyama) AzrayI paMdara aticAronuM pratikramaNa (be gAthA dvArA jaNAvAya che.) (33-3) phullI--sArI-mAdI-polI-(mArI-vana-TI mATI-woTIpuM [o]) aMgAra, vana, zakaTa, bhATaka ane sphoTaka (karma)ne. mahuDAM vagere viryavikAranI vRddhi karanArI cIjo ajANatAM ke sahasAtkAra vagerethI - khavAI jAya, to sAvadya AhAranA tyAga vratavALAne aticAra lAge (irAdApUrvaka khAvAthI vratabhaMga thAya,) A cotho aticAra kahyo. yogazAstra (anuvAda) tRtIya prakAza pR. 260 * makava -surIzvAnA (madirAnAM saMdhAdikavALuM eTale mizrita kareluM.) abhiSava-(1) aneka dravyanA saMdhAnathI nipajelI surA, (2) madha-Adi narama dravya (3) athavA surA ane saMdhAna (kAlAtikrama thayeluM athANuM ) ityAdi vastu sAvadya AhAranA varjakane anAbhoga (ajANapaNuM), atikrama ityAdikathI aticAra lAge che. ahIM dharmabindu graMthamAM ane yogazAstra graMthamAM sAtamA upabhogaparibhogavratanA cothA-aticAra tarIke 'miSava' e pramANe pATha che. teno artha upara pramANe che. pra.-2-13 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1940 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 zrAvake paMdara karmAdAna choDavAM joIe. te A rIte : 1. 'aMgArakarma'-jemAM agninuM vizeSa prayojana paDe tevo dhaMdho. 2. 'vanakarma'-vanane lagato-vanaspatine lagato dhaMdho. 3. 'zakaTakarma'-gADAM banAvavAno dhaMdho. 4. 'bhATakakarma'-bhADuM upajAvavAno dhaMdho. 5. 'sphoTakakarma'-pRthvI tathA paththarane phoDavAno dhaMdho. muvannA-[suvarnayet]-choDI devAM joIe. tyAga karavo joIe. mAM [ma]-karma-dhaMdho . AjIvikA mATeno dhaMdho te 'karma', vALar-[vALikhyam]-vANijya, vepAra. 'vaLino mAva: vALikhyam', vaNinI pravRtti te 'vANijya' mAlane levA vecavAnI kriyA te 'vANijya' kahevAya che. seva [2 va]-e ja rIte. vaMta-nA-rakSa-sa-visa-viyaM-[nta-tAkSA-rasa-za-viSaviSayam]-dAMta, lAkha, rasa, keza ane viSa-saMbaMdhI vANijyane. 6. 'daMta-vANijya'-hAthIdAMta vagereno vepAra. 7. 'lAkSA-vANijya'-lAkha vagereno vepAra. 8. 'rasa vANijya'-dUdha, dahIM, ghI, tela vagere rasano vepAra. 9. 'keza-vANijya'-manuSya tathA pazuno vepAra. 10. 'viSa-vANijya'-jhera ane jherI padArthono vepAra. i-[va]-e ja rIte. hyu-[va]-kharekhara naMta-pIttaLa-jampa-[yantra-pautana-ma]-yaMtrapIlanakarma. yaMtra vaDe pIttana te yantra-pIttana. evuM je karma te 'yanna--paulana-ma'. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 195 ghaMTI, ghANI, reMTa vagere hAtha karatAM vadhAre jhaDapathI kAma karanArAM hoI yaMtra kahevAya che. tenA vaDe anAja, biyAM, phaLa-phUla vagerene pIlavAnuM kAma, te 11-yaMtra-pIlana-karma'. nirjIchai-[nitnacchana- nilaMchana-karma', aMga chedana-karma. jemAM pazuonAM aMgone chedavAM, bhedavAM, AMkavAM, DAmavAM, gALavA vagerenuM kAma karavAmAM Ave che, te 12- nilaMchanakarma'. tevatAo-vidvAnaY]-dava-dAna-karma, vana, khetara vageremAM agnidAha lagADavAno dhaMdho. vanuM tAna te TuvAna. "dava' eTale agni, tene mUkavo-prakaTAvavo te "dAna'. agni mUkavAnuM ke prakaTAvavAnuM karma, te 13-"dava-dAna-karma". - tatkA-so-[-hR-taDa-zoSaF]-sarovara, dharA tathA taLAvone sUkavavAnuM kAma, te 14-"jala-zoSaNa-karma". asa -[matI-poSa-asatI-poSaNa, asatI-poSaNa-karma, 'masatI' -kulaTA ke vyabhicAriNI strI, tenuM poSaNa te satI-poSa. asatIone poSavAnuM karma, te 15-"asatI poSaNa-karma'. va jJA -[varjayeta-choDI devA joIe. (3-4) kuMtI...vanimbA-zrAvake aMgArakarma Adi paMdara karmAdAnone choDI devA joIe, tethI huM tevAM karmone vajuM chuM. jJAnAvaraNIya Adi karmonuM jenA vaDe AdAna thAya-grahaNa thAya te 'karmAdAna'. zrAvakane mATe nIcenA dhaMdhAo 'karmAdAna'nA hoI varya gaNavAmAM AvyA che : 1. aMgAra-jIvikA jemAM bhaThThIno upayoga mukhya hoya tevA dhaMdhAo karIne AjIvikA meLavavI, te "aMgAra-jIvikA' kahevAya che. aMgArajIvikAmAM nIcenAM kAmono samAveza thAya che : 1. luhAranuM kAma. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1960zrI zrAddha-pratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 2. sonInuM kAma. 3. bhADabhUMjAnuM kAma. 4. kuMbhAranuM kAma. 5. IMTo pakavavAnuM kAma. 6. dIvAsaLI banAvavAnuM kAma 7. bhaThThIo dvArA kapaDAM dhovAnuM kAma. 8. sAbu banAvavAnuM kAma. 9. cUno pakavavAnuM kAma. 10. lAkaDAM bALIne kolasA karavAnuM kAma. 11. kSAro tathA bhasmo banAvavAnuM kAma. 12. boIlara calAvavAnuM kAma, vagere. 2. vana-jIvikA jemAM vanaspatinuM chedana-bhedana mukhya hoya, te jAtanA dhaMdhA karIne AjIvikA meLavavI, te "vanajIvikA' kahevAya che. temAM nIcenA dhaMdhAono samAveza thAya che : 1. jaMgalanA ijArA rAkhavAno dhaMdho. 2. jaMgalone kApI ApavAno dhaMdho. 3. jaMgalI pedAza, jevI ke jaDIbuTTIo, pAMdaDAMo, phaLo, chAlo, guMdara vagere vecavAno dhaMdho. 4. ghAsanAM bIDa rAkhavAno dhaMdho. 5. lIlotarI vecavAno dhaMdho. 6. anAjane khAMDavA-bharaDavAno tathA daLavAno dhaMdho. (yogazAstramAM A dhaMdhAno samAveza vanakarmamAM karelo che.) 3. zakaTa-jIvikA jemAM gADAM tathA tenA bhAgo banAvIne AjIvikA calAvavAmAM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 'vaMditu sUtra 0 197 Ave, te "zakaTa-jIvikA' kahevAya che. nIcenA dhaMdhAono samAveza 'zakaTajIvikA'mAM thAya che : 1. gADAM banAvavAM. 2. sigarAma, ekkA, hAthagADI, TAMgA tathA ghoDAgADIo banAvavI. 3. moTaro ane khaTArA banAvavA. 4. AgagADInAM eMjino tathA DabbA banAvavA. pa. upara jaNAvelAM vAhanonA nAnA-moTA bhAgo taiyAra karavA. 4. bhATakajIvikA vAhanonuM tathA jAnavaronuM bhADuM upajAvIne AjIvikA calAvavI, te bhATaka-jIvikA' kahevAya che. bhATaka-jIvikAmAM nIcenA dhaMdhAono samAveza thAya che : 1. gADAM, gADI, moTara, khaTArA, rikSA, AgagADI, sTImaro ke vimAno bhADe pheravavAM. 2. hAthI, ghoDA, UMTa, khaccara, pADA, baLada, yAka (baLada jevuM pahADI prANI) vagere janAvaro bhADe ApavAM. 5. sphoTaka-jIvikA pRthvInuM peTa ke paththara phoDIne AjIvikA calAvavI te "sphoTakajIvikA' kahevAya che. nIcenA dhaMdhAono samAveza sphoTaka-karmamAM thAya che : (1) taLAva khodI ApavAno dhaMdho. (2) kUvA khodI ApavAno (borIMga karavAno) dhaMdho. (3) vAva khodI ApavAno dhaMdho. (4) jamInamAM khADA pADI ApavAno dhaMdho. (5) bogaduM khodI ApavAno dhaMdho. (6) paththara khodI ApavAno dhaMdho. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1980zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (7) paththara phoDI ApavAno dhaMdho. 6. daMta-vANijya dAMta Adi pazu-pakSInAM aMgopAMgamAMthI taiyAra thatI vastuone saMgharavI ke vecavI te "daMtavANijya' kahevAya che. nIcenI vastuono vepAra data-vANijya che. (1) hAthIdAMtano vepAra. (2) ghuvaDanAM nakhano vepAra (3) haraNanAM ziMgaDAM tathA cAmaDAno vepAra. (4) haMsa tathA zAhamRga vagerenAM pIMchAMno vepAra. (5) camarI gAyanAM pUMchaDAno vepAra. (6) kastUrIno vepAra. (7) vAghanuM cAmaDuM, vAghanI mUchanA vALa tathA vAghanI carabIno vepAra. (2) geMDAnI ke kAcabAnI DhAlano vepAra. A dhaMdhAo karatAM evuM kahevAno prasaMga Ave che ke amAre mATe sArI vastuo lAvazo to vadhAre paisA ApIzuM, eTale zikArI loko vadhAre hiMsA kare che, hiMsAne uttejana maLe che. 7. lAkSA-vANijya lAkha vagere vastuono dhaMdho ke jemAM ghaNA trasa jIvonI hiMsA thAya che, tenA dvArA AjIvikA calAvavI te "lAkSA-vANija' AjIvikA kahevAya che. nIcenI vastuonA vepArano samAveza 'lAkSA-vANijyamAM thAya che : (1) lAkha (judAM judAM vRkSomAMthI thatI). (2) dhAvaDI. (7) haratAla. (3) gaLI. (8) maNazIla. (4) mahuDAM. (9) kasuMbo. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 199 (5) sAjIkhAra. (10) turI (6) sAbu. (11) vividha kSAro. lAkhano dhaMdho aneka trasa jIvonI hiMsA vinA thato nathI. te ja rIte dhAvaDImAM paNa ghaNA trasa jIvo hoya che tathA tenA dvArA dArU bane che, je mahAvikRti che. gaLIne saDAvavI paDe che, tethI temAM ghaNA trasa jIvo utpanna thAya che. harAla, maNazIla vagerenI vAsathI mAkhI vagere ghaNA jIvo marI jAya che. 8. rasa-vANijya rasa-mahAvikRtino vepAra karavo, te rasa-vANijaya che. temAM nIcenA dhaMdhAono samAveza thAya che : (1) madhano vepAra (4) mAkhaNano vepAra (2) madirAno vepAra (5) dUdha-dahIMno vepAra (3) mAMsano vepAra (6) ghI-telano vepAra, vagere. 9. keza-vANijya be pagAM (dAsa-dAsI vagere) tathA copagAM vagere jIvatAM prANIono vepAra karavo te "keza-vANijya' kahevAya che. temAM nIcenA dhaMdhAono samAveza thAya che. (1) paisA laIne strI-puruSone vecavAM. (2) gulAmo pakaDavAno dhaMdho karavo. (3) Dhora vecavAM. 10. viSa-vANijya jhero ane jherI padArthono vepAra karavo, tene viSa-vANijaya kahe che. temAM nIcenA dhaMdhAono samAveza thAya che : (1) somala, vachanAga, aphaNa, maNazIla, haratAla vagere padArtho Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2000zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 vecavA. (2) zAstrIya paddhatie banAvelAM jharo vecavAM. (3) laDAInAM zastro, jevAM ke jherI gesa, baoNmba, topa, baMdUka, bhAlAM barachI, tIra-kAmaThA, dArUgoLo vagere banAvavA ane vecavAM. (4) koza, kodALI, pAvaDA vagere banAvIne vecavA. 11. yaMtra-pIlanakarma nIcenA vastuo yaMtra kahevAya che, tene calAvIne dhaMdho karavo te yaMtrapAlana karma' che. (1) judI judI jAtanI ghANI tathA tela kADhavAnAM yaMtro. (2) zeraDI pIlavAno cicoDo. (3) UkhaLa (khAMDaNio) (4) sAMbeluM. (5) sarANa. jalayaMtra (pavanacakkI). (7) pAtAlamaMtra (tala pADavAnuM yaMtra). (8) AkAzamaMtra. (9) DolikAyaMtra. 12. nilaMchana-karma nIcenAM kAmo karIne AjIvikA calAvavI te nilachanakarma kahevAya che - (1) baLada, pADA tathA UMTa vagerenAM nAka vIMdhavA, vagere. (2) gAya, bheMsa, baLada, ghoDA vagerene AMkavAM, DAma devA vagere. (3) AkhalA, ghoDA vagerenI khasI karavI, vagere. (4) UMTa vagerenI pITha gALavI, vagere. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 201 (5) gAya, bakarI vagerenA kAna, dhAbaLI vagere kApavA, vagere. 13. dava-dAnakarma Aga lagADavAnuM karma te "davadAnakarma'. te nIce mujaba jANavuM. (1) zokhathI Aga lagADavI. (2) duzmanAvaTathI Aga lagADavI. (3) dhaMdhA-nimitte jaMgalo vagerene bALI nAkhavAM. 14. jalazoSaNakarma jalAzayomAMthI pANI sUkavI nAkhavAno dhaMdho te "jalazoSaNa karma kahevAya che, te nIce mujaba samajavuM. (1) kUvA khAlI karI ApavA. (2) vAvo tathA kuMDone ulecI ApavA. (3) sarovaramAMthI nahero vagere kADhIne tathA bIjA upAyothI tenuM pANI zoSavI nAkhavuM. (4) nadI-nALAnAM pANI bIje raste vALI mULa pravAhane sUkavI devo. 15. asatI-poSaNakarma nIcenAM kAmone "asatI-poSaNa" kahevAmAM Ave che : (1) dAsa-dAsIo, nadIo, napuMsako vagerene halako dhaMdho karavA mATe ucheravAM, ekaThAM karavAM ke anya rIte poSaNa ApavuM. (2) temanI mAraphata kUTaNakhAnAM calAvavAM. (3) siMha, vAgha, cittA, rIMcha vagere zikArI prANIone ucheravA, temano khela karavo tathA temane vecavAM, vagere. (4) kUtarAM, bilADAM, vAnara vagere prANIone pALavAM, temano khela karavo tathA temane vecavA, vagere. (5) popaTa, menA, kUkaDA, mora vagere pakSIone pALavAM, temano Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2020zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 khela karavo tathA temane vecavA vagere. nIcenA paMdara karmAdAno mATe choDI devA ghaTe che - (2 5) (have sAtamA guNavratanA paMdara karmAdAna-pApAraMbhavALA vyApAro-bhogopabhoganI vastuonA upArjana mATe je karmo-vyApAro te karmasaMbaMdhI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAmAM Ave che. ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI bhogopabhoga parimANa (bIjA) guNavrata vizenA aticAronI AlocanA karuM chuM.) temAM (1) aMgAra-karma, (2) vana-karma, (3) zakaTa-karma, (4) bhATaka-karma, (5) sphoTaka-karma, e pAMca karma tathA (6) daMta-vANijya, (7) lAkSA-vANijya, (8) rasa-vANijaya, (9) keza-vANijaya, ane (10) viSa-vANijya, e pAMca viSayavALA vyApAra tathA (11) yaMtra-pIlana-karma, (12) nilaMchanakarma, (13) dava-dAnakarma, (14) jala-zoSaNa-karma ane (15) asatIpoSaNa-karma. e pAMca sAmAnya karma sarva maLI 15 karmo varjavAM, te saMbaMdhamAM sAtamA vratanA karma (vyApAra) AzrayI paMdara aticAra vize divasa daramiyAna (je kAMI azubha karma baMdhAyAM hoya) te sarvethI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA :- "anartha daMDa viramaNa' (trIjuM) guNa vrata cAra prakAre che : (1) apadhyAna (durgAna), (2) pApopadeza, (3) hiMxpradAna ane (4) pramAdAcaraNa. apadhyAnanA be bheda che : (1) ArtadhyAna ane (2) raudradhyAna. A bannenA cAra cAra upabhedo hovAthI ekaMdara ATha peTAbhedo thAya che. temAM uparanA traNa-pApopadeza, hiMnnapradAna ane pramAdAcaraNa umeravAthI 11 peTA bhedo thAya che. have "anarthadaMDa viramaNa' nAmanA AThamA vratanuM svarUpa ane pramAdavazAt lAgatA pAMca aticAronuM pratikramaNa (traNa gAthA dvArA) jaNAvAya che. trIjA guNavratanA trIjo hiMccapradAna, ane cotho pramAdAcaraNa e banne prakAro bahu sAvadya hovAthI tenI virakSA sUtrakAra krame karIne (be Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 203 gAthA 24-25 dvArA) jaNAve che. (24-3) jasthAna-musatra-baMtA-tapa-dde-zistra-ni-muzanayatve-tR-RA-zastra, agni, muzaLa, yaMtra, tRNa ane kAine vize. A gAthAthI "anartha daMDa-viramaNavratanA aticAro zarU thAya che. zastra, agni, muzala, yaMtraka, tRNa ane kASTha te shstr-agni-mushlyaMtra-tR-R8i, tenA vize. jenAthI prANIonI hiMsA thAya te "zastra'. "zacatte hiMcajo ane praH rUti zastram ' zrInizIthacUrNimAM kahyuM che ke-"vuM gaccha visAra taM takSa sattha' -je jenA vinAzanuM kAraNa che, tenuM "zastra' che. AvuM zastra dravya ane bhAvathI be prakAranuM hoya che. temAM khagAdi hathiyAro, agni, viSa, kSAra, Adi padArtho 'dravyazAstra' kahevAya che, kAraNa ke prANIonI hiMsA thavAmAM te sAdhanabhUta che ane aMtaHkaraNanI duSTatA tathA vANI ane kAyAnuM saMyama-rahita pravartana, e "bhAva-zastra' kahevAya che, kAraNa ke AtmAne haNavAmAM te kAraNabhUta che. Ama chatAM vyavahAramAM "zastra" zabda vaDe khar3Adi hathiyAro ja sUcita thAya che. tevA arthamAM te zabda ahIM vaparAyelo che. "tatra zastra hAdri (zrA. pra. pA. vR.) * "agni' eTale Aga ke Ataza. te dahanAdi aneka lakSaNothI yukta hoya che-"hALei tevo mane.' muzala' eTale sAMbeluM. upalakSaNathI khAMDaNiyo, haLa vagere samajavAnAM che. '3patnakSatvikUvana-tApa. (a. dI.). "yaMtra' eTale yuktipUrvaka kAma karavAnuM sAdhana. jema ke ghaMTI, ghANI, reMTa, ghareDI, gADuM vagere. "yatra-zavaTa-ghaTTari'. (a. dI.) 'tRNa' eTale darbhAdi ghAsa ke muMjAdi doraDAM vaNavA mATenI vanaspati, vraNamAMnA kRminuM zodhana kare tevA viziSTa prakAranAM ghAso paNa A vibhAgamAM ja samajI levAnAM che. "kAi' eTale lAkaDAM, temAM baLataNa mATe kAma lAge tevAM, tathA ojAro banAvavAmAM upayogI thAya tevAM baMne prakArono samAveza thAya che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2040 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 maMta-mUna-esakle-mitra-bhUta-paiSa-maMtra, mUla ane bhaiSajayane vize. maMtra-vazIkaraNAdi. "mUla" eTale tAva vagere rogone dUra karanAra mUlI-jaDI-buTTI. "mUnaM 4rIdyapAnopAriNI mUrtiA ' (zrA. pra. pA. vR.) athavA garbhane gALanAruM ke pADanAruM "mULakarma". "jarma-zata-patAH vA mUna' (a. dI.) "bhaiSajya' eTale uccATanAdi mATe judI judI vastuonA saMyogathI utpanna kareluM dravya, tenA vize. ivavAvi, vA-(tte DhApita vA)-dIdhuM hoya ke devarAvyuM hoya. Dime-pUrvavat. (24-4) saMsthA - vaM. jenA vaDe prANIo daMDAya-maraNa pAme te "daMDa'. " TrAnta vyApadyanta praLino pena mAM blaDa | 'athavA prANIo ke AtmAne je De-zikSA kare te daMDa-"pfNana mAtmAne vA vAyatIti sUchyuM: ' zrIsthAnAMgasUtranA prathama sthAnamAM 'ne daMDe eTale "daMDa' eka prakArano che, evuM je vidhAna kareluM che, te bhUtopamadana eTale jIva-hiMsAnA sAmAnya lakSaNane uddezIne karavAmAM AvyuM che; paraMtu e ja sUtranA bIjA sthAnamAM tenA be prakAro nIce mujaba varNavelA che : "to ThaMDA paUttA, te nadI-mAvaMDe veva prakRdaMDe veva !' arthAtu "daMDa be prakAranA kahelA che. te A rIte : "arthadaMDa ane "anarthadaMDa', temAM je "daMDa -je hiMsA viziSTa prayojanane lIdhe ke anivArya kAraNone laIne karavAmAM AvI hoya te "arthadaMDa che, ane je "daMDa-je hiMsA khAsa prayojana vinA ke anivArya kAraNa vinA karavAmAM AvI hoya te "anarthadaMDa che. gRhastho anarthadaMDamAMthI bacI zakatA nathI paNa A prakAranA anarthadaMDamAMthI bacI zake che, eTale te mATe anarthadaMDa-viramaNavrata' nAmanA khAsa vratanI yojanA karavAmAM AvI che. zrAvakanAM bAra vratomAM tenuM sthAna AThamuM che ane traNa guNavratomAM tenuM sthAna trIjuM che. zAstrakAroe "anarthadaMDa' ne cAra prakAramAM vibhakta karelo che. te A pramANe : Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 205 "(1) apadhyAna, (2) pApopadeza, (3) hiMnnapradAna ane (4) pramAdAcaraNa." (1) "apadhyAna' eTale aniSTa dhyAna-aprazasta dhyAna. te be prakAranuM che : "ArtadhyAna ane raudradhyAna". temAM (ma) ArtadhyAna"aniSTa-viyoga-saMbaMdhI, roga-ciMtA-saMbaMdhI, iSTa-saMyogasaMbaMdhI ane nidAna athavA agraloca"nA bhedathI cAra prakAranuM che. zabdAdi je viSayo potAne ISTa nathI-priya nathI te koI paNa vAra na maLe to sAruM evI vicArazreNi te aniSTa-viyoga ArtadhyAna prApta ke aprApta roga-saMbaMdhI ciMtA ke gaDamathalo karavI te "roga-ciMtA ArtadhyAna". (rogano uddabhava pUrvakarmanA udayathI thAya che, eTale tenA viyoganI ciMtA karye kAMI upayogI artha sarato nathI, mATe te prakAranA vicArono samAveza anarthadaMDamAM thAya che.) ISTa eTale priya padArtho kyAre maLe? ane te kema kAyama rahe. tevA vicAro te "iSTa-saMyoga ArtadhyAna ane AvatA bhavamAM mane deva, devendra, cakravartI AdinI amuka Rddhi-siddhi prApta thAya evI vicArazreNi te "nidAna" athavA "agrazoca ArtadhyAna". (gA) raudradhyAna paNa "hiMsAnubaMdhI, mRSAnubaMdhI, teyAnubaMdhI ane saMrakSaNAnubaMdhI"nA bhedathI cAra prakAranuM che. krodhAdi kaSAyanA udayathI anyanI hiMsA karavA saMbaMdhI je vicAro udbhave te "hiMsAnubaMdhI raudradhyAna," mRSA bolavA-saMbaMdhI je vicAro udabhave te "mRSAnubaMdhI raudradhyAna," corI karavA mATe je vicAro uddabhave te "steyAnubaMdhI raudradhyAna' ane viSayanAM sAdhanonuMparigrahanuM rakSaNa karavA mATe anyanuM maraNa IcchavAmAM Ave, bUruM tAkavAmAM Ave ke je kAMI anucita vicAro karavAmAM Ave te "viSaya-saMrakSaNAnubaMdhI raudradhyAna'. je sUcanA, salAha ke zikhAmaNa ApavAthI anyane AraMbha-samAraMbha karavAnI preraNA maLe, te "pApopadeza'. jema ke (1) vAcharaDAne baLada banAvIne kAmamAM lyo. (2) ghoDAne pheravIne taiyAra karo. (3) mAMchalAM pakaDavAne jALa nAkho. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 (4) vairIonuM nikaMdana kADho. (5) mila-kArakhAnAM vagere cAlu karo. (6) zastra-astrane teja karo. (7) nahero, taLAvo ane kUvAo khodAvo. (8) jaMgalamAM dava lagADo, vagere. ghara-kAma, ghara-kheDa ke vyApAra-dhaMdhA aMge potAnA putraparivArane AvA zabdo kahevA paDe to te 'arthadaMDa' che, paraMtu jenI javAbadArI potAne mAthe nathI tevAone AvA zabdo kahevA te 'anarthadaMDa' che-'pApopadeza' che. 'hiMsa-pradAna' eTale hiMsAkArI vastuo bIjAne ApavI te. taravAra, baMdUka, bhAlAM, barachI vagere zastro, vividha prakAranA agni, muzaLa, khAMDaNiyA vagere sAdhano, ghaMTI, ghANI, reMTa, ghareDI, gADAM vagere yaMtra; ghAsa, doraDAM banAvavAnI vanaspati tathA auSadhirUpa viziSTa prakAranAM tRNo; IMdhaNAM tathA ojAro banAvI zakAya tevAM kASTha; vazIkaraNAdi maMtro; jaDIbuTTIrUpa mULiyAM; tathA uccATanAdi mATe kAma AvatAM, judI judI vastuonA saMyogathI banelAM bhaiSajyo-dravyo anyane ApavAthI eka yA bIjA prakAre hiMsAne uttejana maLavAno saMbhava rahe che, tethI teno samAveza 'anarthadaMDa'mAM thAya che. paraMtu A vastuo jo asAdhAraNa saMyogomAM ke viziSTa prayojanapUrvaka ApavI paDe to teno aMtarbhAva 'anarthadaMDa'mAM thato nathI. pramAdAcaraNa' eTale pramAdapUrvakanuM AcaraNa, pramAda vaDe utpanna thatuM AcaraNa. teno vicAra AgaLanI gAthAmAM karelo che. (24-5) AThamAM 'anarthadaMDaviramaNa' vratano trIjo prakAra histrapradAna-zastra, agni, muzala (upalakSaNathI khAMDaNiyo, haLa vagere), ghaMTI vagere yaMtro,, judI judI jAtanAM tRNo, lAkaDI vagere kASTha, tathA maMtra, mULa (jaDIbuTTI) ane bhaiSajyo (aneka vastu mizra cUrNAdika) e dareka pApAraMbhavALI vastuo vinA prayojane bIjAne ApatAM tathA apAvatAM Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 207 sevAyelA anarthadaMDathI AThamAM vrata viSe divasa daramiyAna aticArathI ja azubha karma baMdhAyAM hoya) te sarvethI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA-have "anarthadaMDa viramaNa vratano cotho pramAdAcaraNa nAmano prakAra bahu sAvadya hovAthI tenI vivikSA sUtrakAra jaNAve che. (25-3) kAvyakR-vannA-vinaiva triA-38rtana-vavinsepa-snAna, udvartana, varNaka ane vilepanane vize. nAhavuM te "snAna", mela kADhavA mATe pIThI vagere padArtho coLavA te "udvartana'. raMga lagADavo tathA citarAmaNa karavAM te "varNaka' ane sugaMdhI padArtho coLavA te "vilepana," tenA vize. sa6-rUva-rasa-mAM-zindra-pa-rasa-pe-zabda, rUpa, rasa ane gaMdhane vize. zravaNendriyano viSaya te "zabda". cakSurindriyano viSaya te "rUpa." rasanendriyano viSaya te "rasa ane dhrANendriyano viSaya te "gaMdha', tenA vize. vasthApA-mamarA-[vazvAsana-mamaro]-vastra, Asana ane AbharaNane vize. paheravAnAM kapaDAM, te "vastra; khurazI, bAjoTha, pATalA vagere besavAnAM sAdhana te "Asana;" vividha aMgone zaNagAranArAM AbhUSaNo te AbharaNa; tenA vize. paDIne-pUrvavatu. (25-5) khubUTTA........sabaM snAna' : yatanA vinA karavAmAM AvatuM snAna, anya jIvone pIDAdinuM kAraNa bane che mATe. anartha che. "snAnanI bAbatamAM nIce mujaba yatanA karavI Avazyaka che : (1) je bhUmi ke sthAna javAkuLa hoya tyAM snAna karavuM nahi. (2) je bhUmi ke sthAnamAM saMpAtima jIvo UDI UDIne AvI paDatA hoya, tyAM snAna karavuM nahi. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2080zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 (3) aNagaLa pANIthI nAhavuM nahi. (4) jarUra jeTalA pANIno ja upayoga karavo, paNa vadhAre pANI DhoLavuM nahi. udvartana' : ayatanA-pUrvakanuM "udvartana" anartha niprayojana che. varNaka" : ayatanAthI karavAmAM AveluM varNaka eTale ke hAthe page meMdI mUkavI, dAMta raMgavA, kapALa para pIyaLa karavI, chAtI para citarAmaNa karavuM vagere anartha nimprayojana che. vilepana' : ayatanAthI karavAmAM AvatuM "vilepana' anartha che. zabda' : vinAprayojane bolavuM, ghoMghATa karavo, bUmo pADavI, saMgItamAM lubdha thavuM, phaTANAM gAvAM, badhA sUI rahyA hoya tyAre avAja karavo, koInI paNa niMdA karavI vagere "zabda'thI utpanna thato "anarthadaMDa che. paroDhiye vahelA UThIne UMce zabda bolavAthI ke khaDakhaDATa karavAthI garolI vagere hiMsaka jIvo jAgIne jaMtuone mAravAnuM kAma zarU karI de che, tathA vepArIo, kheDUto, majUro ane kArIgaro vagere kAme lAgatAM sIdho ke ADakataro pApa-pravRttino prAraMbha thAya che, eTale "anarthadaMDa' ne utpanna karavAmAM te nimittabhUta bane che. rUpa' : dehanAM rUpa ane raMga anitya che, asthira che, vIjaLInA jhabakArAM jevAM capaLa ane kSaNika che. ene sudhAravA mATe-sAcavavA mATe game teTalo prayAsa karavAmAM Ave, te mohanuM ja ceSTita che. game teTalA tene poSavAmAM-paMpALavAmAM Ave to paNa Akhare te mithyA ja che. ghaDI pahelAMnI phUla jevI gulAbI kAyA ghaDI pachI ja bImArI ane badabothI khadakhadI UThe che ane tenuM sarva rUpa naSTa thaI jAya che; tethI e dizAmAM samaya ane zaktino vyaya karavo te nimprayojana hovAthI "anarthadaMDanuM kAraNa che. rUpa'nI vRddhi mATe navAM navAM vastronI, navA navA alaMkAronI ane bIjI anekavidha sAmagrInI jarUra paDe che, je pracura AraMbha-samAraMbha vinA prApta thaI zakatI nathI. vaLI te aMge aniSTasaMyoga ane ISTa-viyoga Adi Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 209 apadhyAno paNa thAya che, je "anarthadaMDano pahelo prakAra che. te ja rIte "rUpalAlasAnI tRpti mATe nATaka, sinemA tathA nAcaraMganA jalasAo jovAmAM Ave che, tathA bIjA aneka prakAranA upAyo kAme lagADavAmAM Ave che. A badhI pravRttiomAM dravya ane vakhatano durvyaya, paraMparAe doSavRddhi tathA te dvArA Atma-vikAsa pratye asAvadhAnI prakaTatI hovAthI teno samAveza anarthadaMDa'mAM thAya che. yogazAstramAM (pra. 3, 78 thI 80) kahyuM che ke : "tUhanAr gIta-nRtya-nATizAdri-nirIkSaNam | #AmazAstrapra8i , ghUta-madyAtisevanam II jalakrIDA''ndolanAdi-vinodo jantuyodhanam / ripoH sutAvanA vairuM, majI-strI-pheza-ra-thAH jarA -mAtrapau mutvA, svAzi senA nizAn ! evamAdi pariharet, pramAdAcaraNaM sudhIH // 3 // kutUhalathI gIta, nRtya, nATaka vagere jovAM, kAmazAstramAM Asakti, kAmavRttine uttejita karanAra zAstronuM, pustakonuM vAraMvAra avagAhana karavuM, jugAra, madirA AdinuM sevana, jalakrIDA, hiMDolakrIDA (hIMcakA khAvA) ityAdi vinoda, bIjA jIvone paraspara laDAvavA, zatrunA putrAdi sAthe vaira rAkhavuM, bhojana saMbaMdhI, strI-saMbaMdhI, janapada-saMbaMdhI ane rAjaya-saMbaMdhI kathA-vAto karavI, roga ke cAlavAno parizrama paDyA vinA AkhI rAta UMdhyA karavuM, ityAdika pramAdanAM AcaraNo buddhivALAe pariharavAM joIe-choDI devA ghaTe che." niprayojana "rUpanA vicAro karavAmAM, "rUpanuM varNana karavAmAM ane "rUpa'nI himAyata karavAmAM vicAra, vANI ane kAyAnuM je pravartana thAya che, tethI "anarthadaMDa' Upaje che, eTale vivekI puruSoe teno tyAga karavo ghaTe che. rasa' : zarIranAM dhAraNa ane poSaNa mATe AhAranI jarUra che, je sAttvika ane zuddha hovo ghaTe che. paraMtu tenA "rasa'mAM-svAdamAM Asakta thavuM ane te Asakti pUrI karavA mATe samaya ane zaktino vyaya karavo te pra.-2-14 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2100zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 arthahIna hoI "anarthadaMDa'nuM kAraNa che. ghaNI vAnIo, ghaNI vastuo, anekavidha masAlA, anekavidha caTaNIo, tathA vividha rAItAM ane vividha athANAMono upayoga karavo, te eka rIte "anarthadaMDa ja che; kAraNa ke te zarIranAM dhAraNa ane poSaNane mATe anivArya nathI. anyane "rasamAM Asakti Upaje tevo eka yA bIjA prakArano prayAsa karavo te paNa "anarthadaMDa" ja che, eTale dharmI janoe te prakAranI pravRtti karavI ucita nathI. gaMdha' : puSpo, sugaMdhI dravyo, UMcI jAtanAM telo ane attaro vageremAM Asakti rAkhavI ane bIjAnI AgaLa tenAM vakhANa karI temane paNa emAM rasa letA karavA, e "gaMdha' saMbaMdhI "anarthadaMDa che. e ja rIte upalakSaNathI sparza-saMbaMdhI samajI levAnuM che. vastra'-sughaDatA jarUrI che paNa vastranA rUpa-raMgane vadhAre paDatuM mahattva ApIne temAM Asakta thavuM tathA bIjAnI AgaLa tenAM bhabhakabharyA varNano karavAM. e vastra-saMbaMdhI "anarthadaMDa" che. "Asana'-vadhAre paDatuM rAca-racIluM rAkhavuM, e "Asana-saMbaMdhI anarthadaMDa che. "AbharaNa'-vadhAre paDatAM ghareNAM rAkhavAM, tenA vize abhimAna karavuM ane bIjAnI AgaLa tenA judI judI rIte dekhAvo karavA, e AbharaNa-saMbaMdhI "anarthadaMDa che. (25-5) AThamA "anarthadaMDa viramaNa vratano cotho prakArapramAdAcaNa 1. snAna, 2. udvartana, 3. varNaka, 4, vilepana, 5. zabda, 6. rUpa, 7. rasa 8. gaMdha 9. vastra, 10. Asana ane 11. AbharaNa-saMbaMdhI sevAyelA anarthadaMDa vaDe divasa-daramiyAna je aticAro lAgyA hoya, (je azubha karma baMdhAyA hoya) te sarvethI huM pAcho pharuM chuM. avataraNikA-have AThamA "anarthadaMDa viramaNa vrata vize pramAdavazAt te vratamAM lAgatA pAMca aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (26-3) vaMdhe-[ ]-kaMdarpa, kaMdarpa vize. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 211 "kaMdarpa eTale madana ke kAma-vikAra. te saMbaMdhI je aticAra utpanna thayo hoya tenA vize. vukSa-kriau -kauFthyane vize, kautkacya nAmanA aticArane vize. 'kutsitaM kucaM kutkucaM tasya bhAvaH kautkucyam / ' kharAba ceSTAo te "kautkacya'. "auga-anerAmu-nayanojhakr-crnn-bhruuvikaar-puurvikophaasaadijnitaa bhANDAdInAmiva viDambanakriyetyarthaH / ' (. dI.) "kautkacya' eTale bIjAne hasAve tevI bhAMDa vagerenA jevI karavAmAM AvatI mukha, netra, hoTha, hAtha, paga ane bhavAMnA vikAra(izArA)vALI ceSTAo. mohari-ahigaraNa-bhoga-airitte-[maukharya-adhikaraNa-bhogAtirikte] maukharya, saMyuktAdhikaraNa ane bhogAtirikta, nAmanA aticArone vize. mukhano atizaya vyApAra kare te "mukhara'. teno je bhAva ke tenuM je karma te "maukharya'. tAtparya ke bahu bolavuM, vadhAre paDatuM bolavuM athavA saMbaMdha vinA game tema bolavuM, "te maukharya" kahevAya che. "adhikaraNa' zabda sAmAnya rIte AzrayanuM sUcana kare che, paraMtu ahIM te hiMsAnA AzrayarUpa upakaraNanA viziSTa arthamAM vaparAyelo che. tethI adhikaraNa" zabdathI sAMbeluM, khAMDaNiyo, koza, kodALI, kuhADI, taravAra vagere hiMsaka sAdhano samajavAnAM che. zAstrakAroe adhikaraNa zabdanuM nirukta karatAM jaNAvyuM che ke :- yite narAtithvIbhAganenetyatharam "jenA vaDe AtmA narakAdi-gatino adhikArI thAya, te "adhikaraNa". AvuM adhikaraNa jarUrI sAdhanathI saMyukta hoya to "saMyuktAdhikaraNa' kahevAya che. dAkhalA tarIke khAMDaNiyAnI pAse sAMbeluM mUkeluM hoya athavA dhanuSyanI pAse tIra mUkeluM hoya ke baMdUkanI sAthe kAratUso paNa rAkhelA hoya, to te "saMyuktAdhikaraNa" kahevAya. bhogAtirikta'-bhogono atireka te bhogatirikta, athavA bhogonI adhikatAthI yukta-te bhogAtirikta. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2120zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 raMka makANa-viSe anarthe (anartha )] anarthadaMDane vize. ta ma-tRtIya-trIjA(ne vize). mukhatrA-[TLavratte-guNavratane vize. ni-[nindrAmi-huM niMdu chuM. (26-5) khe-kAma vikAra utpanna thAya tevA vacanaprayogone vize. "kaMdarpano sAmAnya artha kAma-vikAra che, paraMtu paribhASAthI kAmavikArane utpanna karanArA tamAma vANI-prayogone-azlIla mazkarI vagerene paNa "kaMdarpa ja gaNavAmAM Ave che. ahIM sAmAcArI evI che ke vratadhArI zrAvake atizaya hasavuM nahi, tema chatAM jo hasavuM ja paDe to mAtra mukha malakAvavuM ke bahu ja thoDuM hasavuM eTale aTTahAsya thaI jAya, koIne gALa devAI jAya ke zaratacUkathI kAma-vikArane utpanna karanArA koI azlIla zabdano prayoga thaI jAya, to te "anarthadaMDa-viramaNavrata'no "kaMdarpa nAmano prathama aticAra gaNAya che. pa-netrAdikanI vikRta ceSTane vize. "kaunduzmano sAmAnya artha netrAdikanA vikAra-pUrvakanI hAsyane utpanna karanArI vikRta ceSTA che, paraMtu sAmAcArIthI temAM nIcenI kriyAo grahaNa karavAmAM Ave che : (1) lokone hAsya utpanna thAya, tevI ceSTAothI bolavuM. (2) lokone hAsya utpanna thAya tevI ceSTAthI cAlavuM. (3) lokone hAsya utpanna thAya te rIte besavuM. (4) halakAI jaNAvanArA koI paNa prakAranA cenacALA karavA. zrAvake AvI kriyAo karavI ucita nathI, tema chatAM jo upayogazUnyatAthI thaI gaI hoya, to "kautkacya" nAmano bIjo aticAra Upaje che. moravAcALatA. ucita ke anucitano viveka karyA vinA bole ja rAkhavuM, te Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 213 maukharya' che. ThaMDA pahoranAM gappAM mAravAM ke nirarthaka vAto karavI, te paNa maukharya che. manuSyano ghaNo kImatI samaya A Tevane lIdhe barabAda thAya che. vaLI temAM pApopadeza tathA nidA vagereno saMbhava hovAthI nirarthaka karmabaMdhanamAM paDavuM paDe che, eTale vratadhArI zrAvake "mukha che mATe bolavuM ja e paddhatino tyAga karI khUba viveka-pUrvaka tathA bane teTalI madhura bhASAmAM jarUra jeTaluM ja bolavuM joIe. Ama chatAM zaratacUkathI koI vAra vadhAre paDatuM bolAI javAyuM hoya ke gappAM mAravAmAM samayanI barabAdI thaI gaI hoya, to tene "maukharya' nAmano "anarthadaMDa-viramaNavrata'no trIjo aticAra lekhI tenI ahIM niMdA karavAmAM Ave che. dira-saMyuktAdhikaraNa, AvazyakatA vinA hiMsaka sAdhanone taiyAra rAkhavAM te. "adhikaraNone pRthaka pRthaka rAkhavAthI ane jarUra paDe tyAre ja sAthe joDavAthI hiMnna pradAnamAMthI bacI zakAya che; taiyAra eTale AvazyakatA vinA hiMsaka sAdhanone joDIne ke sajIne taiyAra rAkhavAM te "saMyuktAdhikaraNa' nAmano anarthadaMDaviramaNavrata'no cotho aticAra lekhAya che. A bAbatamAM sAmAcArI evI che ke (1) hiMsaka hathiyArone sajIne taiyAra rAkhavAM nahi. (2) gADAM, ekkA, haLa vagere sahuthI pahelAM joDavAM nahi. (3) ghara ke hATa ghaNA jaNane baMdhAvavAnAM hoya, to zarUAta pote karavI nahi. (4) agni pahelAM saLagAvavo nahi. (5) caravA mATe gAya pahelI choDavI nahi. 1-saritta - "bhogAtiriktatA', bhoganAM sAdhano adhika rAkhavAM te. bhogapabhoganAM sAdhano jarUra karatAM adhika rAkhavAthI bIjAne teno bhogavaTo karavAnI icchA thAya che. eTale tenI gaNanA "anarthadaMDa-viramaNavrata'nA khAsa aticAra tarIke karavAmAM Ave che. tathA maryAdita karelI bhoga Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2140zrI zrAddha-pratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 viSayaka sAmagrIno upayoga karavAmAM ucita viveka na rAkhatAM ayatanAe vartavuM. te paNa "anarthadaMDa-viramaNa vratano bhogAtirikta nAmano pAMcamo aticAra che. (26-5) (ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI anarthadaMDa-viramaNa vrata nAmanA trIjA guNavratane vize aticAronI AlocanA karuM chuM. temAM "1. kaMdarpa, 2. kautkacya, 3. maukharya, 4. saMyuktAdhikaraNa ane 5. bhogAtiriktatAne e pramANenI AThamA vratanA (pAMca) aticAra vize divasa daramiyAna je kAMI azubha karma baMdhAyAM hoya tenI huM niMdA karuM chuM. avataraNikA-zrAvakanAM 12 vratomAMnAM pa aNuvrata ane 3 guNavrata maLIne 8 vratanuM svarUpa jaNAvI have bAkInAM 4 zikSAvrato jaNAvavAmAM Ave che. temAM prathama zikSAvrata "sAmAyika' nAmanA navamA vratanuM svarUpa ane pramAdavazAt te vize lAgatA pAMca aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (27-3) tiviSe suppaNihANe [trivadhe duniyAne-traNa prakAranAM duSpaNidhAnane vize. "praNidhAna' eTale tanmaya pravRtti ke vyApAra. te duSTa rIte thAya tyAre dupraNidhAna' kahevAya che. tenA traNa prakAro : "(1) mano-dukmaNidhAna, (2) vacana-dupraNidhAna ane (3) kAya-duSmaNidhAna," tenA vize. mAvo -[avasthAne-anavasthAnane vize. sthiti ke sthiratA' te "avasthAna". teno abhAva te 'anavasthAna'. eTale jyAre koI kArya vidhisara thAya nahi ke tenA mATe je niyamo bAMdhavAmAM AvyA hoya, tene barAbara pAlana karavAmAM Ave nahi, tyAre tenuM anavasthAna' thayuM kahevAya che. tahIM-tathA]-te ja rIte sapha-vidUm [mRtivihIne-smRti-vihInatvane vize. mRti vihIna te kRti-vihIna, tenA vize. avadhArelo niyama yAda na Ave, ocho yAda Ave ke joIe tyAre yAda na Ave, tyAre "mRti Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMditu sUtra 215 vihInatva prApta thayuM gaNAya che. sAmAphiya vitahaNa [samaya vitatha-sAmAyika vitatha karyuM hoya-"sAmAyika virAdhyuM hoya. sAvadya-pravRttino tathA durgAnano tyAga karIne be ghaDI sudhI zubha bhAvamAM rahevuM, te sAmAyika; arthAta sAmAyika nAmanuM vrata, tenA vize. ahIM saptamIno lopa thayelo che. "sAI'tti sItopAt sAmAyi' (a. dI.) je vitatha karAyuM hoya te vitathakRta. "vitatha' eTale tathA prakArathI viruddha, arthAt samyapha anupAlanathI rahita vitathane sakhyAnanupAtine' (dI) paDhaze [pratha-pahelA tene vize.) viravAvA-[fzakSAvrate-zikSAvratane vize. zikSA-saMbaMdhI vrata te zikSAvrata," tenA vize. "zikSA' eTale zikSaNa ke tAlIma. te be prakAranI che : "grahaNa ane Asevana". temAM "grahaNazikSA' jJAnaprAptirUpa che ane "Asevana-zikSA' abhyAsarUpa che. eTale sUtrane yAda karavuM, tenA artha samajavA, tenA para prazno karavA, tenA para ciMtana karavuM, tenuM parAvartana karavuM vagere "grahaNa-zikSA' kahevAya che ane temAM batAvelI kriyAo karavI, teno abhyAsa pADavo, tenI uttarottara zuddhi karavI vagere "Asevana-zikSA* kahevAya che. "zikSAvrato' A baMne prakAranI zikSA Ape che. tenA cAra prakAranAM nAmo AThamI gAthAnA vivaraNa-prasaMge jaNAvelAM che. sAmAyika e temAMnuM paheluM "zikSAvrata che. f-[nindrama-huM niMduM chuM. (27-4) tivide suppaNihANe-mano-duSpaNidhAna, vacana dupraNidhAna ane kAya-dupraNidhAnane vize. * prahaNa zikSA ane Asevana zikSA mATe juo gAthA 34-3. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 A gALAmAM sAmAyikanA pAMca aticAro jaNAvelA che. te A rIte : "(1) mano-dupraNidhAna, (2) vacana-dupraNidhAna, (3) kAyadupraNidhAna, (4) anavasthA ane (5) smRti-vihInatva'. temAM sAmAyika aMgIkAra karyA pachI ghara, dukAna, jamIna kuTuMba vagere saMbaMdhI ciMtA karavI ke je te vicAro karavA, e "mano-dupraNidhAna kahevAya che. te mATe kahyuM che ke "sAmayiM tu 18 vara-fdhAM no A vita| so | aTTavasaTTovagao, niratthayaM tassa sAmAiaM // " -A. TI- patra 834 sAmAyika karIne je zrAvaka gharanI ciMtA kare che, ke saMkalpavikalpavALo thAya che, tenuM sAmAyika nirarthaka thAya che." sAmAyika laIne karkaza athavA tevA prakAranA doSavALAM sAvadya vacano bolavAM, e "vacana-duppaNidhAna' kahevAya che. vacananI zubhAzubha pravRttino viveka kevI rIte karavo, te navamA (sAma-sutta) sUtramAM vigatavAra darzAveluM che. sAmAyika letI vakhate bhUmi pramAryA vinA besavuM athavA sAmAyika lIdhA pachI hAtha-paga lAMbA-TUMkA karyA karavA ke kutUhalavazAt UbhA thavuM, athavA hAtha-paga vagerenI nizAnIo karavI ke pAse rAkhelI kUMcIo ApavI vagere pravRtti "kAya-duppaNidhAna' kahevAya che. A doSonuM vigatavAra varNana agiyAramA (sAmAphiyavagutto) sUtramAM batrIsa doSonA vivaraNa-prasaMge ApeluM che. viTTA'-anavasthAna ke asthirapaNAne vize. sAmAyikano be ghaDIno samaya pUro thavA na devo, athavA jematema sAmAyika pUruM karavuM athavA sAmAyika karavAnA niyata samayane ALasathI vitAvI devo, e "anavasthAna athavA anAdara' nAmano sAmAyikano cotho aticAra lekhAya che. zrIAvazyaka-cUrNimAM kahyuM che ke-"nAde ravaLio tAre sAmaiA re-jyAre samaya maLe, tyAre sAmAyika kare.' sapha-vidUn'-vismaraNane vize. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdituM sUtra 0 217 sarve dharmAnuSThAno upayoga athavA sAvadhAnIpUrvaka thAya tyAre zuddha gaNAya che. temAM pramAdanI adhikatAthI ke vismaraNAdi thavAthI upayogazUnyatA pravarte to aticAra lAge che. ahIM sAmAyikanA prasaMgamAM sAmAyika lIdhA pachI jo nidrA ke pramAdane lIdhe athavA gharanI ciMtA vagere kAraNone lIdhe "sAmAyika kyAre lIdhuM hatuM ? te pUruM thayuM che ke nahi ?" vagere bAbato bhUlI javAmAM Ave, to "smRti-vihInatva' nAmano pAMcamo aticAra lAge che. (27-5) (ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI "sAmAyika vrata nAmanA prathama zikSAvratane aticAro vaDe virAdhyuM hoya, tenI AlocanA karuM chuM.) temAM (1) mano-dupraNidhAna, (2) vacana-duppaNi dhAna ane (3) kAya-duppaNidhAna e traNa prakAranuM (durgAna) temaja (4) anavasthAna ane (5) smRti-vihInatva e pramANe navamAM sAmAyika nAmanA vratanA (pAMca) ati cAra vize divasa daramiyAna je kAMI azubha karma baMdhAyA hoya te sarvenI huM niMdA karuM chuM. avataraNikA-have bIjuM zikSavrata dazAvakAzika'* nAmanA dazamAM * yogazAstra pra. 3, zlo. 84)nI TIkAmAM kahyuM che ke dikyurimANa vratane, vizeSa e ja "dezAvakAsika' vrata che. (1) dikparimANavrata mAvajIvane mATe ke eka varSa mATe ke cAturmAsa mATe levAya che. (2) "desAvakAzikA' vrata eka divasa, eka pahora ke eka muhUrta ityAdi parimANanuM levAya che. kahyuM che ke "sAva simaM puna pirimApta nirve saMvevo ! davA savyavathA saMravo padri nI 3 ll' bhAvArtha-chaThThA dimparimANa vratane haMmezAM saMkSepa karavo te, athavA to haMmezAM sarva vratono je saMkSepa karavo te "dezAvakAzika' vrata kahevAya che. AthI, "vattatra' gAthAmAM kahelA cauda niyamo vartamAnamAM haMmezAM zrAvako savAre le che sAMje saMkSepa kare che. ane guru pAse 'sAvaliyaM pUrvekSaravAma' ityAdi pAThathI dezAvakAzika' vrata uccare. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2180zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 vratanuM svarUpa ane pramAdazAt te vize lAgatA pAMca aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (28-3) machavo-[ganayane-Anayana-prayogane vize. Anayana'-lAvavuM, prayoga-kriyA. pote je sthaLamAM vrata laIne beTho hoya, tenI bahAranI jagAmAMthI koInI mAraphata kAMI paNa maMgAvavuM, te Anayana-prayoga,' tenA vize. pesava-[pSa-prayo-"preSaNa-prayogane vize. preSaNa-mokalavuM, mokalAvavuM, teno prayoga -kriyA. pote je sthAnamAM vrata laIne beThA hoya, tyAMthI koI paNa kAraNe nokara vagerene kAmakAja mATe bahAra mokalavo, te "preSaNa-prayoga", tene vize. sad [zabda-zabdAnupAtane vize. pote je sthAnamAM vrata laIne beTho hoya, tyAMthI khokhAro khAIne ke UMcethI avAja karIne potAnI hAjarI jaNAvanArI ceSTA karavI, te "zabdAnupAta,' tene vize. rU-[]-rUpAnupAtane vize. pote je sthAnamAM vrata laIne beTho hoya, tyAMthI UMco-nIco thaIne ke makAnapramukhanI jALIe AvIne potAnI hAjarI darzAvanArI ceSTA kare. te rUpAnupAta', tenA vize. putra-ve-[puti-kSepa-pudgalanuM prakSepaNa karatAM, vastu pheMkyAM. purAtano kSepa te put7-kSepa, tenA vize. pudgala-kAMkaro, DhekuM, paththara, lAkaDuM vagere vastuo. kSepa-pheMkavuM te. potAnI hAjarI jaNAvavA mATe ke potAnI pAse koIne bolAvavAne mATe kAMkaro, DhekuM vagere vastuo pheMkavI te "pudgala-kSepa', tenA vize. phelAvA3i-zivaBlfza-dezAvakAzika vratane vize. dezamAM avakAza te dezAvakAza, tenA saMbaMdhavALuM te dezAvakAzika. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0219 ahIM 'deza' zabdathI divirativrata vaDe maryAdita karelo dikparimANano eka bhAga athavA koI paNa vrata-saMbaMdhI karavAmAM Avelo saMkSepa samajavAno che. avakAza' eTale avasthAna. arthAta koI paNa vratamAM rAkhelI chUTone vizeSa maryAdita karIne tenA eka bhAgamAM-dezamAM-sthira thavuM, te "dezAvakAzika vrata che tenuM pAlana (eka muhUrtathI mAMDIne saMpUrNa ahorAtri, be pAMca divasa ke tethI paNa vadhAre samaya mATe) eka zayyA, eka makAna ke eka mahollA vagereno niyama karavAthI tathA pratidina nIcenA cauda niyamo dhAravAthI thaI zake che : citta-vyaM-vi-vA -taMvo*-vattha-sumesu | vahaLa-sI-vitravadeg-vaMga -viri- 2-matte " 1. sacitta-niyama-zrAvake mukhya vRttithI sacittanA tyAgI thavuM joIe, chatAM tema na bane tyAM sacittanuM parimANa nakkI karavuM ke ATalAM sacitta dravyothI adhikano mane tyAga che. acitta vastu vAparavAthI cAra prakAranA lAbho thAya che: (1) sarva sacittano tyAga thAya che, (2) rasanendriya jitAya che, (3) kAma-ceSTAnI zAMti thAya che ane (4) jIvonI hiMsAmAMthI bacI zakAya che. 2. dravya-niyama-(davya)-"AjanA divase huM ATalAM 'dravyothI adhika nahi vAparuM, evo niyama levo te dravya-niyama'. ahIM 'dravya' zabdathI pariNAmanA aMtaravALI vastu grahaNa karavAnI che. jema ke khIcaDI, lADu, vaDAM ane pApaDa. keTalAkanA matathI "nAmAMtara, svAdAMtara, rUpAMtara ane pariNAmotara" vaDe dravyanI bhinnatA nakkI thAya che. 3. "vikRti-niyama:- vigayano niyama zrAvaka-zrAvikAe nIcenI cha vigaIono saMkSepa karavAno hoya che. (1) dUdha, (2) dahIM, (3) dhRta, (4) tela, (5) goLa ane (6) kaDA (taLelI vastuo) A vikRtiono tyAga sAthe te darekanA nIviyAtAno paNa tyAga thAya che ane tema karavAnI icchA na hoya to niyama letI vakhate ja dhArI levAmAM Ave che ke "mAre amuka vikRtino tyAga che paNa temAM nivIyAtAnI yatanA che'. 4. "upAnaha-niyama-AjanA divase ATalAM pagarakhAMthI adhika Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2200 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 pagarakhAM nahi paheruM, evo je niyama te 'upAnaha-niyama'. temAM pagarakhAM zabdathI caMpala, bUTa, cAkhaDI, mojaDI, mojAM vagere tamAma sAdhano samajavAnAM che. 5. 'taMbola-niyama'-cAra prakAranA AhAro paikI svAdima AhAra te taMbola. temAM pAna, sopArI, taja, laviMga, elacI vagereno samAveza thAya che. tenuM divasa saMbaMdhI parimANa karavuM, te 'taMbola-niyama'. 6. 'vastra-niyama'-paheravAnAM tathA oDhavAnAM vastronuM divasa-saMbaMdhI parimANa nakkI karavuM, te 'vastra-niyama'. 7. 'puSpabhoga-niyama'-mastakamAM rAkhavAne lAyaka, gaLAmAM paheravAne lAyaka, hAthamAM laIne sUMghavAne lAyaka vagere phUlo tathA tenI banAvelI vastuo-jevI ke phUlanI zayyA, phUlanA takiyA, phUlanA paMkhA, phUlanI jALI, phUlanA gajarA, phUlanI kalagI, phUlanA hAra-torA, tela, attara vagerenuM parimANa nakkI karavuM, te 'puSpaboga-niyama'. 8. 'vAhana-niyama'-ratha, hAthI, ghoDA, UMTa, khaccara, pAlakhI, gADAM, gADI, sagarAma, sAikala, moTara, relave, AgaboTa, TrAma, basa, vimAna vagere eka divasamAM ATalAthI adhika na vAparavAM, evuM parimANa nakkI karavuM, te 'vAhana-niyama'. 9. 'zayana-niyama'-zayyA vagerene lagato niyama. te e rIte ke 'huM AjanA divase khATa, khATalA, khurazI, koca, gAdI, takiyA, gAdalAM, godaDAM tathA pATa-pramukha, amukathI vadhAre vAparIza nahi.' 10. 'vilepana-niyama'-vilepana tathA urtanane yogya dravyo-jevAM ke caMdana, kesara, `kastUrI, aMbara, aragajo tathA pIThI pramukha dravyonA parimANano divasa-saMbaMdhI niyama karavo, te 'vilepana-niyama'. 11. 'brahmacarya-niyama'-divase abrahma sevavuM te zrAvakane varjya che tathA rAtrimAM paNa zakti mujaba niyamana karavuM. Avazyaka che. tenA parimANane lagato je niyama, te 'brahmacarya-niyama'. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu' sUtra 0 221 12. "diniyama'-bhAvanA ane prayojana pramANe dase dizAmAM javAAvavAnuM parimANa, te 'di-niyama'. 13. "snAna-niyama-divasamAM ATalI vArathI vadhAre na nAhavuM te bAbatano niyama, te snAna-niyama. ahIM zrI jinezvarAdinI bhakti-Adi nimitte snAna karavuM paDe, temAM niyamano bAdha gaNAto nathI. 14. "bhakti-niyama'-divasa-saMbaMdhI AhAranuM parimANa nakkI karavuM, e bhakti niyama. A vratanuM pAlana svaapekSAe karavAnuM che. kuTuMba ke jJAti vagerenA prayojanathI ghare AhArAdi vagere vadhAre banAvavA paDe, tenI AmAM chUTa rahelI che. te uparAMta pRthvIkAya, apUkAya, tejasukAya, vAyukAya, vanaspatikAya, asi, maNI ane kRSine lagatuM parimANa paNa nakkI karavAmAM Ave che. vIe-[fjatI-bIjAne vize. fsavaravAvA-[fzakSAdro]-zikSAvratane vize. Fre-[nimi-huM niMdu chuM. (28-4) maLavaLe......... jyAM sudhI bAhya pravRttino saMbaMdha ghaTato nathI, tyAM sudhI AtyaMtara sudhAraNA mATe je jAtanuM vAtAvaraNa ane yogyatA joIe, te pedA thatI nathI. tethI bAhya pravRttione ghaTADanAruM ane AtyaMtara sudhAraNAne avakAza ApanAruM 'dezAvakAzika' vrata ati agatyanuM sthAna prApta kare che. A vratanI mukhya bhAvanA siddha karavA mATe temAM prathama kSetranI maryAdA nakkI karavAmAM Ave che. jema ke "Aje huM paMdara gAu, dasa gAuM, pAMca gAuM, eka gAu ke ardhA gAuthI vadhAre dUra nahi jAuM; athavA nagaranI bahAra, lattAnI bahAra, zerInI bahAra, makAnanI bahAra ke tenA amuka bhAganI bahAra nahi jAuM.' A prakAranI kSetra-maryAdA svIkAravAthI pravRttino vistAra eka nAnakaDA vartuLamAM AvI jAya che. ane tethI maryAdita karelA sthAna sivAyanA sthAnamAM thaI rahelA aneka prakAranA pApAraMbhothI te bacI jAya che. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2220zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 dezAvakAzika' vratane svIkAranAro mANasa tenI bahAranA badhA saMbaMdhothI mukta rahe te IcchavA yogya che. chatAM tema na bane to dezAvarathI AvelA kAgaLa ke tAra vagere vAMcavAnI chUTa rAkhI zake che. paraMtu AvA koI paNa prakArano apavAda na rAkhyo hoya to niyama bahAranI pravRttio sAthe saMbaMdha rAkhI zakAto nathI. A vratamAM kSetra-maryAdAnI jema dravya-maryAdA paNa karavAmAM Ave che ke jene mATe cauda niyamonI dhAraNA mukhya che. A niyamo nitya dhAraNa karavAthI zraddhA, saMyama ane sadAcAranI puSTi thAya che tathA Atma-tattvanuM ciMtana karavAnI suMdara taka sAMpaDe che. "jIvana bhogane mATe nathI paNa dharma-sAdhanAne mATe che." e vAtanuM smaraNa A niyamo punaH punaH karAve che. A vrata dhAraNa karanAra mATe nIcenI pAMca bAbato aticArarUpa mAnavAmAM AvI che : (1) Anayana-prayoga. (2) preSya-prayoga. (3) zabdAnupAta. (4) rUpAnupAta. (5) pudgala-kSepa. amuka kSetranI maryAdA nakkI karyA pachI bahAranI koI paNa vastunI jarUra paDe to tenA vinA calAvI levuM yogya che, paNa bIjAnI mAraphata maMgAvIne teno upayoga karavo yogya nathI, kAraNa ke tema karavAthI vratanI mULa bhAvanA-je hiMsAdi doSomAMthI bacavAnI che te-sacavAtI nathI. kSetramaryAdAnI bahArathI koI paNa vastu bIjAnI pAse maMgAvavI, e Anayana-prayoga" nAmano pahelo aticAra gaNAya che. te ja rIte majUrasevakane kSetra-maryAdAnI bahAra mokalI koIne saMdezo pahoMcADavo ke koI vastu maMgAvavI, e preSyaprayoga' nAmano bIjo aticAra gaNAya che ane "zabda', Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 223 'rUpa' dvArA tathA 'pudgala-prakSepa' vaDe potAnI hAjarI jaNAvavI athavA koI saMketa karavo, e anukrame 'zabdAnupAta aticAra', 'rUpAnupAta aticAra' ane 'pudgalakSepa' nAmano trIjo, cotho ane pAMcamo aticAra gaNAya che. (28-5) ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI dezAvakAzika nAmanA bIjA zikSAvratane aticAro vaDe virAdhyuM hoya tenI AlocanA karuM chuM. temAM 1. 'Anayana-prayoga, 2. preSya-prayoga, 3. zabdAnupAta, 4. rUpAnupAta ane pa. pudgala-kSepa' e pramANenA dazamA 'dezAvakAzika' nAmanA vratanA (pAMca) aticAra vize divasa daramiyAna je azubha karma baMdhAyAM hoya te sarvenI huM niMdA karuM chuM. avataraNikA-have trIjA zikSAvrata 'pauSadhopavAsa' nAmanA agiyAramA vratanuM svarUpa ane pramAdavazAt te vize lAgatA pAMca aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (29-3) saMthA~AvidvIpamAya-[saMstAronnAravidhipramAve]-saMthArA ane uccAranI vidhimAM thayelA pramAdane vize. saMstAra ane munnAra te saMstArojvA, teno vidhi te saMstAronnAravidhi, temAM thayelo pramAd te saMstAronnAravidhi-pramAd, tenA vize. ahIM saptamIno lopa thayelo che. 'saMstAyaMte-vistAryate mUvI zayAnuiirati saMstAraH / ' UMghavA icchanArAo vaDe jamIna para je bichAvAya che, te 'saMstAra' athavA 'saMstaranti sAdhavo'sminniti saMstAra:' jemAM sAdhuo sUI rahe che, te 'saMstAra'. viziSTa arthamAM te darbha, ghAsa, kAMbaLa ke pAtharaNA vagerenuM sUcana kare che. upalakSaNathI sUvAnI pATa ke pATiyuM paNa 'saMstAra' kahevAya che. 'saMstAro rf-tRLa-mbalI-vastrAviH, upalakSaLatvAt zayyA-pItAdri 7.' (a. dI.) 'ujvAra'zabda ahIM uccAra-prasravaNa-bhUmine mATe vaparAyelo che. 'ujvAra'tti gunnAra-prahmavaLa-bhUya:' (a. dI.) 'uccAra-prasavaNa bhUmi' eTale vInIti, laghunIti (mala, mUtra) vagere paraThavavAnI jagA-'sthaMDila-bhUmi'. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2240 zrI zrAddha-pratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 tene lagatI pratilekhana-pramArjananI khAsa kriyA, teno vidhi. temAM pramAda karavo eTale temAM bhUla-cUka karavI, tenA vize. tada-[tathA-ane. ceva-[ pa]-te ja pramANe. mogAmou-[onanAmI-bhojanAdinI ciMtA karavAmAM. bhojana' eTale AhAra, upalakSaNathI deha-satkAra vagere. teno Abhoga"--upayoga-vicAra te "bhojanAbhoga". eTale bhojana ke zarIrasatkAranI ciMtA karavI, tene lagatA vicAro karavA, te "bhojanAbhoga" kahevAya che, tenA vize. sada-vidi-vivarI-[Sadha-vidha-vaiparItya]-poSadhavidhinA viparItapaNAne vize. poSadhano vidhi te popathavidhi, tenuM je vaiparItya-viparItapaNuM te popathavidhi-vaiparatva, tenA vize. 'poSaM-puSTiM prakramAd dharmasya dhatte karotIti poSadhaH / ' poSa" eTale puSTi. prakramathI-prastAvathI dharma-saMbaMdhI, je dhAraNa kare te "poSadhaH'. athavA 'porSa ghare puSpAti vA dharmAniti poSaN:'-[dharmanI] puSTine dhAraNa kare athavA dharmanuM poSaNa kare te "poSadha'. zrIharibhadrasUrie dasamA paMcAzakamAM tenI vyAkhyA karatAM jaNAvyuM che ke : posepha Rsame, tIhari-vINAdi | iha posaho tti bhaNNati, vihiNA jiNabhAsieNeva // 14 // " je kuzala dharmanuM poSaNa kare che ane jemAM zrIjinezvaradevoe kahelA AhAra-tyAga AdinuM vidhipUrvaka anuSThAna karAya che, te "poSadha kahevAya che. zrIupAsakadazAMgasUtramAM A vratanuM nAma posadovavA1 eTale poSadhopavAsa' ApeluM che. zrIabhayadevasUrie tenI vyAkhyA A pramANe karelI che : Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMditu' sUtra 0 225 'posahovavAsassa' tti iha poSadhazabdo'STamyAdiparvasu rUDhaH, tatra poSadhe upavAsaH poSadhopavAsaH, sa cAhArAdiviSayabhedAccaturvidha iti tasya |'poSadhopavAsa e zabdamAM "poSadha' zabda aSTamI Adi parvomAM rUDha thayelo che, te parvomAM upavAsa karavo te "poSadhopavAsa'. te AhArAdi viSayanA bheda vaDe cAra prakArano che, teno.' bhagavatIsUtrAmAM paNa A vratane "posahovavAsa'nA nAmathI oLakhAvavAmAM AvyuM che. (za. 8. u. 5) aSTamI Adi tithithI keTalI ane kaI tithio grahaNa karavI? tenuM spaSTIkaraNa yogazAstranA tRtIya prakAzamAM A pramANe kareluM che : "catuSpA caturthAdi, kuvyApAraniSedhanam / brahmacaryakriyA snAnAdityAgaH poSadhavratam // 85 // cAra parvomAM "caturyAdi-upavAsAdi tapa, kupravRttino tyAga, brahmacaryanuM pAlana ane snAnAdino tyAga' e "poSadha' vrata che. A zlokanA vivaraNamAM zrI hemacaMdrAcArye jaNAvyuM che ke-"catuSparvo aSTamI-caturdazI-pUrNimA-amAvAsyAlakSaNA, caturNA parvANAM samAhArazcatuSpI / ' catuSkarvI eTale AThama, caudaza, pUnama ane amAsa. A cAra parvono samUha te catuSparva.' eTale AThama, caudaza Adi parvanA divasoe upavAsa vagerenuM vidhipUrvaka anuSThAna karavuM te "poSadha' ke "poSadhopavAsa' nAmanuM zrAvakanuM agiyAramuM vrata che. cAra zikSAvratomAM tenuM sthAna trIjuM che. "poSadhopavAsa' cAra prakArano che. te mATe zrIAvazyakasUtranA chaThThA adhyayanamAM kahyuM che ke- posahopavAse vide pare, te nahIM-2. mAhIra-pade, 2. zarIra-sakSara-popade, rU. naMbara-pore, 4. avvIvAra-posa'. poSadhopavAsa cAra prakArano kahyo che. te A rIte : 1. "AhAra-posaha (AhAra-poSadha)-upavAsa Adi tapa karavuM te. pra.-2-15 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 0 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 2. 'sarI-sakkAra-posaha' (za2I2 satkAra-poSadha)-snAna, udghartana, vilepana, puSpa, gaMdha, viziSTa vastra ane AbharaNAdithI zarIrano satkAra karavAnuM tajI devuM te. 3. 'baMbhacera-posaha' (brahmacarya-poSadha)-brahmacarya pALavuM te. 4. 'avAvA2-posaha' (avyApAra-poSadha)-sAvadha vyApArano tyAga karavo te. A cAre prakAranA 'poSadha' sarvathI ane dezathI ema be prakAre thAya che. temAM pUrvAcAryonI paraMparAe hAlamAM AhAra-poSadha sarvathI ane dezathI tathA bAkInA 'poSadha' sarvathI ja thAya che. 'AhAra-poSadha'mAM cavihAra upavAsa te 'sarva-poSadha' che ane tivihAra upavAsa, AyaMbila, nivvI, ekAsaNuM vagere 'deza-poSadha' che. anya vratonI apekSAe A vratamAM tyAganI tAlIma vizeSa maLe che, sAdhu-jIvananI pavitratAno AMzika paricaya thAya che, kAraNa ke te yAvajIvananuM nahi to paNa cAra prahara ke ATha praharanI maryAdAvALuM sAmAyikanuM ja uccaraNa che. te aMgenuM pratyAkhyAna nIce mujaba karavAmAM Ave che : ''remi bhaMte ! posahaM ! AhAra-posahaM teso, savvo / sarIrasAraposahaM satro haMmavera-posahaM satro ! avvAvAra-posahaM savyo / vavadaposhN ThAmi / jAva divasaM (ahorattaM) pajjuvAsAmi / duvihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyA kANaM / na karemi na kAravemi / tassa bhaMte ! paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi // " A vratamAM deva-vaMdana, guru-vaMdana, cha Avazyaka, bAra vratane lagatI kriyA tathA pratilekhana, pramArjana Adi karavAnuM hovAthI teno vidhi vistRta che, je trIjA bhAgamAM jaNAvelo che. A vidhinA mULa uddezathI je kAMI viruddha vartana thayu hoya, tene poSadhavidhi-vaiparItya kahevAya, tene vize. taphA-[tRtIye]-trIjAne vize. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdituM sUtra 0 227 sighAva-[fzakSAvR-zikSAvratane vize. [inimi-huM niMdu chuM. (29-5) saMthArundhAra-vihI...nive. "poSadhopavAsa' vratanA mukhya aticAro pAMca che. tenAM nAmo zrIupAsakadazAMgasUtra anusAra A pramANe che : ' 1. "apratilekhita-duSpatilekhita-zamyA-saMstAraka"-zamyA ane saMstArakanI pratilekhanA karavI nahi athavA kharAba rIte karavI. - 2. "apramAjiMta-duSpamArjita-zayyA-saMstAraka'-zapyA ane saMstArakanI pramArjanA karavI nahi athavA jematema karavI. 3. "apratilekhita-duSpatilekhita-uccAra-pragnavaNa-bhUmi-vaDInIti ane laghunIti mATenI jagAnuM pratilekhana karavuM nahi athavA jematema pratilekhana karavuM. 4. "apramArjita-duSpamAjika-uccAra-pragnavaNa-bhUmi'vaDI nIti ane laghunIti mATenI jagAnuM pramArjana karavuM nahi athavA jematema pramArjana karavuM. 5. "ananupAlana-poSadha vidhi-pUrvaka barAbara karavo nahi. saMskAra ane uccArabhUminA pratilekhana ane pramArjana rUpa vidhimAM pramAda karavAthI prathamanA cAra aticAroutpanna thAya che ane bhojana tathA zarIra-satkAra AdinA vicAro karavAthI vidhinuM vaiparItya thatAM vratanI ananupAlanA thAya che. e rIte zrIupAsakadazAMgasUtramAM varNavelA pAMce aticArono samAveza A gAthAmAM thAya che. (29-5) ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI "pauSadhopavAsa' nAmanA trIjA zikSAvratane aticAro vaDe virAdhyuM hoya tenI AlocanA karuM chuM temAM (1) saMstAra(saMthArA)nI paDilehaNanI vidhimAM pramAda, (2) saMthArAnA pramArjanavidhimAM pramAda, (3) laghunIti ane vaDInIti mATenI bhUminI dRSTi pratilekhana (paDilehaNa)Adi vidhimAM pramAda, (4) uccAra bhUminA pramArjana vidhimAM pramAda ane Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (5) kyAre pauSadha pUro thAya ane svecchAe bhojanAdi karuM ityAdi prakAre pauSadhamAM bhojananI ciMtA karavA rUpa pauSadhavidhinuM viparItapaNuM e pramANenA agiyAramA 'pauSadhopavAsa' nAmanA vratanA (pAMca) aticAra vize divasa daramiyAna je kAMI azubha karma baMdhAyAM hoya te sarvene niMduM chuM. avataraNakA--have cothA zikSAvrata 'atithi-saMvibhAga' nAmanA bAramAM vratanuM svarUpa ane pramAdavazAt te vize lAgatA pAMca aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (30-3) sacitte-[citte]-sacitta vastu(ne vize) nivizvavaLe-[nikSepaLe]-nAkhavAmAM. nikSepa-mUkavuM, nAkhavuM, tenI kriyA te nikSepaLa, tenA vize. piThThIne-[vidhAne]-DhAMkavAmAM, DhAMkaNa karavAmAM. api+thA DhAMkavuM, tenI kriyA te apidhAna-vidhAnaDhAMkaNa. tenA vize. avidhAnamAMthI no lopa thAya che. vavasa-mo [vyapadeza-matsare]-bahAnuM kADhavAmAM ane adekhAI karavAmAM. vyapaveza ane matsara te vyapadeza-matsara, tenA vize. vi+jJaq+viz-bahAnuM kADhavuM, te parathI vyapadeza-bahAnuM, kapaTa. eka vastu potAnI hoya chatAM bIjAnI kahevI, ke bIjAnI hoya chatAM potAnI kahevI, te 'vyapadeza'. 'matsara'-bIjAnA sukhano dveSa karavo ke saMpatti ke lAbhane sahana na karavo, te 'matsara'. ceva-[zva ]-te ja rIte. vAtAma-tALe-[AjJAtima-ddAne]-kALa vItI gayA pachI dAna ApavAne vize. vhAlano aMtima te AjJAtima, temAM devAnuM vana te AjJAtimavAna, tenA vize. 'kAla' zabdathI ahIM sAdhuno bhojana-kAla athavA munino gocarI Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 0 229 samaya samajavAno che. 'jAtasya sAdhumonanAnasya' (upA. sU. TI.), tenuM atimaNa karavuM eTale ullaMghana karavuM. arthAt sAmAnya rIte sAdhunI gocarIno je samaya hoya tethI ghaNo agAuno ke ghaNo pAchaLano samaya pasaMda karavo, te 'kAlAtikrama'. temAM je dAna-bhikSA apAya, te 'kAlAtikramadAna' kahevAya, tenA vize. caDattha-[vaturtha]-cothA(ne vize). siddhAvad-[zikSAvrate]-zikSAvratane vize. nive-[ninvAmi]-huM niMduM chuM. (30-4) savitte.....nive A gAthAmAM bAramA atithi-saMvibhAga vratanA aticAronI niMdA karavAmAM AvI che. atithi mATeno saMvimAna te atithi-saMvimAna, te vrata te atithisNvibhaag- vrata. * bhojana samaye AhArAdi mATe AvelA sAdhu te zrAvakanA atithi kahevAya, teone saM-nirdoSa (samyakAghA karma vagere 42 doSa rahita), vi-viziSTa rItathI (sAdhune pazcAt karma-Adi doSa na lAge te rItie) bhAga-potAnI. vastuno amuka aMza ApavAnuM je vrata, atithi saMvibhAga vrata che. 1. A vratano vidhi evo che ke zrAvake pauSadha karIne sAdhuno yoga hoya to avazya atithi saMvibhAga karIne pAraNuM karavuM, (pauSadha vinA-bIjA divasomAM evo niyama nathI.) paraMtu sAdhune yoga na hoya to zuM karavuM te mATe kahe che. 2. "paDhamaM jaINa dAuNa, appaNA paNamiUNa pArei / asaia suvihiANaM, bhuMjei kayadisAloo // (-35dezamAtA-28) bhAvArtha-zrAvaka bhojana pahelAM sAdhu(guru)ne svayaM praNAma (vandana) karIne dAna ApIne jame. sAdhuno yoga na hoya to teo jyAM vicaratA hoya te dizA tarapha rAha joto vicAre ke - guruno yoga maLe to kRtArtha thAuM ema bhAvanApUrvaka bhojana, kare. --dharmasaMgraha (bhAga 1, pR. 625) Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2300 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 je tithi-rahita che te "atithi. teno vizeSa paricaya ApatAM zAstrakAroe kahyuM che ke : "tithi-pUrvotsava: sarve, tyA yena mahAtmanA ! atithiM taM vijAnIyAccheSamabhyAgataM viduH // " je mahAtmAe tithi ane parvanA sarva utsavo tajyA che tene atithi' jANavA. jeo harahaMmeza rAtadivasa satata uttama pravRttimAM ja ekAgratA yukta anuSThAna karavAvALA hovAthI jemane tithi-dinano vibhAga nathI te atithi (yogazAstra bhASAMtara pR. 72) ane te sivAyanA bIjAne abhyAgata' paroNA-mahemAna jANavA. "saMvibhAga' zabda saM ane vimA e be padothI banelo che. temAM saMno artha saMgatatA ke nirdoSatA che, je zAstrAnusArI vartanathI utpanna thAya che. vibhAga-viziSTa bhAga, potAnA arthe taiyAra karelA khAnapAnano amuka aMza sAdhue 42 doSothI rahita gocarI karavAnI che. te A pramANe :"solasa uggamadosA, solasa uppAyaNA dosA u / sagA-kosA, vIyAlIsaM ya vaMti " -paMcAzaka, 13-3. 3. zrImad umAsvAti vAcakakRta zrAvakadharmaprajJaptimAM to atithi eTale sAdhuo ja nahIM, paNa sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA-e cAreyane gaNyAM che. ane te cAreyano agara cAramAMthI koIno paNa saMvibhAga karavo, tene, "atithisaMvibhAga kahyo che. te pATha A pramANe che atithisaMvibhAgo nAma atithayaH-sAdhavaH sAdhvyaH zrAvakAH zrAvikAzca eteSu gRhamupAgateSu bhaktyA'bhyutthAnA''sana (dAna) pAdapramArjananamaskArAdibhirarcayitvA yathAvibhavazakti anna-pAna-vastrauSadhAlayAdi pradAnena saMvibhAgaH kAryaH iti // " bhAvArtha-atithisaMvibhAga-eTale atithirUpa sAdhuo, sAdhvIo, zrAvako ane zrAvikAo, teo koImAMthI paNa jayAre ghara-AMgaNe padhAre, tyAre bhaktipUrvaka UbhA thaIne Asana ApavuM, pAdapramArjana karavuM ane yathAyogya namaskAra vagere karavuM, ityAdi satkAra karIne, potAnA vaibhava(dhana)nA pramANamAM AhAra, pANI, vastra, auSadha, rahevA mATe jagyA vagere ApIne saMvibhAga karavo. dharmasaMgraha (bhAga 1, pR. 274) Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra soLa udgama doSo, soLa utpAdananA doSo ane dasa eSaNAdi doSo, ema kula betALIsa doSo thAya che. udgama eTale zrAvakathI utpanna thatA doSo, te A pramANe samajavA : :: " AhAkammuddesiya pUIkamme ya mIsajAe ya / vaLA vAduDiyA, pAJobara-Iya-pAmitve 62aa pariyaTTie abhihaDe, ubbhinne mAlohaDe iya / acchijje aNisaTTe, ajjhoyarae ya solasame // 93 // 231 -piMDa-niryukti. (1) AdhAkarma, (2) audezika, (3) pUtikarma, (4) mizrajAta, (5) sthApanA, (6) prAkRtikA, (7) prAduSkaraNa, (8) krIta, (9) apamitya, (10) parivartita, (11) abhyAhata, (12) ubhinna (13) mAlApahRta, (14) Acchedya, (15) aniHsRSTa, (16) adhyavapUraka e soLa doSa udgamanA jANavA. 1. sAdhunA nimitte banAvelo AhAra, te AdhAkarma. 2. amuka sAdhune uddezIne banAvelo, te auddezika. 3. akalpya AhAranA saMsargamAM Avelo, te pUtikarma. 4. kuTuMba tathA sAdhu baMnene uddezIne banAvelo, te mizrajAta. 5. sAdhune mATe keTalAka kAla paryanta rAkhI mUkelo, te sthApanA. 6. amuka iSTa ke pUjya sAdhune bahumAna-pUrvaka gamatI vastu ApavI, te prAkRtika. 7. maNi vagere mUkIne ke bhIMta vagere khaseDIne prakaTa karelo, te prAduSkaraNa. 8. sAdhune mATe vecAto lAvelo, te krIta. 9. uchIno lAvelo, te apamitya. 10. adalo-badalo karIne lAvelo, te parivartita. 11. sAdhune mATe bIjA gAme ke bIjA sthAne lAvelo, te abhihata. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 0 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 12. chANA-mATI vagerethI baMdha karelAM baraNI vagerenAM moDhAM kholIne lAvelo, te udbhinna. 13. mAla para ke UMcI abharAI parathI utArelo, te mAlApahata. 14. nabaLA pAsethI jhUMTavIne lAvelo, te Acchedya. 15. bhAgIdAronI saMmati vagara Apavo, te aniHsRSTa. 16. sAdhunuM Agamana thayeluM jANIne vadhAre banAvelo, te adhyavapUraka. kahyuM che ke : sakkAra "nAyagayANaM kappiNijjANaM annapANAINaM davvANaM desa kAla-saddhA- kamajuaM parAe bhattIe AyANuggaha buddhIe saMjayANa dANaM atihisaMvimAno||'' JAva. hari. zrA, vratAdhi. pR. 827 6. bhAvArtha :- sAdhune kalpe tevA prAsuka ane eSaNIya khAna-pAna, vastra auSadha vagere 'deza, kAla, zraddhA, satkAra, krama, pAtra' vagerene dhyAnamAM laIne ucca prakAranI bhakti vaDe kevaLa Atma-kalyANanI buddhithI paMca-mahA-vratadhArI munirAjane je dAna devuM, te 'atithi-saMvibhAga' kahevAya che. 'deza' eTale kSetra-vizeSa. 'kALa' eTale sukAla vagere samaya. 'zraddhA' eTale cittano nirmaLa pariNAma. 'satkAra' eTale UbhA thaI sAme javuM, Asana ApavuM, vaMdana karavuM, pAchaLa vaLAvavA javuM vagere kriyA. 'krama' eTale uttama vastu prathama ApavI ne sAmAnya vastuo pachI ApavI te jAtanI yojanA. pAtra eTale grahaNa karanAra vyakti. Avo 'atithi-saMvibhAga' karavAnuM vrata 'atithi-saMvibhAga vrata' kahevAya che. teno sAmAnya vidhi Avazyaka cUrNi vagere graMthomAM A pramANe jaNAvelo che : "zrAvake poSadhanA pAraNe munirAjane avazya dAna ApavuM ane pachI ja bhojana karavuM. te mATe bhojanano avasara thAya eTale ucita vastrAbhUSaNa Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdituM sUtra 0 233 dhAraNa karIne munirAjanI vasativALA sthAne jaIne potAne tyAM gocarIe padhAravAnuM nimaMtraNa kare. pachI ucita vidhi sAcavIne ochAmAM ochA be sAdhu tenI sAthe jAya, pachI jyAre munirAja ghare padhAre tyAre Asana ApI besavA mATe nimaMtraNA kare. jo teo bese to ThIka, na bese to paNa temano yogya vinaya karyo gaNAya. tyArabAda bhojana-pANI vagere prAsuka ane eSaNIya vastuo potAnA hAthe ja vahorAve ane bIjo vahorAve to pote bhojana-pAtra dharI rAkhe. munirAja potAne khapa pUratuM le. tyArabAda vaMdana karIne munine vaLAvavA thoDe dUra sudhI sAthe jAya. tyArabAda pote jame munirAje je grahaNa karyuM hoya te jame ane na lIdhuM hoya te na jame." A saMbaMdhI zrIdharmadAsagaNie upadeza mAlAmAM jaNAvyuM che ke : "sAhUNa kappaNijjaM, jaM navi dinnaM kahiMci kiM pi tahiM / dhIrA jahuttakArI, susAvagA taM na bhuMjaMti // " "yathokta vidhi karanArA dhIra suzrAvako te pAraNAnA divase munirAjane kalpanIya je koI paNa vastu koI paNa rIte ApI na hoya, tevI vastunuM bhojana karatA nathI." have jyAM munirAjano yoga na hoya tyAM zrAvake prathama bAraNe UbhA rahIne koI munirAja akasmAt Ave che ke nahi ? tenI rAha jovI ane vizuddha bhAvathI ciMtana karavuM ke-"jo A vakhate mane munirAjano lAbha maLe to kevuM sAruM ?' tenAthI ja mAro nistAra che, vagere. A vidhi poSadhopavAsanA pAraNAno che. te sivAyanA divase paNa munirAjane dAna daIne jamavuM athavA jamyA pachI paNa dAna devuM. A atithi-saMvibhAga vratamAM nIcenI pAMca vastuo aticArarUpa lekhAya che : (1) "sacitta-nikSepa'-munirAjane dAna ApavA yogya vastumAM sacitta vastu nAkhI devI. (2) "sacitta-pidhAna"-munirAjane dAna ApavA yogya vastu upara sacitta vastu mUkI devI-tenuM DhAMkaNa karavuM. