Book Title: Yashovijay Smruti Granth
Author(s): Yashovijay
Publisher: Yashobharti Jain Prakashan Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010845/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrIyazovijaya smRtigrantha EHIEVE saMpAdaka: pU. munibhavara zrIyazovijayajI - - Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ li mahopAdhyAya 500 gya, zArtha nyAyarvizArada hakika sva. nyAyAI , ti rani limdinibhai nA azubhyo nama: : TI - The Trini ii Thi TIT *: '''''''' RE- LA Juii mAnasamAWEIGHINDI "ITI:::::::: '' - INE . - 11 ja jIva thI ka rU d.ru ka all]: - --: T HE - == FUMATULTAT -- -:: A. == - * - = = = == E= - - -------- -- = darada IFka ARTHn = ' kalailirl: Tilt 1050 Ans: = ;] I =:]. " |||IIITTTTTT IIIMIka - HM . - - - - - - - -uii Law nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrIyazovijaya smRtigrantha * --- - --- - - - ka S * 1 . Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9011 nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrIyazovijayasmRtigrantha prakAzaka :--- yobhAratI prakAzana samiti de. rAvapurA mahAjanagalI, ghaDodarA. 1957 mUlya ru. 12-8-0 Nyaya Visharad Nyayacharya, Mahopadhyaya Shri Yashovijay Smruti Granth, Published by Yashobharati Prakashan Samitee, Add. Raopura; Mahajana Gali; BARODA. 1957 Price Rs. 12-8/ prinTIMga : nayana priM. prema, navaprabhAta prema tathA vasaMta pri. presa, mudraka jayanti dalAla, ghokAMTA, amadAvAda, prakAzaka : yazomAratI prakAzana samiti tarakayo vakIla zrInAgakumAra nAyAmAI makAtI tathA zAha lAlacanda naMdalAla vaDodarA. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..... . // jayantu viitraagaaH|| Amukha Aje mAnanIya vidvAnonA karakamalamAM "nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrIyazovijaya smRtigraMtha" arpaNa karavAmAM Ave che. emAM aneka vidvAnoe vividha dRSTie bhAlekhelI mahopAdhyAya zrI. yazovijayajInA jIvanane sparzatI vividha prakAranI sAmagrIno saMgraha thayA che. mahopAdhyAyazrInu jIvana sAgara jevU gaMbhIra ane preraNAdAyI jIvanasAdhanAnA mahA taraMgothI UbharAtuM ane chalakAtuM hatuM, eno kAika sAkSAtkAra ApaNane prastuta smRtigraMthanA avalokanathI thai zakaze. prastuta graMtha bhaviSyamA upAdhyAyazrInA viziSTa jIvanacaritranA lekhakane mArgadarzaka thai paDaze. A dRSTine lakSamA rAkhI mArA prastuta AmukhamA huM paNa zrIupAdhyAyanI mahArAjanA jIvanane samagrapaNe sparzatI keTalIka mahattvanI vIgatono umeroM karuM kuM. janma, dIkSA ane adhyayana mahopAdhyAya zrIyazovijayajIno janma kayA varSamA thayo hato! eno ullekha ApaNane maLato nathI, paNa zrIkAMtivijayajIkRta sujasavelImAsamAM "taimano janma kanoDA gAmamA thayo hato, mAtArnu nAma sobhAgade ane pitAnuM nAma nArAyaNa zeTha hatuM. temanuM potAnuM nAma jasavaMta hatuM ane moTAmAinu nAma padmasiMha hatuM. paMDita zrInayavijayajI mahAgajanA upadezathI banneya bhAioe ekI sAthe pATaNamAM dIkSA lIdhI hatI" ema jaNAnyu cha. dIkSA lIdhA pachI temano abhyAsa kaI rIte ane konI pAse thayo!-e temAM jaNAnyaM nathI; tema chatAM upAdhyAyazrInA guru, pitAmaha. guru bhane prapitAmahaguru vipe prAcIna hastalikhita graMthonI puSpikAomAM "tArkika-zAbdikasaiddhAntikaziromaNIyamAna muvihitaparamparApradhAna mahopAdhyAya zrIphalyANavijayagaNi". Adi vizeSaNo jovAmAM Ave che, e uparathI saMbhavataH amuka abhyAsa temaNe ponAnA guru praguru AdinA sAnnidhyamAM na kayoM haze ane e rIte upAdhyAyajI saMskRta prApta vyAkaraNa, sAhinya, tarkazAla, saidAntika Adi viSayamAMTIka ThIka AgaLa vathyA haze ane garaMgana kyA ho. paraMtu dArzanika ane navyanyAyana viziSTa jJAna to taimaNe banArasamA mahAnAyanA sAnnidhyamA ja meyaM ratuM. e nirvivAda hakIkata cha. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMDitya upAdhyAyanInuM pAMDitya mAtra graMthonA adhyayana ke vAcana mudhI ja maryAdita na hatuM, tamanu pAMDitya ghaNu U9 ane vyApaka hatuM, e ApaNe temaNe racelA graMtharAzi uparathI samajI RlpI zakIe choe. saMskRta-prAkRta-gUjarAtI Adi aneka bhASAo, chaMda-alaMkAra-kAnya Adi sAhityagraMtho, jaina Agamo, karmavAda ane jaina tatvajJAnanA prANarUpa anekAntavAda upara teozrIna vizvatomukhI Adhipatya hatuM. prAcIna ane arvAcIna vanneya nyAyapraNAlikAone temaNe eka sarakhI rIte pacAvI hatI. potAnA nIvanamA teo sarvadezIya vizALa graMtharAzinuM avagAhana ane pAna karI gayA hatA. teozrI samartha tatvaciMtaka ane prauDha graMthakAra hatA. jaina saMpradAyamA rahelI khAmIonI 'talasparzI samIkSA karanAra paNa hatA. ena kAraNasara temanA yugamAM teo sAdhu yativaro ane gRhastha zrIsaMghane ghaNA kaDavA thai paDhyA hatA, ane tethI temanI tathA temanA graMtharAzinI akSamya upekSA ke avajJA thaI hatI. tema chatAM temanA pAMDityane chAje tevI nirbhayatA ane dhIratA temanAmAMsadAya eka ghArI rIta TakI rayAM hatA. ApaNane jANIne Azcarya ane duHkha thAya tevI bAvata che ke-teonInA anekAneka graMtho lagabhaga bIjI nakala thayA sivAya na rahI gayA che. jaina zrIsaMghanA saubhAgyanI e kharekhara khAmI che ke-tene tyA siddhasena divAkara, yazovijayopAdhyAya Adi jevI jJAnasvarUpa vibhUtio dveSya banI che. zrIsiddhasena divAkara to viMzatidvAtriMzikA graMthanA aMtamA potA mATe "dveSya zvetapaTa" evaM vizeSaNa paNa Apyu che, e eka vicAravA jevI vastu che, pUnAnA mAMDArakara insTITyuTanA saMgrahanI viMzatidvAtriMzikAnI prAcIna tADapatrIya pratimAM "dvepya zvetapaTa" e prAcIna vizeSaNa Aje paNa sacavAelaM che. AvI na phariyAda AcArya zrIharibhadra, AcArya zIlAMka, zrIyazovijayopAdhyAya Adie paNa potAnA graMthomAM karI che. graMthanirmANa upAdhyAyagrIe potAnA nIvanamA vizAla graMtharAzinu nirmANa kayu hatuM. aneka viSayone sparzato temano e graMtharAzi che. tezrodhI prAcIna-arvAcIna banneya nyAyapraNAlIomAM pAraMgata hovA chatA temaNe potAnA graMthomAM navyanyAyanI saraNine na apanAbI che. game tevo nAno ke moTo, dArzanika ke Agamika, karmavAdaviSayaka ke anekAntavAdavipayaka, stuti ke stotra Adi game te vipayano graMtha hoya, temA upAdhyAyanInu naiyAyikapaNaM jhaLakyA sivAya kyAreya rahyaM nathI. ekanA eka viSayane teo game teTalI vAra carce to paNa temAM navInatA na novAmAM Ave, e upAdhyAyadhInA ciMtana ane pratipAdananI mahattA ana vizeSatA che. upAdhyAyajIe potAnA jIvanamA keTalA graMtho racyA hatA! tenI nizcita saMkhyA kyAya noMghAI nathI, taima chatAM temaNe pote poganA graMthomA nAte va je je graMthonAM nAmono ullekha kayoM hai, te dvArA jANavA maLa cha ke-Ane ApaNe temanA saMkhyAvaMdha graMthonA darzanathI na Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi, nAmazravaNathI paNa vaMcita chIe. jema jema temanA alabhya graMthonI prApti thatI jAya che tema tema temanA navA navA alabhya graMthonAM nAmo maLatAM ja jAya che. chellAM varSomA aNadhArI rIte temanA aprApya je graMtho prApta thayA, te dvArA alabhya graMthonAM nAmo jANavAmAM paNa AvyAM che. eTale ApaNe niraMtara apramatta rahI ApaNA sthAna-sthAnanA nAnA-moTA graMthamaMDoromAM teozrInA alabhya graMthone kALajIpUrvaka zodhavA-tapAsavAnA ja rahe che. jo jhINavaTa pUrvaka ApaNA prAcIna jJAnabhaMDArone tapAsIdyu to AzA che ke-haju paNa ApaNe temanA aneka graMtho meLavI zakIzu. ThellAM varSomAM jJAnabhaMDAranA qhatabharyA avalokanane pratApe ApaNe nIce mujavanA sattara graMtho meLacI zakyA choe1 aspRzadgativAda apUrNanI pUrNatA 2 AtmakhyAti 3 ApabhIyacaritamahAkAvya apUrNa 4 kAvyaprakAza TokA khaMDita, 5 kUpadRSTAntavizadIkaraNa apUrNanI pUrNatA 6 prameyamAlA apUrNa 7 vAdamAlA 8 vAdamAlA apUrNa 9 vijayaprabhasUri kSAmaNaka vijJaptipatra 10 viSayatAvAda 11 vairAgyarati kiMcidapUrNa 12 syAdvAdarahasya (laghu) 13 syAdvAdarahasya (madhyama) apUrNa 14 syAhAdarahasya (bRhad ) apUrNa 15 siddhAntamaMjarI zabdakhaMDa TIkA apUrNa. 16 yogavinduavacUri 17 yogadRSTisamuccaya avacUri apUrNa. A sattara graMtho paikI nava graMtho adhUrA ja maLyA che, ve graMtho ke je pahelA apUrNa maLyA hatA te pUrNa thayA che ane bAkInA cha graMtho navA saMpUrNa maLyA che. A graMtho sUrisamrATa zrIvijayanemisUrIzvarajI ma0, zrIvijayaudayasUrIzvarajI ma0, zrIvijayamanoharasUrijI ma0, paM0 zrIramaNIkavijayajI ane zrIyazovijayajI ma. AdinA parizramapUrvakanA jJAnabhaMDAronA avalokanathI prApta thayA che. uparokta graMthonA upalaka avalokanathI zrIpUjyalekha, saptabhaMgItaraMgiNI nyAyavAdArtha Adi alanya graMthonAM nAmo navAM paNa jANavA maLyAM cha. zrIpUjyalekha e koI sAmAnya vijJaptilekha nathI, paraMtu e eka dArzanika padArthonI carcA karato prAkRta bhApAno patrarUpa graMthaja hato. sattabhaMgItaraMgiNI e nAmano digaMbarAcAryakRta graMtha hovAnI jANa to ApaNane hatI ja, paraMtu zrIupAdhyAyajI mahArAje paNa e nAmano graMtha racyo hato e jANavAmAM Avyu hoI have dareka vidvAnoe saptamaMgItaraMgiNI nAmanA graMthanI prati koI paNa bhaMDAramA hoya to tene cokasAithI tapAsavI joie. upAdhyAyazrIe nyAyavizArada thayA pachI so graMthonI racanA karI tyAre temane nyAyAcArya tarIke saMbodhavAmAM AvyA hatA, pa so graMtho kayA? tenIkazo patto nathI. paraMtu tiGancayokti vipayatAbAda kAvyaprakAzaTIkA alaMkAracUDAmaNiTIkA vagaire sAhityika graMtho na hoi zake! e vicAravA jevo prazna hai. eja pramANe rahasya. padAMkita 1.08 aMtho racavAno taimano saMkrapa hato, te paikInA keTalA graMthotamaNe ranyA hatA ane potAnA e saMkalpane teo sarvAze pAra pADI zakyA hatA ke nahiM !-e vAta paNa ajJAta ja hai. Aja mudhImAM ApaNe temanA rahasyapadAMta pramArahasya, nayarahasya, syAdvAdarahasya, bhApArahasya ane upadezadasya e pAMca graMthonAM nAmone jANI zakyA lIe. mA sivAya vIjA koI rahasyapadAMta prathanA nAgano unTela ApaNane temanA koI prathamAMthI hajI sudhI maLyo nathI, paTale mA viSayamA kema yanyu hopa zaMkAspada Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastu che. ATalI vAta saMskRta-prAkRta graMtho vipe thaI. gUjarAtI bhASAmAM paNa dravyaguNaparyAyarAsa, sanyAbacatuSpadI-panyAnakarAsa, jaMbUsvAmirAsa, zrIpAlAsa nevI mArTI kRtio ane vIjI madhyama ane laghuzAtrIya, AdhyAtmika ane bhaktirasa viSayaka racanAoM tamaNadhaNI ghaNI karIche keTalIka saMskRtaprAkRta-gUjarAtI kRtize upara vAlAvabodho - gUjarAtI anuvAdo paNa racyA che. e racanAo botAM ApaNuM lakSya eka bAta tarapha khAsa jAyake ma taoTIe dArzanika Adi viSayone saMskRtaprAkRta bhASAmAM AlelyA che teja rIte temaNe saMskRta-prAkRta bhASAthI aparicita tattvajJAnarasika mahAnubhAvonI jijJAsA pUrvA e viSayone gUjarAtI bhASAmAM paNa jatAya.dArzanika, tAtvika, cArSika Adi gaMbhIra viSayoMne lokabhogya mASAmAMUtAravA mATanI viralajanamulama kuzalatA upAdhyAyazrImAM kevI hatI! ane teozrI potAnA vaktavyana parimita zabdomAM gadya ke kavitAmAM kevI rIte AlekhI zakatA hatA! tenuM bhAna ApaNane temanI dravyaguNaparyAyarAsa vAlAvarodha sahita, samyaktvacatuSpadikA bAlAvabodha sahita, zrIpAlarAsa caturthakhaMDa, vicAraviddha, tattvArtha bAlAvabodha, jJAnasAra bAlAvabodha, adhyAtmamataparIkSA bAlAvabodha Adi kRtio dvArA thAya . Ane teozrInI AvI bhASAbaddha nAnI-moTI racanAo ekaMdara pacAsa uparAMta prApta thAya che. temanA graMtharAzinI saMpUrNa yAdI smRtithanA saMpAdaka vidvAna munivara A graMthane aMta ApI hai. upAdhyAyajInI svahasta likhita pratiyo upAdhyAyanI mahArAje je ne graMtho racyA hatA, te vadhAyanI nahi, to paNa naoNvapAtra gaNI zakAya eTalI tamaNe racelA graMthonI nizcitarUpa mAnI zakAya tavI svahastalikhita prathamAdarzarUpa pratio Ane ApaNA jJAnamaMDAromA novAmaLe .-1 aspRzadativAdanuM prathama patra 2 ASIya mahAkAvya apUrNa 3 tiGanvayokti apUrNa 4 nizAmuktiprakaraNa 5 vijayaprabharikSAmaNaka vijJaptipatra 6 siddhAntamaMjarI zabdarakhaMDa TIkA apUrNa 7 jaMbUsvAmirAsa, A sAta pratio mArA potAnA saMgrahamA che.1 ArAdhakavirAvakacatumaigI vopana TIkAsaha pATaNa tapAgaJcanA bhaMDAramA he. 1 adhyAtmasAra 2 prameyamAlA apUrNa 3 dravyaguNaparyAyarAsa bAlAvabodha, 1 dharmaparIkSA svopana TIkAmA umeraNa, A cAra aMyo amadAvAda pagIAnA-saMvegIumAzrayanA jJAnamaMDAramA 2.1 AmalyAti 2 gurutattvavinizcaya graMthano aMtimamAga 3 nayarahasya ? bhASArahatya 5 vAdamAlA 6 cAdamAlA apUrNa 7 syAhAdarahatya 8 mArgaparizudri, 9 vairAgyakapalatA 10 yogabinduavacUri 11 yogadRSTisamuccayaavacUri apUrNa 12 syAdvAdarahasya (bRhad ) apUrNa. A bAra pratio amadAvAda devazAnA pADAnA jJAnamaMDAramAMDe. 1 tatvArthavRtti 2 vairAgyarati kiMcidapUrNa 3 stotratrika 1 spAdAdisiddhiprakaraNaTIkA trUTaka apUrNa, A cAra graMtho amadAvAda helAnA jJAnamaMDAramA haiM. A uparAMta bhArI dhAraNA pramANe DalAnA maMhAramA 1 upadezarahasya 2 karmaprakRtivRtti 3 vIrastuti nyAyakhaMDakhAdha svIpajJa vRttisaha Adi graMtho paNa upAdhyAyajI mahArAjanA svahantalikhitaja honA boie. nyAyAlokanI prati murata jainAnaMdapustakAlayamA hai. yogavizikAvRttinI prati bhAvanagara zrIAtmAnaMda jaina samAmAM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 rahelA bhaktivijayajI ma0nA jJAnabhaMDAramAM che. 1 vipayatAvAda ane 2 stotrAvalI - stotratrika, A ve graMtho khaMbhAta zrIjainazALAmAMnA zrInIti vijayajI mahArAnanA jJAnabhaMDAramAM che. apTasahasrI pUnA bhAMDArakara insTITyuTamAM che. 1 kAvyaprakAzaTIkA Taka apUrNa 2 vAdamAlA, Adi graMtho pUjya sUrisamrAT zrIvijayane misUrIzvarajI ma0nA saMgrahamAM che. mAnavijayopAdhyAya kRta dharmasaMprahanI saMzodhita ane parivardhita karelI prati pUjyapAda AcArya zrIsiddhisUrIzvarajI ma0nA vidyAzALAnA jJAnabhaMDAramAM che. A sivAya temanA hastAkSaranI bhrAnti karatA aneka graMtho jovAmAM AvyA che te chatAM jene vipe cokkara khAtrI nathI thaI tenAM nAmone ahA~ jatAM karyA che. upara jaNAnyA pramANe upAdhyAyazrInA svaracita graMthonI svahastalikhita mULa pratibha - pahelA kharaDAo, je Aje ApaNA sAme vidyamAna che, e jotAM ApaNane pratIti thAya che ke--temanI talasparzI vicAradhArAbhanA pravAho keTalA avicchinna vegathI vahetA hatA ? sAthai sAthai temanuM pratibhApUrNa pAMDitya, bhASA, viSaya ane vicAro uparanuM prabhutva eTalAM Azcaryajanaka hatAM ke temanI kalama aTakyA vinA doDI jatI A kharaDAomAM dekhAya che. Ave samaye teo zAhI kalama kAgaLa ke lipinA jADA - pAtaLApaNA Adino vicAra karavA jarAya thobhatA nahotA. temanI racanAonA A kharaDAomAM cera - bhUsa paNa ghaNI ochI jovAmAM Ave che. paraMtu syAdvAdarahasyanA kharaDAmAM vipayanI gaMbhIratAne lIdhe ke game te kAraNe ghaNIja cera-bhUsa thaI che. AbA mULa kharaDAone "paraDo" "cIbU " e nAmodhI oLakhatA hatA. bhApArahasya graMthanI pratimAM "bhApArahasyavIvR" ema lakheluM che. vairAgyakarapalatAmAM " vairAgya kalpalatAparaDo " ema lakheluM che. vizvanI vibhUtisvarUpa mahApurupanI AdhI svahastalikhita mULa prationo ATalI vizALa rAzi, e koI eka vyakti ke prajAnAja nahi, paNa AkhA vizvanA alaMkAra samAna che. A uparAMta upAdhyAyazrI potA mATe kAma paDe anyakRta graMthonI nakalo paNa karI letA hatA. bhaMDAromA Ava keTIka pratio jovAmAM paNa AvI he bhAvanagaranA jJAnabhaMDAragAM haribhadrasUrikRta aSTakanI prati teozrInA hastAkSaramAM che. pagathIAnA upAdhayanA jJAnabhaMDAramAM viMzatidvAtriMzikAnI prati zrInayavijayajI - zrIyazovijayajI guru ziSye maLIne lakhI hai. devazAnA pADAnA jJAnabhaMDAramAMdhI rudranAtha vAcaspati bhaTTAcAryakRta vAdaparicchedano prati tebhodhIe jAteja khelI mantrI AvI che. paM. zrImahendravimalagaNinA devazAnA pADAnA jJAnabhaMDAramAMthI maLelI dvAdazAranayanaka uparanI zrI siMhavAdi gaNi kSamAzramaNa viracita TIkAnI pratinI nakala temanA temaja temanA sAthIonA hAye lakhAyelI he. A prati to jainazAsana ane vAGmayanA zRMgArarUpaja gaNAya. A pratino paricaya prastuta smRtigraMthamAM judo chApayAmAM Agyo he. mA badhuM jotAM ane vinAtAM tezro zrInA apramattabhAva ane satatodyogipaNA mArTa samartha yogione paNa mAna jAge tevI bAta hai, vyAvAsunata jAmana mahApuruSo paNa potAnA jIvanano samagra bhAvanAoMne kyA paripUrNa karIne vigAMdhI vidAya se ema canatuM ja nathI, ane tethI ja Aje temanA prameyamAlA, karmaprakRti bhavati bhAbhIyana mahAkAlya d Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahi yo svAnAM cAnAM adhUrA nhI gayA dovAmAM Ave hai. saMsAralAM yugayugAndara kyAska vyAMkaja AnI vizaznAnasaMpanna saMcArI vinio jagananA prAgIona pupyAziyoM AvAIna avatAra . jananA avatArI vizva kRtakRtya thar3a jAya hai. ana e vibhUtiyo vina karvavAraso apaMga Rgala vinAya bAya hai. jAnamaMDAra upAdhyAyatrI mahArAhano eka janmaMDAra-paTaka viziSTa pulavAnI saMgraha hato. e Jya sthaLe hanoM nenI nAhilI apane manI nathI, paga meM badara viziSTa havI jeIe-panna zaMkA nathI. puno e bhaMDAra Aja bIndagaI gayA hai. papA eka AryanI vAna haiM ke tana pAnAnA graMthonI pocAna AyanI nalo paNa juI juI vilagaparka, novAnAM AM hai. Rga vargaka mAnI mAigmanInAM patharAvanA na chaha dabAnA pAnAnA saMgrahanI yogavidhinAni Adi DA yo maLI avyA hai. Ana kena dhyu ho?- eka agatrI samasyA ba hai. Amatatimano pulakasaMgrahajJAnamaMDAra hato, e Arage deThAnA pADAnA maMjharanaM alaMkAradvAnani, unAdiganabivaraNa Adi yauna aMtu mamatA "saMvana 1745 varSe caitra zudi5 zrIyanovijayagaNicitko iyaM pratiH paM0 zrImAnavijayagaNinA nijagulNAM vikrAMdo muktA puNyAryam // " ityAdi rakho dvArA nichina gata jAnI rAnIe ThAra guru-ziSya, vAtsalya ane pani nahopAdhyAya zradayavidayanI mahAgana jhana zramazakjiyatrI mahArAja-kA gunaziyanI joDI, andamAvanu pakra zuddha pranaMkana . zrInyavijayI mahArAja peThAnA prAnapriya atiyogya baLazayana yuvatI na sadA pAvyA hai. dIvAnA banAyI AmI nauvanamana oe, tamanIvitA kI hai aMne mukAra Ayo hai. magAtrAthI chaIna yAcanAna Rrya mudrAMnAM tamaMga zrIyazovijayI mahAgAjane vAtsatyamayoM sAtha AyA hai. pAnAnA ziSya anyAsa RgavAnaM tazrIe Rrzana prabAsa muDyA hatI, ana mAya nahI daraka mahAyatA kI hatI. zrIyazAniyAMzadhyAya ne yo ca tanI kizaSTa zudra natralaM. paNa Tao bAta karanA havA. dvAdazAniya, sidanA dvAnitinA vigaMga yAnI zuddha prAnagika nako ravAnAM pana tamanI sahAya hunI. baiMganyaRpaTanA, nayAhatya, pratimAzaka Adi graMthAMnI ora khelI natra AI paNa jovA ma hai. zrIyazovijayI mahAganana adhyayana AdinAM upayogI DhagAva graMthonI tamaga nokarI hanI. sAmudAyika niyama prasaMganaM para koyI potAnA vipanA muhakAra aMnaM vAmanyathI DagyA nathI. AvA guNamaMDAra paramguru pratya yazovinayanI manI mati pana arva aMne akhaMDa havI aMne tathA da prasaMga prasaMga naganA banAyo "anDA macandavanayavinAhimajana aMne " gulnA guna gAi zakuMkana gAvAna gahanahinA. imaTTI" adi bAsyoM na paDaNaM hai. AvI guru-ziyanaM hI aMdarama Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 sneha, vAtsalya ane bhaktinI Urmione anubhavI keTalI malakAtI haze ? e to tethA. jAte. kre.. jJAnI ja jANI zake. upAdhyAyajInI anekarUpatA " mAnavasvabhAva sAmAnya rIte haMmezAM saMyogavazavarttI ja che, ane prasaMga AvatAM temAM vividha bhAvo jAgI UThe che. eTale upAdhyAyajInA graMtho ane temanA jIvanaprasaMgono ApaNe vicAra karIe to temanAmAM aneka bhAvo jovAmAM Ave che. teozrI ekAMta gurubhakta hatA. eja kAraNasara temaNe gurutatvavinizcayanA prAraMbhamAM " amhArisA vi mukkhA paMtIe paMDiyANa pavisaMti / aNNaM gurubhattIe ki vilasiyamanyaM itto ? || ema gAyuM che. potAnA vicAro mATe teo aGaga thane nirbhaya hatA. nyAyAlokanA aMtamAM temaNe " asmAdRzAM pramAdagrastAnAM caraNakaraNahInAnAm / acdhau pota iveha pravacanarAgaH zubhopAyaH // " ema lakhI potAnI vAstavika apUrNatAne vyakta karI che. kAreka potAnI grantha racanAnA viSayamA viSama vAtAvaraNano anubhava thatAM temanA aMtaramAMthI "anugrahata eva naH kRtiriyaM satAM zobhate, khalamalapitaistu no kamapi dopamIkSAmahe / " temaja " granthebhyaH sukaro grantho mUDhA ityavajAnate / " ityAdi kaTu ane hRdayano ukaLAra darzAvatI uktio paNa nokaLI paDI che. pratimAzatakanI TIkAmAM "etena lumpAkAnAM mukhe mapIcako dattaH / " e pramANe sAMpradAyika kaThoratAne rajU karatA paNa teo jovAmAM Ave che. dArzanika padArthanuM vivecana karatAM dArzanikonI ahaMtA paNa jovA maLe che. sImaMdhara jinavinatistavana AdimAM sAdhujIvana ana gRhasthajIvananI sadoSatA joI te upara kaTAkSa karatA paNa teo dekhAya che| ane jJAnasAra, adhyAtmasAra, dvAtriMzadvAtriMzikA ane sujasavilAsamAMnA AdhyAtmika padomAM teo madhyasthabhAva, asAmpradAyikatA ane samarasamAM jhIlatA dRSTigocara thAya hai. hAtriMzadvAtriMzikAnI 20 mI dvAtriMzikAmAM " maharSibhiruktam " ema lakhIne te ozrIe digaMbarAcAryakRta granthanI sAkSI ApyA pachI A pramANe jaNAnyuM na ca etaddvAthAkarturdigamvaratvena maharpitvAbhidhAnaM na niravayam' iti mUDhadhiyA zaMkanIyam, satyArthakathanaguNena vyAsAdInAmapi haribhadrAcAryaistathAbhidhAnAditi " arthAt " A gAthAnA kartA AcArya digaMbara hovAthI temane maharSi tarIke lakhavuM yogya nathI- evI koie zaMkA na karavI. kAraNa ke tAtvika vastune kahebAnA guNane dhyAnamAM laI zrIharibhadrAcArye vyAsa Adine paNa maharSi tarIke jaNAnyA che." A pramANe teozrI vividhabhAvothI bharapUra dekhAvA chatAM samaprabhAve vicAra karatAM teo tAtvika jJAna ane zudrajIvanasAdhanAnA pipAlu sAdhaka mahApuruSa hatA. sujasavelIbhA 21 zrIyazovijayajI mannA jIvanacaritrane lagatI DraMka mAhitI ApaNane muni zrI kAMtivijayajI ( anumAna mahopAdhyAya zrI cinayavijayajInA gurubhAI ) erInAradAne 52 gAthA pramANa sujasavelIbhAsanAMdhI mI Ahe he. jeno TraMka sAra A pramANe che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phara vyApArI ane 1688 nAM tenI patnI somAgaI, zranayavijayajI paMDita jayapura pATalAM . 'gujarAtamAM noDuM nAma gAma, nAgayaNa nAle tenane padamasiMha ne jananAme putro hanA. saM. kuNagelAM comA no gayA, esA upadezaya jaya zrInayavijayatrI pAMDe hAMkA TIvI. nAma yazovijaya gaye. noTAmAI padamasiMha patra mAtra dIkSA lAMbI ane nAma padmavinaya rAtryuM yazovijayI [gurupAe~] abhyAsa Trryo. vi0saM0 1699mAM amAvAdakAM seers are saare karyA. enI pratimAtha grasanna yaI zA dhanajI nAnA Tha zrIlayavijayajI na0ne RM ke. - sAdhu (yazovijayajI ) yA luyogya hai, maga to hamAcAryajI sevA thaze. e. zeTalI preraNAyI yazovijayajI kAzI bahu e nano anyAyoM ne nyAyavidyAda thA. banajI gae yazovijayajInA paTanA ke hajAra sonAmhotuM kharca . manAne pAchA amadAbAda AyA. zrImaM manosakAroM nAgAnAM tayAM, mahAnanI sabhA samakSa ahAra anI. egrI prasanna thaI yazovijayajIne upAdhyAya padavI apanA nAmAne jAte va zrIvijayadevasUliM vinaMti ko une saM. 1718 kAM tenI upAdhyAya padavI thaI, saM. 1713 mAM imohanAM tromA netyAMjavargavADI yA. sIna kAvaDI pAse tenuM dhUma tryaM ke". 66 upAdhyAyajInA sumantrAdhIna (1) sunine munaveDI mAmAM AvaDI vigata raDU kaDe. paraMtu Aje ApaNA yAMcA purAvAo vidyamAna hai nAmAMnA saMvado gote kAraNe do vidita hai. 1. mAla upAdhyAyazrI toDAnAM canyA nA. 'e * mApadAnAM nAma ApavAnAM Aya he, paNa matrana ne dIkSA samaye upAdhyAya grInI keTa havI! te vibhAkara sona hai. 2. bhAvanA upAdhyAyazrI do varSa saM. 1689 (3) bagA hai. paraMtu kAje kApaNA jhAle zrInayavinayatrI mahAtAne zrIvijayajI ma0 mAM saM. 1663 mAM mehaparvano citra, mana zrIyazovijayajI mahArAje se. 1665 nAMvApATanI prati una saM. 1669 ma kanvendra cannapuravana yadi vidyamAna hai. e sthitimAMnA dona me kela eka koyaDA denA hai. 3. saM. 1699 amadAvAdamA ATha avadhAna paDho yadyoSidarzanayo khAsa zrI natryanyAyanA anyAsa kAMTe kI laganuM mAsakAra bamAyuM hai. pyAre nyAhAdahatya sevA samartha pratyatI racanA saM. 1701 ma kapaDA pAunA bAMdoDI gAmAM karI he ane te pahalA mArahasya, zrIzyakendra, cAinADA Ahe yA samaye dAnika Adi granyonI racanA teyo kI cUcyA he. paTule prazna kama yA I ke o kAzI pahAMcyA kyAre ! adhyayana ke samaya ! ne Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 nyAyAcAryapada meLavAvA pahelAM je so granthonI racanA karI te kyAre karI ? A vadho vicAra karatAM 1699 mAM kAzI javaM asaMgata ja Thare che. 4 svargavAsane lagatuM aMtima comAmuM upAdhyAyajIe DabhoImAM kayuM, paraMtu panuM varSa bhAsakAre 1743 ApyuM che e vicAraNIya che. kAraNa ke upAdhyAyazrIe pratikramaNahetugarbhasvAdhyAyamAM 'surati comAsu rahI re, vAcaka jasa kari joDI, var3a0 / " yuga yuga muni vidhu vatsarai re, deyo maMgala koDI vaha0 ||6|| " e pramANe 1744nuM cAturmAsa suratamA karyAnuM jaNAnyuM che. agiyAraaMganI sajjhAyona paNa "yuga yuga muni vidhu vaccharai re, zrI jasavijaya ucajJAya, ToDa0 / murata comAsu raho re, kIdhoe supasAya, To0 // 6 // " A rIte saM0 1744 nuM cAturmAsa muratamAM rahyAnuM jaNAnyuM che. keTalA kanuM mAnavuM che ke ' yuga ' zabdathI ve saMkhyA laI ' 1722 varSa ' mAnavuM, paNa 'yuga' zabdadhI mukhya nAra saMkhyA levAya che. e dazAmAM ahIM ve saMkhyA levI e ekAeka ghaTamAna karavuM kaTina he. e nirNaya eka zaMte thai zake ke -jo A ve svAdhyAyanI ke vemAMthI koI ekanI saM. 1744 pahelI lakhelI prati maLI Ave eTale A nirNaya karavA mATe ApaNe bhaMDArAMnI tapAsa karavI rahI. * A rIte vicAra karatAM ekaMdara bhAsakAranI saMvatane lagatI vAtano koI meLa maLato nathI. eTale upAdhyAyajInA jIvanacaritra aMgenA A prazno vidvAnoe punaH gaMbhIra rote carcabAnA ja rahe hai. aMtima nivedana aMtamAM sonAvatI nivedana che ke - jJAnatejomUrti mahopAdhyAyazrIe je gharA upara potAnA punIta jIvananI samApti karI samAdhi lodhI hatI, eja dharAmAM avatAra lenAra eja nAmadhArI munivara zrIyazovijayajI - yazovijayasArasvatasatra " UjavacA pUrvaka ApaNane eka apUrva smRtigaMdha arpaNa kare che, teno ApaNe sau dhanyavAda pradAnapUrvaka ve hAtha pasArIne svIkAra karIe choe. te upAdhyAyajI mahArAjazrInA jIvanane sparzato bojI viziSTa kRti ApaNane ApA mATe prayatnazIla hai. e ApaNA sau mATe savizeSa AnaMdanI bAta hai, sone jANIne AnaMda tharI ke zrIyazovijayajI ane temanA guru-praguruzrInI jIvaMta preraNAthI vo eka kRti mATe pro0 bhAIzrI hIrAlAla rasikalAla kApaDIyA-jeo eka luyogya vidvAn lekhaka he prayatna karI gayA hai. A uparAMta upAdhyAyajI mahArAjanI apUrva racanAoMne prakAzita karavA mATe paNa teo udyamazIla che, e te karatAM ya vizeSa AnaMdanI bAta hai. ApaNe so AzA galI ke bhAvI sAmagrI ApaNane satvara prApta thAya / - muni puNyavijaya Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrIvAcakavarabhyo namaH // aaraate nivedana jainadharmanA mahAna pramAtraka, bhAratIya visUle, kukArA, gujarAnA jyotirbara pU. upAdhyAyalI magatrAnanA jIvana anene sparzanA khothI samRda 'nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrIyazovijaya smRtigrantha ' gragaTa khAM Age amane atyanta AnaMda thA ke ba AnaMda to sUryA thAya ke ke Avo prayatna abhUtapUrva bhayo hai. nevI onA nAma sAye saMkraLApaLI, navI vyapAekI 'zrIyazobhAratI prakAzana samiti' tarapha bahAra paDe hai. e rAta samiti prakAzananI dizAmAM pahale ina bharI rahI ke. bhagavAna jinendradevanA zAsananA vikalyANakara sidvAnto ane tenI pavitra saMskRtinA saMvAiko, rako pracArako AcAyoM upAdhyAyoM ne zramaNa sAbuoM hai. jeo vinA mAnavIone satya ane jJAnano divya sandeza saMmaLAve . mAnavI ne sAMbhaLAne ponAnuM yathAyogya kalyANa sAMve ke. pU. zrIyazovijayajI, upAdhyAya pade virAjamAna hatA. tethI zrI upAdhyAya zrIyazovijayajI athavA e padanuM nAmAnnara 'vAcaka' hovAthI vAcaka zrIyazovijayI tarIke khyAna thayA hai. tejazrInI sunana jJAnopAsanA, cAritra sAdhanA hatI. teoe siddhAntonA rakSaNa khAdara mahAn phATo Apane revara ApaNA upara agavya upakAro varSA hai. kAtrI eka mahAna vibhUtinA mahAna kAryane A granthahAga natra ne nAnIzI zraddhAMjali apaMga khAna amora vina pravAsa kyoM hai. anArA yA prayAsa zratya samAja ke janatA jarUra baghAvI deza, ema anAI antaHkaraNa kahe hai. yA pratyane mukhya vibhAgamAM vimaka karavAmAM Ayo the. pahelAmAM zrIupAdhyAyajInuM jIvana tathA vana ne zrIjAmAM judA judA viSayo uparanA nirvayono samAveza thAya che. A uparAMta "zrIyazovijayajInI sRrtinI pratiSThA ne zrIyazovijaya sArasvatasatrano hevAla " e zIrSaka nIce muMbaI- maMDe jainasaMyamAMtrI navIna kAryakrama ane 'jaina' patramAM pragaTa yo ahavAla una ne chApAmA Ayo sArA saMdezAo vyApI munivarya zrIyovijayajI mahArAja upara kA patrAMmAMthI upayogI navI paNa saMghAnAM Ava ke antamAM DaoN. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyuta bhogIlAla sAMDesarA ane vakIla zrInAgakumAra AlekhelAM saMsmaraNo paNa ApyAM hai. Ama kula 460 pAnAMnA lakhANathI prastuta grantha samRddha banyo che. sabanI UjavaNI pUrva vidvAno upara eka paripatra mokalavAmAM Avelo ane temA 'lekho vagaire chApI prasiddha karavAmAM Avaze' evaM vacana ApavAmAM AvelaM, te Aje pUrNa thatAM AnaMda thAya che. eka ja sthale upAdhyAyajI. aMgenI vadhumAM-vadhu jIvanasAmagrI hoya to bhaviSyamA temanA vipe vadhu abhyAsa karavAnI ke lakhavAnI kAmanA karanArane te sahAyabhUta thai paDe, e Tine lakSyamA rAkhI 'sujasavelImAsa' tathA agAu pragaTa thayelA, koI koI lekhone sudhArI vadhArIne dAkhala karyA meM, upAdhyAyajIna AdhArabhUta jIvana caritra hajU mudhI maLI AnyuM nathI. je kAMDa thoDI ghaNI vigato maLe che te sujasavelIbhAsamAMthI. bAkI rahI daMtakathAo. Ama pUratI sAmagrInA abhAve temanA jIvana-kavana sAhityanI vyApaka ane UMDA abhyAsa pUrvaka samIkSA karanAra vyaktio gaNIgAMThI che. A mahApurupanI pragalbha vidvattA ane temozrInA mahAna vyaktitvanI chApa temanA pranyonA sAcA abhyAsako upara paDe che, teno paricaya vizAla janatA ane anya vidvadvargane thAya e iSTa che. A anya te uddezane saphala karI bhaviSyanA abhyAsakone abhyAsamA pravezavA prastAvanA rUpa thaI paDaze evI AzA rAkhI vadhu paDatI nathI. lekhone granthastha karavAno nirNaya devAyo tyAre kazI na muDI na hatI ane retImAna nAva haMkAravAmAM AvelaM. sabhAgye pAThaLathI DabhoInA zrIvijayadevasara jaina saMghe, sArI evI madada pharI, tema utAM tainAthI pAMca cha guNo kharca thayo che Arthika saMkocanA karaNe grandhana bane teTalo sAdo vanAcyA sivAya TUTako na hato. suzobhanonA sauMdarya karatA sAdAInI manoramatA paNa phadika dila halAvanArI hoya che. AvA sAdA granthanI AMtarasamRddhi olI nathI, evI vAnakone khAnI ApIe DIe. presa vagairanI pAgavAra muskelIone lIdha mudraNa kAme traNa traNa presa joyA. utAM kaha jIIga. ke challe vasaMta prinTIMga presa li. nA saMcAlaka bhAI zrIjayantilATa dalAle amAraM A kArya potAna mAnIne utsAhapUrvaka karo ApyuM che. ane presanA munya kAryakara dhIzAntilAla zAha ane temanA sahakAryakaroe paNa pUrNa sahakAra Apyo I. zrIyazovijaya sArambatasavanI UjavaNI tathA pU. upAdhyAyajInA pavitra hamnAgane lagatA loko tathA anyAyaraNa vagaire chApI ApayAnuM kAma amadAvAda dIpaka priTaganA mAlika naTumAga pharI mAyuM che. gabharnu AvaraNa imoInA utsAha nitrakAra dharamagistAna gilAna : yAra pharyu he. pahita zrImaMgalAra premanaMda zAIpha saMzodhana vagaire kAryamA lAganIka mahAya karA. cAhanDiga zrIphaphorabhAI yAbhAIe pharI kAyaM. mA sonoge dhanaHkaraNakabhAra mAnora jIe. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kAdi A pranyanA saMpAdananuM kArya athathI iti sUrya acyAnakAra paramapUjya vidhAna munivarazrI yazovijayajIe saMmA hai. saMmAeM hai eTa nahi yatra utsAha, khaMta anaM matimAtrapUrvaka tanAma jabAbadArI upADI samaya ane zaktilo sadana yoga Ayo para batAyeM hai. tamanA A RNo ase bahulAnapUrvaka svIkAra karIe DIe. sAthamA kArya na lene anujJA kapanAra teo zrInA baDicha gurudevoM paramapUjya AcAryazrI pratApacarI tathA paramapUjya AcAryazrI dharma munivaroMne aneka mulI zanIya ! bandhanI sundina 'kha' hI Apane, temaja bIjI rote paNa susahAyaka cananAra cANInA sAjharavarya pa. munizrI puNyavijayajI mahArAjanuM RNa to ko sUkhAya ! sudyomanacchoko tathA pU. upAdhyAyajInA islAi nayA anya koko ApavAnuM audArya dAkhavA badala, zrImahAvIra jaina vidyAlaya ane lenA kAryavAhakAMnA paga ase RNa krIe, je je sunivaroM tathA zrI inichAtra dIpacaMdra desAI vagaire anya baMdhuoe, pratyakSa ke parokSa gele yA kAryamA madada karI hai, te saunA amo AnArI DIra kele Arthika madada dvArA grantha prakAzanane zakya vanAvanAra vyaktio ane saMyonA ase has AbhArI DIe ne hare pachI pU. upAdhyAyajI mahArAjanA banArA prantha ludraNakAnAM jaina zrIsaMgha ponAnAM sakriya Arthika sahakAra Apa pU. upAdhyAyajI magajAnanA anekavi mahAupatrAgenuM jaina saMgha upara se hai, te aDAko tetrI cinna vinaMti hai. anvanAM A granthanA vAcanatha kAMde prerAya ane termArthI tyAgakA sununu bAcako upAdhyAyajInA tattramanpUr nULmanthonA abhyAsa samundrI preraNA nevI pAtrAnA jIvana unnata banAve ena abhilASa ! derAponTa hAthIkhAnA nahA miM 2013 zrInAgakumAra nAthAbhAI makAtI lAlacaMda naMdalAla zAha maMtrIo :- zrImAraDI prana samiti baDodarA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya nivedana jayantu jinavarAH / namo uvajjhAyANaM / paramArAdhya paramopAsya, prAtaHsmaraNIya, pUjyapAda sAdhuzArdUla, tArkikaziromaNi, nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjanA jIvana ane kavanathI saMkalita 'nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrIyazovijaya smRtigranya' nuM saMpAdana kArya sadbhAgye mArA zire AyuM, ane Aje te kArya zAsanadeva - gurunI kRpAthI, mitramunivaro, vidvAno ane anya sahAyakonI zubhecchAyI pUrNAhutine paNa pAyuM, emATe AnaMda thAya che ane lAMcA samayadhI sevelA svapnAno eka bhAga AkAra che che, tethI saMtoSa pragaTe che. rasoI gaMdhatA ghaNuM dhaNuM kaSTa anubhavAya che, paNa jyAre te taiyAra thAya che tyAre, tenA AnaMdamAM pUrvakriyAnuM kaSTa ke kheda visAre paDe che. emAMya rasoI jo suMdara, svAdu ane paka banI hoya to teno saMtopa ane AnaMda koI judo ja hoya che. paNa jo rasoI asuMdara, besvAdu ane apapha banI hoya tyAre teno asaMtoSa anaM khendra rahIM jAya hai. mArA mATe paNa kaIka evaM ja canyuM che. prAraMbhathIja presanA pratikUla saMjogo, khaMtIlA kAryakarano abhAva, eTale kAma TaMcAyuM zrAyu, AzAtIta vilaMba tAM enI pAuLa nirAzA AvI ane puNe nAnozo kaMTALo paNa Ubho kayoM, pariNAme A aMkane aMge sevelaM svapnaM pUrNa AkAra na I zakadhuM, teTalo vipAda hai. chatAMya antaHsAmagrInuM jIvaMta caitanya mArA viSAdanI vismRti karAve che. smRtigranthamAMzuM che ? A smRtigrantha vibhAgamAM baheMnI nAMkhavAmAM Avyo hai: pahelA vibhAgane 'mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI jIvana kavanadarzana' nAma ApNuM he. A vibhAge 32|| phorma eTale 260 pRSTo roka che. bIjA vibhAgane 'anyaviSayaka nibandhoe nAmI ra kyoM hai. vibhAga, lagabhaga 10 phorma eTa 75 pRSTamAM samAna bhAga hai, pyAra pachI vITa zrIyuta nAgakumAra nA0 mAtI tathA zrIyuta jamabhAI jainanA saMpAdana nIce pU. u. zrIyazovijayagurumaMdira pratiSThA bhane zrImad yazovijayasArasvata satrano gRvistRta devAla, tAra-TapAlanA saMdezAoM nAtra ge 3 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiTAna nitra DaoN. zrIyuta bhogIlAla mAMDasaga tayA vakIla zrIyuta nAgakumAra mantrAtIe mAlakheLAM saMsmaraNo vagaira, ana antamA upAdhyAyI bhagavAnanA anyonI kvu zuddha ana viziSTa granyayAdI ApI hai. A rIne AtA pranyanI pRSTha saMkhyA 190 aI cha. yA aMkramA mArkAnI nahAgana tathA prAcina lekhana paNa khAsa sthAna Apyu kAraNa ke baina saMbanAM Ave aMgo jJAnanA kSetramA ghaNAM durvaka mAM hai, tathA kA aMgomAM paNa A dizAmAM Ika sAha varSana thAya. eka vAdanoM gairavarvaka ullekha karo nAIe ke samitie lakhakAne lekhoTakhavA nAMdoDI ke mAsa jeTalI apasamaya-nayAMdA ApalI; baLI, upAdhyAyI aMge va IkalatabA Amaha sevelo jyAre bAMnI bAjupa upAnyAyanaMnA jIvana upara chacyA mAMda, Aja sudhI nahIM jevI kAcI sAmagrI vidyamAna nahI, nhoTo varga tamana bIvana-kavanI paricita hato, mA saMjogomAM kAryasAgaramAgavaDa DUbelA vidvarga pAthI bauddhika sAnnI meLavI, e ke nakala kArya meM te davijhothI amAna nathI. eTala va samitie jyA nAtra padaka TalonI AzA gakhelI tyAM vAraNArthI dviguNAvika lanco naLavI zanI, te saMgkhara, yAtanAna pupya loka mahApuTapanA puSyabaLa va AbhArI hatuM. mujasavaThImAsa aMge pR. cyAyanI bhagavAnnA navinanI TUkI nAva mAtra 'mujasabelAmAsa' nAmI cAra vAThamA binA elI, 52 kaDIomA pUrNa thatI eka nAnakahI gUjarAnI padyakRti rajU kara he (je kAvyakRti bhAja maMcanA 235mA pRTanA hai) ApaNA durbhAgya AkRti zivAya emnA jIvana saMge vItrI koI vyavasthita notrI, vicitra ghaTanAo, vihArapradezo, ziyasaMpatti aMne nyanAmA vagera bAbato maMge koI bAsa sAmagrI matI nayI.vAghA bAbato upara aMdhApaTa va patharAmulo chai; ema ratAM mujasabalIkAre eka mahApuTapanI bIvanapaTanAne padhamAM gUyaoNna tozrI tripa meM kaI paricaya ApyoM hai te abhUtapUrva cha ne advitIya hai tathI naina saMgha sAbara ! tamano oziMgaNa hai. pAdhyAyajIno janmasamaya kayo ? yahIM pakrAu vicAravAnI hai. mujasavInAra janmanI sA ke tithi vaNAvI nathI. mAtra dAlAIdIkA ne pANyAyapadanI sAmro va baNAvI hai, paga tithi vaNAvI nathI. svargagamananI sAla spaSTa bagAvI nathI, nidhi paNa jagAcI nyA. dInAnI sAra 1688 jagAcyA bAda 10 varasanA * na: racaritra kahyuM tamAma granthanuM pramANa, jAvA, diya, kata, kenA zAsanamAM khI, tenA dara kayAM che, krikRtinA prAraka kevigere aneka hakIkatA sAthenI sarita granthayo mAyA ke madIra nAviyanA kavi vavadada smAraka aMka pA paricamAM daSTi ke presarathI janma-agratanI sAta eka che, chuM apAyuM che te barAbara nathI mATe sudhArI levuM - Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gALA bAda 1699 nI avadhAna karyAnI sAla naudhe che ane tyAra paThI kAzIgamana sUnave che, paNa te kyAre !-te vipe mauna seve he. AgaLa cAlatAM kAzI ane AgrAmAM [4+3] sAta varSa rakhAno ullekha kare che. paNa te mATe cokasa sAlanirdeza nathI karatA; gujarAtamA punarAgamana kyAre thayu ! vagaire hakIkato upara paNa saMpUrNa andhArapaTa che. 1688 nI dIkSA jaNAvIne sIdho 1699 no, ne tyAMthI sIdhA upAdhyAyapadArpaNano 1718 no, ne chekTamA DabhoI cAturmAsa karyAno 1743 no, Ama cAra saMvatono e ullekha kare che. A sivAya vIjI koI tavArIkha ke sAla nocI nathI.. sujasavelIkAra, upAdhyAyajI zrIvinayavijayajInA gurunAtA ja hoya to, teo temanA samayanA kavi hoyA utA, teoe prastuta kRtimA mahattvanI hakIkatonI kema kazI noMdha na lIdhI:-te ghaTanA kharekhara ! eka koyaDo banI nAya che. ___ ane upAdhyAyajI to, kharekhara ! tyAgamaya ane nispRha jIvana jIvatA jaina mahargionI paraMparAne ja anusaryA che. eTale svajIvananI nodha aMge temaNe to kevaLa upekSA ja sevI che. AyuSya keTalaM ? mujasavelInI saMvatonI sacAIne upalabdha anyAnya ullekhoe paDakArI hai. mujasavelInA AdhAre upAdhyAyajInI AvaradA 60 thI 70 varSe aMdAjIzakAya, vyAre anya sAdhano 90 thI100 varasana AyuSya nakI karI Ape che. sujasavelIkAre dIkSA 1688 mAM jaNAvI che teonIna bAladIkSita gaNIne, dIkSAnI vaya ATheka varSanI jo kalpIpa to janma saMvata 1680 bhAsapAsa aMdAjI zakAya. have vi. saM. 1663mAM khuda upAdhyAyajInA gurujI zrInayavijayajIpa upAdhyAyajI gATe cItarelA meruparvatanI AkRtiyALA paTamA upAdhyAyajIna, pa. vakhate 'gaNi' tarIke ujyA che, tyAre temanI dIkSA kayAra gaNavI? janma kacAre kalpavovaLI tarkabhASA, dazArNabhadrasamjhAya vagairenI pratione ante maLelA ullekho jotA temozrIno jangasamaya sAhajika rIte pAThaka jAya, eTale ke 1640 thI 1650 vacano kalpI zakAya. svargagamana to 1745 pahelo ja thayu cha e. hakIkata nirvivAda hai. ethI teonIne zatAyuH mAnavAgAM koI bAdha jaNAto nathI. 1699 mAM rAjanagaramAM avadhAna-dhAraNAzaktinA prayogo kA pIja phAzI gAnA vAta sujasavelIkAra kare he, paNa tethI te turata ja gayA le ke the-cAra baraso bAda ! te sUnavatA nathI. AnA acUka nirNaya mATe anya sAdhanI gavepayAM joIe. kAladharmanI viyi kaI ? upANyAyajInu bhayuSya bhane svargagamananI saMvata saMga vihAnomA panAsaka pasI matabheda Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastusthiti thI jur3I ke zilA "3 cAle hai. esa karmI sAla darzaka moTo bhAga 2715na lelo Ayo hai, vyA Ana kema canyuMze ! enA kAraNamAM pradhAna kAraNa to pAdukAno hai. enA upara "1715 no sAtha ane nAgasara sudi 11 vt. prathama prathama RNa apAI thI kI teja gratyusA-nithine kAnA- tithi jAhara kI dIvI ho ! nepachI to TeTa sahu ullekha karatA gayA ho ! pariNAne ApaNA mIDiyA paMcAMgAmAM paNa kA khoTI tithino unheM yaha rahyo hai. paraMtu ke sAla nayI to janmanI ke nathI rakhargagamananI ! nAMTe cAlI AdI kAhane sambara sucArI kI naIe prastuta 1715no TaTe ke do amadAvAdanAM pAdukAnAM pratiSThAna hai. ArthI eka cAna niHzekapaNe nizcinta yaI nAtha ke ke leko 1719 nA mAgajhara buddhi 11 pAMvavAsI yA havA. paNa te kyAra ! te nirNaya karavAnI rahe hai. sutrI gAekA " sunnatrayAtri comA rA. pAThaka nagara DoI re fasi guest aNusarI, aNasaNikari pAtika boI re, " A padya upAdhyAyajJa imoImAM nAnuyAtuM spaSTa jagAve che. paNa svargagamana cAtumosama thuM ke le pachI yatei saMpUrNa mauna hai, jo thA kRtinI sAIe nAM zaMkA kamI karI hai, tethI dene ke bacana Apa ke vaNano viSaya ke eTa e bAvane bAjU para nae, paNa upAdhyAyanI kundanA caturmAsa ke gujarAtI padyanio banAvI hai; e dRTiyAM vacanAnI sAi cAvI hai, denuM antima padma kA pramANe - rani comA rahI hai, vAcaka asa kari joDI, bar3a0 yuga-yuga-ni-vidhu catpara hai, diyo maMgala koDI. [ prakri* hetugarbha 0 ] yuga-yuga-muni-vidhu bansaraha re, zrI jasavinaya uvajjhAya, ToDao sUrata comA rahI hai, kIvI e cupasAya. TI0 // 6 // [ zrAra aMga 0 ] paratI ne oma vRti yAnAMsAThI dAvI hai. aba 'yuga yuga' ne cAra ina saMkhyA vAcana hai; to kahIM vidvAno yugayI cAranI ke saMkhyA yavAna Aha prastuta nirNaya karA nAMTe akATya sAdhana to koI va lo baghu saMgata hai, TaI antaHpIna zabda baparAyoM hai, have saba pa hai ke, kA zabda kaI saMkhyA lekI ? baiMka cAra ! yA nATe kelA gharA hai; jyA huM thI luDo pahuM huM nathI. paraMtu ahIM yuganI artha cAra karavA kara Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 dvArA anusandhAna karAne nirNayanI najIkamAM jarUra jaI zakIe chIe. tyAre thoDoka vicAravimarza karoe: jo bane yuga zabdano artha cAra cAra karoe to 1744nI sAlamAM suratanA nAturmAsamAM bane svAdhyAyonI racanA karo " ema nizrita thAya. eTale jaina sAdhunA niyama mujaba kArtika mudi naudrasa sudhI (cAturmAsa samAptidina) tyAM ja rahyA hatA te sunidhita thayuM. have pAdukA uparanA lekhamAM 1745nI sAla ane mAgasara sudi 11 nI aMjanazalAkA ne te rAjanagara - amadAvAdamAM karyAnuM jaNAyuM che. mano deha DabhoImAM ja paDyo te vAta sunizrita hai. suratanuM 1744 nuM cAturmAsa kArtika sudi caudase pUrNa thAya. eTale bahelAmAM bahelo bihAra kArtika sudi pUname karI zake. pUname vihAra karo maI tarapha prayANa hoya ema mAnIe to pUnama ane pAdukAnI aMjana-pratiSThA (teya amadAvAdamAM) vacano gALo mAtra 27 divasano che. ahIMyAM vicAravAnuM e che ke, ATalya divasomAM, te ekAeka bihAra kare, suratathI 80 mAIla dUra DabhoI AyI pahoMce, turatAturata anazana karavAnA saMyogo UmA thAya; kAladharma pAme; ane pATA relagADI ke moTaranA sAdhana vinAnA jamAnAmA amadAvAda samAcAra pahocI jAya, saMgemaramaranI kamalAsanastha pAdukA paNa banI jAya, ane aMjanathaI jAya - A vadhuM saMbhavita lAge che kharaM ! mAro aMgata javAba to 'nA' he chatAMga ghaDImara mAno ke saMbhAvita che, to pachI DabhoImAM cAturmAsa karyAnI kaI sAla nakkI karavI ! A vadhI cipamApatti TAvA yugayugano artha cAra na karatAM jo ve karIe vadhI samApatti thaI jAya. joke yugayugadhI to 22, 24, 42, 44 Ama cAra vikalpo kalpI zakAya che. utAMya cIjAM purAvA-sAdhano tapAsavA ane vicAravinimaya karavA mATenAM dvAro khullAM ja che. upAdhyAyajI aMgenI keTIka bAyato sAphasUphI ne parAmarza mAgI rahI hai, temAMthI mahatvanI bAbato huM rajU karu dhuM. 1- " upAdhyAyajI kAzI gayA tyAre vinayavijayajI temanI sAthai gayA hatA yAMnA zrAvaNa bhaTTAcArya jainamunine bhaNAve tema na hatA, tethI te caMne sAdhuo nAmAMtara ane veSAMtara karIne vA 'ciMtAmaNi ' nAmano nyAyaprantha gurunI gerahAjarI mAM gurupatnI pAMsegI mAgIne ekarAtamAM ne jaNAe kaMTastha karo lIdho"- Avo je kiMvadantI cAlI bhAvI hai te taddana khoTI e. zrIyazovijayajI sAthai tamanA guru zrInayavijayajI ja gayA hatA. paNa 'nayanI AgaLa 'vi' vadhIne 'vinaya' vijaya canI gayuM che. anya sthaLe paNa 'zrInayavijaya 'mAMno 'zrI' barAbara na banAvAthI, samagA ke mAdha 'zrI'ne ThekANe 'vi' yAMnIne vinayavijaya karI nAMkhyaM me bAkI aneka purAvAnI hIna nicita che ke upAdhyAyajI sAdhe nagavijayajIja hatA. baLI vijayI cinayavijayajI na jatAe sunidhita yonA hai. eTale Ava dantakathAo nanadinI pana ke yonIcaM trI joIe. bIju kAzIgamanamAM guru, ziSya sAdhe anya kayA kayA nirIhatA ! * A vAtanI sAkSI upAkha4nA mAnI ane prAnA bApe che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 2-TavaNInA cAra DaMDe teo pANDityanA garva sUcaka cAra dhvajAoM vAMcatA hatA; ema suvarNasiddhi meLavI hatI te mAphIpatra lyAnI bAta, yati sAyanA sambandhanI vAto, temanA jIvana sAye aghaTamAna lAgatI atizayoktibharI anya kiMvadantIo samyag AlocanA mArgI rahI hai. 3- (1) nyAyavizArada, (2) nyAyAcArya, anaM (3) upAdhyAya - AtraNa padavIono zrImada svayaM ullekha kyoM . 