________________
૧૫૨ ૭ શ્રી શ્રાદ્ધ-પ્રતિક્રમણ-સૂત્રપ્રબોધટીકા-૨
પડિમે વેસિયં સર્વાં-પૂર્વવત્. (૮-૪)પંö.....ચડતૢ-પાંચ અણુવ્રતો, ત્રણ ગુણવ્રતો અને ચાર શિક્ષાવ્રતોના અતિચારોને.
શ્રાવકનાં બાર વ્રતો ત્રણ ભાગમાં વહેંચાયેલાં છે : પાંચ ‘અણુવ્રતો', ત્રણ ‘ગુણવ્રતો' અને ચાર ‘શિક્ષાવ્રતો’. તે દરેકમાં જે અતિચારો લાગ્યા હોય, તેનો સામાન્ય નિર્દેશ આ પદો વડે કરવામાં આવ્યો છે.
(૮-૫) (સ્કૂલ-પ્રાણાતિપાત-વિરમણ આદિ) પાંચ અણુવ્રતો (દિક્ પરિમાણ આદિ), ત્રણ ગુણવ્રતો (સામાયિક આદિ) અને ચાર શિક્ષાવ્રતો(મળીને બાર વ્રતોને વિશે તથા તપ, સંલેખના, સમ્યક્ત્વાદિ)ના અતિચારોથી દિવસ દરમિયાન જે અશુભ કર્મ બંધાયું હોય તેનાથી હું પાછો ફરું છું.
અવતરણિકા-હવે દરેક વ્રતના પૃથક્પૃથક્ અતિચારોનું પ્રતિક્રમણ જણાવે છે. તેમાં પ્રથમ ‘સ્થૂલ-પ્રાણાતિપાત-વિરમણ' નામના પહેલા વ્રતનું સ્વરૂપ અને પ્રમાદવશાત્ તે વ્રતમાં લાગતા પાંચ અતિચારોનું (બે ગાથાથી) પ્રતિક્રમણ જણાવે છે.
(૯-૩) પદ્મમે-[પ્રથમ]-પહેલા (ને વિશે.) અબુવ્વયમ્મી-[અનુવ્રતે]-અણુવ્રતમાં.
શૂના-પાળાવાય-વિરો-[સ્થૂત(જ)-પ્રતિપાતવિરતિત:]-સ્થૂલ
પ્રાણાતિપાતની વિરતિ થકી.
પ્રાણનો અતિપાત-વિનાશ તે પ્રાણાતિપાત. તેનાથી વિરમવું' તે પ્રાણાતિપાત-વિરતિ. આવી વિરતિનું સ્થૂલતાથી પાલન, અમુક અંશે આચરણ, તે સ્થૂલ-પ્રાણાતિપાત-વિરતિ; તેના થકી, તેના લીધે.
સાધુ-મહાત્માઓને પ્રાણાતિપાત-વિરમણ-વ્રત સર્વ પ્રકારે હોય છે, એટલે તે સૂક્ષ્મ કહેવાય છે. જો એને વીસ વિશ્વા(વસા) જેટલું ગણવામાં આવે, તો શ્રાવકનું આ પ્રથમ વ્રત તેના પ્રમાણમાં સવા વિશ્વા(વસા) જેટલું છે. તે આ પ્રમાણે-સાધુઓને ‘ત્રસ' અને ‘સ્થાવર' એમ બંને પ્રકારના જીવોની હિંસાનો ત્યાગ છે, જ્યારે ગૃહસ્થોને ત્રસ જીવોની હિંસાનો ત્યાગ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