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2340 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (3) "para-vyapadeza'-munirAjane dAna ApavA yogya vastu potAnI hoya chatAM pArakI kahe, jethI pArakI jANIne muni grahaNa na kare. athavA vastu pArakI hoya ne potAnI kahe ke jethI muni te vastu grahaNa kare. A baMne vastuo munine mATe akalpanIya hoIne zrAvakane mATe aticArarUpa che. (4) mAtsarya-munirAja koI vastu mAge tyAre kopa karavo ke vastu hovA chatAM na ApavI te mAtsarya che. athavA potAnAthI UtaratA koI mANasane dAna Apato joIne ema vicAre ke-"zuM huM tenAthI Utarato chuM? mATe barAbara dAna ApuM,' to e paNa mAtsaryarUpa aticAra che. () "kAlAtikrama-dAna"-munirAjane bhikSA ApavAno je kAla che, te vItI gayA pachI nimaMtraNA karavI, e kAlAtikrama-dAna nAmano aticAra che. (30-5) ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI "atithi saMvibhAga" nAmanA cothA zikSAvratane aticAro vaDe virAvyuM hoya tenI AlocanA karuM chuM. temAM (1) sacitta-nikSepaNa, (2) sacittapidhAna, (3) para-vyapadeza, (4) mAtsarya ane (5) kAlAtikrama-dAna e pramANenA bAramA "atithi saMvibhAga" nAmanA vratanAM (pAMca) aticAra vize divasa daramiyAna je kaMI azubha karma baMdhAyAM hoya te sarvene huM niduM chuM. avataraNikA-have "atithisaMvibhAganAmanA bAramA vratamAM sacittanikSepaNa uparAMta bIjA aticAronuM pratikramaNa jaNAvAya che. (31-3) dipaNu-hiteSu-suhitone vize. zobhana hitavALA sAdhuone vize. suDDa-suMdara che hita jenuM te suhita, teone vize. ahIM hita zabdathI jJAnAdi-ratnatrayI samajavAnI che. "sukuM hitaMjJAnAtriyaM ceSAM te suditAteSu' (vaM. vR.) eTale je sAdhuo jJAna, darzana ane cAritramAM rata che teo sahita kahevAya che. sudi zabdano suvita evo saMskAra paNa thAya che. sukhita eTale . sukhI. sukha zabdathI ahIM vastra, pAtra Adi upadhinuM barAbara hovuM te. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMditu sUtra 0 235 dipaNuM-kivitepu-duHkhitone vize. rogathI ke tapazcaryAdithI glAna (asvastha) banelA athavA upadhirahita tarIke duHkhI sAdhuone vize. duHkha pAmelA te duHkhita. ahIM duHkha zabdathI vyAdhi, tathA tapazvaryAdithI glAna(asvastha)banelA ane upadhirahita tarIke duHkhI sAdhuone vize arthAt jeone koI paNa roga thayelo hoya, tapazcaryAthI glAna banelA hoya ane jemanI pAse vastra pAtraAdi upadhi barAbara na hoya, te duHkhita kahevAya che, temanA vize. nA-cA]-je. che-[mA-mArA vaDe. ane 4)nasu-[a(4) pu-asvayaMtone vize. nahi svayata te "asvayata," temane vize. sva-jAte, yata-udyama karanArA, viharanArA. jeo potAnI jAte eTale svacchede viharanArA nathI tevA. tAtparya ke gurunI AjJAmAM vicaranArA. " DhaM-svajInTena yatA:-tA: tepu' (va. vR.) masaMgasuno saMskAra asaMtevu paNa thAya che. asaMyati eTale saMyamathI bhraSTa, saMyamathI rahita. jema ke pAsatthA Adi sAdhuo ane brAhmaNa vagere anyaliMgIo. temanA vize. na-yA-je, -mayA-meM, manupa-pa-bhakti , tA-karI, je meM bhakti karI'. ahIM "anukaMpA' zabda bhaktisUcaka arthamAM che. magvapa-[manuSpA]-anukaMpA, dayA, kRpA, bhakti. 'manupUnamanuSpA anukaMpavuM-hRdayanuM dayAA thavuM te "anukaMpA'. ahIM A zabda viziSTa arthamAM che. tethI bhaktino bhAva paNa sUcave che. jema ke : "Ayariya-aNukaMpAe, gaccho aNukaMpio mahAbhAgo / gacchANukaMpaNAe, avvucchittI kayA titthassa // " (zrA, pra. sU. a. dI. pR. 1885) Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 0 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 AcAryanI bhakti karavAthI pUjya evA gacchanI ja bhakti karI che, tema jANavuM; ane gacchanI bhakti karavAthI jinazAsanarUpa viccheda aTakAvyo athavA tIrtha TakAvI rAkhyuM tema jANavuM. suhikSu-vruttippu ane abhaMgaNu e traNa vizeSaNonuM vizeSya 'sAhvasu' pada jaNAvyuM nahIM hovA chatAM 'atithi saMvibhAga' vratano adhikAra cAlu hovAthI te vizeSya ahIM adhyAhArathI grahaNa karavAnuM che. tethI te traNa vizeSaNavALA munirAjone vize meM anna-pAna-vastrAdikanuM dAna karavArUpa je bhakti karI te bhakti vize kahevAmAM Ave che. rAmeLa-rAgathI bhakti karI. (A mahAtmAo sAdhunA guNathI suzobhita che, evI buddhithI bhakti karI nahIM paraMtu A mahAtmAo mArA svajana che, mitra che, oLakhItA che ityAdi rAgathI temanI bhakti karI.) athavA romena-dveSaLa dveSathI bhakti karI (ahIM sAdhu niMdA nAme dveSa samajavo eTale ke-A sAdhuo dhana, dhAnyAdi rahita, jJAtijanothI tyajAyela, bhUkhathI pIDAtA ane AhArAdi upArjavamAM prAptihIna che, tethI AdhAra ApavAne mATe yogya che ityAdi-dveSamUlaka niMdAthI bhakti karI.)-e pramANe niMdApUrvakanI je bhakti che. te bhakti paNa dIrghakAlIna evA azubhaAyuSyano hetu hovAthI vAstavika to niMdA ja che. AgamamAM kahyuM che ke "tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA saMjaya - viraya- paDihaya-paccakkhAyapAvakammaM hIlittA niMdittA khiMsittA garahittA avamannittA amaNunneNaM apIikArageNaM asaNa-pANa- khAima- sAimeNaM paDilAbhittA asuhadIhAuattAe kammaM pagarei * te prakAranA zramaNane athavA mAhaNane athavA (1) saMyata-jIvavadhAdino tyAga karavAmAM satata yatnavALA te. (2) virata-jIvavadhAdithI nivRtta thayelA te. (3) pratihata-bhUtakAlIna pApone niMdArUpa pratikramaNathI haNI. nAkhavAvALA te. * zrAddha pratikramaNa sUtra-arthadIpikA rR. 188 4. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu' sUtra 0 237 (4) pratyAkhyAta-bhaviSyakAla saMbaMdhInAM pApone nahIM paccakhANavALA te. ane, pAvavaI-pApa-karmavALA (pAsatyAdi) sAdhune hIlanA karIne, niMdA karIne, khrisA (hAMsI) karIne, gaha karIne, apamAnIne, asuMdara ane aprItikara evA azana-pAna-khAdima svAdimathI pratibhAbhIne (jIvo) azubha evuM dIrgha AyuSyavALuM karma upArje che (bAMdhe che,)-e pramANe rAgathI ane dveSamUlaka niMdAthI bhakti karI hoya tenI huM niMdA ane gaha karuM chuM. "citta' eTale bhAvanI nirmaLatA ane "pAtra eTale lenAranI yogyatA. je bhAvamAM rAgano ke dveSano aMza na hoya te nirmaLa gaNAya che. jema ke koI munine joI evuM citavavuM ke-A to mArA pUrvanA snehI che athavA mArA saMsArI pakSanA sagA che, athavA te mArA para vizeSa sadbhAva rAkhe che, mATe temane dAna ApuM, to evuM dAna rAgathI yukta hoIne bhAvanI nirmaLatAvALuM gaNI zakAya nahi. te ja rIte ema vicAravuM ke-A muni bahu bhalA che, temane rahevAnuM ThekANuM nathI, jo ApaNe temane dAna nahi ApIe to bIjuM koNa Apaze ? vagere; to evuM dAna niMdAthI yukta hoIne bhAvanI nirmaLatAvALuM gaNI zakAya nahi. tene badale ema ciMtavavuM ke-"suvihita munine dAna ApavuM te mAro zrAvakano dharma che. ethI mane atithi-saMvibhAgavratano lAbha maLe che ane pariNAme puNyAnubaMdhI puNyano baMdha paDe che. teo to nirapekSa che, paNa mAre temanI yathArtha bhakti karavI joIe," vagere. to evuM dAna uttama bhAvanAvALuM gaNAya. pAtranI dRSTie vicAra karIe to suvihita sAdhu yogya pAtra che. pachI te sahita, duHkhita ke asvaMyatamAMthI koI paNa hoya. pAsasthAdi sAdhuo tathA kApaDI vagere anyaliMgIo kupAtra samajavA. ahIM pAtradAnano prasaMga hovAthI suhita-du:khita asvaMyatanI ja vAta che. temanI bhakti upara jaNAvyuM che tema rAgathI ke dveSathI karI hoya, to tenI niMdA ane gaha karuM chuM. (31-5) (1) sahita-suMdara hitavALA, duHkhita-vyAdhi athavA tapa, tyAgathI pIDita ke kuza dehavALA ke asvaMyata-svecchAcArIpaNuM tyajI gurunI AjJAmAM vicaratA sAdhu pratye athavA (2) sukhI, duHkhI temaja Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2380zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 pArthasthAdi pAMca prakAranA asaMyamIo pratye. athavA, . (3) "asaMmateSu'no artha ema paNa samajavo ke-cha javanikAyanAM vadhavALA bAvA, sAMI, saMnyAsI, Adi kuliMgIo pratye roLa-(eka gAma, deza ke gotra AdinA premathI) -(taomAM zrIjina vacananI pratyunIkatA, viparItatA vagere jovAthI teo prati thayela dveSathI)-meM je kAMI "rva vighaM tAna' (te te prakAre rAgathI ke dveSathI) dAna karyuM hoya te dAna* vize lAgelA aticAronI tathA meM je svajana-kuTuMba tarIkenA rAgathI ane sAdhuniMdArUpa dveSathI bhakti karI hoya-e pramANe bAramA "atithi saMvibhAga' nAmanA vatanA vize (rAga ke dveSanA kAraNe) aticArathI divasa daramiyAna (je kAMI azubha karma baMdhAyAM hoya) te sarvenI niMdA karuM chuM tathA tenI gaha karuM chuM. avataraNikA-have cothA zikSAvrata vize eTale ke bAramA atithisaMvibhAga vize pramAdavazAt karavA yogya kRtya na thavA pAmyuM hoya, tethI e vize lAgelA aticAranuM pratikramaNa jaNAvAya che. (32-3) sAdusu-sAdhu-sAdhuone vize. * Ama to dIna-anAtha vagerene dAna ApavuM te vidheya che, paraMtu te (kupAtra dAna nathI) ucita dAna ke anukaMpAdAna gaNAya che. kahyuM che ke-"paLenAthaDhei vyasanapraapte ca rogazoka hate / yaddIyate kRpArthamanukampA tadbhaveddAnam // " bhAvArtha-kRpaNane, anAthane, daridrane, saMkaTamAM AvI paDelAne ane rogathI ke zokathI, haNAyelAne dayA khAtara je dAna apAya te "anukaMpAdAna' kahevAya che. (kuliMgIonA dAnanI jema) A anukaMpAdAnamAM pAtrApAtrano vicAra karavAno nathI. varSIdAnanA avasare zrI jinezvara bhagavaMtoe paNa te dAna karI batAvyuM che. te aMge kahyuM che ke :iyaM mokSaphale dAne, pAtrApAtra vicAraNA / / dayAdAnaM tu tattvajJaiH, kutrApi na niSidhyate // yogazAstra tRtIyaprAza, pR. 48. bhAvArtha :- A pAtra ane apAtranI vicAraNA mokSaphaLavALA dAnamAM karavAnI che paraMtu anukaMpAdAnane to sarvajJoe pAtra ke apAtra te bannemAM kyAMya paNa niSedha karyo nathI. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 239 sAdhu-suvihita sAdhu, temanA vize. saMvimAno-[saMvidhAnaH]-saMvibhAga, dAna ApavA-yogya vastuono eka bhAga. 7-[5] na jjo [kRta:]-karyo hoya. tava- varA-raLa-muttesu-[tapa: :-caraLa-raLa-yug]-tapa, caraNa ane karaNathI yuktane vize. prasaMge karAya te 'karaNa' ane satata karAya te 'caraNa' (dharmasaMgraha, bhAga 2, pR. 386) tapazcaryA te tapa. tenA bAra bhedo suprasiddha che. caraNasittaramAM 12 prakAranA tapano samAveza hovA chatAM mULa gAthAmAM tapa padane alaga jaNAvavAmAM Avela che. tapamAM nikAcita karmoneya toDavAnuM sAmarthya hovAthI kriyAnA sittera bhedamAMya tapanI prAdhAnyatAviziSTatA jaNAvavAmAM AvI che. pratikramaNAdi prAyazcittathI dUra na thAya tevAM duIrNa* ane duSpratikrAMta karmo paNa tapathI kSaya pAme che. -zrAddha prati. vaM. sUtra (anu. pR. 415-16) 'caraNa' eTale 'caraNasittarI' ke cAritranA 70 bhedo. te nIce mujaba. ''vaya-samA dhamma-saMnama-veyAvajyuM 6 baMma-muttIo / nALApha-titraM tavara-joda-niSNahArTsa paramegaM // ' ArA (soni.-mAdhya) 5 mahAvrato. 9 brahmacarya-guptio 10 zramaNadharmo. 3 jJAnAdi-trika (jJAna, darzana, cAritradharma.) 17 saMyama 10 vaiyAvRttva. 12 tapa 4 70 krodhAdi kaSAyono nigraha. * duzrIrNa karmono vipAkodaya tapazcaryAthI nAza pAme che, bAkI pradezodaya rahe te to sahaja sAdhya che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mujaba H 2400 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 'karaNa' eTale 'karaNa-sittarI' ke kriyAnA 70 bhedo. te nIce viMDa-visodI sami, bhAva-paDimA cara phaMgi-niroddo / paDittehaLa-muttIo, amiAdA veva rakhkhuM tu / '' (o. ni. mA. zA. 3) 4 piMDa-vizuddhi 5 iMdriyono nirodha (nigraha) 5 samiti 25 pratilekhanA. 12 bhAvanAo 3 guptio 12 pratimA 4 abhigraho. 70 aMte-[sati]-vidyamAna hovA chatAM. pAsutra-vALe-[prAsu-rAne]-prAsaka-dAnane vize. jemAMthI prANa cAlyA gayA che, je jIva-rahita che te 'prAsuka'. 'pragatA asavaH ucchAsAdayaH prANA yasmAt sa prAsukaH / ' teno paricaya ApatAM zAstrakAroe kahyuM che ke : "nirjIvaM yacca yad dravyaM, mizraM neva ca jantubhiH / tat prasumiti prokta, nIvAnIva-vizAradvai / / '' je dravya nirjIva hoya, je dravya jaMtuo vaDe mizra na hoya, tene jIvAjIva-vizAradoe 'prAsuka' kahyuM che.'' taM niMde taM ca garihAmi - pUrvavat. (32-4) mAiku. ......rAma. A gAthAmAM chatI zaktie atithi-saMvibhAga eTale supAtradAna na karyuM hoya tenI niMdA karavAmAM AvI che. temAM supAtrano paricaya ApatAM 3 lakSaNo batAvavAmAM AvyAM che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vaMdita sUtra 0 241 (1) je sAdhu tapasvI hoya. (2) je sAdhu caraNasittarInA 70 bolonuM pAlana karatA hoya. (3) je sAdhu karaNasittarInA 70 bolonuM pAlana karatA hoya. caraNa-sittarImAM jo ke bAra prakAranA tapano samAveza thAya che, to paNa tapa e nikAcita karmone dUra karavAnuM prabaLa sAdhana hoIne, teno nirdeza pRthapha karavAmAM Avyo che. - sAdhune rAtribhojanano tyAga hoya che, eTale teo teTalA aMze tapasvI hoya che. vaLI teo saMyamanI sAdhanA mATe dehane TakAvavA pUratuM doSone TALIne bhojana karanArA hovAthI nitya tapasvI hoya che, chatAM ahIM anazana Adi tapanuM viziSTa rIte anuSThAna karanAra evo artha abhipreta che. eTale je muni bAra prakAranA tapanuM AcaraNa karatA hoya temane "supAtra' samajavAnA che. suvihita sAdhu caraNa-sittarI ane karaNa-sittarInuM yathArtha pAlana karanArA hoya che. temAM caraNa-sittarInA 70 bolo nIce mujaba che : pAMca mahAvrato H 1. prANAtipAta-viramaNa vrata, 2. mRSAvAdaviramaNa-vrata, 3. adattAdAna-viramaNa-vrata, 4. maithuna viramaNa vrata, 5. parigraha-viramaNa-vrata. dasa yati dharmaH 1. kSamA, 2. namratA, 3. saraLatA, 4, nirlobhatA, 5. tapa, 6. saMyama, 7. satya, 8. zauca, 9. akiMcanatA, 10. brahmacarya. sattara prakArano saMyama : 5 hiMsAdi pAMca AgnavonI virati, 5 Indriyono nigraha, 4 kaSAyono jaya ane 3 daMDothI virati. dasa prakAranuM vaiyAvRjyaH 1. AcArya, 2. upAdhyAya, 3. sthavira 4. tapasvI 5. glAna, 6. zaikSa, 7. sAdharmika, 8, kuLa, 9. gaNa ane 10. saMghanI sevA-suzruSA. pra.-2-16 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 nava prakAranI brahmacarya-gupti : vivikta-vasati sevA Adi. jJAnAdi-trika eTale 1. jJAna, 2. darzana ane 3. cAritranI ArAdhanA. bAra prakArano tapa : cha bAhya bheda ane cha AvyaMtara bheda. caturvidha kaSAya-nigraha-krodha, mAna, mAyA ane lobha para kAbU. A sittera bolo paikI pAMca mahAvratomAM 'yama'no samAveza thAya che, dasa prakAranA yatidharmamAM 'niyamo'no samAveza thAya che, sattara prakAranA saMyamamAM pAMca indriya tathA traNa baLarUpa prANano AyAma-prANAyAma tathA pratyAhAra pratyakSa che. dasa prakAranuM vaiyAvRttva titikSA ane zuzrUSAno guNa sUcave che. nava prakAranI brahmacarya-gupti Adarza brahmacaryanuM vidhAna kare che. jJAnAdi-ratnatrayInI ArAdhanA Atma-zraddhA, prajJA ane puruSArthano vikAsa kare che. bAra prakAranuM tapa bAhya ane AtyaMtara zuddhi karI parama pavitratAne pragaTAve che. tathA dhAraNA, dhyAna ane samAdhinI avasthA prApta karavAmAM madadagAra che. caturvidha kaSAyano nigraha sAdhakane potAnA mULa svarUpamAMAtmabhAvamAM sthira thavA mATe madada kare che. karaNa-sittarInA 70 bolo A pramANe che : cAra piMDa-vizuddhi 1. AhAra, 2. zayyA, 3. vastra ane 4. pAtra kalpanIya ja grahaNa karavAM. bAra bhAvanA : anityatyAdi 12 bhAvanA bhAvavI " bAra bhikSu-pratimA H ekaika mAsanI sAta, AThamI be mAsanI, navamI traNa mAsanI, dasamI sattara rAtri-divasanI, agiyAramI ahorAtranI ane bAramI eka rAtrinI. pacIsa pratilekhanA : 1 dRSTi-pratilekhanA, 5 prasphoTaka, 9 AsphoTaka ane 9 prasphoTaka e 25 bola-pUrvaka thatI vastra vagerenI pratilekhanA. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0243 cAra abhigraha : 1. dravyAbhigraha, 2. kSetrAbhigraha, 3. kAlAbhigraha ane 4. bhAvAbhigraha. A sittera bolomAM sAdhu-jIvananI vizuddhi ane pragatinAM tattvo goThavAyelAM che. AhAra, zayyA, vastra ane pAtranI zuddhi vinA sAdhu-dharmanuM yogya rIte pAlana thaI zakatuM nathI, ane evA pAlana vinA gRddhi, pramAda, Alasya vagere doSo TaLI zakatA nathI, tathA gRhasthone aprIti thavAno bhaya rahe che. bAra bhAvanA saMvega ane nirvedane tAjA rAkhe che, jethI kAma-guNatarapha anAyAse DhaLI javAtuM nathI. bAra prakAranI bhikSu-pratimA titikSAne ane saMyamanI vRttine atizaya daDha kare che. pacIsa pratilekhanA satata yatanAno hetu che ane cAra prakArano abhigraha je vAstavika rIte taparUpa ja che, te mana para yathArtha kAbU meLavavAmAM atizaya upayogI che. (32-5) ahIM pramAdanA prasaMgathI ke krodhAdi aprazasta bhAvano udaya thavAthI atithisaMvibhAga vratane aticAro vaDe virAdhyuM hoya tenI AlocanA karuM chuM. temAM tapasvI, cAritrazIla ane kriyApAtra sAdhuone paDilAbhavA yogya prAsuka vastuo (AhArAdi) hovA chatAM paNa sAdhumunirAjomAM teno saMvibhAga na karyo hoya to mArAM te pramAdAcaraNa(duSkRtya)thI aticAra vize divasa daramiyAna je azubhakarma baMdhAyAM hoya te sarvenI niMdA karuM chuM. tathA gartA karuM chuM. -ti zrAddhapratikramaNa sUtravRtta dazavratAdhAra: samaH: (e pramANe samyakvamULa bAra vratanuM svarUpa ane te dareka vratanA aticArono adhikAra samApta thAya che.) avataraNikA-have "saMlekhanA'-anazana (AyuSyanA aMta samIpe zAstrokta vidhi mujaba karavA yogya tapa) vratanA pAMca aticAro pariharavAnI icchAthI te aticAro ja na lAge tevI prArthanA (manoratha) karavAmAM Ave che. e manorathavALA zrAvakane aticAro lAgI javA pAmyA hoya tenuM pratikramaNa kare. ahIM aticAranI niMdA ane gaha karavAnuM gauNa rAkhI, te aticAro ja na thavAnI bhAvanA(aticAro pariharavAnI icchA Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2440 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 manorathone mukhya rAkhela che. (33-3) rU noha-[no]-A lokane vize manuSyaloka-saMbaMdhI. ahIM Avelo loka te "ha-loka'. Urdhvaloka upara Avelo che, adholoka nIce Avelo che, ane manuSyaloka ahIM Avelo che. eTale manuSyalokane ja "iDa loka' kahevAmAM Ave che, tenA vize. A tathA tenI pachInAM traNa padono saMbaMdha "AsaMsa-paoge" sAthe samajavAno che. paroNa-[ ratno]-paralokane vize. bIjo loka te paraloka. ahIM paralokathI anya bhava samajavAno che. tenA vize. nimi -maro-[SIvita-mALa]-jIvana ane maraNane vize. nIviga tathA maraNa te navima-maraNa, tenA vize. jIvana ke prANa-dhAraNa te jIvita. avasAna ke mRtyu te maraNa. ma-[-ane. grAsaMta-po-[zaMsA-prayo-icchA karavAne vize. mA+zaMr parathI prazaMsA. te nahi maLelI vastu meLavavAnI icchArUpa hoya che. tene AzA ke AkAMkSA paNa kahevAmAM Ave che. "prayoga" eTale kriyA. arthAt koI vastunI AkAMkSA karavI te AzaMsA-prayoga, tenA vize. "AzaMsA-prayoga' zabda ahIM saMlekhanAnA pAMceya aticAromAM levAno che. paMviho [vidha:]-pAMca prakArano. mAro [gativAda-aticAra. mA-mAM-na, nahi. makkA-[mana]-mAro, mane. -[mavatuM-hojo. marate-[marAnta]-maraNAMta-samaye, maraNane vakhate. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu' sUtra0 245 maLarUpI manta te maLAnta, tenA vize. (33-4) {da to..mara ne. A gAthAmAM "saMlekhanA'nA pAMca aticAro jaNAvelA che. sArI lekhanA te "saMlekhanA'. ahIM "tiq' dhAtu zoSaNano bhAva batAve che. eTale jenAthI sArI rIte zoSaNa thAya te "saMkhanA' tapa-kriyA kahevAya. A zoSaNa zarIra ane kaSAyo vagerenuM karavAnuM hoya che, tethI zarIra ane kaSAyo vagerenuM zoSaNa karanAruM je tapa tene "saMlekhanA' kahevAmAM Ave che. te mATe paMcavastakamAM kahyuM che ke : "saMlehaNA ihaM khalu, tavakiriyA jiNavarehiM paNNattA / naM tINa saMstrihinna, veda-sAyArUM umevi ipharUddaddA" "deha ane kaSAyo vagerene niyamathI pAtaLA pADI de-kRza karI nAkhe, tevI tapakriyAne jinavaroe ahIM "saMlekhanA' kahI che." maraNa-samaye yogya samAdhi, sthiratA ane ArAdhanA jaLavAI rahe te mATe jyAre baLa, vIrya, sAhasa, parAkrama, zraddhA, dhRti ane saMvega vidyamAna hoya tyAre ja khAvuM-pIvuM tajI daIne maraNa-paryatanuM aNasaNa karavuM, te "saMlekhanAno mukhya hetu che. zrIupAsakadazAMgasUtramAM tene apazcimamAraNAMtika-saMlekhanA' kahI che. je sAdhu tathA zrAvaka "saMlekhanA' karavAnI bhAvanA rAkhatA hoya temaNe prathama "saMlekhanA nAmanuM tapa Agamokta vidhie karavuM joIe. te tapanA utkRSTa, madhyama ane jaghanya evA traNa prakAro che. temAM utkRSTa tapa bAra varSanuM che. madhyama tApa bAra mAsanuM che ane jaghanya tapa bAra pakSa eTale cha mAsanuM che. temAM chaThTha, aTTama, ekAMtara upavAsa ane AyaMbila vividha prakAre karavAnAM hoya che. vRddhAvasthAne lIdhe, rogAdikane kAraNe ke prabaLa vairAgyathI "saMlekhanA" karavAnI icchA thAya tyAre zakti-saMyogo joIne prathama tivihAro ke covihAro "saMlekhanA-tapa' karavAmAM Ave che. A tapa svIkAryA pachI mananA bhAvo nirmaLa rahe tevA ja prayAso karavAnA hoya che. agAu jeNe zarIranI Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2460zrI zrAddha-pratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 badhI dhAtuonuM tathA gArava Adi mAnasika bhAvonuM zoSaNa karyuM hoya che, te ja A tapakriyAnA mukhya adhikArI manAyelA che. "saMlekhanA-tapanA pAMca aticAro nIce mujaba che. 1. "hAzaM-prayoga'. DhatnosaMbaMdhI AzaMsA-icchAno prayoga-vyApAra te rUdattAzAprayojA-tAtparya ke "saMlekhanAtapa'no svIkAra karyA pachI manamAM evI IcchA rAkhavI ke-"marIne huM A lokamAM ja utpanna thAuM, manuSya thAuM, rAjA thAuM vagere, te "Ihaloka-AzaMsA-prayoga' nAmano pahelo aticAra che. 2.'pUratojAzaMlA-yA.' saMlekhanA-tapano svIkAra karyA pachI manamAM evI IcchA rAkhavI ke- huM ahIMthI maraNa pAmIne deva thAuM, vimAnono adhipati thAuM, iMdra thAuM vagere, te "paraloka-AzaMsA-prayoga' nAmano bIjo aticAra che. 3. govitAzA-pro.' saMlekhanA-tapano svIkAra karyA pachI evI icchA rAkhavI ke-"A avasthAmAM huM vadhAre vakhata jIvuM to ThIka jethI prApta thaI rahelAM satkAra, sanmAna, utsavo Adi lAMbo samaya cAle ane lokomAM vadhAre kIrti thAya, te "jIvita-AzaMsA-prayoga' nAmano trIjo aticAra che. 4. "marazaMsA-prayoga'. saMlekhanA-tapano svIkAra karyA pachI kSetranI karkazatAnAM kAraNe temaja pUjA-sanmAnAdikanA abhAve evo vicAra karavo ke have mAruM maraNa jaladI thAya to sAruM, e "maraNAzaMsA nAmano cotho aticAra che. 5. "mozaMsA-ayo.' saMlekhanA-tapano svIkAra karyA pachI yogya pUjA-sanmAnAdikanA abhAve ke bhUkhanA duHkhathI pIDita thaIne evI icchA karavI ke-"vahelo yA moDo huM devalokamAM ke manuSyalokamAM game tyAM utpanna thAuM paNa tyAM mane icchita kAma-bhoganI prApti thAo,' te "kAmabhoga-AzaMsA-prayoganAmano pAMcamo aticAra che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra0 247 A gAthAmAM kAma-bhoganI AzaMsA grahaNa eN eTale 6 padathI karavAmAM Avela che. zrI upAsakadazAMga sUtramAM saMlekhanA-tapanA pAMca aticAro nIce mujaba gaNAvelA che :- 6. phahatonAsaMsa-ppone, 2. parato saMta-khagoLe, rU. nIvigasaMta-bagoLe, 4. maraLAsaMta-ppoLe, 6. jAmamosaMta-ppoLe' (sU. 7) ArAdhaka utkRSTa hoya to paNa te dharmAnuSThAna AcaratAM AzaMsA kare to alpa ja phaLa pAme che. kAraNa ke-ciMtAmaNi ratnane alpa mUlyamAM vecanAranI jema te manuSya aciMtya-ciMtAmaNirUpa dharmane AzaMsArUpa alpamUlyathI vecI nAkhe che. e kAraNathI ja arihaMta bhagavaMtoe niyANuM (nidAna) (AzaMsA) karavAno sarvathA niSedha karyo che, te niyANAnA nava prakAro che. (1) nRpattanivAnaH, (2) zreSThitvanivAnaH, (3) strItvanidrAna:, (4) puruSatvanivAna:, (1) papravivAranivAna:, (6) svapravivAranidrAna:, (7) alparatapura (apravivAra)-nivAna:, (8) viniAna: tathA (1) zrAddhanidrAna: baLadevo sarve UrdhvagAmI hoya che tenuM kAraNa 'anidAna' (AzaMsA nahIM.) che. ane vAsudeva tathA prativAsudevo adhogativALA hoya che, tenuM kAraNa nidAna (niyANuM-AzaMsA) ja che, mATe buddhimAnoe niyANuM varSavuM joIe. -zrAddha prati. sUtra (anu. pra. 417-18-19) A aticAro 'saMlekhanA-tapakriyA'mAM na lAge tevo manoratha 'mA dunta' padothI vyakta karavAmAM Avyo che. (33-5) '1. ihalokAzaMsA-prayoga, 2. paralokAzaMsAprayoga, 3. jIvitAzaMsA-prayoga, 4. maraNAzaMsA-prayoga ane 5. kAmabhogAzaMsA-prayoga." e pramANenA 'saMlekhanA'vrata vize pAMca prakAranA aticAra mane maraNanA aMta bhAgamAMya na lAge tevo manoratha 'mahughna' padothI vyakta karavAmAM Avyo che. vaMdittusUtranI gAthA 6thI 33 sudhImAM je je vrato ane tenA aticAro vize ullekha thayo che, tenI saraLa samajUtI mATe ahIM eka koSTaka ApavAmAM Ave che. temAM (1) gAthAno krama, (2) samyaktvAdi aNuvrato, guNavrato, zikSAvrato, ane saMlekhanAM vratanAM nAmo darzAvI tenI sAme te te vratonA aticAro darzAvAyA che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtramAM darzAvelAM vratonA aticAronuM koSTaka . gAthA vratanAM nAmo viziSTa vigato kramAke aticAranI saMkhyA | 6 | samyaktva (1) zaMkA, (2) kAMkSA, (3) vicikitsA, (4) parapAkhaMDi-prazaMsA, (5) parapAkhaMDi saMstava AraMbha-samAraMbha chakkAya hiMsA, sva, para ane ubhayakAje (A doSa athavA pApa rUpa che.) (1) pAMca aNuvrato, (2) traNa guNavrato, (3) cAra zikSAvrato. pAMca aNuvratonA aticAro (1) vadha, (2) baMdha, (3) chaviccheda, (4) ati bhArAropaNa, (5) bhaktapAna vyavaccheda. 2480zrI zrAddha-pratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 bAra vratanAM saMkSipta nAmo 9-10 | sthUla prANAtipAtaviramaNa Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA kramArka 11-12 13-14 15-16 17-18 vratanAM nAmo sthUla mRSAvAda viramaNa sthUla adattAdAna viramaNa svadAra-saMtoSa parastrI-gamana viramaNa parigraha parimANa viziSTa vigato (1) sahasAbhyAkhyAna, (2) rahobhyAkhyAna, (3) svadAra maMtra bheda (4) mRSopadeza, (5) phUTalekha karaNa (1) snetAhatAdAna, (2) sTenaprayoga (3) tattravirUpaka vyavahAra, (4) rAjya viruddhagamana, (5) kUTatula-phUTamAna. (1) aparigRhitA-gamana, (2) itvara parigRhitAgamana (3) anaMgakrIDA, (4) paravivAha karaNa, (5) kAmabhoga-tIvrAbhilASa. (1) dhana dhAnya (2) kSetra vAstu, (3) hiraNyasuvarNa, (4) kuSya, (5) dvipada-catuSpada parimANa aticAranI saMkhyA 5 5 5 'vaMdittu' sUtra 0 249 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA kramAke. vratanAM nAmo viziSTa vigato aticAranI saMkhyA 19 | diparimANa traNa guNavratonA aticAro (1) Urdhva-digatikrama, (2) adho-digatikrama. (3) tiryadigatikrama, (4) kSetravRddhi, (5) smRti-antardhAna. upabhoga-paribhoga 20 thI 21 | parimANa (1) sacittAhAra, (2) sacitta-pratibaddhAhAra (3) apaphavaSadhi-AhAra, (4) duSpaphavaSadhiAhAra (5) tucchauSadhi-AhAra 2500zrI zrAddha-pratikramaNa-mUtraprabodhaTIkA-2 karma saMbaMdhI aticAro upabhoga-paribhoga 22 thI 23 | karma saMbaMdhI parimANa (1) aMgAra karma, (2) vana-karma, (3) zakaTakarma, (4) bhATaka-dharma, (5) skoTaka karma. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA vratanAM nAmo viziSTa vigato aticAranI saMkhyA kamArka vANijya saMbaMdhI aticAro (1) daMtavANijya, (2) lAlAvANijya, (3) rasavANijya, (4) kezavANijya (5) viSavANijya sAmAnya karma saMbaMdhI aticAro (1) yaMtra-pIlana-karma, (2) nilachana-karma, (3) davadAna-karma, (4) jala zoSaNa karma, (5) asatI poSaNa-karma. vaMditu' sUtra0 251 anartha daMDa 24-25-26 | viramaNa (anarthadaMDanAM kAraNo darzAvelAM che) (1) kaMdarpa, (2) kautkacya, (3) mIkha, (4) saMyuktAdhikaraNa, (5) bhogAtiriktatA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA kramArka vratanAM nAmo viziSTa vigato aticAranI saMkhyA sAmAyika zikSA dezAvakAzika 28 | zikSA cAra zikSAvratonA aticAro (1) mano-duSmaNidhAna, (2) vacana-dupraNidhAna, (3) kAya-duSparidhAna, (4) anavasthAna, (5) smRtivihInatva | (1) Anayanaprayoga, (2) zreSyaprayoga, (3) zabdAnupAta, (4) rUpAnupAta, (5) (bAhya) pudgalaprakSepa. (1) apratilekhita-zayA, (2) apratilekhitasthajhila (3) apramArjita-zavyA, (4) apamArjita sthanDila (5) samyagananuM pAlana (1) sacitta-nikSepana, (2) sacittapidhAna, (3) paravyapadeza, (4) mAtsarya, (5) kAlAtikramadAna 2520 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 29 | pauSadhopavAsa zikSA atithi saMvibhAga zikSA Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA kramArka 31 thI 32 33 vratanAM nAmo saMlekhanA (anazana) viziSTa vigato atithi saMvibhAga vratanA vizeSa aticAro (1) rAgathI bhakti karI, (2) dveSathI bhakti karI, (3) paDilAbhavA yogya-prAsuka AhArAdino saMvibhAga na karyo. (1) ihaloka AzaMsA prayoga, (2) paraloka AzaMsA prayoga, (3) jIvita AzaMsA prayoga, (4) maraNa AzaMsA prayoga, (5) kAmabhoga AzaMsA prayoga ekaMdara saMkhyA. aticAranI saMkhyA 85 'vaMdittu' sUtra 0 253 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2540zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 A pramANe sUtranI gAthA 6thI 33 sudhImAM samyatvanA bAra vratonA ane saMlekhanAnA maLIne ekaMdara 85 aticArono ullekha prApta thAya che. emAM gAthA ramAM nirdiSTa paMcAcAranA adhyAhAra rahelA aticAro8 darzananA, 8 jJAnanA, 8 cAritranA, 12 tapanA ane 3 vIryanA 39 umeratAM ekaMdara aticAronI saMkhyA 85+39=nI 124 thAya che. avataraNikA-tapa AcAra ane vIryAcAranA aticAro "no che vayAphagAvo' e bIjI gAthA dvArA "ra' kArathI jaNAvIne prathama sAmAnyathI pratikramyA che, ane vizeSapaNe to te aticAro bAbata "alpavaktavyapaNuM' Adi hovAthI kahyA nathI), e rIte jJAnAdi pAMca AcAra ane samyakvamUla bAra vrato-AzrayIne zrAvakanA 124 aticAranuM pratikramaNa jaNAvAya che e pramANe (1) jJAnAdi pAMca AcAra ane (2) pAMca aNuvrata (3)-traNa guNa vrata (4) cAra zikSAvrata ane (5) samyatva (6) saMlekhanA (anazana) vagere vratanA sarve maLIne ekaso covIzeya aticAro (1) mana (2) vacana (3) kAyA-e traNanA azubha yogothI Upaje che tethI nIcenI gAthA vaDe je yogathI je aticAro utpanna thayA hoya te aticAronuM pratikramaNa te te yogathI karAvAya che. (34-3) ITU-[i]-kAyA vaDe. pharasa-[iAyivastha-kAyika aticAronuM. A gAthAmAM "mAsigarsa' evo paNa pATha che, ane 'hipha 'mAMnA aMtya "sa'no ArSa prayogathI "sA' thayo che. A zrI vaMditta sUtranI zrI akalaMka(abhaya)devasUrie racela vRttimAM ' zabdano "punaH' artha jANavo. ema kahela hovAthI "maLasisa 3 pATha saMbhave che. athavA to te pAThAMtara hoya-e pramANe vratonA sarva aticArone huM pratikramuM chuM. e saMbaMdhe mULa gAthAmAMnA ' kSA' Adi traNa padomAM SaSThI vibhakti paMcamInA arthamAM che. chAyA-saMbaMdhI te kAyika, tenuM. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 0 255 Dime-[pratiRNamAmi]-pratikramuM chuM, pratikramaNa karuM chuM. vAsamsa-[vavi]-vAcika aticAronuM. vA-saMbaMdhI te vAcika, tenuM. vAyALu-[vAnA]-vANI vaDe. mAnasigamya-[mAnasi]-mAnasika aticAronuM. manas-saMbaMdhI te mAnasika, tenuM. sabhyasma-[sarva]-sarvanuM. vayApakSa-[vratAtivAra]-vratanA aticAronuM. (34-4) jAN.. .vayADyArasa. eka apekSAe saghaLA aticAro traNa prakAre lAge che. (1) kAyAnA azubha vyApArothI-jema ke vadha, baMdhana, aMgaccheda vagerethI, (2) vacananA azubha vyApArothI-jema ke sahasAbhyAkhyAna, rahobhyAkhyAna vagerethI, (3) mananA azubha vyApArothI-jema ke zaMkA, kAMkSA, vicikitsA tathA krodha, mAna, mAyA, lobha AdithI. A azubha yogone sthAne punaH zubha yogonuM pravartana karavuM te pratikramaNa che. kahyuM che ke : "svasthAnAd yat parasthAna, pramAtmya vazaM tiH / tanaiva mAM bhUya:, pratimaLamute // " -dharma saMgraha (pR. 573) bhAvArtha :-"pramAdane lIdhe svasthAnathI parasthAnamAM (svabhAvamAMthI vibhAvamAM) gayelA AtmAnuM punaHsvasthAnamAM (svabhAvamAM) AvavuM, tene pratikramaNa kahevAya che." te A rIte thaI zake : (1) azubhakAyayoganA sthAne tapa ane kAyotsarganI ArAdhanA : daDhaprahArInI jema. (2) azubha vacana-yogane sthAne 'mithyAduSkRtAdi' vacanano Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vyavahAra : AnaMda zrAvaka sAthe zrIgautamasvAmIe karyo hato tema. (3) azubha mano-yogane sthAne pApabhIrutA, pApakAryonI niMdA, pazcAttApa vagere : maharSi prasannacaMdranI jema. (34-5) kAyA, vacana ane mananA azubha pravartana vaDe saghaLAM vratomAM mane (divasa daramyAna) je aticAro lAgyA hoya, tenAthI je kAMI azubha karma baMdhAyAM hoya tene huM kramazaH zubha kAyayogathI, zubha vacanayogathI ane zubha manoyogathI pratikramuM che, pAcho pharuM chuM. avataraNikA-zrAvakanAM samyatvamULa 12 vrato tathA jJAnAcAra AdimAM lAgelA 124 aticAronuM (mana-vacana ane kAyA) traNa yoga vaDe sAmAnyapaNe pratikramaNa karIne pharI te traNa yoga dvArA vizeSapaNe pratikramaNa karavA mATe nIcenI gAthAmAM te te kriyAonuM pratipAdana jaNAvAya che. (35-3) vaMvaya- sidgha-pArasu-(vana-vrata-zikSA-auravey) vaMdana, vrata, zikSA ane gaurava vize. "vandra-caityavandra guruvandranuM ' (a. dI.)-"vaMdana" eTale "caityavaMdana ke guru-vaMdana' tenA dravya ane bhAvathI be be vibhAgo paDe che : jema ke dravya-caityavaMdana ane bhAvacaityavaMdana" tathA "dravya-guruvaMdana ane bhAvaguruvaMdana', te mATe anukrame pAlakakumAra, zAmbakumAra, vIrA sALavI ane zrIkRSNanAM dRSTAMto prasiddha che. "vratani-gaNuvratAvAni, pauruSyadvi-pratyAdhyAnA niyamo vA' (a. dI.) vrato eTale aNuvrato vagere bAra vrato athavA pauruSI (porasI) Adi pratyAkhyAnanA niyamo. "zikSA pradaUT-DaDasevana phedhA' (adI.)-zikSA', "grahaNa ane AsevanA' ema be prakAranI che. temAM "grahaNazikSA' sAmAyika AdinAM sUtra ane arthane grahaNa karavArUpa che ane "Arsevana-zikSA zrAddhadinakRtyanI nIcenI gAthAomAM zrAvakanuM je kartavya batAvyuM che, tenAM AcaraNarUpa che : "navakAreNa viboho', aNusaraNaM sAvao vayAiM me / jogo cIvaMdaNa' mo, paccakkhANaM ca vihi-puvvaM // 1 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra tadda reDsara-maLa, sAro vaMtAM guru-sAme" / paccakkhANaM savaNaM 11, jai - pucchA 12 uciya - karaNijjaM // 2 // . 257 aviruddho vavahAro14, kAle taha bhoyaNaM 15 susaMvaraNaM 16 / veharAma-saMvapna", sAro vagADuM 1 mAphI jaI - vissAmaNamucio, jogo ziH-maLuM vidhi-sayAM, saraLa abaMne puLa virUM, moha-TuAMchA phathI-DevarALa, taviANuM 6 navakAra - ciMtaNAio / guru-revayAnuM / / 4 / / ma-tatta-vitA ya vadhumALo I 3 bAhagadosa - vivakkhe, dhammAyarie ya ujjuya - vihAre / eso diNakiccassa u, piMDattho se samAseNaM // 6 // * bhAvArtha-zrAvake 1. 'paMcaparameSThi-namaskAra'pUrvaka (eTale temanA maMgalasmaraNapUrvaka) 'nidrAno tyAga' karavo te pachI 2. evuM ciMtana karavuM joIe ke huM 'zrAvaka' chuM. tethI 3. pAMca aNuvrato, traNa guNavrato tathA cAra zikSAvrato, e mAre grahaNa karavA yogya-pALavA yogya 'vrato' che te pachI 4. jJAna, darzana tathA cAritrarUpa ratnatrayI e mokSa-mArge laI janAro 'yoga' che; tethI tenI zuddhi mATe SaDAvazyakarUpa pratikramaNa karavA yogya che. te pachI. 5. caityavaMdana karavuM te pachI 6. vidhi-pUrvaka pratyAkhyAna dhAravuM. 1. + zrAddha pratikramaNa sUtranI pArzvasUriSkRta vRtti(patro 14-15)mAM pahelI gAthA pachI bIjI ATha gAthAo che, te A gAthAothI bhinna che. AvRtti vi. saM. 956mAM racAyelI che. * pUrvanI pAMca gAthAo zrIharibhadrasUriSkRta zrAvaka-dharma-vidhi-prakaraNamAM 112-116 gAthAo tarIke ApelI che. pra.-2-17 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAMthI 2580 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 7. pachI caitya-gRha eTale 'jina-bhavane javuM' ane 8. tyAM puSpamAlA, gaMdha vagere vaDe jina-biMbono 'satkAra karavo'. 9. 'gurunI pAse jaIne vaMdana karavuM,' ane 10. temanI AgaLa savAranA pratyAkhyAnane vidhi-pUrvaka grahaNa karavuM. tyArapachI 11. temanI AgaLa dharmanuM 'zravaNa karavuM,' 12. temane sukha-zAtAnI pRcchA karavI ane 13. auSadha, bhaiSajya vagere je vastunI jarUra hoya te saMbaMdhI 'cita karavuM'. 2 14. pachI 'laukika ane lokottara e baMne dRSTithI aniMdita evI vyavahAra, AdinI pravRtti pachI. 15. samayasa2 'bhojana karI levuM' ane 16. saMvarane sArI rIte dhAraNa karavo. tyArabAda 17. caitya-gRhamAM jaIne siddhAnta-upadezAdinA zravaNa mATe sAdhu pAse javuM. 18. 'jina-biMbanI arcA' karavI ane 19. 'guru-vaMdana, sAmAyika vagere kriyAo' karavI. 3. 20. pachI svAdhyAya, saMyama, vaiyAvRttva vagerethI parizramita thayelA sAdhunI aMgamardana Adi 'vizrAmaNA' karavI 21. navakAra ciMtana Adi 'ucita yoganuM anuSThAna karavuM,' 22. 'svagRhe pAchA pharavuM ane potAnA parivArane bodhadAyaka kathAo tathA suMdara subhASito vagere vaDe dharmanuM kathana karavuM,' 23. vidhi-pUrvaka 'zayana' karavuM ane deva, guru vagere cAranAM 'zaraNa aMgIkAra karavAM.' 4. 24. pachI moha pratyenI jugupsA vaDe prAyaH 'abrahmacaryamAM virati' Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditta sUtra 0 259 rAkhavI ane 25. strInAM aMgopAMgonI azucitAno vicAra karIne 26. teno (strI saMgano) tyAga karanAra evA "mahApuruSonuM hRdayathI bahumAna" karavuM. 5. 27. pachI bAdhaka doSonI vipakSa evI "vairAgyamaya vicAraNA karavI ane 28. mArA cAritrazIla dharmAcArya gurunI AgaLa "kyAre dIkSA laIza ?' evo manoratha karavo. zrAvakanAM dinakRtyono saMkSepamAM A sAdhAraNa krama che. 6. "oravALi nAtyAdri-madrasthAnA chI' (a. dI.)-"gaurava' eTale jAtimada Adi madanAM ATha sthAno. te nIce mujaba jANavA :- "(1) jAti-mada, (2) kula-mada, (3) rU5-mada (4) bala-mada, (5) zruta-mada, (6) tapa-mada, (7) lAbha mada ane (8) dhana-mada." athavA atyaMta Asakti-gRddhi te gaurava'. temAM prApta thayelA viSayonuM abhimAna ane Asakti(lAlasA) hoya che. tenA traNa prakAro nIce mujaba che :- (1) "rasa-gaurava"madhura khAnapAnanuM abhimAna ane tenI lAlasA, (2) "Rddhi-gaurava-dhana-kuTuMba vagerenuM abhimAna ane tenI lAlasA, (3) "zAtA-gaurava'-komaLa zayyA, komaLa vastra, sukhakArI Asana vagere zarIrane zAtA upajAvanArI sAmagrIonuM abhimAna tathA tenI lAlasA." sanna-vasAya-haMsu-vijJA-kRSaya-DeSa-saMjJA, kaSAya ane daMDane vize. 'saMjJA:-asAtavedanIya-mohanIyakarmodaya-sampAdyA AhArA bhilaassaadirUpAkSetanAvizeSA: ' (samavAyAMga-TIkA sU. 4) "saMjJA' eTale azAtAvedanIya ane mohanIya karmanA udayathI thatI AhAranI abhilASA vagere prakAranI viziSTa cetanAo. tenA cAra prakAro samavAyAMgasUtramAM nIce pramANe jaNAvyA che :-"vattAri saUMI pannA, te nahIM mAhAra-ma-meNu-pariNAda-saUUILT saMjJAo' cAra prakAranI che : te A rIte :-' 1. AhAra, 2. bhaya, 3. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2600 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 maithuna ane 4. parigraha." saMjJAnA daza, paMdara ane soLa evA vibhAgo paNa anyatra jovAmAM Ave che. kaSAya-krodha, mAna, mAyA ane lobha.--e cAra che. ane te 16 prakAre che. temAM RSa-saMsAra teno bAya-lAbha te kaSAya. kahyuM che ke-khaM saM mavo vA vasamo fsa no yiA saMsAra kAraNANaM mUlaM kohAiNo te a // 1 // bhAvArtha-karma e kaSa athavA bhava e kaSa (saMsAra) tenI Avaka che jenAthI te kaSAyo kahevAya. te krodhAdi 4 kaSAyo saMsAranAM mULa kAraNo che. tathA te cAre kaSAyo (1) anaMtAnubaMdhI, (2) apratyAkhyAnI, (3) pratyAkhyAnI ane (4) saMjavalana ema cAra cAra prakAre hovAthI 16 prakAre che. tenuM svarUpa nIce pramANe che : 1-anaMtAnubaMdhI kaSAyo-jiMdagI sudhI rahenArA, naraka gati ApanArA ane sabhyattvaguNane rokanArA che, tethI anaMtAnubaMdhI krodha-parvatanI phATa sarakho (saMdhAya nahIM tevo) hoya che. anaMtAnubaMdhI mAna-paththaranA staMbha sarakho (truTe paNa name nahIM tevo) hoya che. anaMtAnubaMdhI mAyA-vAMsanA nakkara mULa sarakhI (atyaMta gupila) hoya che. ane anaMtAnubaMdhI lobhamajIThanA raMga sarakho (koI paNa upAye jAya nahIM tevo) hoya che. 2-apratyAkhyAna kaSAyo-1 varSa sudhI rahenArA, tiryaMcagati ApanArA ane dezavirati guNane rokanArA che. tethI apratyAkhyAnI krodha-taLAvanI phATa 1. daMza saMjJAo-1. AhAra, 2. bhaya, 3. maithuna, 4. parigraha, 5. krodha, 6. mAna, 7. mAyA, 8. lobha, 9. loka, ane 10. odha. 2. paMdara saMjJAo-1. AhAra, 2. bhaya, 3. maithuna, 4. parigraha, 5. krodha, 6. mAna, 7mAyA, 8. lobha, 9, ogha, 10. sukha, 11. du:kha 12. moha, 13. vicikitsA, 14. zoka ane 15. dharma. 3. uparanI paMdara saMjJAomAM 16mI lokasaMjJA umeratAM soLa, Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0261 (varasAdathI saMdhAya) sarakho che. apratyAkhyAnI mAna-hADakA jevuM akkaDa mahAkaSTa name tevo hoya che. apratyAkhyAnI mAyA-meMDhAnA zIMgaDA jevI sIdhI thavI muzkela hoya che. ane apratyAkhyAnI lobha-gADAnI maLI sarakho hoya che. 3-pratyAkhyAna kaSAyo-cAra mAsanI sthitivALA manuSyagati ApanArA ane sarvaviratine rokanArA che. tethI pratyAkhyAnI krodha-dhULanI rekhA (pavanathI bhUMsAya) sarakho hoya che. pratyAkhyAnI mAna-kASTanA staMbha (ghaNA-upAye name) sarakho hoya che. pratyAkhyAnI mAyA-baLadanA mUtranI vakratA sarakhI hoya che. ane pratyAkhyAnI lobha-aMjana (kAjaLanA) raMga sarakho hoya che. 4-saMjvalanI kaSAyo-paMdara divasanI sthitivALA devagati ApanArA ane yathAkhyAta cAritrane rokanArA che. tethI saMjvalanI krodha-jaLanI rekhA sarakho hoya che. saMjvalanI mAna-netaranI soTI sarakho hoya che. saMvalanI mAyA-vAMsanA chola sarakhI hoya che. ane saMjavalanI lobha-haLadaranA raMga (sUryanA taDake jAya) sarakho hoya che. cAra kaSAyanA 64 prakAro darzAvatuM koSTaka krodha, mAna, mAyA, lobha-e cAra kaSAya pratyekanA anaMtAnubaMdhI Adi cAra bhedo maLIne 16 prakAra thAya che. tathA te (1) anaMtAnubaMdhI (2) apratyAkhyAnI (3) pratyAkhyAnI ane (4) saMjvalanIe pratyekanA (16 prakAranA) cAra peTA bhedo thaIne 64 prakAra che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. 1 ra 3 4 naM. 5 6 7 8 krodha anaMtAnubaMdhI krodhanA (1) cAra prakAra anaM.-anaMtAnubaMdhI anaM.-apratyAkhyAnI anaM.-pratyAkhyAnI anaM. saMjvalanI apratyAkhyAnI krodhanA (2) cAra prakAra apra.-anaMtAnubaMdhI apra.-apratyAkhyAnI apra.-pratyAkhyAnI apra.- saMjvalanI mAna anaMtAnubaMdhI mAnanA (1) cAra prakAra anaM.-anaMtAnubaMdhI anaM.-apratyAkhyAnI anaM.-pratyAkhyAnI anaM. saMjvalanI apratyAkhyAnI mAnanA (2) cAra prakAra atra.-anaMtAnubaMdhI apra.-apratyAkhyAnI apra.-pratyAkhyAnI apra.-saMjvalanI mAyA anaMtAnubaMdhI mAyAnA (1) cAra prakAra anaM.-anaMtAnubaMdhI anaM.-apratyAkhyAnI anaM.-pratyAkhyAnI anaM. saMjvalanI apratyAkhyAnI mAyAnA (2) cAra prakAra apra.-anaMtAnubaMdhI apra.-apratyAkhyAnI apra.-pratyAkhyAnI apra.-saMjvalanI lobha anaMtAnubaMdhI lobhanA (1) cAra prakAra anaM.-anaMtAnubaMdhI anaM.-apratyAkhyAnI anaM.-pratyAkhyAnI anaM. saMjvalanI apratyAkhyAnI lobhanA (2) cAra prakAra apra.-anaMtAnubaMdhI apra.-apratyAkhyAnI apra.-pratyAkhyAnI apra.-saMjvalanI 2620 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAna krodha pratyA.-pratya mAyA lobha pratyAkhyAnI krodhanA | pratyAkhyAnI mAnanA | pratyAkhyAnI mAyAnA | pratyAkhyAnI lobhanA (3) cAra prakAra (3) cAra prakAra | (3) cAra prakAra (3) cAra prakAra pratyA.-anaMtAnubaMdhI pratyA.-anaMtAnubaMdhI || pratyA.-anaMtAnubaMdhI pratyA.-anaMtAnubaMdhI pratyA.-apratyAkhyAnI pratyA.-apratyAkhyAnI pratyA.-apratyAkhyAnI pratyA.-apratyAkhyAnI pratyA.-pratyAkhyAnI pratyA.-pratyAkhyAnI pratyA.-pratyAkhyAnI pratyA.-saMvalanI | pratyA.- saMjvalanI pratyA.-saMjvalanI pratyA.-saMjvalanI sajavalanI krodhanA sakvalanI mAnanA savalanI mAyAnAM sajvalanI lobhanA (4) cAra prakAra (4) cAra prakAra (4) cAra prakAra (4) cAra prakAra saMjava.-anaMtAnubaMdhI saMva.-anaMtAnubaMdhI || saMva.-anaMtAnubaMdhI saMjava.-anaMtAnubaMdhI saMjava-apratyAkhyAnI | saMva.-apratyAkhyAnI | saMva.-apratyAkhyAnI saMjva.-apratyAkhyAnI saMjva.-pratyAkhyAnI saMjava.-pratyAkhyAnI saMjva.-pratyAkhyAnI saMjva.-pratyAkhyAnI saMjava.- saMjvalanI saMjava.saMjavalanI | saMve.-saMjvalanI saMjva.-saMjavalanI 16 vaMditu sUtra 0 263 16 16 16 kula 16+16+16+1664 bheda che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2640 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 saMgamadeva Adi nitya anaMtAnubaMdhInA udayavALA hovA chatAM e anaMtAnubaMdhIno udaya saMjvalana jevo hovAthI svarge gayA, jyAre rAjA zreNika Adi apratyAkhyAnInA udayavALA, paNa e apratyAkhyAnano udaya anaMtAnubaMdhI jevo hovAthI narake gayA. krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAyanA te cosaTheya prakAro sarvathA tajavA yogya che. kahyuM che ke : jaM ajjiyaM caritaM, desUNAe vi puvvakoDIe / taM pi kasAiyamitto, hArei naro muhutteNaM // 1 // bhAvArtha-je cAritra dezonakoDa pUrva varSa sudhI paNa pALyuM hoya te sarva cAritrane kaSAya mAtrathI puruSa aMtarmuhUrtamAM hArI jAya che. tattamiNaM sAramiNaM duvAlasaMgIi esa paramattho / jaM bhava bhamaNa sahAyA ime kasAyA caijjaMti // 2 // bhAvArtha-dvAdazAMgInuM e ja tattva che, e ja sAra che ane e ja paramArtha che ke-bhavabhramaNamAM sahAyaka (nimitta) evA kaSAyono tyAga karI devo. jaM aidukkhaM loe jaM ca suhaM uttamaM tihuaNaMmi / taM jANa kasAyANaM vuDDikkhayaheuaM savvaM // 3 // bhAvArtha-A zlokamAM je ati duHkha che tenuM kAraNa kaSAyonI vRddhi che. ane je ati sukha che te kaSAyonI hAni ja kAraNarUpa che. (artha dIpikA pR. 193 mAM 194 ma) daMDa-"manodaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDa'. guttIsu-[THS-guptine vize. gupti'-1. "mano-gupti, 2. vacana-gupti ane 3. kAya-gupti." sAsu-mitiy-samitine vize. samiti- 1. IryA, 2. bhASA, 3. eSaNA, 4. AdAnanikSepa Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu' sUtra 0 265 ane 5. pAriSThApanikA." no-[ :]-je mAro-[tivAra:]-aticAra, alanA. ya-[]-ane. saMtima-tene. ni-munina-huM niduM chuM. (35-4)vaMtA....dhei. upAya(kartavya)ne nahi karavAthI ane heya(varjavAne yogya)ne AcaravAthI je je aticAro utpanna thAya che, tenuM pratikramaNa A gAthAmAM kareluM che. te A rIte : "vaMdana' yathAsamaya, yathAvidhi karavuM joIe, te na thayuM hoya to tenI niMdA. "vrato' lIdhAM mujaba barAbara pALavAM joIe, temAM bhUlacUka thaI hoya to tenI niMdA. baMne prakAranI "zikSA'nuM sevana yathArtha rIte karavuM joIe, te na thayuM hoya to tenI niMdA. "gaurava" jAti-mada Adi ATha prakAranuM, athavA rasa Adi traNa prakAranuM choDavuM joIe. jo te na choDyuM hoya to tenI niMdA. "saMjJA' cAre prakAranI tajavI joIe athavA temAM yogya viveka karavo joIe, paNa te na karyo hoya to tenI niMdA. "kaSAya" cAre prakAranA tajavA joIe, chatAM te na tajyA hoya to tenI niMdA. "daMDa' traNe prakAranA tajavA joIe, chatAM na tajyA hoya to tenI niMdA. "gupti" ane "samiti'nuM bane teTaluM pAlana karavuM joIe, chatAM Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 temAM upayoga rahyo na hoya to tenI niMdA. (35-5) (mana, vacana, kAyA e traNa yogathI pramAdavazAt lAgelA aticAronA pratikramaNapUrvaka te te kriyAonAM nAma jaNAvAya che.) temAM (1) deva, guruvaMdana tathA (2) bAra vrata-paccakhANa tathA (3) zikSA-grahaNa ane AsevanA tathA (4) kulamada Adi ATha mada athavA Rddhi gaurava Adi traNa gaurava tathA (5) AhArAdi cAra, dasa ke soLa saMjJA tathA (6) 64 prakAre cAra kaSAya tathA (7) manodaMDa Adi traNa daMDa tathA (8) traNa gupti ane (9) pAMca samiti-e pramANe nava viSayomAM tathA be (2) zabdathI zrAvakanI samyakta pratimA Adi 11 pratimA tathA sarva prakAranA dharma katyone vize karavA yogya na karavAthI ane na karavA yogya karavAthI (divasa saMbaMdhI traNe yogathI je azubha karma baMdhAyAM hoya) te aticAra lAgyA hoya te sarvenI huM niMdA karuM chuM.) * zrAvakanI agiyAra pratimAonuM varNana nIce pramANe che :vidhinA darzanAdyAnAM, pratimAnAM prapAlanam / yAsu sthito gRhastho'pi, vizuddhyati vizeSataH // bhAvArtha-jenuM pAlana karavAthI AtmA gRhastha chatAM vizeSa tathA vizuddha thAya che, te "darzana' Adi zrAvakanI (agiyAra) pratimAonuM vidhipUrvaka pAlana karavuM. e agiyAra pratimAonAM nAmo saMbodha prakaraNamAM nIce mujaba darzAvAyAM che : "daMsaNa vaya sAmAia, posaha paDimA abaMbhasaccitte / AraMbha pesau diTTa-vajjae samaNabhUe a" (zrI pratimA 88) bhAvArtha-(1) darzana pratimA, (2) vrata pratimA, (3) sAmAyika pratimA, (4) pauSadha pratimA, (5) kAyotsarga pratimA,-e pAMcanA pAlanarUpa abhigrahavizeSae nAmanI pAMca pratimAo tathA (6) abrahmavarjana (brahmacarya) pratimA, (7) sacittavarjana pratimA, () AraMbhavarjana pratimA, (9) DSyavarjana pratimA, (10) udiSTavarjana pratimA, (11) zramaNabhUta pratimA-A pramANe zrAvakanI pratimAojANavI. -dharmasaMgraha (bhAga 1, pR. 691-692) Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 267 avataraNikA-zrAvakanA samyakvamUlaka bAra vrato tathA jJAnAdi pAMca AcAranA 124 aticArono sAmAnyathI ane vizeSathI pratikramaNa karavA chatAM zrAvaka punaH punaH chakAya jIvanA AraMbhamAM pravarte che, tethI hastisnAna" (hAthI nhAyA pachI sUMDhathI pAcho mAthe dhULa nAMkhe tema) nyAyanI jema AraMbhakArya thatuM hovAthI pApanI zuddhi kema thAya ? tevuM samAdhAna zAstrakAra bhagavaMta samyagdarzanano mahimA darzAvavApUrvaka jaNAve che. [karmabaMdha e adhyavasAya(lezyA)nA pariNAmarUpa che. te adhyavasAya(lezyA)nA anukrame 6 prakAra che. (1) kRSNalezyA, (2) nIla vezyA, (3) kApota lezyA, (4) tejolezyA, (5) padha lezyA ane (6) zukla lezyAe pramANe jevo adhyavasAya tevo karma-baMdha thAya che. tenA karma baMdhanA) paNa cAra prakAra che :- (1) nikAcita, (2) nidhatta, (3) baddha ane (4) spaSTae pramANe che,, ethI adhyavasAyonI taratamatA e ja karmabaMdhananuM nirNAyaka tattva che) te nIcenI gAthA dvArA jaNAvAya che. (36-3) dihI-si ]-samyam dRSTivALo. rAga ane dveSanI nibiDa graMthino bheda thavAthI jene samyaktanI sparzanA thaI che, te "samyagdaSTi; athavA je sudeva, suguru ane sudharmamAM apUrva zraddhA rAkhe che, te samyagdaSTi' athavA je jina-bhASita tattvomAM pUrepUrI zraddhA dharAve che, te "samyagRSTi'. san che dRSTi jenI te daSTi'. nIvo-[kava:]-jIva, AtmA. gaTTa vi-[gha]-jo ke. du-vivuM-kharuM jotAM. pAvaM-[pApa-pApane. samAyare -[ reta-samAcare che, kare che. vi-i[krizcita-thoDuM. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2680zrI zrAddha-pratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 mo-[ ~:]-thoDo. si-ti-tene. roTTa-miti-thAya che. vaMtho-vizva:]-baMdha, karma-baMdha. T-[1]-jethI, kAraNa ke-[i]-na. niSa-munirvaya-nirdaya rIte, nidhuratAthI. nikaMtha'pada dezya che, te nirdayatA, niSpharatA ke nirlajjatAno artha darzAve che. gurU-ttei -kare che. (36-4) sadiThI...... . samyakta, bAra vrata ane saMlekhanAmAM lAgelA kAyika, vAcika ane mAnasika aticAronuM pratikramaNa karyA pachI tenI tAttvika mahattA darzAvavAnA hetuthI A gAthA rajU karavAmAM AvI che. keTalAka ema kahe che ke "pApanI niMdA karavI. gartA karavI, temAMthI pAchuM pharavuM ane pAchA te ja pApomAM pravRtta thavuM, eno vAstavika artha kAMI nathI. e kriyA hasti-snAna jevI nirarthaka che. jema eka hAthI sarovaramAM jaIne svaccha jaLa vaDe snAna kare che, ane bahAra AvIne pAcho dhULa ane kAdava sUMDha vaDe potAnA zarIra para uDADe che, tethI punaH te asvaccha banI jAya che, eTale tenI vAstavika zuddhi thatI nathI, paraMtu temanuM A kathana zarIre mela caDe che mATe nAhavuM nahi tenA jevuM che. jayAM mela caDavAnI kriyA cAlu che, tyAM snAnanI agatya ApoApa siddha thAya che. jo e sthitimAM snAnano Azraya levAmAM na Ave to melanuM pramANa uttarottara vadhatuM jAya che ane tethI zuddhi thavAno prasaMga ja upasthita thato nathI. pApanuM punaH akaraNa e pratikramaNano mukhya artha che. to paNa e sthiti prApta na thAya tyAM sudhI tenI prApti mATe niraMtara lAgatA doSonI zuddhi karavI, e paNa pratikramaNa gaNAya che. ahIM sAMsArika pravRtti Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 229 ane temAM rahelA doSo melasamAna che ane pratikramaNanI kriyA tathA temAM rahelA guNo snAna-samAna che. AthI samajI zakAze ke- 'pratikramaNa eya eka prakAranuM bhAva-snAna" che ane tenA vaDe AtmA kramazaH parama vizuddhine pAme che. pratikramaNathI anucita kAryo pratye jugupsA pedA thAya che, te karavA mATeno moha ghaTI jAya che ane tenI saMpUrNa nisAratA jema jema samajAtI jAya che, tema tema temAM pharI pravRtti karavAnuM mana thatuM nathI. kAraNavazAt evAM kAmo punaH karavAM paDe che, to paNa temAM utkaTa rasa Avato nathI, eTale AtmAnA adhyavasAyo niSphara banatA nathI. adhyavasAyonI tara-tamatA samajavA mATe "cha puruSo ane jaMbUvRkSa tathA "cha lUMTArA ane gAmanAM dRSTAMto prasiddha che. (5) jaMbUvRkSa ane cha puruSo cha musApharo eka jaMbUvRkSa nIce AvyA. temAMnA pahelAe kahyuM : "A jAMbUDAnA jhADane toDI pADIe to mana-gamatAM jAMbU khAI zakAya." bIjAe kahyuM: "AkhA jhADane toDI pADavAne badale tenuM eka moTuM DALuM ja toDI pADIe to ApaNuM kAma thaI jaze.' trIjAe kahyuM : "emAM DALuM pADavAnI zuM jarUra che ? eka moTI DALIne ja toDI pADo ne? emAMthI ApaNane joIe teTalAM jAMbu maLI raheze." cothAe kahyuM "moTI ke nAnI DALI toDavAnI jarUra nathI, mAtra phaLavALA gucchAo ja toDI pADo' pAMcamAe kahyuM : "mane to e paNa vAjabI jaNAtuM nathI. jo ApaNe jAMbUDAM khAvAnuM ja kAma che to mAtra jAMbUDAM ja toDI lyo.' e sAMbhaLI chaThThAe kahyuM ke : "bhUkha zamAvavI e ApaNuM prayojana che, to niSkAraNa vRkSane ukheDavAnI, toDavAnI ke tenAM phaLo pADavAnI ceSTA zuM kAma karavI? ahIM ghaNAM jAMbUDAM potAnI meLe ja nIce paDelAM che, je tAjAM ane svAdiSTa che, mATe tenAthI ja kAma calAvo." cha lUMTArA ane gAma cha lUMTArAoe eka gAma lUMTavAno nizcaya karyo. temAM eka Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2700 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 lUMTArAe kahyuM ke-"gAmamAM je koI puruSa, strI ke pazu hAtha Ave tene mArI nAkhIne dhana lUMTavuM. bIjAe kahyuM : "pazuone zA mATe mAravAM ? jo sAmano karaze to manuSya karaze, mATe pazuone mAravA nahi." trIjAe kahyuM : manuSyomAM paNa sAmano to puruSo ja kare che, mATe strIone mAravAnI jarUra nathI.' cothAe kahyuM "sarva puruSone mAravAthI zuM lAbha? jenA hAthamAM hathiyAra hoya tene ja haNavA, kAraNa ke sAmano karaze to teo ja karaze.' pAMcamAe kahyuM : "badhA hathiyAravALAne mAravAnI jarUra nathI. jeo sAmano kare tene ja mAravA." tyAre chaThThAe kahyuM : "bhAIo, eka to ApaNe lUMTa calAvavAnuM pApa karIe chIe ane sAthe sAthe ja mANasonAM khUna karIzuM to kayA bhave chUTIzuM ? mATe koIne paNa mAryA vinA mAtra dhanane ja lUMTavuM ane jarUra hoya tyAM bacAva karavo.' eka ja kAma mATe judI judI vyaktionA adhyavasAyo keTalA tIvra ane maMda hoya che, teno khyAla uparanAM dRSTAnto barAbara Ape che. adhyavasAyonI A tara-tamatA vyavahAranI dareka pravRttimAM anubhavI zakAya che. eTale eka pravRtti bAhya dRSTie sarakhI hovA chatAM vAstavika rIte te sarakhI nathI. "jevA adhyavasAyo tevo karmabaMdha.' e nyAye eka pravRtti eka vyaktine nikAcita baMdhanuM kAraNa bane che, jayAre te ja pravRtti bIjI, trIjI ane cothI vyaktine anukrame "nidhatta," "baddha" ane "pRSTa' karma-baMdhano adhikArI banAve che. eTale adhyavasayonI tara-maratA e karma-baMdhananuM nirNAyaka tattva che. pratikramaNanI kriyA adhyavasAyone uttarottara nirmaLa banAvanArI hoIne tenuM anuSThAna karanArane zuddha ane vizuddha adhyavasAya tarapha laI jAya che, ane te ja enI moTI siddhi che. (36-5) samyagRSTi (aviparIta bodha-samajaNavALo) jIva jo ke koIprasaMge nirvAha na thavAthI (na chUTake) alpa nirvAha pUratuM (pAva khetI vagere) pApane Acare che to paNa tene karma-baMdha atialpa thAya che, kAraNa ke samyagRSTijIva te pApone nirdayatAnA tIvra adhyavasAyathI karato nathI. avataraNikA-samyagdaSTi zrAvaka alpa pApabaMdha kare che paraMtu jema Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditta sUtra0 271 viSa alpa hoya chatAM hAnikAraka che, tema te alpa pApa paNa saMsArabhramaNano ja heturUpa che. pratikramaNathI e pApa kema TaLe tenuM samAdhAna nIcenI gAthAMtargata vaidyanA dRSTAMtathI spaSTa kare che. (37-3) taM-[ta)-tene. ui-[if]-paNa. du-[g)-jarUra (nizcayano bhAva batAve che.) sADamavi-[sapratimAna-pratikramaNavALo thaIne pratikramaNa karIne. 'saha pratikramaNena-SaDvidhAvazyakalakSaNena varttata iti sapratikramaNam' (a. dI.)-khavidha Avazyaka lakSaNavALA pratikramaNathI sahita te sapratikramaNa'. ahIM paNa kriyA vizeSaNamAM dvitIyA vibhakti che. sa-MviM -ti-paritApana-pazcAttApavALo thaIne, pazcAttApa karIne. paritApa-pazcAttApa, tenAthI sahita te saritApa. ahIM paNa kriyAvizeSaNamAM dvitIyA vibhakti che. A sthaLe "saMDimAruM' evo pAThabheda paNa grahaNa karAya che, teno artha "saprativIram' eTale tulanAthI sahita thAya che. A padamAM prano dvirbhAva ArSa-prayogathI thayelo che. sa-3rapu-[sottarabhu-prAyazcittarUpa uttaraguNavALo thaIne. sa-sahita, 3ttaramukha-uttaraguNa vaDe, te sottaramukha. ahIM paNa kriyAvizeSaNamAM dvitIyA che. uttaraguNathI ahIM prAyazcittarUpa "uttaraguNa" samajavAno che. "sottara 2 gurUpaviSTaprAyazcittavAnvitam' (a. dI.)"sottaraguNa eTale gurue Apela prAyazcitta AcaravAthI yukta." pti [fkSapra-jaladI, zIdhra. 3vasAme-[35mati].-upazAnta kare che, zAMta kare che. 35+zam'-zAMta karavuM, "35zamati-nimratApaM roti, kSati vA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vi (A dI.)-upazamAve che eTale nimratApa kare che ke khapAve che." vadi tra-vyAdhim rUva-jema vyAdhine. vyAdhi eTale khAMsI, dama, tAva Adi rogo. suvigho[suzikSata:]-suzikSita, sArI rIte zikSA pAmelo, kuzala. to-kA-nivA-rvityiADaDazitaH' (a. dI.) suzikSita eTale roganuM nidAna ane roganI cikitsA vagere karavAmAM kuzala." vikno-[vaidya-vaidya. jene vidyA hoya te vaidya kahevAya. viziSTa arthamAM je zarIranA roganuM nidAna karavAnI tathA tenI cikitsA karavAnI vidyA jANe, te 'vaidya kahevAya. (37-4) te upa........vio . pratikramaNa karanAra samyagdaSTi jIvane sAvadya pravRtti karavA chatAM alpa karma-baMdha thAya che, te vAta upara jaNAvI che. have te alpa baMdha paNa mokSa prAptimAM aMtarAyarUpa hovAthI teno nAza kema thAya ? e prazna vicAraNIya bane che, jeno uttara A gAthAmAM ApavAmAM Avyo che. jema suzikSita vaidya vamana, virecana, laMghana, bastikarma Adi upacAro vaDe khAMsI, dama, tAva vagere rogonuM zamana karI de che, tema pratikramaNa karanAra samyagdaSTi jIva prApta thayelA alpabaMdhano paNa "pratikramaNa, pazcAttApa ane prAyazcitta vaDe jaladI nAza karI nAkhe che. ahIM pratikramaNa' zabda vaDe "Atma-nirIkSaNa, aticAra-zodhana ane pApanivRtti' samajavAnI che. gata jIvana para bArIkAIthI vicAra karavo, te Atma-nirIkSaNa'. temAM je kriyAo aticArarUpa hoya tene judI tAravavI, te "aticAra-zodhana'. ane temAMthI manane nivRtta karavuM-pAchuM vALI levuM, te pApa-nivRtti', "paritApa ke pazcAttApa" zabda ahIM niMdA, gaha ane mithyA-duSkRtanuM sUcana kare che. pApane bUruM mAnavuM, vakhoDavuM ke niMdavuM, te Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMditu sUtra 0 273 niMdA', teno guru-samakSa ekarAra karavo ane dilagIra thavuM, te gaha', karelI bhUlane mATe dilagIrI batAvavI te 'mithyAduSkRta", "prAyazcita" zabda ahIM kAyotsarga tathA tapanuM sUcana kare che; eTale karmano alpa baMdha "AtmanirIkSaNa, aticAra-zodhana, pApa-nivRtti, niMdA, gaha, mithyAduSkRta, kAyotsarga ane tapa" vaDe tUTI jAya che, ke jeno samAveza "pratikramaNa'nI kriyAmAM yathArtha rIte karavAmAM Avyo che. (37-5) jema suzikSita vaidya vyAdhine vamana, julAba, lAMghaNa AdithI tarata zamAvI de che, tema pratikramaNa karanAra samyagdaSTi jIva (zrAvaka) te alpa karmabaMdhano paNa pratikramaNa, pazcAttApa ane prAyazcitta rUpa uttaraguNa dvArA zIghra upazamAve che. avataraNikA-have te ja vastu zAstrakAra bhagavaMta gADikAdi vaidyonA dRSTAMtathI be gAthAmAM vadhAre spaSTa kare che. (38-39-3) nahIM-[yathA]-jema. vi- [viSama-viSane, jherane. viSa eTale vatsanAbha (vacchanAga) ke koI paNa prakAranuM jhera. "ratna vi' (pAI. nA.) te sthAvara ane jaMgamanA bhedathI be prakAranuM hoya che. temAM sthAvara-jheranA mULa, patra Adi dasa bhedo che ane jaMgama-jheranA sApa, vIMchI Adi soLa bhedo che. AyurvedamAM jheranA nava prakAro nIce mujaba jaNAvelA che : "vatsanAbha, hAridra, sutaka, pradIpana, saurASTrika, IMgika, kAlakUTa, halAhala ane brahmaputra." A badhAM viSo rUkSatA, uSNatA, tIkSNatA Adi dasa doSone lIdhe prANIonuM tAtkAlika maraNa nipajAve che. --[okati-koThAmAM gayeluM, udaramAM gayeluM. zokamAM gayeluM, te koSTata, tene. koi' eTale udara ke peTa. maMta-mUtra-visArayA-tri-mUtra-vizArA:]-maMtra ane mULanA vizArado, maMtra ane jaDI-buTTInA niSNAto. maMtra ane kUna te maMtra-mUna. tenA vizaR8 te manna-mUtra-vizAraduM. "maMtra' pra.-2-18 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2740zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 zabda ahIM gAruDa Adi viSApahAra maMtronuM sUcana kare che ane "mULa' zabda kaDavI tuMbaDI, pisoDI vagerenA mULane sUcave che. upalakSaNathI taMtra, yaMtra vagere paNa grahaNa karI zakAya. vizArada eTale vijJa, nipuNa ke dakSa. A pada 'vijJA' zabdanuM vizeSaNa che. vijJA-[vaidyA:]-vaidyo. prAcIna kALamAM vaidyo maMtra ane jaDI-buTTI baMnethI upacAro karatA hatA, eTale temane mATe-maMtra-mUla-vizArada' evuM vizeSaNa vaparAtuM hatuM. juo utta. a-20. "vaphA re mAyariyA, vijJA-maMta-tiSThiTI | vImA saltha-sanA, maMta-mUtna-visarathI bhArarA" te vakhate vidyA ane maMtra dvArA cikitsA karanArA cikitsaka evA AcAryo mAre tyAM AvyA ke jeo "advitIya zAstrakuzala, zAstra-kuzala tathA maMtra-mUla-vizArada' hatA.' viti-[Mtti]-haNe che, utAre che. maoNrdikanai.]-maMtro vaDe. to-[tata:]-tethI taM-[]-te. varU-miti]-thAya che. nizviyaM-[ifvaSa-nirviSa, viSa-rahita. nirgamyuM che, cAlyuM gayuM che. viSa jemAMthI, te nirviSa-viSarahita, tene. parva-vima-e prakAre. kavidaM [vidhaY-ATha prakAranuM. "(1) jJAnAvaraNIya, (2) darzanAvaraNIya, (3) vedanIya, (4) mohanIya, (5) Ayu, (6) nAma, (7) gotra ane (8) aMtarAya" e ATha prakAranuM. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaditu sUtra 0275 maM-[]-karma. karma-Atma-zaktione AvaranAra pudgala-vizeSa. rAjA-rosa-samanniyaM-[TI--samanataY]-rAga ane dveSathI upArjana kareluM. ra ane pa te rAga-dveSa. tenA vaDe satata-te su-TreSa-samanata. sam+ sArI rIte saMpAdana karavuM-meLavavuM, te parathI samajata. mAnavaMto-[mAnonayana-Alocato, guru-samakSa prakaTa karato. AlocanA' zabda mATe juo sUtra 30. ahIM te guru pAse (pApane) prakaTa karavAnA arthamAM vaparAyelo che. nivaMto-munina-nidato, Atma-sAkSIe niMdA karato. fau-[fkSaprama-jaladI. rU--haNe che. suNAvo-suzrAvo]-suzrAvaka sAro zrAvaka te suzrAvaka, sAro zabda ahIM pAMcamA guNasthAnakane anulakSIne "bhAvazrAvaka'nA arthamAM vaparAyelo che. kahyuM che ke : "kaya-vayakammo taha sIlavaM ca guNavaM ca ujju-vavahArI / guru-sussUso pavayaNa-kusalo khalu bhAvao saDDho // " "bhAva-zrAvaka, vrata-karma karanAra, zIlavaMta, guNavaMta, RjuvyavahArI (mAyA-rahita vyavahAravALo), gurunI zuzruSA karanAra ane pravacana-kuzala hoya che." (3839-4) nahIM..luNAvazo. uparanI gAthAmAM jaNAvyuM ke eka suzikSita vaidya jevI rIte khAMsI, dama, tAva vagere vyAdhione zamAve che, tema pratikramaNa'no anuSThAtA samyagRSTi jIva "pratikramaNa, pazcAttApa ane prAyazcitta" vaDe te (bAkI rahelA) alpa karma-baMdhano paNa nAza kare che. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 0 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 ahIM prazna e thAya che ke 'karmano baMdha' AgaMtuka vyAdhi jevo sAmAnya nathI paNa dehamAM vyApelA viSa jevo bhayaMkara che, eTale tenA nivAraNa mATe 'pratikramaNa' vagere sAmAnya upAyo zuM kAmanA ? tAtparya ke tenAthI kArya-siddhi thavAno saMbhava nathI. teno uttara A be gAthAomAM ApavAmAM Avyo che. kuzala vaidyo mAtra sAmAnya rogo maTADanArA ja hotA nathI, paraMtu maMtra ane mUlanA upayogamAM paNa niSNAta hoya che, eTale koIne sthAvara ke jaMgama game te prakAranuM viSa caDyuM hoya, tene potAnA maMtra-baLathI athavA jaDIbuTTInA prayogathI utArI nAkhe che ane e rIte teo viSa-grasta vyaktine nirviSa banAvI de che. te ja pramANe eka zrAvaka je vratadhArI, zIlavaMta, guNavaMta, RjuvyavahArI, guru-zuzruSA karanAra ane pravacanamAM kuzala hoya che, te AlocanA ane niMdAno yathArtha marma jANanAra hovAthI teno vidhi evI kuzalatA-pUrvaka kare che ke rAga ane dveSanA baLathI ekaThuM thayeluM AThe karmanuM jhe2 niHsattva banI jAya che. pariNAme teno AtmA karmarUpI viSathI rahita banIne 'anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra ane anaMta vIrya'ne prakaTAve che. tethI AlocanA ane pApa-niMdAnI mukhyatAvALI 'pratikramaNa-kriyA' e koI sAmAnya upAya nathI paNa aciMtya prabhAvavALuM adbhuta Ayojana che, ke jenA lIdhe manuSya jIvananA mahAna utkarSane sAdhI iSTaphalanI prApti karI zake che. A 38 tathA 39mI gAthAo varNameLanA chaMdamAM che. te 'siloga' athavA 'anuSTupa' chaMdamAM che. (38/39-5) jema zarIramAM jhera vyApyuM hoya to maMtra-mUla-vizArada vaidyo teno maMtra vaDe utA2 kare che ane tethI te nirviSa thAya che; tema pratikramaNa karanAra guNavaMta suzrAvaka potAnAM pAponI AlocanA ane niMdA karato thako rAga ane dveSa vaDe upArjana karelAM AThe prakAranAM karmone zIghra khapAvI de che. avataraNikA-pharI te ja vastu zAstrakAra bhagavaMta bhAra utArelA majUranA dRSTAMtathI nIcenI gAthA dvArA vadhAre spaSTa kare che : Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra (40-3) thavAvo-[tapApa:]-karelA pApavALo, pApa karyuM hoya tevo, vratane lAgelA aticAravALo. 'pAyati - zoSayati puNyaM pAMzayati vA guNDayati vA jIvavastramiti pApam / ' (a. dI.). 'puNyanuM zoSaNa kare athavA jIvarUpI vasrane rajavALuMmalina kare, te pApa'. tenuM svarUpa jJAnAvaraNIya Adi byAzI prakAranI azubha karma-prakRtirUpa hoya che. tathA hiMsA, asatya vagere tenA hetuo paNa 'pApa' ja kahevAya che. 'tadvetu hiMsA'nRtAghapi pApam |'(a. dI.). AvAM pApone karanAro te 'kRtapApa', pApa karyuM hoya tevo. vi-[1]-paNa. 200 magusso-[manuSya:]-manuSya, puruSa, strI ke napuMsaka. 'manuSyaH pumAn strI napuMsako vA, na tu tiryag- devAdi / manuSyANAmeva pratimaLayo yatnAt / ' (a. dI.) 'manuSya eTale puruSa, strI ke napuMsaka, nahi ke tiryaMca ane deva, kAraNa ke pratikramaNanI yogyatA manuSyomAM ja hoya che.' Ato nivisa gusAme-[gatoSya ninvitvA gurusAze]-gurunI samakSa AlocanA karIne, niMdA karIne. manovya ane ninvitthAma+loy ane nind dhAtunAM saMbaMdhaka bhUtakRttanAM rUpo che. 4 'A abhividhinA sakaladoSANAM locanA gurupurataH prakAzanA JatoSanA / ' (bha. za. 17, 3. 3) ma-maryAdA-pUrvaka sakala doSonI locanA-guru AgaLa prakAzanA te 'AlocanA'. athavA 'A-apara thamarthAlyA topanuM varNanamAvArSyAve: purata tyAtoSanA' (dharma saM. adhi. 3) Ja-aparAdhanI maryAdApUrvaka AcArya vagerenI samakSa tovanA-nirIkSaNa karavuM te 'AlocanA'. zAstramAM tenA paryAyazabdo vize kahyuM che ke H 'AloyanA viyaDA, sohI sanmAva-vAyaLA ceva / nivA-raha-viTTA, machundvaLa ca ATTA // " AlocanA, vikaTanA, zuddhi, sadbhAva-dApanA niMdA, gaha, vikuTTana, zalyodvAra' e ekArthI zabdo che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2780zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 niti-niMdA karAyelo. niMdA e eka prakAranI jugupsA che, je prazasta ane aprazastanA bhedathI be prakAranI hoya che. temAM svazuddhine arthe potAnI bhUlonI niMdA karavI te prazasta che, ane dveSAdi-kAraNe anyanI niMdA karavI te aprazasta che. gurunI sAthe te guru-sAthe-gurunI pAse, gurunI samakSa. guru-zabdathI ahIM gItArtha guru samajavAnA che, kAraNa ke agItArtha gurunI pAse karelI "AlocanA' AlocakanI vizuddhi karI zakatI nathI. kahyuM che ke : "jIgo na vibhALavuM, nahiM varasa sepha -digaM | to appANaM AloagaM ca pADei saMsAre // " "agItArtha guru prAyazcittanI vidhine jANatA nathI, te kAraNe alpa ke adhika prAyazcitta Ape; tethI potAne ane Alocakane paNa saMsAramAM pADe che." Tropha-[bhavati]-thAya che. mana-Tu-[tirernayu:]-ghaNo khAlI thavAthI haLavo thayelo. ti+ri-khAlI thavuM, te parathI tire-ghaNI khAlI thayelo, tethI je tapu-haLavo thayelo che te tirefdhu. tAtparya ke ghaNo haLavo. 'tizana nathubhUta rUtyartha '(adI.) mori-mahaa-[apahRtamara: rUva-utArelA bhAravALA jevo. jeNe bhAra utArI nAkhyo che, tenA jevo. 3mapata karAyo che, para jeno, te 'mahaMta-ma2.' apahRta-utArelo-dUra karelo. bara-bhAra. potAno bhAra jeNe utArI nAkhelo che tevo. mAravo-[mArava:]-bhAravAhaka, majUra. mAruM varatIti mArava:'je bhAranuM vahana kare te bhAravaha. (40-4) -pAvo.......mAravo. AlocanA ane niMdAnI mukhyatAvALI pratikramaNa-kriyA dareka Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 0 279 manuSyane zA mATe upayogI che, tenuM kAraNa A gAthAmAM darzAvavAmAM AvyuM che. 