1-3 A ve padavI koNa ne kyAM ApI tano to, teozrI tema na mAsakAra ullekha kara kre. paNa naMbara va bALI padavI kayA sthaLe ana kona maLI ? teno nirdeza nathI maLato; temana; tamaNa ne so grantho racyA, te krayA ? te paNa gaMbhIra vicAraNA mAgI le ke. 4 - janmasthAna kanoDuna hatuM ke kema ! 5- yogIzrI AnandaghanajI sAdhenuM milana kyAre ne kayAM thayuM ! 6 - kaddevAya ke upAdhyAyanI sinora pAne narmadAnA kinAre AvelA nikoga gAmamAM ghaNo samaya rahyA hatA. ane tyAM tamano granthasaMgraha hato, to yA bAta jhuM yAcI le ? 7-khaMbhAtano bAda anaM dhyAM na kAzothI Ala vidyAgurutuM karelaM gauravapUrNa bahumAna e hakIkata yathAtathya ke kharI ! 8-taono prANa levA mAMTanA thaaiTA prayAso aMge, tamaNe svayaM zrIzaMkhezvarajInA stanamAM ne hRdayohAra kAvyA te zuM sUcava ke ! 9- kavizrI banArasIdAsa AdinI koI koI padya racanA sAye upAdhyAyajInI padyakRtinuM akSarazaH sAmya Ahe, to tano zo artha anaM tema banavAnuM kAraNa zuM ! 10- upAdhyAyajIne jaina lagata, AgaLa halakA cautaravA virodhIoe koI koI kRti temanA nAma caDhAvI doSI ke taM aMge. yatrI AcI aneka hakIkata cakAsavAnI ke. khedajanaka ghaTanA bAkI zAsananA AtrA eka paramaprabhAvaka, asAdhAraNa vidvAna, mahAna sarjanakAra, kUrcAzArada avirata jJAnopAsanA ane akhaNDa tattvacintananA paripAka rUpe jJAnanicinI samRddha ane aNamoha bheTa ApanAra, satyane mAMDe satana jhajhUmanAra, krAntikArI saMta, jaina saMghamA paMTalI zithilatAo sAma jehAda jagAvanAra, samyagdarzana-jJAna-cAritranI ahADaMka lagAvanAra, tAtvika carcAoM, vAdavivAdo dvArA vastunA sarvAMgI satyane sthApita karanAra, haMdaka padArthana ke hakIkatoMna sarvAMgI dRSTiyAM lotAM zIkhavanAra, bhautika anuzAsana upara AdhyAtmika anuzAsananI anivArya AvazyakatAnI udghoSaNA karanAra, jJAnAMjanazalAkAthI ajJAnatimirAnvonAM netronminna karanAra, AtmAnI zuddhi Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ } 23 vizuddhinA madhyavartulasamA, svaracitajJAnarAzithI anekane prabhAvita karanAra, jaina siddhAnto ane tenI paraMparAnA jAgaruka rakhevAla, nizcaya ane vyavahAranI tulAnA samadhAraka, mUrti ane mUrtipUjA pratyenA virodhI Andolano, kriyAzUnya adhyAtmavAdIonI mAnyatA ane tenA pracAra sAme zAla ane tarka banne dvArA bulaMda siMhanAda karanAra, vItarAgadevanA sanmArgane surakSita rAkhanAra A mahApurupanI jIvana ane maulika vizeSatAonI noMdha, teozrInA samakAlIka aneka mitramunivaro, vidvAno hovA chatAM kema koIe na karI ? e ghaTanA eka praznArthaka banI rahe che. ema chatAM teozrInA sAhitya kavananAochAvattA abhyAsIoe ke paricita janoe je kaMI porasyuM che, te paNa oluM mUlyavAna nadhI. lekhakone dhanyavAda lekhakoe judA judA dRSTikoNathI, bhinna bhinna canAvo ane ghaTanAothI, ane tebhozrInI sarvAMgI sAhitya sAdhanAnI vizeSatAothI teo zrInuM bAhya ane Abhyantara jIvanacitra upasAvavAno ane tezrIne bhAvabharI zraddhAMjali ApavAno kharekhara, ( TraMkI mudata chatAM ) stutya ane mundara prayatna karyo che, ane tethI ja prastuta prayatna sahu koInA dhanyavAda mAgI le tevo hai. kharekhara, A aMkamAM pragaTa thayelI kAcI sAmagrI bhaviSyamAM temothInuM musaMkalita, vyavasthAcadra ane svataMtra jIvanacaritra AlekhavA mATenI zreSTha bhUmikA pUrI pAize emAM zaka nathI. aMkanA lekho aMge satra - samitie potAnA vinaMtipatramA khAsa karIne upAdhyAyajI mahArAja aMgeja kholakhavA Agraha karelo, eTale prathama paMktinA ghaNA vidvAnAMnI samRddha ne abhyasta kalama no lAbha levAnuM amAga mATe azakya ja hatuM. khuda upAdhyAyajI mahArAja aMge paNa samiti abhyasanIya lekho pRgtI saMkhyAgAM meLavI zakI nathI. ahI e paNa spaSTa karUM ke mArA mitrono mane eka abhyasanIya lekha lakhavA mATeno Agraha chatAM, sakAraNa lakhvAnuM mulatavI rAkhavuM paDyuM che. cIjuMe ke, upAdhyAyajI mahArAjanA jIvana-sAhitya aMgenI sAmagrI saMgharavA pUrato ja A prayAsa hoI, nAnA goTA, sAmAnya ke vizeSa tamAma dekhone sthAna ApayA uparAMta dhuma dhu prApya sAmanI ApI he, jethI keTanTIka pUrvaprakAzita sAmagrInuM punardarzana paNa karAyuM che. AnaMdayAta ele ke, bhA aMkamAM jaina saMghanA sAdhu-sAkhI, zrAvaka-zrAvikArUpa cAMga bhAga. lekhomAM jyAM jyAM eka ne eka bAta bevaDAtI hatI, nayo dRTikoNa ke koI vijU mIna hatI, tema ja teozrInA jIvanane paratI jAnI jema bAlI galI amana dannadhAoM ne paDatI anucita ane aprastuta kIphano hatI, tenI ja mAtra cAka sAdhe sAdhe paNa ! karma ke AnA keka muni khoma koNI nA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvanA kaMTalA anucita pravAhI, vivAno ana hacakato paNa jIvA ma. paNa meM jAgI boInava tenu nAntivana karanA astitva manyu, te paTalA na mAM ke vyavasthita jIvananA amAtra, nAbAntara nahApuTaponA nIdanane pAnI kI kevI hakIkato pradakSiNA kAThI hoya che, tana vartamAna prajAnaM yAca Ave. . . joDI, je dekhonI je hanI bahudhA, teja nahIM. kaTalAka landa duvAcya hovAnA nAraMga, lana dRSTidoSa ke gresadopana kANe, jeI nize rahI gaI dekhAya te badala lekhako aMnaM vAcanI AmA ! pU. upAdhyAyatrIya keTalI kRtio racI hanI ? no prema saMnyAnirNaya kanyA- koI sAdhana nathI. pannu taoyAnI kRtikonAM savA dIbA phuTakara hantapatrana maLelI nava mutra hAla nanI ninna saDyA nachI kagaM zatrINapAcana saMskRtamApAnI Rtio prAkRta-saMnkRta bhASAnA upalabdha anaM anupalavya nyonI kucha sannyA 83 nI hai; panA upalabdha 61 ane anupalabdha 22 hai. 1-upanya 61 mAM 16 nudina ane 15 anudina hai. 2-upalaca 6. mAM, 16 manyo svakRta mUla aMnaM lAvALA hai. jamAMnA 37 munita mana . anudina hai. 3- aMga 15 anya AcAryakRta granthI upAnI TIkavAlA hai. pramAthI 9. mudrita hune 6 anudina hai. gUjarAnI, mizra mApAnI kRtio upalaba-anupalabdha gadara- nimAnI hata, upanya ana anupaTavya, nAnI-nhoTI bhaIna 54 kRtio , dAMdhI 53 upalabdha hune eka anupalaca . 53, mAMyI 45, dina kane 8, amudrita haiM, A upagaMna anya grantheneM saMzodhana Una saMpAdanacarya paNa tathae , hai, ta antamA AMglI granthamUcInAM dadhilaM hai. upara naM. 2-3 mA japAvalI 15 maMkRta kRniyo, ka 8 gRjarAnI kRtiomAMdhI kaTalaMka kRtiaMna saMzodhanaththu cha ne kaTavAnubhaI huI cha. Arya gaMmara, gahana aMnaM vizAla hai,Ara mAvanonI agara hai. ena TanAMpadizAnAM duganA hai do maM 'inaH panthA naH panyA' RtAM karatA vAMgAnA bhane zrImAnAMnA sahakAra ane zubhacchAyA aMne zAsanaMdavanI kRpAyI iSTa uddezanI maMtriMTa pahAcIj. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satrotsavanI ujavaNI pachInuM saravaiyuM amAga mATe utsAha jagADanAraM yanyu I. satrotsavanI ujavaNIe upAdhyAyajI paratve jaina-janetara vargarnu ThIka ThIka dhyAna dorya cha, bhane enA TIka ThIka lAmo paNa sAMtA jAya che. vaLI, emanI kRtio zodhI kAdavAnI bhAvanAne paNa vega manyo che; pariNAme satrotsava pachIja navIna pUrNApUrNa 13 kRtio lamya thaI cha, ane haju amadAvAdanA bhaMDAramAthI vadhu kRtio maLavAnI saMbhAvanA che. A tera kRtio ane satrotsava pahelAMnI nava kRtio maLI kula 22 pratio mudraNa mAgI rahI che. temAthI ardhA kRtionuM saMzodhana pUrNa dhavAnI aNI upara che. A andhonuM prakAzana vaDodarAnI yazobhAratI prakAzana samiti taraphathI thanAra che. -te uparAMta prazastamahima upAdhyAyajI mahAgajanA tamAma manthonA Adi ane bhantanA mAgo taiyAra thaI gayA che. -subhASitono saMgraha, sanmatitarka aMgenI noyo bhane tAravaNa, tathA anya pRthakkaraNa vagaire taiyAra thanAra che. -teozrIna byavasthita pramANabhUna 'jIvana-kathana ' caritra paNa taiyAra karavAnu che. -bhAvi yojanAnA saMdarbhamAM gurjarasAhityasaMmaha bhAga 1-2 je mobInI mUlabhASAmA sapAyeTa nahIM hovAthI tenI teozrInI bhASAmAMja punarAvRtti karAvI. -temaja zAstravArtAsamughaya TIkA AdinI punarAvRttibho bhane sAdhe sAdhe ayupayogI gambhAnA anuvAdo paNa pragaTa karAvavA. ATalaM kArya pAra paDaze tyAre upAdhyAyajI bhagavAnanA zrIsaMgha upagnA amApa bhane anirvananIya RNano pUrvArdha pUro karyo gaNAze. upAdhyAyanInuM jIvana-kavana lakhAI ro che ahI eka Anandaprada samAcAra jaNAdhu ke paNA vakhatI haimasamAdhAnI jama yamaHmamIna khavAnI mArI bhAvanA hatI anebhAvanA Aja paNa kabhI ja . daramiyAna jAgItA vijJAna prA. zrIyuta hIrAlAla ra. kApaDIAna maLayAna bhayu. lemanI potAnI pAse upANyAyogenI karalIpha goM evaM temaNe jaNA-yu. garna thayu ke upAdhyAya kI aMge davayAnI sAmagrI paTalI vizAla mayina ke mane aMge eka nahIM paNa aneka samIsAmI nasAya toraNa pAI jalATuM gayA rAmAyanI maMge jemaNe ne yAMdhu-vinAyu hoya teganI zAha, ninana ane phalAno nAma naI yo, maTamA hAmI gharamALA dhI. kApaDIganA gAmA pagadI ne gurAja saMgakAra bhane cam samIkSaka paNa eTale ApaNane eka sArI meTa sapaMga pharasI pI bhAzA mnor| Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sauthI vadhu svahastapratio Ana mudhImAM koI koI viziSTa vyaktinA hastAkSaravALI pratio maLavA pAmI che. vyAre eka bhavya bhAratIya trimuninA hastAkSaro ApaNana maLe tyAra ApaNana kharakhara, Ananda ne gauravano anubhava thayA vagara na rahe. tAMdhInI sva-hastAkSarI pratio ApaNane uparAuparI malabA pAmI che, tenu pramANa notA ATalI bacI svahastAkSarI pratio jaina saMghanA AtrA anya koI paNa maharSinI haze ke kaima ! te savAla zrAya che. AthI jaina zrIsaMgha to kharekhara baDamAgIna hai. Aja taAzrInI svahastAkSarI trIsa prato malI cha. e A jaina saMgha mATa na nahiM paNa gujarAta ane rASTra mATenI eka gauravapUrNa ghaTanA hai. eka tapasvI tyAgamUrtinA hastAkSaro e kAI eka vyakti ke samAjanuM nahIM paNa samagra prajArnu rASTrIya dhana che. ana e rIta na parnu jatana tharbu loIe. munivarazrI puNyavijayanIno phALo ___ ahIMyAM mAra saharSa kavU noIe ke upAdhyAyAMnI svahastAkSarI pratioM ke anya sAhityane maMLavabArnu mahRdapuNya zreSTha saMzodhaka, vidvAna mitra munivara zrI puNyavijayajI mahArAjana phALe vAya cha. ana hajutA ApaNana ghaNu ghaNuM navaM ApavAnA na cha. teAdhIna upAdhyAyajI upara athAga guNAnurAga hai, tathI tao barasoyI upAdhyAyajInI pranthasAmagrI Adi aMge bhakti ane khaMtamayoM puruSArtha karatA AvyA . te uparAMta upAdhyAyanI racita granthonA saMzodhana ane prakAzanamA pUjyapAda prauDhapratApI surisamrAT AcArya zrI vinayanemisUrIzvarajI mahArAja sAhava tathA tamanA parivArano phALo sahuthI vadhu prazaMsA ne dhanyavAda mAgI le tevA che. upAdhyAyajInA sAhitya aMge kaIka koI paNa mahApuruSanI sAhityakRnio e tamanuM nIvana, taimanI pratimA, temanA nIvananA udAra tasvI, bahuzrutatA ana tatkAlIna paristhitinuM mApa kAdavAnI Adarza anasacoTa pArAzIzIo gaNAya cha. jJAnamUrti upAdhyAyajIno cAra cAra bhASAomAM racAyeko vipula ane samRddha grantharAzi jAIe chIe tyAra to navasarjananI raMgabhUmi upara eka siddhahasta naTarAjanI adAyI nyAya, vyAkaraNa, sAhitya, alaMkAra, naya, pramANa, tarka, AcAra, adhyAtma, tatvajJAna ane yogazAstrasvarUpa aMga-maMgohArA bANe cittahArI nRtya kI rahyA hoya teg dRzya khaDe kare hai. Ama upAdhyAyajI judai juda prasaMga jUnave rupa dekhA da che. eka vakhate navyanyAyanI kalama dvAga kaThora-karkazatAthI vyApta hRdaya jovA male hai, jyAra bIjI vakhana kAvyaprakAza, alaMkAracUDAmaNi Adi sAhityAlaMkArika kRtionI vRttio dvArA gRDha ane sukumAratAthI pariNTApita haiyAnAM paNa darzana thAya chetyAra kavi bhavabhUtinI 'vatrAdapi kaTorANi mRdUnI kusumAdapi'-e uktinuM smaraNa thaI Ave che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 - in 1 -. vairAgyakalpalatA ane vairAgyarati jevI vairAgyamaya racanAo dvArA temanA haiyAmAM zAntarasano ane karuNAno gaMgA-yamunA jevo kevo srota vaheto haze te jANI zakAya hai. aSTasahasrI vivaraNa juo, ane tamane upAdhyAyajInI soLe kalAe kholI UMnI vidvatapratibhAnAM tejomaya darzana thaze ne mukhamAMthI dhanya / ati dhanya ! nA udgAro sarI paDaze. dArzanika ziromagi eka zvetAmbara sAdhue digambarIya kRti temaja jainetara kRti upara calAvelI prauddha phalama, e odhAnI hArdika vizAlatA, udAtta vicAro, sAmAnA zastra dvArA na sAmAne javAba ApavAnI ane parakIya granthodvArA svasiddhAntonuM samarthana karavAnI temanI lAkSaNika kuzaLatAnuM ajoDa izAMta pUrva pADe che. teozrI viracita ke pallavita adhyAtma ane yoga viSayaka grantho joIe choe tyAre, teo eka siddha yogI tarIke ApaNI samakSa khaDA thAya che. jainetara anya pAtaMjalayogadarzana upara TIkA ranI jaina yogaprakriyA samatva vatAvavA sAye temAMnI apUrNatAbho dUra karavAna temanuM sAhasa joIe choe tyAre teonInI sarvAgI pratyutpana medhAne natamastake bhAvAMjali apAI jAya cha / vedAnta grantho upara TIkA karavAnU kheDelu sAhasa, e. emaNe dArzanika kSetre sAdhelI jJAnasiddhino eka sabaLa purAvo hai. emarnu jIvana-kavana jotA DhUMkAmAM eka vastu phalita thAya che ke mAdhyAmika pravaNatA ena temano antazcaraprANa hato ane saddharmatattvapracAra e.ja temano bahidhara prANa hRtA. ahIM mAre sagarva kahe joIe ke, mArI alpa jANa gujaba, koI digambara ke anatara vidhAne jaina yetAmbara dArzanika anya upara TIkA-vivaraNa karavA zakti ke udAratA banAyI hoya, te nAgavAnAM nI. jyAra zvetAmbaroe keralIye jainetara kRtibho upara ane digambara pati upara paNa vividha TokAmo racI potAnI vizAra dRSTi ane udAratAnuM jvalaMta udAharaNa pUrva pAu\ hai yA udAra Rgane saMkucita koNa che, teno nirNaya pharavArnu vAnako upara choDaM hUM. bIjI eka vizitA panIrayoM nadI ke Aja sudhI sAhityakSetra saMsthata-prApta pranyonA gujarAtI anuvAdA gaya-18 dvArA gayA hai, paga para gujarAtI bhApAnI pacaracanAnI artha jaTilatAne samajAvA saMskRta bhASAmA TIkA nayoM para gujarAtI bhASAnA paramaya kSetra eka apUrva ne nocapAtra ghaTanA . upAyajInA 'nyaguNa pAya rAsa' anya mATe AI banyu ke. are. gujarAtI nibhAne samajavA gujagatA anugadI pana nakhAna. upAdhyAyajI bhagavAnanI timImA pATanIka nige mAga go. rist ahogA sarvopayogI eti tarI ye pratimAno unnata kI kAya : eka mArane kI AyAmasAra. bhAratibho saMskArasAEiRE nya sthAna parAve devI hai. sabhI aMga ugaMdara Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjane paNa atyupayogI che. AkRtio vizvane kalyANano sAco rAha cadhi cha, jIvanane UrdhvagAmI banAvavA mATenI sucArU prakriyA rajU kare che. kharakhara, vartamAna yuganI pranA mAMTa A aNamola meTache. sahu koI mATe e muvAcya ane mupaca khorAka cha. ga. jotAM mArapUrvaka kahevArnu mana thAya cha ke lokasamUhamAM A granthanI dhumAM vadhu pratiSTA thavI joIe, ana Ane sarvamAnya ane sarvagrAhya karavA mATe 'gItA'no jema AnA upara minna minna paddhati ane vividha dRSTikoNathI, suMdara zailI ane lokamogya bhASAmA anuvAdo, vivecano ne vyAkhyAo paNa thavA noIe. ana enA pracArane vyApaka banAvatrAmA sahue bhAgIdAra banavU joIe. aNu-hAiDolana ane kAMvAlTa bombanA Ara AvIna UmelA vizva mATe adhyAtmavAdanAM pracaNDa kaLoMne satvara nAprata karavA tra joIpa, aMne e mATe AdhyAtmika siddhAntono chUTa thI vumA vadhu pracAra thano jIIe. AvA saphala prayatnohAga ja mAnavajAtanu ajJAna ghaTADI zakAza, AtmavAdane davAvI rahelA bhautikavAdanAM parivaLona nAthI zakAza ana phalataH mAnavacetanAnu tejomaya UrcIkaraNa sAdhI zakAze. ahIyAM prasaMgopAtta eka AMtaravedanA jaNAvaM ke AjanA vidvAno ane zikSita varga paradezI vidvAnAnAM nAma ane kAmane jeTalaM jANa che, taTalaM bhUmInA mahApuruponAM nAma ane kAmana nANato nathI; A eka kamanasIva ne zaramananaka ghaTanA cha. aura ! khuda gunarAvanA na vidvAno potAnA na gharAMgaNe prakraTelI AvI vijJa vibhUtine kAmathI to pachI, paNa nAmI paNa vyAra na jANe, tyAra AntaraprAntIya vidvAnone to ApaNe zuM kahI zakra! dhInI mahAdazvanI vAta e ke ke ApaNA vidvAno vIjA dhamoM aMga sAI jJAna dharAvatA hAya cha, vyAra ponAnA AMgaNe na rahanchA, gunagatI pranAnA ukarSamA sarvottama ana anoDa phALo ApanAra jainadharma aMge ke temanA sAdhupuruSo aMgenuM jJAna meLavavAmAM khUba khUba paThAta rahyA cha. aura, taona ghaNIvAra to oramAyA putra nevu na vaLaNa novAya cha. hanAro varSI jIvanA jainadharmanA jJAnanA amAve gujagatanA zikSaNa vibhAgamAMcAlatA gujarAnI AdimApAnAM pustakomA, ana anya sAhityamAMpaNa, jyA jyA bhagavAna mahAvIra ke jainadharma triya Tagyu che tyAMcyA dama vinAnu, ThITara lAvyu cha ane kaTalIka vAra to dharmanA marmano samanaNanA abhAva khoTAM vidhAno karIna anyAya paNa kayoM cha; nANa-anANe khoTIhakIkato rajU thaI gaI hai. A vardhAnAM kAraNonI samIkSAnuM A sthAna nathI, paraMtu vidvAnoMne mArI mAnarodha prArthanA cha ke, to UDA Utara ane lakhavA pahalAM naina vidvAnono saMparka sAdhI, hakIkatonI cophasAI karI paThI lakhe, lAlyA paThI paNa muyogya vidvAnane batAbI pachI mudrita kare, to anyAya thavA nahIM pAme. AzA rAkhIe ke havethI tao potAnI jJAnasAdhanAmAM jaina vidvAno, kaviyoM ne granthakAroMne jarUra sthAna Apaze. upAdhyAyanI mahArAna e paramAtmA mahAvIradevanA eka sAcA ane zistapAlaka sainika hatA, Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka gaccho, saMpradAyo bhane matabhedonA mojAothI ghUpavatA jainazAsanasAgaramA tophAne caDhelI dharmanaukAnA e sAcA mukAnI hatA. upAdhyAyajI mahArAje potAnA jIvananAM dhAMya vapoM, jIvanak sapanaM mukha, jIvananI tamAma kamAI jainazAsanane arpaNa karI dIdhA hatA. jIvananA antima varSa mudhI sAhityasarjana, zAsanasaMvA ane dharmarakSAnA zvAsa lenAra e vIra puruSa ApaNI samakSa sevA, syArpaNa bhane puruSArthano Adarza namUno mUkatA gayA che. zAsanamA buddhimAno ghaNA pAke che, paraMtu pharttanyaparAyaNo ane navya sajako gaNyAgAMThyA ja pAke che. upAdhyAyajI eka sarjaka ane krAntikArI puruSa hatA, tethI tozrIe mAre balidAno-Amabhoga ane muskelIthI meLavela siddhione TakAvI rAkhavA apUrva sAhitya sarjana karya pa. sAhityanu adhyayanaadhyApana ne pracAra thAya e mATe zrIsaMgha yazovidyApITha ' jeyI ekAda saMsthA ubhI karavI joIga. Aje gautika vijJAna ane rAjakAraNa eja jANe jIvananaM pUrNavigama hoya, evI bhAvanA bhane mAnyatA vizvamA manavUna thaI baiThI che. vaLI, prajArnu mAnasa anAmavAdI bhane yinArothI satata ghegatuM jAya che. cIjI bAju prajAnA netAoM ane pracAraka sAdhano taraphathI mAtra bhautika sAdhanonA sarjana, saMvardhana ke vivardhanamA ja prajAnI mukha-zAMti ane AyAdInI sidio samArolI -AvI jorazorathI thaI rahelI vyApaka udghoSaNAo dvArA prajAnA hadaya bhane gagajamAM satata bhayaMkara vipaNAta thaI yo cha. prajA bAmavAda ke adhyAtmavAdanA kalyANa mArgadhI dUra mudara haDapalAtI nAya cha A gate jyAra gAratIya saMskRtino bhavya prakAza abarAI gAI, nyAre kholA, AyA mahAgabhInI ma. vANIja prajAne ugArI zakaze. kAraNa ke upAdhyAyajI bhagavAnanI vANI mAnavajAnanA sAnA kartavyane caudha cha, gAnavanI mAnavatAne samajAvaM meM, vizvane preraka payagAma Apa, maMgala ane kalyANanA pavitra rAjamArganuM darzana karAve cha. mATe amanI vANInoM khUba sUya pranAra thayo joIe. AjIvana sAMgopakArI pRzyapAda gurudeyonuM saMsmaraNa ane yA kAryamA sahAyaka manAra zatAvadhAnI nyAya-vyAkaraNa sAhityatIrtha jayAnandavijayajI tathA munizrI vAnaspativijayAnA gAda ze bhulAyA antamAM sarasvatInA pApAya, gurucaraNakamalanA amaMda upAsaka, samyagadarzana-mana-nAvinA anupama bhArAdhaka, mahAna cinAraka, mahAnata tAnitaka, yAgaphayara maharAyAya gyAvinAda nyApAnAryana bhane temanI svapara kalyANakAraka prasAne bhagaNita daMdana! sanapaMnI 2013, samadAbAda -yazovinaya Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA sal Amukha munizrI puNyatrinayajI prakAzakanuM nivedana maMtrIyo saMpAdakIya nivedana munizrI yazovijayajI zrIyazovijaya jIvana-kavana darzana : vibhAga pahelo guNastuti ane jIvana-kavana viSaya lekhaka 1. upA. zrIyazovijayajI guNastutiH upAdhyAya dhImAnavinayanI gaNivara 2. zrIyazovijayopAdhyAyaguNastavanASTakam munidhI jayAnandavijayajI zatAvadhAnI 3. mahopAdhyAyazrImadyazovijayajiddaNivANAM munizrI hemacandravijayajI guNastutyaSTakam / 4. zrImad yazovijayajI guNagIta munizrI yazAvijayajI lekhasaMgraha 1 pU. upAdhyAyajI bhagavaMtanAM vacano paTale AcAryazrI vijayodayamUrijI AcAryazrI vijayalabdhimUrijI 3 zrAmad yazovijayajI mahArAja ane bhAcAryazrI vijayapratApamUrijI mAnasAra- kIrtana 4 pa. upAdhyAyajI mahArAja Aje paNa AcAryazrI vinayayamamUrijI 5 zrIyazovijayajInI janmabhUmi kanoha munizrI pugyavijayanI upAdhyAyajI zrIyazovijayajI mahArAja ane paM. zrI kanakravijayajI gaNi tebodhInuM adabhuta vyaktitva cAtraka vijaya paM. zrI bhakaravijayanI zrIyazovijayajI mahArAjanA granthona adhyayana / paM. zrI dhuraMparavijayajI upAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAja ane munizrI nambUvijayajI temanI zAsanasevA zrIyazovijayajI mahArAjanAM yaghananA rahasyo munizrI bhAnuvijayajI ana vizeSatAyo prasnara sthAvAdI upAdhyAyajI thIyovijayajI munizrI vikramavijayajI mahArAja 12 nyAyadarzanahu~ svarUpU . sAdhvIzrI mRgAvatIgrIjI mahopAdhyAyajIe karelo upakAra sAdhvIzrI manjulAzrIjI amara yazavijayajI zrI dalamumba mAlavaNiyA nyAyAcAryana caMdana pro. hIrAlAla ra. kApaDiyA ema.e. 68 tArkika-hariyALI pAcakajazana paMzavRkSa ajaraamara hai" 0 9888 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrIyazovijayajI mahArAjanI janmabhUmi kanoDA 19 zrImAn yazovijayajI 20 zrImad yazovijayajInuM jIvana bhane prANapratiSThA yAne ApaNuM kartavya 31 21 yazaHprakAza 22 ve jyotirdharonI milanajyota 23. pUjya zrI. yazovijayajI upAdhyAya 24 aDhAramI sadInA prakhara jyotirdhara 25 mahAn jyotirdhara pU. upA. zrIyazovijayajI 26 upAdhyAyajI mahArAja ane tatkAlIna paristhiti 27 nyAyAcArya jainajyotirdhara mahopAdhyAya zrIyazIvijayajI 28 zrImad mahopAdhyAya zrIyazovijayajI 29 upA. zrI. yazovijayajInuM bhavya jIvana 30 yogIzvara zrImad yazovijayajInI jJAnadIpikAjJAnasAra' aSTaka 31 maho. zrIyazovijayajIe jaina saMgha para karelo upakAra 32 vAcaka zrIyazovijayajI, pamanI mUrtino anAvaraNavidhi 33 nyAyAcArya zrIyazovijayajI, pamanI gurjara kRtionI sAlavArI 34 aDhAramI sadInA mahAna jyotirdhara mahopAdhyAya zrIyazovijayajI 35 aDhAramI sadInA madAna jyotirdhara mahopAdhyAya zrIyazovijayajIkRta andho 36 jainadarzananuM ciMtanakAvya 'mAnasAra,' 37 jainasiddhAnta bhane saMskRtino mAtrAM pracAra 11 9 38 zrImad yazovijayajI mahArAja 39 zrImad yazovijayajI 40 41 zrIyazovijayajIkI jIvana- kArya paregA 42 zrImadyazovijayayAnakAnAM vaiduSyamAdhyAtmikatyaM gha 43 sujasavelI bhAla - - mUla 44 gujasavelIno sAra tathA TippaNI 45 upAdhyAyajInAM ye asima gonAM 46 nayacakra. ?? zrI dhanevAlAla bhAIzaMkara dave DaoN. bhagavAnadAsa ma. mahetA em. bI. bI. esa. zrIyuta nirmala zrI chabIladAsa kedArIcaMda saMghavI zrI manilAla mo. pAdarAkara zrI vibhovanadAsa laheranaMda zrI mohanalAla dIpanaMda cokasI zrI phatehacaMda saveranaMda zrI rAjapAla maganalAla bahorA zrI maganalAla moticaMda zAha DaoN. naebhadAsa ne sIbhAI zrI narottamadAsa bhagavAnadAsa zrI amaranaMda mAvajI zAha zrI caMdrikA somacaMda gAMdhI zrI goradhanadAna vIranaMda zrI goradhanadAsa vIranaMda sAdhI vijayarasUrijI "7 " zrI pI.ke.zAda sunidhI ma sunidhI bhakaravijana zrI nenanAta nIda ma zrI nAvamAra marAThI paM. zrI paM. zrI ga munizrI air pi bhubrugpl-sde / " data 74 72 93 94 104 106 dara te 126 124 126 129. ra 635 154 180 189 205 etv 296 290 265 625 233 23: 40 eka Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhAga vIjo anya viSayaka nibanyo 1 aruNanmahendro mayurAm TA. vAyudevazaraNa apravAla 2 adhyAtmatattvavettA zrImad devacandrajI thI agaracaMda nAhaTA 3 zrIyazovijayaupAdhyAyakRta tatvArthagItake- thI bhaMvaralAla nAhaTA vivecaka-zrImad jJAnasArajI 4 zrItattvArthagItam -bAlAyayodha 5 pR.upAdhyAya dhImeghavijayajI gumphitA-aIdagItA paM. zrIramaNikavinayajI gaNi 6 'paMcAkhyAna' gata-dhaka-nAlikera kathA DaoN. bhogIlAla na. sAMDesarA 7 vipaTizalAkAnA prathama parvanA prathama sarganeM- prA. jayanta . ThAkara samAjadarzana em e kovida 8 ahiMsAdharma ane teno saMskRtinA vikAsakramamAM zrI prahAda candrazekhara dIvAnI 61 upayoga em. e. ela. ela. ema. pR. 3. zrIyazovijayagurumaMdira pratiSThA ane 'zrImad yazovijaya sArasvata satra'no hevAla 1 muMbaInI Adya ujavaNIno kAryakrama guMgAnuvAdasamiti mumbaI 1 guNAnuvAda mahotsava 2 thIyovijayajI guNagIto zrI pAdarAkara 3 UpAdhyAyajInuM smAraka janapatra 2 DamoI gurumaMdira pratiSTAnI svAgatapatrikA DamoI jana zrIsaMgha 3. zrIyazovijaya sArasvatasatra patrikA naM. 1 zrIyazovijaya sArasvata satra samiti 90 4 zrIyazovinaya gaNivaranI mUrtipratiSThAnI kaMkotrI DamoI nana zrIsaMgha 5 calo DamoI [posTara] 6 zrIyazovijaya sArasvata satra mahotsava- patra svAgana samiti DamoI nimaMtraNapatrikA 7 pratiSThA ane satrasamitinAM nAmo 8 upAdhyAyajI mahArAjanI bhavya bhUtipratiSThA tathA .zrIyazovijaya sArasvata satra-pati 'patramAthI 9 zrIyazovijayajI zAna-sAhitya pradarzanahu~ na' patramAMcI udghATana 10 saye pasAra karelA TharAvI 11 umoIna sukhada samAdhAna 104 120 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 12 svAgata pramukhanuM vaktavya thA bAlacaMdra jeThAlAla 13 satraudghATana prasaMganuM vaktavya badAnI 14 satranA pramukha - dArzanika paMDita zrIIzvaracandrajInuM pa. zrI bharanaMdI pravacana 15 AcArya zrIvijayadharmasUrijI mahArAjanuM pravacana 16 zrIyazovijayajI mahArAjanuM pravacana 17 satra prasaMge AvelA lekha - nibandhonI yAdI 18 sArasvata satra gItaguMjana 19 dhanyavAda 20 satra tathA munijI upara saphaLatA icchatA ane abhinaMdana ApatA AvelA saMdezAo 21 zrIyazovijayasArasvata satranAM saMsmaraNI 22 zrIyazovijayasArasvatasaghanAM saMsmaraNo 23 zrIyazobhAratI prakAzana samiti patrikA 24 zrImadyazovijayajIkRta granthonI yAdI * jaina patranAMgI "" " 21 *g zrI pAdarAkara jaina panA taMtrI zrI DaoN. zrI. bhogIlAla ja mAMDemarA zrI nAgakumAra nA. ganI prakAzana mamiti porA munizrI yazovijayI 123 126 128 135 SE 145 147 15:2 154 189 183 190 193 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a n elem . k --- Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ' * - *" - - - - - - - - - - . - 1 -- - - - ** - - * - .. * - - *waa - - -- - - - - - na-- - - - nu - - - - - - - - - * : bAvacAra.bApAcAra. tharAnA mana para karavAmAMdha bAda, sika, dina.na , pA. pAka. sA . adAra. ka. navasAna, kathA. AgAMparA, apA, yAra bAda no saMkhyAbalpa ma racanAra. aba vAvI, pAkA mAmA * mahApAdhyAya 1008 zrImada yavijayajI mahArAja Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gas , nyAyavizArada nyAyAcArya mapAdhyAya 178 zrImad vijyajI mahArAjanA samAdhimaMdiramAM padharAvelI pavitra caraNakamaLa pAdukA ka Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka nyAyavizAradanyAyAcAryatAkiMkaziromaNi mahopAdhyAyazrImadyazovijayajIstutiH [ stutiwAraH 35. zrImAna viSayanIdhi | sattarkakarkazadhiyAkhiladarzaneSu mUrddhanyatAmadhigatAstapagacchadhuryAH / kAzyAM vijitya parayUthikaparSado'yyA - vistAritapravarajainamataprabhAvAH / / 1 // tarkapramANanayamukhyavivecanena prodbodhitAdimamunizrutakevalitvAH / cakruryazovijayavAcakarAjimukhyA granthe'tra mayyupakRti parizodhanAdhaiH // 2 // (1) je mahApuruSa satyatane karavAvALI sUkSma buddhivaDe-athavA uttama tArkikathAnA parizIlanavaDe prakhara banelI buddhithI-samagra dezamAM ziremaNibhAvane pAmyA che, tapAgacachamAM agresara che, kAzInagaramAM anya darzanIonI sabhAne jItIne zreSTha-sarvottama evA jainamatanA prabhAvane jemane vistAryo che - (2) ane jeozrIe tarka, pramANa ane naya A traNe ya padArthothI pradhAnapaNe karelAM zAstrIyatanAM vivecanavaDe karIne pUrvakALanA takevaLIonuM spaSTa smaraNa karAvyuM che; ane jeozrIe A graMthanuM parizadhana karavAvaDe karIne mArA para upakAra karyo che, te zrIyazavijayopAdhyAya vAcakasamUhamAM mukhya gaNAya che. [ upAdhyAya zrImAnavijyagaNivare vi. saM. 1731nI sAlamAM racelA dharmasaMgraha" nAmanA graMthanI prazastimAMthI, . -11 ] - ~-:: vir; - : - ?' Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIitamasyAmine namaH / zrImadyazovijayopAdhyAyaguNastavanASTakam | [ vasantatilakA ] hi tena // // 2 // udAmavAdivijayo suci yena labdhaH pAdo namanti viduSA nu vivAdamuktAH / dhyAyanti nAma hRdayaM guNino guNajJA, yamyAdabhutaM sucaritaM munayo nuvanti // // 1 // zrImatsamo na subane cinarAjamako, paddharmamarma nikhilaM nihitaM svacitte / zoNAMzuneva vito mamatAnyakAro, vidyAmavApya manasA vacasA janmodadhi tarinumAzu sadA kriyAvAn yajjJAnasindhutaraNe viralA jIyAntrinAgama-hasyamaraH tarkaH saJjanadarzana caritranidherhi gurvIzavIra jinazAsana rakSaNArtha ramyaM vyadhAyi bahu yena tarkazAstram / vedAntodra- vipaTAdivicAgdakSaM nandanti vIkSya nipuNAstamahaM namAmi | ||4 // moda ku'jani 'kanoDu' gujanma, navyA pitA vihitavAn yazavantanAma | yato hi tena yazasA yaha prasiddhi, nandanti tasya januSA jinazAsanAni // // 5 // tyA zivaM zramaNasajanAya so'syana zemuSIjavibhayA jaDimAndhakAram | yasya kriyA micavinAzikA jA---- -naH sarvadA hitakaratridive ma jIyAt // ||6|| ilAyAm / - tasya || ||3|| yasya thiyA sakalazAsTarahasyamayyA zozobhito bhavikasA dhulanAtmakopaH / vijJAnavaibhavavaraM pravaraM munInAM jantohitaM zamayutaM satataM tamIDe // // 7 // sevAratA budhajanAH sukhino bhavantaH / yajjJAnagaugvavibhUtisaro'vagAdha vidyAvibhAvinamohanamagnapatri naH saMbhavanti bhuvi no jananAya muktAH // ||8|| avamAnakAra pUzya munizrI dhazoviSathAntevAsI zatAvadhAnI munizrI ayAnandavijayajI nyAya-vyAkaraNa-sAhitya tIrtha Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kat" AMER EME // zrIgotamasvAminenamaH // mahopAdhyAyazrImadyazovijayajidgaNighayyAMNAM guNastutyaSTakam // [yaMtAThIyaundaH] yazasA palu viznutAtmane jinadharmakanivaddhacetase / vijayAya yazo'bhidhAya te sadupAdhyAyavarAya naumyaham // 1 // jitavAdigajendrasaMhati paritaH prauDhavibhAvibhAsitam / nagadekavipazcitaM na ko bhuvi jAnAti sutarkapaNDitam // 2 // muninA nijajanmanA'munA mahanIyena 'kanoha' nAmakam / puramatyadhikaM pavitritaM kurute kinnahi satsamAgamaH // 3 // spRhaNIyaguNaM nayAbhidhaM vijayAntaM gurumAzritaH sudhIH / tadupAsanayA prapedivAn vimalazAnavibhAsisatkiyAm // 4 // nagarI zrutasiddhisAdhikA-matha kAzImadhigatya manjulAm / / ciramekamanAH sarasvatI-mupatasthe tamaso nivRttaye // 5 // samazAstravimarzakovidaH sadanekAntamatAdhipAragaH / / hitakArivaropadezakaH kimu dhanyo na munIzvaro'vanI // 6 // racitA vividhA guNojjvalAH kRtayastarkavitarphamaNDitAH / vidupA mahatA sudurgrahAH vivudhA yAbhiraho camatkRtAH // 7 // jinadarzanatattvadIpaphaH prazamAdIddhaguNoghasaMvRtaH / bhavikavajayodhadAyako gaNirAjo nitarAM virAjatAm / / 8 / / [ zrImannemyamRta devacaraNAjacazvarIkAyamANo-hemacandravijayo muniH ] BLOGYEES Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S s 5. A - - - : - nyAyavizAra, nyAyAcAI va. mahAdhyAya 1008 zrIma cavijayajI guNagIta rAhupati rAghava rAjAma zrI yazovijayajI tAruM nAma, kalyANakArI maMgala nAma, maMgala nAma maMgala nAma, vidyAvardhaka tAruM nAma. zrI. 1 cAvizArada anAvizArAma, pAyA pada ta kAzI ThAma, cetha pAThakapada abhirAma, A sukha zAMti ArAma. zrI. 2 jinazAsananA che zaNagAra, kIdhI sevA aparaMpAra, zAstro racI kIdhe upakAra, kahetAM nA guNane pAra. zrI 3 sarasvatI vara dI sAra, kAvya racIyAM te rasALa, zrutakevalInA che avatAra, smaraNa-bhajana che sukhakAra zrI 4 ajoDa prabhAvaka mahAmunirAja, zraddhAMjali arpe jainasamAja, suyaza vaMdana lAkhalAkha Aja, Apa AzISa sIjhe kAja. zrI 5 tri prazna karavAthuM bIta] 1 sunila vijya -13, ' k EE : : 3 % cheka * Eii .. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * :: SEVA TEdara * * * * rAka :- -:. nI :) AS 1. ki - - - pU. upAdhyAyajI agavAnanAM vacano eTale[ le paramapUjya AcArya 1008 zrImad vijayanemikSarIdhara mahArAjAntavAsI paramapUjya AcArya zrImAna vijayasUrIzvarajI mahArAja | 1. parasepAsyacaraNa bhagavaMta upAdhyAyajInAM vacane eTale pramANa, naya, saptabhaMgI, sakalAdeza, vikalAdeza, nikSepa vagerenA niSkarSarUpa varUpa pradarzana sAthe padArthonA saMskRta-prAkRta ane pracalita lekabhASAmAM gadyapadyagati dampaya vicArapradazaka davAo. * 2. magavaMta upAdhyAyajInAM vacane eTale-- zrIjinezvaradeva pratyene avihaDa bhaktirasa prakaTAvanAra pIyUSanA jharAo. bedhibIjA aMkura khIlavanAra puSkarAvamegha. suvarNa mukAmudita rArdIi vara. abAdhita siddhAnta vAkyo. 3. magavaMta upAdhyAyajInAM vacana eTale-- samyagadarzananI nirmAtA ane daDhatA karAvavA sAthe prabhAvazAlI prabhuzAsana uparanA asIma premabhAva ane bahumAnane uttejita karanAra paramasAne, 4. magavaMta upAdhyAyajInAM varAne eTale pade pade nyAyakeTinI uccakakSAnuM niSkarSa, pravacanika-tArkika, kAmacaki, saiddhAtika Adi paramasvarUpa yAvat ghava sAdhi paramasamarasa bhAva ane prabhu sAthe sAparitA ekAgratA prApta karavAnI saraNi. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. bhagavaMta upAdhyAyajInAM vacane Tale- mutakevalI bhagavatenA amApa tasamudanuM avagAhana karavAne mahAnAva, AtmAne prabhudharmathI rasadhita tAmranA suvarNabhAvanI jema, agara cena machAraMgathI raMjita vastranI jema raMgAvanAra nirmaLa nirUpama rasapikAne jhare. 6. sagavaMna upAdhyAyajInAM vacane eTale mithyAtvarUpa durgama parvate bhedavAmAM vaja, padArtha tatvaviSayaka-sa. viparIta jJAnaajJAnAdi gAya adhikAra, tevAmAM jaLahaLa sarca. 7. pagavaMta upAdhyAyajInAM vacane eTale-- pUrvanA sUnakevI bhagavaMtAnuM marA karAvanAra athAga pratibhAzAhI vaibhava. AvI AvI aneka upamAo ane surakSA prazaMsAne pAtra bhagavAna mahepAdhyAyajI zrIyazovijayajI mahArAjazrInI vizAla ane Adarza pratijJA te e ke. syAdavAdArthaH kApi kasyApi zAstra yaH syAna kazcid razciAdArNavAnyaH / , tasyAkhyAne bhAratI maspRhA meM bhaktidhyananAMgrahANoM pRthI vA // bhAvArtha-daSTivAda (bAramuM zAstrAMga) samuthI prakaTathaela sthAvAda padArthapIyUSa keIna paNa zAstramAM kepa vibhAgamAM, je hiya tenuM vyAkhyAna karavAmAM, svAduvAda upara prakaTa ulasatI bhakti karavAthI mArI buddhivAI dhrUkAvALI ja vAta che. bhaktinI spaSTatAthI hA-vadhAremAM nhAnA-TAmAM, sumaralamAM, aNu-vizAlamAM keI jAtane AgrahataphAvata nathI. A hatI teozrInI vikasita udArabhAvanA. AvA aneka guNagaNusAra bhagavAna upAdhyAyajI mahArAja ane temanI vAne vAraMvAra vaMdana, - - - - CVS Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }; 23. AdaryAM ja i li. [ lekhaka : padmapUjya AcArya zrImad vijayalakhrisarIdharajI mahArAja tattvavANIprakAzena yena vyAptA vasundharA / taM yazovijayaM nityaM yazazcandraM namAmyaham // 1 // tarkadarzanavettAraM netAraM muktivatrtmani / edaaratari zrIyazovijayaM stuyeM // 2 // kAzyAM prAptaM padaM yena ramyaM nyAyavizAradam / nyAyAcArya pareNya taM yazovijayaM bhaje // 3 // 1. upAdhyAya zrIyoAvijayajI sahArA-- eTale zrI jinezvaramahArAjanA anupama jainazAsananA ananya bhakta. 2. upAdhyAya zrIyazeAvijayajI mahArAjA-- eTale sattaramI sadInA jaina zAsananA vidhi sAme jhajhumanAra eka advitIya vijayI sulaTavara. 3. mahApAdhyAya bhagavAna zrIyazeAvijayajI mahArAjA~~ eTale akATaca yuktionA bhaMDAra, caraNucittarI ane karaNasittarImAM dattacitta eka anupama zaNagAra ane zrIjainazAsananI camaka vadhAranAra zrIjainazAsananA zatrugAra, pravara zrIyazeAvijayajI mahArAla 4, eTale zrIjainazAsananA sUkSmatattvone khUbakhUba khIlavaTa ApanAra ane vistArathI vaNuvanAra tArkika cakravati'. dvAdazAranaya granthapraNetA zrIsallavAdI AcArya bhagavaMtanI jhAMkhI karAvanAra apUrva sAhityanA sarjanahAra zrIjainazAsananA bharUpavAdI. 5. svacavizArada saheApAdhyAya zrIyovijayajI mahArAjA-- eTale 1444 graMthanA kartA AcAya' bhagavaMta zrIharibhadrasUrIzvarajI mahArAjanI jema AgamAnusArI bhAgamamAM nahi evA adbhuta vicArAnuM pradarzana karAvanAra AcAya bhagavaMta zrIharibhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA laghubhrAtA. 6. nyAyAcAya pADaeNkazirAmaNa zrIyazavijayajI mahArAjA-- eTale rUpakAla kArathI saMsAranI asAratAnA dyotaka dRSTAMtAne yeAjavAmAM siddhapinI harALamAM AvanAra sattaramIsadInA eka apUrva' kathAnirmAtA, Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. upAdhyAya zrIyavijayajI mahArAjA- eTale saMskRta, prAkRta, mAgadhI, mAravADI, mevADI, zujarAtI Adi bhASAomAM romAMcaka kavitAkAra, vipula sAhitya samarpa, jenadharmanA eka mahAna dharIpuruSa. 8. turthapada vibhUSita zrIyazovijayajI mahArAjA eTale jainazAsananA aneka virodhIonI vacce jenazAsananI satyavAne kavitAmAM racI tathA cukti-prayuktivALA racI, vyAkhyAnanI vyAsapITha parathI bulaMda nie vyAkhyAne AyI, vireAdhIonI ja ukheDanAra, vidhIo taraphathI thanA AkarA upasargo sahavAmAM eka mahAna dhIrapurUSa. 9. upAdhyAya zrI vijayajI mahArAjA- eTale jinazAsananA raMgathI ja ekarama, 10. pahepAdhyAya zrIyavijayajImahArAjA-eTale bahAranA viyethI sadeva anAsakta, 11. vAcakapravara zrI vijayajI mahArAjA- eTale jinaAgamanAM bArIka tane vizada banAvanArI vicAraNAmAM ane pracAraNamAM prasA. 12, jaThaka zekhara zrIyazovijayajI mahArAja* * eTale duniyAnA anya dharmatAthI zrIvItarAgakathita ta ja sAdabhUta che evI siTimAM ja saMsA. 13. zAvizArada zrIya vijyajI mahArAjA- eTale carasittarI ane kara sitarInA parama upAsaka I eka mahAna virAgI. 14. rAcapada vibhUSita zrIyazovijayajI mahArAjA- eTale bavika dudhanA hAra, 15. pAyAcArya zrIyazovijayajI mahArAja eTale viziSTa racanAkAra. 19. pAThakavara zrIyazovijayajI mahArAjA- eTale asatya tatvenA anupama khaMDanakAra, 17. nyAyavizArada nyAyAcArya apAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAja* eTale paramaprabhAvaka zrIharasurIzvarajI mahArAjAnA samudAyanA aMtisAra. eozrIjIne amArI kepTanaTi vaMdanaNi Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanaprabhAvaka nyAyAcArya nyAyavizArada mahopAdhyAya zrImadda yazovijayajI mahArAja ane jJAnasAra-kIrtana [lekhakaH-paramapUjya AcArya zrImad vijaya pratApasUrIzvarajI mahArAja] gatamAM e ja yogIpuru vaMdanIya hoya che ke jeoe ahika, pAra. of the laukika-kAryothI taTastha (para) rahI AtmakalyANa vAste AtmaparikRtine A ja phi nirmala banAvI che, UbhalekathI para-zreyamArga apanAvyuM che. emanA | A ]] guNanuM kiMcit smaraNa karavuM e paNa mahAsaubhAgyanuM cinha che. dhanya = " che teone ke jeo sadAya tatvaSTi evA e puNyapuruSanI sAkSAta chAyAmAM AvyA haze. jenuM AmasmaraNa bAhyA-atyaMtara, kevala adhyAtmamAM ja avicaLa che, emanAM caritranI bhAvanAnI (aMza) gaNanAmAM ApaNe pAmara manuSya AvIe te e sadbhAgya che. e mahAyogi puruSanA je udagAra e ja Agama che. kemake jemane AtmA adhyAtmasvarUpa otapreta che. tenI je kaMI vacanAvalI nIkaLe te svapakalyANakAraka ja hoya che. emanuM je AcaraNa e ja caraNanuga, tathA je zabda vaDe guMthI (sAMkaLI) emanI pravRttine lakhAya che e caraNanAga emane vihAra ene ja tItha zabda tarIke vyavahAra hoI zake che. jema,-"bIjuM tIratha sevanA sakhI tIratha tAre jehare, teha gItAratha munivara sakhI teha zuM kIje nehare."