________________
‘વંદિતુ સૂત્ર ૧૫૫ પાય-પ્રસંગ-પ્રમાદને લીધે.
(૯-૫) (હવે, પહેલા અણુવ્રતને વિશે (લાગેલા અતિચારોનું પ્રતિક્રમણ કરવામાં આવે છે.) અહીં પ્રમાદના પ્રસંગથી કે ક્રોધાદિ અપ્રશસ્ત ભાવનો ઉદય થવાથી સ્થૂલ-પ્રાણાતિપાત-વિરમણવ્રતમાં અતિચાર લાગે તેવું (જે કાંઈ અશુભ કર્મ બંધાયું હોય, તેનાથી હું પાછો ફરું છું.
અવતરણિકા-સામાન્યથી અશુભ આચરણનું વિવરણ જણાવીને, તે અશુભ આચરણોને હવે-અહીં પ્રથમ અણુવ્રતના (સ્થૂલ-પ્રાણાતિપાત-વિરમણ વ્રતનાં પાંચ અતિચારો દર્શાવીને, તે પાંચેય અતિચારોનું પ્રતિક્રમણ જણાવાય છે.
(૧૦-૪) વદ-વંથ-વિચ્છે-[વધ--છવિ છે-મારતાં (ફટકારતાં), બાંધતાં અને અંગોપાંગ છેદતાં.
વથ' શબ્દનો સામાન્ય અર્થ જાનથી મારવું એવો થાય છે, તો પણ અહીં તે ચાબુકથી ફટકારવાના કે પરોણાની અણીથી મારવાના અર્થમાં વપરાયેલો છે. “શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની વૃત્તિમાં શ્રી શાંત્યાચાર્યે “વધેશ તતાવુંવિતાનૈઃ' એવો અર્થ કરેલો છે. (અ. ૧. ગા. ૧૬) “વધ' તે પહેલા અણુવ્રતનો પહેલો અતિચાર છે.
વન્ય એટલે બંધન. કોઈ પણ માણસ કે પ્રાણીને નિર્દય રીતે બાંધવું તે બંધન'. તે પહેલા અણુવ્રતનો બીજો અતિચાર છે.
છવિ-છે એટલે શરીરનાં અંગોપાંગનો છેદ કરવો. ‘છવિ'અંગ છે-કાપવું તે. નાક-કાન વીંધવાં, નાક-કાન કાપવાં, ખસી કરવી વગેરે “કવિ-ચ્છેદ' કહેવાય છે. તે પહેલા અણુવ્રતનો ત્રીજો અતિચાર છે.
અમારે-[ગતિમારે બહુ ભાર ભરવાને વિશે.
કોઈ પણ માણસ કે પશુ પાસે ગજા ઉપરાંત ભાર ઉપડાવવો, તે “અતિભાર' કહેવાય છે. તે પહેલા અણુવ્રતનો ચોથો અતિચાર છે.
મત્ત-પાન-યુઓ-[મજી-પાન-વિચ્છ-ભક્ત-પાનના વિચ્છેદમાં, ભૂખ્યા તરસ્યાં રાખવામાં.
મરુ' આહાર અને ‘પાન’-પાણી, તે “મરૃપાન' તેનો ‘વિછેર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