'mAthA 52 bojAno atireka hoya-bojo vadhAre hoya, to tene nIce utArI nAkhavAthI jema haLavApaNAno anubhava thAya che ane ArAma tathA sukhanI lAgaNI pravarte che, tema eka mANase hiMsA, asatya, corI, vyabhicAra vagere vaDe je je pApo karyAM hoya te badhAMno bojo potAnAM pAponuM guru samakSa prakAzana karavAthI UtarI jAya che. ahIM eTaluM samajavuM jarUrI che ke pAponuM prakAzana, pazcAttApa ane prAyazcitta grahaNa karavAnI nirmaLanikhAlasa bhAvanApUrvaka hovuM joIe.' ahIM eka prazna vicAraNIya che ke potAnAM pApo bIjAnI samakSa prakaTa karavAnuM kAraNa zuM ? potAnI bhUla samajAya eTale pote ja tenI zuddhi karI le to kema ?' A praznano uttara e che ke mANasane potAnAM pApono pazcAttApa kharekhara ja thayo hoya to teno guru-samakSa khullo ekarAra karavo joIe. tema karavAthI manamAM peTheluM 'zalya'nIkaLI jAya che ane mananI nirmalatA thAya che. jo e prakAre yogya gurunI AgaLa pApanuM prakAzana karI tene mATe yogya prAyazcitta grahaNa kareluM hotuM nathI, to te pApanI smRti vAraMvAra AvyA kare che, tenAthI mana DahoLAya che ane je AdhyAtmika pragati karavI hoya tenA vizeno utsAha tUTI che. ghaNI vakhata to AvI pApasmRtithI eTalI badhI nirAzA thAya che ke potAnI ucca mArge javAnI zakti vize paNa saMzaya Ubho thAya che. vaLI vyavahAramAM jema sAkSIthI thayeluM kArya majabUta bane che, tema yogya gurunI sAkSIe karelo pApano ekarAra vadhu dRDha bane che ane pharI jyAre paNa tevA pApano prasaMga Ave che, tyAre gurunuM smaraNa temano upadeza ane temaNe ApeluM prAyazcitta vagere yAda AvatAM moTA bhAge pApakarmathI bacI javAya che. bIjo prazna e che ke je mANasane karelAM pApono bhAra lAgato hoya, te haLavApaNAno anubhava kare, paNa jene bhAra ja lAgato nathI, tevo mANasa pratikramaNa kare to tene haLavApaNAno anubhava zI rIte thAya ?' paraMtu A prazna aprastuta che, kAraNa ke pApano bhAra lAgavo ane tenA aMge Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2800zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 dilagIra thavuM e ja pratikramaNanI kriyAnuM mULa che, eTale tenuM anusaraNa karanArane haLavApaNAno anubhava thayA vinA raheto nathI. tAtparya ke je mANasane pApano bhAra lAgato nathI, te pratikramaNanI kriyAmAM kharekharo praveza pAmyo ja nathI ane je pratikramaNanI kriyAmAM kharekharo praveza kare che, tenuM hRdaya pApano bhAra anubhavI cUkeluM hoya che, tathA temAMthI mukta thavAnI bhAvanA avazya dharAve che. (40-5) bhAra utArI nAkhavAthI majUra jema khUba haLavo thAya che. tema pApa karyuM (vratane aticAra lAgelA) hoya (samyagRSTijIvanI vAta cAlatI hovAthI alpa pApavALo) tevo paNa manuSya potAnAM pAponI (vratane lAgelA aticAronI guru (gItArtha guru) pAse AlocanA ane niMdA karavAthI khuba haLavo thAya che. avataraNikA-uparanI gAthAmAM AlocanAno lAbha samajAvyA bAda A gAthAmAM zAstrakAra bhagavaMta pratikramaNathI mokSaphaLanI prApti thAya che ema darzAvIne teno mahimA varNave che. (41-3) va M-[vazya-- Avazyaka vaDe. avazya karavA yogya te "Avazyaka'. avazya sUrNa Avazya. te mATe zrIvizeSAvazyaka bhASyamAM kahyuM che ke : "AvassayaM' avassa-karaNijjaM', dhuvo niggaho' visohI' ya / kayA-cheva, nAgo- Aradipa modeg 587rA" "(1) Avazyaka, (2) avazvakaraNIya, (3) dhruva, (4) nigraha, (5) vizodhi, (6) adhyayanaSaka, (7) varga, (8) nyAya, (9) ArAdhanA ane (10) mArga." e dasa AvazyakanA paryAyazabdo che. "samaNeNa sAvaeNa ya, avassa-kAyavvaM havai jamhA / aMto aho-nisissa u, tamhA AvassayaM nAma ||873 // " sAdhue ane zrAvake rAtrinA ane divasanA aMte avazya karavA yogya che, te kAraNathI A "Avazyaka' kahevAya che. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMditu sUtra 0281 "jamavassaM karaNijjaM, teNAvassayamidaM guNANaM vA / AvassayamAhAro, A majjAyA-'bhivihivAI // 874 / / avassaM vA jIvaM karei jaM nANa-dasaNa-guNANaM / saMnejjha-bhAvaNa-cchAyaNehiM vA''vAsayaM guNao // 875 // " je kAraNathI avazya karavA yogya che, te kAraNathI te Avazyaka che, athavA Avazyaka padamAM "A" zabda maryAdA ane abhividhi arthano vAcaka che, tethI maryAdA ane abhividhi (vyApti) vaDe guNono AdhAra te Avazyaka che. athavA je "A" eTale samasta prakAre jIvane jJAna-darzana guNovALo kare te "Avazyaka'. athavA sAnnidhya-bhAvanA AcchAdanA vaDe guNathI AtmAne vAsita kare te AvAsaka-Avazyaka kahevAya che." Avazyaka kriyA be prakAranI che : "(1) dravya-Avazyaka ane (2) bhAva-Avazyaka." temAM zarIranA rakSaNa mATe thatI bhojana, zayana, zauca Adi kriyAo "dravya-Avazyaka che ane AtmAnA rakSaNa mATe thatI sAmAyika vagere kriyAo "bhAva-Avazyaka che. ahIM "bhAva-Avazyaka' prastuta hovAthI teno ja "Avazyaka" tarIke vyavahAra karelo che. zrInaMdIsUtramAM tenA cha prakAro nIce mujaba gaNAvelA che -'je vi taM AvassayaM ? / AvassayaM chavvihaM paNNattaM, taM jahA-1. sAmAiaM, 2. cauvIsatthao, 3. vaMdaNayaM, 4. paDikkamaNaM, 5. pakAussaggo, 6. paccakkhANaM, se AvarUchyuM " "te Avazyaka kevuM che ?" Avazyaka cha prakAranuM kaheluM che, te A rIte :- 1. sAmAyika, 2. caturvizatistava, 3. vaMdanaka, 4. pratikramaNa, 5. kAyotsarga ane 6. pratyAkhyAna." A rIte Avazyaka kahyuM.* ahIM "Avazyaka' zabdathI A "pavidha Avazyaka' samajavAnAM che. WI-[Ne-enA vaDe. sAvo -[zrAva:]-zrAvaka. ga vi-[ T] jo ke. * vizeSa mATe juo. prabodhaTIkA bhAga pahelo, pariziSTa paheluM. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2820 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vaduramo [vaduranA ] bahuravALo, bahukarmavALo vidu evA ranam vALo te velyuM , tenuM prathamAnuM ekavacana vaduranA: bahu-ghaNA, rajakarmo-bAMdhelAM karmo. "bahuraja' eTale bahu bAMdhelAM karmavALo athavA "bahurata"--bahu Asakta. "vahurA: vahuvadhyamAna vahurato vA' (a. dI.) ro-mati-hoya che. kuThThANAmaMta3i-DivAnAm antasrayA-dukhonA kSayane. duHkhonI aMtakriyA, duHkhono aMta, duHkhono kSaya tene. zAdI [riSyati-karaze, kare che. vireja-[ T]-thoDA. vAtre-[vArtana-kALa vaDe, kALe karIne. (41-4) sAvarUU......joba. A gAthAmAM Avazyaka-kriyAnI apUrva mahattA prakaTa karavAmAM AvI che ke jenuM eka aMga pratikramaNa-kriyA che. temAM jaNAvyuM che ke-"zrAvaka sAvadya karmone karanAro hovAthI ghaNAM pApone bAMdhanAra che, tema chatAM A Avazyaka kriyA vaDe te sakala duHkhono aMta alpa samayamAM ja kare che, eTale ke te muktine pAme che." pratyeka AvazyakanI viziSTatA ane mokSa-sAdhakatA A graMthanAM 1 thI 6 pariziSTomAM darzAvelI che. (41-5) jo ke zrAvaka sAvadya AraMbhone lIdhe bahu azubha karmavALo hoya (pApakarmamAM AsaktivALo hoya) chatAM te A (sAmAyika Adi che) Avazyaka vaDe thoDA samayamAM duHkhono aMta karaze. * * jo ke du:khanA sarvanAzarUpa aMtakriyAmAM AkharI kAraNa to zailezI avasthA yathAkhyAta" cAritra che, to paNa sudarzana zeTha vagerenI jema zrAvakane pratikramaNa sarva duHkhanA nAzamAM paraMparakAraNa hovAthI, "pratikramaNathI sarva duHkhano zrAvaka vinAza karaze" ema kahyuM te paNa barAbara che. -dharmasaMgraha (bhAga 1, pR. 361.) Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0283 avataraNikA-mana, vacana ane kAyAnI pravRttionuM khyAlamAM na Ave tevuM sUkSmapaNuM hovAthI, IndriyorUpI azvonuM aticapalapaNuM hovAthI ane jIvanI atyaMta pramAdabahulatA hovAthI sAmAyika Adi che Avazyaka prasaMge aticAro keTalAka yAda Ave ane keTalAka yAda na Ave; e rahI gayelA aticAro paNa AlocanA karavA yogya to che ja. kahyuM che ke : "pAyacchittassa ThANAI saMkhAI AI goamA / / aNAloiaM tu ikkaM pi sasallaM maraNaM marai // " bhAvArtha-he gautama ! prayazcittanAM sthAnako asaMkhyAtA che. ane temAMthI ekanI paNa AlocanA levI rahI gaI hoya to te zalyasahitanA mRtyuthI mare che. AthI je aticAro yAda na AvyA hoya tenI paNa sAmAnya rIte pratikramaNA (AlocanA) A nIcenI gAthAthI jaNAve che. (4ra-3) moyaUTI-[mAvanA-AlocanA. vavihA-vihuvidhA-ghaNA prakAravALI. -[]-na. ya-f]-ane paNa. saMmi -[saMskRta-yAda AvI, sAMbharI. Dima-jo-[pratima--pratikramaNanA samaye. pratikramaNa karatI vakhate. pratima karavAno Rtti te pratima-zakti, tenA vize. pratikramaNa karavAno kAla sAmAnya rIte ubhaya-saMdhyA che. te mATe dharmasaMgrahamAM kahyuM che ke "ta va vyavahArajvarityeva vinthaprAmANyAt murarNavastrirjohrnnaadi-yukten dvisandhyaM vidhinA pramArjitAyAM bhUmau sthAne paJcAcAravizuddhyarthaM pratimAM vidheyam ' (dha. saM. pU. pR. 209) "e rIte vyavahAracUrNi vagere graMthonA pramANathI mukhavastrikA ane rajoharaNa vagerethI yukta thaIne baMne saMdhyA-vakhate vidhipUrvaka pramArjalA sthAne paMcAcAranI vizuddhi mATe pratikramaNa Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2840zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 karavuM joIe." saMdhyA-samaya kone kahevAya? te mATe kahyuM che ke :"ahorAtraNa yaH bdhi, sUrya-nakSatranataH | sA ca sandhyA samAkhyAtA, munibhistattvavedibhiH // " sUrya ane nakSatrothI varjita ahorAtrano je saMdhikALa, tene tattvanA jANakAra munioe "saLyA-samaya' kahyo che. (dakSa)." tenI vizeSa spaSTatA nIce pramANe karavAmAM Ave che :'sandhyA muhUrtamAkhyAtA, hAsa-vRddhau samA smRtA / ' saMdhyAno samaya eka muhUrta jeTalo, eTale be ghaDI gaNAya che. temAM sUryanA udayano ane astano je samaya hoya tenI eka ghaDI pahelAMnI ane eka ghaDI pachInI-ema be ghaDIo gaNavI." jaina-samAcArI pramANe savAranuM pratikramaNa lagabhaga evA samaye + rAtrine aMte karavAmAM Ave te "rAtrika' pratikramaNa. teno samaya nIce pramANe kahyo che : Avassayassa samae, niddAmudaM cayaMti AyariA / taha taM kuNaMti jaha dasa-paDilehaNANaMtaraM sUro // " bhAvArtha-pratikramaNanA samaye AcArya bhagavaMta jAge che ane pratikramaNa tyAre zarU kare che, ke te pachI karAtI daza (vastunI) paDilehaNA pUrNa thatAM sUryodaya thAya. A samaya utsargathI samajavo, apavAde (sakAraNe) to yogazAstranI TIkAmAM te "rAtrika pratikramaNa' pAchalI ardharAtrithI bIjA divasanA madhyAhna sudhI karI zakAya che. kahyuM che ke : dhADaporisa nA, rAmAvayajJa putANa I vavahArAbhi ppAyA teNa paraM jAva purimaDDhe // " bhAvArtha-AvazyakasUTAnI cUlikAmAM rAI pratikramaNa udghATa porisI (sUryodaya pachI poNA prahara) sudhI thaI zake ema kahyuM che ane vyavahAra sUtranA abhiprAya to te pachI purimAddha (madhyAhna) sudhI paNa karI zakAya che. dharmasaMgraha (bhAga 1, pR. 574-575) Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 285 zarU karavuM joIe ke te thaI rahyA bAda tarata daza vastunI pratilekhanA(paDilehaNA) pUrNa thatAM sUryodaya thatAM tema ja sAMjanuM pratikramaNa evI rIte karavuM ghaTe ke asta thato sUrya jyAre aDadho bUDelo(aDadho) dekhAto hoya, te asta samaye (gItArtho) pratikramaNasUtra (zrAvako vaMdittu sUtra) bhaNe che, e vacanane anusAre daivasika pratikramaNano kALa samajI levo. paraMtu A samaya na sacavAyo hoya to moDethI paNa e pratikramaNanI kriyAnuM pAlana karavuM ghaTe . gRhastha-jIvanamAM AvuM banavAno saMbhava vizeSa che, kAraNa ke temAM aneka jAtanI parAdhInatA pravarte che. tethI zAstrakAroe kahyuM che ke :"vittI-voljhemmi 3, zihio sImaMti siirayA 3 / niravivazvasta 3 nutto, saMputro saMgamo seva // ' 'AjIvikAnAM sAdhanono viccheda thatAM gRhastha-jIvananAM sarva kAryo * (1) divasane aMte karavAmAM Ave te paheluM 'daivasika' pratikramaNa kahevAya che. teno samaya utsarga mArge devasUriSkRta yatidinacaryAmAM A nIce pramANe kahyo che addhanibuDDe biMbe, suttaM kati gIatthA / - ia vayaNapamANeNaM, devasiAvassae kAlo // " bhAvArtha-asta thato sUrya jyAre aDadho bUDelo-aDadho dekhAto hoya, te astasamaye gItArtho pratikramaNasUtra bole che, e vacanane anusAre daivasika pratikramaNano kALa samajI levo. 'arthAt sUryAsta samaye pratikramaNasUtra (vaMdittu sUtra) bolI zakAya tema pratikramaNa zarU karavuM.' daivasika pratikramaNano A samaya utsargathI samajavo, apavAde (sakAraNe) to yogazAstranI TIkAmAM te madhyAhnanathI mAMDIne ardharAtri sudhIno kahyo che. -dharmasaMgraha ( bhAga 1, pR.574-575) (2) pAkSika pratikramaNa pakhavADiyAne aMte caturdazIe cAturmAsika pratikramaNa cAra mahinAne aMte caturdazIe, ane sAMvatsarika pratikramaNa varSanA aMte bhAdaravA zuda caturthIe karAya che. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 0zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 sidAya che, tethI nirapekSa vRttivALAe to gRhastha jIvanano tyAga karIne cAritra grahaNa karavuM, te vadhu ucita che. mUtrApuna-3ttara -[mUtramuga-3ttazuLa-mUlaguNa ane uttaraguNane vize. mUna:-parzIvratAni' (a. dI.) "mUlaguNo' eTale pAMca aNuvrato. '3mu :- saMta guNavratAvIna' (a. dI.) ane "uttaraguNo' eTale sAta guNavrato vagere. taM nirve naM ra riAmi-pUrvavat. (42-4) gAto........hima. AlocanA' zabdano sAmAnya artha guru-samakSa svadoSonuM prakAzana ane prAyazcitta-grahaNa che. tema chatAM kAryamAM kAraNano upacAra karIne AlocanA-yogya pApone athavA doSomAM kAraNabhUta pramAda kriyAne mATe paNa te zabda vaparAya che. ahIM "AlocanA' zabda tevA ja arthamAM vaparAyelo che. eTale teno artha pApa-pramAdasthAno-bhUlo-skUlanAo ke aticAro thAya che. mana, vacana ane kAyAnI pravRttio atisUkSma hovAthI tema ja AtmA satata sAvadhAna nahi rahevAthI saMbhava che ke pratikramaNa-kAle badhI AlocanAo-badhAM pApo yAda na Ave ane koI pApa AlocanA vinAnuM rahI jAya ke je zalya gaNAya che. tethI evI paristhiti utpanna na thAya te mATe ahIM tamAma sUkSma aticAronuM sAmAnya pratikramaNa karavAmAM AvyuM che. A "aticAro," "mUlaguNa ane uttaraguNa' saMbaMdhI samajavAnA che. ahIM niMdA ane gartA tenI ja karavAmAM AvI che. (42-5) pAMca mUlaguNo ane sAta uttaraguNo saMbaMdhI AlocanA karavA yogya aticAro aneka prakAranA hoya che. te badhA pratikramaNa karatI vakhate yAda na paNa AvyA hoya, tethI ahIM tene niMduM chuM, tenI gaha karuM chuM. avataraNikA-A pramANe pratikramaNa karanAra zrAvaka, potAnAthI thayelAM duSkRta vagerenI niMdA ane gaha karavArUpa pratikramaNa karIne vinaya Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMditu sUtra 0287 e ja jenuM mULa che tevA) dharmanI ArAdhanA mATe godohikAsanano* tyAga kare che, ane Ubho thatAM (gadya-pATha) bole che : 'tassa dhammassa kevali pannattassa'. te pachI maMgalarbhita gAthAo nIce pramANe bole che :(43-3)- [ta ghammara] [tavya dharmasya-te dharmanI. te vizeSaNa ahIM guru pAse svIkArelA dharmane mATe vaparAyeluM che. eTale teno artha te "guru pAse svIkArelA dharmanI ema samajavAno che. "tI gurupArve pratipanna) tharmasya ' (a. dI.) "tenuM eTale guru pAse pratipanna karelA-svIkArelA dharmanuM.' veti-panna-vitti-prajJasya-kevalI bhagavaMto e prarUpelAnI. mudima mi-[kamyutthita: azmi-Ubho thayo che. tatpara thayo chuM. atyAra sudhI utkaTa Asane beThelA sAdhaka ahIM Ubho thAya che; mATe Ubho thayo chuM' e kahevAmAM Ave che. sArI -ArAdhanA-ArAdhanA mATe, pAlana mATe. =rA-sevA karavI, te parathI 'mArAthanA'-sevA. viziSTa arthamAM te niraticAra-pAlanA ke samyaku-pAlanA mATe vaparAya che. "ArAdhanAnirativIratayAnupAnanA' (bha. za. 8. u-10.nI TIkA) "mArAMdhanAryasapAnanArtham !' (adI.) vimo ri-[virataH Ii]-huM virata thayo chuM, huM virAma pAmyo chuM, huM nivRtta thayo chuM. vi+-virAma pAmavuM. te parathI virata-virAma pAmelo. virahaUTU-[virAdhanAyA:]-virAdhanAthI, khaMDanAthI. virAdhanA' zabdanI vigata mATe juo sUtra 6. * ahIM koI 'utkaTikAsana' paNa kahe che. -[dharmasaMgraha bhAga 1, pR. 584] . Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiviheLa-[fxviSena]-traNa prakAre. 'trividhana mano-vAd-bAyaiH / ' (adI.). 'trividhe eTale mana, vacana ane kAyA vaDe.' 288 0 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 paDito-[pratijrAnta:]-paDikkamato, pratikramaNa karato, nivRtta thato. vaMdvAmi-[vande] huM vAMduM chuM. biLe-[binAn]-jinone. caDavvIsa-[RtuvijJatim]- covIsane. (43-4) tasya dhammaK....... vaDaLIsa. sAmAnya ane vizeSa prakAranI AlocanA-pUrvaka aticAronuM pratikramaNa karyA pachI tenA prarUpako pratye kRtajJatA prakaTa karavA mATe maMgalarUpevaMdana-nimitte A gAthA bolavAmAM Ave che. pratikramaNanI kriyA dharmArAdhanAnuM eka mukhya aMga che ke je dharmano svIkAra guru pAse karavAmAM Ave che. A dharmanA mULaprarUpaka sarvajJa ane sarvadarzI evA jinezvara bhagavaMto che. temaNe 'sAdhu-dharma' ane 'zrAvaka-dharma' ema be prakAranI dharmArAdhanA batAvI che, temAM guru-samakSa bAra prakAranA 'zrAvaka-dharma'no samyaktva sAthe svIkAra karavo ane tenA pAlanamAM prayatnavaMta rahevuM, e 'zrAvaka-dharma'nI ArAdhanA che. AvI ArAdhanA mATe tatpara thanAre virAdhanAthI virata thavuM joIe, kAraNa ke jyAM virAdhanA hoya tyAM ArAdhanAno saMbhava nathI. eTale 'vio mi vihaLA'-huM virAdhanAthI virata thayo chuM, e zabdo uccAravAmAM Ave che. paraMtu virAdhanAmAMthI virAma pAmavApaNuM paNa tyAre ja gaNAya ke jyAre tamAma doSonI mana, vacana ane kAyAthI zuddhi karI hoya te hakIkata darzAvavAne ahIM 'tiviheLa paDinto' e zabdo mUkavAmAM AvyA che. mana, vacana ane kAyAnI zuddhi e bhAva-vaMdananI sAcI bhUmikA che. 'prazasta-bAya-vADmana:-pravRttiriti vantanam' (la.vi), eTale te vizuddhinI prApti thavAthI vizuddha dharmanA upadezaka ane paropakArI evA jinavarone vaMdana karavAnI sAcI yogyatA prakaTa thAya che. te yogyatAnA AdhAre ahIM covIsa jinone vaMdana karavAmAM Ave che. 'covIsa jina' Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 289 bharata ane airAvata kSetromAM thayelA che, tethI A vaMdana sarva covIsa jinonebadhI covIsIone karavAmAM Ave che, jo ke kSetra ane kAlanI apekSAe temAM RSabhAdi covIsa tIrthaMkaronI mukhyatA che. A rIte A gAthA pratikramaNa karanArane ArAdhakanI koTImAM mUke che. zrItIrthakara devoe mokSa-sAdhaka asaMkhya yogonI prarUpaNA karelI che. temAMnA eka eka yoganI ArAdhanA karIne anaMta AtmAoe sakala duHkhono kSaya karyo che tathA maMgalamaya muktinI prApti karI che. te saMbaMdhI vAcaka-mukhya zrIumAsvAti mahArAje tattvArthasUtranI kArikAmAM kahyuM che ke : "ekamapi jinavacanaM, yasmAnirvAhakaM padaM bhavati / zrayanta vInantA, sAmayimatrapaddhi : " zrIjinezvara devanuM eka vacana paNa-jo bhAvapUrvaka amalamAM mUkavAmAM Ave to bhavane tAranAruM thAya che. saMbhaLAya che ke eka sAmAyika padamAtranI bhAvanAthI anaMta jIvo siddha thayA che." tethI pratikramaNa paNa mokSamArganI ArAdhanAno eka yoga che ke jenI siddhi nAnA-moTA tamAma aticAronuM zodhana karavAthI thAya che. (43-5) have huM kevalI bhagavaMtoe prarUpelA ane guru pAse svIkArelA zrAvakadharmanI ArAdhanA mATe tatpara (Ubho) thayo chuM ane virAdhanAthI virAma pAmyo chuM; tethI mana, vacana ane kAyA vaDe tamAma doSothI nivRtta thaIne covIsa jinone vaMdana karuM chuM. (ahIM vaMlA viSe vaDaLImAM padathI pAMca bharata ane pAMca airAvata kSetranA tathA upalakSaNathI pAMca mahAvideha kSetranA tIrthakarone paNa vaMdanA samajavAnI che.) avataraNikA-A pramANe bhAva jinezvarone namaskAra karI samyaktanI zuddhi arthe traNa lokamAM rahelA zAzvata, azAzvata, sthApanA jinezvarone vaMdanA mATe 44mI gAthA jaNAvAya che. prastuta gAthA (44)nA vivaraNa vibhAga 3-4-5 mATe juo sUtra 15. cothI AvRtti. Jain Edu31.02-110ational Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2900 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 avataraNikA-gathA 45thI sarvasAdhuone vaMdanA karavAmAM Ave che. prastuta gAthA (45)nA vivaraNa vibhAga 3-4-5 mATe juo sUtra 16. cothI AvRtti. avataraNikA-A pramANe 44mI gAthAthI sarva pratimAone ane 45mI gAthAthI sarva munirAjone namaskAravaMdanA karavA vaDe zubha pariNAmanI dhArAmAM atizaya vRddhi pAmato evo pratikramaNa karanAra suzrAvaka have A nIcenI gAthAthI bhaviSyane mATe paNa zubha bhAvonI abhilASA vyakta kare che. (46-3) cira-maMbia-pAva-paLAsaLIpha-[vi-saMcita-pApaprazAzA]-lAMbA kALathI upArjana karelAM pApone nAza karanArI (vaDe). virAtathI saMvita te vi-saMcita, tevuM je pApa te visaMcita-pApa, teno prAza karanArI te cira-saMcita-pApa-praLAzanI, tenA vaDe. A pada 'hAr'nuM vizeSaNa che. bhava-saya-sahasya-mahaLI!-[bhava-zata-sahastra-mathA]-lAkho bhavanuM mathana karanArI, lAkho bhavono nAza karanArI. bhavanI zata-sahastra saMkhyA te mava-zata-sahasra. tenuM mathana karanArI te mava-zata-sahasrI-mathanI, tenA vaDe. bhava eTale janma-maraNano phero, zata (eTale (100) so ane sahasra eTale (1000) hajAra. so hajAra eTale (100X1000=100000) lAkha. ma-mathana karavuM, nAza karavo, te parathI mathanI-nAza karanArI. thaya]-covIsa jinezvarothI nIkaLelI kathA vaDe. vaDavIsa-bina-vikhAya-hApha-[caturvizati-bina-vinirmata vaDe. - vastuvijJati saMkhyAvALA bina te RtuviMzatikhina, temanA vaDe vinirmAMta te caturvizatibina-viniyaMta, tevI je kathA te vaMzati-bina-vinirmAta-thA, tenA vinirgata eTale (jinezvaranA pavitra mukhakamalathI) pragaTelI. vizeSa-nirgata. 'kathA' eTale dharmakathA. bhaktakathA, strIkathA, dezakathA ane Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 291 rAjakathA sAvadya che. jyAre dharmakathA niravadhe che. tenuM prakAzana tIrthaMkaro dvArA thAya che. vonuM-[TchatuM]-jAo, pasAra thAo. -[mama]-mArA. tri-[vivAda-divaso. (46-4) vi-vivA....digadI. vizeSa ArAdhanAne icchato zrAvaka potAno samaya kevI rIte pasAra karavAne icche ?' teno uttara A gAthAmAM ApavAmAM Avyo che. pratikramaNa karanAra zrAvaka potAnA dilamAM evI bhAvanA rAkhe ke mArA divaso jinezvara bhagavAne kahelI dharmakathAono svAdhyAya karavAmAM vyatIta thAo, ke je kathAo lAMbA samayathI saMcita thayelAM pApono nAza karanArI tathA lAkho bhavonuM mathana karanArI che. zrAvakanuM mukhya kartavya e che ke zrItIrthakara deva AgaLa jaIne, AcArya bhagavaMta pAse jaIne, upAdhyAya-bhagavanta pAse jaIne ke sAdhubhagavanta pAse jaIne dharmano upadeza sAMbhaLavo. zrAvakazabdanI maryAdA paNa e ja sUcave che ke je sAMbhaLe te "zrAvaka." "otIti zrAve: ' te upadeza para bAkInA samayamAM ciMtana ane manana karavuM, te paNa enuM kartavya che; eTale zrI jinezvaradevoe dharmanuM rahasya samajAvavA mATe je dharma-kathAo kahI che, te para ciMtana-manana karavAmAM samaya pasAra thAya, te zrAvakane mATe iSTa-jarUrI che; tethI ahIM tevI bhAvanA pradarzita karavAmAM AvI che. kathAno artha kevaLa vArtAo nahi, paNa dharmanI puSTi karanArI dharmadezanAo samajavAnI che. zrIjinezvaradevoe ApelA badhA upadezano samAveza temAM thaI zake che. k eTale kahevuM, bolavuM, vyAkhyAna karavuM, te parathI kathA eTale kathana, vArtA, vyAkhyAna ke upadeza. (46-5) lAMbA vakhatathI saMcita thayelAM pApono nAza karanArI, lAkho bhavone maTADanArI evI covIsa jinezvarothI nIpajelI (mukhakamalathI pragaTelI) dharmakathAonA svAdhyAya dvArA mArA divaso pasAra thAo. (ahIM Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 paNa 'vaDavIsa niviLiya hApha' e padanA arthamAM paMdara kSetranA tIrthaMkaronI gaNanA samajavI) juo sUtra 12, cothI AvRtti. avataraNikA-have 47mI gAthAthI AlokamAM ane janmAMtara(paraloka)mAM paNa samAdhi ane bodhibIja mATe prArthanA karavA vize jaNAvAya che. (47-3-4) nama-[ma]-mArA. maMgalamahaMtA-[makRtam ardantaH]-maMgala che arhato. siddhA-[siddhA:]-siddho. sAhU-[sAdhava:]-sAdhuo subaM-[zrutam]-dvAdazAMgIrUpa zruta. ca-[] ane. dhammo [dharma:]-dharma, cAritradharma. mULa gAthAmAMnA dhammo padanI aMdara maMgala tarIkenA cAritradharmanI sAthe zrutadharma AvI jato hovA chatAM zrutadharmane maMgala tarIke alaga lIdhela che. te kevaLa kriyAthI nahIM paNa jJAAna-kriyA baMne hoya to ja mukti thAya, e vastu jaNAvavA mATe che. kahyuM che ke samajavAM "yaM naLa yiAhILa, havA annALao yiA / pAsaMto paMgulo daDDho, dhAvamANo a aMdhao // " bhAvArtha-kriyA vinAnuM ekaluM jJAna-jANapaNuM nakAmuM (haNAyeluM) che, ane jJAna vinAnI ekalI kriyA paNa nakAmI (haNAyelI) che, arthAt ekaluM jJAna pAMgaLuM ane ekalI kriyA AMdhaLI che. paraMtu jJAna ane kriyA baMneno yoga hoya to ja mukti prApta thAya. a-[]-ane. ahIM A zabdathI lokottamarUpa ane zaraNabhUta sammaddiTThI devA - [ samyagdRSTayaH devA: ] - samyagdRSTi devo. riMtu [vatu]-Apo. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu' sUtra 0 293 samArdi-simaifthama-samAdhine. tra-vi-ane. vordi- vidhi-bodhine. (A loka tathA paralokamAM) samAdhi' tathA "bodhi' zabdanI vigata mATe juo sUtra 9, cothI AvRtti. (47-5) arihaMto, siddho, sAdhuo, dvAdazAMgIrUpa zruta ane (darzana jJAna cAritrarUpa) dharma ane maMgaLa rUpa (lokottama rUpa ane zaraNabhUta) ho, tathA samyagRSTi devo mane samAdhi ane bodhi (A loka tathA paralokamAM Apo) avataraNikA-ahIM koI kahe che ke vratadhArI zrAvako to aticArono saMbhava hovAthI pratikramaNa kare, paraMtu avratI zrAvakane aticArano saMbhava nahIM hovAthI e pratikramaNa na karI zake. tenA pratikArarUpe ahIM cAra hetuthI pratikramaNa karavAnuM che, te vAta A nIcenI gAthAthI jaNAvAya che. (48-3) siddhiA-[tiSiddhAnA--pratiSedha karAyelAonAM, niSedha karAyelAonAM. prati+siniSedha karavo, manAI pharamAvavI, te parathI pratiSiddhaniSedha karAyeluM, tenAM. sara-[Le-karavAmAM. triImavara-[InAmuM maro]-karavA yogya kRtyone nahi karavAmAM. -karavA yogya. azaraNa-na karavuM te. ma-[-ane. paDadavi-[pratimAnuM-pratikramaNa, pratikramaNanI kriyA. saddo -[ zraddhAne]-azraddhA thavAmAM. 'zraddhAnaM-pratyayAvadhArAma' (yazovi. kRta tattvArthaTIkA). "zraddhAna' eTale daDha pratIti, teno jemAM abhAva che te zraddhAna, tenA vize. ahIM Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2940zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 zraddhAno saMbaMdha zrIjinezvaradevoe prarUpelAM jIvAjIvAdi tattvo sAthe che; eTale jina-praNIta tattvomAM zraddhA na karI hoya tenA vize, jina-vacanomAM vizvAsa na rAkhyo hoya te viSayamAM. tahIM-tathA]-te ja rIte. vivarI-parUvaUTU-[viparIta-prarUpaUPyAna-viparIta prarUpaNAne vize, unmArga-dezanAne vize. viparIta evI je prapaUTI te viparIta prarUpa, tenA vize. viparIta eTale viruddha. "prarUpa' eTale vyAkhyAna ke kathana praSTi prathAnA pratA vI paNa prarUpaNA'-prakRSTa, pradhAna ke pragata evI je rUpaNA-(evuM je pradarzita karAyeluM kathana) te prarUpaNA. ma-vi-ane. (48-4) paDisiddhA.......vivarI-parUvaMINa . - - "vratonI virAdhanA thavAno saMbhava vratadhArIone hoya che, nahi ke vrata-rahitone, tethI pratikramaNanI kriyA mukhyatayA vratavALAone ghaTe che; paraMtu vrata nahi dhAraNa karelA evA zrAvakone ghaTatI nathI.' ema jeo mAne che temane gAthA dvArA jaNAvavAmAM AvyuM che ke pratikramaNanI kriyA sarva mumukSuo mATe-sarva zrAvako mATe che, kAraNa ke nIcenA cAra hetuthI pratikramaNanI AvazyakatA UbhI thAya che : "(1) jJAnIoe je vastuono ke kriyAono niSedha karelo che, tevI kriyAo karI hoya. (2) jJAnIoe je vastuo ke kriyA karavAnI kahI che, te na karI hoya. (3) zrIjinezvaradevanAM vacano para azraddhA karI hoya. (4) zrIjinezvaradevanA kathanathI viruddha prarUpaNA karI hoya, kAMI paNa viruddha bolAyuM hoya." pahelA hetuthI aDhAra-pApasthAnakono samAveza thAya che, ke jene Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra0 25 tajavAM yogya che. chatAM jo tenuM sevana thayuM hoya to pratikramaNa karavuM ghaTe. bIjA hetuthI ja Avazyaka athavA mahAmaMtrazrI navakAra vagerenI gaNanA Adi kartavyo karavA yogya che, chatAM te na thayAM hoya to pratikramaNa karavuM ghaTe. trIjA hetuthI jJAnIonAM vacana pratye azraddhA karI hoya, eTale zAstramAM kahelI bhavya, abhavya, nigoda vagerenI sUkSma vAtomAM saMdeha utpanna thayo hoya ke grahaNa karavAnI ruci na thaI hoya, to pratikramaNa karavuM ghaTe che. cothA hetuthI viparIta-prarUpaNA-AjJA viruddha bolAyuM hoya to paNa pratikramaNa karavuM ghaTe che. eTale jeo vratadhArI na hoya paNa vrata vinAnA zrAvaka hoya tene paNa pratikramaNa karavAnI AvazyakatA che. (48-5) (1) niSedha karAyelAM kAryo)nuM AcaraNa karavAthI, (2) karavAyogya (kAryo)nuM AcaraNa na karavAthI, (3) azraddhA utpanna thavAthI ane (4) zrIjinezvaradevanA upadezathI viparIta prarUpaNA karI hoya e cAra hetuthI (vratadhArI zrAvakanI jema avratI (vrata vinAnA) zrAvakane paNa) pratikramaNa karavAnuM hoya che. avataraNikA-e pramANe zAstrakAra bhagavaMte pratikramaNanA viSayo tema ja cAra hetuo jaNAvavApUrvaka (vatI ane agratI) darekane pratikramaNa karavAnuM siddha karyuM. have saMsAramAM anAdikALathI rahelA sarva jIvone judA judA bhavomAM paribhramaNa karatAM bIjA jIvonI sAthe vaira virodha thayA hovAnuM saMbhavita hovAthI A nIcenI gAthA dvArA e anaMtabhavomAMnA anaMta jIvo saMbaMdhInA vaira virodhanI kSamApanA vaDe pratikramaNa jaNAvAya che. (49-3) svAmi-[kSamayaf]-huM khamAvuM chuM, mArA vaDe thayelA doSonI ' kSamA mAguM chuM. huM sahana karAvuM chuM. kSa- A dhAtu pahelA gaNamAM AtmAnapadanuM kriyApada che. ane tenuM prathama puruSa ekavacananuM rUpa kSaNe thAya che. temaja te cothA gaNanuM parasmapadanuM kriyApada che ane tenuM rUpa kSANAni thAya che. tenuM preraka rUpa kSayAmi vagere thAya che. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2960 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 satranI [sarvAnuM nIvAna-sarva jIvone, sarva jIvo pAse. sarva jIvothI cauda rAjalokamAM rahelA tamAma jIvo samajavAnA che. gAthA 49-50 A banne gAthAo AvazyakasUtra-pratikramaNa adhyayananA aMtamAM AvelI che.-(mA. ni. vI. di. vi. pR. 242 ma) salve-[sarve-sarve-badhA. nIvAmunIva-jIvo. vasaMtu-[kSAgatuM-kSamA karo. che- -mane mitta-maitrI-maitrI, mitratA. fma-sneha karavo, bhalI lAgaNI pradarzita karavI; te parathI mitrasneha karanAra, bhalI lAgaNI pradarzita karanAra, teno bhAva te mitratA. mitrI mAva: vI maitrI'. zrI hemacaMdrAcArye yogazAstranA caturtha prakAzamAM maitrI bhAvanAno artha nIce pramANe karelo che - "mA kArSIt ko'pi pApAni, mA ca bhUt ko'pi duHkhitaH / mukhyatA vacceSA, matirmaMtrI nirAte 128aa" koI paNa prANI pApa na karo, koI paNa prANI duHkhI na thAo, AkhuM jagata mukta thAo, AvI buddhi te "maitrI kahevAya che. maitrI Adi cAra bhAvanAthI yukta anuSThAnane ja dharma kahyo che, tethI dharmanA arthIne te cAre bhAvanAnI AvazyakatA to che ja. paraMtu pramoda vagere traNe bhAvanAnI utpatti, sthiti ane vRddhimAM maitrIno abhAva pratibaMdha kare che. arthAta jo maitrIbhAva na hoya to pramoda Adi traNa bhAvo utpanna thaI zakatA nathI. jo maitrI hoya to pramoda vagere bIjI traNe bhAvanA na hovA chatAM te traNenI utpatti vageremAM sulabhatA thAya che. mATe "mAre sarva jIvo sAthe maitrI ho' ema vAraMvAra kahevAya che. -tAttvika praznottarANi (pR. 201-2) che-[E]-mAre. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 297 satramU-sirvabhUteSu-sarva bhUto pratye, sarva jIvo pratye. sarvA bhavanAt mUta: I'-sarvadA hovAthI "bhUta" athavA "apUvana, mati, bhaviSyanIti bhUtAni'je thayA hatA, thAya che ane thaze te "bhUta' tenA ekArthI zabdo prANa, jIva ane sattva che. "TM mUyA nIvAmAM sattAmAM fthAni vaitAni " (AcA. zrata. 1. a. 6. u. 9.) veraM-vaira-vaira, duzmanAvaTa. maTTa-[]-mAre. --[]-na. vepAchuM [vita]-koInI sAthe. (49-4) rAma.......... pratikramaNanuM svarUpa ane tenA hetuo kahyA pachI pratikramaNanI sArthakatA kyAre kahevAya ? te jaNAvavAne A gAthA rajU karavAmAM AvI che. temAM jaNAvyuM che ke "huM cauda rAjalokamAM rahelA sarva jIvonI kSamA mAMguM chuM,'. kAraNa ke A saMsAramAM janma-maraNanA pherA pharatAM koI sthaLa evuM nathI ke jyAM A jIva eka karatAM vadhu vAra utpanna thayo na hoya. eTale vividha prakAranA saMbaMdho ane saMparkomAM AvatAM mArA dvArA temano koI ne koI prakAre aparAdha thayo hoya tevo saMbhava che. koIno ye aparAdha karavo te ahiMsAdi dharmanI mULa bhAvanAthI viruddha hoIne cAritranI nirmaLatAne dUSaNa lagADanAra che, tethI tenuM pratikramaNa tenI zuddhi satvare thavI ghaTe che. AvI zuddhi karavA mATe kSamAnI yAcanA karuM chuM. kSamA' eTale krodhanuM visarjana, vairano tyAga sahanazIlatA. enA vinA AdhyAtmika jIvanamAM pragati thaI zake ja nahi. tethI dazavidha yatidharmamAM tenuM sthAna paheluM che. ane kSamAzramaNa jevA sUcaka zabdanI yojanA tenI pradhAnatAne lIdhe ja thayelI che. vaLI "vaMti-sUrI arihaMtA'-arihaMto kSamA"ne vize zUravIra hoya che, e ukti paNa "kSamAdharmanuM gaurava batAvanArI che. kahyuM che ke : Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 " khaMtI suhANa mUlaM, mUlaM dhammassa uttamA khaMtI / harai mahAvijjA iva, khaMtI duriAI savvAI ||" sukhonuM mUla 'kSAMti'-kSamA che, dharmanuM mUla paNa uttama 'kSamA' che; te mahAvidyAnI jema sarva duritono nAza kare che. 'kSamA'nuM mukhya lakSaNa vaira-tyAga che, je sAmAe karelA aparAdhane sahana na karavAthI vairavRttine uttejana maLe che. e vairavRttino tyAga karavAthI ja kSamAdharmanuM pAlana zakya bane che. AvuM valaNa dhAraNa karavAnuM mukhya kAraNa e che ke vairathI vaira zamatuM nathI, paraMtu UlaTuM vadhe che ane chevaTe enA dhAraNa karanAranI sarva zAMtine harI le che; eTale uttarottara vRddhi pAmatA ane svabhakSaka evA vairane mULamAMthI ja chedavuM, te DahApaNa-bhareluM che. 'vasamena daLe ohaM' arthAt upazama vaDe krodhane haNavo joIe e ArSavacananuM rahasya paNa e ja che. kAraNa ke viziSTa AdhyAtmika vikAsa mATe te eka anivArya vastu che. vaLI potAnuM bagADanAra ke sudhAranAra potAnA AtmA sivAya bIjo koI nathI, e siddhAnta paNa kSamAvRttine anivArya banAve che. aparAdhonI kSamA mAgavAnI sAthe maitrIbhAva hovo paNa Avazyaka che, kAraNa ke maitrIbhAva vinA saMbhavita aparAdhomAMthI ke hiMsAmAMthI bacI zakAtuM nathI. maitrIbhAvanuM mULa ahiMsA che ane ahiMsAnuM mULa samatva ke AtmaupamyanI bhAvanAmAM raheluM che. te saMbaMdhI mahApuruSoe pracaMDa ghoSaNA karIne jaNAvyuM che ke :- 'satre pALA piyADayA, su-sAyA, kulapaGiLatA, appiya-vA, piyanauviLo, nIviDa-jAmA, savvutti nIviyaM piyaM / saphLa vi pANaM puDho vahaM pakuvvai, jasi me pANA pavvahiyA, paDilehAe no nikararNAe, kSa paritrA pavuttva, mmovasantI / ' (AcArAMgasUtra). 'badhAM prANoneprANIone AyuSya ane sukha priya che, tathA du:kha ane vadha apriya tathA pratikULa che. teo jIvitanI kAmanAvALA ane jIvitane priya mAnanArA hoya che. badhAne jIvita priya che. potAnA pramAdane lIdhe prANone atyAra sudhI je vadha-vyathA karI che, tenI pratilekhanA (pratikramaNa) karIne, pharIthI tevuM na karavuM, tenuM nAma 'kharI samaja' kahevAya ane e ja karmonI upazAMti che.' anya zAstrakAroe paNa kahyuM che ke-'AtmanaH pratijJAni pareSAM na Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 299 samAvatu"- "potAne je na game-duHkharUpa lAge tevuM vartana bIjAo pratye na AcaravuM joIe." vaLI kahyuM che ke :"prANA yathA''tmano'mISTAH, bhUtAnAmapi te tathA / mAtmaupaccena sarvatra, tyAM pharvati sAdhava: " bhAvArtha-jema ApaNA prANo ApaNane priya hoya che, tema bIjA prANIone paNa potAnA prANo priya hoya che. evA vicArathI sAdhu-puruSo potAnA prANanI jema bIjA sarva jIva upara dayA kare che-samAna vartAva rAkhe che." maitrIbhAvanuM svarUpa nIcenI paMktiomAM spaSTa rIte vyakta thAya che :"zivamastu sarvagata:, pariniratA mavaDu mUtANI: / doSAH prayAntu nAzaM, sarvatra sukhI bhavatu lokaH // " bhAvArtha-"sarva jagatanuM kalyANa thAo, prANIono samUha bIjAnA hitamAM tatpara bano, doSo nAza pAmo ane sarvatra loko sukhI thAo." 49mI gAthA varNameLanA chaMdamAM che, tethI te siloga athavA anuSTrapa chaMdamAM che. (49-5) sarva jIvonI huM kSamA mAguM chuM, sarve jIvo mane khamajo . (sahana karo.) mAre sarva jIvonI sAthe maitrIbhAva che, mAre koI paNa jIvonI sAthe vairabhAva nathI. avataraNikA-have zrI zrAddha pratikramaNa sUtrano upasaMhAra karatAM uttarottara dharmavRddhine mATe atyaMta maMgala tarIke sUtrakAra (zAstrakAra bhagavaMta) aMtima gAthAmAM nIce pramANe jaNAve che. (50-3) pavanadaM vim adaH-A rIte huM. gAtroDya-[kAno-AlocanA karIne. ni3i-[nintitva-niMdA karIne. arami-[ifhatvA-gaI karIne. dujhis (3)-[gupli7] jugupsA karIne aNagamo vyakta karIne. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3000 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 gugupsA eTale niMdA, aNagamo ke eka prakArano tiraskAra. saM-[1] sArI rIte. tivina pavito, vaMmi giLe vaDathvI-pUrvavat. gAthA 43 mujaba. (50-4) vimarda.......vaDatrI A gALAmAM pratikramaNa sUtrano upasaMhAra karyo che, tathA aMtima maMgala-dvArA viSayanI pUrNAhuti karavAmAM AvI che. temAM jaNAvyuM che ke-A rIte meM aticAronI AlocanA karI che, niMdA karI che, gartA karI che ane samyak prakAre jugupsA paNa karI che; chatAM pharI eka vAra mana, vacana ane kAyAthI pratikramaNa karato eTale ke vibhAva-dazAmAMthI svabhAva dazAmAM Avato huM paramopakArI covIse jinane vaMdana karuM chuM. ahIM AlocanAno pratikramaNanA sAmAnya arthamAM prayoga karIne tenAM mukhya aMgo "niMdA, gaha ane jugupsA"no nirdeza karelo che. Atma-sAkSIe aticArone-doSone vakhoDavA te niMdA," guru-sAkSIe vakhoDavA te "gaha' ane tene mATe hRdayamAM tIvra aNagamo pedA thavo te "jugupsA" A kriyAo samya-prakAre eTale bhAva-pUrvaka yathArtha vidhithI meM karI che, chatAM upasaMhArarUpe pharIne paNa mana, vacana ane kAyAthI pratikramaNa karIne aMtima-maMgala tarIke covIse jinane vaMdanA karuM chuM. "Adi-maMgala' vipnanA nivAraNArthe che, "madhya-maMgala' grahaNa karelA kAryanI nirvighna pravRtti mATe che ane aMtima maMgala' ziSya-praziSyAdiparaMparAmAM zAstrArthano viccheda na thavA mATe che.* (50-5) A rIte meM samyapha prakAre (samyapha mULa bAra vratomAM lAgelA) aticAronI AlocanA karI che. (ema jaNAvIne "meM kharAba karyuM' e pramANe Atma sAkSIe) niMdA karI che. (ane te ja skUlanAo * juo vi.bhA.gA. 13-14. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMditu sUtra 0 301 aticArone gurusAkSIe) gaI karI che, (pApakArI evA mane dhikkAra che e prakAre) jugupsA karI che. have huM mana, vacana ane kAyA vaDe pratikramaNa karatAM (tamAma doSonI nivRttipUrvaka) huM covIse jinezvarone vaMdanA karuM chuM. (6) sUtra-paricaya je vIsa sthAnakonuM ullAsapUrvaka ArAdhanA karavAthI "puruSottamapadanI prApti thAya che temAMnuM eka sthAnaka "Avazyaka kriyA che. tenI vyAkhyA zrIanuyogadvArasUtramAM A rIte karavAmAM AvI che : 'samaNeNa sAvaeNa ya, avassakAyavvaM havai jamhA / aMto ahonisissa ya, tamhA AvassayaM nAma // ' eTale tenI upAdeyatA zramaNa ane zrAvaka e ubhayane mATe ekasarakhI che. zrI "AvazyakasUtra'nA chaThThA adhyayanamAM zrAvakadharmane lagatA saMbhavita aticAronA AlApako ApavAmAM AvyA che, tethI zrAvakoe pratidina potAnA vratamAM lAgelA aticAronuM niMdA ane gaha dvArA pratikramaNa' karavuM samucita* che. vaLI, niSiddha kriyAonuM AcaraNa thavAthI, vidheya kriyAonuM AcaraNa na thavAthI, sarvajJa bhagavaMtonAM vacana para azraddhA thavAthI tathA zAstraviruddha prarUpaNA thavAthI paNa pratikramaNanI kriyA Avazyaka bane che. A uparAMta paMcAcAranI vizuddhi mATe paNa te ati agatyanI che. TUMkamAM kAdava ane dhULathI kharaDAyelAne jeTalI jarUra snAnanI che, teTalI, balake tethI paNa ghaNI vadhAre jarUra pApa-paMkathI kharaDAyelA AtmAone "pratikramaNa'nI prastuta sUtra zrAvakone Atmika zuddhi karAvatuM hoIne "zrAvaka(zrAddha)pratikramaNa-sUtra,' "gRhi-pratikramaNa-sUtra," "samaNovAsaga-paDikkamaNa-sutta'* + vratone lagatA aticAranuM saMzodhana karanAra potAne lagatA aticAro pUratuM vaMdittasUtra' bolatA nathI, parantu akhaMDita bole che. te kevI rIte sakAraNa che teno khulAso dharmasaMgrahanA patra 223 34mAM nirdeza che. * pahelAM be nAmo arthadIpikAmAM vaparAyelAM che ane chelluM nAma A sUtra paranI cUrNimAM zrI vijayasiMhasUrie ApeluM che. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3020 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-ra vagere nAmathI oLakhAya che. A sUtrano prAraMbha "vaMditta pada vaDe thato hoIne te "vaMditta-sUtra'nA nAmathI paNa oLakhAya che. A saMpUrNa sUtra pacAsa padyamaya gAthAomAM racAyeluM hoIne saraLatApUrvaka kaMThe karI zakAya tevuM che, tathA zrAvaka-jIvanano saMpUrNa khyAla ApanAruM hoIne punaH punaH paThana-manana karavA yogya che. sUtranA prAraMbhamAM abhISTanI siddhi mATe tathA vipnanA nivAraNa mATe maMgalAcaraNa karavAmAM AvyuM che, tathA je hetuthI A sUtranI racanA - thayelI che, teno nirdeza karavAmAM Avyo che. "zrAvakadharmamAM lAgelA aticAronuM pratikramaNa" e teno spaSTa hetu che. dharmanuM mukhya prayojana "jJAna, darzana ane cAritranI ArAdhanA che, tethI paheluM pratikramaNa" te traNamAM lAgelA aticAronuM karavAmAM AvyuM che. A pratikramaNa mAtra skUla doSonuM ja nathI, paraMtu sUkSma doSonuM paNa che, je vratanA ArAdhake keTalI yatanAthI cAlavAnuM che, tenuM sUcana kare che. trIjI gAthAmAM sarva pApanA mULa-samA "parigraha ane AraMbha'ne lIdhe lAgelA doSonuM pratikramaNa karavAmAM AvyuM che tathA cothI gAthAmAM rAga ane dveSa vaDe iMdriyo ane kaSAyonA aprazasta pravartanathI thayelA doSonI niMdA tathA gaha vaDe zuddhi karavAmAM AvI che. A pAMcamI gAthAmAM dabANa ane paravazatAthI karavI paDelI gamanAgamana Adi pravRttio' vaDe utpanna thayelA doSonuM tathA chaThThI gAthAmAM bAre vratonA pAyA-samAna "samakita'mAM lAgelA aticAronuM pratikramaNa karavAmAM AvyuM che. "samakita" athavA "samyagadarzana'ne vratano pAyo kahevAnuM kAraNa e che ke tenA sadUbhAve vratanuM pAlana yathArtha thaI zake che, ane tenI gerahAjarImAM vrata-pAlananI bhAvanA mULamAMthI ja DolI jAya che. ahaMto para pUrI zraddhA hoya to temanAM vacano upara paNa pUrI zraddhA thAya che, to temaNe prarUpelAM vratonI upayogitA saMbaMdhI manamAM koI paNa jAtanI zaMkA rahetI nathI. A ja vAta gurunA viSayamAM samajavAnI che. mANasanI zraddhAne DolAvanArI je pAMca vastuo ahIM rajU karavAmAM Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 0 303 AvI che, te mananI vAstavika sthitino paricaya karAve che. mANasa zaMkAzIla thayo ke tenI zraddhA sarakavA mAMDe che. ghaDIkamAM eka mAnyatA dhAraNa karavI ane ghaDIkamAM bIjI mAnyatA dhAraNa karavI, e paNa zraddhAne DahoLI nAkhe che. te ja rIte hAtha dharelAM kAryomAM, vrataniyamonA phalamAM zaMkA rAkhavI, te paNa zraddhAne ghaTADanAruM che, ane bIjA siddhAMto ke mato tarapha doravAI javuM ne tenI prazaMsA karavA lAgI javuM, tathA temano sahavAsa vadhAravo, e paNa teTaluM ja nukasAnakAraka che. jevA prakAranI sAdhanA tevA prakAranuM vAtAvaraNa hovuM joIe. tethI viruddha vAtAvaraNamAM praveza karavo-e zraddhAne khoI nAkhavAnAM sAdhanone AmaMtraNa ApavA barAbara che. sAtamI gAthAmAM cAritrAcAranA pratikramaNanI icchAthI AraMbhanI niMdA karAya che. AThamI gAthAmAM 'zrAvakanAM bAra vrato'nI gaNatarI karI che : "pAMca aNuvrato, traNa guNavrato ane cAra zikSAvrato," tathA tenuM sAmAnya 'pratikramaNa' karyuM che. AThamI gAthAthI 33mI gAthA sudhI dareka vratanuM tathA saMlekhanAnuM viziSTa rIte pratikramaNa karavAmAM AvyuM che. ahIM gaNAvelA aticAromAM nIcenA viSayo mukhya che ke jenA tarapha pahelI take lakSya ApavuM ghaTe che. tenuM tAraNa nIce mujaba nIkaLI zake : (1) nirdoSa prANIne mAravuM nahi. (2) koI prANIne sakhata baMdhane bAMdhavuM nahi. (3) koI prANInAM aMgopAMga chedavAM nahi. (4) prANIo pAsethI gajA uparAMta kAma levuM nahi. matalaba ke Dhora, majUra, nokara-cAkara vagere pAsethI dayAdharma na haNAya te rIte kAma levuM. (5) koIne bhUkhyAM-tarasyAM rAkhavAM nahi. (6) koInA upara ALa caDAvavuM niha. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3040 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (7) koI chAnI vAta karanAra upara doSAropaNa karavuM nahi ke "tame amuka ja vAta karatA hatA.' (8) strInI yA mitranI gupta vAta ughADI pADavI nahi. (9) khoTI salAha ApavI nahi ke lokone khoTe raste dorI janArAM jUThAM bhASaNo karavAM nahi. (10) khoTuM nAmuM lakhavuM nahi, khoTI rasIdo ke khoTA dastAvejo banAvavA nahi, mAlanI khoTI jAherAto ApavI nahi. (11) corIno mAla kharIdavo nahi. (12) corI mATe koIne preraNA karavI nahi. (13) mAlamAM koI paNa prakAranI seLabheLa karavI nahi. (14) rAjyanA hitamAM thayelA kAyadAonuM ullaMghana karavuM nahi, dANacorI ke kara-corI karavI nahi. (15) khoTAM tola ke khoTAM mApa rAkhavAM nahi, eka vastu amuka vajana ke mApanI jAherAta karyA pachI tene ochI ApavI nahi. (16) parabArA-gamana karavuM nahi. (17) vezyA-gamana karavuM nahi. (18) lAja-maryAdAno bhaMga karanAruM vartana karavuM nahi. (19) vivAho Adi kAryo karavAmAM utsukatA batAvavI nahi. (20) kAma-bhoga saMbaMdhI tIvra abhilASA rAkhavI nahi. (21) dhaMdhA ane pravRttinuM kSetra maryAdita karavuM. (22) moja-vilAsanAM sAdhanonI tathA pramANonI maryAdA karavI. (23) nirarthaka pravRtti karavI nahi. (24) kAmotpAdaka cenacALA ke vANI-prayoga karavA nahi. (25) ativAcALapaNuM rAkhavuM nahi. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdituM sUtra 0305 (26) zastro sajAvIne taiyAra rAkhavAM nahi. (27) jarUrathI vadhAre bhogapabhoganI vastuo rAkhavI nahi. (28) mana, vacana ane kAyAne niSpApa banAvavAno prayatna karavo, te mATe roja ochAmAM ochI be ghaDIvALuM 48 miniTa paryantanuM sAmAyika nAmanuM anuSThAna karavuM. (29) ochAmAM ochI jarUriyAtathI rahetAM zIkhavuM, sAMsArika pravRttionI maryAdA karavI. (30) parva-divase upavAsa karavo, brahmacaryanuM pAlana karavuM ane zarIra vibhUSA tathA sAvadya vyApAra vagereno tyAga karI ekAMta sthAnamAM dharma-dhyAna karavA mATe posaha karavo. (31) sAdhu-sAdhvIne atithi mAnIne zuddha AhAra-pANI vahorAvavAM tathA bIjI paNa dharma-sAdhaka jarUrI vastuonuM dAna devuM. temanI bane teTalI sevA-bhakti karavI. (32) mRtyusamaya najIka Ave tyAre aNasaNapUrvaka samAdhi-maraNa thAya tevA saghaLA prayatno karavA. A niyamo pramANe vartavAthI eka manuSya vyaktigata vikAsa sAdhI zake che, sAmAjika dhoraNa UMcuM Ave che ane pariNAme rASTranuM naitika dhoraNa paNa UMce caDI zake che. dareka vyakti pote sudharavAno nirNaya kare ane te pramANe vartavA lAge to sudhAro ApoApa thAya che, jyAre bIjAnA sudharavAnI AzA rAkhavAmAM Ave ane pote sanmArge cAlavAno puruSArtha kare nahi to tethI vAtAvaraNa jhapATAbaMdha bagaDe che ane patana anivArya bane che. cotrIsamI gAthAmAM mana, vacana ane kAyAnI aprazasta pravRttine badale prazasta pravRtti karavAnuM sUcana che, tathA pAMtrIsamI gAthAmAM vaMdana, vrata, zikSA, gaurava, saMjJA, kaSAya, daMDa, samiti, gupti-saMbaMdhI na karavAnuM karyuM hoya ane karavAnuM na karyuM hoya, tenuM pratikramaNa che. chatrIsamI gAthAthI ekatALIsamI gAthA sudhImAM pratikramaNanI tAttvika-bhUmikAne sparzavAmAM AvI che. temAM "pratikramaNa' kaI rItie pra.-2-20 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 upayogI che ane te manuSyanAM pApono nAza karIne tene kevI rIte UMce laI jAya che, te dAkhalA-dalIlapUrvaka samajAvavAmAM AvyuM che. sArAMza ke samyagadRSTine karmano baMdha alpa thAya che ane te paNa pratikramaNa, pazcAttApa ane prAyazcitta' dvArA zIghra tUTI jAya che. vaLI, jema mAthethI bhAra UtaratAM haLavApaNAno anubhava thAya che, tema karelAM pAponI "niMdA, gaha ane AlocanA karavAthI haLavApaNAno anubhava thAya che. sAvadya kriyAomAM DUbI rahelA AtmAono paNa uddhAra karIne temanAM duHkhono sarvathA nAza karanArI A Avazyaka kriyA che. betALIsamI gAthAmAM jaNAvyuM che ke-"AlocanA' sUkSma ane skUla evA aneka aticAronI karavAnI hoya che. temAMthI pratikramaNa-kAle je yAda na AvyA hoya, te sarvenuM ahIM "niMdA ane gaha' dvArA sAmAnya pratikramaNa' karI lauM chuM. - tetALIsamI gAthAmAM 'virAdhanAmAMthI viramavAno ane "ArAdhanA'mAM tatpara thavAno nirNaya che ane te ArAdhanAnA prathama upadezaka paramopakArI covIse jinone vaMdana karavAmAM Avela che. cuMmALIsamI ane pistALIsamI gAthAmAM anukrame sarve caityo ane sarve sAdhuone vaMdanA karavAmAM AvI che, tathA chetALIsamI gAthAmAM covIse jinavaroe svamukhethI prarUpelI dharmakathAonAM zravaNa, manana ane cintanamAM badho vakhata pasAra thAya evI bhAvanA pradarzita karavAmAM AvI che. ' suDatALIsamI gAthAmAM arihaMta, siddha, sAdhu, zrutajJAna ane cAritradharmane, maMgala mAnavAmAM AvyA che ane samyagdaSTi-devo AgaLa samAdhi" tathA "bodhi'nI mAgaNI karavAmAM AvI che, tathA aDatALIsamI gAthAmAM "pratikramaNa" kayAM kayAM kAraNoe karavuM ghaTe teno nirdeza karavAmAM Avyo che. A cAra kAraNo nIce mujaba che : "(1) niSiddha bAbato karavI. (2) vidheya bAbato tajI devI. (3) sarvajJanA siddhAMto para zraddhA rAkhavI nahi. (4) usUtra-prarUpaNA karavI." ogaNapacAsamI gAthAmAM pote cauda rAjalokanA sarve jIvo pratye karelA aparAdhonI kSamA mAgavAmAM AvI che, tathA temane kSamA karavAnuM Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 0 307 kahevAmAM AvyuM che. te sAthe e paNa jAhera karavAmAM AvyuM che ke potAne koI paNa jIva sAthe vairabhAva nathI paNa maitrIbhAva che, ane te sahunuM kalyANa icche che. pacAsamI gAthA upasaMhArarUpa che. temAM 'niMdA, garhA ane jugupsA'-pUrvaka samyak prakAre 'AlocanA' karavAmAM AvI che, tathA thayelA doSonuM mana, vacana ane kAyAthI, 'pratikramaNa' karatAM covIse jinone pUrNAhutinuM vaMdana karavAmAM AvyuM che. 'kRti pratikramaNa sUtra'yAne 'sAdhu pratikramaNa sUtra'nA aMtamAM 'vaMdittu sUtra'nI chellI be gAthAo dRSTigocara thAya che. vaMdittu sUtra-gata samyaktva, bAra vrata ane saMlekhanAnA aticArone tema ja paMdara karmAdAnane lagatA ullekhanI, upAsaka dazAMganAM sUtro, Avazyaka sUtra tema ja tattvArthAdhigama zAstranA sAtamA adhyAyanA 38mA temaja 20thI 32mA sudhInAM sUtro sAthe sarakhAmaNI thaI zake tema che. vizeSamAM 'vaMdittu sUtra'nI 44mI ane 45mI gAthA 'jAvaMticeI AIM' ane 'jAvaMti ke vi sAhU' e be to pRthak sUtrarUpe paNa jovAya che. AnI chellI be gAthA digaMbarIya bRhat pratikramaNamAM pATha bhedapUrvaka upalabdha thAya che. -jaina satyaprakAza varSa 3, aMka 7, pR 257 A sUtra para nIce mujaba cUrNio, vRttio, TIkAo ke vyAkhyAvivaraNa racAyelAM maLI Ave che : (1) TIkA : zrIpArzvamuni-(yakSadeva-ziSya) vi. saM. 956. (gaMbhUtA-gAMbhR gAmamAM jaMbu zrAvakanI sahAyatAthI.) (2) cUrNi zrIvijayasiMhasUri, vi. saM. 1183mAM racI che ane zrIjinadevasUrijIe e ja varSamAM enA upara bhAsa (bhASya) racyuM che. evo arthadIpikAmAM ullekha che. (3) vRtti (paDAvazyaka) zrIcandrasUri, vi. saM. 1222. (caMdrakulanA zIlabhadrasUrinA ziSya dhanezvaranA ziSya). (4) laghuvRtti zrItilakAcArya yA tilakasUri (cakrezvarasUrinA ziSya) vi. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3080zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 saM. 1296. vaMdAruvRtti (zrAvakAnuSThAna vidhi) zrIdevendrasUri vi. saM. 1300 AsapAsa. (6) vivaraNa : zrItaruNaprabhasUri, (kharataragacchIya jinacaMdrasUrinA ziSya) vi. saM. 1411. (7) vRtti zrI somasuMdarasUri. (8) arthadIpikA : zrI ratnazekharasUri (tapAgacchIya munisuMdarasUrinA ziSya) vi. saM. 1496. ' A graMthanuM saMpAdana zrI AnaMdasAgarasUrijIe karyuM che ane enI saMskRtamAM prastAvanA lakhI che. vaLI viSayAnukrama, avataraNonI anukramaNikA, vizeSa nAmonI sUcI ane upayukta padyo ane vAkyo tema ja laukika nyAyano nirdeza karI e kRtine sAMgopAMga banAvavA temaNe uttama prayAsa sevyo che. vizeSa mATe juo jaina satya prakAza, varSa-4, aMka-7, pRSTha-257. (9) bAlAvabodha : u. zrImerusuMdara (kharataragacchIya ratnamUrtinA ziSya) vi. saM. 1525. (10) TIkA : zrIdevacaMdrasUri. (11) vyAkhyA :- (dharma-saMgrahamAM) zrI mAnavijaya upAdhyAya, vi. saM. 1731. A sivAya paDAvazyakane lagatA aneka bAlAvabodhomAM paNa A sUtra para vivaraNa thayeluM che. jinaratnakoSa (bhA. 1, pR. 390-391) pramANe nIcenAM vivaraNo che. (12) TIkA devendrasUri (13) TIkA ajJAtakartaka (14) padaparyAya maMjarIakalaMka (15) TIkA jinacaMdra. (7) prakIrNaka AvazyakasUtranAM chaThThI adhyayanamAM AvatA zrAvaka-dharmane lagatA Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMditta sUtra 0309 AlApako A sUtrano AdhAra che. tenA uparathI vaMditu sUtranI padyAtmaka racanA karAI che. sUtranI bhASA ArSaprAkRta che. A sUtranI 48mI gAthA A. ni. 1285 gAthA tarIke tathA 49mI ane 50mI gAthA cothA pratikramaNa nAmanA adhyayananA aMte mULa sUtra tarIke ApelI che. vaMdittu sUtra chaMda : zAstranI paribhASAmAM A sUtranAM padyo ArSa che, jaina paribhASAmAM A sUtranAM padyo Agamika che. je kALamAM hajI chaMdone atyAranA chaMda zAstromAM maLe che tevA niyata svarUpo maLyAM nahotAM te samayanuM A sUtra che. padyonA bhAvapUrvaka thatA pralaMbita paThanamAMthI niSpanna thatA eka prakAranA ghoSane lIdhe A sUtro karNamadhura hatA. sUtrapaddhati pramANe paThana karavAmAM pahelA ane trIjA caraNa pachI ArAma karavAno hoya che, AvA ArAmane "yati' kahe che. je gAhAmAM yati na Ave tene vipulA' kahe che ane je sayatika dalavALI hoya tene "pappA" kahe che. kharI rIte to gAhA chaMdano meLa catuSkalonAM Avartanono che ane ApaNe e barAbara samajIe to pachI yatine kAraNe vilaMbano avakAza raheto nathI. AthI A badhA prasaMge yatino artha tyAM zabdano aMta Ave teTalo ja karavo joIe. chaMda zAstramAM A sthAne bIjA laghuthI pada zarU thAya che eTaluM ja kahyuM che paNa yati kahI nathI. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya "yati' zabdano prayoga TIkAmAM kare che ane te paNa upacArathI. - ahIM yatibhaMganA doSo je batAvavAmAM AvyA che te paThana pAThanamAM uccAraNa vizenI anukULatA mATe che. A sUtranI racanA moTe bhAge Agamika gAhA athavA AryA chaMdamAM che. amuka apavAdo sivAya badhI gAthAo chaMdazAstranA niyamone mahadaMze anukULa che. lagabhaga sarva gAthAonI mAtrA sattAvana che ane te pUrvArdhamAM 30 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3100zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (12+18) ane uttarArdhamAM 27 (12+15) che. sarva gAhA gAthAonA soLa aMza (bhAga) avazya karavA. temAM tera aMza caturmAtrAvALA, be aMza be mAtrAvALA ane eka aMza eka mAtrAvALo karavo. pUrvArdhamAM chaThTho aMza jagaNa hoya ane uttarArdhamAM chaThTho aMza laghu hoya. guru laghunA ochA-vattApaNA uparathI gAhA chaMdanA 26 bhedo athavA prakAro thAya che. temAMthI lagabhaga 10 prakAro A sUtramAM mAlUma paDe che. je gAthAmAM eke anusvAra na hoya te "AMdhaLI' kahevAya, eka anusvAra hoya te "kANI', be anusvAra hoya te "sunayanA' ane jemAM be karatAM vadhAre anusvAro hoya te manoharA' kahevAya che. A prakAra paNa dhyAnamAM levAya che. vaMditusUtra aMge vicAraNIya prazno bIjI gAthAmAM (1) trIjA pAdamAM suhuno vAyaro vAmAM yano artha "athavA' karavo joIe. ne badale va zabda hovo joIe paNa tevo pATha maLato nathI. (2) bIjA ane cothA pAkanA aMtima akSaro vikalpa "guru gaNAya che. trIjI gAthAmAM (2) rAvaLe A keraLa pachI bIjI gAthAnuM trIjuM pAda sumo ya vAyaro vA adhyAhAra rahe che. pazcime Atmapada kema che? saMskRta chAyAmAM to pratimami. evuM parasmapada ja dekhAya che. prAkRta bhASAmAM koI paNa dhAtuno prayoga koI paNa "pada' pramANe karI zakAya che, kAraNa ke prAkRtamAM parasvaipada ke Atmapada jevo vibhAga che. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3) vaMditu sUtra 0 311 (3) miM savaM-tevA saMghaMnA arthamAM che ane (4) tenI bIjI vibhakti pAMcamInA arthamAM che. cothI gAthAnA (1) vaMvaddha pachI masudde adhyAhAra rahe che. (ra) bIjA pAdamAM vardi tathA vArdi banne uparanA anusvAra laghu gaNAya eTale mAtrAmeLa 18no thAya che. temaja bIjA pAdamAM tathA cothA pAdamAM anya akSara dvasva hovA chatAM dIrgha gaNAya che. (4) trIjA pAdamAM vAne badale va karavAnuM kAraNa mAtrAmeLa che. pAMcamI gAthAmAM zarUAtathI ja gaMddha masudaM rUpuM adhyAhAra rahe che. (2) bIjA pAdamAM DhALe pachI ya adhyAhAra che tema samajIe to ja mAtrAmeLa thAya che. (3) manamone, pone 5 niyamone ahIM saptamI vibhakti trIjInA arthamAM che. chaThThI gAthAnA (1) pahelA pAdamAM OM ne badale saMva ane bIjA pAdamAM pasaMsI ne badale pasaMsa mAtrAmeLane kAraNe mukAyA che. sAtamI gAthAnA (1) aticArane badale sonA noMdhapAtra che. (2) atta, para ane payaTTA cothI vibhaktimAM che. (3) 36 pachI ya che teno artha vA eTale athavA thAya che. (4) taM-A sarvanAma samuccayAtmaka che. AThamI gAthAnA (1) pahelA pAdamAM avayA upara anunAsika anusvAra mUkavo Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (2) 3120zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 paDe che. tethI te pAcanI bAra mAtrA thAya. trIjA pAdamAM nivaravAvayA ne badale sikkA mukAya che eTale bAra mAtrA thAya che. ahIM "vaya' (saM. vrata) zabda adhyAhAra rakhAyo che. navamI gAthAnA (1) pahelA pAdamAM juvayama hoya to paNa chaMdazAstranA niyama pramANe aMtya hRsva dIrgha thaI zake che. (2) bIjA pAkanA aMte viro e pramANe phera mUkI zakAya che. agiyAramI gAthAnA (1) bIjA pAdamAM matiya hRsva saMbhavita che. saMskRtamAM te tti che. bAramI gAthAnA (1) pahelA pAdamAM dareka zabdanI pAchaLa eka zabda adhyAhAra rahe che ke jemake sahasAbhyAkhyAna, rahobhyAkhyAna, svadAramaMtra bheda. (2) bIjA pAdamAM aMtya akSara dIrgha thaI jAya che. caudamI gAthAnA (1) bIjA pAdano aMtya svara dIrgha gaNavAmAM Avyo che. (2) rUDatuta e tulAnuM kula kema thayuM che? turajhUDamANe kayo samAsa che ? paMdaramI gAthAnA pahelA pAdamAM sthamAM ane 3 e yugalane sAthe laI tene "guru' gaNIe to mAtrAmeLa 12 mAtrAno thAya che. teno uccAra te pramANe karavAno che. soLamI gAthAnA bIjA pAdamAM vivAdamAM vI dIrgha hoI zake che. sattaramI gAthAnA pahelA pAdanA trIjA catuSkalanA uM pachI yati Ave Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vaMdittu' sUtra 0 313 che te 'yati-bhaMga' kahevAya. tethI te gAthA 'vipulA' kahevAya. aDhAramI gAthAno pahelo pAda thaLa- dhanna-vitta-vatsU tathA bIjA 6-suvanne-sudhIno pATha eka samAsa che. valyU anya hovAthI dIrgha che. bIjA pAdamAM paramANenI saptamI paMcamInA arthamAM che. te ja pramANe drupad carampa mATe samajavuM. ogaNIsamI gAthAnA trIjA pAdamAM aMtardhyAnanuM aMtaraddhA thAya ane tenI bIjI vibhakti na paNa hoya. ekavIsamI gAthAmAM-citte pAThane badale --itte hoI zake che. trIjA pAdamAM mavALayAnuM saMskRta makSaLatA karyuM che, to zuM pAMcamI vibhakti na joIe ? pAchaLa to Dime Ave che. mavaLayA ArSa prayogarUpe cAlaze. pAdamAM rUghya bAvIsamI gAthAnA cothA pAdamAM tambrA-sa-vesa-visa-visayaM hoya to mAtrAmeLa thAya che. covIsamI gAthAnA trIjA pAdamAM vinne vid-A rUpo niyamita che. pacIsamI gAthAnA bIjA pAdamAM the ane trIjA pAdamAM AmaLe che te saptamI vibhakti paMcamInA arthamAM che. chavIsamI gAthAnA trIjA pAdamAM TUM'mmi aLadrALu ane aLaThThANa TUMkammi tarIke samajavuM. A pazcAnupUrvInuM dRSTAMta che. sattAvIsamI gAthAmAM (1) (2) sukhinnAne maLavaDhDhALe tathA savine A traNeya vizeSaNo vizeSyarUpe che. sAmAdya vita" ahIM sAmAzyamAM saptamI vibhaktino lopa thayo che. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3140 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 ogaNatrIsamI gAthAmAM (1) pahelA pAdamAM saMthAlvAravihIpAya je samAsa che tenuM (pahelA pAkanI) yati mATe vibhAjana karavuM paDe che. (2) uda hasva joIe chatAM dIrgha zA mATe ? bane cAle. (3) paHvanI saptamI vibhaktino lopa zA mATe, ArSa hovAthI. (4) veva-eka zabda che ? eka che, tema ja judA judA che. trIsamI gAthAmAM (1) vijemAM vino dvirbhAva che te ArSa prayoga tarIke cAlaze. (2) vidize ke vihIne ? bane zabdo cAle. (3) vavajIre-be zabdo che. ekatrIsamI gAthAmAM (1) vAno ya mAtrAmeLa mATe che. tetrIsamI gAthAmAM (1) bIjA pAdamAM chako aMza anuccArya gaNIe to ja 18 mAtrA thAya che. cotrIsamI gAthAmAM pahelA pAdamAM trastA ane trIjA pAdamAM masispa-ArSa prayoga che. pAMtrIsamI gAthAmAM-pahelA pAkane aMte yatibhaMga thAya che. tethI A gAthAne vipulA kahe che. chatrIsamI gAthAmAM-trIjA pAdamAM teno artha tartha thAya che, nirdUdhasaMA zabda "dezya' che. sADatrIsamI gAthAnA (1) bIjA pAdamAM praviM -5no dvirbhAva ArSa prayoga che. (2) trIjA pAdamAM yuvAnerUmAM sA zA mATe ane kAra dIrgha zA mATe ? bane barAbara che. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdituM sUtra 0 315 (3) vArdiva joIe. (4) vinno che te veblo joIe. ogaNacAlIsamI gAthAnA-cothA pAdamAM ATha varNa joIe paNa nava varNa che. cALIsamI gAthAnA (1) bIjA pAdamAM mAnoma ane viMgi A saMbaMdhaka bhUtakRdaMta che. saMskRta chAyA mAno ane nintitvI thAya. (3) bIjA pAkanI mAtrA 18 karavA mATe siMdhiyA karavuM paDe che. tevo pATha zodhavo. ekatALIsamI gAthAnA (1) pahelA pAda pachI yatibhaMga che. pAno bhaMga karavo paDe che. (2) zAhI-prayoga barAbara che. tetALIsamI gAthAnA (1) pahelA pAdamAM yatibhaMga thAya che (2) sArAha mAM no uccAra laghu karavo. (3) bIjA pAdamAM viromamAM upa dIrgha gaNavo joIe. cuMmALIsamI gAthAnA-trIjA pAdamAM banne huM ne anunAsika gaNI bannene laghu gaNavA joIe to mAtrA meLa thAya. pistALIsamI gAthAnA-trIjA pAdamAM beff fkSamAM banne anunAsika gaNI laghu mAtrAnA levAya to ja mAtrA 12 thAya. chetALIsamI gAthAnA (1) pahelA pAda pachI yatibhaMga che. pAsaLI; zabdane be bhAgamAM vibhakta karavo paDe che. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3160zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (ra) pANInI saMskRta chAyA prInyA thAya ane mAnI chAyA athavA thAya che. trIjI vibhaktinA judA judA pratyayo che. suDatALIsamI gAthAnA-bIjA ane cothA pAdamAM aMtya laghu akSara guru thAya che. aDatALIsamI gAthAnA. (1) trIjA pAdamAM anya tahInA banne varNone guru gaNIe to mAtrAmeLa thAya eTale teno uccAra laMbAvavo joIe. (2) cothA pAdamAM anya laghu akSara "guru' gaNAya che. (3) A Avazyaka sUtranI bAramI ke pAMcamI gAthA tarIke jovAya che. ogaNapacAsamI gAthAnA- pahelA pAdamAM sAta vargo che. gAthA 49-50 A banne gAthAo AvazyakasUtra-pratikramaNa adhyayananA aMtamAM AvelI che. (juo A. ni. dI. bhAga-2 pR. 140) pacAsamI gAthAnI zrIpArthasUrie TIkA karI nathI. te gAthAmAM dugaMchiuM rUpa barAbara che ? eno artha guNitvI thAya che. gADAnI paThana-paddhati : gAhA chaMdanA uccAraNa aMge chaMda zAstrIonuM sUcana evuM che ke-paheluM pAda haMsanI peThe dhIme dhIme bolavuM, bIjuM pAda siMhanI garjanAnI peThe UMcethI bolavuM, trIjuM pAda gajagatinI jema lalitapaNe uccAravuM ane cothuM pAda sarpanI gatinI jema DolatAM gAvuM.* * paDhAM vI (f) haMsapaj, vIu fsadaNa vimiM nAnA | tI (ta) | Tgavara (7) liaM ahivaraluliaM cautthae gAhA / -prAkRtapiMgala. sUtra-6. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35. AyariyAi-khAmaNAsutaM' (AcAryAdi-kSamApanAsUtram) Ayariya uvajajhAe sUtra (1) bhUbA Ayariya-uvajjhAe, sIse sAhammie kula gaNe a / je me kei (kayA* ) kasAyA, savve tiviheNa khAmemi // 1 // savvassa samaNasaMghassa, bhagavao aMjaliM karia sIse / sav khamAvaittA, khamAmi savvassa ahayaM pi // 2 // savvassa jIvarAsissa, bhAvao dhamma-nihia niya citto / savvaM khamAvaittA, khamAmi savvassa ahayaM pi // 3 // (2) saMskRta chAyA AcArya-upAdhyAye, ziSye sAdharmike kula-gaNe ca / ye me ke'pi (kRtAH) kaSAyAH, sarvAn trividhena kSamayAmi / sarvasya zramaNa-saGghasya, bhagavato'Jjali kRtvA zIrSe / sarvaM kSamayitvA, kSAmyAmi sarvasya aham api // sarvasya jIvarAzeH, bhAvataH dharma-nihita-nija-cittaH / sarvaM kSamayitvA kSAmyAmi sarvasya' aham api // (3) sAmAnya bhane vizeSa artha Ayariya-uvajjhAe-(AcArya-upAdhyAye)-mAyArya bhane upAdhyAya pratye, + vAhattu sUtra' 5chIna bhuThimo-sUtra' zrAddha pratima sUtra (pramopaTI1) mAga 1mAM sUtra naM. 5 tarIke mUkyuM che. juo pRSTha 84, trIjI AvRtti. x mA sUtranI thAmI 'usl' chama che. kriyA prata pratyAbhyAna niyukti 1220/1.8.84 87 mA. mo. 8. pUnA. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 0 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 AcArya ane upAdhyAyanA saMbaMdhamAM, AvArya ane upAdhyAya te AvAopAdhyAya temanA vize, temanA pratye. sItte-(ziSya)-ziSya upara. je zikSaNa ApavA yogya hoya, upadeza ApavA yogya hoya te 'ziSya'. 'zAsituM yogya: ziSyaH / ' viziSTa arthamAM svahaste dIkSita zikSita thayelo celo, te 'ziSya,' tenA pratye. sAimbiT-(sAmi)-sAdharmika pratye, samAnadharmI pratye. 'samAnena dharmena varatIti sAmi:-'samAnadharmathI cAle te sAdharmika,' sAdharmika,' tenA pratye. taLe-[l-ALe]-'kula' ane 'gaNa' pratye. tta ane gaLa te '1-La'. eka AcAryanA ziSyono samudAya te 'kula,' ane tevAM traNa kulonuM nAma 'gaNa'. te mATe zrIbhagavatIsUtranI abhayadevasUriSkRta TIkAmAM kahyuM che ke : "Dtha taM vizeSaM, zAyariyarsa aMtardra nA 3 / tinha kulANa miho puNa, sAvekkhANaM gaNo hoi // " (za.8, uM. 8) 'ahIM eka AcAryanI je saMtati, te 'kula' jANavuM; ane paraspara apekSA rAkhanArAM evAM traNa kulono (samudAya) eka 'gaNa' thAya che. Ja-[] ane. ne me vejDa (jyA) sAyA-(ye me opi (tA:) RSAyA:)-me je koI kaSAyo karyA hoya. savve-(sarvAn)-sarvene. tiviheLa-[triviSena]-traNa prakAre. trividha mana, vacana ane kAyA e traNa prakAra. chAmemi-[kSamayAmi]-khamAvuM chuM, sahana karAvuM chuM, kSamA mAguM chuM. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ayariya uvajajhAe' sUtra 0319 kSamAM grAhayAmi / te'pi sattvA mayi viSeya kaluSatAM vimucca kSAmyantu -titikSAsumanano bhavantu ||-vItarAga stotra (ka. sa. zrI hemacaMdrAcArya viracita, 17muM aSTaka nAme zaraNa stavanI padayojanAno zlo. 6nI TIkA pR. papa .) satra-sirvazya-sarva. A pada zramaNa-saMghanuM vizeSaNa che. samausaMpara-[tramaM-gzya-zramaNa-saMghane. zramaNono saMgha-zramaNa-pradhAna saMgha, te "zramaNa-saMgha," tene. athavA 'zramaNaH pradhAno yatra saH sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA-saGghazcaturvidhaH saGghaH zramaNa-sa :- jemAM zramaNa pradhAna che evo sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha saMgha te "zramaNa-saMgha'. mAvo-[mAvata:]-pUjyane. maMtri-miti-aMjali (be hAtha joDavA te.) -[kRtvA]-karIne. sI-[zIrSa-mastaka para. sabaM-[sarvama-sarvane. mAvaDrA-[kSayitva-sahana karAvIne, khapAvIne (kSamA mAgIne). mami-[kSAma]-khamuM chuM, sahana karuM chuM, kSamA karuM chuM. kSamAM grAhayAmi / te'pi sattvA mayi viSaye kaluSatAM vimucya kssaamyntutitikSAsumanano mavastu ne vItarAga stotra (ka. sa. zrI hemacaMdrAcArya viracita, 17muM aSTaka nAme zaraNa stavanI padayojanAno zlo. 6nI TIkA pR. 55 salvastha-nirvasya-sarvane. artha pi-[kadamaf]-huM paNa. nIvarasisa-[navarAzeH]-jIvarAzine. nIvarAzi-jIvono samUha, corAzI lAkha jIva-yonimAM rahelA Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3200 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 jIvone. mAvo-[mAvataH]-bhAvathI. bhAva-aMtarano bhAva. thaH-nihi-niya-citto-[dharma-nihita-nina-vi7:]-dharmane vize sthApyuM che potAnuM citta jeNe, evo huM. thamAM nihita te dharma-nihita, nika-vitta potAnuM citta; nihitasthApana kareluM, mUkeluM. dharmamAM nija-cittane sthApita karanAra. (4) tAtparyArtha mAyariyA-vAmaUsu'-A sUtra vaDe AcAryAdine khamAvavAmAM Ave che, tethI tenuM nAma "gAriyA-maNakutta' rAkheluM che. tenAM pahelAM be pado parathI te "Ayariya-uvajajhAe sUtra tarIke paNa oLakhAya che. mAyi-3 -...vAmi. (2) (Ayarima)-AcArya pratye meM je kaSAyo karyA hoya; (2) (3varSI)-upAdhyAya pratye meM je kaSAyo karyA hoya; (3) (sI)-ziSya pratye meM je kaSAyo karyA hoya; (4) (sahami)-sAdharmika pratye meM je kaSAyo karyA hoya; (5) (na)-kula pratye meM je kaSAyo karyA hoya; (6) (M)-gaNa pratye meM je kaSAyo karyA hoya; te (sarve) sarvene (jItavA ) mana, vacana ane kAyAthI huM khamAvuM chuM. AcArya potAnA hAtha nIce rahelA sAdhuonI vAraMvAra sAra-saMbhALa kare che, temane sadAcAravALA banAvavA temanA doSonuM temane smaraNa karAve che (sAraNA), te sAdhuonA cAritramAM aticAra lAgato hoya ke anAcAra thato hoya to tenuM nivAraNa kare che (vAraNA), te sAdhuo pramAdamAM rahetA hoya to temane ISTa upAyothI sanmArge vALavA preraNA kare che. (coyaNA), ane kadAca jarUra paDe to vAraMvAra preraNA karIne athavA kaThora zabdo kahIne paNa Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'Ayariya uvajjhAe' sUtra 0 321 temane sadAcAramAM-sakriyAmAM pravartAve che (paDicoyaNA). ethI saMbhava che ke AvA koI prasaMge AcArye kAMI kahyuM hoya ke karyuM hoya ane potAne na rucyuM hoya to temanA pratye mananA bhAvo kaluSita thayA hoya (arthAt kaSAyano udaya thayo hoya), tethI kSamA mAgavAnA prasaMge sahuthI pahelAM temane yAda karavAmAM AvyA che. jaina saMghanA baMdhAraNa mujaba teo badhA sAdhuomAM vaDA gaNAya che, eTale paNa temanuM smaraNa prathama karavAmAM AvyuM che. AcArye suparata karelA sAdhuone zrutanuM adhyayana karAvavAnuM kAma upAdhyAyanuM che; eTale teo sAdhuone niyamita bhaNAve che. te prasaMge koI vAra bhaNavA mATe Thapako Apyo hoya ke be kaThora zabdo kahyA hoya te banavA joga che. A vastu potAnA hitanI hovA chatAM saMbhava che ke potAne na gamI hoya ane tethI temanA pratye koI paNa prakArano kaSAya thaI Avyo hoya, tethI bIjuM smaraNa temanuM karavAmAM AvyuM che. ziSya vinayathI namra thavAnuM che, be hAtha joDI lalATe lagADavAnA che ane gurunA abhiprAya pramANe vartavAnuM che. tAtparya ke teNe gurune vaMdana karIne tathA temano ucita vinaya sAcavIne temanI pAse zruta grahaNa karavAnuM che. tathA teo kAMI paNa pUche to vinayathI hAtha joDIne temanI sAme UbhA rahevAnuM che; ane gurune saMmata na hoya tevuM kaMI paNa kArya karavAnuM nathI. tethI ziSyane vinaya-rahita, abhimAnathI akkaDa ke manasvI vartana karato nihALIne krodhAdi kaSAyono udbhava thavA saMbhava che, tethI trIjuM smaraNa tenuM karavAmAM AvyuM che. jJAnAdi guNomAM samAna hovAnA kAraNe je sAdhu samazIla ke sAdharmika che tenuM vaiyAvRttva zarIra-zuzruSA vaDe, aMtaraMga prema vaDe, guNanI prazaMsA vaDe, avaguNane DhAMkavA vaDe tathA AzAtanAnA tyAga vaDe karavAnuM che. e prasaMgomAM koI kAraNe temanA pratye kaSAya thayo hoya, te saMbhavita che; tethI cothuM smaraNa temanuM karavAmAM AvyuM che. pote je kula ane je gaNano sAdhu che, tenA aMgenI vividha pha2jo bajAvatAM ane javAbadArIo adA karatAM koI kAraNe kaSAya utpanna thayo hoya te saMbhavita che, tethI pAMcamuM ane chaThThuM smaraNa temanuM karavAmAM AvyuM che. pra.-2-21 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3220zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 A rIte jemanA sahavAsa ke paricayamAM AvavAno prasaMga vadhAre bane che, temanA pratye sevelA kaSAyonI kSamA prathama mAgavAmAM Ave che. sabassa.... darya pa. kaSAya-pratikramaNa karanAro sAdhu AgaLa vadhIne sakala zramaNa-saMghane khamAve che. tenA aMge te kahe che-"mastake hAtha joDIne pUjya evA sakala zramaNa-saMghanI kSamA mAgIne huM paNa sarvene kSamA ApuM chuM." eka AcAryanI saMtati-eka guruno ziSya-praziSyAdi parivAra, eka gurunI AjJAmAM vartanArA tathA samAna sAmAcArI pALanArA sAdhuonA samudAyanuM eka "kula' gaNAya che. paraspara apekSA rAkhanArAM evAM traNa kulono eka gaNa thAya che, ane evA tamAma gaNo bhegA thaIne eka zramaNa-saMgha' bane che. eTale pratyeka sAdhu zramaNa-saMghano sabhya che. A aMge rajU karelA Adarzone jIvanamAM utAravAno prayatna karavo tathA teNe ghaDelA niyamonuM pAlana karavuM ane tema karIne tenuM gaurava vadhAravuM, e pratyeka zramaNanuM kartavya che. A kartavya-pAlanamAM koI paNa kAraNe zithilatA AvI hoya athavA tenA Adarzo, niyamo ke vyavasthA pratye koI paNa prakArano kaSAya udbhavyo hoya, tenI kSamA mAgIne hRdayano bhAra haLavo karavAmAM Ave che, tathA pote paNa te badhAnA saMbhavita doSonI kSamA ApIne veranI viSama vRttimAMthI mukta thAya che. savajJa nIvarAtisa....mayaM pa. chevaTe "kaSAya-pratikramaNa karanAro sAdhu sarva jIvarAzinA jIvo pratye thayelA kaSAyanA udayanI kSamA mAge che. te kahe che : "aMtaHkaraNanI sAcI dharma-bhAvanApUrvaka jIva-rAzinA sakala jIvonI temanA pratye thayelA kaSAya aMge kSamA mAguM chuM, ane temane paNa kSamA ApuM chuM." - sAdhutA e vizva-maitrInuM vrata hoIne sakala jIvo pratye maitrIbhAva jaLavAI rahe, tema karavAnI pratyeka sAdhunI pharaja che. Ama A bhAvanA dvArA koI paNa jIva pratye thayelA kaSAyamaya Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "Ayariya uvajajhAe' sUtra 0323 vartananI kSamA IcchavAmAM Ave che ne potAnA hRdayamAM koIne mATe vairavRtti rahelI nathI, te darzAvavA mATe sarvene kSamAnuM dAna karavAmAM Ave che. (5) artha-saMkalanA AcArya, upAdhyAya, ziSya, sAdharmika, kula ane gaNa pratye meM je kaSAyo karyA hoya, te sarvenI huM mana, vacana ane kAyAthI kSamA mAguM chuM. 1. mastake hAtha joDIne pUjya evA sakala zramaNa-saMghanI kSamA mAgIne huM paNa sarvene kSamA ApuM chuM. 2. aMtaHkaraNanI sAcI dharmabhAvanA-pUrvaka jIvarAzinA saMkala jIvonI kSamA mAgIne huM paNa temane kSamA ApuM chuM. 3. (6) sUtra-paricaya pratikramaNano vyApaka artha e che ke mithyAtvamAMthI pAchA pharIne samyaktamAM AvavuM, aviratimAMthI pAchA pharIne viratimAM AvavuM, pramAdamAMthI pAchA pharIne saMyama-mArgamAM utsAhita thavuM, ane kaSAyamAMthI pAchA pharIne kaSAya-rahita thavuM ke cAritranI nirmaLatAne prApta karavI. A kAraNe pratikramaNanI kriyAmAM kaSAyanI upazAMtine mahattvanuM sthAna ApavAmAM AvyuM che. kaSAyanI upazAMti cAra guNothI thAya che : (1) kSamAthI, (2) namratAthI, (3) saralatAthI ane (4) saMtoSathI. eTale kSamA mAgavI ane kSamA ApavI, guNa-zreSThonI zreSThatAno svIkAra karIne namra banavuM, sarala bhAve sarva doSonI AlocanA karavI ane yathAzakti pratyAkhyAna karIne saMtoSavRttine dhAraNa karavI-e pratikramaNanAM mukhya aMgo che. A badhAM aMgomAM kSamAnuM sthAna mukhya che, kAraNa ke tenA vaDe jIvanano sarva vyavahAra zuddha, yogya ane Adarza bane che. prastuta sUtra te mATe khAsa yojAyeluM hovAthI tenuM nAma "vAmaUIkutta' che ane temAM AcAryathI zarU karIne sarvanI kSamA mAgavAmAM Ave che, tethI 'sAyariyADuM-vApAsura' kahevAya che. sAdhue koI pratye kaSAya karavAno hoya nahi, ane kadAca koI Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 3240 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-ra kAraNasara thaI gayo hoya to tarata ja tenI kSamA mAgavAnI che. A kSamA mAgavAnI zarUAta te potAnA AcArya ane upAdhyAyathI kare che ane kramazaH ziSya, sAdharmika, kula, gaNa, zramaNa-saMgha ane aMte samasta jIvarAzinA jIvone paNa khamAve che. jyAM pratyeka sAyaMkALe, pratyeka prAtaHkALe, pratyeka pakSanA aMte, pratyeka cAturmAsanA aMte ane pratyeka varSanA aMte A rIte hRdaya-darpaNane svaccha karavAmAM AvatuM hoya, tyAM vera-jhera, kleza-kaMkAsa ke koI paNa jAtanI kaDavAzano DAgha TakI rahevAno saMbhava nathI. eTale A jAtanI kSamAyAcanA potAnA nikaTavartI janomAM nikhAlasatAnI havA utpanna kare che, gaNa ane samudAyamAM paraspara sAdharmika sneha ane prasannatAnI bhAvanAne janma Ape che; samasta zramaNa-saMghamAM aikya jaLavAI rahe tevuM Adarza vAtAvaraNa khaDuM kare che; ane e jAtanuM Adarza vAtAvaraNa tene mokSa-sAdhanAmAM madada kare che ane eka evI jAtanuM bhAva-bala samarpita kare che ke jene lIdhe te kaSAyanI kAlimAne punaH dhAraNa karato nathI. TUMkamAM A sUtra kSamAnA ucca Adarzane jIvanamAM utAravA mATe ati upayogI che ane sarva mumukSuone uttama prakAranuM mArgadarzana Ape che. (7) prakIrNaka A sUtranI pahelI be gAthAo "AvazyakasUtra-cUrNimAM ane traNa gAthAvALo Akho pATha zrIharibhadrasUrikRta "AvazyakasUtranI TIkA'mAM maLe che. zrI haribhadrasUri viracita paccavastuka graMtha Avazyaka vidhi pR. 77 mA gAthA 469-470-471 tarIke che. saMstAraka-prakIrNaka"mAM gAthA 104, 105, 106 tarIke paNa A pATha Apelo che. sUtranI bhASA ArSaprAkRta che. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zuti 36. suadevayA-thuI [zrutadevatA-stutiH] zrutadevatAnI stuti (1) bhUlA [suadevayAe karemi kAussaggaM / annattha0] (uthA) suadevayA bhagavaI, nANAvaraNIa-kamma-saMghAyaM / tesiM khaveu sayayaM, jesiM sua-sAyare bhattI // 1 // (2) saMskRta chAyA [zrutadevatAyai karomi kAyotsargam / anyatra0] zrutadevatA bhagavatI, jJAnAvaraNIya-karma-saMghAtam / teSAM kSapayatu satataM, yeSAM zrutasAgare bhaktiH // 1 // (3) sAmAnya bhane vizeSa artha suadevayAe-[zrutadevatAyai]-zrutavatAne artha, zruta hevInI ArAdhanA nimitte. zrutanI devatA te zrutadevatA. zruta-sarvaza-prasIta (mane 952-hita) sUtra-siddhAMto 3 avayana. devatA-hevI. sarvaza-prIta sUtra-siddhAMto ? pravacananI adhiSThAtrI devI te zrutadevI, tenA nimitte. karemi kAussaggaM-[karomi kAyotsargam]-yotsarga chu. bhagavaI-[bhagavatI]-pUya. naannaavrnniiykmm-sNghaayN-[jnyaanaavrnniiykrm-sNghaatm-shaanaa124iiykarmanA samUhane. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 jJAnane AvarA karanAruM te jJAnAvaraNIya, tevuM je karma te jJAnAvaraNIya, teno saMthAta te jJAnAvaraNIya-rma-saMpAti. AtmAnA anaMtajJAnasvabhAvane AvaranAruM karma jJAnAvaraNIya kahevAya che. te ATha prakAranAM karmomAM paheluM che. karma eTale rAga ane dveSavALA AtmAe grahaNa karelA pudgala paramANuo-pudgalanI vargaNAo. saMghAta eTale samUha ke jaththo AtmAnA anaMtajJAna-svabhAvane rokanAro pudgala-paramANuono samUha, te jJAnAvaraNIya-karma-saMghAta. kSitiSA-teonA. raghave -[kSapayag-khapAvo, kSaya karo. rasatha-sitA-haMmezA, nitya. pti-SiA-jeonI. yuma-sAyare-[kRta-sAzratarUpa sAgarane vize. pravacanarUpI samudrane vize. zrata e ja sAra te zrutasAra, tene vize. ma-[pt]-bhakti, upAsanA. (4) tAtparyArtha sarala che. (5) artha-saMkalanA pUjya zrutadevI je pravacanarUpI samudranI sadA upAsanA karanArA che, teonAM jJAnAvaraNIya-karmanA samUhano kSaya karo. 1. (6) sUtra-paricaya Atmazuddhi mATe je dharmanuM AlaMbana levAmAM Ave che te dharma be prakArano che : eka "cAritra-dharma ane bIjo "zruta-dharma'. temAM cAritradharma saMyamanI karaNIrUpa che ane zrutadharma samyagrajJAnanA ArAdhanarUpa che. A Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutadevatAnI stuti 0 327. samyagujJAna sarvatra bhagavaMtoe prarUpelA ane gaNadharoe gUMthelA sUtrasiddhAMtonA AlaMbana vaDe pAmI zakAya che. tethI e sUtra-siddhAMtonI bhakti, ArAdhanA ke upAsanA ISTa manAyelI che. AvI bhakti, ArAdhanA ke upAsanA niraMtara sArI rIte thAya te mATe mRtadevatAne anulakSIne ATha zvAsozvAsanA pramANavALo kAyotsarga karavAmAM Ave che. A kAyotsarga pArIne zrutadevatAnI stuti karavA mATe prastuta gAthA bolavAmAM Ave che tethI te sukevA-zu-kRtavevatA-stuti:-zrutadevInI stuti tarIke oLakhAya che. - temAM evI bhAvanA vyakta karavAmAM AvI che ke je loko zrutasAgaramAM eTale nigraMtha-pravacanamAM sadA ananya zraddhA rAkhanArA che, teonA jJAnAvaraNIya-karmanA samUhano zrutadevI kSaya karo.' A bhAvanA saprayojana che. kAraNa ke stavAyelI zrutadevatA jJAnAvaraNIya karmane khapAvavAnA avirata prayatnamAM vijJAdi dUra karI Avazyaka anukUlatA karavAmAM sahAyabhUtanimittabhUta thAya che, ema manAyeluM che. zrIAvazyakasUtranI cUrNi, bRhadghatti, laghuvRtti, bhASya, pAkSikasUtra tathA pravacanasAroddhAra Adi graMthomAM zrutadevatAnA kAyotsarganuM vidhAna che. zrIharibhadrasUrie zrIAvazyakasUtra-bRhaddhattinA prAraMbhamAM zrutadevatAne paNa namaskAra karelo che : "praNipatya jinavarendra, vIraM zrutadevatAM gurUn sAdhUn / Avazyakasya vivRti, gurUpadezAdahaM vakSye // " jinavareMdrane, vIrane, zrutadevatAne, guruone ane sAdhuone namaskAra karIne gurunA upadezathI huM AvazyakasUtranI vivRti-vivaraNane kahIza." A zrutadevatAnI stuti prAyaH pUrvAntargata gAthA hovAthI sAdhvIone ane zrAvikAone pratikramaNanI vidhimAM A stuti bolavAnI AjJA na hovAthI tenI jagyAe teo mattatra-stuti bole che. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3280zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 pAkSika, cAturmAsika ane sAMvatsarika pratikramaNanI vidhimAM zrutadevatAnI stutine sthAne bhuvanadevatAnI stuti (jJAnavimukha-putAnAM) bolAya che ane muni bhagavaMto tathA sAdhvIjI vihAra karIne praveza kare te divase mAMgalika pratikramaNamAM A stutine sthAne paNa bhuvanadevatAnI stuti, (nAdrimukha-putAnAM) bolAya che, puruSo tathA strIo ane bole che. (7) prakIrNaka A sUtranuM AdhAra-sthAna prAcIna sAmAcArI che. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. khittadevayA-thuI kSetradevatA-stutiH] kSetradevatA-stuti 1 mUlapATha [khittadevayAe karemi kAussaggaM / annattha0] (thA) jIse khitte sAhU, daMsaNa-nANehiM caraNa-sahiehiM / sAhati mukkha-maggaM, sA devI harau duriAI // 1 // (2) saMskRta chAyA [kSetradevatAyai karomi kAyotsargam] yasyAH kSetre sAdhavaH, darzana-jJAnAbhyAM caraNa-sAhitAbhyAm / sAdhayanti mokSamArga, sA devI hastu duritAni // 1 // (3) sAmAnya bhane vizeSa artha khittadevayAe-[kSetradevatAyai]-kSetravAnI mApana nimitta. kSetranI devatA te kSetradevatA. kSetra-sthAna, bhUmi. karemi kAussaggaM-[pUrvavat.] jiise-[ysyaaH]-chain| khitte-[kSetre]-kSetramai. sAhU-[sAdhavaH]-sAdhumo. daMsaNa-nANehi-[darzana jJAnAbhyAm]-6rzana bhane zAna 43. darzana eTale samyagdarzana, jJAna eTale samyajJAna. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3300zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vara-saphiTiM-cira--hitagA-cAritrathI sahita. varAthI sahita te vara-dita. vara-cAritra. zrIsanmatitarkanA tRtIya kAMDamAM A zabdano artha nIce mujaba karavAmAM Avyo che : "vaya-samAdhaH-saMyama-vevanaM viMga-guttIo | DuM-tiyaM tava-ha-nikAhAruM varavuM " "caraNa eTale pAMca mahAvrato, dasa prakArano yatidharma, sattara prakArano saMyama, dasa prakAranuM vaiyAvRtya, nava prakAranI brahmacarya-guptio jJAnAdikatrika samyagradarzana, samyajJAna ane samyapha cAritra, bAra prakAranuM tapa ane krodha Adi cAra kaSAyono nigraha ItyAdi." sAti-[sAthayanti-sAdhe che. puramai-[okSama-mokSamArgane, mukti-mArgane. sA-[i]-te. tevI-kevI-devI. 3-[hatuM-haraNa karo. suvuiM [tini]-dUSitone, pAyone (aniSTone), upadravone. (4) tAtparyArtha sarala che. (5) saMkalanA jenA kSetramAM rahIne sAdhu-samudAya samyagdarzana, samyajJAna ane samyakyAritranA pAlana dvArA mokSamArganI sAdhanA kare che, te kSetradevatA duritone-aniSTone-vighnone dUra karo. (6) sUtra-paricaya kSetranI adhiSThAyikA devI potAnA kSetramAM rahelA sAdhuonAM aniSTo, upadravo, vighno dUra kare che tathA sAra-saMbhALa karavArUpa bhakti kare che, tethI tenA pratye kRtajJatA darzAvavA A stuti karavAmAM Ave che. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetradevatA-stuti 0 331 pAkSika, cAturmAsika, ane sAMvatsarika pratikramaNanI vidhimAM kSetradevatAnA kAussagamAM nIse vitte sAhU-e stutinA sthAne yasyA: kSetram-e kSetradevatAnI stuti bolAya che. muni bhagavaMto vihAra karIne praveza kare te divase mAMgalika pratikramaNamAM paNa e ja pramANe yasyA: kSetram-e kSetradevatAnI stuti bolAya che. 'yasyA: kSetram'-A stuti sAdhu tathA zrAvaka upara mujaba prasaMge bole che paraMtu sAdhvI tathA zrAvikAo dararoja daivasika pratikramaNamAM tathA pAkSika, cAturmAsika ane sAMvatsarika pratikramaNamAM kSetradevatAnA kAussagamAM bole che. (7) prakIrNaka A sUtranuM AdhAra-sthAna prAcIna sAmAcArI che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. zrutadevatA-stutiH (2) 'bha66-' stuti (1) bhUtA (thA) kamala-dala-vipula-nayanA, kamala-mukhI kamalagarbha-sama-gaurI / kamale sthitA bhagavatI, dadAtu zrutadevatA siddhim // 1 // (2) saMskRta chAyA A stuti saMskRtamAM ja che. (3) sAmAnya bhane vizeSa artha kamala-dala-vipulanayanA-bharapatra dai viNa nayanovANI. kamalanu dala te kamala-dala, te 35 vipula-nayanavANI te kamaladalavipula-nayanA. vipula-vi , vistRta kml-mukhii-mlnaa| bhuvANI. kamala samAna mukha cha hernu ta kamalamukhI. kmlgrbh-sm-gauriikamalanA madhyabhAga jevA gaura varNavALI. kamalano garbha te kamalagarbha, tenI sama te kamalagarbha-sama, tevI gaurI te kamalagarbha-sama gaurI. garbha-madhyabhAga, sama-samAna, sadRza, gaurI-gaura varNavANI, zveta raMgavANI. kamale-bhasane vize. sthitA-24I. bhagavatI-pUjya. dadAtu-mApo. zrutadevatA-zrutahevI. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaladala- stuti 0333 zrutadevInI AdhAre vigata mATe juo sUtra-36 siddhi-siddhine. (4) tAtparyArtha sarala che, (5) artha-saMkalanA kamala-para-samAna vizALa netravALI, kamala jevA mukhavALI, kamalanA madhyabhAga jevA zveta varNavALI ane kamala para rahelI evI pUjya mRtadevI siddhi Apo. (6) sUtra-paricaya pratikramaNa-kriyAmAM cha Avazyako pUrAM thayA pachI tenA aMtima maMgala tarIke sAdhvIo tathA zrAvikAo A stuti bole che. temAM zrutadevatAnAM nayanonI, mukhanI ane zarIranI sarakhAmaNI kamalanA vividha bhAgo sAthe karavAmAM AvI che. zrutadevatAnAM nayano kamalanAM patra jevAM vizALa che, mukha kamalanA jevuM komaLa ane prazasta che, dehano varNa kamalanA madhyabhAga jevo gaura che. vaLI te kamalanA Asana para ja beThelI che, eTale zrutadevatA dareka rIte kamala jevI suMdara, manohara, siddhikAraka ane mAMgalika che. smaraNa karAyelI AvI zrutadevatA prazastabhAvanuM kAraNa hoI ISTa siddhi Ape, e svAbhAvika che ane tevI bhAvanA A stuti dvArA vyakta karavAmAM AvI che. (7) prakIrNaka prAyaH vikramanI pAMcamI sadImAM thayelA zrImalavAdasUrie racelA dvAdazAra na cakra nAmanA tArkika graMthanA trIjA aranI TIkAnA prAraMbhamAM maMgalAcaraNa tarIke zrutadevatAnI A stuti maLI Ave che. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. vardhamAna-stutiH namoDastu vardhamAnAya" sUtra (1) mULapATha 'namo'stu vardhamAnAya, spardhamAnAya karmaNA / tajjayAvAptamokSAya, parokSAya kutIthinAm // 1 // yeSAM vikacAravinda-rAjyA, jyAyaH-krama-kamalAvaliM dadhatyA sadRzairiti saGgataM prazasyaM, kathitaM santu zivAya te jinendrAH // 2 // kaSAyatApArdita-jantu-nivRti, karoti yo jainamukhAmbudodgataH / sa zukra-mAsodbhava-vRSTi-sannibho, dadhAtu tuSTiM mayi vistaro niram rUA* + A sUtramAM pahelI gAthA "anuSupa chaMdamAM che. A sUtramAM bIjI gAthA "aupacchedasika' chaMdamAM che A sUtramAM trIjI gAthA "vaMzastha chaMdamAM che. * AryAvRMdanA ghaNA prakAro che. temAM A prakAra vaitAlika nahi paNa aupacchedasika che. te mATe juo kavi mAghanuM zizupAlavadhanA soLamA sarganuM 80muM padya. temAM pahelA pAdamAM jakala 2 gaNa (gA la gA) ane eka laghu tathA be guru hoya che. bIjApAdamAM aSTakala, 2 gaNa ane eka laghu tathA be guru hoya che. tenA trIjA pAdamAM SaTrakala, 2 gaNa ane eka laghu tathA be guru hoya che. cothA pAdamAM be catuSkala (la la gA tathA gA la la) pachI gA la gA ane eka laghu tathA be guru hoya che. * bhAMDArakara insTiTyUTanI namaskAra maMtrathIthI zarU thatI prati naM. 1106 (41)/ 1891-95 naM-963mAM nIcenI cothI stuti jovAmAM Ave che : "Niti(ta)suminthA /vyaji-ra, mukhazazinamajasraM bibhratI yA bibharti / Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'namoDastu vardhamAnAya' sUtra 0335 (2) saMskRta-chAyA mUla-pATha saMskRta bhASAmAM che. (3) sAmAnya ane vizeSa artha nama: mahu-namaskAra ho. varSAnA-zrIvardhamAnane. vardhamAna' zabdanI vizeSa vigata mATe juo sUtra 20. ImAnI-spardhA karI rahelane, harIphAI karI rahelane, harIphAI karanArane. JspardhA karavI ke harIphAI karavI, te parathI spardhana eTale harIphAI karI rahelo, harIphAI karato, tene. T-karmanI sAthe, karma-saMgAthe. taLayAvAtamokSaya-te(karma)nA jaya vaDe mokSa meLavanArane. taya-tatuna-teno jaya-karmano jaya, tenA vaDe mavAsa-prApta karela che jeNe mokSa-mokSane. karma para vijaya meLavavAthI-karmano kSaya karavAthI jeNe mokSa prApta karyo che, tene. - parIkSA-parokSane, apratyakSane, najare dekhAtA nathI tene. akSa' eTale AMkha, je vastu AMkho vaDe joI zakAtI nathI te "parokSa kahevAya che. gurutafdhanA-kutIrthikone, kutsita matavALAone. pAMkhaDIone, mithyAtvIone. vikramanayvaiH sA(5), sanasuSa()-vidhAtrI prANI(pa)mAMnAM kRtA " -vikramanI teramI zatAbdInA uttarArdhamAM vidyamAna zrI tilakAcArye racelI sAmAcArI(pR. 3-4)mAM "sade zavirati-samyaktvAropavidhinaMdi' nAmanA prathama adhikAramAM A cAre stutio aparANa naMdi-prasaMgamAM uccarAtI jaNAvI che. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3360 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 kutsita che tIrtha-zAstra jenuM te "kutIrthika'. je zAstro paraspara visaMvAdI che athavA ekAnta dRSTinuM pratipAdana karanArAM che, te kutsita zAstra ke "kuzAstra' kahevAya che. tevAM zAstro mAnanArAonA jJAnAvAdI, ajJAnavAdI, vinayavAdI ane kriyAvAdI, evA cAra bhedo zrIsUtrakRtAMgasUtra, zrIsthAnAMgasUtra AdimAM varNavelA che. bauddha, AjIvika, naiyAyika, vaizeSika, mImAMsaka vagere tenAM udAharaNo che. ceSAM-jeonI. vivAravindra-rAjya-khIlelAM kamaLanI hAro vaDe. vizva evuM samaravindra te vivAravindra, tenI ni te vicAravindrana. viva-vikAsa pAmeluM. khIleluM, ravindra-kamaLa. rAuna-zreNi, paMkti, hAra. khIlelAM kamaLonI hAro vaDe. nyA:-*-matAvati-pavitra caraNa-kamaLanI zreNine. nyAyaH evA *ma te nyAyama, te rUpI mata te nyAya mamata, tenI mAvati te thAya:mamatAtri, tene. thAyaH-vadhAre sAruM, uttama, zreSTha. #ma-caraNa. mAvati-hAra, zreNi. potAnA karatAM vadhAre sArAM caraNa-kamaLanI zreNine. thatyA-dhAraNa karanArIe. thA-dhAraNa karavuM, te parathI raMdha-vadhatI-dhAraNa karatI, dhAraNa karanArI, teNIe. sadaH -sarakhAmI joDe. sadaza-sarakhuM. tti taM-A pramANe samAgama thavo te. prazasya-prazasta, vakhANavA yogya. thataM-kahyuM. -kahevuM, te parathI kathita-kahyuM. satu-ho. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namoDastu vardhamAnAya' sUtra9 337 zivAya-zivane mATe, zuva-sukhane mATe, mokSane mATe. sarva upadravothI rahita hoya ke sarva dvandro varjita hoya yA maMgalarUpa ke mokSarUpa hoya te ziva kahevAya che, tene mATe. te-te jinennA-jinendro jinomAM (sAmAnya kevalIomAM) Indra-samAna te jinendro, teone. pAtA pArvata-kanta-nivRti-kaSAyarUpI tApathI pIDAyelA prANIonI zAMtine. vaSaya rUpI tI, te RSA tApa, tenAthI riMta te RSIyatApati, tevA natu te viSaya-tApati-patu, tenI nivRtti te pAMca-tApati-natunivRti, tene. ( pIya-krodha, mAna,mAyA ane lobha nAmanI kaluSita vattio. tApagaramI. mandrita-pIDAyelA. natu-prANI. nivRti-zAnti. kaSAyarUpI tApathI pIDAyelA prANIonI zAntine. rati-kare che. ya:-je. nimuddavulodati-jinanA mukharUpI meghamAMthI nIkaLelo. fjananuM muha te jainamura, te rUpa aDudra te nainamuvADudra, temAMthI dUta. te jainamukhAmbudodgata. nainamuu-jinezvaranuM mukha. abdu -megha-varasAda avuM vavAtIti --. 3drata-nIkaLelo. jinezvaranA mukharUpI meghamAMthI nIkaLelo. -te zupAloddhava-vRSTi-nnima:-jeTha mAsamAM thayelA varasAda jevo. gumAsamAM uddhava che jeno te zumAnoddhava, tevI je vRSTi te zumANoddhavavRSTi, tenI trima te zujhamAsIddhava-vRSTi-kSatrima . pra.-2-22 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3380 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 mAsa-jeTha mAsa. uddhava-utpatti. vRSTi-varasAda. sannima-sarakho, jevo, jeTha mAsamAM thayela varasAda jevo. thAtu-dhAraNa karo. taSThitoSane, saMtoSane, anugrahane. maya-mArA para. vitara: -vistAra, samUha. ziravANIno. (4) tAtparyArtha vardhana-stutiH -zrIvardhamAnanI eTale caramatIrtha kara prabhu zrI mahAvIranI stuti te 'vardhamAnastuti'. tenAM pahelAM pado parathI te "namoDastu vardhamAnAya'nA nAmathI paNa oLakhAya che. namoDastu......posAya tafdhanAm namoDastu-namaskAra ho. kone ? vardhamAnA-zrI vardhamAnane. kevA vardhamAnane ? rmA ardhamAna-karmanI sAthe spardhA karanAra, harIphAI karanAra vardhamAnane. vaLI kevA vardhamAnane ? tanayAvA-mokSaya-tenA para eTale karma para jaya meLavIne mokSa prApta karanAra vardhamAnane. vaLI kevA vardhamAnane ? parIkSA tIthinA-jeo mithyAtvIo mATe parokSa che, jeonuM svarUpa mithyAtvIone samajavuM ati muzkela athavA agamya che, tevA vardhamAnane. karmanI sAthe spardhA karanAra, tenA para jaya meLavanAra, ane mithyAtvIone mATe parokSa evA zrIvardhamAnane mAro namaskAra ho. zrIvardhamAna "utthAna, karma, baLa, vIrya ane parAkramavAna" hatA, eTale karma ke aMtaranA zatruo sAthe zauryapUrvaka jhajhUmyA hatA. anAdi kALathI AtmAne vaLagelAM karmone haThAvavAnuM kAma saheluM na hatuM, tethI teo e pUrepUrI vIratAthI aMtaraMga zatruo para vijaya meLavyo hato ane te ja kAraNe "vIra', "mahAvIra' evuM guNa-niSpanna nAma pAmyA hatA. tAtparya ke 'aa parthamAnAya' vizeSaNa vaDe zrIvardhamAnanI vIratAne vakhANavAmAM Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'namoDastu vardhamAnAya' sUtra 0 339 AvI che. laDAImAM UtaravAnuM to ghaNAthI bane paNa joradAra hallA sAme TakI rahevuM ke pArAvAra muzkelIono sAmano karIne jaya meLavavo-ane te atyanta durjeya AMtarika zatruo para, te to koI virala puruSothI ja banI zake. zrIvardhamAna e virala puruSomAMnA eka hatA. tethI ja temaNe durreya evA karma-ripune jItIne mokSanI prApti karI hatI. ahIM 'takhtayAvAsa-mokSAya' pada vaDe zrIvardhamAnanI-vIratAne vakhANavAmAM AvI che. bhavagAna zrIvardhamAnasvAmInuM tattvAna syAdvAdamaya hatuM, lokottara hatuM, eTale ekAMtavAdane mAnanArAo temanA upadezanuM vAstavika rahasya na jhIlI zake ane sAcA svarUpe temane oLakhI na zake e banavA joga che. tethI 'parokSAya tIthinAm' vizeSaNa vaDe zrIvardhamAnasvAmInI gaMbhIratAne vakhANavAmAM AvI che. A rIte zrIvardhamAnasvAmI vIra, dhIra ane gaMbhIra zAsananAyaka hoIne namaskAra karavAne yogya che, tethI temane bhAvapUrvaka namaskAra karavAmAM Avyo che. 1. temAM......ninendrAH | sattu-ho. zenA mATe ? zivAya-ziva-sukhane mATe. koNa ? ninendrAHte jinendro. te eTale kayA ? 'yeSAM jyAyaH-krama-kamalAvaliM dadhatyA vikacAravindarAjyA sadRzaiH sadgata prazasyam kRti Rthitam-jemanI zreSTha caraNa-kamalanI zreNione dhAraNa karanArI deva-nirmita suvarNa-kamalonI hAro vaDe ema kahevAyuM ke-'sarakhAnI sAthe samAgama thavo te prazaMsanIya che.' jinendro athavA tIrthaMkaro cotrIsa atizayothI sahita hoya che; temAM ekavIsamo atizaya evo hoya che ke teo je mArgethI pasAra thAya che, tyAM devo suvarNa-kamalonI racanA kare che, eTale teonAM pagalAM suvarNakamalo 52 paDe che. tethI suvarNa-kamalo jANe ema kahe che ke jevAM ame kamalo tevA zrIjinezvaradevanAM caraNo paNa kamalo. Ama kamalonI sAthe kamalono saMyoga Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3400 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 thayo-melApa thayo e bahu sAruM thayuM. kAraNa ke samAgama sarakhAno ja zobhe che.' tAtparya ke je jinendro devatAoe racelAM suvarNa-kamalo 52 caraNakamala sthApana karatAM vihAra kare che, te jinendro (amane) ziva-sukha mATe thAo. stutinA bIjA kAvya dvArA sarve jinendronI stuti karavAmAM AvI che. SAyatApAvita........rAm 1 dhAtu-dhAraNa karo. zuM ? tuSTi-anugrahane. koNa ? fi vistaraHvANIno samUha. kayo vANIno samUha ? yo nainamuAmbuvoddata:-je jinezvaronA mukharUpI meghamAMthI nIkaLelo che ane yaH bAya-tApati-nantu-nivRtti rotije kaSAyanA tApathI pIDAI rahelAM prANIone zAMti Ape che. konI mAphaka ? zujhamAmoddhavavRSTikSatribha:--jeTha mAsamAM thayelI vRSTinI mAphaka, sa-te. jeTha mAsamAM sUrya khUba ja tape che, tethI garamI ane ukaLATa ghaNAM lAge che. te vakhate je varasAda Ave che, te ati sukhakara ane saMtoSa-janaka lAge che. tevI ja rIte je jagajjano krodha, mAna, mAyA ane lobharUpI cAra kaSAyo vaDe khUba tapI gayelA hoya che, temanA para zrIjinezvaradevanA mukharUpI meghamAMthI nIkaLelI vANIno vistara-pravAha amRtano chaMTakAva kare che, te mArA 52 tuSTine-anugrahane dhAraNa karo mArA para kRpA karo. A rIte stutinA trIjA zlokamAM zrutadevInI-jinavANInI stuti karavAmAM AvI che. (5) artha-saMkalanA jeo karma-vairI sAthe laDatAM laDatAM jaya pAmIne mokSasukhane pAmyA che ane jemanuM svarUpa mithyAtvIone mATe agamya che, tevA zrImahAvIraprabhune mArA namaskAra ho. 1. jemanI zreSTha caraNa-kamalanI zreNIone dhAraNa karanArI deva-nirmita suvarNa-kamalonI paMktie jANe ema kahyuM ke-'sa2khAnI sAthe samAgama thavo te prazaMsanIya che,' te jinendro mokSane mATe thAo. 2. je vANIno samUha jinezvaranA mukharUpa meghathI prakaTa thaIne kaSAyanA Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namoDastu vardhamAnAya" sUtra 0 341 tApathI pIDita thayelAM prANIone zAMti Ape che ane je jeTha mAsamAM thayelI (pahelI) varSA jevo che, te mArA para tuSTine dhAraNa karo. 3. (6) sUtra-paricaya prathama adhikRta jinanI, pachI sAmAnya jinonI ane chevaTe AgamanI athavA zruta-jJAnanI stuti karavAnuM dhoraNa prAcIna che. e mujaba A stutimAM sahuthI pahelAM dhIra, vIra ane gaMbhIra evA zrIvardhamAnane vaMdana karavAmAM AvyuM che. pachI deva-nirmita suvarNa-kamaLo para viharanArA cotrIsa atizayovALA sarva jinone prArthanAmAM AvyA che ane zrI tIrthakaronI vANIrUpa zruta-jJAnano anugraha IcchavAmAM Avyo che ke jenA vaDe tattvabodhano lAbha thAya ane bhayaMkara bhava-sAgarano pAra saraLatAthI pAmI zakAya. A sUtranA pahelA zlokamAM suMdara anuprAsa che. bIjA zlokamAM arthAntara-garbhita unnekSA che ane trIjA zlokamAM upamAlaMkAra che. A stutinI pahelAM bolavAmAM Avato "puchAno anuddei, no umAsamALA' pATha A stuti karavA mATe gurunA anuzAsananI-AjJAnI apekSA rAkhe che. cha Avazyako pUrAM thayAM pachI maMgala-stuti-nimitte A sUtra bolAtuM hovAthI, e AjJA mAgyA pachI "namo-'nuM maMgalAcaraNa karavAmAM Ave che. strIo A stutine sthAne "saMsAradAvAnala'nI stuti bole che. (7) prakIrNaka vikramanI teramI sadInA prAraMbhamAM vidyamAna kalikAlasarvajJA zrI hemacaMdrAcArya-viracita chaMdoDanuzAsananA prathama saMjJAdhyAyamAM paMdaramA sUtra zravyo virAmo tiH'nI svopajJavRttimAM pAdAMta yatinA udAharaNa tarIke "namoDastu varthamAnA' stutinuM prathama padya jovAmAM Ave che, tathA pR. 418nI TippaNImAM jaNAvyA pramANe zrItilakAcArye racelI sAmAcArImAM cAra stutio maLe che. * juo saM. 1968mAM zeTha devakaraNa mUlacaMda dvArA (muMbaImAM) prakAzita AvRtti pR. 2. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. prAbhAtika-stutiH vizAla-locana-dala-sUtra (1) bhUkhaus* vizAla-locana-dalaM, prodyad-dantAMzu-kesaram / prAtarijinendrasya, mukha-padmaM punAtu vaH // 1 // yeSAmabhiSeka-karma-kRtvA, mattA harSabharAt sukhaM surendrAH / tRNamapi gaNayanti naiva nAkaM, prAtaH santu zivAya te jinendrAH // 2 // kalaGka-nirmuktamamuktapUrNataM, kutarka-rAhu-grasanaM sadodayam / apUrvacandraM jinacandrabhASitaM, dinAgame naumi budhairnamaskRtam // 3 // (2) saMskRta chAyA A sUtra saMskRta-bhASAmAM ja che. (3) sAmAnya ane vizeSa martha vizAla-locana-dalam-vizAla loyana35. patrovAj. vizAla meva locana te. vizAla-locana, te 35 dala te vizAlalocana-dala. mA 56-mukha-padmanu vizeSa cha. vizAla-bhoTai, locana-netrI, dala-patra. prodyat-zatuM, hIpatuM, pramukha yatuM, vi4212 thatuM, pAlatuM. dantAzukesaram-6idi B29 // 35 442 cha 4i te. dantanAM aMzu te dantAMzu mane te 35. kesara te dantAMzukesara. mA 56 595 bhupa-5bhanu vizeSa che. danta-6ita. aMzu-329. kesara-puSpa-taMtu, * chonI dRSTi ma. sUtrana noya ||thaamo "namo'stu vardhamAnAya" sUtranI trae gAthAo sAthe anukrame samAnatA dharAve che. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vizAla-locana-dala'-sU0343 phUlanI vacce thanArA puMkesara-strIkesara Adi taMtu-vizeSa. prAtaH-prAta:kAlamAM. viratineca-vIra jinezvaranuM. mura-pAM-mukharUpI kamala. punAtu-pavitra karo. a -tamane. vepA-jemanuM. pe--abhiSekanuM kArya, snAtra-kriyA. abhiSekanuM karma te abhiSeka-karma. abhiSeka za6 abhi+sicviziSTa prakAre jala-siMcana karavuM, tenA parathI banelo che. te vidhi-pUrvaka thatA viziSTa snAna-vidhino artha batAve che. jyAre koI navA rAjAne gAdIe besADavo hoya, mUrtinI pUjA karavI hoya ke tIrthaMkarAdino janma thayo hoya, tyAre te-te prasaMga mujaba abhiSeka karavAmAM Ave che. ahIM "abhiSeka'no artha tIrthakaronA janmaprasaMge thatI snAtrakriyA samajavAno che. vRtva-karIne. pattAM-matta thayelA, masta thayelA. I-marA-harSanA samUhathI. harSano para te I-mara harSa-AnaMda, mara-samUha. sura-sukhane. surennA:-surendro, devendro, devonA svAmIo. 'sukuM ragane rUti gura:-, teSAmindraH surendraH sArI rIte prakAze te sura, teno Indra te surendra," athavA "surI devInAM vA phendra: surendraH I surono eTale devono je indra, te surendra.' samAsanA cheDe AvelA Indra-zabda zreSThatAno artha batAve che, jemake mAnavendra, gajendra vagere tethI surendrano artha zreSTha devatA paNa Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3440 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 thAya. surendronI saMkhyA 64 mAnavAmAM AvI che. te nIce mujaba : (1) bhavanapatinA iMdro (2) vyaMtaranA IMdro vANavyaMtaranA IMdro (3) jyotiSma tRNamapi = tRNa mAtra, taNakhalA jeTaluM paNa. gAyanti = gaNe che. sUrya caMdra (sUrya ane caMdranI saMkhyA ghaNI hovAthI tenA indro paNa ghaNA che, paraMtu ahIM jAtithI gaNelo che.) (4) vaimAnika 1thI 8 devaloka sudhI dareka devalokano eka eka iMdra Anata ane prANatano iMdra AraNa ane acyutano iMdra na va=nathI ja. nA=svarga-saMbaMdhI. 10 x 2 - 20 9 x 2 = 8 x 2 sattu-ho. zivAya-zivane mATe, ziva-sukhane mATe, mokSane mATe. te-teo. 16 16 1 na asmin a-vuM:3mastIti nAm. eTale svarga, tene tatsaMbaMdhI arthamAM ad pratyaya lAgavAthI punaH nA zabda banelo che, eTale svarga-saMbaMdhI. prAtaH-prAtaHkAle, savAramAM. 8 1 1 64 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vizAla-locana-dala'-sUtra 7 345 binendrAH-jinendro-tIrthaMkaro. ta-nimm-kalaMkathI rahita. nakUthI niryukta te laGga-niryu. taM-DAgha, eba. nirmu - atyanta mukAyelA, rahita. amu pUrNatam-pUrNatA na mUkanArane, pUrNane amuttu che je pUrNatA thakI te amu"-pUrvAMta. amu-nahi mukAyelA, na mUkanAra. pUrNatA-pUrNatva. ta-rAdu-prajJanam-kutarkarUpI rAhune grasanAra. tarka e ja rAhu te ta-rAju, tenuM prasana karanAra te-ta rAhuprasanna, tene. puta=kutsita tarka, anucita tarka. khoTo tarka. rAhu nava graho paikIno eka graha ke je caMdrano grAsa kare che, tema manAya che. praznana-grAsa karavo te, gaLI javuM te. soyama-sadA udaya pAmela. savA che jeno te soya, tene. apUrvacandrama-apUrvacandra tulyane, navIna prakAranA caMdramAne. pUrva candra jevo te pUrvacandra, tene. binacandra-mASitam-jinezvaroe kathana karela pravacanane. jhinamAM candra samAna te bina-vandra, temanA vaDe bhASitaM te binazvandrabhASita, tene. vinAme-prabhAtakALe. vinano Ama te vinAma. vina-divasa. Ama-Agamana, divasanuM Agamana thavuM te. vinAzama-prAtaHkALa, tenA viSe. naumi-stavuM chuM, stuti karuM chuM. budhai:-paMDito vaDe. namaskRtam-namaskAra karAyelAne. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 9 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (4) tAtparyArtha prAbhAti-vIstuti :-prabhAtasamaye rAtrika-pratikramaNanAM cha Avazyaka pachI A stuti bolAya che. temAM zrIvIraprabhunI stuti pahelI che. tethI te 'prAmAti-vIstuti' kahevAya che. prathama pado parathI te 'vizAla-locana-dalaM' stutinA nAme paNa oLakhAya che. vizAta-toSana-i.. va: / punAtu vaH-tamane pavitra karo. kyAre ? prAta-prAtaH-kALamAM, koNa pavitra kare ? vI-ninendrastha muddha-padma-vIra jinezvaranuM mukha-padma. kevuM che e mukha-padma? vizALatoSana-i-vizAla locanarUpI patrovALuM che. vaLI kevuM che e mukha-padma? prodyaddantAMzu saram-jhaLahaLatA dAMtanAM kiraNorUpI kesaravALuM che. prAtaHkAlamAM khIlI UThatuM kamaLa potAnI kamanIya kAMti ane sumadhura suvAsathI mAnavInuM mana mudita kare che. e ghaTanAno upameya tarIke upayoga karatAM zrIvIrajinezvaranA mukhane mukha-padma tarIke oLakhAvavAmAM AvyuM che. kamalamAM suMdara patro hoya che ane vacce kesara jovAmAM Ave che, te rIte zrIvIrajinanI vizAla AMkho patranuM sthAna sAcave che ane daMtapaMkti cakacakata hovAne kAraNe temAMthI prakAzanAM je kiraNo paDe che, te kesarano khyAla Ape che. paraMtu A mukha-padma sAmAnya kamaLanI jema mAtra manane ja mudita kare che eTaluM ja nahi kiMtu darzanamAtrathI sahune pavitra karavAnuM kAma paNa kare che. tethI ja stutikAra kahe che ke zrIvIrajinezvaranuM AvuM prazasta mukha-padma prAtaH kALamAM pavitra karo. cemAM......ninendrA / santu zivAya-mokSa-sukhane ApanArA thAo, koNa ? ninendrI: jinezvaro. kayA jinezvaro / 'yeSAm amiSerma kRtvA harSabharat mattAM surendrAM nA mutyuM tRSi naiva Layakti' / -jemano snAtra-mahotsava karavAthI atiharSita thayelA indro ke zreSTha devo svarganAM sukhane tRNanI tole paNa gaNatA nathI, te jinendro. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizAla-locana-dala-sUtra 347 bIjI stuti sarva jinendro eTale badhA tIrthakarone uddezIne che. A tIrthakaronI vizeSatA e che ke temano janma thayA bAda saudharmendrAdi da4 indro temane meruparvata para pAMDaka nAme vanamAM laI jAya che ane tyAM eka vizAla ratnamaya zilA para rahelA siMhAsana upara saudharmendra temane khoLAmAM laIne bese che. pachI mAgadha, varadAma Adi tIrthomAMthI lAvelA pavitra jaLa vaDe temane abhiSeka kare che. A snAtra-mahotsavanI vidhimAM bhAga letA devatAone eTalo harSa thAya che ke e harSAveza AgaLa teo svarganA sukhanI kiMmata taNakhalA jeTalI paNa gaNatA nathI. tAtparya ke jemanI sevA karavAmAM Indro jevA paNa ati AnaMda mAne che, te jinendro mokSa-sukhane ApanArA thAo. naDDa-nirmum....namaskRtam | vinAme naumi-prAtaHkALamAM huM stuti karuM chuM. konI? vinavendramaSitanAgamanI. kevo che e jainAgama ? (1) apUrvavandra-apUrva caMdra jevo. (2) naDDa-nirmu-kalaMkathI rahita. (3) ramujI pUrNata-pUrNatAthI na mukAyela, pUrNa. (4) tarAhulanamU-kutarkarUpI rAhuno grAsa karanAra. (5) savodaya-sadA udaya pAmanAra. (6) vurdharnamaskRtam-paMDito vaDe namaskAra karAyela. trIjI stuti zrIjinezvara-kathita AgamarUpI caMdramAnI karavAmAM AvI che. AkAzamAMno caMdra kalaMkathI yukta hoya che, tyAre A caMdramAM koI paNa jAtanuM kalaMka nathI. vaLI AkAzamAMnA candrano kRSNapakSamAM kramazaH kSaya thAya che ane zukla pakSamAM kramazaH vRddhi thAya che; tethI badho vakhata te potAnI pUrNatA jALavI zakato nathI, jyAre A Agama rUpa caMdra evo che ke je badho vakhata potAnI pUrNatA jALavI rAkhe che. vaLI AkAzanA caMdrane samaye samaye rAhu gaLI jAya che evI laukika mAnyatA che, tyAre A AgamarUpa caMdra evo che ke-je khuda rAhune gaLI jAya che. ahIM kurtakarUpa rAhu samajavAno che. vaLI AkAzamAMno candra rAtre ja udaya pAme che, amuka vakhata UgIne amuka vakhate Athame che, tyAre AgamarUpa candra sadA udaya pAmelo rahe che. vaLI lokamAM jANIto caMdra jayAre jayotiSka devanA eka vimAnarUpa che, tyAre AgamarUpa Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3480 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 candra zrIjinezvara devonI vizada vANIsudhAthI nirmANa thayelo che. ane AkAzamAMnA candrane jyAre sAmAnya loko name che, tyAre A Agama-caMdrane dhuraMdhara paMDito paNa namaskAra kare che. A rIte Agama-caMdra adbhuta ane anupama hovAthI apUrva che. tethI prAtaHkALanA pavitra samaye tenI stuti karavI yogya che. huM paNa teTalA ja kAraNe tenI stuti karuM chuM. (5) artha-saMkalanA vizAla netrorUpI patrovALuM, jhaLahaLatA dAMtanA kiraNorUpa kesaravALuM, zrIvIrajinezvaranuM mukharUpI kamala prAtaHkALamAM tamane pavitra karo. 1. jemanI snAtra-kriyA karavAthI ati-harSa vaDe matta thayelA devendro svarganAM sukhane tRNavat paNa gaNatA nathI, te jinendro prAtaHkALamAM zivasukha ApanArA thAo. 2. je kalaMkathI rahita che, pUrNatAne choDato nathI, kutarkarUpI rAhune gaLI jAya che, sadA udaya pAmelo rahe che, jinacaMdranI vANIsudhAthI banelo che ane paMDito vaDe namaskAra karAyelo che, te AgamarUpI apUrvacandranI prAtaHkALe huM stuti karuM chuM. 3. (6) sUtra-paricaya dhArmika anuSThAnanI Adi iSTa devanA smaraNa-maMgalapUrvaka ke stutimaMgalapUrvaka karavAmAM Ave che. te ja rIte tenI pUrNAhuti thatAM paNa smaraNamaMgala ke stuti-maMgala karavAmAM Ave che. e ziSTAcAra mujaba prAtaHkALamAM karavAmAM AvatA rAtrika pratikramaNarUpI dharmAnuSThAnanAM cha Avazyako pUrAM thatAM aMtya magaMla tarIke A stuti bolavAmAM Ave che. temAM pahelI stuti zrIvIraprabhunI karavAmAM AvI che ke jeo caramatIrthaMkara hoI vartamAna jainazAsananA nAyaka hovAnA kAraNe adhikRta-jina che ane prathama stutinA adhikArI che. A pa2mopakArI tAraNahAra tIrthaMkaranI bhavyatAnuM AchuM darzana temanA mukhane kamalanI sAthe sarakhAvIne karAvavAmAM AvyuM che. temanI AMkho kamalapatra jevI vizALa che, temanA dAMta hIrAnA jevA camakatA che ke jemAMthI Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizAla-locana-dala'-sUtra 0349 prakAzanAM kiraNo phUTe che. prabhAtamAM thatuM prabhu-mukha-kamalanuM darzana-smaraNa mAMgalika pavitra hoIne stuti karanAra AtmAne pAvana kare che. bIjI stuti sarva jinezvarone uddezIne karavAmAM AvI che, kAraNa ke adhikRta jina pachI tarata ja temanuM smaraNa-stavana karavuM yogya che. je arihaMtonI devo paNa bhakti kare che, tene mATe ApaNAM hRdayamAM keTalo bhAva hovo joIe ? keTalI bhakti hovI joIe ? ApaNe temanI AgaLa zivasukhanI mAgaNI karIe chIe ke jenA teo apratima svAmI thaI cUkyA che. A mAgaNI karavAno artha e che ke "mAruM jIvana dhyeya ziva-sukha che ane tenI prApti Apa sivAya anya koI dvArA thaI zake tema nathI. tethI ApanA para ane ApanA zAsana para mArA hRdayamAM apUrva zraddhA jAgrata thAo, Ape prakAzita karelAM jIva, ajIva Adi tattvonuM mane yathArtha jJAna thAo ane Ape je mArga grahaNa karIne kaivalyanI prApti karI, te mArge javAno puruSArtha prakaTo. ziva-sukhanI mAgaNI karanAre ochAmAM ochI ATalI bhAvanA to nitya potAnA aMtaramAM bhAvavI ja joIe. trIjI stuti arva-pravacananI, ahavANInI ke zrutajJAnanI karavAmAM AvI che, kAraNa ke bhava-sAgarane taravA mATe te apUrva AlaMbana che. A zrutajJAnanI caMdranI sAthe tulanA karIne e batAvI ApyuM che ke AkAzano je caMdra pRthvI para prakAza pheMke che, tenA karatAM pRthvI parano A candra aneka gaNo uttama che, aneka rIte apUrva che. laukika caMdra kalaMkavAlo che, vadha-ghaTa pAme che, rAhuthI grasta thAya che, amuka ja samaye udaya pAme che ane sAmAnya manuSyo vaDe namaskAra pAme che, jyAre A AgamarUpa caMdramAM kalaMka-rahita che, nitya pUrNa che. kutarkarUpI rAhune gaLI janAro che, eTale ke mithyAtvIonI sarva kuyuktionuM khaMDana karanAro che, sadA udayavALo che, jina-caMdronI sudhA vANIthI prakaTelo ke nirmANa thayelo che ane mahApaMDito vaDe namaskAra karAyelo che. A rIte zrIvIrajinanI, sarva tIrthakaronI ane temaNe pratipAdita karelA pravacana-siddhAntanI stuti karIne zratadharmanI apUrva prazaMsA karavAmAM Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3500zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 AvI che, ke je jagajanone taravA mATenI ekamAtra AzA che. A sUtranA prathama zlokamAM rUpakAlaMkAra che. bIjA zlokamAM anuprAsAlaMkAra che ane trIjA zlokamAM vyatirekAlaMkAra che. strIo A stutine sthAne "saMsAra-dAvAnala'nI stuti bole che. (7) prakIrNaka A sUtranuM AdhAra-sthAna paraMparA che. A stuti upara zrI kanakakuzala gaNie vi. saM. 1653mAM vRtti racI che. zrI jayacaMdrAyaNa vi. sa. 1506mAM pratikramaNa vidhi racI che. temAM vizAla locanadalano ullekha che. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. sAhuvaMdaNa-suttaM [sAdhuvandana-sUtram] aDhAijesu" sUtra (1) bhUkSayA (uthA) aDDAijjesu dIva-samuddesu, paNNarasasu kammabhUmIsu / jAvaMta ke vi(i) sAhU, syaharaNa-guccha-paDiggaha-dhArA // 1 // paMcamahavvaya-dhArA, aTThArasa-sahassa-sIlaMga-dhArA / akkhaakkhuyAyAra-carittA, te savve sirasA maNasA matthaeNa vaMdAmi // 2 // (2) saMskRta chAyA ardhatRtIyeSu dvIpa-samudreSu, paJcadazasu karmabhUmiSu / yAvantaH ke'pi sAdhavaH, rajoharaNa-guccha-pratigraha-dhAriNaH // 1 // paJcamahAvrata-dhAriNaH, aSTAdaza-sahasra-zIlAGga-dhAriNaH / akSatAcAracAritrAH, tAn sarvAn zirasA manasA mastakena vande // 2 // (3) sAmAnya bhane vizeSa artha. aDDAijjesu-[ardhatRtIyeSu]-21 trImai. ardha che tRtIya sema te ardhatRtIya. bheTale. yA mA cha netrI adhoM che, tenA vize. dIva-samuddesu-[dvIpa-samudreSu]-dvIpo bhane samudromAM, dI5, dhAtakIkhaMDa ane ardhapuSkaramAM. akkhuyAyArama khu va me mArSaprayoga hoya mema. 49||y che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3520zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 dviIpa-samudraSa-navUdIpa-dhAtIvADuM-purAdvaipu !' (A. TI. a. 4) 'dvIpa-samudramAM eTale jaMbUdvIpa, dhAtakIkhaMDa ane ardhapuSkaradvIpamAM.' paUUrasu-pizcAtu-paMdaramAM. HbhUmIyu-[varmabhUmipu-karmabhUmimAM. karmabhUmionI vadhAre vigata mATe juo sUtra 12. gAvaMta ke vi sAhU-[cAvata: ve upa sAdhava:]-je koI paNa sAdhuo. rayara-guccha-paDidi-dhArA -[Lodara-guccha-pratiprathAra:rajoharaNa, gucchaka ane (kASTha) pAtrane dhAraNa karanArA. "godara-guccha-pratiprada-dhArikha: ' (A.TI.A4) rodarA, gucche tathA pratipradane dhAraNa karanArA te raLodarA guccha-pratiprada-dhAri: | raMgodara-rajane dUra karanArA upakaraNa vizeSa. tenA vizeSa paricaya mATe juo bhAga 1, dharmoprakaraNanuM pariziSTa bIjuM. che-khAlI pAtarAMnI jhoLI upara DhAMkavAmAM AvatuM eka prakAranuM UnanuM vastra. A zabda zrIuttarAdhyayanasUtranA 26mA adhyayananI 23mI gAthAmAM vaparAyelo che. teno artha TIkAkAra zrI zAMtyAcArye A pramANe karelo che : cha pAtro vityuparam !' "gocchaka eTale pAtronA upara rahetuM eka jAtanuM upakaraNa." oghaniryuktimAM tenI gaNanA pAtra-parikaramAM karavAmAM AvI che. te A rIte : "pattaM pattAbaMdho, pAyaTThavaNaM ca pAyakesariyA / paDatA rastAmAM (va), mucho pAya-niSpo che |ddaddAo 1. "pAtra, 2. pAtra-baMdha, 3. pAtra-sthApana, 4. pAtra-kesarikA (pUMjaNI), 5. paDalA (bhikSA avasare pAtra DhAMkavAnuM vastra), 6. rajastrANa 7. eTale rajathI rakSaNa karavAnuM sutarAu vastra, tathA gocchaka, 8. eTale jhoLInA uparanA bhAgamAM DhAMkavAmAM AvatuM eka prakAranuM UnanuM vastra e Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'aThThAiz2esu' sUtra pAtra-niryoga eTale pAtra-saMbaMdhI sAta upakaraNo che. pratigrahano paryAyazabda patadgraha che. 'patad bhaktaM pAnaM vA gRhaNAti iti patAha: |'-paDatAM AhAra-pANIne je grahaNa kare te patAha. bhASAmAM tene pAtra ke pAtaruM kahevAmAM Ave che. paMcamahavvaya-dhArA-[pazcamahAvrata-dhAriLa:]-pAMca mahAvratone dhAraNa karanArA. 353 aTTAkSa-sahasya-sIbhaMga-dhArA-[aAvaza-sahastra-zItAGga-dhAriLa:] aDhAra hajAra zIlAMgane dhAra karanAra. aSTA| saMkhyAvALuM sahasra te avazapanna, tevuM je zIlAM te aSTAdaza sahasra- -zIlADu, tenA dhAriNa: te aAza sahastra-zIlAka-dhAriLa: | JAza-aDhAra, sahastra hajAra, zItAM-zIlanAM aMga zIlanA bhAga, cAritranA vibhAga, ri-dhAraNa karanAra. zIlanAM aDhAra hajAra aMgonI gaNatarI nIce mujaba che :"joe karaNe sannA, iMdiya bhomAi samaNadhamme ya / sItaMga-sahassALuM, aDDArasa-sahaC vRittI //]]'' "yoga, karaNa, saMjJA, iMdriya, pRthvIkAya Adi tathA zramaNadharma e rIte zIlanAM aDhAra hajAra aMgonI siddhi thAya che.' A arthanuM vadhAre spaSTIkaraNa nIce mujaba che : : "yatidharma dasa prakArano che H 1. kSamA, 2. mArdava, 3. Arjava, 4. mukti, 5. tapa, 6. saMyama, 7. satya, 8. zauca, 9. akiMcanatva ane 10. brahmacarya. eTale kSamAyukta thavuM. mArdavayukta thavuM vagere zIlanAM dasa aMga thayAM. have A dharmothI yukta thayelA yatie-munie (1) pRthvIkAya-samAraMbha, (2) akAya-samAraMbha, (3) tejaskAya-samAraMbha, (4) vAyukAya-samAraMbha, (5) vanaspatikAya-samAraMbha, (6) dvIndriya-samAraMbha, (7) trIndriya-samAraMbha, (8) caturindriya-samAraMbha, ane (9) paMcendriya-samAraMbha (10) ajIva-samAraMbha (ajIvamAM jIvabuddhi karIne), e dasa samAraMbhono tyAga karavAno che. tethI te dareka guNa dasa dasa prakArano thatAM zIlanAM aMgo 100 thAya che. A yatidharma-yukta yatanA (jayaNA) pAMca iMdriyonA jaya-pUrvaka pra.-2-23 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3540 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 karavAnI che, tethI te so prakAranA pAMca pAMca prakAro thatAM kula saMkhyA 500pAMcasonI thaI. te yatidharmayukta yatanA vaDe karavAmAM Avelo iMdriya jaya AhArasaMjJA, bhaya-saMjJA, maithuna-saMjJA ane parigraha-saMjJAthI rahita hovo joIe tathA te mana, vacana ane kAyAthI na karavArUpa, na karAvavArUpa ane na anumodavArUpa hovAthI 500 x 4 saMjJA X 3 karaNa 4 3 yoga = 18000 thAya che. teno vadhAre spaSTa khyAla ApavA mATe ahIM zIlAMga-ratha rajU karavAmAM Avelo che. zIlAMga-ratha kula 18000 na kare na | na | 6000 karAve anumoda mana | vacana kAyayoga | yoga! yoga ra00 2009 2000 AhA- bhaya-| maithuna-parigrarasaMjJA saMjJA| saMjJA hisaMjJA 500 500 500 500 zrotre- cakSu- dhrANe- rasane-sparze ni. | ni. | ni. nigraha 100 100 100 100 pRthvI. apU teu. vAu. | vana. e.I. .I cAI. | paM.I. ajIva 10 10 [ 10 10 | 10 | 10 10 | 10 | 10 kSamA | mArdava Arjava mukti tapa | saMyama satya | zauca akiMca- brahma 8 | natva | carya 9 10. 10 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAijesu" sUtra 0355 avaqyAyA-rittA-[akSatAvAra-vAritra:]-akSata AcAra ane cAritravALA, jemano AcAra ane jemanuM cAritra akSobhya che tevA. akSata cha AcAra ane cAritra chaina te akSatAcAra-cAritriNaH / 35kSata-kSata nahi thayelA, khaMDita nahi thayelA. savAra-jJAnAcAra Adi pAMca, vAritra-saMyama ke virati. te-[tAna-tene. salve-sine-sarvane. sirasA-[risa]-zira vaDe, kAyA vaDe. mAsa-[mana]-mana vaDe. mA-[mastana]-mastaka vaDe. vaMtami-vinTe-vAMduM chuM. ahIM prasthA vaMma e be padothI vAMduM chuM eTalo ja artha abhipreta che. (4) tAtparyArtha sAduvaMja-sunaM-A sUtra vaDe aDhIdvIpamAM rahelA saghaLA sAdhuone vaMdana thAya che, tethI te "saduvaMgasuttanA nAmathI oLakhAya che tenA prathama zabdo parathI te "aDhAIjesusUtra'nA nAmathI paNa oLakhAya che. kaTTAphanesu tIva-samudetu-aDhIdvIpamAM. gaTTAphannenuM ane tIva-samude-e be pado vacce hotu pada adhyAhAra che, eTale teno artha "ardhatRtIya ane be dviIpasamudramAM' evo thAya che. Avazyaka-cUrNikAre pAThAtara darzAvatAM jaNAvyuM che ke "mane pu-aTTAphannenuM Tosu tIva-samudevuM' paddhati"-"bIjAo vaLI "aDhAIjesu dosu dIvasamudesu" evo pATha bole che." DhiIva-samudguno sAmAnya artha dvIpa ane samudromAM thAya. tenI AgaLa "to!' pada lagADavAthI ardho trIjo ane be dvIpa ane samudromAM Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3560zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-ra evo artha nIkaLe che. A artho trIjo ane be dvIpa samudro vaDe jaMbudvIpa, lavaNodadhi samudra, dhAtakIkhaMDa ane kAlodadhi samudra ane puSkarArdhadvIpa samajavAno che. zrIharibhadrasUrie Avazyaka-TIkAmAM A be padono saLaMga artha nAbUdIpa-chAtIvaTu-puSkarIrveSa' karelo che, tethI teno artha "aDhIdvIpamAM e mujaba karavo samucita che. TOArasahu mammIsu-paMdara karmabhUmiomAM. aDhIdvIpanI aMdara sAdhupaNuM to paMdara karmabhUmiomAM ja saMbhave che. tethI viziSTa sUcana karavA mATe "goLarasanuM mmammI,'e be pado mUkavAmAM AvyAM che. gAvaMta vi(3) sAdU-je koI paNa sAdhuo hoya. rayadarA-mucha para padhArI-rajoharaNa, guccha ane (kAi) pAtra dhAraNa karanArA. rajoharaNa, guccha ane (kASTha) pAtrane dhAraNa karavAM te sAdhunuM dravyaliMga ke bAhya cihna che, paraMtu AvAM cihno to koI veSadhArIne paNa hoI zake, tethI vadhAre spaSTIkaraNa mATe bhAva-liMganuM sUcana karavAmAM AvyuM che. te A rIte : ) paMcamahadhyaya-dhAra-pAMca mahAvratone dhAraNa karanArA. (2) sArasadasa-sIhna -dhArI-aDhAra hajAra zIlAMgane dhAraNa karanArA. (3) mavazvayAyAra-varittA-akSata-akhaMDita AcAra ane cAritrane pALanArA. AcAra-zabdathI ahIM jJAnAcAra Adi paMcavidha bhAvAcAra samajavAnA che ane cAritra-zabdathI sAmAyikAdi pAMca prakAranuM cAritra samajavAnuM che. te saLe-te sarvene. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAikvesu sUtra 0 357 sirasA masA maltha vaMmi-kAyA ane mana vaDe vAMduM chuM. zira ane mana vaDe vAMduM chuM ema bolatAM kAyA ane mana vaDe vaMdana thAya che tathA vANI vaDe paNa vaMdana thAya che, tethI A vaMdana trividha che. (5) artha-saMkalanA aDhIdvIpamAM AvelI paMdara karmabhUmiomAM je koI sAdhuo rajoharaNa, guccha ane (kASTha) pAtra Adi dravyaliMga tema ja paMcamahAvrata, aDhAra hajAra zIlAMga, sadAcAra ane cAritra vagere bhAva-liMgane dhAraNa karanArA hoya te sarvene mana, (vacana), kAyAthI vaMdana karuM chuM. (6) sUtra-paricaya AdhyAtmika unnati icchanAra vyakti sAdhu ane sAdhutA pratye saMpUrNa pUjyabhAvavALI hoya che. Avo pUjyabhAva pradarzita karavAnA hetuthI prastuta sUtranI yojanA thayelI che, tethI te "sAdhu-vaMdana'nA nAmathI oLakhAya che. manuSyanI vastI aDhIdvIpanI bahAra hotI nathI, eTale sAdhuo aDhIdvIpamAM ja hoya che ane temAM paNa akarmabhUmimAM dharmano lAbha ke viratipaNAno saMbhava nahi hovAthI temanI upasthiti paMdara karmabhUmiomAM ja thAya che. A paMdara karmabhUmiomAM dravya-liMga ane bhAvaliMgane dhAraNa karanArA je koI sAdhuo hoya te vaMdanIya che; tethI te badhAne kAyA, vANI ane manathI vaMdana karavAmAM Ave che. sAdhunA dravya-liMgamAM rajoharaNa, guccha ane (kASTha) pAtra vagere gaNAvavAmAM AvyAM che, te spaSTa rIte nigraMtha munionuM sUcana kare che ane bhAva-liMgamAM pAMca mahAvrata, aDhAra hajAra zIlAMga tathA akhaMDita AcAra ane cAritrano samAveza thAya che, te paNa nigraMtha munionuM ja sUcana kare che. (7) prakIrNaka A sUtrano mULa pATha zrIAvazyakasUrAnA cothA adhyayananA aMtabhAgamAM AvelA samaNasuttano (yati-pratikramaNa-sUTAno) eka vibhAga che. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42. saptati-zata-jinavandanam [varanava-stuti:] varakanaka-' stuti (1) mULapATha (gAthA) varakanaka-zaGkha-vidruma-marakata-ghana-sannibhaM vigata-moham / saptatizataM jinAnAM, sarvAmara-pUjitaM vande // 1 // (2) saMskRta chAyA mULasUtra saMskRta bhASAmAM ja che. (3) sAmAnya ane vizeSa artha vara-na-za-viduma-marata-Ina-krima-uttama suvarNa, zaMkha, paravALAM, nIlama ane megha jevA (varNavALA). varana-zreSTha suvarNa, uttama sonuM. tenA jevA varNavALA eTale pIta varNanA. za-dariyAmAM utpanna thatA beiMdriya prANInuM kalevara vizeSa. tenA jevA varNavALA eTale zveta varNanA. viduma-paravALAM. tenA jevA varNavALA eTale rakta varNanA. karata-nIlama. tenA jevA varNavALA eTale harita varNanA. dhana-megha. tenA jevA varNavALA eTale zyAma varNanA. kSatriyaM-sadaza, jevA. vAta-moda-jeno moha cAlyo gayo che tevA, moha rahita. vipati-nAza pAmelo che mora jeno te vipati-moTa. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varakanaka-stuti 7359 satizata-ekaso ne sittera. sati adhika zata, te satizata. sati-sittera. zata-so. ninAnA-jinonI. sarvAbharapUnitam-sarva devothI pUjAyela. sarva amara te sarvopara, tenA vaDe pUnita te samara-pUnata. sarva-badhA. mamara-deva. pUnita-pUjAyelA. vanTe-huM vaMduM chuM. (4) tAtparyArtha sarala che. (5) artha-saMkalanA zreSTha suvarNa, zreSTha zaMkha, zreSTha paravALAM, zreSTha nIlama ane zreSTha megha jevA varNavALA, moha-rahita ane sarva devo vaDe pUjAyelA ekaso ne sittera jinezvarone huM vaMduM chuM. (6-7) sUtra-paricaya ane prakIrNaka zrIajitanAtha bhagavAnanA samayamAM tIrthaMkara devonI utkRSTa saMkhyA ekaso ne sittaranI hatI. A ekaso ne sittera tIrthakaronI upAsanA karavA mATe eka viziSTa yaMtranI racanA paNa thayelI che juo pRSTha 381 ane tenuM vidhisara smaraNa karavA mATe "tijayapahura-thutta" ke "sattarisaya-ghutta' (saptati-zatastotra) racAyeluM che. e stotranI cauda prA. gAthAau paikI agiyAramI gAthAnI saMskRta chAyA, te prastuta sUtra che. zAMti snAtrAdiprasaMgamAM A gAthAne AdimAM '' tathA aMtamAM "svAhA' pada joDIne bolavAmAM Ave che. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3600 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 ha | OM #1 ts | 5 | 8 # prastuta sUtramAM zrIjinezvara devonuM bAhya svarUpa kevA prakAranuM hoya che ane temanA dehono varNa kevA prakArano che te batAvavAmAM AvyuM che. jema ke keTalAka jinezvaro zreSTha suvarNa jevA pILA raMganI chaTAne dhAraNa karanArA che, keTalAka jinezvaro zreSTha zaMkha jevI zveta raMgachaTAne dhAraNa karanArA che, keTalAka jinezvaro zreSTha paravALAM jevI rakta raMga-chaTAne dhAraNa karanArA che, keTalAka jinezvarI zreSTha nIlama jevI nIla raMgachaTAne dhAraNa karanArA che ane keTalAka jinezvaro zreSTha meghanA jevI zyAma-raMga-chaTAne dhAraNa karanArA che. arthAta e jinezvaro paMcavarNavALA che. pachI e zrIjinezvaronuM AMtarika svarUpa "vigata-moha' evA eka vizeSaNa dvArA darzAvavAmAM AvyuM che. e rIte temanI vItarAgatAnuM smaraNa karavAmAM AvyuM che, kAraNa ke bhAvaarihaMtapaNuM vItarAgatAne lIdhe ja prakaTa thAya che. chevaTe sarva jinezvarone sarva-amara-pUjita varNavyA che. A vizeSaNa dvArA temane cAra mUla atizayothI yukta sUcavyA che. pUjAtizaya anya atizayo vinA hoI zake nahi, ethI teo jJAnAtizaya, vacanAtizaya ane apAyApagamAtizayanI sAthe pUjAtizayathI paNa yukta che, evuM sUcita karyuM che. sarva amarothI pUjita, e vizeSaNa dvArA A jinezvaro sarva maryo to vizeSa prakAre pUjanIya che-evo aMtardhvani che. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'varakanaka-' stuti 0361 A varNana yaMtranA smaraNa-prasaMgamAM yojAyeluM hoIne yogavidyAvizAradone dhyAna dharavAmAM upayogI thaI zake tevuM che. yoganiSThonA mata pramANe amuka raMganuM dhyAna amuka pariNAma nipajAvI zake che; jema ke pILA raMganuM dhyAna staMbhana karavAmAM upayogI che, rAtA raMganuM dhyAna kSobhaNa mATe upayogI che, kALA raMganuM dhyAna vidveSaNa mATe upayogI che, vagere vagere. yaMtrane taiyAra karatI vakhate paNa A gAthA khAsa bolavAmAM Ave che. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43. zAnti-stavaH zAMti-stava (laghu zaild) (1) bhUkSaus* zAnti zAnti-nizAntaM, zAntaM zAntAzivaM namaskRtya / stotuH zAnti-nimittaM, mantrapadaiH zAntaye staumi // 1 // omiti nizcitavacase, namo namo bhagavate'rhate pUjAm / zAntijinAya jayavate, yazasvine svAmine daminAm // 2 // sakalAtizeSaka-mahA-sampatti-samanvitAya zasyAya / trailokya-pUjitAya ca, namo namaH zAntidevAya // 3 // sarvAmara-susamUha-3 svAmika-saMpUjitAya nijitAya / bhuvana-jana-pAlanodyatatamAya satataM namastasmai // 4 // sarva-dUritaugha-nAzanakarAya sarvAziva-prazamanAya / duSTagraha-bhUta pizAca-zAkinInAM pramathanAya // 5 // yasyeti nAmamantra-pradhAna-vAkyopayoga-kRtatoSA / vijayA kurute janahitamiti ca nutA namata taM zAntim // 6 // * vizeSa vivaraNa mATe juo prastuta stavane aMte be pariziSTo. 1. A stavanI 17 gAthAo (gAhA) chaMdamAM che, paraMtu 14mI gAthAnA chaMdano nirNaya thaI zakato nathI, ane chellI be anuSupamAM che. 2. pahelI gAthA "maMgalAdino nirdeza kare che; gAthA rathI 6 "zrI zAMti-jinanaammNtr-stuti' 35 cha; gAthA 7thI. 13 04AnmaMgala-vaya-yuta-nAma-stuti' 35 che. gAthA 14 pradhAna vAkya-yukta akSara stuti'rUpa che. gAthA 15 "AmnAya" 35 che; thA 16-17 'sazruti35' cha bhane uthA 18-18 antya bhaMgala' che. 3. 'sasamUha' pAThAM. 4. 'nicitAya' pAThAM. . Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zailn-taba (madhu aila) * 363 bhavatu namaste bhagavati !, vijaye ! sujaye ! parAparairajite ! / aparAjite ! jagatyAM, jayatIti jayAvahe ! bhavati ! // 7 // sarvasyApi ca saGghasya, bhadra-kalyANa-maGgala-pradade ! / sAdhUnAM ca sadA ziva-sutuSTi-puSTi-prade ! jIyAH // 8 // bhavyAnAM kRtasiddhe !, nirvati-nirvANa-janani ! sattvAnAm / abhaya-pradAna-nirate !, namo'stu svastiprade ! tubhyam // 9 // bhaktAnAM jantUnAM, zubhAvahe ! nityamudyate ! devi ! / samyagdRSTInAM, dhRti-rati-mati-buddhi-pradAnAya // 10 // jinazAsana-niratAnAM, zAntinatAnAM ca jagati janatAnAm / zrI-saMpat-kIrti-yazo-vardhani ! jaya devi ! vijayasva // 11 // salilAnala-viSa-viSadhara-duSTagraha-rAja-roga-raNa-bhayataH / rAkSasa-ripugaNa-mArI-caureti-zvApadAdibhyaH // 12 // atha rakSa rakSa suzivaM, kuru kuru zAntiM ca kuru kuru sadeti / tuSTiM kuru kuru puSTiM, kuru kuru svasti ca kuru kuru tvm||13|| bhagavati ! guNavati ! ziva-zAnti-tuSTi puSTi-svastIha kuru kuru janAnAm / omiti namo namo hA~ hI hU~ hU~: yaH kSaH hI phaT phaT svAhA // 14 // evaM yannAmAkSara-purassaraM saMstutA jayAdevI / kurute zAnti namatAM, namo namaH zAntaye tasmai // 15 // iti pUrvasUri-darzita-mantrapada-vidarbhitaH stavaH zAnteH / salilAdi-bhaya-vinAzI, zAntyAdikaraca bhaktimatAm // 16 // 'phuTa phuT' pAThAM. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364. zrI zrAddha-pratimA -sUtrapramopaTI-2 yazcainaM paThati sadA, zRNoti bhAvayati vA yathAyogam / sa hi zAntipadaM yAyAt, sUriH zrImAnadevazca // 17 // upasargAH kSayaM yAnti, chidyante vijavallayaH / manaH prasannatAmeti, pUjyamAne jinezvare // 18 // sarvamaGgala-mAGgalyaM, sarva-kalyANakAraNam / pradhAnaM sarva-dharmANAM, jainaM jayati zAsanam // 19 // (2) anvaya (A stava saMskRta bhASAmAM che, tethI tenI chAyA ApelI nathI, paraMtu artha samajavAmAM saraLatA paDe te mATe ahIM teno anvaye Apelo che.) 1. zAnti-nizAntaM zAntaM zAntAzivaM zAnti namaskRtya stotuH zAntaye mantrapadaiH zAnti-nimittaM staumi // 2. om iti nizcitavacase bhagavate pUjAm arhate jayavate yazasvine daminAM svAmine zAntijinAya namo namaH // 3. sakalAtizeSaka-mahAsampatti-samanvitAya zasyAya trailokya-pUjitAya ca zAntidevAya namo namaH // 4-5. sarvAmara-susamUha-svAmika-saMpUjitAya nijitAya bhuvana-janapAlanodyatatamAya sarvaduritaughanAzanakarAya sarvAziva-prazamanAya duSTagraha-bhUta-pizAcazAkinInAM pramathanAya tasmai (zAntidevAya) satataM namaH // 6. taM zAnti namata, yasya iti nAmamantra-pradhAnavAkyopayogakRtatoSA vijayA janahitaM kurute iti ca nutA // 7. bhagavati ! vijaye ! sujaye ! ajite ! aparAjite ! jayAvahe ! bhavati (tava zaktiH) jagatyAM parAparaiH jayati iti te namaH bhavatu // 8. api ca sarvasya saGghasya bhadra-kalyANa maGgala-pradade ! sAdhUnAM ca sadA ziva-sutuSTi-puSTi-prade ! (tvaM) jIyAH // 9. bhavyAnAM kRtasiddha ! nirvRti-nirvANa-janani ! sattvAnAm abhayapradAna-nirate ! svasti-prade ! tubhyaM namaH astu / / Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aila-stava (Adhu zail) * 365 10. bhaktAnAM jantUnAM zubhAvahe ! samyagdRSTInAM dhRti--rati-mati-buddhipradAnAya nityam udyate devi ! (tubhyaM namaH astu) // 11. jinazAsana-niratAnAM zAntinatAnAM ca janatAnAM zrIsampat-kIrti yazovardhani ! devi ! jagati (tvaM) jaya vijayasva // 12-13. atha salilAnalaviSa-viSadhara-duSTagraha-rAja-roga-raNa-bhayataH rAkSasa-ripugaNa-mArI-caureti-zvApadAdibhyaH tvaM sadA rakSa rakSa, suzivaM kuru kuru, zAnti ca kuru kuru, tuSTiM kuru kuru, svasti ca kuru kuru iti // 14. "OM namo namo hA~ hA~ hU~ hraH yaH kSaH hau~ phaT phaT svAhA" iti (mantrasvarUpiNi !) bhagavati ! guNavati ! iha janAnAM zivazAntituSTi-puSTi-svasti kuru kuru // 15. evam yat-nAma-akSara-purassaraM saMstutA jayAdevI namatAM zAnti kurute, tasmai zAntaye namo namaH // 16. iti pUrvasUri-darzita-mantrapada-vidarbhita zAnteH stavaH bhaktimatAM salilAdi-bhaya-vinAzI zAntyAdikaraH ca // 17. yaH ca enaM sadA paThati zRNoti yathAyogaM bhAvayati vA sa hi zAntipadaM yAyAt zrIpAnadevaH sUriH ca // 18 jinezvare pUjyamAne upasargAH kSayaM yAnti, vighnavallayaH chidyante, manaH prasannatAm eti // 19. sarva-maGgala-mAGgalyaM sarva-kalyANa-kAraNaM sarva-dharmANAM pradhAnaM jainaM zAsanaM jayati // (3) sAmAnya bhane vizeSa artha (artha mATenA zabdono krama anvaya pramANe rAkhelo che. gAthAno krama aMka dvArA kauMsamAM jaNAvelo che.) (1) zAnti-nizAntam-tihevAnA mAzraya-sthAnane. zAntinuM nizAnta te zAnti-nizAnta. zAnti-ma-hino 45, Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3660 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 viSaya-vikAra-rahita avasthA ke upadravanuM nivAraNa. nizAnta-niketana, sadana, gRha, Azraya ke sthAna (a. ci. bhUmikAMDa pa5-58). eTale zaktinizaktino artha zAMtiniketana, zAMti-sadana ke zAMtinuM dhAma thAya che. athavA zaktipathI te nAmanI devI grahaNa karIe to zAMtidevInuM AzrayasthAna evo artha paNa saMgata che.* * "prabhAvacarita'mAM kahyuM che ke "zrIzAntinAthatIrthezA-sevinI zAntidevatA / sA mUtiyaM kRtvADamantrAgAt vate hemum II6dhA" -zrImAnadevasUri-prabaMdha zrI zAMtinAtha bhagavAnunA tIrthanI sevA karanArI zAMtidevI potAnI be mUrtio banAvIne amArA (vijayA ane jayAnA) miSathI temane vaMdana kare che." arthAt zAMtidevI te zrI zAMtinAtha bhagavAnUnI zAsana-devI che. nirvANakalikAmAM covIsa zAsana-devIonuM varNana karyA pachI zAMtidevInuM varNana Ave che. temAM jaNAvyuM che ke-"tathA pavitAM vavava mastAranAM vaturmanAM varadAkSasUtra-yukta-dakSiNakarAM kuNDikA-kamaNDalvanvita-vAmakarAM ceti // " zveta varNavALI, kamala para beThelI, cAra bhujAvALI, varada mudrA ane akSamAlAyukta jamaNA hAthavALI tathA kuMDikA ane kamaMDaluthI yukta DAbA hAthavALI zAMtidevIne." A varNana zrI zAMtinAtha bhagavAnanI zAsanadevI nirvANIne mahad aMze maLatuM che. nirvANakalikAnA "ahaMdAdinAM varNAdikrama-vidhimAM jaNAvyuM che ke :-"nirvAno devI gauravarNAM padmAsanAM caturbhujAM pustakotpalayukta-dakSiNakarAM kamaNDalu-kamalayukta-vAmahastAM "zveta varNavALI, kamala para beThelI, cAra bhujAvALI, pustaka ane kamalayukta jamaNA hAthavALI ane kamaMDalu tathA kamalayukta DAbA hAthavALI nirvANI devIne." A baMne varNanonI tulanA karavAthI vastu-sthiti vadhAre spaSTa thaze. zAMtidevI nirvANI - zveta zveta - kamala kamala - cAra cAra varNa Asana bhuja Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti)0367 zAnta-zAMtarasathI yuktane, prazamarasa-nimagnane, triguNAtItane. zAnta eTale zAMtarasathI yukta, prazamarasamAM nimagna ke sattva, rajas ane tamasa e traNa guNothI atIta. zAntarasa mATe kahyuM che ke : na yatra TuMkavuM na suvuM na vistA, na dveSa-rAgau na ca kAcidicchA / rasa: sa zAnta: fthato munI, sarveSa bhAveSa za: : (pradhAna:) !" jemAM duHkha nathI, sukha nathI, ciMtA nathI, rAga-dveSa nathI ke koI paNa prakAranI IcchA nathI, tene zreSTha munioe zAMtarasa kahyo che. badhA bhAvomAM zama e zreSTha che." zrI jinezvaranI AkRti prazamarasa-nimagna hoya che. te mATe kahyuM "prazamarasanimagnaM dRSTiyugmaM prasannaM, vadanakamalamaGkaH kAminIsaGgazUnyaH / karayugamapi yatte zastrasambandhavandhyaM, tadasi jagati devo vItarAgastvameva // " "tAruM daSTi-yugala prazamarasamAM nimagna che, mukha-kamala prasanna che, khoLo strInA saMgathI rahita che. banne hAtho paNa zastra-vinAnA che, tethI jagatamAM kharekhara tuM ja vItarAga deva che." jamaNo hAtha - varadamudrA ) pustako akSamAlA ! DAbo hAtha - kuMDikA kamaMDaluM kamaMDalu kamala A svarUpamAM hAthamAM dhAraNa karavAnI vastuomAM thoDo pharaka che, paNa teTalA mAtrathI devInuM svarUpa bhinna TharatuM nathI; kAraNa ke A prakArano pheraphAra eka ja devInAM svarUpo paratve hoya che. juo Journal of the Indian Society of Oriental Arts Vol. XV 1947, CalcuttamAM pragaTa thayelo zrIyuta umAkAMta premAnaMda zAha, ema. e.no 'Iconography of the sixteen Jaina Mahavidyas nAmano sacitra vistRta lekha. kamala ! Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3680zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 sattva, rajas ane tamasa-e traNa guNothI "atIta' hoya eTale "para" hoya tene paNa zAna kahevAmAM Ave che. zAtAziva-aziva-rahitane, potAnA tathA paranA azivane zAMta karanArane. zAnta thayuM che ziva jemanuM te zIntAziva. zAnta-nakha, nAza pAmeluM, dUra thayeluM. ziva-ziva nahi te, karma-kleza. "sAnanaiH zaste thIyaoNDaminniti zivam' (a. ci. pra. kAMDa, zlo. 86) "jemAM zAzvata AnaMda-yukta sthiti che te ziva." AtmA svabhAvathI AnaMdamaya che, eTale te ziva svarUpa che ane karmano kleza upAdhi UbhI kare che, eTale te aziva che. jemanuM AvuM aziva zAMta thaI gayuM che, te zAnta kahevAya che. zAnti-zrI zAMtinAthane, soLamA tIrthaMkara zrI zAMtinAtha bhagavAnane. zAnti-zAMtine, zrI zAMtinAthane, soLamA tIrthaMkara zrI zAMtinAtha bhagavAnane. "bhImane "bhImasena' kahevAya che, te nyAye ahIM "zAnitam'no artha "zaktinAtham' samajavAno che. zrI zAMtinAtha bhagavAnane "zAMti' kahevAnuM kAraNa e che ke teo zAMtivALA che, zAMti-svarUpa che ane zAMti karavAmAM samartha che. "zAnti-yor tAtmAt tatkRvat va zAntiH ' (a. ci. devakAMDa). namaskRtya-namaskAra karIne, vaMdana karIne. stotuM - stuti karanAra manuSyanI. tautIti stotA tI totuH' (si.)-"je stuti kare che te stotA, tenuM." "totuH stuti turnara' (dha. pra.)-stotAnI eTale stuti karanAra manuSyanI.' zAnta-zAMtine mATe, upasthita bhayo ane upadravonA nivAraNa arthe, vyantara ke zAkinIe karelA krodhanA staMbhana mATe. ahIM krodha-staMbhana, sAmo hallo karIne ke mArIne nahi paNa, Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 369 jaganjaMgala-kavaca'thI rakSaNa karIne karavAnuM che. zAMti, upazAMti ke mahA zAMti mATe. anna - maMtrapado vaDe. mannanuM parva te mannA, mannatmikka pat te mannA. matra varNanI racanAvizeSa, devAdi-sAdhana ke mahAbIja. pa-varNano samUha. tti-nimitta-zAMtinA nimitta kAraNane. zrI zAntinAtha paramAtmAno "nAma maMtra' kevaLa nimitta kAraNa che; jayAre vijayAdevI upAdAna kAraNa che. AgaLa zloka chamAM darzAvAyuM che ke vinayA te gatim vijayA jana kalyANanuM kArya kare che tethI spaSTa thAya che ke te ja kRtyakArI che. zakti-bhaya tathA upadravanuM zamana nimitta-hetu, nimitta, kAraNa. tami-stavuM chuM, stavanI racanA karuM chuM. zrI zAMtinAtha ane zrI pArzvanAthanI smRtithI pavitrita zAMtistava nAmanuM zreSTha stava racuM chuM. A viSayamAM zrI prabhAcaMdrasUrie temanA prabhAvakacarita nAmanA graMthamAM zrI mAnadevasUrinA caritamAM kahyuM che ke : amubhyAmupadiSTo yaH purA kamaTha jalpitaH / asti mantrAdhirAjAkhyaH zrIpArzvasya prabhoH kramaH // 71 / / (maMtrAdhirAja stotra mATe juo pariziSTa 1. tathA mAnadevasUrinA carita mATe juo pariziSTa 2) zrI zAntinAtha-pArzvastha, prabhusmRti pavitritam / gabhitaM tena mantreNa, sarvAziva niSedhinA // 72 // zrI zAntistava nAbhikhyaM, gRhItvA stavanaM varam / svastho gaccha nijaM sthAnamazivaM prazamiSyati // 73 // (prabhAvaka carita-pR.118-20) bhAvArtha-pUrve kamaThe prakAzita karelo ane A banne devIoe (vijayA ane jayAe) darzAvelo "maMtrAdhirAja' nAmano pArzvanAtha prabhune pra.-2-24 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3700 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 maMtra che. te sarva azivano niSedha karanArA maMtrathI garbhita, zrI zAMtinAtha ane pArzvanAthanI smRtithI pavitrita, zrI zAMtistavana nAmanuM zreSTha stavana laIne 'tuM (vIradatta zrAvaka) svasthatAthI potAnA sthAne jA tenA pATha mAtrathI saghaLuM ya aziva zAnta thaI jaze' (A pramANe zrI mAnadevasUrie vIradatta zrAvakane stava ApIne ravAnA karyAno ullekha che.) oma-kAra, paramatattvanI viziSTa saMjJA, praNavabIja. OMkAra e praNavabIja che. eka akSararUpe te paraMjyoti, paramAtmapada ke paramatattvano vAcaka che. anyatra jinezvaradevane OMkAra rUpa kahelA che.* ahIM paNa zrI. zAntijinane kAra rUpe nirdhArita karIne biradAvyA che. kRti-evA. A avyaya ahIM zabdaghotaka che. nizcitavavase-(3 evuM) nirdhArita karyuM che. vAcaka pada (nAmamaMtra) jenuM tene. 3 kRti nizcitam nirdhAritam vano vAm pat yakSya sa: miti nizcitavavA: temane nizcitavavase (zrI harSakIrtisUrinI ava2i). mAvate-bhagavAnane. pUrNa aizvaryavALAne. pUnAm ata-pUjAne yogyane, parama pUjyane adbhu-yogya. jeo uttama prakAranAM dravyo tathA bhAva vaDe pUjA karavAne yogya che temane. nayavate-jayavaMtane. yazasvine-yazasvIne, sarvatra mahAna yazavALAne. minAM svAmine-damana karavAvALAnA svAmIne-nAyakane. svAmine nAyAya-(dha. pra.) zAntininAya-zrIzAMtinAtha bhagavAnane. '3vArA tivyo, vyarUpatrayImaya: / brahmayaprAzAtmA, nirbhaya: paramAkSara ||" -mantrAdhirAnastotram | (ma. vi. rR. 46) Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghuzAMti) 0371 namo nama:-namaskAra ho, namaskAra ho. vAraMvAra namaskAra ho. ahIM maMtra-prayogane lIdhe "namo' pada be vAra mukAyeluM che, tethI punarukti-doSa thato nathI. kahyuM che ke : "vaktA harSa-bharAdibhirAkSiptamanAH stuvan tathA nindan / yat padamasakRd brUyAt, tat punaruktaM na doSAya // " stuti karato ke nindA karato vaktA harSAdinA AvegathI ke mananI vyAkulatAthI je pada eka karatAM vadhAre vAra bole te punaruktivALuM pada doSane yogya gaNAtuM nathI ." 3jha namo nama:-paramAtmA zrI zAMtinAthanuM A pradhAna vAkyarUpa maMtrapada' che. jema itaro OM tat sane mahAvAkaya kahe che, tema ahI 3% namo nama:ne pradhAna vAkyarUpa maMtrapada tarIke nirdiSTa karyuM che. (3) vinAtoSa-mahApatti-samanvitIya-cotrIsa atizayarUpa mahARddhivALAne. sata gatizeSa te satatizeSa, te rUpa mahAsaMmpatti te sattAvizeSamahAsatpatti, tenAthI samanvita te satizeSa-mahAsaMmpattisamanvita, temane-sAtizeSa-mahAsaMmpatti samanvitIya. sarjana-samagra, samasta, saMpUrNa, gatizeSa-atizaya. sattAvizeSa padathI ahIM tIrthakaronA cotrIse atizayo samajavAnA che. saMpatti athavA Rddhi soLa prakAranI hoya che. te A pramANe "Amosahi vipposahi, khelosahi jallaosahI ceva / saMmitroe gumaDuM, savvoTa veva vovyA II77zA cAraNa AsIvisa kevalI ya maNanANiNo ya puvvadharA / arahaMta-vaviThThI vartavA vAsudevAya |780|-vizeSAvazyaka bhASya. (1) AmA~Sadhi, (2) vipUDauSadhi, (3) zlekhauSadhi, (4) jallauSadhi, (5) saMbhinnazrota, (6) Rjumati, (7) sarvoSadhi, (8) cAraNa-vidyA, (9) AzIviSa, (10) kevalI, (11) mana:paryavajJAna, (12) pUrvadharapaNuM, (13) arahanta, (14) cakravartI, (15) baladeva ane Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3720zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (16) vAsudeva e Rddhio jANavI. ahIM labdhi ane labdhimAnA abhedaupacArathI A jAtano prayoga karelo che. A soLa prakAranI RddhiomAM arihantanI Rddhi sarvottama hoya che, eTale te "mahAsaMpatti' kahevAya che. tAtparya ke jagatanA mahAna labdhidharo ane zaktizALIo karatAM paNa temanI Rddhi ane zakti caDiyAtI hoya che.* gayAya-prazastane, zreSThane. zAya prayAya (ha.)-"zasyane eTale prazasyane, zaM-prazaMsA karavI, te parathI zasya-prazaMsAne yogya. 27ovA-pUjJitA-trilokathI pUjAyelAne. trato vaDe pUnita te to-pUnita, tene. trino -vaitAtraNa loka te ja railokya. athavA trilokamAM utpanna thayelA te gailokya-sura, asura ane manuSya. pUnita-pUjAyelA.* -ane. A avyaya ahIM samAhAranA arthamAM che. zaktivAtha-zrI zAMtinAtha bhagavAnane. zani e ja deva te zAntideva. zakti-e nAmanA soLamA tIrthaMkara. deva-bhagavAna. nano nama:-vAraMvAra namaskAra ho. (4-5) sAra-susamUda-svAmina-saMpUjitAya-sarva deva-samUhanA svAmIothI viziSTa prakAre pUjAyelAne. * anyatra paNa zrI jinezvaradevane sarva atizayo vaDe pradhAna kahelA che. jemake "zreya:zrayamanisa ! narendra-revendra-natADiprapas ! | sarvajJa ! sarvAtizayapradhAna ! ciraM jaya jJAnakalA-nidhAna ! ||1||"-rtnaakrpnycviNshtikaa / vRdaauti' nAmanA zAMtipAThamAM zrI jinezvaradevane trilokapUjita kahelA che : jema ke"trionAthagninnovAditAMtrito pULyAgninnovezvara: ....." Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 0373 parva evA amara te samara, temano susamUda te samarasusamUha, tenA svAmi te sarvopara-susamUha-svAmiLa, tenA vaDe saMpUnata te sarvAra-susamUdasvAmi-saMpUnita, temane-sAra-samUhaM-svAmi-saMpUnitAya. sarva badhA, amara devo, susamUha-suMdara yUtha. svAmi-prabhu "" pratyaya ahIM svArthamAM lAgelo che. saMpUnita-samyak prakAre pUjAyela, viziSTa prakAre pUjAyelA. susamUdanA sthAne samUda evo pATha paNa maLe che. teno artha "potapotAnA samUha sAthe" evo thAya che. nikitA-nahi jitAyelAne. ji-jItavuM. ni upasarga ahIM abhAvanA arthamAM che. tethI nitino artha nahIM jitAyela-koIthI nahIM jitAyela evo thAya che. muvana-nana-patnanoratatamaya-vizvanA lokonuM rakSaNa karavAmAM tatparane. muvananA nana te avana-bane, tenuM pAlana te muvana-nana-pAna, tenA vize 3dyatatama te avanagana-pAnanodyatatama. muvana-vizva.avanasya vizva (6), nana-loka. patinaM-rakSaNa. "patinuM rakSaY', (si.) 3dyatata-atiudyata, tatpara. tame pratyaya ahIM atizayanA arthamAM Avelo che. 3data eTale prayatna karanAra, jeNe prayatna karelo che evo. '3dyataH tayataH' (si.), je vizvanA lokonuM rakSaNa karavAmAM prayatnazIla ke tatpara che tene." jyAre kartRtvazakti kAryanI utpattinI abhimukha hoya tyAre ughukta (udyata) che, tema kahevAya che. sarva-kutiya-nAzanavarAya-samagra bhaya-samUhanA nAza karanArane. sarva evA Turita te sarvarita, teno moya te sarvaritIya, tenA nAzanara te sarvaritaudha-nAzanara, sarva-sakala, samagra. yurita-bhaya. modha * anyatra paNa zrI jinezvaradeva bhuvananA adhipati tarIke stavAyelA che : jema ke " vA ! vidvatAvitavastusara ! saMsAratArazna ! vimo ! juvAdhinAtha ! ! trAyasva deva ! karuNAhRda ! mAM punIhi sIdrattamadya mayadravyanADurAzeH izA" -tyAdira-stotra. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3740 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 samUha nAzanakkara-vinAza karanAra*. sarvAziva-prazamanAtha-badhA upadravonuM zamana karanArane. sarva zivanuM prathama, te sarvAzivaprazamana, te karanArane. sarva badhA prakAranA. ziva-upadravo. prazamana-vadhAre zamana, ghaNuM zamana. je badhA upadravonuM atyanta zamana karanAra che, temane. suda-bhUta-pizAva-vinInArduSTa raho, bhUta, pizAca ane zAkinIonI. duSTa sevA graha bhane bhUta-pizAca ane, zAkinI te duSTagraha bhuutpishaaczAlinI. Turda-gocara vageremAM bagaDelA sUryAdi azubha graho. mUta-pizAvavyaMtara jAtinA deva vizeSa, te bhUlacUka karanArane chaLavA mATe tatpara hoya che. "te di prAyaH sarvAsitAvI chatanapara: '(gu.), zAvinI-devatA vizeSa. melI vidyA jANanArI strIne paNa zAkinI kahevAya che. "vizva kuSTamasmaraNavaH triya: I'(gu.) praHthanA-pramathana karanArane, veravikhera karanArane. ahIM 3padrava zabda adhyAhAra che. eTale upakavonuM atyaMta maMthana karI veravikhera nAkhanArane.* + sarakhAvo : "OM sanamo vipposahi-pattANaM saMtisAmi-pAyANaM / au svAda-aMte, savvAsiva-dujhi-haraTM IIrA" --vaMti-stavanA * zrI jinezvaradevanA nAmamaMtra bhUta, preta, pizAca ane zAkinInA praNAzaka tarIke anyatra paNa stavelA che : jemake"srvmntrmyN sarvakAryasiddhikaraM param / dhyAyAmi hRdayAmbhoje, bhUta-preta praNAzakam // 13 / / aTTe maTTe puro duSTa-vighaTTe varNa-paGktivat / duSTAn preta-pizAcAdIn praNAzayati te'bhidhA // 3 // " -pArzvanAthastotra, ma. vi. pR. 48-42. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 0 375 sattataM-sadA namaH-namaskAra ho. (6) tam-tene jenuM atyAra sudhI varNana karyuM che tene. zAntim-zrI zAMtinAtha bhagavAnane. namata-namo, namaskAra karo. yasya-jemanA. kRti-A prakAranA, upara jaNAvelA. nAma-mantra-pradhAna-vAkyopayo-tatoSA-nAmamaMtravALA vAkaca prayogothI tuSTa karAyelI. nAma-mantra-pradhAna evo vAvyopayo te nAma-mantra-pradhAna-vAjopayo, tenA vaDe tatoSA te nAma-mantra-pradhAna-vAjyopayoga tatoSA. nAma-mantra-pradhAna-'OM' nirdhArita karyuM che nAma jenuM te- rUpI nAmamaMtranI pradhAnatAvALo. bhagavAnanA viziSTa rUpa OMkAra maMtrane 'nAmamaMtra' kahevAmAM Avyo che. vAyopayo-vAkyano upayoga, vAkyano prayoga. te ahIM OM namo nama: samajavuM. tatoSa-karAyelA toSavALI, tuSTa karAyelI. arthAt kAra rUpI 'nAmamaMtra'vALA vAkyaprayogothI tuSTa karAyelI. devI vijayAne tuSTa karavA mATe zAnti baline abhimaMtrita karIne prakSepa karAya tyAre 3 namo nama: rUpa pradhAna vAkyano upayoga-uccAraNaudghoSaNA, eka mahAvAkyanA prayogathI* thAya che. * prastuta mahAvAkya nIce pramANe hoya che :-- OM namo bhagavate arhate zAntinAthasvAmine sakala kalAtizeSakamahAsampatsamanvitAya trailokyapUjitAya namo namaH zAntidevAya sarvAmarasusamUhasvAmisampUjitAya bhuvanapAlanodyatAya sarvaduritavinAzanAya sarvAzivaprazamanAya sarvaduSTagrahabhUtapizAcamAri zAkinIpramathanAya namo bhagavati jaye vijaye ajite aparAjite jayanti jayAvahe sarvasaGghasya bhadrakalyANamaGgalaprade sAdhUnAM zrIzAntituSTipuSTide svastide bhavyAnAM siddhivRddhi nirvRti nirvANa - Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vinA-vijayAdevI. nahitama-jana-kalyANa, lokonuM bhaluM. nananuM hita te nanahita. nana-mANaso. dita-kalyANa ahIM janakalyANathI suziva, zAMti, suSTi, puSTi ane svastirUpI kRtyo samajavAM. vukta kare che. kRtyakArI-kajjakarI thAya che. 'kurute-rotItyartha ' (1) "sute eTale kare che." rUti-tethI. A avyaya ahIM hetunA arthamAM che. 4-ja. A avyaya ahIM avadhAraNanA arthamAM che. nuta-stavAyelI, have pachI AvAyelI. A zlokamAM pradhAna vAkyarUpa nimitta kAraNa ane vijJayA te sahita rUpa upAdAna kAraNa ekatra thatA hovAthI te "abhinnanimittopAdAna'nuM dRSTAMta pUruM pADe che. janani sattvAnAm bhayapradAnanirate bhaktAnAM zubhAvahe samyagdRSTInAM dhRtiratimatibuddhipradAnodyate jinazAsananiratAnAM zrIsampatkIrtiyazovardhani rogajalajvalana viSaviSadhara duSTajvaravyantararAkSasaripumAri caura itizvApadopasargAdi bhayebhyorakSa 2 zivaM kuru 2 zAnti kuru 2 tuSTi kuru 2 puSTiM kuru 2 OM namo namaH (hA~, hI) hu~ huH (yaH) kSaH hI phaTa 2 svAhA / nirvANa kalikA pR. 25 tathA 26 (ga) ahIM mahAvAkyanA aMtamAM je maMtranI udghoSaNA thAya che temAM kauMsamAM mUkelA (ThTha krU tathA :) bIja maMtro nirvANa kalikAnA mahAvAkyamAM dazyamAna thatA nathI. paraMtu kalyANa kalikAmAM tevA ja prayoga mATe te samagra maMtrano udghoSaNAmAM prayoga thato hovAthI atre bIja-maMtrone kauMsamAM darzAvyA che (juo kalyANa kalikA bhAga 2. pR. 112,) nirvANa kalikAnA ane kalyANa kalikAnA maMtramAM thoDo zAbdika pharaka che te pAThabheda jaNAya che. AvA ja prakAranuM mahAvAkya zrI laghuzAMti stavanI zrI dharmapramoda gaNi viracita vRttimAM dazyamAna thAya che. (juo bhairava padmAvatI kalpa pari. 31mAM Apela laghuzAMti stavanI TIkA pR. 135) devI vijayAne tuSTa karavA mATe zAMti baline abhimaMtrita karIne prakSepa karAya che, tyAre A mahAvAkyanI udghoSaNA karavAmAM Ave che. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 0377 (7) mavati !-he bhagavatI ! mA eTale aizvaryAdi cha guNo, tenAthI yukta te bhagavatI, tenuM saMbodhana bAvati ! sAmAnya rIte mahAdevIonI stuti A vizeSaNa vaDe karavAmAM Ave che. vina !-he vijayA ! he devI! tuM vijayA che, kAraNa ke asahiSNuono parAbhava kare che. "vijayaH pareSAm asahamAnAnAm abhibhavaH so'styasyA iti vijayA tasyA: saMvodhana vijaye !' (si.)-"anya asahiSNuono parAbhava, te vijaya". te jene prApta thayo che te vijayA, tenuM saMbodhana vinaye ' sujaze !-he sujayA ! he devI ! tuM sujayA che, kAraNa ke tuM suMdara rIte jaya pAme che. "sukuM-zomano yogakSyasyA sunayA, tA: mAmastra' (dha. pra.),"suMdara che jaya teno te sujayA, tenuM saMbodhana-sunaye." kare !-he ajitA ! he devI ! tuM ajitA che, kAraNa ke koIthI jitAtI nathI. nitA nitA, to AmatraNe (dha.pra.),-"na jitAyelI te ajitA. tenuM saMbodhana-nati ' mAnita !-he aparAjitA ! he devI ! tuM aparAjitA che, kAraNa ke koIthI parAjita thatI nathI. 'na parAjitA-bhagnA kasyApi purata ityaparAjitA, tasyA AmantraNam' (dha.pra.) koInI AgaLa parAjaya nahi pAmelI-hArI nahi gayelI te aparA * maMtravizArado teno artha sUkSma, avyaktA ane nirAkArA devI evo paNa kare che ane tenuM sthUla svarUpa maMtrAtmaka, triguNAtmaka ane kAryAtmaka mAne che. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3780 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 jitA. tenuM saMbodhana mAnate !* navade !-he jayAvahA ! he devI ! tuM jayAvahA che, kAraNa ke jayane lAvanArI che. 'jayamAvahati samantAt prApayatyanyAn jayakAritvAt jayAvahA, tasyA sAmagraNe' (dha. pra.) "jayane karAve che, bIjAone sArI rIte jaya pamADe che, tethI jayAvahA, tenuM saMbodhana-yavahe !' arvati !-he bhavatI ! bavat zabdanuM strIliMgarUpa mavatI, tenuM saMbodhana bhavati." tya-samavasaraNanI parasALamAM yaMtrapaTanA garbhAgAranI bahAra jagatImAM, natI-A zilpazAstrano zabda che. teno artha samavasaraNanI bAjunA parasALano bhAga thAya che ke jyAM cAra devIo dvAra-pAlikA tarIke sevA kare che. paI - "para" ane "apara maMtrapado vaDe stavamAM zloka 2 thI 5 sudhImAM vidarbhita karelA maMtrapadono samuddhAra karyA pachI caudamI gAthAmAM temanuM vyavasthita prakAre nidarzana karavAmAM Avela che. temAM pUrva khaMDa je paMcAkSarI-OM namo nama: te "para" vibhAga che. ane uttara khaMDa je ekAdazAkSarI-DraoN hU hai. yaH kSa: ha d r svAhA sudhIno che te "apara" vibhAga che. para" vibhAga maMtra mudrArUpa bAhya parikarathI ane nAda biMdukalArUpa AtyaMtara parikarathI atIta che. tathA te hrasva, dIrgha ane DutarUpa uccAraNa kALavizeSathI atIta che. temaja te pratyeka akSara je tattvarUpa che te uttara * anya mahAdevIonI paNa AvAM vizeSaNo vaDe stuti karavAmAM Ave che. jema ke "vijayA jayA'jitA tvam, aparAjitA zivA gaurI / rambhA tvaM vairoTyA, prajJaptirbhadrakAlI ca // 2 // " -padmAvatI-stotra (bha. 5. ka. pR. 57) Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 379 khaMDathI nirapekSa che ane dhyeya tathA dhyAna eTale ke grAhya tathA grahaNarUpa dhyAnanA prakArothI paNa rahita che.* A prakAre "para" vibhAganI sAdhanAmAM maMtra, mAtrA ane mudrA vagere kazuM ja nathI, kevaLa dhyAtA dhyeyamaya che. jyAre "apara' vibhAganI sAdhanAmAM maMtra, mudrA kAla vagere saghaLuM che. A prakAre "para" ane "apara' vibhAga maMtrapado vaDe. nati-jaya pAme che. rUti tethI. A avyaya ahIM vAkyArthadyotaka che, eTale samasta vAkayanA arthane darzAvanAruM che. te nama: mavatu-tane namaskAra ho. (8) ga ia-vaLI sarvaca paca-sakala saMghane. (caturvidha saMghane) sarva-sakala. sa6-caturvidha saMgha. stavakartAe agiyAramA zlokamAM gati banatAnIm zabdaprayoga karIne zAMti mATe kSetra vistArIne jagatanI janatAne AvarI lIdhI che tethI temaNe jagatanI janatAne upadravomAMthI zAMti apAvavA mATe tathA temanI rakSA karavA mATe vijayA ane jayAne ahIM eka sAta zlokanuM jaganaMgala kavaca (zloka 7thI 13 sudhI) racIne biradAvyA che. jagatanI janatAne nIce pramANe ATha vargamAM vibhakta karavAmAM AvI che. dareka varganA kayAM kayAM kRtyo vijaya ane jayA karI ApIne athavA karavA mATe udyata rahIne rakSA kare che te paNa koSTakamAM savistara darzAvavAmAM AvyAM che : mantramudrAkalAtItaM hasvadIrgha kalojjJitam / sarva tattvanirapekSyaM dhyeya dhAraNa varjitam // jai. sto. saM. bhA. 2. pR 79 ( zrI pArzva sto.) Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3800zrI zrAddha-pratikramaNa sUtraprabodhaTIkA-2 saMkhyA | jagatanI janatAno prakAra | | kRtyo sakala saMgha (caturvidha saMgha) sAdhu, sAdhvI rUpa zramaNa samudAya bhavya ArAdhako bhadra, kalyANa ane maMgala ziva, sutuSTi ane puSTi siddhi, zAMti ane parama pramoda abhaya ane svasti (5. zubha sattvazAlI ArAdhako (sakAmabhaktivALA) jaMtu ArAdhako (ati sakAma bhaktivALA) samyagRSTi jIvo (niSkAma bhaktivALA) I E - dhRti, rati, mati ane buddhi ApavAne nitya uddata jina zAsana nirata (Itaro je jina zAsana pratye zraddhA ane sadbhAva dharAve). zAnita janatA (zAMtinAtha bhagavAnanA alaukika ane acinya zaktithI prabhAvita thayelA zrI, saMpata, kIrti ane yazanI vRddhi ka nyA -ma-pratye ! -bhadra, kalyANa ane maMgalane ApanArI ! sukha, Arogya ane AnaMdane ApanArI. sAdhUna-sAdhuone. (sAdhvIone) -temaja Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 381 A avyaya ahIM anvAcaya arthamAM che, eTale mukhyabhAvanI sAthe gauNabhAvane darzAvanAruM che. saddA-niraMtara. ziva-sutuSTi-puSTi-pradde !-ziva, tuSTi ane puSTine ApanArI ! cittanI svasthatA, indriya-jaya ane dharma-bhAvanAnI puSTi karanArI ! ziva ane sutuSTi ane puSTi te ziva-sutuSTi-puSTi, tenI pravA te zivasutuSTi-puSTi-pravA, tenuM saMbodhana ziva-sutuSTi-puSTi-praphe ! ziva-nirupadravatA. suSTi-saMtoSa athavA jaya puSTi-utsAha athavA lAbha ke guNavRddhi. nIyA:-tuM jaya pAma, tuM atyanta jaya pAma. tva nIyA: nayavati mava !'-(si) 'tuM jita eTale jayavALI thA.' ahIM 'nIyA:' pada AzIrliMga hovAthI ane AgaLa pi-avyayano prayoga thayelo hovAthI 'atyanta jaya pAma' evo artha paNa saMgata che. (9) mavyAnAm-bhavyone, 'bhavya' upAsakone. 'mati paramapayogyatAmAsA--timavya:'--je paramapadanI yogyatAne dhAraNa kare che, te bhavya.' maMtra-vizArado uttama koTinA upAsakone 'divya' kahe che, madhyama koTinA upAsakone 'vIra' kahe che ane jaghanya koTinA upAsakone 'pazu' kahe che. ahIM vaparAyelo 'bhavya' zabda 'divya'nA arthamAM samajavAno che. A koTinA bhakto-ArAdhako uccakoTinI bhaktivALA hoya che. vRtasiddhe !-he kRtasiddhA ! he siddhi-dAyinI ! tasiddhinuM saMbodhana tasiddhe ! 'tA siddhiryayA mA dhRtasiddhi: |karAyelI che siddhi jenA vaDe te tasiddhiH' arthAt tArA upAsakone tuM siddhi ApanArI che, siddhi denArI che, siddhi-dAyinI che.* * anyatra A nAma vaDe devInI stuti karavAmAM AvI che : jema ke "prabhAti ! namastue, roma-nAzini ! te namaH / taponiche ! tamastue, siddhivAyini ! te namaH / 6 / " -tevIstotram (bhai. 5. ka. pR. 86) Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 0 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 nivRtti-nirvAMna-nani ! nivRti ane nirvANanI jananI! zAMti ane parama pramoda ApavAmAM kAraNabhUta ! klezano vidhvaMsa karanArI ane AhlAdakArI. nirvRti-jane nirvANa te nirvRti nirvANa tenI jananI te nirvRti nirvaannnananI. tenuM saMbodhana nivRtti-nirvANa-nananI ! nivRtti-zAMti (upasthita bhayo tathA upadravomAMthI.) nirvA-52mapramoda. nirvAnuM paramapramoddonmuttirvA' (si.)nirvANa eTale paramapramoda ke mukti.' nananI-janma ApanArI, utpanna karanArI, kAraNarUpa. sattvAnAm-'sattva'zALI upAsakone. 'sattva'no sAmAnya artha prANI thAya che, paraMtu ahIM te madhyama prakAranA upAsakane mATe vaparAyelo che ke jene maMtra vizArado 'vIra' kahe che. sattvo eTale sattvazALI upAsako. A koTinA bhakto-ArAdhako sakAma bhaktivALA hoya che. amaya-pravAna-nite !-abhayanuM dAna karavAmAM tatpara !. amayanuM pradAna te gamaya-prAna, temAM niratA te samaya-prAna-niratA, tenuM saMbodhana amaya-prAna-nirate ! amaya-nirbhayatA, bhayano abhAva. prAnaApavuM te. niratA-tatpara. ahIM samaya-pravAna-niratA vizeSaNa vaDe devIne 'abhayA' kahI che. svasti-prade !-kSemane ApanArI ! 'svastiprade ! - svasti kSema dadAtIti svastipradA, tasyAH saMbodhane he svastiprave !' (gu), svasti eTale kSema, tene pUrNa rIte Ape che, tethI svastipravA. tenuM saMbodhana svasti-dre ! su upasargapUrvaka abh dhAtune ti pratyaya lAgavAthI svasti zabda siddha thAya che. su eTale sArI rIte, as eTale hovuM, teno bhAva te svasti. Adi zabdathI teno artha avinAza paNa thAya che. turthya nama: astu-tane namaskAra ho. (10) mAnAM nannUnAm-kaniSTha upAsakonA. ww Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 7383 ma-sevaka, upAsaka. janta-kaniSTha prANI, je upAsako kaniSTha koTinA hoI maMtra-vizAradoe kahelA "pazu" jevA hoya che, temane ahIM marjIganuM kahevAmAM AvyA che. A koTinA bhakto-ArAdhako ati sakAmabhaktivALA hoya che. gumAvade !-zubha karanArI ! suman AvAhayatIti gumAvadA' - "je zubhane lAve che te zubhAvahA'. zuma-sAdhananI prApti. tenuM saMbodhana gumAvaze ! sadiSTInA--samyagdaSTivALAone. A koTinA bhakto-ArAdhako niSkAma vRttivALA hovAthI devI pAse yAcanA karavAmAM mAnatA nathI. san thayelI che dRSTi jenI te sIjha. teonA-saMchInAmuM. sANa-samyaktavALo sacadaSTInAM saMvatvavatAm'. (gu.) dhRti--ta-buddhi-pravAnA -dhRti, rati, mati ane buddhi ApavAne mATe; dhRti, harSa, mati ane smaraNanA saMcArI bhAvo AvavA mATe. dhRti-ane rati ane pati ane vRddhi te dhRti-ta-ti-vRddhi. tenuM pradAna te dhRti-ta-nati-ddhi-pradAna. vRtti-mananuM praNidhAna athavA viziSTa prIti. dhIra, gaMbhIra Azaya, dInatA ane utsukatAno abhAva. sabhya jJAnanA abhyadayamAM kAraNabhUta meru jevI sthiratAno guNa dharmanuM mULa nijarUpa cittanuM svAthya athavA sthiratA samyagU darzanane vibhUSita karanAra guNa athavA bhUSaNarUpa dhairya. bhAgyazALI samyam dRSTi jIvanuM mana jyAre azubha vikalponI paraMparAthI mukta bane ane vizuddha thAya tyAre te dhRtibhAva prApta kare che. zAMtarasano eka "saMcArIbhAva' (dhRti, harSa, mati ane smaraNa e zAMtarasanA "saMcArI bhAvo che). rati-Atmarati, bhagavadrati-paramAtmarati. A viSayamAM upAdhyAya zrI yazovijayajI racita zrIpAlarAsanI khaMDa cothAnI nIcenI kaDI eka dRSTAMta Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3840 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 pUruM pADe che : "mAhare to guru caraNa pasAye, anubhava dilamAM peTho; Rddhi vRddhi pragaTI ghaTamAMhI, Atmarati haI beTho re- tUTho tUTho re muja sAhiba jagano tUTho re (10) -pR. 269. prabhunI bhakti mATe joIto rati guNa-harSa, AlAda je zAMtarasano eka "saMcArI bhAva' che. mati-sarva prakAre vicAraNA karavAnI zakti. anekAntadarzI mATe joItI vicAraNA-A zAMtarasano eka "saMcArI bhAva che. - buddhi-vinaya, viveka ane hitAhitanI buddhi ke jethI sArAM khoTAMno nirNaya karavAnI zakti prApta thAya che. yathArtha svarUpanuM jJAna Ape tevI buddhi ane smaraNa-zakti. A zAMtarasano eka "saMcArI bhAva" che. zAstrIya paribhASAmAM kAvyamAM AsvAdita thatA bhAvo te "rasa' kahevAya che ane kAraNone "vibhAva', kAryone "anubhava" ane jatI AvatI lAgaNIone "saMcArIbhAva' kahevAya che. samyagRSTi jIvano zAMta rasa e "rasarAja che. vairAgya athavA zama teno "sthAyIbhAva' che. tattvaciMtana, tapa, dhyAna, svAdhyAya, samAdhi Adi teno "vibhAva' che. kAma, krodha, mAna, mAyA, lobha ane mohano abhAva teno anubhava che. ane kRti harSa (rati) mati ane smaraNa (buddhi) teno saMcArI bhAva che. nityalsadA. kada-udyamavaMta ! sAvadhAna ! jyAre kartRtvazakti kAryanI utpattinI abhimukha hoya tyAre te ughukta (udyata) che tema kahevAya che. 3dyatAnuM saMbodhana 3dyate ! vi !-he devI ! (11) ninazAsana-nikatAnAM zani-natinAM nanatAnA jaina Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 385 dharmamAM anurakta tathA zAMtinAtha bhagavAnane namana karanArI janatAnA. Itaro je jinazAsana pratye zraddhA ane sabhAva dharAve che tathA teo ke je zAMtinAtha bhagavAnanA alaukika ane acijya zaktithI prabhAvita thayelA hoya. ninanuM zAsana te jinazAsana, temAM nirata te jinazAsana nirad, teonA-ninazAsana-niratAnAm. nina-rAgAdi doSone jItanAra arihaMta bhagavaMta. zAsana-AjJA, upadeza, pravacana. nirata-Asakta, anurakta, bhakta, zaktine nata te zAnti-nata. teonA-zani-natAnAm. nitazrI zAMtinAtha bhagavAnane nita-namelA. namana karanArA tathA. A avyaya ahIM antAcaya arthamAM che. janatA-janatA, janasamudAya. zrI-sama-zakti-yo-vani !-lakSmI, saMpatti, kIrti ane yazane vadhAranArI ! zrI ane sampatuM ane kIrti ane yAra, te zrI-sampan IrsiyazaH tenI varNana -zrI-sampata-rti-yazo-varNanI, tenuM saMbodhana zrI-pU-Irti-yazovaddhati zrI lakSmI, zobhA. saMpa-saMpatti, Rddhino vistAra. sIrti-zlAghA, khyAti. yaza: sarvatra prasiddhi. vartana-vadhAranArI. jAti-jagatamAM tevi !-he devI ! jaya-tuM jaya pAma, jayavatI thA. vinarva-tuM vijaya pAma, vijayavatI thA. ahIM "he devI ! tuM jaya pAma ane vijaya pAma" e vizeSaNo vaDe stotavyA devI jayA ane vijayAno nirdeza karavAmAM Avyo che. (12-13) atha-have. rAtrinA nanna-viSa-viSatha- da-ga-na-ra-jayati:-jala agni, jhera, sApa, duSTagraho, rAjA, roga ane laDAI e ATha prakAranA bhayathI. jina-mAM-pANIno bhaya, pANInAM pUra, rela vagere. Jain EduLL 2-national Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3860zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 manana-maya-ulkApAta, dAvAnala, Aga lAgavI vagere. viSa-ya-sthAvara ane jaMgama baMne prakAranA viSono bhaya. viSaya-bhaya-judI judI jAtanA sApono bhaya. suda-bhaya-gocaramAM rahelA azubha grahono bhaya. rAga-maya-rAjA taraphathI bhaya. sevA-jaya-kui, javara, bhagaMdara, jalodara, vagere mahArogono bhaya. -maya-yuddha laDAIno bhaya. rAkSasa-ripurAna-pAra-vauti-jApatimyaH-rAkSasa, zatrusamUha, marakI, cora, sAta prakAranI iti, zikArI pazuo vagerenA upadravathI. rAkSasa-rAkSasano upadrava. fpukha-zatru-samUhano upadrava. marI-marakIno upadrava. vIra-corano upadrava. ti-ativRSTi, anAvRSTi Adi sAta prakAranI itiono upadrava. zrAd-vAgha, siMha cittA, rIMcha vagere zikArI pazuono upadrava. jenA paga kUtarAnA jevA nahoravALA hoya che, te vyApada kahevAya che. Adi vagere. ahIM Adi-padathI bhUta, pizAca ane zAkinIno upadrava samajavo. caM-tuM. sI-niraMtara. rakSa rakSa-rakSaNa kara, rakSaNa kara, vAraMvAra rakSaNa kara. suvuiM 3ra guru-nirupadravatA kara, kara. tti 2 guru guru ane zAMti kara, zAMti kara. ahIM "gha' avyaya samuccanA arthamAM che. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti0387 tuSTi guru guru-tuSTi kara, tuSTi kara. puSTi guru gura-puSTi kara, puSTi kara. svasti 2 3 ane kSema kara, kSema kara. rati-iti, samApti. ahIM "ti' avyaya jaganjaMgala-kavacanI samApti darzAvanAruM che. (14) bAvati ! guvati !-he bhagavatI ! he triguNAtmaka devI! maMtravizArado bhagavatIno artha sUkSma svarUpa avyaktA ane nirAkArA evo kare che. ane guNavatIno artha sthUla svarUpa-maMtrAtmaka, triguNAtmaka ane kAryAtmaka mAne che. muvatInuM saMbodhana javati ! mAvatI-devI. guvatInuM saMbodhana muvati ! guNavata-guNavALI, triguNAtmaka. satva, rajas ane tamansa e traNa guNothI yukta. 'OM namo namo hA~ hrIM hU~ hU: yaH kSaH hrIM phaT phaT svAhA' maMtramAM akSara-saMkalanA e mukhya vastu che ane tenA sakala saMyojanamAthI ja viziSTa artha niSpanna thAya che, chatAM temAM vaparAyelA akSaro pRthapaNe kevo bhAva darzAvanAro che. te ahIM darzAvIe chIe. zrI kamaThe prakAzita karela che ane vijayA tathA jayA devIoe je maMtra darzAvela che te "maMtrAdhirAja' nAmano pArzvanAtha prabhuno maMtra che. te azivonA niSedha karanArA maMtrapadothI garbhita che. te "maMtrAdhirAja'nemaMtrAdhirAja stotramAMthI* samuddhAra karAya to te nIce pramANe prApta thAya che. '% % p [ E g: yaH sa. pur pur svAhA {I A pramANe A maMtra paMdara akSarano che. temAMthI zIrSakanA jhaMkAra * juo maMtrAdhirAja stotra nAmanI prata, lA. da. insTiTyUTa prata naM. 86733774mAMthI uddhata karela stotra. A stotra prastuta stavanI prAMte TippaNikAmAM ApavAmAM AvyuM che. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3880zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 yugalanA akSarone ane pallava rUpe nihita karelA eNkAra tathA eMkArane visaMkalita karavAmAM Ave to agiyAra akSarano zrI pArzvanAthano maMtra prApta thAya che. A maMtrane zrI zAMtinAthanA nAmAkSara maMtra athavA pradhAna vAkya rUpa 3jha namo nama:nA pAMca akSara sAthe viziSTa prayojana mATe zAMtistavamAM saMyukta karavAmAM Avyo che. A prakAre be khaMDonuM saMyojana karAya to nIce pramANe zrI mAnadevasUrie prastuta stavamAM prayukta karelo maMtra prApta thAya che. pahelo khaMDa bIjo khaMDa-akSara 11. akSara 5 OM namo namaH c dI haiM. ya: kSa: $ r r svAhA A SoDazAkSarI maMtra che. A maMtranA maMtrapado visaMkalita karAya to nIce pramANenA artho prApta thAya che. -evuM nirdhArita karyuM che vAcaka pada jenuM evA zrI zAntinAthanA nAmamaMtrane prathama prayukta karavAmAM Avela che. namo no-3%nI sAthe yojAyelA nama: pado maMtrano ja eka bhAga che, je maMtrAdhiSThAyaka pratye aMtaraMga bhakti darzAve che. vizeSatAne arthe ahIM te be vAra yojAyelAM che. -A maMtrAkSara sarva saMpattionuM prabhava-sthAna che tathA rUpa, kIrti, dhana, puNya, prayatna, jaya ane jJAnane ApanAro che.' -A maMtrAkSara ati duHkhanA dAvAnaLane zamAvanAro, ghora upasargane dUra karanAro, vizvamAM upasthita thatAM mahAsaMkaTone haraNa karanAro tathA siddha-vidyAnuM mukhya bIja che, paraMtu ahIM te atizayane ApanAra 2. "zUnyavacakSaramavaDa, prava: sarvasampAn ! nadra-vivuM-noveta:, sAkkAra: pavaI rahA vAmAtanUjavAmAMsasaMsthito rUpa-kIrtidaH / dhana-puSya-prayatnAni, naya-jJAne rANI raddA"-matrAdhirAja kalpa, dvitIya paTala. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghuzAMti) 389 tarIke yojAyelo che." E A maMtrAkSara ariba hoI vijaya tathA rakSaNane ApanAro tathA pUjayatAne lAvanAro che. 2 TU-A maMtrAlara zatruonA kUTa bhUhono nAza karanAro che. -A maMtrAlara sarva azivanuM prazamana karanAro che. kSa-A maMtrAkSara bhUta, pizAca, zAkinI tathA grahonI mAThI asarane dUra karanAra che, tathA di-baMdhananuM bIja che. -ahIM railokyAkSara tarIke yojAyela che, je sarva bhayono nAza karanAra che. 7 d A maMtrAlaro astra-bIja che. tADana ane rakSaNa 2. "sa vesvarasaMyu, sthito dRrta nizituH | yogibhirdhyAyamAnastu, raktAbho'tizayapradaH // 27 // " 2. "SaSThasvarayuto'righno, dhUmravarNaH sa eva hi / pUthatAM vina rakSAM, dhyAtoDasTa kSi: 28" -matrAdhirAja ka5, dvitIya paTala. rU. "vilayasaMyu, sa va zyAmazutiH | binavArIsaMstha, pracUdabdanAzana: ra" -mannAdhirAja kalpa, dvitIya paTala. 4. "sarvAzivaprazamorDana viyuvA vAmajAnusthito dhyAtaH, SaDviMzatitamo'kSaraH // 30 // -manTAdhirAja kalpa, dvitIya paTala. 6. "vAne vAtavarane, vItavaH pAtmivi: | ziva-da-mUtAnAM, zaniaunAM mardana "-mannAdhirAja kalpa, dvitIya paTala. 6. "zUTe-ivicatairdizA, vi-vastha kuryAt " 7. "tovacAne che, saMraktIda yoniH | nazyatyavasthasfmahAmutraparva bhayam II40mA" -mannAdhirAja kalpa, dvitIya paTala. 8. "vazye vaSaDuccATe phaT huM, dveSe ca zAntike svAhA / AkRSTau vauSaT ghe mAre, puSTau svadheti mantrite // 21 // " -adbhuta-padmAvatI-kalpa, prakaraNa 4. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3900 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 baMnene mATe vaparAya che. ahIM rakSaNano artha grahaNa karavo yogya che. svAhA-A maMtrAkSaro zAMtikarma mATenuM pallava che. kRti-evA svarUpavALI. ahIM kRti avyaya vAkyasvarUpadyotaka che, eTale vAkyanA svarUpane darzAvanAruM che. rU.-ahIM, A prasaMge, A sthAne, A kAle. banAnAM-lokone. ziva-zAnti-tuSTi-puSTi-svasti puruM vunirupadravatA, zAMti, tuSTi, (jaza) puSTi (lAbha) ane kSema kara kara. ziva, zAMti, tuSTi, puSTi ane svasti e devInAM paMcakRtya che. temAM zivakRtya vaDe evA saMyogo utpanna kare che ke azubha prasaMgone te upasthita thavA detI nathI; utpanna thayelA saMyogonuM zAMti kRtyo vaDe evuM pAlana kare che ke bhayo ane upadravonuM nivAraNa thAya che. tuSTi kRtya vaDe azubha saMyogono vidhvaMsa kare che, tethI thatA jayanAM kAraNo manoratho pUrA karI saMtoSa utpanna kare che; puSTi kRtya vaDe evo lAbha rUpI anugraha kare che ke te cittamAM utsAha prere che; ane svasti kRtya vaDe roga Adi upadravono nigraha karI kSemakuzala kare che. (15) vam-upara kahyA mujaba. 'pUrvottaprArena' (si.) pUrve kahyA pramANe, upara kahyA mujaba. yannAmAkSara-puraskaran-je nAmAkSarapUrvaka, nAmamaMtra rUpa pradhAna vAkyanA uccAraNa pUrvaka. yat+nAma+akSara yaMtrAmAkSara, tenAthI puraskara te yannAmAkSara-puraskaram. yat-yasya- jemanAM. nAma-nAmo. akSara-maMtra, 'yasya zrIzAntininasya nAmAkSarapuraskara nAmAkSara--purojvAraLa-pUrvam' (si.)-'je zrIzAMtinAthanA kAra rUpa nAma-maMtranA putroccAraNa-pUrvaka.' purassaram-pUrvaka. saMstutA-sArI rIte stavAyelI. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghuzAMti) 391 navI-jayAdevI. namatAM-namana karanArAone. maMtra-vizAradonA abhiprAyathI "namana' zabdamAM bhakti, pUjA, namasyA ane arcanA e cAra kriyAono samAveza thAya che. zani -zAMti kare che. ta zAntaye namo nama:-te zAMtinAthane namaskAra ho, namaskAra ho. (16) ruti-prAnta, chevaTe. ahIM ti' avyaya upasaMhAranA arthamAM che. pUrva-tti-pitta- vitara-pUrvAcAryoe darzAvelAM maMtrapadothI grathita. pUrvanA sUri te pUrvabhUri, tenAthI zata te pUrvabhUri-zata, evAM je manna-56 te pUrvasUrizita-matra 6 tenAthI vita: te pUrvasUri-zitamatra-vimata, pUrva-AgaLanA, sUra-AcArya. zata-darzAvelA, guruAmnAyapUrvaka prakAzita karelAM.'pUrve ye sUraH mAvAH paNDitAlailAzatAni AgamazAstrAt pUrvamupadiSTAni yAni mantrapadAni mantrAkSarabIjAni tairvidarbhitaH racito yaH sa to ' (si.)- pUrve je sUrio eTale AcAryo ke paMDito thaI gayA temaNe Agama-zAstromAMthI darzAvelAM maMtrapado eTale maMtrAlara-bIjo, tenAthI vidarbhita-prathita te pUrvabhUri-zita-annapad- vita: ' vitagUMthAyelo racita, garbhita. vi upasarga sAthe da-gUMthavuMnuM bhUtakRdanta nimita.* * dam dhAtu nid hovAthI ru para rahetAM vidagdha thavuM joIe, paraMtu "muvAni : svALigatA pa vadurta mavati' e niyama pramANe gvAdi-gaNanA dhAtuone svArthamAM pratyaya paNa prAyaH thAya che, tethI A ram dhAtune nid pratyayavALo mAnavAthI rUd ApavAmAM bAdha thato nathI, tethI vifmata rUpa barAbara che. krodhAdi-staMbhana mATe vidarbha-prayoganuM viziSTa sUcana che "virSe krodhAdistambha kuryAt / ' (bhai. 5. kalpa. pR. 9) Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3920zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 zAne tavaH-zAnti-stava. stavakartAe A stavane "zAnti-stava' tarIke oLakhAveluM che. amitAma-bhakti karanArAonA, maMtra-sAdhakonA. mi-zabda ahIM sAdhananuM bhakti-pUrvaka anuSThAna karanAra eTale maMtra-sAdhakanA arthamAM samajavAno che.* nAdri-jaya-vinAza-jaLa vagere ATha bhayono vinAza karanAra. salilAdibhayano vinAzI te salilAdi-bhaya-vinAzI. slilaadi-bhysalila' zabda jenI gaNanAmAM prathama che tevo bhaya-samUha. te bAramI gAthAmAM jaNAvyA mujaba samajavo. zAli . -zAMti, tuSTi, puSTi vagere karanAra. zAjyAdrino vara te zAtira. zAHi -zAMti jenI AdimAM che, tevI kriyAo te zAMti, suSTi ane puSTi samajavI. ca-ane; ahIM "gha'-avyaya pakSAMtara-dyotaka che. eTale anya pakSane darzAvanAruM che. (17) yaH -je. 4-ane; A avyaya ahIM viSayanuM anusaMdhAna darzAvanAruM che. -A stavane, A stavanane. X tenuM lakSaNa bhai. 5. kalpanA prathama manni-lakSaNAdhikAramAM nIce pramANe darzAvyuM che: "zuttiH prazno guru-teva-mo, daDhavrata: satya-yA-sameta: ! dakSaH paTubIjapadAvadhArI, mantrI bhavedIdRza eva loke // 10 // " artha - vi. - bAhya ane Abhyantara pavitratAvALo. prasanaH - saumya cittavALo.- E-deva-ma: - guru ane devanI yogya bhakti karanAro. dahabratiH - grahaNa karelAM vratamAM atidaDha. tya-yA-taH - satya ane ahiMsAne dhAraNa karanAro. takSaH - ati catura. paTuH - buddhizALI. vIgapAvadhArI-bIja ne akSarane dhAraNa karanAro. darA: - Avo puruSa. nove-A jagatamAM. strI-maMtra-sAdhaka. bave-thAya che. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti te-stava (laghu zAMti) 0 393 saddA-niraMtara pati-pATha kare che. zuLoti-bIjA pAsethI sAMbhaLe che. yathAyonuM mAvati vA-athavA maMtra-yoganA niyama-pramANe tenI bhAvanA kare che. yathAyoyam-yoga pramANe. ahIM 'yoga' zabdathI 'maMtrayoga' prastuta che. bhAvayati-bhAvanA kare che. maMtra-siddhi mATe 'bhAva' e khAsa AlaMbana che. te mATe kahyuM che ke : 'bhAvena samate sarva, bhAvena reva-rzanam / bhAvena paramaM jJAnaM, tasmAd bhAvAvalambanam // " 'bhAva dvArA sarva prakAranA lAbho maLe che, bhAva dvArA devatAnAM darzana thAya che, bhAvathI parama jJAna maLe che, tethI bhAvanuM avalaMbana laIne kAma karavuM joIe.' "vahunApAt tathA homAta, jAya-klezavi-vistare / na mAvena vinA deva-yantra-mantrAH . tapravA:|.' "bahu jApa, ghaNA prakAranA homa tathA aneka prakAranA kAya-klezo karavAmAM Ave paNa 'bhAva' na hoya to deva, yaMtro ane maMtro phala denArA thatA nathI." maMtrazAstramAM 'bhAva' zabda be arthamAM vaparAya che. eka maMtranA arthanI vicAraNA karavI te 'bhAva', ane bIjo maMtrayoganA parama dhyeyarUpa 'mahAbhAva'(samAdhi)nI prApti mATe prayatnazIla rahevuM te-'bhAva'. ahIM te banne artho prastuta che. iSTa devatAnuM zarI2 maMtramaya hoya che, tenuM caraNathI laIne mastaka-paryaMta dhyAna dharavuM, te 'maMtrArtha-bhAvanA' kahevAya che. sa-te. di-jarUra. zAntipam-zAMtipadane, siddhipadane. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3940zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 zAntinuM pada te zAMtipam. zani-phleza-rahita sthiti. 5-sthAna. jyAM karmano kleza jarA paNa nathI ane tethI duHkha paNa nathI) tevuM sthAna, te siddhipada. yAyA-pAme. zrImAnava sUri -zrImAnadevasUri* paNa. va-ane. A avyaya ahIM samuccayanA arthamAM che. zrImAnadevasUri A stavanA kartA che. (1) jinezvara pUjAne-jinezvarane pUjatAM thakAM, jinezvarane pUjavAthI. 3pa -upasargo, Aphato. kSaya yAtti-kSaya pAme che, nAza pAme che. vira-va-vighnarUpI velIo. ttei -cheDAya che, kapAya che. mana-mana, citta, aMtaHkaraNa. prasannatAm ri-prasannatAne pAme che, prasanna thAya che. (2) sarva--mArca-pUrvavatuM. artha mATe juo sUtra 19. (4) tAtparyArtha zAnti-stavaH-zrIzAntinAthanuM stavana, zAnti mATenuM stavana, stavananI soLamI gAthAmAM stavanakartAe tene "tava: zAntaH' e padothI zAnti-stavaH' tarIke oLakhAvyuM che.* * zrI mAnadevasUrinA caritanA anubhava mATe juo A stavanI prAMta TippaNikA. + zrIprabhAcandrasUrie saM. 1334mAM racelA prabhAvaka-caritamAM "zrImAnadevasUri prabaMdha'mAM A "stava'ne zakti-stavana tarIke oLakhAvyuM che. jemake Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 395 "zrIzatti-stavanagara, gRhItyA tava varam | svastho gaccha nijaM sthAnamazivaM prazamiSyati // 73 // zrI zAMti-stavana' nAmanA uttama stavanane laIne (8) svasthatApUrvaka tArA sthAne jA; tethI upadravanI zAMti thaze. vaLI zrImAnadevasUrinA gacchamAM thaI gayelA eka vidvAna sAdhue temanI stuti karatAM A stavanane spaSTa rIte "zAnti-stava' tarIke oLakhAveluM che. jemake : "naDDula-nAmanagare kRtameghakAlaiH, zAkambharIpura-samAgatasaGghavAcA / zAntistavaH prabalamAribhayApahArI, yairnirmame suvihitakramamamArgadIpaiH // " nADUla (nADola-mAravADa) nAmanA nagaramAM comAsuM karanArA ane suvihitonA krama-mArganA dIpaka jevA (maMtra-zAstromAM pAraMgata evA zrImAnadevasUrie) prabala-bhayaMkara marakInA bhayane dUra karanAruM 'zAMti-stava' zAkaMbharI nAmanA nagarathI AvelA saMghanI vinaMtithI banAvyuM." tapAgaccha-nAyaka guNaratnasUrie saM. 1466mAM racelA "kriyAranasamuccaya'nA aMtamAM guruparvakrama-varNanAdhikAra(zlo.12)mAM jaNAvyuM che ke : "TI-nayADa viniMto naknapUe-fsthataH. zAzmIpure mAri badde zAnti-stavIrve : " "padmA, jayA vagere devIothI namana karAyelA, naphUlapurI(nADola, mAravADa-goDavADa-paMcatIrthIomAM rahelA jemaNe (mAnadevasUrie) zAMtistavathI zAkaMbharIpuramAM prakaTelI mArI(marakI)ne harI hatI-dUra karI hatI." tapAgacchAdhipati munisuMdarasUrie saM. 1466(99)mAM racelI "gurnAvalI'(zlo. 30thI 34)mAM guru mAnadavasUrinuM saMsmaraNa karatAM temaNe racelA A zAMtistavathI mArI(marakI)ne dUra karI hatI, tema sUcavyuM che : "varSAsu naDulapurasthito'pi, zAkambharInAmni pure prabhUtAm / tadAgatazrAddhagaNArthanAtaH zAntistavAd mArimapAharad yaH // " bhAvArtha :-"prabhu mahAvIranI paTTa-paraMparAmAM thayelA mAnadevasUri, jeoe varSAkAla(comAsA)mAM nADolapuramAM rahyA chatAM paNa zAkaMbharI nAmanA nagaramAM utpanna thayelI mArI(marakI)ne, te nagarathI AvelA zrAddha-gaNanI prArthanAthI ricelA] zAMtistavathI dUra karI hatI." Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3960thI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 pratikramaNanI kriyAmAM bRhacchAnti' nAmanuM eka bIjuM sUtra Ave che, tenI apekSAe A sUtra nAnuM hovAthI Ane "laghuzAMti' tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. maMtriAdri-maMgalAdi zabda vaDe "maMgala, abhidheya, viSaya-saMbaMdha ane prayojana" samajavAnAM che. A cAre vastuo stavakartAe prathama gAthAmAM darzAvI che. "zAMti namaskRtya' e be pado "maMgala-sUcaka che. "zakti-nimitte tama' e be pado (zAMti-stava evA) "abhidheya'nA sUcaka che. "annapa' e pada (maMtrapada-pUrvakanI stuti) evA "viSayanuM sUcaka che ane stotuMH zakti e be pado (zAMti karavAnA) "prayojana'nAM sUcaka che. (1) tIvi-stavuM chuM, kone ? gatinimittazAMti-nimitta kAraNane kevI rIte ? mannaparveda-maMtragarbhita pado vaDe. zA mATe ? totuH zAnta-stuti karanArAonI zAMtine mATe. zuM karIne ? zakti na tya-zrI zAMtinAtha bhagavAnane namaskAra karIne. zA mATe zAntinAtha bhagavAnane namaskAra karIne ? kAraNa ke teo zAnti-nizAnta-zAMtinA sadana che, vaLI zAntazAntarasathI yukta che zAnti svarUpa che. ane zAntAziva-zAnta thayelA azivavALA che. zrI zAMtinAtha bhagavAnane apAyelAM A traNe vizeSaNo sArthaka che, kAraNa ke temanA kaSAyo sarvathA kSINa thayelA hoI teo rAta-nizAna che athavA zAMtidevInA AzrayasthAna hoI zAnti-nizAnta che, vaLI teo zAMtarasathI yukta ke prazamarasamAM nimagna hoIne zAnta che ane karmano sarva kleza TaLelo hoI zAstaziva che. vizeSamAM jyAre teo mAtAnI kukSimAM AvyA, tyAre temanA prabhAvathI mAtAe chAMTela jaLa vaDe dezabharamAM phlAyelo gacchAcAra-prakIrNaka'nI TIkAmAM prazasti-prasaMge zrIvijayavimalagaNivare paNa A stavano ullekha zani-stra tarIke karelo che. jemake : "pradyotanAbhidhAnastato'pi sUrIndramAnadevAkhyaH / / zAntistavena mAri, yo jahe devatA'bhyarcyaH // "pradyotana nAmavALA (AcArya thayA.) ane tyAra pachI devatAonA pUjaya zrImAnadevasUrIzvara thayA ke jemaNe "zAMti-stava' vaDe marakIne dUra karI." Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 0797 mahAroga zAMta thayo. A rIte teo zAMtimaya, zAMti-svarUpa ane zAMtipradAtA hovAthI zAMtinA abhISTa prayojanamAM sarva rIte stavanane yogya che. zAnti-nina-nAmamantra-stuti -zrI zAMtinAtha bhagavAnanI 3jhAra rUpI nAmamaMtrathI garbhita stuti. A "stavano bIjathI chaThThI gAthA sudhIno bhAga nAmamaMtramaya stutivALo hoI 'zAntinina nAmamantra-stuti' tarIke samajavAno che. te bhAgamAM maMtrapadone vidarbhita-grathita karyA che. (2) 3% rUti-3pUrvaka nAmamaMtrano prAraMbha karIe chIe. namo nama:namaskAra ho, namaskAra ho. (bhaktinA ullAsathI athavA to maMtrazAstranA niyama mujaba ahIM be vAra namaskAranuM sUcana che.) kone ? zAntirinAzAMtijinane. kevA zAMtijinane ? nizcitavase-jenuM nAma (kAra vaDe) nirdhArita karyuM che tene tathA mAvate-bhagavAnane. tathA pUnAm-gatiparamapUjayane. tathA navate-jayavaMtane. "jaya' zabdathI ahIM apAyano apagama samajavAno che. tathA vasvine-sarvatra mahAyaza prApta karanArane. tathA minAM svAmine-damana karanArAonA svAmIne. (3) namo nama:-namaskAra ho, namaskAra ho. kone ? zanivAryazAMtinA devane. vaLI kone ? sattAvizeSa-mahAsaMmpatti-samanvitI-cotrIsa atizayarUpa mahARddhivALAne. tathA zAya-prazastane-stuti karavA yogyane. aitoya pUnitA -ane trilokathI pUjAyelAne. (4-5). satata nama:- sadA namaskAra ho. kone ? tau-temane, te zAMtinAthane. kevA zAMtinAthane ? sarvAna-sulakUdakvAmi-saMpUnatA-sarva deva-samUhanA iMdrothI samyaka prakAre pUjAyelAne. tathA nizitA-koIthI nahIM jitAyelAne. tathA muvana-ane-pAnanodyatatamaya-vizvanA lokonuM rakSaNa karavAmAM tatparane tathA sarva-ritIya-nAzanakkarIya-samagra bhaya-samUhano nAza karanArane. tathA sarvAziva-prazamanAtha-badhA upadravonuM zamana karanArane. tathA duSTa-praduM-mUtafpazAva-zaninAM pramathana-duSTa raho, bhUta, pizAca ane zAkinIoe Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3980 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 karelI pIDAono nAza karanArane. (6) namati-he loko ! tame namaskAra karo. kone? taM ti-te zAntinAtha bhagavAnane kevA zAMtinAtha bhagavAnane? yasya ti nAmamagna-pradhAnavAvopayokRta-toSA vinA nahita tte -jemanA nAmamaMtravALA vAkyanA prayoga vaDe tuSTa karAyelI vijayAdevI riddhi-siddhi ApI lokonuM bhaluM kare che. ti 2 nuta-ane tethI ja te have pachI stavAyelI che. zrI zAMtijina-nAmamaMtra' stutine "paMcaratna-stuti" paNa kahI zakAya tema che, kAraNa ke e stuti ratnasamAna suMdara evI pAMca gAthAo vaDe banelI che. vinavA-navA-navarAtsA-vijayA ane jayA devInI nava gAthA vaDe stuti. have pachInI nava gAthAomAM vijayA ane jayA devInI stuti karavAmAM AvI che ke jenuM stavana-kartAne sAnnidhya hatuM. te saMbaMdhI zrIprabhAcandrasUrie prabhAvaka-caritramAM jaNAvyuM che ke "prabhAvAd brahmaNastasya, mAnadevaprabhostadA / zrIgayA-vinayavyama, nitya pAmataH gau rapaII te vakhate zrImAnadevasUrinA brahmacaryanA prabhAvathI jayA ane vijayA nAme be devIo temane pratidina praNAma karatI hatI." Avo ja ullekha paTTAvalIo tathA anya graMthomAM paNa maLe che. A stavamAM pahelo ullekha vijayAno Aveche. (gAthA chaThThI tathA sAtamI) ane pachI jayAno Ave che. (gAthA sAtamI tathA paMdaramI) tethI navaratnamAlAnA vizeSaNamAM paheluM nAma vijayAnuM ane bIjuM nAma jayAnuM rAkheluM che.* * anya maMtra-kalpomAM paNa Avo ja krama jaLavAyelo che. jema ke "sitadIdhitisamavaNe, cAmara-japamAlikA-varaphalADhye / vimAnajUti-vacce, vyI vinavA-nave avata: 12" -zrIsAgaracandrakRta maMtrAdhirAja kalpa, tRtIya paTala Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti)-399 (7) nama: bavatu-namaskAra ho. kone ? te-tane. kevI tane? bAvati! he bhagavatI, tane. vinaye ! he vijayA ! tane. suna ! he sujayA ! tane. nite ! he ajitA ! tane. paraNita!-he aparAjitA ! vade ! he jayAvahA ! tane. mavati ! -he bhavatI, tane zA mATe ? kAraNa ke tArI zakti "natyiAM pApa nathati" ti- "jagatamAM para ane apara maMtronAM rahasyo vaDe jaya pAme che." devI maMtra vaDe prasanna thAya che ane kAryasiddhi kare che. 8) nIyA - he devI ! tuM atyaMta jaya pAma ! kevI che tuM? sarvastha pa sI madra- jyA-ma -pravare ! sarva saMghane bhadra, kalyANa ane maMgaLa ApanArI ! vaLI kevI che tuM ? sAdhUnAM salA ziva-suSTi-puSTi-dde !sAdhuone niraMtara ziva, sutuSTi ane puSTi ApanArI. sakala saMgha haMmezAM bhadra, kalyANa ane maMgalanI ja apekSA rAkhe che. tethI devI tene e prakAranI vastuo Ape che. ahIM madra-padathI sukha, vecANa-padathI Arogya ane maphata-padathI AnaMdamaya vAtAvaraNane grahaNa karavAnuM che. sAdhu-samudAya sadA ziva, tuSTi ane puSTinI apekSA rAkhe che, tethI devI temane e prakAranI vastuo Ape che. ahIM ziva-padathI mokSa-sAdhanAne anukULa evI nidravI, cittanI svasthatA, tuSTi-padathI cittano saMtoSa iMdriyajaya ane puSTi-padathI guNavRddhi dharmAcaraNamAM utsAha samajavAno che ke jene lIdhe mokSanI sAdhanA satvara thAya ane anya lokone paNa dharma pamADavAno utsAha Ave. "sitavAsasI vasAne, zvetAbharaNe ca cAmarADhyakare / vinayA-ga 2 phencI, kSahita tathritye rA" -zrIsAgaracaMdrakRta maMtrAdhirAja-kalpa, caturtha paTala. "ame vaye vANI, diguni pU. sada | vijhayAdhezAntarita, praNavo hrIM namastathA rapA" -zrIdharmaghoSasUrikRti cintAmaNikalpa. samratA zAtrasanna tribhuvanatina vinayA-nayADaDatta-rAmAM dharaNendradhRtAtatraM trinayanaM.......mati -bhayaharastotra-TIkA, jaina sto. saM. pR. 29 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4000 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (9) nama: -namaskAra ho. kone ? tugatane. kevI tane ? mavyAnAM siddha - bhavya upAsakone "siddhi' ApanArIne. vaLI kevI tane? nivRti-nirvAna-gani ! zAMti ane parama pramoda ApanArIne. vaLI kevI tane ? savAnAm gamayaprAnita ! "sattvazAlI" upAsakone abhayanuM dAna karavAmAM tatpara! vaLI kevI tane? svatiyve ! kSemane ApanArI tane. devInI vibhUtiono lAbha sakalasaMghane ane sAdhu-samudAyane kevA kevA prakAre maLe, te darzAvyA pachI tenI upAsanA karanArAonA adhikAra-paratve traNa prakAranA bheda pADIne, teone kayA kayA lAbho maLe che te darzAve che. A upAsakomAM jeo "bhavya' che, (jane yAMtriko "divya' paNa kahe che) temane siddhi", "zAMti ane "parama-pramoda' Ape che; tathA jeo "sattvazALI che, (jane mAMtriko "vIra' paNa kahe che) temane devI "nirbhayatA" ane "kSama Ape che. (10) vaLI kevI tane ? de seva !-he devI ! mAnAM galUnAM gumAvaje -jaghanya upAsakonuM zubha karanArIne. vaLI kevI tane ! sadInAM vRti-ti-mati-vRddhi-pratAnA nityam te samyagudRSTivALA jIvone dhRti, rati, mati ane buddhi ApavAne mATe niraMtara tatpara evI tane. jeo mAtra oghasaMjJAthI ja upAsanA kare che teo "bhakta jaMtu' kahevAya che (jane mAMtriko "pazu' paNa kahe che) ane temanuM devI "zubha kare che. eTale ke temane sAdhanAnI saMprApti karI Ape che. zrI saMgha, sAdhu-samudAya ane traNa prakAranA upAsakone devI kevA kevA lAbho pahoMcADe che te jaNAvyA pachI samyam daSTione thatA lAbhanuM varNana kare che. samyagudRSTivALA jIvo devInI upAsanA tarapha khAsa lakSya ApanArA hotA nathI. tema chatAM tenuM ArAdhana karavAthI devI temane dhRti, rati, mati ane buddhi Ape che, ke je saMcArI bhAvono samyagadaSTipaNAnI sthiratA mATe ati jarUrI che. (11) naya vinayasva-jaya pAma ! vijaya pAma !! kyAM ? gatijagatane vize. koNa ? vi ! he devI ! tuM. kevI devI ? nina-zAsananiratAnAM zaktinatAnAM janatAnAM zrI-sampa-srItiyazovardhani !-jinazAsana Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 0401 pratye bhaktibhAvavALA ane zrIzAntinAtha bhagavAnane bhAvapUrvaka namaskAra karanArA jana-samudAyane zrI, saMpatti, kIrti ane yazanI vRddhi karanArI. sAmAnya janatAne to A cAra vastuo ja joIe che, tethI devI temane e vastuo Ape che. ahIM zrI-padathI saundarya, sapUt-padathI lakSmI temaja vividha prakAranI saMpattio, jevI ke ghara, khetara, bAga-bagIcA, Dhora-DhAMkhara, nokara-cAkara, rAca-racIluM vagere, kIrti-padathI lokonAM sAmAnya vakhANa ane yaza-padathI moTI prasiddhi samajavAnI che. (12-13) 3tha-have ahIM je varNana karyuM che, tenA anusaMdhAnamAM jaNAvavAnuM ke rakSa rakSa-rakSaNa kara ! rakSaNa kara !! ahIM maMtrAkSarane lIdhe rakSa pada be vAra mukAyeluM che. kayAre ? savA-niraMtara. koNa ? vaM-tuM. he devI! tuM. zemAMthI rakSaNa kara ? nittAna-viSa-viSadhara-duSTaprada-rAga-1-ramiyataH; rAkSasa-ripu-TV-mArI-vIti-thApalAvikhyaH- (1) jalanA bhayamAMthI, (2) agninA bhayamAMthI, (3) viSanA bhayamAMthI, (4) viSadharanA bhayamAMthI (pa) duSTa praha-cAranA bhayamAMthI, (6) rAjAnA bhayamAMthI, (7) roganA bhayamAMthI, (8) laDAInA bhayamAMthI e ATha prakAranA bhayamAMthI tathA (1) rAkSasanA upadravamAMthI, (2) zatrugaNanA upadravamAMthI, (3) marakInA upadravamAMthI (4) coranA upadravamAMthI (5) "iti'-saMjJAthI oLakhAtA sAta prakAranA bhayomAMthI, (6) zikArI prANIonA bhayamAMthI ane (7-8) "Adi' zabda vaDe bhUta, pizAca tathA zAkinIonA upadravamAMthI, e rIte ATha prakAranA upadravamAMthI, vaLI bIjuM zuM kare ? suzivaM pharu -maMgala kara, maMgala kara !! ra-ane zakti 2 -zAMti kara ! (zAMti) kara !! tu$i $ -tuSTi kara ! (tuSTi) kara !! puSTi kuru kuru-puSTi kara ! (puSTi) kara !! svati 2 kuru-ane kSema kara ! (ma) kara !! kayAM ? rUda-A sthale, A prastAve. (14) guru -kara ! kara !! zuM? ziva-zakti-tuSTi-puSTi-svastiziva, zAMti, suSTi, puSTi ane svasti, kyAM? rUda -ahIM, A sthaLe. kone? ganAnAM-lokone, bhaya-trasta lokone, duHkha-pIDita lokone. koNa ? mAvati! juvati !-he nirAkAra ! he triguNAtmaka devI ! tuM, kevI che tuM ? "OM namo Jain Educe the r ational Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 namo aa Aya: kSa: hrauM pap T svAhA' e maMtra-svarUpiNI. (15) namo nama :-namaskAra ho, namaskAra ho, kone ? tasmai zAntaye evaM yannAmAkSara - purassaraM saMstutA jayAdevI namatAM zAnti kurute tasmai zAntaye / upara kahyA mujaba jemanAM nAmamaMtranA purazcaraNapUrvaka stavAyelI jayAdevI pUjana karanArAone zAMti kare che, te zrIzAMtinAthane. devInI vibhUtiothI upakRta thayelAonA samUhane 'jagat' kahIe to A stutimAM tenA rakSaNa mATe 'jagabhaMgala kavaca' raheluM che, temAM 'jagat'nI janatAnA dehanAM aMgo nIcenI rIte samajavAM ghaTe :lAbhArthI dehanuM aMga prApta thatI vibhUtio mastaka bhadra, kalyANa, maMgala (sukha-ArogyaAnaMda) 1. 'zrIsaMgha' 2. 'sAdhu' (sAdhvI) 3. 'bhavya' upAsaka 4. 'sattva' upAsaka 5. 'jaMtu' upAsaka 6. samyagdaSTi 7. sAmAnya janatA vadana hRdaya hAtha paga zubha. (zubha-sAdhananI prApti) dhRti,rati,mati,buddhi,(cittanuM svAsthyaharSa, vicArazakti-nirNaya-zakti.) zrI, saMpatti, kIrti, yaza (zobhARddhi-khyAti-prasiddhi) (16) 'ti' chevaTe. zAntaH stavaH-zAMti-stavana. kevuM zAMtistavana ? pUrvasUri-zita-mantrapad-vimitaH-pUrvanA AcAryoe guru kaMTha ziva, tuSTi, puSTi. (rakSA, jaya, lAbha, nirupadravatA. saMtoSa dharmamAM utsAha) deha siddhi, nivRtti, nirvANa, (kAryasiddhizAMti-paramapramoda). abhaya, svasti. (nirbhayatA-kSema) Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghuzAMti) 403 AmnAyapUrvaka prakAzita karelA maMtrothI garbhita vaLI kevuM che e zAMtistavana? "mitAM satinAvamavinAzI zAsthatiraca-bhakti karanArAonA salilAdi bhayono vinAza karanAra, temaja upadravonuM nivAraNa karavA vaDe zAMti-tuSTi-puSTi karanAra. sti-pada ahIM adhyAhArathI samajavAnuM che. stavakartAe ahIM e vAta spaSTa rIte darzAvI che ke A stavamAM je kaMI maMtro gUMthavAmAM AvyA che, te pUrve thaI gayelA mahAna nigraMtha AcAryoe guru-AkhkhAya-pUrvaka pradarzita karelA che. vaLI e paNa spaSTa karyuM che ke jeo bhaktivALA eTale maMtrasAdhako che, temane A stavana salilAdi-bhayono nAza karanAruM temaja zAMti-tuSTi-puSTi karanAruM thAya che. (17) yAyAtpAme zuM? zAnti -zAMtipadane. kevI rIte ? dinizcaya-pUrvaka. koNa ? :-te. koNa che ? : panna salA pati, kRNoti - je teno niraMtara pATha kare che, tathA je tene niraMtara sAMbhaLe che te. vaLI koNa te ? yathAyori mAvati vA-athavA je tenI maMtra-yoganA niyama anusAra bhAvanA kare che te. bIjuM koNa zAMtipadane pAme ? sUH zrImAnavevasUri zrImAnadeva paNa. A stavana jema salilAdi bhayono nAza karanAruM ane zAMti tuSTipuSTi karanAruM che, tema "zAMtiprada'ne-siddhi-padane paNa ApanAruM che. te A rIta : jeo nitya A stavano bhAvanA-pUrvaka pATha karI jAya che ke bIjA pAsethI tene bhAvanA-pUrvaka sAMbhaLe che, ke tenI "maMtrayoga'nA svIkRta siddhAMto anusAra bhAvanA kare che, tene "zAnti-pada prApta thAya che. maMtranI "bhAvanA' karavI eTale maMtranA adhIzvarano japa karavo, tathA maMtranA arthanI vicAraNA karavI. zrImAnadevasUri A mahAcamatkArika stavanA kartA che, evuM sUcana sUri zrImAna veva8 e pado vaDe thAya che. temaNe khAsa kAraNa upasthita thaye A stavanI racanA karI hatI ke je rIte prAcIna kAlanA maharSio karatA hatA. te mATe zAstromAM kahyuM che ke : Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4040 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (1) upadrava thatAM, (2) dubhikSa thatAM, (3) duzmananI caDAI thatAM, (4) rAjA duSTa thatAM, (5) bhaya AvI paDatAM, (6) vyAdhi utpanna thatAM, (7) mArcano rodha thatAM e (8) koI viziSTa kArya AvI paDatAM-A ATha tathA bIjAM kAraNo utpanna thatAM maMtravAdI maMtrano upayoga karIne darzanAcAranA AThamA prabhAvanA nAmanA aMganuM pAlana kare che. (ke jethI samyaggadarzana guNanI ArAdhanA thAya che.) AvA mahAupakArI puruSa lokottara "zAMtipadane pAme e svAbhAvika che, tema chatAM ApaNA pratyenuM temanuM RNa kaMIka aMze adA karavA mATe ApaNe evI bhAvanA bhAvavAnI che ke A stavanA racayitA zrImAnadevasUri paNa lokottara evA "zAMtipadane pAme. (1) kSaye yati kSaya pAme che. zuM? 35 : -upasargo. bIjuM zuM thAya che ? chidyatte viviya: -vijJarUpI velIo chedAya che. tathA zuM thAya che ? manaH prasannatAm ti-mana prasannatAne pAme che. kyAre ? pUjyamAne vinezvare-zrI jinezvarane pUjatAM. (2) pUrvavatu. (5) artha-saMkalanA zAMti-vALA, zAMti svarUpa ane zAMtikara zrI zAMtinAtha bhagavAnane namaskAra karIne, stuti karanArAonI zAMtine arthe huM maMtra-garbhita pado vaDe zAMti-karavAmAM nimittabhUta evA sAdhanane zrI zAMtinAthane namuM chuM. 1. (zrI zAMtijina-paMcaratna-stuti) zrI zAMtijina (1) jenuM nAma OM nirdhArita karavAmAM AvyuM che tene vAraMvAra namaskAra ho. (2) te bhagavAna che. (3) te pUjAne yogya che, (4) te jayavAna che, (pa) te yazasvI che. ane (6) te damana karAnArAnA svAmI che. 2. (7) cotrIza atizayarUpa mahAsaMpattithI yukta, (8) parama prazasta, (9) railokaya-pUjita ane (10) zAMtinA adhipati evA zrI zAMtinAtha bhagavAnane namaskAra ho, namaskAra ho. 3. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 0 405 (11) sarve devendrothI pUjAyelA, (12) ajita ane (13) vizvanA lokonuM rakSaNa karavAmAM parama sAvadhAna evA temane sadA namaskAra ho. 4. (14) sarva bhaya-samUhono nAza karanAra, (15) sarva upadravonuM zamana karanAra ane (16) duSTa graha, bhUta, pizAca tathA zAkinIonI pIDAno saMhAra karanAra evA temane sadA namaskAra ho. 5. jemanA nAmamaMtravALA vAkya-prayogo vaDe tuSTa thayelI vijayAdevI lokone Rddhi-siddhi ApIne temanuM hita kare che, te zrIzAMtinAthane (he loko! tame) vaMdanA karo ane vijayA (jayA) devI kAma karanArI hoI te paNa ahIM prasaMgAnusAra stavAyelI che. 6. (vijayA-jayA-navaratnamAlA) he bhagavatI ! che vijayA ! he sujayA ! he ajitA ! he aparAjitA ! he jaiyAvahA ! he bhavatI ! tArI zakti parApara rahasya vaDe jagatamAM jaya pAme che, tethI tane namaskAra ho. 7. sakalasaMghane bhadra, kalyANa ane maMgala ApanArI temaja zramaNa-saMghane sadA nirupadravI vAtAvaraNa, sutuSTi ane puSTi ApanArI devI ! tuM jaya pAma. 8. 'bhavya' upAsakone siddhi, zAMti tathA parama pramoda ApanArI tathA 'sattvazAlI' upAsakone nirbhayatA ane kSema ApanArI hai devi ! tane namaskAra ho. 9. 'jaMtu' upAsakone zubha ApanArI, 'samyagdaSTi'vALA jIvone dhRti, rati, mati ane buddhi ApavAne sadA tatpara tathA jaina 'pravacana' pratye sadbhAva dharAvanArI ane zrIzAMtinAtha bhagavAna pratye pUjaya buddhi dharAvanArI janatAnI zrIsaMpatti, kIrti ane yazamAM vRddhi karanArI he devI ! tuM jaya pAma ! vijaya pAma !! 10-11. vaLI tuM salila-bhayamAMthI, anala-bhayamAMthI, viSa-bhayamAMthI, viSadhara-bhayamAMthI, duSTa-graha-bhayamAMthI, rAja-bhayamAMthI, roga-bhayamAMthI, Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 9 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 raNa-bhayamAMthI, rAkSasanA upadravamAMthI, zatru samUhanA upadravamAMthI, marakInA upadravamAMthI, coranA upadravamAMthI, 'iti' saMjJaka upadravomAMthI, zvApadanA upadravomAMthI ane bhUta, pizAca tathA zAkinIonA upadravamAMthI rakSaNa kara! rakSaNa kara !! 12-13. he bhagavatI ! he guNavatI ! tuM ahIM nirupadravatA, zAMti, tuSTi, puSTi ane kSema kara ! kSema kara !! 'OM namo namo rA ya: kSa p T svAhA. 14. upara kahyA mujaba jemanAM nAma-maMtra-ane akSara-maMtra pUrvaka stavAyelI (vijayA) jayAdevI namaskAra karanArAone zAMti kare che, te zrIzAMtinAtha bhagavAnane namaskAra ho, namaskAra ho. 15. prAMta jaNAvavAnuM ke zAMti-stavana pUrvasUrioe guru AmnAya-pUrvaka prakaTa karelAM maMtrapadothI gUMthAyeluM che ane te vidhi-puraHsaranuM anuSThAna karanArAone salilAdi-bhayomAMthI mukta karanAruM tathA upadravonI zAnti karavApUrvaka tuSTi ane puSTine paNa karanAruM che. 16, ane je A stavane sadA bhAva-pUrvaka bhaNe che, anyanI pAsethI bhAva-pUrvaka sAMbhaLe che, tema ja maMtrayoganA niyama pramANe tenI bhAvanA kare che, te nizcaya zAMtipadane pAme che. sUri zrImAnadeva paNa zAMtipadane pAmo. zrIjinezvaradevanuM pUjana karatAM samasta prakAranA upadravo nAza pAme che, vighnarUpI velIo chedAI jAya che. ane mana prasannatAne pAme che. 1. sarva maMgalomAM maMgalarUpa, sarva kalyANonAM kAraNarUpa ane sarva dharmomAM zreSTha evuM jainazAsana (pravacana) sadA jayaMvatuM varte che. 2. 