Book Title: Jain Darshan Darpan
Author(s): Dharmguptavijay
Publisher: Navinchandra Ratilal Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005238/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G zAMtilAla do jainadarzana paNa lekhaka: pU.munirAjazrI dharmaguptavijayajI mahArAja C000 SNAMI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI za Mkhezvara pArzvanAthAya namaH jaina darzana darpaNa Wan lekhakaH paramArAdhyapAda prAtaHsmaraNIya siddhAMtamaheAdhi AcAya - bhagavaMta zrI premasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pU. tapeAmUrti vidvadava panyAsajI bhAnuvijayajI gaNivanA ziSyaratna pU. munirAjazrI dharma guruvijayajI mahArAja, prakAzakaH navinacaMdra ratIlAla zAha ( ' kalyANa ' sahasaMpAdaka ) surendranagara. (sarva hakka prakAzakane svAdhIna che) nakalA 1000 mUlya H 3 rUpiyA [prathamAvRtti sa. 2024 nUtanava Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATalu dhyAnamAM levA khAsa vinaMtiH bukaselAne ceAgya kamIzana ApavAmAM Ave che. mATe teone amArA suMdara leAkapriya ane lekabhAgya prakAzanA magAvavA khAsa bhalAmaNa che. * koInA paNa puNyasmaraNArthe cAgya rakama ApanArane pustakamAM phATA tathA jIvanajharamara mUkavAmAM Avaze. prabhAvanA karavA mATe amArU sastu ane leAkabhAgya sAhitya magAvanArane khAsa kamIzana ApavAmAM Avaze. 500-1000 pustakA lenAranuM pustakamAM nAma chApIne ApavAmAM Avaze. amArI pAse eka paisAnuM paNa phaMDa nathI. kevaLa suMdara sastu saMskArI leAkabhAgya jainasAhitya pracAra sevAbhAve karavAnA eka zuddha dhyeyathI A kArya karIe chIe. mATe zrIsa'ghanI udAra sAhityapremI vyaktie amane A puNyakAmAM Arthika sahakAra ApavA khAsa vinaMti che. mAtra deDheka varSanA TuMkA gALAmAM ame nUtana ATha pustakAnuM tathA 10000 ( pacAsa hajAra ) nakaleAnuM prakAzana kyuM che. - amArA sAhityaneA eka seTa magAvI vAMcavA khAsa bhalAmaNa che. pustake maMgAvavAnA kharce alaga samajave. apUrva lAbhaH pR. sAdhu-sAdhvI bhagava tAnA saMyama vikAsa mATenuM saMcamIne sAthI' nAmanuM pustaka chapAvavAnu che ane pUjyeAneja bheTa ApavAnuM che teA je bhAgyazALIne lAbha levAnI bhAvanA hoya te amArI sAthe patravyavahAra kare. phakta 1 hajAra nakalanA 500/- rUA. kharca che. li. prakAzaka Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaM namaH ni vecate.... TV jaina darzananuM darpaNa! A darpaNamAM ApaNe joIzuM, ne dekhAze jenadarzana ! Ama to darpaNamAM jenAranuM ja pratibiMba paDe, paNa A darpaNamAM jenArane jaina darzana dekhAze ! mATe * A alaukika darpaNa che, ema kahevAya ! jenadharma-darzananA aneka siddhAntone, saraLa 1 bhASAmAM ane rasapUrNa zailImAM ahIM AlekhavAmAM AvyA che, jenadharma--darzananuM talasparzI adhyayana karanAra jijJAsuone A graMtha ghaNI sAmagrI purI pADaze ane * jijJAsAne saMtoSaze, e cokakasa vAta che. eka eka siddhAntane, eka eka tatvane....eka eka vastune ahIM sArI rIte cha-chaNIne evI subodha banAvAI che ke, adhyayana karanArano jainadharma--darzanamAM ke saraLatApUrvaka praveza thaI jAya. bIjI vizeSatA e che ke A graMtha jainadharmadarzananA niSNAta abhyAsIonA hAthe saMzodhana pAmyo che, eTale siddhAMtanI samajaNamAM khoTI rIte doravAI javAno bhaya nathI. III Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharekhara, pUjya vidvAna munirAjazrI dhamarAsavijayajI mahArAje khUba ciMtana karIne A abhyAsapUrNa graMtha lakhI mahAna upakAra karyo che. mAthAnA satata du:khAvAmAM ane adhyayana adhyApana tathA zAsanaprabhAvanAnAM kAryonI vacce paNa teozrIe AvA tattvajJAna bharapUra graMthanuM nirmANa karyuM che, teo ApaNA sahunA zata-sahastra vaMdananA adhikArI che. uccakakSAnI dhArmika pAThazALAomAM, jJAnasatromAM ane zikSAyatanamAM paNa A graMthanuM adhyayana karAvavAmAM Avaze to tethI vidyArthIone sAra tattvabodha thaze. Tur pUjya mahArAjazrI pAsethI AvA bIjA paNa graMthonI apekSA rAkhIe ane khAsa karIne pUrvAcArya bhagavaMtanA graMtha para teozrI lakhe ane e graMthanA adhyayanane saraLa banAve, tevI vinaMti karIe. prA; A darpaNamAM ApaNuM AtmasvarUpa nihALI, ApaNA AtmAnA sAcA svarUpane joI, tenA anurAgI banIe e zubha abhilASA sAthe viramuM chuM.... TWITTTTTTTTTTTTTTTTri brittitltitutting nagInabhAI paSadhazALA | pATaNa ! Aso suda 13 UTT ITUTTIT T TTTT muni bhadragumavijaya T Tin/ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhakanuM nivedana Jian Kang saMvata 2020 nuM mArU cAturmAsa rAjasthAnamAM seAjatasITImAM thayuM. A graMthanI janmabhUmi seAjatasITI che. A graMthanA preraka tyAMnA rahIza eka sArA tattvajijJAsu yuvAna vakIla che. jee cAturmAsa daramyAna mArI pAse sammatita nA padArtho samajavA AvatA. eka vakhate vAtamAM ne vAtamAM teee mane kahyuM ke AvuM zreSTha ane maulika jainatattvajJAna bIjA jainetara vidvAnA paNa sahelAithI samajI zake evu... eka jaina darzananuM pustaka Apa lakhe teA kema ? me' teonI vAtaneA svIkAra karIne prathama jaina darzananA maulika viSayAnI sucI taiyAra karI. ane paryuSaNa bAda mAravADamAM vyAkhyAna vagerenI pravRtti maMda eTale lakhavAnI taka sArI malI gaI. basa lakhavAnu` kAma zarU karyuM.... rAja ekeka viSaya upara ciMtana karU' ane saMkalanA karIne lakhatA gayA. lagabhaga maulika 25 viSaya upara DIka ThIka lakhANa eka mahinAnI aMdara gurUkRpAthI pUrU karyuM.... meM mArA kSayApazama mujaba ekeka viSayane jema ane tema vadhu spaSTa karavA prayatna karyo che. chatAM A graMtha lakhatAM satata cAlu rahetA mArA mAthAnA duHkhAvAnA kAraNe kayAMka vacce vacce vicAradhArA tUTI javA pAmI che. eTale amuka sthaLAe kaika vizeSa vivecananI jarUra heAvA chatAM paNa rahI javA pAmI che. chatAM jaina darzananA jijJAsu AtmAone A pustaka mahadaMze jarUra teonI icchA pUrI karaze evu mArUM namra mAnavuM che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A eka ja graMthamAM sAmAnyataH jaina dharmanuM lagabhaga maulika tattvajJAna ane ArAronuM jJAna AvI jAya e rIte prayAsa karavAmAM AvyA che. bIjuM zAsa-STie bhUla rahI javA na pAme e mATe A graMthanuM AkhuMye lakhANa prathama meM (sva.) tapasvI vidvAna paMnyAsajI kAntivijayajI gaNivarya upara saMzodhana mATe mekaleluM. teozrInI tabiyata kharAba hovA chatAM paNa mArA pratyenI ane jaina zAsana pratyenI zubhalAgaNIthI prerAIne saMzodhana karI ApeluM. tyArabAda A graMtha zAstrIya daSTie bilakula zuddha bane e hetuthI pharIthI A graMthanuM saMzodhana pUjyapAda AgamaprajJa jabusUrIzvarajI mahArAja sAheba pAse 2021 nA amadAvAdanA cAturmAsamAM karAvyuM. tyArabAda phama chapAyA bAda vaLI kaMika presa vagerenA doSanA kAraNe bhUlo rahI javA pAmI hoya to tenuM saMmArjana thaI jAya e hetuthI e badhAja chApelA pharmA meM pUjyavarya zAMtamUrti vidvadavarya paMnyAsajI bhadrakavijayajI gaNivarya (pATaNavALA) upara saMzodhana mATe unAvA mekalI ApyA. teozrIe sumatAthI chApelA phartA vAMcI jaIne jyAM jyAM khAsa bhUla rahI gayelI jaNAI tyAM nizAnI karI ApI. ane ethI e bhUlene ame zuddhipatraka mUkIne dUra karI che. chatAM chadmasthatAnA kAraNe ke matidevane kAraNe kayAMka kaMIpaNa anAgathI bhUla rahI javA pAmI hoya te mArA taraphathI trividha trividha micchAmi dukakaDa. A graMthanI presakopI taiyAra karI ApanAra junAgaDhanI pAThazALAnA zikSaka nemacaMdabhAI mAMdanI preraNAthI vidyArthInI hasumatIbena che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM meM te mArA alpa pazama mujaba sva-paraupakArArthe zubha mArgamAM eka ati apa prayAsa karyo che. huM kAMI e labdhapratiSThita lekhaka ke vidvAna nathI ke mArI kSati thavA na ja pAme. bhASAnI daSTie paNa jarUra khAmI haze. chatAM sajajana e tarapha dhyAna na ApatAM muLa vastu tarapha daSTipAta karaze evI AzA rAkhuM chuM. jenakulamAM janma pAmelAone ane jena nAma dharAvatA evA puNyavAna mahAnubhAvone A graMthanA viSayenuM spaSTa ane uMDuM jJAna hovuM khAsa jarUrI che. tattvajJAnanA pIThabI vagarano ekalo AcAra dIrghakALI TakI zakato nathI, AtmAnuM uvIkaraNa karI zakato nathI, guNavikAsa tarapha AgaLa laI jaI zakato nathI. AcArane mahela tattvajJAnanA data pAyA upara AdhArita che. AcAra e paga che, to tatvajJAna e AMkha che. mekSamArga upara cAlavA mATe paga ane AMkha baMnenI ekasAthe jarUra che. AcArapAlananuM pUrepUruM phaLa meLavavA tatvajJAnanI sahAya lIdhA vagara nahi cAle. alapa paNa AcAra je tattvajJAnathI puSTa banelo hoya che to vipula pApakSaya karAve che. mehanI bhedI ramata tattvajJAna vinA nathI samajatI, ane e sivAya mehano joradAra sAmano karavAnuM ane tenA vijaya meLavavAnuM banI zakatuM nathI. bhavanI jaDa ukheDavA vastutatvanI UMDI samaja anivArya che. samajIne zuddha lakSapUrvaka eka dharma anuSThAna karavuM e juduM ane emane ema vagara samaje cokkasa zuddha vyaya karavuM e juduM. baMnenA phaLamAM AkAza-pAtAla jeTaluM aMtara paDI jAya che. aMtamAM A graMthanuM saMzodhana karI ApavA je traNa Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuzruta pUjgyAe kRpA karI che te badala teezrInA huM khUbaja hArdika upakAra mAnuM chuM. prastAvanA lakhI ApI A graMthanuM gaurava vadhAranAra mArA laghuba'dhu siddhahasta lekhaka munizrI bhadraguptavijayajIne yAda karyA vagara kema cAle ? sau keAi A graMthanuM paDana-pAThana karI kramazaH AtmatinAM seApAna caDhatAM caDhatAM mekSamahela sudhI kSemakuzaLa pahoMce eja eka moMgalakAmanA. sa. 2023, AsA pATaNa, li. muni dhagusavijaya Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prakAzakano prakAza - pU. mahArAjazrInuM lokabhogya sAhitya prakAzita karavAnuM kArya mArI pAse saMvata 2022 nA mAha mahinAmAM mArA mahAna pura AvyuM. phakta doDheka varSanA gALAmAM zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanA parama prabhAvathI, zrI saMghanA udAra sadagRhasthAnI Arthika madadathI, zrI lakSmI prITIMga presavALA bhAizrInA uttama sahakArathI ane pU. gurudevazrInI asIma kRpAthI taddana navAM ATha pustakanuM ane pa0000 (pacAsa hajAra) nakalonuM prakAzana karI zrI saMgharUpI bhagavAnanA parama pavitra karakamaLamAM sAdara vinamrabhAve arpaNa karyA che. jyAre A sAhitya prakAzananuM kArya hAthamAM lIdhuM tyAre A dhAraNA nahotI rAkhI . ATalA TUMkA gALAmAM mArA hAthe ATaluM badhuM vipula sAhitya prakAzita thaze. paNa pU. mahArAjazrInI lokabhAgya ane suMdara lekhana zailInA kAraNe pustakono moTI saMkhyAmAM upADa thaye. ane haju paNa moTI saMkhyAmAM mALo cAlu ja che. have A jainadarzana darpaNano suMdara graMtha prakAzita karIne zrIsaMghanA karakamaLamAM arpaNa karatAM khUbaja AnaMda anubhavuM chuM. A jainadarzana darpaNa nAmano graMtha pU. mahArAjazrIe ghaNAja ciMtanapUrvaka parizrama laIne lakhelo che. A graMthamAM jainadarzananA lagabhaga badhAja maulika viSayone AvarI levAmAM AvelA che. jenadarzanane talasparzI UMDo abhyAsa karavA mAgatA hoya tenA mATe A graMtha khUbaja upayogI banaze. khUba ja sArI rIte vikatRta karIne khUbaja lekagya bhASAmAM pU. mahArAja Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIe jainanardezananA maulika viSayAne saraLa bhASAmAM utAryA che. A ekaja graMthamAM jainadarzananA maulika siddhAMtanu ane AvArAnu jJAna bhaLyu che. jainadharmane enA asalI svarUpamAM jANavA mAgatA haiAya enA mATe A graMtha eka vidvAna adhyApakanI garaja sAre evA che. jenetara vidvAne mATe A graMtha ahuja upayogI banaze. vadhu kahuM te ema kahI zakAya ke A graMthanuM nAma 'jainadana darpaNa" rAkhyuM che e sArthaka che. kAraNake A graMtharUpI darpaNamAM Akhuye jainadana pratibiMbita thayelu che. A graMtharUpI darpaNamAM draSTi nAkhatAMja AkhuM jainadana spaSTa dIvA jevu dekhAya che. khUbaja vistRta rIte tArattvaka viSayAne paheALA karIne suyeAgya bhASAmAM A graMtha pU. mahArAjazrIe lakhyA che. A graMtha vAMgAvAthI--bhaNavAthI jainadarzana pratye jarUra prema-zraddhA jAgrata thaze. jainadarzana tA sAgara jevaDuM che, paNa evaDA meATA jainadarzanane khUbaja yuktipUrvaka lagabhaga 32 pAnAnA nAnakaDA A graMtharUpI gAgaramAM samAvI dIdhA che. AjasudhI bIjA jainadarzana upara pustako bahAra paDelA haze, paraMtu A graMtha e badhAmAM kaMIka navIja bhAta pADaze evu mArU namra mAnavuM che. ..... pU. sAdhu-sAdhvI bhagavattAne mArI khAsa namra vina'ti che ke A graMtha ApazrInI sevAmAM upasthita thAya te sAMgeApAMga A graMdhano abhyAsa karazejI. echAmAM echu A graMthamAMnA viSayAnuM talasparzIjJAna pUjyavamAM te khAsa jarUrI che. ene artha e nathI ke amAre zrAvaka mAM jarUrI nathI. *zIbIranA vidyArthIo ane vidyArthInIene A pustaka khAsa bheTa ApavA jevuM che. ane A graMthanA ekeka viSaya Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vidyArthI one bhaNAvavA jevA che. pAThazALAnA vidvAna paMDite paNa A pustakane ekavAra jarUra sAMgeApAga vAMcI jAya evI mArI namra bhalAmaNa che. A sAhityanA prArakAmAM zrIsaMghanA udAra sadgRhasthA taraphathI Arthika sahakAra jevA maLatA rahyo che evA ne evA jo maLatA raheze tA thADAja varSomAM amArA taraphathI vipula ane khUbaja suMdara ane sastu sAhitya bahAra paDatuM raheze. A puruSanA prakAzanamAM je gAmonA ke zaherAnA zrI jJAnakhAtA taraphathI amane Arthika sahakAra ApavAmAM Avyo che enA kAryakartAone khUbaja AbhAra mAnu chuM. te sivAya je uttAra sagRhasthAe A graMthamAM Arthika sahAya karI che teo badhAnA paNa AbhAra mAnuM chuM e badhA uparAMta junAgaDhanA pradIpa prInTIMga presavALA jitubhAInA vizeSa upakAra mAnu chu ke jemaNe AvuM suMdara chApakAma karI ApyuM che. hArIjavALA. zAMtilAla desIne te kemaja bhUlI zakuM? kAraNake emaNe te Adhane suzaiAbhita banAvavA suMdara kalAtmaka DIjhAina sevAbhAve banAvI ApI che. aMtamAM A adbhuta jainanadarzananA graMthane tamArA mitrama`DaLamAM-snehIomAM-lAibrerIomAM magAvI khUba khUba jainadharmInA maulika siddhAMtAnA ane samyag AcArone prasAra karaze evI AzA sAthe viramuM chuM. li. bhavadIya, vinacaMdra Ara. zAha surendranagara. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdara samapa Nu... Ae . samakti ratnanuM dAna karyuM, jinAgamenu amRtapAna karAvyuM ane zuddha cAritramArga ApyA evA anaMta upakArI paramakRpAsiMdhu sidghAMtamaheAdadhi prama gurudevazrI AcArya bhagavaMtazrI premasUrIzvarajI mahArAjA ane mArI jIvananaukAnA kuzaLa sukAnI vASitAraka sAkSAta pAmUrti vidvayaM panyAsajI gurudeva zrI bhAnuvijayajI gaNivanA padmapavitra karakamaLamAM A graMtha ati vinamrabhAve samarpaNa karUM chuM... li. ApanA vineya, dharmaguptavijaya Yuan Yuan Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta bhakti nA tabha puNya zA nI 5 lAbha lenAra AH 500/- rUA. zeTha raNachoDabhAi zeSakaraNa 200/- rUA. rAjendra bAbulAla 200/- rUA. zeDa miNalAla maganalAla cavelI ( 100/- rUA. zeDa caMdulAla meAhanalAla vaDAvalI ( 100/- rUA. zeTha paramAnaDha hIrajI daDIA muMbaI keTa velI (mahesANA) ma 29 junAgaDha (hAla AphrikA) 100/- rUA. zeTha harIlAla bhurAbhAi bhImANI (hAla mu Mbai) 500/- rUA. mahesANA jJAnakhAtA taraphathI (pU. paramatapasvI panyAsajI rAjavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 300/- rUA. cANasmA jJAnakhAtA taraphathI (pU. munirAjazrI dha ratnavijayajI mahArAjanI preraNAthI) 27 A graMthamAM upara mujaba Arthika sahAya karanArA udAra sagRhasthAne, tathA te te gAmAnA TrasTIone hArdika dhanyavAda. ) > -prakAzaka Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM lAina 1 1 ra 3 sw 3 4 \# 10 15 38 38 40 42 47 48 48 18 59 59 10 18 10 16 17 19 i 17 13 4 13 11 15 13 1.7 19 so 21 - zuddhi patraka anuSTa jIvavAdi game te jJAtinA kara adhAra karUNA utpanna thAya che kRtinA manuSya mATe sthita anucitta sAdhya 50 lAr eka ama jakAra rUpatala Adi dilhI vizvavata paryAyAthaka' nyantara prayeAjaya nama jyAM sUdhI mUta zrepu pUrvenA trIjA bhavanI apekSAe jIvA vADhi game te cAgya jJAtinA jJAtinA manuSyeAnA sthiti zuddha anucita siddha 11 lAkha eka svarUpa ane jakAra rUpatula vivati paTa dilhI vizvavartI pAyathika jAtyanta prayAya nAma jyAMsudhI mUrti Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM lAIna 1 62 1 13 12 5 1 95 7 85 chellI 91 heDIMga 92 100 102 9.03 104 109 110 111 11 111 20 143 11 146 19 148 160 ma 191 10 dhAvathAthI 164 17 nyucchinna zakti 160 17 168 13 sa'ghadAdithI 169 13 176 13 209 7 12 18 1 azuddha rAmanuM (pleka vArasAtha sarvamAkAramameva 9 17 mAra bhavityatA sarvespi sat asate jema jema deva madhyasya jIvajIvAti tata avavAdanA ugara (1) ( adhama tanuM.. dharmaya ) vAtrasanAkAre AvazyaktA viryAdAsanI AkAzAstikAya zuddha pariNamanaM pAramArthika sarvamAkAramayameba pAMca bhavitavyatA savaspi sat akSata: tema tema sudeva madhyastha jIvAjIvAdi tarasa apavAdanA upara kSapaka adhama tenu mya caitrAsanAkAre pAthaDAthI nyucchinna zakita saMghaTTADhithI AzyakatA vidyAsanI pudgalAstikAya Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM lAina 217 12 217 15 243 6 246 1 para 11 257 n 261 1 264 12 279 201 297 11 297 12 298 21 299 cha 301 317 ggul a (prazna) puNyAnukha zrI pApa puNyAnubaMdhI pApa Ajana tA ajIvatAne phulaTI bIjAna mahAna guNa sAgarIta guNAneja upayAgathI upayega uparAMtanu sAmAnya jyAre avadhijJAna nA dhruva zuddha pApAnubaMdhI puNya pApAnubaMdhI puNya Ajane tA aNuvratAne kulaTA bIjAne mahAna yega sAgaritA guNAnAja upayAgathI. upayogathI uparAMta sAmAnyataH jyAre avadhijJAna da napUrvaka ane va Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSa yA nu kramaNikA - jenadarzananuM digdarzana 1 thI 2 jainadarzanane nayavAda 3 jainadarzanane syAdvAda 4 saptabhaMgInuM svarUpa 5 jenadarzanano nikSepavAda 6 jenadarzanane karmavAda 7 pAMca kAraNavAda jainadarzanamAM sat nuM lakSaNa 91 thI 9 jenadarzanamAM AtmAne utkAti kama 98 dravya-guNa-paryAyanuM svarUpa 122 thI 129 11 jainadarzanamAM kAraNanuM svarUpa 130 thI 135 12 jainadarzanamAM dhyAna 136 thI 170 13 jainadarzanamAM yoganuM svarUpa 171 14 jainadarzanamAM bhAvanA dharma 186 thI 200 15 jainadarzananAM navato 201 thI 230 16 jainadarzananA AcAranuM svarUpa 230 thI rapa3 17 jenadarzanamAM hiMsA-ahiMsAnuM | svarUpa rapa4 thI 256 ) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OOOOOOOOOOOOOOO 18 jainadarzanamAM mukhya asatyanu svarUpa 19 jainadarzanamAM cArI-arcArInu *********X*X***********X*XX**X*****X**X**X 257 thI 261 262 thI 263 264 thI 267 svarUpa 268 thI 271 272 thI 276 277 thI 279 280 thI 282 283 thI 306 svarUpa 20 jainadarzananI draSTie brahmacaryanu svarUpa jainardezanamAM parigraha-aparigrahanuM 21 22 jainadarzanamAM indriyAnu svarUpa 23 jainadarzanamAM mananuM svarUpa 24 dharmanA adhikArInA 21 guNA 25 pAMca jJAna mekSa 26 CCCCCCCCCCCCCCCC XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX**X*XX*X**X****** Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jaina darzananuM digdarzana kare jaina darzana eTale jina kathita darzana. jina eTale rAga-dveSane sarvathA jItanArA. AvA madhyastha nirdoSa ane jJAnI-mahApurUe pharamAvela dharma eja jaina dharma. A jina bhagavAnane jinezvara, tIrthakara, arihaMta ke devAdhideva paNa kahevAmAM Ave che. A tirthaMkara deva rAjavaMzI kSatriyakulamAM janmelAM hoya che. ane janmathI ja deva devendrothI pUjita hoya che. teo mAtAnA garbhamAM Ave tyArathI ja nirmala matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna A traNa nirmaLa jJAnathI yukta hoya che. yauvana vayamAM paNa nirvikArI hoya che. pachI rAja-vaibhano tyAga karI dIkSA laI kaThera ahiMsAsaMyama ane tapanI sAdhanA kare che. ane e sAdhanAnA prabhAve emane kevaLajJAna (pUrNa jJAna) utpanna thAya che. je jJAnamAM tribhUvana vatI sarva jaDacetana padArthone sAkSAta hAthamAM rahelA AmaLAnI mAphaka jue che. ane A rIte potAnA jJAnamAM sArAye vizvanuM spaSTa darzana kare che. ane anAdikALathI saMsArI jIne janma-maraNathI pIDAtA joIne ane rAgazreSAdi AMtara zatruothI kacaDAyelA joIne emanA hRdayamAM apAra karUNA utpanna thAya che. teo janma-maraNathI ane AMtara zatruothI pIDAtA jIvane satya mekSamArgane upadeza Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ape che. divya upadeza sAMbhaLIne aneka jIvo dharmasanmukha banIne mokSamArganI ArAdhanA karI e janma-maraNathI mukta thaIne anaMta sukhamaya mokSamAM pahoMcI jAya che. tIrthakara bhagavAna deva rariAta samavasaraNamAM besIne bAra parSadAnI AgaLa syAdvAdazailIthI jIvajIvAdi navatAne prakAza kare che. ane temAM jaDacetananA bhedane samajAve che. ane heya ane upAdeyane viveka samajAve che. pApa, Azrava ane baMdha A traNa tono tyAga karI puNya (puNyAnubaMdhI) saMvara ane nirjarA ane mekSa tattvanI ArAdhanA karavAnuM pharamAve che. teo sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA rUpa caturvidha saMghanI sthApanA kare che. sAdhu-sAdhvIne pALavAnA dharmane sAdhu prema kahevAmAM Ave che. ane zrAvaka-zrAvikAne pALavAnA dharmane zrAvaka dharma kahevAmAM Ave che. jaina dharmanI paribhASAmAM kahIe to sAdhu dharmane sarvaviratI dharma kahevAya che. ane zrAvaka dharmane deza viratI dharma kahevAya che. A baMne prakAranA dharmanA svarUne tIrthaMkara paramAtmA bahu vistArathI samajAve che. A tIrthakara dee je dharma tIrthanI sthApanA karI tenuM kArya e che ke jIvane pApathI choDAvavA ane pApothI cheDAvI zuddha dharmamAM joDavA ane joDAyelAone banatI sahAya karI dharmamAM sthira karavAM ane e rIte emane bhavasAgarathI- . janma-maraNathI mukta karI anaMta jJAnamaya, anaMta sukhamaya, anaMta AnaMdamaya evA mokSamAM pahoMcADavA A tIrthakara devanA ziSya (AcAryo, vigere tIrthakaranA nirvANa bAda A dharmatIthanI rakSA ane prabhAvanA karavAnI javAbadArI pitAnA zira upara le che. ane te javAbadArI pitAnI sarva zakti khacIne paNa pAra pADe che. ane A rIte tyAgI AcAryo Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sAdhuoe A dharmatIrthane TakAvI ApaNA sudhI hAI AvyA. A tyAgI AcAryo ane sAdhuo bhavabhIrU hovAthI tIrthakara denA siddhAMtomAM pitAnI mana:kalpanAthI lezamAtra paNa pheraphAra karatA nathI. tethI ja aNIzuddha A jaina zAsana Aje ApaNane mahAna puNyanA udaye prApta thayuM che. je AcAra-vicAra ane siddhAMta mekSanA svarUpane anukuLa heya teja vAstavamAM mekSane upAya kahevAya. mokSanuM svarUpa ane mokSanA upAye tatra viruddha hAI * zake ja nahi. tIrthakara deve jAtie kSatriya rAjavaMzI hAya che. temanA gaNadharo-ziSya game te jJAtinA ke komanA hoI zake che. (eTale ke vaNika jAtinA heya e niyama nahIM) game te manuSya A jaina dharmane svIkAra karI zake che. kAraNuM tIrthakara devo AkhA vizvanA kalyANa mATe hatA ane jagatanA kalyANa mATe ja temaNe A satya dharma batAvela che. tethI jaina dharma e kaMI sAMpradAyika dharma nathI. e kaI kemajJAti ke deza mATe niyata nathI te to koIpaNa jJAtinA komanA ke dezanA manuSya mATe Atma kalyANa mATe khulluM che. prazna: jaina dharma IzvaramAM nathI mAnato te vAta sAcI? uttaraH je jaina dharma IzvaramAM ke paramAtmAmAM mAnato na hota to bhAratabharamAM hajAronI saMkhyAmAM vizALakAya gaganacuMbI zilpamaya hajAro varSa purANAM jaina maMdire na heta. ane hara sAla jene lAkho ane karoDo rUpiyA A maMdira ane mUrtio pAchaLa kharce che te na kharcata. roja Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkhA jeneA jaina madirAmAM jaine vItarAga paramAtmAnI pUjA, stuti, namaskAra, dhyAna, gIta, nRtya kare che te na karata. bIjuM jaina madirAnI svacchatA, vyavasthA ane dekharekhane jonArAone ema spaSTapaNe kahevuM paDe che ke dhanya che jeneAnI bhagavad bhaktine ! ane pazcimanA leAkeA paNa AvIne jaina madirAnI sughaDatA, pavitratA ane zilpa vagere joine mukta kaMThe prazaMsA karI jAya che. bIju bhagavAnanI bhakti nimitte jaina dharmamAM lAkhonI saMkhyAmAM stutie, stotrA, bleke, stavanA, bhajanA, pUjAe ane gItA mahAna AcAryAe, sAdhuee ane vidvAna zrAvakoe banAvelA Aje paNa meAjUda che. A vastuthI suzita thAya che ke jo jene izvaramAM ke paramAtmAmAM mAnatA na heAta teA hajAro madirA, tIrtho ane bhagavAnanI mUrtinI bhakti pAchaLa ATaleA badhA tana, mana, dhananA bhAga na Apata. haju khIA dharmovALA peAtAnA maMdi ramAM bhagavAna pAse caDhAvelA prasAda khAze jyAre jaina dharmamAM madiramAM caDhAvelI koipaNa vastu jainanuM nAnuM baccu paNa khAze nahi. are! jaina maMdiramAM pANI paNa pIze nahi. eThA meAMDha, malIna kapaDAM joDA vagere paherIne AvavAnA paNa jaina dharmamAM niSedha che. A vastu sthita ja sUcave che ke jainene peAtAnA bhagavAna pratye keTaleA badhA prema ! vinaya ane bhakti che. mAtra jaino amuka kAraNeAsara izvarane jagatakartA mAnatA na heAvAthI kai nAstika na kahevAya. kAraNake je svarUpa izva ramAM ghaTI zakatuM na hAya-yuktithI grAhya thatu na heAya e kema izvaramAM Aropita thai zake? ema tA koi kahe ke manuSyAne mAthe zIMgaDA che" ema tame mAnA tAja tamane mAnavajAtamAM Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA che. ema ame kahI zakIe. jevI A vAta husIne kADhI nAkhavA jevI che. ema izvarane sRSTinA kartA mAnavA jatAM izvara upara aneka duSaNono Aropa mukavAnuM anutti kAya tenA sAcA bhaktathI kema ja thai zake? izvarane sRSTino kartA mAnavA jatAM paheleA prazna e thAya che ke sRSTi eTale zu? sRSTi eTale janma-jarA-mRtyu, roga, zAkAdi duHkheAthI ane ghaNAM du:khI jIvathI bhareluM sthAna. aneka durtie ane duSTa yAniethI bharelI. have AvI lAkhA du:khAthI ane anaMtA du:khI jIvAthI bharelI sRSTinI racanA parama kRpALu, paramAtmA kare ja kema ? jo temane Adhina ja sRSTinuM sarjana hatuM. te sRSTinI racanA karavA mATe sarvataMtra svataMtra hatA, teA ana ta dayALu izvare pahelethI ja sukha bharelI, na Mdanavanamaya svamaya ja sRSTinI racanA kema na karI ? bhalA! izvare sRSTi nA karI e pahelA te kai ja hatuM nahi, sarvAM zUnya hatu. are! eka paramANu ke jIvapaNu na hatA te sathA asatmAMthI AvaDI meATI sRSTi racanA te zu` paNa eka paramANunI paNa utpatti kema thai zake? ane je sathA asamAMthI paNa jaDacetana padArthonI utpatti thai zakatI haiAya te AkAzamAM puSpA paNa ugavAM joie, vadhyAne putra prApti thavI joie, gadheDAne zIMgaDA ugavAM joie ane retImAMthI tela paNa nIkaLavu joie. paraMtu Avu kayAreya kayAMye paNa jevA ke sAMbhaLavA paNa maLatuM nathI tethI sarvathA asamAMthI (pahelA kaMija na hAya) vastunI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpatti na ja thAya. bIjuM anata dayALu izvarane AvI duHkhamaya sRSTi banAvIne jIvAne janma ApIne mAravAnu kAma karavuM paDe che. AvuM janma ApIne mAravAnuM nirdaya kA izvaranA mAthe soMpavuM e kharekhara tenA bhaktane jarAye ucita na gaNAya. mATe izvarane sRSTinA kartA mAnavAmAM AvI AvI ghaNI Apatti Ave che. tethI jainA izvarane jagata banAvanAra tarIke nahi paraMtu jagata batAvanAra tarIke mAne che. ane eja tarkazuddha ane yukti grAhya che. ane jaina dhama pahelethIja dharma sAdhanA karyA vagara emane emaja zuddhabuddha-mukta anAdi siddha paramAtmA haiAvAnu mAnatA nathI. anAdi karma bad (vAsanA abdu) AtmAne kama mukta (vAsanA mukta) banAvavA gheAr sayama, tapa, jJAna, dhyAnanI sAdhanA karavI paDe che. ane A rIte dareka bhavya AtmA. AvI ahiMsA, sacama ane tapa rUpa dharmanI sAdhanA karIneja paramAtmA banI zake che. jainone tyAM teA sevaka peAteja sevya banI jAya che, pUjaka peAteja pUjya banI jAya che. sAdhaka pAteja sAdhya banI jAya che. eTale ke jaina dharmamAM izvara tarIkenI menopeAlI koi ekoja seAMpavAmAM AvelI nathI. paratu je AtmA jinezrvara bhagavAnanI AjJA mujaba tapa sacama ane ahiMsAnI pUrNa sAdhanA kare tene izrvara banavAno (paramAtmA banavAno) pUrNa adhikAra paNa che. prazna:- jaina dharmanA sidhdhAMtA, AcArA, ghaNA uMcA hAvA chatAM jainonI vastI ATalI badhI ochI kema che ? Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAba:- bhalA! eka vastu te samajI le ke haMmezAM uMcI-kiMmatI ane suMdara vastunA grAhake ghaNuM na ja hoya. senAnA grAhake karatAM tAMbA-pittaLanA grAhake vadhAre ja hoya che. sArA jhaverAtanA grAhake karatAM karAranA grAhake hamezA ghaNuja heya. badhA jInuM gajuM uMcI kiMmatI ane suMdara vastu kharIdavAnuM na hoI zake. zuM kadI daridrI mANasa kiMmatI jhaverAta kharIdI zake che tema jaina dharmanI ImArata tyAga-ahiMsA ane tapanA draDha pAyA para racAyelI che. kAraNa ke tenA devapaNa vItarAgI; gurUpaNa sarva tyAgI ane jenA dharmanA AcAronuM pAlana bIjA dharmo karatAM ghaNuM ja sukSma ane kaThIna che. A sukSma ane kaThIna AcAra pAlanavALe dharma bahudhA arthakAmanA lAlupI jIne prasaMda na paDe te svabhAvika che kAraNa ke bahudhA leka joga pradhAna ane artha pradhAna jIvana jIvavAnI rUcIvALA hoya che. have A jIvane jyAMthI pitAnI arthakAmanI kAmanAo riA thatI lAge che. tevA rAgI hepI deva devIo pAse ane arthakAmanI sidhdhi karAvI Ape tevA gurUonI zedhamAM paDe te svAbhAvika che jyAre jainadharmamAM to deva-gurU-dharmanI ArAdhanA kevaLa Atma kalyANa karavA mATe ja karavAnuM spaSTa paNe vidhAna che. ane tethI jaina sAdhuonA tyAgamaya ane vairAgyamaya upadezanI vAto evA kevaLa arthakAmanA athI jIvane na jace te svabhAvika che. bhecchA nivRta thayA vagara sAce vairAgya AvatA nathI ane vairAgya vagaranI hRdaya bhUmi upara bhUmi jevI che temAM dharmanuM bIja uge nahi ane sAcA vairAgI mATe te kaThInamAM kaThIna AcAra pAlana paNa jarAye muzkela nathI hotuM bAkI dharmanA nAme bhagavRtio jemane paSavI che. teone A jaina dharmanA AcAro kaThIna lAge e Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAbhAvika che. ane tethI AvA tyAga pradhAna-ahiMsA pradhAna dharmanA anuyAyIo vadhAre sakhyAmAM na heAya e banI zake. bAkI eka vAta samajI rAkhavA jevI che ke je dharmanA anuyAyIonI saMkhyA ghaNI hoya te dhama sarva zreSTha sudara sArI evuM ekAMte kAMija nathI. ema te kalcaranA grAhako ane kAlasA nA grAhake! jagatamAM ghaNI meATI saMkhyAmAM huMmezAM hAya che. tethI kaMI sAcA jhaverAtanI kiMmata ghaTI jatI nathI. sakhyA baLa upara dharmanuM mApa kADhI na zakAya samyag dharmanA anuyAyIo karatAM mithyA dharmanA anuyAyIo hamezAM vizeSa ja rahevAnA bhagavAna mahAvIra svAmInA samayamAM paNa potAnA parivAramAM zrAvakA 1, 19000, eka lAkha ane AgaNu sATha hajAra hatA, jyAre gauzALAnA matane anusaranArA 50 lAkha mANasA hatAM have koi ajJAna manuSya kahe ke nA nA bhagavAna mahAvIranA mata karatAM gauzALAno mata (dharma) uMce haze nahIMtara enA matanA ATalA badhA anucAyIe kema thAya ? paNa evuM ekAMte manAya ja nahiM ke sArU satya ane suMdara hoya e badhAne ruce ane badhA svIkAra kare ja. haMmezA kama rAganI ugratAmAM samyag dha panI rUcI na ja thAya. paraMtu mithyA mata rUpa kupanI phice rahe. tethI kAi paNa dharmanuM mApa tenA sakhyAbaLa uparathI na kADhI zakAya paraMtu tenA samyag siddhAMta ane samyag AcArA uparathI ja kADhI zakAya. jaina dharmanuM saMkSipta svarUpa :-- jaina dharma bhagavAna tarIke satta vItarAga arihaMta ne mAne che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurU tarIke:- sarvathA paisA ane strInA tyAgI, sathA ahiMsA-satya-azauya-brahmacaya ane aparigraha vratane pALa nArA sAdhuone ja mAne che. dhama tarIke :- sAdhu sAdhvI tyAgI varga mATe yAvajIva pAMca mahAvratAnuM saMpUrNa pAlana tathA rAtrI bheAjana-pANIne sathA tyAga. gRhastha zrAvaka zrAvikA mATe samakitanA svIkAra pUrvaka khAra tratAnuM pAlana karavAnu hAya che. je dha hiMsAdi pApA ane dedhAdi dugu NeAthI khacAvI durgatimAM paDatAM aTakAvIne jIvAne sadgatimAM lai jAya tevA zudhdha AcAra pAlana vALA sarvajJa kathita dharmane dharma tarIke mAne che. jaina dharmanA mukhya sidhdhAMtA : (1) ahiMsA (2) aparigraha (3) anekAntavAda jaina dharmomAM nava tatva Azrava-sa'vara-nirjarA-adha ane meAkSa. -: jIva-ajIva-puNya-pApa A nava tatvAmAM samasta jaina dhama samAi jAya che. emAM vizvanuM tamAma vijJAna samAI jAya che. jaina dharmAMmAM meAkSanuM svarUpa :- anaMta jJAnamaya-anaMta sukha-AnaMdamaya-janma-jarA-maraNathI sarvathA rahita ajara amara mAnelu che. tyAM gayelA koi paNa AtmA punaH saMsA ramAM AvatA nathI evuM jaina dhama mAne che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 jaina dharmamAM AtmAnuM svarUpa :-- anaMta jJAnamayaanaMta sukhamaya akSaya mAneluM che. (muLa zudhdha svarUpa) dareka vyaktinA AtmA judA judo che. ema mAne che. bhale muLa AtmAnA svarUpanI STie AtmA eka hoya paraMtu vyakti tarIke AtmAe anaMta che. jaina dharmInu dhyeya :- janma maraNathI pIDAtA saMsArI jIveAne tenA trAsathI cheDAvI vItarAga sarvajJa banAvI akSaya sukhamaya meAkSamAM pahoMcADavA, vizeSa jaina dharmonI mAhitI mATe AgaLa A pustakamAM ApelA viSayeA vAMceA. A rIte prathama prakaraNamAM saMkSepamAM jaina darzananu digdarzana mAtra karAvyuM che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Good@poopoooooooooo A jaina darzanano nayavAda che , nayajJAna e apUrNa jJAnI mATe atyaMta Avazyaka che. pUrNa jJAnIne nayajJAnanI apekSA hotI nathI. temane te samasta vizvanA samasta bhAve hastAmalakavatuM pratyakSa hoya che. chadmastha manuSya nayadAnathI ja madhyastha virAra zIla banI zake che. nayajJAnathI ja manuSyanA vicAre satya, nyAyI ane sthira banI zake che. kevala jJAnIne (sarvasane) A nayajJAnanI apekSA hotI nathI temaNe to pramANa jJAna hoya che. kevala jJAnI te prati samaya pratyeka vastumAM rahela anaMta anaMta dharmone sAkSAta jANI joI zake che tethI temanA jJAnane naya jJAna na kahevAya paNa pramANa jJAna kahevAya. - jyAre sAmAnya manuSyanuM jJAna eka sAthe vastumAM rahela samasta dharmone jANavA asamartha hoI tene eka sAthe eka vastunA samasta dharmonuM jJAna hotuM nathI kAraNa ke zAstramAM kahyuM che ke eka sAthe eka AtmAne eka ja upayoga hoya jyAre AtmA eka ja vastunA anaMtAnaMta dharmomAMthI kaI ekAda dharmano prayajana vazAt vicAra karI zake che. paNa eka sAthe vastumAM rahela anaMta dharmone vicAra karI zakto nathI tethI sAmAnya manuSyane eka vastunA ekAda dharmanuM nayajJAna hoya che. paNa samasta dharmonuM jJAna eka sAthe hotuM nathI. kaIvAra ghaDAne joI "A lAla che evuM nayajJAna Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 kare che te koivAra A mATI che' evuM nayajJAna kare che. te kAivAra A pANI bharavAnuM sAdhana che.' evu' nayajJAna kare che teA kAivAra A ghaDA anitya che' evuM nayajJAna kare che tA kAivAra A maMgaLa ghara che' evu nayajJAna kare che. eTale ekaja vastune manuSya bhinna bhinna dRSTikoNathI prasaMga vazAt jue che. ane je vakhate vastunA je aMzane pradhAna karI jIve che te vakhate vastumAM rahelA bIjA azAne gauNa rUpe rAkhI tenI prati udAsIna rahe che. kAraNa te vakhate te aMzeAnu tene ka MipaNa prayAjana bhAsatuM nathI. tethI te tenI sAme dRSTi paNa karatA nathI. A aMza jJAnane nayajJAna kahevAya che.' A nayajJAna vinA manuSyanA vyavahAra cAlI zakatA nathI. jANatAM ke annachatAM nayajJAnane upayAga manuSya karatA ja hoya che. paNa tene tenuM jJAna na hovAthI tenI mahattAne samajI zakate nathI. jeTalA vacananA prakAro che. teTalA nayavAdo che.' evuM zAstrIya vacana che. mATe zAstrakAra kahe che ke vacana evu hovu joie ke jenA dvArA jaDa cetana vastuone yathAsthita nyAya maLe. temanA svarUpamAM hAnI na Ave ane nirAkhAdha jagatane vyavahAra cAlI zake, ane je vAnamAM visaMvAda na hoya. je vacana elAya te dvArA te vastunI tevA svarUpamAM prApti thavI joie., pratIti thavI joie. eTalA mATe vastunA kAi ekAda aMzane ja satya mAnI bIjA te ja vastumAM rahelA aneka vidyamAna sad aMzeAnA apalApa karavA te nayajJAna ke nayadRSTi nathI. "nayatA peAtAnA iSTa dhanuM sthApana karI bIjA bIjA nayanA viSayAnuM pratipAdana paNa na Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 13 kare, temaja tene niSedha paNa na kare. paNa bIjA nanA viSayamAM udAsIna bhAvane dhAraNa kare. ane je pitAnA ISTa aMzanuM pratipAdana to kare ja che ane sAthe sAthe bIjA bIjA nayanA viSenuM khaMDana paNa kare che to te sunaya nathI paNuM kunaya che". dareka sunaya te pitAnuM ja ghara saMbhALI besI rahe potAnA gharanI ja paMcAta kare, bIjA nayane ghara pratiudAsIna hoya, tenI vAtamAM te vacce kUdI na paDe. - ka : "Ama pota potAnI viSaya pratipAdananI maryAdAmAM rahenArA sunaye che. ane te mayadAne teDI bIjA nAnA vaktavyamAM hastakSepa karI tene toDI pADanArA kanaco che. - dareka nacane pita pitAnI viSayanI maryAdA hoya che ane te maryAdAmAM rahIne ja ane bIjA ne sApekSa rahIne ja pitAnA viSayanuM pratipAdana karavAnuM hoya che. A bhinna pinna nayaSTithI ja AgamAM te te sutranuM ane arthonuM pratipAdana karavAmAM AveluM che. " A sUkSma na daSTine dhyAnamAM rAkhIne ja zAstranA artha vicAravAnA hoya che. ke kayuM sutra ke kyAM artha kayA nayabiMduthI kahevAmAM AvyA che. AmAM kaIvAra geTALa ke viparyAsa thaI jAya to zAstra kavAra zAstranuM kAma kare che. eTale jeNe nAnuM jJAna gurUgamathI prApta karyuM nathI, sutrAnA artho gurUgamathI meLavyA nathI tene sutranI vyAkhyA karavAne paNa adhikAra nathI. mATe pratyeka AmAthIe A sUkSma ane gaMbhIra nAnA svarUpane samajavuM atyaMta Avazyaka che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 khyAla rahe che ke pratyeka naya vastunA eka aMzanu pratipAdana karato hovAthI pratyeka naya saMpUrNa vastu grAhaka nathI. tethI koi eka naya grAhya viSayane ja saMpUrNa vastu mAnI ese nahi. jaina darzana tA sa nayAtmaka che. sarva nayA maLIneja pUrNa vastunuM svarUpa batAvI zake che. pratyeka nayanA abhiprAyA bhegA karavAthI saMpUrNa vastunuM pratipAdana thAya che. anyathA ekAMta ekeka nayathI pratipAdiMta vastu vAstavamAM vastuja nathI. vastunA ekAda aMzamAM ja mAtra vastu rahelI nathI, paNa vastunA samasta azAmAM te vyApIne rahelI che. AtmAnA asabhyeya pradeze che. temAM kAi prathama pradezamAM ja AtmA mAne to kheATuM, kAi khIjAmAM ja mAne to paNa kheATuM, kAi trIjA pradezamAM ja mAne to paNa khATu, to sAcuM zuM? AtmAnuM svarUpa asabhyeya pradezamaya hoi te ekeka pradezamAM aMzarUpe hovA chatAM paNa ekAMta maLe eka eka pradezamAM AtmA nathI. jema pratyeka alaga alaga meAtImAM mALA nathI dekhAtI. paNa teja alagaalaga meAtIe jyAre yathAsthAne bhegA thai geAThavAi jAya che tyAre ja mALA kahevAya che pratyeka alagaalaga nadIe mAM kayAMye samudranuM dana thatuM nathI tema pratyeka nayanI vastumAM kayAMye saMpUrNa vastunu darzana thatu nathI. chae AMdhaLAoe peAta peAtAnA pakaDelA avayavane saMpUrNa hAthI mAnI beThA hatA paNa jyAM e dekhatAe AvI hAthInA pratyeka aMgeA bhegA karyA to saMpUrNa hAthI khanI gayA eTale dareka AMdhaLA hAthInA pratyeka aMgane pUrNa hAthI mAnI beThe| hato paNa badhA AMdhaLAenA vakatavyane bhegu karyuM to pUrNa hAthI banI gayA ane vivAda zamI gayA. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 - jaina darzanano abhyAsI naya vizArada manuSya te badhA nAnA vakatavyane sAcuM mAne che keIne paNa te juTho kaheto nathI. sAthe sAthe koI ekAda nayanI vAtamAM ja AgrahI ke pakSapAtI banI jato nathI, paNa dareka nAnI vAtone samAna daSTithI jue che. ane darekane samanvaya karI saMpUrNa vastune nirNaya kare che. te jJAna nayanuM paNa vakatavya sAMbhaLe che ane kiyA nayanuM paNa vakatavya sAMbhaLe che. ane baMne nAnI dalIla sAcI mAne che. paNa te madhyastha baMne nayenI dalIla no samanvaya karI tatvane niSkarSa kADhe che ke jJAnane kiyAnI jarUra che ane kriyAne jJAnanI jarUra che. baMne jJAna ane kiyA sApekSa rahIne ja ISTa kArya sAdhI zake che. ema madhyastha spaSTa mAne che. tema nizcaya naya ane vyavahAra naya pita pitAnA vakatavyamAM sAcA hovA chatAM ane baMnenI dalIla sAcI hovA chatAM paNa te pratyekathI kaI paNa kArya siddhi thatI nathI. paNa te baMne maLIne ja kArya siddha karI zake che. ema artha naya ane zabda nayamAM paNa samajyu. jema dravyamArga upara cAlavA mATe AMkha ane paga baMnenI sAthe jarUra paDe che tema bhAvamArga upara cAlavA mATe jJAna ane kriyA ubhayanI sAthe jarUra paDe che. jJAna AMkha sthAne che ane paga kriyA sthAne che. baMnenA sahayegathI ja gatirUpI kArya thAya che. eka bIjAnA abhAve te aTakI paDe. paga kahe ke AMkha mArA vagara zuM karavAnI che? jyAre AMkha kahe ke paga mArA vagara zuM karavAno che? A baMnenI dalIle madhyastha sAMbhaLI nyAya Ape che ke tamAre baMnene cAlavuM hoya to tame baMne saMpa karI cAlavA mAMDe, nahIMtara rastA vacceja athaDAI maraze. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka na Ama dekhItI rIte pAra para virUdhdha jevA lAge che, paNa jyAre jaina zAzananI sevAno avasara Ave che tyAre te sAteya pitA pitAnA aMgata virodha bhUlI jaI bhegA maLI nazAsananI suMdara sevA bajAve che. jema sainika paraspara laDhatA hoya paNa jyAre rAjAnuM keI yuddha vagerenuM kArya Ave che tyAre badhA pita pitAne mAM hemAMhenA mata bhedane bhUlI jaI yuddhamAM eka sAthe bhaLI jaIne jayalaphilmane prApta kare che. tema pratyeka naya sainikanA sthAna para che jyAre jaina zAsana upara keI kavAdInuM AkramaNa Ave che tyAre te badhA naya rUpI sainiko bhegA maLI kamatanA kaTakane kacaDI nAMkhI jena zAsananI jayapatAkAne laherAve che. nAnuM prajanaH jyAM sudhI manuSya vastune bhinna bhinna dRSTikoNathI samajavA prayatna karato nathI tyAM sUdhI te vastu saMbaMdhI pUrNa jJAna prApta karI zakato nathI. ane jyAM sUdhI vastunuM bhinna bhinna dRSTithI jJAna na kare ane koI ekAda daSTikoNamAM ja AgrahI banI jAya to vastu svarUpano nAza karI nAMkhe. tethI pUrNatayA vastune oLakhavA mATe bhinna bhinna naya daSTienA vakatavyane paNa samajavuM jarUrI che. have nayanI vyAkhyA joIe. nayane sIdhe artha- "rAti ta na " "laI jAya te , naya" paNa kene kayAM laI jAya ? e prazna sahaja thAya te vastu aneka dharmAtmaka che tene koI eka pitAne ISTa aMzamAM kheMcI laI javI ane te dharmane mukhya karIne vastu kahevI tene naya kahe che. jema zarIra aneka hAtha-paganAka-AMkha Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 kAna-mAtuM Adi avayavAthI baneluM che. temAMthI koivAra manuSya prayeAjanavaza hAthane zarIra kahe che kAi vAra pagane tA koivAra AMkhane zarIra kahe che, eTale aneka avayavAthI rAmanvita vastune peAtAne iSTa avayavamAM lai javI tene naya kahe che. A thai sIdhI sAdI nayanI vyAkhyA. teja byAkhyAne vistRta karI joie 'ananta dharmAdhyAsitaM vastu svAbhipreteka dharma viziSTaM nayati prApayati sNvednke| TimArohayati iti nayaH 1 artha :- anaMta dharmAthI samanvita vastune svaabhipreta (iSTa) koI eka dharmomAM lai javI, peAtAnA jJAnanA viSaya banAvavI te naya. ekaja vastune bhinna bhinna dRSTikeANuthI jovI jJAna karavuM pratipAdana karavu te nayanuM kArya che. naya anaMta cheH- pratyeka vastumAM anata dharmAM rahelA hAi pratyeka dharmanA grAhaka nayA paNa anaMtA che, paNa anaMtA nayeAnuM jJAna chadmastha karavA zakitamAna na heAi teneA sakSepamAM sAta nayAmAM samAveza jJAnI purUSA e karyAM che. na rAkA:- sAta nayeAthI vastunA anaMta dharmanuM prati pAdana kevI rIte zakaya ane? samAdhAna :- kAivAra abhiprAya atha dvArA pragaTa karavAmAM Ave che te kAivAra zabda dvArA pragaTa karavAmAM Ave che. te sivAya abhiprAya pragaTa karavAnA trIjo mA nathI. tethI keTalAka nayA arthe pradhAna hAvAthI atha prarUpaNA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanArA che te keTalAka nayA zabda pradhAna hoi zabda dvArA peAtAnA abhiprAya vyakta karanArA che. tethI A artha pradhAna nayeA dvArA atha aMzanuM pratipAdana thAya che ane bAkInA zabda pradhAna nayA dvArA zabdanuM pratipAdana thAya che. 18 baMne nayAnA abhiprAya bhege! karavAthI vastunuM saMpUrNa pratipAdana thai jAya che. tethI sAta nayA dvArAja saMpUrNa vastunuM jJAna thai zake che tethI vadhAre nayAnI AvazyakatA dekhAtI nathI. have sAte nayAnu svarUpa joie. rogamanayaH na je mAH kRti nainama:" jene vastunu jJAna karavA mATe eka prakAra nathI paNa aneka prakAra che tene naigamanaya kahe che. A naya leAka prasiddha vastune pratipAdyaka che. leAka vastumAM rahelA sAmAnya aMzane paNa mAne che ane vastumAM rahelA vizeSa aMzane paNa mAne che tema A naya paNa vastunA sAmAnya ane vizeSa ane aMzane gauNa mukhya bhAve mAne che. ghaDAmAM rahelA sAmAnya aza mATI tene paNa A satya mAne che ane vizeSa aMza AkRti tene paNa satya mAne che. kAraNa ke sAmAnya vagara kevaLa vizeSa TakI zakatu nathI. temaja vizeSa vagara kevaLa sAmAnya kayAMye dekhAtu nathI. jyAM joie tyAM sAmAnyathI yukata vizeSa ane vizeSathI yukata sAmAnya ja dekhAya che tethI vastumAM rahelA sAmAnya ane vizeSa ane azAne gauNa mukhya tayA mAnanAra A naya che. sagraha naya H A naya vizvavatI tamAma jaDa-cetana padArthonA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 sat rUpeNa saMgraha karI AkhA vizvane ekarUpa mAne che bheda jevI cIja A nayanA mate nathI. manuSyarUpe badhA manuSyAne ekarUpa mAne che. dravyarUpeNa badhA jaDa-cetana dravyAne eka mAne che. AtmA rUpe badhA AtmAone eka mAne che. vanaspatI rUpe badhI vanaspatIene eka mAne che. A nayanu` ma`tavya evuM che ke vizvamAM sAmAnya (sat ) aMzane cheDIne vizeSa jevu che ja zu ? mATIne cheDIne ghaDA jevI vizeSa cIja cheja zu' ? jIvane cheDI saMsArI ane mukata evA bhedya che ja kayAM ? sa`sArImAM ane mukata baMnemAM jIvatta samAna che. tethI khanemAM bheda kema manAya ? eTale A naya vastunA ubhaya aMzamAMthI mAtra sAmAnya aMzaneAja grAhaka che. vyavahAra nayaH A naya sagrahanaya gRhita vastunu vidhipUrvaka pRthakkaraNa kare che ane kahe che ke mAtra jIva ke sat melavA mAtrathI vastune bedha ane vastune akhAdhita vyavahAra thai zakatA nathI tethI A naya tenA vibhAga karI vyavahArApayeAgI vastu ane emAM prayatnazIla che. jema sat che te dravya athavA paryAya paNa hAya, jema dravyamAM paNa koI dravya cetana heAya te kAi acetana paNa heAya, paryAyamAM paNa kAi paryAya sahabhAvI hAya ane kAI kramabhAvI paNa hAya. jIvAmAM badhA jIvA samAna na kahevAya, paNa temAM keTalAka jIvA saMsArI paNa heAyaane mukata paNa heAya. A naya saMgraha nayanA viSayanuM vibhAgIkaraNa karI vastune vyavahArApayeAgI Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banAve che A nayane viSaya mukhya vizeSa che. A nayanuM evuM maMtavya che ke suvarNa sAmAnya kaTaka kuMDAvi vizeSethI pRtha che ja nahi. jyAM juo tyAM vizeSa ja daSTigocara thAya che. sAmAnya bicAruM te kayAMye koIne daSTigocara thatuM ja nathI ane kArya sAdhaka paNa vizeSa ja che kemake kaIpaNa gaLAmAM kevaLa senAnI lagaDI nAMkhatuM nathI paNa hAraja nAkhe che. tethI vyavahAropayogI vizeSaja hoI sAmAnya jevI vastu A nayanI dRSTimAM nathI. jusutra naya:Rju sutrane artha zuM che? Rju - vartamAna samayanI vastu. sutra - guMthavuM - jANavuM. vartamAna samayanI vastune ja je jANe guMthe mAne te juputra A nayanuM maMtavya evuM che ke vartamAna vastu ja vidyamAna che bhUtakAlIna ke bhaviSyakAlIna vastu vartamAnamAM maujuda na hovAthI tene sat kevI rIte mAnavI? je vastu vartamAnamAM jJAnane sIdhe viSaya bane, jJAnamAM sIdhI dekhAya te ja vastu sAcI manAya. bhUtakAlIna ane bhaviSyakAlIna vastune jJAnamAM sIdhe bhAsa thato nathI. tene sat kema manAya? tethI A naya vartamAnakAlIna svakIya vastune ja sat mAne che. bhUtakAlIna, bhaviSyakAlIna ane parakIya vastune asatya mAne che. je dhana nAza thaI gayuM athavA vidyamAna dhana paNa pArakuM pitAne zuM kAma lAgavAnuM? pitAnI strI marI gaI ane paDozamAM pADozInI stra WWW. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 vidyamAna che tethI ochuM pitAnuM ghara cAlavAnuM che? tethI naSTa anutpanna ane parakIya vastune A naya asat mAne che. vyavahAra naya jema sAmAnyane vyavahAropayogI na hovAthI sat mAnato nathI tema vyavahAranayane viSayabhUta parakIya, atIta, anAgata vastune paNa vyavahAropayegI na hovAthI A naya paNa zA mATe sat mAne ? prajana sAdhaka nahi hAvAthI atIta, anAgata, parakIya vastu asat che. satu te ke je svakIya ane sAMprata kAlIna hoya. zabda naya :- zabda nayanI vyutpattiHjJawtaM-pyatene 10 miThAnArtha: duti phA" | zabda dvArA je naya pitAne abhiprAya vyakta kare vastunuM nirUpaNa kare te zabda naya. A naya zabdathI vAcca vastune ja pradhAna rUpe grahaNa kare che paNa RjusutranI jema hiMga, vacana, kAyAdi bhedathI zabdane abhinna na mAnatAM bhinna mAne che. ane AjasutranI jema cAre nikSepone na mAnatAM mAtra bhAva nikSepAne ja sat mAne che. temaja paryAyabhede arthabheda mAnato nathI. aneka paryAthI vAcya vastune eka ja mAne che. jema ghaTanA paryAyavAcI kuTa, kuMbha kalaza vagere che te badhAne ekaja mAne che. paNa te paryAmAM paNa je lIMgabheda, kALabheda, kArakabheda, saMkhyAbheda, purUSabheda ke upasargabheda thayele mAluma paDaye to A naya tene bhinna mAne che. jema liMgabheda tarapha, taro, tara: kALabheda-sumerU hato, haze ane che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArabheda- te kuMbha kare che ane tenAthI kuMbha karAya che. saMkhyAbheda- dArAH kalatra, baMne ekAWvAcI chatAM baMnene bhinna mAne che. purUSabheda - chAra- Ni, kRti. upasargabheda - tiSTha-jAtie. A rIte zabdanuM liMga vacana vagere pharavAthI arthabheda A naya mAne che. paNa samabhirUdranI jema vyutpattibhedathI arthabheda mAnato nathI. samabhirU8naya: vyutpattiH-para rAjopu niti mena manamarza samAn (jJAna) samaDhi : || - artha -paryAyavAcI zabdomAM vyutpattibhedathI vastune bheda jANe-mAne te samabhirUDha naya kahevAya. A nayanuM maMtavya evuM che ke ghaTa, kuTa, kuMbha, kalaza vagere zabda, paTa, staMbha gRha ityAdinI jema bhinna bhinna pravRttinimitta (vyutpatti) vALA hevAthI te bhinnabhinna arthanA vAcaka che kemake eka arthamAM aneka zabdanI pravRtti na hoI zake. eka zabdathI eka ja vastu vAcya banI zake. jema ghaTa zabdathI ghaTa vAcya banI zake paNa kalaza ke kuTa nahi. ghaTanAt ghara- puranA kudaH ItyAdi. baMnenI vyutpatti alaga alaga hoI ghaTa ane kuTane alaga alaga mAne che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 evaMbhUta nayaH A nayanuM maMtavya evuM che ke jyAre zabdathI vAca artha (vastu) kriyAzIla hoya te ja te vastune te zabdathI vyavahAra thaI zake. te te zabdanI vyutpatti mujaba te samaye te vastumAM kriyA thatI hoya te ja tene sat tarIke mAne che. samabhirUDha naya te mAtra vyutpatti bhinna zabdathI vAcya arthane mAnato nahoto paNa Ato ethI paNa AgaLa vadhI kahe che ke huM to bhinna vyutpatti vacce vastu jyAre vartamAnamAM potAnuM kArya karI rahI hoya tyAre ja huM sat mAnuM. anyathA vastu sat mAnavAmAM Ave to moTI Apatti Ave. jemake zikSaka vartamAnamAM vidyArthIone zikSAdeI rahyo nathI, chatAM tene zikSaka kahevAya to rastAmAM jatA mUrkha manuSyane paNa zikSaka kahevAmAM zuM vAMdho che? vartamAnamAM pilo paNa zikSakanuM kArya karato nathI ane A paNa karate nathI te baMne samAna ja che. tethI A naya tIrthakara dezanA ApI rahyA hoya tyAre ja A naya temane tIrthakara kahe, dezanA ApI devachaMdAmAM birAjamAna tIrthakarane A naya tIrthakara na mAne. gharamAM dIpaka jalato na hoya. vastuonuM dIpana karato na hoya to tene dIpaka A naya na kahe. upasaMhAra: pUrva pUrvanA na karatAM utarettara nayane viSaya sUkSma sUkSmatara smatama che. prathamanAM cAra no arthana kahevAya che arthane ja pradhAna mAnatA hovAthI. jyAre pachInA traNa Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zabda ne kahevAya che. zabdane ja pradhAnatA ApatA hovAthI. A dareka naya sAce te ja kahevAya je pite itaranAM sApekSa rahI svaviSaya grAhaka hoya to. A sAte na bhegA maLI saMpUrNa vastu svarUpanuM yathArtha pratipAdana kare che. ekAMta pitAnA ja viSayane satyamAnI bIjA nanuM khaMDana karanAra kunaya kahevAya che. dareka nayane pitAnuM vaktavya raju karavAno adhikAra bhagavAna jinezvaroe dIdho che paNa bIjA nane mAnya viSayane tiraskAra ke khaMDana karavAno adhikAra Ape nathI. nayAbhAsanuM lakSaNa - svAbhiprAyAd aMzAda itarAMzapalApI puna naMyAbhAsaH / svaISTa aMzane mAnya rAkhI bIjA nAnA abhiprAya apalApa karanAra nayane nayAbhAsa kahe che. "cAtuM" zabdathI lAchita naja pramANabhUta che. "syA' zabdathI bIja nAnA viSayanI sApekSatA rahe che. jyAre "syAta" zabdathI rahita ekAMta pratipAdana karavAmAM te sApekSatA uDI jAya che, tethI sunaya paNuM rahetuM nathI. ekAMta na upara bhinna bhinna darzanonI utpatti -. nyAya dozeSika darzana - naigamane mAne che te pRthvItva, ghaTatva, sattA sAmAnyanuM jagatamAM svataMtra astitva mAne che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 temaja paramANu- paramANue svataMtra vizeSa nAmane padArtha mAne che. vedAnta danaH- sagrahane mAne che. eka ja sat evA parama prajJAne ekAMte pAramArthika tattva tarIke svIkAre che. bauddha Rjusutrane anusare che. iti nayavAda: have pramANanu paNa lakSaNa vicArI laieHtatvArthAdhigama sUtramAM- 'mALa nathairathinama:' pramANa ane nayeAthI vastunA samyaga bAdha thAya che. to prazna thAya ke pramANa eTale zu ? samasta nayadRSTithI viSayikRta je anekAnta vastu enu grAhaka jJAna te pramANa. arthAt je vastu samasta nayane viSaya anelI che tevI vastunu grAhakajJAna te pramANu. 