--tathA saMsAranA kAraNarUpa moDapara jeNe vijaya prApta karyo e ja paramAtmapadanA adhikArI che. e zAstra ukti, tAvika dRSTie khuda zrI upAdhyAya mahArAjanA AzayathI te e che ke "paramAtmAnI kevaLa upAsanA ane japa (dhyAna)thI paramAtmapada nathI maLatuM, paNa paramAtmA-pratipAdita (kahelo mArga upara cAlavAthI paramAtmA thaI zakAya che. AvA aneka guNaprabhAnvita pUjya upAdhyAyajInAM guNa gAna ke prazaMsA mATe A lekhinimAM e zakti nathI ke e pUjyazrInAM caritrane aMza paNa lakhI zake? to paNa emanA upara aMtaraMga je upAsanA-bhAva ane sadgurUnA caraNakamaLa rajane prabhAvathI mane zraddhA che ke emanA caraNarajana sevaka enI kRpAthI jarUra kRtakRtya banI zake che. parama pUjya zrImAna upAdhyAyajI mahArAjanuM agAdha pAMDitya, e jJAnanA mahAsAgara, temanA vizuddha cAritrAdi guNo Aje ApaNI sAme temane skUla deha na chatAM enuM pratyakSa ciMtAmaNi ratnatuya vAdbhaya, aneka viSayothI bharapUra aneka zAstra kahI batAve che. e prabhAnI chAyAne mane AMzika sparza na chatAM emanA vize kaMI kahevuM e kema bane? phakata mArA lAbha khAtara e guruSadanA ArAdhanA mATe kaMIka A prayAsa che. eozrInA adhyAtmaviSayaka graMtho paikI jJAnasAra mukhya che. emanA aneka graMze pikI pUjaya upAdhyAyajI mahArAjane zrIjJAnasAra graMtha e kharekhara jJAnasAra ja che. vastuta: anubhavane ja khajAne bharyo che. temAM batrIsa aka-prakaraNuM che jemAM eka eka prakaraNa rahasya pUrNa viSayanAM che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te viSaye je ke anyazAsAmAM hovA chatAM enuM saMkalana sarala ane recaka kelIthI karavAmAM AvyuM che. ekaMdara AdhyAtmika dRSTie pratipAdana karyuM che e ja teonI pratibhA ane anubhava jainetara bhinnabhina aneka mata darzanane zAstrIya anubhava e emanI sUkamadRSTi jaNAI Ave che. A jJAnasAra graMca keTale AdhyAtmika uccakeTine che. e upAdhyAya zrI teija upasaMhAramAM pitAnA ja AtmavizvAse raNakAra thatA avAje jaNAve che ke - spaSTa niSTaGkitaM tacamaSTakaiH pratipannavAn / munimahodaya jJAna-sAraM samadhigacchati // . [3paraMg . ] batrIsa akhake vaDe pragaTa nirdhArelA tavane prApta thayelA muni, jenAthI mahAna udaya che evA zuddha cAritra tathA parA muktirUpa jJAnasArane pAme che. . AgaLa enuM ja zAAdhAre pite pramANa A rIte Ape che. ___ "sAmAiamAiaM suanANaM nAva biNdusaaraabho| tassa hi sAro caraNaM, sArA caraNassa nivvaannN"| . sAmAyikathI mAMDI caudamA lekabiMdusAra pUrva sudhI kRtajJAna che, tene cAra cAritra che ane cAritrane nirvANa che. juo e ja puSTine A eka vadhAre purAve. " nirviza nivAdha jJAnarUpaNa! vinivRttaparAgAnAM mokSo'traiva mahAtmanAm // [3pa00 da] vikArarahita ane bAdhArahita evA jJAnasArane prApta thayelA ane paranI AzA jenI nivRtta thaI che evA mahAtmAone A ja bhavamAM anyanI nivRttirUpa mAsa che - tathA A graMtha upara eozrI e gujarAtI bhASAmAM bAlAvabodha rUpa anuvAdamAM kahyuM che ke "bAlikAna lALa cATavA jevo A bAlAvabAdha nIrasa nathI, paraMtu te pAyamAlArUpa amRtanA pravAha sarakhe che jenetaramAM bhagavaddagItAne AzvAmika jJAna tarIke Adara che. kintu e maMtavyamAM ghaNuM matAMtare che. jyAre A graMtha te tenI racanA prauDha chatAM sudha, hadayaMgama ane svAdhyAya mATe khAsa bhAvavAhI prasAdarUpa jJAnanA upanithadarUpa che. jema jema vAcana, manana karAya; tema tema ene AdhyAtmika anubhava ane svadharUparamANu banI zakAya paraMtu " kepAMcidvipayajvarAturamaho cittaM pareSAM viSA vegodakakRtakamUcchitamathAnyeSAM kuvairaagytH| .. lagnAlakamabodhakRpapatitaM cAste parepAmapi, stokAnAM tu vikAramArarahita tajjhAnasArAzritam / / [risti che. 2] . Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 ahA ! keTalAekanuM mana viSayarUpa tAvathI pIDita thayela che, khIjAonu` mana viSenA Avega sarakhA ane tatkAla che phaLa jevu evA zrutarka-vicAravaDe mUti thayelu che, anyanu mana kuvairAgya duHkhagarbhita ane mehagarbhita vairAgyathI karaDelA che. haDakAye kutarA jene evu, eTale kAlAntare jene kaTuka vipAka thAya tevuM che. bIjAnu citta ajJAnarUpa kUvAmAM paDeluM che. paraMtu theADAonuM mana vikAra bhArathI rahita jJAnasAra vaDe Azrita che.~~~ uparanA upAdhyAyazrIjInA anubhUta udgAra mujaba-- " viralAstadrasAsvAda vido'nubhavajiyA " [anumavaprada sTo. + ] eTale ke anubhavarUpa jIbha vaDe zAsra rUpa kSIranA rasAsvAdane ndvaNunArA gheADA che. eTale zAstrajJAna te bAhya che, ane anubhava te aMtaraMga khAkhata che. teA pachI huM A graMthanuM mAhAtmya zuM kahI zakuM ? A graMtha racanA-samApti, gUjarAta siddhapuramAM zrI mahAvIranirvANa divALIne divase pUrNa karatAM Aja graMthAnte pUjya upAdhyAyajIe peAte ja kaheluM mAhAtmya rajU karI guNustavanA pUrNa karU chuM. " A graMtha pUrNAnandaghana AtmAnA cAritralakSmInI sAthe pANigrahanA maheAtsava rUpa che. vaLI A zAstramAM bhAvanAsamUharUpa pavitra geAmayavarDa bhUmi lIpI che. cAtarapha samatArUpa jalane chaMTakAva karyAM che. rastAmAM sthaLe sthaLe vivekarUpa puSpanI mAlAe laTakAvI che. ane AgaLa adhyAtmarUpa amRtathI bharele kAmakuMbha mUkayA che. A badhu pRrNAnandadhana AtmAne apramAdanagaramAM praveza karavAmAM magalarUpa che." (prazasti bleka, 3) A jJAnasAranA abhyAsI banI aneka Atmahitecchu punyavate A jJAnasArarUpa cAritraguNa prApta karI svazreya sAdhe e zubhecchA. yatra rodhaH kapAyANAM, brahmadhyAnaM jinasya ca / jJAtavyaM tat tapaH zuddhaM, avazieM tu laMghanam // aH--je tapamAM kapAsIneA rAdha, brahmacaya nuM pAlana ane vItarAgadevanuM dhyAna thatuM hAya, te ja zuddha tapa jANavuM ane bAkInuM te| saI ladhana mAtra samajavuM. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E / sakalalagdhipanAya zrImate gautamagaNadharAya namonamaH // vAcakarimaNi nyAyAcArya nyAyavizArada 5. upAdhyAyajI mahArAja Aje paNa ajara-amara che. [ke paramapUjya AcArya zrImadda vidharmasUrIzvarajI mahArAja ha sUrI kezara rkitA kapura bahAra vagere lautika sugadhI padArthonI svatra thai maryAdhi che. paraMtu tamArA aMtarAtmAmAM pragaTe hA saMyamAdi kazunI suvAsa amaryAdita che. kasturI kezara vagere para ka . paitAnI hAjarImAM te cavA Ape , paraMtu pitAnI gerahAjarImAM nAM sutra ApavAnI te padArthomAM zakti nathI. ane kadAca suvA strApa te ja be pAMca kalAka puratI ja. thara caMna vadhupurA pitAnI hayAtImAM suvAcathI maghamaghatA bagIcA mAla heca che, paraMtu tenAM svargagamana bAda sekanDa va paryaMta te cunA sUraNanI suvAsa vizvavyAM patharAyeTa che.tika padArthonI yuvA karatAM AvyAnI sUvAra dravya-tra-kALa ane bhAvanI apakSoe navaguNa vika che. potAnA jIvanamAM je kaMI na sarI AmanI yuvA pragaTAve che. te mahApuratuM jIvana dhanya che. sUkula che, zrI . vagara jAnathI hIrA vadhI jA vizvamAM zraddhA-saMyamanI suvAsa pAranAra, bI kacerI phAtine vadhu teja kAra ane kAkInA samaye dharmazAsananI suMdara vyavasthAne surakSita rAkhanAre nyAya vizArada vAcakamiNi mahepawdha zrImAna cavijayajI mahArAja nAme eka sUraI kapuranI jaina zAsanane garI tiraMphI leTaprApta thaI hatI. haju pa ka = saMtapurathI ja jari hatI. nA bhAga ati nArAyae kudadIpaka putra hatA. janma-janmanI ArAdhanAnA pratApa bAhyavayAM ja DhaMkAra ne sthAnanI pratibhA e kuTIkanAM surajamaMDaTa hae dekhAI AvatI hatI. e cAra vabava zravaNa karavA mAtramAM akhaMDa nA kSetra nAra thaI javuM e jJAtinuM pragaTa kuLa hatuM. sadagurune sUraja, aMbara cA vecatra, mAtapitAnI kRSi sAthe saMyamanA punita mane svIkAra, DIkara pachI janana mAlyA, sonAM vadhu pariNIvana ATe kazI-grA jarA dara mAM pUgurUva zrAdhe mA ane varSo parvata nyAya vagera ne jayAre zvAsa ta ja ta cUkyAya dvArA pragaTa thayela zrI svAti ane amarazakti vagere, e caMtA ane prasaMganuM jeuM varNana karI rahyuM alaga che. A pavitra adhu pura pitAnA aMjayAM zraddhA ane graMthamanI anupa aArAdhanA 1 ja zunakAratA nata parizrI dvArA divyaprakAza paramAra ati prAdI. e purina pAnA aMtaramAM e. ayuta brAti Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 pragaTAvIne ja saMtApa na mAnyA, paraMtu aneka viSayeA saMbaMdhI sAhitya sarjana tema ja sadgupadezadvArA sa`khyAmaMdha mAnava haiyAmAM e divyaprakAzamaya AtmajyeAtinA jhagamagATa pragaTa karI anaMtakAlanAM aMdhakAra paTalane dUra karyAM. anatajJAnI tIrthaMkara devAe jaNAvelA anaMtazAMtinA mAne samajavA, e mA upara cA zraddhA thavI, temaja anaMtazAMtinA punitapa Mthe prayANa karavuM'. e uttarAntara dipa vadhune vadhu duSkara che. paraMtu e khadhA ya karatAM ana MtazAMtinA pavitra rAjamAmAM Dagale pagale kaTaka veranArAonA sAmanA karavA, sAthe verAyelA kaTakA dUra karI anekAneka mumukSu AtmA mATe e pavitra rAjamAne sApha ane surakSita rAkhavAnuM kA khUkSma ja vikaTa che. mIna khadhAya tIrthaMkara devAnAM dharmazAsananI apekSAe caramatIrthaMkara zramaNubhagavAna mahAvIra prabhunAM dharmAMzAsananI paristhiti khUba ja bhinna prakAranI che. kALanuM parikhala mAne ke AtmAonA punyamalanI khAmI mAnA, paraMtu zramaNa bhagavAna mahAvIraprabhunAM dharmazAsanamAM thoDA thoDA samayane aMtare kaTaka pAtharanArI vyaktionA vadhu prAdurbhAva thaye che. zramaNa bhagavAna mahAvIranAM nirvANuthI Aja sudhInAM lagabhaga aDhIhajAra varSoMnA itihAsanu siMhAvaleAkana karavAmAM Ave te auddha vagere anyadAnikAnAM AkramaNa uparAMta svadarzanamAM pragaTa thayela se'kaDA gaccha-mata-saMpradAyanA bhinna bhinna bheTTonI hAramALA ApaNane jANavAmAM Avaze. sarvottama jainazAsananI adbhUta zaktineA hrAsa kAi paNa kAraNe thayA hoya teA peAtAnA gharamAM pragaTelA bhinna bhinna gacchamatAnI paraMparA ane te mATenA vadhu paDatA durAgraha ja che. dha graMtheAmAM jaina dharmAMzAsanane siMhasamAna gaNyu che. ane itara dharmAMzAsanAne anya vanapazuonI sAthe sarakhAvela che. anya hAthI gheADA vagere vana pazuothI siMhane yacita paNa bhaya sthAna nathI hatuM. anya vanapazuonAM pracaMDa AkramaNane sAmane karavAnI zakti e kezarIsiMhamAM avazya heAya che. paraMtu e ja kezarIsiMhanA peAtAnA zarIramAM ja jyAre roga thAya ane kIDA pedA thAya che tyAre e pracaMDa prANInI zaktinA vinAza sarjAya che. jaina dharmAMzAsana Itara dha zAsanAthI koI paNa samaye parAbhava pAmyAnuM nathI ANyuM. harakeAI paLe e aneka ntavAdanI anupama cAvI dharAvanAra jainazAsanane pratyeka prasaMge vijaya thayA che. ema chatAM jainazAsananI vamAnamAM je zINuM -vizI dazA che te e ja dharma zAsanamAM pragaTelA gaccha-mata-saMpradAyanA saMkhyAbaMdha kadAgrahI kIDAone AbhArI che. upAdhyAyajI mahArAjanA samaya eTale jainadharmAMzAsananI peDhI upara TAMca AvavA jevA vikaTa samaya hatA. eka mAtruthI Itara sa MpradAyAmAM dharmAMnA eThA nIce bhega vilAsanuM sAmrAjya vRddhi pAmatu hatuM. jyAre jaina darzananA peAtAnA AlizAna mahelamAM koie ( zuSka ) adhyAtmavAdanA nAme, te koI e (svarUpa) hiMsAnA nAme, koI e nizcaya Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathavAdanA eka nIce, te kaI jJAnavAdanA nAme Aga lagAvavAnA prayane zakya hatA. ja lavanI e helAto acuka laTika varga e ane lega pazu thaI cUka hatA. evA vikaTa samaye e jAgatI AnA saMtApanI paravA karyA vidAya te te vyaktienI sAthe vyakti javAyag rAkhyA vinA vAda-vivAde harA, te te ja zAstrIya dI sUjha, madhurI dhazanA dvArA ane te te viSayanuM cATa pratipAdana karanArAnRta-prAkRta-hiMdI-gujarAtI bhASAmAM saMkhyAbaMdha zAstranI racanA dvArA khuba khuba zItala jaLane kaMTakAva karIne 5. kayAyajI haraje Aga olavavAne bhagIratha puruSArtha karyo che. te ja te pitAnA maMgalamaya puravAmAM khUba cakulA prApta karI hatI. jainadharmazAsananI paDI upara Taca lAvanArAone parata kahI e zAsananI pavitra peDhIne kSatrinA samaye surakSita rAkhanAra ApaNA parasa nA ka upAdhyAyajI mahArAja hatA, pUjanIya upAdhyAyajI mahArAjane maLela aneka tri pachI laghu haribhanuM pada bisa che. jo ke sArA zvAda krAcArya bhagavaMta hari hariddharAja je ta kA - zananA eka camaI prAivAna aneka hAtha. e chatAM vanakarA mATe haridari ahArAjanI pAse 5 upAdhyAyajI mahArAja vadhu upakArI hatA zaheramAM jarAya atikinathI.hadisariDAvAlA aviratA thA boTonA AkramaNamAMthI zAsakane bacAva karo ne vizvanI prajAnAM kANuM maTe saMskRtaprAkRta bhASAmAM vizAha ahityanuM anupama sarjana karyuM. tyAre upAthajI mahArAje janonA ekAdI siddhArthI nAnuM raNu karavA upara na karyA e ni sidhyAvane kI pracAra karanArA aneka muryanI zAsanane bacAvI dIdhuM ane navAI jatA bhadrika zraddhA te graMthamAM TakAvI rAkhyA. cUta tathA ana bhASAmAM racAyela divya cUMkhyAbaMdhanamAM uparAMta AbAla lAla carca kera samaja paDI ke ane na karyA nizcaya vyavahAra vIra pUrva vidvAno avAjatA zreya thAya, tenA prati la90nI vRddhi thAya te prakAranuM cijha (hiM gujarAtI) tathA gurjalA vyAbaMdha vadi RtvinuM je karI vijhAne avarNanIra zulajhAra ane pI jaya. histra carjawAM zraddhA ane saMcamanI ArAdhanA e ja yukitanAM bhAAra che evA lava ponI racanA teja enA jIvanamAM zrIra-nIra nyAya eka dhArI pari zraddhA temaja cakkI ja vizvarI pradIpa jAra rajU karyo ke "game teTaa vRddhi pAmeluM paraMtu zraddhA ane saMcama zUnya jJAnavijJAna saMsAranI vRddhinuM kAraNu che. tyAre zraddhA srane saMcama saMpanna ochuM paNuM jJAna yukitanuM asAdhAraNu nimitta che. zraddhA ane saMyamanI bhAvanA. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 vinAnuM jJAna-vijJAna uparathI zobhatAM paNa suvAsa vinAnAM AvaLanAM phUla athavA uparathI caLakATa mAratA nakalI dAgInA jevuM che. jyAre zraddhA tathA saMyamayukata ochuM paNa jJAna suvAsathI maghamaghatA gulAbanAM pu5 sarakhuM athavA nAnA paNa sAcA hIrA sarakhuM che." vaMdanIya vAcakaziromaNine sthUladeha Aje ApaNI pAse vidyamAna nathI. paraMtu pitAnA jIvanamAM ArAdhela ratnatrayane anupama Adarza--temaja zAstrIya sAhityanI sudhA saritA ApaNI pAse Aje hAjara che. ApaNe sahu keIe anupama AdarzamAM ApaNuM nirmaLa pratibiMba sthApana karavA zaktimAna banIe, te mATe teonI sAhityasudhA saritAmAM snAna karIe ane e zAsana saMrakSaka maharSinA Adeza upadezone AcaraNamAM mUkI " amArA upAdhyAyajI-amArA vAcaka jaza vizvamAM ajara amara che.' evI maMgala udghoSaNuM karavAnAM adhikArI banIe. e ja zubha kAmanA. vibhepi yadi saMsArAt mokSaprAptiM ca kAhasi / tadendriyajayaM kartuM, sphoraya sphArapauruSam // artha:-je tuM saMsArathI bhaya pAmyo hoya ane mokSaprAptine icchatA hoya to Indriyone jaya karavAne mATe praca7parAkrama pherava. . . ahaM mameti mantro'yaM, mohasya jaghadAndhyakRt / ayameva hi napUrvaH, pratimantro'pi mohajit / artha:-"huM ane mAruM ' e moha rAjAno jabara mantra che ane te ma- samagra jagatane aMdha karanAra che. A mancanI AgaLa nakAra mUkavAmAM Ave [arthAta "huM kaMI nathI ne mAruM kaMI nathIto e ja mantra moharAjAne jitavA mATenI pratimanna banI jAya che. jJAsAra] [ zrImadda yazovijayajI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcakavara zrIyazovijayajInI janmabhUmi [lekhakaparama pUjya zrImada pUNyavijayajI mahArAja-Agama prabhAkara gabhaga cAlIsa varSa pahelAM pATaNumAMnA prAcIna prakIrvaka pAnAonA DhagalA mAMthI AjhadhArI rIte "jasavelI " nuM aMtima eka pAnuM ca prathama huM mArA hAthamAM AvyuM hatuM. jenuM prakAzana munivara zrI jinavijayajIe che , "AtmAnaMda prakAza" e mAsikamAM kahyuM hatuM. tyArathI e bhAvanI saMpUrNa pratitI zeSa pAchaLa saunuM dhyAna derAyuM. ane " su lI- bhAsa" nI saMpUrNa prati bhAI mehanalAla dalIcaMda desAIe prasiddha karI. A bhAsanI saMpUrNa pratinI prAptithI upAdhyAyajI zrIyazovijyajI mahArAja vizenI keTalIka ajJAta vAta ApaNune jAvA maLI. te sAthe uparyukta bhAse upAdhyAyajI mahArAjanAM janmavarSa Adi ane vAsavarNa viSe bhAre viyamavA paNu luNI karI che. upAdhyAyajI mahArAjazrInAM janmavarSa Adi vinA gaMbhIra praznane te ApaNe ApaNA sAme vidyamAna cAlane DhArA judA lekhamAM ja vicAruM. prastuta laghu lekhamAM te mAtra upAdhyAyazrIjInI janmabhUmi viSe ja Traka ne lakhavAnI che. pUjyapAda vizvavijJAnamUrti vAcakTavara zrI vijayajI mahArAjanI janmavRmi "kanADa hovA vizenI je anyatA cAluM thaI te mane lAge che. tyAM sudhI, bahu saMgata heca tevI nathI. kAraNa ke "cukavelIbhAsamAM tenA katAM sunivara zrI ti vicaLa upAdhyAyajI mahArAjane janma kayAM ane kathA varSamAM thaye e hakIkta ApI ja nathI. teo te mAtra "paMDita zrI navijathajI mahArAja vi saM 1988mAM kuNagera mA karI kaneDe jAya che e hakIkatathI ja bhAsaracanAnuM prayANu Ara che. A sthitimAM upAdhyAyajIne janma kyA varSamAM ane kaye che e hIta te alpaSTa ja rAhe che. gujarAlIkA upAdhyAyajInAM janma viSe kazI navI nodhI eTale e paNa saMbhavita hoI zake ke upAdhyAyajInA pitAzrI vyApArAdi nimitta kanavamAM AvI vasyA he A vastu vidyAne vicAravA jevI che. astu, A badhu game te he, te chatAM upAdhyAya zrI vijayajI ma., temnA gurU zrI navijayajI ma. cace grI pahelAM samAgama kaneDAmAM karyo hato e hakIkta nAbAya hovAthI tema ja upAzcAthajI mahArAjanI bAla lIlAnA nizcita-purAdhAma tarIke kAranI pAvana bhUminuM ApaNe dara karIe te ati susaMgata ja chuM bane che. emAM leza paNa baMne avakAza nathI. sujalIzAsa' hAra upAdhyAyajI mahArAja ane kanekAne saMbaMdha tyArathI jANavAmAM AvyA tyArathI e pavitra--pAvana puNyasinAM darzana mATe aMtaramAM tAlAvelI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 jAgI hatI. paraMtu AvA puNyadhAmanuM dana cu tenayanA abhAvamAM ekAeka thavu zakaya nathI hatu; temAM paNa sAMdhujIvIo mATe vihArakramamAM nahi AvatA amuka pradezanuM darzana azakyaprAyaH hAya che. Ama chatAM A varSe pATaNuthI amadAvAda pAchA pharatAM prathamathI nirNaya karyAM mujaba ame pUjyapAda zrI. upAdhyAyajI ma0nI bALalIlAnA puNyadhAma kanADAnuM darzana karI AvyA chIe. kanADA pATaNathI mesANA tarapha jatI relvelAInamAM ane lagabhaga mantrayanA adhavacamAM gheNuja sTezana Avelu che. tyAMthI gheNuja gAma pANA mAIlanA aMtare AveluM che. tyAMthI dakSiNa --pazcima dizAmAM pakkA e gAunA aMtare puNyatItha kaneTA Avelu che. e bhUminA je ItihAsa sAMbhaLavAmAM AnyA che ane tyAM Aje je zivamaMdira, smaraNAdevInuM maMdira vagere vidyamAna che. e jotAM ApaNune lAge che ke prAcIna yugamAM e sthAna jarUra samRddhizALI haze ane ThIka ThIka AbAdI bheAgavatuM haze. atyAre tA kanADAmAM lagabhaga khasA 200 eka gharAnI AbAdI ane upara jaNAvela madiza vidyamAna che. kanADAmAM kanADIA brAhmaNA ane kanADIA paTeleAnI vasati dhyAna kheMce tevI che. eka madiramAM pALI che. tenA upara lekha che, paNa pALI uparanA lekhAnI lipi vAMcavAnI kaLA e eka judo vidyA hAI huM e lekhane UkelI zakayA nathI. paraMtu lipinuM svarupa jotAM e lekha mane ghaNA prAcIna nathI lAgyA. gheNujanA eka bhAgyavAna zrAvaka bhAI zra tilakacaMdane laI ame traNa sAdhuo-- huM, muni zrI maNikavijayajI ane munizrI jayabhadravijayajI gheNujathI dazeka vAge nIkaLyA ane sADA agiyAra lagabhaga kanADA pahoMcyA ane tyAMnA eka madiramAM beThaka jamAvI. amane joIne gAmanA lAkA ekaThA thaI gayAM. temane ame gAmamAM prAcIna sthaLA, jainamaMdira tema ja kAI prAcIna pAdukA Adi aMge pUcha-paracha karI. gAmale keAe tyAMnA prAcIna maMdiza Adine lagatI vAta karI ane temanI sAthe ame tyAMnAM sthaLe jovA gayA. upara jaNAvela zivAlaya, smaraNAdevInuM maMdira ane keTalIka vAno sivAya bIjI kAMI tyAM dekhAyu' nathI. revAza'karabhAI nAmanA kanADIA brAhmaNanA gharanI pAsenA rastA upara jUnA jamAnAmAM eka maMdira hatu. ane atyAre tyAM ahAra dekhAtA e paththaro ghaNA UMDA che vagere jaNAvyuM. paraMtu ApaNane camatkAra thAya tevA koi jaina avazeSa ke zrIyazavijayajI mahArAjane lagatI kArya hakIkata ke khIjuM kazuM e jaNAyuM nathI. bhAi revAza karabhAi pAse prAcIna patro tathA keTalIka prAcIna sAmagrI che ema gAmaleAkeAMe jaNAvyuM. paraMtu e bhAI bahAragAma gayela hovAthI ame temanA pAsenI koI vastu joI zakyA nathI. jo ke A sAmagrImAM catheAvijayajI mahArAjane lagatI sAmagrI maLavAnA kAI ja sabhava nathI. tema chatAM A bhAI pAsenI sAmagrI tapAsavI te| joIe ja. 3 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vRDha brAhmaNu lAI maLyA temaNe jaNAvyuM ke tri . 1200mAM amArA brANAnA vIsa pade uttaramAMthI siddhapuramAM AvyAM hatAM. jemAM ame kaneDAtha trI pade chIe. eka jamAnAmAM keneDAmAM amArAM be hajAra ghara hatAM ane e pramANumAM bIjI paNa strI ahIM hatI. ane ahI te ahIM kAzanAM ghara hatAM. A rIte ahIMnI bhUtakAlIna jahAjavAlI ghaNI hatI. amArA ahIMnA kanoDIA brahmANa kAThIyAvATamAM gayA, tyAM paNa amArA nAmathI gAmanuM nAma koDAja paDyuM. A rIte kanoDAmAM prakIrIka haTakartA ane prAcIna vAcIna che jevA kyAM che. paraMtu puca zrI upAdhyAyajI ma. agenA keI itihAsa sAmagrI maLyAM nI. Ama chatAM e dhyAnamAM rAkhavA jevI hakIkata che ke keneDAmAM je zivAlaya ane smaraNa devInuM maMdira che e cakacayugIna pikaLAthI vibhUSita che. A pachI ame vicAra karyo ke lATa temaja vahIvaMcAonA nA copaDAmAMthI - upAthajIda ne hAnI ke hIna malI -ema dhArI ane tyAMnA lene pUchayuM ke tamAre tyAMnA bAda temaja vahIvaMcAo kazu che? enA javAbamAM kahyuM ke-eka te mesANAmAM vIracaMdalA nAnA lATa eDe che te che ane strI eka visanagarathI Ave che. bIjA bhAInuM nAma amane maLyuM nathI. mesANe AvIne ame vIracaMdalAnI tapAsa karI paraMtu te bhAI bahAragAma gayA hovAthI e tapAya karavAnuM kada tathA savAramAM rahenAra lAI pAse tapAsa karavAnuM kAra TahunA sejaka bhAIne lAvane huM Avyo chuM. gujathI rame mAravA gayA hatA. tyAM sAMtalapuranA eka jaina mahAtmA, jemanI pare prAcIna jJAnabhaMDAra che. ane jUnAM meLA vageracaMDa paDyuM che. te uparAMta teo jInI vaMzAvalI jALavAnuM kAma kare che. temane A viSe sUcanA karI che. teo te he che ke amArA ja te badhA itihAtra che ane amAre tyAM A phakta , paraMtu ghaNIvAra ApaNI vAratIya prajA adhu, saMnyArI, bAvA, ti, vRDha brAhmaNa, 28 pura vagere mATe lAge vAtamAM mAtra na hoya tema chatAM vAra banAvavAmAM vaselA ja jerAmAM Ave che. Ama chatAM AvA sthaLAAM catrabharI rIte tapatra kravAthI saMtava che ke I hIta kayAMkathI maLI paNu Ave. . aMtamAM amArA vizvamAM karelamAMthI pAzcAthajI mahArAjane che ke evI nathI anI, je ApaNane camatkAra pila kare tema chatAM traNa zrAddha tyAM javAthI eka tu jarUra banI che ke keTaka brasa lAgI gai che ane amuka jAtanI mAhItI aLI che. upAdhyAyajI mahArAja nI je je te karavAmAM AthI te tyAMnA vacce rapUrvaka sAMbhaLyuM che ane zrAvavA paNuM hAsya ke aA hAstranuM smAraka ahI karavAmAM Ave te mAra paNa cAra. - - Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : : anaMtalabdhinidhAna-gaNadharendra zrIgautamasvAmine nama jaina zAsananA samartha prabhAvaka, mahAna jyAtirdhara nyAyavizArada nyAyAcAya . upAdhyAyajI zrIyazevijayajI mahArAja ata teozrInu adbhuta vyaktitva. [ lekhakaH-pU. 5. mahArAja zrImAn navijayajI gaNivara,] na zAsananAM vizAla AkAzapaDhapara anekAneka zAsana prabhAtraka mahAtmA puruSA, sahasrama sUryanI jema prakAzamAna anI, amara nAmanA sUkI gayelA che. ke jemanA agaNya upakArone yAda karIne Aje paNa A haiyuM zraddhApUrvaka namI paDe che. A dhAyamAM cAkinIdharmAMsanuM samartha vidvAn AcArya zrIharibhadrasUrIzvara, kalikAlasarvajJa A. zrI hemacaMdrasUrIzvara tathA nyAyAcAya tArkika zizamaNi upAdhyAyajI yazeAvijayajI. A traNeya prabhAvaka mahApurUSAne ApaNA para, jaina sAhityaprara, temaja paraMparAe samasta sa'sArapara asaMkhya upakAra che. e kadi bhUlI zakAya tema nathI ja. zrI haribhadrasUri tathA zrIhemacaMdrasUri-A banne mahApuruSoe, svaya' saMcamI jIvanamAM rahI, jaina siddhAMtA pratyenI ananya niSThApUrNAMka je mahuvidha sAhityanI sevA karI che, e kharekhara khUba ja mahattvanI tema ja yazasvI che. chatAM A banne sUridevAnA samayanI paristhiti eka rIte suvidhAbharI tathA anukUla hatI. eka hatA janme brAhmaNu, rAjapurAhitanA ucca sthAnapara varSo sudhI rahelA, aneka danazAonA pAraMgata manIne sudharmAMnA siddhAMtAmAM niSNAta thayelA, emAM nimitta maLatAM hRdayanI saralatAnA ge yAkinI nAmanA jaina sAdhvIjInA mukhathI 'ddo carI vALI gAthA sAMbhaLe che. navuM jANuvAnI jijJAsAnA kAraNe teo jainAcAryanA puNyasamAgamane prApta kare che. ane pariNAme haribhadra purAhita jaina sAdhu bane che. 'haribhadra purAhitamAM rahelI prakAMDavidvattA, sama tArkika zakti ane sva-para darzana zAstronI nipuNatA, A badhAyane sAcA mArga maLatAM teo sAhitya--saMsAramAM pAtAnI agaNita racanAdvArA yazasvI banI, amara thaI gayA. kalikAla sarvajJa zrI hemaca'drasUrIzvaranA samaya, zAsana prabhAvanA mATe anekavidha anukUlatAyukta hatA. gujabhUminA pATanagara aNuhIlapura pATaNamAM dha zraddhAvAsita dhanasa Mpanna zreSThivacce+ te kAle aneka hatA, rAjya sattApara tenA prabhAva paDatA. sattAnAM sUtrA keTalIka veLA temAnAM hAthapara rahetAM. jo ke jaina zreSThiryAe enA durupayeAga kardi Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyo jAye nathI. dharmanA beTA jhanUnathI, sattAne temaNe kadi kalaMkti karI nathI. AvA samayamAM A0 zrI devacaMdrasUrinA zubha haste dhaMdhukAnA moDha jJAtiya cAcIMganI dharmapatnI zrIratna zrI pAhinIdevInAM prabhAvazALI putra caMgadevanI dIkSA thAya che. e cAMgadeva te veLA somadeva muni bane che. paNa muni emadevanI tejasvitA, asAdhAraNa medhA, alaikika pratibhA, tathA sunila saccAritrya-tatkAlIna sarva keInAM mAnasapara lettara prabhAva pADe che. sAdhu samadeva A hemacaMdrasUri bane che. gR zvara siddharAjanI rAjasabhAmAM teo pitAnI ane pratibhAthI AdarapUrvaka sthAna prApta kare che. tyAra bAda paramArkata gurjarezvara mahArAjA kumArapALanAM rAjayazAsanamAM AcAryazrInA prabhAva paramAtya sthiti bane che. sAhityanA ekeeka aMgane teo pitAna saksazaktidvArA navapalavita kare che. vyANa, sAhitya, chaMda, nyAya, keza, nATaka ityAdi viSayAmAM maulika sAhitya kRtione teozrI sAhitya jagatane bheTa dhare che. jaina sAhityamAM paNa tripaNi zalAkA purUSa caritra-parva 10. vItarAgotra, mArA ItyAdi sAhityasa teozrInI bahumukhI vidattAne ApaNane suparicaya ApI jAya che. vikramanA 17 mA kAnA uttarArdhamA kAlanI A vAta che. jena zAsananA parama prabhAvaka jagadguru AcArya zrI hIrasUrIzvarajInA svargArohaNa bAda, jena saMdhamAM aneka vidha vikaTa paristhiti janmavA pAmI hatI, bhalabhalA samartha sAdhupura A sthitimAM kiMkartavyamUDha jevI dazAmAM mUkAI gayA hatA. AMtarika bAhya-ane prakAranA A anianIya vAtAvaraNanI asara jaina dharmanA pratyeka aopara ochI-vatI jarUra paDI rahI hatI. vidvAna sAdhupuru, zakitapana zrAvakava, A badhAyamAM cukhada, zubha pariNAma ANI zakavAne mATe asamartha banyA hatA. saMcamI, tyAgI nibdha sAdhu mahAtmAonA samUhamAM zithilatAe praveza meLavI lIdhA hate. vidvatA ane saMyama banene sumeLa ghaTate gaye hAjagAdazurU zrI hIrasUrIzvarane putha prabhAva, teja temaja temaNe sthApeluM zikaya tuTatA gayA hatAM AvA saMgharSaNa kAlamAM jainazAsanane, janasAhItyanI sevA dvArA samasta saMsArane ajavALanAra eka divyavibhUtine suga prApta thAya che. gurjarabhUmi ratnonI khANa che. gujarAta-mahAgarAtanI bhUmi pUrvakAlathI adyAvadhi dharma, kalA, vijJAna, sAhitya. ane saMskAra, pApakArasevA, vagere prAkRtika guNathI sukhasiddha che, gujarAtanI bhUmi para aneka mahAna vibhUtioe janma dhAraNa, pApakAramaya AdhyAtmiktA tathA sAMskArika sAhitya sarjana dvArA unnata jIvana jIvI, saMsArabharamAM anupama prakhyAti meLavIne cATavI nAmanA prApta karI jIvanane dhanya banAvyuM che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ y, upAdhyAyajI maharAja gujaradharitrInAM aNamola nararatna hatAM, gUjara bhUminAM mahAna saMtAna hatAM, amadAvAda tathA pATaNa-gujarAtanA tAbe prAcIna aitihAsika mahAna zaherenI vacce hAlanA kalola gAmanI najIka kanaDu gAmamAM vikramanA sattaramA saikAnA uttarArdhamAM tAzrIne janma thayo. jenazAsananA saMgharSaNa kAlamAM AvA puNyapuruSano janma, zAsananA bhAvi mATe yAvata saMsAra samastanA bhAvi mATe ujavaLa AzArUpa gaNAya. bALaka cazavaMtane mAtAnA saMskAronA prabhAve hAnI vayathI ja dharma pratye rUci che. pUrvakAlIna pazamanA kAraNe tenI buddhi, pratibhA tathA saMskAritA keI adabhuta che, pitA nAraNa ane mAtA sobhAgyadevInA ane putro yazavaMta tathA padamazI, rAma-lakSamakaNanI jeDInI jema parasparanA sanehathI saMkaLAyelA hatA. jagadaguru zrI vijaya hIrasUrIzvarajInA praziSya paMDita zrI nayavijaya maharAjane suyoga A banne bAlakane thAya che. sAdhuonAM jIvananI nirmaLatA, uttamatA tathA AtmakalyANa parAyaNatA Islama ane bhAIo te pratye AkarSAyA, mAtA pitAnI sammati maLatAM teo pATaNa zaheramAM A. zrI vijayadevasUrIzvaranA varada haste vi. saM. 1988mAM bhAgavatI dIkSA grahaNa kare che. bALaka jazavaMtanI vaya A avasare lagabhaga 13 varSanI hevI saMbhavita che. laghu baMdhu padamazI-yavasiMhanI vaya kadAca 10-11nI gaNI zakAya. jo ke tenI dIkSA avasthAnI vayane rokakasa ulekhe haju sudhI mane nathI paNa eTaluM te kahevuM zakya che ke, teoe bAlyakAlamAM dIkSA grahaNa karelI che. jagaddaguru A. zrI. vijayahIrasUrijInA paTTaprabhAvaka A. zrI vijayasenasUrijI hatA. teonAM svargArohaNa bAda A. zrI vijaya devasUrijI zrI hIrasUri mahArAjanI pATapara AvyA hatA. munizrI yazovijyajInA dIkSA kAle samagra tapAgacchamAM be moTA bhAgalA paDI gayelA hatA. te kAle A. zrI. devasUrijInA netRtvamAM eka zramaNavarga hatA. anyathamaNavarga A. zrI vijaya AnaMdasUrijInA netRtvamAM hatuM. A. zrI vijayasenasUrijInA vidyamAnakAlamAM A matabheda dhuMdhavAte hate. sAdhu yazovijyajI samartha zaktizALI tathA tejasvI buddhinidhAna hatA. pitAnA guruvacce zrI navijyajInI sAthe kAzIdezamAM darzanazAstranA abhyAsa mATe teo padhAre che. nyAya, vedAMta, mImAMsaka temaja sAMkhyadarzananA siddhAMtone teo khUba ja parizrama pUrvaka abhyAsa kare che. prAcIna nyAya tathA navya nyAyanA grathanuM parizIlana, manana, nididhyAsana karatAM karatAM zrI yazovijyajI, nyAyadarzananAM rahasyane prApta kare che. kAzI-banArasanI sthiratA daramyAna teo prakhara vidvattA meLave che. * *'" Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . e arasa nIpa-baMgAla parva navyakhyAthazAnAM vyathA-asthApana mATe suprasiddha kSetra hatuM. dakSimAM devagirinagara paNa vidyAnI jJAna iNItuM che. A badhA karatAM kAzImAM kevI saralatIne sAkSAna, nivAsa manAtA hatA. vidyAne, prakAMDayaMti diggaja nazAstrIonI e karmabhUmi hatI. zrIyAvi thaine AvA saMkrionikAlamAM paNuM darzanazAstronAM adhyayana mATe anukulanA prApta thaI, ane emanI bhUkha briTI, tema sArI aMtathI jJAnAmRtanuM bhajana karyuM. teo grAcIna tathA navyanyA zArAnA jhAvA samartha paMTina banyA. tyAMnA vidvAna brAdhA paMDitAe nyAyAvizArada'nuM bhAna - zrInI asAdhAraNa vidvAttAthI ravina thaIne hadayanA bahumAna pUrvaka teone marpita karyuM. zrIyAtrithamavArathInAM caMcamIjIvanamAM jJAna, suvarNa-cupa cumeLa zrAvyo. nadImAM pratyenI nizrA , sucaritra, anupama vidanA A baMdhAtha guphA uparAMta, hRdayanI suravanA, vinamrazAMta prakRti, guNAnurAga IsyAdi teonAM jIvananI aditArA viziSTatA tI. te avasare kaI thamatrane tenA pratye padi AdarabhAva ke. sAdhu-sALI cudAya uparAMta, zrAvaka-zrAvikAcaMgha pa atyadhika pusthalAva teo pratye vo rahyo. A ba teonA jhabala yu tinAM padizAmaya ka kAtha, najIkanA kAlamAM zrAddaguru zrIvijaya rararIzvaranA sAdhu yudathamAM ja gaMbhIra ra ka kathA hata, te A avasare saMdhAI jatAM , AcArya zrI vizvakInA para kara pU A zrI vijaya prabhasurIzvara vimAna tA. tAzInAM vara pUtha zIyAvijayajIne vAcaka pada-upAdhyAya padathI e rithita kya. . ATa ATalA abheda, vuiM temaja viTTopA devA chatAM zrI saMghanuM,magu caDyuhAthanuM baMdhAraNa te avare anizatha jhavarighana thatuM. karA sAdhunA nAthakApati tarIke zrama saMghamAM AcArya ekaja hatA. ekaja AcAryanI AjJAnusAra tAthAnI sambani grujaba nI saghaLIe vyavasthAo te kALamAM nizcitapaNe cAlatI hatI. gacchamAM aneka samaye vidyAna, kalA, saMyamana tyAgI, cAritrazI sAdhu mahAjAo, A badhAya eka ja AcAryazrInI maryAdAmAM zipUrvaka rahI teozrAnI AjJAne zirasAvadha karanA. A ja eka mahatvanuM kAra, upAzAthajI zrI vijayajI, TheTha sudhI AcAryapada para pratiSThIta na thaI zakayA, emAM retha ema anumAna thaI zake che. pU zAzana bAvaka bAra zrI haribada surIzvara, 5. kalikAla sarvaka A zrI kimacaMda surIzvara, A banne na zAzvana paramaprabhAvaka mahApuruSonAM pagalA paDAva upa. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAyajI yazovijayajI mahArAje nijanI tejasvI pratibhAnA asAdhAraNa sAmarthyathI sAhityanA pratyeka kSetramAM atyabhUta camatkAra sarje che. * prAcIna tathA navya nyAya, vyAkaraNa, sAhitya, alaMkAra, chaMda, kAvya, tarka, Agama, naya, pramANu, yoga, adhyAtma, tatvajJAna, AcAra, upadeza, kathA, bhakita tathA siddhAMta ItyAdi anekAneka viSayo para saMskRta, pAta, temaja gUrjarabhASAmAM vizAla pramANamAM sAhityakRti. enuM sarjana karIne teozrIe jainazAsananA chelalA lagabhaga 600 varSamAM kharekhara zakavattI ItihAsa sarjyo che. teozrInI sAhityakRtiomAM agAdha pAMDitya jema jaNAI Ave che. teja rIte nhAnuM bALaka hamajI zake tevI sarala lekabhAgya zailI paNa spaSTa dekhI zakAya che, jJAnasAra, adhyAtmasAra, adhyAtmapaniSadu jevA graMtharatna dvArA teozrIe hiMdusamAjamAM bahuja pracalita gItAnuM tattvajJAna, alaukika dRSTiye saghaLAthe zAstragraMthanAM dohanarUpe gUMthIne mUkahyuM che. ekaja "jJAnasAranuM je adhyayana, manana, parizIlana Aje ekAgracitte karavAmAM Ave, AjanAM sabhya mAnavasaMsArane e graMthanI vastunI bheTa dharavAmAM Ave, te vartamAnanAM viSama vAtAvaraNamAM anekavidha visaMvAditA, samasyAo ke mUMjhavaNane vAstavadazI sacoTa upAya A "jJAnasAranA prabodhelA tatvajJAnamAM jagatane malI zake tema che. jenadarzananA syAdavAdavargane, jenasiddhAMtanI tatvavyavasthAne, tenAM sarva susaMvAdI zAajJAnane teozrIe pitAnI navya nyAyanI bhASAmAM je rIte sAhityamAM utAryuM che. te kharekhara amRta che. teozrInA eke eka nyAyagraMthanuM jyAre jyAre manana, parizIlana karavAmAM Ave che tyAre tenA satata abhyAsI prajJAzIla buddhimAna mAnavane paNa ghaDi-ghaDimAM teonA graMthanI eka eka paMkitamAM navuMja tatva jANavA maLe che. zo a5, bhAvagaMbhIra e teozrInAM nyAyagraMthanI svataMtrazailI che. A zailI A. zrI. haribhadrasUrIzvaranA graMthanA satata parizIlananA phalarUpa teozrIne sahaja banI hoya ema kahI zakAya. 5. upAdhyAyajI mahArAjazrI dArzanika viSayanA prakAMDa vidvAna hatA. tatkAlIna je je jaina-jainatara darzanamAM prakhara vidvAne vidyamAna hatA, te badhAthamAM teozrInuM sthAna advitIya lekhAtuM hatuM. teozrInI pratyeka kRti, te te viSayanI chelAmAM chellI utkRSTa kahIe teye cAle tevI che. zAstravAta samuccaya-zrIharibhadrasUrijIkRtanI syAdavAda kalpalatA' nAmanI, upAdyAyajI mahArAje racelI TIkA, jenadarzananA padArthone navya nyAyanI zailIye pratipAdana karanArI adabhutatama sAhityakRti che. A kRtimAM teonuM sva-para darzanazAstro viSenuM agAdha pAMDitya paMkti-paMktimAM vyakta thAya che. darzanazAstronA samartha vidvAna teozrI, jyAre AcAra upadeza, bhakti ke koIpaNa viSaya para sarjana karavA bese che, tyAre te te viSayanA sarvakSetrane-sarvaaMga-pratyaMgane Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 paripUrNa rIte sparzI ne tenuM sarjana kare che. kharekhara teozrInI A satAmukhI pratibhA mATe ApaNe teozrIne kayA zabdedyamAM aMjali ApI zakIe ? teozrInAM jIvana tathA kavanaviSe A nhAnA lekhamAM anya keTa-keTaluM vivecana karI zakAya! Aje seMkAvA thavA chatAM, teozrInA jevuM adbhuta vyaktitva, asAdhAraNa vidvattA, jainadarzana pratyenI ananya niSThA, temaja jIvana paryaMta sAhitya sevA mATenA bhagIratha puruSA, teozrInAM nirvANu bAda haju sudhI kAI paNa vyaktimAM javalle ja ApaNane jevA sAMbhaLavA maLaze. AvA agaNita upAreAnI amIvarSo, ApaNA para varasAvI, saMsAra saMmastanA sAMskArika sAhityakSetre mahAnALA noMdhAvI, 55 varSanA sacIjIvanamAM ATa-ATalA avirata parizrama karI, sAMsArabharamAM yazasvI nAmanA mUkI, asara thaI janAra sacIdhara mahAmanA samatha sAhitya svAmI upAdhAyajI zrI cageAvityajI mahArAjane ApaNAM anaMta vaMdana hai! pareSAM guNadoSeSu, dRSTiste viSadAyinI / svaguNAnubhavalokAd-dRSTiH pIyUSapiNI // pArakAnA gugu deza jevA te vidraSTi che ane AtmaguNAnubhavanA prakAzavALI daSTi te amRta varasAvanArI che. [nAkhavuM40 ] [zrImad covijayajI grAnI tapastrI kiyAvAna, samyaktvAnapyupazAMtihInaH // prApnoti taM naiva guNaM kadApi, samAhitAtmA lamate zarmA ye // --zamAdhivALA, prazAnta AtmA je gupte prApta kare che. te gA zAMti vinAnA mAtru kaSi prApta karatA nathI; pachI mAsa banne jJAnI, tapastI, yiAvAna ke samyAiveza TrAya ! [baq0] [ zrImad vijaya7] Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAca ka ya ze vi ja ya vANu vAcaka jasa taNuM, keI naye na adhUrI che.' (lekhaka-paramapUjya 5. mahArAja zrImAna bhakavijyajI gaNi] I padya zrIpALane rAsa varSamAM be vAra niyamita zravaNa karanAra tathA varSamAM be vAra niyamita zrIsiddhacakranI oLIne vidhiyukta tapa karanAra bhAgyavAnuM zraddhALu AtmAnA karNa keTaramAM evI rIte guMjArava . karI jAya che ke tenI jhaNajhaNATI ane smRti varSanA 360 divasa. . mAMthI eka paNa divasa khasatI nathI. vAcaka jasanI vANImAM evuM zuM tArI che? tene khulAso vANI vaDe karo azakya che. tene sAcA khulAse te tenI vANInA satata samAgamamAM rahenAra AtmAne aMtarAtmAvaDe ja ApoApa thAya che. vAcaka yazovijaya samartha tArkika che. asAdhAraNa kavi che, prakhara paMDita che. tethI temanI vANIne samAgama sAmAnya mANasa kevI rIte. sAdhI zake? e praznanA uttaramAMja upAdhyAya yAvijayajI mahArAjanuM advitIya vyaktitva chupAyeluM che. zrI jenazAsana athavA zrIvIrazAsanarUpI gaganAMgaNamAM advitIya tejasvI tAralAo Aja sudhI anekAneka thayelA che, ane temane advitIya jJAna prakAza Aja paryata anekAneka bhavyAtmAonAM ajJAnatimirane bheTI rahyo che, e vAta atisuprasiddha che. chatAM temAM paNa chellA be advitIya tejasvI tArake "zrIharibhadra" ane "zrIhemacaMdrane upakAra kadI paNa na bhUlAya tevo che. te banne maharSionuM jJAna teja jhIlyA vinA ja kaI jJAnI banyA hovAno dAve temanA samaya pachI karI zake, evo eka paNa paMDita jainazAsanamAM zodhI zakAya tema nathI. vAcaka umAsvAtine "tatvArthAdhigama ke siddhasena divA karasarine "nyAyAvatAra? bhaNyA vinA paMDita thayAnA dAkhalA haju maLI zake paraMtu zrIharibhadrasUrinuM "zAsavA ke zrI hemacaMdrasUrinuM "gazAstra bhaNyAvinA jainazAsananuM pAMDitya prApta thayAnA dAkhalA temanI pachInA samayamAM bhAgye ja maLe. vizALa ane vyApaka grantharacanAonA kAraNe bhagavAna zrI haribhadrasUri ke kalikAlasarvajJa zrI * hemacaMdrasUrinuM sthAna jenazAsanamAM advitIya che. haribhasUrijInI graMtharacanAo prauDha : chatAM mAtAnI jema hRdayadrAvaka che. hemacaMdrasUrijInI racanA saraLa chatAM mumukSuone Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnI jema mArgadarzaka che. vAcaka coviyajInI kRtio chIDha che, saraLa che, mArgadazaka che ane hRdayadrAvaka paNa che. vAcaka vijayamAM haribhadrAcArya jevI madhyastha buddhi ane parIkSaka zakita tathA hemacaMdrAcArya jevI sanmArgadazaka ane cUnmArgarakSaka vRtti tarI Ave che. taduparAMta pUrvanA mahAna AcAryonI jema gurubhakti, tIrthabhakti, saMghabhakti, zAtranaprema, dharmaprema saMsArajugupsA, sagarasa, namratA, laghunA, sUraLatA, daDhatA, udAratA, dhIratA; gaMbhIratA, pApakA siktA sthAdi agaNita zuM jaNAI Ave che. ane e badhA apUrva gunA kAraNe temanI kRtio, eka nAnuM bALaka paNa samajI zake eTalI hada sudhInI saraLa ane eka proDhanama vidvAna paNa na samajI zake, eTalI hada sudhInI gaMbhIra maLI zake che. " haribhakari mahArAje prauDhamAM prauDha bhASAmAM tathA hamacaMdrasUri mahArAje saraLamAM saraLa bhASAmAM ghaNuM lakhyuM che. paraMtu te mAtra be ja bhASAmAM, eka saMskRta, ane bIjI prAkRta. tyAre upAdhyAya govijathaLa vAcake pAnAnA pUrvagAmI mahApue kahI tenI te vAta paNa apUrva rItIe, navIna lIthI, viThThazAdya ane bAlagrAhya ane prakAre evI saTa rItIe AlekhI che evuM ja nahi paraMtu te pitAnA samayanI mumukSukhya sarva bhAvamAM saMskRta, pAta; mAgaNI, athabraza, gurjara ke marUra eka pa bhANA temaNe phrenamArga AlekhavA mATe jatI karI nathI, e eka vAcaka cavijayanI vizeSatA che. bIjI vigoyanA e che ke temanI kRtimAM zrI haribhaka Ave che. zrI hemacaM. paNa Ave che, zI sidasena pavu Ave che ane zrI jinabhara paNu Ave che. tAMbara vAcaka umAsvAni patra Ave che. ane digaMbara AcArya kada thag Ave che. Agama paNa Ave che ane prakaraNa paNa Ave che, temAM kaThina "sanmati taka ane prakaraNamAM kaThinamAM kaThina mampayaDI te upAdhyAyajI mahArAjanA priyamAM priya vidyA che. A rIte badhAne nyAya ApI zake evI asAdhAraNa zani upAdhyAyajImAM zI rIte AvI? tene uttara pAnAmA banAvelA "gunarvavinizcaya' nAmanA eka granthanamAM teozrI pharamAve che. * * teozrI kahe che ke 'amhArimA vi munakhA, panIe paMDiANa pavisati . zam go jiM vijhibruijha do e * IT vilaya - - - amArA jevA. cUkha paNa Aje granthakAranI paMktimAM praveza kare che, enAthI adhika zubhaktine prabhAva bIje kyo I zake?? . . , sarasvatIne prasAda paNa temane prApta thayo che. ane prasAda vahetemanI kRtiomAM kArca Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. cAturya ane tamepuNya AvyuM che, ema teo pite paNa kabula rAkhe che. chatAM sarasvatI temane ja ATalI hada sudhI prasanna thavAmAM kaI kAraNa hovuM ja joIe ane te temanI advitIya gurubhakti ane advitIya namravRtti sivAya bIjuM zuM che? nAnAmAM nAnI traNa kahInI kRtimAM paNa pitAnA gurune jeo bhUlatA nathI, ane utkaTamAM utkaTa cAritra pALavA chatAM jeo pitAne "saMvijhapAkSikathI adhika mAnatA nathI, tevA saNa pAtrane ja devI sarasvatI vara ApavA taiyAra thAya temAM kazIja navAI nathI. asmAdRzAM pramAdagrastAnAM caraNa-karaNa hInAnAm / abdhau pota iva - pravacanarAgaH taraNopAyaH / / pramAdamata ane caraNa-karaNathI zUnya, evA amArA jevA mATe zrIjinapravacanane anurAga e ja samudramAM nAvanI jema . taravAnA upAya che, rajAjo] [zrImada yavijayajI kiMbahuNA iha jaha rAga-hosA lahuM vilijjati / * taha taha payaTTimavvaM esA mANA jiNiMdANaM // .. | vadhAre ame zuM kahIe, A janmamAM rAga-depa jema jema AtaLA paDe tevI tevI pravRtti karavI evI AzA jinezvaranI che. upadeza rahasya] zrImada yavijayajI . * petAnI laghutA batAvatAM eka jagyAe teozrI pharamAve che ke - - asmAdRzAM pramAdagrastAnAM caraNakaraNahInAnAm, * ApI ta Ara karavA para taropAya che ? pramAdagrasta ane caraNa-karaNa , evA amArA jevA mATe A kalikAlamAM kIjinapravacananana anurAga eja samudramAM bhAvanI jema taravAne upAya che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya upAdhyAyajImahArAjazrIyazovijayajI mahArAjanA granthanuM adhyayana (le. paramapUjaya 5, zrI dhuraMdharavijayajI mahArAja] (eka daSTibindu) vicchinna prabhAvazAli-trikAlAbAdhita zrI jaina zAsanamAM zAstrono khajAno eTale vipula ane bahumUlya che ke vartamAnamAM upalabdha sarva granthanuM sAMgopAMga adhyayana te dUra rahA paNa tenuM vaNikAdazana-arthAta dareka granthanI vAnagImAtra cAkhavA mATe eka jiMdagI-saMpUrNa AyuSyavALI ochI paDe. che jenA darzananAM sarva sAhityanuM aneka prakAre vargIkaraNa karI zakAya che. temAM nIce pramANe tenuM vargIkaraNa karIne vicArIe te adhyayananI apekSAe te samucita jaNAze. 