6. sUtra-paricaya jo camatkArano artha vizvanA sanAtana niyamothI viruddha koI paNa hakIkata evo karIe to e prakArano camatkAra hato nahi, che paNa nahi ane haze paNa nahi, kAraNa ke vizvanA niyamo trikAlAbAdhita che ane te koI paNa saMyogomAM pharatA nathI; paraMtu camatkArano artha jo 'AzcaryakArI ghaTanA,' 'asAmAnya banAva' athavA 'ApaNI kalpanA bahAranI hakIkata' evo Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghuzAMti) 0407 karIe to evA camatkAro bhUtakALamAM banelA che, hAla paNa bane che ane bhaviSyamAM paNa banaze. AvA camatkAronuM nirmANa "yoga vidyA ane maMtro" vaDe thaI zake che. "yoga eTale rAsAyaNika prayogo ke jaDI-baTTI Adino viziSTa upayoga. "vidyA" eTale anuSThAna siddha eka prakAranI zakti ke jenA adhipati-sthAne prAyaH strI-devatA hoya che; ane maMtra' eTale pAThasiddha zakti ke jenA adhipati sthAne prAyaH puruSa-devatA hoya che. "yoganA prabhAvathI pANI para cAlavAnI, AkAzamAM gamana karavAnI, adRzya thavAnI, svara badalavAnI vagere kriyAo siddha thAya che; jyAre vidyA' ane "maMtranA prabhAvathI parakAya-praveza, icchitarUpa-dhAraNA, Rddhi, siddhi ane jayanI prApti, zatruno parAjaya, bhayanuM nivAraNa, upadravono nAza vagere anekAneka ghaTanAo siddha thAya che. A hakIkatane darzAvanArAM saMkhyAbaMdha pramANo Agama-sAhityamAMthI tema ja anya sAhityamAMthI maLI Ave che. maMtranI siddhi' tAmasika, rAjasika ke sAtvika koI paNa prakAranA . manuSyo karI zake che. temAM tAmasika ane rAjasika svabhAvanA manuSyo teno upayoga potAnI svArthasAdhanA mATe athavA zatruono vinAza vagere karavA mATe kare che, jyAre sAttvika puruSo teno upayoga niHsvArthabhAve mAtra janahitArthe ja kare che. tethI jyAre jyAre koI mahAna upadrava thAya ke rogacALo phATI nIkaLe, tyAre janatA mahApuruSonuM zaraNa zodhe che ane AvA mahApuruSo temane maMtra-garbhita stavana ke stotro banAvI Ape che ke jeno pATha karavA mAtrathI yA zravaNa karavAmAtrathI te te prakArano upadrava ke rogacALo zamI jAya che. Avo ja eka prasaMga vIra-nirvANanI sAtamI sadInA aMta bhAge bhAratavarSamAM banI gayo. zAkaMbharI nagarImAM koI paNa kAraNe kupita thayelI zAkinIe mahAmArIno upadrava phlAvyo. e upadrava eTalo bhAre hato ke temAM auSadha ke vaidyo kAMI paNa kAma ApI zakatA na hatA, tethI mANaso Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4080zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 TapoTapa maravA lAgyA ane AkhI nagarI zmazAna jevI bhayaMkara jaNAvA lAgI. A paristhitimAM keTalAka surakSita rahelA zrAvako jinacaityamAM ekaThA thaIne vicAra karavA lAgyA ke "are ! A zuM thavA beThuM che ? Aje saMghanA durbhAgye kapardIyakSa, aMbikA devI, brahmazAMticakSa, yakSarAja tathA vidyAdevIo paNa adazya thaI gayelI jaNAya che, anyathA ApaNI hAlata AvI hoya nahi. have zuM karavuM ?' teo A rIte ciMtAmAM magna banyA, tyAre aMtarIkSamAMthI avAja Avyo ke-"tame ciMtA zA mATe karo cho ? nADUla nagarImAM zrImAnadevasUri virAje che, temanAM caraNomAM prakSAlana-jalano tamArAM makAnomAM chaMTakAva karo eTale badho upadrava zAMta thaI jaze." A vacanathI AzvAsana pAmelA saMghe vIradatta nAmanA eka zrAvakane vijJapti-patra sAthe nADUla nagare (nADola-mAravADamAM) zrImAnadevasUri pAse mokalyo. ' sUrijI tapasvI, brahmacArI ane maMtra-siddha mahApuruSa hatA tathA lokopakAra karavAnI parama niSThAvALA hatA. tethI temaNe "zAMti-stava' nAmanuM eka maMtra-yukta, stotrarUpa banAvI ApyuM ane paga dhovaNa paNa ApyuM. A zAMtistava laIne varadatta zAkaMbharI nagarIe pahoMcyo. tyAM pagadhovaNanuM (zAMti-stavathI maMtreluM) pANI anya pANI sAthe mizrita karIne chAMTatA tathA zAMti-stavano pATha karatAM mahAmArIno upadrava zAMta thaI gayo. tyArathI te stavana sarva prakAranA upadravonA nivAraNa arthe bolAvA lAgyuM ane kALakrame sapta-smaraNanuM eka aMga banyuM tathA pratikramaNa sUtramAM paNa bolAvA lAgyuM. * zrIharSakIrtisUrie tathA siddhicandragaNie saptasmaraNanI TIkAo racI che, temAM A savane anukrame cothuM tathA chaThuM smaraNa gaNAveluM che. te saMbaMdhI zrIsiddhicaMdragaNie A stavananI TIkAmAM jaNAvyuM che ke "jayA-vijayA-'parAjitAbhidhAnAbhirdevIbhirvihitasAnnidhye niratizayakaruNAkomalacetobhiH zrImAnadevasUribhiH sarvatra sakalasaMghasya sarvadoSasarganivRttyarthaM etat stotraM kRtaM taiH sAkaM, tata: prabhRti sarvatra asya laghuzAntistotrasya pratyahaM svayamadhyayanAdanyasakAzAt zravaNAd Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 0 409 'zAMti-stava' zrIzAMtinAtha bhagavAnanA stavanarUpa che, zrIzAMtidevInAM be svarUpo-vijayA ane jayA tenI stutirUpa che stavakartAe A stavanA prAraMbhamAM 'zAntim' pada mUkIne be hetuonI siddhi karI che. eka to te devAdhideva jaga-pUjya evA zrItIrthaMkara devanuM nAma che, je maMgalarUpa che ane bIjuM maMtrazAstranI dRSTie prAraMbhamAM 'karma'nuM* nAma lakhavuM te 'dIpana' che-'Avau nAma-nivezo dvIpanam' (bhai. 5. kalpa), zAMtikarma mATe Avazyaka che. je zrIzAMtinAtha bhagavAnane 'sAtti-nizAnta,' 'zAnta' ane 'zAntAziva' ema traNa vizeSaNo lagADavAmAM AvyAM che, je temanA AMtarika temaja bAhya svarUpane spaSTa rIte vyakta kare che. zrIzAMtinAtha bhagavAnanuM aMtara zAMtithI bhareluM che ane temanI bahAranI mudrA paNa prazamarasa-nimagna che. vaLI teo sarva azivane zAMta karanAra hovAthI ziva-svarUpa che, evA zrIzAMtinAtha bhagavAnane namaskAra karIne stavakAra stavano prAraMbha kare che ane 'A stava maMtrapado vaDe banAvuM chuM,' tevo nirdeza paNa karI de che. eTale A stava koI sAmAnya kRti nathI, paNa eka maMtra-garbhita kRti che. vA anenAbhimantritajalacchAdAnAcca zrIsaMghasya zAkinIjanitamarakopadrava upazAnti gataH, sarvatra zAntiH samutpannA, tataH prabhRti yAvat prAyaH pratyahaM laghuzAntiH pratikramaNaprAnte procyate iti saMprAyaH / '' jayA-vijayA ane aparAjitA nAmanI devIo jemanI sAnnidhyamAM rahe che, te atyanta karuNA-komaLa-cittavALA zrI mAnadevasUrie sarva sthaLanA sakala saMghanA kAyamI upasarga-nivAraNa mATe A stotra teone mATe banAvyuM. eTale A laghu zAntistotra pratidina pote bolavAthI athavA bIjAnI pAse sAMbhaLavAthI athavA enA(zAMtistava)thI maMtrelA pANInA chaMTakAvathI zrIsaMghamAM zAkinI dvArA karAyelo marakIno upadrava zamI gayo ane zAnti utpanna thaI. tyArathI Aja sudhI prAyaH pratidina laghuzAnti pratikramaNanA ante bolAya che, evo saMpradAya che.' * karmo mukhyatve cha prakAranAM che :- zAMtikarma, vazyakarma, staMbhanakarma, vidveSakarma, uccATanakarma ane mAraNakarma, '"zAnti-vazya-stammanAni, vidveSonghATanuM tataH / mAraNaM tAni zaMsanti, SaT karmANi manISiNaH // " Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4100 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 prathama gAthAmAM "za'no upayoga ATha vAra karyo che, te paNa sUcaka che; kAraNa ke "za' e zAMtimaya sukhada sthitino nidarzaka hovAthI maMgalarUpa che ane ATha vAra maMgala thAya te aSTamaMgala-pUjAnI barAbara che. bIjI gAthAthI "nAmamaMtra-stutino prAraMbha thAya che. tenI cAra gAthAomAM zrI zAMtinAtha bhagavAnanI soLa nAmo vaDe stuti karavAmAM AvI che. te A rIte : (1) teo "parabrahmasvarUpa che, kAraNa ke temano nirdhArita akSara 3OMkAra che. (2) teo "bhagavAna" che, kAraNa ke 'bhaga' zabdathI sUcita thatA aizvarya Adi guNothI vibhUSita che. (3) teo "aha" che, kAraNa ke A jagatanA tamAma loko vaDe dravya ane bhAvathI pUjAvAne yogya che. (4) teo "jayavAnuM che, kAraNa ke sarva apAyo para jaya meLavanArA che. (5) teo "yazasvI che, kAraNa ke temanA nAmanuM smaraNa karatAM duHkha ane durita dUra bhAge che. (6) teo damana karanArAnA svAmI che. (7) teo RddhivaMta" che, kAraNa ke ahaMtonA cotrIsa atizayo vaDe yukta che. (8) teo "parama prazasya che, kAraNa ke prazamarasathI pUrNa bharelA che. (9) teo kailokvezvara' che, kAraNa ke traNe lokanAM prANIo para temanuM zAsana che. (10) teo zAMtinA adhipati che, kAraNa ke te zAMtivALA, zAMti svarUpa ane zAMti kare che. (11) teo "devAdhideva" che, kAraNa ke sarva devendrothI pUjAyelA che. (12) teo "nirjita" che, kAraNa ke koIthI jitAtA nathI. (13) teo "bhuvanezvara" che, kAraNa ke dharma-dezanA vaDe bhuvana-janonuM pAlana karavAmAM udyata che. (14) teo "bhaya-bhaMjana' che, kAraNa ke badhA bhayasamUhono nAza kare che. (15) teo "ziva' che, kAraNa ke "azivo'nuM upazamana kare che, ane (16) teo "rudra paNa che, kAraNa ke badhA duSTagraho bhUta, pizAca ane zAkinIonI pIDAno saMhAra kare che. stutinI pAMcamI gAthAmAM jaNAvyuM che ke A badhuM kArya zrI zAMtinAtha bhagavAnanA nAmamaMtrothI tuSTa thayelI (zAMtidevI ke nirvANI devI) vijayA (ane jayArUpe) kare che, tethI temanI stuti paNa prasaMgocita che. A rIte stavakartAe "nAmamaMtra-stuti' pUrI karatAM janahita mATe katRtvazakti dharAvanArI vijayA ane jayA devInI stuti karavAnuM prayojana Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 0 411 jaNAvI dIdhuM che; tathA stavanI sAtamI gAthAthI zarU karIne paMdaramI gAthA sudhI eTale kula nava gAthAo vaDe tenI 'nava-ratnamAlA' racI che. A navaratnamAlAno pahelo vibhAga nAmastutino che, temAM stavakartAe devIne judAM judAM covIsa nAmothI saMbodhI che. te A rIte : (1) bhagavatI-kAraNa ke te bhaga zabdathI sUcita thatAM jJAna, aizvarya, teja vagere guNovALI che. (2) vijayA-kAraNa ke te vijayane apAvanArI che. (3) sujayA-kAraNa ke te suMdara jayane karanArI che. (4) ajitA-kAraNa ke te koIthI jitAtI nathI. (5) aparAjitA--kAraNa ke koIthI teno parAbhava thato nathI.* (6) jayAvahA-kAraNa ke te jayane lAvanArI che. (7) bhavatI jayA, vijayA, ajitA ane aparAjitA e cAra dizAnI rakhevALI karanArI devIo che ane yaMtra-sthApana vakhate temane judI judI cAra dizAonuM (keTalAkane mate cAra khUNAonuM) rakSA karavAnuM kAma soMpAya che. temanAM Ayudha vagereno paricaya 'nirvANakalikA'mAM nIce mujaba Apelo che : "jha nama: pUrvati dvArAdhilevale ! tivruti ! amaya-pAzAkuza-mu/vyavrapALi ! pUrvadvAre tiSTha 2 jaye ! svAhA / OM namo kSigati dvArAdhiyevale ! ravruti ! gamaya-pAzAduza-mudrA tALi ! dakSiNadvAre tiSTha 2 vijaye ! svAhA / OM namo apavi dvArAdhidevate ! naprame ! gamaya-pAzAEza-mudravyapravALi ! pazcimadvAre tiSTha 2 ajite ! svAhA / 3 namo uttaravi dvAreivate ! zyAmavRtti ! amaya-pAzAkaza-mudrAna tALi ! ttadvAre tiSTha 2 aparAkhite ! svAhA / '' 'om-pUrvaka namaskAra ho ! pUrva dizAnA dvAranI adhiSThAtrI, sapheda kAntivALI, abhaya, pAza, aMkuza, mudgarathI yukta hAthavALI pUrvadvAramAM tuM rahe rahe, hai yA ! svAhA. om-pUrvaka-namaskAra ho ! dakSiNa dizAnA dvAranI adhinAyikA, lAla kAntivALI, abhaya, pAza, aMkuza ane mugarathI yukta hAthavALI, dakSiNa dizAnA dvAramAM tuM rahe rahe, he vijayA ! svAhA. oyU-pUrvaka namaskAra ho ! pazcima dizAnA dvAranI adhinAyikA suvarNa-sama kAntivALI abhaya, pAza, aMkuza ane mugarane dhAraNa karavAvALI pazcima dizAnA dvAra para tuM rahe rahe, he ajitA ! svAhA. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4120zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 kAraNa ke te hAjarAhajUra che. (8) bhadrA-kAraNa ke te bhadra-sukhane denArI che. (9) kalyANI-kAraNa ke te kalyANanI karanArI che. (10) maMgalA-kAraNa ke te maMgala kare che. (11) zivA-kAraNa ke te ziva kare che. (12) tuSTidAkAraNa ke te tuSTi kare che. (13) puSTidA-kAraNa ke te puSTi kare che. (14) siddhidAyinI-kAraNa ke te siddhi ApavAmAM sahAya kare che. (15) nivRti (zAMtidevI)-kAraNa ke te zAMti kare che. (16) nirvANI-(zrI zAMtinAtha bhagavAnanI zAsanadevI)-kAraNa ke te nirvANa-prAptimAM sahAya kare che. (17) abhayA-kAraNa ke te badhAM bhayo dUra karI abhayanI sthiti pravartAve che. (18) kSemakarI-kAraNa ke te kSema kare che. (19) zubhaMkarI-kAraNa ke te zubha kare che. (20) sarasvatI-kAraNa ke te dhRti, rati, mati, buddhi Ape che. (21) zrIdevatA-kAraNa ke te sauMdarya ane zobhA Ape che. (22) ramA-kAraNa ke te saMpattimAM vRddhi kare che (23) kIrtidA-kAraNa ke te kIrtimAM vRddhi kare che. ane (24) yazodA-kAraNa ke te yazamAM vRddhi kare che. stavartAe ahIM devInI vividha nAmo vaDe stuti karavAnI sAthe jaganjaMgala kavacanI racanA paNa karelI che ke je jagatanuM maMgala karavAmAM upayogI che. temAM prathama "sakalasaMghane eTale caturvidha saMghane yAda karyo che, kAraNa ke A stavanI utpatti tenA nimitte thayelI che. vaLI "caturvidha saMgha" e "dharmatIrtha" hoIne tenuM smaraNa prathama karavAmAM Ave, te sarvathA yogya che. A caturvidha saMghanuM bhadra thAya, kalyANa thAya tathA maMgala thAya, evA sarva prayatno vijayA-jayA kare che, tethI ja tene "sarvasya dRzya madrasyA - -pra !' tarIke saMbodhavAmAM AvI che. sakala saMghanuM mukhya aMga sAdhu ane sAdhvI che, tethI bIjA kramamAM temane yAda karavAmAM AvyA che. vijayA-jayA sAdhu-sAdhvIsamudAyane thatA koI paNa prakAranA upadravanuM nivAraNa kare che, vaLI temanuM mana saMtuSTa rahe te prakAranI cittanI svasthatA utpanna karavAmAM paNa sahAya kare che tathA temanI dharma-bhAvanA-ne puSTa karanArA sAdhana-saMyogo paNa meLavI om-pUrvaka namaskAra ho ! uttara dizAnA dvAranI adhinAyikA, kALA varNavALI, abhaya, pAza, aMkuza ane mudgarane dhAraNa-karavAvALI uttara dizAnA dvAra para tuM rahe rahe, he aparAjitA ! svAhA. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghuzAMti) 0413 Ape che; tethI tene "sAdhUnAM navA ziva-sutuSTi-puSTi-!' tarIke saMbodhavAmAM AvI che. sAdhu ane sAdhvI pachI stavakartAe upAsakonA traNa vargane kramazaH lIdhA che. temAM pahelo varga "bhavya upAsaka'no che, je niSkAma bhaktivALo hoIne zreSTha che. A koTinA upAsakone devI siddhi, zAMti ane parama pramoda Ape che, eTale tene 'pAnAM siddha" tathA "nivRti-nirvANa-khanana !' kahI che. bIjo varga "sattvazAlI upAsakano lIdho che ke je sakAma bhaktivALo hoI ne madhyama che. A koTinA upAsakone devI abhaya ane svasti ApI, temano sAdhanA-mArga niSkaTaka banAve che; tethI tene samaya-kAna-nirate !" ane svati parve !' tarIke saMbodhavAmAM AvI che. trIjo varga "jaMtu upAsaka'no lIdho che ke je ati sakAma hoIne jaghanya che. A koTinA upAsakonuM devI zubha kare che; tethI tene "majInAM zumAva!' tarIke saMbodhavAmAM AvI che. pachI zrAvaka-zrAvikA vargamAM jeo deva, guru ane dharmanA tattva-nizcayarUpa samyaktane pAmelA hoIne "samyagRSTi' kahevAya che, temane lIdhA che. devI A vargane "dhRti, rati, mati ane buddhi" zAMta rasanA saMcArI bhAvo sadA maLatA rahe, te mATe prayatnazIla rahe che ane te kAraNe ja tene " pa chInAM saddA dhRtiti-ti-vRddhi-prInAtha te !' kahevAmAM AvI che. have jeo vrata-niyamanI utkRSTa ArAdhanA karanArA nathI, deva ane gurunI vizeSarUpe bhakti karanArA paNa nathI, tema ja deva, guru ane dharmanA tattvano nizcaya karI cUkelA paNa nathI, parantu sAmAnya rIte jina-zAsana pratye zraddhA ane sadbhAva dharAve che, temane ahIM "jina-zAsana-nirata' tarIke oLakhAvyA che. tathA jeo (jinazAsanane nahi mAnavA chatAM) zrI zAMtinAtha bhagavAnanI alaukika ane acitya zaktithI prabhAvita thaIne temanuM smaraNa, vaMdana ke kIrtana karI rahyA che, temano ahIM 'zAnti-natA ganatA' tarIke nirdeza karavAmAM Avyo che. A banne vargane vijayA-jayA "zrI, saMpatti, kIrti ane yaza Ape che. tethI tene "ninazAsananiratAnAM zAnti-natAnAM nanatAnAM zrI-sampa-RIrti-yazo-vardhvani !' tarIke saMbodhavAmAM AvI che. eTale vijaya ane jayA samasta jagatanuM ane vizeSa karIne caturvidha saMghanA pratyeka vibhAganuM maMgala tema ja rakSaNa karanArI che. kavacano sAmAnya artha bakhtara ke rakSaNanuM sAdhana che. maMtra-paratve Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4140zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 teno artha sarva aMgonuM rakSaNa karanAra stuti thAya che. maMtra-sAdhanAmAM "kavacam ati agatyanI vastu che. A "kavaco' maMtranA devatA-bhede judA judA prakAranA hoya che. sAmAnya rIte kavacomAM zIrSa, vadana, kaMTha, hRdaya hAtha ane paga e rIte SaDaMga gaNavAmAM Ave che ane tenuM rakSaNa thAya che. te ja rIte ahIM janatAnA dehanAM cha aMganI gaNatarI rAkhI hoya tema jaNAya che. temaNe (1) sakalasaMghane janatAnuM mastaka samajIne rakSA mAgI che. (2) sAdhuone janatAnuM vadana samajIne rakSA mAgI che. (3) bhavya-upAsakone hRdaya samajIne rakSA mAgI che. (4) sattvazAlI upAsakone hAtha samajIne rakSA mAgI che. (5) jaMtu upAsakone paga samajIne rakSA mAgI che. (6) samyagudRSTione kaMTha samajIne rakSA mAgI che ane (7) sAmAnya janatAne sakala deha samajIne rakSA mAgI che. A rIte temaNe jagatanuM maMgala karanArA "kavacanI adbhuta prakAre racanA karI che. | vijayA-jayA-navaratnamAlAno bIjo vibhAga akSarastutino che. temAM vijayA-jayA devIne uddabodhana karavAmAM AvyuM che ke "he devI ! tuM upara jaNAvelA tamAma lokonuM nIcenA bhayo tathA upadravomAMthI rakSaNa kara : (1) ativRSTi, pANInAM pUra ke bIjI koI paNa rIte utpanna thato jala-bhaya". (2) ekAeka Aga phATI nIkaLavI, dava prakaTavo ke bIjI koI paNa rIte utpanna thato "agni-bhaya". (3) sthAvara ke jaMgama "viSa-bhaya". (4) judI judI jAtanA sApo taraphathI thato "viSadhara-bhaya". (5) gocaramAM viziSTa sthAne paDelA graho taraphathI thato "grahacAra-bhaya'. (6) judAM-judAM aneka kAraNothI utpanna thato "rAja-bhaya". (7) judAM judAM aneka kAraNothI utpanna thato roga-bhaya". (8) laDAI ke "yuddhano bhaya'. (9) rAkSasano upadrava. (10) zatru-samUhano upadrava. (11) marakI ke anya jIvaleNa roga phATI nIkaLavAthI utpanna thato mArIno upadrava . (12) cora-DAka tathA dhADapADu vagereno upadrava. (13) sAta prakAranI ItiothI utpanna thato upadrava . (14) siMha, vAgha, varu, rIMcha vagere zikArI pazuothI utpana thato upadrava, ane (15-16) bhUta, pizAca tathA zAkinIo vagereno upadrava. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (laghu zAMti) 415 stavakAre navaratnamAlAnI akSarastutinI trIjI gAthAmAM eTale ke stavanI caudamI gAthAmAM devIne nirAkArA triguNAtmaka tarIke saMbodhIne tathA tenI ArAdhanAno dvikhaMDAtmaka mUlamaMtra-'OM namo namo dnA hU~ ya: kSaH hrI~ t T svA|| ' ApIne jaNAvyuM che ke 'he maMtrasvarUpiNI devI ! tuM ahIM rahelA lokone upara jaNAvelI ziva, zAMti, tuSTi, puSTi, svastine kara ! kara !!' akSara-stutinI chellI gAthAmAM jaNAvyuM che ke A rIte jyAre vividha nAma-maMtra ane akSara-maMtra-pUrvaka (vijayA-) jayA devInI stuti karavAmAM Ave che, tyAre te zrIzAMtinAtha bhagavAnane namaskAra karanArAonA tamAma upadravonI zAMti kare che. tAtparya ke jeo zrIzAMtinAtha bhagavAnane upara jaNAvyA tevA nAmamaMtra pradhAna-vAkyo vaDe namaskAra kare che ane tyArapachI devInI nAmamaMtra-stuti ane akSaramaMtra-stuti ane akSaramaMtra-stuti kare che, teonA tamAma upadravo devI dvArA zAMta thAya che, tethI chello namaskAra zrIzAMtinAtha bhagavAnane ja karavo ucita che. A rIte Adi-maMgalanI mAphaka aMtya-maMgala paNa stavakAre khUbI-pUrvaka karyuM che ane je zAMti nAmathI prAraMbha karyo hato tene ja cheDe lAvI maMtranA 'pallava'no niyama paNa sAcavyo che. A prakAranA mAMtrika stavonuM phala spaSTa rIte batAvavuM joIe, tethI stavakAre stavanI soLamI ane sattaramI gAthAmAM stavanI phala-zruti batAvI che. temAM temaNe spaSTa kahyuM che ke-A stava meM pUrva sUrioe guruAmnAyapUrvaka prakAzita karelAM maMtrapadothI gUMtheluM che. jenI bhakti eTale bahiryAga, vidhi-vidhAna ke anuSThAna karavAthI salilAdi ATha prakAranA bhayono tathA rAkSasAdi ATha prakAranA upadravono nAza thAya che, tema ja tuSTi ane puSTinI siddhi paNa thAya che, ane je manuSyo teno niraMtara bhAvanApUrvaka pATha kare che ke bhAvanA-pUrvaka tene bIjAnI pAsethI sAMbhaLe che ke maMtrayoganA niyama mujabano aMtaryAga karatAM 'mahAbhAva samAdhi' sudhI pahoMce che, tene nizcaya-pUrvaka 'zAMtipada'nI prApti thAya che; ane tema thatAM zrImAnadevasUrine paNa satpuruSArthamAM nimitta thavA badala utkRSTa 'zAMtipada'nI prApti thavAno saMbhava che. zrImAnadevasUrie A stavanI racanA maMtra-zAstranA siddha niyamo Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 0 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 mujaba karIne tenA paranA potAnA apUrva prabhutvanI acUka sAbitI ApI che ane ATha, soLa tathA covIsanI saMkhyAno ati kuzalatAthI upayoga karIne potAnI advitIya pratibhA paNa siddha karI che. temaNe maMgalAcaraNamAM ATha "za"* vAparyA che, pachI "nAmamaMtra-stuti karI che. vaLI bhayanI gaNatarImAM paNa soLanI saMkhyAno ja upayoga karyo che ane devInI stutimAM covIsa nAmonI yojanA karI che. A uparAMta temaNe "ti', "va" vagere avyayono upayoga ghaNI ja kuzaLatAthI karelo che, je bhASAvizAradone ati cakita karanAro che. A stava upara zrIharSakIrtisUrie vi. saM. 1628mAM, vAcanAcArya zrIguNavinaye vi. saM. 1658mAM, zrIsiddhicandramaNie vi. saM.1690nI AsapAsa ane dharmapramodagaNie paNa lagabhaga te ja arasAmAM TIkAo racelI che. tema ja koIe avacUri racyAnI noMdha paNa jaina-sAhityamAM jovAmAM Ave che. saMkSiptamAM A stava uttama koTinuM eka maMtramaya camatkArika stava che ane te dRSTie tenuM manana, parizIlana thavuM ghaTe che. (7) prakIrNaka A stava vIra-nivaNanI sAtamI sadImAM prabhu mahAvIranI ogaNIsamI pATe virAjelA prabhAvaka AcAryavara zrI mAnadevasUrie raceluM che. teo vi. saM. 261mAM svarge saMcaryA ema "jaina tIrtha sarva saMgraha"(bhAga 2, pR. 350)mAM jaNAvyuM che. prastuta stavanA yaMtra mATe juo pariziSTa 3. * taittirIya upaniSadunI zikSAvallInA prathama anuvAkamAM nIcenI stuti Ave che, jemAM paNa barAbara ATha "zanA upayoga thayelo che : OM zaM no mitra ! zuM va: | PS no bhavatvamA ! zuM no rUddho vRtti : | zaM no viSNururukramaH / namo brahmaNe / namaste vAyo / tvameva pratyakSaM brahmAsi / tvAmeva pratyakSa brahma vadiSyAmi / RtaM vadiSyAmi / satyaM vadiSyAmi / tanmAmavatu / tadvaktAramavatu / avatu mAm | avadhu vajIram || 3 zAntiH zAntiH zAntiH || Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 maMtrAdhirAja stotra mantrAdhirAjAkSaravarNayuktaM, teSAM jinAMgeSu nivizyabhaMgI / vakSye yathAvat prathamaM ca tatra, OMmakSaraM nIlaruci lalATe // 1 // OM dakSiNAMge punareva zoNaM, vAmAMzake hA~ bhaNa paMcavarNam / sindura hI smara vAmahaste, hU~ dhUmravarNaM bhaNa vAmakukSau // 2 // huH kRSNavarNaM kaTivAmadeze, yaH savyajAnusthitadhUmravarNam / kSaH pItabhaM pAdatale ca vAme, hI paMcavarNaM punareva nAbhau // 3 // phu dhUmravarNaM kathayanti guhye, T vyaMjanaM pAdatale'pasavya(ye) phurdakSiNe jAnuni dhUmravarNaM, T dakSiNIyAM cakajhai ca kRSNam // 4 // svA kRSNabhaM dakSiNakukSilakSyaM, hA dakSiNe hastatale vinIlam / e~ sphATikaM dakSiNavakSasAM te, e~ vAmakukSyaMtagataM zItAMzu ||5|| iti saptadazAkSarANi, sAkSAdiva yaH puraHsthajinamUrtI / dhyAyati vijayAjayAsamaM, yaH (saH) bhavati nizcayAt kRtaarthsiddhiH||6|| iha bhavati viniviSTo, yasya mantrAdhirAjaH / sa bhavati bhuvi vidvAn khecaszcakravartI // sadatizayasamRddhaH sarvakalyANatuSTo / dhRti-rati-mati-kIrti,-zrIpatiauti zatruH // 7 // iti mantrAdhirAjastavanaM saMpUrNam / OM OM hA~ hrIM hU~ haH yaH kSaH hrIM phuTa phuT svAhA e~ aiM // pratanuM nAma-matrAdhirAja stotra. lA. da. insTiTyUTu, prata naM. 8673-3774mAMthI utArela bhNtraadhi2|4 stotra, do 7. Jain Edy-sh-13te national Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 mAnavadevasUri-caritano anuvAda zrI prabhAcaMdrasUrie temanA graMtha nAme prabhAvaka caritamAM zrI 'mAnavadevasUrinuM rita' Apyu che te zAMti stavane samajavAmAM anukULatA kare tevuM hovAthI tenuM bhASAMtara ahIM ApavAmAM Ave che : zramaNa bhagavAna mahAvIra paramAtmAnI 13mI pATe dazapUrvadhara mahAprabhAvaka zrI vajasvAmI thayA, temanI 4thI pATe zrI devasUri thayA ke je ativRddha hovAthI vRddha devasUri tarIke oLakhAyA. temanI pATe zrI pradyotanasUri AvyA. eka vakhatanI vAta che, AcArya zrI pradyotanasUri vihAra karatAM karatAM naDyUla (nADola) naga2mAM padhAryA. te nagaramAM jinadatta nAmano zeTha vase. jene tyAM dhananA bhaMDAra bharelA hatA. nagaramAM tenuM nAma paMkAtuM hatuM. tenA AMgaNethI yAcaka pAcho na vaLato. tene dhAriNI nAmanI patnI ane te paNa dharmavAsanA jenI ati ati prabala hoya tevI. te baMnene saMsAranA sukha bhogavatAM eka putra thayo. nAma tenuM 'mAnadeva'. jevuM tenuM nAma tevA ja tenA guNa. tenuM jhagArA mAratuM mukha jonArAne lAge ke A koI devAMzI bALaka che, nagaranA loko tene mAnathI jue. tenuM hRdaya bAlyakALathI vairAgyavAsita hatuM. te nagaramAM pradyotanasUri padhArelA hatA. bALaka mAnadeve A sAMbhaLyuM ane tenuM vairAgI hRdaya tene tyAM kheMcI gayuM. gurudeve tene joyo. yogya AtmA samajI guru bhagavaMte tene dharma upadezyo ane saMsAra kevo kAramo dAvAnala che ane temAM vananA dAvAnalamAM sapaDAyelA mRgabAla jevA ApaNe kevA phasAI gayA chIe te samajAvyuM, temAMthI chUTavAno mArga paNa dAkhavyo. mAnadevane A badhuM hADohADa vasI gayuM. tenuM vairAgyavAsita aMtaHkaraNa gurucaraNomAM namIne bolI UThyuM ke guru bhagavaMta ! kRpA karo ane mane A saMsAradAvAnalamAMthI bahAra kADhavA pravrajyA Apo. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (pariziSTa) 419 gurue mAtApitAnI saMmati levA jaNAvyuM. mAnadeva ghera Avyo, mAtApitAne vinaMtI karI ke A bhayaMkara dAvAnalamAMthI huM trAsyo chuM, mane saMyamapaMthe javA do. mAtA-pitAno vhAlasoyo, vaLI ekano eka ane guNavAna putra ke jenA para mAtApitAnI AMkha Tharela hatI tene rajA ApatAM mAtApitAnA haiyAMe puSkaLa ane kAramI vedanA anubhavI. paNa putranA bhAvi kalyANano vicAra karI vAtsalyamayI mA ane premALa pitAe tene jinendra bhagavaMtanA mArge javA saMmati ApI ane mAnadevanuM hRdaya nAcI UThyuM. zubha divase teNe gurucaraNomAM zIza namAvI bhagavAna vardhamAna svAmIe upadezelA mArge prayANa AdaryuM ane potAnuM sAdhya siddha karavA mATe te kaTibaddha thayA. eka tarapha ugratA, eka tarapha agiyAra aMgonuM adhyayana, eka tarapha gurucaraNonI sevA, Ama temaNe zakya teTalI tvarAthI mukti prApta karavA pracaMDa puruSArtha Adaryo. ane... thoDA ja kAlamAM teo bahuzruta banI gayA, mAtra bahuzruta banyA eTaluM ja nahIM paNa gurune potAnA sarva ziSyomAM yogyatAvAna tathA potAnI pATe sthApana karavA jevA lAge tevA te banyA ane gurue temane AcAryapada ApavAno potAno abhiprAya saMghane jaNAvyo. samasta zrIsaMghane suyogya vyaktinI A suyogya varaNIthI anahada AnaMda thayo ane mahAna mahotsavapUrvaka temane AcAryapada ApavAnuM nakkI thayuM, ziSyanI guNavattA joI gurunuM paNa hRdayapulakita thatuM hatuM. AcAryapada ApavAno divasa AvI lAgyo. muni mAnadave guru AjJA anusAra naMdi samakSa pradakSiNA karI ane devavaMdana karavAnI kriyA zarU karI. paNa tyAM to eka mahAna Azcarya sarjAyuM. muni mAnadevanA be khabhA Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 upara birAjelI be devIone guru bhagavaMte joI. eka hatI bhagavatI bhAratI ane eka hatI bhagavatI kamalA (lakSmI). gurune A dazya jotAM AnaMda sAthe kheda paNa thayo ane te e vAtano ke A juvAna, rUDo ane prajJAvAn muni che, huM tene AcAryapada ApuM ane A be mahAdevIo tenI sevaka bane che. A badhA saMyogothI kadAca A saMyamamArgamAM zithila thaI jaze to ? kharekhara ! duniyAmAM Ave samaye paNa jo koI Atmika hita vicAratuM hoya to te kevaLa guru ja che. gurunI A cintA mAnadave AMkhanA izArAmAM samajI lIdhI ane pote gurudevane vinaMti karI ke prabho ! AjathI chae vigaIno jIvanaparyaMta tyAga karAvo ane bhaktanA gharanI bhikSA na levI e paNa niyama karAvo. muni mAnadevanA mAnasane ATalAmAM ja gurue parakhI lIdhuM. abhigraha karAvyo ane temane AcAryapada para adhiSThita karyA, tyArathI teo "mAna devasUri' nAmathI paMkAyA. temaNe brahmacarya akhaMDa hatuM ane te evuM mahimAvaMtuM hatuM ke jenA prabhAvathI kheMcAIne jayA ane vijayA devI pratidina temane vaMdana karavA AvatI. temanI amogha dharmadezanA, temanI tapabahulatA vagerethI te jinazAsananI apUrva prabhAvanA karavA lAgyA. A tarapha takSazilA nAmanI nagarI ke jyAM pAMcaso to kevaLa jinacaityo hatAM, dharmIjanonA bAhulyathI je dharmakSetra tarIke paMkAtuM hatuM, tyAM acAnaka mahA marakI phATI nIkaLI, ane te paNa jevI tevI nahIM paraMtu evI prabaLa ke mAMdA paDelAnI sevA karavA je gayo che te divase ja pathArImAM poDhI gayo samajavo ane tethI jANe ke koI koInuM svajana ja nathI tevI sthiti sarjAI. nagaramAM jyAM kAna mAMDo tyAM rudana ane duHkha sivAyanA zabdo saMbhaLAtA nathI. zamazAnamAM eTalI citAo khaDakAya che ke jenI saMkhyA hajArothI ja thAya ane tethI zaba paNa pUrA bALI zakAya tevI sthiti nA Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (pariziSTa)0421 rahI. jo zaba pUrAM bALavAmAM Ave to bIjA lokone pote lAvelA zaba bALavA khAsI rAha jovI paDe. jayAM jyAM najara nAkho tyAM ardhadagdha zabo ane gIdha, samaDI vagerenAM ToLAo dvArA tenI uDAvAtI mahephila ja jovA maLavA lAgI pariNAma e AvyuM ke laMkA jevI manorama takSazilA pUrI khAlI thavA lAgI, ane jyAre mAnavo cAlavA lAge tyAM devonI pUjA koNa kare? devonI pratimAo paNa pUjAyA vinAnI paDI rahevA lAgI. ghara gharamAMthI mRtakonI durgaMdha vachUTavA lAgI. A marakI kaMIka dhImI paDatAM bacI gayelo saMgha ekaTho thayo ane vicAravA lAgyo ke zuM pAMcamo Aro Aje je samApta thaI jaze? zuM Aje ja kalpAMta kALa AvI lAgyo ? e kapardI, e aMbikA, e brahmazAMti vagere badhA yakSo ane yakSaNIo Aje saMghanA durbhAgye kyAM gayA? e soLa vidyAdevatAo paNa kyAM gaI? jyAre ApaNuM bhAgya jAgrata hatuM tyAre to badhA samaye samaye ApaNane potAnI hAjarInI pratIti karAvatA hatA. Aje te badhA ja eka sAthe maLI kyAMka cAlyA gayA che. zuM karavuM te samajAtuM nathI. mAnavInA hAthano koI upAya dekhAto nathI. Ama teo nirAza thaIne beThA che. eTalAmAM tyAM zAsadevatA AvI ane saMghane kahevA lAgI ke zA mATe saMtApa karo cho ? A marakI phlAvanArA mlecchonA vyaMtaro eTalA prabala ane umra che ke temanI AgaLa badho ja amAro devadevI gaNa paNa parAbhava pAmI gayo che, A sthitimAM tamArA rakSaNa mATe amAre zuM karavuM? te kaho. vaLI AjathI trIje varSa A nagara turkIo bhAMgaze mATe atyArathI sAvadha thaI jAva, chatAMya hAla huM tamane eka upAya batAvuM chuM teno tame amala karo jethI saMghanI rakSA thAya. zAsanadevIe kahyuM: naphUla nagaramAM zrI mAnadevasUri che temane ahIM bolAvo ane temanA paga dhoI te pANI tamArAM makAno para chAMTo to marakIno upadrava zAnta thaI jaze paNa A upadrava zAnta thatAM ja tamAre A nagarIno tyAga karI anyatra cAlyA javuM. Ama kahI zAsanadevI antardhAna thaI gaI. saMghe potAnAmAMthI vIradatta nAmanA zrAvakane mAnadevasUri mahArAjane Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 ahIMnI paristhiti jaNAvavA pUrvaka ahIM padhAravAnI vinaMtI karato patra ApIne naphUla javA mATe ravAnA karyo te paNa zakya tvarAthI naphUla AvI pahoMcyo. jinacaityone vaMdanA karI madhyAhnakALe te sUrivaranA upAzraye Avyo. upAzrayanI bahAra teNe nisIhi karI ane upAzrayamAM dAkhala thayo. gurudeva aMdaranA oraDAmAM birAjamAna hatA. paryakAsana temaNe kareluM hatuM. nAsAnA agra bhAga para dRSTi sthApana karelI hatI ane te dhyAnamAM lIna hatA. sukha ane duHkhamAM, tRNa ke strIsamUhamAM, maNi ke mATImAM jene kazo ja bheda nathI evI prazAnta temanI mukhamudrA hatI. te avasare temane praNAma karavA mATe vijayA ane jayAdevI AvelI hatI paNa gurudeva dhyAnamAM lIna hovAthI te upAzrayanA eka khUNAmAM beThI hatI. varadatta zrAvake dUrathI gurune joyA ane sAthe sAthe A divya vanitAone paNa joI. te saraLa hato tethI lAMbo vicAra karavAnuM tenuM gajuM na hatuM. tene manamAM ciMtA thaI ke kharekhara ! te zAsanadevatA paNa Thaga nIkaLI ke jeNe ATale dUra mane mokalIne kevaLa kleza ja karAvyo. A te AcArya che ke rAjarSi che? kAraNa ke A to divya strIo sAthe vase che. zuM AnuM cAritra che? AvAthI upadrava zamaze? mane Avato joIne ANe dhyAnanuM bahAnuM zarU karyuM paNa zuM mane ATalIya khabara na paDe? cAla, kSaNabhara bahAra besavA de ane te bahAra beTho. A tarapha gurudeve dhyAna mAryuM eTale A saraLa dharmAtmA hAthanI mUThI vALIne hAtha joDyA vagara ja dvAramAM peTho ane avajJApUrvaka mastaka namAvyuM. tenI A badhI ceSTAo, tenI mukhamudrA vagerethI devIoe tenI vicAramALA pArakhI lIdhI ane na dekhI zakAya tevAM baMdhanothI tene jamIna para nAkhIne bAMdhyo. vIradatta zrAvaka A baMdhanothI moTA svare cIso mAravA lAgyo tyAre tenA pratyenI anukaMpAthI mAnadevasUrie tenuM ajJAna AmAM kAma kare che ema samajAvI devIothI tene choDAvyo. gurunA vacanathI devIoe tene choDyA. jayA devIe kahyuM :- mahApApI ! zApane yogya ! adhama kAma karanArA ! tuM zarIradhArI cAritra hoya tevA zrI mAnadeva guru mATe AvA vikalpo kare che ? tuM zrAvaka nathI paNa ThagazrAvaka che. puruSomAM adhama ! tuM Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMti-stava (pariziSTa) 0423 devatAonAM cihna paNa nathI jANato? ajJAnInA AgevAna ! AMkho phADIne jo ke amArAM netro mIMcAya che ? tuM jo ke paga jamInane aDake che ? tuM jo ke amArI puSpamAlA karamAyA vinAnI che ke nahIM ? ame be devIo chIe te tane nathI samajAtuM ? eka ja muSTiprahArathI huM tane prathama ja yamanA ghera pahoMcADI deta paNa zraddhALu jaina hovAno daMbha karIne tuM mane paNa ThagI gayo zuM karuM ? prabhuno Adeza che tethI tane jIvato choDuM chuM. paraMtu pApanI bhUmi samA ! tuM ahIM Avyo zA mATe ? Avyo to muThThI vALIne zA mATe Avyo ? jevI muThThI vALIne Avyo tevI ja muThThI vALIne tuM ahIMthI ravAnA thaI jA. A badhuM sAMbhaLI lIdhA pachI vIradatta zrAvake kahyuM. devIo ! sAMbhaLo. takSazilA nagarInA zrIsaMghe zAsana devInA kahevAthI tyAM utpanna thayelA azivanA upazamana mATe zrImAnadevasUrine bolAvavA mane ahIM mokalyo paraMtu mArA mUrNapaNAthI tyAMnuM aziva TaLavAne badale mane ja aziva AvI lAgyuM. A saMbhaLI vijayAdevI bolI ke tyAM aziva mATe na thAya ? ke jyAM tamArA jevA darzanamAM chidra jonArA zrAvako vasatA hoya. varAka! (garIbaDA !) tuM A gurunA prabhAvane jANato nathI, megha varase che ane dhAnya pAke che teya A gurunA prabhAvathI ja che, zrI zAMtinAtha tIrthaMkaranI sevA karanArI zAnti devatA amArA bahAne potAnA be rUpa banAvIne Amane vaMdana kare che ema samaja. bIjuM tArA jevA zrAvakanI sAthe huM pUjayane kevI rIte mokaluM? tuM kAna ane hRdaya vinAno che tema zuM huMkAna ane hRdaya vinAnI chuM ? tArA jevA ghaNA AvA dhArmika ziromaNio jyAM che tyAM mokalelA amArAguru pharI amArA mATe jovAnAya rahe che ke nahIM te savAla che. viradatta zrAvaka vicAramAM paDyo ke have zuM thAya ? AcArya deve kahyuM - saMghano Adeza mATe mAnya karavo ja joIe ane te azivanA upazamano Adeza huM ahIM rahIne karIza. huM tyAM nahIM AvI zakuM kAraNa ke ahIMnA saMghanI te mATe anujJA nathI. saMghamAM mukhya A be devIo che ane temanI anumati nathI. pUrve kamaThe prakAzita karelA ane A banne devIoe darzAvela "maMtrAdhirAja' nAmano pArzvanAtha prabhuno maMtra che te sarva azivano niSedha Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4240zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 karanArA maMtrathI garbhita, zrI zAMtinAtha ane pArzvanAthanI smRtithI pavitrita zrI zAMtistavana nAmanuM zreSTha stavana laIne tuM svasthatAthI potAnA sthAne jA, tenA pATha mAtrathI saghaLuMya aziva zAnta thaI jaze. A Adeza sAMbhaLIne varadatta zrAvake te stavane laIne tyAMthI prayANa karyuM, harSapUrvaka te takSazilAmAM Avyo ane saMghane te zAntistava soMpyuM. nAnA moTA sahu te stavanano pATha karavA lAgyA. pariNAme keTalAka divasomAM ja azivano upadrava saMpUrNa zAnta thaI gayo. upadrava zAnta thatAM nagarI tyajIne jene jyAM phAvyuM teNe te dizAmAM prayANa karyuM. traNa varSa vItI gayAM ane turkoe te mahAnagara bhAMgyuM. Aje paNa tyAM pittaLa ane pASANanAM biMbo bhoMyarAmAM che evI vRddha puruSonI kiMvadattI che. tyArathI AraMbhIne saMghanA kSudra upadravono nAza karanAro "zAnti zAnti nizAnta" e addabhuta stava Aja paryata vidyamAna che. ArAdhanA karavAthI cintAmaNinI jema iSTa arthane ApanAro jagatamAM prasiddha, maMtrAdhirAja nAmano te stotrano maMtra che. zrImAnadeva nAmanA sUrie A rIte zAsananI aneka prabhAvanAo karI, mAnatuMga nAmanA potAnA yogya ziSyane potAnI pATe sthApana karI, jinakalpI mahAtmAnI mAphaka saMlekhanA karI, zreSTha dhyAnamAM layalIna banI AyuSyanA prAnta svargamAM sidhAvyA. -zrIprabhAcaMdrAcArya viracita, prabhAvaka caritam--siMghI sirIjha pR.118-120 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44. pAsanAha-jiNa-thuI [pArzvanAtha-jina-stutiH] cakkasAya sUtra (1) bhUkSa * caukkasAya-paDimallallUraNu, dujjaya-mayaNa-bANa-musumUraNu / * // sUtra pothI his 7, 11, 23 tathA 24mAM Apej che. pothI kramAMka 39nA che A sUtra pAchaLathI lakhAyeluM che, jemAM nIce mujaba pAMca azuddha gAthAo jaNAya che : cauka(ka)sAya-paDimallai lUraNa / dujjayamayaNa-bANa-masamUraNa // sara(sa)-piyaMgu-ba(va)na gayagAmI / jayao pAsa ! bhuvaNattaya-sAmI // 1|| jaya jiNesa ! puhavItalimaMDala / jaya jiNa ! duTThakamaTha-maya-khaMDaNa // jagasamudda aIduttara-tAraNa / caugayagamaNaharaNa bhaya-bA(1vA)raNa // 2 // jasu taNukaMti-kaDappa-saNiddho / sohai phaNi-maNi-kiraNAladdho // nimmala-jalahara-taDullaya-laMchiya / so jiNa-pAsa ! paichao vaMchiya // 3 // kuTThAirogAnala-ghaNa-hara / kammai(maTha)rattiviNAsaNa-diNayara / / ariyaNa-aThTha(cha)kamma-dala-cUraNa / appao bohibIya-phala- pUraNa // 4 // Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4260 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 sarasa-piyaMgu - vaNNu gaya - gAmiu, jayau pAsu bhuvaNattaya - sAmiu // 1 // jasu taNu-kaMti- kaDappa siNiddhau, sohaDa phaNi-maNi-kiraNAliddhau / naM nava-jalahara taDilaya-laMchiu, so jiNu pAsu payacchau chiu // 2 // jo jjhAyai tibi (vi) heNa ttikAlaI / saMpai lacchi huvai bahuAlaI // bhattaI bhaddabAhugaNi- raiyaM / suddhaM pAsanAhajiNa thuIyaM // 5 // iti pAsajiNastavaM saMpUrNaM / namo jiNapAsavisaharaM dharaNiMda- padmAvatI - baMdI (di) yaM caraNaM / suha-zu (su) ddhi-buddhi-saMpai kuru 2 zrIpAsajiNa - phuDaM svAhA || jAppa 108 // Aliddha vivAhaka - ( 19 - 3) mAM parAyo che. pAI. sa. mahA.mAM khene aMge azliSTa zabda japAyo che. 'AzliSTe la - dhau-siddha haima-8-2-49 sUtra. x bhAMDArakara prAcyavidyA saMzodhana maMdira(pUnA)mAM pAMca paghonI eka kRti hastalikhita prati che, jeno kramAMka 1280 (ba) 1887-91 che, temAM pratinA lekhake pAMca padyonI kRtine pArzva jinastava tarIke oLakhAvI che, te nIce pramANe che : caraka (kka) sAyapaDimalai bhUraNa dujjayamayaNa bANamasamUraNa / sara(sa) piyaMguba(va)nna gayagAmI jayao pAsa bhUvaNattayasAmI // 1 // jaya jiNesa puhavItalimaMDaNa jaya jiNa duThukamaTha-mayakhaMDaNa | jagasamudda aiduttaratAraNa caugayagamaNaharaNa bhayabA (vA) raNa // 2 // jasu taNukaMtikaDappa saNiddho, sohai phaNimaNikiraNAladdho nimmalajalaharataDullayalaMchiya so jiNapAsa paichao vaMchiya ||3|| Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caukasAya sUtra9427 (2) saMskRta chAyA catuSkaSAya-pratimalla troTanaH, durjaya-madana-bANa-bhaJjanaH / sarasa-priyaGga-varNaH gaja-gAmI, jayatu pArzva bhuvana-traya-svAmI // 1 // yasya tanu-kAnti-kalApaH snigdhakaH, zobhate phaNi-maNi-kiraNAzliSTaH / nanu nava-jaladharaH taDilatA-lAJchitaH, sa jinaH pArzvaH prayacchatu vAJchitam // 2 // __ (3) sAmAnya ane vizeSa artha cauksAya-paDimallayUraNu-[catuSkaSAya-pratimalla-troTana:] -cAra kaSAyarUpa zatru-yoddhAno nAza karanAra. catuSkaSAya me 4 pratimalla te catuSkaSAya-pratimalla, tenuM troTana te. catuSkaSAya-pratimalla-troTanaH / catuSkaSAya-5, mAna, mAyA bhane doma se y||2 upAyo. pratimalla-'pratikUlomallaH'-sAme nAro bhaya, zatru yoddho. troTana:-tounA2, nAza 42nA2. tuD*-toDaj pAtuno prAkRtamai ullUrai mAheza thayeTo che. (si. . prA. vyA. 8-4-116.) dujjaya-mayaNabANa-musumUraNu-[durjaya-madanabANa-bhaJjanaH] bhumIthI jitAya evA kAmadevanAM bANone toDI nAkhanAra. kuTThAirogAna ladhaNahara kammairattiviNAsaNadiNayara / ariyaNa aTThakammadalacUraNa appao bohivIyaphalapUraNa // 4 // jo jjhAyai tivi(vi)heNa tti kAlaI saMpai lacchi huvai bahu-AlaI / bhattaI bhaddabAhu gaNiraiyaM suddhaM pAsanAhajiNathuIyaM // 5 // ___ zrI jaina satya 5 varSa-3, saM-12, pR.432. kSepa-hI. 2. pauiyA. * tuDe stoDa-tuTTa-khuTTa-khuDo kkhuDolluka-Nilukka-lukkollUrAH / / Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4280thI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 durnaya evAM manavIna te durNaya-manavALa, teno mana te TurnAmanavI-ma#na aa Turnaya-jeno jaya duHkhe karIne-muzkelIe thAya . mAnavI: -madananAM bANa, kAmavAsanAnA hallA. "mAdatyaneneti manaH'jenA vaDe unmatta thavAya te madana. tevI vastuo aneka che, paNa viziSTa prakAre kAmavAsanA vaDe unmatta thavAya che, tethI kAma-vAsanAne madana kahevAmAM Ave che. mano manmatho mAra' (amara-koSa) vi-tIra jenAthI kAmadevanI coTa lAge eTale ke mana para kAma-vAsanAno hallo thAya, tene madana-bANa kahevAya che. dhana:-bhAMgI nAkhanAra. ahIM ma-bhAMgavuM dhAtuno prAkRtamAM musumUra evo Adeza thAya che. (si..prA.vyA. 8-4-106) parvema-kusumU-mU-sUrasUDa-Ivarapvirnyj-krnyj-niirnyjH // pasmisutta patra pa8mAM maLamULa che. jeno artha sarvotra karAyo che. sara4-ciMdu-vahu-sirasa-priya-va:]-sarasa priyaMgunA jevA raMgavALA. para evI priya te sarasa-priya teno va te sarasa-priyakUva sarasa-tAjI, navI priya vanaspati-vizeSa vapa-raMga - -[-mI-hAthInA jevI gativALA. 'gajasya gamanam iva gamanaM yasyAsau gajagAmI / ' gajanI cAla jevI cAla che jemanI, te gajagAmI." -hAthI -[kayAM-jaya pAmo. pAsu-pArva-zrI pArzvanAtha. muvattiya-sAmiDa-[yvanatraya-svAmI)-traNa bhuvananA nAtha. muvanatrayanA svAmI, te avanatraya-vApI, muvanatraya-traNa bhuvana. svAmI -nAtha. gayu-[0]-jeno. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caukkasAya sUtra 0 429 taNu-kaMti- - kaDappa- - [tanu - kAnti-kalApaH ] - zarIranuM tebhemaMDala. tanunI kAnti te tanu - kAnti teno kalApa te tanu - kAnti-kalApa. tanu zarIra kAnti - te4. kalApa- - maMDala. siNiddhau - [ snigdha: ] -Dobhasa, manohara. sohai - [ zobhate] - zobhe che. phaNi-maNi-kiraNAliddhau - [phaNi-maNi-kiraNAzliSTaH ] nAganI phsa u52 2helA maNinAM kiraNothI yukta. phaNi no maNi te phaNi-maNi tenAM kiraNa te phaNi-maNi-kiraNa. tenAthI AzliSTa te phaNi-maNi-kiraNAzliSTaH phaNin- sarpa. maNi- (bhAthAmA rahelo) mazi. AzliSTa - saMbaMdhita, yukta. naM- [nanu] parejara bhane -[utprekSAsaMara ]. nava-jalahara - [19-452: ] - navIna megha. nava jaladhara, te nava- jaladhara nava-nUtana, navIna jaladhara varasAha, bhedha. taDilaya-laMchiu - [taDillatA lAJchitaH ] [4NI vaDe sahita. taDillatAthI lAJchita te taDillatA- lAJchita taDillatA - vI4jI. lAJchita - yukta, sahita. so - [sa] te jiNu -[jina: ] - 1. pAsu-[pArzvaH]-zrIpArzvanAtha. payacchau-[prayacchatu]-khAyo. vaMchiu-[vAJchitam] - vAMchita, che. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4300 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (4) (tAtpayArtha) sarasa-piyaMyu-*vaSNu-navI priyaMgu jevA nIla varNanA. zrIhemacaMdrAcArye racelA zrIvItarAga-stavananA sahajAtizaya varNanamAM nIceno zloka Ave che : "priyaGga-Ti-svarNa-padmazAna-prama: / prabho ! tavAdhautavi:, hrAya: mitra nAkSipeta ? // ' 'he prabho ! priyaMgu, sphaTika, svarNa, padmarAga ane aMjanAnA jevI *prabhAvavALI tamArI dhoyA vagaranI nirmaLa kAyA kone Azcarya pamADatI nathI ?' ahIM priyaMguno artha vivaraNakartA zrIprabhAnaMde phalinIlatA karelo che. 'taMtra priyanuM ttinIlatA / ' ane tenA para avasUri racanAra zrIvizAlarAje nIlavarNavALuM vRkSa karelo che. priya nRtavargo vRkSaH / ' eTale priyaMgu zabdathI ahIM nIlavarNavALI viziSTa vanaspati samajavAnI che. samavAya patra-152, A. samitimAM sumati nAmanA caityavRkSanA nAma tarIke ovavAIya su.mAM temaja pAIya lacchI nAmamAlAmAM pitu zabda che, eno artha eka jAtanuM jhADa thAya che. bIjo artha paMtu mAlakAMganuM jhADa thAya che. jIvAjIvAbhigama patra 136, paM. 10mAM eka jAtanuM puSpa e arthamAM vaparAyo che. vipAgasuya patra 88, paM. 4 A dhanadeva sArthavAhanI patnInA nAma tarIke, AmAM patra 709, paM 8.mAM saMveganA udAharaNamAM amAtya dharmaghoSanI patnInA nAma tarIke vaparAyela che. + zrIhemacaMdrAcArya abhidhAnaciMtAmaNinA cothA kAMDamAM jaNAvyuM che ke 'priyaGgaH patinI zyAmA' (zlo. 215); eTale priyaMgunAM aparanAmo linI ane zyAmA che. paMDitarAja amarasiMhe amarakoSanA bIjA kAMDamAM priyaMgunA paryAya-zabdo A mujaba ApelA che : 'zyAmA, mahitAyA, tatA, govandranI, mundrA, RttinI, patI, vibarDsenA, hrArA ane priya. raghuvaMzanA AThamA sargamAM kavi kAlidAse tinI zabdano prayoga karyo che. mithunaM parikalpitaM tvayA sahakAra - phalinI ca nanvimau / avidhAya vivAhasatkriyAmanayorgamyata ityasAmpratam ||61 // Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cIkkasAya sUtra 0431 (5) artha-saMkalanA cAra kaSAyorUpI zatru-yoddhAno nAza karanAra, muzkelIthI jitAya evA kAmadevanAM bANone toDI nAkhanAra navI priyaMgulatAnA jevA varNavALA, hAthInA jevI gativALA, traNa bhuvananA svAmI, zrI pArzvanAtha jaya pAmo. 1. ahIM tinIno artha suprasiddha TIkAkAra malliSeNe priyattatA karelo che. suzrutasaMhitAmAM priyaMgu-zabdano paricaya traNa rIte ApavAmAM Avyo che : (1) te eka prakAranuM dhAnya che. "priya nikA' ta no (adhyAya 46, sUtra 21, TIkA. (2) te elAdivarganI sugaMdhI vanaspati che. "pratA-tara-8-malIdhyaamk-tvkptr-naagpussp-priyngg-hrennukaa-vyaaghrnkh-shukti0cnnddaa0sthaunnedk-shriivessttkcoccork-vaaluk-guggullu-srjrs-turussk-kunduruk-aguru-spRkkoshiir0-mdrdaa-skungkmaaniputra - veti (adhyAya 38. sU. 24) (3) te dIrghamUlA vanaspati che. "priyasmaaghaatkii-putraag-naagpussp-cndn-kucndn mocrs-rsaanyjn-kumbhiik-srotoj-pdmkesryoganavarthiyo tIrthamUtrAti' (a. 38) A paricayamAMthI eTaluM jANI zakAya che ke priyaMgu-zabda kAMga nAmanA dhAnyane mATe paNa vaparAya che, paraMtu te ahIM upayukta nathI; jyAre priyaMgu e sugaMdhI-varganI vanaspati che ane te lAMbA mULavALI che, e hakIkata priyaMguno nirNaya karavAmAM upayogI che. - suzrutasaMhitAno A paricaya tathA zrI hemacaMdrAcArye ApelAM nAmono vicAra karatAM priyaMgunuM svarUpa nIce mujaba samajAya che : (1) priyaMgu, zyAmA ane phalinI tenAM nAmo che. (2) te sugaMdhI-varganI vanaspati che. (3) te dIrgha mULavALI che. (4) te raMge zyAma-nIla che. (5) tene phalo Ave che. A svarUpa kALIvelanA nAmathI oLakhAtA kALI uparasAlanA velAne barAbara lAgu paDe che, kAraNa ke (1) tene saMskRtamAM zyAmA, koMkaNImAM sugandhakAvalI ke zyAmI, hindImAM gaudIsara ke kAlIsara ane baMgALImAM anantamULa ke zyAmAlatA kahe che, (2) temAM eka prakAranI sugaMdhI hovAthI te "sugandhA" paNa kahevAya che, (3) tenAM mULa dIrgha hoya che. (4) teno velo raMge zyAma hoya che ane (5) tene lAMbI ziMgo paNa Ave che. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 jeonA zarIranuM tejomaMDala manohara che, je nAganA maNinAM kiraNothI yukta che, je vIjaLIthI yukta navo megha hoya tevA zobhe che, te zrIpArzvajina manovAMchita phalane Apo. 2. (6)sUtra-paricaya zrIpArzvajinanI stuti-nimitte racAyeluM A sUtra 'pAsanAha-niLa-zru' eTale 'zrIpArzvanAtha-nina-stuti'nA nAmathI oLakhAya che.* tenA prAraMbhika zabdo parathI te 'caukkasAya sUtra'nA nAmathI paNa prasiddha che. A sUtrano mukhya upayoga chellA eTale sAtamA caityavaMdana vakhate karavAno hoya che. sAta caityavaMdano saMbaMdhI zrImahAnizItha-bhASyamAM kahyuM che ke :*'DimaLe velma-nimaLa-vRzmi-paDimaLa-sugaLa-paDinode / ciivaMdaNa ia jaINo, satta u belA ahoratte paDikkamao gihiNo vi hu, sagavelA paMcavela iyarassa / pUAsu tisaMjhAsu a, hoi ti dhelA jahanneNaM // 'eka ahorAtramAM sAdhue sAta vAra caityavaMdana karavAnAM hoya che. te A rIte :- (1) prabhAtanA pratikramaNamAM, (2) mandiramAM, (3) bhojana pahelAM (paccakkhANa pAravAnA samaye) (4) divasa-carima (gocarI karyA pachI), (5) daivasika pratikramaNamAM, (6) zayana-samaye ane, (7) jAgIne. be vAra pratikramaNa karanAra zrAvakane paNa sAta vAra caityavaMdana hoya che; tema na karanArane pAMca vAra hoya che ane trisaMdhyAe pUjana karanArane traNa vAra hoya che. zrAvakane jaghanyathI traNa vAra caityavaMdana karavAnuM hoya che. [sAta caityavaMdananI gaNatarI A rIte thAya che : 1-2 sUtAM-jAgatAM. 3-4 be vAra AvazyakamAM 5-6-7 trikAla pUjana karatI vakhate.] sAdhuo sAtamuM caityavaMdana saMthArA-porasI bhaNAvatI vakhate kare che, jyAre zrAvako sUtI vakhate sAtamuM caityavaMdana karavAnuM cUkI na javAya teTalA mATe devasiya-paDikkamaNanA aMtamAM sAmAyika pAratI vakhate logassa kahyA pachI prastuta sUtra vaDe karI le che. * juo mUlapATha nIcenI pAdanoMdha. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caukkasAya sUtra433 A caityavaMdanamAM zrI pArzvanAthanI vividha rIte stuti karavAmAM AvI che. prathama to temane cAra kaSAyarUpI zatruyoddhAone jitanArA jaNAvyA che, kAraNa ke jayAM sudhI kaSAyo jitAya nahi, tyAM sudhI nirmaLa cAritranI prApti thatI nathI. AtmA malla che. to kaSAyo pratimalla che. eTale tenA para vijaya 'meLavavo ja joIe. pachI temane kAmadeva para vijaya meLavanArA jaNAvyA che, kAraNa ke kaSAya para jaya meLavavAnuM jeTaluM jarUrI che, teTaluM ja jarUrI nava nokaSAyo para vijaya meLavavAnuM che ane temAM mukhyatA madana ke kAmanI che. A rIte zrIpArzvanAtha prabhu cAritramohanIyanI 25 prakRtio para tema ja upalakSaNathI darzanamohanIyanI 3 prakRtio para ema kula mohanIya karmanI 28 prakRtio para vijaya meLavanAra hoI saMpUrNa zuddha akhaMDa cAritravAna che; tethI sUtI vakhate temanuM smaraNa A rIte karavuM e cAritra-zuddhi mATe ghaNuM ja upakAraka che. vaLI zrI pArzvanAtha prabhu priyaMgulatA jevA nIla AbhAvALA che, hAthInA jevI suMdara cAlavALA che ane traNa bhuvananA svAmI che. temano jaya icchavA vaDe AIjyano athavA cAritradharmano jaya icchavAmAM Avyo che. samyagdaSTivALo manuSya haMmezAM e ja IcchA rAkhe che ke jagatamAM cAritradharmanI vRddhi thAya ane te rIte dareka AtmA potAnuM AtyaMtika kalyANa kare. bIjI gAthAmAM zrI pArzvanAthanA bAhya svarUpanuM ke dehanuM varNana karavAmAM AvyuM che. zrI pArzvanAthanA zarIramAMthI apUrva tejomaMDaLa praphuTita thaI rahyuM che. te atimanohara eTale netrone mugdha kare tevuM che. vaLI temanA mastaka para dharaNaMdranI pheNo chatrarUpe rahelI hovAthI. temaja tenI aMdara rahelA maNiomAMthI anerI divya prabhA nIkaLatI hovAthI teo evA suMdara lAge che ke jANe vIjaLInA camakArAthI yukta navIna megha UmaTyo hoya ! AvA nIlaprabhAvALA ane dharaNaMdranI sevAthI yukta evA zrI pArzvanAtha manovAMchita phalanI siddhi kare, e chellI abhilASA-pUrvaka caityavaMdananI pUrNAhuti karavAmAM AvI che. (7) prakIrNaka A sUtra atiprAcIna che. sUtranI bhASA apabhraMza che. pra.-2-28 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vikramanI aDhAramI sadImAM thayelA upAdhyAya zrImeghavijaya gaNie* "megha-mahodaya' aparanAma "varSa-prabodha'mAM A baMne padyone meghAkarSaNavRddhayaMtranI sthApanAmAM uddhata karyo che ane tene gaNavAno vidhi batAvelo che. pahelA padyamAMnAM caraNomAM 17, 16, 16,ne 16, mAtrA che. bIjA padyamAMnAM caraNomAM 16, 16, 16ne 16 mAtrA che. * paM. bhagavAnadAsa jaina jayapuravALA taraphathI prakAzita. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45. bharahesara-sajjhAo bharatezvara-svAdhyAyaH bharaDesara-bAhubalI-sakjhAya (1) bhUkha-06 (thA) bharahesara bAhubalI, abhayakumAro a DhaMDhaNakumAro / sirio aNiAutto, aimutto nAgadatto a // 1 // meajja thUlabhaddo, vayararisI naMdiseNa sIhagirI / kayavanno a sukosala, puMDarioM kesi karakaMDU // 2 // halla vihala sudaMsaNa, sAla mahAsAla sAlibhaddo a / bhaddo dasaNNabhaddo, pasaNNacaMdo a jasabhado // 3 // jaMbupahu vaMkacUlo, gayasukumAlo avaMtisukumAlo / dhanno ilAiputto, cilAiputto a bAhumuNI // 4 // ajjagirI ajjarakkhia, ajjasuhatthI udAyago( nno)mnngo| kAlayasUrI saMbo, pajjuNNo mUladevo a // 5 // pabhavo viNhukumAro, addakumAro daDhappahArI a| sijjaMsa kUragaDU a, sijjabhava mehakumAro a // 6 // emAi mahAsattA, ditu suhaM guNa-gaNehi saMjuttA / jesiM nAma-ggahaNe, pAva-pabaMdhA vilijjaMti // 7 // sulasA caMdaNabAlA, maNoramA mayaNarehA damayaMtI / namayAsuMdarI sIyA, naMdA bhaddA subhaddA ya // 8 // Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 rAya(i)maI risidattA, paumAvai aMjaNA sirIdevI / 'jiTTha sujiTTha migAvai, pabhAvaI cillaNAdevI // 9 // baMbhI suMdarI ruppiNI, revai kuMtI sivA jayaMtI a / devai dovai dhAraNI, kalAvaI pupphacUlA ya // 10 // paumAvaI a gorI, gaMdhArI lakkhamaNA susImA ya / jaMbUvaI saccabhAmA, rUppiNI kaNhaTTha 'mahisIo // 11 // jakkhA ya jakkhadinA, bhUA taha ceva bhUadinA a / seNA veNA reNA, bhaiNIo sthUlabhaddassa // 12 // iccAi mahAsaio, jayaMti akalaMka-sIla-kaliAo / ajja vi vajjai jAsiM, jasa-paDaho tihuaNe sayale // 13 // (2) saMskRta chAyA bharatezvara: bAhubalI, abhayakumAraH ca DhaNDhaNakumAraH / zrIyakaH arNikAputraH, atimuktaH nAgadattaH ca // 1 // metAryaH sthUlabhadaH, vajrarSiH nandiSeNaH siMhagiriH / kRtapuNyaH ca sukozalaH, puNDarIkaH kezI karakaNDUH // 2 // hallaH vihAlaH sudarzanaH, zAla: mahAzAla: zAlibhadraH ca / bhadraH dazArNabhadraH, prasannacaMdraH ca yazobhadraH // 3 // jaMbUprabhuH vaGkacUlaH, gajasukumAla: avantisukumAlaH / dhanyaH ilAcIputraH, cilAtIputraH ca bAhumuniH // 4 // AryagiriH AryarakSitaH, AryasuhastI udAyanaH manakaH / kAlakasUriH zAmbaH, pradyumnaH mUladevaH ca // 5 // prabhavaH viSNukumAraH, ArdakumAra dRDhaprahArI ca / zreyAMsaH kUragaDuH ca, zayyambhavaH meghakumAraH ca // 6 // 1. ye25 2nI putrImo. 2. dRSnA mATha patnImo. 3. sthUlabhadranI paDeno. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaphesara-bAhubalI-sajajhAya 0437 evam AdayaH mahAsattvAH, dadatu sukhaM guNa-gaNaiH saMyuktAH / yeSAM nAma-grahaNe, pApa-prabandhAH vilayaM yAnti // 7 // sulasA candanabAlA, manoramA madanarekhA damayantI / narmadAsundarI sItA, nandA bhadrA subhadrA ca // 8 // *rAjimatI RSidattA, padmAvatI aJjanA zrIdevI / jyeSThA sujyeSTha mRgAvatI, prabhAvatI cellaNAdevI // 9 // brAhmI sundarI rukmiNI revatI kuntI zivA jayantI ca / devakI draupadI dhAraNI, kalAvatI puSpacUlA ca // 10 // padmAvatI ca gaurI, gAndhArI lakSmaNA susImA ca / jambUvatI satyabhAmA, rukmiNI kRSNasya aSTa mahiSyaH // 11 // yakSA ca yakSadattA, bhUtA tathA caiva bhUtadattA ca / senA venA reNA, bhaginyaH sthUlabhadrasya // 12 // ityAdayaH mahAsatyaH, jayanti akalaGka-zIla-kalitAH / adya api vAdyate yAsAM, yaza:-paTahaH tribhuvane sakale // 13 // , ..... (3) sAmAnya mane vizeSa artha sa28 che. (4) tAtparyArtha sa28 che. (5) artha-saMsanA __ +maratezvara, pAhubalI, mmym||2, DhaM bhAra, zrIya, arNikAputra, atimukta ane nAgadatta 1. metAryamuni, sthUlabhadra, 4%RSi, nhi|, siMDara, tapuSya, suDozalamuni, puMDa2i4, azI ane 42 (pratyesuddha) 2. pA. sa. maDA. prabhArI rAjImatI kumA25 parimobhA rAyamaiyA za6 cha. 5. sa. mahA.mAM rAjImatikA mevA saMskRta zabno prayoga thayo che. + muTuMbAso-bharata, pAhupadI, prAmI suMrI. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4380zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 halla, vihalla, sudarzana (zeTha), zAla ane mahAzAla muni, zAlibhadra, bhadrabAhu svAmI, dazArNabhadra, prasannacandra rAjarSi ane yazobhadrasUri. 3. jaMbUsvAmI, vaMkacUla rAjakumAra, gajasukumAla, avantisukumAla, dhanno (nya), IlAcIputra, cilAtIputra ane bAhumuni. 4. AryamahAgiri, AryarakSita, AryasahastasUri, udAyana rAjarSi, manakakumAra, kAlakAcArya, sAmbakumAra, pradyumnakumAra ane mUladeva (rAjA). 5. prabhavasvAmI, viSNukumAra, AdrakumAra, daDhaprahArI, zreyAMsa, kUragaDu sAdhu, zayaMbhava-svAmI ane meghakumAra. 6. e vagere je mahApuruSo aneka guNothI yukta che ane jeonAM nAma levAthI pApanA prabaMdho nAza pAme che, te sukhane Apo. 7. - - sulasA, candanabALA, manoramA, madanare khA, damayantI, narmadAsuMdarI, sItA, naMdA, bhadrA ane subhadrA. 8 rAjimatI, RSidattA, padmAvatI, aMjanAsuMdarI, zrIdevI, yeSThA, sujayeSThA, mRgAvatI, prabhAvatI ane cellaNA rANI. 9. brAhmI, suMdarI, rukmiNI, revatI, kuMtI, zivA, jayantI, devakI, draupadI, dhAraNI, kalAvatI ane puSpacUlA. 10. tathA padmAvatI, gaurI, gAdhArI, lakSmaNA, susImA, jaMbUvatI, satyabhAmA, rukmiNI e ATha kRSNanI paTTarANIo. 11. yakSA, yakSadattA, bhUtA, bhUtadattA, senA, venA ane reNA e sAta sthUlabhadranI baheno. 12. e vagere niSkalaMka zIlane dhAraNa karanArI mahAsatIo jaya pAme che ke jeono yazapaTala Aje paNa samagra traNa bhuvanamAM vAge che. (6) sUtra-paricaya sajhAya eTale svAdhyAya-sva-adhyAya. sva eTale AtmA, tenuM Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-bAhubalI-sajhAya 0439 hita thAya tevo adhyAya ke tenuM adhyayana te svAdhyAya. te vAcanA vagere pAMca prakArano che, parantu AtmahitakAraka manana karavA yogya koI paNa bhAvanA zIla padyakRtine mATe paNa te vaparAya che. e rIte "bharaDesara-sajajhAya"no artha "bharosara' nAma jenI AdimAM Ave che, tevI mananIya padyakRti thAya che. A svAdhyAya rAIa (rAtrika) pratikramaNa samaye prabhAtamAM eTalA mATe bolavAmAM Ave che ke tethI prAtaHsmaraNIya mahAsattvonuM ane mahAsatIonuM smaraNa thAya, temane vaMdanA thAya ane temanAM Adarza caritro lakSamAM AvatAM prazasta pravRtti thAya. temAM 8+10+10+8+9+0 maLIne pa3 mahApuruSo tathA 10+10+12+8+7 maLIne 47 mahAsatIonAM nAmo Ave che, eTale badhAM maLIne 100 prAtaHsmaraNIya nAmo che. A sajhAya para bharatezvarabAhubali-vRtti nAmanI eka saMskRta TIkA zrI zubhAzIlagaNie vi. saM. 1509mAM racelI che; temAM A mahApuruSo ane mahAsatIonI jIvana kathAo vistArathI ApelI che. anya graMthomAM paNa temanAM kathAcaritro upalabdha thAya che, je ahIM saMkSepathI rajU karavAmAM Ave che. *mahApuruSo 1. bharata : zrI RSabhadeva bhagavAnanA sauthI moTA putra ane prathama cakravartI. ekadA ArIsA bhuvanamAM alaMkRta zarIrane jotA hatA, tevAmAM eka AMgaLImAMthI vIMTI nIkaLI gaI, eTale te zobhA rahita lAgI. A joIne bIjA alaMkAro paNa utAryA, to AkhuM zarIra zobhA hita lAgavA mAMDyuM.AthI "nityaM saMsAre mavati sanaM nayanam ! saMsAramAM je vastuo AMkhothI dekhAya che, te badhI nAzavaMta che,' evI anitya bhAvanA bhAvavA lAgyA ane kevalajJAna utpanna thayuM. tyAre IndramahArAje AvIne kahyuM ke Apa dravyaliMga dhAraNa karo, ame dIkSAno mahotsava karIe.' tethI emaNe paMcamukhiloca karyo ane devatAe ApelAM rajoharaNa pAtra vagere grahaNa karyA. chevaTe aSTApada parvata para nirvANa pAmI mokSamAM gayA. * Avasmaya nijutti dI. prathama bhAga; gA. 437 patra 86- mAM kahyuM che ke AyaMsadharapaveso, bharahe paDaNaM ca aMgulIassa / sesANaM ummuaNaM, saMvego nANa dikkhA ya // 437 // : Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4400 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 *2 bAhubalI : bharata cakravartInA nAnA bhAI hatA. bhagavAna RSabhadeve temane takSazilAnuM rAjya ApyuM hatuM. temanuM bAhubaLa asAdhAraNa hatuM, tethI cakravartInI AjJA mAnatA na hatA. AthI bharate temanA para caDAI karI ane daSTiyuddha, vAgyuddha, bAhuyuddha ane daMyuddha karyuM, jemAM teo hAryA. chevaTe bharate mUThI mArI, tethI bAhubalI kammara sudhI jamInamAM pesI gayA. teno javAba vALavA bAhubalIe paNa mUThI upADI. paraMtu e ja vakhate bAhubalInI vicAradhArA badalAI ke nAzavaMta rAjyane mATe vaDIla bhAInI hatyA karavI ucita nathI, tethI mUThI pAchI na vALatAM tenAthI mastaka paranA kezano loca karI nAkhyo ane bhagavAna zrI RSabhadeva pAse javA tatpara thayA, paNa te ja vakhate vicAra Avyo ke mArAthI nAnA aThThANuM bhAIo dIkSA laIne kevaLajJAna pAmyA che, te tyAM hAjara che, temane mAre vaMdana karavuM paDaze; AthI huM paNa kevaLajJAna prApta karIne pachI ja tyAM jauM.' eTale tyAM ja kAyotsargamAM sthira rahyA. eka varSa sudhI ugratapa karavA chatAM temane kevalajJAna na thayuM, tethI prabhue temane pratibodha karavA mATe brAhmI ane suMdarI nAmanI sAdhvIone mokalI ke je saMsArI avasthAmAM temanI baheno hatI. temaNe AvIne kahyuM "vIrA ! morA gaja thakI utaro, gaja carthe kevala na hoya re !" e sAMbhaLIne bAhubalI camakyA. A vAta abhimAnarUpI gajanI hatI. Akhare bhAvanA vizuddha thatAM zrI RSabhadeva prabhu pAse javA mATe paga upADyo ke temane tyAM ja kevalajJAna prApta thayuM. pachI teo zrI RSabhadeva bhagavAna pAse gayA ane kevalInI parSadAmAM virAjayA. AyuSya pUrNa thaye mokSamAM gayA. 3. abhayakumAra :- zreNika rAjAnA putra hatA. temanI mAtAnuM nAma sunaMdA hatuM. bAlyAvasthAmAM ja khAlI kUvAmAM paDelI vIMTIne potAnA buddhicamatkArathI upara laI AvyA, tethI prasanna thaIne zreNika rAjAe temane mukhya maMtrI banAvyA. teo autpattikI, vainayikI, kAmikI ane pAriNAmikI e cAre * avasmaya-ni. dI. gA. 349 patra-75 mAM kahyuM che ke : bAhubalIkovakaraNaM, niveaNaM cakki devayA kahaNaM / nAhammeNaM jujjhe, dikkhA paDimA paiNNA ya / Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharahesara-bAhubalI-sajjhAya 7 441 buddhinA dhaNI hatA. pitAnA kAryamAM temaNe ghaNI sahAya karI hatI. Aje paNa vyApArI-varga divALInA divase zAradA-pUjana samaye potAnA copaDAmAM 'abhayakumAranI buddhi hajo' e vAkya lakhI, temane yAda karIne pavitra thAya che. cAritrAvaraNIya karmano kSaya thatAM ja pitAne ApelA vacananA baMdhanamAMthI chuTIne prabhu pAse dIkSA laI, utkRSTa tapa karI kALadharma pAmIne anuttara vimAnamAM deva thayA, tyAMthI cavIne mahAvideha kSetramAM utpanna thaI cAritra grahaNa karI mokSe jaze. 4. DhaMDhaNakumAra :- zrIkRSNa vAsudevanI DhaMDhaNA nAme rANInI putra hatA. temaNe bAvIsamA tIrthaMkara zrIneminAtha pAse dIkSA grahaNa karI hatI, paraMtu pUrvakarmanA udaye zuddha bhikSA maLatI nahi, tethI abhigraha karyo hato ke 'svalabdhithI bhikSA maLe to ja levI.' ekadA bhikSA arthe teo dvArakAmAM pharatA hatA, te vakhate zrIkRSNe vAhanamAMthI nIce UtarI bhaktibhAvathI temane vaMdana karyuM. e joI koI zreSThie temane uttama modaka vahorAvyA. paraMtu 'A AhAra potAnI labdhithI nathI maLyo,' evuM prabhunA mukhethI jANatAM, tene kuMbhAranI zALAmAM paraThavavA cAlyA. tyAM jaIne modaka paThavatAM uttama bhAvanA bhAvatAM kevalajJAna utpanna thayuM, AyuSya pUrNa thaye mokSamAM gayA. 5. zrIyaka* : zakaDAla maMtrInA putra ane sthUlabhadranA nAnAbhAI. pitAnA mRtyu pachI naMdarAjAnuM maMtrIpada temane prApta thayuM hatuM. dharma para apUrva anurAga hovAthI so jeTalAM jinamaMdiro ane traNaso jeTalI dharmazALAo baMdhAvI hatI ane bIjAM paNa dharmanAM aneka kAryo karyAM hatAM. Akhare temaNe dIkSA lIdhI hatI ane paryuSaNA-parvamAM upavAsanuM paccakhANa karyuM, kadI bhUkha sahana karela na hovAthI te ja rAtrimAM zubha dhyAna pUrvaka kALadharma pAmI svargamAM deva thayA tyAMthI cyavI anukrame-mokSamAM jaze. * vruiti vaLa samasaLa, rAzida saMpADatIputta / naMde sagaDAle thUla - bhaddasirie vararucI ya / Ava. ni. vi. . 1276 pR. 207 3 thI pR 106 A sudhI. Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4420 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 6. aNikA-putra AcArya* :- uttara-mathurAmAM devadatta nAmano vaNi raheto hato. te dhana kamAvA sAru dakSiNa mathurAmAM Avyo ane tyAM arNikA sAthe tenAM lagna thayAM, pAchA uttara-mathurAmAM jatAM arNikAe mArgamAM putrano janma Apyo ane tenuM nAma saMdhIraNa evuM pADyuM, parantu lokomAM teo arNikAputra tarIke prasiddha thayA. yogya vaye jayasiMha AcArya pAse dIkSA laI anukrame AcArya thayA. kAlAMtare puSpacUlAe temanAthI pratibodha pAmIne dIkSA lIdhI. ekadA duSkALa paDatAM anya munio dezAMtara gayA, paNa arNikA-putra AcArya vRddha hoI puSpacUla rAjAnA AgrahathI tyAM ja rahyA. puSpacUlA temanuM vaiyAvacca karatI hatI, tema karatAM tene kevalajJAna thayuM. A vAtanI AcAryane khabara paDI, eTale temaNe kevalI puSpacUlAne khamAvI ane potAno mokSa kyAre thaze, e prazna pUchayo teno javAba e maLyo ke "gaMgAnadI pAra UtaratAM tamAro mokSa thaze." thoDA vakhata pachI jyAre teo anya lokonI sAthe hoDImAM besIne gaMgA nadI pAra karatA hatA, tyAre je tarapha AcArya hatA, te tarapha ja hoDI DhaLavA lAgI. AthI lokoe temane upADI nadImAM pheMkI dIdhA, temanI gata bhavanI durbhAga strI marIne vyaMtarI thaI hatI, teNIe TveSathI zULImAM parovyA-samatA bhAvathI aMta kRta kevaLI thaI mokSamAM gayA. A AcAryanuM zarIra taratuM taratuM nadInA kinAre gayuM. tyAM keTalAka vakhata pachI pATala nAmanuM vRkSa UgI nIkaLyuM ke jyAM AgaLa jatAM pATaliputra nAme suMdara zahera vasyuM. 17. atimukta muni :- peDhAlapura nagaramAM vijaya nAmano rAjA ajjiyalAbhe giddhA saeNa lAbheNa je asaMtuTTha / bhikhAyariyAbhaggA, aniyaputtaM vavaisaMti // 1190 / / anniyaputtAyario bhattaM pANaM ca puSpha cUlAe / uvaNIyaM bhuMjaMto, teNeva bhaveNa aMta gaDo // 1 pr.|| mAva. ni. vI. dvi ma. pR. 17. ma. sA. + zrImanta dazA: 6 va timut wdhyayana sU. 15 pR. 22, 22 = ra3, 23 ma. Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-bAhubalI-sajhAya 0443 hato, tene zrImatI nAmanI rANI hatI. temane eka putra thayo. tenuM nAma atimukta pADyuM. A kumAre ATha varSanI nAnI uMmare zrIgautamasvAmI pAse mAtApitAnI anumatithI dIkSA lIdhI. teo eka vAra savAramAM vahelAM gocarI karavA nIkaLyA ane eka zeThane tyAM gayA, tyAre dIkarAnI vahue kahyuM ke "kema atyAramAM? bahu moDuM thaI gayuM zuM?' zabdo dviarthI hatA. gocarI tathA dIkSA baMnene lAgu paDatA hatA. muni teno marma samajIne bolyA ke "huM je jANuM chuM, te nathI jANato.' A sAMbhaLI cabarAka putra-vadhU vicAramAM paDI gaI. Akhare munie teno marma samajAvyo ke maraNa nizcita che, te vAta huM jANuM chuM, paNa te kyAre Avaze, te huM jANato nathI. eka vAra varasAda paDI gayA pachI anya bALakonI sAthe A bAlamuni paNa pAtarAMnI hoDI karIne pANImAM tarAvavA lAgyA. te vakhate zrIgautamasvAmI tyAMthI pasAra thatAM temanA munidharmano temane khyAla Avyo ane ekadama zaramAI gayA. pachI zrI mahAvIra prabhu pAse jaIne "iriyAvahiyA AlocatAM "dagamaTTI dagamaTTI" evo zabda uccAravA lAgyA ane pRthvIkAya ane apakAyanA jIvone khamAvatAM-pApano ati pazcAttApa thatAM bhAvanAnI parama vizuddhi thaI ane kevalajJAnI thayA AyuSya pUrNa thaye mokSamAM gayA. 8. nAgadatta :- (1) vArANasI nagarImAM yajJadatta nAmano zeTha raheto hato, tene dhanazrI nAmanI strI hatI. tene eka putra thayo, jenuM nAma nAgadatta pADavAmAM AvyuM. tenAM lagna nAgavasu nAmanI kanyA sAthe karavAmAM AvyAM. eka vakhata nagarano rAjA potAno ghoDo doDAvato jaI rahyo hato, tyAre tenA eka kAnamAMthI kuMDaLa nIce paDI gayuM. te raste thaIne nAgadatta nIkaLyo, paraMtu tene pArakI vastu nahIM levAnI pratijJA hatI, tethI tenI sAme dRSTi karyA vinA cAlyo gayo ane upAzraye jaI kAyotsargamAM sthira rahyo. A vakhate nagarano koTavALa ke je nAgavasune cAhato hato, te tyAM thaIne nIkaLyo ane teNe peluM kuMDaLa nAgadattanI pAse joIne mUkI dIdhuM. rAjAe joyuM to kuMDaLa maLe nahi. pachI koTavAle tapAsa karavAno DhoMga karIne jaNAvyuM ke "mahArAja ! ApanuM kuMDaLa nAgadatta pAsethI maLI AvyuM che. eTale tene zULI para caDAvavAmAM Avyo, parantu satyanA Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4440zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 prabhAvathI zULInuM siMhAsana thaI gayuM ane zAsanadevIe pragaTa thaIne kahyuM ke"A nAgadatta uttama puruSa che, te prANa jAya paNa koInI pArakI vastune aDe nahi. pUrve dhanadatta zeThe AnI ekaso sonAmahora rAkhI che ane A vakhate koTavAle AnA upara khoTuM ALa mUkyuM che. AthI rAjAe te bannene zikSA karI. aMte nAgadatte dIkSA aMgIkAra karI ane sarva karmano kSaya karI kevaLajJAna prApta karyuM ane mokSalakSmIne varyA. nAgadatta :- (2) lakSmIpura nagaramAM dattanAmano zreSThI hato. tene devadatta nAmanI strI hatI. tene eka putra thayo, jenuM nAma nAgadatta rAkhavAmAM AvyuM. te nAganI krIDAmAM atipravINa hato. eka vAra tene pratibodha pamADavA mATe teno devamitra gAruDInuM rUpa laIne tenI pAse Avyo, ane teo ekabIjAnA sarpone ramADavA lAgyA. tyAre gAruDIne kaMI paNa thayuM nahi, paraMtu nAgadatta gAruDInA sarponA daMzathI mUrzita thayo; aMte gAruDike tene jivADyo ane potAno pUrvabhava kahI saMbhaLAvyo ke ApaNe bane pUrvabhavamAM mitradevo hatA. AthI nAgadattane jAtismaraNa jJAna thayuM ane teNe dIkSA aMgIkAra karI. pachI krodha-mAna-mAyA-lobharUpI cAra AMtara zatruone vaza karI te mukti pAmyo. 9. metAryamuni* :- cAMDAlane tyAM janmyA hatA, paNa rAjagRhInA eka zrImaMtane tyAM UcharyA hatA. pUrvabhavanA mitradevanI sahAyatAthI adbhuta kAryo sAdhatAM mahArAjA zreNikanA jamAI thayA hatA. bAra varSa sudhI lagnajIvana gALI aThThAvIsa varSanI ummare dIkSA lIdhI hatI. eka vakhata koI sonIne tyAM teo gocarIe gayA. sonI sonAnAM javalAM ghaDato hato, te paDatAM mUkI gharanI aMdara AhAra levA gayo. evAmAM krauMca pakSI AvI te * no vavarade pALiyA krova tu pArU I jIviya maNapehataM, meyajjarisiM, meyajjarisiM, NamaMsAmi // 870 / / NipkeDiyANi doNNivi, sIsAve DheNa jassai acchINi ja saMgama to, meyano maMtra 9 II872aa Ava. ni. vI. pR. 167. mA. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-bAhubalI-sajhAya 0445 javalAM caNI gayuM. sonI bahAra Avyo ane javalAM na jotAM muni para vahemAyo, eTale pUchavA lAgyo ke "mahArAja ! sonAnAM javalAM kyAM gayAM ?' mahAtmA metArthe vicAryuM ke "jo huM pakSInuM nAma daIza to A sonI tene jarUra mArI nAMkhaze tethI mauna rahyA. AthI sonIne temanA parano vahema pAko thayo ane temane manAvavA mATe mastaka para lIlA cAmaDAMnI vAdharI kasakasAvIne bAMdhI ane taDake UbhA rAkhyA. vAdharI saMkocAtAM magaja para lohInuM dabANa vadhavAthI asahya pIDA thavA lAgI, paNa tene karma khapAvavAnI uttama taka mAnI teo kAMI paNa bolyA nahi. Akhare temanI baMne AMkho bahAra nIkaLI paDI. A asahya yAtanAne samabhAve vedatAM temane kevalajJAna utpanna thayuM ane aMtakRta kevaLI thaI mokSe gayA. 10. sthUlabhadra :- naMdarAjAnA maMtrI zakaTAlanA moTA putra hatA. yauvanAvasthAmAM kozA nAmanI gaNikAnA mohamAM paDyA hatA. pAchaLathI vairAgya pAmI AcArya saMbhUtivijaya pAse dIkSA lIdhI hatI. bhadrabAhusvAmI pAsethI temane daza pUrva sudhInuM jJAna thayuM hatuM. eka vAra temaNe cira-paricita kozA vezyAne tyAM gurunI anumatithI cAturmAsa karyuM hatuM ane saghaLI jAtanAM pralobhanono sAmano karI saMyama niyamamAM saMpUrNa saphaLatA meLavavA sAthe kozAne paNa saMyamamAM sthira karI hatI. gurue temanA kAryane "duSkara, duSkara', kahyuM hatuM. 