________________
૨૩૪૦ શ્રી શ્રાદ્ધ-પ્રતિક્રમણ-સૂત્રપ્રબોધટીકા-૨
(૩) “પર-વ્યપદેશ'-મુનિરાજને દાન આપવા યોગ્ય વસ્તુ પોતાની હોય છતાં પારકી કહે, જેથી પારકી જાણીને મુનિ ગ્રહણ ન કરે. અથવા વસ્તુ પારકી હોય ને પોતાની કહે કે જેથી મુનિ તે વસ્તુ ગ્રહણ કરે. આ બંને વસ્તુઓ મુનિને માટે અકલ્પનીય હોઈને શ્રાવકને માટે અતિચારરૂપ છે.
(૪) માત્સર્ય-મુનિરાજ કોઈ વસ્તુ માગે ત્યારે કોપ કરવો કે વસ્તુ હોવા છતાં ન આપવી તે માત્સર્ય છે. અથવા પોતાનાથી ઊતરતા કોઈ માણસને દાન આપતો જોઈને એમ વિચારે કે-“શું હું તેનાથી ઊતરતો છું? માટે બરાબર દાન આપું,' તો એ પણ માત્સર્યરૂપ અતિચાર છે.
() “કાલાતિક્રમ-દાન”-મુનિરાજને ભિક્ષા આપવાનો જે કાલ છે, તે વીતી ગયા પછી નિમંત્રણા કરવી, એ કાલાતિક્રમ-દાન નામનો અતિચાર છે.
(૩૦-૫) અહીં પ્રમાદના પ્રસંગથી કે ક્રોધાદિ અપ્રશસ્ત ભાવનો ઉદય થવાથી “અતિથિ સંવિભાગ” નામના ચોથા શિક્ષાવ્રતને અતિચારો વડે વિરાવ્યું હોય તેની આલોચના કરું છું. તેમાં (૧) સચિત્ત-નિક્ષેપણ, (૨) સચિત્તપિધાન, (૩) પર-વ્યપદેશ, (૪) માત્સર્ય અને (૫) કાલાતિક્રમ-દાન એ પ્રમાણેના બારમા “અતિથિ સંવિભાગ” નામના વ્રતનાં (પાંચ) અતિચાર વિશે દિવસ દરમિયાન જે કંઈ અશુભ કર્મ બંધાયાં હોય તે સર્વેને હું નિદું છું.
અવતરણિકા-હવે “અતિથિસંવિભાગનામના બારમા વ્રતમાં સચિત્તનિક્ષેપણ ઉપરાંત બીજા અતિચારોનું પ્રતિક્રમણ જણાવાય છે.
(૩૧-૩) દિપણુ-હિતેષુ-સુહિતોને વિશે. શોભન હિતવાળા સાધુઓને વિશે.
સુડ્ડ-સુંદર છે હિત જેનું તે સુહિત, તેઓને વિશે. અહીં હિત શબ્દથી જ્ઞાનાદિ-રત્નત્રયી સમજવાની છે. “સુકું હિતંજ્ઞાનાત્રિયં ચેષાં તે સુદિતાતેષુ' (વં. વૃ.) એટલે જે સાધુઓ જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રમાં રત છે તેઓ સહિત કહેવાય છે.
સુદિ શબ્દનો સુવિત એવો સંસ્કાર પણ થાય છે. સુખિત એટલે . સુખી. સુખ શબ્દથી અહીં વસ્ત્ર, પાત્ર આદિ ઉપધિનું બરાબર હોવું તે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