'ratnAkara avatArikA' nAmanA graMthamAM pramANanu lakSaNa A pramANe che: " Kao sva para asAvijJAnuM pramANaM " je jJAna sva paranu` nizcita yathAvasthita grAhaka hAya, saMzaya, viSaya, anadhyavasAyathI rahita nizcita (yathAsthita) jJAnaja sva-paranuM grAhaka banatu hAvAthI pramANu kahevAya che. * sApekSa ubhayamukhI dRSTi te pramANa. * samasta nayadaSTithI vastune jonArU` jJAna te pramANu, * AkhI vastune AvarI lete beya te pramANa. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale pramANa ane naya baMne che to samyaga jJAnoja, paNa eka jJAna (pramANa) vastunA samasta dharmonuM grAhaka che jyAre eka jJAna (naya) vastunA keI eka dharma mAtranuM ja grAhaka che. tene viSaya vastunA samasta dharmo nathI, paNa ekAda dharma che. pramANajJAnane viSaya vastunA samasta dharmo che. paNa samyaga bodha mATe chadmasthane to baMne jJAnanI (pramANa ane naya) AvazyakatA che mATe samyaga jJAnanA pipAsue A pramANa ane nayenuM jJAna gurugamathI meLavavuM khUba ja jarUrI che. iti nayavAdaH / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s x jaina dazananeA syAdvAda che prazna:- 'syAdvAda eTale zu' ? syAdvAda zabdamAM e pada rahelA che. syA' ane vAda' temAM 'syAt' padmanA artha apekSAe' ane vAda' padanA a thAya che kathana karavu". aneneA bhegA atha thAya che 'apekSAe kathana karavu". konuM kathana karavuM ? vastunuM. kevI vastunuM ? anaMta dharmAtmaka. anaMta dharmothI yukta vastumAMnA dharmAnu apekSAe kathana karavu te syAdvAda. A syAdvAdane apekSAvAda athavA anekAMtavAda paNa kahe che. ekAMta=eka+aMta. 27 ' koipaNa eka vastu saMbaMdhI koi ekaja dRSTithI niya karavA tene ekAMta kahe che. ane eka ja dRSTikANathI niya na karatAM aneka dRSTiethI nirNaya karavA tene anekAntavAda kahe che. A syAdvAdamAM atyaMta mahattva 'syAt' padanuM che. 'syAt' padma e ekAMtavAdIe rUpI rAjAone vazamAM rAkhanAra rAkavI rAjA che. rAkaratna che. 'syA' padma kraratna che. ekAMtavAdIrUpI duzmanAnA mastakeAne cheTTI nAMkhanAra 'syA' padma zreSTha pramANika nyAyAdhIza che'. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 vizvavartI samasta jaDa--cetana padArthone kumatie rUpI ekAMtavAdIoe je teenA asalI svarUpane kuprarUpaNAekAMta prarUpaNA dvArA ghAra anyAya karyo che teonA gheAra anyAyane khullA karI tene yAgya nyAya ApanAra nyAyAdhIza che. < 'syAt' pada parama satra che' ekAMtavAda rUpI kAlakUTa jherane dUra karavAnA, te jhenu mAraNa karavA mATene pama matra che. " 'syAt" pada gArUDika che." ekAMtavAdIe rUpI bhujaMgAnA jherane utAranAra kuzaLa gArUDika che. syA' pada mugara che.' ekAMtavAdIe rUpI ghaDAone teADI phADI nAMkhanAra mugara che. 'syAt' pada siMha che.' ekAMtavAdIe rUpI hAthIonA mane gALI nAkhanAra siMha che. 'syAt' pada jaina zAsananu amegha zastra che.' vizvavartI kumatie rUpI madonmata rAjAo sAthenA yuddhamAM vijaya apAvanAra amegha zastra che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 rAt' padya vizvavartI samasta vastunA prANa che.' jo A 'syAt' patra na hoya teA ekAMta prarUpaNAthI vastu svarUpanA ja nAza thaI Aya. 'syAt' pada parama suMdara nivAsa bhUmi che.' vizvanA padArthone surakSita niya rahevAnI parama suMdara nivAsa bhUmi che. syA pada zreSTha peAlIsa che.' je vastu A 'syAt' padma rUpI zreSTha peAlIsane sAthe rAkhIne kare che tene ekAMtavAdIe rUpI gu'DAe kAMipaNa tenu ahita karI zakatA nathI. vadhu zuM kahuM ? jo vizva upara A 'syAt' pada rUpI zreSTha purUSa vidyamAna na hota to ekAMtavAdIe rUpI luMTArAoe kacAranuMye A jagatane lUTI lai khatama karI nAkhyuM hota. jaina zAzananA tribhuvanamAM yaza phelAvanAra A 'syAt'padma ja che. tene jeTaleA dhanyavAda ApIe teTaleA ocho che. jagatanI koi paNa jaDa-cetana vastu anaMta dharmAMtmaka che. arthAt anaMta dharmothI yukta che are ! vastu ja tenu nAma che ke je anaMta sva-para paryAyathI yukta ja hoya. je vastu ana Mta dharmAMmaya nathI te vastu ja nathI. tevI vastu kharaganI jema asat che. tethI aneka svarUpavALI vastune ekAMte eka ja svarUpa vALI mAnI tenuM ekAMta kathana karavuM te yukta nathI, tethI vastu svarUpanA droha thAya che. eka mAtAne sAta che|karA hoya Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ane temAMthI eka chekarA kahe ke Ato mArI ja mAtA che ane huM ja tenA sAcA chokarA chuM. tame mArI mAtAne mAtA kema kaho cho ? tamArA ze! hakka che mAtA kahevAnA ? Ama bIjA cha chokarAone mAtA upara hakka hovA chatAM jema dAdAgIrI karanAra chokarA teenA hakkane avagaNI tiraskAra kare to te ucita nathI gaNAtu ema eka vastunA Azraye anaMta dharmo (paryAyo) rahelA che, jema vastumAM nityatva dharma rahelA che tema te ja vastumAM te ja kALe samAna rUpe anityatva dha paNa rahelA che. vastutva, prameyatva, jJeyatva, mUtva Adi aneka dharma rahelA che chatAM kAi ekAMtavAdI A kahe ke vastumAM nityatva ja raheluM che anityatva rahelu che ja nahi athavA koi ekAMtavAdI kahe ke vastuto ekAMte anitya ja che nitya che ja nahi. to vastumAM te ja kAle samAnabhAve suhRdabhAve rahelA khIjA vidyamAna aneka dharmonA apalApa karavA te zu anyAya nathI ? bhale kAi AdamI vastune kAi apekSAe nitya kahe ke anitya kahe tenI sAthe vAMdhA nathI paNa te jyAre ekAMtapakSI vastunA koi ekAdu dharmamAM ja addhe AgrahuvALA anI jAya tenA mATA vAMdhA che. aneka dharmothI mukta vastunu' pratipAdana bIjA vidyamAna aneka dharmonI apekSA rAkhyA vagara nirapekSapaNe karavuM te vastunA ja nAza karavA barAbara che. koi eka dhavALI ja vastu jagatamAM jovA nahi maLe paNa aneka dharmathI yukta vastu ja jyAre tyAre tamane jovA maLaze. sAMkhya danavALA AtmAne ekAMte phUTastha nitya sva Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 bhAvavALA mAne che. te kahu che ke AtmAmAM kAi kALe kai paNa pheraphAra parivartana thatuM ja nathI. te jevA che tevA ja sadA rahe che. A pratipAdana ekAMta che. vastunI bIjI sAiDa paNa jovI jarUrI che. jo AtmAmAM koi kALe kai pheraphAra na thato hoya to yama-niyama vagere kriyAkAMDA zA mATe joie ? aMdha-meAkSanI vyavasthA kema ghaTe ? je AtmAmAM kai pheraphAra thavAno ja nathI te| yama- niyama vagere kriyA kAMDA dvArA AtmAnI saphAi karavAnI mahenata karavAnI zI jarUra che ? kriyAnI AvazyakatA teA malInane zuddha karavA mATe hAya. vastra jo malIna ja nathI, malIna che teA zuddha thavAnuM ja nathI. teA dhAvAnA parizrama ane sAbu-pANI ane samaya kANu bagADe ? tema sAMkhyanA kalpele AtmA ekAMte nitya ja ane sadA zuddha mukta ja che to pachI yama-niyama vagere dhArmika kriyAonI niSphaLatA siddha thAya che, ane tenA mate sukhI te sadA sukhI, duHkhI te sadA duHkhI, rAgI te sadA rAgI, mUrkha te sadA mUkha, paMDita te sadA paMDita, rAya te sadA rAya, raMka te sadA raka, strI te sadA strI, puruSa te sadA puruSa, nirAgI te sadA nirAgI. kAraNa ke tenA mAnelA AtmAmAM kai pheraphAra vikAra thate ja nathI. jayAre jagatamAM vastusthiti sAMkhyanA siddhAMtathI tadna virUddha jovAmAM Ave che. ke mUrkha mAnavI bhaNavAnA purUSA kare che teA paMDita ane che, garIba dhana kamAvAnA purUSAtha kare to zrImaMta bane che, rogI AdamI nIrAgI thatA jaNAya che, kaMjUsa AdamI mahA udAra thate jaNAya che, mahAdurA Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 cArI mahAsadAcArI banI jAya che, mahA hiMsaka mahAahiMsaka AdamI banI jAya che, mahAbhegI mAnavI mahAtyAgI banI jAya che. A badhuM AtmAmAM thatA parivartana (pheraphAra) vagara kema ghaTe ? krAdhI AtmA mahA kSamAzIla banatAM joIe chIe, lebhI AtmA mahAsaMtoSI banatAM joIe chIe. . AvI davA jevI spaSTa anuNavagamya vastusthitine apalApa unmatta sivAya kazuM kare ? bauddha darzana kahe che ke AtmA ekate anitya che. "sat tat je kAMI badhu che te kSaNika ja che A bauddha darzananI vAta paNa ekAMtavAdanA jherathI vyApta che. A ekAta kSaNikavAdI mane ekAMta nityavAdInI jema samasta vyavahArano ucacheda thaI jAya che. ekAnta kSaNikavAdI bauddhamata pratikSaNa bhinna bhinna evA caitanyane grAhaka che. ane pratyeka kSaNe AtmAne niranvaya (rAmULa) vinAza mAnato hovAthI keI anvayI AmA vinA tene bIjA bhavane ke bhAvane aga che, bIjuM cama-niyama vagere karanAre AtmA te pUrva kSaNe niranvaya (mULathI ja nAza) nAza pAmI gaye to bhavidhyamAM devaloka vageremAM zubhaphaLane bhekatA keNa ? ane ahiM je hisAdi pApa karyo tene bhaviSyamAM azubha phaLane bhekatA keruM? bauddhamate te khAya pote ane jhADe jAya bIje', pANI pIve pote ane pezAba karavA jAya bIja, dharma kare koI ane svargamAM lahera kare bIjo, pApa kare koI ane narakamAM duHkha bhogave bIje. tenA mate koI kArya kAraNubhAva Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 33 jevI vastu ghaTI zakatI nathI. kAraNa pUrva kSaNamAM rahIne ja kAryane utpanna karI zake che. mATIno niranvaya nAza thaI jAya ane pachI mATI vagara ekalo ghaTa utpanna thayele kayAMye je nathI. tethI A baMne sAMkhya ane bauddha ekAMtavAdIo AtmArUpI puruSane eka gAma bhaNI kheMce che ane eka sIma bhaNuM kheMce che. temAM to te baMne AtmasvarUpano ja nAza karI nAMkhe che. Ama ekAMta nityapakSe ane ekAMta anityapakSe moTA moTA de utpanna thAya che. ane cokakasa AtmasvarUpa ja sthApita thaI zakatuM nathI. tyAM syAdvAda baMne pakSene bhegA karI samAdhAna karAve che ke tame baMne zA mATe paraspara vivAda karo che ? tame tamArA ekAMta pratipAdana AgaLa "syA" pada mUkI de to tame baMne samAdhAna para AvI jaze. tame baMne ema ekAMta pratipAdana kare che ke - - "jhAma siva " "bAramA niha gs? basa A pratipAdana AgaLa "syA pada mUke eTale tame satya Tharaze ane tamAro vivAda zamI jaze. syAdavAdI mate - cAra nirA pa' "sthA nA ga' AtmA apekSAe (kathaMcita) nitya paNa che ja ane AtmA apekSAe (kathaMcita) anitya paNa che ja. Ama "syA padathI lAchita vastunuM pratipAdana eja Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 samyaga pratipAdana che. "cA" padathI bIjA teja kALe teja vastumAM rahelA anya anya dharmonI sApekSatA rahe che. jenA mate AtmA vagere padArtho ekAMte nitya paNa nathI ane anitya paNa nathI. paNa nityAnitya eka vilakSaNa svabhAvavALA che. arthAt pariNAmI nitya padArtho che. jema-mULadravya daSTithI AtmA vagere nitya che. tethI paraleka, sukha, duHkha, baMdha mekSa vagere ghaTI zake che. bhinna bhinna nimAM, bhinna jAtimAM, kuLomAM utpanna thavA chatAM, ane nAza pAmavA chatAM anuyAyI mULa Atma dravyatenuM teja avinAzI rahe che. paryAya daSTithI AtmA vagere anitya che. tethI mULa svarUpe AtmA kAyama rahI te te navA navA paryAyone dhAraNa kare che ane pUrva pUrvanA paryAya rUpe nAza pAme che. jema manuSya rUpe AtmA hato te nAza pAmI ane devarUpe utpanna thaye. Ama mULa Atmadravya kAyama rahe che ane tenI avasthAo-paryAya palaTAyA kare che. je daSTithI ke je apekSAe AtmAnuM vagerenuM niyatva che te ja daSTie AtmA vagerenuM anityatva nathI, paNa bhinna bhinna dRSTithI AtmAnuM nityapaNuM ane anitya paNuM che. ema jaina darzana kahe che. mULa dravya dRSTie nityapaNuM ane paryAyadaSTie anityapaNuM kahe che. ekaja sAthe ekaja kALe AtmAmAM niyatva ane anityatva nirAbAdha paNe raheluM che. ema pikArI pikArIne jenA darzana kahe che. AthI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAMta nitya pakSanA ane ekAMta anitya pakSanA doSe AvatA TaLI jAya che. ane vastunI yathAsthita vyavasthA sthApita thAya che. jema ekalA bhAtanA ane ekalI dALanA guNe judA. ane baMnenA mizraNathI banAvela khIcaDInA guNe judA. bhale khIcaDI ane alaga alaga dALa bhAtamAM upalaka dRSTie eka jevuM lAge paNa alaga alaga dALa bhAta vAyu utpanna kare che jyAre baMnenA mizraNathI taiyAra thayela khIcaDI vAyunA doSane utpanna thavA detI nathI. ane zarIrane puSTi vagere guNa kare che. ema alaga alaga haraDe, baheDAM AMbaLAne guNa jude. ane traNenA sarakhebhAge mizraNathI thayela triphalAno guNa jude. alaga alaga haraDe baheDA ane AMbaLA kadAca eka eka guNa karaze te sAthe sAthe eka eka doSa paNa utpanna karaze jyAre e traNenA mizraNathI taiyAra thayelAM triphalAM tridezane nAza karI zarIranI kAnti ane skUrti vadhAraze tema ekAMta nityapakSa ane ekAMta anityapakSamAM samasta saMsAra vyavahArane ja ucheda thaI jAya che jyAre nityAnitya pakSe -kathaMcita nitya ane kathaMcita anitya pakSe nathI Avato keI doSa ane sArAye vizvanI suMdara vyavasthA jaLavAI rahe che. - jema upara mujaba nityAnityatva saMbaMdhI vicAraNA karI tema vastumAM rahela ekAnekava, bhedabhedatta, sattAsatva Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astitva-nAstitva vagere dharmonI paNa thoDIka vicAraNA karI laIe. vastumAM ekAekatva - jema AtmA rUpI vastumAM ekattva paNa che ane anekattva paNa che. mULa AtmavarUpanI daSTie vicAra to rvizvavatI badhA AtmAonuM svarUpa samAna hovAthI svarUpa daSTie badhA AtmAo ekarUpa che. ane saMkhyAnI dRSTie joIe to pratyeka AtmA jude jude che e enI vividha-vicitra pravRttio parathI jaNAya che. je AtmA dareka judA judA na hoya to dareka AtmAnAM sukha, du:kha samAna hoya. deha badhAnAM samAna hovA joIe. jJAnamAM ke ajJAnamAM taratamatA na hoya. baMdha ane mukti badhAnI sAthe ja thavI joIe. eka pazu eka mAnava ane eka deva e bheda na hoI zake. kArya kAraNamAM bhedabheda cheHekAMtavAdI bauddha ane vaizeSika bhedavArI hovAthI kAraNa ane kAryane sarvathA bhinna mAne che. mATe utpatti pahelAM kAraNamAM pUrva nahiM evI apUrva ja kAryanI utpatti svIkAre che. jyAre sAMkhe ekAMta abhedavAdI hoI kAraNa ane kAryane sarvathA abhinna mAne che ane tethI ja teo utpatti pahelAM paNa kAraNamAM vidyamAna evA kAryanI upasthiti mAne che. tethI kAraNamAM kArya sarvathA sat ja che ema mAne che jyAre bauddha vaizeSika kAraNamAM kArya sarvathA asat che ema mAne che. - bauddha ane zeSikanI dalIla evI che ke kAraNamAM utpatti Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelAM paNa kAya t hoya to utpatti mATe prayatna karave nakAme che, ane bIjuM utpatti pahelAM paNa kAraNamAM kAya dekhAvuM joie ane badhA vyavahAro kAryonI utpatti pahelAM paNa thavAM joIe. 37 sAMkhyanI dalIla evI che ke je asata kAryanI utpatti thatI hoya te game te kAraNamAMthI game te kArya kema utpanna thatuM nathI ? mATImAMthI ghaTa ja kema ? sUtaramAMthI ja paTa kema ? asat kAryanI utpatti thatI hoya te mANasane ziMgaDA kema na Ave ? A baMne dRSTie ekAMgI hAi khIjI khAju jetI ja nathI jyAre jaina dRSTie kArya-kAraNanA kaMtha cita bhedyAbheda che. me" A vI kArya kAraNathI kathaMcita bhinna paNa che ane abhinna paNa che. taMtumAM paTa katha'cita bhinna paNa che ane abhinna paNa che. mATInA piMDamAM ghaTa kathaMcit bhinna paNa che ane abhinna paNa che; 'syAt kAraNe kArya saMt syAt kAraNe kArya zrasat : artha:- 'kAraNamAM kA ekAMte sat paNa nathI temaja asat paNa nathI. paraMtu kathaMcit sat ane katha cita asat che. sa thA asamAMthI sat kadApI utpanna na thAya temaja sarvathA sattu ja hAya tene pachI utpa karavAnuM zuM ? kAya. tirAbhAve kAraNamAM sarvathA nathI to pragaTapaNe kayAMthI utpanna thavAnuM che ? ane pahelethI ja kAraNamAM kAya sarvathA sat che to pachI tene utpanna karavAnuM zuM ? sa`thA samAM kAryane Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 38 utpanna karanArI sAmagrI niSphaLa jAya. tethI syAdvAda mate ja saMpUrNa kArya kAraNabhAvanI vyavasthA ghaTI zake che jema, mATImAM ghaTa sata paNa che. ane asata paNa che. sata eTalA mATe ke e je sa hota to mATImAMthI ja ghaTa zA mATe utpanna thAya ? game tyAM taMtu vageremAM utpanna thavo joIe. asata eTalA mATe ke kartA vyApAranI jarUra paDe che tyAre ja ghaTa dekhAya che. je sarvathA saMta, hota to tyAM kartavyApAranI jarUra na paData. tethI kAraNamAM kArya kathaMcita sata che ane kathaMcita asata che. puruSa vastumAM bhedabheda - syAta' padathI rihita bhedabheda rUpa purUSa dravyane je jaMkArapUrvaka bheda rUpaja ke abheda rUpaja che evuM ekAMta pratipAdana kare che tenI Agamane viSe nizcita (sthira) buddhi nathI. kemake arthanonI daSTie purUSa rUpa vastumAM kathaMcita bheda che ane zabdananI daSTie purUSamAM abheda che. jemake, jAti kula rUpa, Adi lakSaNe nAma ane bIjA putra pitA AdinA saMbaMdhe te purUSane abhinna sAbita kare che. jyAre bAla, yuvAna prauDha, vRddha vagere avasthAe je eka pachI eka AvIne nAza pAmI cAlI jAya che te purUSane bhinna rUpe sAbita kare che. Ama pratyeka jaDa-cetana padArthomAM bhedabheda che paNa ekAMta bheda ke ekAMta abheda nathI. sarva vastu-eka-aneka svarUpa che dravya rUpe vastu eka che, paryAya rUpe vastu aneka che, Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 jemake ekaja mATI dravyanA aneka kAza, kuzula, kapAla, ghaTa, zarAva, kuMDI vagere paryAye aneka vidyamAna che tethI kahevAya che ke teja mATI dravya te te avasthA rUpe utpanna thAya che ane nAza pAme che. khAkI mULa mATI dravya teA ekanuM eka ja rahe che tethI bhUta-bhaviSya vartamAna trikALanI apekSAe eka mATI dravyanA anatAnaMta paryAyA thaI gayA. arthAt naya dRSTithI kahIe teA anaya vastune karAta eka mAne che ane zabdanayA vastune kathaMcit aneka mAne che. tema jIvatvanI dRSTie badhA AtmAe eka che ane vyaktinI dRSTie AtmAe aneka che. tema sAmAnya ane vizeSane naiyAyika vagere tana pRthaka pRthak mAne che te paNa khATu che kAraNa ke sAmAnya ane vizeSa paraspara katha'cit abhinna heAvAthI eka-aneka rUpa che. vizeSa aneka hAvAthI sAmAnya paNa aneka che. ane sAmAnyathI vizeSa abhinna hAvAthI sAmAnya eka hAvAthI vizeSa paNa eka che. have ekAMte vastu sat nathI temaja asat paNa nathI. paNa savasavAsmA che te joie: vastu ekAMte sat heya teA sArUce vizva eka rUpa banI jAya che. pachI A ghaTa, A peTa, A maTha, A ghara, A jhADa jevuM kaMija rahe nahi. tethI ghaDA mATI rUpe sat tema ghara vastu rUpe paNa sat, Ama Akhu' jagata yAvat sat hAvAthI ghaTatu koi eka niyama (cAsa) svarUpa na rahyu tema ekAMta asat vastu mAnatAM vastu nirUpa banI jAya kAraNa ke ghaTa Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATI rUpe paNa asat banyA tethI tenu koi pratiniyata svarUpa na rahyuM. mATe sarva vastu sva-svarUpeNa sat ja che. ane pararUpeNa asat che tethI syAdvAda STithI vizvavartI samasta vastue svadravya-kSetra kALa ane bhAvathI sat che. ane para dravya-kSetra, kALa ane bhAvathI asat che. keAi vivakSita ghaTa peAtAnA mATI dravyathI sat che, vaLI kAI vizvakSita ghaTa peAtAnA pATalI putra kSetrathI sat che. vasataRtu vagere kALathI sat che ane lAla bhAvathI sat che. jyAre teja ghaDA taturUpe asat che, grISmaRRtu rUpe "" 40 tema peTa taMtu rUpe sata che ane mATI rUpe asat che. dilhI rUpe sat che ane kAnapura rUpe asat che. zaradaRtu rUpe sata che ane vasa taRtu rUpe asat che. vAdaLI raMga rUpe sat che ane kAracitro raMga rUpe asat che. 27 97 asat che, amadAvAda kSetra rUpe asat che. kAlAraga rUpe asat che. AvI rIte ja anekAMta dRSTithI ja sat asanI suMdara vyavasthA thai zake che, nahi ke ekAMtavAdathI. ekAMtavADhathI te ulaTI vastu vyavasthA tuTI jAya che ane asamajasa jevu khanI jAya che. manuSya putra rUpe paNa sat ane pitA rUpe paNa sat tyAreja kahevAya che ke tenA pitAnI apekSAe te putra rUpe 2 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 sata che ene tenA putranI apekSAe pitA rUpe paNa sat che. paNa eka ja STie, eka ja apekSAe manuSya eka pitA, putra rUpe sat nathI. A AMgaLI meATI che' A vAna sApekSa che ke anAmikA kaniSThAnI apekSAe meTI che paNa vAlInI apekSAe nahiM ane teja anAmikA nAnI che te kaniSThAnI apekSAe na.huM paNa vAlInI apekSAe. A manuSya ajJAna che" A varAna paNa sApekSa che. sAva ajJAna teA keAi manuSya hAtA ja nathI. paNa bIjA manuSyanA jJAnathI tenuM jJAna echuM che te apekSAe tene ajJAnI kahevAya che. ane tene ja leAkeA jJAnI paNa kahe che kemake tenA karatAM kAi manuSyA koi viSayanA jJAnamAM nIcA paNa hAi zake che. tenI apekSAe tene jJAnI paNa kahevAya. eTale eka ja manuSya te te manuSyanI apekSAe jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. 'A manuSya dhanavAna che' A vAna paNa sApekSa che. tenAthI echA dhanavALAnI apekSAe e jarUra dhanavAna kahevAya paNa te ja manuSya nina paNa kahevAya kemake tenAthI vadhAre zrImaMtanI apekSAe e nina paNa kahevAya. tethI ekaja manuSyamAM Ama apekSAe paraspara virodhI dhanavAnapaNuM ane ninapaNuM ane dharma nirAdhapaNe rahI zake che. kei ema zakA kare ke e paraspara virAdhI dho ekaja vastumAM sAthe kema rahI zake teA uparanA dRSTAMtA vAMcavAthI tenI te zakA dUra thai jaze. ekaja vyaktimAM paraspara virodhI lAgatA pitRtva, Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putratva, kAkApaNuM, patipaNuM, mAmApaNuM, zeDapaNuM, nokarapaNuM, mAstarapaNuM vagere dharmo nirAbAdhapaNe sAthe rahI zake che te joIe: pitAnA putranI apekSAe tenAmAM pitRtva dharma che. ,, pitAnI ,, ,, putratva dharma che. ,, bhatrijAnI ' .. ' kAkApaNAne dharma che. nI patninI patitva dharma che. , nokaranI zeThapaNAne dharma che. ,, zeThanI ke, nokarapaNAne dharma che. , vidyAthInI ,, mAstarapaNane dharma che. ,, bhANejanI , ,, mamApaNAne dharma che eTale eka ja vyaktimAM te te vyaktinI apekSAe te te virodhI dharmo rahevAmAM jarAye bAdhA AvatI nathI. hA, bAdhA Ave paNa kayAre ke je rUpe tenAmAM putratva dharma rahyo che teja rUpe pitRtva dharma mAnavAmAM Ave te. ahiM to syAdvAdI jaina darzanamAM to tene bhinna rUpeNa bhinna bhinna virUddha aneka dharmA ekaja vastumAM eka sAthe eka ja kAle rahevAmAM jarAye vAMdho nathI. Ama anekAMtavAdathI vizvavata samasta jaDa-enana padhArthomAM nityAnityapaNuM, bhedAdapaNuM, ekAnekapaNuM sa-asatpaNuM vagere joyuM. zAstramAM kahyuM che ke "nizcaya niyAmaka cAra putra bhAvAtu" Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana syAdvAda mudrA vinAneA kAipaNa vAda-vana ke zAstra pramANika kahevAtuM nathI. jema strI kuLamaryAdAmAM rahIne ja satItvanI khyAtine prApta kare che tema vana ke zAstra syAdvAdanI maryAdAmAM rahIne ja samyakpaNAne prApta kare che. A syAdvAdanA siddhAMta ja vizvavatI samasta padArthonI vyavasthAnA niyAmaka che. samasta padArthone ceAgya nyAya ApanAra kuzaLa ane niDara nyAyAdhIza che. vizvavartI kumate rUpI aMdhakArane nAza karanAra tejasvI sUrya che. kumata rUpI rAtraneA grAsa karanAra rAhu che. vizvavatI padArtho para vyavasthita zAsana karanAra kuzaLa ane nIDara sarakAra che. samasta kaleze ane matabhedone zamAvanAra kuzaLa ane nyAyI sarapaMca che syAdvAda e jainazAsana rUpI mugaTanA tejasvI kiMmatI maNI che. jainazAsana rUpI nagaranI rakSA karanAra samartha ane ajoDa cAkIdAra che. jaina zAsana rUpI purUSane kiMmatI zaNagAra che. jainazAsana rUpI mahelanA AdhAra che. jainazAsana ajeya che ema sUrAvanAra AherAta samara'gI dhvaja che. kuvAdIe rUpI ghUvaDA mATe sUrya samAna che, jainazAsana ajeya che. AveA anupama advitIya syAdvAdanA siddhAMta vizva upara na hAta teA jagatanI vyavasthAnu hAya ! zuM thAta ? kreADA krADA namaskAra heA evA jinezvara kathita syAdvAda siddhAMtane kAivAra upalaka dRSTithI jotA keTalAMka vacanA suMdara hAya che paNa tenA upara syAdvAdanI mudrA lAgelI na heAvAthI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 te pramANika gaNAtAM nathI jema - 'dAna devuM joIe, "mauna rAkhavuM joIe. vagere vacane je ekAMte syAdvAda mudrA vagaranAM che. to te sabhya nathI kahevAtAM. dAna devuM jarUrI che paNa supAtrane, kupAtrane nahi. mauna rAkhavuM joIe paNa pApanI vAtomAM, dharmanI vAtamAM yA zAsana rakSAdi khAsa prasaMgomAM bolavuM jarUrI hoya tyAM mauna rAkhavuM te guNa nathI paNa deSa rUpa che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 samabha'gInuM svarUpa ST saptabha'gIna' rahasyaH samyagdarzananI prApti arthe syAdvAdanu jJAna Avazyaka che. kAraNa ke syAdvAda jJAna ja pUrNa a grAhaka hAi vAstava pramANa rUpa che pramANa, naya, nikSepA ane saptabhaMgInuM jJAna e tatvarUcimAM kAraNa rUpa che enA yeAge samyagdarzana prApta thAya che. tethI jJAna samyag ane che ane ethI haiya-upAdeya tattvAnu bhAna thAya che. ane tethI heyanA tyAgamAM ane upA deyanA grahaNamAM askhahita gati thAya che ane tethI zIghra meAkSanI prApti thAya che. sasala'go eTale zuM ? ahiM 'bha'gI' nA artha prakAra samajavA eTalesaptabhaMgI-sAta prakAra. eka vastunA eka dharmanuM jJAna sAta prakAre thai zake che. tethI keAi eka vastunA eka dharma viSayaka sAta rIte jijJAsu prazno pUche te tene nAtA sAta prakAre te jijJAsune te sAte praznonA javAba Ape che. te vaktAkRta savidha vAkyaprayAga eja sasala'go. samabhaMgI ane nayadvArA dravya guNu ane paryAyanu vAstava bhAna thAya te ja AtmA vAstavika tattvanA jJAtA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 kahevAya. jikSAsu zrotAne jijJAsita dhanu jJAna iSTa che, e jJAna jJAtA vaktAnA vAkayaprayAga dvArA ja thaI zake che. zrotAnI jijJAsA eka vastunA koi eka iSTa dhama ne jANavAnI IcchA sAta prakAre che te vaktAe vAkayaprayoga paNa sAta prakAre karavA joie. eka vastunA jijJAsita eka dharmanuM bhAna sAta prakAranA vAkayaprayAga dvArA thaI jAya che nyunAdhika vAkayaprayAganI AvazyakatA rahetI nathI. saptabhaMgI eTale eka eka vastunA eka eka dha viSayaka jijJAsAthI pratyeAjaya praznanA yeAge; paraspara virodha na Ave te rIte pRthak pRthak ane samudrita vidhiniSedhanI kalpanAthI syA'kAra ane 'kArathI aMkita sAta prakAranA vAkayaprayAga te samabha'gI. syAdvAda e sakalAdeza vikalAdeza rUpa samalaMgI nita zAbdaedharUpa che. saptabhaMgo dvArA ja syAdvAda pramANanI bhUmikAnuM sarjana thaI zake che. zrI ratnaprabhAcArya matapacAzikAmAM kahyu che keHvastu bhAvAbhAvarUpa nityAnitya rUpa aneka dharmAtmaka che. te vastunA eka eka dharma viSayaka sAta prakAre jijJAsA thAya che. tethI ja jijJAsu jJAtA samakSa sAta prakAre prazna kare che ane vakatA tene nAtA haiAya che. te saza ane asakreza prakAre abAdhita sAta prakAre vAkaya prayAga kare che. enA yeAge zrAtAne te dharmanuM prAmANika bhAna thAya che. e nirdoSa sAta vAkaya prayAga ja saptabha'gI che. e Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 saptabhaMgInuM jJAna thai jAya teA vAdI vAdarUpa vAgyuhamAM agresara banI kSaNavAramAM prativAdIne jItI lai vijayamALA prAsa kare che. jijJAsu zvetAne jijJAsita dhanu jJAna iSTa che, e jijJAsAnI pUrti jJAtA-vakatAnA vAkaya prayAga dvArA zakaya che. zrotAne je je rIte jJAna iSTa hoya te te rIte vakatAe vAkya prayAga karavA joie. ane teAja tenI jijJAsA nivRtta thAya. A saptabhaMgImAMthI svataMtra yA antarbhUta anyatara bhaMgane nayavAkaya kahe che. keAIvAra eka jijJAsA hAya tA eka prakAre ja vAkaca prayoga thai zake, paNa tethI kaMi bIjA sat bhaMgAnuM nirasana thatuM nathI. pratyeAjana eka laMganuM hAi itara bhaMga prati udAsInabhAva rahe che paNa tethI itara bhaMgenu dveSapUrvaka nirasana thai jatuM nathI. mAtra jijJAsita dha nuMja bhAna thAya, kiMtu itara dhamenuM bhAna na thAya te te naca sAtabhaMgI kahevAya che. pramANa sasabha'gI te pUrNa agrAhaka cheH pramANa sAluMgImAM dravyArthika nayAnI mukhyatA che. tethI ja abhinnatayA sakala dharmonuM bhAna thAya che. kAraNa ke dravyArthika naya anvayI dravyane mAnatA heAvAthI abhedane mukhya mAne che. jyAre naya saptabha`gImAM paryAyatha ka nayanI mukhyatA hAya che. tethI ja tenI apekSAe dharmanuM bhinna bhinna bhAna thAya. kAraNa ke A naya paryAyane mukhya mAnanAra hAi bhedane ja mukhya mAne che. pUrNa agrAhaka salAdeza kahevAya ane ekadhama grAhaka vikalAdeza kahevAya. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale prathamanA traNa bhaMga kalAdeza ane aMtima cAra bha vikalAdeza manAya che. vastumAtra apekSAe asada ubhayAtmaka eka jAnyantara rUpa che. eTale nahi ke kevaLa sat rUpa ke asat rUpa ke baMnenA saravALA rUpa paNa eka vilakSaNa vastunuM svarUpa che. jema suMTha ane geLanA alaga alaga guNadharmo judA judA ekalI sUMTha vAyuno to nAza kare paNa sAthe sAthe pIttano doSa utpanna kare. ane ekalo guDa pIttanuM to zamana kare paNa sAthe sAthe kaphadoSa utpanna kare. paNa baMnenA mizraNathI banAvelI gALI e vAyu-pittano to nAza kare ja paNa sAthe sAthe koI doSa tenAthI utpanna thato nathI. tethI sUMTha-goLanA alaga alaga guNadharmo judA ane baMnenA mizraNathI banelI jAnyantara gaLInA guNadharmo judA. tema ekAnta nitya ane anityatva juduM ane baMnethI bilakula vilakSaNa guNadharmavALuM nityAnityatva juduM. A saptabhaMgamAM sakala padArthonA dharmo saMbaMdhI aMge nahi samajavA paNa mAtra eka ja vastunA eka dharma saMbaMdhI ja saMga samajavo. eka ja vastumAM sa-asat Adi anaMta dharmo che. tethI anaMta dharma viSayaka jijJAsA prajaya anaMta praznonA uttaramAM anaMtabhaMga thaI jAya. tethI eka eka vastunA eka eka dhamanI jijJAsA prajaya ahiM prazna samaje. tethI eka eka padArthanA eka eka dharmanA praznomAM to eka eka ja saptabhaMgI thAya. kAraNa eka eka vastune eka eka dhama sAta prakAre ja vyavasthita che. tethI tad viSayaka zaMkA paNa sAta prakAre ja thAya eTale uttara paNa sAta prakAranA vAkayathI ja thAya. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptabhaMgInI samajaNaH jyAre vidhinI pradhAnatayA ka95nA hoya tyAre prathama bhaMga. niSedhanI pradhAnatayA ka95nA hoya tyAre dvitIya bhaMga. kamazaH vidhi-niSedhanI kalpanA hoya tyAre tRtIya bhaMga. yugapadu eka sAthe vidhi-niSedhanI kalpanA hoya tyAre caturtha bhaMga. vidhi-pradhAnatA sAthe yugapa ubhayanI mukhya ka95nA hoya tyAre paMcama bhaMga. niSedhanI pradhAnatA sAthe yugapa6 ubhayanI kalapanA hoya tyAre SaSTa bhaMga. ane kramazaH vidhi-niSedha ane yugapa6 ubhayanI kalapanA hoya tyAre saptamabhaMga - have uparanA bhaMgo kevI rIte utpanna thAya che te eka draSTAMtathI joIe. - dA. ta. - ke jijJAsune AtmAnA anaMta dharmomAMthI eka astitva dharmanI jijJAsA thaI tethI te tenA jJAtA samakSa nIce mujaba sAta prazno puche che. 1 AtmA che ? 2 AtmA nathI ? 3 AtmA che ke nahi te kamazaH kahe. 4 AtmA che ke nahi te yugapadu kahe. 5 AtmA che paNa yugapa kahe te che ke nahi ? 6 AtmA nathI paNa yugapad kahe te che ke nahi ? 7 kramazaH AtmA che, AtmA nathI paNa yugapal kahe ke Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 jijJAsunA have upara mujabanA praznonA javAbe kramazaH ApavAmAM Ave che. 1 AtmA syAt asti eva / 2 , , rAtti , 2 , , sti , cAt nAsta ga (samA) (zatarA) (sApekSa be virUddha dharmonuM nirvacana yugapat na thaI zake mATe avakatavya). prArA cAt jarita ia fparaMtu vAstra (yuga56) 6 " , rAta , , ( , ) 7 , , asti eva syAt nAsti eva kiMtu yugapad pravaktavya (ti jAti pravAtatha). vastumAtramAM sat asat rUpa dharmonuM astitva che te sApekSa che. tethI ubhaya dharmo ekAntataH virUddha nathI, paNa sApekSa che. jema nAstitvanuM jJAna astitvanA jJAnane sApekSa che tema astitvanuM jJAna nAstitvanA jJAnane sApekSa che. astitvanuM jJAna para rUpe nAstitvanA jJAna vinA na thAya tema nAstitvanuM jJAna paNa astitvanA jJAna vinA na thAya. paraspara avinAbhAva che. prazna- saptabhaMgImAM "cAta' padanI jarUra che? uttara- hA, vastunA sApekSika dharmonuM bhAna karAvanAra syA pada che tenA yoge jijJAsita dharmanuM pradhAnatayA ane Itara dharmenuM gauNatayA bhAna thAya che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 prazna- sasala'gImAM 'va' kAra padmanI zI jarUra che ? uttara- jijJAsita dharmonA astitvanA niya karAvanAra 'va'kAra pada che. tenA ceAge jinnAsita dharmanA astitvanI bilakula zAMkA rahetI nathI. ' kAra pada na mUkIe tA zaMkA rahI jAya ke jema astitva hAya tema na paNa heAya ? tethI avadhAraNathI e nizcita thAya che ke vastumAtranA astitvamAM teA zaMkA cheja nahi Ama chatAM A '' kArano artha e nathI ke vastumAM astitva sivAya anya dharma nathI ja. mAtra prakaraNa vazAt je zamAM sadehu thayA hatA tenuM ja nivAraNa 'chya' kArathI thAya che, nahi ke tethI bIjA dharmonuM nirasana thAya che. tethI niSka e Avyo ke:-- pratiniyata dhanI pratipatti arthe cAt pada ane jijJAsita dharmanA nidhArArthe ''kAra padanA prayAga karavA jaie. AthI saptabhaMgInA sAta bhaMgAmAM 'syAt' pada ane ya' kAra padane prayAga karavA Avazyaka che. AmAM 'va' kAra avadhAraNa kare che ane 'syAt'padma anavadhAraNa kare che evu` nathI paNa 'zya' kAra zaktiyamanI zakAnA vyavaccheda kare che ane syAta' pada pratiniyata dharmAnuM bhAna karAve che. have A saptabha'gImAM naca cAjanA:saMgraha-vyavahAra-jusutra anayA che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - para zabda-samabhirUpa-evabhUta e zabdo che. saMgraha "tti' mAne che vyavahAra 'nAdara' mAne che. ane Rjusutra avakatavya mAne che. saMgraha sAmAnya pradhAna che, sattA pradhAna che tethI te sAmAnyane mAne che. vyavahAra vizeSa pradhAna che ane vizeSa kSaNika che tethI vinAzI che mATe ja te asat mAne che. Rjusutra teja jJAna, teja artha, ane teja zabdane mAne che ke je mAtra vArtAmAnika hAya ane svakIya hoya tethI enA matamAM eka samaye be virUddha dharmo vAcya na bane. caturtha bhaMga- saMgraha-vyavahAramAM. paMcama bhaMga- vyavahAramAM. SaSTha bhaMga- vyavahAramAM. saptama bhaMga- saMgraha-vyavahAra ane RjusutramAM atarbhAva pAme che. A traNa arthanamAM sAte bhaMga Ave. paNa zabdanaya traNamAM to Adya beja bhaMga Ave temAM prathama zabdanayamAM savikalpa. kAraNake arthanuM eka che. ane te naya paryAyabhede arthabheda mAnato nathI. jyAre samabhirUDha ane evaMbhUta to paryAyabhede ane kiyA bhede arthabheda mAne che tethI te aMtya baMne nayanA mate nirvikalpa eTale zabdanayamAM beja vacanamArgo che. (1) vikalapaka (2) nirvikapaka. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 A zabdanayamAM avakatavya bhaMga na ghaTe kAraNake zretAne arthabodha zabda zravaNathI ja thAya. paNa zabda zravaNa vinA na thAya. ane zabdanaya to zabdapradhAna hoI zabda vinA arthanuM abhidhAna na karI zake. kemake zretAno abhiprAya eja zabda naya (vyaMjananaya che) tethI zabda zravaNa dvArA arthanuM pratipAdana karI zake, zabda zravaNa vinA nahi. mATe zabdanayamAM savikalpa ane nirvika95 rUpa prathama dvitIya bhaMga ja che. "p jAyeMja fmati" evuM AcArya kaheluM che. have eka eka bhaMgane jarA vistArathI joIe jethI saptabhaMgIne spaSTa baMdha thaI jAya - 1 le bhaMga- sthAt ti 2 je bhaMga- sthAt nAsta 3 je bhaMga- tta-nAsta 4 tho bhaMga- jhavatarA 5 mo bhaMga- ghahita javAtA 6 ThTho bhaMga- rAtti athavaSya prathama bhaMga- keIpaNa jaDa cetana vastu sva svarUpathI sat che. dvitIya bhaMga:- kAIpaNa vastu para svarUpathI asat che. tRtIca bhagaH- rita-rAtti vastune eka deza (dharma) sad Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 bhAvamAM niyata che. ane vastune ekadeza (dharma, abhAvamAM niyata che. prAdhAnya ubhaya dharmonuM hovAthI ane avayava ane avayavIne kathaMcit abheda hevAthI vastunA avayavanA sadu bhAvathI ane asadubhAvathI vastu paNa asti ke nAsti kahevAya che. jema mANasamAM buddhi ochI hoya te kahevAya che A to mANasa nathI paNa pazu che. paNa pAchA tenA viziSTa AkRti vagere dharmone laIne mANasa che ema paNa vyapadeza thAya che. AthI 3je bhaMga rata-jAti kahevAya che. caturtha bhaMga- keIne evI jijJAsA thaI ke vastu sat che ke asatu. te yugapa (eka sAthe) eka vAkayamAM kaho to tene kahevuM joIe ke yugapa baMne dharmonuM mukhya rUpe yA gauNa rUpe pratipAdana karavA mATe kaI vAkaya samartha nathI. tethI AvuM pUchanArane kahevuM joIe ke avakatavya che. vacanane viSaya na hovAthI. 1 je sat kahevA jaIe to paNa vastu pararUpeNa asat che. 2 vastune asat kahevA jaIe te paNa vastu svasvarUpeNa sat paNa che tethI tene javAba eka zabdamAM yugapa6 kema ApI zakAya ? pAMcame bhaMgA- "rita avataraNa" - vastune eka deza sadUbhAvamAM niyata hoya ane aparadeza ubhayadharmathI niyata hoya. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa praznaH- vastu sva-svarUpeNa ati kiMtu yuga56 ubhayarUpeNa kiM? to javAba Apavo joIe ke 'tti mAtaa' kemake vastune eka deza to atirUpe niyata che paNa bIje deza yugapa be dharmothI vivakSita hovAthI tene javAba eka zabdamAM yugapa Apavo zakaya na hovAthI "tti pravarata" paNa e avagata" thI anuviddha che paNa prathama bhaMga ane caturtha bhaMgane saravALe nathI. vastumAM apara dharmane abheda na hoya te vivakSita dharmanuM paNa astitva saMbhavatuM nathI. araviSANanI jema. ghaTa-paTathI bhinna che, maThathI bhinna che, A parasvarUpa nAstitva dharma enAmAM hovAthI tenuM svataMtra astitva che. nahiMtara ghaDe mATImaya che. tema taMtumaya hoya to vastunuM svataMtra svarUpa na rahevAthI vastu kharaviSANavat asat bane. vastumAM rahelA dharmo jevI rIte pariNata hoya tevI rIte te dravya paNa tevuM kahevAya che. 6 The bhaMgA- "nAta yAta' jemAM jijJAsune evI pUchavAnI IcchA thAya ke vastu pararUpeNa nAsti kintu ubhayarUpeNa vuiM ? vastune eka deza asata rUpe niyata che. ane aparadeza ubhayarUpeNa niyata hoya tyAre A bhaMga bane. saptama bhaMga - "ta-nAhita pravata' Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada jemAM kaI pUche ke vastu svarUpeNa asti, pararUpeNa nAsti kiMtu ubhayarUpeNa kiM ? vastune ekadeza sadUbhAva rUpeNa niyata hoya, bIje asadubhAva rUpeNa niyata hoya. ane tRtIya deza ubhayarUpeNa niyata hoya. AthI dezanA (dharmanA) sa-asat avakatavyanA vyapadezathI te dravya paNa asti-nAsti avakatavya kahevAya che. AvI rIte vastunuM pratipAdana karavA mATe A sAta ja vacanamArgo che. AThame nathI. bIjA badhA vacana vikalpa A sAtamAM ja antarbhAva pAme che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 Yi Jian Jian Jian Kang jaina darzananA nikSepavAda Hai Hai Hai Hai Mei Hai Hai Hai Hai Hai Hai Hai Hai Hai Hai nikSepa eTale zu' ? ni+kSepa A be zabdo maLIne nizceSa zabda anyA che. temAM ni' nA atha nizcita' ane 'kSepa' nA artha 'sthApanA karavI' anene saMyukta artha thAya che:'nizcita rUpe vastunI sthApanA karavI' nikSepa jJAnanI AvazyakatAH nikSepa e nizcita rUpe vastunu vyavasthApana karAve che. nizcita rUpe vastune bedha karAve che. nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e cAra nikSepA dvArA vivakSita vastunA, vivakSita zabdane, padmane, vAkayanA, ane cokkasa edha thAya che. vaktAnA abhiprAya, zAsrakAranA abhiprAya A nikSepa dvArA sArI rIte spaSTa jANI zakAya che. dA.ta. koI mANasa 'rAjA' zabda elyA. A rAjA zabdanuM zravaNu karI zrotA muMjhavaNamAM paDI jAya che ke rAA zabdathI zu kahevA mAge che ? zuM rAjA rAjA nAmanI koika vyakti vivakSita che? athavA koi rAjAnI AkRti, phATe, khAkhaluM vivakSita che? ke koi padabhraSTa rAjA ke bhaviSyamAM thanAra rAja vivakSita che ? ke vAstava kAi aizvaryavAna chatra, cAmara mugaTadhArI rAjA vivakSita che ? Ama zreAtAnA manamAM cAra prazno upasthita thAya che. A tenA mananA praznonuM samAdhAna A cAra nikSepA dvArA ja Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zakaya che. ane jagatano vyavahAra paNa jANe-ajANe A 4 nikSepa dvArA ja pravatI rahe che. tethI ja tIrthakara bhagavaMto jagatane A cAra nikSepA dvArA vastu svarUpa samajAve che. cAra nikSepAnuM svarUpaH nAma nikSepa:- hI paNa jaDa-cetana vastunuM na ma pADavuM tene nAma nikSepa kahe che. cAhe pachI te nAma te vyaktine anurUpa hoya ke ananurUpa haya, guNane anurUpa hoya yA na hoya. A nAma nikSepAnI khAsa cAra vizeSatAo che. (1) paryAyathI avAca (2) artha nirapekSa (3) yadacchayA (4) prAyaH yAvat dravyabhAvI (1) mAno ke eka mANasanuM nAma indra pADayuM te A Indra nAmanI vyakti mAtra Indra zabdathI ja vAcya banavAnI paNa Indra zabdanA bIjA zaka purandara, pAkazAsana, hari vagere paryAthI vA nahi banavAnI. leko tene mAtra Idra zabdathI ja bolAvavAnA, paNa tenA paryAyavAcI zabdothI bolAvavAnA nahi tethI A nAma nikSepa paryAthI anabhidheya che (2) A Indra nAmanI vyakti pAse kaMi devalekanA IndranuM aizvarya nathI. vAstava IndranA guNethI nirapekSa che. zUnya che. tethI A nAma nikSepa tadartha nirakSepa che. (3) je nAma pADavAmAM Ave che te potAnI IcchA mujaba. pachI bhale te nAma bIje vidyamAna he yA na . Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 jema geAvALanA chekarAnuM nAma pADayu Diltha-vidgha vagere. eTale nAma pADavAmAM nAma pADanAranI jevI icchA te mujaba nAma vastunu rAkhavAmAM Ave che. (4) nAma je pADayuM te vyakti ke vastu jyAM sudhI rahe-Take tyAM sUdhI nAma paNa rahe che. prAyaH eTalA mATe ke pAchaLathI koI vyaktinA ke vastunA nAmamAM paNa pheraphAra karavAmAM Ave che. dravya tenuM te ja rahe che. chatAM nAma krI jAya che. paNa jo merU dvipAdinAM nAme te yAvat dravyabhAvI jaNAya che. sthApanA nikSepa: koI paNa vastunu citra, AkRti, phoTA, sUta, bAvalu vagerene sthApanA nikSepa kahevAya che. athavA saketathI abhidhyeya pratikRtimAM prakRSTa je kalpanA karavI te sthApanA, jema mahAvIra svAmI nAmanI bhagavAnanI pratikRti (mUrti) mAM A bhagavAna mahAvIra deva ja che evI je prakR kalpanA karavI tene sthApanA nikSepa kahe che. A sthApanA sadbhUta paNa hAya ane asadbhUta paNa heAya. phATA ke mUrtimAM mULa vastune AkAra hAya te sadbhuta sthApanA kahevAya. ane jemAM mULa vastune AkAra na heAya tene asadbhuta sthApanA kahevAya che. jema: pASANamAM jinamUrti te sadbhuta sthApanA. akSamAM parameSThi te asadbhuta sthApanA. A sthApanA nikSepamAM rAAra vastu vicAravAnI cheH Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 (1) tad abhiprAyathI (2) taH zUnya (3) samAnAkAra yA asamAnAkAra (4) tvarika yA yAvatkathika (1) sadbhuta indra vagere vastunA abhiprAyathI ja IndrAdinI sthApanA karavAmAM Ave che. (2) sadbhuta (vAstava) indra vagerenA ezvaryathI zUnya hAya. (3) sadbhUta indra vagerenA AkArane samAnAkAra paNa hAya athavA asamAnAkAra paNa hAya. (4) A sthApanA alpakALa mATe paNa karavAmAM Ave che. ane naMdIzvara dvIpa vageremAM caitya pratimAdinI sthApanA yAvat kathika paNa hoya che. paNa tyAM sthApanAnI vyutpati 'siSThatIti thAvanA'karavI paNa vyAvyataM tti sthApanA' nahiM karavI. dranca nikSepa: mULabhUta vAstava vastunI AgaLa pAchaLanI avasthAne dravyanikSepa kahevAya che. jema pahelAM eka vyakti DaoNkaTaranI prekaTIsa karatI hatI paNa hAlamAM nivRta che, chatAM leAkeA tene DokaTarasAheba kahe che athavA bhaviSyamAM DokaTara thanAra che tevI DaoNkaTaranI parIkSA pAsa karI AvelI vyakitane paNa DokaTara kahe che. ema rITAyara jaja te dravya jaja, devadyAmAM birAjamAna tirthaMkara ke chadmastha avasthAmAM rahelA tirthaMkara te dravya tirthaMkara kahevAya che. mATIne piMDa dravyaghaTa vagere. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 bhAva nikSepa: 'vivakSita speNa-bhavanaM pariNabhanaM bhAvaH sva svarUpeNa pariNamavu thavu-hAvuM te bhAva. 2 > indanAdi kriyAnvito pAramArthika indraH " vivakSita paryAyamAM vamAna samaye vastu ke vyakita jyAre te peAtAnuM karatI hAya tene bhAva nikSepa kahevAya. 1 vuM te bhAva nikSepa kAma vartamAnamAM jema samesaraNamAM besI dezanA ApatA hoya tyAre ja tItha karane bhAvatI kara kahevAya. have te nAmAdi cAra nikSepamAM paraspara bhinnatA joie. nAma ane dravyathI sthApanA nikSepe pAMrA rIte bhinna che. (1) kAraNathI (ra) aliprAyathI (3) buddhithI (4) kriyAthI (5) prAcephulathI. A pAMca vastu nAma ke dravyamAM nathI hAtI. spaSTa hAvAthI prathama nAma-dravyathI sthApanAnA bheH batAvI have nAma ane sthApanAthI dravyane bheda batAve che. (1) upayAga lakSaNa bhAva te anupayukata vakatAdvirUpa dravyanA ja paryAya che. (2) bhAva indra rUpa pariNatinu kAraNa te sAdhurUpa dravya Indra ja che kemake te bhAva indra tenA ja paryAya che. tethI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnyayI bhavanuM kAraNa sthApanAdi nahIM. 62 vya ja ane che paNa nAma nAmanA sthApanA ane dravyathI bhedya arthopattithI jANI levA. ' zakAH- tamArA siddhAtamAM te 'saa' sarvamayaM ttva' te nAmAdimAM bhedanI gaMdha paNa kema hoya ? tamArA zAsanamAM te sarvatra abheda che, kemake tame ana MtadharmAtmaka vastu mAne che! svapara paryAyathI vastu samaya ja che. samAdhAnaH- koi koi dharmonI samAnatA haiAvA chatAM paNa bIjI ghaNI ghaNI asamAnatA hoya che. jema dUdha ane chAsamAM zvetatva, pravAhitva vagere dharmanI samAnatA hAvA chatAM mA, khaTAza vagere dharmamAM viSamatA paNu sutarAM cheja, zakA:- bhAva eja pAramArthika vastu che mATe tadazunya evA nAmAdi nikSepAtu zu kAma che ? kAraNake vivakSita kArya sAdhaka tee nathI. samAdhAnaH- sAmAnya rUpathI bhAva vastu tarIke svIkAravAmAM Ave te nAmAddhithI paNa sAdhyanI siddhi thAya che kevI rIte ? nAmAi paNa vastunA ja paryAya che tenAthI sAmAnya tathA indra zabda uccAravAthI cAre nikSepAnA bheda pratIta thAya che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) zuM nAma zabdathI nAma Indra vivakSita che ke (2) zuM sthApanA Indra vivakSita. (3) vya vA bhAva I vivakSita che tethI sAmAnya Indra vastunA cAre paryA che. mATe nAma-sthApanA-kavyanikSepa paNa bhAvanikSepa ja che chatAM bhAvathI vastune sAdhatAM amAruM kaMi javAnuM nathI. pachI bhAva, paryAya ke bheda e anarthAtara ja che. mATe bhAva IndrAdinI jema viziSTa kiyA sAdhaka che. " bIjuM nAmAdi paNa bhAvanuM kAraNa hovAthI te paNa bhAva ja kahevAya che. jema jinezvaranuM nAma sAMbhaLatA ja jinezvara prati bhAva utpanna thAya che. jinezvara devanI mUrti jotAM jinezvaranI prati bhAva utpanna thAya che. chadmastha avasthAmAM paNa dravya jinezvarane joI bhAva utpanna thAya che. pitAnA putra marIci bhaviSyamAM covIsamA tIrthaMkara thavAnA che te RSabhadeva bhagavAnanA mukhathI sAMbhaLatA ja bharata mahArAjAe bhAvi tIrthakara mAnI vaMdanA karI. tethI jinezvara devanA nAmAdi cAre nikSepa pUjya che, vaMdanIya, smaraNIya ane dhyAna che. sAmAnyathI punaH vicAra karatAM sarva vastuomAM A cAra nikSepAne sadbhAva hoya che. (1) nAma- kaI paNa vastunuM nAma hoya che. . (2) sthApanA- kaI paNa vastunI AkRti hoya che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) dravya- kaI paNa vastunI kAraNutA hoya che. (4) bhAva- keIpaNa vastu pitAnuM kArya kaMIne kaMI karatI hoya che. arthAt kAryApanna hoya che. A cAra nikSepane mAne teja samyagra dRSTi che. kAraNake jinamata e sarvanaya samuhAtmaka hevAthI prathamanAM traNa nikSepa vyArthika nayanA vidhya che ane bhAvanikSepa paryAyArthika nayane viSaya che mATe A be mukhya nAmAM sakalanane antarbhAva thato hovAthI teono paNa viSaya A cAra nikSepa rUpa vastuo ja che mATe A nAmAdi cAra nikSepomAMthI ekane paNa na mAne to te mithyA daNi che. tethI nAmAdi traNa nikSepa paNa bhAvanuM kAraNa hovAthI te paNa bhAva rUpa ja che eka vastumAM eka kAle vidyamAna paryAnI madhye "A vastu ane bIjI avastu evuM bolI zakAya nahi. amuka paryAne dhyAnamAM rAkhI vastu kahevI ane bAkInA paryAyone khyAla bahAra rAkhI avastu kahevI te yogya nathI. kemake sarve paryAye dravyarUpatayA eka rUpa ja che. A uparokta cAre nikSepamAM nAmanaya nAmane ja pradhAna mAne che. nAma naca - bauddha mata vALA zabda pramANa mAnatA nathI mATe nAmane vastunA dharma tarIke mAnatA nathI tenI prati nAma naya kahe che - Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha dhastunaH svarupaM nAma tatpratyaya hetutvAt yad yasya pratyaya hetussat tasya dharmaH / vastunuM svarUpa nAma che. tenI pratItinuM kAraNa hovAthI je jenA pratyayanuM (pratItinuM kAraNa hoya tene tene dharma kahevAya che. jema ghaTanuM jJAna tenA rUpAdi dharmone laIne ja thAya che. mATe te rUpAdi dharmo ghaTanI ja pratItinA hetu che. paNa te ghaTanA dharmo paTanA nathI tethI te paTanuM abhidhAna karatA nathI paNa ghaTanuM ja abhidhAna kare che. tema ghaTanA abhidhAnathI ghaTatuM ja jJAna thAya che mATe te nAma paNa ghaTanA ja dharma che. ghaTa zabdathI paTAdine vyavaccheda thavAthI ghaTanI ja prattipatti (jJAna) thAya che mATe vastunuM nAma nathI te te vastu ja nathI kemake nAma vinA vastu abhidheya (vacce) banatI ja nathI. bIjuM je nAma vastuno dharma na hoya to vaktA ghaTa zabda uccAratA zretAne mithANuM ANe zuM kahyuM? e saMzaya ja thAya. athavA ghaTane badale paTano viparIta bodha thAya. athavA apratipatti rUpa anavyavasAya thAya. kaMI gama ja na paDe athavA game tevuM anizcita jJAna thAya. mATe vastu dharma e ja nAma che. hA bIjuM nAmane AdhIna lakSma, lakSaNa ane vyavahAra che, nAmane AdhIna buddhi, zabda ane kriyA che. jIva evuM nAma che te tene lakSya banAvI cetanA jAge gIva che evuM lakSaNa banAvavAmAM Ave che ane tethI ja jIva-ajIva e abAdhita vyavahAra pravarte che. che evuM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma na hoya to vyavahAramAM moTI garabaDa macI jAya. nAma vagara TapAlI TapAla kone pahoMcADe? nAma vagara deza-paradezathI vastu kevI rIte maMgAve ? nAma vagara bajAramAMthI vastu nokara pAse paNa kevI rIte maMgAve? nAma vagara bhagavAnanuM smaraNa paNa kevI rIte karavuM ? nAma vagara skUlamAM zikSaka kevI rIte bhaNAve? laI jAo, lA vagere kriyAo nAmane ja AdhIna che. Atma svarUpano (vastu) lAbha paNa nAmane ja AdhIna che. mATe A nAma vagara jagatane cAle tema nathI. nAma upara ja vyavasthita jagatano vyavahAra cAlI rahyo che. sthApanA nayanuM vyaktavya: sthApanA naya kahe che ke nAma paNa zabdarUpa che. ane je paudagalika hoya te AkAravALuM ja hAya mATe "sata tatta sarvamAkAramakameva / yat anAkAraM tanArita eva yathA vandhyAputra' paravAdI je anAkAra vastune mAne che tenuM nirAkaraNa kare che (1) anAkAra vastuno sarvathA anupalaMbha che. (pratitI nathI) (2) anAkAra vastuthI nAne vyavahAra thato nathI. A be kAraNathI AkAza kusumanI jema anAkAra vastu che. dravyanayanuM svarUpaHdravyanA pariNAma mAtrane mUkIne AkAra jevuM zuM che ? utpAda-vyaya rahita nirvikAra dravya eja vastu che. : pUrva paryAyane tibhAva ane uttara paryAyamAtrane AvirbhAvarUpa dravyanA pariNAmane cheDIne AkAra-darzana jevuM bIjuM zuM che? Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA - je eka svabhAvarUpa nirvikAra dravya che te anaMtakAla bhAvi anaMta avirbhAva- tibhAvanuM eka sAthe kAraNa kema nathI banatuM ? samAdhAnaH- acitya svabhAvavALuM dravya hovAthI tene eka svabhAva hevA chatAM temAM kamazaH AvirbhAva-tirobhAvanI pravRtti thAya che. jema sarpAdi dravyamAM. zakA - AvuM bahurUpavALuM dravya nitya kevI rIte ? samAdhAnaH- "thA vepAtarA no dudavane ghA jhArA' - jema navA navA vezane dhAraNa karanAra bahurUpI naTa. navA navA veza dhAraNa karavA mAtrathI naTa kaMI palaTAI jato nathI ke nAza pAmI jato nathI. tema dravya paNa navA navA paryAya rUpI veza dhAraNa karavA mAtrathI tenI nityatAmAM kaMI kSati AvatI nathI. jema AkAza ghaTAkAza-paTAkAza rUpe pariNamavA chatAM tenI nityatAmAM kSati AvatI nathI. mATe sarvatra jagatamAM kAraNa ja che. ra varSa ArAM tat sarva neva, vat ra vAra na tata sarva zthamera | je kAraNa che te badhuM dravya rUpa ja che. ane je kAraNa nathI te dravya rUpa nathI. zaMkA- kAraNa zabdathI kAryanI jijJAsA thAya che ja to tame zA mATe kAraNamAtra ja che ane kArya nathI ema kaho cho ? samAdhAna - AvirbhAva-tirobhAvasthAsa, kuzalAdine Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTAdimAM mAtra kAryano uparaDAra ja karavAthI kArya kahevAya che. upacAra kaI vAstava vastu nathI. mATe sthApanAdi e koInuM kAraNa na hovAthI varatu nathI. - bhAvanAthI. pratizIla bhAvanayanuM vaktavya: bhAvanaya kahe che ke bhAvathI alaga dravya jevuM zuM che ? arthAt kaMI ja nathI. pratikSaNa paryAnI utpatti ane vinAza hevAthI pratikSaNa vastu utpannazIla ane vinAzazIla ja dekhAya che. keI anAdIkAlIna sthira vastu hatI ane temAMthI bIjI bIjI vastuno AraMbha thaye evuM nathI paNa eka paryAyanI utpatti ane apara paryAyane nAza AvuM pratikSaNa cAlu che ke vastu taddana nAza pAmatI nathI paNa pAchA bIjA paryAya rUpe utpanna thAya che ane utpanna thayelI vastu kaMI navI utpanna thatI nathI. ane nAmAdi traNeno AdhAra to huM ja chuM, kema ke huM ja mULa rUpamAM na hota to nAma konuM pAData, sthApanA konI sthApita karata, ane dravya paNa konuM heta. kaI indra jevI vAstavika vastu jagatamAM vidyamAna che to tenuM nAma che, sthApanA che, dravya che. bhAva tirthaMkara che to tenAM nAma sthApanA-dravya hoya che mATe mArA upara jIvanArA tame traNe magarUbI zAnI kare che ? je kaMi che te bhAva ja che. A cAre nAmAdi ne paraspara sApekSa rahe te ja samyaga kahevAya che. parasparanA vyaktavyane teDI phADI potapitAne ja pakSa sthApita karavA jatAM te svayaM ja mithyA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dareka nAmAdi ne potapotAnA abhiprAyamAM sAcA hovA chatAM je Apasa ApasamAM nirapekSa banI rahe te jainazAsananI sevA karavAne badale kusevA kare che. A rIte bhinna bhinna daSTithI ane kaMIka vistArathI nikSepAnA svarUpanuM pratipAdana karyuM. pAThaka varga cAre nikSe pAnA vaktavya tarapha madhyastha bhAva rAkhI raDAre potapotAnA sthAna para sAcA che. ane pratyeka jIvanamAM upayogI che ema tAtparya kADhe. jainagamomAM zAstranA pada-padanI vyAkhyA karatAM A nAmAdi nikSepAone upaga kare che. zAstrakAranA abhiprAyane samajavA nikSepAnA jJAnanI khAsa AvazyakatA rahe che. vyavasthita zAstra adhyayana A alaga alaga nikSepa pADavA pUrvaka ja thaI zake che. (vizeSAvazyaka graMthanA AdhAre) Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 jaina dazananeA kama vAda kane kaNa anAve che ? jema gAya zuSka ghAsamAMthI dUdha banAve che. manuSya roTalImAMthI leAhI banAve che. tema pratyeka saMsArI jIva mithyAtvAdi hetue vaDe karma banAve che. A cauda rAjaleka rUpa samasta vizvamAM sarvatra vyAsa eka pudgala nAmanu dravya che. temAMthI alaga alaga ADa vaNAe (sarakhA sarakhA paramANune jaththA) jIvane grahaNa yeAgya ane che. amuka niyata pudgala paramANuethI anelI hAya che te audArikAdi zarIrane grahaNa ceAgya ane che. jema jema tenA piraNAma pUrva pUrvanI apekSAe sukSma-sumatara-sukSmatama thatA jAya che. ane temAM paramANuonI saMkhyA kramasara vadhatI jAya che tyAre te audArika, vaikriya-AhAraka, tejasa, bhASA, zvAseAzvAsa, mana ane kArmANa vaNAe jIvane grahaNa ceAgya bane che. kANuvA samasta lekamAM sarvatra vyApta che. paNa te heAvA mAtrathI kAine kaMi nukazAna nathI. kAine sukha-du:kha Apavu', jJAnane rAkavu', darzana zakti AvaravI, ucca kuLamAM ke nIca kuLamAM janma Avave vagere kaMi paNa karI zakatI nathI. jIvasa badha rahita te Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 kAmaNa vagaNanA pudagalomAM tenI zakti paNa nathI. jema gAya saMbaMdha rahita zuSka ghAsamAM kaMI dUdha ApavAnI zakti nathI paNa teja zuSka ghAsane gAya jyAre khAya che te temAMthI dUdha utpanna thAya che. ane te dUdha dvArA pInArane praSTi vagere guNa prApta thAya che. tema leka vyApI kAmaNa pagale emaja tathA svabhAve rahelA che. te svayaM jaDa che. mUrta che. te keIne paNa potAne grahaNa karavA kahetA nathI. temaja grahaNa karavA mATe preraNA paNa karatA nathI paNa jema leMDhAne lehacuMbaka kheMcanAra maLI jAya to tathA svabhAve loDhAne tenA prati kheMcAvuM ja paDe che. tema rAga dveSa yukta yA ga kaSAyanI pariNati vALe jIva lohacuMbaka jevo che. tethI tevA jIva rUpI lohacuMbakanA prabhAve tathA svabhAve te te kArpaNa vargaNAnA pagale kheMcAIne AtmA sAthe dUdha-pANInI mAphaka AtmasAt banI jAya che. mithyAtvAdi hetuo vaDe kArmaNa pudagalo grahaNa karI AtamAe zIre-nIranI jema AmasAt banAvelA A kAmaNa varNanA pudagalene ja jaina darzanamAM "karma saMjJA ApelI che. basa, AtmAe rAga dveSa ane mana vacana kAyAnI pravRtti dvArA grahaNa karelA kAmaNa vargaNanA pugalone jaina darzanamAM karma kahevAmAM Ave che. ane tene ja kama tarIke oLakhavAmAM Ave . jyAM sudhI jIve te kArmaNa pugalene grahaNa karyA nathI tyAM sUdhI tene karma saMjJA ApavAmAM AvatI nathI. A rAga dveSa yA yoga kaSAyanI pariNatI dvArA grahaNa karelA kAmaNa pudgale cAra vibhAgamAM grahaNa kALamAM ja vahecAI jAya che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 teja vakhate teja samaye, te pudagalane svabhAva nakkI thAya che sthiti nakkI thAya che, pugalene ja nakkI thAya che ane zubhAzubha tivra ke maMda rasa paNa niyata thAya che tene jaina darzana nanI paribhASAmAM prakRti baMdha, sthiti baMdha, pradeza baMdha ane rasa baMdha kahe che. (1) prakRtibaMdhaH- je kArmaNa pugalene jIve grahaNa karyA te pudagalene svabhAva nakkI thAya che jemake keIno jJAnane rokavAne, koIne darzana zaktine rokavAne, koIne sukha duHkha ApavAne, koIne sat pravRttine aTakAvavAne, vIrya zaktine rokavA vagereno. - (2) sthitibaMdhaH- je karmanA pudgale jIve grahaNa karyA te AtmA sAthe kayAM sudhI saMbaMdhamAM rahevAnA teno kALa nakkI thAya che te. (3) rasabaMdhaH- jIve grahaNa karelA kArmaNa pudagalo bhaviSyamAM kevuM zubhAzubha tivra ke maMda phaLa Apaze te nakakI thAya te. (4) pradezabaMdhaH- je kAzmaNa pagale grahaNa karyA tene jaththo (konTITI) nakkI thAya te. baMdhAyela karma A cAra vibhAgamAM vahecAI jAya che. AtmAe grahaNa karelA kAmaNa pudagalane svabhAva, kALamaryAdA rasa ane pradezanuM nakkI thayuM tene jaina darzananI paribhASAmAM karmabaMdha kahe che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 jaina darzanamAM AThe karyAMnu svarUpa: (1) jJAnAvaraNa kaMH- A karmanA svabhAva jJAnane rAkavAnA, buddhinA vikAsane rokavAnA che, tene jJAnane AvaranAra evu jJAnAvaraNa karma kahe che. (2) darzanAvaraNa ka`H- A kanA svabhAva A tmAnI anaMta dana zaktine rokavAnA che. A kamanA udaye adhapaNuM, baherApaNuM, niMdrA vagere prApta thAya che. (3) vedanIya kaH- A karmanA svabhAva anaMta avyAkhAdha sukhane rAkavAnA ane bhautika sukha-duHkha ApavAnA che. (4) meAhanIya kaCH- A kamanA svabhAva mithyA kauSiyaka sukhAmAM mAhu utpanna karavAnA ane vItarAga ava sthAne rAkavAnA che. (5) AyuSya - A kanA svabhAva mULa svabhAve bilakula svataMtra evA AtmAne cAre gatimAM bhamAvI parAdhIna banAvavAnA che. AyuSya A karmone AdhIna che. (6) nAma kesa:- A karmanA svabhAva mULa svabhAve arUpI evA AtmAne vividha deva-nAraka--pazu, paMkhI, manuSya vagerenA rUpo ApI bahurUpI banAvavAnA che. (7) gotra 3H- A karmanA svabhAva mULa svabhAve anurUlaghu guNavALA AtmAne uccakuLa ke nIcakuLamAM janma ApavAnA che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 (8) aMtarAya karma- A karmane svabhAva mULa svarUpe anaMta zaktizALI evA AtmAne zaktihIna, sAmarthyahIna banAvavA ane tapa japa karatAM, dAna detAM aMtarAya vagere karavAno che. A AThe mULa karmanA peTA bheda 158 che. jJAnAvaraNanA 5 bheda darzanAvaraNanA 8 bheda mehanIcanA 28 bheda vedanIyanA 2 bheda AyuSyanA 4 bheda nAma kamanA 103 bheda gotra karmanA 2 bheda aMtarAyanA 5 bheda 158 bheda che. ) jaina darzana kahe che ke anAdI kALathI ajJAnI ane rAga dveSI saMsArI jIva AyuSya sivAya sAte karmone pratisamaya bAMdhyA kare che. keI kALe pUrve AtmA karma rahita hato ane pachI ekadama karma bAMdhavAnI jIve zarUAta karI evuM nathI, nahiMtara sarvathA karma rahita zuddha mekSanA jIvane paNa karma lAgatAM hoya to mokSamAM gayelA anaMtA siddha AtmAone paNa te lAgI paDe. ane tethI kamage teone paNa pAchA tyAMthI saMsAramAM janma maraNa karavA AvavuM paDe. ane evuM hoya to pachI mokSa prApti mATe tapannayama ane Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 jJAna-dhyAnamAM prayatna koNa kare? ethI mAnavuM joIe ke jIva anAdI kALathI kamabaddha ja che. pUrve koI kALe karmathI rahita che ja nahIM. zakA- anAdI kALathI karmabaddha jIva kema che? samAdhAna- kAraNa hoya te kArya thAya ja. apacca bhajana cAlu rahe te rogathI mukta thavAnI bhAvanA hoya te paNa roga mukta na thaI zake, tema jIve anAdI kALathI karma bAMdhavAnA kAraNo sevavAnuM cAlu rAkhyuM che. tethI karma baMdha paNa anAdI kALathI cAlyo Ave che. hiMsA, juTha, corI, maithuna, parigraha, mAMsAhAra, dArU, parastrIgamana, rAga dveSa, meha, kAma krodha, lola viSayAsakti A badhA karmabaMdhanane kAraNe je anAdI kALathI jIve cAlu rAkhyAM che. tethI atyAra sudhI karmothI AtmA baMdhAto Avyo che. have karmabaMdhananA kAraNene baMdha karI ahiMsA, satya, nyAya, nIti, sadAcAra, niSparigrahatA, kSamA, namratA, saraLatA, saMtoSa, tapa-saMyamanuM Atma zuddhinI kAmanAthI, mekSanI bhAvanAthI, sevana kare, AdarathI niraMtara pAlana kare to anAdI kAlIna karmabaMdhanothI mukta banI mokSanA anaMta sukhane prApta kare. jema rega jato na hato kAraNa ke reganAM kAraNone daradI cheDato na hato. paNa DokaTaranA kahevAthI daradIe reganA badhAM kAraNe baMdha karI dIdhAM. ane pUrNa pazyanA pAlanapUrvaka niyamita davA karavA lAgyo te rogamukta banI gaye. pachI kAraNanA abhAve kArya kayAMthI utpanna thavAnuM che? che tema karmabaMdhanA kAraNe ja jIve baMdha karI nAMkhyA have Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabaMdharUpa kArya kayAMthI utpanna thavAnuM che? gharanI bArIomAMthI dhULa pavanathI uDIne vArevAre AvyA karatI hatI tethI - AkhuM ghara dhULathI vyApta banI jatuM hatuM ane malIna thatuM hatuM. paNa gharanI badhI bArIo baMdha karI dIdhI to pachI kayAMthI gharamAM dhULa pesavAnI hatI? - ema A AtmArUpI gharanI (karmabaMdhanA kAraNe rUpI) Azra rUpI bArIo ja badhI baMdha karI dIdhI to pachI AtmagharamAM karmarUpI dhULa kayAMthI bharAvAnI hatI? pachI karmarAja dvArA jIvane je parezAnI jogavavI paDatI hatI te paNa kayAMthI rahevAnI? pachI to karmarUpI dhULa vagaranA zuddha pavitra AtmagharamAM rahevAnI jIvane ora majA paDavAnI. zaMkA- anAdI kAlIna jIvane karmanI sAthe sabaMdha chuTI zake kharo ? samAdhAna- hA, jema senAnI khANamAM anAdI kALathI senAne mATI sAthe gADha saMbaMdha hoya che, chatAM senAne khANamAMthI kADhI tenA upara egya saMskAra karavAmAM Ave che to tenuM mATIthI taddana alaga paDI caLakatuM se TacanuM zuddha senuM banI jAya che tema AtmArUpI suvarNa paNa anAdI kALathI karmarUpI mATI sAthe bhaLeluM che. tene taparUpI arinamAM nAkhI zuddha, saMyama, jJAna, dhyAnanI prakriyAomAMthI pasAra karavAmAM Ave te AtmArUpI suvarNa paNa karmarUpI mATIthI alaga paDI caLakatuM se TacanuM zuddha suvarNa banI jAya. karma e upAdhI che, jema sphaTIka ratnanI sAme jevA raMganI vastu Ave tevA tevA raMgavALuM te dekhAya che. tenI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 AgaLathI lAla-pILA raMganI upAdhI haTAvI levAmAM Ave saphedanuM sapheda ja che. tema AtmA paNa mULa svabhAve zuddha phaTika ratna je veta che. tenI AgaLa karmarUpI upAdhI AvavAthI te bIjA svarUpe banI gayela hoya te lAge che. basa, have te karmarUpI upAdhI dUra karI nAkhe te AtmA zuddhane zuddha ja che. pANImAM uSNatA agninI upAdhIthI AvI hatI. have agninI upAdhI dUra karI to pANe zItanuM zIta ja che. suvarNamAM dravatA agninA saMbaMdhathI AvI hatI have agnine saMbaMdha dUra karmo te suvarNa ghananuM ghana ja che. kumitranA saMgathI manuSyamAM kharAbI AvI hatI te kumitrane saMga dUra karI have kalyANa mitrane saMga kare te AvelI kharAbI dUra thaI jAya che. tema AtmAnA mULa svabhAvamAM vAstavika koI kharAbI nathI paNa anAdIkALathI karmamitranA kusaMgathI AtmAmAM rAga, dveSa, kAma, krodha, viSayAsakti vagere dUra karI zuddha dharmanI ArAdhanA AtmA kare to zuddha buddhamukta niraMjana nirAkAra banI jAya. AtmAe pote ja pitAnuM mUlya karmarUpI pANIne saMga karI ghaTADayuM che. jema dUdha pAne saMga kare che to dUdhanuM mUlya ghaTI jAya che. zuddha dUdha rUpiye zera vecAtuM hatuM te dUdhamAM pANI bhaLyuM to 8-10 Ane zera vecAvuM paDe che tema AtmArUpI dUdha kamarUpI pANI sAthe bhaLyuM tethI ja AtmAnA bhAva ghaTI gayA chehave tenA mULa Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva upajAvavA hoya to AtmArUpI dudhe have karmarUpI pANIno saMga sarvathA tyajI devo joIe. ' leTuM agnino saMga kare che te tene paNa ghaNathI luhAranI zALAmAM kuTAvuM paDe che. tema jIvarUpI loDhAe karmarUpI agnine saMga karyA che tethI ja cAre gatiomAM 84 lAkha nIomAM karmarUpI luhAranA hAthe kuTAvuM paDe che. zuddha ghImAM vejITebala ghI vagerenI milAvaTa thavAthI zuddha ghInI mahattA ghaTI jAya che, tema zuddha AtmAmAM karmanI milAvaTa thavAthI AtmAnI mahattA ghaTI gayelI che. anaMta jJAnamaya AtmA upara ATha karmarUpI vAdaLa AvI gayAM che. tethI AtmArUpI sUryanI ti AvarAI gaI che. je bairAgya ane tyAgarUpI joradAra pavana zarU thaI jAya te karmarUpI vAdaLAM AtmArUpI sUrya parathI khasI jAya to AtmAnuM anaMta jyotimaya svarUpe pragaTa thaI jAya. basa, mAnava jIvanamAM A AtmA upara AvI gayelAM karmarUpI vAdaLAne dUra karavAnuM mahatvanuM che. te vAdaLe sarvathA dUra thayA pachI to AtmAne sadAkALa lIlAlahera che. zaMkA- arUpI AtmAne rUpI karmonI asara kema hoya? samAdhAna - saMsArI kamabaddha AtmA sarvathA arUpI nathI paNa kathaMcit arUpI che. tethI jyAM sudhI jaDa karmothI yukta che, tyAM sudhI te mUrta je che ane jyAM sudhI karma baMdhanI yegyatA jIvamAM paDelI che tene sarvathA nAza na thAya tyAM sudhI kathaMcit arUpI AtmAne rUpI kamano saMbaMdha thayA karavAne. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 bIjI' jJAna arUpI che chatAM rUpI evI brAhmInA seva nathI tenI jJAnanI vRddhi thAya che. ane madirApAnathI jJAna AvarAi jAya che. teA arUpI jJAnane rUpInI asara pratyakSa siddha che. tethI katha'cit arUpI AtmAne rUpI evA karmInI asara mAnavAmAM jarAye vAMdho nathI. jaina dananuM spaSTa matavya che ke AtmA je anAdIkALathI 84 lAkha ceAnIemAM anaMta janma-maraNa, sukha, du:kha, roga zAkAdi anubhavI rahyo che. te kamane ja AbhArI che. jo kama vedAMta dvananI avidyAnI jema kevaLa kAlpanika hAta te! A spaSTa karmanI asare AtmA upara dekhAya che te na dekhAta, paraMtu kevaLa kAlpanika asat vastuthI sukha, du:kha, janma-maraNa vagere prApta na thai zake. AtmA sAthe kanA vAstava saMbaMdha mAnavAmAM Ave tAja A badhI jagatanI viSamatAonuM samAdhAna thai zake. vandhyA putranA saMgathI mArA chokarI bagaDI gayA A vAta jema yuktihIna che, tema kAlpanika ka (avidyA) thI AtmAmAM rAga, dveSa ane vAsanAonI kharAbI AvI gai te paNa yukti vagaranI vAta che. zuddha pANImAM vAstavika kacarA, mela vagere bhaLe che. tAja zuddha pANI malIna ane che. kAlpanika kacarAthI ke melathI zuddha pANI azuddha na banI zake tema sat evA karmarUpIkacarAthI ja AtmArUpI zuddha pANImAM malInatA dAkhala thai che. tethI jema jaina dana dharmAstikAyAdi cha drabyAne sat mAne che tema pudgalamaya kane paNa sat mAne che. ane je Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sat hoya tenuM kaMIne kaMI kArya avazya heya ja. je vAstavamAM sat nathI. pAramArthika sat nathI tenuM kaMI paNa kArya na heya. jema vadhyAputra te sarvathA asatuM che to tenuM kArya paNu jagatamAM dekhAtuM nathI kApanika aparamArthika mAyA ke avidyA jIvamAM bhrama kema pedA karI zake? tethI mAnavuM joIe ke karma sat che ane tethI ja jIve para ane vizva upara tenI vividha spaSTa asara dekhAya che. zaMkA- karma na mAnIe to zuM vAMdho? samAdhAna - je karma na mAnavAmAM Ave te - (1) chomAM paraspara sukha duHkhanI, jAtinI, kuLanI, nIeAnI, zarIranI, bAhya sukha duHkhanA sAdhanonI viSamatA kema? (2) bAhya sukhanAM sAdhane samAna hovA chatAM baMne saMgA jeDIyA bhAIomAM paNa sukha-duHkhanI, rAgI-nirogInI buddhinI zrImaMta-garIbAInI, svabhAvanI, sadguNe-durganI viSamatA kema dekhAya che? (3) badhAne samAna sukhanAM ke duHkhanAM sAdhane kema prApta thatAM nathI? (4) badhAnAM zarIro sarakhA kema nahi? badhAnI jAti, kuLa, enI samAna kema nahi? badhAne sarakhI Idriye kema nahi? badhAnAM svabhAva, lAgaNIo sarakhI kema nahi? badhAnAM AyuSya, rUpa, baibhava vagere samAna kema nahi? Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) IcchA vagara roganA, ghaDapaNanA, maraNanA bhaMga kema thavuM paDe che? te keNa Ape che? (6) badhuM IcchA mujaba kema banI AvatuM nathI ? IcchA virUddha ghaNuM ghaNuM kema bane che ? - (7) badhA jIvonI rUriza ane pravRttionI bhinnatAenuM niyAmaka koNa? (8) sIdhe vicArIne vepAra karavA chatAM nukazAna kema Ave che? . (9) ApaNane badhA anukuLa kema nathI ? - A badhI jagatanI viSamatAonuM samAdhAna jaina darzanane karma siddhAMta mAnavAthI ja thAya tema che. zakA - kamane badale A badhuM Izvara ja kare che ema mAnIe to zuM vAMdho? samAdhAnaH- A praznanuM samAdhAna ApatAM pahelAM huM tamane puchI lauM ke tame IzvaranuM svarUpa kevuM mAne che ? sarAgI ke vItarAgI ? anaMta karUNAmaya ke kSudra jIvanI mAphaka kSaNamAM tuSTa ane kSaNamAM rUNa jevuM mAne che ? IzvaranuM svarUpa to anaMta vItarAgI ane anaMta karUNAmaya ja hAyane ? te pachI vItarAga ane anaMta karUNAmaya Izvarane saMsAranA prapaMcamAM paDavAnI AvazyakatA zI ? AvA duHkhamaya saMsArane te kema banAve? jIvone te janma-maraNa vagerenA karmo kema Ape ? Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 zakAH- te jIvAnAM tevA tevA prakAranA zubhAzubha karmo anusAra izvara teone janma-maraNa, sukha-du:kha vagere Ape che ema mAnIe te zuM vAMdhe ? samAdhAnaH- ema mAnavAmAM teA zubhAzubha karmo ja izvare teone kema karavA dIdhA ? pahelAM gunA peAlIsa karavA de ane pachI tene pakaDI jelamAM pUre te te peAlIsa kevI kahevAya ? tema anaMta zakitamaya izvare dekhavA chatAM temane tevAM tevAM karmo karatAM pahelAM rokayA kema nahi ? bIjuM jyAre izvara sRSTinuM sarjana kare che te sRSTinA sarjana pahelAM te keAI jIvA hatA ja nahi. tethI temaNe tevAM karmo paNa karelAM naheAtAM. te kama rahita jIveAne A anaMta duHkhamaya saMsArarUpI kedakhAnAmAM kema nAkhyA ? niraparAdhI AtmAone anata duHkhamaya saMsArarUpI jelamAM lAvI kema puryA ? niraparAdhi jIvAne duHkhamaya saMsArarUpI jelamAM lAvI puravA e zuM izvaranA nyAya kahevAya kharA ? saMsAranuM sarjana ana Mta dayALu izvaranA hAthamAM hatuM tA Avo duHkhamaya saMsAra kema manAvye ? phakata sukhamaya svarga ja banAvavuM hatu Mne ? jethI jIvo bIcArA tyAM rahIne lahera te karata ! naraka, pazuyAni, janma-maraNa vagere anaMta kaSTo izvarane jIvone ApavAnI upAdhImAM na paDavuM paData. ane jIvo na cAhe tevA janma-maraNanAM kaSTo dayALu izvara Ape che evuM mAnavuM te paNa izvarane mahA ghAtakI, mahA krUra banAvavA jevuM ghAra pApa che. tethI anAdIkALathI jaina dana kahetuM AvyuM che ke Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A siSThanA raciyatA keAi izvara nathI paNa A sRSTi anAdIkAlIna che. te sRSTinAM dravyo anAdIkAlIna che temAM mAtra avasthAnA pheraphAra thayA kare che. nathI temAM phAi dravya AvatuM ke jatuM. jeTalA jIvo ane jeTalA padArtho anAdIkALathI che temAM nathI atyAra sudhImAM eka eche thayA ke nathI koi navo AvyeA. mAtra te te dravyAnI avasthAe palaTAyA kare che. pUrva avasthAnA nAza ane uttara avasthAnI utpatti ane mULa dravya kAyama. Ama anAdIkALathI eka sarakhI sasAranI ghaTamALa cAlyA kare che. tethI vivekI AtmAee A saMsAranA prapaceAmAM dayALu izvarane na pADatAM karma siddhAMta upara A badhu cheDI devu ucita che. 83 sau koi A jaina darzananA kamavAda vAMcI-vicArI ka mukata banavA prayatna kare eja maMgala kAmanA... Mi Xiang Xiang Cai Liang Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 651 !! pAMca kAraNu vA da 84 jaina darzana mAne che ke koipaNa kAryanI siddhimAM pAMca kAraNAnA samavAya (samudAya) kAraNa che. kALa, svabhAva, niyati, pUrvadhRta karma ane puruSArtha A pAMca kAraNeA paraspara sApekSa rahIne ja kAipaNa kAryanI siddhi karI zake che. te pAMca kAraNeAmAM paraspara pradhAnatA-gauNutA avazya rahelI hAya che. kAIvAra kALanI pradhAnatA te bIjA rAranI gauNutA, koIvAra svabhAvanI pradhAnatA te bIjA cAranI gauNutA, keAIvAra niyatinI pradhAnatA teA khIjA cAranI gauNutA, koIvAra pUrvakRta karmAMnI pradhAnatA teA bIjA cAranI gauNutA, koIvAra puru SAnI pradhAnatA tA bIjA sAranI gauNatA. eka kAraNa jyAre agresara banI kArya karatu hAya che te vakhate gauNurUpe (sahAyarUpe) bIjA tene avazya anusare che. athavA te vakhate parokSarUpamAM te bAkInAM sAra mAjIda hAya che ane tene anukuLa thai varte che. paNa kadApI khAdhArUpa banatA nathI. te pAMce kAraNeAmAM ekAnta mAnavuM te mithyAtva che. eka eka kAraNa anya nirapekSa rahI svayaM ekalu kAIpaNa kAryanuM sAdhaka banI zakatuM nathI. cAra mANase e upADavAnI je pAlakhI te ekalAthI na upaDI zake. tema kArUpI pAlakhIne upADavA mATe paraspara pAMce haLImaLIne ja eka sAthe upADe tAja te pAlakhI peAtAnA mULa sthAne pahoMcADI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zake. pAca kAraNa eka kA mAM kevI rIte che te eka dRSTAMtathI joieH 85 kheDUta khetI kare che temAM varSARtunA kALa jarUrI che. bIjamAM a'kura utpanna karavAnA svabhAva jarUrI che. khaLelA khIjamAM te svabhAva nathI tethI temAM aMkura vigere na uge. bhavitavyatA anukuLa joie. nahiMtara tIDa vagere pAkane khatama karI nAkhe. athavA pANInu pura vagere na Avyu, ativRSTi na thai, tethI bhaviSyattA anukuLa joie. kheDUtanu bhAgya paNa anukuLa joie nahitara kAi bImArI vagere AvI jAya te khetI rahI jAya athavA khetaramAMthI cAra cArI jAya. cAra kAraNeA anukuLa hoya paNa ALasu kheDUta hAya, khetI karavAnA purUSArtha ja na kare to zuM vaLe? eTale khetI karavAmAM varSARtunA kALa, bIjamAM aMkura vagere utpanna karavAnA svabhAva, bhavitavyatA anukuLa, bhAgya paNa kheDUtanu anukuLa ane kheDUtanA khetImAM puruSArtha A pAMcamAMthI eka paNa gerahAjara hAya teA kAM na thAya. tema mokSaprAptimAM caramAvanA kALa joie. tathA bhavyatvanA paripAka oie. manuSyabhava, dha sAmagrI vagere meLavI ApanAra puNya karmo joie. A badhA uparAMta svaya meAkSaprApti mATenA sacamanA puruSArtha joie. sammati tarka nI' tRtIya TIkAmAM (abhayadevasuri kRta) kahyu che keH- ekAntAH sarvespi ekakAH "[ "1 kAMDanI para mI gAthAnI kAla svabhAva: niyati, pUrvakRta Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8ra puruSa kAraNaruSAH mithyAtvam / ta evaM samuditAH parasparA' jahadvRttayaH samyakatvarUpatAM pratipadyante / ,, A pAMca kAraNavAdanA samyak svIkAra te samakti ane samyaga svIkAra nahi karave te mithyAtva che. pAMce kAraNeAne jarA vistArathI joieH (1) kALaH koipaNa kAryamAM amuka kALa apekSita hAya che. mAtApitA bananArane putramukha dananI game teTalI tivra abhilASA hoya paNa sAmAnyathI nava mahinA pUrA thayA vagara putramukhanuM darzana thatuM nathI. AMbAnI geTalI vAvI paNa temAMthI kerI pAkavA mATe varSo sudhI rAha jovI paDe che. chekarAne paDita anAvavAnI mAtApitAnI tivra bhAvanA che, paNa skulamAM dAkhala karatAM ja te kai paDita banI jatA nathI. paNa 10-15 varSa rAha jovI paDe che. garama pANImAM cAkhA nAkhyA ke turataja khAvA ceAgya anI jatA nathI, paNa amuka kALa mAda ja te pAke che ane khAvA ceAgya mane che. chokarI janmyA bAda mAtApitAne game teTalI tenA mATe jaldI vahu lAvavAnI IcchA hAya paNa jyAMsudhI tenI bAlyavaya-kumAravaya vIte nahI ane yuvAnavaya Ave nahI' tyAM sudhI mAtApitAnI bhAvanA pUrNa thatI nathI. Ama pratyeka kAryomAM kALa apekSita che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 (2) svabhAvaH koipaNa vastumAM kAryo utpanna karavAnA svabhAva joie. bhavya AtmAmAM ja meAkSarUpI kArya utpanna thAya che. strI ja gane dhAraNa kare che kAraNake tenAmAM ja garbha dhAraNa karavAnI ceAgyatA che-svabhAva che. ghauMnA bIjamAMthI ghauM ja utpanna thAya. cIkaNI mATImAMja ghaTa utpanna karavAnA svabhAva che, tethI mATImAMthI ja ghaTa utpanna thAya che, tatumAMthI nahIM. ema keyaDuM maga lAkheA maNa lAkaDAM maLe paNa pAke nahIM, kAraNa ke pAka cagyatA nathI. ema vidyArthImAM ja jo bhaNavAnI ceAgyatA na heAya te zikSaka zuM karI zake ? eTale kA utpattimAM vastu svabhAva paNa apekSita che. (3) niyatiH- niyatine bhavitavyatA paNa kahe che. je kAya jyAre nirmANa thavAnu hoya tyAre ja thAya che. sAmAnyathI je khAsa koi khAdya kAraNa vagara akasmAta anI Ave tene bhavitavyatA ke bhAvibhAva kahe che. mANasa game teTale sAvadhAnIthI cAlate hAya paNa bhavitavyatA uMdhI heAya te khADAmAM paDI jAya che. keTalIkavAra manuSya game teTalA dhana kamAvAnA prayatna kare che paNa bhavitavyatA anukuLa nathI heAtI to kamAI zakato nathI, paNa kAivAra uMdhu paDe che. keTalIkavAra zeThane putranI tIvra jhaMkhanA hAya che, paNu Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhavitavyatA niyata thayelI hoya che te yuvAnImAM putranI prApti thatI ja nathI ane TheTha vRddhAvasthAmAM putra prApti thAya che. mANasa keTalIkavAra sIdhuM karavA jAya che, paNa bhavi'tatyatA uMdhu vALe che. keTalIkavAra manuSya vicAra kare che ke mAre amuka vAta keI AgaLa kahevI nathI, paNa bhavitavyatA kaI evI hoya che te bhUlathI na kahevAnI vAta sahasA kahevAI jAya che. - pAMDa ane draupadIne kaSTa bhogavavAnAM niyata thayelAM hatAM te draupadInA moMDhAmAMthI nIkaLI gayuM ke AMdhaLAnA chokarA AMdhaLA ja hoyane! basa, bhavitavyatAvaza satInA mukha para kala na rahI zakaye, jethI mahAbhAratanuM yuddha sajAI gayuM. adhyAmAM rAmacaMdrajIno rAjyAbhiSeka karavAnI taiyArI thaI rahI hatI ane tyAMja bhavitavyatAvaza vanamAM javAnuM thayuM (4) pUrvakRta karma( bhAgya anukuLa hoya che te manuSya vyApAramAM kamAya che. ane bAjunI dukAnamAM eka ja jAtane ekasAthe vyApAra karanAra bIje vepArI gumAve che. temAM te baMnenA zubhAzubha karmo ja kAraNa che. be samAna daradIo eka ja DaoNkaTaranI hospITalamAM eka ja narsanI dekharekha nIce davA karAve che chatAM eka daradIne sAruM thAya che ane bIjAne sAruM thatuM nathI. temAM teonAM zubhAzubha karma ja kAraNa che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 putranI icchA hoya che ne putrI janme che. putranI icchA hAya che ane janmatAM ja marI jAya che. temAM bhAgye ja alevAna che. ye gya puruSArtha karavA chatAM paNa bhAgya viparita hAya tA phaLa maLatuM nathI. cUMTaNImAM e umedavAra ubhA rahyA paNa temAMthI eka cUMTaNImAM cUMTAi Ave che ane bIjo rahI jAya che. ane tenA paisA paNa cUMTaNI laDavAmAM barabAda thAya che. temAM baMnenA zubhAzubha ka ja kAraNa che, keTalIka vakhata bhavitavyatA ane kama eka jevu' lAge che paNa tAtvika dRSTie mane bhinna bhinna che. je sAmAnyathI khAsa kAraNa vagara akasmAta ane te bhavitavyatA. (5) puruSArtha :- hAMziyAra ane buddhizALI vidyAthIne paNa parikSAmAM pAsa thavA ( bhaNavAnA ) puruSArtha pharavA paDe che. raseAinI sAmagrI taiyAra hAvA chatAM paNa rasAi anAvavAnA puruSAte evatto karavA ja paDe che, nahitara emane ema rasAi taiyAra thaI jatI nathI. vyApAra nAkarI karavAnA puruSArtha kare che teA paisA prApta kare che bhAgya paNa puruSArtha vagara phaLatu nathI. bhAjana te bhAgyathI matyu' paNa khAvAnA ane gaLe utAravAnA puruSArtha kare teAja peTa bharAya che. bhavasAgara taravAnI sAmagrI teA bhAgyathI maLe, paNa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 te sAmagrI dvArA bhavasAgara taravAne puruSArtha te AtmAe ja karavo paDe che. guru kALajI pUrvaka ziSyane bhaNave paNa bhaNavAne, ApelA pAThane taiyAra karavAne, gekhavAno, vicAravAne puruSArtha te ziSya ja karavuM paDe che. to ja te ziSya vidvAna banI zake che. Ama pratyeka kAraNu kAryanI prati bAhya daSTithI alaga alaga dekhAvA chatAM tAtvika daSTie e pAMce paraspara haLImaLIne ja kAryanA sAdhaka bane che. keIvAra ghaNe puruSArtha karavA chatAM kAryanI siddhi na thAya tyAM bhAgya baLavAna samajavuM. keIvAra heja puruSArthathI lAkha rUpiyA malI jatA dekhAya tyAM puNyakarmanI pradhAnatA samajavI. jyAM kAryanI saphaLatAmAM puruSArtha ghaNe dekhAya tyAM puruSArtha mukhya ane karma gauNa samajavuM. Ama jaina darzananI daSTie pAMca kAraNavAdanA svarUpanuM saMkSepathI pratipAdana karyuM. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 65555555555555555555 jaina darzanamAM 'sat' nuM lakSaNa 'tattvArthAdhigama'' sUtramAM 'sat' nuM lakSaNa A pramANe ApyuM che. 'ravAra ghvaya dhrauvya yuvata sat / " kc je jaDa yA cetana vastu prati samaya utpannazIla haiAya, vinAzazIla haiAya ane dhruva-sthira hAya tene jaina darzanamAM 'sat' vastu kahe che. arthAt je pratisamaya utpannazIla nathI, vinAzazIla nathI ane sthira nathI te asat vastu che. upalaka skula dRSTithI jotAM-vicAratAM ema lAge ke Avu viparitavilakSaNa sattuM lakSaNa kema hoya ? paNa jarA sthira buddhithI magajane jarA parizrama ApIne sUkSmatAthI vicAravAmAM Avaze te Aja lakSaNa susaMgata lAgyA vinA nahi rahe. jagatamAM jyAM koI paNa vastu joie chIe te A traNa svabhAvavALI ja jovAmAM Ave che. kAi paNa vastunI utpatti nAza vinA na heAya ane nAza utpati vinA na hAya. ane nAza ane utpati koI sthAyI AdhAradravya vagara na heAya arthAt A traNemAM paraspara avinAbhAva che. eka khIjA vagara eka kSaNa paNa alaga rahI zakatAM nathI. dA.ta.:- eka seAnAnI lagaDI hatI. te bhAMgI AbhUSaNu banAvyuM. AmAM zuM thayuM te jIeH- lagaDInA nAza, alaMkAranI utpatti ane sAnuM kAyama. vaLI te alaMkArane bhAMgI temAMthI navA alaMkAra banAvyo, teA paNa pUrvavat pU Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 : alaMkAra nAza pAmya ane uttara alaMkAranI utpati ane senuM kAyama. eTale pUrva paryAyanA nAza vagara uttara paryAyanI utpati nahiM ane utpati vagara nAza paNa nahiM kemake navI vastu banAvavI hoya che tyAreja manuSya pUrva vastune nAza kare che. ane mULa dravya kAyama rahe che. mULa dravya na hoya te kenI utpati ane kene nAza? mULa senuM che to temAMthI alaMkAranI utpati ane nAza thAya che. utpAdanuM lakSaNa - "chata kAmamaH ' vyananuM lakSaNa - "lata: sattA vizeH " dhovyanuM lakSaNa - "catayAnuvartanaM !' artha - kathaMcit pUrve asat vastune lAbha te utpAda. kathaMcit pUrve sat vastunI sattAne viga te nAza. ane te baMne utpAda-vyaya avasthAmAM dravyarUpatayA anusmRtapaNuM - vyApakapaNuM te dhrauvya. bhinna bhinna traNenAM lakSaNa hovA chatAM te traNe paraspara nirapekSa nathI. - bIju vastumAM A traNe dharmo eka sAthe eka samaye na hoya to anubhava jude jude na thAya. dA. ta. - eka bApane be dikarA che. prathama dikarA pAse senAno hAra hato. te joI bIjA dikarAe haTha karI ke tene hAra to mAre kaMdare joIe. pitA pAse bIjuM sAdhana na hatuM tethI prathama dikarAne hAra bhAMgI naMkhAvI bIjA chokarAne kaMdoro banAvI AvyA. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 AmAM prathama chokaro nArAja thaye, bIjA chokarIne AnaMda thayo ane bApa baMnemAM madhyastha che. je vastumAM A traNa svabhAva na mAnIe to A traNa lAgaNIo judI judI kema thAya ? A vastu sthiti sUcave che ke vastu trayAtmaka che. nahitara traNene judI judI lAgaNI thAya nahi. hArano nAza, kaMdorAnI utpati thatAM ja hAravALAne zaka, kadarAvALAne AnaMda ane pitA suvarNa ja hevAthI madhyastha che. te te samaje che ke suvarNa kayAMye gayuM nathI. pahelAM je hAramAM hatuM teja kaMdorAmAM mojuda che. tethI tenI daSTi mULa sanArUpI dravya upara hovAthI madhyastha che. jyAre prathama chokare hArArthI hato, tene hAra priya hatuM tethI tene nAza thato dekhI zeka karavA lAgyo. ane bIje chokaro kaMdarAthI--kaderApriya hato tene potAnI priya vastu prAta thatAM khuza thayo. dRSTAMta bIjuM:- hamaNA vivakSina samaye eka vyaktinI AMgaLI sIdhI che. pachI vAMkI karI. vaLI pAchI sIdhI karI. AmAM vaka AMgaLI kayAre utpanna thaI ke jyAre sIdhI AMgaLIne nAza thaye tyAre vaka AMgaLInI utpati ane mULa AMgaLI kAyama. eka ja samaye eka ja vastumAM traNa avasthAo jovA maLe che. sIdhI AMgaLIne nAza na thAya to vaka AMgaLI utpanna na thAya ane utpanna thayA vagara pUrva vastuno nAza paNa kema thAya ? mANasa paMDita thaye AmAM paNa te vastu jovA maLaze jemake - mANasa Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 pUrve apaMDita hato teja have paMDita bane ane te mANasa te apaMDita ke paMDita baMne avasthAmAM eka ja sthAyI che. eTale apaMDitapaNAne nAza thAya tyAre ja te ja kSaNe paMDitapaNane utpAda ane mULa mANasa kAyama. A dhArAsabhya maMtrI banyA AmAM paNa teja vastu jovA maLaze. dhArAsabhya avasthAne nAza maMtrIpadane utpAda ane te vyakti kAyama. eTaluM jarUra khyAlamAM rahe ke keIpaNa vastune ekAda paryAya ke avasthAne nAza thavAthI kaMI AkhI mULa vastune nAza thaI jato nathI. mAtra je avasthA tenI nAza pAmI teTalAja aMzamAM te vastu nAza pAmI gaNAya. bAkInA aneka aMze to hayAta ja che. " eka mANasanI jIvanamAM keI bAlyAvasthA, kumArAvasthA, yuvAvasthA, prauDhAvasthA, vRddhAvasthA A avasthAo kamazaH AvatI jAya che. ane pUrva pUrva avasthAone nAza thatuM jAya che. paNa kaMI te vyaktine saMpUrNa nAza thaI jate nathI. eka mANasa zarIra para divasamAM cAra vAra navAM navAM kapaDAM dhAraNa kare che. ane junAM junAM kapaDAM kADhI nAkhe che. eTalA mAtrathI zarIrano nAza thaI jatuM nathI. zarIra te tenuM teja rahe che . evuM ja Atma dravyanI bAbatamAM che. mULa AtmA sthAyI rahIne tenI manuSya, nAka, deva, paza vagere avasthAe palaTAyA kare che. manuSya avasthAne nAza-devaavasthAnI utpati ane mULa Atmadravya kAyama. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 Ave| trayAtmaka vastu svabhAva na mAnIe te jagata vyavasthA na ghaTe ane je pratyakSa hAya temAM virAdhanI gaMdha paNa kayAMthI heAya ? tethI je kSaNe nAza teja kSaNe utpati ane mULa draSya kAyama. A sat nuM lakSaNa sajJa paramAtmAe kevaLa jJAnarUpI divya rAzru dvArA vastu svabhAvane pratyakSa dekhI ja batAvyu` che. mATe ekAMte vastu nAzavaMta paNa nathI ekAMte utpannazIla paNa nathI. ane ekAMte nitya paNa nathI. paNa prati samaya ekaja vastumAM utpAda, vyaya ane dhruvatA rahelI che. arthAt vastu svabhAva ja AvA che. kAI pUche ke agni uSNu kema ? te tenA javAba ekaja hAya che ke tene svabhAva ja uSNa che. tethI svabhAvanI vAtamAM panuyAga na hAya. vastu svabhAva niyata hAya che tene pheravavA kAipaNa tribhuvanamAM samatha nathI. je vastunA jevA svabhAva hAya che tevAja pUrNa jJAnI jJAnamAM dekhI matAve che. athavA jJAnI tevA vastu svabhAvane peAtAnA jJAnanA viSaya anAve che, paNa vastu svabhAvanuM svayaM nirmANa nathI karatA. pratyeka vastunA svabhAva anAdi kALathI niyataja che. temAM kAi kaIpaNa pheraphAra karavA samartha nathI. jhera mAre ane amRta jIvADe. A manenA svabhAva kANa nakkI karavA gayeluM che ? temAM pApane svabhAva duHkha ApavAnA ane dharmano svabhAva sukha ApavAnA, dunanA svabhAva leAkeA upara apakAra karavAnA ane sajjanane svabhAva apakArI upara paNa upakAra karavAnA, lasaNunA svabhAva sukhane durgaMdhI banAvavAnA ane kasturIne svabhAva mukhane suvAsita banAvavAnA. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 A utpAda, vyaya, ane dhrauvyamaya vastu svarUpa jANuM pitAnI dRSTine utpAda ane nAza para na laI jatAM mULa dhrauvya aMza upara rAkhavAthI rAga-dveSanI jALamAMthI AtmA bacI jaze. paryAya upara daSTi rAkhavAthI ja harSa-zaka, rAgadveSa kSaNe kSaNe thayA kare che. paryAya kSaNika che. mATe tenA upara rAga-dveSa zA karatA tA. - dravya daSTie badhAMja tribhuvanavatI Atmadra samAna che. mULa AtmadravyamAM kaMIpaNa pharaka nathI tethI bAhya karma kRta viSama avasthAone dekhI rAga-dveSa nahiM karavA. kAraNake hamaNAM je avasthA dekhI rAga karIe chIe. vaLI kSaNa bAda te avasthA palaTAtAM pAcho TheSa thaze. kapaDuM sapheda dUdha jevuM dekhI hamaNuM rAga karate hato ane bIjI kSaNe kaI zAhI vagerenAM chAMTA paDavAthI tenA upara zreSa-arUci karavAno. tethI vastunA paryAye kSaNika che. kSaNika paryAyane dekhI harSa-zeka na karatAM mULa dravya upara daSTi rAkhI madhyastha rahevuM ja hitAvaha che, ane temAM buddhimattA che. . bIjuM jema utpAda vaDe utpanna thayela vastu jaNAya che, tema nAza pAmela vastu vinAza vaDe jaNAya che. vaLI utpAda sivAya jema vastune nAza nathI tema vinAza vinA vastunI utpatti paNa nathI. kAraNake mATInuM pUrva svarUpa nAza pAmyA vagara ghaTanI utpatti nathI thatI, tevI ja rIte sarva vastumAM samajavuM. mATe vinAza paNa utpatine hetu havAthI vastunuM lakSaNa che, vaLI jema upAda utpanna Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatI vastuthI abhinna che, tema vinAza paNa nAza pAmatI vastuthI abhinna che. mATe vinAza e paNa vastunuM lakSaNa (svarUpa) che. nAza pAmatI vastu eTalA aMzeja abhAvarUpa che. paNa bIjI rIte ja vastu bhAvarUpa che. dA.ta. gheDe phUTI gaye te teTalAM aMzamAM te nAza pAmya paNa ThIkarA rUpamAM to mejuda che. sarvathA abhAva thaI jato hoya to pachI ghaTanAza bAda tenI keIpaNa avasthA dekhAvI na joIe paNa evuM nathI. paNa mAtra ghaTAkRti rUpeja nAza pAmyuM. bIjA ThIkarA Adi rUpe te mojuda che. ekAte sarvathA abhAva mAnavAmAM vastu AkAza puSpavat asat banI jAya. ane sarvathA bhAvarUpe mAnatAM " vAraH - tethI vastu mAtra pratisamaya utpAdazIla, vinAzazIla, dhrauvyazIla che e siddha thayuM. * * * * Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EE jaina dazanamAM AtmAne utkrAnti krama yAne cauda guNasthAnakanuM svarUpa jema manuSyanA jIvanamAM koIvAra bhautika vikAsanI taka Ave che, tema AtmAnA AMtarika guNAnA vikAsanI taka paNa caramAvatanA kALamAMja Ave che. caramAva kALa pUrva tA AtmavikAsanI taka cheja nahi. caramAvatamAM AtmA AvyA bAdaja tenI dRSTi pAralaukika adRzya tatvA tarapha jAya che. tyArabAdaja te Atmika dRSTie zuM hitakArI che ane zuM ahitakArI che tenI paryAlAcanA kare che. te pUrve agaramAvamAM te kevaLa bhautika sukhAnI dRSTieja dharmane jotA hatA ke A dharma mane ISTa bhautika sukhA pUrAM pADaze ke kema ? tethI dharmone ekaja bhautika sukha prAptinuM kevaLa sAdhana mAnI tenI sevA karatA hatA. eja mATe devane pujate, gurUnI upAsanA karatA, tenI dRSTimAM bhautika sukhaja mukhya hatuM. tene Atmika guNAnA vikAsanI kaMija paDI naheAtI. RHELE FRE jyAre rAganu khUba jora hoya che tyAre daradIne pazca para rUci thatI nathI. paNa kupathyanIja rUci rahyA kare che, tema acaramAva mAM mehanuM dabANa tenA para eTalu" badhuM joradAra hAya che ke tenI dRSTi mAhathI AcchAdita thaI gayelI hAya che, tethI heya-upAdeyanA tAttvika viveka te karI zakatAja nathI. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM agAdha pAMDitya, agAdha zAstranuM jJAna paNa tenA AtmamaMdiramAM prakAza pAtharI zakatuM nathI. tenA AtmamaMdiramAM to sadA gADha mahIMdhakAra chavAyelA hoya che. tenuM jJAna tene AtmasvarUpa tarapha laI jatuM nathI paNa ulaTuM AtmasvarUpathI vimukha dUrane dUraja bhautikatA tarapha ja tANuM jAya che. tene bhavamAMja AnaMda dekhAya che. tenA jIvananuM dhyeya bhautika sukha bhautika AnaMda tevAM sukha ane AnaMda jyAMthI maLatA hoya tyAM te deDI jAya che. pachI koI kahe ke ATale tapa kare te svarga maLaze te tapa karavA taiyAra thaI jaze. ATaluM dAna karo te kIrti-vAhavAha thaze. to dAna ApavA taiyAra. A mahArAja jaMtara-maMtara jyotiSa vagere sAruM jANe che. mATe tenI upAsanA-sevA karo te tamAruM kAma thaI jaze te taiyAra. kezarIyAjI dAdA kare Ape che mATe jAo temanI bhakti pUjA mAnyatA vagere karo to tamArI kAmanA pUrNa thaI jaze te karavA taiyAra. eTale te kaIvAra bAhya dRSTithI deva-gurUdharmanI upAsanA karato lAge che, paNa tenI daSTi AtmavikAsanI nathI-mokSanI nathI vairAgyanI nathI tethI te tenA dvArA kevaLa potAnI bhautika malIna vAsanAone poSavA divyasukha vagere prApta karavA mATe karatA hoya che. AtmAnI utkAtine kALa caramAvarta jema reganI maMda avasthA e auSadhane yogya che. roganI maMda avasthAmAM auSadha lAgu paDe che tema caramAvartana kALa AtmA mATe dharma auSadhane egya kALa che.. rAmAvartamAMja dharma auSadha AtmAne lAgu paDe che. tethI AtmA mATe dharma auSadhanA prayegane kALa caramAvarta ja che. rIramAvarta eTale amuka maryAdita saMsArakALa ke jemAM have Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. avazya aramA potAne pUrNa vikAsa sAdhavAna. A caramAvartamAM AvyA bAda ja AtmA pitAne pUrNa vikAsa sAdhI ajarAjara banI zake che. A caramAvata kALamAM tene yogamArga prApta thAya che ganA prakAzamAM AtmA, saMsAra, karma, paraleka, anAdI saMsAra bhramaNa, saMsArasvarUpa vagerene hRdayasparzI tAtvika vicAra sphare che ke huM koNa? A badhe vaLagADa mane kema ? mane janma-maraNa kema? mArUM koNa? huM kayAMthI Avyo ? huM kayAM jaIza ? bhinna bhinna yoniomAM huM amAdIkALathI kema bhaTakI rahyo chuM? AnAthI chuTavAne upAya zuM? tattva zuM? dharma zuM? deva zuM ? guru zuM? AvI AvI tattvajijJAsA jAgrata thAya che. jema jema mehanIya karmanuM dabANa AtmA upara ghaTatuM jAya che. ane jema jema cetanAne AvirbhAva thato jAya che tema tema dene hAsa ane guNone vikAsa thato jAya che. - ahiM jaina darzanamAM je AtmAnI ukAtine kama je batAvyo che te khAsa karIne mehanIya karmanA kramazaH nAzathI ucca, uccatara uccatama Atma vikAsanI bhUmikAo prApta thAya che te batAvavAmAM AvyuM che te kramazaH Atma vikAsanI 14 bhUmikAo uttarottara sundara-sundaratara-sundaratama che tenuM svarUpa- (1) mithyAtva guNa ThANe - cetanAne vikAsa ati ala5 hoya che. paNa te ati a5 cetanA paNa hoya che mokSa sanmukhI. tethI te prazaMsanIya Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 che. ahiM alpa pramANamAM makSa rUci ane sahaja bhava vairAgya hoya che. sthUlathI ane dravyathI ahiMsAdi pAMca yamanuM pAlana karatA hoya che. pApabhIru heya, ahiM mithyAtvane udaya hevAthI zuddha devagurU dharmane oLakhI zakato nathI tethI mokSAthe sarAgI deva, saragI guru ane azuddha dharmane mAne che. chatAM te kadAgrahI nathI hoto mAtra a85 vivekanA kAraNe "su" "ku ne prazasta viveka karI zakto nathI. saraLa pariNAmI hoya che. sadAcArI jIvana ane sadAcArI purUSonA sahavAsamAM rahevAnuM tene vizeSa rucikara hoya che. (2) sAsvAdana guNa ThANe cothA guNaThANe jaI samaktirUpI amRta bhajana karI bhojanamAM kaMI meharUpI makSikA AvavAthI te karelA bhojanane vamatavamate ahiM Ave che. mAtra tyAM je samaktirUpI amRtanuM bhojana karyuM che tene mAtra zeDo svAda rahI jAya che. have ekavAra samaktirUpI amRtano svAda cAkhe. eTale have tene amarajIvana maLavAnuM nizcita thaI jAya che. A AtmA vadhAremAM vadhAre ardha pugala parAvartanakALamAM avazya mokSarUpI amara saMpattine bhekatA banavAne. ahiM A guNaThANe vadhAremAM vadhAre cha AvalikA rahI anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayathI te avazya prathama mithyAtva guNaThANe janAro hoya che. A bIjA guNaThANe pahele guNaThANethI na ja Ave 4 thI paDataja Ave. haju prathama guNaThANe rahelA jIve graMthabheda karIne ja AvelA hoya che. e niyama nahiM, paNa A bIje guNaThANe Avele nicemA graMthabheda karIne ja AveluM hoya che. ane tethI Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 te have karmanI kaI kALe paNa utkRSTa sthiti bAMdhavAne nahi, paNa aMtaH keTakeTI sAgaropamanI sthiti bAMdhavAne. eTale prathama guNaThANanI apekSAe ahiM mehanIya karmanuM jora ochuM hovAthI zuddhi vadhAre hoya che. (3) mizra guNaThANuM A guNaThANe mithyAtvanA pagale ardha zuddha banavAthI jinekta tatva pratye rUciye nahi ane arUci paNa nahi. nekta to pratye ruci paNa dhAraNa karato nathI. temaja aruci paNa dhAraNa karato nathI. arthAt tatvAtattvanA nirNaya vagarano bheLA bhagata jevo hoya che. jema jaMgalanA bhIle pitAnI sArI jIMdagI jaMgalamAM reTala ane chAza khAvAmAM vItAvI che. tene zaheranAM rasagullA kadIye joyA nathI tethI tene rasagulalA para nathI rAga ke dveSa. nALiyera dvIpamAM rahenArane nathI hote anAja para rAga ke nathI heta DheSa. tema ahiM AvelA jIvane nathI samyagRta pratye rAga ke Sa paNa udAsIna pariNAma hoya che. mithyAdharma ane sabhyadharma baMnenI zraddhA hoya che. pahele guNaThANe to jIva mithyA-deva-gurU-dharmane ja satya mAnate hato. tenA upara ja rAga karato hato. ane sadeva-sugurU-sudharma pratye dveSa karato hato. te have A trIjA guNaThANe mizra mohanIyanA udaye mizra pariNAmanA hisAbe nathI sudevAdi pratye rAga ke nathI kudevAdi pratye aruci. mithyA-deva ane sadeva mi mahA nathI A guNaThANuM mizramehanIyanA udaye hoya che. A mizrasthiti kaMI vadhAre prazasta na gaNAya. kAraNake manuSya Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 jyAM sudhI pitAnI sUkSma madhyasya buddhithI sudevAdi ane kudevAdine viveka karI sudevAdine Adara ane phudevAdine tyAga na kare tyAM sudhI buddhine viveka na gaNAya. vAstavamAM tasvAtattvanA nirNaya vagaranuM jIvana prazasta nathI gaNAtuM paNa AvI mizrasthitimAM vartatA jIvane have AgaLa vadhavAno rAnsa ghaNe che. te bilakula haThAgrahI na hovAthI tene cogya gurU vagerene suga ane cagya upadezanuM nimitta maLatAM A mizra guNaThANAvALe jIva mizra bhAvane choDatAM vilaMba karato nathI. eTale ahiM jIvane pariNAma e rahe che ke te khoTuM paNa nahi ane A sArUM paNa nahi" tenA jevI che. arthAt tenA AtmAnI bhumikA haju beTAne khaTArUpe ane sAcAne sAcArUpe samajavAnI nathI AvI. jene sAcA ane kalacaranA bhedanI khabara nathI tethI te baMnenA grahaNa ane tyAgamAM samAna bhAva je rahevAno. tema ahiM sudevAdimAM ane kudevAdimAM udAsIna vRtti rAkhe che. tene mana sudevAdinI pratye nathI ruci ane nathI kudevAdi pratye aruci. - asalI ane nakalI, sArUM ane khATuM, jema anAdi kALathI hoya che tema sudeva-sugurU-sudharma ane kudeva-kugurU kudharma paNa anAdikALathI hoya che arthAt jyAM "su" hoya tyAM tenA pratipakSI "ku" paNa hAthaja che. paNa DAhyo ane vivekI AtmA te "su" neja grahaNa karI "ku" ne tyAga kare che. asalI zuddha sonAne ane nakalI relagoDa suvarNane sarakhu mAne, samAna kiMmatI mAne to te mUrkha mAM gaNAya che. vivekI to asalI-nakalInI parIkSA karI asalIne grahaNa karI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakalIne tyAga kare che temAM kaMI nakalInI niMdA ke dveSa nathI karate. paNa kArya siddhi asalIthI thAya che tethI te asalIneja upAdeya mAnI grahaNa kare che. ane nakalI potAnA kAryanuM sAdhaka nahi lAgavAthI te tenI upekSA kare che. bAkI geLane ane kheLane samAna mAnavA "Take zera bhAjI Take zera khAjA" jevI gaMDurAjA jevI sthiti adhyAtma mArgamAM jarAye prazasta nathI. samyag mithyAdaSTikAH jinoktabhAvAna prati udAsInAH / artha - mizradaSTivALA cha jinakathita-sarvajJakathita jIva-achavAdi padArtho pratye udAsIna bhAvavALA hoya che, teone janakathita tatva pratye nathI rAga ke nathI draSa. je ke prathama guNaThANe to kudevAdine rAga ane sudevAdine dveSa hatuM tenA karatAM A trIjA guNaThANe A sthiti kaMIka uMcI che. jo ke haju cothA guNaThANu jevI sudevAdinI ruci ane kudevAdinI aruci utpanna nathI thaI paraMtu baMne sabhya ane mithyAdharmo tarapha samAna zraddhA che. (4) avirati sabhyam daSTi guNaThANuM - ahiM AvelA AtmAnI AMtaradaSTi parathI mehane paDade haTI jAya che tethI vastugate vastunuM satyadarzana karI zake che, sAcAne sAcArUpe ane kheTAne TArUpe spaSTa joI zake che. anekta jIvajIvAdi padyArthInI yathArtha zraddhAne dhAraNa kare che, tene ja satya ta mAne che. ahiM heyane heyarUpe ane upAdeyane upAdeyarUpe grahaNa karI tevI parikRtine dhAraNa Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 kare che. saMsArane heyarUpa ane meAkSane upAdeyarUpa jue che paNa ahIM cAritra meAhanIyanuM jIvapara dabANa hAvAthI heyanA tyAga ane upAdeyanuM grahaNa karI zakatA nathI. khAkI samaja ane riA yathArtha heAya che. sa'sAravAsanlR vezyAvat pAlana kare che. sa`sArane duHkhanI khANu samaje che, paugalika sukha-sa'pattie ane bhAgane sukhanAM sAdhana nahi, paNa duHkhanAM sAdhana samaje che. tethI pAramArthika eka asayAgI mekSa sukhane ja sAcuM sukha samaje che. rAga-dveSAdi doSA tarapha dhRNA heAya che. kSamAdri guNA tarapha atyaMta rAga hAya che, pApabhIru hAya che. " taptale hapadanyAsa " nI jema tenI pApamAM pravRtti heAya che, jInavANInA bhAre rasika hoya che, zAritradharmanI atyaMta bhUkha hAya che, deva-gurUnI sevAmAM khaDe page hamezAM taiyAra hAya che, devagurusevA maLavA badala peAtAnI jAtane atyaMta bhAgyazALI samaje che, yathAzakti zAsanasevA-prabhAvanADhi kAryo karatA hAya che. ucita sAdharmika bhakti cUkatA nathI, sAdharmika pratye bhAithI paNa adhika sneha rAkhe che, sAdharmikane oine rAjI thAya che, dInadu:khI prati anuka'pAvALA hoya che, saMyamanI tIvra abhilASAvALA hAya che, sa`sArane kedukhAnu' samajI temAM duHkhI mane rahetA hoya che. eka meAkSaprAptanI jhaMkhanA karatA hoya che, vadhu kahIe teA tenI sthiti " maLe samu 4 meNe citta *" jevI haiAya che. mAtra tenu zarIra ja sa'sAranA kAma karatu heAya che. paraMtu tenuM mana teA mekSamAM ane meAkSasAdhaka devagurU-dharmanI sevAmAM ramatuM heAya che. tyAM vizrAma ke AnaMda letu hAya che.bhegAne bhAgavavA chatAM Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 tene bhagomAM Asakita nathI hotI. bhegone sAra mAnI bhagavate nathI. kAraNa ke tenA hRdayamaMdiramAM vairAgyano dIpaka hiMmezAM jalato hoya che. "tameva sargha ni nihiM chuM " teja satya ane niHzaMka che je jInezvaroe prarupeluM che. " AvI zuddha ane atUTa zraddhA dharmarUpI mahelanA pAyAne majabuta kare che. vAstavika cega sAdhanAnI zarUAta ahIM ja thAya che. jyAM sudhI sAdhanAmAM zuM vAstavika sAdhaka che ane zuM vAstavika bAdhaka che tenuM yathArtha bhAna thatuM nathI tyAM sudhI te samyak sAdhanA kevI rIte karI zakavAne che ? daradIne jyAM sudhI pacca ane kupagyanA vibhAganuM spaSTa bhAna na thAya tyAM sudhI te samyaga pathyanuM pAlana ane kupaccane tyAga karI zakato nathI. ane tethI tene roga nAbUda thato nathI. tema kaIvAra gasAdhaka manuSya bAdhakane sAdhaka mAnI besavAnI ane sAdhakane bAdhaka mAnI besavAnI paNa gaMbhIra bhUla karI bese che tethI tattva ane atattvanA yathArtha bhAna bAda ja cega sAdhanA mArga zarU thAya che. "A to mArI sAdhanAmAM sahAyaka che" ane "A to mArI sAdhanAmAM bAdhaka che." Ano spaSTa yathArtha nirNaya karI mAre have yegasAdhaka tane ja grahaNa karavAM joIe. ane egabAdhaka tane choDavAM ja joIe. AvI samyaga pariNati e sAdhanAne daDha ane uDe pAme che. A sivAyanuM badhuM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 kevaLa kAyakaleza che. ahiM aviratanA uttaya hAvAthI sama kitadhArI hAvA chatAM paNa vrata parAkAANa karI zakatA nathI. jema parAdhIna mAnavI sAme sudara svAdiSTa bheAjanane thALa hAya paNa hAtha-pagamAM beDI heAvAthI te khAi na zake tema kevaLa samikatI adhuM vrata-paccakakhANu karavA jevuM mAnavA chatAM paNa cAritra mehanIyanI eDImAM jakaDAyele hAvAthI vrata-paccakhANa AdarI zakatA nathI, grahaNa karI zakatA nathI. jo ke ahiM anaMtAnubaMdhI kaSAyanA kSaya, upazama ke kSayeApazama thayele heAya che paNa apratyAkhyAnI kaSAyane udaya hAvAthI te kaSAye tene vrata-paccakakhANu levAmAM aMtarAya kare che. (5) dezaviti guNuThANu :-- AhuM AtmA upara meAhanA adhikAra eche! thavAthI zrAvakanAM vrata dhAraNa kare che. ceAthA guNaThANe je apratyAkhyAnI kaSAyanA udaya vrata levAmAM khAdhA karatA hatA te ahiM nivRtta thavAthI zrAvaka vividha vrataniyameA sukhethI lai sukhapUrvaka pAlana karI zake che. ahiMyAM zrAvakane mAtra dezathIaMzathI ja pApathI virati heAya che. sarvathA pApeAthI nivRtta ahiM pratyAkhyAna kaSAyanA udayathI thai zakatA nathI. bhAvanA teA tenI nira'tara sarva pApeAne cheDavAnI ja hAya che. anivArya karavA paDatA pApAne paNa kartavyarUpa mAnatA nathI. pApamAM pravRtti du:khI haiye kare che. te karelA pApeAneA pazcAtApa-aLApeA haiye hAya che. niSpApajIvana jIvavAnI niraMtara jhaMkhanA karatA heAya che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 sukhasa pattiethI bharelA saMsArane paNa duHkharUpa mAne che. svajana-dhana-mAlamilkata, patnI, putraparivAra pratye bhAvathI anAsakita haiAya che. svaparanA bheda kharAkhara samajatA hAya che. viSacAne jherarUpa, anitya ane atRptinA hetu mAne che. strIne baMdhanarUpa, dhanane kaleza ane AyAsanu kAraNa samaje che, deva-guru-dhanI yathAzakita ArAdhanA kare che, zikata muja zAsana prabhAvanA paNa kare che. jinezvaradevanI AjJAne jIvanamAM AgaLa karIne ja cAle che. arthAt Agama purasara ja badhI dhama kriyAe kare che. AjJAvihina anuSThAneAne kevaLa