84 covIzI sudhI temanuM nAma gavAze. teo kALadharma pAmI pahele devaloke gayA. krame karI mokSa pAmaze. 11. vajasvAmI*:- janma tuMbavana gAmamAM, pitA dhanagiri, mAtA + khitivaNa usabha kusaggaM rAyagihaM caMpApaDalIputtaM / trei sADAne dhUna-padasirijI varavI ya zara76 va. ni. di. 5. 207 mA. tuMbavaNasaMnivesAo, niggayaM piusagAsamallINaM / chammAsiyaM chasu, jayaM mAuyasamanniyaM vaMde / / jo gujjhaehi bAlo NimaMtio bhoyaNeNa vAsaMte / Necchai viNIya viNao taM vai risiM NamaMsAmi // 766|| I76776876277077277ra77rU gAva. ni. vI. pR. 232 mA 240. . mA. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4460thI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 sunaMdA. teono janma thatAM pahelAM ja pitA dhanagirie dIkSA lIdhI hatI. dhanagiri muni eka vAra bhikSA mATe potAnA pUrvagRhe AvyA, tyAre bALakanA satata raDavAthI kaMTALelI mAtAe te bALakane muni(pitA)ne vahorAvI dIdho! bALakanuM nAma gurue vaja pADyuM. thoDAM varSo bAda mAtAe bALakane pAcho meLavavA rAjakAre jhaghaDo karyo, paNa rAjAe bAlakanI icchAnusAra nyAya cUkavyo ane vajasvAmI sAdhuonA samUhamAM kAyama rahyA. bAlyavayamAM paNa teoe paThana-pAThana karatI AryAonA mukhathI zravaNa karatA padAnusAriNI labdhithI agiyAra aMgo yAda karI lIdhAM hatAM. temanA saMyamathI prasanna thayelA mitradevo pAsethI temaNe AkAzagAminI vidyA ane vaikriyalabdhi prApta karI hatI. temanA vakhatamAM bAra varSa bhayaMkara duSkALa paDyo hato, jemAM temanA pAMcaso ziSyo gocarI na maLavAnA kAraNe anazana karI kALa karI gayA hatA. teo AryasiMhagirinA ziSya hatA ane prabhu mahAvIranA teramA paTTadhara hatA. dasamAM pUrvadhara tarIke teo chellA gaNAya che. zAsana-sevAnAM aneka kAryo karI teo anazana-pUrvaka kALadharma pAmI svarge gayA. indra AvI A prasaMga Ujavyo hato. 12. naMdiSeNa :- A nAmanA be mahApuruSonAM caritro prApta thAya che. eka abhuta vaiyAvRtya karanAra naMdiSeNa ke jene deva paNa DagAvI na zakyo ane bIjA zreNika rAjAnA putra naMdiSeNa ke jemaNe prabhu mahAvIranI dezanAthI pratibodha pAmI dIkSA lIdhI hatI. bhogecchAone dabAvavA temaNe ugra tapazcaryA karI hatI, tethI amuka labdhio prApta thaI hatI. eka vakhata gocarI-prasaMge eka vezyAne tyAM jaI caDyA ane dharmalAbha' kahI UbhA rahyA. vezyA bolI : "he muni ! tamArA dharmalAbhane huM zuM karuM ? ahIM to dravya-lAbhanI jarUra che !' e zabdo sAMbhaLatAM ja munie eka taraNuM kheMcyuM ke anargaLa suvarNanI vRSTi thaI. e joI vezyA bolI : "he prabho ! mUlya ApI emane ema javAya nahi. mArA para dayA karo ! tamo jazo to mArA maraNathI tamane strIhatyA lAgaze, vagere." muni dharma cUkyA ane vezyAne tyAM rahyA, paNa e vakhate evo abhigraha karyo ke roja dasa puruSone upadeza Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-bAhubalI-saMnjhAya0447 ApI dharma pamADI, prabhu pAse mokalavA. bAra varSa to Ama vItyAM, paNa Akhare eka divasa evo Avyo ke dasamo jaNa samajayo nahi. naMdiSeNe ghaNI mahenata karI paNa te phogaTa gaI. tyAre vezyAe mazkarImAM kahyuM ke svAmi ! dasamA tame !' ane e ja vakhate moha-nidrA tUTI jatAM naMdiSeNe puna: dIkSA grahaNa karI saMyama dharmanI ArAdhanA karI mokSamAM gayA. 13. siMhagiri* :- prabhu mahAvIranI bAramI pATe birAjanAra prabhAvazALI AcArya hatA. zrIvajasvAmInA teo guru hatA. 14. kRtapuNyaka (kyavanA zeTha+) - pUrvabhavamAM munine dAna devAthI rAjagRhI nagarInA dhanezvara nAmanA zeThane tyAM putrarUpe avataryA hatA ane anukrame zreNika rAjAnuM arthe rAjya pAmyA hatA tathA zreNIkarAjAnI putrI manoramAnA svAmI thayA hatA. saMsAranA vividha bhogo bhogavyA pachI prabhu mahAvIra pAsethI potAnA pUrvabhavano vRttAMta sAMbhaLIne temaNe dIkSA grahaNa karI hatI ane vividha tapa karIne kALa dharma pAmI devaloka gayA, tyAMthI evI anukrame mokSe jaze. Aje paNa "kyavannA zeThuM saubhAgya hajo' evA zabdo navA varSanA copaDAmAM lakhAya che. 15. sukozala muni :- dharmadhyAnamAM batAvelI apUrva daDhatA mATe temanuM dRSTAMta prasiddha che. teo ayodhyAnA rAjA kIrtidharanA putra hatA. temanI mAtAnuM nAma sahadevI hatuM. pahelAM kIrtidhare dIkSA lIdhI hatI ane pachI temano upadeza sAMbhaLIne temaNe dIkSA lIdhI hatI. temanI mAtA sahadevIpati tathA putrano viyoga asahya thaI paDatAM ArtadhyAna karatAM maraNa pAmIeka jaMgalamAM vAghaNa thaI hatI. ekadA baMne rAjarSio te ja jaMgalamAM jaI aNNayA ya sIhagiri vairassa gaNaM dAuNa bhattaM paccakkhAiuNaM devalogaM gao / bhAvArtha :- kAlAMtare zrI sihagiri ma. zrI vajasvAmine gaccha ApIne, AhAra tyAga rUpa (anazana) pratyAkhyAna karIne (kALadharma pAmI) devalokamAM gayA. zrI haribhadrasUri ma. pra. vR. Ava. pR. 293 a. vibhAga. 1 + rAyagihe nagare padhANassa dhaNAvahassa putto bhaddAe bhAriyAe jAto, lAgo ya gabbhagate bhaNati-kayapunno jIvo jo uvavaNNo tato se jAtassa NAmaM kataM katapuNNotti // -mAva. ra. vR. vi. 2 . rUrU. nA jAthA. 846. 847, Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4480 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 caDyA ane kAyotsarga dhyAnamAM UbhA rahyA, tyAre A vAghaNe AvIne sukozala muni para humalo karyo ane temanA zarIrane cIrI nAkhyuM, paraMtu teo dharmadhyAnamAMthI jarA paNa calita na thayA. A prakAranI aDaga ane prabaLa dharmabhAvanA bhAvatAM teo aMtakRt kevalI thayA ane mokSe gayA. 16. puMDarIka* :- pitAe jyeSTha putra puMDarIkane rAjya soMpIne saMyama dhAraNa karyo, tyAre laghuputra kaMDarIke temanI sAthe dIkSA lIdhI, paraMtu tenuM pAlana na thaI zakatAM te cAritrabhraSTa thaIne ghera Avyo. puMDarIke joyuM ke nAnA bhAInI lAlasA rAjyagAdImAM che, eTale teNe kAMI paNa AnAkAnI karyA vagara rAjagAdI tene soMpI dIdhI ane pote dIkSA laI nivRtta thayo. kaMDarIkane te ja rAtre atyAhArathI viSaeNcikA thaI AvI ane azubha dhyAna pUrvaka maraNa pAmI sAtamI narake gayo, puMDarIka muni bhAva-cAritra pALatAM sarvArthasiddha vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. krame karIne mokSamAM jaze. 17. kezIx :- zrIpArzvanAtha svAmInI paraMparAnA gaNadhara hatA. pradezI jevA nAstika rAjAne temaNe pratibodha pamADyo hato tathA zrIgautamasvAmI * tAM puMDarIp turIya vaM vayAsI Jo bhaMte-moLe haiiM ? daMtA / aThTho / tap N se puMDarIz yA koDuMbiyapurise saddAvei 2 eva vayAsI - khippAmeva bho devANuppiyA ! kaMDarIyassa mahatthaM jAva rAyAbhiseyaM uvaTThaveha jAva rAyAbhiseeNaM abhisiMcai / taNaM se puMDarIe sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei sayameva cAujjamAM dhammaM paDivajjai kaMDarIyassa saMtiyaM AyArabhaMDagaM geNhai imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai - kappai me there vaMdittA namaMsittA therANaM aMtie cAujjAmaM dhammaM uvasaMpajjittANaM tao pacchA AhAraM AhAritae tikaTTu imaM eyArUvaM abhiggahaM abhiginhittANaM puMDarigiNIo paDinikkhamai puvvANupuvvi caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe jeNeva therA bhagavaMto teNeva pahArettha gamaNAe / -nAyAdhammahAgo-sthULa vIsaE annayaLa pR. 25-26. x kesIgoyamao niccaM tammi Asi samAgame / suyasIlasamukkariso, mahattha itthaviNicchao // 88 // tosiyA parisA savvA, sammaggaM samuvaTThiyA / saMthuyA te pasIyaMtu, bhayavaM kesIgoyame tibemi // 89 // -zrI'ttarAdhyayanAni, trayAviza-adhya. pR. 202 ma. Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-bAhubalI-sajhAya 0449 sAthe dharmacarcA karI hatI. Akhare temaNe prabhu mahAvIranAM pAMca mahAvrato svIkAryA hatAM ane siddhipadane pAmyA hatA. 18. rAjarSi karakaMDUka :- caMpAnagarInA rAjA dadhivAhananI rANI padmAvatInA te putra hatA. jayAre te garbhamAM hatA tyAre rANInA dohada pUravA rAjA rANI sAthe hAthI para besIne pharavA nIkaLyA hatA. temAM hAthI unmatta, thaI jaMgala bhaNI nAsI jatAM rAjA to jema tema karIne UtarI gayo. te nagaramAM pAcho Avyo, paNa rANI sUcanAnusAra UtarI zakI nahi. Akhare gADha jaMgalamAM hAthIe tene choDI dIdhI. A rANI mahAprayAse jaMgalanI bahAra AvI ane sAdhvIonI vasatImAM gaI. tyAM sAdhvIono upadeza sAMbhaLI dIkSA lIdhI. bAda thoDA vakhate putrano prasava thatAM tene mazAnamAM mUkI dIdho. cAMDAle tene grahaNa karIne Ucheryo. zarIre khUba kharaja AvatI hovAthI tenuM nAma karakaMDU paDyuM, anukrame te kaMcanapurano rAjA thayo ane dadhivAhanane tenI oLakhANa paDatAM teNe paNa caMpAnuM rAjya tene soMpyuM. eka rUpALA ane baLavAna sAMDha (vAcharaDA) upara tene ghaNI prIti hatI. paraMtu sAmrAjyanA kAryamAM vyagra rahetA rAjA karakaMDU keTalAMka varSa gokula nirIkSaNa karavA na jaI zakyA, eka vakhata te baLavAna vAchaDo yAda AvatAM tene vRddhAvasthA pAmI gayelo joIne vairAgya thayo ane pratyeka buddha thaI dIkSA lIdhI. teo prathama pratyeka buddha gaNAya che. uttama cAritra pALI molamAM gayA. 19-20. halla-vihalla :- halla ane vikalla zreNikanI patnI callaNA rANInA putro hatA. zreNike potAno secanaka hAthI temane Apyo * raphU tirosu ! paMcAjoNu ma tumudo che namI rAyA videhesu / gAMdhAresu ya naggaI // 1 // bhAvArtha - karakaMDu kaliMga dezamAM thayo, durmukha paMcAlamAM, namirAjA videhamAM ane gAMdhAra dezamAM nagAti rAjA thayA. - zrImaduttarAdhyayana sUtram bhAga dvitIya navamamadhyayanaM bhASAMtara pR. 456. + io ya aNNe do puttA / cellaNAe jAyA-hallo vihallo ya / -3mAva. hari. di. pa. pU. 672 . pra.-2-29 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4500 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 hato, tethI koNike temanI sAthe yuddha karyuM hatuM. A yuddhamAM vaizAlipati ceTaka mahArAjAe halla vihallane madada karI hatI, paNa yuddha daramiyAna secanaka khAImAM paDIne marI jatAM temane vairAgya thayo eTale zAsana devatAe halla, vihallane prabhu mahAvIra pAse mUkyA, prabhu pAse dIkSA laI AtmakalyANa karyuM. kALadharma pAmI sarvArtha siddha vimAnamAM deva thayA. 21. sudarzana zeTha :- temanA pitAnuM nAma adAsa hatuM ane mAtAnuM nAma arhadAsI hatuM. teo bAravratadhArI zrAvaka hatA. ekadA teo pauSadhavrata laI dhyAnamAM UbhA hatA, tyAre rAja-rANI abhayAnI sUcanAthI dAsI, kAussaga dhyAnamAM rahelA zeThane rathamAM upADIne rAjamahelamAM lAvI hatI. temane calAvavA (calita karavA) rANI abhayAe ghaNI ceSTao karI tathA dhamakIo ApI paNa te saghaLuM niSphaLa gayuM. zeTha dhyAnamAM ja rahyA. chevaTe zeTha upara zIlabhaMgano mithyA Aropa mUkavAmAM Avyo hato ane te mATe rAjAe temane zULInI zikSA pharamAvI hatI. zeTha kAussagnamAM ja rahyA ne temane zULIe caDhAvavA laI javAmAM AvyA. ahIM patinuM maMgaLa thAya tyAM sudhI manoramA zrAvikA kAussagga dhyAnamAM rahyAM hatAM, zeThane zuLI upara caDAvyA, te zuLIne siMhAsananA rUpamAM zAsana deve pheravI nAkhI. rAjA camatkAra pAmyo ane kSamA mAgI, zeThanA ziyaLano mahimA gavAyo. banneye mahA vrata lIdhuM ane daMpatI mokSamAM gayA. 22-23. zAla-mahAzAla*:- A nAmanA be bhAIo hatA. arasa * aNNayA ya bhagavaM rAyagihe samosaDho, tato bhagavaM niggato caMpaM jato padhAvito, tAhe sAlamahAsAlA sAmi pucchaMti-amhe piTThicaMpaM vaccAmo, jaI nAma koi tesiM pavvaejja sambhaMttaM vA labhejja, sAmI jANai-jahA tANi saMbujjhihinti, tAhe tesiM sAmiNA gotamasAmI biijjao diNNo, sAmI caMpaM gato, goyamasAmI'vi piThThicaMpaM gato, tattha samavasaraNaM, gAgali piTharo jasavatI ya niggayANi, tANi paramasaMviggANi, dhammaM soUNa gAgalIputtaM rajje abhisiMciUNa mAtApitAsahito pavvaio, goyamasAmI tANi ghettUNa caMpaM vaccai, tesiM sAlamahAsAlANaM caMpaM vaccaMtANaM hariso jAto-saMsArAto uttAriyANitti / -bava. hari. 3. pR. 286 . Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharahesara-bAhubalI-sajjhAya 0 451 parasa prIti ghaNI hatI. banne bhAIoe rAjyane tRNavat gaNI bhANeja gAMgaline rAjya soMpI dIkSA lIdhI hatI. eka vakhata zrI gautama svAmI sAthe teo gAMgali bhANejane prabodhavA pRSThacaMpAe AvyA. mAtA pitA sAthe gAMgali bodha pAmyA ane dIkSA lIdhI. rastAmAM bhAvanA bhAvatAM teone kevaLajJAna thayuM, prabhu mahAvIra pAse AvI pradakSiNA daI kevaLI prarSadAmAM beThAM. anukrame zAla mahAzAla AyuSya pUrNa thaye mokSa pAmyA. 24. zAlibhadra :- pUrvabhavamAM munine ApelA kSIradAnathI rAjagRhI nagarInA mAletujAra zeTha gobhadra ane bhadrA zeThANIne tyAM putrarUpe utpanna thayA hatA. atula saMpattinA tathA uccakulIna 32 suMdarIonA svAmI hatA. gobhadra zeTha mahAvIra pAse dIkSA laI, uttama cAritra pALI, kALadharma pAmIne svargamAM gayA ane tyAMthI pratidina potAnA putra mATe divya vastra, AbhUSaNAdi bhoga-sAmagrI yukta 99 peTIo da22oja pUrI pADavA lAgyA. eka vakhata zreNika mahArAja temanI svargIya Rddhi jovA AvyA, tethI potAne mAthe svAmI che, evuM jANIne zAlibhadra zrI dharmaghoSasUrIzvarajI pAse jaI dharmadezanA sAMbhaLI vairAgya pAmI dIkSA levAnI icchAthI dararoja eka strIne (potAnI eka patnIno tyAga) karavA lAgyA. ane te ja zahe2mAM temanA banevI dhanyazeTha rahetA hatA. temane ATha strIo hatI. temAM eka zAlibhadranA bahena hatA. dhanya zeThe tenI AMkhamAM AMsunuM kAraNa pUchatAM teNIe dhannAjIne kahyuM ke dIkSA levAnI icchAvALA mArAbhAI zAlibhadrajI dararoja eka eka strIno tyAga kare che, tyAre dhannAjIe teNIne kahyuM ke "tAro bhAI kAyara che." tyAre patnIe dhannAjIe teNIne kahyuM - 'kahevuM saheluM che, karavuM kaThina che.' tyAre dhannAjIe teNIne kahyuM- 'A karI batAvyuM' kahIne dIkSA levA nIkaLyA ane temanI AThe strIoe paNa dIkSA levAno nizcaya karyo. dhannAjIe zAlibhadrajI pAse AvIne kahyuM ke 'Ama kAyaranI mAphaka eka eka strIno zuM tyAga kare che ? meM to ekIsAthe ATheya patnIne tajI dIdhI che.' tevAmAM mahAvIradeva nagaramAM samosaryA. tyAM jaI banne Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45ra zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (zAlibhadra ane dhannAjI)e dIkSA lIdhI. anukrame prabhunI AjJA laI. vaibhAragiri upara anazana laI kAussagga dhyAne kALadharma pAmI sarvArtha siddha vimAnamAM utpanna thayA. bhadra mAtAe paNa dIkSA lIdhIne svargamAM gayA. tyAMthI cyavI anukrame mokSamAM jaze. rapa. bhadrabAhusvAmI :- teo cauda pUrvanA jANakAra hatA. ane Avazyaka vagere daza sUtro para niyukti racelI che. temaNe zrI sthUlabhadrane arthathI dazapUrvaka ane saMghanI vijJaptithI 11 thI 14 pUrvonuM jJAna sUtrathI ApyuM hatuM. ane jyAre varAhamihire vyaMtara thaI zrI saMghane kaSTa devA mAMDyuM tyAre saMghanI zAnti mATe "uvassaggahara stotranI racanA karI. jethI vyaMtaranA upasarganuM nivAraNa thayuM. 26. darzANabhadra rAjA - dazArNapurano rAjA hato. tene nitya trikALa jinapUjAno niyama hato. eka vakhata abhimAnapUrvaka apUrva samRddhithI vIraprabhune vaMdana karavA jatAM iMdranI samRddhi joIne tenA garvanuM khaMDana thayuM tyAre IndrathI caDiyAtA thavA pote prabhu pAse dIkSA lIdhI, indra hAryA, vaMdana karIne svasthAne gayA. dazArNabhadramuni karmakSaya karI mokSamAM gayA. * dasaNNapure Nagare dasaNNabhaddo rAyA, tasya paMca devIsayANi oroho, evaM so rUveNa jovvaNeNa baleNa ya vAhaNeNa ya paDibaddho erisaM Nasthitti aNNassa citei, sAmI samosario dasaNNakUDe pavvate / tAhe so citei-tahA kallaM vaMdAmi jahA Na keNai aNNeNa vaMdiyapuvvo, taM ca abbhatthiyaM sakko pAuNa citei-varAo appANayaM Na yANati, tao rAyA mahayA samudaeNa Niggao vaMdiuM savviDDie, sakko ya devaNyA erAvaNaM vilaggo, tassa aTThamuhe viuvvai, muhe aTTa aTTha daMte viuvvei, daMte aTTha aTThapukkharaNi o viuvvei ekkekkAe pukkaraNIe aTTha paume viuvvei, paume aTTha aTTha patte viuvvei, patte aTTha vattIsa baddhANi divvANi NADagANi viuvvai, evaM so savvivIe ubagijjamANo Agao, tao erAvaNaM vilaggo ceva tikkhutto AdAhiNaM payAhiNaM sAmi karei, tAhe so hatthI aggapAdehi bhUmIe Thio, tAhe tassa hathissa dasaNNakUDe pavvate devatApAsAeNa aggapAyANi uTThatANi, tao se NAmaM kataM gayaggapAdagotti, tAhe so dasaNNabhaddo ciMteierisA kao amhANaM iDDitti ? aho kaellao'NeNa dhammo ahamavi karemi, tAhe so savvaM chaDDeUNa pavbaio / -Ava. hari gR. vi. 2 pR. 312 e. . Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-bAhubalI-sajhAya0453 27. prasannacaMdra rAjarSi :- temanA pitAnuM nAma somacaMdra hatuM ane mAtAnuM nAma dhAriNI hatuM. potAnA bAla kuMvarane gAdI ApI dIkSA lIdhI hatI. eka vakhata rAjagRhInA udyAnamAM kAyotsarga karatA hatA, te vakhate temaNe sAMbhaLyuM ke-caMpAnagarIno dadhivAhana rAjA tenI nagarIno ghero nAMkhIne paDyo che ane potAno putra je haju bALaka che, tene mArIne rAjya laI leze.' AthI rAjya tathA kumAra pratye moha utpanna thatAM ane temanI rakSAno vicAra karatAM karatAM mAnasika yuddha khelatAM thoDIvAramAM temaNe sAtamI narakane yogya karmo ekaThAM karyA hatAM, laDAInAM badhAM sAdhano khUTI gayAM ema dhArI mAthethI lokhaMDI Topa upADIne zatru upara pheMkavAnA vicArothI mAthA upara hAtha mUkatAM pote muni che, ema khyAla AvatAM zubha dhyAnamAM caDatAM kevaLajJAna prApta thayuM. prAMte AyuSya kSaye mokSamAM gayA. 28. zrIyazobhadrasUri :- zrIzaThaMbhavasUrinA ziSya ane bhadrabAhusvAmInA guru hatA. teo cauda pUrvanA jJAtA hatA. ane cAritranuM samyam ArAdhana karIne zrI bhadrabAhusvAmIne AcAryapada tathA saMghano bhAra soMpIne zrI zatruMjayagirinI yAtrA karI kALadharma pAmI svarge gayA. 29. zrIjaMbUsvAmI :- akhaMDa bAlabrahmacArI ane atula vaibhavatyAgI. niHspRha ane vairAgya-vAsita hovA chatAM mAtA-pitAnA AgrahathI ATha kanyAone paraNyA, paNa pahelI ja rAtre temane upadeza ApI vairAgya pamADyo. e vakhate pAMcaso coro sAthe corI karavA Avelo prabhava nAmano corono svAmI paNa emanA upadezathI pIgaLI gayo. bIjA divase badhAe sAthe maLIne zrIsudharmAsvAmI pAse dIkSA lIdhI. anukrame temaNe kevalajJAna prApta karyuM. teo A avasarpiNI kALanA A bharata kSetranA chellA kevalI gaNAya che. zrIsudharmAsvAmI pachI jainazAsanano bhAra temaNe vahana karyo hato. zrIsudharmAsvAmIe AgamonI gUMthaNI temane uddezIne karelI che. e jaMbUsvAmInA mokSagamana pachI dasa padArthono (vastu) A bharata kSetramAMthI viccheda thayA che. bharaho pasannacaMdo sabhita bAhiraM udAharaNaM / roluputtimukharaM na tera varbsa ma in2210 -Ava. hari pR. 522 mA. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4540 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 30. kumAra vaMkacUla :- virATa dezano rAjakumAra. tene nAnapaNathI jugAra, corI vagere mahAvyasano lAgu paDyAM. pitAe kaMTALIne dezavaTo Apyo. potAnI patnI (tathA eka bahena) sAthe jaMgalamAM rahevA lAgyo. Akhare tyAM pallIpati thayo. eka vAra tenI pallImAM zrI jJAnatuMgasUrie cAturmAsa karyuM. ane tyAMnAM koI paNa vyaktine kAMI paNa dharmopadeza na ApavAnI zarate AcArya mahArAjane vaMkacUle vasati (sthAna) ApI comAsuM pUrNa thatAM AcArya mahArAje vihAra karyo, vaMkacUlanI sarahada oLaMgIne voLAvA Avela vaMkacUlane AcArya mahArAje upadeza dvArA cAra niyama ApyA. (1) ajANyAM phaLa khAvAM nahi. (2) prahAra karatAM pahelAM sAta DagalAM pAchA haThavuM, (3) rAjAnI paTTarANI sAthe sAMsArika bhogo bhogavavA nahi tathA (4) kAgaDAnuM mAMsa khAvuM nahi, e cAra niyamo grahaNa karyA ane viMkacUle kasoTImAM paNa Akhara (chevaTa) sudhI tenuM daDhatA-pUrvaka pAlana karyuM, tethI marIne bAramA devaloke utpanna thayo. - 31. gajasukumAla* :- vasudeva pitA ane mAtA devakI temanA sAta putromAMthI cha putro kaMse mAgyA. devanA prabhAve nAgazeThane tyAM moTA thayA. sulasAe devakInA e chaye putrone 32, 32, strIo paraNAvI. vairAgya pAmI zrI neminAtha prabhu pAse cha bhAIoe dIkSA lIdhI. carama zarIrI teo zrI dvAdazAMgInA dhAraka thayA. eka divasa mAtA devakIjIe putra kRSNane bolAvIne jAte putra pAlana karavAnI IcchA jaNAvI. zrIkRSNa hariNagameSI devane ArAdhI potAne bhAI thavA vize puchyuM. deve kahyuM tamAre eka puNyavAna bhAI thaze paraMtu te yuvAvasthAmAM ja dIkSA deze. e pramANe mahartika koI deva zubha svapna sUcita devakIjInI kukSimAM avataryo. teno janma thayA bAda tenuM (zrukRSNanA laghubaMdhunuM) nAma "gajasukumAra' pADyuM. * tae NaM sA devatI devI anadA kadAI taMsi tArisagaMsi jAva sIhaM sumiNe pAsettA paDibuddhA jAva pADhayA haTThahiyayA parivahati tate NaM sA devatI devI navaNhaM mAsANaM jAsumaNAratta baMdhujIvatalakkhArasasarasa pArijAtakataruNa divAkara samappabhaM savvanayaNakaMta sukumAlaM jAva surUvaM gatatAluyasamANaM dArayaM payAyA jammaNaM jahA mehakumAre jAvaM jamhA NaM amhaM ime dArate gatatAlusamANe taM hou NaM amhaM etassa dAragassa nAmadhejje gayasukumAle / -antadazAH 3 varSa pR. 8 mA. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaphesara-bAhubalI-sajhAya 0 455 bAlyavaye vairAgya pAmyA. mAtA-pitAe temane mohapAzamAM bAMdhavA mATe lagna karyA, paNa temaNe tarata ja saMsAra choDI zrI neminAtha prabhu pAse dIkSA lIdhI ane temanI rajA laI smazAnamAM kAyotsarga karI dhyAnamAM UbhA rahyAM. evAmAM temano sasaro somazarmA brAhmaNa tyAMthI pasAra thayo. te munivezamAM dhyAna dharI rahelA gajasukumAlane joIne khUba gusse thayo ane potAnI putrIno bhava bagADyo ema vicArIne kAyotsarga dhyAne rahelA munine zikSA karavAnA nirNaya para Avyo. eTale pAse ja citA saLagatI hatI, temAMthI dhagadhagatA aMgArA kADhI, muninA mastake mUkyA. gajasukumAla tenAthI jarA paNa kSobha pAmyA nahi. UlaTuM, manane dhyAnamAM vadhAre daDha karyuM. ema karatAM teo aMtakRta kevalI thayA ane mokSe gayA. u2. satisumAra* :- avanti-sumAra. tenA pitAna nAma madra ane mAtAnuM nAma bhadrA hatuM. teo ujjayanI nagarInA rahevAsI hatA ane batrIsa strIone paraNyA hatA. * suhatthIvi ujjeNi jiyapaDimaM vaMdyA gayA, ujjANe ThiyA, bhaNiyA ya sAhuNo-vasahiM maggahatti, tattha aigo saMdhADago subhaddAe siTThibhajjAedharaM bhikkhassa aigao pucchiyA tAekao bhagavaMto? tehi bhaNiyaM-suhatthissa, vasahi maggAmo, jANasAlAu darisiyAu, tattha ThiyA, annayA paausakAle AyariyA naliNigummaM ajjhayaNaM pariyaTuMti, tIse putto avaMtisukumAlo sattatale pAsAe battIsAhiM bhajjAhi samaM uvalalai, teNa suttavibuddheNa sUrya, na eyaM nADagaMti bhUmio bhUmiyaM suNaMto udiNNo, bAhiniggao, kattha erisaMti jAI sariyA, tesi mUlaM gao, sAhaiahaM avaMtisukumAlotti naliNigumme devo Asi, tassa ussuggo pavvayAmi, asamattho ya ahaM sAmanapariyAgaM pAleuM iMgiNiM sAhemi tevi moyAvittA, teNaM pucchiyatti, necchati, sayameva loyaM kareMti, mA sayaMgihIyaliMgo havautti liMgaM diNNaM, masANe kaMthare kuMDagaM tattha bhattaM paccakkhAyaM sukumAlaehiM pAehiM lohiyagaMdheNa sivAe sapolliyAe AgamaNaM, sivA egaM pAyaM khAyai, egaM cillagANi, paDhame jAme jaNNuyANi bIe UrU taie poTTa kAlagao, gaMdhodagapapphavAsaM, AyariyANaM AloyaNA, bhajjANaM paraMparaM pucchA, AyariehiM kahiyaM savviDDIe suNhAhi samaM gayA masANaM, pavvaiyAo ya, egA guThviNI niyattA, tesiM putto tattha devakulaM karei, taM iyANi mahA kAlaM jAyaM / -Ava. hAri. 1. pR. 670, a. A. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 ekadA zrIjIvaMta svAmInI pratimAne vaMdana karavA mATe Arya suhastisUri padhAryA. temanI pAse "nalinI gulma adhyayana sAMbhaLatAM avaMtisukamAlane jAtismaraNa-jJAna utpanna thayuM ane saghaLo vairAgya pAmI dIkSA lIdhI ane mazAna bhUmimAM kAyotsarga dhyAne UbhA rahyA. pAchalA bhavanI strI marIne ziyAlaNI thaI hatI te tyAM AvI muni upara krodha karIne bacakAM bharavA lAgI ane temanAM zarIrane karaDI khAdhuM paNa zrI avaMtisukumAla dhyAnathI jarA paNa DagyA nahIM. zubha dhyAnamAM kALadharma pAmI nalinI gulma vimAnamAM deva thayA. temanA mRtyu sthaLe temanA mAtA-pitAe ane putre "zrI nalinI gulma vimAnanA AkAravALuM (mahAkALa) jaina prAsAda baMdhAvI temAM zrI avaMtIsukumAra pArzvanAthanI pratiSThA karAvI je "avaMtI-pArzvanAtha' nAmathI oLakhAya che. ane temanI strIoe paNa dIkSA aMgIkAra karI saMyamadharmanI ArAdhanA karI, AtmakalyANa sAdhyuM. 33. dhanyakumAra :- temanA pitAnuM nAma dhanasAra ane mAtAnuM nAma zIlavatI hatuM. teo potAnA buddhibaLe akhUTa lakSmI upArjana karI zakyA hatA. temaNe eka sAthe ATha strIono tyAga karI, potAnA sALA zAlibhadra sAthe dIkSA lIdhI hatI ane ugra tapazcaryA karI vaibhAragiri upara anazana karI, kALadharma pAmI anuttara vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. 34. ilAcIputra* - zreSThiputra hovA chatAM aneka kaLAo tathA zAstrono abhyAsa karI yauvana pAmIne paNa tenuM mana strIthI virakta hatuM. chatAM tenA mUrkha pitAe artha ane kAmamAM kuzaLa karavA mATe halakA mitronI sobata karAvI hatI. jethI ekavAra lekhIkAra naTanI putrIne nAcatI joI tenA cautthiAe vArAe bhaNio-puNo karehi, raMgo viratto, tAhe so IlAputro vaMsagge Thio citei-ghiratthu bhogANaM, esa rAyA ettiyAhiM Na titto, etAe raMgovajIviyAe laggiuM maggai, etAe kAraNA mamaM mAreumicchai, so ya tattha Thiyao egastha seThuidhare sAhuNo paDilAbhijjamANe pAsati savvAlaMkArAhi itthayAhiM, sAhUya virattatteNa paloyamANe pecchati, tAhe bhaNai 'aho dhanyA niHspRhA viSayeSu' ahaM seTThisuo etthaMpi esa avattho, tattheva virAgaM gayassa kevalaNANaM upaNNaM tAe'vi ceDIe virAgo vibhAsA, aggamahisIe'vi, raNNo'vi puNarAvattI jAyA virAgo vibhAsA, evaM te cattAri'vi kevalI jAyA, siddhA y| - va. zAri. pR. pR. 360 mA Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharosara-bAhubalI-sajhAya 0457 upara IlAcIputrane moha utpanna thayo. ane te naTa putrIne paraNavA mATe lekhIkAra naTanI icchAnusAra teo naTa banyA hatA. tyAre IlAcIputranA pitA vicAramAM paDyA, kharekhara meM halakA lokonI sobata cAlIputrane karAvI tenuM A phaLa maLyuM. ekavAra addabhuta naTakalAthI rAjAne rIjhavavA teo bennAtaTa nagadare gayAM. tyAM vAMsa ane doraDA para caDI abhuta khelo karavA lAgyA, paNa naTaputrIne joI mohita thayelo mahIpALa rAjA rIjhayo nahIM, ane dAna ApyuM nahIM. A joI icAlIputre rAjAnI manodazA jANI lIdhI ane tethI (mahApALa rAjAne joIne) cAlIputrane parastrI laMpaTatA upara kaMTALo Avyo. evAmAM dUra eka munine joyA. temaNe eka rUpavatI strI bhikSA ApI rahI hatI, paNa muni UMcI najare jotA paNa na hatA, e joIne IlAcIputrane vairAgya thayo ane bhAvanA bhAvatAM tyAM ja kevaLajJAna utpanna thayuM. devoe AvIne mahimA karyo ane kevaLI bhagavaMtane dezanA ApI, e upadeza sAMbhaLI mahIpALa rAjA ane rANI, tathA naTaputrI vagere dharma pAmyA ane sau zubha dhyAnathIkevaLa jJAna pAmI mokSamAM gayA. 35. cilAtI-putra*- cilAtI nAmanI dAsIno putra. prathama eka zeThane tyAM nokarI karato hato, paNa zeThe tenAM apalakSaNa joI tene kADhI mUkyo. eTale jaMgalamAM jaI corono saradAra banyo. tene zeThanI suSamA nAmanI putrI para moha hato; tethI eka vAra zeThane ghera dhADa pADI ane putrIne upADIne bhAgyo. bIjA coroe bIjI mAlamatA lUMTI. pachI kolAhala jo tihi paehi sammaM samabhigao saMjamaM samarUDho / uvasama viveya saMvara cilAyaputtaM NamasAmi // 872 // ahisariyA pAehiM soNiyagaMdheNa jassa kIDIo / khAyaMti uttamaMgaM taM dukkarakArayaM vaMde // 873 dhIro cilAyaputto mUyaiMgaliyAhiM cAliNivva kao / so tahavi khajjamANo paDivaNNo uttamaM aTuM / / 874 // aDDAijjehiM rAidiehiM pattaM cilAiputteNaM / deviMdAmarabhavaNaM accharagaNasaMkulaM rammaM // 875 / / mAve. hari. . vi. 2 pR. 376 nA. rU72 ma. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4580zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 thatAM rAjyanA sipAIo AvI pahoMcyAM. temane sAthe laIne zeTha tathA tenA pAMca putro pAchaLa paDyA. bIjA coro mAlamatA rastAmAM mUkI bhAgI gayA. te laIne rAjanA sipAIo pAchA pharyA, paNa cilAtIe suSamAne choDI nahi. te jaMgalamAM bharAI gayo. zeThe potAnA putro sAthe teno pIcho barAbara pakaDyo hato ane te najIka AvI pahoMcyA hatA; e joIne cilAtIe suSamAnuM mastaka kApI lIdhuM ane dhaDane tyAM ja paDyuM rahevA dIdhuM. zeTha e joI rudana karatAM pAchA pharyA. ghera AvI vairAgyathI prabhu mahAvIra svAmInI dezanA sAMbhaLI dIkSA lIdhI. ane cilAtIputra have jaMgalamAM cAlavA lAgyo, tyAM eka munine dhyAnamAM UbhelA joyA. te munine cilAtIputre kahyuM ke "dharma kaho, nahIMtara A pramANe tamAruM mAthuM kApI nAMkhIza." te munie cilAtIputrane traNa pada apyAM. "upazama, viveka ane saMvara' ema kahIne te cAraNamuni AkAzamArge cAlyA gayA. A traNa padono artha vicAratAM cilAtIputra tyAM ja UbhA rahyA ane zubha dhyAnamAM magna thayA. temanuM zarIra lohIthI kharaDAyeluM hatuM, tenI vAsathI kIDIo AvI pahoMcI ane tene cakaTA mAravA lAgI, paNa te dhyAnathI DagyA nahi. aDhI divasamAM to temanuM zarIra cALaNI jevuM thaI gayuM, paNa te badhuM duHkha samabhAve sahana karI lIdhuM ! ane mRtyu pAmI svarge gayA. 36. yugabAhu muni - pATalIputra nAmanA nagaramAM vikramabAhu nAmano rAjA hato. tene madanarekhA nAme rANI hatI. moTI vaye temane putra thayo. temanuM nAma yugabAhu pADyuM. temaNe zAradAdevI tathA vidyAdharonI sahAyatAthI aneka vidyAo prApta karI ane potAnA cAra praznonA javAba Ape tene paraNavAnI evI pratijJA laI cUkI hatI. te anaMga suMdarI nAme atyaMta rUpavatI ramaNI sAthe cAra praznonA javAba ApIne yugabAhue lagna karyA. anukrame ratnabAhu putrane rAjya soMpIne ane jJAnapaMcamInuM vidhisara ArAdhana karIne zrIvikramabAhu AcArya mahArAja pAse dIkSA lIdhI ane ugra tapazcaryA karI, karma khapAvI, kevalajJAna prApta karyuM tathA bhavyajIvone bodha ApI mokSamAM gayA. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharahesara-bAhubalI-sajjhAya 0 459 37-38. *Arya mahAgiri ane Arya suhastIsUri :- baMne zrIsthUlabhadrajInA dazapUrvI ziSyo hatA. A vakhatamAM jinakalpano viccheda hato, chatAM Arya mahAgiri gacchamAM rahIne jinakalpanI tulanA karatA hatA. jinakalpa jevI AkhI jIvana caryA tathA jarA paNa dAkSiNyatA rAkhyA vinA kaDakamAM kaDaka rIte zAstra niyamo samajAvIne zAsananI rItabhAta ane zailInuM rakSaNa karanArae mahApuruSa hatA. Arya suhastisUrie AgaLa jatAM avaMtipati saMprati rAjAne pratibodha pamADyo hato. te rAjAe jinezvaradevanAM aneka maMdiro banAvIne tathA anArya dezamAM paNa sAdhuone vihAra karavAnI saraLatA karI ApIne jainadharmanI ghaNI prabhAvanA karI hatI ane jainazAsanano prabhAva emanA samayamAM ghaNo vistAra pAmyo hato. zrI Arya mahiMgira gajapada tIrthe 'anazana' karI svargamAM gayA, tyAMthI anukrame mokSamAM jaze. tathA Arya suhasti mahArAja keTaloka vakhata bhavya jIvone pratibodha ApatA vicaryA ane kALadharma pAmI e paNa svargamAM gayA, tyAMthI anukrame mokSamAM jaze. 39. AryarakSitasUri :- vidvAna brAhmaNa hatA. pATilaputrathI vizeSa abhyAsa karIne pAchAM AvatAM dazapuranA rAjAe hAthI upara besADI nagarapraveza mahotsava karyo ane ghaNuM dhana ApyuM paNa jainadharma pALanArI mAtAe adhyayanathI (kuvidyAthI) khuza na thaI teNe putrane kahyuM ke 'dRSTivAda vinA bIjA' hiMsA pratipAdaka zAstro narakamAM laI janArAM che. mAtAnAM A vacanathI AryarakSita jyAM ikSuvanamAM zrI tosaliputra AcArya mahArAja birAjatA hatA tyAM temanI vasatimAM AvyA. tyAM guru mahArAja ziSyone mAlavakI pramukha zIkhavatAM sAMbhaLyA, pote (AryarakSita) jaina muni pAse javAno vidhi jANatA na hovAthI DhaThura nAme zrAvakanI sAthe nisIhi kahI vidhipUrvaka vaMdana karyuM, paraMtu 'guruvaMdana bAda nAnA zrAvake moTA zrAvakane praNAma karavo joIe e vidhi temanA dhyAnamAM na hovAthI temaNe te Dha42 pADaliputta mahAgiri ajjasuhatthI ya seTThi vasuzrUtI / vaidisa ujjeNIe jiyapaDimA elakacchaM ca // 1283 // Ava. hArdi pR. 668 6. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4600zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 zrAvakane te pramANe praNAma karyA nahIM. tethI "AcArya tosaliputra mahArAja samajI gayA ke "A yuvAna navA AgaMtuka che' tethI guru mahArAje prazna karyo ke zrAvaka tAro guru koNa che? tyAre zrI AryarakSitajI javAba Ape che ke he prabho ! A ThaThThara zrAvaka mArA guru che. kyAMthI Avo cho ? dazapuramAMthI mAtAnI IcchAne mAna ApI ApanI pAse "daSTivAda bhaNavA Avyo chuM." tyAre gurue kahyuM ke "dIkSA lIdhA pachI daSTivAda bhaNI zakAya" tyAre zrI AryarakSite kahyuM Apo dIkSA, tethI zrI tosaliputra AcArya mahArAje AryarakSitane jaina dIkSA ApI. temanI pAse AryarakSite jeTalo dRSTivAda hato teTalo dhArI lIdho, pachI zrIvajasvAmI pAse bhaNavA mATe zrI AryarakSita gayA ane sADA nava pUrvano abhyAsa karyo. jainazrutajJAnanA (1) dravyAnuyoga (2) gaNitAnuyoga (3) caraNa karaNAnuyoga ane (4) dharmakathAnuyoga, evA cAra vibhAgo temanA dvArA thayelA che. zrIvajasvAmI mahArAje temane AcArya pada ApyuM ane tyAMthI dazapura AvyA temano upadeza sAMbhaLI te dazapurano rAjA jaina thayo. ane mAtA bahena tathA pitA somadeve vairAgya pAmI cAritra lIdhuM. tyAMthI AcArya mahArAja pATaliputra gayA ane tyAMnA caMdra rAjAne pharI jainadharmI banAvyo, ane AyuSya pUrNa thaye svargamAM gayA. 40. udAyana rAjarSi :- zrI mahAvIra prabhu rAjagRhI nagarIe padhAryA, tyAM dezanA sAMbhaLavA Avela abhayakumAre eka utkRSTa munIzvarane joIne temane vize (e rAjarSi udAyana vize) prabhune pUchyuM tyAre prabhue kahyuM ke munIzvara vItabhaya nagarInA rAjA hatA. potAnA bhANeja kezIne rAjagAdI ApI dIkSA lIdhI che, ane e chellA rAjarSi che. temaNe eka vakhata evo manoratha karyo ke "jo prabhu padhAre to turata dIkSA lauM'. tevAmAM prabhu savAramAM ja samosaryA ane dezanA sAMbhaLI dIkSA lIdhI. e sAMbhaLI abhayakumAre rAjarSine vaMdana karyuM. e munIzvara vihAra karatAM anukrame te ja vitabhaya nagaramAM rogazAMti mATe bhANejanA zaheramAM AvyA, bhANeje bhakti karI paNa "pAchuM rAjya levAnI IcchAthI AvyA che' ema pradhAnonA samajAvavAthI teNe dahImAM viSa ApyuM. deve bevAra te saMharI lIdhuM. ane dahIM khAvAnI nA pADI. chatAM roganA upadravane lIdhe dahIM choDI zakyA nahIM, eka Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharahesara-bAhubalI-sajjhAya 0 461 vakhata devathI gaphalatathI bhAvibhAvane lIdhe viSa caDyuM paraMtu te viSa khAsa asara na karI zakyuM. ane e udAyana rAjarSi dhyAnamAM lIna thaI kevaLajJAna pAmI, AyuSya samApta thaye mokSamAM gayA. 41. manaka H- zrIzayaMbhavasUrinA putra ane ziSya. temanuM AyuSya alpa hatuM, tethI sAdhu-dharmanuM jaladI jJAna karAvavA mATe sUrijIe siddhAMtomAMthI uddharIne zrIdazavaikAlika nAmanuM sUtra banAvyuM, je Aje paNa suprasiddha che. e sUtrano abhyAsa karI cha mAsa cAritra pALIne te svarge gayA. 42. kAlakAcArya :- (1) turamiNI nagarImAM kAlaka nAmano brAhmaNa raheto hato. tenI bahenuM nAma bhadrA hatuM ane bhadrAne eka putra hato, tenuM nAma datta hatuM. kAlake dIkSA lIdhI. datta mahAuddhata hato ane sAte vyasanamAM pAraMgata hato. anukrame jitazatru rAjA pAsethI teNe rAjya paDAvI lIdhuM ane teno mAlika thaI beTho. pachI teNe yajJa zarU karyo, jemAM aneka jIvono saMhAra thavA lAgyo. ekadA kAlakAcArya (saMsArI avasthAnA tenA mAmA) pharatA pharatA tyAM AvyA ane datte temane yajJanuM phaLa pUchyuM. tyAre kAlakAcArye kahyuM ke 'AvA hiMsAmaya yajJa karavAthI narakanI ja prApti thAya che'. datte tenuM pramANa mAgyuM, tyAre AcArye jaNAvyuM ke 'AjathI sAtame divase tArA mukhamAM viSTA paDaze, e tenuM pramANa che.' AcAryanI A vANI sAcI paDI, ane marIne te sAtamI narake gayo. jitazatru rAjA pharI gAdIe Avyo ane teNe kAlakAcAryanA upadezathI jainadharma aMgIkAra karyo. (2) kAlakAcArya-temanA pitAnuM nAma prajApALa hatuM ane te zrIpuranA rAjA hatA. temanA bhANeja balamitra ane bhAnumitranA AgrahathI teo bharUcamAM comAsuM rahyA hatA. parantu pUrvabhavanA verI gaMgAdhara purohite rAjAnA kAna bhaMbheryA ane yuktithI temane comAsAmAM anya sthaLe kADhyA, eTale teo tyAMthI pratiSThAnapuramAM caturmAsa karavA gayA. tyAMnA rAjA zAlivAhane temano nagarapraveza mahAna utsavapUrvaka karAvyo. paryuSaNaparva najIka hovAthI rAjAe Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4920zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 kahyuM ke bhAdaravA sudi paMcamIne divase ahIM Indra-mahotsava thato hovAthI paryuSaNa parva pahelAM ke pachI rAkhavAM joIe, jethI ame tenuM ArAdhana karI zakIe tyAre kAlakAcArye kahyuM ke-viziSTa kAraNane lIdhe cothane divase te ArAdhana thaI zake che. tyArathI pAMcamane badale cothanI saMvatsarI-paryuSaNA parvanI zarUAta thaI. zrI sImaMdharasvAmIe Indra AgaLa kAlakAcAryanAM vakhANa karyA kenigodanuM svarUpa kahevAmAM temanA jevA bIjA koI nathI tethI brAhmaNanuM rUpa laIne Indra-temanI pAse AvyA ane nigodanuM svarUpa pUchyuM. kAlakAcArya yathArtha kahI batAvyuM. tethI Indra prasanna thaI svasthAne cAlyo gayo. (3) kAlakAcArya-temanA pitAnuM nAma vajasiMha hatuM ane mAtAnuM nAma surasuMdarI hatuM. teo magadha dezanA rAjA hatA. teoe gaNadharasUri pAse dIkSA lIdhI hatI. temanI bahena sarasvatIe paNa tenI sAthe dIkSA lIdhI hatI. eka vAra teo ujjayinImAM AvyA, tyAre sarasvatI sAdhvI paNa tyAM AvyAM hatAM. te sAdhvI bahAra aMDila bhUmie jaIne pAchI zaheramAM jatI hatI. te vakhate tyAMnA rAjA gardabhille tene atyanta svarUpavatI joIne pakaDIne rAjamahelamAM mokalAvI dIdhI. A vAtanI khabara paDatAM sUrijIe saMghane mokalI tathA bIjI ghaNI rIte rAjAne samajAvyo, paraMtu durAcArI rAjA mAnyo nahi, tethI sUrijIe veza-parivartana karI pArasa-kUla tarapha jaI tyAMnA 96 zaka rAjAone pratibodha pamADI gardabhilla upara caDAI karAvI ane tene harAvIne sarasvatI sAdhvIne choDAvI. A kAlakAcArya mahAprabhAvaka hatA. 43-44. sAMba ane pradyumna* :- A baMne zrIkRSNanA putra hatA. sAMbanI mAtA jAMbuvatI hatI ane pradhumnanI mAtA rukmiNI hatI. bALapaNamAM aneka lIlAo karI, kaumArya avasthAmAM vividha parAkramo batAvI, * tta nahIM-jJAti, yAti, 3yAti, pusi sene ya vAriyeLeya I pannutrasaMva niruddha, saccanemi ya daDhanemI / antakRdda. caturtha-varga. pR. 65. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaDesara-bAhubalI-sajhAya0463 Akhare vairAgya pAmI dIkSita thayA hatA ane zatruMjaya parvata para mokSa pAmyA hatA. 45. mUladeva :- rAjakumAra mUladeva saMgItAdi kaLAmAM nipuNa hato, paNa bhAre jugArI hato, pitAe tene dezavaTo Apyo hato, tethI ujjayinImAM AvIne rahyo hato. saMgItakaLAthI devadattA nAmanI gaNikA tathA tenA kalAcArya upAdhyAya vizvabhUtino teNe parAjaya karyo hato. samaya jatAM dAnanA prabhAve te hAthIothI samRddha vizAla rAjya ane guNAnurAgI kalA-priya catura gaNikA devadattAno svAmI thayo hato. pAchaLathI satsaMga thatAM te vairAgya pAmyo hato ane cAritra pALI svarge gayo hato. tyAMthI vIne mokSa pAmaze. 46. prabhavasvAmI :- pUrvokta zrIjaMbUsvAmIne tyAM lagnanI pahelI rAtre pAMcaso coro sAthe corI karavA gayA hatA, tyAM navapariNIta ATha vadhUo sAthe thato AdhyAtmika saMvAda sAMbhaLIne te pratibodha pAmyA hatA ane badhA coro sAthe dIkSA lIdhI hatI. jaMbUsvAmI pachI zAsanano sarva bhAra temaNe saMbhALyo hato. teo caudapUrvanA jANakAra hatA. 47. viSNukumAra :- temanA pitAnuM nAma padmottara thatuM ane mAtAnuM nAma vAlA-devI hatuM. zrImunisuvrata AcArya pAse dIkSA lIdhI hatI ane tapanA prabhAvathI apUrvalabdhivALA thayA hatA. ekadA pUrve vAdamAM hArelA dharmaSI namuci nAmanA pradhAne dveSa-buddhithI jaina sAdhuone rAjanI hada bahAra kADhI mUkavAno hukama karyo. A vAtanI jANa thatAM teo jaina sAdhuonI madade AvyA ane namuci AgaLa mAtra traNa pagalAM jamInanI mAgaNI karI, je svIkAravAmAM AvI kopAyamAna thayelA zrIviSNumunie te parathI eka lAkha yojananuM virATa zarIra banAvI eka paga samudrane pUrva kAMThe mUkyo ane bIjo paga samudranA pazcima kAMThe mUkyo. 'trIjuM pagaluM kyAM mUkuM?' ema kahI te paga namucinA mastake mUkaDyo eTale te marIne narake gayo. deva-gAMdharvo, kinnaro, devAMganAo vagerenI upazamarasamaya madhura saMgIta-prArthanAthI Akhare temano krodha zAMta paDyo. pachI tapazcaryA karatAM ane zuddha cAritra pALatAM teo mokSe gayA. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4640 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 48. AdrakumAra :- anArya dezamAM AvelA Artaka dezanA rAjakumAra hatA. temanA pitA Arvaka ane zreNika rAjAne paraspara gADha maitrI hatI. tethI abhayakumAra ane AAka rAjAnA putra AdrakumAranI paNa maitrI baMdhANI hatI. eka vakhata potAnA mitrane jainadharma pamADavA abhayakumAre mokalelI jinapratimAnAM darzana thatAM temane jAtismaraNa jJAna thayuM hatuM ane AdezamAM AvIne tyAgadIkSA lIdhI hatI. A dIkSA varSo sudhI pALyA pachI, bhogAvalI karmano udaya AvatAM temane saMsAravAsa svIkAravA paDyo hato ane bAlakanAM snehabaMdhanamAMthI mukta thavA bIjAM bAra varSo pasAra karavAM paDyAM hatAM. te pachI temaNe pharI dIkSA lIdhI hatI ane aneka jIvone pratibodha pamADyo hato. temaNe gozAlaka sAthe dharmasaMbaMdhI carcA karI tene niruttara karyo hato. 49. dRDhaprahArI-*:- yajJadatta nAme brAhmaNano putra kusaMgathI bagaDyo hato ane kAlakrame eka prasiddha cora banyo hato. eka vAra lUMTa calAvatAM teNe brAhmaNa, gAya ane sagarbhA strInI hatyA karI hatI, paraMtu e cAra mahAhatyAothI chevaTe tenuM hRdaya dravI gayuM hatuM ane saMyama dhAraNa karyo hato. pachI jyAM sudhI pUrvapApanI smRti thAya, tyAM sudhI kAyotsarga karavAno abhigraha dhAraNa karI, hatyAvALA gAmanI bhAgoLe dhyAnamAM magna thayA hatA. tyAM lokoe temanA para paththara, roDa vagerenA ghA karyA hatA ane asahya kaThora zabdo saMbhaLAvyA hatA, paraMtu teo dhyAnathI jarA paNa calita thayA na hatA. badhA upasargo samabhAve sahana karatAM temane kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM. 50. zreyAMsakumAra:- zrI bAhubalInA pautra ane somayaza rAjAnA putra temaNe zrI AdinAtha prabhune eka varSanA upavAsa pachI zeraDInA rasathI pAraNuM karAvyuM hatuM. * na kilammai jo tavasANa so tavasiddho daDhappahArivva / so kammakUkhaya siddho jo savvakkhINa kammaMso // 952 // mAve. dara vR. pR. 238 ma. 1. kurujaNapade gayapuraNagare bAhubali putto somappabho, tassa putto sejjaMso juvarAyA, so sumiNe maMdaraM pavvayaM sAmavaNNaM pAsati, tato teNa abhaya kalaseNa abhisitto abbhahiaM sobhitugADhatto / Ava. hari. vR. pR. 24. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharahesara-bAhubalI-sajjhAya 0 465 51. kUragaDumuni :- dhanadatta zreSThInA putra hatA ane zrIdharmaghoSasUri pAse nAnI uMmaramAM dIkSita thayA hatA. kSamAno guNa adbhuta hato, paNa kAMI tapazcaryA karI zakatA na hatA. eka vAra prAtaHkALamAM gocarI lAvIne te vAparavA beThA ke mAsakhamaNavALA eka sAdhue AvIne kahyuM : 'meM thUMkavAnuM vAsaNa mAgyuM, te kema na ApyuM ? ane AhAra vAparavA besI gayA ? mATe have tamArA pAtramAM ja baLakho nAkhIza'. ema kahIne te sAdhue temAM baLakho nAkhyo. phUguDamina tenAthI jarA paNa gusse na thayA. UlaTuM hAtha joDIne bolyA ke 'mahAtman ! mApha karo. huM bALaka chuM. bhUlI gayo ! mArA dhanabhAgya kyAMthI ke ApanA jevA tapasvIno baLakho mArA bhojanamAM paDe !' evI bhAvanA uttarottara vadhatAM temaNe kevalajJAna prApta karyuM hatuM. 52. zayyabhavasUri :- zrIprabhava-svAmInA paTTadhara ziSya. teo pUrvAvasthAmAM karmakAMDI brAhmaNa hatA. zrIprabhavasvAmI pachI samasta jaina zAsanano bhAra temaNe vahana karyo hato. temano bAla-putra manaka paNa temanA paMthe paLyo hato ane alpa vayamAM ja Atma-hita sAdhI gayo hato. A putra ziSyane bhaNAvavA mATe sUrijIe siddhAMtamAMthI uddharIne dazavaikAlika sUtranI racanA karI hatI, je eka pavitra Agama lekhAya che. 53. meghakumAra*:- zreNika rAjAnI dhAriNI nAmanI rANInA putra hatA. uccakulIna ATha rAjakumArIone ekIsAthe paraNyA hatA. paraMtu ekadA prabhu mahAvIranA dezanA sAMbhaLI, mAtA-pitAnI anumati meLavI temaNe dIkSA lIdhI. prabhue temane sthavira sAdhuone soMpyA. (e sAdhuo bIje sthaLe jaIne rAta rahyA.) navadIkSita meghakumArano saMthAro chello hato. te cheka bAraNAnI AgaLa Avyo. rAtamAM mAruM karavA jatA-AvatA sAdhuonI avara-javarathI, temanA paga aDavAthI, temaja saMthArAmAM dhULa paDavAthI, lagabhaga AkhI rAta UMgha AvI nahi. eTale vicAra karyo ke savAre UThIne tae NaM sA dhAriNI devI navahaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM adabhuThThamANa ya rAiMdiyANaM vIikkaMtANaM addharattakAlasamayaMsi sukumAlapANipAyaM jAva savvaMga suMdaraM dAragaM payAyA / nAyAdhammakahAo pR. 19thI 46 sudhI. pra.-2-30 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4660zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 A badhI vastuo prabhune soMpIne ghera jaIza. savAre badhA sAdhuo prabhu mahAvIrane vaMdana karavA gayA, tyAre meghakumAra paNa sAthe hatA. sarvajJa prabhu mahAvIre temaNe kareluM durthAna jaNAvI pratibodha Apyo tathA temano pUrvabhava kahyo ane hAthInA bhavamAM sasalAne bacAvavA temaNe kevI rIte anukaMpA pALI hatI, te jaNAvatAM temanA mananuM samAdhAna thayuM. pachI cAritranuM niraticAra pAlana karatAM svarge gayA ane tyAMthI mahAvideha kSetramAM utpanna thaI mokSe jaze. mahAsatIo 1. sulasA- temanA patinuM nAma nAgaratha hatuM, je zreNikanA lazkaramAM mukhya rathika hatA. prathama to temane kaMI saMtAna na hatuM, paraMtu pachIthI uttama dharmArAdhananA prabhAvathI prasanna thayelA devanI sahAyatAthI ekIsAthe batrIsa putro thayA hatA. A putro bhaNI-gaNIne yogya vaye paraNyA bAda zreNikanA aMgarakSaka tarIke rahyA hatA ane zreNika jyAre sujayeSThAnuM haraNa karavA gayA, tyAre vIratAthI laDIne mRtyu pAmyA hatA. potAnA batrIse putro ekIsAthe mRtyu pAmavA chatAM bhavasthitino vicAra karIne sulasAe zoka karyo nahi ane patine paNa zokAtura thatA rokyA. sulasA bhagavAna mahAvIranI paramazrAvikA hatI. eka vakhata aMbaDa zrAvaka sAthe bhagavAna mahAvIre tene dharmalAbha' kahevarAvyo. tethI aMbaDane vicAra thayo ke A te kevI zrAvikA haze ke jene bhagavAna mahAvIra dharmalAbha kahevarAve che ! tethI aMbaDe potAnI aindrajAlika vidyAthI tenI parIkSA karI, paraMtu te dharmathI jarA paNa calita na thaI. tethI tene ghare jaIne bhagavAnano dharmalAbha pahoMcADyo ane tenI dharma pratye daDhatAnI zlAghA karI. te marIne tattha rAyagihe paseNaisaMtio nAga nAmA rahio, tassa sulasA bhajjA, so aputtao iMdakkhaMdAdI NamaMsai, sA sAviyA necchai, annaM pariNehi, so bhaNai-tava putto teNa kajjaM teNa vejjo vaeseNa tihi sayasahassehiM tirNiNa tela kuvalA pakkA sakkAlae saMlAvo-erisA sulasA sAviyatti / -3mAva. rAri vR. 9. 676 ma. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharahesara-bAhubalI-sajjhAya svargamAM gaI ane tyAMthI cyavIne AvatI covIzImAM nirmama nAme paMdaramA tIrthaMkara thaze. 467 - 2. caMdanabALA*:- caMpApurImAM dadhivAhana nAmano rAjA hato. tenI rANInuM nAma padmAvatI hatuM. tenuM bIjuM nAma dhAriNI hatuM. tene vasumatI nAmanI putrI hatI. eka divasa kauzAmbInA rAjA zatAnike tenA upara caDAI karI, tethI dadhivAhana rAjA bhaya pAmI nAsI gayo. sainikoe tenA nagarane lUMTyuM ane dhAriNI tathA vasumatIne upADIne cAlatA thayA. zIlanA rakSaNArthe dhAriNI rastAmAM ja jIbha karaDIne mRtyu pAmI. kauzAMbI pahoMcyAM pachI vasumatIne bajAramAM vecavA mATe UbhI rAkhI, jyAMthI eka zeThe vecAtI lIdhI zeThe tenuM nAma caMdanabALA pADyuM. te ati svarUpavAna hatI. tethI tenI strI mULAne vahema paDyo ke jate divase zeTha AnI sAthe lagna karaze. eka divasa zeTha jyAre bahAra gAma gayA tyAre mULAe caMdanabALAne eka bhoMyarAmAM pUrI dIdhI, tenA pagamAM beDI nAkhI ane mastake muMDana karAvyuM. AvI rIte annajaLa vagara traNa divasa vyatIta thayA. cothe divase zeThane khabara paDI, tyAre bhoMyarUM kholIne tene bahAra kADhI ane eka sUpaDAmAM aDadanA bAkaLA ApI, te beDI toDavA mATe luhArane bolAvavA gayA. ahIM caMdanabALA manamAM vicAra kare che ke 'mAre traNa divasanA upavAsa che, tethI jo koI munirAja padhAre to to tene ApIne pachI pAraNuM karuM'. evAmAM bhagavAna mahAvIra tyAM padhAryA ke jemane daza bolano abhigraha hato. A abhigrahanA bolamAMthI eka bola ocho joI teo pAchA vaLyA. e vakhate caMdanabALAnI AMkhomAM azru AvyAM, eTale abhigraha pUrNa thatAM bhagavAna pAchA pharyA ane caMdanabALAne hAthe pAraNuM karyuM ke AkAzamAM devaduMdubhi vAgI paMcadivyo pragaTa thayAM, tenA mastaka para suMdara kosaMbie sayANIo abhiggaho posabahula pADivaI / cAummAsa migAvaI vijaya sugutto ya naMdA ya // 520 // taccAvAI caMpA dahivAhaNa vasumaI vijayanAmA / dhaNavaha mUlA loyaNa saMpula dANe ya pavvajjA // 521 // Ava. hAri vR. pR. 222 a. Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4680zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 keza AvI gayA ane lokhaMDanI beDInA sthaLe suMdara divya AbhUSaNo banI gayAM. sarvatra caMdanabALAno jayajayakAra thayo. Akhare caMdanabALAe bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA lIdhI ane sAdhvIsaMghanA vaDA thayAM tathA anukrame kevaLI thaIne mokSapada pAmyAM. 3. manoramA : - jenA zIlanA prabhAve zULInuM siMhAsana banyuM, te sudarzana zeThanI pativratA patnI. 4. madanarekhA :- maNiratha rAjAnA laghubaMdhu yugabAhunI atyaMta svarUpavAna suzIla patnI. maNirathe madanarekhAne calita karavA mATe aneka yatno karyA, paNa vyartha gayA. Akhare yugabAhunuM khUna karAvyuM. paNa garbhavatI madanarekhA nAsI chUTI. araNyamAM jaIne eka putrane teNe janma Apyo, je pratyekabuddha tarIke namirAja RSine nAme AgaLa jatAM prasiddha thayo. thoDA samaya bAda madanarekhAe dIkSA laI AtmAnuM kalyANa karyuM. 5. damayaMtI - vidarbha-nareza bhImarAjAnI putrI ane naLarAjAnI patnI. kathA suprasiddha che. 6. narmadasuMdarI - sahadevanI putrI ane mahezvaradattanI strI. zIlanI rakSA mATe teNe aneka saMkaTono sAmano karyo hato. Akhare zrI AryasahastasUrinI pAse dIkSA lIdhI hatI ane yogyatAthI pravartinI-pada prApta karyuM hatuM. 7. sItA - videharAja janakanI putrI ane zrIrAmacaMdrajInI patnI. kathA suprasiddha che. 8. naMdA(sunaMdA)*. zreNika rAjA mAtA-pitAthI risAIne benAtaTa evaM khalu jaMbU / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe Nayare guNa silae ceie seNie rAyA, vaNNao / tassaNaM seNiyassa raNNo naMdA nAmaM devI hotthA vaNNao / sAmI samosaDhe parisA niggayA taeNa NaM sA naMdA devI imIse kahAe laTThA samANA jAva haTTha tuTThA koDubiya purise saddAvai ttA jANaM jahA paumAMvai jAva ekkArassa aMgAI ahijjittA vIsaM vAsAiM pariyAo jAva siddhA / -antakRdRzAGga sUtra varga 7 pR. 129. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharahesara-bAhubalI-sajjhAya 0 469 nagare cAlyA gayA tyAre gopALa nAma dhAraNa karyuM hatuM ane dhanapati nAmanA zeThanI naMdA pAme putrIne paraNyA hatA. tenAthI abhayakumAra nAme putra thayo hato, je buddhi mATe Aja sudhI dRSTAMtarUpa che. naMdAne patino viyoga keTalAMka varSo sudhI sahana karavo paDyo hato, paNa te dharmaparAyaNa ane zIlamAM aDaga rahI hatI, tethI tene gaNanA satI strIomAM thAya che. 9. bhadrA : - zAlibhadranI mAtA. jaina dharmanI parama anurAginI. 10 subhadrA :- tenA pitAnuM nAma jinadAsa hatuM ane mAtAnuM nAma tattvamAlinI hatuM. tenAM sAsariyAM bauddha hovAthI tene aneka prakAre satAvatAM hatAM, paraMtu te potAnA dharmathI jarA paNa calita thaI na hatI. eka vakhata eka jinakalpI muni ke jeo potAnA zarIranI paricaryAthI sarvathA nirapekSa hoya che tevA muni tene tyAM vahoravA padhAryA te vakhate te muninI AMkhamAM paheluM taNakhaluM kADhatAM tenA para ALa AvyuM ne te dUra karavA mATe teNe zAsanadevInI ArAdhanA karI. bIjA divase nagaranA badhA daravAjA baMdha thaI gayA. uparathI AkAzavANI thaI ke 'jo koI satI strI kAcA sUtaranA tAMtaNAthI cALaNI vaDe kUvAmAMthI pANI kADhIne chAMTaze, to A caMpAnagarInA daravAjA UghaDaze.' A asAdhAraNa kAma satI subhadrAe karI batAvyuM, tyArathI te prAtaHsmaraNIya gaNAya che. Akhare dIkSA laI te mokSagAmI thayelI che. 11. rAjimatI H- paraNavA Avelo koDIlo kaMtha pAcho pharyo, AdaryAM lagna adhUrAM rahyAM, paNa naimikumArane manathI eka vAra varI cUkelI satI bIjAnI AzA kema kare ? e koDIlo kaMtha saMsArathI virakta banI jyAre tyAgI-tapasvI banyo, tyAre dharmArAdhana mATe te ja zrIneminAtha prabhunuM zaraNa aMgIkAra karyuM. mana, vacana ane kAyAthI saMyama pALI teo zrIneminAthanAM prathama sAdhvI banyAM. zrIneminAthanA laghubaMdhu rathanemi, ekadA ugrasena rAjAnI e sauMdaryavatI putrIne joI moha pAmyA hatA ane sAdhuvrata lIdhA pachI paNa DagamagyA hatA; paraMtu A mahAsatIe suMdara zikhAmaNa ApI, temane cAritramAM punaH sthira karI dIdhA hatA ane chevaTe sarva karmano kSaya karI teo mukti pAmyA hatAM. 12. RSidattA :- hiraSeNa tApasanI putrI hatI ane kanakaratha rAjAne paraNI hatI. karmanA udaye aneka prakAranI kasoTImAMthI tene pasAra Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4700 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 thavuM paDyuM hatuM, paNa badhAmAM te pAra UtarI hatI ane Akhare saMyama dhAraNa karI siddhipadane varI hatI. 13. padmAvatI* :- juo rAjarSi karakaMDU (18) 14. aMjanAsuMdarI :- pavanaMjayanI patnI ane hanumAnanI mAtA. paraNIne patie varSo sudhI tarachoDI hatI, tethI du:khano divaso zarU thayA hatA. eka vAra patiyuddhe caDyA tyAM cakravAka-mithunanI viraha-vihlalatA joI patnI yAda AvI. patnIne maLavA gupta rIte te pAchA AvyA paNa e milana pariNAme AphatakAraka puravAra thayuM. temanA AvyAnI vAta koIe jANI na hatI ane aMjanAne jyAre garbhavatI joI tyAre tenA para kalaMka mukAyuM. tene pitAne ghe2 mokalavAmAM AvI, paNa kalaMkavALI putrIne koNa saMghare ? Akhare vananI vATa lIdhI. tyAM hanumAna nAme tejasvI putrane janma Apyo. satI aMjanA zIlavratamAM aDaga rahI. pati pAcho AvatAM badhI vAta jANIne te pastAyo, patnInI zodhamAM nIkaLyo ane bahu prayatne meLApa thayo. Akhare baMne jaNa cAritra laI muktipada pAmyAM. 15. zrIdevI :- zrIdhara rAjAnI parama zIlavatI strI. eka pachI eka ema be vidyAdharoe haraNa karI tene zIlathI DagAvavA ghaNI koziza karI hatI, paNa parvatanI jema te nizcala rahI hatI. chevaTe cAritra laI te svarge gaI ane tyAMthI cyavIne anukrame te mokSamAM jaze. 16. jyeSThA :- ceTaka rAjAnI putrI ane prabhu mahAvIranA vaDIla baMdhu naMdivardhananI patnI. prabhu pAse lIdhelAM zrAvakanAM bAra vrato teNe aDaga nizcayathI pALyAM hatAM. tenA zIlanI zakrendre paNa stuti karI hatI. 17. sujyeSThAra :- ceTaka rAjAnI putrI. saMketa pramANe tene levA Avelo zreNika rAjA bhUlathI tenI bahena cellaNAne laI cAlato thayo, tethI caMpAe dahivAhaNo rAyA, ceDaga dhUyA paumAvaI devI, tIse Dohalo - kiha'haM rAyanevattheNa nevatthiyA ujjANakANaNANi viharejjA ? oluggA, rAyApucchA, tAheM rAyA ya sA ya devI nayajJiima, rAyA chatta tharepha, yA DakhkhAnuM / Ava. hAri rR. 76 A. 1,2,3 :- io ya vesAlio ceDao hehayakulasaMbhUo tasya devINaM annamannANaM satta dhUyAo, taM jahA - pabhAvaI paumAvaI miyAvaI sivA jeTThA sujeTThA cellaNatti so ceDao sAvao Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharahesara-bAhubalI-sajjhAya - 471 teNe vairAgya pAmI zrIcaMdanabAlA AgaLa dIkSA lIdhI ane vividha taponuM AcaraNa karI Atma-kalyANa karyuM 18. mRgAvatI :- A paNa ceTaka rAjAnI putrI hatI ane kauzAmbInA zatAnIka rAjAne paraNI hatI. eka vAra teno aMgUTho mAtra joIne koI citrakAre tenI pUrNa chabI AlekhI, te joIne zaMkita thayelA zatAnIka rAjAe te citrakAranuM apamAna karyuM, eTale te citrakAre te chabI ujjayanInA rAjA caMDapradyotane batAvI. pariNAme caMDapradyote rAjA zatAnIka pAse rANI mRgAvatInI mAgaNI karI, paNa zatAnIke tene nakArI kADhI. AthI kauzAMbI para caDAI thaI. zatAnIka te ja rAtre apasmArathI maraNa pAmyo. eTale mRgAvatIe yuktithI caMDapradyotane pAcho kADhyo ane cAturya-yuktithI rAjya-rakSA mATe rAjadhAnIne majabUta killo karAvyo. tyAM prabhu mahAvIranuM padhAravuM thatAM rANI mRgAvatIe nagaranA daravAjA ughADI nAkhyA ane vaMdana karavA gaI. caMDapradyota paNa prabhu mahAvIranA darzane gayo. samavasaraNamAM prabhu mahAvIranI samakSa potAnA bAla-kumArane caMDapradyotanA khoLAmAM soMpI tenI anumati meLavI mRgAvatIe dIkSA lIdhI ane caMdanabALAnI ziSyA thaI. tenA putra udayanane kauzAMbInI gAdIe besADavAmAM Avyo. eka vAra upAzraye pAchAM pharatAM moDuM thavAthI zrIcaMdanabALAe Thapako Apyo. te parathI kSamApanA karatAM tene kevalajJAna utpanna thayuM. guruNI caMdanabALA e vakhate sUI rahyAM hatAM. gADha aMdhakAramAM temanI pAsethI sarpa nIkaLyo, e kevalajJAnanA prabhAve jANI mRgAvatIe* temano hAtha jarA bAjue karyo. zrIcaMdanabALA jAgI gayA ane pUchyuM : 'mane kema jagADI ?' paravivAhakAraNassa paccakkhAyaM (ti) dhUyAo kassai na dei, tAo mAdimissaggAhiM rAyA pucchittA annesiM icchiyANaM sarisayANaM dei. pabhAvatI vIIbhae Nayare udAyaNassa diNNA paumAvAI caMpAe dahivAyaNassa miyAvaI kosaMbIe sayANiyassa sivA ujjeNIe pajjoyassa jeTThA kuMDaggAme vaddhamANasAmiNo jeTThassa NaMdivaddhaNassa diNNA, sujeTThA cellaNA ya vaLavAno a Mti. -Ava. hari. vR. pR. 676 mA, 677 1. * vyaMmi nindArda, jJAnami Mti tatthavAharanuM / bhAvami taduvautto miAvaI tatthudAharaNaM // 1048 // -Ava. hAri vR. pR.484 mA. Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4720zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 e vakhate maLelA javAba parathI khabara paDI ke mRgAvatIne kevalajJAna thayuM hatuM. pachI temane khamAvatAM zrIcaMdanabALAne paNa kevalajJAna utpanna thayuM ane bane mokSamAM gayAM. 19. prabhAvatI' - ceTaka mahArAjanI putrI ane siMdhu sauvIranA chellA rAjarSi udAyana(-40)nI paTTarANI. zrIjinezvaradeva pratye tenI bhakti apAra hatI. 20. cellaNA :-ceTaka mahArAjanI putrI ane mahArAja zreNikanI patnI prabhu mahAvIranI te parama zrAvikA hatI. eka vakhate zreNikane tenA zIla para vahema Avyo hato, paraMtu sarvajJa prabhu mahAvIranA vacanathI te dUra thayo hato. zIlavratanA akhaMDa pAlanane lIdhe tenI gaNanA satI strIomAM thAya cha. 21-22. brAhmI ane suMdarI :- zrI RSabhadeva bhagavAnanI viduSI 1. zuo-Ava. hAri. vR. pR. 676 A, 677 a. 2. rAyagihe Nagare seNio rAyA, cellaNA tassa bhajjA, sA vaddhamANasAmiNa pacchimatitthagaraM vaMdittA veyAliyaM mAhamAse pavisati, pacchA sAhU dilo paDimApaDivaNNao, tIe rati suttiAe hattho kihavi vilaMbio, jayA sIteNa gahio tadA cetitaM, pavesito hattho, tassa hatthassa taNaeNaM savvaM sarIraM sIteNa gahiraM, tIe bhaNiaMsa tavassI kiM karissati saMpayaM ? / pacchA seNieNa ciMtiyaM-saMsAradiNNao se koI, rudruNa kallaM abhao bhaNiosigdhaM aMteuraM palIvehi, seNio gato sAmisagAsaM, abhaeNa hatthisAlA palIviyA, seNio sAmi pucchati cellaNA ki egapattI aNegapattI ? sAmiNA bhaNiaM egapattI / Ava. hAri. vR. pR. 95 A. 3. puNNe ya saMvacchare bhagavaM / baMbhIsuMdarIo paTTavei pubvi na paTTaviA, jeNa tayA sammaM na paDivajjaitti, tAhi so maggaMtIhi vallItaNaveDhio diTTho, paruDheNaM mahalleNaM kucceNaMti, taM daTThaNa vaMdio, imaM ca bhaNiyaM-tAo ANavei-na kira hatthivilaggassa kevalanANaM samuppajjaitti bhaNiUNaM gayAo, tAhe paciMtito-kahiM ettha hatthI ? tAo a aliyaM na bhaNati, tato citaMteNa NAyaM-jahA mANahatthitti, ko ya mama mANo ? vaccAmi bhagavaMtaM vadAmi te ya sAhuNotti pAde ukkhitte kevalanANaM samuppaNNaM, tAhe gaMtUNa kevaliparisAe Thio / tAhe bharaho'vi rajjaM bhuMjai / marIIvi sAmAiyAdi ekArasa aMgANi ahijjio| Ava. hAri. vR. pR. 153 a. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharaphesara-bAhubalI-sajhAya0473 putrIo. eka lipimAM pravINa hatI, bIjI gaNitamAM pravINa hatI. baMne bahenoe dIkSA laI jIvanane ujvaLa karyuM hatuM. bAhubalIne upadeza ApavA baMne sAdhvI baheno sAthe gaI hatI. 23. rukimaNI - eka satI strI, je kRSNanI paTTarANI rukmiNIthI judI che. 24. revatI :- bhagavAna mahAvIranI parama zrAvikA, prabhune ruNa avasthAmAM bhaktibhAvathI koLApAka vahorAvI tIrthakara nAmagotra bAMdhyuM hatuM. AgAmI covIsImAM samAdhi nAmanA sattaramA tIrthaMkara thaze. 25. kuMtI* :- pAMca pAMDavonI mAtA. kathA suprasiddha che. 26. zivAH - ceTaka mahArAjanI putrI ane mahArAja caMDapradyotanI rANI. parama zIlavatI hatI. devakRta upasargathI paNa calAyamAna thaI na hatI. ujjayanI nagarImAM ghaNI vakhata agni prakaTato, te A devInA hAthe pANI chaMTAvavAthI zAnta thaI jato. Akhare prabhu pAse dIkSA laI mokSamAM gaI hatI. 27. jayaMtI :- zatAnIka rAjAnI bahena tathA mahArANI mRgAvatInI naNaMda. te khUba viduSI hatI. teNe prabhu mahAvIrane keTalAka tAtvika prazno pUchaLyA hatA, jenA pratyuttaro temaNe ApyA hatA. aMte dIkSA laI karmakSaya karI mokSamAM gaI hatI. 28. devakI :- vasudevanI patnI ane zrIkRSNanI mAtA tenA bhAI kaMsane koI muninA kahevAthI khabara paDI hatI ke devakIno putra tene mAraze. AthI devakIne je bALako janmatAM te kaMsa laI leto ane temane pakaDIne mArI nAkhato paraMtu deva-prabhAve devakInAM bALako bhadilapuramAM nAgazeThane tyAM UcharatAM hatAM ane tenI patnI je mRta bALakone janma ApatI hatI, te + tae NaM se paMDurAyA koMtI ya devI paMca ya paMDavA kacchullanArayaM Ar3hati jAva pajjuvAsaMti / nAyAdhammakahAo adhya. 16 pR. 184 x sivA ujjeNIe pajjoyassa / -jhava. dAri vR. 5. 677 . Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4740zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtra prabodhaTIkA-2 ahIM AvatAM hatAM. A rIte cha bALako kaMsane soMpAyAM hatAM. sAtamo putra naMdanI patnI yazodAne soMpyo ane tenI bALaka-putrI kaMsane apAI. A sAtamo putra te ja zrIkRSNa. anukrame devakIe samyakta-sahita zrAvakanAM bAra vato grahaNa karyA hatAM ane te sArI rIte pALyAM hatAM. 29. draupadI :- pAMDavonI patnI. kathA prasiddha che. 30. dhAriNI* - ceTaka mahArAjanI putrI, caMpApurInA mahArAjA dadhivAhananI patnI. caMdanabALAnI te mAtA hatI. eka vAra zatAnIka rAjA nagara para caDI AvatAM dhAriNI potAnI nAnI putrI vasumatI sAthe nAsI chUTI. temane koI sukAnIe grahaNa karI, rastAmAM anucita mAgaNI karI. e vakhate dhAriNIe zIlanA rakSA karavA mATe jIbha karaDIne prANatyAga karyo hato. 31. kalAvatI :- zaMkha rAjAnI zIlavatI strI, bhAIe mokalelAM kaMkaNonI joDI paherIne prazaMsAnAM vAkyo uccAratI hatI, temAM gerasamajUtI thaI. patine tenA zIla para zaMkA AvatA kaMkaNa-sahita kAMDA kApavAno hukama thayo. mArAoe jaMgalamAM laI jaI, kaMkaNa-sahita tenAM kAMDAM kApI lIdhAM, paraMtu zIlanA divya prabhAve tenA hAtha hatA tevA ne tevA thaI gayA. A jaMgalamAM teNe eka putrane janma Apyo ane AgaLa jatAM tApasanA Azrame Azraya lIdho. zaMkA dUra thatAM pati pAchaLathI pastAyo. ghaNAM varSo bAda tene patino pharI meLApa thayo, paNa tyAre jIvana-raMga palaTAI gayo hato. chevaTe dIkSA laI teNe Atma-kalyANa karyuM ane svarge gaI. tyAMthI cyavIne te mokSe jaze. x tae NaM sA dovaI rAyavarakanagA bahUNaM rAyavarasahassANaM majjhamajjheNaM sama icchamANI puvakaya niyANeNaM coijjamANI jaNeva paMca paMDavA teNeva uvAgacchai te paMca paMDave teNaM dasaddhavaNNeNaM kusuma dAmeNaM AveDhiyapariveDhie karei evaM vayAsI-ee NaM mae paMca paMDavA variyA ! - nAyAdhaHdAo adhya. 26, pR. 182. tattha dahivAhaNo palAo, raNNAya jaggaho ghosio, evaM jaggahe ghuDhe dahivAhaNassa raNe dhAriNI devI, tIse dhUyA vasumatI, sA saha dhUyAe egeNa hoDieNa gahiyA, rAyA ya niggao, so hoDio bhaNati-esA me bhajjA, eyaM ca dAriyaM vikkeNissaM, sA teNa maNomANasieNa dukkheNa esA mama dhUyA Na Najjai kiM pAvihititti aMtarA ceva kAlagayA / - kAva. hari . 9. ra23 mA. Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharahesara-bAhubalI-sajjhAya 0 475 32. puSpacUlA* :- juo arNikAputra AcArya (6) 33-40 :- padmAvatI, gaurI, gAndhArI, lakSmaNA, susImA, jaMbUvatI, satyabhAmA ane rukmiNI. A AThe zrIkRSNanI paTTarANIo hatI. temanA zIlanI kasoTI judA judA vakhate thaI hatI paNa te dareka temAMthI pAra UtarI hatI. chevaTe te AThe paTTarANIoe dIkSA laIne Atma-kalyANa karyuM hatuM. 41-47. :- 1. yakSA*, 2. yakSadattA, 3. bhUtA, 4. bhUtadattA, 5. senA, 6. venA ane 7. reNA. A sAte sthUlabhadranI baheno hatI. temanI smaraNa-zakti ghaNI tIvra hatI. te dareke bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI AtmAno uddhAra karyo hato. temanI vizeSa hakIkata zrIsthUlabhadrajInA jIvanamAMthI jANavI. (7) TippaNikA A sajhAya upara vi. saM. 1509nI vRtti maLe che, AmAM AryasuhastisUrino ullekha che. vIra saMvata 291mAM saMpratinA rAjyamAM AryasuhastisUrinA samayamAM bAra varSano duSkALa paDyo hato. (jai. sa. saM. I. pU. 31) eTale A sajjhAya vIra saMvat 291nI pachInI che. vi. saM. 114mAM vajrasvAmi svarge saMcaryA emanA pachI 13 varSa sudhI AryarakSita yugapradhAna rahyA. therattaNe viharamANo gaMgAyaDe pupphabhaddaM nAmaM NayaraM gao sasIsaparivAro, pupphakeU rAyA pupphavatI devI, tIse jamalagANi dArago dArigA ya jAyANi puSkacUlo pupphacUlA ya aNNamaNNa maNurattANi, teNa rAyAe citiyaM - jai - vioijjaMti to maraMti, tA eyANi ceva mihuNagaM karemi, melittA nAgarA pucchiyA- etthaM jaM rayaNamuppajjai tassa ko vavasAi rAyA yare vA aMtee vA ? .....sA maLa-hi na na AMmaMti ? tena sAdudhammo philmo, rAyANaM ca Apucchara, teNa bhaNiyaM- muemi jai ihaM ceva mama gihe bhikkhaM giNhaiti, tIe DissuyaM pavvaiyA / -AAva. hAri rR. pR. 688 A, 68o ma + tassa NaM kaehassa vAsudevassa paumAvai nAmaM devI hotthA vaNNao / teNaM kAleNaM teNaM samaNNaM arahA arinemi samosaDhe jAva viharai / kaNhe niggae jAva pajjuvAsai tae NaM sA paumAvai devI imIse kahAe laddhaTThA samANI haTTa tuTTha jahA devaI jAva pajjuvAsai / -zrI antA, varna . pR. 70, putto sirio ya, satta ghIyarI ya / Ava. hAri vR. pR. 693 A. X navamae naMde kappagavaMsapasUo sagaDAlo, thUlabhaddo se jakkhA jakkha dinnA bhUyA bhUyadiNNA seNA veNA reNA Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa paheluM vaMdanaka yAne guru-vaMdanano mahimA (tRtIya Avazyaka) (1) vaMdana-vyavahAranI viziSTatA bhAratIya saMskRtimAM vaMdanane viziSTa sthAna prApta thayeluM che. jaino ahaMtu, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e pAMca parameSThIne bhaktibhAvathI vaMdana kare che ane tenA dvArA sarva pApono nAza thAya che ema mAne che. bauddho buddha, dharma ane saMgha e triratnane vaMdanA kare che ane tenA dvArA saguNono vikAsa thAya che, tema mAne che. tathA vaidiko devatA, "namo arihaMtANaM / namo siddhANaM / namo AyariyANaM / namo uvajjhAyANaM / namo loe savvasAhUNa || eso paMca namukkAro, savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM, paDhama havai maMgalaM // 1 // " + "je vuddhA atItA , ye 2 yuddhA manAtA ! paccuppanA ca ye buddhA, ahaM vaMdAmi savvadA // ye ca dhammA atItA ca, ye ca dhammA anAgatA / paccuppanA ca ye dhammA, ahaM vaMdAmi savvadA // ye ca saMghA atItA ca, ye ca saMghA anAgatA / pravRnnA saMdhA, adR vaMmi savyA " -bauddhacaryApaddhati. bhUtakALamAM je buddho thayA che, bhaviSyakAlamAM je buddho thaze ane vartamAnakAlamAM je buddho che, te badhAne huM sarvadA vaMdana karuM chuM. bhUtakAlanA buddha-pradarzita dharmo, bhaviSyakAlanA buddha-pradarzita dharmo ane vartamAnakAlanA buddha-pradarzita dharmone huM sarvadA vaMdana karuM chuM. - bhUtakALanA buddha-ziSya-saMgho, bhaviSyakAlanA buddha-ziSya-saMgho ane vartamAnakAlanA buddha-ziSya-saMghone huM sarvadA vaMdana karuM chuM. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdanaka yAne guru-vaMdanano mahimA 0 477 guruo, kulanA AcAryo, jJAnavRddho, tapasvIo, potAnAthI adhika vidvAno tathA potAnA dharmamAM sthita manuSyone vaMdana kare che ane tenA dvArA Ayu, vidyA, kIrti ane baLanI vRddhi thAya che, tema mAne che.* eTale vaMdana vyavahAra eka samucita suMdara kriyA che ane tenuM phala unnati, vikAsa ke Atma-kalyANa che, e sunizcita che. (2) vaMdanA dharmanuM mULa che. zrIharibhadrasUrie lalita-vistarA-caityastavavRttimAM vaMdanAne dharmanuM mULa kahI che. 