1. Agama sAhitya. 2. AgamAnusAri sAhitya, 2. taka sAhitya. 4. kathA sAhitya 5. prakIrNa sA&itya. * upara pAMca vibhAgamAM vaheMcAela jaina sAhityane dareka vibhAga eTale vizALa che ke tene pAra pAmI zakAya nahi. upAdhyAyajInA granthamAMthI maLato na ja jJAna prakAza e jene sAhityamAM pU, upA, zrI yazovijayajI mahArAja viracita grantha agatyanuM sthAna dharAve che. temanA keTalAka granthomAM evuM sAmarthya che ke je vAMcavAthI ghaNI jahartA dUra thavA sAthe keI na jJAnaprakAza maLatuM hoya evuM pratipada bhAna thAya che. thaya upAdhyAyajI mahArAjanuM sAhitya aneka sukha prasaryuM che. je je viSayamAM teozrIe kalama calAvI che te dareka viSaya eve te talasparzI rIte carcA che ke vAcakane tethI pUrNa saMtoSa prApta thAya. vartamAnamAM e uparAMta temanI kRtio upalabdha chetemAMthI keTalIka kRtio Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajoDa ane abhUtapUrva samAna che. nyAyazAstra ane te zAse apanAvelI zailImAM Alekhela temanuM lakhANa khUba ja mahatvanuM che. - nyAya darzanamAM gaMgeza upAdhyAya pachI navya nyAyanI praNAlikAne AraMbha thayo ane tene vikAsa pUjya upAdhyAyajI mahArAjanA samayamAM pUrNa Toce paheo hatA ema kahI zakAya, raghunAtha ziremaNi, gadAdhara, jagadIza vagerenA navya nyAyanA grantha slama tasaraNimAM AgaLa paDatA hatA. jenA darzanamAM e zilIthI viSayanuM pratipAdana pUjya upAdhyAyajI mahArAje karyuM karyuM eTaluM ja nahi paNa evuM karyuM ke jarIpaNuM eAchAza ke kacAza rAkhI nahiM. "asahastrI "zAstravArtAsamuccayanI kalapalatA TIkA" "anekAnta vyavasthA "napadeza-nayAmRta-taraMgiNI' "vAdamAlA' nyAyakhaMDakhAva" "jJAnAva" jJAnabindu'tatvArtha TIkA-prathamaadhyAya vagere grantha jatAM navya nyAyazailI uparanuM temanuM prabhutva temanA pratye khuda gaMgeza upAdhyAyane paNa bahumAna upajAve evuM che. upAdhyAyajInI kalamamAM khaMDanazakti sAthe samanvaya karavAnI zakti hatI. adhyAtmamata parIkSA, AdhyAtmika-matadalana, pratimAzataka, dhama parIkSA, gurutava vinizcaya, 125 gAthA Adi stavane, temanI paramata khaMDana karavAnI zaktine pUrNa paricaya karAve che. te sAthe jJAnabhinda, vageremAM temanI samanvayazaktine paricaya maLe che. samanvaya zakti syAdvAda kalpalatAmAM e samanvaya zakti kamanIya rIte khIlI che. aSTasahastrI e digambara grantha upara ATha hajAra zloka pramANa aSTasahastrI racIne samasiddhAntamAM avirAdha keLavavAnI temanI vRtti gaurava janmAve che. ane te paNa samanvaya zaktine eka prakArane Adarza pUrA pADe che. takamAM karkaza mati calAvavA chatAM temAM sAhityanI sukamAratA ramaNIya hatI. vairAgya sAthe sAhityane sambandha joDavAnI temanI zakti vairAgya kalpalatA, adhyAtmasAra vageremAM sundara jevAya che. jJAnasAra Adi granthamAM adhyAtma rasa eka sarakhe nItare che. mUrtipUjAnI siddhi mATe te temanAM lakhANoe camatkAra karyo che. emanAM e lakhANa vAMcavA mAtra paNa vAMcI janAranA hRdayamAM je mUrtipUjAnI satyatA na janme te jANavuM ke te cetana nathI. stavane, stutie, tetro vagere ekaekathI caDIAtA racIne temaNe bhaktiganuM sAhitya paNa bharapUra pUruM pADavuM che. teo jevuM gA lakhI zaktA hatA tevuM ja ke tethI paNa vizeSa sundara rIte padya lakhI zakatA hatA. gujarAtI, prAkRta, saMskRta e traNa bhASA uparane temane kAbU pUrA hate. banArasIdAsane uttara ApatAM temaNe vrajabhASAmAM paNa kalama calAvI che. padyamAM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthaLe sthaLe rAjasthAnI bhASAnI jhalaka Ave che te temanA samayane ane te pradezanA vihArane AbhArI che, temanAM vacane TaMkazALI che. teozrInA granthanuM adhyayana thavuM ghaTe temanA granthanuM vyavasthita adhyayana thavuM Avazyaka che. temanA pratyenI bhakti ane temane ApelA A jJAna khajAnAnuM traNa temanA guNAnuvAda karavA mAtrathI ItizrI thatuM nathI. guNAnuvAda te ghare AvyA che ane thaze. paNa temanA pachI baso aDhI varSA gALe gaye ke jemAM temanA aneka sthaLe kALanA "kavaLa' banI gayA. rahyA che te zajo paNa tenuM adhyayana vadhaze te jaLavAze; nahi te jAte kALe te pazu asulabha thaI paDaze. jene je viSayamAM rasa hoya te pUrya upAdhyAyanA te te viSayanA granthane vAMce vicAre, kaMThastha kare ane te rIte temanA pratyenI bhakti vyakta kare. ilikA bhramarI dhyAnAta, bhramarItvaM yathAnune / tathA dhyAyana paramAtmAnaM, paramAtmatvamApnuyAt // arthaIyaLa bramarInuM dhyAna karatAM karatAM bamarI arUpa banI jAya che te pramANu paramAtmAnuM satata dhyAna karo AtmA paramAtma apa banI jAya che. 1 nAmanya ] zrImadavijayajI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyajI zrImadda yazovijayajI mahArAja ane temanI zAsanasevA lekhakaH-paramapUjya munivara zrI jabyuvijyajI mahArAja] upAdhyAya eTale kRtrikApaNa -: ; nazAsanarUpI mahAsAgaramAM je atyaMta tejasvI nararatna pragaTa thayAM nijha che temAM pUjyapAda vAcakavarya bhagavAna. zrI yazovijayajI mahArAjanuM para che B sthAna ghaNA uMcA darajajAmAM Ave che. jo ke jagate Aja sudhI " che ghaNA. samartha vidvAne joyA che, paraMtu upAdhyAyajI jevA mahApuruSa Ii/ A , te temAMthI virala ja maLI Avaze. koI vidvAnanuM sAhitya : Dara vidvAnane ja adhikAze upayogI hoya che, jyAre keInuM sAhitya sAmAnya janatAne ja adhikAze upayogI hoya che. paraMtu A mahApuruSanI viziSTatA e che ke temanuM sAhitya sarvaviSayavyApaka ane sarvajanepAgI che. temanuM jJAna sarva viSamAM agAdha hatuM ane temaNe eTalA badhA viSaye upara sAhityasarjana karyuM che ke temanA samakAlIna vidvAne paNa temane "zrutakevalInI upamA ApatA hatA. tema ja temane rAjA eTale dADhImUchavALI sarasvatIdevIrUpe varNavatA hatA. temaNe kayA kayAM viSa upara lakhyuM che e kahevA karatAM kayA kayA viSaya upara nathI lakhyuM e kahevuM vadhAre ucita gaNAya temane bhUtakALanA kutrikApaNanI upamA ApI zakAya. jema devAdhiSThita kutrikApaNumAM vastu mAgavAmAM Ave te badhI vastu maLI zake tema A mahApuruSanA sarjanamAMthI paNa ApaNane dareka prakAranuM sAhitya maLI zake che. jemake saMskRta-prAkRta bhASAnA prAcIna graMtha upara TIkAo, aSTaka vagere svataMtra prakaraNa che, anekAMta ane naya viSayanA aneka nyAyagraMtha, gujarAtI tathA hiMdI bhASAmAM stavane, sannA, rAsAo vagere vagere ghaNuM sAhitya temaNe racyuM che, ke je khAsa viziSTa prakAza pADanArUM arthagaMbhIra ane vidvattApUrNa che, ane jene vAMcatAM jJAna premI koIpaNa vidvAnanuM mastaka namyA sivAya rahe nahi. dArzanika viSayanA pAraNA dArzanika viSayanA te teo pAradraSTA ja hatA. tethI te viSaya upara jyAre teo Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra lakhavA mese che tyAre temanI te viSayamAM pAraMgatatA ane satantra-jItantratA apUrva rIte jhaLakI uThe che. temaNe karelAM sUkSmatama darzanika nirUpaNAmAM nyAyanA prakAMDa vidvAnone paNa zreNIvAra cagrupraveza paNa thavA pAmatA nathI. AzcayanI vAta te e che ke kAzI jevI sarasvatInI nagarImAM paNa temaNe mAtra traNu ja varSa sudhI abhyAsa karIne paNa paravAdinI padAmAM vijaya meLaLyeA. ane tethI ja kAzInA ja brAhmaNu vidvAneAnAM maDhaLe temanA jJAnathI atyaMta mugdha thaIne temane nyAyadhizAhanuM birudgha ApyuM e kaI ochuM Azcarya gaNAya nahIM. navyanyAyane jainanyAyamAM uttArAnuM lagabhaga azakaya kArya te temaNe ja zakaya anAkhyuM ane e kArya ekale hAthe pAra pADIne jainadarzanazAstranA itihAsamAM temaNe amara sthAna prApta karI lIdhuM che. navIna paddhatithI prakAzana-adhyayananI jarUra naSyanyAyanA ane upAdhyAyajI mahArAje celA nyAyanA graMthonA abhyAsImane A sthaLe mArI eka sUcanA che ke hamaNAM navya-nyAyanAM vyAsipcaka, siMhavyAghrajJakSaNa, siddhAntalakSNa vagere vagere je prakarAnuM adhyayana karavAmAM Ave che te khAsa Ine ga Mgeza--upAdhyAyaviracita tattvaciMtAmaNi graMcanA anumAna khaMDanA ja bhAge che. kAzI ane lakattA AdinI vidyApIThAe A ja bhAgene parIkSAmAM nirdhArita karelA hovAthI brAhmaNa vidyArthI e enuM ja adhyayana kare che ane pachI adhyApana paNa enuM ja karAve che. A bhAgAmAM bharelI savajI jAvasamaya jaTila carcA bhale buddhine sUkSma banAvatI hAya paNa temAM padArthanirUpaNu nahIMvat che eTale tenA upAdhyAyajI mahArAjanA graMthAmAM sIdhe ullega bhAgye ja thAya che. upAdhyAyajI mahArAjanA nyAyaviSayaka graMthanu vizaDha jJAna saralatAthI prApta karavuM hoya te temaNe je je sAhityane najaramAM rAkhIne peAtAnuM nyAyaviSayaka sAhitya saryuM che te sAhityane ApaNe zeAdhI kADhIne munsukha rAkhavuM joie. tattvaciMtAmaNinA anumAnakhaMDa sivAya bIjA khaMDAmAM padArthanirUpaNu adhika che. zayala esiTIka sosAyaTI, baMgALa (kaTakattA) taraphathI e khaDA ghaNA samaya pUrve prakAzita thayelA che. parizrama karIne pazu e khuza meLavavA eIe. vaLI atyAre je mAthurI, jAgadIzI, gAdAdharI Adi TIkAgranthA pracalita che tenA upAdhyAya mahArAje khAsa upayAga karyAM hoya tema jaNAtuM nathI. para Mtu dIdhinAikAra raghunAthaziromaNi tathA padmanAbhamizra vagerenA cAnA upayoga karelA jovAmAM Ave che. e badhA mudritaamudrita graMthA mithilA ane anArasa khAjunA pradezamAM maLavAno khAsa ja sabhava che. e mRdhI sAmagrI meLavIne upAdhyAyajI mahArAjanA dhaMdhAnuM navIna paddhatithI prakAzana ane adhyacana karavAmAM Avaze te te vizada ane divya manaze. tema ja e mahApuruSa navyanyAyanI zailIne TenanyAyamAM utAravA kevI rIte samartha thayA tenI pannu sArI rIte kalpanA Avaze. ane ApaNe paNa e pravRttine maulika svarUpamAM kevI rIte vikasAvI zakIe enI paNa spaSTa dizA hAthamAM Avaze. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaTila praznonA karelA ukela - tarkazAstranA adhyayanathI sUphamatama thayelI buddhine upayoga temaNe mAtra dArzanika viSayamAM nahi paNuM lagabhaga dareka viSayamAM kare che. tethI jyAre teo Agamika viSaya upara lakhavA bese che tyAre paNa temanI pratibhA alaukika svarUpamAM jhaLakI uThe che. jene pariNAme seMkaDo varSothI nahIM ukelAyelA aneka jaTila praznonA ukela ane samAdhAna temaNe karyA che. badhuM Agamika sAhitya temane jillA ja ramatuM hatuM. temaNe karelI carcAo eTalI badhI talasparzI ane yukti tathA upapattithI paripUrNa che ke vAMcanAranAM varSe jAnA jame ane saMzaye kSaNavAramAM dUra thaI jAya che. jenAthakI upara sauthI moTI TikA racIne te viSayamAM paNa pitAnI pAragAmitA temaNe siddha karI ApI che. ' jevA jJAnI tevA ja kriyAvAdI A mahApuruSanI bIjI paNa eka viziSTatA e che ke jagatamAM vidvAna gaNAtA keTalAka, zuSkAMDityanA upAsaka zraddhA tathA AcaraNathI zunya hoya che. paraMtu A mahApuruSa samartha vidvAna hovA chatAM paNa mahAna AtmajJAnI hatA. darzana, jJAna tathA cAritra badhAne teo ghaNuM mahatva ApatA hatA. samyagdarzana muktine pAryo hovAthI tenA upara teo ghaNo ja bhAra mUkatA hatA. AthI ja temanA gujarAtI Adi bhASAmAM racelAM stavane stuti-lajhAyakAsAo vageremAM bhaktirasa tathA vairAgyarasa chalachala bharelA dekhAya che. pagamAganA AvA vivecaka adhyAtmadazAmAM teo keTalA badhA nimagna hatA, rakSe temaNe te viSayanA aneka graMthe rahyA che, te uparathI spaSTa jaNAI Ave che. pU. haribhadrasUri mahArAje varNavelA cega mArgane teo Adya vivecaka che. mUrtipUjA upara raga 'uparAMta, pratimAzataka tathA sImaMdharasvAmIne vinatirUpa stavanethI mUrtipUjA upara temane ke daDha raMga hatuM, e paNa jaNAI Ave che. nayacaka jevA mahAgrathane karela uddhAra upAdhyAyajI mahArAjanI jJAnabhakti keTalI apUrva hatI tenA udAharaNarUpa thavAnI temaNe kevI rIte rakSA karI e hakIkta jANavA jevI che. te pahelAM nayacakrane thoDA paricaya karI laIe. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri mahArAje "anubhaBli = kahI jemane zreSTha tArkika tarIke varNavyA che ane je saMbhavataH vikramanI pAMcamI zatAbdImAM thayelA che te AcArya bhagavAna zrI mahalavAdi kSamAzamaNe jaya nAmanA mahAna taka graMthanI racanA karI hatI. rathanA cakramAM jema bAra ArA hoya che ane te ArAo cakanI nAbhimAM rahelA hoya che te pramANe A graMthamAM paNa aA saMsAvALAM 12 prakaraNa che, A bAra Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aAmAM lagabhaga badhAM ja nakAlIna pratrita darzanonI zramIkSA karavAmAM AvI che ane ekAMtavAdI badhAM ja darzanA khoTA che ema zri karIne temAM svAdAnu; nAmanA prakaraNamAM vyAdA rUSI nAbhinA Adhya dezamAM Ave to badhAM darzanA apekSAe ataH sAcAM anI zake ema batAvyuM che. A AkhAyanuM mULa, prAcIna eka gAthA ja che ke je nIca sukSma che. civiniyamamanivyatiriktanvAdanayekatracotram | nainAdacaMtanamanunuM margani vaidyamna I nicakra pU. huM cyA. sa] A eka ja gAthA upara mAnIe vistRta brAmya cakSu che ane te sacavAnA nAmathI oLakhAya che. AA nathacakranA prAraMbhamAM temane calA maga nAka nIce mujaba che. vyApyekasthamanannamannacadapi nyastaMghiyAM pAThave | vyAmoha na, jagandhanAnavimRvitryanyAsasam // vAcAM bhAgamanInya vAnviniyataM gamyaM na gamyaM trijainaM zAmanasRjita jayati tad dravyAyataH || A nacakra praMca upara ( lagabhaga vikramanA anumA takamAM greTA) ArAmathI sirijhanivA ikSamAzamaNujI mArA cAthamAnuAMnI nAmanI anitRita vyAkhyA lakhelI che ke jenuM graMthAya lagabhaga 18000 TUMkaprayAnu thAya che. navavAna nIka pazu saMbhavataH A vRttinA ja ullekha thanA tA. ve bhagavAna malavAnI kSamAzramaNe racelA nathamUhane Aje kayAMya patto nathI. aitihAsika ullekhe tevAM ema lAge che ke chathI sAta varSamAM A sUtratha kArya e rameza satha e llekha maLato nathI. atyAre je maLe che te thriyoganuiMvAdi kSamA aNue racelI nayanavRtti ja mAtra maLe che. ane te paNa TeMTezane hAthe uttattara thayelI buddhithI barapura thaI gayelI che. keTalAkanuM ema mAnavuM che ke upAdhyAyajI mahArAje nacakra upara TIkAATe paNa Adi kaMIka lakhyuM che. pazu te mAncanA aAkhara nathI. maikAppiNu lekhavA karatAM paNa nirizeSa mahatvanuM te graMthanI rakSA karavAnuM kArya temaNe kareluM che. kIkta ema che ke navakavRttinI prani temanA samayamAM bhAgye ja vAmAM AvanI hatI. kAIka kyo ( prAthaH pATajumAM ) temanA jelamAM je prAMta AvI tethI atyaMta AnaMdita thaI ne temaNe e thati paheluM vAMcI lIdhI ane pachI vidvAna sAdhuenuM vRMdra sAthe rIne TraeNka ja pakhavADIkamAM ja mahAkAya graMthatI akSarazaH navI kaiApI taiyAra karI lIdhI. A TIkananI smRtimAMM, temaNe je navA Adarza (kAryo) taiyAra karyA hatA tenA Adi bAraNuM nIce pramANe ullekha karyAM hatA-- Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyajIe prasthAne mUkelI puSpikA . bhaTTArakazrIhoravijayasUrIzvaraziSyamahopAdhyAyazrIkalyANavijayagaNiziSyapaNDitazrIlAmavijayagaNiziSyapaNDitazrIjItavijayagaNisatIrthyapaNDitazrInayavijayagaNigurubhyo namaH / praNidhAya paraM rUpaM rAjye zrI vijayadevasarINAm / nayacakrasyAdarza prAyo viralasya vitanomi // aiM namaH / / ane aMtya bhAgamAM nIce pramANe ullekha karyo hate - pUrva paM. yazovijayagaNinA zrIpattane vAcitam / Adarzo'yaM racito rAjye zrIvijayadevasUrINAm / sambhUya yairamIpAmamidhAnAni prakaTayAmi / / 1 / / - vibudhAH zrInayavijayA guravo jayasomapaNDitA gunninH| vibudhAzca lAbhavijayA gaNayo'pi ca kIrtiratnArakhyAH // 2 // tatvavijayamunayo'pi ca prayAsamatra sma kurvate likhane / saha ravivijayavivudhairalikhacca yazovijayavibudhaH // 3 // granthaprayAsamenaM dRSTvA tuSyanti sajanA vADham / guNamatsaravyavahitA durjanahaga vIkSate nainam // 4 // tebhyo namastadIyAn stuve guNAMstepu me dRDhA bhktiH| anavarata ceSTante jinavacanodbhAsanArthaM ye // 5 // ||shreyo'stu // sumahAnapyayamuccaiH pakSeNaikena pUrito granthaH / karNAmRtaM paTudhiyAM jayati caritraM pavitramidam // 6 // uparanA ullekhathI pU. vijayadevasUrijanA samayamAM temaNe A graMthane Adarza (navI pI) teyAra karI hatI e spaSTa samajI zakAya che. jo ke atyAre te u. yazovijayajI mahArAje taiyAra karele e Adarza tathA jenA uparathI temaNe e Adarza taiyAra karyo hare te prati emAMthI kaMI paNa maLatuM nathI. paraMtu temaNe taiyAra karelA Adarza uparathI ja sAkSAt yA paraMparAe lakhAyelI aneka pratio jaina graMtha bhaMDAremAM Aje ThAma ThAma mAnA pachI jayati nayacakranirjitaniziMpavipakSacakravikrAntaH / zrImalayAdirijinavacananabhastala vivasvAn // 1 // vANItamahArthayathArthanayacakrAkhyazAmnavivaraNamidamanuSyAkhyAsyAmaH mA prAranAma bhAve AIR lagAna zrI azipikA kSamAzrabhara the. jayati napacakranirmita .......mA rihAnA ma vibhAvat 1422.bhAMzrI sadhatiyAriNasyezI samyaktvasaptanivRtimA malavAdikathAmAM paNa Ave che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAmAM Ave che. temAM upara jaNAvelA upAzAthajI mahArAje karelA dudha sacavaNa rahelA che. prAraMbhanA hRdalekha ne ghaNI khaniomAM maLe che. vizva phalA sR. 1haralamAM lakhAyelI vijayaranI zrI trimAjI jJAnabhaMDAranI pratimAM tathA tenA uparathI ja lavana: lakhAyelI kAzInA zani zrIrAcaMdajInI prati baLa che. mAtra eka ja prati amArA jevAmAM AvI che ke je pAthajI mahAvajanA Adarza parva , 150 AyAtra lakhAyelI che. bAkInI badhI nathacAranI pratie upAchAthajI mahArAja sayAra karavA bhAdanI kepIe ja amArA javAmAM AvI che. sanmati da dhanya kalA vikALa upadhAgA uparanA dabathI zrI vijayasUri mahArAjanA samayamAM tamArA A kAra kathA hatA ane zrI devarijI mahArAjagarAsa , 1714mAM thayA hatA. tethI upAdhyAyajI jayarAje cuM, 12 pahelAM ja e kAda vAra kAM to e paNa che. upAdhyAthajI mahArAjane svargavAsa vikrama saMvata 1783mAM che eTale Adarza sathAra karyA pachI ochAmAM ochA trIza varSa nA teo icchA ja hatA. A kALamAM temaNe ghaNuM sAhica savuM che. zrutinA te temanA graMthamAM ghavAja mArA pramAbUmAM upayoga karavA che. temAM judA judA graMthamAM mUnmatinI zALAonA karatAM vivecana ekaThAM karavAmAM Ave te Rnita upara eka svataMtra ka tathA thaI jAya. atinI abhayadevariphata TIkAno paNa ghaNA ja upathAga ochIe kalA che ke jenI madadathI meM gha kathaLe sUkSmatinI TekAmAM vRddhi paNa karI che, Ama chatAM nathacakrano talu karyAya khAsa upayoga karyo che tema dekhAtuM nathI. tenuM kAraNa nathacakravRtinI atyaMta cukatA tathA sUra abhAva vagara lAge che. zukravatI bhASAmAM racA zrIdharAzine rini dha Tapaka kathA jAvananI 16 mI DhALanI bIjI dImAM ja temAM svacakano upacAra kalA mAtra mArA levAmAM AvyA che. e kadI nIce pramANa che. cAra che cetanAnI dazA avinA, bahazayana kAyanA jAgaraNu thI navA sthi avirata mRta tera tehanI, Adi guNakANe nathacamAMhe suNI." - A kadI sAro saMbaMdha dharAve bhAga nayacakravRttimAM trIjA aramAM mukavAmAM Ave che. ahIM nIca nacakravRttino ne bALa tathA tenA uparathI meM teyAra kareluM mULa ApavAmAM Ave chenathacaka - nasya ca canano'vasthA bApana-muma-mRta-turIyAnvayAkhyA: 1 tAzca bahudhA vyvti1 ArivAra bAda ughAghajI mahArAja nA vadhArA kayA TAya che te jaNAvavA vihAra vidhAna che, Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chante-mukha-duHkha-moha-zuddhayaH sacca-rajas-tamo-vimuktyAkhyA UrcatiryagadholophA'vibhAgAH saMjyasaMzyacetanabhAvA vA / niyatA evaitA vimuktikramAt / sarvajJatA vA turIyaM nirAvaraNamohavighnaM nidrAviyoga AtyantikaH // nayAbhUttitasyaivedAnI svarUpadarzanArthamucyate - tasya ca catasro'vasthAH / tasya anantarapratipAdita caitanyatatvasyemAzcatasro'vasthA jAgratsuptasupuptaturIyAnvakhyAH , nAgadavasthA suptAvasthA suSu sAvasthA turIyAvasthA, etAzcAnvarthAH / tAzca bahudhA vyavatiSThante, caturthImavasthAM muktvA tisRNAmekaikasyAH pratiprakriyaM saMjJAdibhedAllokavyavahArabhedAccAnekabhedatvAt / caturthI punareka'svarUpaiva vizuddhatvAt / athavA sApi svarUpasAmarthyAt sarvAtmanaivAnekadhA viparivartate, tadyathA jaM jaM je je bhAve pariNamati payogavIsasAdavvaM / taM taha jANAti jiNo apaJjave jANaNA ganthi / / [Avazyakaniyukti 794 ] kAstAH? ucyante, sukha-duHkha-moha-zuddhayaH stv-rjs-tmo-vimulyaakhyaaH| . kAryANi cAsAM yathAsaGkhyaM tisRNAM tadyathA-prasAdalAdhavaprasavAmiSvagoddhapaMprItayo duHkhazoSatApamedApastambhodvegApadvepA varaNasadanApadhvaMsanavIbhatsadainyagauravANi / caturthyAstu zuddha caitanyaM sakalasvaparivartaprapazcasarvabhAvAvabhAsanam / athavA avaMtiryagadholokAvibhAgA vA yathAsaGkhyameva, arcaloko jAgdavasthA, tiryaglokaH suptAvasthA, supuptAvasthA adholokA, avibhAgAvasthA turIyAvasthA / saMjhyasaMzyacetanabhAvA vA, saMjJinaH samanaskA devamanuSyanArakaMpaJcendriyatiyazcI jAgrati, suptA asaMjJinaH pRthivyavamivAyuvanaspatidvitricaturindriyAmanaskapazcendriyAH, kASThakujyAdayaH supuptAH, bhavanamAtraM bhAvaH sarvatrAvibhAgA turIyAvastheti / atrAha-avibhAgAtmanastasyaivAtmanazcaturavasthatvAt kAlabhedAbhAvAcca catasro'pi prathamadvitIyatRtIyaturIyAkhyAH syuriti, etadayuktam, yasmAniyatA ecaitA vimuktikamAt, sarvajJatA vA turIyamiti, suSuptAvasthAyAH sthirIbhUtacaitanyAyAH suptAvasthA vimuktamalatvAd dvitIyA mithyAdRSTayAdikA, tRtIyA samyagdarzana[jJAna]cAritrAtmikA muktipratyAsatteH, sarvajJatA caturthI / tat punasturIyaM nirAvaraNamohavinam , nirgatA jJAnadarzanAvaraNamohavinA asminniti nirAvaraNamohavighnam, mohasyaiva mahAsvApatvAt / -nayaya (mAmAna samAnu 42425) 5. 181 amara yazasvI upAdhyAyajI varatutaH vicAra karIe te jainadarzana e I. saMpradAya nathI. paNa eka divya tattvajJAna che ke je taravajJAnamAM sarvachanA ekAMte kalyANanI ane zreyanI ja bhAvanA bharelI che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. AjanA vijJAnika yugamAM paNa hiMsAnA dAvAnaLathI saMtapta thayeluM jagata dIna ane azaraNa banI je "trAhi trAhine pikArI hyuM che tene joIne karo sadudaya manuSya sarvajIvavyApaka ahiMsA, maMtrI ane karuNAnI upaNA karatA jenadarzananA tatvajJAna upara sudha na thai jAya? AvA jainazAsanamAM janmelA pU upAdhyAthajI mahArAja mAtra jenazAsananA ja alaMkAra rUpa che ema nahIM, pazu samagra bhArata ane vizvanA alaMkArarUpa che. e mahAvibhUtine janma ane svargavAsa bane gurjarabhUmiAM thayelAM che. tethI gubrami te gauravanI vigere adhikArI che. temanI svabhUmi darzAvatI (bhAI) nagarImAM teozrInA agnisaMskArane sthAne teozrInA upakAranI puNayasmRtinimitta zumaMdira karIne temAM teozrInI mUrtinI pratiSThApanA aMge mahatsava tathA temanA guNAnuvAda mATe "zrI thazevijayajI sArasvata satrAjavAne kAryakrama atiprazaMsanIya, ane anumodanIya che. pratiSThA sAthe satranI yojanA suvarNamAM sugaMdhanI cAjanA samAna che. je mahApuru cumukSu che upara asIma upakAra kare che te amarathI upAdhyAyajI bhagavAna zrIyazovijayajI mahArAjanAM pavitra caraNakamalemAM TiTivAra huM da na ho! rAga-depo hatI yena, jagatvaya bhyNkrii| sa trANaM paramAtmA me, svapne yA jAgare'pi vA 1201 artha-jeNe trANu jagatane jaya karanArA rAga-depa haNI nAMkhyA che, te paramAtmA vanamAM tema ja animAM paNa mAruM thara che. . . nahita vivijhA] zrImadavijayajI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka. 5. upAdhyAyajI zrIyazovijayajI mahArAjanAM- vacananAM rahasya ane vizeSatAo (lekhaka: parama pUjya AcArya zrIvijyamasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya paramapUjya ja munizrIbhAvijayajI mahArAja] ajJAnatimirAndhAnAM, jnyaanaaanshlaakyaa| netramunmIlitaM yena, tasmai zrI gurave nmH| mITara naMta upakArI trilokanAtha tIrthakara zrI mahAvIradevanA virahakALamAM vidyamAna emanA suMdara zAsananI balihArI che ke jemAM anekAneka mahApuruSoe evA evA uttama zAstraratnanI ApaNane bheTa karI che, ke jenA vaDe A kaLikALamAM paNa ApaNane jANe zrI sarvaprabhunI sAkSAta vANIthI UpakRta thayA chIe. paMcaparameSThInA caturthapade birAjamAna pU. mahAmahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAja AvA mahApurUSe paikInA eka hatA. te paNa asAdhAraNa sarvasukhI vidvatAne dharanArA ! tethI ja emanA samakAlIna pU. upAdhyAya zrImAnavijayajI mahArAje emane zrutakevalI-caudapUvInuM smaraNa karAvanArA kahyA che. pU u. zrImAnavijayajI mahArAjanI paNa mahAna vidvattA emanA "dharmasaMgraha" granthamAMthI jANI zakAya che. evA vidvAnene paNa ema thatuM ke AjanA eka pUrvanA paNa jJAnarahita kALamAM keIne vicAra Ave ke coMdapUrvanA jJAtA maharSi kevA vidvAna ane kevA vyAkhyAtA hotA haze, te tene khyAla asAdhAraNa sva para samayavettA-vyAkhyAtA evA A pU. 6 zrIyazovijayajI mahArAjathI AvI zake. guNAnuvAdanuM kArya keTaluM kaThina che te- pU. mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjanI guNastuti gAvAnuM kArya ghaNuM muzkela che, emanAmAM rahelI vistRta ane gaMbhIra vidvattA, sumabodhazakti vagere ja darzana ane darzanArAnA pramANa-prameyanA vizAla bedhapUrvaka ThIkaThIka samajAya nahi tyAM sudhI emanA guNa gAvA jatAM emane anyAya thaI javAne pure saMbhava che. kemake pachI te je kaMI adhUrI guNastuti gavAya tenAthI te emanA mATe ema ja lAge ke A paNa zuM jema bIjA keIka AgaLa paDatA mANase thaI gayA, mAtra tevA ja eka AgaLa paDatA mahApuruSa haze? dA. ta. ema kahevA jaIe ke pU. upAdhyAyajI zrIyazovijayajI mahArAja "nyAyavizArada' hatA, kemake emaNe vArI sAme vijaya meLavyuM hatuM, tethI emane Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAzInA patine nathI e biruda ApavAmAM ApyuM hatuM. A uparathI ema bhAsa thAya ke jema bIjA pabu keIvidvAna I vAra karI sita caLave tama pU upAdhyAyajI mahArAja paNu jIvyA hatA. ane Aje pa keTalAka vinAne dakSiNa vagere ApI khuza kathI ratha tene tha pachI Apa nAma zuM ene navI padavI maLI hatI ? lAkha zlokanA racacinA upAdhyAthajI ane temanI mahAnatA vaLI ema pa bAyuM ke ethI mAtra vidvAna haze, athavA sAdhu haze te sArA zrAdhu kahevAthI bIjI aneka cAnI e paNa sAdhunAvALA haze. AvA khyAla bAvavA sahaja che, paraMtu tethI agAtha e thA, ke kayo . upAdhyAya sahArAjanI asAdhAraNuM vidvattA, jAgratIma zrAdhutA, anupama vidajana thavAcinA kara akika ? ane kayAM sUrya AgaLa tArA jevI TI lAge tevI anyAnI vidvattA e kahevAnuM tArtha e che ke pU. uchAthajI mahArAjanI vidyA, cAritra, jJAnathati, nazAsanapati vIra zu avarNanIya tA. 1 JAne tharAI kada deTa nahi ApI zakavAnuM kAraNa nI apanA ane anirupanA, tema ja emanA graMthAnA thathAsthita anubhavanI khAmI che. A zrA e ya eka che ke emanA vAdAMkita" ane "dakSyAMkita che, temaja siddhAnapariSkAra. vadara khAya graMthanA Aje upalabdha nathI. keTalAkha (6) nyANa lakhavAne dukha che te jaba pa eTalA braca upa% nI eka cAkavizikSAnI A bIjuM AgavInI uparanuM emanuM vivecana maLatuM nathI. A badhI vastuo emanI vidattAne ApaNA e akala-ya dAmI jAya che. eka siddhAnta. anayaridAra iMcanuM nAma ja evuM che ke jemAM lAge che ke na Ama zAstromAM bAvatA vividhamanA aLa che, tenA pakSanA AdivArI zramanatha ne paNa janazAsananA khAsa viziSTa nathavAdanA baLa upara kevA suMdara karavA ze. je Aje je maLavA tA aTA! Apa eka evuM amRta AlaMbana dharavata ja cUbhyarthananI jarnI nibhAnA, nAnuM suma athag. tridAnanA apara anne prakAza phata! zrImadanA mana upakAra Ama chatAM Aje gurugAna gAvA mATe cAra thayA te prasaMge e mahApurAnuM adhyAmI sAdhuvana, vini zunajJAnAdi gu ane apUrva dhasamRddha nig karavAnA ahAna upakAra yAdi AvA rathane evA AkarI che ke, aMtara ahAna nijAvana ra aa karI de che. e bhaktibhAvanA AMtarara zrImadanA guru AvA mATe AvA amAraMba ke tuni bahAravI AvyA vinA rahI zakatuM nathI. . " upAdhyAya evA madhura ane gauravabhUtha nAmathI emanI ja prasiddhi- nyAyavizArada nyAyAgrA , mahAmahApAdhyAya zrIvijyajI mahAja zrInasaMghamAM kAcchAthajI mahArAjanA nAmathI prasiddha che. caSi jainazAsanamAM upAdhyAya Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uM pAthI alaMkRta anekAneka mahApuruSo thaI gayA, paraMtu kAM te te pAchaLathI parameSThInA trIjA sUripadathI ala kRta thayA tethI, athavA keTalAka viziSTa zAsraracayitA na banyA tethI upAdhyAyajInA nAmathI prasiddhi nathI pAmyA. dA. ta. jemaNe suMdara granthA nirmANa karyA che te upAdhyAyajI zrI. meghavijayajI mahArAja ke upAdhyAyajI zrI. vinayavijayajI ma. ke upAdhyAya zrI. mAnavijayajI mahArAja svanAmathI prasiddha che paraMtu AcAryo ke munie karatAM uSAdhyAya ati nAnI sakhyAmAM prasiddha che. tAntagata cauDha pUrvInA paNu asAdhAraNa vidvAna zrI. upAdhyAyajI mahArAja pazu evI asAdhAraNa vyApaka vidvattA dharAvatA ke lagabhaga koI paNa viSayamAM emane prazna pUche te ema thaI Ave ke upAdhyAyajI mahArAja zuM nathI jANutA e zeAdhavAnuM kAma azakaya banI jAya. bAlyakALa ne granthacanAM-- * alaukika vidvattAnA mULa bIja tarIke pUrvabhavamAM emaNe adbhuta dharma ArAdhanA karIne susaskArA ane puNyabaLa kamAI AvyAnuM anumAna thAya che. A jIvanamAM gurusevA, vinaya, sacama vagere atiAvazyaka guNA paikI emanA eka mahAna guNa ekAgratAne hatA, vikSepanA abhAvane hatA. te ApaNane emanI bAlyavayamAM jevA maLe che. mAtra mAtAjInI sAthe upAzraye jatA tyAM saMbhaLAvAtAM nava smaraNu (stetrA)nuM emaNe evuM avikSepa avadhAraNa karI lIdheluM ke, ekavAra varSAnA kAraNe emanAM mAtAjI nava smaraNu sAMbhaLavA na jaI zakavAthI bhojana-pANI letAM naheAtAM tethI te ja vakhate A alpavayaska khALaka pAte nave smaraNa mAMe saMbhaLAvI dIdhAM hatAM. evI khyAtithI prasiddha zrImAn upAdhyAyajI mahArAja svazAonA samartha zAstrakAra hatA. pUrvAcArthInA zAo para TIkA thA lakhavA uparAMta adhyAtma, ceAga, nathavAda, pramANurUpa paMca jJAna, kumatanuM khaMDana vagere para khUba ja lakhyuM che. e ekeka graMthanI vizeSatA gAvA besIe te lAge ke ahI devA A apUrva DuMgapuruSa, apratima vidvAna ane adbhuta zAsanaprabhAvaka ApaNA nikaTanA kALamAM thaI gayA e paNa ApaNu kevuM mahAsaubhAgya ! saMskRta-prAkRta te kharuM ja paNu gujarAtI bhASAmAMya aneka 125-150-350 gAthAnAM stavanA, sajjhAyA, dravyaguNuparyAya rAsa, SaTrasthAna cApAi, TamAM, nainAgamanA padArthoM kAvyarUpe suMdara rIte utAryo che ke jemAMnu rahasya gujaMgamathI ke svAnubhavathI jANatAM ema khyAla Ave ke gujarAtI sarjana paNa zuM ATalI ucca kaiATinuM ? AjanA prasaMge emAMnA ekAda be namUnA joI laI e. teozrInAM stavanAnI khUbIA-- e yugabhAskara maharSi e svaracita vata mAna cAvIsa tIrthaMkaradevAnI stavanAvalImAM prathama tIrthaMkara zrI. RSabhadeva prabhujInA stavananA prAraMbhamAM lakhyuM che ke - t " jagajIvana jagaM vAlahA, marUdevAtA naMda lAla re, sukha dIThe sukha upaje, darzana atihi AnaMda lAla phai... Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cartha Ama te sAmAnya lAgaze ke, he jagatanA jIvana, jagatane vhAlA, marUdevAnA naMdana, tamAruM sukha nAM sukha upaje che, ane darzana karatAM tiraMda thAya che, paraMtu DI prata e thAya che ke pra sutra jevA ane dAda kAM- yAtrA eka ja kriyAnI e ukti ja punadi te mAtra eka ja gAthAmAM, -AvavA mahAna vicAraka nyAvizArada kavie kema karI? ja, e jillAA para vicAratAM jaNAI Ave che ke jAne ke rUDha artha che. te e ke, huM 'dana atihi sAnaMda" mAM 'darzaka' zabdathI sAmAnyapaNe jovAnI ci nathI levAnI, yag sabhyadarzana nAmane prathama copAya samajavAne che. lAva e che ke, "he praphu! tArAupadezelA sabhyadarzananI je A hRdayasparza kare che, tene e darzanamAM vizaya sraraMda thAya che. tevA sukha dI" mAM "da" zabdathI mAtra "dekha" ema nahi kinuM pAna artha vAne che. tyAM "yuba' e pradhAna caMga che, enA hagNI mA haju thaI zake che, tethI ema kahI zakIe ke paramAtmAnA sukhanuM arthAt paramAtmAnuM athavA parabhAmAnA suSya svarUpanuM darzana karatAM sukha upaje che. stra darzana paNa pahelAM te suvAnarUma, pachI cinA catu sararUpa, pachI lAvatA vedanA cAra javAnuM che. trIjA zabdomAM kahI te paramAtmasvarUpa ya, mImAMsA, pratipatti ane sArI pravRttirUpasukhadana devAnuM che. have sabhya ane paramAtamavarUpa-bAra mahinA batAvyA tethI tRmAna thAya che ke, zAritrane cahimA mAM A ja have te vastu jagajIvara" e che padamAMthI maLI rahe che. jAtane jIvana kezu banI zake? je AtmA ahiM. traka hAtha ane cArivArI hoya . rAjakAranI hizAmAM pahere te ja tanA traNasthAvara nA jIvana TI rahyo che. tyAre pravu te jagatanA sarva ke pratye svaya sUvA ahiM anI, jagatane cAra-amara javAne ahiMsA batAvI rahyA che. te mATe sAruM bhAvajIvana srI rahyA che. arzI jAtane viAdha rahyA che, mATe janajIvana parathI kahevAya ke, pra6 varSa rijIvanathI jAtanA chAta che. tema javAhe pada sUcave che ke jAtane vahAlA te ja banI ke je carI heya, tyAgI heya, ane vivArtha paNe pAramArthika upakAra karanArA heya. eka kuTuMbane vahe re kahuM trI, kavAthI, asAmI ane kuTuMba pratye paravAhI rAkhatA hoya te kuTuMbane eTale vahAlo nahi lAge. je varSa nA lagna ane jene vANI-vatara para saMyama nathI te trIjAne ja nahi. pravu te hAriphyUTI, hAthI, tavI ane vizvopakArI che. mATe jatane vahAlA che. cAra jajIna" ane "javAda 2 parathI ema cAritrama ane tapa mahi ja e che. 5. upAdhvArajI mahArAjanI rahasyadI jhinI Ta re suMdadAra duemanA rAzI. nerAlunA jJAnamAM jillAnI 6 sAme phariyAda vaNavI che, emAM rAjiddI trIjI kaDImAM ema kahyuM che ke Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 " utArI hu cittathI re hAM, mukti dhutArI hetu, mere vAlamA ! 39 siddha aMnate bhAgavI ? hAM, te zu' vaNa sa Mketa, mere vAlamA...tAraNathI ' ahIM kahevu e che ke, " he svAmI ! tame nava bhavanA sneha vIsArI eka kala'kapa kuraMganA nimittane pAmI mane cheDI jAo che, tenu kAraNa huM samajuM chuM ke, tame tArI evI mukti srInA premathI mane cittamAMthI aLagI karI che, paraMtu prabhu ! tamane zuM khakhara nathI ke e te gaNikA che ? enA leAktA anata siddho che. AvI garzikA jevI tamane phasAvI rahI che ! enI sAthe tame zA sa Mketa karyAM che ? cAthI kaDImAM AnI pachI rAjula je ema kahe che ke 66 prIta karatAM seAhulI re hAM, niravahatAM ja jALa, mere vAlamA " tenA atha ema thAya ke, " amArA nava nava bhavanA sneha gaNyA nahi ke TakAvyA nahi, e keTaluM anugatu che? jagatamAM prIti mAMDavI sahelI che, paNa TakAvavI kaThina che. tame mArA para prIta karatA AvyA te kharA, paNa pAchI pelI mukrita maLI tethI tenA para AkarSAI mArA paranI prIta TakAvI zakayA nahIM. eTale vAta kharI che ke, prIta karavI sahelI che, paNa DhakAvavI muzkela che. upara uparathI A atha bhAse che, paNa tenA rahasyamaya artha judA che. te e rIte ke, 'rAjimatIne sakhIoe jyAre bIjo vara zodhavAnuM kahyuM tyAre temane dhUtkArI kADhI; e vastu rAjimatInA nemanAthasvAmI upara vaphAdArIbharyAM prema sUcave che. AvA prema dharanArI A dezanI sannArIe eka pati nakkI karyo pachI bIjA patinI vAta sAMkhI zakatI nathI. garbhiNI avasthAmAM sItAjIne rAme jaMgalamAM mUkAvelAMtyajAvelAM, tyAM sItAe paNa rAmane kahevarAvyuM hatuM ke, " mane cheADI teA bhale choDI, tamane mArA karatAMya khIjI sArI patnI maLaze ane tethI mArA vinA tamArA mekSa nahiM aTake paraMtu leAkavacanathI jema mane cheDI, tema jainadharmane na cheADatA, kema ke ene cheDayA pachI bIjo ethI vadhu sArA tA zuM paNa evAya sArA dhama nahi maLe, tethI jainadhama vinA mAkSa jarUra aTakI jaze. " zrI. maladhArI hemacandrasUrijI mahArAja viracita 'puSpamAlA ' nAmanA graMthamAM A adhikAra che. tema ahIM rAjimatI jyAre jue che ke, zrI. naimanAtha. svAmI mArA paranA nava nava bhavanA snehane paNa cheADIne mukti para nizcitapaNe rAgavALA banyA che, te mAre emane cetAvI devA ke, muktinA rAga arthAt mAkSaruci e sAmAnya vastu nathI. prazna thaze ke, te zuM temanAtha nahi samajatA hoya ? paraMtu vaphAdAra ane premALa snehIonuM dila ja evuM hoya che ke sAmAne bhale jANamAM hoya chatAM vadhu sAvadhAna karavA avasare enuM dhyAna kheMce e hisAbe rAjula kahe che ke, "he svAmI! tame jIe ke anaMtA siddha evA pativALI mukti pratye prema karyo te bhale karyo, paNa dhyAna rAkho ke mukti pratye prIti karavI sahelI che, paNa TheTha sudhI TakAvavI paNa mahAmuzkela che. hajI amArA paranI prIti TakAvavI sahelI; amArA jevI kuLakhAlikA sAthe prIti mAMDayA pachI kadAca tamArI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUlathApa thAya, na sAkaLA-utAvaLA thA, vizvAsa karatA ame tamane tamArI nahi, tame rAsAo chatAM ame risAIe nahi, paNa A sRddhi to evI che ke, je tame jarAka lavanA abhinaMdamAM-AnadamAM tathA te tarata tamane tarache . javA je e rIsAtha te e yukti para racAI jAya. cuktinI prIti a TakAvavA zivaniveda, viSaya-virAga ane dharma vaga lagatA dhIbane e paTa che, mATe maharSi patra prArthanAvyumAM paheluM nida" mAge che. zAminI kahe che ke, je BrI zrI rAve ke akhinI jhALa sAthe ramata karavI muzkela che, tema yuti rAga TakAvI cukela che. e mATe te jIvanakAra saMgrArane aAbA rAkhavA paDe che. AvuM kadA pachI paNa zAminIe jyAre zuM ke temanA pAchA nathI karatA, tyAre acanA mukti pratyenA daDha mana ane suki taraphanA pradhAne jArI pitAne nirdhAra kara kare che ke, je vivAhanA avasara hAtha para hAtha na ApyA thai 8 dIkSA letAM mArA zira para, je jaganAtha! tamAro hAtha cukAvIza. apUrva hAthI bharelA dhA pUtha upAdhyAyajI mahArAjanA zuM gujarAnI, zuM cuta ke zuM prAva dareka prakAranA zrecA hazna lalA che. e ja zramayA pachI apUtra kurA lAge che ane padArthoviyarcanA prabhAvanA kare che. dA. 4. emanA vacalA "anekAnta vyavasthA" nAmanA caMcamAM eka sthaLa pra use ko che ke, "tatA, mahAzAstramAM taravA sAta kAI paDyuM A kema na kahyAM? kAraNa ke, asala jIva ane ajIva e ja tattva che paraMtu emApagI cApAdeya tatva pRthaka banAvavA joIe. tethI ya take Ava ane baMdha, tathA kapAya tarIke vara ane nirjarA kahyAM. vaLI, e dezanuM dAna ane upAdevanuM upAdAna zA mATe kahyuM e jijJAsA gumAvavA projana vAva tarIke e banAvyuM. Ama hata sAta kA, paraMtu e ja jijJAsA ja che ke jema phATenuM phaLa dA che, tema kAnuM kuLa saMcAra che, tethI mezanI jema saMsArane eka vRka tatva kahevuM che. vaLI, enA vicArA tarIke paNa saMcAra tatva levuM joIe, te kema na badhuM pUra cAthavizArA arSie A praznanuM suMdara samAdhAna ra ApyuM ke, cUMsAranuM svarUpa te baMdha navamAM va I jAya che, pachI tene juduM paheluM nirarthaka che. tyAre e e nirA nattamAM varNavAI jatA nathI, keca ke emAM te AtmAnI sarva vigraha avasthA ane anaMta zAnuM pragaTIkaraNa che. tethI za tatva jAnatraya varNavavuM Avazyaka che. * bIjo eka dhAbA-zAkavAnomurAtha" para emaNe racelAdAda-kalpalatA" zakAmAMthI e. ApaNe tyAM surathAnubadhI yutha ke pApa, ene pApanubaMdhI yutha ke pApanI e samajavuM cAle che ke je yutha ke pApanA gavavAmAM bhaviSya mATe navA puraNanI sthiti bhI thAya te puNyAnubaMdhI, ane pAkanI riti UbhI thAya te thApAnuM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paM badhI, paraMtu ukta graMthamAM pUjya upAzcAyajI mahArAje e sUcavyuM che ke, "je puNya-pASa udayamAM lAvavA mATe paNa hRdayane mahAmalina karanArAM pApakArI karavAM paDatAM heAya te paNa pApanubaMdhI krama bane che. tethI UlaTuM jo hRdayanI pavitratA ane kAmaLatA jALavI rakhAtI DAya te udayamAM AvatAM puNya-pApanA ceAge pApAnubaMdhI karmathI bacI javAya che. ' * zAstravArtA 'nI TIkAmAM tathA 'nacepadeza,' jJAnabiMdu' vagere granthAmAM nanya nyAya zailInA tarkathI jaina siddhAMta ane tattvanI vizeSatA darzAvanArAM adbhuta rahasyA ane padAthaeN -nirUpaNa vipula pramANamAM A darzana-divAkara mahAtmAe ApeluM che. je sakSama, buddhigamya ane nabhyanyAya sahita nAnI paribhASAnA vizALa khapaMthI grAhya che. ' jJAnabiMduM? graMthamAM zrI. siddhasena divAkara, thro. jinabhadragaNi kSamAzramaNa ane zrI. malUvAdInA kevaLajJAna ane kevaLadarzana-upayAga aMgenA traNa matAne suMdara samanvaya sAdhyA che. e ja graMthamAM madhusUdana sarasvatIkRta siddhAMtabiMdu' graMthamAMnA pariSkRta vidyA mAyAnA siddhAMtanu sudara nirAkaraNa zrI. upAdhyAyajI mahArAje karyu N che. tyAre kema prakRti'nI vistRta TIkAmAM prAraMbhe nanyanyAyanI zailImAM AThe karmano judI judI prakRtinI rahasyamaya vyAkhyA karI che. graMthanI vacamAM vacamAM paNa emanI ane buddhinA camakArA pUrva evA zaMkAsamAdhAnAmAM UpasI Ave che. temaja graMthanA aMte svApanna udaya prakaraNamAM kama saMbadhI anya graMtheAnA padArthonuM saMkalanAbaddha bhraSya saMkalana karyu" che paNa A badhAM rahasyA ane labhya paTTA skrUTa ahIM the rajU karI zakAya ? zrutakevalInI upamAne pAmanAra maharSi ---- 50 upAdhyAyajI mahArAja sva-5ra zAstronA eTalA badhA viSayeAmAM pAragata hatA ke emane ApaNe bahuzruta tarIke enA vikasita arthamAM ApaNA hRdaya sAme joi zakIe chIe. e uparAMta emanI sarva tAmukhI vidvattA jJAnabhaMDAranAM pustakAmAM nahi, paNa evo tA emane a MtaHstha hatI ke, pUrve kahyuM tema emanA samakAlIna samartha vidvAna upA. zrI. mAnavijayajI mahArAje emanA mATe ' smAti zrutakevalI 'nu vizeSaNa lagADayuM zrutakevalI eTale dvAdazAMgImaya dvaita pravacananA jJAtA, ' " tyAre e emanA 'dvAtrizata dvAtri'zikA ' nAmanA granthamAM emaNe pU AcAya vaya zrI. haribhadrasUrIzvarajIkRta * ceAgaSTi, ' cAgamindu, ' pADazaka ' vageramAMnAM asphuTa rahasyA khAlyAM che. dA. ta. yAganI ceAthI dRSTimAM AvavA mATe prANAyAma nAmanA ceAganA aMganI siddhi karavAnI vAta * caiAgaSTi samuccaya' zAstramAM karI che. pU. upAdhyAyajI mahArAje enuM rahasya vadhu vatAM kahyuM ke, A prANAyAma te bhAva-prANAyAma samajavA ane tethI ja temAM zvAseAsa rUpI dravyaprANanuM recaka, pUraka, kuMbhaka nahi paNa bAhya bhAvarUpI prANunu recana ane aMtara bhAvarUpI bhAvaprANanuM pUraka levAnuM che. AvAM AvAM te keTalAMye rahasyA khAlIne pU. upAdhyAyajI mahArAje jaina zAsananI viziSTatA tA thru paNa sA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paritA cAbita karI ApI che. "vigata-hatrivikA" nAmane grantha e "ga"i vagere aneka grajonA kriTananA saMgrahagraMtha che. teozrInI pAnajala gauparanI TIkA-- pU. upAdhyAyajI mahArAje "pAtaMjala daza" para je zramIkSA karI che te paNa jenA darzananI viziSTatA puravAra kare che, egadarzanakAre cAganI vyAkhyA sirijiya' evI karI che. pUtra upAdhyAyajI mahArAje emAM su karI kahyuM ke, " " ?vijirita ' vAta paNa sAcI che. zrAmAnyathI karatAM te cittavRtti mAtrA nidhi havAnuM thAya ane e te aMtima cAnI kathAmAM gha, 16 putranI kathAnA cALAmAM nahi ghaTe, kema ke tyAM zaba cittavRni cAlu thAya che. e cha cArakArane pa