________________
ભગવાનાં સૂત્ર ૦૩
પ્રતિક્રમણ-હેતુગર્ભના બાળબોધમાં “ચ્યારે ખમાસમણે અરિહંતાદિક વાંદઈ” એમ કહ્યું છે, તે બાલબોધ કોનો કરેલ છે તે જણાવવું, તે જોયા બાદ જણાવાશે.'
આ ઉત્તર પરથી વાહૂનો અર્થ “તીર્થકર ભગવંતોને તથા ધર્માચાર્યને કરવો ઉચિત છે.
શ્રાવકે તો તે (પાઠ) “સમસ્ત શ્રાવકોને વાંદું છું.” એમ પણ કહેવું.
(“ધર્મસંગ્રહ ભાગ ૧, પૃ. ૫૮૦)
(૫) અર્થ-સંકલના ભગવંતોને [તથા ધર્માચાર્યને] વંદન હો, આચાર્યોને વંદન હો, ઉપાધ્યાયોને વંદન હો, સર્વસાધુઓને વંદન હો.
(૬) સૂત્ર પરિચય આધ્યાત્મિક જીવનનો ઉત્કૃષ્ટ આદર્શ ભગવાનું, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ-એ ચાર પદોની યોજનામાં રજૂ થયેલો છે. અહીં “ભગવાન” શબ્દથી તીર્થકર અને ધર્માચાર્ય(પટ્ટાચાર્ય)નું સૂચન છે; તથા બાકીનાં પદો અનુક્રમે આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સર્વસાધુઓનો સ્પષ્ટ અર્થ બતાવનારાં છે. તેમને પુનઃ પુનઃ વંદન કરવાથી ભાવની વિશુદ્ધિ થાય છે.
શ્રીજયચંદ્રસૂરિએ “પ્રતિક્રમણહેતુગર્ભ (પોથી ૮ : પત્ર ૨)માં જણાવ્યું છે કે “સેવવન્દ્રનં વિધાથ વતુરતિક્ષમાશ્રમ: શ્રીપુરનું વન્દ્રતે . નોfપ દિ રાજ્ઞ: प्रधानादीनां च बहुमानादिना स्वसमीहितकार्यसिद्धिर्भवतीति । अत्र राजस्थानीयाः શ્રીતીર્થ: પ્રધાનસ્થાનીયા: શ્રીનીવાર્યાય રૂતિ’–‘દેવવંદન કરીને ચાર ખમાસમણ વડે શ્રીગુરુને વાંદે. લોકમાં પણ રાજા અને પ્રધાન આદિના બહુમાન વડે પોતાની ઇચ્છલી કાર્યસિદ્ધિ થાય છે. અહીં રાજાને ઠેકાણે શ્રીતીર્થકરો અને પ્રધાનને ઠેકાણે આચાર્યાદિ સમજવા.”
* રૂછhifર સમસ્ત શ્રાવ વંદું એમ પણ કોઈ કહે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
