________________
સુગુરુ-વંદન સૂત્ર ૦ ૬૩
ડગમગતા સાધુઓને હિતશિક્ષા આપી સંયમ-માર્ગમાં સ્થિર કરનાર અને રત્નાધિક” એટલે વયમાં નાના પણ ચારિત્રગુણમાં અધિક હોય તેવા સાધુ
“ગુરુ' શબ્દ અહીં સુગુરુનો વાચક છે, પણ નામધારી ગુરુઓનો વાચક નથી. એટલે વંદન સુગુરુને જ કરવાનું છે, પણ કુગુરુને કરવાનું નથી. શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિએ ગુરવંદનભાષ્યમાં જણાવ્યું છે કે
"पासत्थो उस्सन्नो, कुसील-संसत्तओ अहाछंदो । ટુ-ડુ-તિ-દુ-ળે વિહા, અવંખિન્ના નખમર્યામિ ”
બે પ્રકારના “પાસસ્થા', બે પ્રકારના “અવસન્ના', ત્રણ પ્રકારના કુશીલો,' બે પ્રકારના સંસક્તો' અને અનેક પ્રકારના “યથાછંદો” જિનમતમાં-જૈનશાસનમાં અવંદનીય કહ્યા છે.”
જે સાધુ દોષિત આહાર-પાણી લે અને સાધુપણાનો ખોટો ગર્વ રાખે, તે “દેશ-પાસસ્થા” કહેવાય, અને જે સાધુ જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રનાં ઉપકરણો પાસે રાખ્યા છતાં તેનો લાભ ન લે, તે “સર્વ-પાસત્થા' કહેવાય.
જે સાધુ સાધુ યોગ્ય નિત્ય-કરણીમાં શિથિલતા રાખતા હોય, તે દેશ-અવસગ્ન' કહેવાય અને જે પડી પથારીએ સૂઈ રહેતા હોય તથા પ્રમાદવશ બની દેહને જ પોષતા હોય તથા સંયમ-કરણીમાં તદ્દન નમાલા હોય તે “સર્વ-અવસગ્ન” કહેવાય.
જે સાધુ જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રના પાળવા યોગ્ય આચાર ન પાળે તે અનુક્રમે “જ્ઞાન-કુશીલ,” “દર્શન-કુશીલ” અને “ચારિત્ર-કુશીલ' કહેવાય.
જે સાધુ આપમતે જીવ-હિંસાદિક અને કર્મબંધનાં કારણોનું સેવન કરે, પારકા ગુણ સહન ન કરી શકે, તથા સુખશીલિયાપણું આચરે, તે “સંક્લિષ્ટ-સંસક્ત' કહેવાય તથા સારા-ખોટાના વિવેક વિના સારાની સાથે સારો અને બૂરાની સાથે બૂરો એમ વર્તે, તે “અસંક્લિષ્ટ-સંસક્ત' કહેવાય.
“યથાછંદ' સાધુઓ અનેક પ્રકારના છે. જેઓ બેઠા બેઠા કંઈક પ્રકારના તરંગો બાંધે, મનમાં આવે તેમ લવતા ફરે, ઉસૂત્ર ભાષણ કરે, પોતાનો કલ્પિત-સ્વાર્થ સધાય તેવું બોલે, પર-નિંદા કરે, કોઈ પર આળ ચઢાવે, લોકોમાં પૂજાવા માટે મિથ્યાડંબર કરે વગેરે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