che. niyama vira cAganAM e teTalI kakSAnA sthAne cAlI Ape che, tyAM kaI cittavRtti tadana sthagita ke viruddha nathI, paratu aTavuM che ke, je cittavRtti cADyuM che te ja che, pa0 kilara nathI. jethI "bindu" thrasthamAM para je adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, jamavA ane cittavRttizci-ema pAMca cAsanI kathA rAkhI che, temAM aMtya sivAyanA cAmAM zubha cittavRtti to cAlu ja deya che. Ama upAdhyAyajI mahArAje "davyaguNathayanA racamAM digaMbara bAbAnI cIkA karatAM nava nava ane traNa upanava tathA ki upanayanA savAra prakAza banAvI vadhArAnA e nathavyanaya ane pathauyanAtha tathA traNa upanayanI kalpanA kevI gauravavRddha ane viyukta che tenuM suMdara AkAcana karyuM che. emAM ema kahyuM ke, jAna navamAM prathama tra na buda thAya che ane pachInA cAra khuda paryAyana che. te have A navamA e be judA vya-pathanI kathA 2vAra evuM ja nA karatAM judA svataMtra havAnAnI kahAnA pa vAgAbara che. kema ke zrAvananA e avAMtara prakA ja che athavA kaLa dAta naya pArA nAnA vividha grAntA che. gRha ra zana- 5, dipAdhyAyajI mahArAjanA pratyenI viziSTatAnuM varNana karatAM karatAM te jInA bharAya ema che. aMdanabAi yAne alAvava" nAmanA jIvanamAM banI maulika jAnyatAone temAM anuttI lapAtra kevI avarAtisetaka kamAnA naLa dara enuM cATa rItra maMTana karyuM che. tyAre enA paranI lAyajha TakAmAM eka udayana kavi " brAhmatavika nAnA zrImatanA aMdana % upara britikAra rahI thakAnI pAkio upara adbhuta vivecana karyuM che. aMdanabaTabA" mULa tA atraka kano ja che. TIkA paNa tevI kaMI ativistRta nathI paraMtu 5. upAdhyAyajI mahArAja anyatra davAkha kare che ke, boddha cAthanA baTana A pita deTa lAba :pramAda tha vA che, tyAre acaDhAvAya che ke kevI asAdhAra vikarA! devuM anya Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G upakArI sAduM jIvana ! kevI zAsanasevA ! emanI kRtione yathAsthita pAra pAmI zakavA keNu samartha che? e te keTaleka sthaLe emaNe pote ja TIkA-TabArUpe pitAnA granthanA rahasya kholI batAvyAM che te parathI ja lAge che ke, bIjA te aNakholyAM keTalAMya raha haze, je rahasyo emanAM karelAM athavA emanA jevA advitIya vidvAne karelAM vivecananA abhAve aNakholyAM paDyAM che. "jJAnasAra' aSTakanA pahelAM aSTakamAM kahyuM ke, "divAnapUna pUrNa kAr aveja' ethI ema sUcavyuM ke zuddha sat-cit AnaMdapUrNa je siddhAtmA, te jagatane pUrNa rIte dekhe che. AnA para saheje prazna thAya ke, "jagata te ajJAna che, dukhI che, evI sthitimAM e cita pUrNa ke AnaMdapUrNa kyAM rahyuM ? ane siddha bhagavAna te sarvajJa che, te zuM emaNe jagatanuM darzana ayathArtha karyuM? A praznanuM samAdhAna pU. upAdhyAyajI mahArAje svopaNa TabAmAM eka ja lITImAM ApyuM che ke, "nizcaya nayanI daSTie A brAnti nathI." A eka ja lITImAM kevuM suMdara rahasya khelI dIdhuM che! jagatanA jIvo paNa nizcaya nayathI svarUpe pUrNa cit ane pUrNa AnaMdavALA che. A vastu e paNa sUcave che ke, jagatanA jIva, sarvase joyeluM AtmA mAtranuM svarUpa je najara sAme rAkhe, te aupAdhika kamajanya upadravomAM mUMjhavaNa ke anukUlatAmAM garva na thAya. zrImadda upAdhyAyajI mahArAjanA granthamAM bharelAM rahasya ke jenA para zrImate pite vizadIkaraNa nathI karyuM tene samajavA mATe jinAgama ane nyAyAdi zAothI khUba ja paricita rahevuM joIe ane sUkSama buddhithI vicAra karavo joIe. nahitara te emanI paMktionA agaDaMbagaTha artha karavAnuM thAya. dA. ta. "adhyAtmasAra' mAM eka eka paMkti che- "o re mAdhApariNAnA, tirthasiddhidAtaH | . . rIkSA na maLyAnAM to je vicAre " ahIM e prakaraNa cAle che ke dIkSA ApavA mATe- "yo budhcA bhavanairguNyaM dhIra syAd vratapAlane / sa yogyo bhAvamedastu nopalakSyate // " arthAta-jene saMsAra nirguNa lAgyuM hoya ane mahAvrata pALavAmAM je aDaga hoya, te dIkSA mATe yogya gaNAya paraMtu enA AtmAmAM chaThThA guNasthAnakane bhAva Avyo che ke nahi, te jovAnuM nathI. kema nahi ? enA uttaramAM-bo re mAvAdina..." e laika kahyo che. AmAM "philipichatA e sAmAsika padane arthe bahALA zAajJAnanA anubhava vinA svata: samajavo muzkela che ane evuM paNa vAMcavA maLela che ke, jemAM koIe ene bhaLatA ja artha karyo hoya. kahevuM e che ke, "nahitara te aMtaranA pariNAmanI khabara nahi paDavAthI siddhi ane asiddhithI parAhata hovAthI dIkSA nahi apAvAne laIne tIthanA ukedane prasaMga Ave." AmAM "siddhi ane asiddhithI parAhata Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAthI" eTale bhAga "dIkSA nahi apAvAmAM ketu che. tAtparya e che ke, "aMtamAM zu kANAnAM bhAva che te ja dIkSA ApavI evazrAmAne mata yite pachIdIzA pAge ja nahiM, kema ke vIzAnuM dAna siri agrithiI parata che. arthAta je chaThThA guNaThATTAnA bhAvanI e AtmAmAM siddhi che ja (prApti che ja, te have dIkSA ApavAthI kAMi virodha nathI. tema je bhAvanI aDhiDhi che, arthAta lAva prApta nathI thayA te tamArA mata mujaba dIkSA ApI zakAya nahi, tethI dakSA ApavI vyartha thAya, ema aMtaramAM eka zudANAnA parivArUpa bhAvanI siddhi che ke aDhiDhi-8maya dazAmAM dazA ApavI nirarthaka che. tethI te jagatamAM dItinI paraMparAja nahi zake, eTale jagatamAM zAsana kai triI jevuM kAMi nahi rahe ane ema thatAM tIthane uda AvIne ubho rahe." AvAM aneka kaLe rasparAya che. tyAra "nAyadezara ane nayarazya' mAM sAganuM pa varNavatAM trIjo avanavya bhaMga para suMdara jillAvyA chI karIne enuM vizeSatAbharyuM samAdhAna ApyuM che, jijJAtrA e karI che ke, vastu paraspara viruddha evA hazaya dharmarUpe ekIsA kahI zakAya ke nahi? dA. ta. ghaTane ekavAra "sthAtacatu." kahI ane bIjI vAra "sthAta, asata." ko tyAre ekIsAthe kahe, ghaTa kevo che? enA uttaramAM "ghara avazva che tyAre prazna e che karavAmAM AvyA ke zA mATe avanavya ? jema "puSpadana' zabdathI suI caMdra ane eka ja nathI nirvacana thAya che, tema ahI paNa "sat asata" bannene ekIsA nivacA ane sAMketika zapda TaTIe te tevI ghaTa vAva banaze ne? arthAta e nathI ghaTa grata-amRta dayApa ekIsAthe vakatavya ja ne? AnA uttaramAM temaNe kahyuM che ke, e saMta zabdaka yA ko? samRta-agratA kramasara vAcaka zabda che, te te prastuta bhaMgane te upayogI nathI. e ekIsA sata-asatane vAcaka che, Athata yugapalAvyA che, te te vastu te prazAntargana che ke, ghaTa cata-asatanuM ubhaya ekIsAthe rivacana thaI zake? tyAraM ta ka ke ThA, satithI thaI zake, tyAre saMtika zabda mATe zaktivAna devuM karo ? arthAta, eDIzrA cata-agrata dazathamAM ketika zabdanI zati rAkhavI pa. tene kayAvadara kA? satva, asatva je kahe te pAchA tyAM prazna radavAne ke e sAMketika parathI grasta ane asatvanuM nivacana akIsAthe thavAnuM ke kramika ? ekasAthe thavAnuM ema to nahi kahI zakAya. kema ke je vakhata candra uccArAya che tyAre asattvanuM nivacana nathI ane agra ucArAya che tyAre satvanuM nivacana nathI. tyAre vaLI, tyAM vya-asattva baMnenuM ekatrAze nirvacana karanAra ke jIda zratika zabda ule karazo te pAchA e ja pramANe ene zakacavAvaeka age prazna che. Ama anavasthAnA 2dha AvI paho. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 pU. upAdhyAyajI mahArAjanAM zAstraratnAmAM jhaLakatAM rahasyA ane viziSTa padArthInu zuM varNana karI zakAya ? A tA sAmAnya jIvA samaje evA chUTaka namUnA che. mAkI tA dananA ane sUkSma tattvanA abhyAsavALAne samajAya tevAM te keTalAMye rahasya che paNa eTaluM "tu" ke e rahasyA ane vizeSatAo sAthenI emanI zAsrakRtimAM kahelAM tattvA ane padArthonuM zravaNa, kheAdha, sImAMsA ane anubhavana e mAnavajIvanane ajavALI de evAM che. A mATe zravaNAdi darekanA khUba ja abhyAsa joie. vAravAra zravaNu, vAcana, ane grahaNa tema ja vAra vAra parizIlana ane anubhavana--AtmabhAvana joIe, arthAt enAthI AtmAnI sahaja matine bhAvita karI devI jarUrI che. jIvana TUMkuM che, ane ekalA upAdhyAyajI mahArAjanA ja granthAnA abhyAsa dIrghakALa cAle evA che. tema ja vyApaka Adha ane preraNA ApI jIvanane saphala kare ema che. e vakhate jo e rahasyA ane vizeSatAo sAthenA e padArthAMnuM AtmabhAvana mUkI kevaLa sAhityika dRSTi, aitihAsika dRSTi, samanvaya sRSTi, tulanAtmaka dRSTi ityAdinA viSaya pratibhAsarUpa jJAnamAM ja paDI javAya te| mAnava- jIvananuM aNumAla kabya je viSayapariNati ane saMvedana jJAna, te ema ja aNusAdhyu rahI jAya. zraddhAvAdane vikasita karavAnI jarUra-- tattvanuM pratibhAsajJAna game tevuM thAya, paNa jo pariNatijJAna ane tattvasa vaidana jJAna na thAya teA tenI kazI ja kiMmata nathI. pariNatijJAna lAvavA mATe hRdayanuM valaNa te te tattvanA rUpane anurUpa banAvavuM Avazyaka rahe che. dA. ta. Asrava tattvanuM jJAna thayu. AsavanuM svarUpa dhyeya che; teA hRdayanuM valaNa heyatAne anurUpa joie. arthAt Asrava pratye anAsthA--aruci ane tiraskArabharyuM valaNa joI e. AsravathI AtmAne bhaya lAgavA joIe. jyAM AsavanI vAta Ave tyAM akatanyatA bhAse, tiraskAra Ave. AvA valaNuvALuM AsravanuM jJAna e paNitijJAna che. pachI tattvasaMvedananA jJAnanI pravRttimAM UtaravAnI vAta Ave. arthAt Asrava pratye bhaya, tiraskAranuM valaNa thayuM kharuM, paraMtu AsavanA tyAga naheAnA thaI zakyo, AtmA enAthI taddana anAsakta ane alipta naheAtA banI zakazo. jyAre tattvasavedanamAM te Asrava pratye sahaja anAsakta banyA, enAthI alipta thaye, arthAt have attarathI paNa AsavamAM pravRtti nahiM, paraMtu sarvathA viratibhAva thAya. A vastu jIvanamAM khUba ja jarUrI che. te mAnavajIvanamAM ja zakaya che. tenA vinA deza pratibhAsa jJAnathI tA kAMI Atmahita sIjhatuM nathI. ema te abhavya paNa nava pUrva sudhInA pratibhAsa.jJAna sudhI paheAMcI jAya che. ce, eNe sAhitya keTaluM badhu kheDayuM! paNa tevA pratibhAsajJAnamAtrathI zuM ? pariNati ane sa MvedananA lakSa vinAnI aitisika dRSTinI lAjagate te kALanA rItarivAja ane bhASAnA sacaiAdhana, itarI sAthe keTalIka vastunA samanvaya e badhI dRSTie hRdayamAM nakkara saMvegajanaka edha nathI ApatI. pachI sasArathI alaga G Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane alipta thavAnI vAta ja kayAM? AjanA buddhivAdanA jora para prasaratA zrAgyavAdane cAlate karavuM hoya te rASi-maharSi ene taka-yutipUrNa gabhIra vacana para zraddhAvAdane vadhu vikasita kara pa. enA badale navuM buddhivAdanuM tAMDava te chatI vastuo na ke AryaprajAne saMskRtinA vinAza tarapha ghasaDI jaze. prati- zubha abhilASA che ke, pU upAdhyAyajI mahArAja jevA maharSionAM zAka2mAMthI ApaNe jIvanamAM najhara tavadaSTi, kevaLa pariti-saMvedana jJAna tathA savega viragAdithI paripuTa AdhyAtmikatAnI ucca kakSAe pahecI, AMtarAtmadazAnA ucita abhyAsa para paramAtmadazAne varIe. ajJAna ke pramAdanA deve kAMI paNa ayukta lakhAyuM hoya te badala micchAmi dukkaDaM. phapTena lazcaM vizadAgamArtha, dadAti yo'sanaSitAya / ma vidyate yatnazaThopanItaM, yI capanaparabhUmivajhe // 15 // - khUba dukha vaDAne e Agamane artha prApta karyo che je asarathIti-jAgrahIna Ape to te zraya prathAnathI meLavelA bIja ughara bhUmimAM vAvelA e pAme che. adhyAtmasAra) [zrAma yAviyajI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakhara syAdvAdI upAdhyAyajI zrI. yazovijayajI mahArAja [lekhaka-pUmunivara zrImAna vikramavijayajI] . nyAyavizArada nyAyAcArya zrI. yazovijayajI upAdhyAyajI mahArAjA jaina zAsananI eka amUlya vibhUti hatA. teozrIe vikrama saMvat 1688 mAM bAlyAvasthAmAM ja dIkSA dhAraNa karI hatI ane pitAnI apratima dhAraNAzaktine pUrvaparicaya pitAnI mAtAne bAlyAvasthAmAM ja ApI dIdhuM hatuM. teozrInuM cAritra-prabhukathita zuddha anuSThAna-ghaNuM ja ucca keTinuM hatuM. teozrI brahmaniSTha, aDaga mahAgI hatA, eTale ke teozrI paMcamahAvratanA pAlanamAM aba tatpara rahetA hatA. teo kevaLa ekadaSTivALA na hatA. teozrImAM je jJAnane pakSapAta hatuM, te ja kriyAne paNa hatA. teozrI keTalAka Itara vidvAnonI jema mAtra kerA jJAnanA ja upAsaka nahatA paNa ubhayane samAnapaNe nyAya ApanArA hatA. teozrI prabhunI AjJAne ja AvakAranArA hatA ane prabhunI AjJAne saMdeza pAThavatAM game tevAM vidane Ave chatAM gabharAtA nahi. A ja vAta teozrIe zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanI stuti karatAM uccArI hatI ? ja mithyA mata hai bahu jana jagameM, 5da na dharata dharaNuM; unakA hama tuja bhakti prabhAve, bhaya nahIM eka kaNI. " Ama kahIne emaNe pitAnA haiyAmAM prabhu pratye rahelI bhakti vyakta karI, eTaluM ja nahi paNa sAthe sAthe prabhunI AjJA pitAnI nasenasamAM vyApta hatI tene paNa prabhu pAse 1. prasaMga evo banyuM hatuM ke, temanAM mAtuzrAne hamezAM navasmaraNa sAMbhaLavAno niyama hato, tethI zravaNa karyA pachI ja paccaphakhANa pALatAM hatAM. eka divasa banAva e banyuM ke, pitAnA gAmathI pU. gurudevanA upAzraye jatAM vacamAM nadI AvatI hatI. te nadImAM cAtumasanA kAraNe pANI puSkaLa bharAI gayuM hatuM, jethI temanAM mAtuzrI tyAM jaI zakyAM nahi ane navasmaraNanuM zravaNa karI zakAya nahi. AthI mAtRbhakta bAlavayaska ApaNA pU. upAdhyAyajI mahArAje jananIne pUchyuM: "tuM Aje paccakakhANa kema pALatI nathI ?" mAtAe kahyuM: "mAre niyama che ke, navamaraNa sAMbhaLyA pachI ja paccakakhANuM pALavuM." jazavaMtakumAre kahyuM, "he mAtuzrI ! cAlo, huM Apane navasmaraNa saMbhaLAvuM." ema kahI navamaraNa saMbhaLAvI dIdhAM. Azcaryacakita thaI mAtAe pUchyuM: "tane kayAMthI AvaDe?" tyAre jazavaMtakumAre kahyuM "he mAtuzrI ApanI sAthe hamezAM huM upAzraye Ave to te vakhate sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM mane yAda rahI gayAM." AvuM sAMbhaLI game tevA mAnavI ema kahevAne tatpara thaI jAya ke dhanya che emanI dhAraNAzakitanA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekarAra karyo. emanA haiyAmAM prabhu AjJA pratye je abhyada prema ane rasa hatA te teozrInI eka eka racanA uparathI mAluma paMra che. teozrIna pitAnI pUjAnI pI nahatI paNa prabhunA siddhAMte sAcA che tene sAbita karavAnI ane tene nikaI janatA samakSa mUkavAnI havAmAM hoMza hatI. teozrIe amadAvAdamAM tyAre ATha avadhAna karyA tyAre temanAM avadhAne jene prasanna thayelA "zrA, dhanajI zru" e zudevane vinaMtI karI ke "A cavijayajI te bIjA dimacaMdrAcArya thAya tevA che mATe tamane kAzI vidyAbhyAsa mATe mokale. te vakhate nyAyavidyAno dhodha te kAzImAM ja vahete hatA ane te pahelAM baMgALamAM enA pravAha vahetA hatA. navya nyAyanA vikAsa karanArA jaladIza, sAdAdhara Adi digagaja vidvAna baMgALamAM ja thaI gayA hatA ane e badhA niyAyikAe navya nyAyane khUba khUba vikasita karyo hato. tyAra bAda e navya nyAthane pravAha baMgALamAMthI kAzImAM vahevA lAgyA hatA tethI te vakhatamAM kazI navya nyAyanuM dhAma banyuM hatuM, tethI kAzImAM narcanyAyanuM adhyayana karatA hatA pabu aMtaramAM te prabhunA siddhAMtone ke para vAdI apasiddhAMta kI cUke nahi e mATenuM manomaMthana paNa cAlu ja hatuM. e nAcanyAyane kAzImAM ja rahI abhyAsa karavA jatAM prabhukAna siddha karavAnA ane khUba khUba baLavattara banavA jatA hatA. ane tethI ja e zAstronA TeTAo ane cA emanA prabhutrAkAMkita yAne kamamacAvI zakayAM nahi. e ja kAzImAM ghaNA alpa samayamAM tema nazcanyAnA lagabhaga pUrNa abhyAsa karI lIdho. zrA sAthe tyAM AvelA eka javAdI ke jenI sAthe vAdavivAdamAM utaravAne kAzInA cha panna paMDita taiyAra nahotA, te vakhate sthAdavAdanA A ananya upAsake vAdavivAda karavAnI hiMmata karI ane tene parAjita karyo. teozrInA A mahAna vijayathI aMjAI jaIne tyAMnA patie temane "vAthavizArada'nuM biruda ApyuM. sarvara pAraMgata upAdhyAya navya nyAyanI relImAM kyAdavAdanA siddhAne te kAzImAM karavA adhyayanane, lIdhe ja mUkI zakayA. Ama to teozImAM baMdha thavAnI zakita hatI ja, ane tethI ja teo sthAvAda siddhAMtane navya nyAyanI rAta DhALI zakyA. Aje e syAdavAda rasathI nItatA, cararanI bhAvanAthI bharapUra ane kATaya atithI taragAthI vyApta dhrA bhalabhalA paMkitAnAM zira lAve che ane akhaMTa cAritravAne natamastaka banAve che. amane kaI dhru jue temAM nyAyanI chAyA te pahelI ja che. teo kevaLa nyAyazAmAM ja nipuNa hatA eTaluM ja nahIM, paNa mUrva zAstramAM pAradAta hatA. emanI racanArA abhyAsa karIe chIe tyAre teozrI eka zrama prakAra hatA evI pratIti Apane jAya che. emanI cUta kAvyaracanAo jeka e chIe tyAre emanI eka avisamrATa tavAdanI chApa ApA daya para aMkti thAya che. jyAre emanAM sthAdu. vAhanA virapa je chIe tyAre te eka syAdavAdanA puraskartA tarIke tarI Ave che e jyAre siMddhAMtanI vAta lakhatA thAya tyAre eka Amika AcAranI kakSAe pahelA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pas mAlama paDe che, jyAre emanAM karmaviSayaka vivecane vAMcIe chIe tyAre karma-sAhityanA prakhara jJAtA tarIkene bhAsa thAya che, jyAre vyAkaraNaviSayaka "tihavayekti" jevA graMtha joIe chIe tyAre prakhara vaiyAkaraNanI dRSTi temane lAdhI hoya ema dekhAya che. atIta kALamAM thaI gayelA mahAna AcAryonA guNe temaNe potAnAmAM samAvI lIdhA hoya ema ApaNane emanA zUnyAvakanathI jaNAI AvyA vagara rahetuM nathI ane tethI ja siMddhasena divAkarajI mahArAja, malavAdisUrIzvarajI mahArAja, haribhadrasUrIzvarajI mahArAja, vAdidevasUrIzvarajI mahArAja tathA hemacaMdrAcArya mahArAjane eka eka guNa laIne thAne badhAnA guNeno samanvaya sAdhIne yazovijayajI mahArAjane buddhideha banyo haze ema kahyA vagara rahevAtuM nathI. SadazananI sAkSAta mUrti- - jyAre teozrI boddhonuM khaMDana kare che ane ene pUrvapakSa evI rIte pratipAdita : kare che. tyAre svayaM vasubaMdhu, dinAga ane dhamakAtinI yAda Ape che mImAMsAnI jyAre mImAMsA kare che tyAre bhaTTa ane prabhAkaranI yAda devaDAve che, vedAntane jyAre e hAthamAM le che tyAre eka mahAna vaidAnikAcArya lAge che, ane yeganuM rahasya samajAve che tyAre gAcArya lAge che. sAce ja, eozrI sAkSAta darzananI mUrti samA hatA. dhanya che savavAda paramezvaranA e asAdhAraNa pUjArIne! teozrIe "nayacakrazAstrama" ke jenI racanA tAkicUDAmaNi malavAdisUrIzvarajI mahArAjAe karI hatI ane jeno upayoga ApaNA jainAcAryoe khUba e karyo che ane jene mAtra nAmollekha maladhArI hemacaMdrAcArya mahArAjAe karyo che tathA vAdivetAla zAMtisUrIzvarajI mahArAjAe e mahAna nayacakrazAnA ullekha uparAMta temAM AvatI eka dalIla paNa pitAnI "pAI' TIkAmAM lIdhI che, te graMtha pU. upAdhyAyajI mahArAje eka pakhavADiyAmAM ja vAMcI lIdhuM hatuM ane tenI eka pratilipi karAvI hatI. AthI te "nayacakanI prazastimAM pU. upA. yazovijayajI mahArAjanI stuti jovAmAM Ave che. tathA hAlamAM maLatI ghaNuM kharI prationI zarUAtamAM "je-namaH" jevAmAM Ave che, teozrIe e graMthane "saMmatitaka"nI jema khUba chUTathI zA mATe upaga nahIM karyo hoya tenuM saMzodhana karavuM jarUrI che, Aje te graMthanuM saMpAdana amArA parama pUjya paramagurudeva AcArya zrI. vijayaladhisUrIzvarajI mahArAjA karI rahyA che ane tenA be bhAga pragaTa thaI cUkyA che tathA trIjA bhAganuM saMpAdanakArya cAlu che. pUjya yazovijaya upAdhyAyajI mahArAjAne zAstrAvadha ghaNuM ja UMDe hato. sUtranA kevaLa zabdArtho para emane be nirbhara na hate paNa emane bedha daMparyA hate ane tethI ja teozrIe ThekANe ThekANe jyAM jyAM sUrAvadhinI vAta karI che tyAM tyAM cAra prakAranA arthanI vAta karI che. emaNe e cAra prakAranA arthanI vAta jeTalI vizada rIte karI che teTalI koI paNa graMthakAre karI hoya evuM jANavAmAM nathI. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . tethI cAra prakAranA arthanI padArtha, vAkayArtha, mahAvAkayA ane eraMthanI vAta kare che tyAre temAM paNa svamanikalpanA deza na Ave te mATe vAribhravaNa alavAsiri mahArAjAe "hAdazAnayacakra"nA pratyeka ane ala jema "AI' kahI pramANa TAMkayAM che tema teozrIe paNu zAstranAM pramANu TAMkayAM che, e bhavya pratibhAnI pratimA samA e ahApure i pa0 TakA svataMtra kalpanA karI nathI paNuM vizlena divAkara tathA malavavAdiyurIzvarajI mahArAja tathA jilaka gaNi kSamAmanAM linna bhinna vadane zramavaya sAdhI pitAnA putya pratyeno Adara vyakta karyo che. emanI e samanvayazaktine Aje ApaNe mAM je cakya upacAra karatAM zIkhI jAya te Aje patrakAranI vicAradhArAonI athaDAma tathA amAjamAM vyApaka saMpa saheje TALI zakAya, e purava purA pitAnA gacchamAM cAlatA jatAmAM ja pannu pakaDyA nathI ema temanA aMgraha"nA dhana tathA temAM karelAM dikhya dvArA jovA maLe che teozrIno siddhAMta hane kerezananI ekatAthI zAsananI bhAvanA thAya che. eozInA "zuddhatvavinizcayamAM anAve e suMdara mArga 2 apanAve te zAzananI suMdaratAmAM kyA pa pa nahIM. ATalI mArI pramacaMdra pAse mUkelI mAgaNI avazya saphaLa thaze evI AzA che. e mahApuruSa narthI jJAnanA ja upAsaka hatA evuM kathana karanArA emanI jJAna ane kriyAnI be pAMmAMthI mAtra eka ja pAMkhane AgaLa karanArA che ane kriyAnI pAMkha pratye dulaMsa karanArA che. teozrI jJAna-diyAbhyAM mANa" e sUTanA cuka upAzcaka hatA. e prabhAvaka puratha puravaThuM zreyAM carita Apane caLI zakatuM nathI pa tAjI jema jJAnanA prabhAvaka hatA tema divAnA pazu prabhAvaka hatA. tethI ja teozrIe jema zAsanaprabhAvaka ATha kalA che ane vAdhyAyamAM gAthA che tama yAtrA, pUjA Adi kArya karanArAone paNa - * "jaba nahi zive prabhAvaka ehuvA, nava vidhi pUrva adhika jAtrA pULadika karI kare, sahu prabhAvaka che." karIne e anukhane pa zAcananI prabhAvanA tarIke svIkAthI che. teozrIe 100 grantha kevaLa nyAyanA luvA hatA ke je prANu lAkha heka jAya che AthI dAca emanA upara prasanna thaI tamane "nyAdAcArya birUda cAkhyuM che. - huM tyAre jyAre e mahApuranA grantha vAMcuM chuM tyAre tyAre mane ema ja thAya che ke e pAvana zrAdhupunI tramAdhinI zremIpamAM jaIne abhyAsa karyuM jethI emanA branuM rahasya araLa rIte pAmI zakuM. AvA samavaya sAdhaka, tribhawvAdanA mahAna, upaka, jJAnakriyAnA agA pUjArI, mahAmatimAnuM paramapuruSAthI, ekalA hAthe navyanyAyanI rilIe zata granthanI racanA karanAra vIranA e avihaDa rAgIne Ti miTi vaMdana hama 11 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyadarzananuM svarUpa lekhikA -pU. AryAzrI mRgAvatIzrIjI] bhAratIya darzanamAM cha darzane vedamUlaka che. jema ke vedAnta, sAMkhya, ga, nyAya, vaizeSika ane mImAMsA. A cha darzanemAMthI traNa darzananI mUla bhitti paramANuvAda che. nyAya, vaizeSika ane mImAMsA darzanamAM paramANuothI jagatanI sRSTi batAvI che. pRthvI, jala, teja ane vAyunA paramANu hoya che eTalA mATe pRthvI, jala, teja ane vAyu nitya ane anitya ema be vibhAgomAM vibhakta che. nitya pRthavI, nitya jala, nitya teja ane nitya vAyu paramANurUpa che, kAryapRthvI, kArya jala, kAryateja, kAryavAyu anitya kahevAya che. paramANu nitya ane sakriyapadArtha che. tenuM svarUpa atyaMta sUkSama che AthI paramANunA parimANane, pArimAMDalya kahe che. paramANuomAM IzvaranI IcchA, prayatna ane jJAnathI kriyA utpanna thAya che, emAM jIvanuM koI kartutva nathI. pralayakAlamAM paramANu vikharAI jatAM saMpUrNa saMsAramAM vyApta bane che, teomAM diyA hevAthI eka pArthiva paramANu bIjA pArthiva paramANunI sAthe maLe che jene kazuka kahe che. traNa kazuka maLavAthI trasarazu thAya che. cAra trasareNu maLavAthI eka caturaNuka bane che, te caturaNukathI sUramamRttikA bane che, tethI mRtapiDa thAya che, tethI kapAla bane che, tethI ghaTa bane che. e ja kramathI jalIya paramANunA paraspara saMgathI jaLanI sRSTi thAya che. A rIte teja ane vAyunI sRSTi thAya che, AkAza, kAla, dizA, AtmA ane mana, A pAMca padArtha nitya che. AmAM AkAza, kAla, dizA ane AtmA vyApaka che paraMtu mana atyaMta paramANusvarUpa laghu che. sRSTinI A prakriyA nyAyadarzana, vaizeSikadarzana ane mImAMsAdarzanamAM samAna che. AthI A traNe darzanemAM paramANuvAda mukhya che. kevaLa eTaluM ja aMtara che ke mImAMsAdarzanamAM kamane pradhAnatA ApI che. karma arthAta yajJAdika kriyA mAnavane varga apAve che. A traNa darzane sivAya sAMkhya ane pAMtajala gadarzanamAM prakRtivAda pradhAna vastuviSaya che. prakRtithI ja saMsAranI racanA thAya che. prakRtithI mahatatva, mahatattvathI ahaMkAra ane ahaMkArathI pacatanmAtrA, paMcatanmAtrAthI paMcamahAbhUta paMcamahAbhUtathI sthUla jagatamAM utpanna thayelA padArthonI sRSTi thAya che. AthI A dazAmAM prakRtivAdanuM vivecana kareluM che. vedAntadarzanamAM mAyAvAda pradhAna vastu che. mAyAthI jagatanI sRSTi thAya che. savagu. rajoguNa, tamoguNa jevI rIte sAMkhyacagadarzanamAM kahelAM che evI ja rIte vedAntadarzanamAM paNa ene suSTinAM sahAyaka kahyAM che paraMtu mAyAne ja pradhAna sthAna ApyuM che. mAyAnuM svarUpa Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTa vacanathI batAvI zakAtuM nathI. te mrut thA amRta che te kahevuM kaThina che paraMtu zuddha saptapradhAna mAyAnI upara cainantra brAnuM pratibiMba paDe che. pratinizciMta caitanya izvara cA hiraNyagarbha rUpathI kahevAya che. teja Izvara jagatanA sabhyo ne niyantA kahevAtha che. jyAre mAyA potAnA kAryakti zrRddha tattvajJAnanA TvIna thaI ya che tyAre manuSya yukta thai jAya che. 1 nyAya ane vaizvika darzanamAM izvara AA rIte manAya che. AtmAnA che le che. jIvAtmA anaMta che te sukhI, dukhI thai zake che paraMtu dhara paramAtmA eka che temAM nitya jJAna, nitya thana, nityaM icchA rahe che. tenuM astitva traNa kAlamAM ane cauda bhuvanamAM jIvaMtra samAna che. te dharma ne adhamanA bhAvathI sukhI athavA duHkhI nathI thaI zakatAM. sukha ne dubamAM, dharyuM aneadhamane nimitte kAraju kare che. jIva re sukhI athavA duHkhI thaI zake che temAM dharmane adharma rahe che. cainnadAnamAM izvaranI gunA mAnya che, zAma viSAyai pAmu: mukhavizeSa:| arthAta kaheza, karma, viSaka ne Azraya cAra pothI rahita TrAya evA pruthavizeSane izvara kahevAya che. sAMkhyadarzana nirIzvaravAdI haiM, kANu ke temAM satra puruSa niSNui ne nirjita che. jalamAM kamapatranA zUrabA ne puruSo saMsAramAM rahevA tAM niTipsa kahevAya che eTalA mATe sAMkhyadarzananA anupuruSavAda prApta che. nyAyadarzananA karyo gautama dhi che, jene apAna RSi evA TIvsa nAme paNa ApaNe ekhIe chIe. nyAyanAthyanA kartA. vAtsyAyana che. vAtsyAyana bhAmyanA upara Artika racanArA kAkA dyonakara AcAya che. udyotakare cA vArtika upara tenI TIkA cAtaka nAtya che, tenI iMkA udayanAthA vicita paritruddhi" nAme che. zuiddhinI TIkA vardhamAnApAdhyAya racita prakAza' nAmaka che. AvI rIte sUtra, jaeNka, bhASyane anubhra karI ane pradI graMtho banela che, jenAthI nyAyanI zAkhA, prazAkhA vadhanI arka che. AvI rIte pAMca varSa pahelAM kevA prAcIna nyAyano pracAra hatA. pachIthI gopAdhyAya nAme bheMTA nayAyika vidvAne ' tattvacinAmaNi' nAmaka byancAyanA graMtha banAvye je pAMca varSathI saMpUrNa bhAtamAM prati thaI ladhela che. ane pAdhyAya miliTanivAI hatA. teonA putra vadha mAnepAdhyAya - tattvacitAmavATaka' nAmanI TIkA banAvI paTita pazcamitha nAnA samakAlIna vidvAnAmAM * pratiaI naeNthAvika hatA, tethI e camacamAM kuddhi kahevAtA hatA. aMgadezathI ghunAtha zirAtri nAmanA vidvAna niTiAdezamAM temanI pATe navpanyAya baluvA mATe vA nangranthAna adhyayana karIne aMgadezamAM AvI tatvaciMtAmAM vidhati' nAmaka TIkA temaNe banAvI. te avanIne jagadIza bhaTTAcArya jAgatA te nimnaya karyuM, pachIthI mathurAnAtha-tAgo tAica tArurastra nAmaka TIkA banAvI. pachI maTA eNTA vidvAnoe jAnA upara avarAtmaka aneka prakAranAM kaTapatra lakhyAM. A rIte bhagadeza, mithilA, dRSTi, TArgI, mhArASTra ane gujarAtamAM nanyAya pracalita thayA. . * J * g Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAya ane vaizapathadarzanamAM bheda- vaizeSika darzanamAM traNa pramANa mAnyAM che. pratyakSa, anumAna ane zabda. upamAnapramANa emAM na mAnyuM, kAraNa ke tene samAveza anumAnanI aMtagata thAya che. nyAya darzanamAM cAra pramANa kahyAM che. pratyakSa, anumAna, upamAna ane zabda. cakSurAdi IdriyathI je jJAna thAya che te jJAnanA sAdhana pramANane "pratyakSa pramANa" kahe che. vyApti jJAnane anumAna pramANu kahe che, catra thara dhUma tatra tatra ane A sAhacarya niyamane "vyApti kahe che, jemAM parAmarzajJAna vyApAra sthAnIya che. sAthe jJAnane upamAna pramANu kahe che. jato kayA A upamAna pramANanuM udAharaNa che. mArA zvA AptapurathI upadizyamAna zabda pramANu kahevAya che. AptapuruSa tene kahevAya che je sarvadA yathArtha vaktA hoya. prAcIna nyAyamAM padArthonuM vivaraNa karyuM che. AmAM sUtra, vAtika, ane bhASyanuM mahattava adhika che. prAcInakALamAM je dehAtmavAdI dArzani hatA tenA matanuM khaMDana karavuM e bhASya ne vAtikanuM pradhAna lakSya hatuM, paraMtu prameya padArthonuM nirUpaNa mukhya hatuM. navya nyAyamAM pramANane vicAra ja pradhAna raho che. AthI "tatvaciMtAmaNi" graMthamAM cAra khaMDa che. pratyakSakhaMDa, anumAnakhaMDa, upamAnakhaMDa ane zabdakhaMDa, pratyakSakhaMDamAM cakSurAdi idhidvArA jJAna thAya che tenuM diggadarzana karAvyuM che. pramANuthI prameyane zuM saMbaMdha che e batAvyuM che, indriyanA viSayanI sAthe saMbaMdha hovAthI jJAna thAya che. te saMbaMdhane nyAyamAM sanikaI kahe che. te saMnikarSanA be bheda che. laukika sanika ane alaukika sannikarSa. alaukika sannika be prakArano che. sAmAnya lakSaNa ane jJAnalakSaNa, laukika sannika cha prakAre che. sAga, saMyukta samavAya, saMyukta samavedasamavAya, samavAya, samavedasamavAya, vizeSaNavizeSyabhAva. eka jegathI utpanna thayela sanika kahevAya che, jene jegaja kahe che. je ja sanika dvArA jegIleka dezavyavadhAna ane kAlavyavadhAna rahevA chatAM vastune pratyakSa dekhe che. AthI vegIonI sAme dara dezanI vastu paNa hastAmalakata dekhAya che. cAgI be prakAranA che. yukta ane snAna. muMjAna sAdhaka yogI hoya che. te ciMtA karavAthI gaja sanikarSathI vastuone dekhe che, paraMtu cuktogI siddhagI kahevAya che. te sarvadA vastuone hastAmalakata dekhe che. A ja pratyakSakhaMDamAM Atmadarzana paNa dekhADayuM che. bIjAnA AtmAne bodha anumAnathI thAya che. bIjAonI pravRtti joIne AtmA che tema badha thAya che. jevI rIte gatithI sArathinuM anumAna thAya che. svAtmAne pratyakSa anubhava thAya che. rUpa, rasa, gaMdha, sparza, zabda ItyAdi nahIM rahevAthI bahiridriyathI svAtmAne bodha thatuM nathI paraMtu manathI ja tene baMdha thAya che, AthI manane indriya mAne che, kAraNa ke te jJAnanuM sAdhana che. ATaluM samajavuM khAsa jarUrI che ke zuddha vAtmAne bodha thaI zaktA nathI, jyAre te AtmA jaNAya che tyAre koIne kaI guNanA sAthI AtmAne baMdha thAya che. jevI rIte huM sukhI chuM, huM dukhI chuM, huM IcchAvALo chuM, huM yatnavALe chuM ItyAdi bedhamAM AmA je Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizakya che tevI ja rIte sukha, duHkha, IcchA, prayatna vizeSaNarUpathI bhArita thAya che. bIjA AtmAne jANavA mATe anumAna pramANunI AvazyakatA che. A anumAna pramANa anumAnakhaMDamAM kahevuM che. tyAtijJAna ja anumAna che. paramaze ja vyApAra che, vyApArathI yukta hevAthI ja vyAptijJAna karaNa kahevAze. pramitikaraNane pramANu kahe che. vyApAra cukata asAdhAraNa kAraNane karaNa kahe che. anumiti jJAnanA mATe hetu Avazyaka che. hetu be prakAranA che. sahetu ane hetvAbhAsa. hetu jANuvA mATe levAbhAsanuM jJAna Avazayaka che. AvI rIte upamAnakhaMDamAM upamAna pramANanuM varNana karyuM che. sAutha jJAnane upamAna kahe che. vaya | A AnuM udAharaNa che. zabdakhaMDamAM zabdapramANanuM varNana karyuM che, tethI zAdava thAya che. zA mATe padajJAna te karaNa che ane padArthanA vyApAra bane che. arthAdhaka zabdamAM rahevAvALI zakita cahakArI kAra che. A sAmagrIthI zAda be phala thAya che. zAda bedhanA mATe saMpUrNa zAsa, purANa ane ItihAsa racAyAM che. vaizeSidarzanamAM sAta padArtho mAnyA che. dravya, guNa, karma, sAmAnya,vizeSa, samavAya, abhAva. nyAyadarzanamAM seLa padArtho mAnyA che. pramANa, prameya, saMzaya, prajana, dAMta, siddhAMta, avayava, taka, nirNaya, vAda, ja5, vitaMDA, hetu, chala, jAti, nigrahasthAna. vaizeSikadarzananA nirmANakartA kaNAda RSi che. teozrInuM bIjuM nAma kalakSI che. vazeSikadarzananI upara "prazastapAda' sunizcita bhASya che, je prazatapAdabhAgya' nAme prasiddha che. te bhAvanA upara macilI pahita udayanAcAce je "kiravAvalI" TakA banAvI che, tenA upara bhagIratha ThAkuranI "kA che. vyAmazivAcAryanI paNa "TakA che. prasiddha paMDita zaMkarasi "upaskAraka" nAmaka sUtranI upara vyAkhyAna banAvyuM che. te ja "kacchAdarahasya" nAmaka prakaraNugraMtha che. viDika darazana nAma thavAnuM kAraNuM e che ke jemAM eka vizeSa padArtha. mAnela che, vizeSa padArthanuM lakSaNa A che- nivyavRtti ti ane cAritva' arthAt je vastu nityadavyamAM rahevAvALI che ane to pAra hica jenA thAvartaka thA paricchedaka nathI. Ane Azaya A che ke java ane gAmamAM zuM bheda che? Ane hitara A prakAre che ke - A bannenuM mULa kAraNa paramANubhinna che. punaH A prazna uThe che paramANu ja paraspara bhinna kema che ? tene uttara e che ke javanA paramANumAM eka vizeSa nAmaka pAI che ane gAdhUmanA paramANumAM vizeSa nAmaka padArtha che, je paramANune paraspara bheda karI de che paraMtu svaye vatAvyAvRta che, tene keI anya ledaka nathI. A vizeSa padArthane mAnavAthI e darzananuM nAma vazeSika darzana thayuM. nyAyadarzana evuM nAma eTalA mATe thayuM ke anumityAtmaka jJAnanA mATe anumAnane upayeAga kara paDe che. pitAne anumiti jJAna karavA mATe paMcAvayava vAkayane prAga nathI te ki bIjAne anumiti jJAna karAvavA mATe paMcAvayava gAyane pracAra karavo paDe che. A paMcAvayava vAcane nyAya" kahe che. AnA AdhAra para nyAyadarzana thayuM che. paMcAvayava.vAya A pramANe che Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada vahinAnuM A vAkyane pratijJA kahe che. ghumAna A hetu thayo. cara catra ghUmara tatra vali, cA mAlajU A vAkya udAharaNa kahevAyuM. camata aA ghumavana A upanaya kahevAya. tat valamAna A nigamanA kahevAyuM. A pacAvayava jJAnane nyAya kahe che. nyAyadarzanane takazAstra paNa kahe che. take zabdane e artha thAya che ke AvyAna dazA arthAta sthAne Aropa karavAthI vyApakane je Apane taka kahevAya che jevI rIte jUno ri dvivyApyo cAr tavA ghaddhiA na jI dhUma je vahivyApya na hatA te te utpanna ja na thaI zake. je mATe vahithI utpanna thAya che eTalA mATe vahine e vyAkhyA che. A take pramANa dvArA dhUmanI sAthe vaninI vyAptine nizcaya thAya che. A pramANe vyAptijJAna hovAthI dhUmathI pahADamAM adazya agninuM anumAna karI zakAya che. eTalA mATe takanI AvazyakatA che nyAyadarzanamAM kahyuM che mini. nivartivA arthAta vyAptijJAnamAM ja vyabhicArInI je zaMkA thAya che, tene nivartaka tarka che. AthI vyAtijJAna sthira thaI jAya che. vyAptijJAnane anumAna pramANu kahe che, tethI anumitijJAna thAya che. A pramANe anumiti jJAnanuM mUla kAraNa taka hovAthI A zAstrane takazAstra kahe che. navya nyAyane vizeSarUpathI takazAstra eTalA mATe kahe che ke temAM pramANunuM ja vivaraNa karela che. prameya padArthonuM vivaraNa prAcIna nyAyazAstramAM ane vizeSidarzana zAstramAM je karyuM che te ja mAnya che! yathAsthAnaM guNotpatteH, suvaidyeneva mepajam / yAlAdyapekSayA deyA, dezanA klezanAzinI // // guNanI utpatti thatAM thogya pAtra mujaba jema sAre vidya tadanakuLa davA Ape che tema bALaka Adi pAtronI apekSAe dukhano nAza karanArI dezanA ApavI joIe. vivaza ] zrImada yavijayajI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahopAdhyAyajIe karele upakAra (lekhikA pU0 sAdhvI zrI. maMjulAzrIjI] zrI. thovijayajI mahArAja na AlamamAM zrI upAdhyAyajInI saMjJAthI atiprasiddha che. A mahApuruSanI bAlapaNuthI ja kiI ajaba buddhi hatI ke, te jANatAM tabdha banI javAya. pitAnA jIvanakALamAM saMskRta, prAkRta, hiMdI ane gujarAtI Adi bhASAmAM hajAra pramANa grathanI racanA karI, aneka AtmAone pratibaMdha pamADI, kaDhA paravAdIone chatI, A mahayu zrI jaina zAsanane gauravazALI vijayadhvaja pharakAvya che, je Aja sudhI sAhityajagatamAM aNunama rahevA pAmyA che. tAki rimaNi - zrI jaina zAsananA parama prabhAvaka mahApurumAM (vartamAnamAM chellAmAM chellA 250 varSa upara A ekaja mahAna parama prabhAvaka puruSa thayA che. A mahApuruSa evA thayA che ke, jeNe pitAnA jIvananI bilakula bharavA rAkhyA vinA sAcA dilathI jeTalo upakAra karyo che, teTale atyAre ApaNane ghaNo ja lAbhadAyaka nIvaDyo che. Aje paNa teozrInAM aneka pustake upalabdha che. je ApaNe tene meLavavA tana, - mana, ane dhanathI udyama karIe, ne temanA graMtha vAMcI, lakhI, ApaNA jIvananI aMdara teozrInAM vacane Isu sanI peThe utArIe, ne temanAM vacana para vizvAsa rAkhI anusarIe, te ja ApaNe kharekhara teozrInA ziSya chIe. bAdI te khAlI duniyA para jema ghaNA mANaso AvyA ne valoka gayA tevI ja rIte ApaNe paNa ratnaciMtAmaNi pAmyA chatAM gumAvyA jevuM gaNAze. AthI ApaNe e mahApuruSanuM jIvana vAMcI, ApaNuM jIvana tevuM bane tema karavA prayatnazIla banavuM joIe. A mahApuruSanI pUrvavaraghAnuM nAma jazavaMtakumAra hatuM. jazavaMtakumArano janma kanphayA nAmanA gAmamAM thayela hatuM. e kaDA gAma gRjara dezanA alaMkAra tulya aNahilapura pATalunI najIka kubera gAma pAse AveluM che. jazavaMtakumAranA pitAnuM nAma nArAyaNabhAI hatuM, ane mAtAnuM nAma sAbhAgade hatuM. jAte teo hIna vaNika hatA. zrI na zAsanathI susaMskArita mAtApitAnA sthaLe zrI. jazavaMtakumArane bAlya vaLamAM ja rathanI prApti thaI hatI. A bALakanI mAtAne paNa janadharma para evI aThaga zraddhA hatI ke, tenI kalapanA paNa na karI zakAya. tenI mAtAne evo niyama hatuM ke, " bhAtAmara stotra* sAMbhaLyA vinA annapANI paNa grahaNa na karavuM. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vakhata zrAvaNa mAsane divasa hate. AkAzamAM kALA bhammara vAdaLAM sapATAbaMdha deDI rahyAM hatAM. ukaLATa paNa ghaNuM ja hatuM. varasAda jarUra Ava ja joIe, evI AgAhI thaI rahI hatI. evAmAM ja bhayaMkara garjanAo thavA lAgI. kAna phADI nAkhe tevA gahaha gahaTha avAje thavA lAgyA, jANe hamaNAM ja AkAza tUTI paDaze. ThaMDA pavananA susavATA thavA lAgyA ane vIjaLI camaka camaka camakavA lAgI. AkAzamAM ghanaghora vAdaLa chavAI jatAM badhe ThekANe dhoLe divase aMdhakAra vyApI gayo ane ghaDI be ghaDImAM te eka kAramAM kaDAkAnI sAthe dhodhamAra varasAda tUTI paDayo. cAre bAjue jaLabaMbAkAra thaI rahyuM. jyAM juo tyAM pANI ja pANI. traNa divasa thayA, paNa varasAda baMdha rahyo nahi, baMdha vahe tevAM cihno paNa jaNAyAM nahi, te vakhate jazavaMtakumAra amadAvAdamAM rahetA hatA. temanI uMmara phakta sAta varSanI hatI. varasAda traNa divasa sudhI lAgalAgeTa ekadhAre cAlu rahevAthI temanI mAtA parama pavitra tetra sAMbhaLyA vinA bhUkhyA, tarasyAM gharanI aMdara besI rahyAM. cethA divase jazavaMtakumAre vinayapUrvaka pitAnAM mAtuzrIne namaskAra karIne pUchyuM ke, "he mAtA! traNa divasa thayA zA mATe bhojana letAM nathI? zA mATe bhUkhyA sUI rahe che? tamane zuM duHkha che te te kahe." putranAM AvAM vahAlabharyA vacane sAbhaLI mAtAne ekadama umaLake Avyo. temaNe e lADakavAyA putrane harSabhera chAtIsarasA cAMpo, ne kahevA lAgyA ke, "he putra! mAre eka e gabhIra abhigraha che ke "bhaktAmara tetranuM zravaNa na karuM tyAM sudhI jojana karavuM nahIM. traNa divasathI varasAda baMdha raho nahi ane mArI tabiyata paNa narama hovAthI huM gurujI pAse jaI zakI nathI, ane e ja kAraNe bhojana letI nathI." putre kahyuM: " , emAM zuM! tame mane traNa divasathI kema kahetA nathI? tamAre tetra ja sAMbhaLavAnI IcchA hoya te huM saMbhaLAvI dauM." putranAM AvAM kAlAM vacana sAMbhaLI, mAtA Azcarya pAmI chelyAM ke, "he beTA. gapATA hAMkatAM te ThIka AvaDe che. hajI te bhAine ekaDo ghUMTatAM AvaDatuM nathI ne kahe che ke, huM "bhaktAmara stotra saMbhaLAvuM. vAha jazAbhAI! vAha, dIkare mAre bahu ja hoMziyAra lAge che." ema tenI mAtAe jasavaMtakumAranI hAMsI karI. putra vinayapUrvaka namratAthI bolyA ke, "he mAtAjI! huM taddana sAcuM kahuM chuM. mane tetra jarUra AvaDe che. tame AjJA Ape te huM boluM, sAMbhaLe!" ema kahI putra madhura kaThe netra bolavA lAH "bhaktAmarapraNatamalimaNiprabhANAM" A pramANe potAnA beTAne belate joi mAtAne ekAeka A adbhuta banAva mATe Azcarya thavA lAgyuM ane manamAM taraMga AvavA lAgyA ke, hajI " jo " nizALamAM bhaNavA jatA nathI tyAre ATaluM badha zIkhe kayAMthI ? ATalo nAno cukAmaLa bALaka "bhaktAmara" jenuM mahAna stAva kaDakaDATa sukhethI belI jAya, e kharekhara mahAna viramaya pAmavA jevuM che. manamAM AnaMda pAmatI mAtA pitAnA putrane kahevA lAgI ke, "vahAlA beTA! tane A taMtra AvaDyuM kayAthI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vacana grAMbhaLI, jaze ekadabAvI Uyo ke, "mAtAjI eka divase tame ane tamArI sAthe upAya zu pAre darzana karavA laI gayA hatA, te ja vakhate meM A netra cAMlAvyuM hatuM, tyAranuM mane yAda rahI gayuM hatuM." pitAnA bALakanAM AvAM adbhuta vacana ne kAraNuzakti je mAtAne khUba AnaMda ke. "bhaktAmara" jevuM caMdana kAvya eka vakhata sAMbhaLIne yAda rAkhanAra, pitAne putra bhaviSyamAM mahAna che, e vicAra thavA lAgyuM. vicAra AvatAMnI cAze tenI chAtI gaja rAja uchaLavA lAgI, ne manamAM atyaMta AnaMda thavA lAge; mAtA pitAnA bALakanA mukhethI A tetra sAMbhaLI aThThama tapanuM phI rAta pAraNuM karyuM. e pachI paNuM pAchaLathI cAra divasa sudhI varasAda cAlu rahyA, paraMtu " tenI mAtAne A taMtra zAM saMbhaLAvatA ane temane aligraha pUrNa karatA zrAtame divase varasAda baMdha rahetAM che ane tenI mAtA upAzraye guradarzana gAthA. eTale zu mahArAja tarata ja havA lAgyA ke, "ka suzAvikA tamane te kSetra zrAMlAvyA vinA sAta divasanA upavAstra thayA haze, nahi va!" te calALI, jazAnI mAtA hAtha eDha vinayapUrvaka kayAM ke, " gurudeva! ApanI kRpAthI 4 "sanAbhara tAtra mArA A nAnakaDA sAta varSanA bALakanA sukhethI zravaNa karatI ne mArA asizva pUrNa karatI." * A cAMlALavAnI zrAthe ja zudavanI amIbharI dRSTi bajazA upara pad. zukajI tena jeTha vismaya pAmI rAlyA ke, "zuM ATalA kumaLA bALake tamane e vAtra saMbhachAzuM? cukArikAe kahyuM, "hA, rAja, ApanA pasAthathI te eka divazva kapanI pAchI te sAruM hatuM, tyArathI ja A satra tane kada thaI gayuM hatuM. gumahArAja to " jAnI AvI abruta zakti je tAjuba thaI gayA. pitAnA mananA cUmAdhAna khAtara temaNe " jazAna tetra golavAnI tarata ja AjJA karI. akSA thatAMnI sAthe ja gurunuM vacana "ta"i kI " " AkhuMya tAtra kaTa bedI gA. tyAra pachI zu mahArAje trIjA vRnnA zo pULA, tenA para teNe yudara javAba AvyA. A nAnakaDA bALakanI AvI buddhi neI, mahArAja atyaMta khuzI thayA ane tenA mAthe hAtha pheravIne zrA zIrvAda ApyA. AzIvAda meLavI jazavaMtakumAra ane tenAM mAtuzrI ghera AvyAM. ahIM gurumahArAja vicAra karavA lAgyA ke, bALaka bahu ja tejI lAge che, tenA sukhanI krAMti uparathI ja jAya che ke, te bALaka bhaviSyamAM mATI dArdi meLavI nAmanA kAze. gati nathavitha amadAvAdanA keTalAka AvAne AgaLa kahyuM ke, je " AlayAmAM cAritra grahaNa kare che, te kharekhara zAsanane netA ane zrAvake bIje divase tenI mAtuzrIne gAlAvIne khUba upadeza ApI, "jazAnA utAra mATe sArA pramANumAM tenI mAtAne nIce pramANe kAM- Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "he zuddha zrAvikA, je tArA putrane bAlyAvasthAthI ja dharmazAstronuM jJAna ApavAmAM Ave che, te bhaviSyamAM eka mahAna dharmoddhAraka prabhAvaka puruSa thaze, kAraNa ke te bahu buddhizALI che ane te putra tamArI kuSone dIpAvaze. mATe saMghanI vinati svIkArI tamArA putra jazAne gurumahArAjane arpaNa kare." jazAnI mAtA mULathI ja dharmiSTha eTale mananI aMdara tarata ja vicAra Avyo che, jene tIrthakare paNa namaskAra kare che te ja saMgha Aje jaina zAsanane ujajavaLa banAvavA mATe mArA putraratnanI mAgaNI kare che te kharekhara mArA putrane mAre gurumahArAjane arpaNa karavuM joIe, ema vicArI mAtAe dharma, buddhithI putrane arpaNa karyo eTale, saMghe tene khUba dhanyavAda Ape. pachI te paMDita zrI. nayavijayajI mahArAjazrIe te jazAne saM. 1688 mAM aNahilapura pATaNamAM jaIne dIkSA ApI. gurumahArAje tenuM nAma jazavijayajI-yazovijayajI rAkhyuM. jazavaMtakumArane padamasiMha nAme bIjA laghubhAI hatA, temaNe paNa potAnA vaDIla baMdhu sAthe dIkSA grahaNa karI, ane temanuM nAma padyavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. zrI. upAdhyAyajI mahArAjAe dhamapadeza ane vyAkhyAna dvArA samAjamAM jAgRti lAvavAno prayatna karyo. teozrInI vyAkhyAna ApavAnI zilI eTalI uttama hatI ke, te sAMbhaLatAM ja kaI paNa mANasa talalIna thaI jAya. bhASAnI samajAvaTa, prasaMgocita dAkhalAdalIlo, tattvajJAnane upadeza, ane zAnta rasanA adabhuta kAbUthI zrotAo DolavA lAgatA hatA. teozrInuM vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe te ghaNe dUrathI AvatA hatA ane vAha vAha bAlatA. eka divasa teo jyAM sthabhana pArzvanAtha bhagavAnanuM tItharavarUpa bhavya derAsara che, e khaMbhAta nAme suMdara nagaramAM AvyA. eka divasa vyAkhyAnanA samaye eka vRddha je Dole sabhAmAM AvyuM. te DosAne dUrathI jotAM ja zI thazevijayajI mahArAjAe temane namaskAra karyo, e jotAM ja sabhAnI aMdara beThelA sarva janane avanavA taraMge AvavA lAgyA, ane arasaparasa ekabIjAne dhIme dhIme kahevA lAgyA ke A bhUkhaDI bArasa jevA DAsAne, A mahApuruSe zA mATe namaskAra karyo haze? paNa zrI. upAdhyAyajIe te te DosAne sanmAnapUrvaka besavA mATe Asana ApyuM, pachI teozrIe zrotAone jaNAvyuM ke, "A gharaDA DelA mArA vidyAguru che. kAzImAM rahI meM temanI pAse nyAya-vyAkaraNane abhyAsa karyo hato, temane huM mahARNI chuM mATe temane paigya satkAra karaze." gurunI ATalI sUcanA thatAM, khaMbhAtanA zrAvakee tarata ja phaLe karyo ane te phALe sittera hajAra rUpiyAne thayo. te rUpiyA e brAhmaNa paMDitane dakSiNA tarIke arpaNa karyA. vidyAguru pitAnA ziSyanuM A sAmarthya joI ghaNA ja khuzI thaI gayA ane ziSyane zubha AzIrvAda ApI vidAya thayA. kharekhara, AvA mahAtmA atyAre koI sthaLe ApaNA kamanasIbe maLatA nathI paraMtu je ApaNe AvA mahAtmAnAM jIvanacaritra vAMcI, lakhI, teozrIne eka sAmAnya Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru paNa hatu karIe, te kharekhara Apa sUdabhAgI banI jaIebAkI ApaNe teozrInA nAme atyAre kIti meLavIe chIe, ane te ghaNI ja sArI vAta che paraMtu je ApaNe ApaNI sAcI dAnata rAkhI tenA zudyAmAMthI ekAda guNanuM pAlana karIe te ja ApaNe AvA mahAna purUnI nAmanA zakhI kahevAya. kharekhara, je ApaNe temanA sAcA ja ziSya keIe, ane Apane ApaDyA deva, guru ane dharma para saMpUrNa zraddhA che te ApaNe teozrInAM vacane anusarI mAyA, jaTha, prapaMca, luccAI temaja dareka kharAba vyasane tyAga karavo ja joIe. zAkAhAra sivAyano bIjo eka paNa akSara ucAryA sivAya teozrI pivAnuM bhavAbIpaNuM sAbita karI ApyuM che. temanAM racelAM ratavane Adi eTalAM badhAM saraLa, rasika ane prada che ke, Aje paNa Avakathaka ciyavadanAdimAM te hapUrvaka gAIe chIe. teozrInI nAnAmAM nAnI kRtimAM paNa tarka ane kAvyane prasAda tarI Ave che. AvA eka prAsAdika kavi, sUktimArganA ananya upAsaka, akhaMTa cagI, guraratnAkara, nibiTa sithAva vAMdinamaNi, prakhara jinAjJApratipAlaka ane pracAraka mahApurathanuM maravuM jinomAM kAyama rahe te mATe ApaNe jeTalA prathAne thAya teTalA prayane karavA Avazyaka che. A mahApuruSanI sAcI bhakti temanI kRtionA pracAra karavAmAM rahelI che. A prasaMge eka vAta dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke, A mahApunI kRtio ghaNI gaMbhIra che. zrI jinAgamarUpI sUcUkamAMthI harita thayelI che, tethI tenA rahasthane pUrapUre yAra pAmavA mATe Agama zAstrAnA pAragAmI gItArtha punA carAnI sevAne Azaya e ja eka parama upAya che. A mahApurANanI kRtione guragamapUrvaka talma dha thAya ane e bAtha vatanamAM Utare te ajJAna, sthAna ane mAtra cAritrarUpI eNamArganI ArAdhanAmAM uttara pragati thAya ane AtmAnA anaMta cukhasAgaramAM virAbAdha Ana prApta thAya. kharekhara, A mahAna puruSanuM jIvanacaritra jeTaluM lakhIe teTaluM ochuM che, paraMtu atyAre mArI jahabuTathI vadhAre lakhI zakAya tema nathI. mAre, e mATe vAraMvAra AvA mahAna puruSanA tathA narmane lagatA niba kADhI, InAmI cejanA karI tana, mana ane dhanathI zAtrananI jeTalI unnati thAya teTalI karavA prayatnazIla rahevuM joIe. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amara yazeAvijayajI [ lekhaka H 5. zrI. dalasukha mAlavaNiyA ] bhAratIya darzanAnI vibhinna para'parAonA nirmANumAM khAsa eka vyaktinA nahi paNa sarakhA vicArA dharAvanAra eka vaganI buddhi kArya kare che, te te vargamAMnI kAi eka vizeSa vyakita jyAre te varganA vicArane vyavasthitarUpa Ape che tyAre te te para parA te te vyakti vizeSane nAme prasiddhine pAme che. paNa tenA artha e nathI ke te vyaktie te te paraparAne vyavasthita karI eTale pachI khIjAoe kazuM ja karavAnuM rahetuM nathI. bhAratIya nyAyadarzanane gautame vyavasthita karyuM eTale tenuM darzana tyAM ja samApta thAya ema nathI. bIjuM gautamamAM je mULa vicArA vyavasthita thayA che tenuM samarthana karanArA Aja paNa vidyamAna che ane e ja hakIkata bhAratIya badhAM dezanA viSe kahI zakAya, bhagavAna mahAvIra jaina dhama ke danane je vyavasthitarUpa ApyuM tenA viSe paNa ukata nyAye kahI zakAya ke temAMnuM badhuM temanuM pAtAnuM hatuM ja nahi paNa sarakhI vicAradhArA anusAra eka varganA vicArAnuM pratibiMba temanI vyavasthAmAM hatuM. je vastu eka vyaktinI hAya che, te tenA mRtyu pachI bhulAI jAya tevA sabhava che paNa je vastu eka vaganI hAya che tenA ata zIghra AvatA nathI. e ja kAraNa che ke bhAratIya dazAnI paraparA lakhAya che ane tene anusaranAra eka va hoya che. pazcimamAM ethI UlaTuM ane che. tyAM je dAnikA thayA che te mATe bhAge vaiyaktika darzanane mahattva Ape che. pariNAme te te danikAnI paraMparA khahu lakhAtI nathI. jene kaMI kahevuM hoya che te pUrve dArzanikanA samanamAM nahIM paNa tenA kha'DanamAM ja mATe bhAge kahe che. pariNAme pleTa ke kAnTanI paraparA ghaDAtI ke lakhAtI nathI paNa tee ekalA aTulA jevA rahI jAya che. AvI paristhitimAM bhAratIya dazanAmAM koI paNa dArzanikane svataMtra dAnikanuM pada maLanuM saMbhavita nathI. paNa enA atha e paNa nathI ke bhAratanA dArzanikAne peAtAnu kazuM ja devAnuM paNa hAtuM nathI. dinAga, dhamakIrti, vAtsyAyana, dyotakara, zaMkarAcAya, rAmAnuja, vAcaspati, kumArila, prazastapAda jevA mahAna bhAratIya dAsa~nikAe kaiI navuM darzana bhale na sthApyuM hAya, paraMtu pAttAnAM darzanA mATe je kaMI temaNe karyuM che, te eka ravataMtra dAeNMnikanA kArya karatAM jarA paNa UtaratuM nathI. te ja pramANe jaina darzana viSe paNa kaDhI zakAya ke Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhasena, samantabhadra, jinabhadra, akalaMka, haribhadra, vivAdake thazevijayajI jevAoe jaina darzananA nirUpaNamAM je phALo Ape che te temane Avata dArzanika tarIke bhale yaza na apAve paraMtu temanAM kAryonuM mahattava tethI kaMI ochuM thatuM nathI. tenA kAraNe vicAra paNa ahIM zeDa karI levA joIe. nyAyadarzana ke vazeSikAzane damUlaka darzana che ane tene mate AtmA jevA padArtho nitya che. tethI viparIta vedAMtamAM aledane prAdhAnya che. jyAre bauddha darzanamAM badhI ja varatuo kSaNika-anitya che. gautama ke kaNAde bhedanI sthApanAmAM je dalIla ApI hoya tenuM nivAraNa vedAnta karavuM ja joIe ane nityanI sthApanAnuM utthApana bauddhoe karavuM ja joIe. A paristhitimAM bhAratIya dazAmAM pArasparika khaMDananI paraMparA cAle e svAbhAvika che. ethI ja ApaNe joIe chIe ke nyAyasUtramAM potAnA samaya sudhImAM jAya paraparA sAme anya paraMparAmAM je AkSepo thayA hatA te badhAne uttara ApavAno prayatna thayo che ane pitAnI mAnyatAne navI dalIlathI daDha karavAmAM AvI che. nyAyasUtrakAra pachI je bauddha vidvAne thayA temaNe nyAyasUtranI sthApanAne sthApI hatI. tene uttara vAtsyAyane ApIne nyAyadarzanane daDha karavAno prayatna karyo. paNa tenuM khaMDana dinAthe karyuM ane baddhapakSane sthira karyo. A rIte nyAya ane bauddhonuM jema vAyuddha thayuM che tema bIjA dazanAnuM paNa parasapara yuddha thayuM che. pratyeka darzananA pramukha vidvAnanuM e kartavya manAyuM che ke teNe pitAnA samaya sudhImAM te te darzana viSe je AkSepa thayA hoya tenuM nivAraNa karIne navI dalIla ApI pitAnA pakSane daDha kara joIe. AthI pitAnA pakSane daDha karavAnuM kArya koI paNa navI sthApanAthI jarA paNa ochA mahatvanuM nathI. e ApaNane sahajamAM samajAI jAya cheA vastusthitinA prakAzamAM vAcaka cavithajIne jaina darzana ane te dvArA bhAratIya dazAmAM je phALo che tene jyAre vicAra karIe chIe tyAra temanuM mahatva ApaNI AgaLa UpasI Ave che. AcArya gaNeze bhAratIya darzanamAM navya nyAyanI sthApanA karI ane vicArane vyakta karavAnI eka cokasAI bharelI praNAlIne Avibhava karyo. tyAra pachI badhAM darzane e navI zailIne Azraya le paDyo che. enuM kAraNa eka ja che ke koI paNa vicArane spaSTa ane cakkasarUpamAM mUkavAmAM e zailI je prakAre sahAyaka bane che tevI sahAyatA prAcIna praNAlImAM maLatI na hatI. AthI zAsakArane potAnA vicAra e zailInA Azraye vyakta karyA sivAya cAle tema na hatuM. Aja kAraNa che ke vyAkaraNa ane alaMkAra jevA viSayAmAM paNa tene Azraya levAmAM AvyA che. e pachI te badhAMya darzane tene Azraya le temAM kazI ja navAI na lekhAya. paraMtu e zailInA cAra varSanA pracalana chatAM jaina darzanamAM e zailIne praveza thA na hatA. cAra sADAcAra varSanA e vikAsathI jana darzana ane jaina dharma saMbaMdhI samasta sAhitya sAva vaMcita hatuM. bhAratIya sAhityanA badhA kSetre e zailIne praveza thaye chatAM paNa jaina sAhityamAM e na pravezI temAM jainA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAcAnI zithilatAne ja kAraNu mAnavuM joIe. kAraNa, je peAtAnA zAstrane nityanUtanaM rAkhavuM hoya tA je je anukUla ke pratikUla vicAro peAtAnA samaya sudhI vistaryA hAya tenA cathAyeAnya rIte peAtAnA zAstramAM samAveza karavA Avazyaka che. anyathA te zAstra bIjA zAstrAnI hALamAM UbhuM rahI zake ja nahIM. e cArasA sADAcArasA varSanA vikAsanA samAveza ekale hAthe vAcaka yazeAvijayajIe jainazAsramAM karyAM che. temanA A mahAna kAryanA jyAre vicAra karIe chIe tyAre temanI pratibhAne namana karyA vinA chUTako nathI thatA. temaNe aneka viSayAnA graMtha lakhyA che paNa te na ja lakhyA hAta te paNa temaNe je jaina danane navya nyAyanI zailImAM mUkIne apUrva kArya karyuM" che tene laIne teo amara thaI gayA che. aDhAramI sadImAM upAdhyAyajI ma, zrI. yazeAvijayajIe je kAya karyuM." te pAchu tyAM ja aTakI gayuM. tyAra pachI bhAratIya dRnAmAM paNa kA vizeSa vikAsa thayA nathI je hAlamAM vIsamI sadInA pUrvAddhamAM thayA che. DaoN. rAdhAkRSNa jevAe pazcimanAM darzanAnA abhyAsa karIne pUrva ane pazcimanA samanvaya karatuM nUtana vedAMta darzana Apyu che. ane e rIte bhAratIya dazanAmAMnA vedAMta pakSane adyatana banAvavAnA pratyana karyAM che. paraMtu Adhunika darzana zAstramAMthI grAhya ke tyAjyanA vicAra karanAra hajI keAI jaina dArzanika pAkayo nathI. e jyAM sudhI nahi pAke tyAM sudhI vAcaka yoAvijayajI jaina darzana viSe aMtima pramANa raheze, paraMtu vAcaka cazovijayajInA AtmAne ethI sASa bhAgye ja thAya. temaNe aSTasahasI jevA graMthane dazamI sadImAMthI bahAra kADhIne aDhAramI zatAbdInA banAvI dIdhA te temanA e aSTasahasrInA vivaraNane jyAM saMdImAM lAvIne na mUke tyAM sudhI emanA AtmA asaMtuSTa ja zA samAja temanA sArasvata satra nimitte e sukAI gayelA vidyAsrotane tA tenI bhakti sAcI ane mUlyavAna gaNAze. sudhI DhAI vIsamI nUnaM mumukSavaH sarve, paramezvarasevakAH / dUrAsanAdimedastu tadbhRtyatvaM nihanti na // salaLA mumukSu AtmAe niye karIne paramezvaranA sevA che. dUra, nikaTa Adine bheda temanA sekzAna jA mAtra harakata karatA nathI, paramAtmapakSaviMzatikA ] [ zrI. yAvijayajI Wan mATe na rahe? jaina pharI sajIvana karaze Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyAcAryane vaMdana [. 2. hIrAlAla 2, kApaDiyA ema. e.] kahu (kohu) gAmane janmatArA gauravakti karanArA, vepArI nArAyagnI patnI saubhAgyadevAnI kuNine dipAvanArA, pabrasiMhane divAde rApanArA, prAka nathavijayane hA pratibaddha pAmI pATamAM vi. saM. 1988 mAM yuvAnInA praveza pahelAM ja prathA zrahaNa karIne jazavala mane "yavijaya" bananArA, vijayadevasUri pAse vI dIkSA lenArA, vi. saM. 169mAM "aprAvadhAnI tarIkenI nAmanA meLavanArA, cAreka varSa pachI sorAbanA sUbA sAbatakhAnanI samakSa aDhAra avadhAna karI ene jJAnadita karI ane Azcaryacakita karanArA, pitAnA guru navijayanI sAthe karI janArA, tyAM traNa va rahI zAha dhanajI zUrAnA sadanI cahAthatAthI eka padAraka pAse nyAyAdi vividha ane darzanene satata ane sabaLa athAgna karanArA ane e jJAna nAgA sAthe culA gumanvaya sAdhanArA, eka saMnyAsIne vAdamAM parAsta karI dhanyathAvizArada padavI prApta karanArA, AgrAmAM cAra varSa vItarAjane vizakAya caLavanArAM, "vIsarathAna" tapa karI saM5mane zobhAvanArA, vijayaprabhasUrinA vada 6 vi. saM. 1718mAM vAcaka (upAdhyAya) padavIthI alata bananArA, na jagatamAM navya nyAyanA zrI gaNeza mAMDanArA, saMskRta ane prAkRta bhASAmAM temaja gurAdi legilamAM mahAmUlpazALI anekavidha trAzara ahI kRtio racanA, nyAvAcALavuM pade prApta karanArA, "laghu hari mAnavaMtu birUda dharAvanAra, "dinIya hemacandra" tarIke sanmAnita thanArA, trividha kaviratane varanArA, upAdhyAya dina vijayahinA vizvAsa-pAtra jhananAra, tatvavizva Adi ziSyAthI zAlanArA, vi. saM. 1743 mAM mAM pAkaTa vaye va caratAM, ane ja garImAM ri, , 15 nI jAhUkA sthApanArA brija bananArA cUfhIka, azvanadIpaka, cacagaka, nilaya ane cama camAcaka, samAvicAraka, "" padane prasthApaka, rogavizArada, pratibhAzALI, guNAnurAgI, svAduvArI, cAhitya svAmI ane tArkizirAmahi yAvijamgari cAdara ane cAnana keTizara vadana. amaH zAlAyayaH satroM, mandAnena phlephiH| jyAtavyo'yamupAsyo'yaM, paramAtmA niraMjanaH / mA aMbaMdhI jarA pa ituM na thai bAdaja navA bane che te eka niraMjana pAyA ja dhyAna raza vALaka nA karavA rAka che. views 1 fthI. ajJAvijas Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAmika-hariyALI pitta vivaraNa sahita ] (le. che. hirAlAla 2. kApaDiyA ema. e.] kIti madhyasthI tArI anerI kare kalaMkita zAne re? rakSa rakSa suja anuja baMdhune | vinavuM chuM huM kadI 2-1 vinati svIkArI aMtadhe A dhA ene zI re, agrima vaNe karyuM samarthana prasare glAghA vive 2-2 vagI ene rAye pUre mAthe mUkI TopI re, daMDe jhAlI bhUlathI UM che satvara AvI maLIne 2-3 vijayapatAkA pharaphara pharake tAdikarA nAme 2, enI vINA gujarI raNake saMskRta svAMga sajIne renja navya nyAyanI kIdhI pratiSThA jena jagatamAM je re, e vAcakanI A hariyALI racI rasikanA nAde 2-5 vivaraNa he madhyastha! tArI adabhuta kItine tuM zA mATe kalaMkita kare che? mArA pachI janmelA mArA bAMdhavane tuM bacAva, bacAva, mA pramANenI vinaMti karI che kathAnI dhvajana-mautamAM "ka" kare che, Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . hiMda A hariyALInA ukelanuM sucana "kIti" zabdathI karAyuM che. "ka"nA anuja tarIke kha thI 7 sudhInA vyaMjane varNavI zakAya. A paikI ekane madhyastha athavuM atartha gaLI javA mAge che. e joI "kaDI" kahe che ke tene madhyasthane A zole nahi. 1 prathama pagata madhyastha" "aratha samajavAne che e vAta bIjA padyano prAraMbha vicAranArane jhaTa skure tema che. aMtaHstha tarIke ,, , la ane vu e cAra akSare suprasiddha che. A paikI ekane "" taraphathI virAjita karAi che ke mArA eka badhune tuM gaLI na jate tArA peTamAM samAvI na dete. A sAMbhaLI e aMtaratha e thAnane * pitAne mAthe sthApe che. A uparathI e aMtaHstha te "yu che ane eNe gaLI javA dhArele, paraMtu Akhare mastake sthApele akSara te "gu'ne aMza che e vAta phalita thAya che ane eTalA pUratI hariyALIne ukela thAya che. sava mAM A agrima gaNAya che. e a "yunA sahRtyanuM samarthana kare che. athata "yu" sAthe bhaLI jAya che. Ama "tha" evuM rUpa bane che. vizvamAM kIrti prasare che e dvArA hariyALImAM guMthAyelA nAmanI zarUAta "ca"thI thAya che enI pratIti karAvAI che, kemake "thaza' e zlAghA paryAya che. 2 ," tAlavya cheA eka tAlavya te "za" che e rAjI thavAthI "ca"nI pAse hate hete Ave che. AvatI veLA e Aje jema keTalAka juvAniyAo ane kaI kaI vAra vRddho paNa mAthuM ughADuM rAkhI kare che tema na karatAM mAthe TopI dhAraNa kare che, ahIM meM "mAtrAne "pI" kahI che. evI rIte kAnAne "dha rAkhelo dADe" kaho che. A be bAbatane "za" sAthe meLa sAdhatAM "za" rUpa niSpanna thAya che, 3. cAthA padyane prAraMbha "vijayathI thAya che. enI patAkA cAre bAju tArkikanA nAme pharake che. AthI "thaze" sAthe vijayanuM joDANa abhipreta che ema sUcavAyuM che ane e nAma tArkikanuM hovuM joIe ema kahI e sAcuM che ke kema tene nirNaya karavAnuM sAdhana pUruM paDAyuM che. 6 tArkika yazavijayagaNie dravyaguNapathathano rAsa racI ene savApaNa bAlAvakhAdhathI vibhUSita karyo che; Ane upayeAga dravyAnugatakaNAnI racanAmAM karAyA che e bAbata meM cothA padanI be aMtima paktimAM AlaMkArika rIte rajU karI che. yazavijayajInI kRtine "vINA' kahI che, ane ene AdhAre bhAjasAgara dvArA yojAyelI kRti saMskRtamAM hovAthI ene e vINAne carakRta savAMga sajelI varNavI che. 4 suNa pAThaka te ATalethI ja hariyALIne pUrepUrA ukela karavA samartha bane che tema chatAM e nAma na jagatamAM nakhya nyAyanA zrI gaNeza mAMDanArA eka uttama vAcakanuM che e vAta pAMcamA padyamAM spaSTapaNe kahI rahIsahI zaMkAnuM umUlana karAyuM che. aMtima pati hariyALInA vejaka-mAro svalpa paricaya pUrI pADe che mArA sadagata pitAnA nAmanuM vatana kare che. 5 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcaka jazanuM vaMzavRkSa [le. che. hIrAlAla 2. kApaDiyA ema. e). jaina zAsananI vijayapatAkA pharakAvanArAomAMnA eka agragaNuya prAtaHsmaraNIya munivarya tarIke "nyAyavizArada' " nyAyAcArya upAdhyAya thazovijayagavinuM nAma khUba jANItuM che. emaNe pitAnI keTalIka gujarAtI kRtiomAM pitAne "jaza" evA nAme ullekha karyo che. upAdhyAya vinavijayagaNie vi. saM. 1738mAM "zrIpAla rAjAne rAsa' racavA mAMDyo hate, ene chevaTane bhAga A nyAyAcArye e gaNi kALadharma pAmatAM pUrNa karyo che. emAM emaNe pitAne aMge nIce mujabane ulekha cethA khaMDanI bAramI DhALanA aMtamAM karyo che - vANI vAcaka jAtaNI, keI naye na apUrI re." A vAcaka jaza" te "nyAyAcArya' ja che. e vAta A rAsanI aMtima hAlamAM emaNe pitAne je paricaya Apyo che te uparathI phalita thAya che. ahIM ema kahyuM che ke - zrI navijayavibudhapasevaka, sujasavijaya uvajJAthA che." Ama eo pitAne "jasavijaya" paNa kahe che. "jasavijaya" nAmanI eka bIjI paNa vyakti thaI che ane emaNe dharmaghoSasUrie 32 gAthAmAM racelI legAnaliyAne bAlAvabodha vi.saM. 1665 mAM race che. A bAlAvabodhana kartAne ja nyAyAcAya' tarIke pratimAzataka'nI prastAvanAmAM jainAcArya zrI. vijayapratAparie vIra saMvata 249mAM ullekha karyo hato ane tyArabAda e ulekha "jana stotra saMde" (bhA. 1)nI praratAvanA (pR. 90)mAM paNa karAve che, paraMtu e vAta vicAraNIya jAya che. tatvArthasUtra upara Ta racanAranuM nAma paNa yazovijaya che, paNa paM. zrakhalAla vagerae emane nyAyAcAryathI bhinna gayA che, tema chatAM e TabbAnI hAthapothI tapAsavI joIe jethI A prakAranA nirNayane aMtima gagvAmAM kazI harakata che ke kema te viSe pharIthI vicAra karavAno rahe nahi. 1. emanI keTalIka pAI nionI rUparekhA "pAchaLa (pAna) bhAvAo ane sAhityamAM AlekhI che, jyAre saMrakSa kRtio vize meM "jaina sAhityanA saMta nikAsa' nAmanA punamAM vicAra karyo che. 2, hIrAnI eka hAthapathI vi. saM. 1para mAM lakhAyelI ane che. A kirapraznamAM eka prakamAranuM nAma 'thavijayaNi' ema apa che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra nyAyAcAro potAnI vividha kRtiomAM pitAne niyavijayanA ziSya ane padyavijayanA sadara tarIke oLakhAvyA che."mujasavelI pramANe nyAyAcAryanA pitAnuM nAma nArAyaNa ane temanI mAtAnuM nAma saubhAgyadevI che. e hisAbe sAMsArika pakSe emanuM vazavRkSa nIce mujaba darzAvI zakAya - nArAyaNa bhAgyadevInA pati) (pahAvijaya) jasavaMta (yazavijaya) nyAyAcAra "pratimAzataka"upara vApaNa vRtti racI che ane enA aMtamAM pitAnA guru, maguru vagerene paricaya Ape che. ahIM emaNe hIravithasUrithI zarUAta karI che. emanA pachI emaNe kalyANavijyane ulekha karI, e kalyANavijayanA ziSya tarIke lAkSavijayanA nAmane nideza karyo che. emanA be ziSya tarIke jItavijaya ane naya. vijayanA nAma ApyAM che ane emanA caraNakamaLano Azraya lenAra tarIke pitAne niza karyo che. A paraMparAnI sAthe sAthe "zrIpAla rAjAnA rAsa" nAmanI kRtimAM emaNe vinayavijayagaNa je paricaya Ape che tene vicAra karatAM emanuM vazavRkSa nIce mujaba rajU karI zakAya - havisari . . kalyANavijaya lAbha vijaya bhAvi dIlipa jAdhAya , upAdhyAya - vinayavijaya jIvavijya. vizvagaNi. padyavijaya * cavijaya 1. AnI noMdha che ja nyAyAcAne vaM" e zIrSaka mArA lekhamAM lIdhI che. emAM meM emanI sUtrAtmaka jIvanarekhA AlekhI che. juo H A graMthanuM pRSThaH 68 . 2. emanA paricaya mATe juo . gu. ka. (bhA. 2. 5. 2011). * . emaNe virATa' nagaramAM IndravihAra' nAme racAyelA prakAre paikI pArzvanAthanmalinI prazasti Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 03 ' A tA emanI gurupara'parAnI hakIkata gaNAya. emanA ziSya praziSya vagerenAM nAma mATe te 'pratimAzataka'nI uparyukta prastAvanAmAM ATha dRSTinI sajjhAya ' ane enA TaththAne lipimaddha karanAra devavijaye puSTikAmAM karelA ullekhanI je noMdha levAI che tenA upayAga karavA ghaTe. e ullekha uparathI jANI zakAya che ke yazeAvijayagaNinA eka ziSyanuM nAma guNavijayagaNi che. emanA ziSya kesaravijayagaNi che. emanA ziSya vinItavijayagaNi che ane emanA ziSya devavijayagaNi che. A devavijayagaNie vi. saM. 1796 mAM uparyukta sAya lakhI che. r * jaina gurjara kavio' (bhA. 2. pR. 224-227) mAM tattvavijayanA ullekha che. ahIM emaNe vi. sa. 1724 mAM racela " amaradatta mitrAnaM%0nA rAsa" ane " cAvIzI (catuvi zati jinabhAsa)" e be kRtinI noMdha lIdhI che. A tattvavijaye ahIM potAne nayavijayanA ziSya vAcakra jasavijayanA ziSya tarIke oLakhAvyA che. A uparathI nyAyAcAyanA eka anya ziSyanuM nAma tattvavijaya hatuM e jANI zakAya che. vaLI, ahIM (pR. 227 mAM) tattvavijayanA bhAI tarIke lakSmIvijayagaNinA ullekha che. " yAyAcArye sIma dharasvAmInuM stavana' (125 gAthAnuM) je racyuM che tenI eka nakala emanA satAnIya pratApavijaye karI che. A pratApavijaye enA aMtamAM potAnA paricaya ApyA che. e uparathI joi zakAya che ke ee sumativijayanA ziSya ane guNavijayagaNinA praziSya thAya che. A guNavijaya te nyAyAcAryanA ziSya che, A uparathI nyAyAcAyanA ziSyara-praziSyAdinA nirdeza nIce mujaba thaI zakeyaze|vijayagaNi (nyAyAcAya ) guNaviSTayagaNi tattvavijaya lakSmIvijayagaNi sumativijaya I pratApavijaya kesaravijayagaNi vinItavijayagaNi daivavijayagaNi 1. jI jai. gU. ka. (bhA. 2. pR. 39). 2. zrI kAyAgye upAkhyAyanA je ziSyonAM nAmeA jaNAvyAM che te khAbhanamAM vadhu vijA karavI jarUrI che, je yathAprasaMge karAro, saMpA. Ro Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. cAvijayajI mahArAjanI janmabhUmi kanADA [ lekhaka : zrIyuta kanaiyAlAla bhAIzaMkara dave ] uttara gujarAtanA sArAye pradeza aitihAsika dRSTie keTalIdhe viziSTatA dharAvata hAi, tenAM zaherA, gAmaDAM, tIthI ane maMdironA itihAsathI gujarAtanA sAMskRtika itihAsamAM apUrva phALA noMdhAvyeA hovAnuM mAluma paDayuM che. vIra vanarAje pATaNanI sthApanA karyAM pachI rAjadhAnI nikaTanA A samagra pradezamAM, rAjakIya ane sAMskArika dRSTie cetanAnAM pUra AvatAM, tyAMnA samAja mahAnagaranI chatrachAyAmAM nivAsa karyAM adalanA garva anubhavavA lAgyA. mULarAjathI ArabhI siddharAja ane kumArapALanA rAjyakALa daramyAna, A pradezanA prajAvaga gujarAtanI trIjI prajAemAM paTaNI ke pATaNavADiyA tarIke bhAgyazALI manAvavA lAgyuMA. TUMkamAM aNahilapuranI sthApanA thavAthI, uttara gujarAtanI samagra prajAe sAMskRtika STie khUba vikAsa sAdhyuM hAvAnA keTalA purAvAe Aje ApaNane maLI Ave che. tenA kAraNe ja A vibhAgamAM cAre bAju ItihuAsa, kalA, ane prAcIna saMskRtinAM keTalAMye avazeSa verivakhera thayelAM jyAM tyAM paDelAM jevAmAM Ave che. AvA prAcIna aitihAsika smArakeTamAM " kanA " gAma je pradarzanavettA, nyAyAcArya, nyAyavizArada, mahApAdhyAya pU. yaAAvijayajI mahArAjanuM janmasthAna che, tenI aitihAsika temaja sAmAjika dRSTie sAmAnya pichAna atre rajU karavAnA prayatna karavAmAM Avye che. karnATA gAma kyAre vasyuM ane kANe vasAvyu, tenI aitihAki tavArIkha kAI sthaLethI maLI nathI paraMtu te dazamAagiyAramA saikAthI paNa prAcIna hAvAnA purAvA upalabdha thAya che. caulukayonA rAjyakALamAM mAMtA, jillA ane tAlukAone maMDala, viSaya ane paka tarIke oLakhavAmAM AvatAM. arthAta te kALe tenAM AvAM nAme rAmavAmAM AvelAM hatAM ema prAcIna tAmrapatra ane zilAlekhenA AdhAre jANI zakAya che. parama pU. grevijayajI mahArAjanuM janmasthAna kaneDA gAma gabhatA pathakamAM AveluM hatuM, ema caulukaya suMdevanA vi. ma. 1140 nA eka tAmrapatra uparathI mAlama paDe che. gabhUtA e hAlanA gAma gAmanuM saMskRta rUpa che. te ghaNuM ja prAcIna hAi pUrva 1. gujarAtanA aitisika zighrAlekhe - zA. 2, pA. 113, 149, 153, 161 vagere 66 2. " a prakAza " pu. 88, phebruArI 1951 solakI yuganAM be aprakaTa tAmrapatro '. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hapa kALamAM nAnuM sarakhuM zahera haze ema jaNAya che. kAraNa ke tene tAlukAnA mukhya sthaLa tarIke pasaMda karavAmAM AvyuM hatuM. A pathakamAM kula 144 gAma AvelAM hatAM. A ja gAmamAM rahI zIlAMkAcA jena) "AcArAMga sUtra" upara TIkA lakhI hatI. zIlAMkarAcArya IsvIsananA AThamA saikAmAM thayA hovAnuM mAnavAmAM Ave che, eTale gAMbhU gAma AThamA sikA pUrve hatuM ema te cokkasa jaNAya che. gujarAtanI rAjadhAnI aNahilapuranI sthApanA samaye te vidyamAna hatuM. vanarAjanA mahAmAtya ninaya zeThane gAMbhuthI tyAM bolAvavAmAM AvyA hatA ema "caMdraprabhAcaritra"nI aMtya prazasti uparathI jANI zakAya che. TUMkamAM gAMbhU- saM bUrA e aitihAsika gAma che ane AThamA-navamA saikAmAM te sArI vastI dharAvatuM samRddha gAma hatuM. eTaluM ja nahi, paNa tyAM ane tenI AjubAjunA pradezamAM jenonI moTI vastI hovAnA kAraNe jaina dharmane pracAra tyAM sArI rIte phelAye hevAnuM jANI zakAya che. saM. 1140 nuM karNadevanuM dAnapatra A hakIkatane pUravAra karatuM heI gAMbhu najadIka Avela TakAvavI hAlanA TAkeDI gAmanA zrIsumatinAtha bhagavAnane (maMdirane) jamInane amuka bhAga arpaNa karavAmAM Avyo hovAnuM temAM jaNAvyuM che. A tAmrapatramAM jaNAvelI dAnabhUmi kanoDA gAmanI pUrva sImAmAM AvelI devAnI temAM nedha che. temAM keneDAnuM kANodA nAma ApeluM levAthI, kaneDAnuM prAcIna nAma kadA hatuM ema jANI zakAya che. gaMbhUtA arthAta gAMbhu ane keneDA bane najIkamAM ja AvelAM hAI gAMbhUthI pUrvamAM kaneDA Azare cAra mAIla dUra AveluM che. mahesANAthI pATaNa jatI relve lAInamAM bIjuM sTezana thIja Ave che. tyAMthI pazcimamAM Azare cAra mAIla dUra kanoDA gAma rUpeNa nadInA kinArA upara vaseluM che. "zrIsthaLaprakAzamAM tenuM kanakAvatI nAma Apela heI, yAjJika (jAnI) sattAvALA audicya brAhmane maLarAje dAnamAM ApyA temAM ullekha che. "zrIsthaLaprakAza kanakAvatI nAma kaneDAnuM saMskRta nAma vidvAnoe batAvyuM hevAnuM jaNAya che. paraMtu lakajhaze, ane prajA vargamAM te tenuM kanoDA ke kANAdA nAma ja vadhu pracAramAM AvyuM hatuM, ema tAmrapatra uparathI jANI zakAya che. A dAna lenArA yAjJika (jAnIe) Aje paNa kaneriyA jAnI tarIke oLa khAya che. teonAM keTalAMye kuTuMbe pATaNa, amadAvAda, siddhapura, haLavada vagere gujarAtakAThiyAvADanAM keTalAMka gAmamAM ahIMthI jaI seMkaDe vathA nivAsa karI rahyAM che. Aje A gAmamAM paNa teonAM keTalAMka ghare vidyamAna che. - A gAma mULarAje brAhmaNane dAnamAM ApyuM hatuM ema "zrITathaLamakAza' kahe che. paraMtu dAnapatranA AdhAre tyAM vANiyAonI paNa sArI vastI hatI ema jAvA maLe che. AgaLa ulekha Ape che te selaMkI karNadevanA dAnapatramAM, je kanADA gAmanI bhUmijamInanuM dAna ApeluM che, tenI caturasIma jaNAvatAM AjubAjunAM khetaro dharAvatA tene mAlikenAM nAme Apyo che. vaNika harasukhA, vaNika haravA, vaNika sviya, vaNika 1. " jamAnAvidhinA vinA. "ja. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAsa, vizvarUpa vagere vizenAM nAma temAM lakhelAM che. AthI tyAM vANiyAonI sArI varatI hatI ema te jarUra lAge che. Aja kahAnI bhUmimAM parama pUjya cavijayajI mahArAja nArAyaNa nAmanA zreSThIne tyAM saubhAgyadevI mAtAthI prAdurbhAva pAmyA hatA. pUrvanA carakALa ane naya- . vijyajI jevA gurunA sadupadezathI virAgya prApta thatAM, pitAnAM bane bALake-jazavaMta, ane siMhane nArAyaNa zreSThIe gurUne eNpyAM. A baMne bALakane pATaNa lAvI, saMskArI banAvatAM dIkSA ApavAmAM AvI, ane baMnenAM anukrame yavijaya tathA pavitha nAma rAkhyAM, cavijayajIe kAzI jai nyAya, vyAkaraNa, sAhitya, alaMkAra ane darzana ke abhyAsa sAdhI nyAvizArada temaja nyAyAcAryanI mATI upAdhio (birUda) prApta karI. temane pitAnI vidyAne pracAra karavA seMkaDe the aneka viSa upara lakhyA che, je temanI agAdha vidvattA ane prakAMDa pAMDityane khyAla ApatAM, temanI udyama zakitane saMpUrNa paricaya karAve che. AcArya hemacaMdra ane haribhakSarinI halanA A mahAna AcArye jaina, janetAnA darzanazAstra upara aneka graMtha lakhI mahAna upakAra karyo che. eTaluM ja nahi, paNa temanI janmabhUmi kenADA je eka nAnakaDuM gAmaDuM uttara gujarAtanA khUNAmAM AveluM che tene khyAtakIrti banAvyuM che. kanehA ane tenI AjubAjune pradeza Aje te zreSTha dekhAya che, paraMtu tyAMnA prAcIna avaze jetA, pUrvakALamAM te khUba sarakArI haze ema te jarUra lAge che. A gAmamAM zilpa sthApatyanA niyama pramANe taiyAra thayela agiyAramA-bAramA sinuM eka prAcIna maMdira Aje paNa taLAvanA kinArA upara vidyamAna che. tenA sta, tera, jaMghAo, dhUma, ane kakSAyane vageremAM kalAkAroe apUrva slAiva rajU karyuM che, kalArasika vidyAre sudha banAve tevuM tenuM sthApatya temaja racanAvidhAna banAveluM che. uttara gujarAtamAM AvAM keTalAye prAcIna maMdira che paNuM A maMdiranuM sthApatya aneNuM ane kalAvidhAnanI dRSTie ananya che. A maMdira kayAre baMdhAvyuM ane keNe baMdhAvyuM tenI mAhitI ApanAra eka paNa zilAlekha ke prazasti maLI nathI. paraMtu tenuM bhAraka, sthApatya, ane kalAvidhAna jotAM te bAramateramA saikAthI arvAcIna te nathI jaarthAta te bAramA teramA saikAmAM baMdhAyuM haze ema cekasa lAge che. A prAcIna kalAprAsAdanA garbhagRhanI hArazAkhAo, ane maDevaramAM tarelAM zilpa uparathI te devIne prAsAda hevAnuM jaNAya che. A prAsAdanA garbhadvAranI zAkhAomAM ane bAjue devIonAM rUpe kerelAM che. zila5mAM e niyama che ke je devanA gadvAra banAve che tenAM rUpa tenI zAkhAmAM ketaravAM. AthI A devIne prAsAda che temAM zaMkA nathI. "danA "dhamauraya purANu" mAM bahumaraNa devIne ullekha meTerAnI AsapAsanAM devIpaMDiAmAM . zilparanAra' ane 2, 18a Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avela heI, merAthI sAta kesa dUra uttaramAM tenuM sthAna jaNAvyuM che. temAM jaNAvela baherApaNa te ja A bahumaraNa devInuM sthAna che. kaneDiyA jAnI kuTuMbanI bahusmaraNA devI kulAMbA gaNAtI heI tene ja A prAcIna prAsAda zilpasthApatyane eka apratima devIprAsAda che. A maMdira patharabaMdha bAMdhela heI zilpasthApatyanA niyame tenuM kalAvidhAna, rogya mAna ane paddhatipurAsara banAveluM che. maMdiranI zarUAtamAM pharatI jagatI (oTale). banAvela hoI, tenA upara be, traNa pagathiyAM caDI maMDapamAM dAkhala thaI zakAya che. zilpanA niyame tenI pIThamAM bhITa, jADaMba, kaNikA, chAjikA, grAsapaTTI, gajathara, narathara vagere cogya mAna pramANe banAvatAM maMDapane pharatI vaidikA, Asanapada ane kasAyane banAvelAM che. vedikA ane kasAyanemAM keTaleka ThekANe rUpa tayAM che, jyAre meTe bhAge temAM UbhA paTTA ketaravAmAM Avela che. A maMdiranA maMDapamAM kula 18 staMbhe mUkayA heI, traNa bAjue bhadro banAvyA che. AvA traNa bhadra ane bAra padavALA maMDapane "prAsAda zilpa'mAM "mRganaMdana" nAma ApavAmAM AvyuM che. badhAye te bhadrakanI saMjJAvALA heI, uparathI aSTAMga, ane nIcethI carasa AkAranA banAvela che. A badhAmAM palavanAM zilpa uttama rIte kAtaya hei, tenI nIce judAM judAM pakSIonAM rekhAMkane kerelAM che. A dareka staMbhamAM brekeTa mUkavA nAnAM nAnAM sAla kecelA hovAthI, te dareka upara phasaDAo mUkavAmAM AvyA haze ema jarUra lAge che, paraMtu A maMdira jIrNa thavAthI te paDI gayAM haze ema jaNAya che. Do. baje se karelI uttara gujarAtanA prAcIna maMdiranI (sa) tapAsamAM dareka staMbha upara madanikAo mUkelI devAnI nedha tenA ripaTamAM che. AthI dareka taMbho upara brekeTa mUkelA hatA, jemAM judA judA vAdyo vagADatI madanikAonAM zilpa ketarelAM hatAM, e hakIkata spaSTa rIte jANI zakAya che. maMDapa ane maMdira vacce nAnuM balAnaka balANuM) banAveluM che, je banene saMlagna kare che. garbhadvAra trizAkhAyukta banAvela heI temAM vacce rUpasaMbha ane baMne bAju patrazAkhA tathA pallavazAkhA banAvelI che. rUpastabhamAM bane bAjue devIonAM rUpe katarelAM che. maMdiranI javAmAM moTerA tathA suSukanAM prAcIna maMdirathI mAphaka rUpakAma khIcokhIca rIte karavuM che. temAM dareka dizAne dikapAlo uparAMta brAdi davenAM ane devIonAM savarUpe mUkelAM che. prAcIna zilpa sthApatyanI dRSTie A maMdira gujarAtanAM kalAcchApAmAM sAruM evuM sthAna dharAve che. gujarAtanA bIjA prAsAnI peThe kaneDAnuM A maMdira 5 musa 5. "rada purANa -dharmAraNya khaMDa' che. para 1. "Arilejikala sarve o nona gujarAta' , 226 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . lamAnanA prahArathI bacI zakyuM nathI ane tethI A maMdiranAM keTalAMka zilpo, prati mAe vagere cAghanuM ane khAta thayelAM hovAnuM jaNAya che. i. sa. 1392-2, 1448 mAM kaneADhA ane zAMbhU vacce, gujarAtane pacAvI paDela mA rAtIkhAna ane dilhIthI navA nimAyelA sUkSmA khAna vacce bhAre yuddha kyuM; jemAM akhAne rAstrIkhAnane ahIM harAvI nannADhyo hatA. tyAramAda gujarAtanA vahIvaTa pharakhAne hAthamAM TI, ane ahIM chata thai eTalA mATe ceTa kara anapura nAmanuM gAma tenA smArakamAM vasAvyuM, je Aje paNa vidyamAna che." A vakhata sudyamAnAe A maMdiranAM zilpAne bhUti karyo hAya ema mAnavAne kAraNuM che. A gAmamAM bIjuM paNa AvuM eka kAdhAma meizvara mahAdevanuM maMdira hatuM. jema bahusmaraNA kaneDhiyA patinI kuAM che, tema temanA iSTadeva rAmezvara mhAdeva gAya che. A meizvara mAdevanuM eka prAcIna maMdira sa. jaina jyAre sa. 1931 mAM kanaiyA AvelA tyAre tenA maMDapa vidyamAna hatA, jenuM suMdara citra temanA riporTamAM ApeluM che. Aje te tenuM nAmanizAna thavA pAmyuM nathI. A sivAya ahIM moTapa, vIratA, rAda, abu vagere najIkanAM nAmeAmAM AvAM suMdara prAcIna matinAM avazeSo, kakSAnA rAka vidvAnone AmatrI rahyAM che. kanaiya gAma pa.pU. sugapuruSa thovijayajI mahArAjanuM janmasthAna che; jenA punita padarajathI te pavitra ane khyAtIti banyuM che. tevI ja rIte te aitihAsika ane zilpAnI STie paNa vadhu mahattva dharAvatuM i, tyAM ane tyAMnI rAjImAjInAM gAmemAM keTalAMye zilpasthApatye prAcIna zilpanuM pradarzana rajU kare che. AvA cugapuruSa, ane pavitra mRtanI janmabhUminAM dazana karI, temAMthI itihAsa ane prAcIna zilpajJAnI preTrA prApta pharavA, TaitihAra-kalAnA rasika vidyAna jarUra tenI caTAkAta leze ema IcchuM chuM. che. gujarAtano sAMskRtika nidrAsa' aMta , dA. Ta . naNaM nApi ca dveyaM, viSayeSu yadA brajet / zradAsInyanimagnAmA, tadApnoti paraM mahaH // cIna avamAM nina kSamA jyAre vibhA rAja ke dezane jIvo nathI ke pana ceti te prApta kare che. kAna] [zrI. kovijayajI T Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImAna yazovijayajI lekhakaH De. zrIyuta bhagavAnadAsa manacukhabhAI mahetA, ema. bI. bI. esa. muMbaI) je virala vibhUtirUpa mahAtire jinazAsananA gaganAMgaNamAM camakI gayA che, temAM zrI yazovijayajInuM sthAna sadAne mATe amara raheze. kalikAlasarvasa zrI hemacandrAcAryajI pachI atyAra sudhImAM zrI AnaMdaghanajI AdinA apavAda sivAya tevI prakhara zrata-zaktivALe bIje tatvajJAnI mahAtmA thayela hoya evuM jaNAtuM nathI. emanI pratibhA keTalI asAdhAraNa hatI ane emanI buddhimattA kevI kuzAgra hatI, e te emanI sUkama vivekamaya tIkSaNa paryAcanA parathI savayaM jaNAI Ave che, ane ApaNane tArkikaziromaNi kavikulaguru siddhasena divAkarasUrinuM smaraNa karAve che. emanI daSTivizAlatA ne hRdayanI saralatA keTalI badhI adbhuta hatI ane sarva ne pratyenI emanI nirAgrahI mAdhyara vRtti kevI apUrva hatI, te te emanI sarva darzananI talasparzI niSpakSapAta mImAMsA parathI pratIta thAya che, ane ApaNane pAdazananA maharSi haribhadrasUrinI yAda tAjI kare che. vAlmayanA samasta kSetrane vyApta karatuM emanuM maulika sAhityasarjana keTaluM badhuM vizALa che ane kevI uttama paMktinuM che, te te emanA calaNI sikkA jevA TakelkIrNa pramANabhUta vacanAmRta parathI saheje bhAsyamAna thAya che, ane ApaNuM kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajInuM pratyakSa darzana karAve che. adhyAma-ga viSayane emane abhyAsa keTale badhe UMDe che ane AtmajJAna-dhyAna pratyenI emanI abhiruci kevI adabhuta che, te te emanA adhyAtma-ga viSayaka graMtharatane parathI svayaMsiddha thAya che, ane ApaNane girAja AnaMdaghanajInuM maraNa karAve che. Ama A mahAtmA pratibhAmAM jANe siddhasena divAkaranA punaravatAra hoya, hAnika abhyAsamAM jANe ladhu haribhadra heya, kRtajJAnamAM jANe bIjA hemAcAryuM ke, adhyAtmavidyAmAM jANe AnaMdaghanajInA anugAmI hoya ema ApaNane saheje pratibhAse che. A pitAnA mUchALA avatArane-"pharcAlI zArada'ne dekhI sarasvatIne laInA mAthI saMtAI javuM paDayuM! A sAcA vyAkhyAvAcaspati (jagadaguru) vAcakavaranI vAcA sAMbhaLI vAcAla vAcaspati (tridayaguru) avAcaka thaI ! vADamayanI . bhUmimAM kavitAsuMdarIne yatheccha nacAvanArA A kavinI yazInathI pratipadInAM mastaka pALAM ne mukha kALAM thayAM! jJAnIonA hRdakAkAzamAM 10nI adhyAtma jJAnane Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bhagIrathe avanine pAvana karavA pRthvI para avatAratAM prANuone vibhAvarUpa pApamala kyAMya dhAvAI go! AmAM lezamAtra atizayokti nathI. hA, nyUktine saMbhava che kharA! emanA samakAlIna zrI kAMtivijaya munie "gujarAtI mAM emane laya bhAvAMjali arpI che ke - "calI zArada tAjI, biska ure suvili bAlapaNe ala jei lIdhA triza guru ta. laghu bAMdhavA haribhakane 2, viyugamAM e zA bIje re, nA yathArA guNa suNI, kaviyaNa budha ke mata khIle re, savegI siMha, guru jJAnarathanA dariyA re, kumata timira ukelavA, e to bAlANa dinakariye re. arvAcInAnI jema temanA nAma pAchaLa upAdhionI lAMbI laMgAra nahi lAgelI chatAM, A sIdhA sAdA upAdhyAya paNu AcAryonA AcAryane guraonA guru thavAne parama cAnya che. cazArazrInA paDachAyA pAchaLa doDanArA AdhunikenI ke teo tenI paravAha nahi karatA chatAM bacazazI hajI temane pAchaLa choDavI nathI! adhyAtmarasa pariNati vinA zA bhAra mAtra vahanArAne nirmAlya tatvavihIna carcAomAM zAne zastra tarIke upacAga karanArA Agamaya te ghaNAya che, paNa adhyAtma pariNatipUrvaka zAsane rannAdvAda lenArA ne zAsane tAtvika pratipAdanamAM kevaLa AtmAthe dupacAga karanArA temanA jevA nirAgrahI ne pariNata sAcA AgamarahadI kRtadhA te viralA ja che. prastuta zrI kAMtivijayajIe kahyuM che tema "bIjA zatalakSado sUdaguThThIo paNa Ane na pahero." " ja ziSapaka zAsane, svasamaya paramata dakSa : poMhace nahiM keSTha ehu, cuguNa anerA rAtalakSa. prabhAdika RtadevalIcha, A huA ghaTa jema; kalimohi letAM thakA, e paNa kRtaghara tema. vAda vacana-kasAgi cAi, tuja zrutamburamaNi khAsa bAdhi vRddhi hete karacha, budhajana tala asAsa >> --jAvavI. A puruSaratnane pAmI jAya nyAyapaNuM pAmya, kAvya kAvya banyuM, alaMkArane alaMkAra sAMpaDyo, rasamAM sarasatA strAvI, karamAyelI navalarI navapallavita thaI, roga lpataru phaLabhArathI namra banya, yukti AgrahabaMdhanathI mukta thai, mukti jIvanmukatapaNe pratyakSa thaI jatimAM zakti AvI, zaktimAM vyakti AvI, dharmamAM prANuM vyA, savegamAM vega Avya, vairayamAM rasa lAge, sAdhutAne siddhi cAMpaDI, zAsananuM zAsana cAlavA lAgyuM, kalikAlanuM Asana DelavA lAgyuM, darzane javarUpadarzana thayuM, pAnane Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukuLa sthAna maLyuM, cAritra caritArtha banyuM, vacanane koTI mATe kRtaciMtAmaNi maLe, anubhavane mukha jevA darpaNa maLyuM. tattvamImAMsA mAMsala banI, darzanavivAdo dubala thayA, vADAnAM baMdhana TAM, akhaMDa mokSamArga vizvamAM vyApI rahya, aMdhazraddhAnI AMdhI dara thaI, daMbhanA paDadA cirAyA, kuguruonA DerA taMbU UpaDyA, veviDaMbane viDaMbanA thaI, zuSka jJAnIonI zuSkatA sukAI, kriyAjanI jaDatAnI ja ukhaDI ane dharma tenA zuddha vastudharma savarUpe prasiddha thaye. AvA guNasamudranuM guNagAna kema thAya? guNadevI matsaravata durjananI paravAha karyA vinA zrI kAMtivijayajI paNa kahe che ke "zrI thazevijaya vAcaka taNA, hete na lahe guNa vistAre re gaMgAjala kaNikA thI ehanA, adhika ache upagAre che. vacana racana svAduvAdanAM, nAtha