'dharma prati mUlamUtA vaMvanA / ' kAraNa ke temAMthI dharma-cintanAdi rUpa aMkurAo phUTe che, dharma-zravaNa ane dharmAcArarUpa zAkhA-prazAkhAono vistAra thAya che, tathA svarga ane mokSanAM sukhonI prAptirUpa phUla tathA phaLo prakaTe che. (3) vaMdanAthI AThe karmo pAtaLAM paDe che. jainAgamomAM vaMdanaka eTale vaMdanAnuM phaLa batAvatAM kahyuM che ke : "devAn gurUn kulAcAryAn, jJAnavRddhAn tapodhanAn / vidyAdhiLAnuM svadharmasthAna, praLamaMt tanAyi ! " -kulArNava-taMtra u. 12-113. devatAo, guruo, kulanA AcAryo, jJAnavRddho, tapasvIo, potAnAthI adhika vidvAno tathA potAnA dharmamAM sthita manuSyoe sarvane he kulanAyike ! vaMdana karavuM joIe. "jJAnavRddhastapovRddho, vayovRddha kRti traya: 1 pUrva: pUrvAbhivAdya: yAta, pUrvAmAve pa: para: " -sau2. pU. sa. 18-10. jJAnavRddha tapovRddha ane vayovRddha e traNe vaMdana karavA yogya che. temAM jJAnavRddhane prathama, tapovRddhane pachI ane chelle vayovRddhane vaMdana karavuM. 'abhivAnazIlasya, nityaM vRddhopasevina: / catvAri teSAM varddhante, AyurvidyA yazo balam // " (guru, mAtA, pitA, AcArya tathA anya) temaja temanI nitya sevA karanAranAM Ayu, vidyA, vRddhi pAme che. -manusmRti 2-121. vaDIlo vagerene praNAma karanAranAM kIrti ane baLa A cAra vastu Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4780 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 "vaMdaNaeNaM bhaMte ! jIve kiM ajjiNai ? goamA / aTTha kammapayaDIo nibiDabaMdhaNa-baddhAo siDhilabaMdhaNa-baddhAo karei, cirakAla-ThaiAo appakAlaThiiAo karei, tivvANubhAvAo maMdANubhAvAo karei, bahupaesaggAo appapaesaggAo karei, aNAiaM ca NaM aNavadaggaM saMsArakaMtAraM no pariaTTai / " (yo. svo. vR. pra. 3 pR. 246 uddhata) "he bhagavan! vaMdanakathI jIvane zuM prApta thAya che ?' he gautama ! vaMdanakathI jIva gADha baMdhanavALI AThe karmaprakRtione zithila baMdhavALI kare che, cirakAlanI sthiti pAmelA(aSTakama)ne alpakAlanI sthitivALA kare che, tIvra anubhAvavALA(aSTakarma)ne maMda anubhAvavALA kare che ane bahu pradezavALA(aSTakarma)ne alpa-pradezavALA kare che. tethI te anAdi-ananta-saMsArATavImAM paribhramaNa karato nathI.' (4) vaMdanAthI uccagotra, saubhAgya ane lokapriyatA sAMpaDe che. zrIuttarAdhyayanasUtranA ra9mA adhyayanamAM kahyuM che ke : "caMdrapALa bhaMte ! nIve banAvuM ? "jo vaMUi nIyAgottakammaM khavei, uccAgottaM nibaMdhai, sohaggaM ca NaM appaDihayaM ANAphalaM nimbarU che' "he bhagavan! vaMdanakathI jIvane zuM phaLa maLe ?" "he gautama ! vaMdanaka-vaMdanAthI (jIva) nIca-gotrakarmane khapAve che ane uccagotrakarmane bAMdhe che, tathA saubhAgya ane apratihata (januM koI ullaMghana kare nahi tevI) AjJArUpI phaLanI prApti kare che." eTale vaMdananuM phala uccagotra, saubhAgya ane lokapriyatA che." (5) mumukSunI vaMdanA paraMtu mumukSu AtmA vaMdananI kriyA pApano saMpUrNa pratighAta karavA mATe ja kare che, jemAM deva ane gurunI kRpA apekSita che, eTale te jagadguru jinezvaronuM ane kalyANamitra sadgurunuM zaraNa svIkAre che ane temane ja punaH punaH vaMdanA kare che. Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdanaka yAne guru-vaMdanano mahimA 479 (6) paDAvazyakamAM vaMdanA zA mATe ? Atma-vizuddhi mATe yojAyelI paDAvazyakanI lokottara kriyAmAM caturvizati-stava ane vaMdanakane paNa A ja kAraNe viziSTa sthAna prApta thayeluM che. samatvanI siddhi mATe kRtanizcaya thayelo mumukSu prathama caturvizatistava vaDe ahiMnto ane siddhone bhAvapUrvaka vaMdanA kare che tathA temanA saddabhUta guNonuM kIrtana karIne darzanAcAranI zuddhi kare che tathA gurunI saMyamayAtrA vagerenA prazna pUchI potAthI jANatAM-ajANatAM thayelI AzAtanA mATe mana, vacana ane kAyAthI kSamA mAge che ane e rIte jJAnAcAranI vizuddhi kare che. A rIte darzanAcAra ane jJAnAcArathI vizuddha thayelo mumukSu pratikramaNa, kAyotsarga ane pratyAkhyAnano sAco adhikArI bane che ke je dvArA te cAritra, tapa ane vIryane lagatA AcAronI kramazaH zuddhi karIne potAnuM abhISTa sAdhavAmAM saphaLa thAya che. A rIte vaMdanaka e AdhyAtmika anuSThAnanI saMpUrNa saphaLatA mATe pUrvasevArUpa che ane tethI te nitAnta Avazyaka che. (7) gurunI AvazyakatA AdhyAtmika jIvananI saphaLatA mATe gurunI chatrachAyA Avazyaka che, tethI ja "zrIdazavaikAlikasUtramAM kahyuM che ke "A loka ane paralokamAM hitakara evA dharmanuM jJAna meLavavA mATe ziSya bahuzruta gurune vinaya ane AtmanigrahapUrvaka sevavA tathA temane padArthono nirNaya pUchavo." zrIharibhadrasUri paMcavastuka'mAM jaNAve che ke-"zrImanta manuSya jema sArA rAjAne choDato nathI, tema Atma-kalyANanA abhilASIe cAritradhanarUpI phaLane ApanAra guNavAna * prAraMbhamAM deva ane gurunI pUjA karavI tene yogazAstra ane maMtrazAstranI paribhASAmAM "pUrvasevA' kahevAmAM Ave che. 'pUrvasevA-guru-devAdipUjAdilakSaNA / ' yogabindu zloka 2nI TIkA, pR. 18. 2. "to-paziM , cha suparuM ! bahussuaM pajjuvAsijjA, pucchijjattha-viNicchayaM // 44 // " -dazavaikAlika-pR. 234. Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4800zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 gurune choDavA nahi. guNavAna gurunI satata sevAmAM rahevAthI temanuM prazasta darzana prApta thAya che, vinayano lAbha thAya che, bIjA mumukSuone paNa mArganuM bhAna thAya che ane dIkSA vakhate kareluM AtmAnuM samarpaNa saphaLa thAya che. A rIte bIjA paNa aneka lAbho thAya che. tethI gautamasvAmI vagere te bhave mokSe janArA mahApuruSoe paNa gurukuLa-vAsa sevyo che. mATe potAnA saMsArI kulane choDIne kulIna evA-mumukSu AtmAe sAdhu-AcArya mahArAjanI sevA jarUra AdaravI.* guru vinA jJAna nahi' e ukti jagaprasiddha che. temAM paNa brahma ke AtmA jevA gUDha viSayanuM jJAna guru vinA prApta thavuM azakya che; tethI mumukSu AtmAe saddagurunuM zaraNa avazya zodhavuM ghaTe che. muMDakopaniSaddamAM kahyuM che ke-"tadizAnArthI gurumevAdhiSThat mitpALiH zrotriya brahmaniSTham !' te(AtmA)nA vizeSa jJAna arthe mumukSu samidha vagere hAthamAM laIne zrotriya(zruta-veda vagerene jANanAra) ane brahmaniSTha (AtmajJAnI) evA gurunI samIpe jAya. tAtparya ke AdhyAtmika unnati mATe gurunI atyanta AvazyakatA che. (8) guru kevA joIe ? "guru kevA joIe? te prazna paNa vicAraNIya che. adhyAtmazAstranA + laukika zAstromAM kahyuM che ke "zive ruSTe gurustrAtA, gurau ruSTe na kazcana / tasmAt sarvaprayatnena, gurumeva prasAdayet // " jo ziva (Izvara) kope to guru bacAvI zake che, paNa guru kope to koI bacAvI zakatuM nathI, mATe sarva prayatnathI gurune prasanna karavA. "mavihIna, tapo vidyA vrataM nam | vyarthaM sarvaM zavasyeva, nAnA'laGkArabhUSaNam // " jema maDadAne dhAraNa karAvelAM vividha prakAranAM AbhUSaNo vyartha che, tema gurubhaktithI rahita sAdhakanAM tapa, vidyA, vrata ane kula vyartha che. 4 zrIpaMcavastuka graMtha-bloka 689thI 694 sudhI pR. 110. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdanaka yAne guru-vaMdanano mahimA 0481 matathI je guru saMsArI eTale gRhasthAzramI hoya tathA viSaya ane kaSAyanA kAdavamAM khUMcelo hoya, te anyanuM bhaluM karI zakato nathI. vaLI sAdhu thavA chatAM je jJAna, darzana, cAritra ane tapanI upAsanA karato nathI, paNa mAtra lokaraMjana ke udaranA bharaNa-poSaNa mATe ja sAdhu-vezane nabhAve che, te paNa sva ke anyanuM kalyANa karI zakato nathI. eTale temano guru tarIke svIkAra karavo, e phaladAyI nIvaDatuM nathI. bhaktakavi akhAe paNa ThIka ja kahyuM che ke : "guru kIdhA meM gokulanAtha, gharaDA baLadane ghAlI nAtha; dhana hare paNa dhokho nava hare, e guru zuM kalyANa ja kare ?" kuguruthI cetatA rahevA mATe anya vidvAnoe paNa kahyuM che ke : "guravo vaheva: nti, ziSyavattApahArA: | kurtamaH sarvevi ! ziSyApArakka: " he devI ! A jagatamAM ziSyanA vittanuM haraNa karanArA guruo bahu che, paNa tenA hRdayano tApa haranArA saddaguru to virala ja che. A sthitimAM tyAgI, brahmacArI, suzIla ane jJAnI gurunuM zaraNa svIkAravuM e ja buddhimattA che. jainazAstroe gurunuM svarUpa nIce mujaba darzAvyuM che, je dareka mumukSue punaH punaH vicAravA yogya che. "vindriya-saMvaro, tada navavida-vaMmara-kutti-dharo ! cauviha-kasAya-mukko, ia aTThArasaguNehi saMjutto // 1 // pagna-mabraya-gutto, paMviphAyara-pAtaLa-malyo ! pagna-samo tigutto, chattIso guha ma ArA" -pratikramaNa sUtra pAMca indriyone kAbUmAM rAkhanAra, brahmacaryanI nava vADonuM pAlana karanAra, krodhAdi cAra kaSAyone jitanAra, paMca mahAvratone dhAraNa karanAra, jJAnAcAra vagere pAMca AcAronuM pAlana karanAra, Isamiti vagere pAMca samiti tathA manogupti vagere traNa guptithI yukta ema chatrIsa guNovALA (hoya te) mArA guru che. (9) guru pratye ziSyanuM vartana sadgaranuM zaraNa svIkAryA pachI ziSya temanI sAthe kevA prakArano pra.-2-31 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 vyavahAra rAkhavo, te jANavA jevuM che. jaina zAstro kahe che ke 'je ziSya garva, krodha, mAyA ane pramAdane kAraNe guru sAthe rahIne vinaya* zIkhato nathI, te vAMsanAM phaLanI mAphaka potAnA ja nAzanuM kAraNa thAya che.' e je guru AcAravAna che, guNaniSTha che, temanuM apamAna karavuM, agninI peThe potAnA sadguNone bhasmIbhUta karavA jevuM che.' 'gurunI avahelanA karIne jJAna prApta karavuM azakaya che.' * vinaya pAMca prakArano che-te A rIte : (1) lokopacAra-vinaya-loka-vyavahAra nimitte thatuM vinayanuM pravartana. (2) artha-vinaya-dhananI prApti nimitte thatuM vinayanuM pravartana. (3) kAma-vinaya-kAmabhoganI prApti nimitte thatuM vinayanuM pravartana. (4) bhaya-vinaya-bhayanA kAraNe thatuM vinayanuM pravarna. (5) mokSa-vinaya-mokSa-prAptinA hetuthI thatuM vinayanuM pravartana. A pAMca prakAranA vinayomAMthI mokSa-vinaya mumukSuo mATe AdaraNIya che. mokSa-vinaya pAMca prakArano che. te A rIte : 1. darzana-vinaya-zrIjinezvaradevoe SaDvavya ane tenA paryAyonI tathA nava tattvonI je prakAre prarUpaNA karI che, te ja prakAre tenI zraddhA rAkhavI. 2. jJAnavinaya-svAdhyAya yogya zrutajJAnanuM paThana-pAThana karavuM ane tenA AdhAre saMyamamArgamAM vartavuM. 3. cAritra-vinaya-ajJAna ane mohano nAza karavA mATe viziSTa vratonuM pAlana karavuM. 4. tapo-vinaya-karmanI nirjarA karavA mATe nAnA-vidha taponuM anuSThAna karavuM. 5. aupacArika-vinaya-vividha upacAro vaDe guruno Adara-satkAra karavo. -dazavaikAlika-niryukti. A pAMca prakAranA vinayamAMthI aupacArika vinayane ja sAmAnya rIte 'vinaya' kahevAmAM Ave che. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdanaka yAne guru-vaMdanano mahimA 0 483 'agnihotrI brAhmaNa jema vividha prakAranI Ahutio ane maMtro vaDe abhiSikta agninI zuzruSA kare che, tema amitajJAnI ziSya paNa gurunI vinayapUrvaka zuzruSA karavI.' 'mULamAMthI jema thaDa thAya che, thaDamAMthI jema DALIo thAya che, DALIomAMthI jema DAMkhaLIo thAya che, DAMkhaLIomAMthI jema pAMdaDAM thAya che ane pAMdaDAMmAMthI jema phUla ane phalano rasa thAya che, tema vinayarUpI mULamAMthI dharmano skandha (thaDa) prakaTe che ane teno kramazaH vistAra thatAM kIrti, zruta ane niHzreyasano lAbha thAya che.' 'je ziSya krodhI, madamatta, apriya vaktA, mAyAvI ane zaTha hoI avinIta rahe che, te pravAhamAM taNAtA kASThanI peThe saMsAra-pravAhamAM taNAyA kare che.' je ziSyo AcAryo ane upAdhyAyonI sevA kare che tathA temanuM kahyuM kare che, teonI zikSA pANIthI siMcAyelAM vRkSonI peThe vRddhi pAme che.' 'avinIta puruSone vipatti che ane suvinIta puruSone sau rUDAM vAnAM che, ema je barAbara jANe che, te ja suzikSita thaI zake che.' 'je ziSya sadgurunI AjJAmAM rahe che, je dharmanuM rahasya samajyo che, tathA je vinayanI bAbatamAM kuzaLa che, te A dustara (saMsAra) pravAhane tarI jAya che tathA karmono kSaya karI siddhirUpI uttama gatine pAme che.' vaidika saMpradAyamAM guru pratyenA vartana mATe kahyuM che ke ''AjJAmano'rthaharaLa, guropriyavartanam / gurudrohamiti prAhuryaH karoti sa pAtakI // 75 // gurukArye svayaM zaktaH, nAparaM preSayet priye ! bahumattipamRthai:, sahito'timaSTimAn // 62aa abhimAno na rtavyo, nAti-vidyA-dhanAvimi: / sarvadA sevayennityaM, ziSyaH zrIgurusannidhau // 94 // jAma-krodha-parityAgI, vinIta: stutimattimAn / devi ! bhUmyAsane tiSThed gurukAryaM samAcaran // 95 // Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4840 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 anAdRtya gurorvAkyaM zRNuyAd yaH parAGmukhaH / ahitaM vA hitaM vApi, rauravaM narakaM vrajet // 98 // go-brAhmaNavadhaM kRtvA, yatpApaM samavApnuyAt / tatpApaM samavApnoti, gurvagre'nRtabhASaNAt // 99 // 'gurunI AjJAno bhaMga karavo, gurunA dhananuM haraNa karavuM, gurunuM bhUMDuM karavuM ke manathI bhUMDuM icchavuM te gurudroha kahevAya che ane te karanAro pAtakI che.' 'gurumAM atyanta bhaktivALo ziSya pote aneka sevakavALo hoya to paNa pote ja gurunI sevA kare, paNa sevako pAse sevA karAve nahi.' 'ziSya zrIguru AgaLa kadI paNa jAti, vidyA, dhana vagerenuM abhimAna karavuM nahi, paraMtu teno tyAga karIne sarvadA temanI sevA karavI.' vinIta ziSya kAma krodhano parityAga karIne gurunI stuti-bhakti karato thako pRthvI upara guruthI nIcA Asane bese ane gurue batAveluM kArya kare.' 'gurue kahelI vAta hitakara ke ahitakara lAge to paNa tene AdarapUrvaka sAMbhaLavI joIe. je ziSya gurunI vAta anAdarathI sAMbhaLe che, te raurava narakamAM jAya che.' gAya tathA brAhmaNane mAranArane je pApa lAge che, te gurunI AgaLa khoTuM bolavAthI lAge che, mATe gurunI AgaLa kadI paNa khoTuM bolavuM nahi.' '"anujJAta: saMvizet // 2 // na cainamabhiprasArayIta // 3 // na cAsya saMkAze saMviSTo bhASeta // 5 // abhibhASitastvAsInaH pratibrUyAt ||6|| anutthAya tiSThantam // 7 // gacchantamanugacchet // 8 // dhAvantamanudhAvet // 9 // Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdanaka yAne guru-vaMdanano mahimA 0485 devamivAcAryamupAsItAvikatthayannavimanA vAcaM zuzrUSamANo'sya // 13 // " -nApatasvIya dharmasUtram 2.2.6, pRSTha 88. "AjJA thayA pachI sUvuM, temanA tarapha paga na phlAvavA, temanI sAme sUtAM sUtAM bolavuM nahi, je kaMI kahevuM hoya te kahI rahyA pachI besIne pratyuttara devo. guru UbhA hoya tyAre UbhA rahevuM. jatA hoya tyAre pAchaLa javuM ane doDatA hoya to pAchaLa doDavuM. Atma-prazaMsA choDIne ane avikSipta manavALA thaIne devanI mAphaka AcAryanI upAsanA karavI." (10) guruvaMdanano mahimA sarva suvihita AcAronuM mULa vinaya che ane tevo vinaya gurune vidhisara vaMdana karavAthI temaja temanI vividha prakAre sevA-bhakti karavAthI thAya che. eTale AtmakalyANanA abhilASIe gurune pratidina prAta ane sAyaMkALe vidhisara vaMdana karavuM Avazyaka che. A vaMdananuM tAtkAlika phaLa zratadharmanI prApti che ane pAraMpArika phaLa bhavasaMtatino kSaya eTale nirvANa che. guruvaMdanabhASyamAM kahyuM che ke : "viNaovayAramANassa, bhaMjaNA pUaNA gurujaNassa / titthayarANa ya ANA, suadhammArAhaNAkiriyA // ' gurune vaMdana karavAthI anukrame vinayopacAra, mAnanuM khaMDana, gurujananI pUjA, tIrthakaronI AjJAnuM pAlana, hRtadharmanI ArAdhanA tathA akriyapada(mukti)nI prApti thAya che. dazapUrvadhara maharSi zrIumAsvAti vAcaka prazamaratiprakaraNamAM pharamAve che ke vinayanuM phala gurunI zuzruSA che, guru-zuzraSAnuM phala zrutajJAnanI prApti che. zrutajJAnanI prAptinuM phala virati(saMyama) che, viratinuM phala Agnava-nirodha che, Agnava-nirodha(saMvara)nuM phala tapobaLa che, tapobaLanuM phala nirjarA che, nirjarAnuM phala kriyAnI nivRtti che, kriyA-nivRttinuM phala ayogita (yoga nirodha) che, yoga-nirodhanuM phala bhava-paraMparAno kSaya che Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 7 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 ane bhava-paraMparAnA kSayathI mokSa che. tethI sarve kalyANonuM mUlyasthAna vinaya che.* (11) gurune vaMdana karavAno vidhi gurune kevI rIte vaMdana karavuM, teno paNa vidhi che. guru sAmA maLatAM 'masthaLa vaMmi' bolIne vaMdana karavuM, te 'phiTTA vaMdana' ke 'jaghanya vaMdana' kahevAya che. 'praptipAta sUtra' bolIne paMcAMga praNipAta karavo, te 'stobhavaMdana' ke 'madhyama vaMdana' kahevAya che ane 'suguru-vaMtasutta'nA pAThapUrvaka pacIsa Avazyaka sAcavIne vaMdanA karavI, te 'dAvazAvartavaMvana' ke 'utkRSTa vaMdana' kahevAya che. A prakAranuM utkRSTa vaMdana karavAnI rIta e che ke prathama vaMdana karavAnI icchAnuM gurune nivedana karavuM, (icchAnivedana sthAna) pachI temanI "vinayAM zuzrUSA, guruzuzrUSA-pata zrutajJAnam / jJAnastha taM viviratiSThAM vAstranirodhaH rA saMvaraphalaM tapobalamatha tapaso nirjarAphalaM dRSTam / tasmAt kriyAnivRttiH, kriyAnivRtterayogitvam ||73|| yoganirodhAd bhavasaMtatikSayaH saMtatikSayAnmokSaH / tasmAt kalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinayaH // 74 // " 1. vaidika saMpradAyamAM paNa gurune sAmAnya, paMcAMga ane aSTAMga praNAma karavAno vidhi pracalita che. temAM sAmAnya praNAma '3 namo nAyaLaya vagere zabda-prayogo vaDe karavAmAM Ave che; paMcAMga-praNAma hAtha, DhIMcaNa, mastaka, vANI, ane manapa vaDe karavAmAM Ave che;+ tathA aSTAMga-praNAma ke sASTAMga daMDavat be paga, be hAtha, ,2 be DhIMcaNa, chAtI, mastaka, mana, vANI, tathA netra-e ATha aMgo vaDe 1 3 karavAmAM Ave che.x + "nAdumyAM 2 saMgAnumyAM, zikSA vavasA thayA / paMcAGgakaH praNAmaH syAtpUjAsu pravarAvimau . " x "padbhyAM karAbhyAM jAnubhyAmurasA zirasA tathA / manasA vacasA dRSTyA, praNAmo'STAGga ucyate // " -pra paM. sA. po. 6-113. -skanda pu. kha. 2 mArga. a. 10, zloka 30. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdanaka yAne guru-vaMdanano mahimA 0487 samIpe javAnI AjJA mAgavI (anujJApana sthAna). pachI temane avyAbAdhA saMbaMdhI pRcchA karavI (avyAbAdha-pRcchAsthAna). pachI temane saMyama-yAtrA saMbaMdhI pRcchA karavI (saMyama-yAtrA-pRcchAsthAna), pachI temane yApanAnA saMbaMdhI pRcchA karavI (yApanA-pRcchAsthAna) ane chevaTe divasa ke rAtri daramiyAna thayelI AzAtanA saMbaMdhI kSamA mAgavI (aparAdhakSamApanasthAna). A badhI kriyA yogya vinayapUrvaka karavAnI che, eTale jyAM avanatamudrA dhAraNa karavI jarUrI che, tyAM avanata-mudrA dhAraNa karavI; yathAjAta-mudrA dhAraNa karavAnI jarUra che, tyAM yathAjAta-mudrA dhAraNa karavI; Avarta karavAnI jarUra che tyAM Avarta karavA; zironamana karavAnI jarUra che, tyAM zironamana karavAM; avagrahamAM praveza karavAnI jarUra che, tyAM avagrahamAM praveza karavo ane temAMthI niSkramaNa karavAnI AvazyakatA che, tyAM niSkramaNa karavuM. Ama yogya vinayapUrvaka vidhisara vaMdana karavAthI "AsevanazikSA prApta thAya che ane pariNAme "grahaNa zikSAmAM paNa ghaNo ja lAbha thAya che. A rIte zratadharmanI prApti thatAM sAdhakane sAmAyika, caturvizatistava, vaMdanaka, pratikramaNa, kAyotsarga ane pratyAkhyAnanuM vAstavika rahasya samajAya che, eTale te kriyAo paNa uttarottara vizuddha banatI jAya che ane chevaTe te saMpUrNa zuddhi pAmatAM sAdhakano bhava-nistAra thAya che. A che guruvaMdanano mahimA ! A che trIjA AvazyakanI mahattA ! 1. indriya ane mananI upaghAtarahita avasthA. vistAra mATe juo pra. pra. TIkA bhAga 1 lo, pR. 45, 26, 57. Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa bIjuM pratikramaNa (caturtha Avazyaka) athavA pApa-vimocananI pavitra kriyA (1) pApakarmo na karavAno dharmAdeza jainazAstromAM kahyuM che ke "pAva-muM neva jJA, pharannA" (AcArAMga sUtra) "pApakarma karavuM paNa nahi ane karAvavuM paNa nahi." pAvamULo maLe te pariNaya medAvI" (AcArAMga sUtra) "buddhimAna puruSe pApakarmanuM svarUpa barAbara jANIne tene AcaravuM nahi."* (2) pApakarmonI zuddhino upAya pApakarmo na karavA yogya hovA chatAM prAkRta (chama0) manuSyo keTalAMka pApakarmo jANatAM ke ajANatAM avazya kare che. tethI "pApakarmonuM pramANa kema ghaTe ? ane lAgelAM pAponI zuddhi kema thAya ?' e prazna vicAraNIya bane che. * bauddhazAstromAM kahyuM che ke - "savvapAvassa akaraNaM, kusalassa upasampadA / saviDiyone, pataM vRddhAna zAhanuM " -dhammapada 14-5. koI prakAranuM pApa karavuM nahi, puNya-kAryonuM saMpAdana karavuM ane cittane parizuddha rAkhavuM e buddhono Adeza che." vaidika dharmamAM kahyuM che ke-"prazastana sA , gapratini varjayet " prazasta kAryo (sukRta) sadA karavAM ane aprazasta kAryo (pApo) karavAM nahi." jarathuSTra dharmamAM kahyuM che ke "tamAma neka vicAra, neka vacana ane neka kAmane vakhANavAM tathA akhatyAra karavA ane tamAma badavicAra, bada sakhuna ane bada kAmane dhikkAravAM tathA teno tyAga karavo." A rIte bIjA dharmoe paNa pApa-karmo na karavAno Adeza Apelo che. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa athavA pApa-vimocananI pavitrakriyA 0489 A praznano uttara judA judA dharmoe judI judI rIte Apyo che. bauddhoe tenA uttaramAM pApadezanA (pApanI kabUlata karavAnI kriyA) rajU karI che. vaidikoe tenA uttaramAM aghamarSaNa rajU karyuM che. jarathuSTroe tenA uttaramAM patetapazemAnI rajU karI che. IslAmIoe tenA uttaramAM tobAha rajU karI che ane khristIoe tenA uttaramAM (pApano) ekarAra (Confession) rajU karyo che, jyAre jainoe tenA uttaramAM "pratikramaNanI kriyA' rajU karI che. A kriyAonuM taTastha avalokana karavAmAM Ave to koI paNa mumukSune e vAta prathama dRSTie ja jaNAI Avaze ke pApa-mocana aMgenI vizadatA, vyavahAru ke vyavasthAmAM pratikramaNa-kriyAnI sarakhAmaNI anya koI paNa kriyA karI zake tema nathI. (3) pratikramaNa ane puruSArtha "pratikramaNanI kriyA' puruSArtha upara racAyelI che; eTale tenI pAchaLa evI bhAvanA rahelI che ke A AtmA mULa svarUpe anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra ane anaMta vIryano svAmI che; paNa mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAyane lIdhe manavacana-kAyAnI azubha pravRtti karavAne prerAya che ane tenA vaDe karmanAM gADha baMdhanothI baMdhAya che. tethI A paristhitimAMthI mukta thavuM te enA potAnA ja hAthanI vAta che. bIjA zabdomAM kahIe to pApamAMthI mukti meLavavI, e puruSArthane AdhIna che; tethI mumukSu AtmAe te mATe pracaMDa puruSArtha karavo ghaTe che. Avo koI puruSArtha na karatAM mAtra Izvara ke prabhune potAnAM pApo mApha karI devAnI prArthanA karavI, teno artha kaMI ja nathI. ApaNe pApakarmo karyA karIe ane ApaNo kalpelo Izvara ke prabhu ApaNI AjIjIthI pIgaLI jaIne gunAo mApha karato rahe, to saMbhava che ke niraMtara pApakarmo karavAne TevAyelo jIva kadI paNa pApakarmamAMthI nivRtta thAya nahi ane saMsAracakramAM sadA sidAto ja rahe. jo kalpelo Izvara ke prabhu karma anusAra phala ApavAno hoya to pApakarmo karatAM ja aTakavuM joIe ane je pApakarmo ajANatAM thaI gayAM hoya tene mATe dilagIra thavuM joIe ke jethI bIjI vakhata te pApakarma Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4900zrIzrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 karavAnI vRtti uddabhave nahi. eTale manuSya pApakarmomAMthI mukti meLavavA mATe je kaMI karavAnuM che, te eTaluM ja ke pApakarmo karatAM aTakavuM ane je pApakarmo ajANatAM thaI gayAM hoya te mATe dilagIra thavuM. "pratikramaNanI kriyA' A siddhAMta para vyavasthita thayelI che. paMcasUtramAM kahyuM che ke "pAvakamma-vigamo tahAbhavvatAi-bhAvao / tassa puNa vivAga-sAhaNANi causaraNagamaNaM dukkaDagarihA sukaDANAsevaNaM / " pApakarmano vinAza "tathAbhavyatvAdi bhAvathI (eTale siddhigamanane yogya anAdi pAriNAmika bhAvathI) thAya che. te "tathAbhavyatvAdi bhAva'nAM vipAka-sAdhano traNa che : (1) catudazaraNagamana (arihaMta, siddha, sAdhu ane dharmanA zaraNano svIkAra arthAt temanA pratye sAco samarpaNabhAva) (2) duSkRtanI gartA (pApakarmonI niMdA yAne pratikramaNa (3) sukRtonuM Asevana (zAstrakAra maharSioe batAvelA zIla, saMyama, sadAcAra tathA vividha zubha anuSThAnonuM AcaraNa.)* * manusmRtinA agiyAramA adhyayanamAM kahyuM che ke : khyApanenAnutApena, tapasA'dhyayanena ca / pApakRnmucyate pApAttathA dAnena cApadi // 227 / / "kareluM pApa kahI batAvavAthI, pazcAttApa karavAthI, tapa karavAthI ane (aghamarSaNa vagereno) pATha karavAthI pApI pApamAMthI mukta bane che ane ApatkALamAM jo tema na banI zake to dAna daIne zuddha thAya che. yathA yathA naro'dharma, svayaM kRtvAnubhASate / tathA tathA tvacevAhistenAdharmeNa mucyate // 228 // puruSa pote adharma (pApakarma) karIne je je prakAre te adharmane karyo hoya te te prakAre kahI de to kAMcaLImAMthI jema sarpa chUTo thAya tema te adharmamAMthI mukta thAya che." yathA yathA manastasya, duSkRtaM karma garhati / tathA tathA zarIraM tattenAdharmeNa mucyate // 229 / / Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa athavA pApa-vimocananI pavitra kriyA 0 491 (4) pratikramaNathI thatA lAbho pratikramaNathI zuM lAbha thAya che ? teno uttara uttarAdhyayana sUtranA ogaNatrIsamA adhyayana parathI jANI zakAya che H temAM jaNAvyuM che ke "paDikkamaNeNaM bhaMte ! jIve kiM jaNayai ? paDikkamaNeNaM vayachiddAI pii / pihiyavayachiddhe puNa jIve niruddhAsave asabalacarite aTThasu pavayaNamAyAsu uvautte apuhatte suppaNihae viharai || " "he bhagavan ! 'pratikramaNa'thI jIvane zuM prApta thAya che ? (uttara) he gautama ! 'pratikramaNa'thI (1) vratamAM paDelAM chidro purAya che. (2) vratanAM chidro purAI javAthI Asavano nirodha thAya che. (3) Asavano nirodha thavAthI cAritra nirdoSa bane che ane (4) nirdoSa cAritravALo jIva aSTapravacana. mAtAnA pAlanamAM upayogayukta banIne, saMyamanA yogapUrvaka supraNidhAna-pUrvaka vicare che." "pApI manuSyanuM mana jema jema potAnAM pApanI niMdA kare che, tema tema tenuM aMtaHkaraNa adharmamAMthI mukta thAya che." kRtvA pApaM hi saMtapya, tasmAtpApAtpramucyate / naivaM kuryAM punariti, nivRttyA pUyate tu saH // 230 // "je manuSya pApakarma karIne tene mATe saMtApa kare che te manuSya pApamAMthI mukta thAya che, ane have pharIne AvuM pApa nahi karuM, e rIte nivRttirUpa saMkalpa karavAthI pavitra thAya che." evaM saMcintya manasA, pretya karmaphalodayam / manovADmUrtibhirnityaM, zubhaM karma samAcaret // 231 // "upara pramANe zubha tathA azubha karmanuM phaLa paralokamAM maLe che. A pramANe mana sAthe vicAra karIne mana, vANI tathA kAyA vaDe nitya zubha karma karavAM.' ajJAnAd yadi vA jJAnAt, kRtvA karma vigarhitam / tasmAd vimuktimanvicchan, dvitIyaM na samAcaret // 232 // "ajANatAM athavA to jANI joIne karelAM pApakarmamAMthI chUTavAnI icchA karanArA puruSe bIjuM pApakarma karavuM nahi." Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4920zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 (1) "vrata' zabdathI sAdhunAM pAMca mahAvrato ane zrAvakanAM pAMca aNuvrato, traNa guNavrato ane cAra zikSAvrato samajavAmAM che. A vratonA pAlanamAM pramAdavazAt kaMI paNa skUlanA, bhUla ke aticAra thayo hoya, to tenI zuddhi pratikramaNa karavAthI thAya che. jema naukAmAM paDelAM chidrone pUrI devAmAM na Ave to chevaTe te DUbI jAya che, tema aticArarUpI chidrone pUravAmAM na Ave to chevaTe vratarUpI naukA DUbI jAya che. (2) "Agnava" eTale karmabaMdhanA hetuo. te pAMca indriya, cAra kaSAya, pAMca avrata, traNa yoga ane pacIsa kriyArUpa che. teno virodha thayA vinA saMvara thato nathI ane sarvasaMvara thayA vinA mukti maLatI nathI; tethI AtmAnA parama utthAna mATe Agnava-nirodha Avazyaka che, je pratikramaNathI siddha thAya che. (3) "cAritra' eTale vItarAgatAne prApta karavAno ahiMsA, saMyama ane parUpa rAjamArga. temAM pramAda AdinA kAraNe je doSo rahI jAya che, tenI sudhAraNA pratikramaNa' vaDe thAya che. (4) "aSTapravacanamAtA' eTale pAMca samiti ane traNa gupti. cAritranuM jatana, rakSaNa ane zodhana karavAmAM teno phALo mukhya che; tethI te sAdhuonI mAtA kahevAya che. A samiti ane guptionuM zodhana karavAmAM pratikramaNa" parama sahAyabhUta che. (5) "supraNidhAna" eTale uttama prakAranA adhyavasAyomAM tallInatA. A sthiti yathAkhyAta cAritra pratye dorI janArI che ane te "pratikramaNa' vaDe utpanna thAya che. tAtparya ke "pratikramaNa cAritranI uttarottara zuddhi karIne AtmAne supraNidhAnamAM sthApanAruM che. pArasamaNino sparza thAya ane lohanuM svarUpa na badalAya, e jema saMbhavita nathI, tema "pratikramaNa'no prayoga thAya ane jIvananuM svarUpa na badalAya e saMbhavita nathI. pratikramaNanA prayogathI adhamAdhama AtmAo paNa unnatine pAmyA che ane vizvanA mahApuruSonI haroLamAM virAjayA che. Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa athavA pApa-vimocananI pavitrakriyA 0493 AkhuMye jIvana corI ane lUMTaphATamAM vitAvanAra tathA eka ja divasamAM brAhmaNa, gAya, strI ane bALaka-e cAranI mahAhatyAo karanAra deDhaprahArIne cha mAsanI aMdara ja muktinI varamALA koNe paherAvI ? hajI to jenA hAtha eka nirdoSa kumArikAnA khUnathI kharaDAyelA hatA ane tene dhovAnI paNa taka maLI na hatI, tevA cilAtIputra mAtra aDhI divasamAM ja svargapada kema pAmyA? sAtamI narakanAM daLiyAM upArjana karI cUkelA rAjarSi prasannacaMdrane bIjI ja ghaDIe svarganI sarva lakSmIne Thokara mAre evuM kaivalyapada koNe ApyuM ? kahevAnI jarUra bhAgye ja che ke A sarva pratApa pratikramaNa'no hato-sAcA dilathI karAyelA "zuddha-pratikramaNa'no hato. (5) pratikramaNano artha "pratikramaNano zabdazaH artha karIe to A pramANe thAya ? prati=pAchuM. "kramaNa'=cAlavuM. eTale pAchuM cAlavuM, pAchuM pharavuM ke pAchAM pagalAM bharavAM, te "pratikramaNa'. paraMtu pAchA pharavAnI ke pAchAM pagalAM bharavAnI kriyA-pratyeka saMyogomAM prazasta hotI nathI. jyAre "pratikramaNa"nI kriyAne sadA prazasta mAnavAmAM AvelI che, eTale e spaSTatA karavAnI jarUra che ke-koNe ? kyAMthI ? zA mATe pAchA pharavAnuM che ? Ano saMkSipta uttara e che ke "AtmAe pAchA pharavAnuM che, pramAdasthAna ke pApasthAnamAMthI pAchA pharavAnuM che. ane nija hita ke nijakalyANa mATe pAchA pharavAnuM che." vadhAre spaSTa kahIe to *"svasthAnAd yat parasthAnaM, pramAdasya vazAd gataH / tatraiva kramaNaM bhUyaH, pratikramaNamucyate // " pramAda(Adi doSo)ne lIdhe svasthAnathI parasthAnamAM gayelo AtmA pAcho te ja mULasthAne javAnI kriyA kare, te "pratikramaNa' kahevAya che. "jJAna, darzana ane cAritra" e AtmAnuM svasthAna che; ane "prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, * Avazyaka-TIkA hAribhadrIya pratikramaNa-adhyayana, pR. 551. Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4940zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, pazunya, rati-arati, para-parivAda, mAyA-mRSAvAda tathA mithyAtvazalya" e aDhAra parasthAna ke pApasthAnaka che.* pramAdane vaza thavAthI AtmA potAnuM sthAna choDIne parasthAnamAM jAya che, e hakIkata che. ahIM "pramAda' zabdathI "mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya"nuM catuSka grahaNa karavA yogya che; kAraNa ke pApakarmonI pravRtti thavAmAM te badhAM sahakArI kAraNo che. temAM "mithyAtva' zabdathI viparIta zraddhAna, avirati' zabdathI asaMyama, "pramAda' zabdathI dhyeya taraphanuM durlakSa ane kaSAya' zabdathI adhyavasAyonI malinatA samajavAnI che. AtmAne je ghaDIe evuM bhAna thAya che ke "pramAdavazAta huM bhUlyo ane na javAnA mArge gayo," tyAre tenuM valaNa pAchuM potAnA mULa sthAne javAnuM thAya che. A rIte potAnA mULa sthAne javAnI je kriyA ke pravRtti, te "pratikramaNa' kahevAya che. "prati prati vartanaM vA zubheSu yogeSu mokSaphaleSu / niHzacaNa carya takA ye pratimAnuM !" * pApasthAnonAM vizeSa varNana mATe juo sUtra 31. vaidika dharmamAM pApasthAnonI gaNatarI A rIte karavAmAM AvI che :"adattAnAmupAdAnaM, hiMsA caiva vidhAnataH / paradAropasevA ca, kAyikaM trividhaM smRtam // pAruSyamanRtaM caiva, paizunyaccApi sarvazaH / asambaddhapralApaJca, vAGmayaM syAt caturvidham // paradravyeSvabhidhyAnaM, manasAniSTacintanam / vitathAbhinivezazca, mAnasaM trividhaM smRtam // " -vAcaspatya koza, pR. 3483. adattanuM grahaNa, hiMsA, parastrIgamana-A traNa zArIrika pApo che. kaThoratA, jUThuM, cADI ane asaMbaddha pralApa-A cAra vAcika pApo che. paradravyanI icchA, manathI aniSTa ciMtana ane kadAgraha-A traNa mAnasika pApo che. 1. Avazyaka-TIkA hAribhadrIya pratikramaNa-adhyayana, pR. 551. Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa athavA pApavimocananI pavitrakriyA 495 athavA "pApakarmonI niMdA, gaha ane AlocanA karIne niHzalya thayelA evA yatinuM-mumukSunuM mokSaphaLa ApanAra zubha yogone vize punaH punaH pravRtta thavuM, te ja "pratikramaNa" jANavuM." je mokSane mATe yatna kare che, te "yati' ke "mumukSu' kahevAya che. Avo "yati' ke "mumukSu' prathama to pApakarmonI niMdA, gaha ane AlocanA karIne niHzalya thAya, kAraNa ke "pavA nuM che CM mA putra ducciNNANaM duppaDikkaMtANaM vedaittA mokkho, Natthi avedaittA tavasA vA phosattA " (AcArAMga sUtra). "hiMsAdi mahAdoSonA AcaraNa vaDe pUrve utpanna thayelAM tathA niMdA, gaha ane AlocanArUpa "pratikramaNa karyA vinA rahI gayelAM pApakarmonAM phaLo bhogavyA pachI ja mukti maLe che. paNa bhogavyA vinA mukti maLatI nathI. pachI te mATe game tevAM AkarAM tapono ke utkRSTa dhyAnano Azraya levAmAM Ave." Avo maharSioe sthApita karelo siddhAMta che. eTale prathama karelAM pAponuM niMdA vagere vaDe "pratikramaNa karavuM ane pachI mokSaphaLane ApanArA zubhayogamAM pravRtta thavuM ucita che. mokSaphaLane ApanArA zubha yogomAM "jJAna, darzana, cAritra ane tapa"nI mukhyatA che. ahIM "jJAna" zabdathI jIvAjIvAdi tattvano bodha, darzana' zabdathI jIvAjIvAdi tattvanI ke tene kahenAra deva, guru ane zAstra pratye zraddhA, "cAritra' zabdathI vItarAgatA keLavavAno prayAsa ane "tapa" zabdathI icchA-nirodha samajavAnAM che. (1) pratikramaNanA prakAro pratikramaNa' zabdathI "bhAvapratikramaNa' samajavAnuM che. te eka prakAre, be prakAre, traNa prakAre, cAra prakAre, pAMca prakAre, cha prakAre, sAta prakAre ane ATha prakAre thAya che? yAvat aneka prakAre thAya che. eka prakAra : asaMyamamAMthI nivartavuM, e "pratikramaNa'no eka prakAra che. be prakAra : rAga-baMdhana ane dveSa-baMdhanamAMthI mukta thavuM. e Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4960zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 pratikramaNanA be prakAro che. athavA pApa karmanI sAmAnya ane vizeSa rIte AlocanA karavI, te "pratikramaNa'nA be prakAro che. dAkhalA tarIke 'satramsa vi phevasijha zvati tumbhAsiga iikraya micchA mi duklae pApakarmonI sAmAnya AlocanA che ane 'no me tevasiyo mAro go go vApho mAliko sastuno 3Ho....micchA mi dukkaDuM | e pApakarmonI vizeSa AlocanA che. e rIte je sUtro vaDe pApa-karmonI vistRta AlocanA karavAmAM AvI hoya, te badhI vizeSa AlocanA samajavI. - traNa prakAra : manadaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDathI nivartavuM e pratikramaNa'nA traNa prakAro che. athavA mAyAzalya, mithyAtvazalya ane nidAnazalya-e traNa zalyathI nivartavuM e "pratikramaNa'nA traNa prakAro che. athavA RddhigArava, rasagArava ane sAtAgAravathI nivartavuM, e pratikramaNanA traNa prakAro che; te ja rIte jJAna-virAdhanA, darzana-virAdhanA ane cAritra-virAdhanAthI nivartavuM, e paNa "pratikramaNa'nA traNa prakAro che. kAlanI apekSAe bhUtakAla-saMbaMdhI, vartamAnakAla-saMbaMdhI, eka bhaviSyakAlasaMbaMdhI pAponuM pratikramaNa karavuM, e paNa "pratikramaNa'nA traNa prakAro che. ahIM evo prazna UThavAno saMbhava che ke "pratikramaNanI kriyA to thayelI bhUlo aMge saMbhave, paNa thaI rahelI ke thanArI bhUlo aMge kema saMbhave ?" eno uttara e che ke "pratikramaNane jyAre azubha yoganI nivRttirUpa gaNIe, tyAre te pratikramaNa traNe kALamAM saMbhave che. bhUtakALanA azubha yogamAMthI nivRtta thavAnI kriyAne sAmAnya rIte pratikramaNa kahevAmAM Ave che, vartamAnakAlanA azubha yogomAMthI nivRtta thavAnI kriyAne saMvara kahevAmAM Ave che ane bhaviSyakALanA azubha yogamAMthI nivRtta thavAnI kriyAne pratyAkhyAna kahevAmAM Ave che. cAra prakAra : krodha, mAna, mAyA ane lobha-e cAra kaSAyathI nivartavuM e "pratikramaNa'nA cAra prakAro che, athavA AhAra, nidrA, bhaya * sUtra 27. paDama-DavA sud. + sUtra 28 amaratnona-sud. Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa athavA pApa-vimocananI pavitra kriyA 0 497 ane maithuna-e cAra saMjJAomAMthI nivartavuM, e 'pratikramaNa'nA cAra prakAro che. athavA strIkathA, bhaktakathA, dezakathA ane rAjakathAmAMthI nivartavuM, e 'pratikramaNa'nA cAra prakAro che. te ja rIte mithyAtva, avirati, kaSAya ane pramAdathI nivartavuM, e paNa 'pratikramaNa'nA cAra prakAro che. pAMca prakAra : (1) zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza-- e pAMca kAmaguNothI nivartavuM, e 'pratikramaNa'nA pAMca prakAro che . athavA prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigraha-e pAMca AsravothI nivartavuM, e 'pratikramaNa'nA pAMca prakAro che. kAlanI apekSAe daivasika, rAtrika, pAkSika cAturmAsika ane sAMvatsarika e 'pratikramaNa'nA pAMca prakAro che. ahIM evo prazna thavAno saMbhava che ke 'pratidina divasa ane rAtrinA aMte 'pratikramaNa' karavAmAM Ave che, to pachI pakSa, cAturmAsa ane saMvatsaranA aMte 'pratikramaNa' karavAnI AvazyakatA zI ?' eno uttara e che ke gharane jema pratidina vALI-jhUDIne sApha karavAmAM Ave che, chatAM tene pakhavADiye, cAra mahine ke bAra mahine vadhAre sArI rIte sApha karavAmAM Ave che, jethI khUNe-khAMcare bharAI rahelo kacaro paNa nIkaLI jAya che ane e rIte ghara saMpUrNa svaccha thAya che, tema pakSa, cAturmAsa ane saMvatsaranA aMte 'pratikramaNa' karavAthI doSonI vizeSa zuddhi thAya che ane e rIte AtmA saMpUrNa nirdoSa bane che. cha prakAra : pRthvIkAya, akAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya e cha jIvanikAyanI virAdhanAthI nivartavuM, e 'pratikramaNa'nA cha prakAro che. athavA sAmAyika, caturvizati-stava, vaMdana, pratikramaNa, kAyotsarga ane pratyAkhyAna' e cha Avazyaka te 'pratikramaNa'nA cha prakAro che. athavA uccAra-pratikramaNa (vaDInIti pachI iriyAvahI paDikkamavI te), pramravaNa-pratikramaNa (laghuzaMkA pachI IriyAvahI paDikkamavI te), svalpakAlika pratikramaNa (daivasika, rAtrika ityAdi), yAvakathita pratikramaNa (bhakta parikSAdi) yatkiMcit mithyA-pratikramaNa (zleSmAdivisarjana vagere pachI mithyA-duSkRta devuM te) ane svAprAntika pratikramaNa (svapnanA aMte karavAmAM AvatuM pratikramaNa) e 'pratikramaNa'nA cha pra.-2-32 Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4980zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 prakAro che.* sAta prakAra : Ihalokabhaya, paralokabhaya, AdAnabhaya, Akasmikabhaya, AjIvikAbhaya, azlokabhaya ana maraNabhaya-e sAta bhayasthAnothI nivartavuM, e "pratikramaNa'nA sAta prakAro che. ATha prakAra : jAti, kula, bala, rUpa, tapa, aizvarya, zrata ane lAbha-e ATha madathI nivartavuM, e "pratikramaNa'nA ATha prakAro che. athavA "paDikkamaNaM paDiyaraNA, paDiharaNA vAraNA niattIya / niMdA garihA sohI, paDikkamaNaM aTThahA hoi // " "(1) pratikramaNa, (2) praticaraNA, (3) pratiharaNA, (4) vAraNA, (5) nivRtti, (6) niMdA, (7) gaha, (8) zuddhi." e rIte pratikramaNa' ATha prakAranuM hoya che. aprazasta yogamAMthI pAchA haThavuM, e "pratikramaNa' kahevAya che. saMyamanI paricaryA karavI, e "praticaraNA' kahevAya che. cAritranI rakSA mATe asAvadhAnIne choDI devI, e "pratiharaNA" kahevAya che. indriyonA viSayathI manane vAravuM (rokavuM), e "vAraNA" kahevAya che. cAritra-pAlanamAM lAgelA aticArothI nivRtta thavuM, e nivRtti' kahevAya che. cAritramAM lAgelA doSonI parasAkSIe niMdA karavI, e "gaha' kahevAya che; ane vividha prakAranAM prAyazcitta ke tapa vaDe cAritranI zuddhi karavI, e "zuddhi kahevAya che. A rIte pratikramaNanA bIjA prakAro paNa saMbhave che, paraMtu e badhAnuM tAtparya e che ke aprazasta bhAvamAMthI pAchA haThIne prazasta bhAvamAM sthira thavuM. (7) pratikramaNa koNa kare? jyAM sudhI AtmA chadmastha che ane eka yA bIjA prakAre koI paNa prAranI bhUlo ke skUlanAo kare che, tyAM sudhI teNe "pratikramaNa karavuM ghaTe che. kAraNa ke * sthAnAMgasUtra sthAna 6, uddeza 3, pR. 379 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa athavA pApa-vimocananI pavitra kriyA 499 "paDisiddhANaM karaNe, kiccANaM, akaraNe a paDikkamaNaM / saddo ma tahIM, vivarIma-pavA " "zAstra-niSiddha kAmonuM AcaraNa karatAM, suvihita kAryone na karatAM, jIvana-zuddhi mATe je mArga, kalpa ke AcAra nirNata thayelo che, temAM azraddhA karatAM, sarvajJoe dharmaviSayaka je prarUpaNA karI che, tethI viruddha prarUpaNA karatAM pratikramaNa" karavuM Avazyaka bane che." A kathananuM tAtparya e che ke jyAM sudhI AtmA sarvajJoe batAvelA muktimArga para ananya zraddhAvALo banIne te pramANe zuddha vartana kare nahi ane na karavAnuM karI bese, tyAM sudhI teNe pApa-vimocana-nimitte pratikramaNa' karavuM ja joIe. , keTalAka manuSyo ema mAne che ke "pratikramaNanI kriyA to sAdhusAdhvIoe ane vratadhArI zrAvakoe ja karavAnI che. paNa bIjAe karavAnI nathI. paraMtu temanI e mAnyatA A gAthA vaDe nirasta thAya che; kAraNa ke je koI AtmA pramAdAdi doSothI yukta che ane zAstraniSiddhAdi kAryo karI bese che ke karavA lAyaka kAryo karatA nathI, tema ja sarvajJoe batAvelA mArgamAM sAzaka thAya che ane temanI prarUpaNAthI aMze paNa viparIta prarUpaNA kare che, te badhA mATe "pratikramaNa' Avazyaka che; temAM virata-aviratano bheda paDato nathI. sAdI bhASAmAM kahIe to jyAM sudhI koI paNa prakAre pApa karavAnuM cAlu che, tyAM sudhI temAMthI mukta thavA mATe "pratikramaNa'nI AvazyakatA che; eTale dareka chadmastha AtmAe "pratikramaNa' karavuM Avazyaka che. (8) pratikramaNanAM pagathiyAM pratikramaNanI kriyAnAM mukhya pagathiyAM cAra che : (1) pApo, doSo ke aticAromAMthI pAchA pharavuM; tene mATe sAdhake "DimAmi' padano prayoga karavo ghaTe che. (2) thayelAM pApo, doSo ke aticAronI Atma-sAkSIe (manomana) niMdA karavI; tene mATe sAdhake "nimi' padano prayoga karavo ghaTe che. (3) thayelAM pApo, doSo ke aticAronI gurusAkSIe niMdA karavI ane teo ene mATe je prAyazcitta Ape te grahaNa karavuM; tene mATe sAdhake "rihAna' padano prayoga karavo ghaTe che. (4) pApo, doSo ke aticAra Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5000 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 karanArA kaSAyavALA potAnA-AtmAno tyAga karavo; tene mATe sAdhake 'appALavosimi' e be padono prayoga karavo ghaTe che. eTale koI paNa sAdhaka jyAre zuddha bhAvathI kRtapApomAMthI pAcho phare che, tenI niMdA ane garha kare che tathA je adhyavasAyone AdhIna thaIne te pApakarmo karavAne prerAyo hato, te adhyavasAyono tyAga kare che, tyAre ja te sAdhaka 'pratikramaNa'nA hRdayamaMdira sudhI pahoMcI zake che. (9) pratikramaNano prANa koI paNa duSkRta, pApa, bhUla, skhalanA, doSa ke aticAra, thaI gayo ke tarata ja tene mithyA karavA mATe "micchA mi dudhaDa evA zabdano prayoga karavo, e pratikramaNano prANa che. A zabdono sAmAnya artha 'mithyA ho mAruM duSkRta' evo thAya che, paNa zrIbhadrabAhusvAmIe tenuM je rIte nirukta karyuM che, te lakSyamAM letAM teno bhAva agAdha che. teo Avazyaka niryuktimAM jaNAve che ke "mitti miDamatte, chatti osALa chAyane hoti 1 mitti ya meza oi, du'tti puMchAmi abALa 686nA 'ka'tti kaDaM me pAvaM, 'Da'tti ya Devemi taM uvasameNaM / eso micchA dukkaDa - payakkharattho samAseNaM // 687||" 'mi' e pramANeno akSara 'mRdu-mArdavatA'no artha darzAve che. temAM 'mRdu' pada zarIrathI vinayAvanata thavAnuM sUcana kare che ane 'mArdava' pada bhAvathI namratAvALA thavAnuM jaNAve che. 'i (chA) e pramANeno akSara asaMyamAdi doSono chAdananA nidarzaka che. 'mi' e pramANeno akSara 'huM cAritranI maryAdAmAM rahelo chuM,' evo bhAva batAve che. 'Tu' e pramANeno akSara 'sugupte-nimi AtmAnuM duSkRtAriNam''duSkRta karanAra AtmAne huM niMduM chuM e arthamAM che. ''(ra) e pramANeno akSara 'meM pApa karyuM che' evA doSane prakaTa karanAra che. Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa athavA pApa-vimocananI pavitra kriyA 0 501 OM' e pramANeno akSara 'te pApane upazama vaDe bALI nAkhuM chuM, naSTa karuM chuM' ema batAve che. A rIte 'micchA mi(me) hullaDa'no bhAvArtha e thayo ke 'huM vinaya ane namratAvALo thaIne asaMyamAdi doSone aTakAvuM chuM, cAritranI maryAdAne dhAraNa karuM chuM, duSkRta karanArA mArA AtmAne niMduM chuM, te duSkRtano nikhAlasapaNe ekarAra karuM chuM ane te duSkRtane upazama vaDe-kaSAyanI upazAMti ka2vA vaDe bALI nAkhuM chuM, naSTa karuM chuM.' (10) pratikramaNanuM pravartana 'pratikramaNa' e Atma-zuddhinuM apUrva anuSThAna che, eTale tene bhAvayajJa, bhAva-snAna ke pApa-mocananI pavitra kriyA kahevAmAM harakata nathI. Avo bhAvayajJa, AvuM bhAvasnAna ke AvI pavitra kriyA yathArthapaNe thAya ane tenI paraMparA barAbara cAlu rahe te mATe jagadudvA2ka jinezvaroe arthathI tenI prarUpaNA karI che ane paramajJAnI gaNadhara bhagavaMtoe tene sUtramAM vyavasthata rIte gUMthI che. AvA jina-prarUpita artha ane gaNadhara-guMphita sUtramAM keTaluM gAMbhIrya hoya, keTalI gahanatA hoya, keTaluM gUDha rahasya bhareluM hoya, te pUrNa jijJAsu vaDe ja samajI zakAya tevuM che. tethI pratyeka mumukSunuM e kartavya che ke e sUtrone zuddha zabdoccAraNapUrvaka kaMThastha karavAM ane tenA artha punaH punaH manana karI, tenA aMtargata rahelA bhAvo sudhI pahoMcavuM tathA te mATeno ucita vidhi sAcavIne siddhipada mATenI sAdhanA saphala karavI. sAvagha yoganI virati, caturviMzati-jinanuM sadbhUta kIrtana ane guruno apUrva vinaya mumukSune pratikramaNanI kriyAno sAco adhikA2I banAve che, eTale 'pratikramaNanI kriyA' sAmAyika, caturvizati-stava ane vaMdanapUrvaka karavI jarUrI che, tathA AvI lokottara kriyAnI vizeSa sArthakatA thAya te mATe 'pratikramaNa' karyA pachI kAyA, vANI ane mananA utsargarUpa kAyotsarga tathA nAnA prakAranI saMyamadhAraNArUpa pratyAkhyAna grahaNa karAya, te paNa teTaluM ja jarUrI che. mumukSuo pratikramaNanA pavitra paMthe cAlIne siddhipadanI sAdhanA siddha kare-e ja abhyarthanA. Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa bIjuM - 1 pratikramaNa hetu-batrIzI (naM. 4411-3 vaDodarA) zrI jina gurupada kamalanamI, pravacana devi prasAdi tu | paMcAcAra visodhi taNAM, hetu bhaNuM saMmatAdi tu. 1. pupUMjI bhUmi prardha vidhiI, aMNapUjiI apavAdi tu ! guruvirahe "guru ThavaNa' karI, IrIA paDakami Adi tu. ||rA IrIA viSNunavi dharma kriyA, 'IrIAvatI' teNI heti tu.. caraNasuddhi sAmAyikaI e, teNi sAmAyika' leti tu Iii. daMsaNasolI "logasa giI, "vaMdaNa" jJAna vizuddhi tu ! atIcAra sama sodhIIe, paDikamaNiI zrutibuddhi tu /4 jo paDakamI navi sodhIAe, te "kAussagi' sodhi tu ! tapAcAra sama sodhIIe, pakhANiI mala rodhi tu /pA viryAcAra virodhIIe, sama Avazyake joI tu ! vidhi paDikamaNU devasirka, addhabiMbi ravi hoI tu do. apavAdi tIa jAma thakI, ardhvanizAI karati tu .. ardhvanizA rayaNI taNuM e, dina madhyAna caraMti tu zA caraNa vaDU AcAra mAMe, puri tasa suddhi karaMti tu! atIcAra tasa paDikamivA, ciIvaMdaNa viracaMti tu 8. jeNiI kAraNi samadharma kriyA, jina-guru vinayaphalati tu ! bAra adhikAriI vAMdIIe, cAra khamAsamaNa diti tu II guvadika jina cita samA, teNiI tasa vaMdaNa sIsa tu ! atIcAra bhara namita taNuM, bhUmi lagAvI sIsa tu 10nA Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa hetu-batrIzI 0503 sabasavi-devasia' bhaNI, paDikamaNAnU bIja tu | caraNAcAra vizodhi bhaNI, "karemi bhaMte' kIja tu 11. paDikamaNA daMDaka bhaNIA, tasauttarI abhaNaMti tu kAussagi sayaNA saNanA, gihi atIcAra puNaMti tu ||12 pAraMtu navakAra kahI, logassaga ucAra tu muhapattI paDilehIe, guru vaMdaNi adhikAri tu 13 vidhi vaMdaNa do dIjII e, AloaNa ni ja kAji tu ! guru SAsiI AloatAe, sama kadhau mamalAji tu 14 savasavi-daivasia bhaNI, prAyazcita sugaMti tu IchAkAriI saMdisaha, paDikamaheti bhaNaMti tu 1pa namukArAdika sUta bhaNI, sUtre bhaNiI nizidIsa tu . guru aparAdha khamAvivAe, doI vaMdaNa diI sIsa tu 1dI yaduktaca 'paDikamaNe sajjhAe kAussagAvarAha pAhuNae / AloaNa saMvaraNe uttamaDhea vaMdaNayaM' // 1 // paMcautiI triNi pAmII e, gurnAdika niI rAji tu ! puNaravi vaMdaNa dIjII e, cArita kAusaga kAri tu 1NA akaSAI cArita bhalUe, AyariAdi khamAvi tu! sAmAyika mukhya sUtra bhaNI, puNaruta do samabhAvi tu 18mI yataH ukta 'sajjhAya-jhANa tavao sahesu, uvaesa kaI thuI paMyANesu saMtaguNakittaNesu nahu, ti puNaruta dosAyA' // 1 // do logassaga caraNa bhaNI, kA(u) sagi citae pAri tu ! eka samakitaniI kA(u) giI e jJAniI eka saMbhAri tu 1lA Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5040 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 ratnatrayaphalasiddha thuI, vIra nemI jina thutti tu / aSTApada jina pramukha thuI, zrutadevIdyutti jutti tu // 20 // zrutadevI zrutahetu bhaNI, tasa kA(u)siMga namukAra tu / jasa Sitti municarita riI, namukAra saMbhAli tu // 21 // AcaraNA niva lopIie, pUrava gaNidhara cAli tu / zruta SitA suri zrutti kahI, puNa namukAra saMbhAli tu // 22 // muhapattI taNupehaNayuM. paDikamaNuM miI kIdha tu | iti guruniI kahivA bhaNIe, vaMdaNaDAM doI dIdha tu // 23 // 'IMchAmo aNusakri' bhaNI, bhaNi, saMskRta namukAra tu / purUM kimi haraSIe, varlDamAna-zruti kAra tu // 24 // pUravazruta vi nAri naI e, teNi saMsAradAvAdi tu / vighnavinA paDikamaNa havuM, teNiI jina-guru thavAda tu // 25 // -zakrastavavara stavana bhabhaNa, hariSaI vaccena kAdi tu / ccAra khamAsamaNa puNa dII e, puNavi ekaha diMti tu // 26 // dharma kAja saphalAM huIe, jina-guru bahU bahU mAni tu AdiI aMtiI teNe kahyuM, jina-guru vaMdaNa dAna tu / / 2aa puNaravi kA(u)saga kIjII e, logassami cyAra tu / nizidina pApa visodhII, dubaddha-subadha vicAri tu // 28 // pArIa logassaga bhaNIa, zivamaMgalani kAji tu / doI deI suguru khamAsamaNa, kari sajjhAya virAji tu // 29 // Ima ratnatraya-suddhi kahI, tapa vIrIya kima suddhi tu / e trikamAM tasa suddhi huI, pacakhANi kari buddhi tu II3aa je saMdhyA pacakhANa karI, munizrAvaka paDakaMti tu / vIryAcAra SaDAvazakiI, soMdhyuM jANe ciMti tu // 31 // doI AcAra Ima sAdhIoe, dina paDikamaNi jANi tu / saMSapi iya hetu kahyA, sakala suguru suvakhANi tu I32 iti pratikramaNa hetu batrIsI IIfn Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa trIjuM pratikramaNano artha samajAvanArAM ATha dRSTAMto* (1) 'pratikramaNa' upara mArganuM dRSTAMta eka rAjAe potAno mahela bAMdhavA mATe amuka hada nakkI karI ane tenI cAre tarapha dorI bAMdhI levaDAvI. pachI rakSakone hukama karyo ke 'A dorI koI oLaMge nahi. tema chatAM jo koI oLaMge to tene mArI nAkhavo, paraMtu AvelA pagale ja jo te pAcho phare to tene choDI devo.' ekadA be ajANyA gAmaDiyAoe temAM praveza karyo tyAre rakSakoe kahyuM ke-'are mUrkhAo ! tame AmAM zA mATe praveza karyo ?' te vakhate eke kahyuM ke'amane zuM khabara ke AmAM praveza karavAno nathI ?' Avo javAba sAMbhaLIne rakSakone tene tyAM ja ThAra karyo. pachI bhayabhIta thayelA bIjAe kahyuM ke-'meM to ajANatAM praveza karyo che, mATe tame kaho tema vartavA taiyAra chuM.' tyAre rakSakoe kahyuM ke-'tuM je pagale Avyo che, te ja pagale pAcho vaLI jaIza to tane choDI daIzuM.' te gAmaDiyo te ja pagale pAcho pharyo, tethI tene choDI dIdho. tAtparya ke bIjA puruSanI mAphaka pramAdanA kAraNe jo saMyamanuM atikramaNa thayuM hoya ke aticAra lAgyo hoya to saMsArabhIru evA AtmAe je aparAdha vaDe pApakarma karyuM hoya tethI nivartavuM-pAchA vaLavuM, te 'pratikramaNa' kahevAya che. (2) praticaraNA' upara mahelanuM dRSTAMta eka vaNika jara-javAharathI bharelo mahela potAnI strIne soMpIne vyApAra arthe bahAragAma gayo. paraMtu te strIe mahelanI kaMI paNa sArasaMbhALa karI nahi, tethI mahela paDIne khaMDera jevo banI gayo. have teno pati * Avazyaka-niryuktimAM e dRSTAntonI saMgrAhaka gAthA A pramANe ApelI che : 'addhANe' pAsAe', duddhakAyara visabhoyaNa talAe / 66 do kannAo paimAriAya vatthezya agae || 1242 || " (1) ana (mArga), (2) prAsAda (mahela), (3) dugdhakAya, (4) viSabhojanamaya talAva (5) be kanyAo, (6) patimArikA ane (7) vastra tathA (8) auSadha, e ATha dRSTAMto pratikramaNanA paryAya-saMbaMdhI jANavAM. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 videzathI Avyo, tyAre mahelanI AvI dazA joIne khUba ja krodhe bharAyo ane potAnI AjJAmAM nahi rahenArI tathA pUrepUrI pramAdI evI te strIne kADhI mUkI. pachI navo mahela baMdhAvI bIjI strIne paraNyo ane pAcho videza javA ravAnA thayo. te vakhate teNe potAnI navapariNItA strIne kahyuM ke-"A mahelane tuM barAbara sAcavaje ane tenI sAphasUpha karaje. jo emAM pramAda ke ALasa thaI ane mahelane kaMI paNa nukasAna pahoMcyuM to tane mArI nAkhIza." AthI te strI divasamAM traNa vakhata mahelanuM bArIka nirIkSaNa karatI ane kaMI paNa tUTya-phUTya jaNAya ke tene tarata ja samarAvI letI. kAlakrame vaNika paradezathI kamAIne Avyo, tyAre mahelane hato tevo ja joIne atyaMta prasanna thayo ane te strIne teNe sarvasvanI svAminI banAvI. tAtparya ke prathama strIe mahelanI sAra-saMbhALa-paricaryA barAbara karI nahi, tethI mahela paDI gayo, tema je mumukSu potAnA saMyama ke vratanI yogya sAra-saMbhALa-paricaryA karatA nathI, temano saMyama ke temanuM vrata khaMDita thAya che ane pariNAme pahelI strInA jevo duHkhI thAya che; jyAre saMyama ke vratanI niyamita sAra-saMbhALa-paricaryA karavAthI te salAmata rahe che ane bIjI strInI mAphaka sukhI thAya che. A rIte lIdhelA vratanI sAra-saMbhALa ke paricaryA karavI te "praticaraNA' kahevAya che. (3) "pariharaNA" upara dUdhanI kAvaDanuM dRSTAMta eka gRhasthane be baheno hatI. tene judA judA gAmamAM paraNAvI. pachI te gRhasthane eka putrI thaI ane banne bahenone eka eka putra thayo. have banne bahenoe potapotAnA putra mATe te putrInI mAgaNI karI. tyAre bhAIe kahyuM ke-"tamAre putro be che ane mAre putrI eka ja che. mATe tamArA banne putrone ahIM mokalo. temAM je putra parIkSAmAMthI pasAra thaze, tene mArI putrI paraNAvIza. eTale banne bahenoe potAnA putrone temanA mAmAnI pAse mokalyA. pachI mAmAe kAvaDa ApI te bannene kahyuM ke "kAvaDanI bane bAju eka eka ghaDo rAkhI pAsenA gokuLamAMthI dUdha bharI Avo.' eTale teo gokuLa gayA ane kAvaDanI banne bAju dUdhano bharelo eka eka ghaDo mUkIne ravAnA thayA. Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNano artha samajAvanArAM ATha deSTAMto 507 gokuLathI gAmamAM AvavAnA be rastA hatA, temAM eka TUMko paNa viSama hato, jyAre bIjo lAMbo paNa sugama hato. have eka putra jaladI pahoMcavAnA lobhe TUMke raste cAlyo, tethI mArgamAM tenA dUdhanA ghaDAo athaDAIne phUTI gayA, jyAre bIjo sugama raste cAlavAthI sahI-salAmata pahoMcI gayo. eTale mAmAe prasanna thaIne te bhANejane potAnI putrI paraNAvI, ane bIjAne kahyuM ke-meM tamane dUdha lAvavAnuM kahyuM hatuM, paNa kAMI utAvaLe lAvavAnuM kahyuM na hatuM.' ane tene rajA ApI. tAtparya ke jeo utAvaLA ke AkaLA thaIne athavA ochI samajathI viSama mArge eTale azubha yogamAM pravartana kare che, teo pahelA bhANejanI mAphaka cAritrarUpI dUdhanI rakSA karI zakatA nathI, jyAre viSama mArgane pariharI sanmArge eTale zubhayogamAM pravartana karanArA bIjA bhANejanI jema cAritrarUpI dUdhanuM rakSaNa karI zake che ane muktirUpI kanyAne varI zake che. A rIte azubha yogane pariharavo tene 'pariharaNA' kahevAya che. (4) 'vAraNA' upara viSa-mizrita anna-pAnanuM dRSTAMta eka zaheramAM bIjA rAjAnuM sainya caDI AvavAthI tyAMnA rAjAe dareka khAvA yogya vastuomAM ane pIvAnA pANImAM (viSa) jhera bheLavI dIdhuM. A vAtanI caDAI karanAra rAjAne guptacaro dvArA khabara paDI gaI, eTale teNe potAnA sainikone hukama karyo ke 'koIe A gAmanI vastuo khAvI nahi ke tenAM jalAzayonuM pANI pIvuM nahi.' A rIte vAravA chatAMmanAI karavA chatAM keTalAka sainikoe tyAMnuM anna khAdhuM ane pANI paNa pIdhuM, tethI teo tatkAla mRtyu pAmyA, ane jemaNe kaMI paNa na lIdhuM, te jIvIne sukhI thayA. tAtparya ke jeo indriyonA viSayorUpI viSamaya annapAnano tyAga kare che, teo sukhI thAya che ane jeo temAM Asakta bane che, teo mAryA jAya che. A rIte indriyonA viSayomAMthI temaja pramAda Adi doSomAMthI AtmAne vAravo te 'vAraNA' kahevAya che. (5-4) 'nivRtti' upara be kanyAonuM dRSTAMta eka nagaramAM eka zALApati vaNakara raheto hato. tenI zALAne vize dhUrto AvIne vasatA hatA. temAM eka dhUrtano svara bahu ja mITho hato. Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5080zrIzrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 tenA upara te vaNakaranI putrI moha pAmI. pUrve kahyuM ke-"koI na jANe tema ApaNe bhAgI jaIe." tyAre putrIe kahyuM ke-"eka rAjaputrI mArI bahenapaNI che. teno ane mAro evo saMketa che ke-"bannee eka ja varane paraNavuM.' dhUrte kahyuM ke-"to tene paNa laI Ava.' eTale vaNakaranI putrI tene teDI lAvI ane prAta:kALamAM traNe ravAnA thayA. tevAmAM koI najIkamAM A pramANe bolyuM : "he Amra ! adhika mAsa pravarte chate A karaNenAM phUlo bhale phUle, paraMtu tAre phUlavuM yogya nathI, kAraNa ke hAlamAM adhika mAsa pravarte che, enI zuM tane khabara nathI ?' A sAMbhaLIne rAjaputrIe vicAryuM ke-"aho ! vRkSomAM paNa uttama ane adhamanuM aMtara che, to mArAmAM ane vaNakaranI putrImAM kaMI aMtara nahi ?" ema vicArI "ratnano DAbaDo bhUlI gaI chuM." evuM bahAnuM kADhI rAjaputrI pAchI vaLI gaI, ane te ja divase gotrIonA trAsathI kaMTALIne eka rAjaputra tenA pitAne zaraNe Avyo hato, tene yogya samajIne tenI sAthe lagna karyA. pachI te rAjakumAre sasarAnI madadathI potAnuM rAjaya pAchuM meLavyuM, eTale te paTTarANI thaI. tAtparya ke jeo rAjaputrInI peThe potAnuM kartavya samajIne sAvadya kAryamAMthI nivRtta thAya che, teo sukhI thAya che. A rIte sAvadya kArya, ke pApamaya pravRttimAMthI nivRtta thavuM, te "nivRtti' kahevAya che. (pa-) "niMdA upara citArAnI putrInuM dRSTAMta eka nagaranA rAjAe suMdara citrasabhA baMdhAvI, ane temAM citro cItaravA mATe judA judA citArAone jagA vaheMcI ApI. te citArAomAMnA eka citArAnI putrI pratidina potAnA pitA mATe bhAta lAvatI hatI. A rIte eka divasa jyAre te bhAta laIne AvatI hatI, tyAre rAjA pUrapATa ghoDo doDAvato sAme AvI rahyo hato. AthI te kanyA DarIne doDavA lAgI ane jematema karIne citrasabhAe AvI. te vakhate teno pitA zarIra-cintA mATe bahAra gayo hato, eTale ekalI paDelI teNe beThAM beThAM bhIMta para moranuM pIMchuM cItaryuM. have rAjA pratidina citArAonuM kAma jovAne Avato hato, tenI dRSTi A navAM cItarAyelAM pIchAM tarapha gaI ane te levA teNe hAtha laMbAvyo. paraMtu te pIMchuM bhIMta para cItareluM hovAthI hAthamAM AvyuM nahi ane tenA nakhone Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNano artha samajAvanArAM ATha dRSTAMto 0509 IjA pahoMcI. te vakhate pelI citArAnI putrI hasIne bolI ke-"atyAra sudhI mUrkhano khATalo traNa pAyAvALo hato, paraMtu have cotho pAyo maLI Avyo." rAjAe kahyuM: "te kevI rIte ? citArAnI putrIe kahyuM : "huM mArA pitA mATe roja ahIM bhojana lAvuM chuM. te rIte Aje paNa lAvatI hatI, te vakhate eka ghoDesavAra pUrapATa ghoDo doDAvye jato hato, tene e bhAna na hatuM ke koI marI jaze. huM to mArA bhAgyathI ja tenAthI bacI. eka pAyo to e ghoDesavAra. bIjo pAyo rAjA ke jeNe ghaNI sahAyatAvALA citrakArone ane ekalA mArA pitAne sarakho bhAga soMpyo che. ane trIjo pAyo mArA pitA ke jeNe A sabhA cItaratAM pUrve upArjita karelI ghaNIkharI lakSmI uDAvI dIdhI che ane je kiMI bacyuM che, temAMthI A bhojana banAvIne lAvuM chuM, te paNa ThaMDuM thayA pachI ja khAya che." A pramANe traNa pAyAnI vAta sAMbhaLIne rAjA bolyo ke-"huM cotho pAyo kevI rIte ?' tyAre te kanyAe kahyuM ke- "ahIM bhIMta para moranuM pIMchuM kyAMthI hoya? athavA te ahIM kevI rIte rahe? Ama chatAM tame vicAra karyA vinA morapIMcha levA bhIMta upara hAtha nAkhyo, eTale mUrNa kharA ke nahi?" rAjAe kahyuM : "tArI vAta sAcI che." pachI rAjA tyAMthI cAlyo gayo. paNa jatAM jatAM vicAra karyo ke "A kanyA bahu catura jaNAya che, tethI tenI sAthe avazya pANigrahaNa karavuM." have pitAne jamADIne putrI ghera gaI ane teno pitA paNa ghera Avyo, eTale rAjAe kahevaDAvyuM ke-"tArI putrI rAjAne paraNAva." te vakhate citArAe kahyuM ke-"putrI ApavAnI nA nathI, paraMtu ame to daridra chIe, tethI vivAha-mahotsava kevI rIte UjavIe ?' eTale rAjAe tarata ja tenuM ghara dravyathI bharI dIdhuM ane citArAnI putrInuM pANigrahaNa karyuM. have te rAjAne ghaNI rANIo hovAthI citArAnI putrIe vicAryuM kejo rAjA mArA mahele eka divasa AvIne jatA raheze, to pharIne temanuM moDhuM ghaNe mahine dekhIza. mATe evI yukti karuM ke jethI te roja rAtre mAre tyAM Ave." pachI te roja citra-vicitra manohara vArtAo kahetI ane teno thoDo bhAga adhUro choDI detI, jethI rAjAne te sAMbhaLavA mATe bIjI rAtrie tyAM ja AvavuM paDatuM. A pramANe cha mahinA vyatIta thaI gayA. tethI bIjI rANIo tenI IrSyA karavA lAgI ane tenAM chidro zodhavA lAgI. Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5100 zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 paraMtu citrakAranI putrI potAnI pUrvAvasthA bhUlI na javAya te mATe roja ekAMtamAM jaIne potAnA pitAne ghera paheratI tevA veSane paherIne haMmezAM Atma-niMdA karatI ke- he jIva ! tAro A veSa che. rAjamahelamAM bIjI ghaNI rANIo suMdara che. tene kAruputrIne AvI Rddhi kyAMthI hoya ? A to tArA bhAgyodayathI ja rAjA tane cAhe che. mATe he jIva! tuM phulAIza. nahi, garva karIza nahi." bIjI rANIo rAjAne kahetI ke A mAThI buddhivALI citrakAranI putrI tamArA upara kaMI kAmaNa karatI lAge che. mATe tenAthI bacajo." paraMtu rAjAe bArIka tapAsa karIne satya hakIkata jANI lIdhI, tethI tene vadhAre cAhavA lAgyo. guNa vaDe konuM manaraMjana thatuM nathI ? chevaTe te citArAnI putrIne teNe paTTarANI banAvI ane te sukhI thaI. tAtparya ke mumukSu AtmAoe citArAnI putrIne peThe bhAvaniMdA karavI ghaTe che. te A rIte: "he AtmA ! anaMta saMsAramAM paribhramaNa karatAM koIka puNyanA yoge manuSyajanma pAmyo. temAM paNa kadI cAritra pAmyo ane lokomAM pUjanIya thayo, to tethI huM bahuzruta chuM, pUjanIya chuM, evo garva karIza mA. jo tuM nirabhimAnI ane saraLa rahIza, to uttama cAritranI ArAdhanA thaze ane te vaDe sugatine pAmIza." A rIte AtmAnuM svasAkSIe anuzAsana karavuM, te niMdA kahevAya che. (6) gaha' upara patimArikAnuM dRSTAMta eka gAmamAM koI brAhmaNa adhyApaka raheto hato, te vaye vRddha hato ane tenI strI taruNa hatI. eka vAra teNe strIne kahyuM ke-"tAre roja kAgaDAne bali devuM." strIe kahyuM ke-"huM kAgaDAthI DaruM chuM." tethI adhyApake eka eka vidyArthIno vAro bAMdhI Apyo. je bali detI vakhate tenI pAse Ubho raheto. te vidyArthIomAM eka vidyArthI vicakSaNa hato. teNe vicAryuM ke-"A strI kaMI mugdhA nathI ke kAgaDAthI Dare, tethI jarUra te asatI hovI joIe.' Ama vicArIne tenuM cAritra jovA lAgyo. e ja rAtre te ekalI gherathI nIkaLI ane narmadA nadI UtarIne sAme kAMThe rahetA koI govALanI sAthe durAcAra sevyo. te A vidyArthIe joyo. A rIte te vidyArthI dararoja tenAM chidro jue che. have eka rAtre te strI kuMbhanI madada vaDe nadI UtaratI hatI, te vakhate koI cora paNa nadI Utarato hato, tene eka jaLajaMtue pakaDyo. AthI teNe rADo Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNano artha samajAvanArAM ATha daSTAMto 0511 pADavA mAMDI, eTale kulaTA bolI ke tenI AMkho baMdha kara to tane choDI deze.' pelA core te pramANe karyuM eTale te chUTI gayo. tyAre strIe kahyuM ke-"evA kharAba kinArethI zA mATe Utarato hato?" A badhI hakIkata pelA vidyArthIe joI. bIje divase bali uchALatI vakhate te ja vidyArthI pAse Ubho hato, te dhIme svare bolyo : "divA bibheSi kAkebhyaH, rAtrau tarasi narmadAm ! / kutIrthAni ca jAnAsi, jalajantvakSirodhanam !!" 'divase kAgaDAthI Dare che ane rAtre narmadAne tare che !! mAThA kinArAne jANe che ane jaLajaMtunI AMkha DhAMkavAnA prakArane paNa samaje che. te sAMbhaLIne kulaTA strI bolI ke "zuM karuM? tArA jevA chAtra to mane cAhatA nathI. A pramANe vAto karatAM banne pApakarmamAM lapaTAyAM. eka divase vidyArthIe kahyuM ke-"mane bIjI to kaMI harakata nathI, paraMtu huM adhyApakathI lajjA pAmuM chuM." strIe manamAM vicAryuM ke-"adhyApakane mArI nAkhuM, jethI A chAtra mAro pati thAya." A pramANe vicArI, potAnA patine mArI nAkhI, tene peTImAM nAkhI jaMgalamAM mUkavA cAlI. te vakhate koI vyaMtarIe tenA pApa-karmathI kopAyamAna thaIne peTIne tenA mAthA upara coMTADI dIdhI, je ghaNI mahenata karavA chatAM paNa chUTI paDI nahi. AvI sthitimAM te vanamAM bhaTakavA lAgI. have peTImAMthI gaLIgaLIne mAMsa ane rudhira tenA upara paDavA lAgyAM ane bhUkhathI te pIDAvA lAgI. A pramANe asahya duHkhathI pIDita thaIne te ghare ghare bhaTakavA lAgI ane "patimArikA evI mane bhikSA Apo," ema bolavA lAgI. e pramANe bahu kALa vyatIta thayo. eka divase koI sAdhvIne dekhIne namaskAra karavA mATe te nIce vaLavA gaI, tyAre pelI peTI chUTI paDI gaI. pachI saMsArathI ati kheda pAmelI evI teNe sAdhvIjI pAse dIkSA grahaNa karI ane AtmAnuM kArya sAdhyuM. tAtparya ke patimArikAnI jema karelAM pAponI anya samakSa niMdA karavI, te gaha kahevAya che. (7) "zuddhi' upara vastranuM dRSTAMta rAjagRhI nagarImAM zreNika nAme rAjA hato. teNe potAnAM be uttama vastro dhovAne mATe dhobIne ApyAM. have te divase kaumudI-mahotsava hovAthI Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5120zrI zrAddha-pratikramaNa-sUtraprabodhaTIkA-2 dhobInI strI te vastro paherIne mahotsavamAM gaI. A bAju rAjA zreNika abhayakumAra sAthe, gupta rIte te mahotsava jovA nIkaLyA hatA, teNe te dhobInI strIne potAnuM vastra pahereluM joyuM eTale vastra upara tAMbUlanuM cihna karI dIdhuM. pachI te strI ghera AvatAM dhobIe vastra para tAMbUlanuM cihna joyuM, eTale tarata ja kSAra lagADIne masaLyuM ane dhokA mArIne zuddha karyuM. prabhAte rAjAe dhobIne vastro laIne teDAvyo, tyAre dhobI te vastro laIne gayo. parantu vastrone zuddha joIne rAjAe pUchyuM ke-"Ama kema?" eTale dhobIe jevI hatI tevI binA kahI batAvI. AthI rAjAe teno guno mApha karyo. - tAtparya ke je mumukSuo lAgelA doSone AlocanA, pratikramaNa ane gurue ApelA prAyazcitta vaDe zuddha kare che, tenA cAritramAM paDelA DAgha bhUMsAI jAya che. AvI kriyAne "zuddhi' kahevAya che. (8) auSadhanuM dRSTAMta eka nagaranA rAjAnI sAthe yuddha karavA mATe ane tenA nagaranuM rUMdhana karavA mATe sainya AvatuM hatuM. tenA khabara maLatAM mArgamAM AvatAM jaLAzayonuM jaLa jheramizrita karI devAne mATe rAjAe vaidya pAse viSa maMgAvyuM. vaidya java jeTaluM viSa laIne Avyo, eTale rAjA kopAyamAna thayo ke-"moTAM moTAM jaLAzayomAM ATaluM viSa zuM karI zakaze ?' vaidya kahyuM kerAjana ! tame kopAyamAna na thAo, kAraNa ke A viSa sahasravedhI che." rAjAe kahyuM : "kevI rIte ?' eTale vaidhe tarata ja maraNonmukha thayelA eka vRddha hastIne tyAM maMgAvyo ane teno eka vALa UMco karIne tenA mULamAM peluM viSa mUkyuM, ke kSaNamAtramAM te hAthInA AkhA zarIramAM vyApI gayuM. pachI vaidya kahyuM ke : "A hastInA zarIrano koI paNa bhAga khAnArane jhera caDaze, te khAnArAnA paNa khAnArAne, tenA paNa khAnArane ema uttarottara eka ; hajAra prANIparyanta A viSanI asara thaze." rAjAe kahyuM ke "tArI pAse AnuM vAraNa che ?' vaidya hA kahI, eTale tarata ja te auSadha maMgAvIne pelA hastIne khavaDAvyuM. AthI te nirviSa thayo. tAtparya ke aticArarUpa jheranuM tenI niMdArUpa auSadha vaDe nivAraNa karavuM ane potAnA AtmAne zuddha karavo, te "zuddhi' kahevAya che. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, 96-bI, esa. vI. roDa, iralA, vile-pArale (vesTa), muMbaI - 400056. For Private Personal Use Only