kAyayeza samaje che. svayaM guNavAna, zIlavAna, Rju vyavahArI, saraLapariNAmI, gurubhakta, pravacanakuzaLa heAya che. khATA haThAgraha kadApI rAkhatA nathI. badhI vAteAmAM zAstra pramANune AgaLa karanAre hAya che. bhAvathI vairAgI- meAkSanI rucivALA, sarva jIveza pratye dayALu, parApakArarasika, vinayI, kRtajJa, madhyastha ane guNAnurAgI haiAya che. zrAvakanI dinacarcAne AcaranArA hAya che. AtmA, ka, paraleAka syAdvAda, naya jevA sUkSma padArthonI samyaka AleAcanA karanArA hAya, khAratadhArI hAvA chatAM upara uparanAM vrate-mahAvrate, niyame, mahAniyameAnI jhaMkhanAvALA hAya che. peAtAnA teAnI bhUmikAmAMja saMtASI rahevAnA svabhAvavALA hAtA nathI, paNa krinapratidina uMcA uMcA dharmasthAnAmAM javAnI bhAvanAvALA hAya che. nirAra bhI brahmacArI, viratidhara, ane munirAjanA aNNAnI praza'sA, anumeAdanA karatA cAritra meAhanIyane teDavA niraMtara prayatnazIla hAya che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 (6) sarva--virati guNaThANuM - A guNaThANe AvelA mahAtmAe mehanI tAkAtane vrataniyamonA nirmaLa pAlana dvArA kamajora karI dIdhI hovAthI ahiMyAM sarvathA pApano pratijJApUrvaka tyAga karI pAMca mahAtenuM nirmaLa pAlana karI zake che. pAMcamA guNaThANe je pratyAkhyAna kaSAyanI cokaDI sarvathA pApa tyAga karavAmAM vidana karatI hatI tene mahAta karI nAMkhavAthI A guNasthAnakapara AtmA caDhI zake che. ahiM sarvathA kaMrAna-kAminIno tyAga karavApUrvaka pAMca mahAvratone svIkAra karelo hoya che. mana-varAna ane kAyAthI kaIpaNa hiMsAdi pApa karavuM nahiM; karAvavuM nahi ane karatone sAre mAnave nahiM. evI navavidha pratijJA karelI hoya che. ahiMyAM gurunI AjJAmAM rahI jJAna-dhyAna-tapa-tyAga, gurusevA, vinaya, mAMdA sAdhuonI sevA, lekene dharmano upadeza, gAmegAma page cAlIne vihAra kare, bhikSA carcA, paDilehaNa, pratikramaNAdi kriyAomAM dinarAta pasAra karavAnAM hoya che. saMsAra saMbaMdhI keIpaNa vastunI mAlikI ke mamatva sAdhu rAkhato nathI. bhUkha, tarata, ThaMDI garamI, apamAna jevAM kathyane saharSa sahana kare che. ahiM sAdhune mAna-apamAna; lAbhaalAbha, sukha-duHkha, harSa-zoka, niMdA-prazaMsA, rAjAraMka, kaMcana-mATImAM samabhAva hoya che. are ! pitAnA zarIrapara paNa rAga karato nathI. sva-paranA bhedane barAbara samajato hovAthI mahAtmA AtmAnA guNe sivAya kyAMye para vastumAM mamatvane karato nathI. niraMtara pramAdane tyAga karavAnuM lakSa rAkhe che. keIvAra ahiM saMjavalana kaSAyane udaya thaI javAthI sAdhunA saMyamamAM deASa lAgI jAya che paNa Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 te deSanI guru AgaLa AlocanA karI prAyazcita karavA dvArA turata zuddhi karI le che. vaira-virodha, pArakI paMcAta, bhakatonI bhAMjagaDa, nAmanA, kIrti, yaza, prazaMsAne taddana aspRzya samajI tenAthI niraMtara dUra ja rahe che. AtmaprazaMsA, paraniMdA kadApi karatA nathI. gaMbhIra-saumya-prazAMta hoya che. jJAnagarbhita vairAgyane dhAraNa karanAro hoya che. sarva vAtamAM Agamane AgaLa ne AgaLa karIne utsarga- avavAdanA sthAnane samajIne saMyamamArgamAM cAlanAre hoya che. gurUkulavAsane prANute paNa cheDato nathI. gurUnA upakArane kadApi bhUlato nathI. sarvathA karmamukta banavA sarva puruSArthane joDe che. vItarAga banavA talapApaDa bace rahe che. paNa saMjavalana kaSAya tene AgaLa vadhatAM aTakAve che. A guNaThANAne pramatta guNaThANuM paNa kahe che kAraNa ke ahiMtyAM saMjavalana kaSAyanA tIvra udayathI sAdhumahAtmAne kayAreka pramAda naDI jAya che. (7) apramatta-guNaThANuM - ahiMyAM AtmA pitAnI AtmAnI anaMta saMpattine prApta karavA kaTIbaddha baneluM hovAthI tene pramAda kare pAlave ja kema ? pramAdane to bIcArAne ahiM A mahAtmA tene uMcI AMkha paNa karavA detA nathI. pramAdane tenA mULa svarUpamAM oLakhI lIdhA bAda keNa te kaTTA gaLAkATa duzmanane jarApaNa namatuM Ape ? ahiMyAM dharmazakti eTalI badhI tIvra banI gayelI hoya che ke bicArA mehanuM ahiM kAMIpaNa upajatuM nathI. ahiM niraMtara mahAtmA dharmadhyAnarUpa prabaLa agnimAM karmarUpI Indhanane nAkhI nAkhIne bALI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 bhasma karI nAMkhe che. ahiMyAMja vAstavika dharmo dhyAnanI pradhAnatA hAya che. jo ke ahiM paNa saMjvalana kaSAyanA udaya teA hAya che paNa tenI zakita ati ma heAvAthI cAritramAM dveSa-aticAra lAgatA nathI. saMyamI dharmadhyAna ane zukaladhyAnarUpI dhanuSyabANa lai mAhurAjAnu' astitva naSTa karavA medAne paDele haiya (8) apUrvakaraNa guNuThANuM H-- ahiM vIratApUrvaka AgaLa vadhele! sAdhaka ati moMDha mAhanI zikatane have pUrNa khatama karavA kSepakazreNI [ meha nIyakane jaDamULathI haNavAnI tIvra zukaladhyAnanI dhArA ] rUpI dhanuSyabANu laine medAne Ave che. ane anAdIkALathI AtmA ugara peAtAnuM prabhutva jamAvI gulAma manAvanAra meha duzmanane mULathI ja khatama karI nAMkhavA kRtanizcayI anelA hAya che. ahiMyAM kSayApazama bhAvanA kSamAdvi dharmone tilAMjalI Ape che. sIDInI AvazyakatA mALa upara caDhavA mATe ja heAya che. caDhayA pachI tene cheDI devAnI hAya che. tema kSacApazamabhAvanA dharmo kSAyika dharmarUpI mALa upara caDhavA mATe nisaraNIrUpa hatA tenA ahiM mALa upara pahoMcyA pachI tyAga kare che tene jainadarzananI paribhASAmAM dhama sanyAsa' kahe che. ahiM AvanArA be jAtanA mahAtmAe hAya che. (1) kSepaka (2) upazAmaka, kSaSakanuM kAya sa thA meAhanA kSaya karavAnu hAya che. upazAmakanu` kA` sava thA meAhane upazAnta Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 karavAnuM heAya che. te ane mahAtmAe ahiM pAtapeAtAnuM kArya kRtanizcayI anI kare che. A guNaThANAne apUrvakaraNa eTalA mATe kahevAmAM Ave che ke ahiM Avela mahAtmA atyaMta vizuddhimAM vatA hAvAthI pAMca vastuo ahiM apUrva kare che. rasaghAta, sthitighAta, guNazreNI, guNasa krama ane apUrva sthitibaMdha A pAMca vastuo pUrve kIpaNa na karela te ahiM kare che. apUrva villiAsa je meAhane sathA haNavA ke upazAnta karavA joie che te ahiM prApta thAya che. tethI tene anurUpa A guNuThANAnuM nAma apUrNa rAkhavAmAM Avelu che. (9) anivRttikhAdara guNuMThANuM H-- mAhanIya karmanA kSaya ke upazama karatA karatA AtmA ahiM Ave che. ahiM ghaNA ghaNA meAhane haNI nAMkhyA hAya che. paNa 10mA guNuThANAnI apekSAe khAdara kaSAya haju bAkI hAya che ane ahiM eka sAthe AvelA AdhA AtmAonA pariNAma- adhyavasAya sarakhA heAya che. ahiM antamuhutakALa sudhI rahI. dazame guDANe jAya che. A 8-9 mA zuThANAnI ane AgaLanA 10 guNuThANAnI dhyAnAvasthA samajavI. pramaLa tIvradhyAnadvArA eka pachI eka guNu sthAnakapara kramazaH caDhatA jAya che. (10) sukSma saparAya guNuThANu :~ ahiM sukSma lAbha kaSAya bAkI hoya che. aAbhanA rasaghAta ane sthitighAta karatAM karatAM mAtra sUkSma aNurUpa leAza mAkI rahI jAya che tene sUmasa'parAya guNasthAnaka Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 kahe che. ahiMthI kSapaka sIdheA kUkA mArI agiyArame na jatAM sIdhe| bAramA guNaThANe paheAMcI jAya che. jyAre upazAmaka ahiMthI sIdhA agiyAramA guDANe janArA hAya che. (11) upazAntamAha guNusANu :-- upazamazreNI dvArA sava thA meAhanIyanA uddayane aTakAvI devAthI A guNasthAnaka prApta thAya che. ahiM eka antarmuhUtta sudhI meAhanIyanI koIpaNa prakRtinA pradezeAya ke rasAya bilakula na heAvAthI vItarAga dazA hoya che. bilakula rAgadveSa vinAnI dazA ahiM sAdhaka anubhave che paNa bhasmAchanna agninI jema kaSAyarUpI pavanathI upazamarUpI bhasma dUra thaI jatAM lAlarUpI kaSAya je sattAmAM paDelA hatA te antatta bAda udayamAM AvavAthI ahiMthI AtmA avazya nIce paDe che. Bud nIce paDatA paDatA 10-9-8-7 aTake te ThIka, nahi~ttara TheTha 6-7-6-5-4-3-201 TheTha pahoMcI jAya che. A upazAMta mAhI pramAdI banI yAvat ana tasa`sArI paNa pAcha banI jaI zake che. mATe sUkSma paNu kaSAyarUpI kaNiyAne jarApaNa vizvAsa karavA jevA nathI. kaSAya ja bhaya kara zatru che. te ja sa`sArarUpI vRkSanuM mULa che. AtmAnI anaMta samRddhi upara meTI zilArUpa che. jema jema krodhAdi kaSAyAnu jora maMda-ma daMtara paDatu jAya che ane jyAre bilakula tenI zaktine kSINa karavAmAM Ave che tyAre ja sapUrNa AtmAne nijAnaMda prApta thAya che. sAhunIyakama sarva karmomAM rAjA che. rAjA haNAyA pachI mInu' lazkara bhAgye ja samaje. mATe sAdhake sarva puruSAtha kaSAyane haNavA mATe ja karavA joie. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 mehanA paga majabuta karavAnA avaLA puruSArtha to jIve ajJAnavaza anaMtakALa sudhI ryA. have A ucA mAnava jIvana to ApaNe ja pALI-paMpALIne piSIne puSTa karelA meha duzmananI zaktine kSINa karavA pAchaLaja upaga karavA jevuM che. bAkInA bhavamAM te mehanI zaktine kSINa karI nAza karavAnA saMye nathI. ahiMja tene parAjIta karavAnI pUrNa zastra-sAmagrI maLe che. (12) kSINameha guNaThANuM - meharAjAne pUrNa parAjIta karI vijyamALA prApta karI mahAtmA kSaNa bhara yudhdhane bhAre zrama dUra karavA aMtamuhUrta sudhI ahiM vizrAma kare che. ahiM AvelA AtmAne have kadApI nIce paDavAnuM rahetuM nathI. ahiM Avelo AtmA avazya bAkInA traNe jJAnavaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya karmono kSaya karavA AgaLa vadhatA hoya che. bIjA zukala dhyAnanI tIvra dhArA cAluja hoya che ane te bIjA zukala dhyAnanI dhArA vaDe bAramAnA aMte bAkInA traNe jJAnAvaraNuM Adi karmone khapAvI kevalajJAna-kevaladarzanane prApta kare che. - nizcayanayanI draSTie je kSaNe ghAtI karmonA kSayanI kSaNa teja kevalajJAnAdi prAtinI kSaNa tethI je samaye jJAnAvaraNAdine kSaya thaye teja kSaNe kevalajJAnAdinI utpatti mAne che. kriyAkALa ane niSThAkALane eka ja samayamAM mAne che. jyAre vyavahAra naya bAramAnA aMta samaye jJAnAvaraNIya kSaya ane tadantara teramAM guNaThANanA Adya samaye kevaLajJAna mAne che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 (13) sagI kevaLI guNaThANuM ahI kevaLajJAnIne mana-vacana-kAyAnA ge haju pravata tA hAI A guNaThANAne sagI guNaThANuM kahevAmAM Ave che. anuttaravAsI devoe mana dvArA pUchelA praznonA javAba kevaLajJAnI manAyoga dvArA Ape che. te vakhate managa kevalajJAnIne hoya bAkI kevalajJAnIne ciMtAtmaka maga na hoya, ciMtana to adhurAne hoya, pUrNa ciMtana karavAnuM na hoya. temane to badhuM ja pratyakSa hoya che. vacanaga upadeza ApatI vakhate ane pUchelA praznonA javAba ApatI vakhate hoya che ane AhAra, nihAra, vihArAdimAM kAyayoga hoya che. ahiM kevaLajJAnIne dhyAna na hoya paNa dhyAnAnsarikA hoya che. AyuSya lAMbu hoya te 9 varSa nyUna pUrvakaTI varSa sudhI paNa A guNaThANuM hoya che. ane tyAM sudhI jJAnane lAbha jagatanA jIne maLato rahe che. sadehI mukta vizvanA para paropakAra satya tattano ane ArArono upadeza karavA dvArA karI zake che. - jaina darzana kevaLajJAnanI bAda turataja videha mukti ekAMte mAnatuM nathI. paNa jenuM AyuSya bAkI hoya tene saMsAramAM rahI purU karI devuM ja paDe che. ane kevaLajJAnanI sAtheja AyuSya purU thaI jAya tene aMtakRta kevaLI kahevAya che, paNa badhAja kaMI aMtakRta kevaLI thAya ane sIdhA muktimAMja videha mukta banI jAya che evuM nathI. anyathA pUrNa jJAnI vagara jagatanA jIvone satya tane upadeza keNa kare? ane satya tatvonA upadeza vagara jagatanA jInuM pAralaukika kalyANa kema thAya ? kevaLa jJAna thayA bAda paNa munine veza, nirdoSa bhikSAcarcA ane gAmAnugAma vihAra Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 vagere bAhya vyavahAra AdaranArA hoya che. kadAca anya sanyAsInA veSamAM ke gRhasthanA veSamAM kevaLa jJAna thayu' hAya teA paNa sAdhuvezanA svIkAra karyAM vagara vaMdanIya anatA nathI. jyAre devatA vagere AvI sAdhuveza Ape ane pahere tyAre ja devA vigere namaskAra kare che. eTale pUrNajJAnI paNa mAhya vyavahArane pradhAnatA ApI tene anusare che. ane samyak AcAra pAlana e ja jJAnInuM lakSaNa che. jIvAne pIDAkArI ke anucita vyavahAra pUrNajJAnIne kadApI heAya ja nahuiM. tethI vItarAga cAritrane dharanArA hAya che. sva-svarUpamAMja, pUrNa AtmAnaMdamAM niraMtara magna hAya che. pratisamaya leka-aleAkanA bhAvAne jANanArA dekhanArA hoya che. jJAna pradhAna jIvana jIvanArA haiAya che. temane mAhya Avazyaka pratikramaNAdi kriyA karavAnI hAtI nathI. temane paccakkhANa karavAnuM' na heAya paNa bhAjana te ekavAraja divasamAM kare. A sthitine jainadarzanamAM puruSa, strI ke kRtrima napuMsaka paNa pAmI zake che. bAhya strIliMga ke napusakaliMga bhAvanI parAkASThAmAM kAMI vighnakArI nathI. vighnakArI te veDhanA uya hAya che. vedanA udaya teA puruSane ane strIne paNa samAna vighnakArI che. puruSa paNa puruSavedanA kSaya karyAM vagara vItarAgI-nirmohI anI zakatA nathI. tema strI paNa strI- vedanA kSaye kema vItarAgI ke nirmohI banI na zake? zuM puruSane mATe ja mukti rIjhavaDa che ? ane strI mATe nathI ? ceAganI sAdhanA ane siddhinI adhikArI puruSanI jema strI paNa che. tethI jainadarzanamAM cAritra, kevaLajJAna ane muktinA adhikAra 'strIone' paNa puruSanI samAnaja ApavAmAM Avye che. rtsw- Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 mAhya strIliMga kaMI sAdhanAnI siddhimAM ke kevaLajJAnaprAptimAM khAdhaka nathI. mATe te anaMtI sAdhvIe muktimAM gaI che ane jaze. ane audArika pudgala deha che tyAM sudhI tene TakAvavA mATe kevaLajJAnIne AhAra-pANInI paNa jarUra avasya rahevAnI, tethI paNa zAstrAmAM kSudhA ane pipAsA vagere parIsaheA kahyA che. jo temane bhUkha-tarasa na lAgatI haiAya te pachI kSudhA-pipAsA parIsahanI AvazyakatA zI ? kSudhA-pipAsAnA jaya te bhUkha-tarasa lAge tene nirdoSa AhAranA abhAvamAM karavAnA hAya che. tethI jainadana strIne cAritra, zrImukti ane kevalIne AhAra nirvivAda mAne ja che. paNa 4 aghAtI karmanA udaya jyAMsudhI bAkI che tyAMsudhI kevalI paNa saMpUrNa svata Mtra te nathI ja ane zarIra jyAMsudhI meAda haiAya tyAMsudhI zarIranA dharmo vItarAga bhAve ajAvavA ja paDe che. kevaLajJAnIne nidrA na heAya kAraNa ke nidrAnA kAraNabhUta daza nAvaraNIya karma kSINa thai gayelu che. ahiMyA paNa kevaLajJAnIne kAyama besI rahevAnuM nathI, paNa nirvANukALa najIka AvatAM teo yAganirodha karavAnuM kArya zarU kare che. jyAMsudhI ceAganu pravartana che tyAMsudhI zAtAnA baMdha kevalIne paNa thayA kare che. ane lezyA paNa cega hAvAthI rahe ja che. tethI 13 me thI caudame guNasthAnakapara jatAM paheleA cAganirodha karavArUpa sUkSmakriyAapratipAti nAmanAM zukaladhyAnanA trIjA pAyAne- prakArane dhyAve che. athavA kAyasega nirAdhanA Ara'bhathI trIjI sUkSma kriyA'nivRtti nAmanuM dhyAna hAya che. A nirodha karatAM kevalIne eka antarmuhUta Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 thAya che. jo AyuSya karatAM vedanIyAdi traNa aghAtikamonI sthiti vadhAre heAya che te tene AyuSya samAna banAvavA kevalI kevalIsamudghAta kare che. jema bhInuM kapaDuM. cArapaDa- AThapaDavALuM hAya te jaldI sukAtuM nathI paNa tene siMgala karI nAMkhIe teA jaldIthI sukAi jAya che. tema kevalIkevalIsamudghAta . vakhate samasta AtmapradezAne mahAra kADhI samasta leAkavyApI banI vedanIyAdi konI vadhArAnI sthitine khapAvI AyuSya samAna karI de che. ane pachI zaileSIkaraNa karavA pUrve cenarodhanuM kArya zarU karI de che. kevalIsamudraghAta karavA pUrve kevalajJAnI AvakaraNa- udayAvalikAmAM ka prakSeparUpa vyApAra te antarmuhUta sudhI karIne pachI kevalI samudUdhAta kare che. Ama AryeAjIkaraNa- kevalIsamud ghAta ane yonirodha karatAM karatAM yAginarAdhanu kArya 13 mA aMte saMpUrNa samApta karI caudamA guNaThANe jai saMpUrNa ayeAgI avasthAne e prApta kare che. (14) ayAgI kevalI guNuThANuM H-- ahiM samasta mana-vacana- kAyAnA ceAgeA ruMdhI Atmapradezane cAthA bucchinnakriyAapratipAti zukaladhyAna dvArA merUpa tavat sthira banAvelA haiAya che. je anAdi kALathI mana-vacana- kAyAnA ce!geA dvArA je AtmAnA pradezeA ukaLatA pANInI jema caLa-vicaLa hatA te ceAgarUpI agninI upAdhi dUra thatAM AtmAnA pradezeArUpa pANI sthira banI gayuM. have ahiM ceAganA abhAve zAtAne aMdha paNa nahiM....lezyA paNa nahiM. kAraNa ke te kabaMdha ane lephsA yAgane AbhArI che. ceAganA ja abhAva thai gayA pachI nAsti muna huto gAlA ? Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 AhuM samasta ceAgeAnA aMta hAvAthI akriya jevI avasthA kevalajJAnInI hAya che. ahiM phakta pAMca hasvAkSara zna-4-3-jU khelavA jeTaleA kALa ahiM rahI 14 mA guNuThANAnA dvicarama samaye keTalAka karmone khapAvI kiMcit nirlepa ane che. 14 mAnA aMte khAkI rahelI 12 prakRtine paNa khapAvI niHzeSa tyAgavaDe karIne auyikADhi bhAvA ane bhavyatvanA nAza karavApUrvaka kSAyika samakti jJAna, cAritra ane siddhatvathI yukta khanI saraLa zreNI vaDe eka ja samayamAM aspRzat nAmanI gatithI siddhipadane ajarAmarapadane (saccidAna da avasthAne) sAkAra upayeAgavALA- ( kevaLajJAna upayAgavALA) pAme che. arthAt AtmAnA sarvocca aMtima vikAsa karI zuddha, buddha, ane mukta avasthAne zAzvata kALane mATe prApta kare che. A rIte cauguNasthAnakarUpa- arthAt meAkSamahelanA caudasApAnanI zreNIrUpa AtmAne kramazaH utkrAtikrama-vikA sakrama joyeA. Atmika vikAza AtmAne svaya' peAtAnA dharma puruSA dvArA kavAnA che. pachI bhale te AtmavikAsanI sAdhanAmAM mAM bAhya sAdhanA jevA ke zuddha deva, gurU, dhArmikakriyAe, sAdharmikA, pavitratIrtho, manuSyabhava, deha, AyuSya, dRDha saMghayaNu, ArAgya vagere sahAyabhUta hAya. A guNasthAnakAnI vyavasthAmAM prathamanAM cAra guNasthAnaka danamAhanIyanA udaya, kSayApazama, kSaya ke upazamane AdhAre che. jyAre 5-6-7 A guNaThANAM cAritra mAhanIyanA kSayApazamane AbhArI che. ane 8-9-10-12 A Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra guNaThANuM cAritra mehanIyanA upazama ke kSayane AbhArI che. 11 muM mAtra cAritra mehanIyanA sarvathA upazamane AzrayI che. 13-14muM guNaThANuM khAsa yoga sahita ane coga rahita avasthAne AbhArI che. 1 lA guNaThANAthI AtmA sIdhe 3 je, cothe, ame, 6 ThuM, 7 me guNaThANe paNa jaI zake che. 1 lAthI bIje (2 je) na ja jAya. 2 jAthI avazya pahele ja jAya. upara naja jaI zake. 3 jAthI 4 the ane paDe to 1 le guNaThANe jAya. 4 thAthI rADatAM 5, 6, 7 me. jAya. paDe te 3-ra-1 le jAya. 5 mAMthI caDatAM 6-7 me jAya paDe to 4, 3, 2, 1 le jAya. 6 ThThAthI caDatAM 7 me jAya. paDe te 5, 4, 3, 2, 1 le jaI zake. 7 mAthI 10 mA guNaThANAvALA caDe te kramazaH ane paDe to paNa kamazaH 11 mAvALe upara 12 me na ja jaI zake. ane avazya yaDI nIcA guNaThANe jAya. AtmA upazamazreNImAM je kALa kare te devalokamAM niyama ahamidra bane. kSapakazreNavALe AtmA 8, 9, 10, 12 me kramazaH jAya. 13 mAvALe avazya 14 mA guNaThANe ja jAya. 12 mAM guNaThANe kSINamehI vItarAgI banyA pachI nIce paDavAnA kAraNunA abhAve paDavAnuM hoya ja nahi. . marIne parabhavamAM jatAM jIvanI sAthe mAtra 1-2-4 e traNa guNaThANAmAMthI game te eka hAya. bIjuM na ja hoya. 3-12-13 me guNaThANe keIpaNa mare nahiM. trIjA guNaThANe AyuSya paNa bAMdhe nahiM . A upazamazreNuM jIva eka bhavamAM ekavAra ane AkhA saMsArakALamAM 5 (pAMca) vAra prApta karI zake jyAre kSaka Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 zreNI te rAramabhavamAM te paNa pUrve aadhdhAyu jIva ekavAra ja mAMDI cAre ghAtI karmonA kSaya karI vItarAga sarvajJa anI zake che. A rIte sakSepamAM AtmAnI utkrAntinA krama vAMcI sau kAi peAtAnA AtmAnA guNeAne vikAsa karI carama AtmavikAsa dvArA siddhi gatine prApta karo eja zubhecchA. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Liu Liu Jian Jian Kang ke dravya-guNa-paryAyanu` svarUpa Nan Hai Hai Nan Hai Hai 122 Hai Shang Hai Jie Yun Ji nA pAka 'muLavarSAvavarcyuM ' je guNa paryAyavALu hAya tene dravya kahe che. arthAt jemAM guNa paryAya rahe tene dravya kahe che. Pao Pao Pao Pao Pao Pao guNa-paryAyAne AdhAra te dravya. mULa rUpe sthira rahIne je te te pAMcAne prApta kare te dravya. dravya eka hAya ane temAM kAyamI rahenArA guNe aneka hAya. guNanI vyAkhyaH- je dravyanI sAthe sadA rahevAvALA hAya (jyAM dravya tyAM te) svayaM guNarahita hAya arthAt guNamAM guNa na rahe. dA.ta. jJAna guNa che te te AtmArUpI dravyamAM rahe, paNa jJAna guNa svayaM khIjA jJAna vagere guNane peAtAnAmAM rAkhe nahi. jo ke paryAya paNa dravyAzrita ja che ane guNarahita che, te paNa te utpAda-vinAzazIla haiAvAthI dravyamAM sadA rahetA nathI. paNa guNa te nitya hAvAthI sadA dravyanI sAtheja rahe che. kadApI te dravyathI rahita haiAyaja nahi. athavA jyAM dravya tyAM guNa ane guNa tyAM dravya. paraspara avinAbhAvI che. vya Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 vagara guNu na rahI zake ane guNa vagara dravya na rahI zake. jyAM agni tyAM uSNatA ane jyAM uSNatA tyAM agni ema jyAM AtmA tyAM jJAna ane jyAM jJAna tyAM AtmA, jyAM rUpAdi tyAM pudgala dravya ane jyAM pudgala dravya tyAM rUpAdi paryAyanI vyAkhyAH- dravyathI bhinna bhinna avasthAne paryAya kahe che. A paryAya paNa dravyanuM ja eka svarUpa che. ane dravya vinA te naja hAya. paNa A paryAya kSaNika hAvAthI pratisamaya utpanna thAya che. ane vinAza pAme che. eka navA paryAya utpanna thayA eTale junA paryAya nAza pAmyA. Ama navA navA paryAye utpanna thatA rahe che ane nAza pAme che. tethI paryAyA dravyanI sAthe kAyama rahenArA heAtA nathI. vAstavamAM te ane ekaja mAtAnA putrA che. ka mAtra eTaleA ke eka chekarA mAtAnI bhegeAja kAyama rahe che ane bIjo kayAreka mAtAnI bhegeA rahe che ane kayAreka juda paNa thai rahe che. bAkI guNa ane paryAya dravyanIja ane avasthAe che. jema dUdhanI sAthe pANIne saMbadha kSaNika che. jyAre saphedAi cIkAzapaNAnA saMbaMdha kAyamI che. ema dravyanI sAthe paryAyanA saMbadha kSaNika che, jayAre jINunA sabaMdha kAyamI che. koipaNa dravya peAtAnI mULa jAtine cheDI trikALamAM paNa anya jAti rUpa-anya svarUpa ane nahi. dA.ta. mATI kadApI peAtAnuM mULa svarUpa cheDe nahi. ane anya taMturUpa ane nahiM. AtmA-jIva dravya peAtAnuM mULa svarUpa cheDI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 kadApI anya ajIva rUpa na bane. eTale dravya trikALamAM eka svarUpa rahe che. kaTaka-kuMDalAdi avasthAomAM kAMcana to anvayI ja che. dravya paryAnA parivartanamAMya sadA sthira rahe che eja tenuM nityatva che. eka mATIrUpa dravyamAMthI aneka ghaTAdi paryAye utpanna thAya ane nAza pAme paNa te badhAmAM mATInuM svarUpa to kAyama ja rahe che. A dravya bahurUpI jevuM che. kSaNe kSaNe navA navA paryAya rUpI vastra dhAraNa kare che. potAnuM mULa svarUpa kAyama rAkhI navA navA paryAya rUpI vastra kSaNe kSaNe dhAraNa karyA kare che. tethI navA navA paryAyane prApta kare ane mUke te "dravya". AvI paNa dravyanI vyAkhyA vizeSAvazyaka vagere graMthamAM karelI che. prazna:- A dravya-guNa-paryAyamAM paraspara bheda che? uttara - hA, nAmathI, saMkhyAthI ane lakSaNathI e, traNemAM paraspara bheda che. nAmabheda- dravya nAma", "guNe nAma", "paryAya nAma e traNenA nAma bhinna bhinna che. saMkhyAbeda- dravya 6 che, guNe ane paryAye aneka che. lakSaNabheda- aneka paryAya gamana, judA judA paryAyamAM gamana kare te vya. guNanuM lakSaNa- jenA yoge dravya anya dravyathI pRtha karAya te guNa. eka dravyane bIjA dravyathI alaga karavuM te Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 guNanuM lakSaNa che. jJAnaguNa Atma dravyane pudgala dravyathI alaga pADe che. rUpAdi guNA pudgala dravyane Atma dravyathI alaga pADe che. paryAyanuM lakSaNa: paryAya-parigamana-satA vyApti te paryAyanuM lakSaNa che. dravyamAM satra vyApIne rahevu. te paryAyanu lakSaNa che. jema ghaTa e mATImAM sarvatra vyApIne rahe che. ekatva-pRthakatva-sakhyA-sasthAna-sayeAga-vibhAga e paryAyanuM lakSaNa che. athavA guNanA vikArA te paryAya-- A traNemAM nAma-saMkhyA ane lakSaNa bhede bhe paNa che. ane kathacita abheda paNa che kAraNa ke guNa paryAyA e draSyAzritaja hAvAthI te traNene abheda paNa che. jema jJAnAdi guNa paryAyathI abhinna te jIvadravya. rUpADhi guNa paryAyathI abhinna pudgala dravya. jIva drabyA ane ajIva drabyAnI je niyata vyavasthA che te guNa paryAyAnA abhedathI. rUpAdi guNu paryAye| pudgala dravyathI abhinna che te jIva dravyathI pudgala dravya judu paDe che. paryAya nayathI vastu peAtAnA dravya-guNa paryAyathI bhinna che. ane dravya nayathI abhinna che. bheda ke abheda nathI. paNa ekAMta mULa drabyA 6 che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, jIvAstikAya ane kALa. guNA anaMta che--paryAye anaMta che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 paryAye zAstramAM aneka prakAre batAvela che. pace svaparyAya paraparyAya | paravyAvRtirUpI arthaparyAya vyaMjanaparyAya svaparyAya- vastunI sAthe vartamAnamAM astitva rUpe rahelA te. paraparyAya- vastunI sAthe nahiM rahenArA arthAt svaabhAvarUpeNa rahelA che. athavA vastunI sAthe svabhAvarUpeNaastitva rUpe rahenArA te svaparyAya ane vastu sAthe pitAne abhAva rahe te paraparyAya. dA.ta. - AtmAmAM jJAnAdi guNo rahe te svaparyAya. paNa AtmAmAM rUpAdi guNo rahetA nathI, paNa tene abhAva rahe che te paraparyAya. paraparyAnA jJAnathI ja svaparyAnuM spaSTa jJAna thAya che. ane tethI ja niyata vastunuM jJAna thAya che. A ghaTa che. paTa nathI". e tyAreja belAya ke A dekhAtA ghaTamAM paTanA dharmo nathI dekhAtA ane ghaTanA dharmo dekhAya che mATe Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 A ghaTaja che' paTa nathI AvA spaSTa medha thAya che tethI niyata vastunuM jJAna paravastumAM rahelA paryaMcAnA jJAnapUrvakaja thAya che. 'A mANasaja che, pazu nathI' e tyAreja kahevAya che ke vamAnamAM dekhAtA manuSyamAM pazunA paryAye nathIja, tyAreja A manuSya che eveA nirNaya thAya che. eTale eka vivakSita vastunA jJAna mATe te vastuthI bhinna je anaMta vastuo ane tenA guNadharmonuM jJAna prathama Avazyaka hAya che. eka ghaTa vastumAM ghaTa atirikta ane ta vastuonA abhAva rahelA che. ane anaMta vastuethI ghaTa judA che te parapacAthI jaNAya che. tethI paraparyAya e paNa vastunI eka avasthA che. mAtra kka eTaleA ke eka avasthA vastunI sAthe vamAnamAM saMbaMdhita che. jyAre bIjI avasthA vastunI sAthe vamAnamAM saMbaMdhita nathI. paNa tene abhAva vatI rahelA che. 'ahiM ghaTa nathI' arthAt A jagyA sAthe hamaNAM ghaTane saMbadha nathI. paNa ghaTanA abhAva che. bhAvane AdhIna abhAva che ane abhAvane AdhIna bhAva che. ahiM ghaTa che te ghaTathI atirikta padArthonA abhAvane AdhInaja khelAya che. ahiM ghaTa nathI te ghaTanA pratipakSInA astitvane AdhIna che. eTale ghaTanu jJAna ghaTa atirikta ghaTanA pratipakSI jeTalAM vizvavata padArtho che tene AdhIna che. vastunA bhAva ane abhAvanu jJAna tenA pratipakSIne AzrIneja thAya che. abhAvanu jJAna bhAvane AzrI ane bhAvatu jJAna abhAvane AzrI che. tethI vivakSita eka ghaTAdi vastumAM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 vizvavartI padArthone abhAva raheluM che. A ghaTa paTathI bhinna che, vastrathI bhinna che, gharathI bhinna che, ema vizvavatI anaMta padArthothI bhinna che, evuM jyAre jJAna thAya tyAre eka vivakSita ghaTa vastunuM pUrNa jJAna thAya. je gf gALa te sarva jJAna" A sUtranuM paNa tAtparya eja che. jo ke chadmasthathI vastunA samasta-sva-para paryAyanuM jJAna zakaya nathI. chatAM sarvajJa vacananI zraddhAthI te sarva vastune anaMta sva para paryAyathI yukta ja mAne che. athaparyAya (vastuparyAya)- jema ghaTamAM rahelA mRtmayatva, pRthubuddhatva-vRttatva vagere dharmone arthaparyAya kahe che. vyaMjanapatha (vacanaparyAya)- kuMbha, kalaza, kuTa vagere ghaTavAcaka zabdo che tene vyaMjanaparyAya kahe che. A traNe arthaparyAya, varAna paryAya ane paraparyAya e traNe anaMta-anaMta che. vacana paryAya trikALanI apekSAe anaMta che. Aje ghaTa vastu amukaja ghaTavAcaka zabdothI vAcya bane che. paNa te ghaTa zabda trikALanI apekSAe anaMta vastuone vAcaka paNa che. A dravya-guNa paryAyanuM jJAna AtmAne pitAnuM mULa asalI svarUpa jANavAmAM bahu upayogI che. mAro AtmA zuddha jJAnAdi guNaparyAyanuM bhAjana che. vartamAnamAM je mArA guNaparyAye che te azuddha che. are ! keTalAka te vAstavika mArA cheja nahi karmajanya che. tethI karmanA udayathI ane kSapazamathI utpanna thayelA guNa paryAye vAstavamAM AtmAnA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 nathI paNa zuddha kSAyika bhAve sathA karmAMnA kSayathI utpanna thayelA guNA-paryAyeA eja vAstavika AtmAnA che. jaDanA guNA ane paryaMceAthI mAre| AtmA tadRna judo che. mArU tenAthI tadRna juduM svarUpa che. mAre jaDa padArthonA guNa paryAya sAthe zuM saMbaMdha che ? tethI mAre te mArA zuddha guNa paryAyamAM carcA karavI eja hitakArI che. para carcA te ahitakArI che-khataranAka che. paramAtmAnA zuddha-dravya-guNa paryAyanA AtmAnuM zuddha svarUpa pragaTa thAya che. dhyAnathI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 na jaina darzanamAM kAraNanuM svarUpa che : - te Ft. : S T IT, TET, TAT, HTAT, HT THEL, kAraNanA mukhya be bheda che. (1) upAdAna kAraNamULa kAraNa-pariNAmI kAraNa (2) nimitta kAraNusahakArI kAraNa. jagatamAM kaI paNa kArya kAraNa vagara utpanna na thAya. je kArya utpanna thAya te kAraNa pUrvaka ja. kAraNa pUrvamAM hoya ane kArya uttaramAM. pahelAM kAraNe hAjara hoya to ja uttaramAM (pazcAt) kArya utpanna thAya. jenuM je kAraNa hoya te tene ja utpanna karI zake. mATIno pIMDa ghaTanuM kAraNa che ke te ghaTane ja utpanna karI zake, vastrane nahi. ane vastranuM kAraNa taMtu, vastrane ja utpanna karI zake, paNa ghaTane nahiM. tethI je jenuM kAraNa hoya tenAthI te ja kArya utpanna thAya; anya kArya nahiM. tema karaNAbhAsathI paNa kArya utpanna thAya nahi. jema rastA paranI retImAMthI ghaTa. prazna:- "upAdAna kAraNa eTale zuM ?" 1. je kAraNamAM kAryanI zakti hoya te upAdAna kAraNuM, 2. je kAraNa svayaM kArya rUpe pariName te upAdAna kAraNa. 3. je kAraNa anvayI hoya te upAdAna kAraNuM, Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 jema mATIno piMDa ghaTanuM upAdAna kAraNa che. kAraNa ke te mATI piMDa ja svayaM ghaTa rUpe pariName che. A mATI piMDamAM ghaTa rUpI kAryanI zakti tibhAve rahelI che mATe ja te ghaTa rUpe AvirbhAva pAmI zake che. je jemAM tibhAve paNa na hoya to temAMthI te AvirbhAve pragaTa na thAya. mokSanuM upAdAna kAraNa bhavya jIva, kAraNa ke bhavya jIva ja mekSa rUpI kArya rUpe pariName che-utpanna thAya che. je jIva pahelAM saMsArI rUpe hato te ja jIvaja mekSa rUpe utpanna thAya che. tethI jIva e anvayI kAraNa banyuM. je kAryanI sAthe vyApIne rahe, jene choDIne kArya eka kSaNa paNa rahI zake nahiM arthAt kAryanuM zarIra te upAdAna kAraNa. praznaH- "nimitta kAraNa eTale zuM ?" upAdAnanI hAjarImAM kAryanI utpattimAM sahakArI kAraNa. jenI gerahAjarImAM upAdAna hAjara hovA chatAM paNa kArya naja thAya. kArya thatuM aTakI jAya te nimitta kAraNa kahevAya che. jema senApati game teTale bAhoza ane kuzaLa hoya paNa sainya vagara yuddha laDI zake nahi; sainya game teTaluM baLavAna hoya paNa zo vagara zuM karI zake? dA.ta. mATIne piMDa to hAjara che paNa te mATImAMthI ghaTa banAvanAra kuMbhAra, rAka, daMDa vagere sAmagrI na hoya to paNa ghaTa banI zakato nathI. tethI jema upAdAna kAraNa vagara ghaTa naja bane tema nimittA kAraNa vagara paNa ghaTa naja bane. baMnenA sahayogathIja keIpaNa kArya utpanna thAya. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 prazna:- "upAdAna kAraNanI mukhyatA ke nimitta kAraNanI ?" . uttara - jyAM kArya baMnenA sahayogathIja utpanna thAya che tyAM mukhyatA-gauNutAno prazna ja kayAM rahe che? upAdAna kAraNane nimitta kAraNane sAkSepa rahevuM paDe che. ane nimitta kAraNane upAdAna kAraNane sAkSepa rahevuM paDe che. tethI paraspara eka bIjAne parataMtra che. jema sainya senApatine sApekSa rahe ane senApati sainyane sApekSa rahe teja yuddha jItI zake. evuM upAdAna kAraNamAM ane nimitta kAraNamAM paNa che. kAraNa kAryane sarvathA anurupa paNa na hoya ane sarvathA ananurUpa paNa na hoya. paNa kathaMcit anurUpa hovuM joIe. mATI e ghaTane kathaMcit anurUpa che, jyAre taMtu e sarvathA ananurUpa che. mATe kathaMcit anurUpa kAraNamAMthI kArya utpanna thAya. sarvathA kAraNa ane kArya anurUpa hoya to pachI A kAraNa ane A kArya e bheda na rahe. bIju pachI kAryane utpanna karavAnuM paNa kayAM rahyuM ? kAraNamAM kArya nathI mATe te kArya utpanna karavA kAraNa sAmagrInI jarUra paDe che. kArya utpanna thayA pachI upAdAna kAraNanuM astitva maTI jAya che. khUda kAraNa ja kArya rUpe pariNamI gayuM pachI upAdAna kAraNanuM pRthak astitva rahetuM nathI. eTale kAraNamAM kAryanI cogyatA hovI joIe. ane sAthe sAthe te yogyatAne phalavatI banAvavA mATe sAdhanasAmagrI paNa joIe. nimitte kAraNe seMkaDe hAjara hoya ane upAdAnaja Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 gerahAjara hAya te! paNa kAMi vaLe nahi. eTale jyAM upAdAna kAraNa tyAM nimitta kAraNane rahevu paDe ane jayAM nimitta kAraNe tyAM upAdAna kAraNane hAjara rahevu paDeteAja, te ane maLI kAryane sAdhI zake, prazna:- upAdAna hAjara heAya tyAM nimitta kAraNu svayaM AvIja maLe ema nahi ? uttaraH- nA, je evu hAya tA anAdIkALathI jIva rUpI upAdAna kAraNa paNa hAjaraja che. ane nimitta kAraNeA paNa bhUtakALamAM deva-gurU-dharmanA 'sayAgarUpa anaMtIvAra prApta thayelAM che. te meAkSa rUpI kAryaM kema hajusudhI siddha na thayuM? mATe mAnavuM joie ke upAdAna kAraNa rUpa jIvanI hayAtI te anAdIkALathI hovA chatAM kALa, bhavitavyatA vagere kAraNeA khUTatA hatA. jaina danatA kAipaNa kAryanI utpattimAM pAMca kAraNeAne samavAya mAne che. mATe kAraNakuTa (pAMce kAraNAnA samuha) jyAM sudhI bhegA thAya nahi, tyAMsudhI ekalA upAdAnathI zuM thAya ? eTale anAdIkALathI jIva rUpI upAdAna hAjara heAvA chatAM paNa atyAra sUdhI pAMce kAraNeAnA samavAya temAMthI kALa-bhavitavyatA vagere khUTatu hatuM tethI jIvanA meAkSa hajusudhI thayA nathI. eTale jyAM upAdAna haiAya tyAM nimitta kAraNa AvIja maLe evA koija niyama jaina zAsanamAM nathI. keTalAye evA bhavya jIvA A saMsAramAM sadAkALa rahevAnA che ke jeone koi kALe meAkSanI sAmagrI maLavAnIja nathI. tethI teonA koi kALe meAkSa thavAnAja nathI. temaja meAkSanI sAmagrI maLavA chatAM paNa keTalAye dubhavya jIve che ke jeone najI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 kamAM mokSa thato nathI. kAraNake durbhavya jIvonuM upAdAna kAraNa hamaNAM egya nathI. tethI upAdAna kAraNa yogya bane teja utpAdana sAmagrI maLatAM temAMthI kArya utpanna thAya. ghAsa e dahIMnuM agya upAdAna kAraNa kahevAya, jyAre dUdha e dahIMnuM egya upAdAna kAraNa kahevAya. je ke gAya ke bheMsa ghAsa khAya toja temAMthI dUdha bane che. chatAM ghAsamAMthI sIdhuM dahIM banI zakatuM nathI. tethI dahIMnuM sAkSAta kAraNa dUdha teja tenuM upAdAna kAraNa kahevAya. paraMparA kAraNe je ghAsa te dahIMnuM paraMparA ayogya kAraNa kahevAya. taLAvamAMthI mATI sIdhI lAvI temAMthI kAMI ghaDe banI zakato nathI. kAraNa ke te saMskAra karyA vagaranI mATI te ghaTa mATe agya upAdAna kAraNa che. paNa teja mATI khUMdIne mulAyama banAve to ghaTa mATenuM yogya upAdAna kAraNa banyuM. jIva paNa mArgAnusArInA 35 guNethI mulAyama bane teja tenA upara ratnastrInA suMdara ghATa ghaDI zakAya. mArgAnusArI AtmA e mokSanuM upAdAna kAraNa che. ratnatrayInI sAdhanA e jIvane mokSa rUpa banAvavAnI prakriyA che. ane sudeva-gurU-zAstra vagere asAdhAraNa sahakArI kAraNo che. mArgAnusArI AtmA e mokSa mATenuM egya upAdAna kAraNa, ratnatrayIne purUSArtha e kuMbhAranA sthAne che. ane daMDa-caka-cIvara vagerenA sthAne sudeva-gurU-zAstra vagere che. sArAMza e che ke ekalA upAdAna kAraNane ja mAnavuM ke ekalA nimitta kAraNane ja mAnavuM e mithyAtva che. baMneno Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 sApekSa svIkAra teja samyakatva che. kAraNanI zuddhithI kAryanI zuddhi thAya viziSTa kAraNathI viziSTa kArya thAya ane sAmAnya kAraNathI sAmAnya kArya utpanna thAya. akAraNathI kArya utpana naja thAya. kAraNathI ja kArya nIpaje. kAraNAbhAsathI- bhaLatAM kAraNathI paNa kArya naja thAya. yogya kAraNa samuhathI ja kArya thAya. je kArya utpanna karavA jeTalA kAraNenI AvazyakatA hAya temAMthI ekAda paNa khUTe te kArya na thAya. dA.ta. vidyA prApti karavI che to skula, mAstara, pustaka, Arogya, bhajana, utsAha, buddhi, vinaya, udyama, vidyAno rasa vagere jarUrI che. temAMthI eka paNa khUTatuM hoya to vidyA prApta thaI zakatI nathI. tethI kArya baMne kAraNenA sahakArathI ja thAya che. patthara so varSa emaja paDyo rahe to paNa enI meLe temAMthI mUrti utpanna na thAya, paNa jyAre tene yogya zilpI maLe teja temAMthI mUrti bane. temaja zilpI hoya paNa patthara na hAya, hAya to mutine yegya na hoya to paNa mUrti rUpI kArya na bane. zAstramAM kahyuM che ke - nAra maverA nA ArA jaLa " gharANA na vyavasthA syAt kArya kAraNayAH kavacit / / / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 Weng 22 jaina darzanamAM dhyAna Pin dhyAna eTale zuM? koipaNa jaDa-cetana padmAnuM sthira-ekAgra ciMtana karavuM te dhyAna. i anAdikALathI jIva ajJAnavaza meAhavaza - kaSASavaza koine koi prakAranuM dhyAna karatAja heAya che. koi dhananu dhyAna kare che, kAi strInuM dhyAna kare che, kAi putra-putrInu' dhyAna kare che, kAi yaza-kirtInuM dhyAna kare che, kAi maMgalAnuM dhyAna kare che, te keAi meATaranuM, kAi reDIyeAnuM, kAI bheAjananuM kAi vepAranuM, kAi zarIranuM dhyAna kare che. AvuM a kAma viSayaka satata dIrghakAlIna dhyAnanA prabhAve AtmAmAM kusa skAro ane kuvAsanAe khUbaja dRDha banI gai che. ane AvA azubha pApamaya dhyAnanA yeAge jIva anaMta kALathI bhinna bhinna bhinna 84 lAkha ceAniemAM anaMtAnaMta janma-mara NAdi kaSTA-yAtanAe bhAgavI rahyo che. have devAne paNa durlabha evA uttama mAnava deha pAmI anaMta janma-maraNanA du:khAmAMthI mukta anavu' hAya, kusaMskAra ane kuvAsanAonI nAgacUDamAMthI chuTI apUrva sahaja AnaMda ane zAMti prApta karavI hAya teA dhyAnanA viSaya malyA vinA jIvanA chUTa nathI. ApaNane hRdayathI ema lAgatuM heAya ke Aja sudhI me - Pin Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 jenuM dhyAna karyu* tenAthI cittamAM kalezaja thayA che, du:kha ane azAMtinA dAvAnaLamAM jaine paDyo chuM, sAcA sukha ane zAMtithI va'cita rahyo chu', kaleza ane udveganu ja bhAjana anyA chuM, aneka pApAthIja kharaDAyA chu' teA havethI dhyAnanA vaLAMka badalavAnA nirdhAra karo. dhyAna teA jIva koine koi prakAranu` karatAja heAya che. teA pachI dhyAna evuM kema nahi karavuM ke jethI aneka bhaveAnA saMcita pApakarmA baLIne bhasmIbhUta thAya, kusaMskArA ane kuvAsanAenA nAza thAya, puNya karmAnu' upArjana thAya, cittamAM zAMtine vAsa thAya, sahaja AtmAnaMdanI prApti thAya, jJAnAdi sa`pattie prApta thAya, janma-jarA maraNAdi duHkheAthI mukata ane. jo azubha dhyAna karavu' ApaNane AdhIna che teA zubha dhyAna prazasta dhyAna karavuM paNa ApaNaneja AdhIna che, kaI azubha dhyAna karavAnA ApaNA svabhAva nathI, paNa azubha dhyAna karavuM te te mananI vikRti che, mananA saDA che. zubha dhyAna-prazasta dhyAna vuM eja AtmAne atyaMta hitakArI che, teja AtmAnuM parama kartavya che, teja mananI sauMskRti che. mATe maLelA uttama mAnava jIvanane azubha dhyAna karI karIne araSAda na karatA zubha (prazasta) dhyAna dvArA jIvanane susa skArita, sukha, zAMtivALuM anAvavuM jarUrI che. jaina darzanamAM cAra prakAranAM dhyAna atAvelAM che: (1) Atta dhyAna (2) raudradhyAna (3) dharmadhyAna (4) zukaladhyAna. A cAramAM prathamanAM be dhyAneA azubha (aprazasta) che ane bAkInAM be dhyAneA zubha (prazasta) che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 AdhyAna eTale zuM? A = duHkhathI pIDita- zArIrika ane mAnasika duHkhathI pIDita prANanuM je dhyAna tene ArtadhyAna kahe che. ArtadhyAna nIce mujaba cAra prakAranuM che(1) ISTa padArthonA saMganuM dhyAna.' (2) aniSTa padArthone viyeganuM dhyAna. (3) roga nAzanuM dhyAna athavA roga saMbaMdhI dhyAna. (4) dharmasAdhanA dvArA Aloka ke paralokamAM maLatA bhega-saMpattinuM sakAma dhyAna (niyANAnuM dhyAna). ISTanA saMganuM dhyAnaH (1) mane AvA suMdara manahara bhega sukhe kayAre maLaze? () mane AvI AvI ura saMpatti, sattA, suMdara rUpa kayAre maLaze? (3) mane AvA yaza, kIrti, Adara-satkAra kayAre maLaze? (4) vartamAnamAM je suMdara bhega sukha prApta thayela che te na jAya te bahu sAruM ! (5) mane vartamAnamAM je dhana-saMpatti malI che te kAyama TakI rahe te bahu sAruM ! (6) AvuM suMdara lAvaNya yukta rUpa TakI rahe te bahu sarasa thAya! , (7) AvI suMdara rUpavALI patnIno viyoga na thAya te sAruM ! Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 (8) maLelI A sattAnI khurazI cAlI na jAya ane kAyama TakI rahe te sArUM...! (9) leAkeAmAM jevI ijjata-AbarU che tevI kAyama TakI rahe te bahu sarasa ! (10) bhUtakALamAM AvI suMdara sapattie, sattA, vaibhava, bhAgA maLyA hatAM te Aje heAta teA kevI majA paData! paNa hAya! dudaiva rUDavAthI cAlyA gayA ! hAya ! have zu thaze ? (11) pahelAM zarIranI tAkAta, rUpa lAvaNya kevuM suMdara hatuM hAya! have teA cAlatAM paNa paDI jAuM chu.. rUpa te ArIsAmAM jovuM paNa gamatu nathI. jone A vALa pahelAM kevA kALA bhammara jevA AMkaDIA kevA zAbhatA hatA ! have A sapheda vALa kevA adanIya lAge che. hAya! badhuM have hAro beThA. AvA te seMkaDo Ata dhyAnanA vikalpe| heAya che. AvA AvA saMkalpA vikalpe karI ajJAna jIva huMmezA du:kha anubhavatA heAya che. ane cittamAM huMmezA kaleza rahyA kare che. tethI zittamAM zAMti samAdhi hAtI nathI. A badhuM atyaMta viSayAsaktine AbhArI che, aniSTanA viyeAganuM dhyAna: (1) A AvI kaMkAsaNI, kajIyAkhAra, kadarUpI, aNughaDa patnI mane vaLI kayAM maLI ? kayAM enI sAthe mArU pAnu paDayuM ? have kayAre A malA-aniSTa TaLaze ? Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 (2) A vaLI AvA nIce paDelI pAse meM ghara kayAM lIdhuM ! have karUM paNa zuM? kayAM jaldIthI bhADe ghara paNa maLe che? (3) A AvAne AvA mahemAne rejane roja kayAMthI TapakI paDe che? ane juone javAnI to vAtaja karatA nathI ! jANe bApanuM ghara na hoya ! pedhI gayA che ! ApaNAthI rejane roja AvA mahemAnane je pioSAya nahi. paNa ochuM emanA meDhA upara kahevAya che ke tame have jaldIthI TaLe ! (4) A ghara te bhADe lIdhuM paNa nathI naLanI vyavasthA, nathI IlekTrIka, nathI saMDAsa, nathI havA-ujAsa AvA gharamAM zI rIte rahevAze ? kayAre bIjuM sArUM ghara maLe ane AmAMthI chUkuM ! (5) A chokare to vaLI devatAI malya che ke A divasa mArUM lehI pI jAya che. na kAMI kAmakAja karavuM, na kAMI kamAvuM, hADakA to harAma. mAthe paDayo che ! gharamAMthI kADhI mukuM te leke niMdA kare che ane rAkhuM chuM te pivAya tema nathI. hAya! have zuM karuM? - (6) A bAjumAM reDIye AvyuM che ke tyArathI rcovIse kalAka meTA barADA pADI rAtanA uMghavA paNa detA nathI ane vaLI reDIyAvALAne kahevA jaIe to sAmethI laDavA Ave che have zuM karavuM ? (7) A junAM kapaDAM jaladI phATI jAya te sAruM ! jethI jaladI navA kapaDAM maLe! (8) bhaviSyamAM AvA AvA aniSTa prasaMge, aniSTa vastuo na prApta thAya to sAruM ! Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 (9) bhUtakALamAM AvA AvA aniSTa prasaMgo, aniSTa vastuo maLI hatI te gaI te sAruM thayuM ! nahiMtara Aja ke duHkhI hota! aniSTano saMga bhaviSyamAM na thAya; vartamAnamAM prApta aniSTa TaLe, ane bhUtakALamAM AvA aniSTa prasaMge gayA te sAruM thayuM. AvA ajJAnatAbharyA virAronI paraMparA A dhyAnanI keTImAM jAya che. vedanA (roga AzrI) nAmano AdhyAnane trIje pAyo - zUla, zIra vedanA-tAva-zaradI, vagere gAdinA vizegano daDha avyavasAya (pariNAma) te paNa azubha dhyAna che. A vartamAnamAM prApta rogAdinA viyeganI ciMtA, tenI cikitsAmAM atyaMta mananI vyagratA. - A roga TALavA kayAM jAuM? zuM karuM? hAya ! bApare ! bahuja A rogathI kaMTALI gayo chuM have te AnAthI bhagavAna cheDAve to sAruM ! je ke pUrve karelA pApanA udayeja gAdi vedanAo Ave che tene vAstavamAM potAnAja karelA azubha karmane vipAka samajI samatA bhAve bhegavavI joIe. paNa ajJAna jIvane samabhAva rAkhavAnuM kayAMthI sujhe? tethI ja du:khI thaI hAya-Aya karI abhakSa davAo khAI keI navAM navAM pApa upArjana kare che. AvelA rega-vedanA kaMI manuSyanA ajJAnatA bharyA dhamapachADAthI gabharAIne cAlI jatI nathI. te te Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 jyAM sudhI azAtA vedanIya haze tyAM sudhI bhogavavu ja paDavAnu che tenA niyata thayelA vakhate rAga-vedanA zamavAnI che teA pachI nAhaka kaleza-hAyaveAya zA sArU karavI bleie ? bhUtakALamAM Ave rAga-vedanA AvI hatI te gai te bahu sArU thayu, nahitara kANu jANe jIvananu zu' thAta ! bhUtakALamAM rAga-vedanA gai tenA Anada mANavA. chUTakArAne dama kheDavA. bhiSyamAM have bApalA AvA rAge-vedanAe na Ave te sArUM ! Ama vedanA-rAga pratyenI atyaMta aru!i dhikkAra e paNa duSkarma dhAvanAra che. rAganA pratikAra mATe khUba doDadhAma karavI, gharavALAene paNa taMga karI devA anucita che. Ano artha e nathI ke rAga Ave te ceAgya upacArA naja karavA. paNa temAM atyaMta utsukatA rAkhavI, hAyaveAya karavI, tenA mATe atyaMta Akula-vyAkula thavuM, rAgamAM kuTu khIe sevA na karatAM temanA upara vAraMvAra gusse thai javuM, nArAja thaI javuM ke A kevA kuTu'bIe che ke mArI AvI rAganI sthitimAM paNa sevA karatAM nathI. pachI temanI vAta che mane ekavAra sAthe thai javA de ! pachI svAthI leAkeAne batAvI ApuM! AvA kuvikalpA karavA te Ata dhyAnanA trIne pAyA che. niyANAnuM dhyAna nAmanA ceAthA pAceAH AgAmI kALamAM deva-devendra, rAjA-mahArAjA, cakravartI anavAnu niyANu' karavuM-bhAga sa pattie nI prArthanA karavI te Ata dhyAnanA cAthe pAyA che. huM vamAnamAM dAna-zIla-tapa-tyAga-saMyamanu Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 pAlana karU' che' tenA phaLa tarIke bhaviSyamAM-AgAmI janmamAM uttama bhegA-sa'patie devIe vigere maLajo. AveA uttama dharma ane tapa vecI enA badalAmAM AvI tuccha-vinadhara vastu mAMgavI te mahAna ajJAnatA che. kADI khAtara krADAne pheMkI devA jevu' mUkha kA che. te paNa atyaMta viSayAsakta manuSyAja bahudhA dharma sAdhana-tapa-tyAga vagere AvA divya uttama bhAga sukheA mATeja karatAM hoya che. tethI dharmasAdhanA madala divya ucca bhautika sukhAnI tIvra abhilASA karavI tene nidAna nAmanu Ata dhyAna kahe che. A niyANAnuM ciMtana adhama che. dhama rUpI hastiratna vecI gadheDA kharIdavA jevuM mAliza-ajJAna-ceSTita che. ajJAnathI adha ane ca'rALa srInA kaTAkSathI rahita thayelA purUSa! uMcA vaibhava ane bhAganA kAmI tenA sarjanamAM atyaMta Asakitane dhAraNa kare che. jyAre vidvAnAnu citta meTA mAkSanIja AkAMkSAmAMja ektAna heAya che. A cAra prakAranu Ata dhyAna rAga-dveSa ane mehane paravaza jIvAne heAya che. A dhyAna sa`sAra vRddhi karanArU ane tiya ca gati (pazu-pakSI-pataga ceAni) nuM kAraNa che. tethI A cAra prakAranA A dhyAnanuM svarUpa jANI tene tyAga karavA aharniza kaTIbaddha rahevu joie. A dhyAna 1 thI 6 guThANA sudhI astitva dharAve che. kAraNa ke tyAMsudhIja pramA ceAga che. pramAdavaza jIve A azubha-nIca dhyAnane karatA hAya che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 raudradhyAnanAM 4 prakAraH (1) hiMsAnubaMdhI (2) mRSAnu dhI (3) taiyAnukha dhI (4) viSaya sa'rakSaNAnubaMdhI raudradhyAna eTale zuM? raudra krUra dhyAna. hiMsAdI pApe karavAmAM ati krUra cittane pariNAma tene raudradhyAna kahe che. = hiMsAnukhazrI raudradhyAnanuM svarUpa: jIvAnA vadha karavAnuM, gADha aMdhane AMdhavAnuM, dahana karavAnuM, aMkana karavAnu, kApavAnuM, tene khatama karavAnu duHkhamAM nAkhavAnuM, khUna-hatyA karavAnuM je krUradhyAna tene hiMsAnukha dhI raudradhyAna kahe che. bhale te vakhate jIva te hiMsAnI kriyA na karatA hAya, paraMtu te karavAnA dRDha adhyavasAyathI kaMi bhayaMkara pApakarmonu' upArjana kare che. A raudradhyAnI ati krAdha rUpI grahathI pakaDAyele haiAya che. arthAt utkaTa rASane dharanArA heAya che. ati uDha mAna-mAyA-leAla-vaza paNa hiMsAnukha dhI dhyAna hAya che. mRSAnubaMdhI raudradhyAnanuM svarUpa: huM evuM vacana eTaluM ke sAmI vyaktinA chakkA chUTI jAya. tane jela bhegAja thavu paDe, gharanAM naLIyAM paNa vecavA paDe, tenI strInAM ghareNAM vecatAM paNa purU na thAya. athavA enA upara evA AkSepa-Aropa lagADuM" ke tenI AbarUnA kAMkarA thaI jAya. ke mahAramAM mAM paNa Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14pa batAvavuM tene bhAre paDI jAya. tenI guNa-marma vAte jAhera karUM ke jethI tene maravA jevuM duHkha thAya ke ApaghAta kare paDe. kerTamAM juThI bhayaMkara haDahaDatI sAkSI bharU, cADI cugalI karUM, mArmika vacana, niSphara vacano, asatya varane bolI sAmAne utArI pADuM, kaSTamAM nAkhuM, mArI nAkhuM. prANuone chedI nAkho, kApI nAkho, bhedI nAkhe, bALI nAkhe zuM joI rahyA che? upADIne pheMke. AvuM hiMsAnuM vAna te paNa mRSAnubaMdhImAM Ave. zAstra virUddha vacana, sAmAne ekadama halakA pADavAnuM vacana. AvA AvA bheDA prANaghAtaka, mArmika, gupta, zAstra virUddha varAna levAnuM je praNidhAna tene mRSAnubaMdhI raudradhyAna kahe che. bhale pachI tevAM varAno bele ke na bole, paNa evA pApamaya-hiMsAmaya-juThabharyA vAno belavAne daDha adhyavasAya vikAra) karyo te ja mRSAnubaMdhI raudradhyAna bhaviSyamAM huM AvAM AvAM varAno belIza. bhUtakALamAM je huM AvA AvA varAne belyo hota to ThIka thAta ! bhaviSyakALa saMbaMdhI ane atItakALa saMbaMdhI paNa mRSAnubaMdhI raudradhyAna samajavuM. AvuM AvuM pApamaya, hiMsAmaya vAna bolavuM rahI gayuM, yAda na AvyuM tene pazcAtApa, baLApe kare te paNa AmAM Ave. bahuzruta na hoya chatAM kahe ke huM bahuzruta paMDita chuM, brahmacArI na hoya chatAM kahe ke huM brahmacArI chuM, tapasvI na heya chatAM kahe ke huM tapasvI chuM, tyAgI na hoya chatAM kahe ke huM tyAgI chuM. AvuM vacana paNa mahAmahanIya baMdhAvanArUM ane krUra cittanA pariNAma rUpa che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 steyAnubadhI raudradhyAnaH pAraku' dhana, cIja cAravAnuM, paDAvI levAnuM, lU'TI levAnu, phrAsalAvI lai levAnu je dhyAna tene steyAnu dhI raudradhyAna kahe che. cAhe pachI te vastu dhana-saMpatti lUTavAmAM, cAravAmAM, paDAvI levAmAM, sAmAnu khUna karavu paDe, mAravA paDe, tenI bilakula paravA karyA vagara, durgatinA-pApanA bilakula Dara vagara je cArI karavAnuM dhyAna-eka lagana. Aleka paraleAkanA apAyA-nukazAnAthI nirapekSa banI pArakuM paDAvI levAnuM, lUMTavAnuM ja dhyAna. viSaya saMrakSaNAnubaMdhI rodradhyAnaH zabdAdi maneAhara viSayeA, dhana, saMpatti, ghara, dukAna, strI putra parivAra, sattA vagere prApta bheAga saMpattionA rakSa NamAM krUra pariNAma tene viSaya saMrakSaNAnukha dhIraudradhyAna kahe che. (1) A mArI strI sAme jo keAi jIve ke apaharaNa karavAnI peravI kare te tene mArI nAkhuM ! (tha) A mArA dhanane paDAvI levAnI keAnI tAkAta che? ane jo koi paDAvI levA ke lUTI levA Ave teA tenI khabara lai nAkhuM! (3) A mArI sattAnI khurazI uparathI jo mane phAi utAravA kAzISa karaze te tenA khAra vagADI nAMkhIza. (4) rAhe te bhAge huM A badhA mArA vaibhavA, viSaya sukhAnuM rakSaNa karIza. pachI tenuM rakSaNa karavAmAM hiMsA karavI paDaze teA karIza, jI khelavu paDaze tA kheAlIza, vizvAsaghAta Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 karavo paDaze te karIza, sagA bApa sAthe virodha kare paDaze to karIza, krodha-mAna-mAyA-leja, mArAmArI, kalaha, jhagaDA, vaira virodha karavA paDaze to paNa karIza, paNa mArA viSaya bhegenuM, saMpationuM rakSaNa karIza. A jIva sarva jIvomAM zaMkAthI Akula ziravALe hoya che. zuM khabara A loko zuM kare? ityAdi zaMkAzIla rahyA kare ane tethI binaaparAdhIne paNa upaghAta-nukazAna karI bese che. AvA atyaMta viSayAsakta jIvanI atyaMta krUra lezyA niraMtara rahyA kare che. A raudradhyAnI bIjAnI Apatti joIne AnaMda pAmanAre hAya, Ihaloka pAkanA apAyanA bhayathI rahita hAya, pApono pazcAtApa na hoya, pApa karyA pachI paNa AnaMda mAnanAra hoya. ane A saidradhyAnI narakagAmI hoya che. A dhyAna 1 thI 5 guNaThANA sudhI hoya. guNasthAna kamAhanI TIkA mujaba chaTTha guNaThANe paNa A dhyAna hoya. AtmAthI jIvoe A ArtadhyAnanA ane raudradhyAnanA svarUpane jANIne tene tyAga karavAmAM prayatnazIla rahe e ja zubhecchA, Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 dharma dhyAnanA 4 prakAra NEU. RETURE UR UTERUELFLE zrAjJApaya vipAkAnAM saMsthAnasya ca cintanAt thaM vA dhyeya melena, dharmayuM-dhyAna-ravidham gA ----(yAgazAstra-10-prakAza) 