nigama Agama gaMbhIre re, upaniSadarA jima vedana, jema kavi na lahe ke dhIre re. zItala paramAnadinI, zuci vimala svarUpa sAcI re; jehanI racanA-caMdrikA, rasiyA jaNa seve rAcI re." ityAdi prakAre kavioe jemanA guNAnuvAda muktaka ke gAyA che, evA A sutI yazavijayajI pitAnI amara sutiothI sadA jayavaMta ne jIvaMta ja che. "sukati evA te rasasiddha kavIzvara jayavaMta che, ke jenI yazakAyamAM jarA-maraNajanya bhaya nathI - A zrI bhatRharinI ukti zrI cAvijyajInA saMbaMdhamAM akSarazaH caritArtha thatI dekhAya che, kAraNa ke potAnI eka ekathI sarasa uttama kAvyamaya sukRtithI jayavaMta evA A kavIzvara pitAnI yazakAyathI sadA jIvaMta che, yazazrInA vijayI thaI kharekharA " thazevijaya thayA che. zabdanaye yathArtha "vijaya" evaMta na "vijaya" banyA che! A mahApratibhAsaMpana saMskArasvAmI seMkaDe varSomAM kaI viralA ja pAke che. prakhara darzanaabhyAsI paM. sukhalAlajI kahe che tema "rena saMpradAyamAM upAdhyAya rathAna vaidika saMpradAyamAM zaMkarAcArya jevuM che. paNa AvA samartha tatvadA kaI ekalA jaina saMpradAyanA ja nahi, paNa sUmasta bhAratanA bhUSaNarUpa che. A bhAratabhUmi dhanya che ke jemAM AvA taralA puruSane pAke che. ane AvA saMpradAyathI para, vizvagrAhI vizAla darivALA mahAtmA kAMI ekalA nona ja nathI, ekalA bhAratanA ja nathI, pa samasta vizvanA che. emanuM kharuM jIvana te AdhyAtmika-AtmaparitimA Adarza "munijIvana' che. pitAne jIvana samaya temaNe apramAdapaNe yAna muni dharmanA pAlanamAM, gAyananI prabhAvanAmAM, saddhiAramAM, ane pramANubhUta evA vipula sAhityasarjanamAM sanAta kI che. gujarAtI, saMskRta, prAta ane mAravADI-e cAre bhASAmAM temaja AbAlavRddha ane upagI evuM vivipavithathI TakI sAhitya sarSa che. temanA mukhya vipo nyAya, Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja sudhAraNA, adhyAtma, roga, bhakti Adi che. ekalA nyAya viSayanA ja temaNe eka graMtha racyAthI "nyAyAcArya pada maLyA temaNe pote ja ullekha kare che. temaja "rahasya padAMkita eka graMtha racavAnI pratijJAne ulekha paNa temaNe pote ja karyo che. Ama hAlanA krikeTanA uttama khelADIo ( century Batsman) jema A sAhityanA khelADIe vAma-krIDAMgaNamAM sadIo noMdhAvavAnI ja vAta karI che! ane sarvatra pramANunnata hAi cirasthAyI kAtine lIdhe raMTa AuTa ja (Not out ) rahyA che! jema uttama khelAThInA bIle eNAle rasika prekSaka ke haNavezamAM AIna pokAre che, tema A sAhitya mahArathInA bole bAle tatvaratrika vidvajano dhanya dhanya nA harSanAdo kare che! parama tatvaciMtaka zrImad rAjacaMdrajIe aMjali ApI che ke "yazavijayajIe thaze racatAM eTale upaga rAkhyA hatA ke te prAye keI ThekANe cUkyA nahotA." Ama akSaradehamAM jene akSara AtmA pratibiMbita thAya che, pratyakSa caitanya camatkAra jaNAya che, evA A mahAtmAnuM adhyAtma jIvana temanI kRtionA AtyaMtara darzana parathI vicakSaNa vivekIe anumAnI zake che. temanI eka eka kRti evI amUlya ane apUrva tatvasaMbhArathI bharelI che ke, te pratyeka vihaMgAvalokana karavA mATe paNa aneka lekhamALA joIepaNa atre teTale avakAza nathI, eTale ahIM te yatratatra Ute dRSTipAta karIne ja saMtoSa mAnazuM. temanA samakAlInemAM upAdhyAyajI vinayavijayajI, AnaMdaghanajI, satyavijayagaNI, mAnavijaya upAdhyAya Adi viziSTa vikamaThalI hatI. temAMya khAsa karIne zAMta sudhAravuM anupama saMgIta karanArA zAMtamUti mahA sumukSu zrI vinayavijayajI to emanA sahAdhyAyI paramArtha cuddha hatA. A vinayavijaya ane yazovijyanI joDI suprasiddha che. ane gADha paramArtha mitra ane uttama keTinA zAMta sumukSu hatA. ghera ghera rasapUrvaka vaMcAte suprasiddha "zrIpAla rAsa" te A banne mahAtmAonI saMyukta kRti che. zrI vinayavijyajIe ene pUrva bhAga rara, tyAM temane rade mAM dehatyamAM ce, eTale temanA paramArthI mitra zrI yazovijayajIe tenA uttara bhAga racI uttama mitra kArya karyuM. chevaTe tyAM zrI yazovijayajI parama AtmaharalAsathI garyo che ke "mAre te gucaraNa pasAye, anubhava dilamAMhi paDe, saddhi vRddhi pragaTI ghaTamAha, Atamarati huI ke re.. --muja sAhima jagate ke." zrImAna AnaMdaghanajIne darzana-samAgama e zrI yazovijyajInA jIvananI eka kAMtikArI viziSTa ghaTanA che. te vakhatanA rUDhicustapaNAne vaLagI rahenAra samAja evI parama avadhUta jJAnadazAvALA, AtmAnamAM mana rahenArA, AtmArAmasahuruSane oLakhI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na zakyo, ne A lAbhAnaMdajIne (AnaMdaghanajIne) yatheccha lAbha na uThAvI zakyA, ghara AMgaNe UgelA kalpavRkSane na ArAdhI vAMchita phalathI vaMcita rahyo. e samAjanuM mahAdurbhAgya athavA karAla kalikAla-duSama kAlane mahAprabhAva! paNa tevuM tevAne kheMce, Lilac altructs lilic, lohacuMbaka lohane kheMce e nyAye zrI yazovijayajI zrI AnaMdaghanajIne temanA yathArtha svarUpamAM oLakhI zakayA -jema zrI devacaMdrajI kahe che tema "teha ja ehane jANuga, bhaktA je tuma sama guNarAyajI. ' te ja tevAne oLakhe. sAce jhaverI ja jhaverAta pArakhI zake. tema te samaye paNa zrI yazovijayajI jevA viralA ratnaparIkSaka ja zrI AnaMdaghanajI jevA mahApuruSa ratnane temanA yathArtha svarUpe oLakhI zakyA. A parama avadhUta-bhAvanigraMtha AnaMdaghanajInA darzana-samAgamathI zrI yazovijayajIne ghaNe ghaNe AtmalAbha thaye, atyaMta AtmAna thaze. A parama upakAranI smRtimAM zrI vijyajIe mahAgItA AnaMdaghanajInI stutirUpe "AipadI racI che. temAM temaNe parama AtmakalAsathI AnaMdaghanajInI muktaka ke bhArobhAra prazaMsA karI che. tyAM teozrI kahe che ke, mArgamAM cAlatAM cAlatAM AnaMdaghanajI gAtA hatA ane AnaMdapUrNa rahetA hatA. evI masta dazAmAM teo viharatA hatA, AtmAnubhavajanya parama AnaMdamaya ati dazAmAM vilasatA hatA. AvA parama AtmAnaMdamaya gIzvaranA darzana-samAgamathI potAne AnaMda AnaMda thaye, pArasamaNinA sparzathI huM jema senuM thAya, tema AnaMdaghana sAthe bhAre "suza' maLyo, tyAre huM "sujaza' AnaMda samA thayo. arthAt pArasamaNisamAM AnaMdaghanajInA samAgamathI leha je huM thaze vijaya suvarNa banyo. kevI bhavya bhAvAMjali.. mAraga calana calata gAta AnaMdaghana pyAre, rana AnaMda bharapUra." keI AnaMdaghana chika dI vakhata, jarA rAya saMga caDhI AyA; AnaMdaghana AnaMdarasa jhIlata, dekhana thI jarA guNa gAthA." AnaMdaghanake rAMga gujasa hamile jaba, taba AnaMda rAma bhatha guja; pArA saMga lAhA je pharasata, kaMcana na hI tA kasa." erI Aja AnaMda bhaye mere tere mukha nirakha nirakha, rema kema zItala bha aMgaaMga; zuddha samavAra jhIlata, AnaMdaghana bha anaMta raMga. arI." A uparathI ahIM eka vicAraNIya rasaprada prasaMge upasthita thAya che ke, A nyAyane eka puradhara cAuM, paranane amApa vetA, sakala Agamavasthane jA, vizimaNi yazovijaya je puruSa, A anubhavI AnaMdaghanajInA prathama darzanasamAgame jANe mavazya thaze keya ema AnaMdataraMgiNImAM ra che, ane te ekIzvaranI adabhuta AtmAnaMdamaya vItarAga dazA rakhIne AnaMda anubhava che ! ane Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnI samasta vidattAnuM abhimAna ekasapATe phagAvI daI, bALaka jevI niSa parama saraLatAthI kahe che ke, "loDhA je huM A pArasamaNinA sparzathI enuM bA ? are! kevI nimInitA! kevI caraLatA! kevI nibhatA! kevI gugrAhitA! Ane badale bIje kaI jAta te? tene abhimAna ADuM AvI UbhuM rahetuM ke, "huM AveTa mATe dhuraMdhara AcArya, ATalA badhA ziSya-parivArane agraNI gacchAdhipati, samasta vihatyamAjamAM supratiSThita-Ave che 'huM te zuM AvAne namuM?" pazu yAvizvajha Ara puruSa hatA, eTale AnaMdaghanajIne divya vani temanA AtmAe sAMbhaLyo ne te saMtanA caraNe DhaLI pahacA. zrI vijayajIne ahIM pratyakSa anubhUti thaItha ema jaNAya che ke A anubhavajJAnI parama caitrI purapanI pAse mAruM zAstrajJAna (Theoretical knowledge) zacarUpa , moTuM mIThuM che, kAraNa ke adhyAtma vinAnuM-AtmAnubhava vinAnuM zAstra ekatA vinAnA mIMTA jevuM che. huM ATalA varSa nyAya, darzana Adi sava AgAma-zAstra bha, paNa huM ja rahyo. paNa A AtmajJAnanA nidAnarUpa, pArasamaNi AnaMdaghananA hAI sparzathI loDhA je senAmAM pharavAI gayo! evA sadanathI emane AtmA pama bhAvAvezamAM AvI jaI zrI AnaMdaghanajIne sarva pradezathI namI paDyo ema pratIta thAya che. Ama yAvijyajInA paramArtha guru A AnaMdaghanajInA prasaMga uparathI varta mAnamAM pa je keI apazuta aNAnI jana catrAvathI kaIka zIkhI lai pitAne jJAnI mAnI besavAne kA rAkhatA hoya tene ja dhaDA levA jevuM che, ane A suphI khAsa lakSamAM levA cAgya che, AvA AnaMdaghanajI jevA paramArtha gurunA caraNe jeNe adhyAtma, roga, bhaktinI zreraNAI pIgRSapAna karyuM hatuM, evA zrImAna cavijayajI eka Adarza samAjazrudhAraka ane prakhara dharmauddhAraka tarIke suprasiddha che. e khAsa noMdhavA jevuM che ke temanA sudhAre AdhuninI jema thAtA vadAnuthAcI nathI, paNa nimala zAstramArganuthAthI ne zuddha AdarzavAdI che. bhagavAna zrIna mULa Ada mAgathI samAjane bhraSTa thayele dekhI, gRhasthAne temaja sAdhuone viparIta pavimukhapaNe vartatA nihALI, zudra nirmAlya matamatAMtarethI akhaMDakana samAjane aMTabaMda-chinnabhinna cele bALI, temanuM bhAvanAzIla sAcI asadAjIvALuM hAya atyaMta dravInnata thayuM hatuM-kakaLI uThayuM hatuM. eTale ja te zradhAjane sa dUra karavAnA ekAMta nimala udezathI teozrIe bhagavAna sImadhara pAse "cATI trA" ne "zravAse zALAnA tavanAdinA vyAjathI kag pikAra pATayo che ke, he bhagavana! A jinazAzananI zI dazA ane tenA bahAne kevaLa niSkAraNa kaNAthI prerita thaI cukyupta samAjane keTalIka vAra sakhana zabdaprakAranA cAbakhA" mArI haa che- zAzvata gI che, tathA rathane ne sAdhane ucita Adarza dharma spaSTapaNe sarvatra zAkAhArapUrvaka mIThAzathI rajU karI, samAjane gherI vaLelA sAdhuo ne kazuonI nIkara sakhata jhATakaNI kADhI che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teozrI zrI sImaMdharasvAmIjIne stavatAM vinaMti kare che ke, "he bhagavana! kRpA karIne mane zuddha mArga batAve! A bharatakSetranA lokee bhagavAna jinanA anupama zAsananA je hAlahavAla karyo che, te joIne mAruM hRdaya cirAI jAya che, eTale ApanI pAse pikAra pADuM chuM. A vartamAna duSama kAlanA aMdhazraddhALu, gADariyA pravAha jevA mahAgrahI, vaka-jaDa ke kaI sAcI vAta kahe che te sAMbhaLavAne paNa teyAra nathI. tene kaMI kahevuM te araNayamAM pika mUkavA jevuM che. eTale mArI zAsanadAjhanI varALa huM ApanI pAse ThAlavuM chuM. juo! koI lake sUtraviruddha AcAre cAlI rahyA che, ne sUtraviruddha bolI rahyA che. AvA keI ne ema kahe che ke, "ame bhagavAnane mArga rAkhIe chIe-ame chIe te mAga cAle che. A te huM kema zuddha mAnuM? A leke beTA kuka-spaTavALA AlaMbana dekhADI mugdha-bhoLA lokane patita kare che, ne AjJAbhaMgarUpa kALuM tilaka pitAnA kapALe caDe che! cAle sUtra viruddhAcAre, bhAkhe sutra viruddha eka kahe ame mAraga rAkhuM, te kema mAnuM zuddhA re. jinAjI! vinataDI avadhAre. AlaMbana kuDAM dekhADI, mugadha lAne pADe ANabhaMga tilaka kALuM, thApa ApanilA rejita vaLI, bIjo koI ema kahe che ke, "jema ghaNA loka karatA hoya tema karthe javuM, emAM zI carcA karavI? "mahAjana cAle te mArga' kahyo che ne temAM ja ApaNane acapUjA prApta thAya che. tyAre zrI vijayajI tene saNasaNate javAba Ape che ke, A jagamAM anAryonI vastI karatAM AI lekenI vastI ghI ochI che. AryamAM paNa tane gheThA che, te tenAmAM paNa pariNata jana-AtmapariNAmI, sAcA jenatathI bhAvitAmAM evA ja cheDA che ane temAM paNa zramaNa adhata sAgA sAdhuguNathI saMpanna evA saMtajane ghoDA che, bAkI mAthuM muMDAvyuM che evA vepArI vyaliMgI sAdhue te ghaNA che, ane tame je mahAjana-mahAjana kahe che, te te jinAlA-jinazAsana pALanA dila to mahAjana che, bAkI mAtra mukhe zAsana-zAsananI mAMga mAratA ya te mahAjana nathI. jenI ke TeLuM cAlatuM hoya e ajJAnI bhale ne calAvanAra-grAcArya kahevA hiya, te paNa te mahAjana nathI, evuM dhamadAsa gaNInuM vacana vicArI, manane evuM ma karo! "A pADA anAja nathI, jene AImAM mA; temAM paNa pariNata jana ghATA, zrama alapa-addha mATe. 2 jina! ajJAnI navi hai mAjana, je paNa cala rANe; dharmadAsa gaNI vacana vicArI, mana navidhi bebu. rejina:" Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna AnAe cApaNuM cAhanA evA eka ja cAlu stha, ekaja sAdhvI TAya, eka ja zrAvaka cAca, ekaja zrAvikA Aya, to paNa te sAyujyane gha nAma chUTe che, mATI nA dhdhisaghAta che, ema thI bhADuMrAmIjIe ' Avazyaka sUtra" mAM kahyuM che; mATe nija che? kalara cAlanA hAtha ne ajJAnI che, ne tenI nizrAe cAyanAsa paNa ajJAnI che. jAvA jJAnI e gacchanA dhIrI thai paDI ane vAva nA te anaMta sArI che. je jAphaTa paTina TrAtha dhara udhara kaMda jIvAvALA Teca nuM DhAMka nAnI nathI. jJAnI nA je nizcita bhraza ruiM te che, ema kSatrimAM spaSTa kahyuM che. AkI te samayanA namaeNdrAkSa abaeNDa vastunA vinizcaya na TraMtha, nA ma ma azrutana bahujanane traMgata-mAnInA tha, anama jema jhAjhA vyiparivArathI pari vala dAya, tema tema nA jinazUnane dharI duzmana che. nizDa "annAnI nija chaMde cAla, namra nizraya vidyArthI ajJAnI che ane calavuM, te nA manane saMsArI Da aMDa DiMta je TAya, te noMtra AMrudhdha nANI nizcina Ai lo ne nALI, sAMtanI sahinAthI : jina! vizva bhi aNu zana bahujanasa ane, ane zidhdha pA niSa niya jinazAsananA thavI, je nAva nizcaya dariyA. OM jina!" hida vacanAthI teDhIe TAkAnI aDhA para sakhata kAra-prahAra kI haiM, ane caitAnI pAchaLa maTuM ToLuM calAvanArA ajJAnI sacchadhdhitine maDhAjana mAnanArAonI brAMti bhAMgI nAkhI che; temaja nizcaya jJAnathI hitAra vastu sattvanA jJAnathI rahita evA achUta-ghaNA vidvAna tathA ghar3A TAkajhiMgha tathA cUMkA parivArathI prerita karavAnA gunA jhAra rAmathI te vATa barathI trANa jArA mukhya janAne navA ajJAnIcethI nALavAI na jAtI vjha cenunarI rANI che. nA phAi TAMko ema karyuM che ke, spriMka kare karI ane jillAni karIe chIe te munimALa che," tune zrI covighai javAba Ape che ke, te AnanuM mi che, kAraNa ke mAthA phyujIpaThThA vinA jAmIyA vinA janamananI anuvRttI sAthuM, janamanaraMjana karavuM, Tekana chuTuM dekhATavA jIvananuM, 1 mALa ca naMdu, vaLI je Ajha kare kaMrIte ja surnimALa prApta thai jatA Atha nA baLada ja mA aAvI jee, kAraNa ke te AdhA bhAra vadhe che, taDakAmAM baMdha ne gADha para ane hai! mATe mAtra brAhya kAkarezardikathI kAMI yunichuM AvatuM nathI, ane tevA puruSanI ja biA che te nakSatrI porupanI aai che. OM kra yuni. bAra pAve, aAda thAya nA cA bhATa vaTa hai nA lagana, amanA khAsa prahArA. 3 thitajI! saruM pApa anubhavI pAdhe, mAgIna bikAra pUrve sava na na kula e, paMca vastunI zikA ke jina " Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI kaI ema kahe che ke, "ame liMgathI tarIzuM, munine-sAdhune veSa, dravyaliMga ame dhAraNa karyuM che tethI tarIzuM ane jaina liMga e suMdara che. te te vAta mithyA chekhATI che, kAraNa ke guNa vinA tarAya nahi, tathArUpa munipaNAnA-sAdhupaNAnA-nigraMthapaNAnA-zramaNapaNAnA guNa vinA tarAya nahi -jema bhuja vinA tAre na karI zake tema. temaja koI nATaki-veviDaMbaka beTo sAdhuno veva paherIne Ave, te tene namatAM jema deSa che, tema sAdhuguNa rahita evA veSaviDaMbakane-sAdhupanI viDaMbanA karanAra jANIne namIe te devane piSa ja che. kaI kahe ame lige tarazuM, jene liMga che vAsa; te mithyA-navi guNa viNa tari, bhuja viNa na tAre tArA rejinajI! phUTa liMga jima pragaTa viDaMbaka, jANa namatAM deva nibaMdhasa () jANIne namatAM, tima ja kahyo tA pipare jinaka!" ityAdi aneka prakAre teozrIe samAjano saDo sApha karyo che, tenI aMdhazraddhA uDADI che ane teone satya zraddhA pratye dayA che. sAthe sAthe teoe susAdhuonA-nigraMtha vItarAgI sunIzvaranAM lakSaNe spaSTapaNe batAvI Adarza munipaNAnI-nigraMthapaNAnI bhArebhAra prazaMsA karI che. jema ke dhanya te munivara che, je cAle rAmabhAve; bhavasAyara lIlAe Utare, yama diriyA nAve. dhanya bhAga paMka tajI upara beThA, paMkaja pare je nyArA; siMha pare nija vikama , tribhuvana jana AdhAra. dhanya kAnavaMta nI zuM maLatA, tana mana vacane rAcA; dravya bhAva sudhA je bhAkhe, sAcI jinanI vAcA. dhanya" te munivare dhanya che ke, je samabhAve rAgadveSa rahitapaNe cAlI rahyA che. je AtmaparikRtimaya zuddha kriyArUpa naukAvaDe A bhavasamudrane lIlAmAM-ramata mAtrAmAM pAra utarI jAya che. bhAga-paMka choDI daI, je te upara udAsIna thaIne paMkaja-kamalanI jema nyArA thaIne beThA che, siMhanI jema je AtmaparAkramI vIra che-pitAnA AMtara zregane haNavAmAM vIra che, ne je tribhuvana jananA AdhArarUpa che, je pite jAnavaMta-AtmajJAno che ne jJAnI puruSa sAthe haLImaLIne rahe che, je tana, mana, vacane sAcA che, ane je bebhAvathI zuddha evI sArI jinanI vAcA vade che, sAcA vInaragaprIta mArgane upadeza Ape che, evA te nigraMtha munivarone-kamane dhanya che! tathArUpa muniguNa dhAravA je asamartha hoya, paNa je vRddha prarUpaka che, te saMvipAsika pa jinazAsanane bhAve che kAraNa ke saraLa pariNAmI, nira jaI pitAnA sAdhupaNAno dA ke vALa kara nathI, paNa vipaki cho, Ama karavAthI kahe che. ItyAdi vAta paNa tyAM vistArane cacI che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa jenAmAM sAruM Adarza yunipaNuM paNa nathI, ne je niraMbha saMvijJapAkSika paNa nathI, ne pote sAdhu che, suni che, AcAryuM che, ema moTAImAM rAce che ane bAhya kriyAne LaDamAka ne ADaMbara kare che, tenI bhava-arAdamAlA ghaTe nahi. evA kahevAtA dravya sAdhuo ke divya AcAryo pitAne ziSyasamudAya saMce che, paNa manane khaMcatA nathI! ane graMtha bhaNI lokane vace che- chetare che. teo keza luce che, paNa mAthAkapaTa choDatA nathI. AvA je hoya tenA pAMca vratamAMthI eke vatanuM ThekANuM rahetuM nathI! "sAce mAyaImAM je muni, calave TAkaDamAlA; zuddha prarUpaNa guNa viNa na ghaTe, tasa bhava arahamAlA dhanya nija gaNa , mane navi khace, graMtha bhaNI jana vacaH 9 keza na suMca mAthA, te na rahe vrata pa..dhanya " je vega-graMthanA bhAva jANatA nathI ane jANe te prakAzatA nathI, ane gaTa moTAI manamAM rAkhe che, tenAthI guNa dara mAse che! je parasparikRtine pitAnI mAne che ne ArtadhyAnamAM vate che, ane je baMdha-ekSanAM kAraNa jANutA nathI, te "pApa zamaNa" te pahele guNaThANe che. te ajJAnI daMbhI sAdhuo pitAne bhale cha guNaThANe mAnatA heya, paNa te te pahelA guthANeja vate che. cAga graMthanA bhAva na jANe jANatA na prakAze; kTa mATAI mana rAkhe, tasa guNa re nAce...dhanya para pariNati pitAnI mAne, varate Arata dhyAne; baMdha prAkSa dhAraNa na pichAna te pahile guNaThANe dhanya ityAdi prakAre musAdhuonI-kazuonI sakhata jhATakaNI kADhI nirmala yunipaNAnA AdarzanI tyAM supratiSThA karI che. Ama aneka prakAre A mahAprabhAvaka dharmadhuraMdhara mahAtmA cavijayajIe zuddha mAga prabhAvanA karI, bhAratanuM bhUpaNa vadhAryuM, jagatane uttama tatvajJAnanI bheTa dharI, ane samAjanI vividha prakAre sevA karI ananya janakalyANa karyuM. AvA parama upakArI puruSanuM jagatu keTaluM badhuM trANI che! Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gUrjarabhUSaNa nyAyavizArada nyAyAcArya upAdhyAyajI zrImad yazovijayajInuM jIvana ane prANapratiSThA yAne ApaNuM kartavya lekhakaH zrIyuta nirmala] upAdhyAya, laghuharibhadra ke dvitIya hemacaMdra tarIkenI khyAti prApta karanAra gUrjara dezanI mahAna vibhUtirUpa zrIjinazAsana prabhAvaka yazovijayajI mahArAjazrInA jIvana upara anekAneka lekha Aje AvavAne saMbhava che. kAraNa ke upAdhyAyajI pratyenI hArdika bhakti sahu keI vidvataMga ke AmajanatAnA dilamAM eka yA bIjI rIte paNa chochala bharelI che. jo ke te mahApuruSe prAcIna kALanI paddhatie AtmaprazaMsA nahi karavAnA kAraNe yA bIjA keI paNa kAraNe, pite te koI paNa sthaLe pitAnA jIvanane ullekha sarakhe paNa karyo nathI. paNa teozrInA samakAlIna pU. kAntivijayajI kRta "sujalIbhAsa" nAmanA graMtha uparathI je kAMI spaSTAspaNa bInA maLe che te prasiddha thayela che. chatAM janma divasanI neMdha keI paNa jagyAe jovAmAM AvatI nathI. upAdhyAyajI mahArAjane vidyAnA avatAra kahIe te paNa te atizayokti bharelI nathI. kAraNa ke temanA kALamAM temaNe eTale badhA vidyAne phelAvo karyo hate ke sAmAnya janatA paNa zlekabaddha ke nyAyabhASAmAM vAtacIta karI zakatI hatI. nyAya, vyAkaraNa, kAvya, keza, dharmazAstra, ga vagere kaI paNa viSaya e na hato ke jemAM upAdhyAyajI mahArAje kaMI ne kaMI lakhyuM na hoya. bIjA graMthakAronA saMskRta-prAkRtanAM bhASAMtare gujarAtI ke hiMdImAM thAya tyAre upAdhyAyajI mahArAjanA gujarAtI bhASAtmaka dravya-guNa-paryAya nA rAsanuM saMskRtamAM bhASAMtara thayuM hatuM, e temanI apUrva granthakAra tarIke sAmarthya jaNAvatI viziSTatA che. upAdhyAyajI mahArAje sAhitya dvArA jaina zAsanane bahoLo phelAve ane kumata vAdIonA haThAgrahanuM suMdara zilImAM nirasana karyuM che. AjathI lagabhaga aDhI varSa ane eTale te mahApuruSane kALa e hato ke je temanA jevA vidvattApUrNa puruSa na pAyA hatA te jaina samAjanI zI paristhiti hatI tenI kalpanA sarakhI paNa na AvI zake. teozrIe jaina samAjane sabhara ane unnata rAkhavAmAM mahAna bhega Ape che. temaja graMtharatna rUpI mATe vAra Ape che. upAdhyAyajI mahArAje taka, Agama, adhyAtma ane roganA viSayamAM seMkaDo vidvada bhAgya graMthanI racanA karI che, eTaluM ja nahi paNa pade, sajjA, stavane, rAsAe vagere khAlIpabhogya gujarAtI sAhityanI advitIya racanA karavI paNa teo cUkyA na hatA. 12 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMtAmbara, digaMbara ke kathAnakavAsI traNeya kirakArUpa na darzanamAM navIna cAyanI zilImAM dhra cUrjana karanAra naraka Adike aMtarUpa adyApi parya teo ja che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri pachI mahAthAmarthyathAthI vidyAnanI gaNanAmAM upAdhyAyajInI tulanA karI zake tevA mahAvidrAna zagvAmAM cAMbhaLavAmAM AvyA nathI jethI DivIya hemacaMdra kahevAmAM atizaktine jarAya sthAna nathI. gaviSayanA prathama vicAra virahAdina 144 iMcanA praNetA harijari thayA che. temanA vacananA bhAvane UMDANapUrvaka zramajI temanA sthAnI temaja vatra prakaraNA thanAra ApaNA nAyaka upAdhyAyajI mahArAja ja che, strI temanuM vadhu haribhada nAma saMpUrNa rUpe avaka che. vidyAdhAma kAzImAM rahI vidyAbhyAsa karatI vakhate eka ajeya paTinazcimaNi vAda mATe AvI caDyA. jena jInavAmAM kAzInA zrama vinAnuM sAmartha carI paDyuM tyAre gujJA meLavI pu. upAdhyAyajI mahArAje ta caLavI. tethI kAzInA vidyAne vijhA maLI "nyAya vizArada trida jANyuM tyArabAda tyAM ja nyAyanA viSayane DhagalA e thAnI racanA karavAthI teozrIne "nyAyAcArya" biruda maLyuM te paNa ullekha maLI Ave che. tALI baTAdi dazamAnI ekavAdI yuktionuM aMdana karatA be dvAba kA pramANa nyAya8tha padadina 108 jI ene bindu" padAdhi e braza ema keTalAya vRthAnI racanA karI che. paNu duHkhanI vAta e che ke A badhA che hAlamAM upalabdha nathI. je kaI zAhitya upalabdha che te te cAtra temanI racanAnI dRSTie 10 TakA ja hiya tema lAge che. temanA pachI temanA ziSyAmAM ke paraMparAmAM paDyuM tavA ke vidyAnuM dhA dAthA tama lAgatuM nathI. nahi te aDhI varSa jeTalA TUMkAkALamAM badhuM cAritrya nA prAthami banI jAya? upAdhyAthajI mahArAjazrIe " tavArthabhAvya' upara Taza racI che. temane mAtra prathama adhyAya aA ja bhAga maLe che. jenA uparavatamAnAcArya zahida sUrijI hArAjazrIe TakA jala che. tenI thiI karatA hatA tyAre mane pade pade vicAra karatAM ochI eka eka ToTI vacana apAya pAMDityapU lAgavA zrAdha navInavA ApanuM hatuM, te ya AsthAthanI thakA maLI hatI te Aje cAvI bIjI tannAthanI TakAomAM keda anerI rAta pAtra, ane ghaNuM jAduvA vicAravAnuM cAva. to Aje je cA maLe che, te pazu bApa mATe te eTalA badhA che ke tene zrAdI rAta vAMcavA vicAravA mATe grAca jIvana pUratuM nathI. ApaNe jela upAdhyAyajInI pratimAnI pratiSThAmAM ana che paNa temanI vAvika prApratiSThA che tyAre ja gAjI zakAya ke mana, vacana ane kAthAne nIcAvI vinI prAra upakava thavA mATe athAga prayAsa laI temanA banAvelA dhAnuM vAcana, manana ane Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM parizIlana karIe, anupalabdha graMthAnI zASakhALa karIe, temaja temanAM vacanA pramANe yathAzakaya mAnA pAlanarUpa ochAmAM ochI jarUriyAtAthI ApaNA jIvanane nibhAvavA jeTalA svAtyAga keLavIe, ke jemAM aMzataH paNa bhUtamAtranI sevAnA phALA Ave. te rIte temanA pagale anusarIe te ja ApaNe temanA sAcA upAsaka ane sevaka chIe ane temaNe ApelA vArasAne jALavI rAkhyA gaNAya. nahitara vArasAmAM maLelI vastunA durupayeAga karanAra akulIna putranI jema ApaNe paNa evA mahApuruSane anyAya ApI rahyA hoIe ema zuM nathI lAgatuM ? te ane teTalA tana, mana, dhana kharacI temanA aprakAzita graMthone prakAzamAM lAvavA ane paDhana-pAThananA moTA vargo InAmI ane upAdhionI ceAjanApUrvaka paNa UbhAM karavAM hAlanA tabakke atiAvazyaka che. ' upAdhyAyajI samatha tArkika vidvAna hatA, eTaluM ja nahIM pazu te bhArAbhAra AdhyAtmika jJAnI paNa hatA, e teozrInA banAvelA adhyAtmasAra, adhyAtma paniSad, jJAnasAra' vagere graMthothI spaSTa mAlama paDe che. pUrvI mahApuruSo jinabhadragattui kSamAzramaNa tathA siddhasena divAkaranAM paraspara viruddha dekhAtAM chatAM nayApekSa vacanAne Agraha rAkhyA sivAya khAkhara saMgata karI ApavAmAM upAdhyAyajI mahArAjazrInI tulanAtmaka dRSTie ajaba kAma karyuM" che te AjanA AcAya pugavAe dhaDA levA jevuM che. temanA jIvanane lagatI keTalIka kiMvadaMtIe cAlI Ave che, ane temAM tathya hAvAnI saMbhAvanA ghaNI jAya che. temAMnI keTalIka TUMkANamAM ahIM ApavAmAM Ave cheH-- (1) mAlavayamAM mAtAnI sAthe upAzraye pratikramaNa karavA jatAM eka vakhata upAzrayamAM pratikramaNa karAvanAra kAI na hatuM, tyAre mAtAne bahu kheda thayeA. mAlake khetanuM kAraNa pUchatAM mAtAe jaNAvyuM ke, putra ! Aje mAru' pratikramaNa rahI jaze. kAraNa Aje upAzrayamAM kAI pratikramaNu karAvanAra nathI. tyAre putre mAtAne kahyuM: 'tame jarAya duHkha na lAveA, huM pratikramaNa karAvuM, ane mAtAne Azcarya pamADatA khAlake AkhuMya pratikramaNa kharAkhara karAvyu. upAzraye mAtAnI sAthe jatAM sAMbhaLavA mAtrathI yAda rahI gayuM hatuM. A hakIkata zurumahArAje jANutAM bhAvi mahApuruSanI gaNatarIe mAtA pAse putranI mAgaNI karI, ane mAtAe paNa te mAgaNI khUba ha pUrvaka AvakArI hatI. * (2) upAdhyAyajI mahArAja kAzIthI abhyAsa karI tAjA ja AvelA ane sAMje gurumahArAja sAthe pratikramaNa karatAM sajjhAya khelavAnA samaya thatAM gurumahArAje melavI zarU karI tyAre zrAvakoe gurumahArAjane sUcana karyuM ke, sAheba ! ApanA vidvAna ziSya kAzImAM abhyAsa karI AvyA che te temane sajjhAya mAlavA kahA, teA kaMIka navuM sAMbhaLavA ane jANavA maLe.' gurujIe kahyu ke, mela tyAre. ' upAdhyAyajI mahArAje kahyuM ke, * * A paNa eka daMtakathA che. sapA, Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAheba sajAya te AvaDatI nathI. tyAre zrAvakemAMthI keIka bolI UThyuM ke, bAra varSa kAzImAM rahI che ghAsa vADhayuM ?" upAdhyAyajI mahArAja te cUpa rahyA. paNa bIje divase sajhAyane avasara pAmI Adeza mAgI sajhAya kahevA mAMDI. vakhata ghaNe vItavA mAMDyo, badhA akaLAyA paNa upAdhyAyajI mahArAje te cajhAya balavI cAlu ja rAkhI. TaMkAra karanAra TakA karavAmAM paNa utAvaLA hoya che, tema akaLAI javAmAM paNa sahuthI AgaLa hoya che. eTale Takera karanAra zrAvake ja kahyuM: "have kyAM sudhI cAlaze ?" javAbamAM upAdhyAyajI mahArAjazrIe kahyuM ke, "kAzImAM bAra varSa vadelA ghAsanA A te pULA baMdhAya che." AthI Takera karanAra zrAvaka jhaMkhavANA paDI gayA ane kSamA yAcI stuti karavA lAgyA. (3) kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUri, udayana maMtrI, paramAhita kumArapALa, vastupALa, tejapALa AdinA suvarNamaya jIvanathI javalata ane navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUri mahArAjathI ArAdhya sthaMbhana pAzvanAthanA nAme sthaMbhanapura tarIke prasiddha thayela khaMbhAta zaheramAM upAdhyAyajI mahArAja eka vakhata vyAkhyAna ApI rahyA hatA. sabhA temanI amRta vANInA zravaNamAM ektAna hatI. upAdhyAyajI ma. zrInA vidyAguru eka vakhata dariddhAvasthAmAM AvI gayela ane pitAnA ziSya uccakeTinA vidyAna ane prakhara vyAkhyAtA banela che ema jANe temanI zodha karatA karatA khaMbhAtamAM barAbara cAluM vyAkhyAnamAM ja AvI pahocyA. upAdhyAyajIe paNa AvanAra vyaktine ekadama oLakhI lIdhI. ane jotAveMta ja paririthatinuM mApa kADhI laI vANIne pravAha ekadama vidyAnI mahattAmAM che ane aMte * jaNAvyuM ke, mArAmAM Aje je kaMITa age paNa vidrattA ke vartAtA joI zake che te A Agantuka vyaktine ja prabhAva che. ema jaNAvI vidyAgurunuM eALakhANa ApavA sAthe jJAna, jJAnI tathA jJAnanAM sAdhananuM bahumAna sUcavatuM evuM asarakAraka vyAkhyAna ApyuM ke jethI pirisi bhaNAvavA samaye beThelA samagra zrAvaka-zrAvikAgaNe pite pahelAM sarva AbhUSa gurunAya vidyAgurunA caraNe dharI dIdhAM che te jamAnAnI gaNutarIe 30 thI 40 hajAranI kImatAnAM hatAM. dhanya che temanI vANIne ane bhAvuka zrAvakenI udAratAne! ApaNe paNa temanA ja zige ane thAva chIe. teozrInA sAhitya mATe jeTaluM karIe teTaluM ochuM ja che. eTale temanA sAhityano pracAra, paThanapAna, apragaTa graMthanuM prakAzana, ane alabhya grAnI pUti karIe e ja temanI sAcI ane mahAmUlI pratiSThA che ane pratiSThAdinanI sArika UjavaNI che, eTaluM ja jaNAvI te bAbatamAM ApaNe grahane sAmarthya ane preraNA ApavA zAsanadeva pratye prArthanA karI upAdhyAyajInA saMbaMdhamAM adhurA, avyavasthita ke kSati rahevA pAmela lekhana badala kSamA yAcI aTakI jAuM chuM. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMza prakAza (lekhaka: zrIyuta chabIladAsa kezarIcaMda saMghavI (rAga-sune sane bekarAra hamalega) tume zAsanakA ziratAja, duniyA kiyA hai uddhAra; Avo Ave mere dvAra, thAuM hRddhi ujiyAlake--tumenTa nyAyavidda nyAyakA AcArya hai, hama haribhadasama pratibhA hai kiyA zAsanakA uddhAra karuM tumase pukAra, satra sArasvata Aja, thAu meM hRdi ujyiAlake--tumeru mere zAsanameM gaDaddhi apAra hai, mere zAsanameM vaibhava apAra hai, mere zAsanakI kIti akhaMDa hai, mere zAsanameM dAnakA pravAha hai, dukha ItanA hI yAra, jJAna dIpaka pragaTAya, karuM tumase pukAra, thAu meM hadi ujiyAlake--tume. jJAnagaMgAku bhADelAI hai, jJAna jharaNuMkA kailAsa hai, kara vinati A vAra, suna nimala diladAra, Ava Ava mere dvAra, thAuM meM hari ujiyAlake--tame ajJAtavAgvivekAnAM, paNDitatvAbhimAninAm / vipaM yad vartate pAci, mukhe nAzIvipasya tat // 5 // vANInA vivekane nahi jANanArA ane pAMDiyanuM abhimAna karanArAnI vANu ane mukhamAM jevuM jhera heya che evuM te sapanuM jhera paNa hetuM nathI. zia] zrI. vijyajI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be jyAti rAnI milanaaAta upAdhyAyajI zrI yajJezavijayajI ane avadhuta Ana Mdhanacha [Alekhaka~~zrIyuta maNilAla meA. pAdarAkara] # vANI vAcaka jamataNI kAi nace na adhUrI che. 31 "kAntAgharaluvAsvAdAdyuto yajjAyate mukham // vinduH pArzve tadadhyAtmazAstrasvAdasukhodadheH // " kAntAnA adharAmRtanA AsvAdathI yukene je gukha thAya che, te sukha te adhyAtma zAstranA AAvAdathI canAra gukhapa samudranI pAse eka bindu samAna che.adhyAtmamAra [ rAma-durgo ] jaya sata sarasa gayA ! nayara anaya suyaza savaiyA, ajaya tuM nyAyavizArada tArkika, zrutakara ghana vacceyA, adbhuta jJAnI caramaNi lahere, laghurisara laTuriyAM, hemacaMdra sumarAvata harapaLa graMtha atula rathaiyA sad lakSaNa sadguNa nijaguNa, svAnubhava nitya maiyA. dravyaguNa paryAya sunaya, nikSepa bhraMga samaraiyA. gata ceAgAdhyAtma svaguNa, rasa rAsa ramaNu savaiyA rAta kti Anandradhana pekhata. Anada padya thayA. zAsana subhaTa pAka vAcaka, upAdhyAya girayA-pArAkara " " sarvAnavivAdo, vicanho munnIH 1 jJAnI dhyAnI prabhormakto, virAgANAM ziromaNiH // 1 // 1. zrIpALa ATa, peM ja, maLa 12. 2. nava-zrImanA guru navijayajI, saptama, zUkULa, 2. cothA nAnAmRnara pInAra sarjana. "sAnadhana mitrane, mAta sajAvI ne, virudha ane antare prAya, salU emanI ; rAjyana tre, niSadhAsara je ane vidyuta DhaMge, nijAnaMda sA bhare." rekhA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 zuddhadharmopadeSTA ca, jainazAsanadyotakaH // dhyAninAmagraNIrmAnyo, bhAvacAritrasAdhakaH // 2 // adhyAtmoddhArakaH pUjyaH, samavAnandabhAk ca yaH // AnandadhanayogIzaH, jIyAd bhAratamaNDale // 3 // [ zrIvuddhisAgarajI ] mahAmaiyA bhagavatI zAradAnA usaMge ati lADathI pelI belI masta banelA, kucalI zAradanupa virala biruda pAmelA, vArANasInA gaMgA kinAre devI zAradAne ArAdhI prakaTa darzana ane varadAna pAmelA, zirvANa girAmAM nyAyatI Adi gUDha viSa para 108 mahA AlekhI kAzInA prakAMDa vidvattAvALA paMDite dvArA jemane nyAyAcArya, nyAyavizArada pada arpaNa karAyuM che evA, gurjara bhASAmAM aneka gahana viSaya para saMkhyAbaMdha mahAgraMthanA racayitA, janmathI saMskArasaMpanna, prathama thaI gayelA prabhavAdi che zrutakevaLI jevA zrutAgasaMpanna kRtadhara, zatalakSa sakzaNI, zrutajJAnasuramaNi, sUkSamadraSTA, buddhinidhAna, jJAnavAridhi, sakala zAapAraMgata, anvIkSikI vidhAdhArI, mahAna samanvayakAra, prakhara vaiyAyika, bhagavAna zrI haribhadrasUri pachI jema zrI hemacaMdrasUrijI tema temanI pAchaLa zAsanasaMrakSaka dhama senApati, dravya ane bhAvathI zuddhAcAra kriyApAlaka, vAdimadabhajaka, sakala munizekhara, dravyAnuyogane dariye ullavI janAra, zAsana mATe jhajhanAra, mahAna adhyAtmajJAnI, paramaguNAnurAgI, bAlabradAcAro, svanAmadhanya upAdhyAyajI zrImadda yazovijayajI mahArAja ane mahAna avadhUta, adhyAtma jJAnamaratImAM sadita masta, giri-guphA kAtarAmAM aMtarAtmadazAmAM khelanAra, coga, adhyAtma jJAna, tyAga, tapa, titikSAdi viSaye kaThasa bharI Atma-prabhune gAnAra, alakha, anAhatane gAna gave evA zrImad AnandaghanajI-evA be bhAratavarSanA gAdhyAtmajJAna-tidhare paraspara aparicita evA, jyAre parama jijJAsu daSTie maLyA haze, tyAre ubhaye ke nijAtmAnaMda lUTayo haze? jJAnasarovaranI pAse kevI AtmAna surasa lahANu lIdhI-dIdhI haze? jANyA tevA ja pramANyA haze tyAre kevI ane keTalI harSonmatta dazAmAM paraspara bheTI paDayA haze? keTale Adara, AnaMda, ulalAsa prakaTayo haze, vRddhi pAmyo haze? parasparanAM mukhadarzana bAda, aMtarAtmadazAnA darzane ke prada UchaLyo haze ? kevA rathaLa, samaya, saMjoge e addabhuta prasaMga jAmyo haze ? e hakIkata pratyeka guNAnurAgI, AtmahitAthI, jJAnapipAsu, AdhAraka, vicAraka ane tAvacintakane jarUra pramudita karanAra banaze ema mAnI A jAta prakaTAvavA prayatna karuM chuM. A banne mahAmAnanI sAghata jIvanagAthA upalabdha che teTalI zodhavAnA amArA prayatna varSothI cAlu che. atyAra sudhImAM A dizAmAM zodhakhoLanA ghaNA prayAsa sevAyA che - 5. kacalI zAradamUchALI zAradA. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. "ii. Anandaghana padagraha bAvA, . 1969mAM pra jA zIyA 108 para para vistRta vivecana mATe bAhmacArI, paMcabatranavAra vaTa budisAgarasUrIzvara A be dhAne trAA che. (A aMzanI karI zakatAM 9 ka nakkara hIna thai jazrI jJAna nI chA 101 % ke -tra che asthAna prAraka Tana cha% karelI . . . s vyAMka ra sa ca cha jayA bAda tenI trIjI jAI prazna karavAnI sArI che.). 2. zrImadabhuTiyAgarasUrizrI vizvajIvana vize, vaTAdarAnArI saMpara jANakAnI vinaMtIthI pada davA tyAra vaDe guNatI jAyi pariSada A vakha, parimAM vaMcA vistRta nibaMdha . 1968 mAM bA . . A sivAya A viSaya paratra, nizAhitya prakAzanA vikAsa mATe parama puruSArtha sevanAra . mATanalAla dalIcaMda desAIe khUba prakAza pADyo che. "jena dine zraminu nihA." , 1989 tathA anya ane te dvArA jA bAbata to kharA prakAzI che. 4. vaTa cAvIcaMdabhAI kApariyAnA zrI. srAnandaghanajI mATe 2 thavA mATe prayatna prazaMzanIya hetA. A uparAMta ArabIvALA re vAdA nejA, cuMbaIvALA bhagavAnadAsa e ahevA vararA prathA grAhu ja che. pa. 4. jAcAryanI buddhisAgarasudi A che vizvanuM zivataritragraMkara rajuM karyuM che. amArI zAzatha jA trinI hilacAla kevI ne ke jasthAna do? keTalA zunnakuLa rAkhyA haze? tethI jagata navIna zuM zuM jAra ane tema che ? vAInA amRtacIta ke vo hI enuM darzana karAvavAnA che. jaina zAsanadhArI, AzAnA mRta jJAtA hRpAchAthajI zrImada vijAjI aTArAja purA karavA zirirAja jhAjhu tarapha jAya che, tra teo sAmAM baTuM sutra gaNatA. temaNe sAMkhyuM ke, eka avadhUta jevA saina sAdhu zrI AnandazvarajI jaNAvyAnamAM rA nI gai che, tenI daza-vyAnuga AdimAM che, cAkuvava cAhI che, eNkakI vicare , cAmAM cAga zrAdhe che. karina ja japa thAya che e AnI sAthe durAcAmAM avanI dhUna jagAvI rahyA che. AthI teno to che te temane maLavAnI bAnA sevatA hatA, ane pAne paNa adhyA majhAnA upadeza ApavA vAkyA hatA. stra brAlpha avadhUta AnandaghanajIe pa upAdhyAyanI apUrva vidattAnI prathA sAMbhaLI hatI. siddhAMtapAragAmI, kuzaLa evA upAthajI pAtAjI najIkanA pradekArI vicAratA hatA te sAMbhaLI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. AnandaghanajI upAdhyAyajIne maLavA ekAkI cAlI nIkaLyA. eka gAmamAM upAzrayamAM zrI. cavijayajI vyAkhyAna vAMce che. sAdhuo, yatio, zrAvaka zrAvikAo ekacitte zravaNa kare che. zrI. AnandaghanajI jIrNa-vadhArI sAdhu, yatio bhegA eka bAju besI gayA ne vyAkhyAna zravaNa karavA lAgyA. upAdhyAyajI adhyAtmajJAna para asarakAraka zailImAM vyAkhyAna karavA lAgyA ane aneka tarkothI adhyAtmajJAna paratve vivecana karavA lAgyA. vyAkhyAnanI jhaDI varasavA lAgI, zrotAvarga ekacitta vyAkhyAnarasamAM tallIna banI mAthAM dhuNAvavA lAgyA. saunA mukha para AnaMda chavAI gayo ne ekIavAje bolavA lAgyA- vAha! ApanA je adhyAtmane upadeza denAra A kALane viSe kaI nathI. upAdhyAyajIe AkhI sabhAmAM pitAnA vyAkhyAnanI asara zrotAo upara kevI ane keTalI paDI che te joI lIdhuM. sau rasatarabaLa banyA hatA-mAtra eka jaNa varatradhArI vRddha sAmAnya sAdhu tarapha temanI daSTi jatAM tene A vyAkhyAnathI vizeSa pramAda thaye jaNa nahi, tethI temaNe pUchayuM: "he vRddha sAdhu! te vyAkhyAna barAbara sAMbhaLyuM? adhyAtmajJAnanA vyAkhyA'namAM tane samajaNa paDI ke?" zrI. AnandaghanajI bolyA ke, "ApazrI adhyAtmajJAnanA vyAkhyAnamAM zArAthI uttama dakSatA dAkhave che." A sAMbhaLIne upAdhyAyajI temanA sAme joI rahyA. khUba vicArane aMte temanuM nAma pUchatAM teozrI piote ja zrI AnandaghanajI che ema jaNAtAM temaNe vinayathI jaNAvyuM ke, meM vivecana karelA zloka para Apa vivecana kare." AthI zrI AnandaghanajIe upAdhyAyajInA atiAgrahavaza pATa para besI te ja kSuka para vivecana karavA mAMDyuM. traNa kalAka vItI gayA te jaNAyA nahi. zrotAvargamAM "AnandanI laharIo laherAvA lAgI. AnandaghanajInI nAbhimAMthI tanmayapaNe pariNAma pAmane je zabda nIkaLatA hatA, je rasa relAtuM hatuM, je spaSTIkaraNa thatuM hatuM tenuM upAdhyAyajI barAbara dhyAna rAkhatA hatA. adhyAtma jJAnarasamAM jemanuM citta pariNamI gayuM che, rAma rAma raMgAI gayAM che evA zrI. AnandaghanajInA zabdamAM jJAna ane virAganI evI uttama chAyA chavAtI hatI ke je akRtrimapaNe- svAbhAvika jaNAtI hatI. tenI 'upAdhyAyajI para khUba asara thaI. teo pote paNa e AnaMdaghenamAM gherAI gayA ane te samaye zrI. AnandaghanajInA sAcA AtmadarzananI jhAMkhI temane thaI. aMtaramAM temanA prati pUjyabhAva prakaTayo, nayanemAM hatireka ubharA ane premapUrvaka stuti karI ane paraspara guNAnurAgArI jJAnagaNI karI. adhyAtmajJAnanI asaliyata, tenuM pariNamana ane paripAka ane pAtratA zrI. upAdhyAyajIne samajAyAM ane pitAne A prasaMga dhanya ghaDI je lAgyo. adhyAtmajJAnanuM sAcuM rahasya te tene svAnubhava ane pacana che, ne te ja te jIvana palaTAvanAra ane prAMte AtmapalaTaNa svabhAva pAmIne rasamAM jhIlI zake ane kAma kADhI jAya. ane mitra jevA khUba AtmajJAnAnaMda luMTI chUTA paDayA, paNa upAdhyAyajInI nasenasamAM, * upAdhyAyajInA jIvana AsapAsa sArI narasI aneka daMtakathAo joDAI gaI che te rIte A paNa eka daMtakathA che. AnI vArataviktA mATe cakAsaNI karavI rahI. sapATa ha Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jiu zamazamamAM adhyAtma rakSaraga chavAI gayA. milana pachInA temanA tamAma graMthamAM e spaSTa thAya che. chUTA paDyA pachI paNa punaH kacAre maLaze? e bhAvanA agRta rahI gaI, ane zrI. AnandaghanajInuM smaraNa dRcamAM aMkAI gayuM. cATaNa vakhata bAda temane zrI. Anandra ghanajInA milananI vItra OMnA jAgI. pUrva anubhavela adhyAtmarasAsvAda punaH mANavA tatpara banyA ane Azru pahADa tarapha cAlI nIkaLyA. tyAM pahoMcI prathama tIrthAdhirAjane darzana, sparzane jaI pachI tyAM krUratA AvA vagerene pUchaparacha karavA mAMDI haiM, thI. AnandAna kyAM maLaze? ane zedha karavA mAMDI. A avadhUta tA nikRpAzcika, Tyura paramANuvALuM, citta kare tevuM sthaLa maLatAM ja Asana jamAve, pachI guphA hAca ke Tetara ke zilDa. tapAsa karatAM samAcAra maLyA ke eka masta sAdhu amuka guphAmAM che. upAdhyAya tarata ja tyAM pahoMcI gayA ane mitra AnandavranajI rAmAMthI ahAra nIkaLe tenI rAha zvetA brahmA, " zrImad AnandaghanajI dhyAna samAdhimAMthI mukta thaI yamanAM ja zukAmAMthI bahAra nIkaLatA hatA. anantaka AtmagAna gAtA hatA. suba para divya AnaMdanI cenalarI chAyA chavAI hatI. nayanAmAM pUrva samarasa ujarAtA hate. zamAma nikannara thayAM hatAM. dhIra gaMbhIra pagale ahAra AvyA ne upAdhyAyae temane A adbhuta dazAmAM jaiyA. zrImadre upAdhyAyajIne milananI tIvra jinnAtrAlarI vATAvaTImAM taiyA, anenAM nayane maLyAM. zrI. AnandaghanajI jhaDapathI upAdhyAyajI tarapha dhasyA, ane beTI pathA. AnaMda gAnathAya thayuM. anenAM netro mAraphata AMtara zunuAnurAga premabhAva aMgaDhavA lAgyA. upAdhyAyane AnaMda ullAsa paNu a hA, ane prakhara vidvAna TutA, bhAvabharyA kavi hatA, pupara anulita anurAganALA hatA. anue ekIjAnAM hRdayanI nirmAtA, bhAvanA, gujrAnurAgitA, prema joyAM, jANyAM, anubhavyAM hatAM ane ane sathaTa kavi TuDA, eTale sAcA udhdhasita cittavALA sukavi jyAre raMgamAM AvI jaI canI bAvanAne prakaTa kA vacce che tyAre te kAvyasvarUpe avA lAge che. te vastune sAt kare che. A te pANInuM sUkSmatI putrI adhyAtma dharmanA ane mahAna le. manenI jIvA bhAvanAsAgara vaTAvavA tatpara anI thakI ane upAdhyAyae prathama paTTI upADI gAvA mAMDIH aSTapadI ( rAjjAnI ) mAga calana calana zAta, mAnadarzana cAre, rata mana bharapUra tArUpa sRSu vidyu"lAka dha nyArI, * mAra mAna sukha para nu mAga 1 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 sumati sakhI ke saMga, nita nita DhArata, mahu na heAna hI dUra. jAvijaya ka sunA Anana, hama tuma mile hasUra. ra AnaghanakA Ana sujaza hI gAvata, rahata Ananda sumatA saga suti sakhI era na