________________
૮૬ ૦શ્રી શ્રાદ્ધ પ્રતિક્રમણ સૂત્રપ્રબોધટીકા-૨
ચરિત્તાવરિ-]િ-દેશવિરતિ-ચારિત્રમાં.
સ્કૂલ સાવદ્યયોગની જેટલા અંશે નિવૃત્તિ, તેટલું “ચારિત્ર' અને જેટલા અંશે એ ચારિત્રનો અભાવ, તેટલું “અચારિત્ર'. શ્રાવકનું ચારિત્ર આ પ્રકારનું હોઈ ને તે “ચારિત્રાચારિત્ર' કહેવાય છે. એનો પર્યાય શબ્દ દેશવિરતિ છે. સાધુનાં વ્રતો મહાવ્રતો હોઈને તે “સર્વવિરતિ’ કહેવાય છે, એટલે તેમના માટે “ચારિત્રશીલ શબ્દ ઉપયુક્ત છે, જ્યારે શ્રાવકનાં વ્રતો અણુવ્રતો હોઈને તે “દેશવિરતિ રૂપ છે, તેથી તે “ચારિત્રાચારિત્ર'-અમુક અંશે ચારિત્રવાનું અને અમુક અંશે ચારિત્રવાનું નહિ, એમ કહેવાય છે.
સુ-[કૃત-શ્રુતજ્ઞાનમાં, શ્રુતજ્ઞાનની ગ્રહણવિધિમાં. (અહીં ઉપલક્ષણથી મતિજ્ઞાન આદિ પાંચ જ્ઞાન પણ લેવાના છે.)
અમુક શાસ્ત્ર અમુક સમયે ભણવું અને અમુક સમયે ન ભણવું એવા વિધિ-નિષેધના નિયમોને અનુસરી શ્રુતગ્રહણની જે પ્રવૃત્તિ થાય, તેને કાલોચિત સ્વાધ્યાય' કહેવામાં આવે છે; અને નિષિદ્ધ સમયે શાસ્ત્રોનું પઠનપાઠન કરવું, તે “અકાલ-સ્વાધ્યાય' કહેવાય છે.
સામારૂU-[સામાયિ]-સામાયિકને વિશે.
શ્રાવકને “સખ્યત્ત્વ-સામાયિક” અને “દેશવિરતિસામાયિક' એમ બે પ્રકારનું “સામાયિક હોય છે. તે બન્ને પ્રકારનાં સામાયિકને વિશે.
તિë પુરી-[તિ પુરીનામું-ત્રણ ગુપ્તિઓનું. “મનોગુપ્તિ, વચનગુપ્તિ અને કાયમુખિ” એ ત્રણ “ગુપ્તિઓ'નું. વડદુંવાયા-[વાળ વાયાળામ-ચાર કષાયો વડે. (ત્યાગ)સંબંધી.
ક્રોધ, માન, માયા અને લોભ” એ ચાર કષાયો વડે. અહીં તૃતીયાના અર્થમાં ષષ્ઠી વપરાયેલી છે.
પંખું અણુવ્રયાdi-[Tગ્રાનામ્ અણુવ્રતાના]-પાંચ અણુવ્રતોનું.
સાધુનાં પાંચ મહાવ્રતોના સ્થાને શ્રાવકો પાંચ “અણુવ્રતો ધારણ કરે છે, તે નીચે મુજબ -
(૧) સ્થૂલપ્રાણાતિપાત-વિરમણ વ્રત.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