1) AjJA virAma (2) apAya viNya (3) vipAka viya (4) saMsthAna viAya. A AjJA, apAya, vipAka ane sa MsthAna rUpa cAra dhyeya bhedathI A dhyAna paNa sAra prakAranuM che. viya eTale zuM? vicAraNA karavI te. ('viSaya vicittanuM ') zaMkA- dharma dhyAnamAM AjJA, apAya, vipAka ane sa sthAnane vicAra karavAnuM prayAjana zuM? kema 'dharma dhyAna' zabdathI te e spaSTa thAya che ke dharmasaMbaMdhI (dharmaviSayaka) dRDha vicAra te dharma dhyAna. tethI temAM mAtra dhanAja virAra hAvA joie. tenA badale aprastuta AjJA vigerenA vicAra dharma dhyAnanI vicAraNAmAM kema kare che ? samAdhAna-dharma e jinarAjanI AjJAmAM rahele che tethI--'-vaghne zALAchu kriye jyAMsudhI jinAjJAnu svarUpa jANavAmAM na Ave tyAMsudhI dharmadhyAnI dharmanA vicAra, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 pAlana vagere kevI rIte karI zakavAne che? AjJA (vacana) dvArA ja dharmatatvane yathAsthita khyAla AvI zake che. tethI jinarAjanI AjJAnA svarUpane yathArtha khyAla hovo jarUrI che. tethI ahiM dharmadhyAnamAM prathama AjJAno vicAra karavAnuM zAstrakAroe kahyuM che. jInarAjanuM vacana yathArtha che, satya che, avisaMvAdI che, pUrvApara virodha vagaranuM che, ekAMtika ane AtyaMtika kalyANano hetu che, A daDha vizvAsa jyAM sudhI bhagavAnanA vAna para na thAya tyAMsudhI sAdhakanI dharmamAM akhalita gati kevI rIte thavAnI hatI ? ane bIjuM jInarAjanI AjJAne vicAra kare te paNa dharma ja che ne? zaMkA- dharmadhyAnanA viSayamAM apAyanI vicAraNA karavAnuM kAraNa zuM? samAdhAna- rAgAdi doSe, hiMsAdi pApa vagerenA nukazAnanI vicAraNA karavAthI eka to te te dena ane pApane pakSapAta dUra thAya che ane tenA bhayaMkara nukazAna jANI sAdhaka te dethI ane pApathI dUra rahe che. ane tethI bAdhaka doSa dharmasAdhanAmAM je vigna karatAM hatAM te karI zakatAM nathI. tethI dharmanA bAdhaka kAraNone paNa vicAra rAkhavo jarUrI che kemake gaphalatathI paNa te doSo sAdhanAmAM bhaMga na paDAve. rAgAdi doSanI bhayaMkaratA sAdhaka yaMsudhI barAbara na samaje tyAMsudhI dharma karavAnuM joIe teTaluM joma AvatuM nathI. tethI pitAnA AtmAmAM keTalA de che? keTalA pramANamAM che? ane pitAne ane bIjA jIvone tenAthI thaI rahelAM nukazAna vigereno vicAra kare paNa jarUrI che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zaMkA- vipAkanI vicAraNA zA mATe? samAdhAne- zubhAzubha karmonA vipAkanI virapAraNuM karavAthI satkAryo karavAnuM baLa maLe che. ane asatkAryothI tenA kaTu vipAka (phaLa) jANI dUra rahevAnuM thAya che. ane cittanI samAdhi mATe paNa karma vipAkanI virapAraNuM zreSTha sAdhana che. zakA- saMsthAnane vicAra karavAthI zuM ? lekanuM saMsthAna, (AkRti) temAM AvelA anaMtAnaMta jaDa-cetana padArtho ane tenuM vividha svarUpa-svabhAva, kAryo vagerenuM vividha ciMtana karatAM rahevAthI manamAM rAgAdi doSa ghUsavAne avakAza maLato nathI. tethI dharmadhyAna sArI rIte sthiratAthI thaI zake che. jenA AdhAra para dharmasAdhanA karavI che te jInarAjanI AjJAno vicAra, rAgAdi de je dharmane kaTTA zatruo che tene spaSTa khyAla, zubhAzubha karmonA vipAkanuM ciMtana je prANune dharma karavAmAM baLa ApanArUM che ane saMsthAnane vicAra manarUpI madonmata gAMDA hAthIne ke je dharmarUpI vRkSane ukheDavA mathI rahyo che tene aMkuzamAM lenAro kuzaLa mahAvata che. tethI A AjJA virAya, apAya virAya, vipAka virAya ane saMsthAna vicayarUpa dhyAnathI vyutarUpa ane cAritryarUpa dharmanI puSTi thAya che. ane punaH punaH AnI vicAraNAthI zubhadhyAnanI yogyatA prApta thAya che. tethI A dharmadhyAnanA cAra pAyAno punaH punaH vicAra e cAra gatimaya saMsArane ziva aMta karanAra che tethI mumukSue A dhyAnanI egyatA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 prApta karI ceAgya deza, kALa, Asana, Alakhana, bhAvanAe vagere dvArA A dhyAna dhyAvavAnA abhyAsa karavA joie ane sAthe sAthe zakaya tyAjya doSo ane pApAnA tyAga ane zakaya dharma sAdhanAmAM udyama paNa jarUrI che. khAlI dharma dhyAnanI jANakArI mAtrathI khAsa lAbha nathI. jaina zAsanamAM kevaLa zuSka jJAnanI jANakArInI kaMI bahu kiMmata nathI. meAkSanI prApti samyag jJAnapUrvakanI sakriyAthI thAya che, nahiM ke ekAMta jJAnathI ke ekAMta kriyAthI. paNa anenA subhaga sahayAgathIja meAkSanI prApti thAya che. AjJA vicaya: (1) jinAjJA rAga-dveSarUpI tikSNa viSane zighra nAza karanAra parama maMtra che. (2) gADha meAhAMdhakArathI bharelA leAkanA aMdhakAra dUra karanAra saharazmi che. (3) Adhi-vyAdhi-upAdhI rUpa trividha prAMDa garamIthI temA tAmA peAkAratA saMsAranA musAphrAne adbhuta trANabhUta vizALa ghaTAdAra vaDale che. (4) kama rUpI patane teADavA mATe vajA samAna che. (5) kama rUpI vana mATe jinAjJA dAvAnaLa samAna che. (6) pAparUpI aMdhakAraneA nAza karanAra ratna dIpaka samAna che. (7) pAparUpI jherI varSothI bacAvanAra apUrva chatra che. (8) kuvAdIorUpI ghuvaDA mATe sUrya samAna che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 jInarAjanA yAdvAda gati vAna AgaLa kuvAdIonI kuyuktio mahAta thaI jAya che.. (9) jenI hRdayaguphAmAM A jIna vAnarUpI siMhakezarInuM bacu khelI rahyuM hoya che tyAM AgaLa kumatarUpI hAthIonAM TeLAo tenA ekaja siMhanAdathI palAyana thaI bhAgI jAya che. (10) kumationI kuyuktirUpI seMkaDo ghaDAone kSaNamAM bhAMgavA mATe mudagara samAna che. (11) saMsArarUpI samudramAM DUbatA jIvo mATe dvIpa samAna che. (12) kAlakane prakAza karavAmAM sUrya samAna che. , (13) sakala pAporUpI pizAcane vaza karanAra kuzaLa bhuvo che. (14) "have govA = :" A pratipAdana karavA dvAre sakaLa sUkSma bAdara jIvenuM hita karanArUM che. ' (15) sadbhuta padArthonI jJApaka che. . (16) svabhAvathI krUra ane rAgarUpI viSane paravaza evA paNa atyaMta pApI ane viSayAMdha chAne paNa navarAnathI bhAvita manavALA banAvIne gelekathane sukhakArI banAve che. arthAt sarvatyAga karAvavA dvArA sarva vizvavata jIvone abhayadAna ApanAra banAve che. - (17) hajAro suyuktiothI vyApta jIna vacanarUpI madakane rAta divasa khAtAM paNa buddhimAna purUSa tRpta thato nathI. A (18) sakala duHkharUpI rogonuM jInavarAna advitIya auSadha che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 (19) A jInarAjanu vacana devaleAkavAsI devadevendrone paNa mAnya che, pramANabhuta che. (20) je jInarAjanA vAnathI bhavya laghukavAne kuzaLa kAryAmAM pravata vAnu jaNAvavAmAM Ave che. (21) bhavya jIveAnA zazayArUpI timirane nAza karanArU che. (22) anipuNa purUSa A naya, bhaga, pramANa ane gamathI gabhIra jInavarAnane samajavA samartha banI zakatA nathI. keAi laghukamI bhavya jIvaja tikSNa prajJA vaDe gurgama dvArA A jInavananI gaMbhIratA jANavA bhAgyazALI banI zake che. (23) A jInezvara devA svayaM rAga dveSane jItanArA ane sarvajJa hAvAthI teonA vAnamAM kayAMye saMzaya karavAnA avakAza cheja nahi. kAraNa ke viparita prarUpaNA rAga-dveSa ke ajJAna vinA na heAya. tethI anupakRta upakArI jinezvara devA ekAMte parAnugraha parAyaNa hevAthI tenuM vana ekAMte parama zraddheya--parama upAdeya che. AvI AvI rIte bhinna bhinna suMdara vizeSaNeAthI yukta jinAjJAne-jinavacanane ekAgra vicAra karavA te dhama dhyAnanA prathama AjJA vikraya nAmanA pAyA che. (24) jIna vAna a thI anAdI-anaMta che jyAre sUtrathI anitya che. (25) gaNadhara devAe A jInavAnane sUtrathI guMthelu che ane tenA upara tItha kare e satyanI maheAra-chApa mArelI che. apAya vicayaH (1) he jIva ! rAga-dveSa-krAdha-mAna-mAyA-AAbha, hiMsAdi Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApa ane AzravAdi azubha kriyAomAM pravartatA jIvonA Aloka paralokamAM thatAM lAkhe nukazAnone-dukhane-pIDAeno thira virAra kara (2) teM paNa Aja sudhI anaMtakALamAM A rAgAdi doSe ane hiMsAdi pApomAM rAkacUra banIne anaMtIvAra narakAdi durgatiomAM anaMtAnaMta janmamaraNAdi kaSTone bhegavyA ! Aje paNa AvA uttama jInarAjanA dharmayukta mAnavAvamAM haju paNa te dena pApono pakSa kema cheDato nathI ? tAruM nikaMdana kADhanArAM, tArI anaMta jJAnAdi samRddhine lUMTI lenArA pratye paNa tAro ATale pakSapAta kema che? te mane samajAtuM nathI. te te rAgAdi dene vaza keivAra halakA manuSyonI paNa gulAmI parAdhInatA bhogavI. nahi karavA yogya parastrIgamana, vezyAgamana, svAmIdroha, mAtRdroha-ghAta, hiMsA, juTha, corI, parigraha, mAMsAhAra, zarAba vagere pApa karavAmAM paNa kaMI bAkI rAkhI nathI. (3) he jIva! jema mahAvyathAthI pIDAto manuSya hovA chatAM paNa kupaccanI abhilASA kare che. tema aprazasta rAga-dveSa uThavA mAtrathI duHkhane denArA che, Asaktine janmAvanArA che, rittine vihaLa ane azAMta karanArA che, keI tophAno utpanna karanArA che. chatAM te teone saMga kema choDatA nathI ? (4) jeTalA pramANamAM rAga-dveSanI mAtrA tIvra tema duHkha paNa tIvra. dveSa te uThavA mAtrathI dehane ja prathama tapAve che, magaja garama karI nAMkhe che ane AgaLa vadhatAM gharamAM, kuTuMbamAM, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 paNa saMtApa karAvanAra bane che. jema koTarastha agni jaldIthI vRkSane bALI mUke che tema. (5) parAkamAM dIrgha - narakAdi phaLa - dIrgha saMsAra e rAdi doSanuM phaLa che. . (6) mithyAtvathI mohita mativALA pApI jIvo A lokamAMja narakanI upamAvALA duHkhane prApta kare che. tethI A jagatamAM krodhAdi sarva pApa karatAM paNa (mithyAtva) ajJAna jevuM kheDhakara, (bhayaMkara) pApa kaI nathI. kemake je ajJAnanA pApathI jenI mati AcchAdita thaI gaI che evA loka pitAnA hitAhitane paNa jANI zakatA nathI. (7) prANu vadhAdithI avirata, hiMsAdi pApanI pratijJA vagaranA pApI jI potAnA dIkarA-dIkarIonA ghAtarUpa ati niMdanIya pApone paNa karatA saMkecAtA nathI. (8) kAyiyAdi paccIsa kriyAomAM pravartatA jIvo Aloka paralekamAM kaI pApane upArjana karI saMsAranI vRddhi kare che. (9) A rAgAdi doSe -hiMsAdi pApo kSamAdirUpa ane ahiMsArUpa je dharmasthAne tenA virodhI che, zatru che tethI he jIva! te dharmaghAtaka zatruothI tuM sadA cetato raheje. - (10) je AlekamAM rAga-dveSa na hota to kaI duHkha pIDA paNa na hota. rAga-dveSaja karmabaMdhanuM kAraNa che. ane karmabaMdhanathI ja narakAdi durgatiomAM janma maraNAdi dukhe jIvane bhegavavA paDe che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pada (11) svabhAve zuddha, niraMjana, nirAkAra sphaTika jevA nirmaLa AtmAne kALe meza karanArA kAjaLa jevA A rAgari de che. (12) prazama sukhathI jIvane vaMcita rAkhanArA A rAgAdi doSa ja che tene jyAMsudhI tuM haTAvIza nahi, nirmULa karIza nahi tyAMsudhI sAcuM sukha akaSAya cAritra-vItarAga dazA prApta karI zakIza nahi. . (13) sAthe sAthe rAgAdi doSane poSanAro, jagADanArA nimittothI paNa dUra raheje. kemake rAgadveSarUpI agni viSayo rUpI Invanane prApta karIne ja saLagato rahe che. tethI te agnine have zAMta karavA hoya to rAga rUpI agnimAM vividha viSaya rUpI lAkaDAM nAkhavAnuM baMdha karavuM joIe jethI lAkaDAM vagara te rAgadveSarUpI agni bujhAI jAya. (14) saMsAra tyAga karavAnuM A paNa eka mukhya kAraNuM che ke saMsAramAM manuSyane sthAna-sthAna para kSaNe kSaNe rAgazreSanAM nimitto maLe che ane tethI nimitta pAmI jIva Dagale pagale rAgoSanI AgamAM jaI paDe che. - sAdhu avasthA-sAdhu jIvanaja eka evuM suMdara-alipta jIvana che ke sahaja meTA-meTA kaMcana kAminI putra-parivAra-ra-dukAna, dAgInA, sattA jevA rAga-dveSa vardhaka nimitothI bacI javAya che. tethI sahelAIthI kSamAdi dharmonuM ArAdhana karI zakAya che. (15) he jIva! tAre AdhIna mekSamArga hovA chatAM te kumArga para cAlIne ja te tArA hAthe ja tArA paga para kuhADI mArI tuM vedanAnI bUme kema pADI rahyo che? Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa7 (16) he jIva ! dharmarUpI saurAjya prApta thavA chatAM viSayenI zikSA eka bhikhArInI mAphaka saMsAranI galIe galIe kema mAgI rahyo che? tane zarama kema nathI AvatI? - AvI rIte bhinna bhinna daSTikoNathI rAgAdi de, hiMsAdi pApa ane AzravAdi kiyAothI sva-parane thatA nukazAnono sthira ekAgra citte vicAra karavo te dharmadhyAna bIje pAye che. vipAka vicaya:- (1) arihaMtonI bhavya, sarvazreSTha saMpadAo ane nArakInI bhayaMkara vipadAo jotAM lAge che ke zubhAzubha karmanuM eka chatrI sAmrAjya A vizva upara pravartI rahela che. (2) ekaja rAjagRhImAM rahetA zAlIbhadra roja navA navA devatAI vaibho ane vilAse bhogavatA hatA. ane eja nagarImAM raheto dramaka (bhIkhArI) bhikSA mATe AkhI nagarImAM Akho divasa zrImaMtone dvAre bhaTakavA chatAM peTabhara roTalAno TukaDo paNa prApta karI zakato nahoto. te karmanI lIlA nahIM to zuM che? (3) eka vakhata ayodhyAnA rAjamahelamAM vividha vaibhamAM mahAlatI rAjarANI sItAne gaeiNI avasthAmAM alI nirAdhAra hiMsaka pazuothI bharelA mahA vikaTa jaMgalamAM mUkAI javuM paDayuM te karmanI krura mazkarI nathI te zuM che ? (4) mahAparAkramI, mahAyoddhAo, mahAsAmrAjyanA ghaNuM evA pAMca pAMDenI eka patnI satI draupadI rANInAM duSTa duryodhane bharasabhAmAM pAMca pAMDavone dekhatAM cIra kheMcyA ane vikAsa bhalIbhadra roja nagarImAM rahetA Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 AbarU lIdhI te zuM karmanI mazkarI nathI to zuM che ? (5) satyavAdI harizcaMdra rAjAne caMDALane tyAM verAvAne avasara Avyo ane mahArANuM tArAmatIne nIrA ghera pANI bharavAM paDyAM te karmanI bhayaMkara viTaMbaNuM nathI te zuM che? (6) muMja rAjAne ghera ghera bhikSA mATe duzamananA rAjyamAM nIcI mUMDIe laTakavuM paDyuM te karmanI krUra ramata nathI te zuM che? (7) sagara rAkavatInA eka sAthe sATha hajAra putrane saLagAvI nAkhyA te eka kamanI saMhAralIlA nathI to zuM che? . (8) pakhaMDanuM puNya bhegavanAra brahnadatta cakravatInI AMkhe UDAvanAra karma caMDALa sivAya koNa che? (9) devalokanA Indra-indrANIonA rUpane mahAta kare tevA adbhuta rUpane dhAraNa karanAra sanatkumAra cakavatInA zarIramAM ekAeka bhayaMkara soLa roga utpanna thaI gayA ane anupama rUpanI lIlA eka kSaNamAM dhULamAM ragadoLAI gaI te karma pizArAnI sArvabhaumatA nathI to zuM che? (10) abajonuM dhana pitAnI pAse hovA chatAM roja telane geLA khAnAra ane bhAre varasAdanI jhaDIomAM, mAsAmAM nadInA puramAM taNAtAM lAkaDAM levA potaDI paherIne jhaMpalAvanAra kaMjusa mammaNa zeThanI ghera viTaMbaNa karanAra ane sAtamI narakamAM laI janAra duSTa karma sivAya koNa che? (11) mRgAputra leDhIe rAjamaMdiramAM rAjarANInA peTe janma levA chatAM janmathI ghora durgadhI zarIra, naDuiM nAka-kAna, nahiM mukha, nahiM hAtha-paga, nahiM peTa AvA kaTu Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 phaLane ApanAra karmarUpI jherI vRkSa sivAya keNa che?" (12) rAjAne raMka banAvanAra, mUrkhane paMDita banAvanAra, durbhAgIne saubhAgI banAvanAra ane saubhAgIne durbhAgI banAva nAra, yaza, apayaza, saMpadAo, vipadAo, surUpa-kurUpa ApanAra, ucA kuLamAMno nIca kuLamAM janma ApanAra bhaNelAone abhaNanI gulAmI karAvanAra ane paMDita mUkhanI gulAmI kare. temAM zubhAzubha karmanuM ja nATaka dekhavAmAM Ave che. (13) devalokanA devatAne paNa gadheDInA paTamAM pUranAra A phUra kama sarakAraja che ne? .. (14) akarmonI prakRti, sthiti, rasa ane pradezanA zubhAzuSa bhedanuM ritana karavuM, karmanI uttara 158 prakRti one vikAra kare vigere... AvA AvA zubhAzubha karmanA-pApa-puNyanA phaLane (vipAkano) ekAgra citte vicAra karavo te dharmadhyAnane vipAka viraya nAmane trIje pAye che. saMsthAna vicayaH jina kathita dharmAstikAyAdi dravyanAM lakSaNe, saMsthAna, AdhAra, bheda, pramANa, utpati, sthiti ane vyaya paryAnuM dhyAna karavuM te. jema dharmAstikAyanuM lakSaNa gatisahAyaka, adharmAstikAyanuM lakSaNa sthitisahAyaka ityAdi. saMsthAnaH- judAtta rajanA vizeSa | parimaMDalAdi saMsthAna ajIva dravyane hoya che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 160 (1) parimaMDalAkAra (2) vRttAkAra (3) trikoNAkAra (4) rAturastrAkAra (5) AyAtAkAra. jIvone viSe cha saMsthAnaH (1) samacaturastra (2) joDha (3) sAdI (4) vAmana (5) kunja (6) huMDaka. lokanuM saMsthAna- vaizAkhAkAra- be keDe hAtha daI paga pahoLA karI ubhela purUSavatuM. lakanuM adhaH saMsthAna- trasanAkAre. lekanuM madhya saMsthAna- jhArI AkAre. lekanuM udarva saMsthAnaH- mRdaMga AkAre. AdhAra - dharmAstikAyAdi dravye AkAzanA AdhAre rahelA che tene vicAra kare athavA svasvarUpeNa sthita che. bheda - dharmAstikAyAdinA kaMdha, deza ane pradeza traNa bheda che. pramANa- dharmAstikAyAdi dravyo lekAkAza pramANa che. te dharmAstikAyAdi chae dravya pratisamaya utpanna thAya che, nAza pAme che ane mULa svarUpe kAyama che-sthira che. prazna- dharmAstikAyAdimAM utpati-rithati-vyaya zuM ? tyAM vivakSita samaya saMbaMdharUpa apekSA levI. dA.ta. vartamAna samaya saMbaMdharUpe utpanna thAya che. tadanantara atIta saMbaMdharUpe nAza thAya che ane dharmAstikAyAdi dravyarUpe nitya rahe che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 1 A pAAstikAya lAkane jInezvarAe anAdI ane ta kahyo che. kSetraleAka trividhaH- urdhva -madhya-adhA. ulAkamAM jyAtiSTADhi sahita anuttara vimAna pata asa Mkhyeya ratnAnAM vimAne. madhyaleAkamAM ja buDhIpAdI svayaM mUramaNu paryaMta asa`khya dvIpeA AvelA che lavaNa samudrAdi asakhya samudro AvelA che. adheAleAkamAM ratnaprabhAdi sAta pRthvIe AvelI che, temAM nArAnA 840000 lAkha nivAsasthAneA (narakavAsA) che. sImaMtaka pAvathAthI apratiSThAna sudhI sabhyeya che. valaya, dhaneAdiSTa, dhanavAta, tanavAta e dharmAdi sAta pRthvIene vIMTAyelA che athavA temanA AdhAre sAte pRthvIe rahelI che. bhavana:- ratnAnAM bhavanA (mahela jevAM) asurasida daza nikAya saMbaMdhI cha krADa ne 72 lAkha bhavanapatinA bhavaneA che. ane vyaMtaranAM asabhyeya nagarA (bhavanA) AvelAM che. A bhavanA zAnAM AdhAre rahelA che ? AkAza ane vAyunA AdhAre rahelAM che. C jIva svarUpane vicAraH- sAkAra ane nirAkAra, upayAga svarUpa jIva che. sAkAra upayoga 8 prakAranA che ane anAkAra upayoga 4 prakAranA che. jIva anAdi anaMta che, arUpI che, zarIrathI bhinna che, kamanA kartA-bhAktA che. jIvanA peAtAnA kanitaja Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 saMsAra samudra che. te saMsAra samudra janma maraNAdi rUpa khArA jaLathI bhareluM che. tenA taLiye cAra kaSAyarUpI cAra pAtALa kalaze AvelA che. temAMthI janmAdi jala akhalita gatithI dhamadhokAra cAlyuM Ave che. seMkaDe duHkharUpI jalacara jaMtuothI yukta che. meharUpI Avarta (bhamarI) che, jemAM evA ati bhayAnaka saMsAra svarUpane ciMtave. ajJAnarUpI vAyuthI prerita saMga-viyegarUpI mejAMonI paraMparA niraMtara uchaLI rahelI che jemAM evA anAdi anaMta azubha saMsAranuM ciMtana kare, A saMsAra jIvane kaIpaNa guNa na karanAra hovAthI nirguNa che. prazna- AvA bhayAnaka hajAre duHkhathI vyApta saMsAra sAgara taravAno keI upAya che. ke nahi ? ' uttara- jarUra che, A sAMsAra sAgarane taravA mATe samyaga darzanarUpI suMdara baMdhana che. jJAnamaya kuzaLa niryAmaka che. ane cAritrarUpa mahAvahANa che. te vahANanAM chidro saMvara vaDe pUrI devAmAM AvelA che, tArUpI anukuLa pavanathI ISTa purI prati prerita che vega jeno, vairAgyanA mArge caDheluM che, durgAnarUpI jAothI niSpakaMpa che. munirUpI vepArInA 18000 hajAra zIlAMgarUpI mahAkiMmatI ratnothI bhareluM che. ane A cAritrarUpI vahANamAM caDhIne nirvANa purane svalpa kALamAM nirvidane prApta kare che. athavA ghaNuM lakhavAthI zuM? dharmadhyAnI sakala jIvAdi padArthonA vistArathI yukta, sarvanayanA samuhamaya evA siddhAMtanA arthanuM dhyAna-ciMtana kare. A rIte lekavata dravya Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 tenA guNA-pAMce vividha jaDa-cetana padArthAnA bhinna bhinna daSTithI sUkSma ` ekAgra vicAra karave te sa sthAna vicaya nAmanA dharma dhyAnanA ceAthe pAyA che. A rIte sakSepathI dharmadhyAnanA rAAre pAyAnA kramazaH vicAra karyAM. prazna- dharma dhyAnanA adhikArI kANu ? javAba- nizcayathI teA aprattama muni, upazAnta meAhI ke kSapaka nigrantheAja che. vyavahArathI nIcenA guNuThANA vALA paNa adhikArI che. nipuNa buddhivALA, vidvAna, mumukSu purUSa A dhyAna karavA samartha che. prazna- kayA dezamAM (sthaLamAM) dhyAna karavuM joie ? javAba- mAtra dhyAna kALeja yuvatI-pazu-napuMsakakuzIla varchata sthAna joie evuM nahiM, paNa sava kAla AvuM sthAna joie. uparAMta te sthAna manuSyA vagerenI avarajavarathI rahita joie. ghoMghATathI rahita joie kemake jene dhyAnanI zarUAta che parita ceAgeA nathI anyA tyAMsudhI skhalanA thavAnA saMbhava che tethI tenA mATe amuka prakAranuM sthAna-- vAtAvaraNa atyaMta jarUrI che. AthI siddha thAya che ke sAdhu jIvanamAM zAstra vihita koipaNa kriyA mAnasika upayoga rAkhI te te kALe anya ceAgane Adhaka na bane te rIte karavAmAM Ave te te dhyAnaja che. A rIte saMkSepathI dharmadhyAnanA svarUpanuM pratipAdana karyuM. mumukSu AtmA A dharmadhyAnanA svarUpane vAMcIne samajIne dharmadhyAna karavAnA abhyAsa kare. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lkhK l>ble; s& 164 prazna- zukala dhyAna eTale zu' ? - aSTakama thI malIna thayelA AtmAne zeAdhe-zuddha kare tene zukaladhyAna kahe che. athavA zAkane gAre dUra kare tene zukaladhyAna kahe che. athavA jenA nirmaLa svarUpa prApta karAya te zukaladhyAna. va jenA dvArA AtmAnuM zuddha sphaTIka jevuM athavA zukala-kaSAyarahita meAkSanu eka advitIya kAraNa hAvAthI zukaladhyAna kahevAya che. prazna- A dhyAna keANa dhyAyI zake ? uttara- (1) prathamanAM traNa saMUyaNu cukta (ra) pUdhara (3) apramatta munI, kSepaka nigraMtha ke upazAnta nigraMtha (4) pIta-padma ane zukalarUpa ati vizuddha lezyAone dharanAra, r prazna- zukaladhyAnanA cAra pAyA kayA kayA ? uttara- (1) pRthaktva vitarka savicAra (2) ekatva vitaka avicAra (3) sUkSma kiyA'nivRtti (4) tyucchinna kriyApratipAtI. prazna- pRthaktvavika savicAra dhyAna eTale zu? uttara- pRthakatva bhinna bhinna, vitaka - pUrva gata zruta, savicAra-saMkrama-saMcAra, pUrvAMgata zrutane anusAre vividha naya draSTithI paramANu vagere dravyanA utpAda, sthiti, vyaya, mUtva, Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 te ? amUrtatva, bhinnabhinnatva, eka - aneva vagere paryAnuM syAdvAda daSTithI ekAgra ciMtana karavuM tene pRthakatva vitarka savicAra nAmano zukaladhyAnano prathama prakAra kahe che. athavA jemAM bhinna bhinna artha, vyaMjana ane ganI saMkrAnti che. eTale e dhyAnamAM eka dravyathI bIjA dravya upara, eka zabdathI bIjA zabda upara, eka cegathI bIjA roga 'upara athavA dravya uparathI zabda upara, zabda uparathI dravya upara ane dravya uparathI cuMga upara ItyAdi saMkamaNavALuM je dhyAna te prathama zukaladhyAna, prazna- ekatva vitaka suvicAra nAmanA zukaladhyAnanuM svarUpa zuM che? - pavana vagaranAM sthAnamAM rahelA sthira tivALA dIpakanI jema utpAda, sthiti, vyayAdi paryAmAMthI koI ekaja paryAyamAM rittinI nizcalatA (vikSepa rahitatA) te bIjuM zukaladhyAna che. che athavA jemAM artha, vyaMjana ke yegane saMkrama nathI te bIju zukaladhyAna. A dhyAna paNa pUrvagata zrutanA anusAreja hAya athavA pUrvagata zrutane upayoga keI ekaja dravya, guNa ke paryAyamAM nizcala hoya tyAre bIju zukaladhyAna hAya. prazna- sUkSma kriyA nivRtti dhyAna jyAre kene hoya ? uttara- nirvANagamana kAle kevalIne manoga ane vAnagane nirodha karyA pachI ardha kAyaroganA nirodha vakhate trIjuM zukaladhyAna hoya. jyAM haju sUmakA nivRta thaye www Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 nathI paNa jyAM sUkSma-uzvAsa nizvAsAdirUpa kAyayoga haju mejuda che. te sUphama kriyA nivRtti nAmanuM trIju zukaladhyAna che. " prazna- buchinna kriyA apratipAtI dhyAna eTale zuM? jyAM samasta bheganA abhAve sarvathA kiyAne nAza thayelo che te zailezI avasthArUpa je meravat nizcala AtmAnI avasthA tene cothuM zukaladhyAna kahe che. prathamanA be pAyA kevalajJAnanI prApti pUrve hoya ane chellA be pAyA kevalajJAnanI prApti bAda kevalIne hoya. chasthane sunizcala mana te dhyAna kahevAya, jyAre kevalIne sunizcila kAya te dhyAna kahevAya. prazna- AvA viSama dhyAna para caDhavA mATe AnaMbane paNa rahezene? hA, jema viSama parvatAdi upara caDhavA mATe lAkaDI, raju vigere daDha AlaMbananI madada levI paDe che tema ahiM dharmadhyAna para rADhavA mATe prathama AlaMbananI jarUra che. te AlaMbana zAstramAM cAra prakAranuM batAvyuM che. (1) vAcanA:- vinayI sAdhune nirjarA mATe sUtrAdinuM dAna karavuM te. . (2) pRcchanA - zaMkti sUtrAdimAM saMzayane dura karavA gurUne puchavuM te. (3) parAvartanA - pUrve bhaNelA sUtrAdinA smaraNa mATe ane nirjarA thAya te mATe vAraMvAra tenuM punarAvartana karavuM te. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 (4) anuprekSA - manathI ja sUtrAdinA avismaraNa mATe ane nirjarA mATe sUkSma ciMtana karavuM te. prazna- sAdhu jIvanamAM A dhyAnano avakAza kayAM maLe? kAraNa ke be TAIma pratikramaNa, be TAIma vastrAdinuM paDilehaNa, zAstra adhyayana, adhyApana karavAnuM, gocarI lAvavAnI, gurUsevA-bhakti, bimAra, tapasvI, bAlasAdhunI bhakti, vAraMvAra iriyAvahiyA, paccakkhANa levuM--pAravuM, sAdhuvaMdana AmAM dhyAnano avakAzaja sAdhune kayAM che? uttara- dhyAna eTale kaMI parvatanI guphAmAMja jaIne potAnA Avazyaka kartavyone choDIne ja thaI zake A tamArI mAnyatA bhrAmaka ja che. zAstrakAroe to pratyeka zAstravihita ane upagapUrvaka AvazyakAdi kriyAo karatAM karatAM dhyAna thAya che te pramANe kahyuM che. pachI eka iriyAvahInI kriyA paNa upaga sAthe kare to te kriyA paNa dhyAna kahevAya. jIvadayAnA upagapUrvaka sAdhu cAle te paNa dhyAna, bhASAsamiti jALavI bole te paNa dhyAna, zAstrAbhyAstra manavacana-kAyAnI guptipUrvaka kare te paNa dhyAna, vidhipUrvaka gurUsevA kare te paNa dhyAna, ane upagapUvarka 42 deSarahita gerarInI gaveSaNa kare te paNa dhyAna. yaduktaM prAcAra pradIpa zubhadhyAnaM sarvadharmakriyAnugaM mAnasikaM ca nahi tena kAcid dharmakriyA bAdhyate kiMtu sarvApi pratyuta poSyate tena tasya sArvakAlikatvaM yujyate, zrutajJAnaM tu paThanaguNanAdi sAdhyaM dvisandhyAvazyakAdivat niyata kAle evAcitaM tasyaiva sarvakAlaM pAThAbhyAse'nyAnya puNya kriyA bAdha eva syAt, na ca tathA yuktam, anyonyAbAdhayeva tA sA yuktatvAt / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 je mahApurUSo nRtayeAgI banI gayA che. je saMghayaNa ane mAnasika kRti ala vaDe karIne malavAna che. jenu mana dharmadhyAnanI aMdara nizcala che. tene grAma, nagara, udyAna, pata guphA, janAkula ke janarahita zunya sthAneA samAna che. arthAt temanA mATe Ava prakAranu sthAna joie evA niyama nathI. tethI je grAmAdi sthaLamAM mana svastha rahe tyAM uparokta svarUpavALA munie dhyAna karavuM. vAcika dhyAnaH mAre AvA prakAranI niravadya, mRdu, hitakArI bhASAja meAlavI joie. ane sAvadya, kaMThAra,ahita kArI bhASA nahIM elavI joie. A pramANe vicArIne khelanArane vArikadhyAna heya. kAyika dhyAnaH sArI rIte kAmanI jema hAtha-paga vigere sapheAcI rAkhI kAraNe jayaNApUrvaka kAyAne pravartAve tene kAyika-dhyAna kahe che. sthAna pRthvIkAyAdi jIvAnA saghadAdithI rahita paNu joie. tyAM AsapAsa hiMsA, mRSA, cArI, maithuna, parigrahArdi pApeAne sevanArA na joie. athavA AsapAsanuM vAtAvaraNa zuddha-pavitra joie. prazna- kayA kAle dhyAna karavu joie ? 1. uttara je kAlamAM peAtAnA mana - vacana - kAyAnA cAgAnI samAdhi rahe teve vakhate dhyAna karavuM. kAI kAlanuM niyamana nathI. ma Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- dhyAna vakhate Asana kevuM joIe? uttara- Asana abhyAsa vaDe siddha karela hovuM joIe. je Asana upara dIrghakAla sudhI sukhapUrvaka dhyAna thaI zake. dhyAnamAM pIDAkArI na bane tevuM pitAnI rUci mujabanuM Asana joIe. cAhe pachI te padmAsana heAya, virAsana hoya, siddhAsana heya, kAryotsarga mudrA hoya, ke beThelA hoya. prazna- A dezakAla Asanane niyama zA mATe? uttara- pUrve munie AvA dezakAla AsanAdimAM rahelA pradhAna evA kevalajJAna vigerene pAmelA che. A uparato sAmAnyathI kAlAdine niyama kahyo che. bAkI dhyAnamAM jema manavacana-kAyAnI ekAgratA samAdhi rahe te pramANe yatna kare joIe. chaghane jema ja ghAtI karmone kSaya karavA prathamanA be zukaladhyAnanA pAyAnI AvazyastA paDe che tema kevalIne 4 aghAtI karmono kSaya karavA zukaladhyAnanA chellA be pAyAnI AvazyaktA rahe che. zukaladhyAnanAM cAra AlaMbana - (1) kSamA (2) namratA (3) saralatA (4) sateSa jinamatamAM karmakSayanA udezane lIdhe A cAra kSamAdi pradhAna che kemake akaSAya cAritrathI ja niyama mukti che. tethI A cAranuM AlaMbana lenAre mumukSuja zukaladhyAna upara caDhI zake che bIje nahi. arthAt zukaladhyAnarUpI mahela upara rADhavA mATenAM A kSamAdi cAra pAna che. zukaladhyAnanI cAra anuprekSA che. (1) mithyAtvAdi AzraddhA (2) saMsAranA azubha Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 bhAve (3) anaMtabhava saMtAnonI paraMparA (4) vastuonAM vipariNamana. zukaladhyAnathI subhAvita citta che jenuM e AtmA jyAre zukaladhyAnathI virAma pAme che tyAre A upara mujabanI racAra anuprekSAonuM sUkSma hRdayasparzI ciMtana kare che. kAraNake koIpaNa dhyAna aMtamuhUrtAkALathI vadhAre kALa satata TakatuM nathI. tethI jyAre eka dhyAnamAMthI nivRta thAya tyAre A anuprekSAonuM ciMtana kare che. A zukaladhyAna atyaMta sUkSma ane atyaMta nipuNa buddhigamya ane sarva sAdhya hovAthI AjanA kALe to koI karavA zaktimAna nathI tethI teno vadhu vistAra na karatAM saMkSepamAM tenuM svarUpa batAvyuM che. A rIte zAre dhyAnanA svarUpanuM saMkSepathI vivecana karyuM che. bhavya jIve prathamanA be azubhadhyAno tyAga karavApUrvaka chellAM be dhyAnamAMthI dharmadhyAna mATe udyamazITA bane ane zukaladhyAna mATe bhAva pratibaMdha rAkhe ke jethI bhAvimAM tenI yogyatA saMyege vagere prApta thAya. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 sAmAnyataH-leAkamAM ceAga' zabda prApti arthAMmAM vaparAya che. dA.ta. 'mane dhananA yAga thayA', mane suMdara strInA cAga thayA' tene suMdara putrane yeAga thayA' tene sadagurunA yAga thayA' vagere. paNa ahIM adhyAtma mArgomAM yega' nA atha aprAsane prApta karAvanAra tattva' tene ceAga kahe che. jema nadI uparanA pula manuSyane eka kinArAthI bIjA kinArA sAthe yoga karAve che. gADI eka sTezanathI khIjA gantavya sTezana sAthe musApharanA yoga karAve che. gAra kanyAne varanI sAthe ane varane kanyAnI sAthe ceAga karAve che. tevI rIte 'byAga' ahirAtmAne aMtarAtmA sAthe ane aMtarAtmAne paramAtmA sAthe joDeyeAje tene yAga kahe che. athavA saMsArI jIvane mukti sAthe joDanAra dharmavyApArane yAga kahe che. athavA kaSAyAtmAne akaSAyAtmA sAthe joDe tene yeAga kahe che. ajJAna AtmAne jJAnAtmA sAthe joDe tene ceAga kahe che. apUrNa AtmAne pUchyuMtmA sAthe joDe tene yAga kahe che. asukhIne sukhanI sAthe joDe tene yAga kahe che. aprApta je jJAnAdi saMpattie tene pUrNatayA prApta karAve tene ceAga kahe che. ahIM jaina darzanamAM byAMga' zabda 'yuna' dhAtu uparathI banyA che. * yeAgarthAta kRtti cepa:' joDe te ceAga. . " na daza na mAM cA ga nu navu rU pa **** Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 na - kene tenI sAthe joDe ? AtmAne paramAtmA sAthe-mokSa sAthe joDe te yuga. meLa thAnanA zenaH" A yoga asaMkhya prakArano che jemake - jJAnayoga, kriyAga, bhaktiga, tapaga, cAritrayoga, dhyAnayoga, vinayoga, sevAyega, japayoga, kSamAyoga, namratA ga, saraLatAoNga, saMtoSaga, ahiMsA, satyAga, acaurya, brahnara yaMga, aparigrahaga, dAga, dayAga, maitrIyega, pramAdIga, karUNAga, mAdhyasthayega, bhAvanA, IcchAyega, pravRttiyoga, sthiratA, siddhiga, adhyAtmayega, samatAga vagere..... - asaMkheya dharmago che. temAMthI keIpaNa yuganI pUrNavidhi ane ananya zraddhApUrvaka ane niSkAma bhAvathI satata ArAdhanA karavAmAM Ave to AtmA paramAtmA banI zake che. eka AtmA kaMI eka sAthe badhAja yoganI ArAdhanA-sevA karI zakto nathI. paraMtu ekAda, be, traNa vigere vegone pitAnI yogyatA ane utsAha mujaba pasaMda karI rUci anusAra bIjA bIjA yogene sApekSa rahI (pUrNa pratibaMdha sAthe) ArAdhe to jarUra te paramAtma padane prApta karI zake che. eTale jaina darzananI daSTie asaMkheya dharmaga ke je AtmAne pavitra karanArA che. karmabaddha AtmAne pUrNa mukta karanArA che tene vega kahe che. zAhe kaMIpaNa dharma yoga hAya paNa zarata eTalI che ke te ega prathamato niSkAma bhAvathI sevAto have joIe. tenuM lakSa jIvanazuddhi dvArA paramAtmapada prApta karavAnuM hovuM joIe. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 zrIjI zarataH- te zAstrAkta vidhipUrvaka sevAtA hAvA joie. trIjI zarata:- gurUe te ceAMga sAdhavAnI ApelI heAya. sAdhavAnI AsI ceAthI zarataH- te sevAtA yAga bIjA khIjA yeAgeAne Adhaka na banavA joie. arthAt te ceAga tenA samaye sadhAya ke jethI gurUsevA, vinaya, bhakti vageremAM Adhaka na ane. pAMrAmI zarataH- A yAga dvArA mArU kAya -dhyeya avazya siddha thavAnu ja che eveA dRDha Atma vizvAsa joie. chaThThI zarataH yoga sAdhatAM vacce AvatAM vighnAthI gabharAvu na joie paNa tenA bahAdurIthI sAmaneA karI AgaLa vadhatAM javu joie. sAtamI zarataH- yoganI sAdhanA niyamita satata cAlu rahevI joie. AThamI zarataH- yoga atAvanAra paramayogI paramAtmA ane peAtAnA gurU pratye dilamAM ananya bhakti ane zraddhA joie navamI zarataH koi labdhi, rAmatkAra, mAna, pratiSThA, leAkapUjA, Adara-satkAranI bhUkha na lAgI jAya tenI mana upara pUrNa cAkI rAkhavI. dazamI zerataH- phaLanI utsuktA na oie. ke mane A ceoga sAdhanAnuM phaLa maLaze ke nahi ? maLaze teA kayAre maLaze ? haju kacAMsudhI A kaSTamaya ceAga sAdhanA karavI paDaze ? vigere. zakA-adhIrAi vigere DAmADALa sthitInA tyAga karavA joie. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 agyAramI zarata - haMmezA lakSanI jAgRti joIe. ke A vega huM zA mATe karI rahyo chuM? mAre tenAthI zuM prApta karavAnuM che vagere. bAramI zarataH- A yoga mATe mArI lAyakAta che ke nahi? ye ga mane vadhu anukULa paDaze? kayA yogamAM mArI nipuNatA che? kayA bhegamAM mArI pUrNa rUci che? vigere barAbara tapAsI pachI yoga-sAdhanA zarU karavI joIe. teramI zarata - vega sAdhatAM kaMTALavuM joIe nahi. kaMTALo Ave to samajavuM ke te gamAM rUci nathI. vidhipUrvaka te ArAdhAto nathI, temAM pUrNa zraddhA nathI, kaIne kaI sAdhananI khAmI lAge che. - caudamI zarata - jema jema yoganI sAdhanA AgaLa vadhatI jAya tema tema vadhune vadhu temAM utsAha, AnaMda, zAMtino anubhava thave joIe. - paMdaramI zarata - zittanA dene haTAvavA zittane yoga sAdhanAmAM ekadhAruM joDavA prayatna cAlu rahevo joIe. - soLamI zarata - vacce vacce gurUmahArAjanuM mArgadarzana letAM rahevuM joIe. sattaramI zarata - mArI yogasAdhanAmAM truTIo kayAM kayAM che tene barAbara khyAla sAthe tene haTAvavA prayatna karavuM joIe. - aDhAramI zarata - yogasAdhanA karatAM ApaNAthI nIcI bhUmikA para rahelA jIvo pratye maitrI tathA karUNAbhAva ane ApaNAthI ucca bhUmikA para hoya tenA pratye haiyAmAM Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdabhAva joie. ogaNIzamI zarataH- sahuvatI yoga sAdhake sAthe prema, sahakAranI bhAvanA joIe. yogI svAthI na heAya. parepakAra parAyaNa hAya. 175 vIsamI zarataH- A yoganI prApti mane kAi apUrva thai che te badalanA haiyAmAM bhAre AnaMda joie. peAtAnI jAtane atyaMta dhanya mAnatA hAya. ekavIsamI zata:- yathAsthita AtmasvarUpane khyAla joie. khAvIsamI zarataH sa'sAranA nazvara mAyAvI padArthomAM mamatva na joie paNa pUNa bairAgya joie. trevIsamI zarata:- A mArI yogasAdhanA AgaLa indranI ke rAjIvInI Rddhi ane bhAge paNa tuccha che, rastAnI dhULa samAna che evu" lAgavu joie. mAre tenAthI keipaNa prayojana nathI. tethI tenA tarapha udyAsIna vRtti rahe. cAvIsamI zarataH- yoganI sAdhanA jJAnapUrvaka thavI joie yoganu pUrNa svarUpa, vidhi, sAdhaka, Adhaka vigerenu pUrNa jJAna pahelAM prApta karavu joie. paccIsamI zarataH- huM ane paramAtmA vAstavamAM judA nathI. mArU asalI svarUpa zuddha paramAtmamaya che. te ha avazya mAyAnA adhanAne tADIne prApta karIza. eveA daDha nizcaya joie. jema vepArI vepAra dvArA dhana prApta kare che tema yogI Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 paNa vepArI che. te yoga (dharma) rUpI vyApAra dvArA zAzvata jJAnAdi dhana prApta kare che. yoga e kalpavRkSa, ciMtAmaNI, kAmadhenuthI paNa zreSTha che. kAraNake ka95vRkSAdi to nazvara laukika bhoja Ape che. jyAre yoga to zAzvata lakattara jJAnAdi aizvarya Ape che. ke pachI koI kALe javAnI vAta nahi ane navuM prApta karavAnI citAja nahi. gazAstra mAM yoganAM cAra pAna batAvelA che. IcchA, pravRtti, sthiratA ane siddhi- prathama to sAdhakane yoga sAdhavAnI pUrNa zuddha IcchA joIe je zuddha prabaLa IcchA na hoya te joIe tevI yogamAM pravRtti thaI zakatI nathI. bIjuM pAna che pravRttiH- yoganI IcchA karavA mAtrathI na rAle paNa IcchA anusAra pUrNa viryAllAsanI sAthe nipUNatApUrvaka, zAstra mujaba sarvAga vidhipUrvaka yoganA upAyomAM pravRtti karavI joIe. trIjuM sopAna che. sthiratAvillAsapUrvaka zAstra mujaba vidhi sAthe satata pravRtti karatAM karatAM denI hAni thatAM yogasAdhanA zuddha, deSarahita bane che. tethI yoga sthira bane che. ahiM vIryanI mAtrA prabaLa ane nizcala banavAthI yogamAM bAdhaka denI, citA TaLI jAya che. ahiM anuSThAna nirdoSa hoya che. A sthiti kaMI pahelethI kaI sAdhakanI hotI nathI. paNa dhIre dhIre daDhatAthI vizvAsa sAthe abhyAsa cAlu rAkhavAthI A anuSThAna doSarahita zuddha bane che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 ceAthu' seApAna che siddhiH ahiM nirdoSa yoga siddha bane che. ahiM Avele sAdhaka have paDatA nathI. have ahiM ahiMsAyoga siddha thatAM tenA hRdayamAM koI prati paNa kayAreka paNa bairabhAva-hiMsakbhAva utpanna thatA nathI. 'mittIne cya sUtreSu' e bhAvane dhAraNa kare che. A yoga siddhinA prabhAve tenA sapamAM AvatI anya vyakitaene paNa yogamAga mAM joDavA samartha ane che. dA.ta.- jene ahiMsAyoga siddha thayo che tenI samI 5mAM AvanArA hiMsaka vAdha, siMha paNa peAtAne hiMsakabhAva chADI de che. satyayeAgaH- siddha thayo che jene tenI AgaLa asatya priya mANasa paNa asatya khelavA zaktimAna thatA nathI. tenI vANI kadApi bUTI paDatI nathI. te vyakti vacanasiddha heAya che. asteyayoga:- siddha thatAM sarva dizAmAM rahela ratnAdi samRddhie upasthita thAya che. prajJArA yogaH- siddha thatAM apUrva vI lAbha thAya che. ane Atmateja pragaTe che. aparigrahanI siddhi thatAM janmAntaranI smRti thAya che. Asanayoga siddha thavAthI zItANuAdi dvandvo khAdhA karI zakatAM nathI. kAi paNa yAganI ArAdhanA ekavAra sAcI AtmakalyANanI bhASanAthI zarU karyA pachI vacamAM cAhe se'kaDA vijJo Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 Ave te tene na cheDatAM tene siddha karIne ja jaMpavuM joIe. tethI gabi6 nAmanA graMthamAM bhagavAna haribhadrasUrizvarajI mahArAja yoganAM cha sAdhana batAvatAM A vastune nirdeza kare che. gasiddhinA cha upAyaH- (1) utsAha (2) nizcaya (3) dheya (4) saMteSa (5) tatvadarzana (6) janapadane tyAga. utsAha: prathama te yogasiddhi karanAra mumukSune prastuta ega sAdhavAne tIvra viryodyAsa-laganI joIe. dA. ta. nirdhanane dhana kamAvAno, atyaMta bhUkhyAne bhejana mATeno jevo utsAha hoya che tevo utsAha-lagana yoga sAdhanAmAM joIe. nizcaya: mumukSu praNidhAna kare ke A yuga mAre koI paNa bhege sAdhave ja che. ega sAdhavAne daDha nizcaya kare joIe. utsAha te hoya paNa jyAM sudhI daDha nizcaya na kare tyAM sudhI kArya karavAmAM vega Avato nathI. vairya - utsAha ane daDha nizcaya hAya paNa mAnasika daDhatAsthiratA na hoya to vinna AvatAM tenI sAdhanA thaMbhI javAnI. tethI seMkaDe viDyo-aMtarAye AvavA chatA paNa sAdhanAthI mana calita na thaI jAya mATe mAnasika daDhatA paNa mumukSue prApta karavI Avazyaka che. saMtoSaHuparanA traNe majuda hovA chatAM je AtmasvarUpa rama Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 NatA- jJAnAdi guNonI prAptimAMja saMtoSa na hoya to sAdhanAmAM sthiratA AvatI nathI. tethI bAhya bhautika padArtho tarapha udAsIna bhAva rAkhI mumukSunuM lakSya jJAnAdine sAcuM dhana mAnI tenI prAptimAM ja tene saMtoSa have jarUrI che. tattvadarzana - ghA = paramArthe " gaja paramArtha che, yogaja parama jIvananuM rahasya che. AvI paryAlocanA paNa aharniza jarUrI che. AvI paryAcanA karatA rahevAthI yoga pratye vadhune vadhu prema-rAga daDha thato jAya che. ane daDha rAga jAmI gayA pachI mumukSu prANute paNa tene siddha karyA vagara vacamAM adhuro choDato nathI. A mArI yoga sAdhanAnI AgaLa cakravartInI siddhi ke indranI siddhi paNa kaMI visAtamAM nathI. paNa eka paramAtmA padanI ja cAhanA banI rahe eja khAsa jarUrI che. yoga sivAyanI pravRttio binajarUrI lAge teja yoganI upAdeyatA barAbara samajAya. janapada tyAga - gatAnagatika loka pravAhane tyAga karI zuddha zAstrIya mArge cAlavuM jarUrI che. lokone sArUM lagADavAnI vRtti, mAna pratiSThA prApta karavAnI vRtti, Atma prazaMsA-zlAghAne tyAga, leka taraphathI thatI niMdA-prazaMsA, Adara-satkAra-tiraskAra tarapha durlakSa paNa khAsa jarUrI che. mumukSune mArga ane ajJAna lekane mArga alagaalaga hoya che. tethI baMnenA jIvananA Adarza ane ruci paNa bhinna bhinna rahe te svAbhAvika che. tethI yogIne ajJAna lokonA Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 kahevA upara, khelavA upara, zuM teAla ke abhiprAya AMdhavAnA hAya? AtmasAkSIe yoga siddha thai gayo teA pachI mumukSune leAkeAnA sarTIphikeTanI zI jarUra che? mumukSu teA aharniza pratyeka pravRttimAM zAstra vacanane AgaLa karIne ja cAle. pAralaukika sAdhanAmAM zAstra sivAya kAI pramANa nathI. tethI leka Ama kahe che, Ama teone abhiprAya che. e na zvetAM zAstra ane jJAnI gurUmahArAja zu' kahe che tenAja virAra mumukSue AMkha sAme rAkhI yoga-sAdhanAmAM AgaLa AgaLa pragati karatA rahevu joie. ajJAna leAkeAne keAI eka abhiprAya hAtA nI. tethI bhinna bhinna rucivALA, abhiprAyavALA lAke tarapha sAdhakanI dRSTi rahe tA yoga-sAdhanA AgaLa vadhI zake nahi. tethI leAka pravAhanA tyAga e eka mahatvanu yogasiddhinu sAdhana che. praznaH- vAstavika yoganI prApti kayAre thAya ? caramAvata kALamAM, zukalapAkSika, bhinna graMthika ane cAritrIne pAramArthika yoganI prApti thAya che. prAyaH pratyeka jIva anaMtAnaMta pudgala parAvata kALa sudhI saMsAramAM paribhramaNa kare che. jyAre keAI bhavya jIvane mekSe javA mATe eka pudgala parAva nA kALa mAtra bAkI rahe tyAre tene caramAva nA kALa kahe che. jaina danamAM pudgalaparAvata e kALanuM chellAmAM chellu Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 aMtima meTAmAM meTu' kALamAna che. anaMtAnaMta vaSoe eka puddagalaparAva kALa kahevAya che. A atima pudgalaparAvarttanA kALaneja rAramAvata kahe che. ahiMja jIvane meAkSAi, yogaruci, bairAgya pragaTI zake che. te pUrvenA kALamAM ahi STithI yogasAdhanA karavA chatAM paNa meAkSaruci, bairAgya vagara bhautika tAlasAthI yogasAdhanA karatA heAya che. praznaH- zukalapAkSika jIva keAne kahe che ? jene sat kriyAnI rujhA hAya, ane ardha pudgalaparAva thI adhika saMsArakALa na hoya tene zukalapAkSika kahe che. (matAMtare eka pudgalaparAvartanakALa paNa kahevAya che). prazna:- bhinna graMthika keAne kahe che ? atyaMta tIvratama rAga dveSAdrinI je joradAra pakaDa tene jeNe sadAne mATe cheDI dIdhI che arthAt anaMtAnubaMdhI kaSAyanI drIsthiti ane tIvra rasane jeNe ghAta karyA che tene bhinna graMthika jIva kahe che. AvA AtmAja upazAnta ane che. upazama vagara dharmanI unnati thai zakatI nathI. kaSAyanA tIvra ukaLATa zame tAja AtmA zAMta manI dharmAMsanmukha anI zake che. 4 'upazama prabhavA dhammA // ' upazama eja dharmanu prabhava sthAna che.' kaSAcathI dhamadhamatA AtmA yoga mATe yogya nathI. tethI tIvra kaSAyo jenA zamelA hAya teja yogasAdhanAnA adhikArI che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 prazna - cAritrI kone kahevAya? jeNe pratijJApUrvaka aMzathI ke sarvathA hiMsAdi pApano tyAga ane viSayatyAga karyo che tene jena darzanamAM cAritrI kahe che. A uparathI eka vAta phalita thAya che ke yogasAdhanA karanAra mumukSue aMzathI ke sarvathA pApatyAga ane viSayatyAga kara joIe. rAtadivasa hiMsAdi pApamAM ane viSaya sukhamAM Asakata rahenAra yogasAdhanAne adhikArI nathI. jaina darzananI paribhASAmAM kahIe to mukhyapaNe bhegasAdhanAne adhikArI dezavirati ke sarvaviratija che. dezavirati- samyakatvapUrvaka skUlathI vratane dhAraNa karanAra vratadhArI gRhastha zrAvakane hoya che. sarvavirati- sarvathA kaMcana kAminInA tyAgI paMrAmahAvratadhArI sAdhune hoya che. yoganA adhikArI jIvamAM zaramAvatIpaNuM, zukala pAkSikatA, bhinna graMthikatA, ane cAritra hovuM joIe. A AtmA ja tAtvika yogasAdhanA karI uttarottara AgaLa AgaLanI guNazreNI para caDhanAre hoya che. che ke vyavahAra nayanI dRSTithI avirata samyakdaSTi (4thA guNaThANAvALA) ane apunabaMdhakane paNa yoga hoya che. paNa nizcayanayanI dRSTithI cAritra mehanIyanA kSayopazama vagara yoga na saMbhave. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 praznanaH- apunama 'dhaka kAne kahe che ? je graMthIdezanI najIka Avele che ane je have kadApi kanI utkRSTa sthiti AMdhavAnA nathI tene apunama dhaka jIva kahe che. zAstramAM apunama dhakanA traNa lakSaNa khatAvyA che. (1) 'tIvra bhAve pApa na kare.' (ra) 'saMsAra pratye bahumAna na heAya. arthAt bheAgAmAM tIvra Asakita na heAya." (3) sarvatra anucita pravRttine tyAga karanArA hAya. arthAt satra ucita vartana karanArA hAya.' Ave! jIva najIkanA kALamAM avazya tAtvika ceAga prApta karanArA hAya che. A ceAganI sAdhanA sAdhaka bhede asaMkhya prakAranI hAya che. keAI sAdhaka yoganA prathama seApAna upara hAya, keAI khIjA sApAna para hAya, koi trIjA seApAna upara hAya, kAi ceAthA seApAna upara hAya ane koi aMtima seApAna para hAya. paNa badhA kahevAya te yogasAdhakaja. jema keTalAka chekarAe pahelA kalAsamAM hAya, keTalAka khInna kalAsamAM, keTalAka trIjA kalAsamAM ane keTalAka meTrikanA kalAsamAM hAya paNa badhA kahevAya teA vidyArthI ja. tema ahiM yoga mAga mAM yoganI zarUAta karanArA ke yoganA aMtima seApAna para pahoMcelA badhA kahevAya te yogIja. kAi jIvA A bhavamAMja yoganI zarUAta karanArA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 hoya che kaI che gata bhavamAM sAdhanA karIne AvelA hoya, kaI jIvo aneka janmothI yogasAdhanA karatA karatA AvelA hoya, tethI abhyAsanA tAratamyathI yogIe AgaLa pAchaLa sAdhanAmAM hoya che. prazna - yoga pravRttimaya che ke nivRttimaya? yoga nivRttimaya paNa che ane pravRttimaya paNa che. yogasAdhanAmAM be prakAranAM kArya karavAnAM hoya che. (1) pApono tyAga (2) sadAcAranuM Asevana. hiMsAdi pApono tyAga karavo te yoganI nivRti bAju che. ane nirdoSa-niravadya jJAna-dhyAna-tapa vi. mAM pravRtti karavI te yoganI pravRtti bAju che. azubha manavacana-kAyAnI pravRttiono tyAga ane zubha mana-vacana-kAyAnI pravRttione Adara eja yoganuM prathama lakSaNa che. ' zubha pravRtti karatAM karatAM AtmA zuddha AtmabhAvamAM sthira banavA samartha banI zake che. sarvathA AtmasvarUpamAM sthistA-ramaNatA eja yoganI siddhi che. A yoga kriyAtmaka hAya, guNAtmaka hoya ke bhAvAtmaka paNa hoya. sAmAnyathI koI paNa satkArya AtmazuddhinA lakSathI karavAmAM Ave to te yoga kahevAya che. have dilhIthI muMbaI janAra musAphara TIkITa laIne gADImAM bese che gADI cAlu thAya che. have jema jema gADI muMbaI tarapha AgaLa AgaLa gati karatI jAya che tema tema Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 musApharane AnaMda thato jAya che ke huM have A muMbaI pahe cyo. tema yoganI sAdhanAmAM yogasAdhaka jema jema pragati karato jAya tema tema tene paNa pratIti thavI joIe ke huM have mArA ghara mokSanagara bhaNI jaI rahyo chuM. prajhanara- mokSa tarapha prayANa thaI rahyuM che tenI khabara kema paDe? makSa zuM che? kaSAya-mukti-rAgaSathI sarvathA para thavuM te. tethI jema jema rAgaSane kSaya thato jAya tema tema samajavuM ke huM mekSanI tarapha jaI rahyo chuM. viSaya bhogamAM AnaMda maMda paDato jAya, pApanI pravRttimAM rasa na Ave, saMtoSavRtti AvatI jAya, jo pratye maitrIbhAva, karUNAbhAva vadhato jAya, devagurU pratye samarpaNabhAva vadhato jAya, tenuM nAma yogamAM pragati, tenuM nAma mokSa taraphanuM prayANa yogasAdhanAno niSkarSa e che ke sAdhake AtmAne kendra sthAne rAkhI tene (AtmAne) guNa thAya, doSa na thAya tevuM mAnasika, vAcika ke kAcika vartana karavuM. jaina darzanamAM yoganA viSaya upara aneka graMtha che jevAke yogabiMdu, yogadaSTi samuccaya, yogazAstra, yogaviMzikA, yogazataka, adhyAtma sAra vigere. ahito mAtra badhAnA sArarUpa ati saMkSepamAM yoganuM svarUpa, yoganA prakAra, yogasiddhinAM sAdhana, yogano adhikArI koNa? vigerenuM digdarzana karAvyuM che. vizeSa jijJAsue te te yoga viSayaka graMtha jevA. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 jaina darzanamAM bhAvanA dharma anitya bhAvanAH he jIva! jyAM Indranu IMdrAsana ane sAva bhauma ra!kavartInuM siMhAsana paNa arALa nathI teA bIjA leAkavI sAmAnya siMhAsananuM teA puchavuM ja zuM? jema janmanI pAchaLa mRtyu, yuvAnI pAchaLa ghaDapaNa, hAsyanI pAchaLa zeAka, sa'yoganI pAchaLa viyoga tema jagavatI jaDa-cetana padArthonI pAchaLa anityatA nAmane kSayaroga lAgu paDeleA che. te kSayaroga puNyayoge prApta thayelA belave, vilAsA, mahelAtA, sattAne khatama-dharAzAyI karIneja rahevAnA che. te kSayaroganA pratikAra karavA mATe A vizva upara hajIsudhI teA keAI vaijJAnike, bece ke DokaTare tenI koI davA zeAdhI nathI. tethI sarva bhakSaNuzIla A anityatAneA kSayarAga mAnavAne paNa lAgeleAja che, devAne paNa lAgeleAja che ane pazu, pa`khIone paNa lAgele che. jaDa padArthone paNa lAgelA che. have kayAre, kayA samaye kayI sthitimAM te kayI jaDa-cetana vastune khatama karaze te kahI zakAya nahi. tethI vivekI manuSye mamatAnA tyAga karI zarIra, dhana, mAla-milkata, yuvAnI, svAsthya, sattA vigere anitya vinazvara vastuene satkAryoMmAM jaldIthI viniyoga karI levA jarUrI che. jethI vinazvarathI zAzvata evA dharmAMnA lAbha prApta thAya. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 azaraNa bhAvanA - bhUkhathI pIDAyele bhejanane Azaro zedhe che, tarasathI pIDAyele ThaMDA pANIno Azaro zodhe che, rogathI pIDAyela vaidya-DokaTarano Azaro zodhe che, bhayathI pIDAyele pilIsane Azare zodhe che kAmathI pIDAyelo strIno Azaro zodhe che paNa anaMtakALathI janmamaraNathI pIDAyelAe kono Azaro zodho teno paNa have A uttama mAnava dehe vicAra karavo paDazene? koI dazya vastuto evI dekhAtI nathI ke jenA Azare-zaraNe javAthI bhayaMkara zatruothI rakSaNa maLe! che to have A anaMtajJAnIoe pitAnA divya nayanathI joI je upAya jagatanA jIvonA kalyANArthe batAvyo che tenAja zaraNe javuM rahyuM. te ananya upAya che vItarAga kathita dharma-ahiMsA-saMyama-ta5. basa, A tripuTIrUpa dharmanAM zaraNe jaIe te acUka janma-jarA-maraNathI sadAkALa zaraNa maLe che. saMsAra bhAvanAH he jIva! A saMsAranI viSamatA to je ke anAdikALathI bhinna bhinna yonIomAM bhaTakatAM koIvAra rAjA thayo to koIvAra raMka thayo, keIvAra zrImaMta to kaIvAra bhikhArI, keIvAra paMDita to koIvAra mUkha, kaIvAra sattAdhIza to koIvAra gulAma, koIvAra surUpa te kaIvAra kurUpa, koIvAra deva to kaIvAra manuSya, koIvAra purUSa to kaIvAra strI, keIvAra strI to kaIvAra napuMsaka, keIvAra pazupaMkhI to kaIvAra nAraka, keivAra paMcedriya to kaIvAra ekedriya, Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 koivAra sthAna sthAna para satkAra-mAna teA keAivAra apamAna, tiraskAra, kAivAra rAgI te phAivAra nirAgI, koivAra ha to koIvAra zeka, kAivAra kAya to kAivAra mAna, kAivAra mAna teA koivAra mAyA lAbha, kAivAra prema teAM koivAra dveSa, kAivAra kAyala jevA kaDha tA koivAra bheMsAsUra, koivAra yaza tA koivAra apayaza, tuM ana tIvAra pAmyo. bIjuM ekavArane jIgarajAna mitra zatru banI gaLu kApe che. ekavAra sagAM thatAM AvanAra bIjA prasa`ge virAdhI banI jAya che. ekavAra putra teA khIjA janmamAM pitA ane che. ane pitA putra bane che, mAtA patnI ane che ane patnI mAtA ane che. AvI saMsAranI viSamatAone jANI kayA vidvAnanu citta sa'sAramAM Anandva pAme ? ekatva bhAvanA: anAdIkALathI jIvanu ekAkIpaNu tA jue ke kei pApAnathI ANelA baibhaveAnI majA mANavAmAM AkhuM kuTuMba sAthe paNa, maratI vakhate sAthe javAmAM koi nahI. dutimAM kamanA daMDAmAra teA ekalAeja sahuvAnA ! jIva janme ekalA ane mare paNa ekaleA, kama svayaM kare ekalA ane bhAgave paNa ekaleA, rAganI pIDA ekalAeja sahevAnI, temAM kei paNa snehI kuTuMbIjana vedanA laI zake nahi, chatAM jenAM mATe vizvAsune Thage che, nyAyathI bhraSTa thAya che, dhamakama cUke che, kei hiMsAdvi pApA jenI rakSA pASaNa mATe kare che, jenA mATe kSaNa kSaNa ciMtA kare che. eve! A deha paNa parabhave jatAM eka DagaluM paNa sahAyamAM AvavA taiyAra nathI. peAtAnAM svAmAMja tatpara evA svajane tathA svadehAdi sarvanI tevI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 ekAMta svArthaniSThatA samyak jAtane sarvatra kalyANanuM eka mAtra sAdhana dharma tenI sahAya paMDita laI AvA ekAkIpaNAno aMta karavA aMtarmukha bane. anyatva bhAvanA: garbhanuM sAthI evuM zarIra paNa jyAM AtmAthI juduM che to pachI bIjI vastuonuM to pUchavuM ja zuM ? anAdI mithyA vAsanA vaza AtmA svayaM sacidAnaMdaghana e hovA chatAM paNa huM aneka svarUpa chuM. jema A zarIra mAruM che, A strI putra parivAra mAre che, A ghara-baMgalo, dukAna mArAM che, A sattA, pharaniDara, kapaDAM, AbhuSaNe mArA che, A sagA saMbaMdhI mArA che vagere. AtmAnA svabhAvathI taddana bhinna, anitya, parAyAM paralokamAM avazya sAthe nahIM ja janArAM, karmabaMdhanamAM nimitte bhuta evI jaDa vastuone potAnI mAnI jIva pitAnI jAtane mATI mAnI mithyA abhimAna kare che. chAtI kADhIne phare che, bIjAone dhutkAre che, A badhuM ajJAna dazAnuM nATaka nathI to zuM che ? je vAstavamAM potAnuM nathI pote janma vakhate sAthe laI Avyo nathI, sAthe laI javAno nathI, potAnuM kaI thavAnuM nathI, tenAthI kAMI sagati maLavAnI nathI, chatAM huM teno ane te mArAM A mAyAnuM bhUta jIvane anAdikALathI vaLageluM che. sezurUnI kRpA thAya ane AMtardaSTi khule ane Atmadarzana thAya te ja A mAyAnuM bhUta dUra bhAge. azucI bhAvanAH jema gaTaramAM paDelI pavitra zuddha vastu paNa apavitra azuddha bane che. tema kAyArUpI gaTaramAM paDeluM suMdara bhajana Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 pAna-sarakhata vigere vastue paNa azuddha-apavitra viSThA ane pezAkharUpa bane che. jema vezyAnA saMge sAre| sadArArI purUSa paNa apavitra ane che tema A kAyArUpI vezyAnA saMge uttama ujjavaLa vastrA tela-attara vagere paNa apavitra-gaDhA bane che. khInnuM svayaM kAyAnI utpatti paNa mAtAnA rakata ane pitAnA zukranA milanathI thayelI che. ane peTamAM mAtAe cAvelA kheArAkamAMthI banelA rasane cUsIne je kAyAnI vRddhi thai che jemAM nava dvArAthI azucI sattA vahI rahI che. tevI sattAnI apavitra kAyA lAkheA maNa pANIthI ane urA uM! sAbuthI kevI rIte pavitra thavAnI che ? ke tu' anAdIkALathI kuvAsanAethI malIna thayelA tArA AtmAnI saphAi karavAnI mUkI, bAhya, apavitra ane nazvara kAyAnI pavitratA khAtara vyatha rAja parizrama karI kahyo che ? bIjI je kAyA upara jarA ane rAge rUpI zatrue AkramaNa karI rahyA che. ane jarA rAkSasI zarIranu' nUra, rUpa, raMga, khaLa lAvaNyanuM lakSaNa karavA lAga zeAdhI rahI che. evI sadAthI rAgeA ane ghaDapaNarUpI zatruethI bhayagrasta kAyAne sthira mAnI zA mATe dhama kAryomAM udyama karatA nathI ? kAyA eTale mAna ke nadInA kinArA paranI jhuMpaDI. tenuM astitva sattA bhayamAM che. mRtyurUpI pavanano eka jhapATA AvatAM A kAyArUpI jhupaDuM kayAMye uDI javAtuM che. teA nAhaka tArA ATalA kAyAnA meha ze che ? nazvara kAyAthI zAzvata Atmadharma kamAi levAnA cAnsa jateA mA kara ! Azraya bhAvanAH jenAthI AtmA kathI adhAya tene Azrava kahe che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 AtmA nathI, AtmA nitya nathI, AtmA karma kartA-bhaktA nathI, mokSa nathI ane mokSano upAya nathI, A cha sthAnanI mithyA mAnyatA tene jaina darzananI paribhASAmAM mithyAtva kahe che. A mithyAtva sarva Azrone bApa che. tathA hiMsAdI pApa rAga-dveSa, dharmamAM anAdara, deva-gurUno avinaya, abhakita, azubha yoge A badhA AzrorUpI pazuo AtmakSetramAM ghUsI jaIne satkAryorUpI khetI dvArA taiyAra thayelA dharmarUpI pAkane vAraMvAra khAI jAya che. dharmanuM sava-teja-ullAsa A AzrarUpI coro khatama karI nAMkhe che. sakala duHkhanI jaDa A Azrava che. tethI jo tAre sukha-zAMti joItI hoya, durgatinA dvAra baMdha karavA hoya, sadgatinI abhilASA hoya to A uttama mAnavabhavanA suMdara navya prabhAte A AzrorUpI pazuone tArA kSetramAM ghUsavA deto nahIM. saMvara bhAvanA: je kalyANa pravRtti dvArA karmabaMdhana aTake tene saMvara kahe che. AtmA che, AtmA pariNAmI nitya che, AtmA svayaM karmane kartA-bhokatA che, mekSa che ane mokSano upAya samyaga ' darzana, samyaga jJAna, ane samyaga cAritra che. AvI Sa sthAnanI saceTa zraddhA tene jaina darzananI paribhASAmAM samyakatva kahe che. tethI samyakatva, ahiMsAdi dharmasthAne, kSamA, namratA, saraLatA, saMtoSa, saMyama, tapa, brahmacarya, uttama bhAvanAo vagere saMvara che. A saMvaradharmathIja AtmAnuM rakSaNa thAya che. saMvarathIja sukha ane sadgati prApta thAya che. tethI he jIva! tuM A saMvara mitrone cAvaja jIva cheDato nahIM. teja tArUM AzArUpI cerothI dharmadhananuM rakSaNa karanAra che. ahIM Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 mAnava jIvanamAMja savara dharmanI ArAdhanA thAya che. tethI lAkhA bhaveAe maLavI durlabha evI saMvadharmanI ArAdhanAnI taka pramADhamAM paDI javA daIza nahIM. nirjarA bhAvanAH jenA dvArA kSIra-nIranI peThe AtmA sAthe rahelAM ka AtmAthI dUra thAya--kSaya pAme tene nirjarA kahe che. jaina darzanamAM cha prakAranA bAhya tapa ane cha prakAranA abhyaMtara tapane karma kSayanuM ameAgha sAdhana atAve che-mAnelu che. A khAra prakAranA tapa dvArA asakhya bhavAnAM saMcita karmanA eka kSaNamAM nAza thAya che jema jema tapa dvArA karmanA kSaya thAya tema tema AtmA nirmaLa thatA jAya che. tethI narakADhi durgatimAM te jIve paravazathI anaMtAnaMta ko ane yAtanAe bhegavI che. ane hajI viSayakaSAyAdhIna raheze te bhaviSyamAM keI kaSTAne bhAgavaze. svecchAe dhabuddhie kanija rA mATe je tapa samyag jJAnapUrvaka karavAmAM Ave che tenAthI ghaNAja pApakarmonA nAza thaI jAya che. tethI bhaviSyamAM te pApakarmonuM kaTu phaLa bhAgavavu paDatu nathI. tethI huM jIva ! sakAma nija rI karavAnA ahiM tane uttama cAnsa maLyeA che. tene mAna-pAna ane bhAga-vilAsamAM veDaphI na nAMkhatAM tapakarma dvArA pApakarmane jalAvI tu zuddha-pavitra manaje. lAsvarUpa bhAvanAH dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, put galAstikAya ane jIvAstikAya A poMcAstikAyamaya leka anAdI anaMta che. A paMcAstikAya leAkanu eka paNa dravya Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 kadIpaNa sathA naSTa thatu nathI. temaja kadI eka paNa dravya navuM AvatuM nathI. anAdIkALathI pratyeka dravyeAnA paryAya pratisamaya addalAyA kare che. tethI paryAyanI draSTie leAka ani tya kahevAya. ane dravyanI dRSTie leAka nitya kahevAya che. A cauda rAjaleAkamAM anaMtAnaMta jIvA anaMta anaMta kALathI bhinna bhinna cenIAmAM janma-maraNa karI rahyA che. tuM paNa jIva! A vizALakAya leAkamAM anaMtakALathI ka pizAcane paravaza paDI janma-maraNa anaMtA karyAM. kAMdhe sthiratA, zAMti, sukha, A leAkamAM te joyA nahi. mAtra leAkanA mathALe leAkAnte ekaja evuM niya--pIDA veDhanA rahita-anaMta sadA sukhamaya janma-jarA maraNuthI rahita siddha sthAna che. tyAM kamukta thaI jIva jai zake che. mATe tuM jIva have A leAkanA du:khamaya svarUpane jANI leAkAnta-siddhabhagavatAnI sAthe sadAkALa rahevA maLe te mATe ka teDavA prayatna karatA raheze. edhi-du bha bhAvanAH edhi-ahiMsAmaya zuddha dharmanI prApti tene jaina dazanamAM beSI kahe che. A bepIja prApta karavI atyaMta durlabha che. bIjA bAhya zailavA, sattAe, suMdara rUpa-saubhAgya vagere tA halakA pApI durjana manuSyane paNa maLe che. je sajana sAdhAraNa hAya, alpa puNyathI prApya hAya, pAchu anitya hAya, tevI bhautika cIjo maLavI te kaI dula bha nathI. paNa AtmAne anaMta janma jarA-maraNathI cheADAvI ajarAmara padane prApta karAvanAra ekaja AdhinI prAptija jIvane prApta thavI durlabha che. tane he jIva! tArA anaMta puNya rAzinA uce Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 A bedhiratna maLyuM che. te tenuM tuM tArA prANathI paNa adhika jatana karaje. dha svAkhyAta bhAvanAH ahe| ! sarvajJakathita dharma keve! su Mdara ane nirdoSa che ? jemAM pUrvApara virodha nathI, jemAM zubha vAsanAene pASavAnuM, jemAM sava jIvAne abhayadAna ApavAnuM pharamAvavAmAM Avyu che, jemAM ahiMsA ane kSamA pradhAna che, jemAM syAdvAdane siddhAMta kuvAdIerUpI zikArIethI rakSaNa karI kahyo che, jemAM tattvanI ane AcAranI suMdara vyavasthA che, utsarga ane apavAdathI je peAtAnI vivekItAne jaNAvI rahyo che, jemAM deva paNa vItarAga, gurU-sarvathA tyAgI ane dharma ahiMsAmaya che evA zreSTha dharmAMnI sarakhAmaNI keAnI sAthe thai zake tema che ? (1) sarvAMgadhama meAhAMdhakArathI vyApta jagatamAM sUrya samAna che. (2) bhavasAgara taravA mATenuM zreSTha jahAja che. (3) se'kaDA pApeArUpI rAgeAnu eka advitIya auSadha che. (4) rAga-dveSarUpI viSa mATenA parama maMtra che. (5) anAthanA nAtha, akhanA aMdhu, azaraNanA zaraNa ane amitranA mitra che. AvA suMdara svarUpavALA gharmone kahevA sarvajJa bhagavaMta sivAya bIjo kANu sama che ? Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 maitrI bhAvanAH"gharahita ciMtA maitrI' vizvavatI samasta nAnA-moTA jIvonA kalyANanI ciMtA te tamAma dharmone sAra che. sarve jIvone Atma tulya mAnI temanA jIvananI rakSAnI ciMtA, temanA duHkhanI citA. te jI dravyathI ane bhAvathI sukhI kevI rIte bane tenI ciMtA, temanI agavaDe, temanA pApa-duSkRtye kevI rIte dUra thAya ? huM tene mATe zuM karuM? tenI ciMtA karavI te maitrIbhAvanA. samasta jInI sAthe maitrIbhAva, premabhAva e mRtyu leka uparanuM amRta che. AtmatvanI daSTie vizvanA samasta jI siddha samAna che. jJAnAdi aizvaryanI daSTie samAna che tethI mAruM ane teonuM svarUpa ekaja che. arthAt huM teothI alaga nathI ane te mArAthI jarAye judA nathI. 'huM eTale teo" ane "teo eTale huM tethI "teonuM sukha te mArUM sukha" ane teonuM duHkha te mAruM du:kha. teonI ciMtA te mArI ciMtA. huM buddhimAna moTo mAnava chuM te mArUM kartavya taonAM duHkha dUra karavAnuM, teonA priya prANanI rakSA karavAnuM, tene huM jarAye agavaDarUpa ane trAsarUpa na thAuM A lakSa niraMtare haiyAmAM rahevuM joIe. - mAre evI rIte jIvana jIvavuM joIe ke mArA svA nI khAtara, mArA viSayasukhanI khAnAra bIjA jInA prANa na jAya, temane mArA taraphathI duHkha, pIDA, agavaDa ubhI na thAya. ane AnuM nAma ja sAco vizvaprema che. koIpaNa prANI bIjA prANIone duHkhamAM nAMkhI, temanA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 jIvanane naSTa karI sukhazAMtinI cAhanA-IcchA kare che te te pAgala che. kadApI tenI te IcchA pUrNa thavAnI nathI. tamAre bIjAne duHkha-azAMti ApavI che ane tamAre jagata pAsethI sukha-zAMti levI che. te behudI vAta kadApI banavAnI nathI. je tamAre sukha zAMtinI ja IcchA che to tame bIjAne sukha zAMtinuM dAna kare. temanAM duHkhonI niraMtara ciMtA karo. hadayamAM temanA pratye prema rAkhe. pachI juo ke jIvana kevuM devI-svagaya banI jAya che ! pramoda bhAvanA - "vahula sudi muritA' bIjA jIvonuM sukha-samRddhi-AbAdI guNe jaI khUza thavuM-AnaMda pAme tenuM nAma che "prImada bhAvanA'. cAle ! sukhI che-AbAda che to mAro bhAI chene! mAre paDozI che ne ! mAre baMdhu che ne mAro sAdharmika baMdhu chene! chevaTe mAro dezabaMdhu-vizvabaMdhu te chene? ane teo ane huM kayAM judA chIe ? tethI te sukhI-samRddha to huM ja sukhI samRddhane ! tenA puNyanA udaye te sukhI che, samRddha che to mAre to te puNyazALInA puNyanI anumodanA karavI joIe ke te gata janmamAM sArUM sukRta karIne Ave che. dhanya che tene ! kadApI keInuM sukha, sArI suMdara patnI sAthe baMgalo, sArA putro, mAna-yaza-pratiSThA-sattA dekhI tenI IrSA adekhAI to naja karavI. bIjAnA sukhanI adekhAI IrSA karavAthI IrSAdi karanAranuM puNya baLI jAya che. tenA satkAryo baLIne bhasmIbhUta banI jAya che. tenA hRdayamAM kadApI zAMti hatI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 nathI. nira Mtara khIjAone sukhI dekhI haiyAmAM baLatarA karyAM kare che ke tene AvuM sukha kayAM malyuM ? mane kema na malyuM ? tenuM sukha naSTa thaI jAya te sArUM huM tene sukhI-AkhAda joI zakatA nathI. AvI AvI nIca vRtti tyajavI joie. bIjI khIjA guNavAna jIveAne Adara ApavA, teonu sanmAna karavAnI bhAvanA, teone joI hRdaya pulakita ane, AMkhA nAcI uThe, meAM upara hAsya chavAi jAya, temanI zakaya sarabharA karavAnI bhAvanA rahe, teonA guNeAnI prazaMsA, anumeAdanA kare, teonI niMdA-halakAi tA karaMja nahi. save jIvAne sukhI jovAnI bhAvanA rAkhavI jemake kayAre mAre evA dhanya divasa Ave ke jyAre vizvanA samasta jIveAne huM sukhI AnadI jouM! A vizva upara koipaNa jIvane mAre du:khI pIDita jovA na paDe ! ane sa jIvAne huM pAparahita-DhoSarahita guNamaya jouM ! AvI bhAvanAnuM niraMtara ciMtana karanAra jIva prakRSTa puNyanuM upArjana kare che. ane kei janmAnA pApAne eka kSaNamAM dhvaMsa karI nAkhe che. prameAda bhAvanA e guNAnurAganuM pratika che. karuNA bhAvanAH-- paraduHkha vinAzInI karuNA . > bIjA javAnAM du:khA-yAtanAo, agavaDA, dAridraya vigere joI tenA pratikAra karavAnI teone madada-sahAya karavAnI bhAvanA jAge tene karuNA bhAvanA kahe che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 prathamatA jagatanAM du:khI jIvAnAM duHkhA joi haiyu kaMpI The. jema peAtAnA nikaTanAM snehIenAM duHkhA-rAgeA-pIDAe joine jevI haiyAmAM lAgaNI thAya che tevI lAgaNI dunyavI saMbaMdha rahita jIve! pratye paNa joie. athavA huM jyAre du:khI hatA tyAre huM jagatanAM jIveAnI pAse je AzA rAkhatA hatA te huve huM sukhI chuM te jagatanA jIve mArI pAse rAkhe te te ucitaja che. eka sukhI jIva khI.jA jIveAne duHkhathI mukta karavAnI bhAvanA nahi rAkhe te kANa rAkhaze ? nadhara deha, dhana, buddhi, baLa, samRddhi vagerenA upayega du:khIonAM du:kheA dUra karavA mATe karyo teja saphaLa che. je peAtAnI AMdhaLI svA sAdhanAmAMja rakta rahyA. bIjA jIveAnAM du:kheA pratye upekSA karI teA avazya samajaze ke mArI paNa teja dazA najIkanA bhaviSyamAM AvavAnI che. tu Aje tArI sukhI sthitimAM bIjA duHkhI jIvAnI sAme nahi jIve teA pachI tArI duHkhI sthitimAM tArI sAme kANu joze ? tArI vahAre kANa Avaze ? ane tuM evuM abhimAna teA kayAreka paNa rAkhIzaja nahi ke mArI AvI sukhI samRddha sthiti kAyama TakI rahevAnI che. juAne vata mAnamAMja raziyAnA vaDApradhAna niketA krungrova eka ghaDImAM padmabhraSTa thai gayA. ane jagata Azcaya thI jotu rahI gayuM. kayAM jagatanI samRddhi ane sukhA amara che ? temAMthI jeTalA duHkhIyAnAM duHkhA dUra karavAmAM upayoga karI lIdhe teTale nakkara puNyanA lAbha che. pASI-dugu NI, durAcArI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 jIne pAparahita-saguNa, sadAcArI dhamI banAvavAnI bhAvanA te paNa karUNuM bhAvanA che. kayAre badhA ja sadAcArI, dhama banaze ? kayAre A vizvavata ja pAparUpI pizAcothI mukta banaze? kAraNake duHkha, dAridratA, roga vagere pApothI ane durAcArathI ja utpanna thAya che. tethI pApothI durAcArothI jIvo mukta bane to du:khothI svayaM mukta banI zake che. tethI durAcArIne durAcAra mukAva, pApInuM pA5 mukAvavuM, mAMsAhArInuM mAMsa cheDAvavuM, zarAbIno zarAba cheDAva, bhraSTAcArIne bhraSTAcAra choDAva, krAdhIne krodha choDAva, anItikheranI anIti choDAvavI, lemIne lebha choDAva, svArthIne svArtha choDAva vagere paNa mahAkarUNA che. ane A mahAna kArya sAdhusaMto kare che. tethI sAdhu-saMtone vizvanA jIve upara amApa upakAra che. mAdhyastha bhAvanA - 'paradoSopekSepekSA' atyaMta pApI, upadezane agya jIvonI upekSA karavI temanA pratye na rAga ke na Sa tenuM nAma mAdhyastha bhAvanA che. jema pitAnA gharamAM kaI vadhAre bimAra hoya che to tenA tarapha tamAre ze bhAva rahe che? tema vadhAre pApathI- karmothI bimAra paDelA jIvo pratye tamArI kadAca sahAnubhUti na rahI zake te ochAmAM ochI tenI niMdA-tiraskAra te naja kare. ATaluM te udAra-vizALa dIla tamAre rAkhavuM ja joIene? Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 paravaza manuSya-bhutAviSTa manuSya kaMI bhAMgaphoDa aparAdha kare che to tenA pratye leko kahe che ke te bIcArAne ze deSa che? peluM aMdara raheluM bhuta-vyaMtara A badhuM tophAna tenI pAse karAve che. tema duSTa karmorUpI bhUtaja jIve pAse anicchanIya pApa-duSkRtya karAve che. tethI tenA pratye upekSA bhAva rAkha ucita che. haze ! tene paNa sadbuddhi prApta thAo ! te paNa eka divasa jarUra sudharaze. nAhaka tenI niMdA, laghutA, tiraskAra karavAthI te te vadhu bagaDaze. tamAre zatru banaze. tenA karatAM tenA mATe kAlakSe5 kare tenA doSanI upekSA karavI eja sajajana purUSanuM kAma che. sAce dhamI duSTamAM duSTa manuSyanI paNa niMdA karatuM nathI. A rIte anityAdi 12 bhAvanAo ane maitrI Adi cAra bhAvanAo e AtmAne puNyathI ane saMvega-bairAgyathI puSTa karanArUM kiMmatI rasAyaNa che. A rasAyaNane je bhavya AtmA bhAvathI niraMtara khAze te jarUra ekane eka dina anaMta jJAnAdi guNethI puSTa banI paramapadane prApta karaze. mAnA mA rAzInI' uttama bhAvanAonA ciMtanathI anaMta duHkhamaya bhavane zigha aMta Ave che. jenA haiyAmAM AvI AvI uttama bhAvanAo ramatI nathI tenA dharmIpaNumAM saMzaya che ema nizcita samajavuM. * Tri Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 jaina darzananAM nava tattva che jema nyAya darzana pramANa-prameya saMzaya Adi 16 ta mAne che, vaizeSika darzana dravya-guNa-karma Adi 6 to mAne che tema jaina darzana jIva-ajIva-puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA baMdha-mokSarUpa nava to mAne che. A nava to eja jaina dazana. ane jaina darzana eTale ja nava ta, nava tattvathI atirikta jaina darzana jevuM kAMI nathI. jenAgamAM A nava tanuM vividha rIte vistRta varNana karavAmAM AveluM che. jemAM nava tattano vividha bhinna bhinna nayadaSTithI vistRta vicAra karavAmAM Avyo che tene jenAga kahe che. A nava tamAM sArAye vizvanuM upayogI vijJAna bhareluM che. keI evI vAta nathI ke A nava tamAMthI na maLe. jena zAsananuM sarvasva navatattva che. AdhyAtmika draSTie heya ane upAdeya to keNuM che tene yathArtha nirNaya karI heyane tyAga ane upAdeyanuM grahaNa karavAnuM che. je mokSamArganI ArAdhanAmAM bAdhArUpa hAya-naDatararUpa hAyapratikuLa hoya teno tyAga kare ane je ta mokSamArganI ArAdhanAmAM anukuLa hoya-sahAyaka hoya tenuM grahaNa karavuM. jaina darzananuM dhyeya mokSaprApti che. tethI te dhyeyane siddha karavA mATe A navatAnI yathArtha aviparita zraddhA Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 jJAna ane ArAraNa eja sacATa upAya che. A nava tattvAnA vyavasthita ane yathArtha jJAna vinA sAdhaka zraddhAmAM ane samyag AzAramAM TakI zaktA nathI. kemake jyAM sudhI meAkSa pathikane meAkSamArganuM saceATa jJAna na heAya te te mArga para kevI rIte cAlI zakavAnA ? tethI teNe prathama mekSe javAnA rastAnuM spaSTa jJAna meLavI levuM Avazyaka che. tenI sAthe kumArganu jJAna paNa meLavI levu Avazyaka che. jethI bhUlathI te mArge bhUlA na paDI javAya. ane sanmAnuM yathA jJAna kumAnA (unmAnA) yathArtha jJAnapU`kaja thAya. tethI meAkSa pathike kumArga (unmArga) kavA che. tenuM paNa spaSTa jJAna meLavI levuM Avazyaka che. sAtheAsAtha meAkSamAga mAM kayAM kayAM bhayasthAne che, kayAM kayAM sahAyaka sthAneA che, kayAM kayAM mA mAM cAranI pallIe Ave che ane kayAM kayAM zAhukAranA nivAsasthAnA Ave che tenuM paNa spaSTa jJAna anivAya che. ahiM navatattvAmAM chelluM meAkSatattva e meAkSa pathikanu gantabdha iSTa sthAna che. savara, nirjarA e meAkSamArga ane pApa, Azrava, aMdha e meAkSamAmAM cArAnI pallI che. ane puNyatattva e zAhukArAnu nivAsasthAna che. jyAre jIvatattva e meAkSanuM adhikArI che ane ajIva e meAkSanuM adhikArI nathI. e rIte navatattvAnu jJAna meAkSanI sAdhanAmAM upayeAgI che. e nava tattvAnA krama joieH meAkSa hAya paNa tenA keAi adhikArI na hAya tA meAkSa tattvanI vicAraNA karavIja vya che. tethI ahiM navatattvAmAM prathama meAkSanA adhikArI tarIke jIvatattvanI vicAraNA karavAmAM AvI che. pachI tenA pratipakSI adhikArI ajIva tattvanI Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 vicAraNA karavAmAM AvI che. pachI puNyatattva eTalA mATe ke zubha karma jaDa pudgalamaya hAvAthI ajIvanA sAdhathI puNya tattvanI vicAraNA karavAmAM AvI che. pachI puNyanA pratipakSI pApatattvanI je jijJAsA thAya tethI pApatattvanI vicAraNA karavAmAM AvI che. pApa pachI AzravanI vicAraNA eTalA mATe ke te ane ekaja cArAnI pallInA membaro che. pApa puNya e zubhAzubha AzravarUpaja heAvAthI AzravatattvanI vicAraNA karavAmAM AvI che. kemake zubha Azrava te puNya ane azubha Azrava te pApa tethI puNya-pApa pachI AzravanI vicAraNA karavAmAM AvI che. Azravatattva pachI tenA pratipakSI saMvatattva hAi Azrava pachI savA vicAra karavAmAM Avye che. saMvara pachI nirjarA eTalA mATe ke te ane meAkSamA rUpa hovAthI meAkSamAnA sAdhathI sa`vara pachI nirjarA tattvanuM pratipAdana karelu che. nirjarA pachI madha tattvanuM prayAjana e che ke nirjarAnuM pratipakSI baMdhatattva che. nirjarA jIvane karmanA badhanAthI mukta kare che. jyAre aMdha tattva jIvane kaba dhanAthI Adhe che tethI nirjarA pachI madhanA vicAra karavAmAM AvyA che, ane madha pachI meAkSanu prayAjana e che ke aMdhanuM pratipakSI meAkSatattva che. tethI khaMdha pachI meAkSatattvane vicAra karavAmAM AvyeA che. A mArA yeApazama mujaba nava tattvane krama jaNAbyA che. prAyaH asaMgata nathI ema namra mArU mAnavuM che. A rIte nava tattvAnA krama ane tenu' prayeAjana joyu, nava tatttAnu svarUpa kevA svarUpavALu jIvatattva meAkSanu adhikArI anI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zake tethI jIvanA svarUpane tAtvika ane uDe vicAra kare prathama atyaMtAvazyaka che. jIvanuM lakSaNa "cetanA jAvaH " cetanA (jJAna) e jIvanuM lakSaNa che (svarUpa che) pradhAna-parama guNa e vastunuM DhakSaNa banI zake che. je asAdhAraNa guNa dvArA vastunuM jJAna thAya, vastu oLakhAya, vastuno paricaya thAya tene vastunuM lakSaNa kahe che. joke vastumAM bIjA aneka dharmo vidyamAna hoya che paNa te badhI vastunuM lakSaNa banatA nathI. kAraNake satva, prameyatva, vastutva amUrtAva vagere keTalAka guNe te bIjI jaDa vastuomAM paNa rahe che. tethI satva, prameyatva, ke vastutvane jIvanuM lakSaNa banAvavA jatAM te lakSaNa ati vyApita doSathI dUSita banI jAya che. lakSaNa enuM nAma ke je pitAnA lakSyane cheDIne bIje kayAMye na rahe. tethI jIvanuM lakSaNa cetanA (jJAna) e jIvamAM ja rahe che. ane tenA dvArA jIvanI tarataja oLakhANa thAya che. cetanA (jJAna) e jIvane sahabhAvI zAzvata guNa che. tethI cetanA ane jIva kathaMcita abhinna che. cetanA e thaMripat eTalA mATe ke "A jIvanI cetanA che e pramANe vyavahAra thAya che. bAkI to cetanA e jIvanuM svarUpa hAvAthI svarUpa ane svarUpI alaga-alaga rahI zakatAMja nathI. tethI jaina darzana mate jIva pitAnA jJAnAdi guNethI kathaMcit bhinnabhinna che. sarvathA jIvathI jJAna juduM hoya to aMdhanA hAthamAM dIpakanI jema te svayaM jANa joI zake nahi. ane sarvathA abheda hoya to "A jIva ane "A enuM jJAna e vyavahAra na thaI zake. guNa-guNano bheda na rahe. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 bIjuM chava pariNAmI nitya che. paNa ekAMta nitya ke ekAMta anitya nathI. ekAMte nitya AtmA badhi avasthAne cheDI mekSa avasthA prApta karI zake nahi. tethI mokSa prApti na thAya. ane ekAMte anitya hAya to jIvana nAza thaI gayA pachI mekSa prApti kene? tethI jIvatattvanuM svarUpa pariNamI nitya mAnavAthI ja baMdha-kSanI vyavasthA, sukha-duHkhanI vyavasthA, paralekanI vyavasthA ghaTI zake che. pitAnA mULa svarUpano tyAga karyA sivAya te te avasthAone prApta karavI ane choDavI tenuM nAma pariNamI nityatva che. AtmA je pUrve baMdhanA pariNAme hato te ja AtmA have mokSanA pariNAme (avasthAe) utpanna thaye. pUrve je AtmA duHkhI hato te ja AtmA have sukhI banyuM. pUrve je saMsArI hati teja have mukta banyA, paNa bIjo nahIM. A badhuM kayAre bane ke AtmAnuM svarUpa pariNAmI nitya mAnavAmAM Ave to. mATIno piMDa pariNAmI che te temAMthI sthAsa, keza kuzula-kapAla ghaTa vagere banI zake che. je sarvathA nitya ke sarvathA anitya hoya to te mATInA piMDamAMthI te te pariNAmo utpanna na thAya. eTalA mATe mULa svarUpa choDyA vagara te te rUpe utpanna thAya che. je mATI pUrve pIMDarUpa hatI te ja mATI atyAre ghaDArUpa banI. nahi ke koI bIjI vastu. jaina dazana jIvane kamane kartA-bhestA mAne che. zubhAzubha karmone te te mithyAtvAdi hetuo dvArA jIva svayaM kartA che. jema kuMbhAra te te caka, cIvara, daMDa, pANI, mATI vagere sAdhana dvArA ghaTana kartA che, tema jIva paNa mithyAtva, Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 avirati, kaSAya, cAga, pramAda, hiMsAddhi AzravA dvArA karmaneA kartA che ane teja te karmonA phaLaneA leAktA che. kare peAte ane bhagave bIjA te kema ane ? pAte khAya teA saMDAsa paNa peAtA neja javuM paDe. pANI pIve te te pezAba karavA paNa peAtAneja javu paDe. tema peAte karma kare teA bhAgave paNa pote. sa'sArI java dehavyApI che paNa vizvavyApI nathI. dehamAMja jIvanA dharmo jevAke jJAna, darzana, cAritra, pravRti - nivRtti, hAsya, rati, arati, zeAka, laya, rAga dveSa, sukha-du:kha vagere jaNAya che. bIje dehathI atirikta kayAMye te dekhAtu' nathI. ane dehanA vadhathIja teNe hiMsA karI. jIvavadha karyo kahevAya che, paNa satra jIva vyApaka hAya te Ane jIvavadha karyo-mAryo te vyavahAra na thai zake. ane paraleAkamAM jIvanu' gamanAgamana paNa na ghaTI zake. tethI jyAM jIvanA guNA dekhAya tyAMja te hAvAnu siddha thAya che. jIvanA guNA dehamAMja pratyakSa siddha-anumAna siddha dekhAya che. tethI jIva dehavyApI che paNa jagatavyApI nathI. zarIranA je bhAgamAM sukha-duHkhanA anubhava thAya tyAM tyAM jIva samajavAnA, nakhanA agrabhAgamAM ke vALamAM AtmA nathI te tene kApatAM tyAM duHkhanA anubhava thatA nathI. 'jIva sa'kAca vikAsazIla che' jIva marIne jevA jevA nAnA eTA zarIramAM jAya che tenA jevA nAnA meATe thaine rahe che athavA AtmAnA asa yaiya pradezeA nAnA zarIramAM sakAcAine rahe che ane hAthI jevA bhImakAya zarIramAM vikAsa pAmIne rahe che. jema dIpakane prakAza nAnA oraDAmAM sapheArA pAmIne rahe che ane Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 teja dIpakane moTA baMgalAmAM mULe to AkhA baMgalAmAM prakAzanA kiraNo phelAvIne vikAsathI rahe che. te dIpakane prakAza to rUpI hovA chatAM saMkerA-vikAsa pAmI zake che to arUpI caitanya svarUpa AtmA che te nAnA moTA dehamAM saMkerA ke vikAsathI rahe temAM te puchavuM ja zuM? tethI jena darzana mate jIva caitanya svarUpI, jJAnAdi guNethI bhinnabhinna, pariNAmI nitya, dehavyApI, karma kartA-bhoktA ane saMkeca vikAsazIla che. ajIva tattva jIvathI taddana viparita lakSaNavALuM jaDatattva che. te ajIva tattva pAMrA vibhAgamAM vaheMcAyeluM che. (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) pagalAstikAya (5) kALa. A pAMrAmAM pagalAstikAyane choDIne bAkInA cAra dravyo arUpI (amUrta) che jyAre pugalAstikAya rUpI (mUtta) che. prazna - mUtta--amUrtAnuM lakSaNa zuM? jenAmAM rUpa, rasa, gaMdha, sparza hoya tene mUtta (rUpI) kahe che. ane jenAmAM te rUpAdi na hoya tene arUpI-amUrta kahe che. te pAMce ajIva dravyonA 14 bheda cheHdharmAstikAyanA- skaMdha-deza-pradeza (traNa bheda) adharmAstikAyanA- , ;) ( , ) AkAstikAyanA- 5 ); ? ( 4 ) Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalAstikAyanA- kALa 77 208 "" 1 bheda prazna:- dharmAstikAya keAne kahevAya che.? je jaDa pudgaleAne ane jIvAne gatimAM--zAlavAmAM sahAya kare che tene dharmAstikAya kahe che. A dharmAstikAyanA asaMkhyeya pradeza leAkAkAzamAM satra vyApta che. jo ke pudgale ane jIve| svayaM gatizIla hoya che. paNa jema mAchalIne cAlavAmAM pANI sahAyabhUta thAya che tema A dharmAstikAya nAmanu leAkavyApI dravya svayaM gatizIla evA jIva ane put galene gatimAM sahAyabhUta thAya che. tethI jaDa pudgaleAnI ane jIvanI gatinuM niyAmaka dravya dharmAstikAya che. "" ane paramANu ( 4 bheda ) (eka samayarUpa) khIjuM je A dravya leAkamAM na heAta teA karmamukta thayela AtmAe leAkAte jaineja na aTakata paNa aleAkamAManaMta AkAzamAM game tyAM pharatA pharata. tethI leAkAnta sudhIja siddhonI gatinu kAraNa dharmAstikAya che. tethI AgaLa siddhonI gati thatI nathI. Ama te A dravya kevaLajJAnI gamya che. arUpI ane jaDa che. chatAM yuktithI anumAnathI ane Agama pramANathI A dravya siddha thAya che. praznanaH- adharmAstikAya keAne kahe che ? uttaraH- je jIvA ane pudgalAne sthira rahevAmAM sahAya kare tene adharmAstikAya kahe che. jema vRddha AdamI Ama te peAtAnI zaktithI ubhA rahe che paNa tene ubhA rahevAmAM lAkaDI sahAya kare che. tema svayaM sthira rahevAnA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 svabhAvavALA padArthAne sthira rahevAmAM sahAya kare che. jo A dravya leAkamAM na hoya te pudgaleAnI ane jIvAnI niyata sthiti na hata. A dravya jIvane besavAmAM-suvAmAM-ubhA rahevAmAM cittanI sthiratAmAM sahAyaka che. A dravya paNa arUpI jaDa, asaMkhyeya pradezAtmaka ane kevaLajJAnI daSTa che. yuktithI, anumAnathI ane AgamapramANathI gamya che. prazna:- AkAzAstikAya kAne kahe che ? je dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kALa ane jIve| A pAMce draSyeAne rahevA mATe jagyA (avakAza) de che tene AkAzAstikAya kahe che. A samasta vizvavatI jaDa-cetana padArthonA AdhAra che. jema ghara mANasAne AdhAra che. tema samasta vizvavatI jaDa-cetana padArtho tenA AdhAre TakelA che teonA varAmAM AdhAra Adheya bhAva saMbadha che. A AkAzAstikAya e bhAgamAM vaheMcAyeluM che. (1) leAkAkAza rUpamAM (2) aleAkAkAza rUpamAM, jeTalA AkAzabhAgamAM A dharmAstikAyAdi pAMca dravyo rahelA che tene leAkAkAza kahe che. ane jeTalA AkAzabhAgamAM A pAMca dravyA nathI, paNa phakta khAlI anaMta AkAza che tene alAkAkAza kahe che. A dravya arUpI-anata pradezAtmaka kevalI gamya che. yuktithI, anumAnathI ane AgamathI chadmasthAne gamya che. prazna:- pudgalAstikAya kAne kahe che ? je puraNa-galana svabhAvavALuM che. arthAt bhegA thavu Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ane chUTA paDavu' e svabhAvavALuM che. pugale paraspara bhegA thAya che ane chUTA paDe che. jema zarIra, ghara, dukAna vagere. ane rUpa, rasa, gaMdha spaza guNavALuM che. jIvAnA sukha, duHkhamAM jIvita-maraNa vageremAM nimitta anavAvALuM che. tene pudgalAstikAya kahe che. saMsArI jIveAnI sAthe A pudgalAstikAya dravya anAdikALathI saMbaMdhavALu che. zarIrarUpe, vANIrUpe, manarUpe, kamarUpe, zvAseAzvAsarUpe, puNyapApa vagere rUpe jIvanA sabadhamAM Ave che. vibhAva pariNamana phakta jIva ane pudgala dravya vacceja heAya che. judA judA svabhAvavALA padArthonuM kSIra-nIranI peThe bhegA thavuM tene vibhAva-pariNamana kahe che. jema jIva pudgala rUpe pariName che ane pudgala jIvarUpe pariName che. A jIvanuM ane pudgalanuM paraspara pariNamana dUdha ane pANI jevu che. dUdhamAM pANI ekameka jevu' thaine rahe che tema anAdikALathI jIva ane pudgala paNa kSIra-nIranI jema ekameka thaine rahelA che. chatAM nizcayanayathI koi krU anya dravyarUpa banI jatu nathI. nahiMtara jIvanuM ajIvarUpe pariNamana thAya ane ajIvanuM jIvarUpe pariNamana thAya teA jaDa-cetana padArthonI svataMtra vyavasthA na rahe. A vibhAva pariNamana mAtra jIva ane pudgalanI vacceja che. bAkInA dharmAstikAyAdi cAra dravyeAnu' vibhAva pariNamana nathI. pudgalAstikAya e bhAgamAM vaheMcAyeluM che. (1) aNurUpe (ra) skaMdharUpe. jenA be vibhAga na thaI zake tene aNu saMjJA Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 ApavAmAM AvI che. jyAre skadha be-traNa-cAra-pArA vagere aNue maLIne anele haiAya che. nAnAmAM nAneA skaMdha e paramANuothI banelA hAya ane meTAmAM meATA anaMtAnaMta paramANuonA banelA hAya. chUTA chUTA aNue AkhA leAkamAM anaMtAnaMtanI saMkhyAmAM satra vyApta che. ane yacchuka skaMdhathI mAMDI anaMtAnaMta aNuethI banelA skaMdhe paNa pratyeka anaMta anaMtanI sakhyAmAM AkhAye leAkamAM vyApta che. jema jIvAthI AkhA lAka vyApta che tema pudgalethI paNa AkhA leAka vyApta che. prazna:- eka aNu aNurUpe svataMtra kayAM sudhI rahe ? uttara:- asaMkhyeya kALa sudhI. pachI te koine koi skaMdhamAM avazya bhaLI jAya. tema kAIpaNa ska Mdhane te te ska'dharUpe TakavAnA utkRSTa asabhyeya kALa che. pachI avazya koi bIjA dharUpe banI jAya. sauthI alpa paramANue heAya, tenAthI vizeSAdhika yaNuka kadhe! hAya ane tethI asaMkhyeya guNu, vyANuka di skaMdho sadAkALa vizvamAM hAya che. paramANumAtra nitya che, yaNuka Adi skaMdhe anitya che ane sAdi dhAriAmika bhAve hAya che. prazna:- pudgala skaMdha kevI rIte ane che ? bhedra ane saMghAtathI, skaMdhamAMthI gheADA bhAga alaga rahI javAthI athavA junA skaMdhamAM navA pudgaleA bhaLavAthI navA Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 skaMdha utpanna thAya che. dA.ta. daza paramANuethI banelA eka skaMdha che. temAMthI pAMrA paramANuonA skaMdha alaga paDI javAthI paNa skaMdha ane che. daza paramANuvALA skaMdhamAM bIjA navA paramANu bhaLavAthI navA skaMdha utpanna thAya che. aNu te lethIja utpanna thAya. jaina mate zabda-anya, sUkSmatA, sthULatA, saMsthAna, aMdhakAra, prakAza, chAyA, taDakA vagere pudgalamaya che. (1) A pudgalAmAM je pudgaleA jIve grahaNa karyAM che tene prayAga pariNata kahevAya che. (2) jIve je pudgalAne grahaNa karI mUkayA te jyAMsudhI khIjA ska MdharUpe pariNAma na pAme tyAMsudhI mizra kahevAya che. (3) svAbhAvika je pudgaleA pariNAma pAmyA te visrasA pariNata kahevAya che. dA.ta. AkAzamAM meghadhanuSya, vAdaLA vagere praznaH- kALa keAne kahevAya che ? uttara:- je jInAne navuM kare ane navAne jInu kare tene kALa kahevAya che. athavA je vanAhirUpa kALa che te dravyaneAja paryAya che. praznaH- ska'dha eTale zuM? uttaraH- AkhI akhaMDa vastune skaMdha kahe che. praznaH- deza keAne kahe che? uttaraH- AkhI akhaMDa vastune amuka kalpelA bhAga tene deza kahe che. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 prazna:- pradeza kene kahe che? uttaraH- vastune sUkSmamAM sUkSma aMza ke jenA be vibhAga kevaLajJAnI paNa jJAnathI joI na zake te aMza. e jyAM sudhI skaMdha sAthe joDAyelo hoya tyAMsudhI pradeza kahevAya. ane skaMdhathI taddana alaga paDI jAya tyAre tene ja paramANu kahevAya che. paramANu mAtra pudagala dravyane ja hoya, tenAja paramANuo skaMdhathI bilakula alaga paDI zake che. bAkInA kALa sivAyane 4 dravyane paramANu na hoya. kemake jyAre tyAre te ja dravya akhaMDa-anAdi anaMta hoya che. tethI temAMthI keI kALe 1 pradeza paNa tethI chUTo pADI zakAto nathI ane paDato nathI. prazna- astikAya eTale zuM? ati = pradeza, kAya = samuha. je dravyone pradezane samuha hoya tene astikAya kahevAya che. ane kALane pradezane samuha nathI to tene astikAya kahevAtuM nathI. kALa te jyAre tyAre eka samayarUpaja vartamAnamAM prApta thAya che. bhUtakAlIna samaye naSTa thaI gayelA che. ane bhAvi samo vartamAnamAM anutpanna che. tethI kALa jyAre tyAre eka vartamAna samayarUpaja prApta thAya che. Ama dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pagalAstikAya ane kALa A pAMca ajIva dravyanuM svarUpa joyuM. te pAMcamAM jIva dravya umerIe eTale cha dravyo thAya. basa, vizva A cha dravyamayaja che. tenAM dravyo anAdI-anaMta che, utpAda-vyaya ane dhrauvya svabhAvavALA che. A cha dravyo Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 anAdIkAlIna hovAthI teno kaI kartA nathI paNa tathA svabhAvathI anAdIkALathI che. teno mULathI nAza kaI paNa kALe thato nathI mATe anaMta che. mAtra dravyonI avasthAe (paryAye) palaTAyA kare eTaluM ja. 3nuM puNyatattva devasevA, gurUsevA, dAna, zIla, tapa, bhAva, dayA, ahiMsAdinA pAlana dvArA AtmAe je zubha karmonA pagalene grahaNa karyA te grahaNa karelA zubha karmonA pudagalone puNya kahevAmAM Ave che. A zubha pudgala kare prakAre vahecAyelA hoya che. ane darekano svabhAva bhinna bhinna prakAre jIvane sukha ApavAno che. A zubha karmanA pugalane bAMdhyA bAda jyAre tene abAdhAkALa pUro thAya che tyAre te zubha karmanAM pagale pitAnuM phaLa batAvavA udayamAM Ave che. A zubha karmanA udayathI jIvane icchita manamAnI sukhakArI sAdhana-sAmagrI prApta thAya che. A zubha karma bAMdhyA bAda turata udayamAM Ave e niyama nathI. hA, utkRSTa zubha bhAvathI je zubha karma bAMdhyuM te turatamAM paNa pitAnuM phaLa Ape che, paNa sAmAnyathI A bhavamAM-janmamAM kareluM zubha karma kAlAMtare-bhavAMtare phaLa Ape che. A 42 prakAranAM zubha karmamAMthI kaI karma jIvane uDA gati Ape che, to keI ucca jAti, kulamAM janma Ape che. kaI vaLI nirogI zarIra, devabhavanuM AyuSya, manuSyabhavanuM AyuSya, koI suMdara rUpavAna zarIra, daDha zarIrane bAMdhe, yaza Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 kIrti vagere Ape che. tethI sAruM ane suMdara joIe teNe AvuM zubha karma satkAryo dvArA upArjana karavuM joIe. A puNya paNa be prakAranuM hoya che. (1) puNyAnubaMdhI puNya (2) pApAnubaMdhI puNya. - (1) je satkArya niSkAma bhAvathI samyaga jJAna vaDe vidhipUrvaka karavAmAM Ave che tenA dvArA puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. eTale je puNyanA udaye sukha-sAmagrI maLavAnI tenA sadupayoga dvArA te navuM puNya upArjana karavAno tethI je puNyane udaya navA puNyanA upArjanane hetu bane te puNyAnubaMdhI puNya kahevAya che. jema vastupAla-tejapAlanuM puNya, zAlIbhadranuM puNya. (2) je satkArya-sakAma bhautika lAlasAthI) karavAne Ave tenA dvArA je puNya baMdhAya tene pApAnubaMdhI puNya kahe che. eTale je puNyanA udaye sukha-sAmagrI maLavAnI teno bhegavilAsa pAchaLa durUpayeAga hiMsAdi pApa karavA pAchaLa upayoga karavA dvArA te navuM pApa upArjana karavAno. tethI te nA puNyano udaya pAbaMdhanuM kAraNa banavAno. AvA pApAnubaMdhI puNyavALA jIvanI buddhi prAye nirmaLa rahetI nathI. AvA pApAnubaMdhI puNyanA udayathI maLatA sukhe te jheranA lADavA jevA che. je puNyane udaya navA puNyabaMdhanuM kAraNa bane. je puNyanA udayamAM buddhi nirmaLa rahe, navA-navA satkAryo karavAnI bhAvanAe TakI rahe. teja sAcuM puNya kahevAya. bAkI je puNyanA udaye maLelI dhana-saMpattio dvArA Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 navA-navA hiMsAdi pApa, AraMbha-samAraMbho karavAnuM mana rahe, je puNyanA udaya dvArA puNyamArga (satkAryone mArga)ja baMdha thaI jAya, duguNa vadhe, buddhi bagaDe te pApAnubaMdhI puNyane te durathIja namaskAra karavA jevuM che. prati vAsudeve, vAsudeva AvA puNyanA hisAbe marIne avazya narakamAM jAya che. subhUma ane brahyadatta zakavatI AvA pApAnubaMdhI puNyanA udayavALA samajavA. hyuM pApata: hiMsA, juTha, corI, durAcAra, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, abhyAkhyAna vagere pApa karavAthI je azubha karmonuM upArjana thAya che tene pApa kahe che. A duSkRtyo dvArA upArjana karelA azubha karmanA pagalono jyAre udaya thAya che tyAre te karanArane vividha du-kaSTa Ape che. jevAke narakagati-narakAyu, tiryaragati, rogI zarIra, beDoLa rUpa, apayaza, duHsvara, nIca jAti, nIrA kuLa, apamAna tiraskAra thAya tevuM daurbhAgya, zarIrano zIthIla bAMdhe, daridratA, parAdhInatA vagere duHkha Ape che. A azubha karmanA 8ra prakAra che. karelA pApanuM phaLa ochAmAM ochuM 10 gaNuM to bhegavavuM ja paDe che. pachI pApa karavAmAM je rasa-laganI tema tema phaLamAM vRddhi thatI jAya che. A pApanA paNa be bheda che. (1) puNyAnubaMdhI pApa (2) pApAnubaMdhI pA5 (1) je pApanA udaye duHkha bhegavato hoya paNa buddhi dharmanI rahe, dharma kare, deva gurUnI sevA bhule nahi, tethI Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 pApanA udaye duHkha te AvyuM paNa te duHkhamAM paNa bhagavAnanI bhakti, jApa, dAna, zIla, tapa, bhAvadharma karavAnuM cUkatA nathI tethI tene te pApane udaya paNa puNyabaMdhanuM kAraNa bane che. je pApane udaya puNyanuM nimitta bane-puNyabaMdhana karAve tene puNyAnubaMdhI pApa kahe che. (2) je pApanA udaye seMkaDo du-yAtanAo bhegavate hAya paNa bhagavAnanuM nAma na yAda kare, dharmane na kare, paNa bhAvimAM narakAdi bhayaMkara durgationI paraMparA sarjAya tevA navA navA hiMsAdi pApamAM racyo pacce rahe tene pApAnubaMdhI pApavALo kahe che. je pApane udaya navA pApanA anubaMdhanuM nimitta bane tene pApAnubaMdhI pApa kahevAya che. dRSTAMtamAM kAlasaukarika kasAI, rAjagRhIne dramaka vagere prazna:- puNyAnubaMdhI pApa kevI rIte baMdhAya ? 'uttara- satkAryo-dharmakAryo avidhithI kare satkAryonI sAthe duSka paNa karato rahe. devapUjA vageremAM AzAtanA vagere na TALe te puNyAnubaMdhI pApa baMdhAya che. - prazna:- pApAnubaMdhI pApa kevI rIte baMdhAya ? " uttara:- hiMsAdi pApe rAcI mAcIne kare (khUba rasa laIne) pApa karIne pazcAtApa na kare, pApane pApa mAne nahi. emAM zuM thaI gayuM ? niraMtare pApa karmomAM rakta rahevAthI pApAnubaMdhI pApa baMdhAya che. pApAnubaMdhI puNyavALAnuM bhAvi duHkhamaya-aMdhakAramaya che. je puNyane vATI khAya ane navuM puNya bAMdhe nahi te te WWW Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 bhaviSyane bhikhArI che, yApAtra che. tenA karatA pApanA udayamAM paNa devaguru sevA cUkatA nathI, nyAya-nIti bhUlatA nathI, sadAcArane mAga cheADatA nathI te bhAgyazALI che. je navu' puNya kamAya te bhAgyazALI ane lAvelA puNyane vATI khAI navAM pApe khAMdhe te durbhAgI samajavA. pasu' Azravatattva jenA dvArA karmarUpI pANInA pravAha AtmArUpI khetaramA vahI Ave--cAlyuM Ave tene Azrava kahe che. A+zrava Athati-vahI Avavu. eka kalpanA citra dvArA ApaNe AzravanuM svarUpa joie.: jANe eka AtmArUpI khetara che. temAM AzravArUpI kayArAo che. ane tenA karmarUpI pANI AtmArUpI khetaramAM cAlyu Ave che. tethI AtmArUpI khetara lIluMchama rahe che. ane `rUpI mAtabara pAka temAM utpanna thayA kare che. kema rUpI pAka AzravArUpI kayANa AtmArUpI khetara kaeNmarUpI pAka -Azrava rUpI kayAra | | * ahiM jaina dazanamAM kayArAonA sthAne mithyAtva, . Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 avirati, kaSASa, ga, pramAda, hiMsA, juTha, cerI, maithuna, parigraha, rAga dveSa, viSayAsakti vagere Azrava che. A AzrarUpI kayArAo dvArA AtmArUpI khetaramAM karmarUpI pANI vahI Ave che ane tethI karmane pAka utpanna thAya che. je A kayArAoja baMdha karI devAmAM Ave to AtmArUpI khetaramAM pANI pahoMce nahi ane tethI ApoApa AtmArUpI khetara sukAvA mAMDe. AnI zAstrIya bhASAmAM vyAkhyA A pramANe thAyaH je kAraNo vaDe AtmAmAM karmonuM dhasI AvavuM-vahI AvavuM thAya tene Azrava kahe che. athavA karmabaMdhanA kAraNone Azrava kahe che. prata - mithyAtva eTale zuM? uttara- kudeva, kugurU ane kudharmane sudeva, sugurU, ane sudharma mAnavAM ane sudeva, sugurU ane sudharmane kudeva, kugurU ane kudharma mAnavAM. tattvane atatva ane atattvane tattva mAnavuM tene mithyAtva kahe che. prazna - avirati eTale zuM ? zuddha IrAdA sAthe pratijJApUrvaka hiMsAdi pApono tyAga na kare tene avirati kahe che. jaina darzananI A sacoTa mAnyatA che ke jyAM sudhI jIva pratijJApUrvaka pApane tyAga na kare jyasudhI dilamAM uMDe uMDe pApanI apekSA banI rahe che. tethI te apekSAne Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 jyasudhI che ke nahi tyAMsudhI pApa tene palle choDatuM nathI. bhAgIdArImAMthI jyAM sudhI vyavasthita chuTa na thAya tyAMsudhI lAbha-nukazAnanI bhAgIdAra banavuM ja paDe che. tema anAdIkALathI jIvano saMbaMdha pApa ane pApane sAdhana sAthe che. jyAM sudhI te te pApane ane pApanA sAdhanone pratijJApUrvaka tyAga na kare tyAMsudhI te pApathI vAstavika mukta thaI zakato nathI. pachI bhale te kAyAthI pApa na paNa karatA hoya paNa pApanI pratijJA karavAno InkAra kare che ke upekSA kare che te samajavuM ke tenA manamAM vasava-zaMkA che ke rakhe nathIne kaI evo pApa karavAno prasaMga AvI jAya to ! "basa, A kyAMka A prasaMgaAja pApanI apekSA eja pApanI jaDa che. jyAM pApanI apekSA tyAM pApano baMdha mATe jenA darzana kahe che ke ATaluM to jarUra karI le ke je pApe A uttama manuSya jIvanamAM karavAnI bhAvanA nathI ke karavAM nathI jevAke - mAMsAhAra, dArU, cerI, zikAra, jugAra, parastrIsevana, vezyAgamana, paMcendriyanI hiMsA, svAmidroha, mitradroha, vagere pApane to cAvajajIva pratijJApUrvaka tyAga karI devo joIe. jethI vinA pratijJA tamane kaI zaramathI paNa pApamAM pADI zake nahi. zakaya evAM pApono to ura mAnavanA avatAre pratijJApUrvaka tyAga karI levo ja joIe. prazna - kaSAya eTale zuM ? - uttara - jaina darzananI paribhASAmAM krodha, mAna, mAyA, lobhane kaSAya kahe che. kaSa= saMsAra, Aya=lAbha = jenAthI saMsArane lAbha thAya te kaSAya. praznaH- vega kone kahe che? Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra ra1 * * * uttara- mana-vacana-kAyAnI zubhAzubha pravRttione roga kahe che. prazna - pramAda kone kahe che? uttara - AtmakalyANanI pravRttionI upekSA karI viSaya kaSAyamAM magna rahevuM tene pramAda kahe che. AtmakalyANanuM lakSa bhUlI javuM te pramAda. A Azrava tattvanA jaina darzanamAM 42 bheda batAvelA che. pa avata, 5 pAMrA indriyono asaMyama, 4 kaSAyane anigraha, 3 traNa daMDa, 25 kiyA (mana - vacana-kAyAnI azubha pravRtti). 6ku saMvara tava - je zAstravihita kalyANa pravRttio dvArA karmanuM baMdhana aTake (kAya) tene saMvara kahe che. AtmArUpI nAvaDImAM kANAo dvArA pANI vahI AvatuM hatuM tethI nAvamAM pANI AvatuM aTakAvavA kANAone baMdha karavA tene saMvara kahe che. gharanAM bArI bAraNuM khullAM hatAM te pavanathI uDI uDIne dhULa gharamAM bharAtI hatI paNa bArI bAraNAM baMdha karI devAthI dhULa AvatI aTakI jAya che tema AtmArUpI gharamAM AzrarUpI bArI bAraNA dvArA karmarUpI dhULa mithyAtvAdi pavanathI uDI uDIne AvatI hatI tene samyaktvAdi dvArA AvatI rokavI tene saMvara kahe che. samyagadarzana, samyagrajJAna, samyagacAritra, Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 kSamA, namratA, saraLatA, saMtoSa, apramAda, anityAdi bhAvanAo lAvavA vagere dvArA karmano saMvara thAya che. A saMvaranI pravRttio dvArA azubha pApakarmo baMdhAtA aTakI jAya che. yuktithI vicArIe to vastusthiti barAbara lAge kemake mithyAtva-avirati-SAya, pramAda, hiMsAdi pravRttio dvArA karmabaMdhana (pApabaMdhana) thatuM hatuM. have tene rokavuM hoya te tenA pratipakSI samyakatva virati, kedhAdi nigraha, apramAda ane ahiMsA, satya, acaurya, brArArya, aparigraha vagere dharmasthAnonuM pAlana karavuM ja joIe. je hiMsAthI pApa thAya che to te pApane rokavA ahiMsAnuM pAlana ane hiMsAno tyAga eja jarUrI che nahi ke hiMsA. je kapaDuM kAdavathI kharaDAyeluM che to tene dhevA svaccha pANI joIe nahi ke na kAdava. jaina darzanamAM A saMvara tattvanA pa7 bheda che. 8 samiti guptinuM pAlana 22 parisaha (sudhA, pipAsAdi ka karmakSayAthe saharSa sahavAM te). 10 yatidharma- kSamAdi. 12 anityAdi bAra bhAvanA. 5 cAritra (sAmAyika, chedepasthApanIya, parihAra - vizuddhi, sUkSmasaM5rAya, yathAkhyAta). 57 bheda. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 mu nirA tattvaH je anazanAdi khAra prakAranA tapa dvArA AtmA sAthe lAgelI ka va NAe alaga-chUTA paDI javAnuM thAya tene nirjarA kahe che. athavA AtmAne kamarUpI gu'DAenA hAthamAMthI cheDAve tene nirjarA kahe che. athavA AtmArUpI dUdhamAM kamarUpI pANI je bhaLelu' hatu', ekameka thayeluM hatuM tene dUra kare, mALI nAMkhe tene nija rA kahe che. AtmAmAM bharAI gayeluM ka rUpI malIna pANI tene dhIre dhIre bALIne naSTa karanAra taparUpa agni tene nirjarA kahe che. saMvara teA AtmArUpI nAvamAM AvatA pANIne rAkatu hatu' paNa pUrva bharAI gayelA pANIne ulecIne bahAra kADhavAnu kAya teA khAra prakArane tapa kare che. jo ke tapa e ka nirjarAmAM kAraNa che chatAM kAraNamAM kA nA uparAra karI khAra prakAranA tapaneja ahiM nirjarA kahI che. bAra prakAranA taparUpa nirjarA tattva:-- (1) anazana tapa- upavAsa, AMkhIla, ekAsaNA ADhi karavuM te. (2) uNAdarI- potAnI bhUkha karatAM kaMIka enDru khAvuM te (3) vRtti sakSepa:- khAvAnI cIjonuM parimANu- lImITa nakkI karavI te. (4) rasatyAgaH- svADhavRttine jItavA ghI, tela, dUdha, dahIM, miThAI, geALa, khAMDa vagerenA yathAzakti tyAga karavA te. (5) kAya phlezaH- IrAdApUrvaka dhama buddhie pho sahana karavAM te. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 (6) saMlInatAH- mana-vAna-kAyAnI caMcaLatAne tyAga karavA te. (7) prAyazcitaH- karelA pApAnA gurU samakSa ekarAra karavApUrvaka prAyazcita karavu' te. (8) vinaya:- deva-gurU ane guNavAna purUSAnA vinaya karavA te. (9) vaiyAvaccaH- AAryAdi sAdhu purUSonI sevA- bhakti karavI te. (10) svAdhyAyaH- dharmazAstrAnA AtmahitArthe a bhyAsa karavA-karAvave te. (11) dhyAna:- azubha dhyAnanA tyAga karI zubha dhyAna dhyAvavuM te. koi eka prazasta vastumAM cittanI sthiratA karavI tene dhyAna kahe che. (zubha dhyAnaneja tapamAM sthAna che), (12) kAyAtsaga :- mana - vAna - kAyAnA yAgAnu rUdhana karI amuka mudrAmAM (jIna mudrAmAM) ubhA rahI zula ekAgra ciMtana-dhyAna karavuM tene kAryAtsarga kahe che. A khAra prakAranA tapa dvArA vipula kameAi kSaya thAya che. tethI AtmAthI e yathAzakti tapa karavA jarUra prayatna karavA joie. jo ke meAkSasAdhaka asabhyeya caiAgeA che. ane tenI ArAdhanA dvArA pApakarmonI nirjarA-kSaya avazya thAya che. paNa ahiM khAsa karmanirAnuM sAdhana batAvavA mATeja khAra prakAranA tapane nirjarA tattvamAM pradhAna sthAna Apelu che. raMtu badhatattvaHmithyAtvAdi hetue vaDe grahaNa karelA kAmaNu pugale nA Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 AtmA sAthe kSIra-nIranI peThe ekameka sabadha thavA tene adha kahe che. te madha cAra vibhAgamAM vahecAI jAya che. (1) prakRtibaMdha- adhAyelA karmanA svabhAva nakkI ve te. (2) sthitibaMdha- baMdhAyelA karmonA AtmA sAthe TakavAnA kALa nakkI thayeA te. (3) rasabadha- baMdhAyelA kanu zubhAzubha, tIvra, maDha phaLa nakkI thavuM te. (4) pradezamaya- a'dhAyelA karma pudgaleAnA jaththA (keAnTITI) nakkI thave te. je samaye ka baMdha thAya che teja samaye A cAre prakRti vagere paNa sAtheja nakkI thAya che. Ane jaina darzananI paribhASAmAM madha kahe che. A AtmA sAthe kama pudgalAne saMbaMdha vAstavika sat che, paNa kaMI kAlpanika nathI. kAlpanika saMbaMdha jIvane kaMIpaNa upaghAta, anugraha naja karI zake. ahiM te jema zuddha pANImAM kArA-raja vagere paDavAthI zuddha pANI malIna ane che tema zuddha niraMjana nirAkAra AtmA A ka rUpI karArAnA sayeAgathI malIna bane che e satya hakikata che. zuddha vastumAM malInatA vijAtIya dravyanA saMyeAga vagara naja AvI zake. ahiM karma pudgaleA e zuddha AtmasvarUpane malIna karanArA che. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zuM mokSatattvaHkarma sAthe AtmAne saMbaMdha sarvathA sadAkALa mATe chUTI jAya tene mekSa kahe che. anAdikALathI AtmA AThe karmothI baMdhAyelo hato te AtmAnuM karmanA baMdhanathI mukta thavuM tene mokSa kahe che. athavA karmanAM AvaraNo sarvathA dUra thavAthI zuddha AtmasvarUpa pragaTa thavuM tene mekSa kahe che. athavA je pUrve Atmika jJAnAdi guNe apragaTa hatA tene ganI sarvotkRSTa ArAdhanA dvArA pragaTa karyA te mokSa. athavA dehAdikano AtyaMtika viyega te mokSa. - have sarvathA karmamukta AtmAne ahiM kadI paNa janmajarA maraNa rega-zekAdi ko hatAM nathI. sadA akhaMDa nijAnaMdanI mastI hoya che. anaMtajJAna-darzana dvArA sArAye loka alakane pratyakSa samaye samaye jANe jue che. ahiM sAdi anaMta sthiti hoya che ahiMthI kadApI saMsAramAM patana thatuM nathI. zAzvata sukha-zAMti hoya che. svAbhAvika AnaMda hoya che. nathI ahiM kaI parAdhInatA, nathI bhUkha, nathI tarasanuM duHkha, nathI kaI vAsanA-vikAra, nathI koI IcchA, nathI keI bhaya. AvuM asalI svarUpa jIvanuM che. gasAdhanA dvArA AvA anaMta sukhamaya, AnaMdamaya, anaMta jJAnamaya, anaMta zaktimaya mokSa sthAnane prApta karI zakAya tema che. bhUtakALamAM anaMta AtmAo utkRSTa yogasAdhanA dvArA A sthAnane pAmelA siddha zIlA upara lekAnta rahelA che. ochAmAM oche cha mahine eka jIva avazya AvA svarUpavALA mAsamAM jAya che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 AvA akSaya sukha-zAMtivALA mokSane prApta karavA nazvara sukha-saMpattione meha cheDavo jarUrI che. zAzvatanI mAyA lAgI jAya to nazvaranI mAyA chUTI jatAM vAra na lAge. mAnavabhavamAMthI ja mekSamAM jaI zakAya che. bIjI koI paNa gatimAMthI sIdhA mekSamAM jaI zakAtuM nathI. mAnavabhavarUpI sTezane ja dharmarUpI gADI maLe che. temAM mokSanI TIkITa laI besI jAo to te gADI tamane sIdhA meja laI jaze. bhale pachI ke moTA sTezane vacce kelasApANI bharavA te gADI thoDI vakhata ubhI rahe, paNa pAchI kolasA-pANI bharI racAlavAvALI che. bhale Aje prathama saMghayaNa vagerenI sAmagrI na hoya. paNa vartamAna saMghayaNa dvArA jeTalI maMjIla kApIzuM teTalI AgaLa ochI kApavAnI raheze. muMbaIthI upaDelI gADI bhale eka divasamAM kalakattA na pahoMcADe paNa te gADImAM TikiTa laIne beThelA manuSya avazya traNa dahADe paNa pahorAvAnA. paNa je manuSya gADImAM TikiTa laIne beTho ja nathI ane belyA kare ke huM to e gADImAM to ja besavAne je e gADI mane eka ja divasamAM kalakattA pahoMcADe. to Ave kadAgrahI-avyavahArU manuSya kalakattA kevI rIte pahoMcavAno ? tema bhale Aje A racAlu manuSya bhavamAM prathama saMghayaNa vagere sAmagrInA abhAve sIdhA mekSamAM na jaI zakIe paNa jeTalI dharmasAdhanA dvArA karmano kSaya-pApano kSaya karIzuM teTaluM kAma AgaLanA bhAmAM ochuM karavAnuM raheze. ghaNA varSothI baMdha ghara eka divasamAM barAbara sApha na thAya to paNa prayatna cAluM haze to be-traNa divasamAM avazya sApha thavAnuM ja che. tema Atmaghara paNa anAdIkALathI janmajanmanA keI duSTa vAsanArUpI karArAothI vyApta thaI gayeluM che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 have te sApha karavA ApaNe kayA sAdhanA ane kevA prayatna kAme lagADIe chIe tenA upara meADu ke vahelu Atmaghara sApha thavAnA AdhAra che. mAre mArUM Atmaghara sApha karavu ja che. AvA nirdhAra sAthe sApha karavAnA yeAgya dharma puruSArtha haze teA jarUra meDAvahelA sApha thayu ja samajo. A nava tattvAnuM yathAsthita jJAna ane tenA para avi parita daDha zraddhA sAthe haiya tattvAnA tyAga, upAdeya tattvAnu grahaNa ane jIva-ajIvanA yathAtha viveka dvArA meAkSanI prApti thAya che. mATe mumukSu AtmAe avazya A nava tattvAnA gurugamathI vistRta abhyAsa karave. amArU' lakhelu' saraLa nava tattvanuM pustaka A viSaya samajavA jarUra upakAraka thaze. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 -xxx-x_xOwx3 che jena dharmanA AcAronuM svarUpa FODENDID2X3NCID0X30XIDO tIrthakara bhagavate bAra parSadAnI AgaLa be prakArane dharma batAve che- (1) sAdhu dharma (2) zrAvaka dharma. sAdhudharma sarvathA kaMna- kAmInInA tyAgarUpa ane sarvathA hisAdi pAponA tyAgarUpa che. je manuSya sarva tyAgamaya sAdhudharma svIkAravA zaktimAna na hoya tene mATeja zrAvakadharmanuM vidhAna che. tethI mukhya dharma sAdhudharmaja che. tenI azaktimAMja zrAvakadharma che. kAMIka aMze thoDAka paNa pApathI bacI zakAya ane kAMIka AMzika tyAga karatAM karatAM anukrame sAdhudharmanI zakti prApta karavA mATenA tAlIma kemparUpa che. tAlIma levAnuM kArya pUrNa thAya eTale sAdhujIvanamAM bharatI thaI mahAmeharUpI rAjAnA kaTakanI sAme mArA upara vIratAthI laDavA medAne paDavAnuM che. mukti sarva tyAgamaya sAdhudharmathIja tAraka tIrthakaree kahI che. zrAvakadharmanuM game teTaluM utkRSTa ArAdhana zrAvaka kare to paNa vadhumAM vadhuM te bAramA devaloka sudhI ja uMce jaI zake, jyAre sAdhudharmanA utkRSTa ArAdhanathI mokSa sudhI pahoMcI sadA mATe ajara amara banI anaMta jJAnAdi samRddhiene joktA AtmA banI zake che. - tethI jaina dharmamAM zrAvakanuM lakSya te sAdhudharmanuM ja hoya che. jyAM sudhI sAdhudharma prApta na thAya tyAMsudhI zrAvaka pitAne meha luMTArAthI lUMTAyelA mAne ane saMsAravAsane jela mAnI temAM duHkhe karIne rahe, kayAre A pApamaya, AraMbha Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 samAraMbha upAdhI jAya, viSaya-kaSAyanI AdhInatArUpa saMsAravAsathI kayAre chUTIza e ciMtA tene aharniza rahyA kare che. alpapApane tyAga, alpa viSayatyAga manuSya eTalA mATe kare che ke sarva pApa ane sarva viSayasukha cheDavA jevuM che, chatAM mArI bhegAkAMkSA nivRta thaI nathI tethI A saMsAravAsamAM rahevuM paDe tema che. tethI hAla mArAthI sarvathA pApano tyAga ane viSayano tyAga banI zake tema nathI. paNa jyAre evI zakti mArAmAM Avaze tyAre huM sarvathA niSpApa ane viSayatyAganuM jIvana svIkArIza. sArAMza e che ke aNuvrata paNa mahAvratanA dhyeyathI ja svIkAre che. tethI aNuvratamAM sAce zrAvaka kRtakRtya ke saMtuSTa banI jaI sAdhudharma sudhI pahoMcADavAnA purUSArthane mAMDI vALato nathI, paNa niraMtara cAritra dharmane prApta karavA, cAritra mohanIyane toDavA aharniza prayatnazIla rahe che. AthI eka vAta phalita thAya che ke aMtima AtmakalyANa mATe jarUrI sAdhudharmaja che. Ama adhikArIvazAt dharmanA be bheda pADavAmAM AvyA che. bAkI to dharma tenA svarUpamAM to eka prakArane ja che. paNa badhA ja kaMI sAdhudharma svIkArI zake te zakaya na hovAthI bhagavAna tIrthakara zrAvakadharma paNa pharamAve che. tethI sAdhu temaja zrAvakanA AcAramAM paNa meTa pharaka rahe te svAbhAvika ja che. sAdhu ane zrAvakanA AcAromAMja mAtra pharaka che. bAkI dhyeya to baMnenuM mokSaprApti eja hoya che. siddhAMtonI bAbatamAM paNa baMnenI eka samAna mAnyatA hoya che sAdhunI jema zrAvaka paNa bhagavAna tIrtha Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 kareAnA eka eka vAnane satyaja mAne che. jema kuzaLa vaidya bhinna bhinna rAgIne bhinna bhinna auSadhI Ape che. ane tAja te te rAgIne rogamukta karI zake che. vAyunA daradIne je auSadha apAya teja pittanA daradIne na apAya ane pittanA daradIne je auSadha apAya te kaphanA daradIne na apAya. jevA daradI, jevA daradInA rAga, jevI tenI pazca pALavAnI zakti jevI tenI uMmara vagere dhyAnamAM laine kuzaLa vaidya davA Ape che. tema tI karI paNa karAganA spezyAlIsTa (niSNAta) dhanvantarI vaidya che. te kamAgIne auSadha ApavAmAM viparyAsa kemaja kare? tethI je manuSyA sAdhudhane ceAgya hAya che tene sAdhudhama Ape che ane je sAdhudhama pALavAne azakta lAge che tane zrAvakadhama Ape che. temAMja daradInI dayA paLAya che. jene yeAgya je auSadha hAya tene teja apAya temAMja tenuM hita che. uMcI paNa mAtrA badhAne na apAya, rAkravartInuM bhAjana cakravartI mATeja hAya khIne khAvA jAya teA unmatta banI jAya ane jIvana gumAve. tema sAdhudharmane ceAgyane sAdhudhama ane zrAvakadharmane ceAgyane zrAvakadhama ApavAmAM hita che. sAdhudhama nuM svarUpa saMsAranI asAratA, bhAge| ane sa`pattionI ani tyatA ane pAmaya, kalezamaya saMsAranI nirguNutA samajIneja tenAthI virakta thaI sadgurU pAse AvI zAstrIya vidhipUrNAMka zubha muhu vagere joI sarva sAMsArika mAtA-pitA- patnI-putra parivArAdi saMdhAne tyAga karI sadgurU pAse yAvajjIva mATe AtmasAdhanA mATe dvIkSA jIvana svIkAre che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 dIkSA svIkAratI vakhate mumukSu manuSya mana-vacana ane kAyAthI pApa karavuM nahi, bIjA pAse karAvavuM nahi ane karatAne anumodana ApavuM nahi-sAro mAnave nahi evI nava prakAre jIMdagI sudhI sarvathA pApatyAganI pratijJA kare che. ane gRha sthavezane sadAne mATe cheDI sAdhujIvananA zAstravihita vezane sviIkAre che. sAthe sAthe saMsArIpaNAnuM tenuM nAma paNa badalI nAkhavAmAM Ave che jethI sAMsArika nAma paNa yAda AvI javAthI sAMsArika vicArene AvavAne avakAza paNa na maLe. sAdhujIvanamAM pALavAnA pAMca mahAvrate - (1) sarvathA prANAtipAta viramaNa vrata. (2) sarvathA mRSAvAda viramaNa vrata. (3) sarvathA adattAdAna viramaNa vrata. (4) sarvathA maithuna viramaNa vrata. (5) sarvathA parigraha viramaNa vrata. jaina sAdhu dIkSAnA dIvasathI mAMDI jiMdagI sudhI pratijJApUrvaka jIvahiMsAno, juTha balavAna, corI karavAne, abrahnane, ane parigrahane sarvathA tyAga kare che. A pAMca mahAvratanA pAlana uparAMta jaina sAdhune jIMdagI sudhI rAtre khAvA pIvAno paNa sarvathA tyAga hoya che. sUryAstathI mAMDI bIjA divasanA sUryodayathI 48 miniTa bAdaja jaina sAdhu AhAra-pANI laI zake che. AvuM ghora vrata 8 varSanA bALa sAdhu-sAdhvIthI mAMDI 100 varSanA vRddha sAdhu sAdhvIne paNa yAvajajIva pALavAnuM hoya che. uparAMta jaina sAdhuone pitAnA pAMca mahAvratonI rakSA khAtara pAMca samiti ane traNa guptinuM pAlana karavAnuM hoya che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 teo sadA tavArI, pAdavihArI, kASThanAM pAtrA dhAraNa karanArA, rajoharaNa, muhapatti, (mukhavastrikA) dhAraNa karanArA ughADA page cAlanArA hoya che. teo jIMdagI sudhI snAna karatAM nathI. palaMga upara ke gAdalA upara sutA nathI. potAnAM vALa varSamAM be vAra kheMcI ukhADI nAMkhe che arthAt hajAmata karAvatA nathI. jaina sAdhu ghera ghera pharI ucca kuLamAMthI 42 denA tyAgapUrvaka saMyama nirvAha mATe thoDo thoDo AhAra- pANI lAvI jIvananirvAha kare che. bhikSA maLe te saMyamavRddhi ane na maLe to tavRddhi mAnanArA hoya che, paNa nahi ApanArAonI niMdA ane ApanArAonI prazaMsA karanAra hatA nathI. ThaMDI-garamI-bhUkha-tarasa-apamAna vagere 22 kaSTone (parIsahAne) samabhAve sahana karanArA hoya che. sadA gurUAzAmAM rahI dharmazAne abhyAsa kare che. bIjAone karAve che. avasare upavAsarUkSabhejana, ekAsaNuM vagere karanArA hoya che. e eka jagyAe besIne bhajana karanArA hoya che. potAnI sAmAcArInuM pAlana kare che. paramAtmAnuM dhyAna ane jApa kare che. yogya vidvAna sAdhuo lokone dharmano upadeza paNa gAmegAma pagapALA ane..khule page pharI pharIne Ape che. mukhya vyavasAya jaina sAdhuono zAstra svAdhyAya hAya che ane kSamA, namratA, saraLatA, saMteSa, tapa, saMyama, brahmacarya vagere 10 sAdhudharmanuM nitya pAlana kare che. strIsaMbaMdhathI jaina sAdhuo nitya dura rahe che. tethI jaina sAdhuone strI caraNasparza paNa karI zakatI nathI. ekalI strI sAdhuonI vastImAM AvI zakatI nathI. jaina sAdhu-sAdhvIo Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 brahmacaryanI nava vADenuM pAlana kare che. jaina sAdhuo comAsA - sivAya ATha mahinA grAmAnugAma phare che-vihAra kare che. lokamAM upadeza dvArA naitika utthAna, dhArmika utthAna, AdhyAtmika utthAna karI mahAna lokapakAra kare che. tyAgI brahnacArI sAdhuonA upadezanI asara leka upara sArI uMDI paDe che. A saMkSepamAM sAdhudharmanuM digdarzana mAtra karAvyuM che bAkI saMpUrNa sAdhudharmanuM varNana karatAM to meTA meTA graMtha taiyAra thAya. tethI graMthagauravanA bhayathI mAtra thoDuMka sAdhudharmanI jANakArI mATe ahIM varNana karyuM che. - jena sAdhunI oLakhANa - ' jena sAdhu-sAdhvI veta vastradhArI, odho ane muhapatti rAkhanAra, daMDa ane kAmaLI, kASTanAM pAtra rAkhanArAM hoya che. muhapatti hAthamAM rAkhanAra belatI vakhate ja mAtra mukha AgaLa rAkhanAra vetAMbara mUrtipUjaka jaina sAdhu-sAdhvIo hoya che. keTalAka sAdhu-sAdhvIo to ekalA garama pANIthI mahinA, doDha mahinA, be mahinAnA lAgeTa upavAsa paNa kare che. keTalAka AkhuM varSa, be varSa ane traNa traNa varSa mATe ghI, dUdha, dahIM, tela, maracuM vagere cheDI de che. jaina sAdhu-sAdhvIonAM raheThANa alaga-alaga hoya che. keTalAka to jaina sAdhuo mahAna vidvAna hoya che. jaina sAdhuo zuddha dharmopadeza sivAya sAMsArika pravRttimAM bhAga letA nathI. jena maMdiramAM jaI ja bhagavAna vItarAganI stutiprArthanA caityavaMdana namaskAra karanArA hoya che. paramAtmAnA nAmane jApa, dhyAna kare che. khAsa dharmakArya sivAya pitAnA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 raheThANanI bahAra jatA nathI. bIDI, calama, gAMjo, bhAMga vagere vyasanathI sarvathA dUra rahenArA hoya che. eka paiso paNa pAse rAkhatA nathI. potAnI hajAre ke lAkhonI saMpattione choDIne paNa A sAdhumArga svIkAranArA hoya che. rAtre khAvApIvAnuM kaMIja rAkhatA nathI. bI.e., ema.e., sI.e., sudhInuM ejyukezana lIdhelA AtmAo paNa A sAdhu mArgane vairAgyathI svIkAra kare che. bAlabrahmacArIpaNe paNa sAdhu bane che. A AjanA kALe paNa kaDaka tapa, saMyama ane tyAganuM pAlana Aje paNa hajAro sAdhu-sAdhvIo jaina dharmamAM karI rahelA mejuda che. madhyastha guNadaSTi manuSya hoya to evA sAcA tyAgI - sAdhuonA darzane Aje paNa puNyAtmAne maLI zake che. * zrAvaka dhama jaina darzanamAM samakti (samyaga darzana) e dharmane pAye che. jaina zrAvaka pitAnA ISTadevanuM svarUpa vItarAgI sarvajJa ane tribhuvana pUjya mAne che. arthAt je devamAM rAgadveSa bilakula na hoya arthAt pUrNa vItarAgI hoya, pUrNa jJAnI hoya ane deva-devendrothI pUjita hoya tene ja ISTadeva yA bhagavAna mAne che. AvA upAsaka ISTadeva mAnavAnuM kAraNa e che ke te zrAvaka samaje che ke mAre paNa zuddha buddha mukta banavuM che to mAre dhyAna, jApa, darzana, pUjana paNa tevAja zuddha, buddha, mukta paramAtmAnAMja karavA joIe. jene jevA banavuM hoya tene teja Adarza AMkha sAme rAkhavuM joIe. kAmI kAminInuM Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 dhyAna kare, dhanAthI dhananuM dhyAna kare dharmArthI dharmanuM jyAre mekSArthI zuddha vItarAga svarUpI paramAtmAnuM dhyAna kare emAM navuM zuM che? banavuM che vItarAgI ane manuSya, dhyAna, jApa, upAsanA sarA devanI kare to te vItarAgI zI rIte banavAno? tethI zrAvaka vItarAgI sarvajJa ane dharmatIrthanA sthApaka ane mokSamArganA darzaka evA tIrthakarane-jinezvarane - arihaMtane ja pitAnA ISTa ArAdhya deva mAnI mokSAthe tenI ja upAsanA kare che. saragI paNa deva hoya to AkhuMye jagata sarAgI to che, to pachI maMdiramAM paNa javAnI zI jarUra che? gharamAM, paDozamAM, dukAna para, bajAramAM sarvatra sarAgI devothI to saMsAra sadA vyAsaja che. sarvathA tyAgI guraH saMsAranA baMdhanarUpa strI, putra, parivAra, dhana, mAla, milkata, ghara, dukAna vagere saMbaMdhane jIvanaparyata tyAga karavApUrvaka saddagurUnI samakSa jeNe pratijJApUrvaka hiMsAdI sama sta pApone mana-vacana-kAyAthI AjIvana tyAga karyo che, ane sarvathA ahiMsaka jIvana, satyamaya jIvana, acauryamaya jIvana, brahmacaryamaya jIvana ane aparigrahamaya jIvana jIve che. evA sarvathA tyAgI, niSpApa jIvana jIvanArA sAdhupurUneja te zrAvaka potAnA upAsya gurU mAne che. zrAvakanA jIvanane Adarza sarvathA tyAgI banavAnuM che. tethI te haMmezA sarvathA tyAgI gurunIja upAsanA kare che. te mAne che ke svayaM bhegamAM, pApamAM, parigrahamAM pharelA nAmadhArI sAdhuo mArUM zuM bhaluM karavAnA che? huM paNa bhegI ane te paNa bhogI, huM paNa parigrahI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 ane te paNa parigrahI, huM paNa hiMsAdi pApamAM phasele chuM ane te paNa phaselA che to evA dhamadhanahIna daridrI mane dharmadhanavA kevI rIte banAvI zakavAnA hatA? svayaM daridrI bIjAne dhanavAna kevI rIte banAvI zakavAne hato? svayaM baMdhAyele bIjAnA baMdhane kevI rIte teDavAne hato? tethI tevA bhegI, parigrahI sAdhuo bIjAne zuddha dharmane upadeza paNa kevI rIte ApI zakavAnA hatA? tethI zrAvaka niSpApI, sarvathA tyAgI, nispRhI, mahAvratadhArI sAdhuone ja potAnA guru tarIke mAnI pUje che, sevA kare che, darzana-vaMdana kare che. sarvajJakathita dharmane ja mAne che - je dharmanuM svarUpa tyAgapradhAna hoya, dayApradhAna hoya, upazamapradhAna hoya ane mokSa sudhI pahoMcADavA samartha hoya tene ja dharma tarIke mAne che. je dharmanAM anuSThAna karavAthI dina-pratidina AtmAnI anAdIkAlIna malIna vAsanAo ghaTatI jAya, rAga-Sa maMda paDatA jAya, vairAgya ane mekSa ruri tIvra banatI jAya, kSamA, namratA, saraLatA, saMtoSa, Idriyanigraha, manaHsaMyama, brArAdi guNanI vRddhi thatI jAya, devagurUnuM bahumAna, bhakti vadhatAM jAya, cha prati maitrIbhAva, karUNAbhAva, pramedabhAva, mAdhyasthabhAva Avato jAya, paropakAranI bhAvanA vadhatI jAya, svArtha bhUlAto jAya eja sAco dharma ane evI zuddha dharmanI ArAdhanA - upAsanA janma- jarA-maraNAdi dukhethI chUTavAnI bhAvanAthI ja karavI joIe. AvA zuddha ahiMsAmaya, tyAgamaya dharmanAM svarUpane pUrNatayA sarvajJa vinA keI batAvI zakatuM nathI. tethI dharma sarvajJa-vItarAga kathita joIe. dharmanA nAma mAtrathI dharma banI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ja nathI. nAma mAtrathI deva nahi, nAma mAtrathI gurU nahi, ane nAma mAtrathI dharma nahi. paNa devamAM devapaNuM, gurUmAM gurUpaNuM ane dharmamAM dharmapaNuM vAstavamAM hovuM joIe. nAmathI sAkara hoya paNa mIThAsa na hoya to zA kAmanI? nAmathI dUdha hoya paNa je pIvAthI manuSya AMdhaLe bane te dUdha zA kAmanuM ? nAmathI to mAtA hoya ane chokarAnuM gaLuM dabAvI mArI nAMkhe to mAtA zA kAmanI ? nAmathI to pANI hoya paNa tRSA na zamAve ane uparathI tRSA vadhAre to te pANI zA kAmanuM ? je deva-gurudharmanI upAsanA viSayanI asahya tRSAne zamA, durgatiothI rakSaNa kare, kSamAdi guNothI je AtmAne poSe, pApathI bacAve, sAce sukhI thavAno rasto batAve te ja sAcA deva teja sAcA guru ane te ja sAce dharma. AvA zuddha deva-guru-dharmane ja mekSAthe mAne tene samakita zrAvaka kahevAya che. AvA zrAvakanI pratijJA hoya che ke huM AvAja zuddha deva-gurU-dharmane ja yAjajIva mAnIza bIjA kudeva-kugurU ane kudharmane nahija mAnuM. A daDha samaktidhArI vivekI zrAvaka pachI zrAvakanAM bAre vrata le che. zrAvakanAM bAra vatAnuM svarUpaH(1) sthUla prANAtipAta viramaNa vrata. (2) sthUla mRSAvAda viramaNa vrata. (3) sthUla adattAdAna viramaNa vrata. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 (4) svadArA saMtoSa vrata (parastrInA tyAgarU5). (5) sthUla parigraha viramaNa vrata. (6) di parimANa vrata. (7) bhegapaga viramaNa vrata. (8) anarthadaMDa viramaNa vrata. (9) sAmAyika vrata. (10) dezAvagAsika vrata. (11) pauSadha vrata. (12) atIthi saMvibhAga vrata. (1) sthUla prANAtipAta viramaNa vrata jagatanA samasta nAnA moTA jIvo pratye pUrNa dayALu zrAvaka ema vicAre che ke mAre mana te badhA ja sarakhA ane rakSaNa karavA egya che. mAre kaIpaNa jIvanI hiMsA karavI jarAye ucita nathI. kemake vidhavata anaMtAnaMta jIvo mArA Atma tulya che. jema mane sukha priya che tema nAnAmAM nAnA jIvane paNa sukha ja priya che, jema mane duHkha apriya, maraNa apriya che tema nAnAmAM nAnA jIvane paNa duHkha ane maraNa sarvathA apriya che tethI mAre evuM jIvana jIvavuM joIe ke jethI koIpaNa nAnA-meTA jIvanI hiMsA na karavI paDe, tene jarAye duHkha na thAya. paNa huM atyAre bhega sukhane sarvathA choDI zakavA samartha nathI ane bhega sukhano sarvathA tyAga karyA vinA saMpUrNa ahiMsaka jIvana jIvI zakAya tema nathI. jyAM bhega tyAM hiMsA bhega AraMbha-samAraMbha (jIvaghAtaka pravRttio, karyA vagara bhegavAtA nathI. tethI bhegIne hiMsA Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 240 vagara cAlI zakatuM nathI. tethI mAre duHkhI haiye ane pUrNa karUNAvALA haiye ochAmAM ochA mAre moTA trasa jIvone to avazya bacAvI levA joIe. je jIvo svayaM halana-calana karI zake che tevA beidriya, teiMdriya, cauriMdriya ane paMcendriya jIvone huM jANI joIne IrAdApUrvaka niSNajana, niraparAdhIne mArIza nahiM, hiMsA karIza nahiM AvI amuka kALa mATe yA yAvanyajIva zrAvaka pratijJA kare che tene zrAvakanuM prathama vrata kahevAya che. je sthAvaranA jIvo jevA ke pRthvIkAyanA jIvo kAcA pANInA jI, agnikAyanA jI vAyukAyanA jI, vanaspatinA che tenI hiMsA nahi karavAnI pratijJA je ke zrAvake lIdhI nathI paNa dayALu zrAvaka teonI paNa binajarUrI hiMsA karato nathI, paNa zakya eTalI tenI jayaNA kare che. (2) sthUla mRSAvAda viramaNa vrata ucca mAnavabhavanI jIbha satya belavA mATe ja malI che. tethI te pavitra jIbhe mAre satyaja belavuM ucita che. priya ane hitakArIja belavuM ucita che paNa saMsArI jIvanamAM sarvathA juThane tyAga karavo azakaya nahi te muzkela te jarUra che tethI huM sarvathA te juTha belavAno tyAga hamaNAM nahi karI zakuM paNa meTA meTA juThANAno tyAga te mATe pratijJApUrvaka avazya karavo joIe jevAke - (1) kanyA saMbaMdhI juTha nahiM bolIza. (2) Dhera saMbaMdhI juTha nahiM bolIza. (3) bhUmi , , >> Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 77 79 "" (4) thApaNa (5) korTomAM kheATI sAkSI bharIza nahIM. "" A te sAmAnyathI pAMca khAkhatAnA ahIM nirdeza karele che paNa AvI bIjI bIjI khAkhatAmAM paNa jI khelavAnA tyAga zrAvaka kare che A vratane uddeza paNa prathama vratanI rakSAnAja mukhya che. tethI vivekI zrAvaka kAIne paNa duHkha thAya, jIvahiMsA thAya, sAmI vyakti pApamAM paDe, meATuM nukazAna thAya, koInA prANa jAya tevuM kaThAra, apriya, mArmika pApavAne paNa na kheAlavAtAM khyAla rAkhe. (3) sthUla adattAdAna viramaNa vrataH A vrata letA bhavabhIrU ane vairAgI zrAvaka vicAra kare che ke mAre vAstavamAMtA sarva parabhAva-jaDabhAvane tyAga karavA joie. je vastue vAstavamAM AtmAnI nathI tenA para mArA hu, adhikAra sthApita karavA te paNa eka dRSTie (nizcaya daSTie) cerI che. tene teA tyAga mahAmunIe sivAya kANa karavA sama che ? paNa vyavahArathI je cIja, dhana, mAla, makAna, jamIna vagere pArakI che, bIjAnI mAlIkInI che tene pUchyA vagara ke kuDakapaTathI chetarIne mAre levI nahiM eTalu te mAre A ucca mAnavanA avatAre karavu ja joie. (1) khIjAnI vastu-cIja pUchyA vagara levI nahIM. (2) bIjAnI vastu kuDa-kapaTa karI chetarIne levI nahIM. (3) anyAya, anIti, bheLaseLa, kALAbajAra rI dhana levuM nahiM. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 (4) keAInI mAga mAM paDI gayela, bhUlI gayelI, bhUmimAM dATelI vastu levI nahIM. (5) cArI svayaM karavI nahi, karAvavI nahi, cArIne mAla vecAtA levA nahiM, saMgharavA nahi, cArane cArImAM sahAya karavI nahIM. (6) dANacArI karavI nahiM, gharaphADa cArI, khIsAkAtarU cArI vagere karavI nahIM. AvI AvI mATI meATI cArIe iihaM karavAnI pratijJA levI te zrAvakanu' trIjI... vrata che. zrAvaka samaje che ke dhana e manuSyane agiyAramA prANa che ane e nirdaya manuSya ceArI karI laI le che tenA khIjA daze prANA paNa prAyaH laI le che tethI cArI paNa eka prakAranI ADakatarI bhayaMkara hiMsAja che. tethI pApabhIru zrAvaka satASI banI nyAya--nItithI je kaMi puNyAnusAra maLe temAM saMtuSTa thaI peAtAnuM jIvana nirvAha kare, paNa zrImaMta mahA zrImaMta banavAnI mahatvAkAMkSAmAM anyAya, anIti, kALAbajAra vagere na kare. zrAvakapaNAnI zelA saMtASamAM che. (4) svadArA satASa vrataH devane paNa dula bha evA mAnavajIvanamAM teA sathA brahmacArI jIvana jIvavu ja ucita che. ane ahiMja brahmacArI jIvana jIvavAnA cAnsa che (taka che). pazuA, devA, nArako te jIvana jIvavAnA adhikArI nathI. eka mAtra mAnavIja brahmacArI jIvana jIvavAne adhikArI che. tevA pUrNa brahmacArI jIvana jIvavAnA pUrNa adhikAravALA bhavamAM pazukrIDAvat abrahmacArI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 jIvana jIvavu' te meAhamUDhatA che chatAM viSayavAsanAvaza Ajane Aja sarvathA brahmacarya vratanuM pAlana mAre mATe zakya nathI dekhAtuM tethI huM hamaNAM jagatanI strIene mAtA, aena, putrI samAna samajI huM mArI paraNetara-vivAhita strImAMja satASI anIza. are ! mArI strImAM paNa gADha Asaktine tyajIza. khAsa gADha vedanA udaye jyAre huM sahana karavA zaktimAna nahi hAu tyAreja huM prAye mArI strInI paNa IcchA karIza. te sivAya kAmavAsanAne rokavA pUrNa kozISa karIza. ane eja strInA kalevaranI apavitratA, spesukhanI bhrugupsanIyatA, strIsvabhAva vagerenA verAgya mATe vicAra karatA rahIza. brahmacArI sAdhumunirAjonA praznArAya guNeAnI anumedanA-praza MsA karatA rahIza AvI bhAvanApUrvaka peAtAnI paraNetara strI sivAya jagatanI strIenA bhAganA pratijJApUrvaka tyAga karavA tene zrAvakanu svaDhArA saMtASa vrata kahevAya che. (5) parigraha parimANa vrataH A vrata letAM zrAvaka virAra kare che ke anata ana ta kALathI parigrahanA pApamAM gherAyele chuM je vastuo mArI nathI ane mArI thavAnI nathI evI jaDa-cetana vastuene meM mArI mArI karI mArI anAvI rAkhavA me kaMI hiMsAdvi pApeA Aja sudhI ryAM. jema jema parigraha vadhatA jAya che tema tema tRSNA adhikane adhika vadhatI jAya che. sAthe sAthe ArabhasamAraMbha paNa vadhatA jAya che. AvA uttama jaina mAnavanA avatAre huM AvA bAhya jaDa-dhana vagere padArthonIja ciMtA ane saMbhALa karyA karIza te AtmAnI ciMtA ane sabhALa Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 kyAre karIza? mATe mAre koIpaNa hisAbe parigrahanuM parimANa te karavuM ja joIe. jethI parigrahanI vRtti kaMIka kAbumAM Ave ane kaI saMtoSavRtti Ave. AvuM vicArI zrAvaka dhanadhAnyAdi parigrahanuM parimANa nakakI karI le che ke AjathI mAre ATalA-ATalA parigrahathI vadhu rAkhavuM nahi. lImITathI vadhI jAya te dharmamAge khara karI de paNa mAre tenI pAI paNa rAkhavI nahi. rAkhelA jarUrI lAgatI parigrahane paNa suzrAvaka pApa samaje che. parigraha te bhavasamudramAM DubADanAroja che. tethI apapaNu parigraha pApa che. tethI jyAre mAro e dhanya divasa Ave ke huM sarvathA parigraharahita nigraMtha aNagAra banuM? AvI pratidina hRdayaspazI bhAvanA bhAvatAM zrAvaka parigrahanI mamatAthI alipta banato jAya che. (6) dipha parimANa vrata - A vrata letAM zrAvaka evI bhAvanA bhAve che ke anaMtaanaMtakALathI huM A cauda rAjalokamAM bhaTakI rahyo chuM. ane jIvanA du:khamAM, mRtyumAM nimitta banI rahyo chuM. have mAre AvA suMdara jaina zAsananI prAptivALA uttama mAnavabhavamAM mAre mAruM bhava paribhramaNa vadhatuM aTakAvavuM hoya to mAre have duniyAmAM jyAM-tyAM dhanAdinI vAsanAvaza bhaTakavAnuM pari. mita karI devuM joIe. ke jethI mArI parigrahanI vAsanA paNa kAbumAM Ave ane jIvone paNa the DuMka mArA taraphathI abhayadAna maLe, nahitara gRhastha eTale loDhAne tapelo goLo jyAM jAya tyAM bALe nahi te kALuM to kare ja. tethI mitratyachanA kalyANAthe ane lebhapizAcane vaza karavA mATe Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 dizAomAM javA-AvavAnuM parimANa karavuM joIe. dA.ta.:- pUrvamAM 400 mAIlathI AgaLa jaIza nahiM. pazcimamAM 200 , , , uttaramAM 500 , , >> dakSiNamAM 100 * evI ja rIte vidizAonuM ane urdhva-adho dizAonuM parimANa pratijJApUrvaka kare tene dik parimANa vrata kahevAya che. (7) bhegepabhera viramaNa vrataH A vratane dhAraNa karatAM zrAvaka vicAra kare che ke anAdIkALathI bheganI lAlasAmAM dhamanI lAlasA AvI nahIM. ane dharmanI lAlasA vagara dharmanI sabhya pravRtti kayAMthI Ave ? ane te sivAya dharmanI siddhi kayAMthI thAya? ane dharmasiddhi vagara janma-maraNanAM baMdhana kema tUTe ? Pr: ane bIjuM huM to mArA mULa svabhAve nija jJAnAdi anaMta guNeno bhaktA chuM to mAre A para pulanuM bhoktApaNuM e te vezyAvRtti jevuM tyAjya che. ane je viSayabhegone meM anaMtIvAra bhogavyA chatAM Aja tenAthI tRpti kayAM che ? jema jema bhega bhegavuM chuM tema tema bheganI tRSNA vadhatIja jAya che. jANe agnimAM ghI na homI rahyo houM evuM lAge che. ane vaLI je jagatanA viSayone anaMta anaMta jIvoe bhagavI vamI nAkhyA tevA ucchiSTa bhego bhegavanAra zuM huM zvAna chuM ke kaNa eja samajAtuM nathI. S * Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 tethI mAre jo have nijaguNanA bhAktA anavu che tA have parapudgalenA bhAga cheADayeja chUTakA. paNa Aja mArAmAM sathA bhAgeAnA ane bhAga-upabhAganI sAmagrInA tyAga karavAnuM sAmarthya nathI, chatAM bhAvanA teA karIza jethI mArI mArI bheganI vAsanA kaMi kAbumAM Avaze. bhAgaH- je eka vakhata bhAgavAya te bhAga kahevAya. dA.ta. khAna-pAna, phulanI mALA vagere. upabhAgaH- je ekanI eka cIja vAravAra bhAgavAya te upabhAga kahevAya dA.ta. ghara, dukAna, strI, AbhuSaNa, ghaDiyALa, vastrA, meTara vagere. A bhAga-upabheAganI vastuenuM parimANa (lImITa) nakkI karavu' tene zrAvakanuM sAtam' vrata kahe che. (8) anadaMDa vikrmaNa vrataH jenAthI AtmA prayeAjana vagara, nija svArtha vagara pApeAthI daMDAya--baMdhAya tene anaDa kahe che. jIvanamAM keTalIka pravRttie evI hAya che ke gRhastha zrAvakane peAtAnA ane kuTuba vagere mATe karavI ati Avazyaka jevI heAya che. paNa keTalIkavAra manuSya jIvana jIvavAmAM bilakula upayAgI na hAya, tenA vinA kaMIpaNu aTakI paDe tema na heAya, paNa kevaLa meAjazeAkha ke vyasanathI ke ajJAnatAthIja te karatA hAya che. jevI ke:- sinemA, nATaka, tamAsAdi, sarakasa, bhavAI vagere bibhatsa ane zRMgArika dRzya jovAM, te jovAmAM vyatha paisAne, samayane, AkhAne durUpayoga karavA te anatha daMDanI pravRtti che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 nija putra putrAdi sivAya bIjAone paNa upadeza Apa. dA.ta. zuM emane ema besI rahyA che? jAone vepAra kare, mIla khele, khetara kheDe, paisA che te moTara lA, eka baMgale baMdhAve, reDiye lAve, pharanicara vasAvo! je A tamArUM ghara 5DuMpaDuM thaI gayuM che to rIperIMga karAve. A chokarI moTI thaI gaI che to jarA avasara joI paraNAvI de ! strI tamArI marI gaI to bIjI paraNe ! Ava Ave vagara mAgye paNa keTalIkavAra pitAnI hoMziyArI batAvavA ke bIjAne sArUM lagADavA, manuSya ajJAnatAthI bIjAne AvA AvA keI pApapadeza Apato hoya che. temaja hiMsaka sAdhana bIjAne ApavA te paNa anarthadaMDa che. manamAM durgAnathI AvA vicAra karavA nahi ke A sarakAra kevI che ke rastA paNa DAmaranA baMdhAvatI nathI. myunisipAliTine paNa kayAM dhyAna rAkhavuM che ke A rastAomAM khADA paDyA che to lAva jaladI pUrAvI nAMkhIe. keIna suMdara baMgale, suMdara meTara joI manamAM anudanA karavI, manamAM khuza thavuM, tenI prazaMsA karavI ke- aho ! ke suMdara baMgalo che ! kevI suMdara maTara che! kaI kALAbajAra-anyAya-anIti karI khUba kamAyA te sAMbhaLI manamAM evo vicAra kare ke huM ke durbhAgI ke mane A cAnsa maLyo hato paNa meM AvA kALAbabarano dhaMdho karyo nahiM, karyo hota to huM paNa Aja mAlAmAla banI gayo hota ! hAya! huM rahI gaye, te phAvI gaye! * A saMrakSaNamaMtrI svarNasiMghanI jagyAe je huM houM to evI suMdara rakSAnI vyavasthA karUM ke cInane eka sainika paNa Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ace nahIM. mArI pAse Aja paisA heAta teA eka suMdara mIla khAlI mIlamAlika anata paNa zuM karU? AvA AvA kei durdhyAnanA visArAthI manuSya bhayakara tIvra cikaNAM pApakarmo madhe che. ane AvA vicAra karavAthI kaI malI jatuM nathI. AvA vicAra na kare teA cAle tema che. chatAM mahAdha, ajJAnI ane navA jIva zubha vicArane cheDI AvA binajarUrI pApaviArA karyAM kare che. vivekI zrAvaka AvA anadaMDa kArIbhUta bInajarUrI pApA nahiM karavAnI pratijJA kare che tene zrAvakanu Adsu vrata kahe che. (9) navasu sAmAyika vrataH A vrata letAM suzrAvaka sAmAyika guNane mahimA ane sAvadyapravRttinI bhayakaratAnA virAra kare che ke mArA AtmAnu svarUpaja sAmAyika maya-rAga-dveSathI rahita madhyastha samabhAva vALuM che te mAre rAga-dveSanA vikalpe ane pravRttine rokavI teja hitakArI che. jethI huM mArA svabhAvamAM-sAmAyikamaya svarUpanI najIka paheAMcI zakuM. aviratimAM rahI huM kei AraMbha-samAra MbhanI ane rAga-dveSanI pravRttie karU chuM ane ethI hu' pApakarmothI kha'dhAI rahyo chuM tethI hu* aviratinA pApathI bacavA, jJAna-dhyAna-jApa dvArA rAga-dveSane rAkavA ane AtmasvarUpane prApta karavA e ghaDInuM rAja (48 mInI TanuM) sAmAyika vrata karavAnI huM pratijJA karIza. .. zuddha dheAtIyuM paherI, alaMkAra vagerene tyAga karI, unanA Asana (kaTAsaNA) upara besI, hAthamAM muhapatti ane Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 caravaLo rAkhI IriyAvahiyAnI kriyA karavApUrvaka karemi bhaMte sAmAyika sutranA uccAraNapUrvaka pApane mana-vacana ane kAyAthI tyAga karI 48 miniTa sudhI jJAna-dhyAnamAM rahevuM tene zrAvakanuM sAmAyika vrata kahevAya che.' A vratanA dIrghakAlIna abhyAsathI sarvavirati yAvajajIva sAmAyika vrata levAne bhAva pragaTe che. tethI alpakAlIna sAmAyika paNa yAjajIvanuM sarvavirati sAmAyika prApta karavAnI bhAvanAthI je zrAvaka kare. (10) dezAvagAsika vataH A vratamAM pUrve lIdhelAM vratano vadhu saMkSepa karI ochAmAM ochuM ekAsaNuM karI savAre sAMja pratikramaNa kare ane na banI zake te 8 sAmAyika + 2 pratikramaNa vatI be vadhAre ema 10 sAmAyika karI upAzraya maMdira ane pitAnA ghara sivAya prAye te divase bahAra bIje javA AvavAnA niyama karI AtmadhyAnamAM rahe tene dezAvagAzika vrata kahe che. A vrata mahinAmAM eka-be-traNa vagere vAra paNa karavAnuM vrata le. tene bane to varSamAM mAre ATalAM dezAvazika vrata karavAM evI pratijJA kare. Ama dezAbaMgAsika vratanA abhyAsathI jIva vadhune vadhu viratinI tarapha AgaLa vadhI (11) pauSadha rataH saMsAramAM pApanI pravRttiomAM dharmanuM zeSaNa thaI raheluM joI te zASaNe rejane ja na thatuM rahe ane paNT Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 mahinAmAM ke pakhavADiyAmAM eka be-cAra vAra paNa rokAya ane te pauSadhanA divase dharmanA zeSaNane badale dharmanuM piSaNa thAya te mATe zrAvaka AThama-caudaza jevI parva tithIonI divase cAra prakArano pauSadha kare che. (1) te divase banI zake to cevihAra upavAsa ke tivihAra upavAsa kare. na banI zake to AMbIla ke ekAsaNu kare. (2) zarIrazebhAno tyAga kare-te divase snAna-vilepana, vALa oLavA, darpaNamAM mukha jevuM vagere zarIrasatkAra na kare ane A zarIrasatkArane tyAga kare toja zarIranI azuriza bhAvanAne bhAvI zarIra mamatvane kaMIka dUra karI zake. (3) avyApAra -te divase sarvathA vyApAra - dhadha baMdha rAkhe. (4) brahmacaryanuM pAlana kare. te divase savAre sUryodayathI mAMDI bIjI savAranA lagabhaga sUryodaya sudhI dharmasthAnamAM rahI kiyA, jApa, dhyAna, paThana, pAThana, vyAkhyAna zravaNa, devavaMdana vagere dharmakriyAomAM samaya vItAve. te divase keIpaNa pApanI pravRtti svayaM kare nahi, karAve nahi, te paNa mana-vacana ane kAyAthI. anumati to pUrve AraMbhelA pApakAryonI zrAvakane beThI hovAthI anumati nahi rAkhavAnI pratijJA (paccakkhANa) sAmAnyataH zrAvakane hotI nathI. kAraNa ke anumatine tyAga tathA prakAranA zrAvaka mATe azakya che. A pauSadha vrata parva divasamAM karavAnuM zrAvake mATe vidhAna che. chatAM dareka parvatithIe na banI zake te mahinAmAM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 eka pauSadha vrata karavuM, chevaTe bAra mahinAmAM mAre 1-2-35-10-15 vagere pauSadha karavA evI pratijJA le tene zrAvakanuM agIyAramuM pauSadha vrata kahevAya che. (12) bAramuM atithi vibhAga vitara- atithi-jene dharmasAdhanA mATe parva divasa jevuM niyata nathI paraMtu jeo haMmeza covIsa kalAka dharma pravRttimaya jIvana jIve che. tevA tyAgI mahAvratadhArI sAdhuone atithi kahevAya che. AvA atithine gRhastha pitAnA mATe banAvela ke lAvela khAna-pAna-vastra-pAtra-auSadha vageremAM samyak vibhAga kare. arthAta temAMthI temane nimaMtraNa karI belAvI lAvI bhAvapUrvaka dAna ApavuM tene atithi saMvibhAga vrata kahe che. anAdIkALathI jIva svArthavaza ema samajato hato ke mArI cIjone huM ja eka bhegavuM. have jinazAsana pAmI viveka jAgyuM ke svArthIpaNuM to pazuomAM paNa sulabha che. AvA uttama mAnava jIvanane pAmI puNyanA udaye maLelI vinazvara cIjone supAtramAM viniyoga karI kAMIka sukRta hAMsala karuM jethI mAruM bhavabhramaNa aTake. je zrAvake Agale divase upavAsa sahita pauSadha vrata karyo che ane pAraNe ekAsaNuM karI upAzraye jaI sAdhumunirAjane vidhipUrvaka nimaMtraNa karI pitAnA ghera laI jaI bhAvapUrvaka nirdoSa AhAra-pANa, vastra, pAtra, auSadha vagere jarUrI cIjo dAnamAM de tene atithi saMvibhAga vrata kahevAya che. hAlamAM sAdhu-sAdhvI jeTalI cIjo vahAre teTalI ja zrAvaka vApare che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para A vrata paNa banI zake teA dareka pauSadhanA pAraNe karavu joie. ne banI zake te varSamAM eka-e-zAra-pAMca vagere vAra karavuM joie. A khAra prakAranA zrAvakanA tratAmAM prathamanAM pAM! vratAne aNuvrata kahevAmAM Ave che. aNuvrata kema ? sAdhunA mahAvratAnI apekSAe te nAnAM che--aNu che mATe. athavA bhagavAna tIrthaMkara deva prathama mahAvratAnI dezanA de che ane pachI aNuvratAnI dezanA de che. mATe mahAvratAnI anu-pachI jenI prarUpaNA karavAmAM AvI che tene aNuvrata kahe che. 6-7-8 su* A traNane guNavrata kahe che. guNavrata kema ? prathamanAM pAMca aNu tene guNa kare cheupakAra kare che mATe guNavrata kahevAya che. 9-10-11-12 A cAra vratAne zikSAvrata kahevAya che. jemAM saviratirUpI cAritranI zikSA (tAlIma) ApavAmAM Ave che tene zikSAvrata kahe che. A samakti sahita khAre tenA pratijJApUrvaka guru samakSa nANu mAMDI arihaMtanI sAkSIe svIkAra karanArane jaina darzanamAM Ara vratadhArI zrAvaka kahevAmAM Ave che. mAre tratAnI azaktimAM manuSya 1-2-34-5-6-7-8 vagere teAnA paNa svIkAra karI kaIka aze peAtAnA uttama mAnava jIvanane saphLa banAvI zake che. . vrata vinAnuM jIvana nirakuza pazu jevu che, ta Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 vinA sadagati nathI, vrata vinA mukita nathI, vata vinA sukha nathI, zAMti nathI, vrata vinA tRNueto aMta nathI, gata vinA manuSya nirbhaya nathI. tethI mAnava jIvananuM phaLa vatagrahaNa ane tenuM samyaphe-deSarahita pAlana eja che. A rIte jaina darzanamAM bhagavAna tIrthakaroe sAdhudharmanA AcAre ane zrAvakadharmanA AcAre khUbaja vistArathI Agama zAmAM batAvelA che. ahiM te meM te AcaranuM mAtra digadarzana karAvyuM che. samyaga-pavitra AcAra-vicAra eja manuSyanuM sAcuM dhana che, eja ene amerapade prApta karAvanArUM che ane eja jagatanA jIne hitakArI che. asadArAArI manuSya bIjA cha mATe bhayarUpa che, jyAre sadAcArI manuSya bIjA jIvo mATe AzirvAdarUpa che. A gRhastha dharma (zrAvakadharma) e pUrNa dharma nathI, paNa AMzika dharma che. gRhavAsamAM rahI jeTalo dharma thAya teTalarja prazasta bAkI gRhavAsa te pApamayaja che. dAnAdi dharmakriyAo karavA mATe gRhasthAzramamAM rahevAnuM nathI, paNa cAritra mehanayanA udaye gRhavAsamAM rahevuM paDayuM hoya tene sthUla pApathI bacavA mATe dAnAdi dharmakriyAo ane zrAvakanA vatanuM pAlana vagere che. gRhasthAvAsa karanArA che mATe gRhIdharmane upadeza che paNa te rAkhaja joIe agara temAM ja kRtArtha banI rahevuM ja joIe e ene artha nathI. bhAvanA te zrAvakanI sarvathA hiMsAdi pApamaya gRhavAsane tyAga karI pUrNa dharmamaya sarva viratirUpa nirAraMbhI jIvanaja jIvavAnI ahoniza hovI joIe. '* * * * * * : * - ra Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 LELSLS PUCIUC Enland EE LCUL UCUC thI jaina darzanamAM ) . hiMsA-ahiMsAnuM svarUpa ka RUTUTIFUTUGUESTITUTUBSRIBUTIFURISE tSHvbtKHHKHHKHyHKHt EUCLEUCLCLCU 'pramattayogAt prANavyaparopaNaM hiMsA' pramAdanA vegathI-anupagathI prANane nAza thAya tene jaina darzanamAM hiMsA kahe che. svarUpahiMsA, hetuhiMsA, anubaMdhahiMsA ema hiMsAnA traNa prakAra che. hiMsAnA 4 bhAMgA (1) dravyathI hiMsA bhAvathI nahi- hiMsA karavAno bhAva na hoya ane je hiMsA thaI jAya to te dravyathI hiMsA, paNa bhAvathI nahiM. (2) bhAvathI hiMsA dravyathI nahi- zatrune mAravAnI buddhithI goLI choDe bhale te na mare te paNa bhAvathI hiMsA dravyathI nahiM. (3) dravyathI hiMsA bhAvathI hiMsA- mAravAnI buddhithI geLI cheDe ane mare te. () dravyathI hiMsA nahi, bhAvathI hiMsA nahimAravAne bhAva paNa nathI ane jIva maryo paNa nathI. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 (1) irSyA samitinA pAlanapUrvaka javA AvavAmAM jIvarakSAnA khyAla rAkhI cAlavA chatAM paNa jIvane nAza thaI jAya te. dA.ta. DokaTarane kAi daradInu oparezana karatAM daradInu mRtyu thaI jAya. ahiM hiMsA karavAnA bhAva na heAvAthI dravyathI hiMsA. athavA upayAgapUrvaka cAlatA sAdhuthI sahasA thaI jatI jIva hiMsA te. * (2) anupayeAgathI jIvarakSAnA khyAla rAkhyA vagara eparavAIthI cAlatAM sAdhune ke avirata gRhasthathI kadAca koI jIva na paNa mare te paNa bhAvathI hiMsA lAge te. dA.ta. adhArAmAM doraDAne sarpa mAnI ghA kare te bhAvathI hiMsA, dravyathI nahiM. < OM vi na thAviSaMti niyamA te saMvirdiolera '(Adha niyukti) kRti vacanAt / / (3) jyAre sAdhune ke avirata gRhasthane anupayeAgathI rAAlatAM hiMsA thAya tyAre dravyathI paNa hiMsA ane bhAvathI paNa hiMsA. athavA jANIjoine IrAdApUrva jIvahiMsA karanArane. (4) upayegapUrvaka cAlatAM jyAre kAIpaNa jIvanI hiMsA na thAya tyAre dravyathI paNa hiMsA nahi ane bhAvathI paNa hiMsA nahi. eTale jIvarakSA-jIvadayAnA prabaLa lakSapUrvaka-jayaNApUrNAMka kArya karavAmAM Ave te ahiMsA che. ' jayaM care jayaM ciTThe // ' iti varzarvakAlika vacanAt zAstravihita vidhipUrvaka pravRtti karatAM kadAca dravyathI Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 + *. jIvahiMsA thAya te paNa te hiMsA pApabaMdhana mATe thatI nathI. hiMsAne bhAva-pariNAma hoya teja hiMsAnuM pApa lAge. pramatta AtmA eja hiMsaka che. apramatta AtmA eja ahiMsaka che. A hiMsA rAgathI ke dveSathI ke meha-ajJAnatAthI jIva kare che. tethI jevI rAga-SanI ane mehanI tIvratA ke maMdatA te tIvra ke maMda kurmane baMdha paDe che. temAM paNa jANIjoIne kare te vadhAre deSa ane ajANatAM kare to echa deSa. hiMsA karanAranA vIryanI tIvratA ke maMdatA, hiMsA karavAnA sAdhana kevAM ghAtaka che enA upara paNa hiMsAthI thatA pApabaMdhamAM (karmabaMdhamAM pheraphAra-taratamatA hoya che. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 jaina danamAM satyAsatyanu sva 2 pa jaina dana kahe che ke je vacana priya, hitakArI ane satya haiAya te satya vacana che. ane je vAna tenAthI viparIta hAya te asatya vacana che. priya vacana- sAMbhaLatAM sAmI vyaktine madhura lAge, kaNapriya ane tevuM vacana. hitakArI vacana- priya vacana / mAyAvI ke phulaTI vezyA strInuM paNa heAya che. paNa priyanI sAthe tenuM ke khIjA jIvAnu hita karanArU hAvuM joie. anyathA jheranA lADunI jema ApAta-ramaNIya-madhura vacana paNa pariNAme ahita kare, du:khanA khADAmAM nAkhe tevuM vacana te priya hAvA chatAM paNa paramAthI asatyaja che. zAstramAM daza prakAranuM satya batAveluM che.- - (1) sthApanA satya koi deva ke gurUnI mUrtinI sthApanA. tene leAkamAM A amuka deva ke gurU che ema kahevAya che. arthAt mUrtine devanA nAme sa Mbedhana karavuM te sthApanA satya che. janapada satya mAneA ke gujarAtamAM pitAne bApA Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 kahe che jyAre bIjA dezamAM pitAne kAkA paNa kahevAya. te te janapada satya kahevAya che. je dezamAM je vastune ke vyaktine je nAmathI bolAvAtI hoya te vastune teja nAmathI bolAvavI te janapada satya. (3) saMmata satya- lokamAM je vastu sarva saMmata hoya jema kAdavamAM to deDake sevAla paNa utpanna thAya che ane kamaLa paNa utpanna thAya che chatAM loko kamaLaneja paMkaja kahe che. (4) nAma satya- keInuM nAma lakSmIcaMda pADayuM pachI bhale te daridracaMda hoya chatAM tene lakSmIcaMda kahI bolAve che tene nAma satya kahe che. - (5) rUpa satya- guNa na hovA chatAM paNa vezadhArI sAdhune sAdhu kahI belAvavAmAM Ave te rUpa satya. . (6) apekSA satya- "A anAmikA AMgaLI nAnI che. A vacana apekSA satya che. anAmikA nAnI che te madhya mAnI (vacalI) apekSAe nahi ke kaniSThAnI apekSAe. (7) vyavahAra satya- jema parvata baLe che, A raste dilahI jAya che vagere vacane vyavahArathI satya che. vAstavamAM te parvata uparanuM ghAsa saLagatuM hoya che, raste dilhI svayaM jato nathI paNa te rastAthI manuSya dilhI jato hoya che chatAM keIema bole ke parvata saLage che, raste jAya che to te satya vacana che, paNa asatya nathI. (8) bhAva satya che ke piTamAM pAMca varNa che chatAM Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 lIlA raMganI pradhAnatAe leAkeA pApaTa lIlA che ema kahe che. Ane bhAva satya kahe che. (9) ceAga satya- jema daMDanA saMcAgathI manuSyane da'DI, chatranA saMcAgathI chatrI kahevAya che. dhananA sayAgathI dhanavAna vagere. (10) upamA satya- A strInuM mukha candra jevu' che, A sareAvara samudra jevu che vagere vAnane upamA satya kahe che. asatya vacananA 10 prakAraH (1) kreAthI je vacana melAya te bhale satya hAya te paNa paramAthI asatya vacana che. jema parastrI laMpaTa ! huM tane sArI rIte jANuM chuM. (2) mAnathI je vacana khAlAya te asatya vAna che. jema keAi jAti mamAM AvIne kahe ke tuM nIca jAtinA che. (3) mAyAthI je vacana khelAya te asatya vacana che. jema keAine kAma karavu paDe tethI kahe mane peTamAM du:khe che, mArU mAthu du:khe che vagere. (4) leAbhathI je vana khelAya te asatya vacana che. jema A tArA mAla Aje vecI nAMkha, nahitara kAle bhAva besI javAnI AgAhI che. te sAmA pAsethI vadhu lAbha kamAvAnI buddhithI asatya che te. (5) rAgathI je vAna khelAya te asatya vacana. jema vadhu vhAlA dikarAne ati rAgamAM kahevu 'e mArA khapA Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 (6) dveSathI-karAne dveSathI kahevu ke jA cAlyA jA' mArA gharamAMthI, tuM AjathI mAre che.kareA nathI. (7) hAsyathI je vacana melAya te asatya vacana. majAkamAM kahe tArI strI te! marI gai. (8) bhayathI--guneA karyAM hAvA chatAM bhayathI kahe meM karyAM nathI vagere. (9) vikathA-bheAjananI kathA karavI, rAja-rAjavI saMbaMdhI vAta karavI, deza-paradezanI vAteA karavI, strInA rUpa, raMga, vezabhuSA, bhASA-ala'kAra, phezana vagerenI kathA karavI, caheM karavI. A dharmakathAnI virUddha hAvAthI - AtmahitaghAtaka hAvAthI paramAtha thI asatya vacana che. (10) hiMsAkArI vacana-je vacana eAlavAthI hiMsA thatI hAya, khIjAne duHkha-pIDA AghAta paheAMcatA heya, tevu' vacana khelavuM te paNu asatya vacana che. dA.ta. keAinI ati gabhIra vAta jAhera karI devI jethI sAmAne ApaghAta karavA paDe ke mAnahAninA bhayathI hArTa pheila thai jAya. kAi pAradhI pUche ke mRga kyAM gayA ? ahiM jANavA chatAM kahevu joie nahIM. koI jeTaluM satya hAya teTalu khelavAnuM na hoya, paNa jeTaluM parajIvane hitakArI hAya teTalu ja satya khelavAnu che. jeTaluM satya hoya teTalu manuSya mAlatA thaI jAya teA A duniyA para ulkApAta macI jAya. rAja keTalAye jIveAnA nAhaka prANa jAya. sArAMza e che ke saMskArI dhArmika manuSya teja kahevAya Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 ke anetyAMsudhI priya ane satyavANI khelavA jatAM bIjAne nukazAna thAya tevuM hAya tA te vakhate mauna rAkhavu eja zreyakara che. Ama daza prakAranuM asatya che. asatyanA bIjA paNa prakArA che te joieHbhUtaniva- jema AtmA hovA chatAM paNa nAstika kahe che brahmA nAsti' A vacana paNa asatya che. $ abhUtA bhAvana- jema keAI mithyAvAdI kahe ke 'sayaMta AzmA' AtmA vizvavyApI che. e sasArI AtmA dehavyApI hAvA chatAM tene te rUpe kahevu' te abhUtAvana kahevAya che. arthAMntara- jema kAI gAyane gheADA kahe, strIne puruSa kahe vagere. gA~vacana:- jema mAMsAhAra karo, kANAne kANA kaheve, AMdhaLAne AMdhaLeA kahevA, tiraskAra vacana, AkrAza vacana, re! parastrIMgAmI tArU' mukha mane batAvIza nahi. vagere vacanA elavAM te. zAstravirUddha vacanA elavAM te paNa mahAmRSA vacana che. jema vidhavA vivAha karavAmAM pApa nathI, bIlADI pAsethI uMdarane cheDAvavA te pApa che, jema paraleka nathI, IMDAmAM jIva nathI vagere vacaneA paNa mahApApakArI vacanA che. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 jaina darzanamAM kacerI-acerInuM svarUpa \ "pravattAzAnaMdase' mAlike nahiM ApelI, mAlikanI rajA vagara, pUchyA vagara tenI vastu uThAvavI tene cArI kahe che. (1) vAstavamAM je vastu para, dhana-mAla upara, makAna, jamIna, dukAna, sattA upara pitAne hakaka pahoMcato na hoya tenA para kAvAdAvA karI khoTA dastAveje lakhANa vagere batAvI pitAne hakaka-adhikAra sthApita kare te paNa cerI che. | (2) je vastu upara jeTalo adhikAra pahoMcato hoya tethI vadhAre adhikAra sthApita kare te paNa corI che. (3) binahakanuM pacAvI pADavuM, koInuM dATeluM dhana vinA adhikAre kADhI levuM, keInuM rastAmAM paDeluM uThAvI levuM, khIsA kApavA, ghara phoDavA, uThAMtarI karavI, lUTavuM, cerIne mAla jANIne levo, cerI svayaM karavI, karAvavI, karatAne madada karavI, na karatAne preraNA karavI, () zA je mAge dhana meLavavAno niSedha karyo che te mArge jaIne dhana meLavavuM jema vezyAvRttithI dhana kamAvavuM, anIti, kALAMbajAra karI dhana kamAvavuM vagere. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 (pa) gharamAMthI mAbApa ke vaDIleAne pUchyA vagara vastu levI-paisA levA vagere. (6) gurUe je vastunI anujJA na ApI heAya tevI vastu levI, bhAgavavI rAkhavI te paNa cArI. vAstavamAM je cIja nyAyamArgathI lAvelI hAya ke AvelI heAya teneja grahaNa karAya. anyAyamA thI AvelI vastu rAkhavI ke bhAgavavI te paNa cArIja che. anyAyamAga thI AvelI vastuthI pheAi satkArya -dha kArya karavu te paNa vAstavamAM dhakAya nathI. - nyAyapArjita dravyathIja - dhanathIja - vastuthIja kareluM satkAya (dharma kArya) eja AtmakalyANa karanArU che. tethI saddagRhasthe cArInA tyAga karI nyAyanItithI bhAgyAnusAra prApta vastu ke dhanamAM saMtASI banavuM joie. ut @ mara Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 na jaina darzananI daSTie prI brahma carya vicAra jafja raghere ti praNavarSa ' pitAnA AtmasvarUpamAM ramavuM tenuM nAma brahmacarya. Atma svarUpamAM jJAnAdi guNenA arjana-rakSaNa ane AnaMdamAM masta rahevuM te brAcArya che. A AtmasvarUpa ramaNatA indriyanA viSayeno tyAga karyA vinA AvatI nathI. tethI pAMca indriyanA je 23 viSaye emAM suMdara managamatA viSayo maLatAM rAga na kare ane asuMdara-nagamatA viSayo maLatAM zreSa-arUci na karavI tene paramArthathI brahmacarya kahe che. vyavahArathI strI-purUSanuM joDuM je mithuna kahevAya che. tenuM je karma saMgarUpa te maithuna (abrahma) teno tyAga karavo te brahmacarya che. A brahmacarya e AtmAne mahAnamAM mahAna guNa che. te ja mahAnamAM mahAna guNa che, te ja mAnava jIvananuM amRta che, te ja mAnava jIvananuM sarvasva che. vAstavamAM brahmacaryanuM-vIryanuM rakSaNa teja sAcuM jIvana che, teja zakti che, teja baLa che ane te ja parama teja che. ane te ja paramadharma che. (1) tethI banI zake te sarvathA bhAgane tyAga karavo joIe. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 (2) te na banI zake te| svasrI sivAya jagatanI strIene mAtA, bahena ke putrI mAnI teneA sava thA tyAga karavA, manathI paNa icchA karavI nahiM. (3) hasta maithunanA paNa tyAga, te paNa bhAvathI maithunaja che. vInA nAza jANI joine karavA te eka prakAranu' maithunaja che. guDhAkama karavuM-karAvavuM te paNa maithunaja che. (4) svImAM paNa atyAsakti na rAkhavI joie. svasrIne paNa bhAgavavI tene paNa jaina dana pApa mAne che. kAraNa ke rAga ane hiMsA vagara maithunanI kriyA thaI zakatI nathI tethI te kriyAne jaina darzana pAparUpa mAne che. (5) vAraMvAra svagnInuM sevana karavuM, ghaDapaNamAM paNa svazrI sevananA seAgaDha levA nahi A badhu` mAnava jIvanane barabAda karanArU che. (6) putpatti mATe maithuna sevavu joie, emAM pApa nathI'ema jaina darzana mAnatuM nathI. tethI zIlapremI AtmAe chevaTe svasrImAM saMtASI banI parastrIne sarvathA tyAga karavA eja ucita che. sadAcArI jIvana TakAvI rAkhavAnI bhAvanAvALAe (1) mAMsAhAra, iMDA, zarAba, sInemA--nATaka jevAM, zRMgAra racavA, zRMgArika dazyA jovAM, zRMgArika nevele vAMcavI, parastrI sAthe haravuM pharavuM, tenI sAthe ekAMta sevavuM, tenI sAthe hasavuM, hastadhUnana karavuM, tenI sAme jANIne jovuM, Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 mADhaka bhAre bheAjana karavu', peTa bharIne khUba khAvuM, vAraMvAra khAvu', tAmasI cIjonuM bhakSaNa karavuM, vikAravaka vezabhUSA karavI, vAraMvAra zarIranI sAphasuphI, TApaTIpa karavI, vezyAvADAmAMthI pasAra thavuM, halakI vAtA sAMbhaLavI, halakA zRMgArika gItA, nRtyA jovAM, halakA durAcArI manuSyAnI seAkhata karavI, bahAra sInemAnA pAsTare uparanA citrA jovA vagerenA sarvathA tyAga karavA jarUrI che. sadA sadAcArI purUSonA sahavAsamAM rahevu -dhArmika pustaka vAMcavA, brahmacarya guNanA lAbhA vAravAra vicAravA. mAMsAhAra ane zarAba e te atyaMta kAmAttejaka hAvAnI brahmacaryanA kaTTA e zatrue che. jojo tame je dezamAM mAMsAhAra ane zarAbanuM sevana haze tyAM A brahmarAyane sadAcAranuM pAlana bahuja ochuM haze. tyAM durAcAra, atyAcAra, apaharaNa ane garbhApAtanA kissAo vadhu banatA haze ! tethI mAMsAhArane uttejana devu' e parAkSa rIte durAcArane, atyAcArane uttejana ApavA jevuM che. mAMsAhArI prajAmAM krUratA paNa ghaNI hAya che tethI khUnanA banAvA mAMsAhArI dezeAmAM vadhAre mane che. tethI matsyaudyoga, murgAudyoga, "DAudyoga vagerene uttejana Apavu... e sarvathA Aya saskRtinA mULathI vinAza karavA jevA che. A bhUmi te yApradhAna che. tyAM mAMsAhAra, IMDA, matsyaudyoga, murgAudyoganA pracAra te teA bhArata mATe bhayara kala`ka samAna che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 bhagavAna mahAvIra jevA ahiMsAnA mahApravaka mahApurUSanu gheAra apamAna che. kudaratanA prakeApAnA zikAramAMthI bhAratanI prajAne kharAvuM hoya te| AjathI ahiMsaka jIvana jIvavA prayatna kare. hiMsaka davAe na vAparavI, hiMsaka joDA, pAkeTA vagerenA tyAga karavA. sadArAArI jIvana jIvanAre peAtAnu jIvana sAduM' anAvavuM khAsa jarUrI che. sAdu' sAtvika ahiMsaka parimita leAjana e brahmacaya pAlananuM eka mahatvanuM aMga che. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 HATHREER REFR jaina darzananI parigraha - aparigranuM svarUpa daSTie FREE------FRRRRR ' 'mur ripro' murchA-mamatva eja parigrahanu lakSaNa che. (1) A badhI dhana-mAla-milkata-strI-putra-parivAraghara-dukAna-vastrA-alaMkAro-moTaragADI-suvaNa gAya bheMsasIla-phekaTarI vagere mArAM che-mArI mAlikInAM che. tenA upara peAtAnA adhikAra-mArApaNuM sthApita karavuM tene parigraha kahe che. (2) A mamatva prApta ane aprApta vastu upara paNa hAya ane bhaviSyamAM huM' AvI AvI cIjone meLavIza. mane bhaviSyamAM AvI AvI vastuo kayAre maLaze ? tenI AzA te paNa parigraha che. prazna- rAkhelI cIjo upara mamatva che tenI nizAnI zuM? uttara- te rAkhelI cIjo naSTa thAya, ceArAya, bagaDe, echI thAya te du:kha thAya, zAka thAya. (2) laijanAra, cArIjanAra, magADanAra upara dha Ave, aruci thAya, tenuM kharAba karavAnuM mana thAya, tene mAravA doDavu', tenI niMdA-laghutA karavI. (3) laijanAra upara kesa karavA, AreApa mUkaveA, tenI Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 sAthenA vyavahAra teADI nAMkhavA, tenI sAthe khelavAnu adha karavuM. (4) rAja gayelI, agaDelI, nAza pAmelI vastune yAda karI du:khI thavu, zeAka karavA, rAvuM te mamatvanuM lakSaNa che. (5) bhAvimAM aprApta vastuo kayAre maLaze tenI ciMtA karavI tenA mATe prayatna karavA. (6) vAraMvAra prApta vastunA rakSaNanI ciMtA thAya, tenI rakSAmAM tIvra laganI, te na bagaDe, na echI thAya tenI ciMtA rahe, parigraha vadhe te AnaMda thAya, ghaTe te du:kha thAya, zAka thAya are ! deha paNa peAtAnA mamatvanA ceAge parigraha ane che. A mArUM' zarIra kevuM su Mdara che ! tenu vajana ghaTe nahi teA sArU'! evu che teA vadhe. tA sArU...! te gharaDuM na thAya te sArU ! te kAyama suMdara navajavAna rahe te sArU ! te rAgI na thAya te sArU! rAgI thayu che tA have jaldIthI kema rogamukta ane tenI ciMtA. tenI vAravAra sAphasUphI, TApaTIpa-zaNagAra karavA, zarIra dubaLuM paDI jaze mATe tapatyAga na karavA. dhabuddhie TADha-taDakA na sahuvA. A badhAM zarIranI mamatAnAM cinho che. sAdhu sayama sAdhanAmAM upayAgI thAya tevAM zAstravihita vastra-pAtra-pustaka vagere rAkhe te parigraha nahi. upakAra kare te upakaraNa. AtmAne upakAra kare-saMcama sAdhanAmAM upakAraka ane tevAM vaaA, pAtrA, pustako vagere sAdhu vagere rAkhe tA tene parigraha bhagavAna mahAvIradeve kahyo nathI. paNa rAkhelAM vastrA, pAtrA upara sAdhu mamatva kare, jarUrIyAtathI vadhu rAkhe tA te parigraha mane che. paNa kaI sayamasAdhanA mATe rAkhavA Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 mAtrathI-tenA saMga mAtrathI parigraha banI jato nathI. ane je emaja vastunA saMga mAtrathI ja parigraha kahevAto hoya to pRthvI upara paNa tenAthI calAze nahi. merapIMchI ke tuMbaDuM ke ThaMDIthI bacavA ghAsa paNa levAze nahi. hAthamAM bhejanapA paNa karAze nahi kAraNa ke tene saMga zarIra sAthe ane jIbha sAthe thavAthI rAga-mamatva thavAno saMbhava che. are ! zarIra paNa nikaTanuM saMbaMdhI hovAthI tenA upara mamatva thavAno vadhAre saMbhava che. to tene paNa tyAga karI devo paDaze! eTale sAdhuoe to bAhya dhana-dhAnyAdi, kuTuMba parivAra ghara, dukAna vagereno sarvathA tyAga karela hoya che. saMyamasAdhanA mATe rAkhelA tuccha upakaraNa upara tene mamatva kema thAya? gRhastha te rAgadveSa ane mamatvathI bharelA hovAthI ane eTalI jJAnadazA jAgRta thaI na hovAthI teoe parigrahanuM parimANa karavuM joIe. jarUrI rAkhelA parigrahane pAparUpa mAnI tene paramArthathI AtmAthI bhinna mAnI tenA upara paNa Asakti-mamatva na thAya te mATe sAdhu saMtonI sevAmAM rahI samyagajJAna prApta karatAM rahevuM, jethI jJAnadazAnA kAraNe te rAkhelA parigrahanuM jhera rAtre nahi ane mada-abhimAna na thAya. parigraha eka evo mAnavajAtane naDate graha che ke tenA kuprabhAvathI chaTakavuM prAye sAmAnya prANIne mATe muzkela hoya che. keIja bhavya-uttama jIva sadUgurUnI kRpAthI ja A parigrahano tyAga karavA zaktimAna banI zake che. are ! pazuo ane ekedri vagere paNa A parigrahanA kuprabhAvathI bacelA dekhAtA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 nathI. saMgrahavRttino A eka anAdIkAlane bhayaMkara roga saMsArI jIne lAge che tenAthI mukta thavAja A eka uttama mAnava jIvana malyuM che. parigraha te anArya mAnavane paNa maLe che. paNa anArya mAnavane tene tyAga karavAnuM sujhatuM nathI. jyAre Arya mAnavane puNya yoge dhana-dhAnyAdi parigraha maLe, paNa temAM Asakta na bane, ane avasare tene sarvasva tyAga karatAM paNa azakAya nahIM. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 teja, OM jaina darzanamAM inidrAnuM svarUpa prazna - indriya eTale zuM ? 'uttarA- indriyane sAmAnya artha karIe to jenA dvArA viSayenuM jJAna thAya te indriya. rudra-ra taravA rudriyama- jIva saMbaMdhi lIMga te indriya. arthAt jIvanuM je lIMga te indriya. jenAthI saMsArI jIva oLakhAya te indriya. keIpaNa saMsArI jIvane jANavAnuM cinha-nizAnI te Idriya. prazna:- A indriya zAnI banelI haze? - uttara- pAMce Indriya pudagalamaya (jaDa) che ane indriya nAma karmanA udayathI jIvane te indriye prApta thAya che. ekedriyane mAtra sparzenidraya hoya che. beIdriya jIvane pazendriya, rasaneMdriya Indriyo hoya che. teIndriya jIvane sparzendriya, rasaneMdriya, ghANendriya traNa hAya. caurendriya jIvane kAna sivAya cAra indriye hoya che ane paMcendriya jIvane pAMce indriyo hoya.' "IdriyanA be prakAra" kansendriya bhAvendriya nivRti labdhi indriya upaga AkAra upakaraNa Indriya bAhya abhyata2 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 * nivRtti indriya- eTale AkAra. A AkAra paNa bAhya ane atyaMtara ema be prakArano hoya che. bAhya AkAra dareka jIvane bhinna bhinna hoya che atyaMtara AkAra dareka jIvane sarakho hoya che. jema kAnane bAhya bhAga-bAhya AkAra je dekhAya che te, ane aMdaramAM je kadaMbanA puSpa je AkAra hoya che te. " upakaraNa indriya- A upakaraNa indriya zaktirUpa che. je Ano vyAghAta-nAza thAya to jIva bahero-AMdhaLe vagere thAya che. A upakaraNa IdriyanA sadubhAvamAMja kadaMba puSpAkArAdi indriye zabdAdi viSayane grahaNa karavA zaktimAna thAya che. labdhi Indriya- te te zabdAdi viSayane grahaNa karavAnI zaktirUpa-kSapazamarUpa che. te te viSayane grahaNa karavAne matijJAnAdina kSaye pazama jIvane na hoya to dravyendriya tevA chatAM paNa jIvane te te viSayanuM jJAna na thaI zake. upaga indriya- nivRtti, upakaraNa ane labdhi A traNe idri dvArA je zabdAdi. viSayane je sAmAnya ke vizeSa bodha thAya te upaga Indriya kahevAya che. zabdAdinuM grahaNa karavuM te upaga Idriya. athavA indriyane sva sva viSaya grahaNane je vyApAra te upaga indriya. prazna - A indriyanI prAptino kama zuM che? dravya ane bhAdriyanI prApti kamamAM prathama labdhi Indriya prApta thAya. ane te pachI dravyenidraya prApta thAya, temAM Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 paNa prathama mAhya temaja AMtara nivRtti indriya prApta thAya; te pachI aMtara nivRttinI zaktirUpa upakaraNa indriya prApta thAya. te pachI indriyAnA sva-sva viSayamAM upayAga thAya. arthAt chelle e traNenI prApti bAda upayAga indriya prApta thAya che. jo ke eka kALe eka jIvane game te ekaja indriyane upayAga heAya. tethI upayAganI apekSAe sarva jIvA e kendriya hevAya che. ane labdhi indriyanI apekSAe sarva jIve paMcendriya che. kAraNa ke ekendriya vageremAM paN tadAvaraNa karmAMnA kSayApazamaneA (matijJAnAvaraNa karmanA kSayApazamanA) saMbhava che. mAtra bAhya indriyanA abhAve te pace driya kahevAtA nathI. A pAMca indriyArUpI teAphAnI gheADAe je rAga-dveSapUrNAMka sva-sva viSayAne grahaNa karavA anAdIkALathI doDI rahyA che. tene samyajJAnarUpI majabuta doraDAthI bAMdhavA joie. duje ya indriyAne jIte-vaza kare teja kharA paDita, ane teja kharA zuravIra che. hajArA subhaTAne yuddhamAM jItanAre paNa A vezyA jevI indriyArUpI strIethI eka kSaNamAM jItAI jAya che ane tenI bhAre gulAmI kare che. puNyanA udaye maLelI indriyAnA sadupayeAga karaveA eja kalyANanA mArga che. tene durUpayeAga eja akalyANanA mArga che. indriyAnA nacAvyA nAcavAmAM kaMI bahAdurI nathI, paNa tenI sAthe aNunama ubhA rahevAmAM bahAdurI che. game tevA suMdara-maneAhara zabdAdi viSaye maLe chatAM jenuM mana jarAye vikArI banatu ja nathI teja khA mahAmAnava che-teja mahAtmA che. tenuM jIvanaja saphaLa che. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 jema hajAre nadIonA pANIthI samudra tRpta na thAya, hajAra maNa lAkaDAMthI agni zAMta na thAya, tema lAkhe game teTalA viSaye meLavyA, bhegavyA chatAM paNa jIvane tRpti-saMteSa thato nathI. nitya game tevA navA navA viSayo indriyane bhegavavA ApavA chatAM te kadApI tenI mAgaNI pUrI karatI nathI. te mAgyA kare ane tame AkhyA karo te anaMta kALe paNa tenI kAramI bhUkha saMtoSAvAnI nathI. ane tene khUza karavA pAchaLa-tRpta karavA pAchaLa je kaMI hiMsAdi pAparAga-dveSanA pApe karyA tenA kaDavAM phaLa te tamAre durgatimAM avazya jogavavAM ja paDaze. "mAre kSaNika viSamaya, parAdhIna, viSayasukha na joIe mAre te sahaja, svAdhIna Atmika sukha joIe evA nirdhAra vALe manuSyaja durjaya indriyane vaza karI bhavasAgara tarI zake che. bAkI eka bAju rejane roja navA navA viSayasukha bhogavatA rahevuM, enaja AnaMda lUMTatA rahevuM ane mokSanI, AtmakalyANanI vAto karavI che te to bhasavuM ne loTa phAkavA jevI behudI vAta che. mananI rAMcaLatA paNa tyAMsudhI che ke jyAM sudhI jIva viSayI che, viSayalolupI che. mananI raraLatA e bhayaMkara roga che, te viSayalaganI ane viSayabhoga e te roganI vRddhi karanArUM kupathya che. rogI jyAMsudhI kupaccano tyAga na kare tyAMsudhI roga paNa maTe kevI rIte ? mananI caMpALatAja sAcA sukhane anubhava thavA detI nathI. saravara zAMta hoya to potAnuM pratibiMba dekhAya tema manarUpI sarovara zAMta hAya, saMkalpa-vikalparUpI taraMgothI rahita hoya to AtmAnuM pratibiMba jovA maLe che-AtmasvarUpanuM darzana thAya che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 vidhyAsaktine ane viSayabhogane tyAga karavA uparAMta manane sadA sapravRttimAM joDI rAkhavuM paDe che. nahitara manarUpI pizArA kAma vagara tenA mAlikane ja bharakhI khAya che. tethI viSayatyAga karIne besI rahevAnuM nathI paNa sazAstranA adhyayanamAM-adhyApanamAM-ciMtana, mananamAM lAgI rahevAnuM che. ke jethI manane bIje duSTa khorAka nahi maLavAthI ApoApa maravA paDaze ane vRttio ApoApa aMtarmukha banaze. pachI juo kevo sahaja AtmAnaMda prApta thAya che! A badhI vastuo anubhavathI samajAya tevI che. kevaLa adhyAtmanA graMtho vAMcI javAthI AtmAnaMda maLato nathI paNa tadanusAra jIvana banAvavAthI maLe che. ke , 1 che = -: Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 che. jaina darzanamAM mananuM svarUpa che mananA be prakAra che (1) dravyamana (2) bhAvamana. (1) saMsI prANue ciMtana karavA mATe mane vargaNAnA pagale grahaNa karyA. te te manarUpe pariNata je manovargaNAnA pagale tene jaina paribhASAmAM dravyamana kahe che. (2) A dravyamananI sahAyathI jIvane je ciMtanarUpa vyApAra tene bhAvamana kahe che. dravyamananI prApita mana:paryApti e paryAptAsaMNI jIvane prApta thAya che. A dravyamana pudgalarUpa (jaDa)ja che. ane tenI sahAyathI-tenA AdhAre jIva vicAra karI zake che. jyAre jyAre jIva ciMtana karavA taiyAra (udyata) thAya che tyAre tyAre te manaH paryApti (AtmAnI eka vizeSa zakti) dvArA AtmakSetramAM rahelI anaMtAnaMta mane vargaNAnAM pulone grahaNa kare che. chadmastha jIvane 12 mA guNaThANa sudhI ciMtanarUpa vyApAra hovAthI teone bhAvamana avazya hAya che jyAre kevalIne 13-14 guNa sthAnake bhAvamana na hoya. pUrNa jJAnIne vicAra karavAnuM na hoya. teone to jJAnamAM pratisamaya badhuM pratyakSa hoya che. dravyamana anuttaravAsI dee manathI pUchelA praznonA javAba ApavA mATe kevalIne hAya che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 --- zuddha - A manaja mukhyatve zubhAzubha karma baMdhanuM kAraNa che. tethI azubha pApama dhathI bacAvavA tene hu MmezA zubha AlakhanA ApI tenI azubha vRttiene anAdI vaLAMka badalavA jeve che. viSayavRtti ane kyAyavRttinI late rADhelA duSTa manane - deva - gurU - zAstra vagerenA AlaMbana dvArA tenI malIna vRttiene dAmavA jevI che. nahitara A mane anaMtAnaMta AtmAone narakAdi dutimAM paTakayA che ane bhAvimAM paTakaze. manane sudhAravA-susaMskRta banAvavA deva-gurU ane zAstrAnI upAsanA karavAnI che, jenuM mana sudharela che, susa skRta banelu che teja mAnava mahAna che. sadAcAranA mArga upara cAlanArU mana sudhareluM kahevAya. durAcAranA mArga upara cAlanArU mana agaDelu kahevAya. tethI je je nimittothI-kAraNeAthI mananI vRtti vikArI ane, apavitra ane tenAthI dUra rahevuM joie. ane je je nimittothI-kAraNeAthI mananI vRttie avikArI-pavitra ane tevA tevA vAtAvaraNamAM rahevu joie. vAtAvaraNanI asara mana upara ghaNI che. tethI sArA pavitra vAtAvaraNamAM rahevAthI manane pavitra rahevAnI ghaNI zakayatA che. kharAba vAtAvaraNamAM mana kharAba, apavitra, durAcArI bane che. A anAdIkAlIna mananI azubha vRttie upara pratisamaya dAkhasta joie. koI azubha vicAra prathama te ghUse nahi tenI takedArI ane kadAca ghUsI gayA teA pratipakSI savicAra dvArA tene dUra karatA javuM'. krAdhanA vicArane kSamAnA vicArathI, mAna-abhimAnanA vicArane namratAnA vicArathI, mAyAnA vicArane saraLatAnA vicArathI, leAlanA vicArane sateASanA vicArathI dUra karavA. viSayanA vicArane vairAgyanA vicArathI dUra karavA, hiMsAnA Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 vicArane ahiMsAnA vicArathI dUra karavo, juThanA vicArane satyanA vicArathI, IrSAnA vicArane pradanA vicArathI dUra kare, durAcAranA vicArane sadArAranA saddavirArathI dUra kare vagere. bAkI azubha vicArane 'tuM cAlyA jA" ema kahevAthI dUra na thAya ulaTA uparathI jera karaze ane pitAnA bIjA sAgarItone bolAvI ApaNI sAme zIrorI karaze. tethI azubha vicAronI sAme thavA karatAM tenA pratipakSI zatruo dvArAja tene nikAla karAve teja hitAvaha mArga che. manaja svarga che ane manaja naraka che' sudhareluM manaja svarga che ane bagaDeluM mana naraka che. manaja mitra che ane manaja zatru che sanmArgamAM preraka mana te mitra che ane unmArgamAM preraka mana te zatru che. "manaja amRta che ane manaja jhera che samabhAvamAM rahenArUM mana amRta che ane kaSAyabhAvamAM rahenArUM mana jhera che. taMdulIyA nAmane matsya eka duSTa mananA pApe hiMsAnA duSTa vicArothI eka aMtamuhartAnA AyuSyamAM te marIne sAtamI narake jAya che. tethI badhA dhArmika kriyAkAMDe manarUpI vastrane zuddha karavA mATe ja jJAnIoe pharamAvelAM che. tethI dhArmika kriyAkAMDe karatAM manazuddhinuM lakSya cUkavuM nahIM. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 jaina darzanamAM dharmanA adhikArInA 21 guNe (1) gaMbhIratA- kSudra hRdaya, saMkuzita hRdaya, svArtha gheluM hRdaya na joIe. uchAMchaLApaNuM na joIe. (2) rUpavAna- pAMce indriyethI yukta, Indriyo kheDakhAMpaNavALI na joIe. " (3) saumyatA abhISaNa saumya mukhAkRti, jene jotAM lekene vizvAsa paDe. (4) lokapriyatA- dhamI AtmA lokene vahAlo joIe. lekanA dilamAM vasI gayo hoya. (5) akrUratA- pArakA chidro jenAra na hoya. pArakAnA de jovA teja vAstavamAM krUratA che. guNadaSTivALe jaIe. (6) pApabhIrutA- dhamI AtmA pApabhIru joIe. (7) azaThatA- kapaTIpaNuM na hoya. daMbha ane dharmane vera che "kapaTa tyAM capaTa' mATe dharmanI vAtamAM kapaTa na joIe. (8) sudAkSiNyatA-pitAne svArtha tyajIne paNa parakArya karanAro. keInI prArthanAne bhaMga nahIM karanAra. che (9) lajajALatA- akRtya sevanamAM lajajA. bIjAnA duHkhe duHkhI thanAra. bIjAnuM duHkha joIne paDAya. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 (10) dayALutA- duHkhI jenAM duHkha dUra karavAne abhilASI. . (11) madhyasthatA- rAga-dveSa rahita buddhivALo. (12) saumya daSTitA- jenA darzana mAtrathI prANIone prema upaje tevI saumya daSTi. (13) guNAnurAgItA- guNanAja pakSapAta. guNavAnene joI khuza thAya. (14) satkathI- dharmasthAomAM rUcI hoya tevA kuTuMba vALo. (15) sudIrghadarzitA- sArI rIte vicArIne ja kArya karanAre. jenuM pariNAma suMdara hoya tevuM kArya karavAnI buddhivALo (16) vizeSajJatA- sArAsAra vastunA vibhAgane jANa nAro heya. vastunA guNa-deSane samajanAra. (17) vRddhAnugatA- jJAnavRddha, cAritravRddha purUnI sevA karanAra, temanI pAchaLa pAchaLa cAlanAre. (18) vinItatA- gurUjana (vaDIlajana)nuM gaurava karanAre (19) kRtajJatA- bIjAoe pitAnA para karelA upakArene sArI rIte jANanAre. temaja upakArone bhUle nahi te. (20) parahitArtha kAritA- anyanA hitane karavAvALe bIje batAve ne kare te sudAkSiNyatA guNamAM AvyuM. ahiM to svataH pitAnI rucithIja bIjAnA kahyA vagara para sevApara kArya karavAne rasa. uona! Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 (21) lakhya lakSa- pUrvabhavamAMthI abhyAsa karIne jANe Avyo hoya tema sarva dharmakriyAone sahelAIthI zIkhI le tevI cetanAvALe. A 21 guNene dhAraNa karavAvALA manuSya viziSTa gRhastha dharmane ane yatidharmane pALavA mATe samartha banI zake che. mATe je dharmAthI A 21 guNarUpI ranonI mALA guMthIne nitya potAnA kaMThamAM dhAraNa karaze te anupama zebhAne prApta karaze. zAstramAM kahyuM che ke 'anAdhikAri sarvatrakAyeM pratiSiddhatvAt viziSTava yogyatA sASiA | bhAvArtha - anadhikArI vyakti te badhAja laukikalakattara kAryomAM niSiddha che, tethI viziSTa gyatA eja viziSTa guNasthAnakanI sAdhikA che. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 ===o pAMca jJA na 4 jJAna e AtmAne paramaguNa che. ane AtmAnuM svarUpa paNa jJAna ja che. jJAna dvArAja vastutavano bAdha thAya che. jJAna dvArAja AtmA-paramAtmAnuM, puNya-pApanuM, AzravasaMvaranuM, baMdha-kSanuM, svarga-narakanuM bhAna thAya che. AtmAnuM vAstavika hita ane ahita kayAM che tenI paNa khabara "jJAna dvArA ja paDe che. mekSanAM anuSThAne paNa jJAnayukta karavAmAM Ave teja mokSadAyaka bane che. jJAnathI saMvega ane vairAgya jAgrata thAya che, AtmakalyANanI AkAMkSA jame che, sAMsArika bhege pratye viraktabhAva jAgrata thAya che, AtmA pApabhIrU bane che, paraleka daSTi ughaDe che. huM koNa ? mArUM zuM? ane paralokamAM mAruM zuM thaze? ene hRdayasparzI uDe vicAra prApta thAya che. jaDa ane cetanane viveka jAgrata thAya che, sva-paranuM vibhAjana karatAM AvaDe che, mekSanA hetuo ane bhavanA hetuonuM spaSTa darzana thAya che, je sAdhanA karavAne utsAha jAgrata thAya che, jIvana jIvavAnI sAcI daSTi prApta thAya che, bhautika padArthomAMthI sukhano vizvAsa uThI jAya che, AtmAmAMja sukhano vizvAsa pragaTa thAya che ane tattvAtattvanI bAbatane viparyAsa dUra thAya che. bIjuM gacchanuM sukAna paNa gItArtha (jJAnI)nA hAthamAM, vyAkhyAna ApavAne adhikAra paNa gItArthane, A racanA (prAyazcita) ApavAno adhikAra paNa gItArthane, vihAra paNa gItArthane zAstromAM kahyo che. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 . # 1 4 * . zAstramAM kahyuM che ke "gItArtha (jJAnInA) hAthe haLAhaLa jhera pIvuM sAruM, paraMtu agItArthanA (ajJAnInA) hAthe amRta pIvuM cheTu. jJAnathI ja hita ane ahitane yathArtha mArga jaNAya che. ane ethI ahitathI pAchA haThavAnuM ane hitamAM pravRtta thavAnuM bane che. mATe jJAna e parama AdhAra che, jJAna eja sukhanI khANa che, jJAna eja paramabaMdhu che, jJAna eja bhavasAgara taravAnI sTImara che, jJAna eja sAcI AMkha che, jJAna eja AtmAnuM pAlana karanAra paramapitA che, jJAna eja paramatIrtha che, jJAna eja jagatane zaNagAra che, jJAna eja amRta che, jJAna eja sAcuM jIvana che, jJAna eja paramamitra che, jJAna eja svajana che, krodhAdi cerathI rakSaNa karanAra zreSTha pilIsa che. are! jJAna e ja sarvasva che, jJAna e ja, paramadhana che, jJAna eja taraNatAraNa che, jJAna eja manuSyane alaMkAra che, paNa jJAna e samyagajJAna hoya to. pra. jJAna kene kahe che? ja. "jJAtaiiDameneti jJA" jenAthI vastutatvane baMdha thAya tene jJAna kahe che. - pra. jJAna keTalA prakAranAM che? ja. jJAna pAMca prakAranuM che- (1) matijJAna (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4) mana:paryavajJAna (5) kevaLajJAna. - pra. matijJAna kone kahe che ? ja matijJAnAvaraNa karmanA kSepazamathI ane Indriya ane mananI sahAyathI thatuM ane zrutane (graMthane) nahiM anusaranArUM jJAna tene matijJAna kahe che. pra. zrutajJAna kene kahe che? Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 ja. 'zrutajJAnAvaraNa karmanA kSapazamathI ane indriya ane mananI sahAyathI thatuM ane graMthane (zrutane anusaranArUM jJAna tene zrutajJAna kahe che. " pra. avadhijJAna kone kahe che? ja. avadhijJAnAvaraNa karmanA kSapazamathI thatuM ane Idriya ane mananI sahAya vagara sIdhesIdhuM AtmAne darya (rUpI) padArthonuM thatuM jJAna tene avadhijJAna kahe che. pra. mana:paryavajJAna kone kahe che? ja mana:paryajJAnAvaraNa karmanA kSepazamathI thatuM ane indri ane mananI sahAya vagara sIdhesIdhuM saMzI (manavALA) prANIonA mananA vicArone jANanArUM jJAna tene manaHparyAvajJAna kahe che. pra. kevaLajJAna kene kahe che? che ja, kevaLajJAnAvaraNa karmanA sarvathA nAzathI AtmAne traNe kALanuM sarva padArthonuM sAkSAta thatuM zAzvatajJAna tene kevaLajJAna kahe che. pra. A pAMca jJAnamAM zAzvatajJAne ane azAzvatajJAne keTalA che? " ja. kevaLajJAna ekaja zAzvata - anaMta che, jyAre bAkInA cAre azAzvatavinAzI (kSapazamabhAvanA hovAthI) che. pra. kSAyikajJAna (zAzvatajJAna) eTale zuM ? ja, jJAnAvaraNIya karmanA sarvathA kSayathI utpanna thAya tene kSAyikajJAna (zAzvatajJAna) kahe che. sadA rahenAruM te. pra. kSApazamika jJAna eTale zuM? ; A : ke . Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ja. jJAnAvaraNIyaka nA dezakSaya (sa'pUrNa kSayathI nahIM) thI thatu jJAna tene kSAyeApamika (azAzvata) jJAna kahe che. pra. A pAMcennAneAmAM pratyakSa ane parAkSajJAna keTalAM che ? ja. matijJAna ane zrutajJAna A e parAkSajJAna che jyAre avadhijJAna, manaH vajJAna ane kevaLajJAna A traNa pratyakSajJAnA che. pra. parAkSajJAna eTale zuM ? ja. je jJAnane indriya ane mananI sahAya levI paDe te jJAnane parAkSajJAna kahe che. pra. pratyakSajJAna eTale zuM? ja. je jJAnamAM indriya ane mananI sahAya lIdhA vagara emane ema sIdhesIdhuM (sAkSAta) AtmAne jJAna thAya tene pratyakSajJAna kahe che. pra. sau prathama matijJAnaneA nabara kema ? ja, matijJAnanA sadbhAvamAMja (upasthitimAMja) khIjA jJAnAnA sadbhAva hAvAthI matijJAnane prathama na'are mUtyu' che. kAIne paNa prathama matijJAna utpanna thayA vagara zrutajJAna, avidhajJAna, manaHpavajJAna ke kevaLajJAna na thAya. pra. matijJAna pachI zrutajJAnanA naMbara zA mATe ? ja. matijJAna ane zrutajJAna e ane vacce pAM! vastunu sAmya heAvAthI matijJAna pachI bIjo nabara zrutajJAnane mUkA che. (1) svAmI (ra) kALa (3) kAraNa (4) viSaya (5) parAkSatA. (1) je matijJAnanA svAmI eja zrutajJAnanA svAmI che. * Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 (2) jeTalo matijJAnane TakavAno kALa che eTale ja zrutajJAnano che. (3) je kAraNothI matijJAna utpanna thAya che teja kArathI zrutajJAna paNa utpanna thAya che. (4) jeTale viSaya matijJAnane che, teTaleja viSaya zrutajJAnane paNa che. (5) jema matijJAna pakSa che, tema zrutajJAna paNa parokSa che. zakA- to pachI baMne jJAnanuM sAmyaja thaI gayuM ane ethI jJAna pAMca nahIM, paNa cAra ja gaNAze samAdhAna- matijJAna ane zrutajJAnamAM svAmI AdinI samAnatA hovA chatAM paNa lakSaNa, bheda, kArya-kAraNabhAvathI sutarAM bheda paNa che. kaI paNa vastu jagatamAM evI jevA nahIM maLe, jemAM bIjI vastuonI sAthe kaMIkane kaMI samAnatA na hoya. mATe amuka samAnatA hevA mAtrathI vastunuM sarvathA sAmya thaI jatuM nathI. dA.ta- matijJAnanA 28 bheda che, jyAre zrutajJAnanA 14-20 bheda che matijJAna kAraNa che, jyAre zrutajJAna kArya che. ane baMnenA lakSaNe judAM che te to AgaLa jaNAvI gayA chIe. bIjuM matijJAna anakSara ane muka che, jyAre zrutajJAna akSara ane bolatuM che. ' pra. matijJAna ane zrutajJAna pachI avadhijJAnane naMbara kema rAkhe? Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 ja, avadhijJAnanI pratikRtanI sAthe kAlathI, viparyayathI ane svAmItvathI samAnatA hovAthI matizruta pachI avadhijJAnane naMbara rAkhavAmAM AvyuM che. pra. avadhijJAna pachI mana:paryavajJAnane naMbara kema rAkhe che? ja avadhijJAna ane mana:paryavajJAna e baMnemAM chasthapaNAnI, viSayatAnI, bhAvanI ane pratyakSatAnI samAnatA hovAthI avadhijJAna pachI mana:paryavajJAnane naMbara rAkhyo che. pra. mana:paryava pachI kevaLajJAnane nirdeza zA mATe? * ja. mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna e baMne jJAne yatine (satyAgIne) thatAM hovAthI yatipaNAnI samAnatA hAvAthI mana:paryavajJAna pachI kevaLajJAnane rAkhavAmAM AvyuM che athavA bIjA badhA jJAnanA avasAna thatuM hovAthI chello naMbara kevaLajJAnane rAkhavAmAM Avela che. pra. pAMca jJAnamAMthI ekasAthe jIvane keTalA jJAna hoya? * ja. ekasAthe jIvane vadhumAM vadhu cAra jJAna hoya, te zarUAtanAM cAra jJAna hoya. ane eka hAya tyAre phakta kevaLajJAna ja hoya. - pra. matijJAna viSaya keTale ? (matijJAnathI keTaluM jANI zakAya?) ja. matijJAnathI sarvadravya ane asarva paryAye (keTalAka paryAya) jANI zakAya. .. pra. zrutajJAnane viSaya keTale ? - ja. matijJAnanI mAphaka jANu. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 pra. avadhijJAnanA viSaya keTalA ? ja. sa rUpI dravyeA ane enA keTalAka paryAyA jANe. prazna mana:paryava jJAnanA viSaya keTale ? ja. avadhijJAna karatAM anaMtamAbhAganuM ja manaHpava jJAna jANI zake. avadhijJAna tA savarUpI dravyeA jANe, jyAre manaHpa vajJAna teA manarUpe pariNata thayelA mAtra maneAvaga NAnA pudgaleAneja jANe. pra. kevaLajJAnanA viSaya keTalA ? ja. kevaLajJAnane viSaya sadravye ane tenA sa poMce che. arthAt sadravya, sa kSetra, savakALa ane sa`bhAva kevaLajJAnathI jaNAya. pra. A pAMca jJAnane dhAraNa karanArAomAM kANu vadhAre ochA hAya ? ja. manaHpa vane dhAraNa karanArA sauthI gheADA hAya, tenAthI avadhijJAnane dhAraNa karanArA asaMkhyAtaguNA hAya, tethI matijJAna ane zrutajJAnane dhAraNa karanA vizeSa hAya, ( paraspara tulya hAya) tethI kevaLajJAnane dhAraNa karanArA anaMtaguNA hAya. pra. matijJAna ane zrutajJAna e cAra gatimAMthI kayI gatimAM hAya ? ja. cAre gatimAM matijJAna ane zrutajJAna hAya. pra. avadhijJAna kI gatimAM hoya ja. avadhijJAna paNa cAre gatimAM hAya. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 pra. mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna kayI gatimAM haiAya ? ja. phakta manuSyagatimAMja hAya. pra. matijJAnanA bheda keTalA ane kayA che? ja. matijJAnanA 28 bheda che te A rIteH (1) avagraha (ra) ihA (3) apAya (4) dhAraNA. avagraha-ihA-apAya ane dhAraNA. (1) sparzendriya (2) rasane driya (3) ghANendriya (4) cakSurindriya (5) zretrendriya (6) manane ,, 6x4=24+4 vyaMjanAvagrahanA=28 bheda matijJAnanA che. 1 99 "" "" 29 "" "" "" 99 "" ,, "" 27 "" "" ,, pra. arthAvagraha eTale zu? ja. grAhya vastu sAmAnya-vizeSAtmaka hAvA chatAM arthAvagrahathI mAtra sAmAnyarUpa anuMja (vastunu) grahaNu thAya che. nAma, jAti, kriyA, guNa, dravyanI kalpanAthI rahita sAmAnya vastunuM ja jJAna jenAthI thAya tene arthAvagraha kahe che. dA.ta. A kaMika che. ,, pra. ihA eTale zu ? ja. vicAraNA karavI te. 'zu A sApa haze ke deraDu ?" pra. apAya eTale zuM? ja. nirNaya karavA te. dA.ta. nA nA, A te sApa nathI, dAraDu'ja che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 pra. dhAraNuM eTale zuM? ja. bhUlAya nahIM evI rIte vastune daDhapaNe manamAM dhArI rAkhavI te. satata upaga rahe che. dA.ta. AvA sparza vALI vastu deraDuM ja hoya, sApa nahIM. pra. avagrahanA keTalA bheda che? ja. be bheda che - (1) vyaMjanAvagraha (2) arthAvagraha pra. vyaMjanAvagraha kone kahe che ? ' ja. vyaMjana+avagraha=vyaMjanAvagraha. upakaraNaIndriya ane zabdAdipariNata (zabdarUpe pariNamelA) dravyone paraspara saMbaMdha thavo tene vyaMjanAvagraha kahe che. "TakA-jhArasiyate artho yena tad vyaMjanam yathA dIpena ghaTaH' . artha:- jenAthI padArtha pragaTa karAya te vyaMjana, jema dIpakathI ghaDe pragaTa karAya che tema. A vyaMjanAvagraha asaMkheya samayane che, pratyeka samayamAM theDI thoDI jJAnamAtrA Avirbhata thatI hoya che, paNa vya kta dekhAtI nathI, paNa vyaMjanAvagraha pachI turataja arthAvagraha thato hovAthI vyaMjanAvagraha paNa jJAna kahevAya, arthAvagrahanuM asAdhAraNa kAraNa vyaMjanAvagraha che. A vyaMjanAvagraha cakSu ane manane na hoya. kAraNa ke rAkSu ane mane aprAkArI che, jyAre vyaMjanAvagraha e prAgyakArI che. upakaraNainidrA ane zabdAdirUpe pariNamelA yugalono gADha saMbaMdha thAya tyAreja: . vyaMjanAvagraha kahevAya. jyAre manane ane cakSune grahaNa karavA egya padArthone mana ane rAkSa sAthe gADha saMbaMdhamAM AvavAnuM hotuM nathI ethI rahyuM ane manano vyaMjanAvagraha na hoya. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 prApyakArI Inidraya cakSu sivAya rAra che ethI vyaMjanAvagraha paNa cAra prakArane ja che. A 28 prakAranuM matijJAna zutanizrita matijJAna kahevAya che. pra. zratanizrita matijJAnane zuM artha? ja. saMketakALamAM zratane anusaravAvALuM jJAna te zrutanizcita matijJAna kahevAya. paNa utpatti samaye zratane anusaravAnuM nathI hotuM. jyAre achutanizrita matijJAnamAM to saMketakALamAM paNa zrutane AdhAra rAkhavAne nathI. - pra. azrutanizrita matijJAna eTale zuM ? ja. zrutane (graMthane bilakula abhyAsa karyA vagara svAbhAvika matijJAnAvaraNakarmanA kSapazamathI utpanna thatI buddhi tene azrutanizrita matijJAna kahevAmAM Ave che. pra. azrutanizrita matijJAnanA keTalA bheda che? ja. cAra bheda che - (1) autpAtikI buddhi (2) kAmikI . buddhi (3) vainAyikI buddhi (4) pariNAmika buddhi. - pra. matijJAnane krama zuM che? ja. prathama avagraha, pachI IhA, pachI apAya ane tyArabAda dhAraNA. A krame ja matijJAna utpanna thAya che. : naiyika arthAvagraha ekaja samayane che, jyAre vyavahArika arthAvagraha aMtamuhUrtane che. vyaMjanAvagraha pachI turataja thanAre arthAvagraha e ekaja samayane che ane te nAyika arthAvagraha kahevAya che. pra. vyavahArika arthAvagraha kene kahevAya? Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 ja. naizcayika arthAvagrahanI pachI IlhA ane apAya ja thayA te apAyanI punaH iMhA ane apAyanI apekSAe pUrvanA apAya te sAmAnya vastugrAhI heAvAthI arthAvagraha kahevAya che. bhAvi vizeSanI apekSAe pUrva pUrvanA apAya e sAmAnya vastugrAhI haiAvAthI upacArika arthAvagraha kahevAya che. bIjI AvI punaH puna: sAmAnya-vizeSa apekSA tyAMsudhI karavI ke cAvat aMtya vizeSa. pra. khabara zI paDe ke A atya vizeSa che? ja. pramAtAne je vizeSanI AgaLa tenI punaH jijJAsA na thAya te aMtya vizeSa samajave. Adya naiRRcika arthAvagraha, e arthAvagrahaja khanI rahe che. ane aMtya vizeSa e apAyaja banI rahe che. tenI pachI punaH ihA-apAya zatA nathI. jyAM AgaLa jJAtAne vizeSanI AkAMkSA nivRtta thAya te apAyaja bane che, tenA avagraha punaH anatA nathI. pra.' apAya aMte dhAraNA thAya che te dhAraNA zu che ? ja. apAyathI vastunA niNa ya karyAM pachI jyAMsudhI te anA satata upayAga vate tyAMsudhI dhAraNA kahevAya. pra. jAtismaraNa zuM che ? ja. jAtismaraNa e paN A matijJAnaneAja eka prakAra che. A jAtismaraNa asaMkhyeya bhaveAnuM paNa thaI zake che. pra. matijJAnanA bIjA paryAyeA kayA che ? ja. IhA, apeAha, vimaza, mANA, gaveSaNA, saMjJA, Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 smRti, mati, prajJA A badhA matijJAnanA paryAya che. IhA- anvayanuM Ihana (ritana) ane vyatireka dharmonI paryAleracanA. apaha- nizcaya. vimarza - apAyanI pUrve ane IhAnI uttaramAM thanAra baMdha mAgaNa- anvaya dharmonuM anveSaNa. gaveSaNa- vyatireka dharmonuM AlerAna. saMjJA- avagrahanI uttaramAM thanAra mati vizeSa. smRti- pUrva anubhUta padArthanuM jJAna thavuM te. mati- sUkSma dharmonuM Alecana karanAra te. prajJA- viziSTa kSayapazamanA vege vastumAM rahetA dharmonuM yathAvasthita AlerAna karanAra. jo ke A badhAmAM kaMika vyAkhyA bheda hovA chatAM paNa tavataH badhu matijJAna ja che. A matijJAna pazamanA bhedathI anaMtabhedavALuM che. samyagadaSTi ke mithyAdaSTinI vivakSA na karIe to matijJAnI jI anaMtA hovAthI matijJAna paNa anaMta prakAranuM che. zrutajJAnanA 14 bheda: (1) akSarazrata- akArAdi akSarethI je jJAna thAya te. badhIja lIpIo. (2) akSaradhRta- jyAM spaSTapaNe akSaranuM jJAna na thAya che. dA.ta. udhAsa, nizvAsa, chIMka, bagAsuM Adi. (3) saMgIzrata- pUrvApara vastune vicAra karI zakAya Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 te. A jJAna manaH5ryAptie paryAptAne heya. . (4) asaMjJIzruta- jethI prANI pUrvAparane virAra na karI zake che. asaMsI (mana vagaranA) evA jIne hAya. (5) samyaphazyata- samyagdaSTi jIvanA jJAnane samyaphamRta kahevAya athavA jinAga menuM jJAna e sabhyazruta. (6) mithyAzrata- mithyAdaSTinA zrutane mithyAzruta kahevAya athavA saMsAravardhaka-arthakAmanAM poSaka evA lokika zAne mithyAzruta kahevAya. (7) sAdikRta- eka jIvane AzrIne sAhizruta athavA bharata ane airavatakSetramAM tIrtha sthapAya tyAre mRtanI sAdi kahevAya. (8) anAdiRta- mahAvidehakSetra AzrI zruta anAdi che. athavA upazamabhAva AzrI pravAhathI anAdi. (9) saparyAvasitakRta- eka puruSane AzrIne e jyAre samaktithI paDe tyAre athavA kevaLajJAna pAme tyAre zrutano nAza-aMta hAya. athavA pAMca bhAratamAM ane airavatamAM jyAre zAsanano vicacheda thAya tyAre, athavA mRtano upayoga na hoya tyAre saparyavasitazruta kahevAya. (10) aparyavasitakRta- anaMta-jene aMta nathI evuM mRta. sarve puruSa AzrI dIpaNa zratane aMta nathI. mahAvideha kSetra AzrI anaMta (tyAM haMmezA zrata hoyaja, tIrtha sadA hevAthI). (11) gamikazrata- jemAM ekasarakhA AlAvA hoya evA zratane gamikazruta kahevAya. (12) agamikazrata- jemAM ekasarakhA AlAvA nathI Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 evA zratane agamizruta kahevAya. (13) aMgAviSTakRta- gaNadhararacita bAra aMga e aMgapraviSTazruta kahevAya. (1) aMgabAhyazruta- te sivAyanuM zruta gabrAhya kahevAya. che. zrutajJAnanA paryAya batAvazo? ja, zrata, sUtra, grantha, siddhAnta, zAsana, AjJA, vacana, upadeza, prajJApanA, Agama A daza zrutanA paryAya che. A pra. zrutajJAna levAno vidhi batAvaze? ja. zrutajJAna levAne vidhi A pramANe cheH (1) sAMbhaLavAnI IcchA prathama hevI joIe. siddhAMta levAvALA ziSya ekacittathI gurumukhathI nIkaLatA vAnanI vAMchA kare. A (2) punaH pRcchA- saMdeha paDatAM vinayapUrvaka - namana sahita punaH gurumahArAjane pUchavuM. (3) sAMbhaLavuM- gurumahArAja je saMdehane khulAso kare te sAvadhAna thaIne sAMbhaLa. () grahaNa karavuM- pachI te arthane grahaNa karI rAkhave. (5) IhA karavI- tenA para pUrvApara vicAra kare te. (6) apAya kare- pachI te arthane nizcaya karI rAkhe ke "A vastu Amaja che. " (7) dhAraNA- pachI te arthane bhUle nahIM e rIte dhArI zakhave. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 (8) karaNa- pachI je anuSThAna vidhipUrvaka karavAnuM mRtamAM kahyuM hoya te pramANe karavuM. mAtra jANIne nikriya thaIne besI rahevAnuM nahIM. paNa yathAzakti zubhakriyA karavAnI. athavA gurUnI jema sUtranA arthanI vyAkhyA karavI te. pra. jJAna ane ajJAna pratyeka samakAle ja thAya che. tenA kSapazamane lAbha yugapal (eka sAthe) AgamamAM kahyo che. mATe matizrata eka sAthe ja utpanna thatAM hovAthI pUrva pazcAbhAva kema ghaTI zake? arthAt prathama matijJAna ane pachI zrutajJAna kema ghaTI zake ? ja AgamamAM mativRta be prakAranuM kahyuM cheH- (1) labdhithI (2) upagathI tethI labdhithI (tAvaraNa kSapazamarUpa labdhi) matizruta samakALe thAya che, paNa upayoga nahIM, upagamAM to prathama mati pravarte pachI zrutamATe te matipUrvaka zrutanI utpati hI che. mATe upayoganI apekSAe kevaLajJAna ane kevaLadarzananI jema kramathIja matikRtane upaga hoya, paNa samakAle na hoya. pra. zuM matijJAna vinA zrutajJAna na hoya? ja. nA, matijJAna e te zrutane janma ApanAra janetA che, zratanuM pAlanapoSaNa-rakSaNa paNa matithIja thAya che. mATe matijJAna vagara zrutajJAna na hoya. haMmezAM kAraNa pUrvakaja kAryanI utpatti hAya. ahiM mati kAraNa che ane zruta enuM kArya che. kAraNa haMmezA kAryanI pUrve ja hoya. ka anuprekSAMtithI zrutaryAya vadhe che. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 matithIja khIjuM navuM zruta prApta thAya * te trIjAne ApI zakAya che. "" * grahaNa kareluM zruta matithI ciMtana dvArA parAvartana karAya che ane ethIja tenuM rakSaNa thAya che. mATe sathA zrutanuM matija kAraNa che. avadhijJAnanA 6 prakAraH-- (1) anugAmI (2) ananugAmI (3) vamAna (4) hIyamAna (5) pratipAtI (6) apratipAti. (1) anugAmI avidhajJAna-adhijJAnanA svAmI jyAM jAya tyAM pAchaLa pAchaLa AvanArUM. AMkhanI jema. (ra) ananugAmI avadhijJAna- svAmInI pAchaLa nahIM janArU. (3) vamAna avidhijJAna- utpanna thayA pachI haMmezA vadhatuM rahe te. utpanna thayA pachI haMmezA (4) hIyamAna avadhijJAna ghaTatu jAya te. (5) pratiSThAti- utpanna thayA pachI nAza pAmanArUM te. A leka sudhIja joi zake. (6) apratipAti- je utpanna thayA pachI nAza nahIM pAmanArUM. jema paramAvidha. arthAt je avidhajJAna kevaLajJAnamAM pavasAna pAme te. je avadhijJAna AkhA lAka uparAMtanuM aleAka jovA zaktimAna hoya te apratipAti kahevAya. nArakI deva ane tIrthaMkarane avadhijJAna niyamA hAya. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 bAkInAne bhajanA (hAya, na paNa heAya). utkRSTa avadhijJAnavALA sarvAM sUkSma bAdararUpI dravyeA (padAthe) dekhe, AkhA leka ane leAka sarIkhA asaMkhyeya leAka jovA zaktimAna hAya, asa jyeya utsarpiNI avasarpiNInI vAte jANe (bhUta bhaviSya saMbadhI ) ane ekeka dravyanA sakhyAtA (asaMkhyAtA) paryAya dekhe. pra. vamAnamAM koine avadhijJAna haze kharU? ja. hAya evuM sAMbhaLavAmAM nathI, paNa sAmAnya avadhijJAnanA vicchedra nathI. manaHpavajJAnanA 2 prakAraH(1) Rnnumati (2) vipulamati rA aMzula nyUna (echu) aDhI dvIpamAM rahelA sI (manavALA) prANIonA mananA vicArAne jANe te Rjumati. sa'pUrNa aDhI dvIpamAM rahelA sa'nI prANIonA mananA vicArAne jANe te vipulamati. Rjumati karatAM vipulamati vadhu vizuddha (spaSTa) che. ethI e vastunA viziSTa saMsthAna-varNa-gaMdha-sparza paNa jANI zake. dA.ta. Rnnumatie jANyuM ke ANe ghaTa ciMtano che' paNa kevaDA che, zAnA che, sAnAneA che ke rUpAnA, kevA AkArane che vagere khAkhatA RnumatinA viSayanI bahAra che, jyAre vipulamativALA mahAtmA te ANe ghaTa AvA prakAranA, AvA saMsthAnavALA vagere badhu ja jANI zake. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 bIjI' Rnnumati pratipAti eTale nAza pAmanArU' che, jyAre vipulamati apratipAti che eTale e jene utpanna thayuM tene avazya kevaLajJAna utpanna thAya che. pra. A mana:pavajJAna keAne utpanna thAya ? ja, khUbaja vizuddha cAritravALA chaThThA-sAtamA guNuThANAvALA sAdhu-mahAtmAne utpanna thAya, ethI nIcenA guNuThANAne A jJAna utpanna na thAya. A jJAnanA vicchedra thayelA che. eTale A jJAna teA atyAre koine paNa hAyaja nahIM, ane navu kAine paNa utpanna thAya nahIM. prazna manaHpa vajJAnavALA mahAtmA kevI rIte mananA bhAvA jANatA haze ? ja. vicAra karanAra vyaktie vizAra karatAM je maneAvaNAnA pudgaleA grahaNa karIne manarUpe pariNamAA (dravya manarUpe banAvyA) e maneAvagaNAnA pudgalAnA saMsthAnane (AkRtine) sAkSAta joine anumAna vaDe jANe ke Ane A vastu vicArI che. pra. avadhijJAna mana:paryavajJAnamAM taphAvata zuM che? jo ke mananA viSaya adhijJAnanA paNa che, te paNa mana:paryavajJAna avadhijJAnamAM antarbhAva pAmatu nathI. kemake baMnenA svabhAva bhinna che. mana:paryavajJAna te mAtra Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 maneAva NuAnA dravyoneja grahaNa karanArU ane adanapU kaja hAya (manaH vadana na heAya) jyAre avadhijJAna te kiMcit maneAvAnA dravyo uparAMta audvArikAddiva NuAenu paNa grAhaka che, nahiM ke mAtra manAvaNAnu ja grAhaka che. bIjI' avadhijJAna te cAre gatinA jIvAne heAi zake, jyAre manaH vajJAna tA manuSya gatimAMja heAya, ane te paNa chaThThA-sAtamA guNuThANAvALA vizuddha cAritravata mahAtmAneja hAya. avidhajJAna karatAM manaHvajJAna vizuddhimAM vadhAre hAya, jyAre viSayanI apekSAe avadhijJAna karatAM anaMtamA bhAgeja hAya. prA Yao Shao Hai Hai Hai Mei Hai Hai ? ke va La nA na Pao Ji Man Man Man Man Shao Shao Shao Pao pra. kevaLa zabdane ze| artha thatA haze ? ja. (1) eka- asahAya-indriya ane mananI bilakula apekSA vagaranuM. (2) zuddha- kevaLajJAnanA sadbhAvamAM bIjA azuddha (kSayeApazama bhAvanAM jJAnA nivRtta thavAthI) (3) sakala- saMpUrNa padArthAne jANanAra heAvAthI. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 (4) asAdhAraNa- A kevaLajJAnanI harALamAM bIjA koipaNu jJAna AvI zake nahIM tevuM ananya sadRza. (5) ananta- A jJAna utpanna thayA pachI kadIpaNu nAza pAmatuM nathI mATe ananta " A pAM! atha kevaLa' zabdanA zAstramAM jaNAvelA che. khIjA sAdA zabdomAM kahIe te ema kahI zakAya ke jyAM kevaLa (mAtra) jJAnaja che, ajJAnanA leza paNa nathI evu jJAna te kevaLajJAna. pra. kule pAMce jJAnanA bheda (prakAra) keTalA che ? * 51 (ekAvana) bhe pAMca jJAnanA maLIne che. temAM matijJAnanA 28+zrutajJAnanA 14+avadhijJAnanA 6+manaHpaya vajJAnanA 2+ kevaLajJAnane 1=51 bheda jJAnanA che. 5. samyagajJAna ane mithyAjJAna kene kahe che. ja. je zAstrAnu -pustakAnuM gra MthAnuM jJAna manuSyane pApabhIru manAve, durAcArAthI macAvI sadAcAramAM joDe, unmAthI khacAvI sanmAmAM sthApe, cAritranu' mUlya sama jAve, mana-buddhi nirmaLa banAve, paradhana ane parastrI taraphathI draSTine pAchI vALe, anItinA mArgathI vALe, jIvananA Adarza ucca ane pavitra rakhAve, deva guru dharma tarapha bhaktibhAvane jAgrata kare, paraleAka-meAkSa tarapha daSTine lai jAya, svArtha bhUlAvIne parApakAra karavAnuM zIkhave, upakArI tarapha kRtajJatA rAkhavAnuM samajAve, dIna-dukhI pratye hamada-karuNAsahakAra rAkhavAnuM zIkhave, irSyA-asUyA-vera virAdha-kaleza Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 TeTA, kSudratAne kADhe, hRdayane vizALa banAve, vizva baMdhutvanI bhAvanAnuM utthAna kare, mAtApitA-vidyAguru-dharmagurU tarIke pUjyabhAva rAkhavAnuM zIkhave, mAnavajIvananA ucca mUlyonuM mUlyAMkana karatAM zIkhave evA jJAnane samyagajJAna kahevAya che. AjanI skulamAM-kolejomAM je Aje zikSaNa apAI rahyuM che te uparanI vAte vicAratAM lAgaze ke te samyajJAna nathI AjanuM zikSaNa prAce jaDatAne piSe che, pApa-puNyanI vAto bhUlAve che, deva-gurU dharmathI dUra rAkhe che, kevaLa Arthika beIjha upara AjanuM zikSaNa apAya che, bhAI, bhaNaze to roTI-beTI maLaze, sArUM dhana kamAI zakaze, lekamAM mAna-sanmAna pAmazo. AmAM "lA jillA nA vimukAze" e beya kayAM siddha thatuM dekhAya che? vidyA bhaNavA pAchaLano udAtta Azaca-. ucca dhyeya kyAM Aje rahyuM che? zudra ceya siddha karavA mATe mAtA sarasvatIne upaga kare emAM kaI buddhimattA-mANasAi che? je mANasanuM dhyeya-Adarza halake hoya tenI pravRtti bhale mahAna-uttama hoya to paNa tenI kAMI ja kiMmata nathI. uttama kAryanI pAchaLa uttama bhAvanAuttama dhyeya hovuM jarUrI che. AjanA zikSaNathI bALakanA cAritranuM ghaDatara zuM thAya che? enI e vAstavika pharaje kayAM samajate thAya che? dayAparepakAra, kRtajJatA, vinaya, sabhyatA, saujanyatA--saMtoSa-- khAza-sahiSNutA, sadAcAra jevA mAnavajIvanane ucca banAvanAra tanuM piSaNa AjanI skula-kolejomAM thaI rahyuM che ke zeSaNa ene saMghanA (samAjanA) AgevAnoe khAsa vicAra karavAnI ghaDI pAkI gaI che. sadAcArane saLagAvI daIne mAnava game teTalo dhanika ke sattAdhiza bane te paNa enI Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 704 kuTI badAma jeTalI paNa kiMmata nathI. sadAcArathIja manuSya mahAna che, sadAcAra eja sAcuM dhana che, eja sAcI sattA che, eja sAcuM jIvana che, je zakti che, eja teja che, e parAkrama che, e ja sAcI buddhi che, eja sAcuM jJAna che, eja sAcI kaLA che, eja sAcce hunnara che, eja jagatanI sAcI mAtA che, sadAcAra viheNuM jIvana eTale mareluM jIvana che-saDeluM jIvana che, vikRta jIvana che, patita-bhraSTa jIvana che, mATe sadAcAranA pAlanamAMja mAnavanI zobhA che, sadAcAra eja mAnavano sAce zaNagAra che, sadAcAra dvArA je yaza-kIrti-prasiddhi maLe che eja sArA ane hakadanA che, bAkInAM to nakalI ane taphaDaMcI karelAM che. pahelAnA kALamAM paNa cosaTha kaLA ane bahetara kaLAnuM zikSaNu apAtuM, paNa e bhaNAvanAra upAdhyAya (zikSaka)nuM jIvana eTaluM badhuM nirmaLa sadAcArI ane niHspRhI hatuM ke vidyArthInA mAnasa upara enA jIvananI suMdara chAyA paDI jatI, Aje suTa-penTamAM sajaja banIne, pagamAM uMcI jAtanA sujha ane meMDhAmAM sIgareTa hoya, ane pagAra lenArA bhAti zikSake pAsethI zuM sadAcAranA poSaNanI AzA rAkhI zakAya ? bALakamAM anukaraNa zakti vizeSa hoya che, e zikSakanuM nakhathI mAMDI zIkhA sudhInuM nirIkSaNa bArIkAIthI karato hoya che, ethI AjanA vidyArthIne sAduM jIvana-sAdI raheNukaraNuM pasaMda nathI paDatAM, bIjuM skula-kolejomAM kevI vezabhuSA karIne vidyArthI-vidyArthInIo Ave che e ja enuM mAnasa kaI bAju DhaLI raheluM che enuM e spaSTa pratibiMba che. AjanA pAThaya pustakomAM dharmanI, paralekanI, Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 AtmAnI, pApa-puNyanI, paramAtmAnI nyAya--nIti ane pramANikatAnI vArtA kayAM rahI che? keTalAka teA niraka viSaya bhaNAvavAmAM AvatA hAya che AmAM vidyArthInA jIvananuM utthAna kevI rIte thavAnuM? Aje jyAM jue tyAM vidyArthIomAM avinaya, azista, uddhatAI, chAkaTApaNuM, uDAupaNu', svArtha vRtti, teAphAna, asahiSNutA vadhatI jovA sAMbhaLavA maLe che, chatAM A aMge kaMI sakriya pagalAM levAmAM AvatAM dekhAtAM nathI. te jate divase AvA vidyAthIe ane vidyArthInIothI baneleA samAja kevA haze enuM jarA kalpanAcitra AMkha sAme lAvIne jovA jevu' che. ekalI khume mArepharIyAdo kare have cAle tema nathI, paNa mUlathIja keLavaNImAM sudhArA karavAnI jarUra che, jethI naSTa thatI A saMskRtine bAvI zakAze. je tattvA kharAba dAkhala thayAM che ene kADhIne enI jagyAe bALakanA cAritranuM uttama ghaDatara kare evAM tattvA AjanI keLavaNImAM dAkhala karavA jevAM che. AnA mATe bALakonA mAbApeAe, zikSakoe, samAjanA AgevAna gaNAtA ane dezanetAoe paNa AmAM sakriya phALA Apave paDaze. dha gurUonuM paNa mAdana AmAM jarUra mAgavu joie. dharmAMnA siddhAMtA ane AcArAnu zikSaNa jyAMsudhI ApavAmAM ke levAmAM nahIM Ave tyAMsudhI jIvananI samazyAAnA ukela paNa AvavAnA nathI. ane samazyAo nahIM ukale teA jIvanamAM sAcI zAMti-sukha jovA nahIM maLe. manuSya peAtAnA mananuM samAdhAna karatAM zIkhe evu zikSaNa apAtru joie. game te vAMcavuM, bhaNavuM e kAMI samyajJAna nathI, paNa je vAMcavAthI, bhaNavAthI cittamAM zAMti, hRdayanI prasannatA Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 vadhe, sadAcAranA prema jAge, paraleAka-mRtyu yAda rahe, savega vairAgya jAgrata thAya, devaguru tarapha bhaktibhAva jAge eja sAcu jJAna che. ane arthakAmanI vRttiene pASe mahekAvI mUke e mithyAjJAna che, jaina AgamAmAM A pAMca jJAnanuM khUbaja vistRta varNana karavAmAM Avelu che. ahiM te mAtra digdarzana mAtraja karAvyu che. A pAMca jJAnanuM prakaraNa vAMcIne sau jIvA peAtAnA AtmAmAM sabhyajJAnanA dIvaDA pragaTAvI meAhanA gADha aMdhakAra dUra karanArA ane eja magala kAmanA, 4 . . Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 AFFFFFF UTUBE - mekSa T URSHIBISFIER SH - - atthi egaM ghuvaM ThANaM, logaggammi durAruhaM / jattha natyi jarA maccU, vAhiNo veyaNA tahA // 12 // | (uttarAdhyayana, adhyayana 12) A lekamAM ekaja dhruva sthAna che, tenA upara) caDhavuM kaThIna che, (paNa) jyAM nathI jarA, nathI mRtyu, nathI vyAdhi ke nathI vedanA. caudarAja lokanA mastake mokSanuM sthAna AveluM che. te mokSa A manuSyalokathI ghaNeja dUra che (asaMkhyaya yojana dUra che) tyAM sakala karmothI mukta thaIne ja jaI zakAya che. pra. mokSa eTale zuM? ja mokSa eTale sakala karmothI mukti. 9 mekSa eTale sakala dethI rahita avasthA * mekSa eTale pUrNa jJAnamaya AtmAnuM svarUpa. * mokSa eTale anaMta guNamaya AtmAnuM svarUpa. , ja mokSa eTale janma-jarA-mRtyuthI sarvathA rahita - zAzvata jIvana. eka mAuM eTale sakala dukhethI sadA chUTakAre. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 mekSa eTale anaMta sukha bhogavavAnuM sthAna. mokSa eTale akhUTa-pUrNAnaMdamaya AtmA. mokSa eTale sarvathA bhaya, ciMtA, rega, vedanA rahita jIvana. mokSa eTale pUrNa svAdhInatAvALuM jIvana. mekSa eTale bhUkha, tarasa, TADha-taDakA - apamAna tiraskAra-hiMsA rahita zuddha jIvana. mekSa eTale sarva IcchAone pUrNa virAma. mekSa eTale sarvotkRSTa AtmavikAsa. mokSa eTale sadA zAMtithI TharI-ThAma besavAnuM zAzvata sthAna. ke mokSa eTale mana-vANI-zarIrathI rahita avasthA. AvA svarUpavALA mekSamAM ekavAra gayA pachI kadI paNa A duHkhamaya saMsAramAM pAchA AvavAnuM hotuM nathI. pra. mekSamAM sukha keTaluM ane kevuM haze? ja. sarva zatruonA nAzathI, sarva prakAranI vyAdhienA nAzathI, sarva prajanenI siddhithI ane sarva IcchAonI pUrtithI je sukha maLe te sukha karatAM paNa mekSanuM sukha anaMtaguNa che. paNa jema janmathI rogI mANasa AragyanA sukhane samajI na zake, paNa niragIja samajI zaike, tema mokSanuM sukha paNa kevaLa anubhavagamya che. A memAM kahyuM che ke - sarvasurenuM sarvakALanuM, cakavartI rAjA sahita badhA sukhI gaNAtA manuSyanuM traNe kALanuM sukha bheguM karIne tene Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309 ana tIvAra varga karavAmAM Ave te paNa te sukha meAkSanA sukhanA anatamA bhAge paNa AvI na zake. ahiMyAM saMsAramAM adhA jIvAnuM sukha sarakhu nathI hAtu, jyAre meAkSamAM gayelA badhAja jIvAtuM sukha eka sarakhu hAya che. ahiMnA bhautika kSaNabha'gura, kAlpanika, parAdhIna ane du:khamizrita sukhanA mAha-Asakti chUTe ane gurukRpAthI javalaMta vairAgya jAgrata thAya ane satyAganA mArge cAlavAnuM thAya ane nirmaLa ahiMsA, sayama ane tapanI ArAdhanA thAya te| AtmA ajara amara banI peAtAnA mULa zuddha yuddhamukta-zidvAna Dhamaya svabhAvane prApta karanArA ane. meAkSanI sAdhanAmAM gurunizrA ane gurukRpA e e mahatvanA aMge che. mATe muktimArganA ArAdhaka A e aMge! tarapha kadIpaNa upekSAvRtti na rAkhI zake. AvA meAkSanI sAdhanAmAM zuddha devaguru dharmanI eLakha khAsa jarUrI che, AtmAnu svarUpa, meAkSanAM sAdhanAne paNa jANavAnI khAsa AvazyakatA che. * khasa, A jaina darzananuM paNa (jaina dha'nu') dhyeya AvA uparAkta svarUpavALA meAkSamAM sau jIvAne paheAMcADavAnu che. ane A jaina darzana da' nuM pustaka lakhavAnA mAre paNa Azaya saune meAkSamAM pahAMcADavAnA che A * jaina daCna daNu nuM pustaka lakhatAM je kAMI me puNya upArjana kyuM hAya tethI bhanya jIvA jaina zAsanane viSe Adhi pAme........ Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'jaina dana dazu.' FR samApta. -: mu sthAna :* pradIpa prinTIMga presa gra jUnAgaDha. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. vidvAnU munirAjazrI dharmaguptavijayajI mahArAja sAhebanI kasAyelI kalame lakhAyelA pustakAH kiMmata nadazana da Nu 3 - 0 0 pa0 paisA nurAnavatatva 0-75 zramaNanI jIvana saMpatti 0-75 sAhitya saritA 1-00 taraMvaci'tana 0-pa0 ratnamAlA bhAga-1 -50 29tumAlA bhAga-2 o=57 saMskAradhana jAga 1-50 1 thI 6 bALakonI vAta e -6 0 sayamane sAthI - 6 = "pa che 0 (chapAze kSamApanA :1na varSAbhinaMdana 0-18 7 ke ALakAnuM uttama! cAritra' dha Datara karavA saMskAra dhanane che pustakonA seTa tathA bAhAkAta vAtAe (jenAM 12 rasa eka kathAo che) nAM pustakA maMgAvavA khAsa bhalAmaNa che | (sa skAra dhananI gujarAtImAM 49 0 00 (ogaNapacAsa hajAra) nakale pragaTa thaI cUkI che. e 'prA.zrInuM navInacaMdra ratIlAla zAha | 'pUNi mA sTorsa 29, nyu mArakeTa, surendranagara (saurA") 21 'TalaH IpIrIyala prinTarI, ghIkAMTA roDa anidAvAda.