khula Anaghana, mila rahe gagataga. manamaMjana karake niLa kiyA hai citta, tA para lagAyA huM avihu raMga; kahe sunata hI rRkhA, sukha yAcA mAta alaga. javijaya 3 ( rAga-nAyakI, tAlacaMpaka ) mAga sAga0 2 mAna0 Ana0 1 Ana0 2 seAI Anaghana dhyAve. A naguNu kANu lakhAve. sama suvidhA mIDha jAve. A jasa kahe sA hI Anaghana pAyata, aMtarajyAta jagAve. A Anada phAu nahi pAve, joi pAve Ana rUpa, kAna Anadhana, sahaja satISa mAMguNu prata, A 4 ( rAga-tAlacaMpaka ) A Anada Thera Thera nahi pAyA, Ananda Anandvame samAyA. ti ati DhAu saMga lIya vajita, arthane hAtha tapAyA, A kAu Anaghana chidra hI pekhata, jasarAya saga caDhI AyA. Anaghana AnaMdasa jhIlata dukhata hI jasa guNa gAyA. Ava A ya ( rAmanAyakI ) AnaMda kAu hama khilAve, A kahAM DhUMDhana tu" mUrkha pachI, Ananda hATa na mekAvA. A0 1 esI dazA Ananda sama prakaTata, tA sukha alakha lakhAve, joI pAve seAI kachu na kahAvata, mujasa gAvata tAkA dhAvA. A (Aga-kAnA, tAlu--rUpaka ) AnandakI gata Anandaghana jANe, A vAI sukha sahaja acala alakha pada, vA sukha sujaya akhAne. A0 1 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajamavilAsa aba prI AnakSa, Anara azakya bane. A atrI dazA ane citta aMtara kA hI Anandaghana pichAne. A 2 evI Aja Ananda bhAyA che, je yuba nI banI, rAma karInala bhadhA aMga aMga. erIra zraDha samaju ramatAkSa jhIlata, Anaghana badhA aMga aMge. erI 1 enI Anada dazA prakA citta enara, nAM prabhAva( pra calana nirmala gAMdha: vAhI zaramanA ra4 bila rahe, savizva grInaTe saMga. erI 2 Ananake saMga cusa lI bila ba, naba AnarAma bhathA cusa. pArasa saMdarA lAvyA che kurata. kaMcana na ii nA sra Ara 1 khIra nara nAmila ke AnA janma, camari sakheda caMgA bhATe ekarasa bAva apAI cuja vilAsa bhaya, siddha kavarUpa lai samasa. Ara zrI. upAdhyAyajInuM ati Atura milana, vyAkuva- guphA pAse AvavuM ane zrI. AnandaghanajInuM AbhagAna gAtAM gAtAM mata AtmadarzanamAM zukA bahAra nIkaLavuM. banAM parapara -eni magvaka anenA hadagAra ane beTI paDavuM. temAMthI adabhuta AnaMdanuM TapakaDuM, rAmarAjanuM vikaTavara thavuM Ama A be mahAna vyaktinI civanIta keTalI vasaMta-ekarUpa-abhuta ? ane jenAra paTakanAM jhADa-pASANu ane kudarata rivAya ke yAra pachI te upAdhyAyajI hAthamAM, gujhAjhura darie zrI. AnandaghanajIna jevA bhaksa maca e che tevA ja aMtaradazA cItaravA prakAMsAnI kAlarI uchALe che. emAM eka pachI eka ATha pada navAM banatAM jAya che-gavAtAM jAya che ane bane e kAvya racanagAyAM che che. A adathanA javAbarUpe zrI. AnandaghanajI paNa tarataja eka adI upAdhyAthajInA zugagvAdanI banAve che je hAla upalabdha nathI chatAM 'thI. AnandaghanajI padasaMgraha lAvAmAM zrImad buddhisAgarijI lakhe che ke, "zrImad AnandaghanajIe zrImadda upAdhyAyajInA gunA vaMTa temanI aTapaTI lu gAra racI che. ghag konA taraphathI e pramANe zrAddha karyuM che. vijapuravALA adhyAtmapremI zrA suracaMda svarUpacade (jemaNe pita adhyAtmajhAnanA cA lakhyA-gojhAda karyA che, ema kahyuM hatuM ke, meM suratamAM cUMTa 1954nI sAla habalagamAM AnandaghanajIe upAyajI nI kacerI aTapadI vAMcI che." amAe suratamAM tapAsa karI hatI paNa amane ne hAtha lAgI nathI. e aTapaTImAM upAdhyAyanA yuronuM varNana che. upAdhyAyajI gItA ane AgAmAnA AdhAre satya Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaka che, temanAmAM ghaNI laghutA che, guNAnurAgamAM raMgAyelA hRdayavALA che, jainazAsananA rakSaka-pravartaka ane pUrNapremI che. jainazAsanane udaya karavA mATe paripUrNa AtmabhAga ApanAra che. vyavahAra ane nizcaya nayathI jainadharma pravartaka che. jainazAsananI hRdayamAM UMDI dAjha dhAraNa karanAra ane vizALa daSTivALA che. vairAgya ane tyAgamAM tatpara AtmAnA guNa prakaTa karavAnI paripUrNa icchAvALA che. e prakAre upAdhyAyajInA guNanI emAM stuti karI che. zrImad AnandaghanajIne tathA zrImad upAdhyAyajIne atyaMta gADha prema hovAnuM nIcaluM pada sAkSI pUre che. kAraNa ke pitAnA hRdayane Ubhare satyamitranI AgaLa prakaTa karI zakAya che. A graMthamAM prakaTa thayelAM pade uparAMta A pada . "niraMjana yAra e kese milega, niraMjana dara dekhuM meM dariyA DuMgara, ucca bAdala nIce jamIyuM tale niva dharatIme ghahatA na pichAnuM, agni sahu te merI dehI le. ni. Anandaghana kahe jasA' sune khAtAM, yehI mile te mere prere . ni. have ApaNe upAdhyAyajIe karelI aSTapadIne saMkSepamAM bhAvArtha joIe - guNAnurAganI mUrtirUpa upAdhyAyajIe AnandaghanajInI je stuti karI che ane temAM Anandaghanane AtmA, ke je Anandaghana athata AnaMdasamUhamAM ramatuM hatuM, tenI sAthe sumatine saMbaMdha sarasa rIte varNave che. priya AnandaghanajI cAlyA AvatA hatA, mukha para lAya vilasatuM nahotuM, AtmadhyAnanuM ghena AMkhamAM ramatuM hatuM, rAmarAjI vikasvara banI rahI hatI, cogAnubhavane rasa prakaTapaNe relAtA hatA te vakhate prabaLa milanetsuka guNAnurAgI upAdhyAyajI mahArAja AturatAthI temanA sAme joI rahyA che te vakhate - "jazavijya kahe sune Anandaghana, hama tuma mile hara . . . zrI. AnandAnajI kahe che - . . "suyazarasa meghanake hama mera prazasya dhamajJAna-rAgathI bane-parasparane jANe aMtaramAM utArI-samAvI rahyA che. A prasaMge baMnenI kevI dazA thaI haze? yazavijyajI kahe che ke AnandamAM masta AnandaghanajI che ema meM sAMbhaLyuM hatuM ane rUbarU meM te ja pramANe joyuM ane tethI huM abhaMga sukha pAmyo chuM. AvA udagAro kADhIne teozrI sAdhudazAnI AnandabumArIne pavitratAne jagatane khyAla Ape che. AnandabuM hATa nathI, Ananda keI hATa-vATa ke ghATamAM nathI. je AnandanA ghanIbhUta AtmAne dhyAve che te ja Ananda pAme che- ksa kahe sehI Anandaghana pAvata, antara jyota jagAve. " * sArAbhAI navAbe pitAnA taraphathI saM. 2010mAM bahAra pADela "Anandaghana padya ratnAvalI nI prastAvanAmAM kaMI paNa AdhAra ApyA vinA yovijayajI e ja pAchalI avasthAmAM "Anandaghana pada' nAmadhArI banyA hatA AvuM je sAhasika vidhAna karyuM che te aMge carcA-javAba " upAdhyAyajI bhagavAnanA taiyAra thanArA jIvanacaritramAM apAze. saMpA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyajI kahe che ke AtmAne Ananda te AtmAnuM sthAna karIne AnandaghanajI pAme che ane AtmAnI anubhava vi carAve che. keTalAka AnandaghanajInAM chidro hatA hatA ane nindA karatA hatA, te vAtane prakaTa karatA jatAM ane AnandaghanajInI stuti karatA chatAM upAdhyAya "phara Anandaghana chika TI dhakhana, jayarAya saMga caDhI AvyA Anandaghana Anandasa jhIlata, cabana DI jazu gAyA. A phugA ghaNA gaMbhIra ane udya vapUrNa che. strAthI upAdhyAyajInA hRdayamAMthI thanA zabdonI vaherA che, temanA cAhamAnI guphAdurAcIetA keTalI badhI vadhI haze tene khyAla Ave che. sAnadAra ramAna potAnI zAne, upAdhyAya * asI zA Anazvana kAna, nA cukha alakha lakhAye. cAdi tikA vaDe che. grAmadadazAne zAnadAnajI jaI zake vya prada te te ya kayAMthI aDhI zake? e vRdatA chatAM upAzcA che AnanTI mana Anandaghana ja che che esI Dha jaba praha citta anara, hu rana pina. . A pramANe dakSegAra prasTa kare che. sthAphAnA va prazAM vicare jeNe aAtrAnuM rahyuM che ne AnaMdanI chuTTI dvIdhI che ke puruSa prakhara AnaMdane H eLakhI zake che. uccAthatre jAnavaranI zAne jI hatI, kAra ke stradAnanA svAda vivAda thakI re pAre te gayA hatA. sAdAra chuM zAna prasanna sTAra ruba dekhatAM zrad upAdhyAyanA hRdayamAM grAma prakA ane pitAnA AdhyAmAM zIlavA prakaTI e ja vArane te - "ii Aja Anandabo re, aba nIrakhanI khAsa zIla bhAga. e pramANe hRdugArA za kAra bahAra kare che. zrI AradArajInI adhyAyazA raMga jhu pAzvArA hRdayamAM ragaI kAcA hatA ane tene paNa Avakaacha mAna banI gayA hatA. ane te pa grApharanA saMta rasika banI gai davA -teja lAvane jAdavanajare caDatAM jA pramANe kahe che- "Anandaghana ke saMva sR anasama bhA curasa: pAra saMga sAdu che rasana, kaMcana deva hI tATe karuM ja dAra kADhIne AnadAnanI nadiyA pitAnA vicAra paNa asthAmarUpe I kyA ema che, sAradajInI dizA zrI vizva uchA azAtra 29 varu karyuM ane azva raMga lAge e prasiddha thAya che. pachI unAtha nA ze a ka cAlyuM-azcAtAra, adhyAzani, jJAAra ane pAvara thI. upAdhyA zAztAka addata rahyA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 bharyo che ke je graMtha vAMcatAM lAvyA che AtmAnamAM lIna banI jAya che. vistAra aSTapadIne atisaMkSipta bhAvArtha Ape che. zrI. AnandaghanajIe upAdhyAyajI mahArAjanI stuti karI che te aSTapadI te anupalabdha che, paNa te karyAya astitvamAM te haze ja vidvAna, tatvacintakene tenI zodha prati lakSa ApavA vinaMtI karuM chuM. AdhyAtmika jJAnarasa e ja sAce amRtarasa che. tenuM pAna karavuM te vibudhanA ja bhAgyamAM lakhAyuM che. jJAnIe ja adhyAtmajJAnarUpa amRtarasa pAna kare che. jJAnI puruSanA hRdayamAM sarva samAI jAya che temanuM jJAna kaI rIte mApI zakAtuM nathI. * upAdhyAyajI yazovijyajInA guNane vistAra pamAya tema nathI. temanA upakAra anahada che. vedanI gaMbhIra racanA jema upaniSado che tema ja svAduvAdanA nayanigama AgamathI gaMbhIra temanI kRtio che ke jenuM rahasya dhIrajane paNa pAmI na zake. emanI racanAo caMdrikA jevI zItala paramAnaMdadAyaka, zuci, vimalasvarUpA ane satyapaNuM che. haribhadrasUrine lagbAMdhava eTale kaliyugamAM e eka bIjA haribhakta thayA che. upAdhyAyajI mahArAja vicaratA vicaratA DAI padhArelA tyAM 1743mAM anazanapUrvaka samAdhisahita dehavilaya pAmyA. tyAM samAdhistUpa karavAmAM AvyA che je camatkArI gaNAya che. Ama saMgIziromaNi jJAnaratnasamudra ane kumatitimira urachedavA mATe bAlAruNa dinakara guru adazya tha.. milanata-para ghaNuM lakhI zakAya tema che, paNa vistArabhaya paNa Ule ja che. jijJAsuoe te te viSayanA graMtha avalokavAnuM sUcana ahIM basa gaNAze. suyaza-AnandanA milane, mahAjAti jagAvI che; vibudha jana atara prakA, abhilASA hamArI che. " nimamasyaiva vairAgya, sthiratvamavagAhane / parityajet tAM prAyo, mamatAmatyanarthadAm // 2 // (cittanI) sthiratA lAvavAmAM nirmala mAnavInA vairAgyanI jema ja vidvAna puruSe atyaMta anartha karanArI evI mamatAne tyAga karavo joIe. adhyAtmasAra saTIka tRtIya kanya ] [zrImad yavijayajI Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya zrI. cazovijayajI upAdhyAya [ chUTuM chavAyuM lekhaka zrIcana tribhuvanadAsa laheracaMda zAha) - zrI yazovijayajInAM jJAna ane kRtio vize jeTaluM jANavAmAM AvyuM che tenAthI ghaNA aze nyUna temanA jIvanaghaTaka vize jaNAvyuM , je jaNAyuM che te paNa anizcita hevAthI nahivat kahIe te paNa cAle. jema ke- temanI janmabhUmi uttara gujarAtanA kAlela pAsenA kaheTha gAme jaNAve che te keI AbunI taLeTImAM kahe che. te vaLI keIkAThiyAvADamAM (jainadharma prakAza saM. 1993 2 aMka) kahenArA paNa che. janmasAlatuM paNa tema ja che. keI temanuM AyuSya 65-67 vIzuM kahe che te kaiI 90-85 paNa kahe che. paraMtu A badhA temane dehAMta saM. 1943 -japanA mahA suda 5 = vasaMtapaMcamInA kahe cheja (saM. 1743 vALA kahe che ke Ane lagatI je takhatI amadAvAdamAM karAI hatI tenI cAla saM. 17Sa che ne pachI kaI cukAme te lagAvAI che. bAkI hatyamAM te . 1743 mAM thaye che. saM. 1745 te te mAtra bhramaNA che.) je mRtyutici sAthe vAra ke nakSatra lakhANuM hAta te pAke nirNaya jarUra thaI zakata. 5-7 varSaDhuM AyuSya kahenArAone mata ema che ke, saM. 1989 mAM 18 varSanI uMmare DhIkSA apAI hatI. jyAre 5 varSavALA (jJAnavijayajI kRta kanArA pR. 108 thI 116) kahe che ke, temAM saM. 1955 mAM graMtha lakhe che. (te te lagabhaga 100 uparanuM Acukhya gaNavuM rahe) jema janmasthAna ane sAla anizcita che tema jJAti vi paNa gerasamaja che. keI temane brAhmaNakuLamAM janma thavuM mAne che (jema gAmasvAmI che. brAhA eLIe janmI, jainadharmamAM dIkSA lIdhI che tema) te IcamanA pitA nArAyaNa ane mAtA saijAcavInA peTe janma mAne che. temanuM nAma jazavaMta ane bhAInuM nAma padmasiha jasuve che. A pAchaLanI hakIkata vizvasanIya e uparathI jaNAya che ke pote mRta varSanA hatA tyAre "bhaktAmara stotra' eka vakhata sAMbhaLavAthI kaMThastha karI zakayA hatA. temaja temanI mAtAnI sAthe upAzrayamAM pratikramaNa vakhate jatA hatA ane tyAM je suro bhaNAvAtAM te sAMbhaLI cAda karI lIdhAM hatAM. jethI e khUba varasAdane lIdhe mAtAne upAya javAnuM na banatAM, udAsI thaI gayAM hatAM tyAre A sutra jazavaMtalAle ghera pratikramaNa karAvyuM hatuM ane mAtAjIne prazna pUche tyAre A badhI hatanA svamukhe ghaTakaTa karyo hate. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 munizrI pAtAnI vidvattAthI prajAmAM bahu mAnanIya thaI paDyA. jyAM jAya tyAM lAka bhegA thaI pAchaLa pAchaLa jAya. A dRzya dekhI te vakhatanA adhyAtmacegI zrI. AnandadhanajIe vyaMgamAM jaNAvela ke, "jazA! dukAna acchI jamAI haya." kahe che ke, temaNe 108 graMthA racyA che, jemAMnA keTalAka sulabha che, temAMnA 58 gujarAtI bhASAmAM hatA jyAre eka hiMdI jaina sAhityakAranA kathana pramANe temanuM jIvanacaritra je aMgrejImAM prasiddha thayuM che ne sulabha che, temAM nAnAmeATA thaIne 500 saMskRta graMthA racyAnuM jaNAvela che. temane saskRta, mAgadhI, hiMdI ne gujarAtI ema cAra bhASA upara kAbU hatA. vaLI, jema haribhadrasUrie viddha aMka pAtAnI kRtinA aMte vAparyuM che tema AmaNe ra4 aMka vAparyAMnuM jaNAyuM che. AvA keTalA graMthA haze te jaNAyuM nathI; paraMtu gujarAtImAM aneka rAse ramyA che je uparathI keTalAka paDitAe mazkarImAM kaheluM ke, " rAsaDA te phAsaDA " chatAM koI jAtanA zaSa na karatAM dravyamuLaparyAyanA nyAyagraMtha gujarAtImAM ja racIne, aneka vidvAnAne samAlAcanAthe mAkalyA hatA. kAnI tAkAta hatI ke yathArtha rIte te samaje ? te svahaste tenA upara vivecana karI-TIkArUpe bahAra pADyuM tyAreja A vidvAnA zAMta manI mugdha thayA. 99 AvI temanI khyAti, amadAvAdamAM jyAre nAgarI sarAImAM UtaryAM tyAre gujarAtanA samA mahAbatakhAnanA kAne pahoMcI tyAre temane khelAvI sanmAna karyuM. tyAM sabhA samakSa 18 avadhAna karI sabhAne rajita karI. vAjategAjate temane sthAne pahAMcADavA. ( jema akamara bAdazAhe hIravijayasUrinA jJAnathI cakita thaI Adara karyAM hatA tema) A hakIkata sujasavelI bhAsamAM che. A pramANe prajAmAnya ane rAjamAnya hAvAthI zrIvIrabhagavAnanI sIdhI pATaparaMparAe na hovA chatAM, jainAmAM pravezelI yiAzithilatAne, satyavijaya paMnyAsanA sahakAra laI uddhAra karyAM hatA ane zAsanapatra paNa svahaste kADhyuM hatuM, jemAMnuM eka, miti 1738, vaizAkha suda cha guruvAranuM, muni jinavijayajIe prasiddha karyuM che (juoH AtmAnaMda prakAza ' 1972 pASa mAsanA aMka) A pramANe sAdhusamudAya upara temanA khUba prabhAva hatA. temanI mAtRbhakti, gurubhakti, vinayazIlatA, nirabhimAnapaNuM vagere sadguNNAnA uparamAM yathAcita khyAla apAI gayA che jethI vizeSa katecInI karavAnI jarUra nathI. leke temane " jJAnanidhi "nA upanAmathI samAdhatA, hirabhadrasUri ne kalikAlasava jJa hemacaMdrasUri jema pAyA che, tema yazevijyajI upAdhyAye paNa nAma rAkhyuM che. temanA samakAlIna tarIke amadAvAdanA nagarazeTha zAMtidAsa zeTha, vijyaMtilakasUra, dhasAgara upA., satyavijya panyAsa, zrI AnandaghanajI vagere kahI zakAya. temaNe racela graMthAnI TIpa te bahu mATI che ane te A satra UjavatI samitie bahAra pADI che te meLavI jevA jeTalA avakAza rahyo na heAvAthI mauna sevuM chuM. upAdhyAyajInA keTalAka adhikAra zrI jaina" putranA 14-1-'45nA rR. 15 upara pragaTa thayA che eTaluM jaNAvI atre viramuM chuM. 14 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramI sadInA prakhara tirdhara [lekhaka -zrIyuta mehanalAla dipacaMda.cekasI]. * 1. saMsArI jIvananI jhAMkhI - : * * gujarAta prAMtanA kalola tAlukA najIkanA "kano' nAmanA gAmamAM ApaNu A mahAna tirdhara janmyA tyAre kevA graha hatA ane kahyuM cAhyuiM ke zuM nakSatra hatuM e jANavAnuM sAdhana hajI upalabdha thayuM nathI; chatAM bhAvi kArakidanA mApe mApatAM eTaluM te vinA zaMkAe kahI zakAya ke A kuLadIpakanA janmakALe zubha muhUrta ane zubha cAga vartatA hatA. pitAzrI nArAyaNa ane mAtuzrI bhAgade' e putranuM 'jasavaMta' nAma rAkhI AnaMdita banyA hatA. thoDAM ja varSomAM baMdhabelaDIrUpe jasavaMtane paddhasiMha maLe. vyavahArI jIvana jIvatAM A nAnakA kuTuMbamAM ucharanAra bAhuone devadarzana ane guruvaMdananA saMskAra gaLathuthImAMthI maLyA hatA. emAM paNa mAtA-pitAnA saMskAra uparAMta pUrvabhavanA puruSathI jasavaMtanI smaraNazakti bAlyakALathI ja vadhatI cAlI hatI. "sRjasavelI bhAsa"mAM jenI noMdha nathI chatAM je lokavAyakA pUjyazrI buddhisAgarasUrijI ane sAkSaravarya zrIyuta mohanalAla dalacaMda desAI pitAnA nibaMdhomAM Alekhe che-"varasAdanA kAraNe mAtA upAzraye na jaI zakayAM. ane "bhaktAmara stotra na sAMbhaLI kyAM, paNa bALaka evA jasavate e saMbhaLAvyuM. emAM tathya che kiMvA na paNa che, chatAM varSonA vahevA sAthe yazavijaya sRni banyA pachI je sAdhanA jasavaMtanA AtmAe karI che ane emAM prajJAnA je.camakArA dRSTigocara thAya che, e jotAM kahevuM ja paDe ke " putranAM lakSaNa pAraNAmAMthI jaNAya' e gujarAtI kahevata akSarazaH samaya lAge che. jasavaMta jevA saMskArI bALaka mATe bhaktAmaranuM raTaNa asaMbhavita na gaNAya. vihAra karatAM zrI navijayajI mahArAja kura (pATaNa samIpanA) gAmathI koruMpadhAryA. teonI vairAgyabhInI vAnuM zravaNa karavAne cAga upara baMdhavaDIne sAMpa. ubhayanA hRdayamAM saMsAra choDI daI saMyamanA mage saMcaravAnAM jharaNuM phUTavA mAMDyAM. enI jaDa da95Ne UMDI UtaravA mAMDI. saMtAkukaDIne Azraya lIdhA vinA khulA aMtare mananI vAta vahI samakSa vaDIla brAtA janmavata mUkI. padhasiMhe emAM sAtha pU. guruupadezathI dhamaDakyanI prApti jemane thayelI che evA mAtapitAe kahyuM ke, "tamAruM kalyANa thAo, guru mahArAja sAthe vihAramAM te samaya pha, talavAranI dhAra samA cAritrapAlanane abhyAsa pAna ane aMtarane avAja pArakhe. sAcA sAdhu bane.' Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. guru ane ziSya rAjanagaramAM . . * * * * * : .* * . * zrI navijyajI mahArAja vicaratAM vicaratAM pATaNamAM padhAryA. teo samrATa akabara bAdazAha pratibaMdhaka jagadguru zrI viharasUrIzvarajInI cethI pATe AvelA ane pa. lAbhavijaya gaNinA bIjA naMbaranA ziSya hatA. zrI lAbhaviSya gaNi upAdhyAya zrI kalyANavijyajInA ziSya thAya. zrI kalyANavijayajI hatA te zrI hIrasUrIzvarajInA prathama ziSya chatAM padharapaNuM e kALe vaMzautAra AvatuM na hovAthI, gurumahArAjanI pATe temanA gurubhAI vijayasenasUri AvelA. temanI pachI vijayadevasUri AvyA. teozrInA varada haste. saM. 1988mAM dIkSita thayelA ukta bane bhAIo, anukrame muni yAvikya ane suni. padyavijayajInA sehAmaNuM nAma vaDI dIkSA veLA pAmyA. A pavitra vidhi pATaNamAM banI. e kALe dIkSitanI vaya anukrame bAra ane dasa varSanI hovAnuM saMbhave che. sunizrI yazovijayajI samayanA vaheNamAM jhaDapathI AgaLa vadhatAM vArasAmAM prApta karela agAdha buddhibaLane paraco batAvatAM thoDA samayamAM sava-para zAstronA jJAtA banyAM. rAjanagaramAM guru sAthe padhAryA. saM. 1699mAM saMbhAjane samakSa ATha avadhAna (dareka vibhAganI ATha ATha vastuo, yAdadAstInA baLe. kahI batAvI. arthAt cosaTha cIjonA kramavAra javAba ApI) karyA. UgatA munizrInI AvI anupama zakti nihALI zrAvaka zreNI dhanajI sUrA eTalI hade AhalAda pAmyA che, jethI teoe gurujIne A ziSyane kAzI jevA vidyAdhAmamAM mokalI vyAkaraNa, nyAya Adi kaThina zAromAM nipuNa banAvavA vinaMti karI. ane e aMge kharaca karavAnI hAdika IcchA pragaTa karI. zrI navijyajI mahArAjane zeThanI vAta pAchaLanuM rahasya gaLe UtarI gayuM. eTaluM ja nahi paNa A nAnI uMmaranA ziSyamAM rahelI pratibhA nIrakhI, jainazAsananI prabhAvanA. enA dvArA thavAnI. AgAhI thaI ane ziSya sahita kAzI tarapha vihAra karavAno nirdhAra karyo. . 3. sara pe nahi bAdala kA - sunizrI yazovijayajIe brAhmaNa vidyAguru pAse pUrNa vinaya sAcavI nyAyazAstramAM pUrepUruM avagAhana karyuM. pardazanane abhyAsa paNa barAbara karyo. prAcIna nyAya temaja navya nyAya ane e uparAMta kaThina evA "tatvaciMtAmaNi' nAmanA graMtho paNa tAga kADhI lI. A saMbaMdhamAM sujasavelI bhAsa' hastagata thayuM na hatuM tyAre emanA vize kaMI kaI vilakSaNa vAte pracalita hatI ane enI noMdha agAu je nibaMdhenI vAta karI che emAM seMdhAyelI paNa che. e upara AjanA yugamAM vadhu bharose na mUkIe te paNa eTaluM te vinA saMke kahI zakAya ke, zrI navijyajIe pitAnA A ziSyane zAsanane tira banAvavA parizrama veThavAmAM kacAza rAkhI nathI. ane e ja rIte taruNa zibe paNa gurU mahArAjanI AMtara vRtti avadhArI laIne bIjI koI paNa bAbatamAM mana na paravatAM zakya utAvaLathI kAzI Agamanane hetu pAra pADavAmAM pIcheTha nathI dAkhavI. "vinaya vinA vidyA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tet nahIM' e jJAnI vacana mAMkha sAme sadaiva ramatuM rAkhI, brAhmaNa vidyAgurune pUrepUrA vinaya sAcavI, temanI pAse hatuM te te meLavI lIdhuM paNa e sAthe temanA AzIrvAda paNa prAsa karyAM. kAzImAM bharAyelI vidvAneAnI sabhAmAM vijaya prAsa karI nyAyAgrA' ane nyAyavizAraDha' jevI bahumAnasUcaka paDhavIe meLavI, peAtAnA jJAnanA paracA darzAvI, vidyAguru mATe prazaMsAnAM puSpA patharAvyAM, ane sAtheAsAtha bhagavaMtadeva zrI vardhamAnasvAmInA zAsananA eka sAmAnya niz peAtAnA sAdhujIvanane jarA paNa kSati pahoMcADavA vinA, enA para gurumahArAjanI kRpA vatI hAya te, kevu adbhuta kAma karI zake che, e peAtAnA dRSTAntathI puravAra karyuM. A vidyAguru peAtAnI dazA` palaTAvAthI, ziSyane zeAdhatA zeSatA bhAta padhAryAM hoya, ane caritranAyakanA eka... #zArAthI e kALanA sthaMbhana tIrthAMnA zrIMsa ghe brAhmaNa mahAzayane dhanathI navAjI dvIdhA hoya tA emAM kaMI ja Azcaya nathI. 4. upAdhyAya' padanI prApti :-- sunirAja caAvijayajInA sitArA caLakatA hatA. vihAra karatAM te AgrA padhAryAM. tyAM sthiratA karI peAtAnA jJAnamAM umeraza karyAM, amadAvAdamAM jyAre pagalAM mAMDyAM tyAre tA temanI vidvattAnI--kAzI jevA paddhitAthI bharapUra zaheramAM vijyadhvaja pharakAvyAnI--jhIti gAthA prasarI cUkelI hovAthI samrATa AragajhebanA mA maheAkhatakhAMe bahumAnapUrvaka peAtAnA darakhAramAM teDAvyA ane munizrInI avadhAnazakti najare nihALI, e veLA zrI vidha saghanA hRdayamAM munirAjane 'upAdhyAya " pavI ApavAnI bhAvanAharI svataH ubharAI rahI. enA paDaghA e veLAnA paTTadhara zrI vijayadevasUrinA ziSya zrI vijayaprabhasUrinA aMtaramAM paDyo: saMvata 1918mAM zrI yazevika vAcaka-upAdhyAyapadathI alaMkRta thayA. tyAgI zramaNunA jIvanamAM cAmAsA sivAyanA kALamAM judA judA sthAnanA pAvihAra dharmopadeza ane dezakALane anulakSI sAhityanuM sarjana sAmAnyataH agrasthAne sabhave. e kALe dhama prabhAvanA, Ittara nA sAthe tattvacarcA ane peAtAnA samagra gacchanI sArasaMbhALa rAkhavAnuM viziSTa kArya gacchAdhipatinA zire gaNAtuM. vartamAna kALanI mAphaka AcArya padavI vaMzapara parAgata UtaravA mAMDI nahAtI. eTale evA mahAna vidvAna, pramaLa pratibhAzALI upAdhyAyajI AcAryapada sudhI nathI pahoMcyA, ethI Azcaya pAmavAnuM kAraNa nathI. 5. sukhalAlajI jaNAve che tema vAcaka zrI yajJezavijayajIe pAtAnA asarakAraka upadeza pachInA samaya lekhinIne dezakALanAM eMdhANa pArakhI, kuvatie calAvavAmAM jAtajAtanA maulika graMthA racavAmAM vyatIta kI che. emAM vAdavivAda ane khanasananA viSayA che, tema tattvanAM ane bhaktinAM vivecane pazu cheja. vidvAnane camatkRti upAve tevA nyAyapUrNa AlekhanA tema ja pUrve thaI gayelA pratibhAsaMpanna AcAyonAM matatcA avadhArI laI e upara karela samanvaya ane kaThina graMtha paranAM TIkA-TappA paNa upalabdha thAya che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 5. Ana ghana ane parAvijayajI adhyAtma mArganA A mane yAgI sabadhI TAkavAyakA te jAtajAtanI pravarta che. ahIM enA UMDANamAM UtaravAnuM pracAjana nathI, eTaluM teA nizcita che ke, prakhara ceAgI AnandaghanajI mahArAjanA samAgama pachI ja upAdhyAyajI mahArAja zrI yajJezavijayajImAM adhyAtmadRSTi ghaNA mATA pramANamAM khIlI UThI che ane e pachInA thaceAmAM enAM nitAM na thAya che. zrImad AnandaghanajI mATe upAdhyAyajI aSTapaTTI ' race che ane maMgalAcaraNa vaDe che keH-- . Anandaghanake saMga sujala hI mile jaya, taba Anandasama bhayo sujasa / pArasa saMga lohA jo pharasata, kaMcana hota hI tAke kasa // Ananda0|| "3 emAM ceAgIvaranI mahattA ane potAnI laghutA khatAvanAra upAdhyAyajI upara temanA prabhAvanI AbhA kevI patharAI haze enA khyAla sahaja Ave che. e pachInI pamanuja jaina do tUM hole ' ityAdinI racanA svata: khAle che ane pAcamuH parama sa yonI' jemAM TakazAnI vacanA kalamamAMthI save che. A sivAya teozrInA samakAlIna jaina-jainetara vidvAnA paNa prakhara prajJAsa'panna gaNAya che. e sarvanA vistArathI ullekha karavA e A nAnakaDA nibaMdhamAM zakaya nathI. chatAM nAnirdeza karavAnI abhilASA kI zakAya tema na hAvAthI ceDAka ahIM jaNAvyA che. e uparathI upAdhyAyajI mahArAjanI adbhuta zaktinA, aneAkhI pratibhAnA ane viziSTa sarjananA khyAla Avaze. A jJAnavimaLasUri--upAdhyAya cazeviya ane 8 vAcakAja tarIke sAdhana karanAra A sUrijIe, upAdhyAyajIe manAvelAM ghaNAM stavanA para TIkAo racI che. te uparanA ane adhyAtmaceAgIe pratye bahumAna dharAvatA hatA. * upA. vinayavijayajI--para'parAnI najare A upAdhyAyajI zrI yazeAvijayajInA kAkAzuru thAya; kemake te vijayahIrasUri, upA. kItivijayajInA ziSya hatA. eTale trIjI pATe hatA jyAre zrI yazeAvijyajI pAMcamI pArTa thayelA che. lAkaprakAza' zrIpAla rAsa' ane 'puNyaprakAzanA stavananI racanAthI A vAcaka mazahUra che. upA. mAnavijayajI-- dhasaMgraha ' graMthanA karyAM upA. mAnaniyajI upAdhyAyajI mATe suMdara zlAkamAM jaNAve che, jenA a MgrejImAM Aaa. 6. desAI nimna prakAre ullekha kare che!~~ "He has got prominent knowledge in all schools of philosophy by his intellect sharpened by true logic; and is the formost among the Tapagachha. '' 50 satyavijaya gaNi ----A pavitra saMtanA saMbaMdhamAM mA. da. desAInAM nimna vacanA pUrNa prakAza pAthare che ane emAM upAdhyAyajI viSe paNa vAta AvI jAya che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rr "A great deciple of Shri Vijaysinh Suri went to heaven in S. Y. 1756 eleven years after Shri Yashovijayji. He taking permission of his Guru vade a great reformation in the decipline of the morals who had become corrupt and degraded at the time. It is said Yashovijayji heiped him very much in this noble and uphill work by writing on, preaching about and severly criticizing corruption and religions degeneration. netara vijJAnAmAM drAvakI kAMdAnA ane gAmamAM jamavA nAya, pAchaLathI rAmadAsa tarIke prasiMha pAmyA ane je zivAjI mahArAjanA guru anAtha che ne, tukArAma ke je ajIba nAmA barADI nAnA ciA che te, gujarAtanA jaNAvA kavi premAnaMda, zIonA jIru tegabaTTura, jIru gatizrcita ane vikInA prasiddha graMtha gAjInA kartA tulIza samakAlIna hatA. A pramADuM bhAratavarSanA cAre khUNAmAM vividha dharmonA pradeza para ? dhruvanArA TaLI gai emAM upAdhyAyana cAthijI paNa che, je govarsa dhanna pade birAje che. sAkSarava zrIyuta menAla Iya dezAinA zaTThomAM udhyAyajI mahArAjanI jIvanane ahi ApatAM nimna vAko hoI cAlu mArAja zrA nA vidvAna zrAvakane potAnA jIvanane unnata banAvavA bALaka nIvaTa tema che, emAM carca jAtanAM nitanuM na che, kevaLa vyAkSAtra nathI. - He was one of the few parent minds which india has produced. And both metaphysics and logic owed filial obligations to his unbounded genius. He by composing more than one hundred and eight / 1,8 ) Sanskrit works has added a monumental share to the literature of the world. Some of his works are valuable as revealing many of the darker eiptons of our religions and scial disease." 6. dIka chuTTAtha H * vikrama sa~vata phuTanI prAthamAM zrA prabhara maitikara, upadeza ane namAM, virecana ane kavanamAM, pAtAnI prajA vikAratA vyArA saMsthAnanI prAcIna evI darzAvatI nagarImAM AjanA lei lAmamAM zradAna mATe A bhAratanI tri parathI viktha varka aMge graMtho, ma, 1985mAM nikAsanI vpAe cInI pAdukA sthApana karI. e ja minA ekagrAnA sAdhune upAdhyAyajInA nAmanI gharabA deDavAthI, chellI zrInA A pAna nAIkane Atra jaina samAjamAM / narI paNa jainetara vijJAna mAM vizeSa jAgInA karavAnI taba nA phATI, ca apara saMdeza memInI dharatI para suMdara pramANamAM jhilAge. ane enA prazna phaLasvarUpe pAdukAnI pavitra bhUmi para ramaNIya Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakulikAnAM darzana thAya che. emAM e pratibhAzALI upAdhyAyajI jaina samAjane AgAhI karI rahelA daSTigocara thAya che. e AgAhInuM hArda Ajene jaina samAja samaje te bhagavAna zrI mahAvIradevane saMdeza vizvamAM guMjate thAya. ethI ahiMsAnuM sAmrAjya sajA, ane catarapha sAcI zAMtinA phuvArA UDI rahe. jaina jyati zAsanama"ne dhvani gAjI rahe. 7. aMtarani saMbhaLAya che ke - gurumatinI pratiSThA e te upAdhyAyajInA aMtarane oLakhavAnI prathama bhUmikA che. A tIthe AvI sau kaI emanAM darzanathI pavitra thAya, guNasmRti kare ane svazaktinA baLe je sAhityane vArase teozrI ApaNane-jana samAjane caraNe dharI gayA che, ene cogya rIte dezakALane baMdha bese tevA svarUpe mAtra pitAnA saMpradAya ke gharapUra nahIM, paNa sArIe duniyAnI janasaMkhyAne upayogI nIvaDe evI paddhatie pracAra kare. amRta vANuM samAM e vacanathI hajAre ne lAkhenAM hRdayakamaLa viravara thAya e karatAM sAcI rasRti AjanA yugamAM anya kaI saMbhAve? vipayaiH kiM parityakai nAMgati mamatA yadi / tyAgAta kacukamAtrasya, bhujago nahi nivipaH // 2 // je mamatA jAgI che te vize chevAthI zuM? jema sApa kAMcaLIne chevA mAtrathI jhera vinAne banatA nathI. apArA- 1 [ zrImada yavijayajI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirdhara pU upA mahAna zrI cavijayajI [akaH thIyana koca cada]. vArtha vAcaka tharA tANI kaI na na adhUrIjI" A vAcaka yaza te kezu? vAcaka thaze eTale sahana tidhara upAdhyAya zrImad tharavijayajI; jema svaracita "zrIpALa nI DhALa bAramImAM, ane tene anusarIne racelI napadajInI pUjAmAM uta dillekha karyo che. A mahApuruSane janma aNahilapura pATa@nI AsapAsa ka gAmamAM sarahmA rakAmAM thaye te, tema anumAna karI zakAya che. teo jAti esavALa hatA. bAlyAbadhAmAM temanA pitAzrI yu thayuM hatuM. temanI smaraNazakti bAlapaduthI tIra hatI. temanAM mAjhIne daraja guNanI pAse jaIne upAzrayamAM "bhaktAmara stotra' sAMtaLavAne niyama hate. cAmAsAmAM eka vakhate vAdanI eTI hI thavAthI, temaja pitAnuM zarIra nama devAthI, mAtAjI guru pAse jaI "bAmara tetra sAMbhaLI zakayAM nahIM emane niyama e hatA ke, " bhaktAmara stotra' sAMtAkyA sivAya bilakula ane kahyuM nahIM. uparanA kArathI tra visanA upavAsa athA, bhAI jA "nI uMmara te vakhata pAMca cha varSanI haze. cALA divase e pitAnI mAtAne pUchayuM ke, huM mAtuzI! tame anna kema letAM nathI?' tyAre mAnAe kahyuM ke, "he putra sUtAmara stotram sAMbhaLavA sivAya bilakula bhajana letI nathI. jagAe vinayathI kahyuM ke, tamArI icchA hoya to huM tamane "bhAbhara tetra' gaMbhaLAvuM. mAtA Arya pAmI bAtha da te tane kayAMthI AvaDe? putre kahyuM: " mAtuzrI! tame ane tamArI brA upAzrayamAM guru pAse ja karavA te jatAM hatAM, te vakhate huM paNa "latAmara tetra' cAMlAkAto hato, te mane yAda A gayuM che. mAtAe caMlAvavAnuM kadAthI eka paNu gUDha sivAya "bhaktAmara tAtra' graMbhaLAI. te vakhate guruthI nathijI tyAM padhAravA hatA A bAla avasthAmAM tenI yAdazaktine namra che, tyAra pachI temaNe saM. 128 dIkSA lIdhI. saM. 1768mAM upAdhyAya 5dI amane maLI, caM, 1783mAM kaI (darzAvatI nagarImAM teozrI samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA. narAkArikAmAM zrImad umAsvAti vAcake prabhu zrI vardhamAnavAmI saMbaMdhamAM kahyuM che ke "mariyA manaDu nathI, janmajanmAMtaranA saMrakA pachI tIrtha kaparuM Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 maLeluM che temaja "bhagavadgItA mAM paNa kahevAmAM AvyuM che ke, "muvInAM jhIra de jo prIte" arthAt pUrva janmamAMthI gabhraSTa thayelA AtmAne janma pavitra kuTuMbamAM thAya che ane e janmamAM egamArganI zarUAta kare che, tema upAdhyAyajI zrIyazavijayajI mATe paNa kahI zakAya. ekavIza divasa paryata nA bIjathI sarasvatI devInuM emaNe ArAdhana karyuM hatuM. ekavIzamA divasanI rAtrie sarasvatI devI sAkSAt hAjara thayAM ane temane varadAna mAgavA kahyuM. zrIyazovijyajIe jaina zAsananA uddhArA zAstro racavAmAM sahAya mAgI. sarasvatI devIe kahyuM te pramANe thAo!" ema kahI devI aMtardhAna thayAM. emane upAdhyAya padavI zrIvijyaprabhasUrijIe ApI hatI. te vakhate yatiomAM cAlatA zithilAcArane dUra karavA zrI satyavijayajI panyAsanI sAthe maLI kiddhAra karyo hato. jema zrImAna haribhadrasUrie svaracita graMthane cheDe "vi" zabda rAkhela hatuM, tema zrImad upAdhyAyajIe svaracita graMthanI zarUAtamAM " zabda saMketarUpe rAkhela che. upAdhyAyajIne zrI AnaMdaghanajI sAthe samAgama thaye hate. AbunI yAtrA karI teTalAmAM zrIAnaMdaghanajInI zodha karatAM teo maLI gayA. AnaMdaghanajI ke jeo adhyAtmAgI hAI pAchaLathI ekAMtavAsamAM rahetA hatA, temanA taraphanA pUjyabhAvathI upAdhyAyajIe aSTapadI' racI che. tenA namUnArUpe A padya dhyAnamAM levA jevuM che: " AnaMdaghanake saMga sujasAhI mile jaba, taba AnaMda sama bhaye sujasa; pArasasiMga lohA je pharasata, kacana heta hI tAke kasa. " A rIte teothI prakhara vidvAna levA chatAM kevI guNagrAhI vibhUti hatA! emanA samakAlIna vidvAna tidhara-10 zrImAnavijyajI, paM. zrI satyavijayajI, upATa zrIvinayavijayajI, vijayadevasUri, vijayasiMhasUri ane vijayaprasUri vagere hatA. teozrIe kAzImAM vidyAbhyAsa karelo ane vAdamAM vijaya meLavatAM nyAyavizAradanI padavI ApavAmAM AvI hatI. teozrInA varada haste nimra 2 racAyelA che. keTalAka labhya che ane keTalAka alabhya che. saMskRta ane prAkRta bhASAmAM banAvelA "adhyAtmamataparIkSA, adhyAtmasAra, anekAMtavyavasthA, taka paribhASA" vagere chetAlIsa grA lakSya che. temanA hAthanuM zAsanapatra saMvata 1738 mAM lakheluM te bhAvanagarathI pragaTa thatA "AtmAnaMda prakAza' mAsika putra 13, aMka : damAM prasiddha thayeluM che. jovAmAM AvyA tyAre temaNe samudra ane vahANunA saMvAdanuM kAvya racyuM, ane temAM manuSya jIvananI 15 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R4 . durlabhatA khatAvI bhaviSyanI prajAne bAdha ApyA. adhyAtmamataparIkSA, dikpaSTa cAraNI . ela'vagere graMthe temaNe diga Mbara saMpradAyanAM maMtavye sAme racyA che. temaNe gUrjara bhASAmAM racelA - dravyaguNuparyAya rIsa uparathI Tvigara vi zrIbhAjarAjajIe, * drajyAnuyeAgatA' nAme vidbhAgya graMtha saMskRtamAM anArthe che. savAso, doDhaso ane sADA traNuse gAthAnAM stavanAmAM sthAnakavAsI matanyA sAme tema ja pardananA lADhI, ke je ekAMta matavAdI gaNAya che; temanI sAme jaina darzananA sthAvAnu mata prakharapaNe rajU karelA che; taduparAMta brahmagItA, samAdhizataka, samatAzataka, zrIza viDaramAnanAM stavanA, amRtavelI saya, cAra AhAranI satjhAya, paMca padmaoigItA, sIma dharasvAmInuM nizcaya vyavahAragarbhita cheMtAlIsa gAthAnuM stavana, ATha draSTinI sajjAya, mAna ekAdazInAM doDhase kalyANakAnuM stavana, agiyAra aganI sAya, samyaktva patthAnakanI cApAI, atIta, anAgata ane vartamAna ceAvIzInAM stavanA, pada, jina sahasranAma varjuna, caDatI paDatInI sanjhAya' vagere graMtha racI gurjara sAhityasRSTi upara temaNe mahAna upakAra karyAM che. jema temaNe vaibhAgya sAdAM stavana, jema ke jagajIvana jaga vAsaDo, vimalAcala nitu vaDhIenagere sAhitya rahyuM che, te rIte jJAnasAra' ane adhyAtmasAra evA vidbhAgya gAna ucca kATinA graMthonI racanA paNa karI che. upAdhyAyajIe kyA viSayAmAM kalama nathI calAvI e kahevuM muzkela che. temaNe nyAyanA aneka graMthA jevA ke zALA samuccayaTIkA, naceApadeza, nyAyakhaDAgha, nyAyAleka, nayarahasya ' vagere racyA che. anya darzananI mAnyatAne jaina darzanamAM utAravAnuM temanuM anubhuta sAmarthya hatuM. emanI kRtio pratipAdaka zaizvInI ane prasaMgopAtta khaMDanAtmaka zailInI, samanvayavAdI, vizada zivAlI, tarka ane nyAyathI bharapUra ane AgamAnAM gaMbhIra rahasya ane ciMtanavAlI pUravAra thaI che. . darzana, jJAna, cAgni sAthe tapamAM paNa te sacamI jIvanavALA hatA. vIzasthAnakanuM tapa temaNe karyuM hatuM. je'navapadajI pUjA' eLInA divaseAmAM cAlu hoya che te temaNe manAvI che. zrIvinaya vajjagaNuie zrIzrIpALa rasa suM0 1738mAM banAvye, temAM sADA sAtase gAthA sudhI gAma saMderamAM rAsa racyA pachI te kALadhama pAmyA, AdInA rAsanA vibhAga ke jemAM navapadajInI pujA AvI jAya che, te vibhAga upA. zrIyovijaya e pUrNa karyo. A rIte sahAdhyAyInuM RNa adA karyuM, ane jaina jagatanA upakArI banyA. jevI rIte zrahimacaMdrAcAryajInA jIvanaprasaMgonI tithie kharAkhara maLI zake che, tevI rIte pAdhyAcaLanA jIvanaprasaganI ticiMe ane sAla grAsarIte upalabdha thaI zakatI nathI, chatAM 'mujasavelI lAsa' graMtha haiM je te samayanA muni zrIkAntivijyajIe Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 lakhela che, temAM sa. 1743 mAM zrIupAdhyAyajIe AAImAM caturmAsa karela che, ane caturmAsa pachI kALadhama' (svargavAsa) pAmela che, evI hakIkata jaNAve che. teozrInI pAdukA saM. 1745 mAM leAImAM pratiSThita thayelI che. vastutaH pAdukAnA jIrNoddhAra--50 mahArAja zrIvijayadhamasUrijInA vidvAna ziSya zrIyazeAvijayajI mahArAja (jemane mATe najIkanA bhaviSyamAM maMgalamaya upAdhyAyajI padaprApti mATenI AgAhI mArI STie lAge che) jemaNe muMbaI-bhAyakhalA mAM--saM. 2007 mAM sva. pUrva upAdhyAyajInI derInA chA~ddhAra ane jIvanacaritra prakAzita karavAnA samitidvArA niNya jAhera karyAM hatA. teozrInI ja hAjarImAM teozrInA guruvA~ hastaka sa. 2008mAM traNa divasanA mahAtsavapUrvaka leAImAM ArasanA sabhya nUtana gurumaMdiramAM mUrtinI pratiSThA tathA zrIyazeAvijaya sArasvatasatra mahAtsava ujavAyA hatA e AnaMdadAyaka bhInA hatI. caudase cumAlIsa ( 1444) graMthAnA karyAM yugapradhAna zrImAna haribhadrasUri pachI lagabhaga eka hajAra varSa yajJavijayajI upAdhyAya thayA che, ane te " laghu haribhadra " nAme samAdhAya che. sADA traNa kroDa glAkanA racayitA, aDhAra dezamAM ahiMsAnA pracAraka ane kumArapALa rAjAnA pratiAdhaka zrIhemacaMdrAcAryajI tathA akakhara bAdazAhanA pratiAdhaka ane bhAratavaSa mAM ahiMsAnA DaMkA vagADanAra zrIhIravijayasUri pachI zAsanaprabhAvaka tarIke u. zrIyazeAvijayajInA avatAra thayA; AvA caiAtira mahAtmAthI jaina zAsana avicchinnapaNe TakI rahyuM che. amuka yugA pachI AvA mahAtmA pragaTa thavA joIe, tema zrImahAvIra paramAtmAe kahela che, te mujakha ja jaina zAsana ekavIza hajAra varSoM pata cAlu rahI zakaze. zrIupAdhyAyajIe ekasA graMtha che. ghaNA graMthA temanA alabhya che. kahela che ke, "hA" pAMkita ' . bhASArahasya * upadezarahasya ' ane nayarahasya' maLe che, " uparAMta lagabhaga be lAkha zlokAnI racanA karelI bhASArahasya nAmanA svaracita graMthamAM temaNe ja 108 graMthA karavA nirNaya karela che, temAMthI mAtra sva. upAdhyAyajI mahArAjanuM sAhityajIvana aTale samyak dana, jJAna, cAstrimaya apAra pAMDitya, khAla prAcaya, saMyama, tapa, gurjara bhASAsamRddhi, vyavahAra ane nizcayadRSTinI samanvitatA, tArkikapaNuM, nyAya graMthAnuM utpAdana, navIna nyAyanAM sarjana, saraLamAM saraLa gurjara bhASAnAM stavanA, kAvye ane padmAvALuM, tema ja - adhyAtmasAra' ane ' adhyAtmApaniSada ' jevA uccakreTinA graMcAnI sarjakatAvALuM vagere vividhatAnA saMmizraNurUpa TaMkazALI vacanamaya jIvana, prasaMgeApAtta kahevAnuM prApta thAya che ke, gata varSanA dvi vaizAkha mAsanA zrI kAnajI svAmI taraphathI sAnagaDhathI bahAra paDatA Atmadhama ' mAsikamAM temane mATe vyavahAra vimUDha" zabda vAparIne temane halakaTa rIte citaravAmAM AvyA che paNa te kevaLa lekhakanuM * Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 teozrI viracina cAhicanA dabinanuM parizma che, athavA kAdavaka zAzvatra che. temaNe te vyavahAranI succanA 2AbIni haranI Aer, jhAyarA jevA rojhA mAnavIo mATe Ama gurusthAna sudhI maryAdA batAvI che. kevala banAvane paDyuM terA rusthAnamAM zraddhA sAcA paDe che, tethI ja tAkara paramAra avidha saMghanI sthApanA kare che, e suprasiddha che. navakAratAM thayAM prathama arihaMta pada te hAra ane trIjuM siddha pada te nikya che. ari paramAtA vagara ApI dipadanI jAna 2g ApI zake? e vi. upAzcArajI dvArA je the kahyuM che ke - "nizcaya raSTi hoya che, ke je aha pavana te pAmareja, bharayu pAra A mahAna vidhara ke je pUrva janma aluva ma javA hatA, teo avA, eka cAnA racayitA, cA, vyAkara, chaMda, trAditya, ahaMkAra ka, na, ritu, Aga, ca, jha, alaMgI, azrAvya, ga, sAkara, AcAra, rUjhAna ItyAdi vize upara dile, tA thaica jA re gujarAta re, vAkalAvAmAM vipula Tica vyathALa ahI . navya thanA anarAkanyAzAI nyAvizA Adi birane karanAra cu nila cAilsa aneka vakta de. upamitipatrakA" ke je eka hajAra zAka ta tha che, tyAMthI ara kheMcI gurjara bhASAmAM sIriyalanAnA lavAmAM - tana rItikara pANI pAe, vimA DhAke AM thadhAmAladIdhanavabhramanA vibhAjI. vagrAhaka pAkazAstrI ( zrI prApta karavuM jarUpa hara prArikara pachI, rAta pi ni caMdra ane rAdhi patra dva ya lAkaDAmAM aruM karyuM che, temaja zrIvidhinAthakA rAmAM- ida para adI ka bhA : arikavALe acaritra kahyu , A hadama "zrI bhagavadgItA"AM kaTaka zvAka sAthe keTarvaka za vyAsa che. "tharama , aa kurA de chandAMni yasya pANi, yavaM veda vedavina" A eNkanA kyane rIkeaNI prakriyA caM ca zvakaryo che. deze ane sAta da gAthAnAM mAM riTA stra ane zraddhAra nathI rara kapa che. jemAM apUrva sukAthI mUrtiA siddha karI . cheTe kahyuM che ke- Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 &c muja hAjo citta zubha bhAvathI, bhatra bhatra yAcIe kahI yate karI, tuja vacana rAga mukha AgaLe, phADI jo kapaTa phAi dAkhave, vi tajI tee tuja dharma re. cha tAharI seva AgaLe deva re. suranara Ama re; ehu tuja nava gaNuM A che temanA adbhuta zAsanarAga ane alaukika prabhubhakti ! AnaMdasUri gacchanA zrIviyAna sUrie sattaramA saikAmAM racele dhama saMgraha ' graMtha ke jenI TIkA maheApAdhyAya zrImAnavijayagaNie karI che, te graMthanu saMzAdhana upAdhyAyajI mahArAje karela che, tenA tAjetaramAM ja bhASAMtara sAthenA prathama vibhAga prakAzita thayA che. sa. 1739 mAM zrIja khUsvAmI rAsa ' temaNe khaMbhAtamAM racela te temanA peAtAnA hAthanA akSarAvALA pAnAM sAthenA maLe che. * A rIte teozrI bhaktiparAyaNa, jJAnaparAyaNu, saMcamI ane tapaparAyaNu sAhityajIvana jIvI gayA che, ane ApaNA mATe vividha sAhityanI vAnagIothI bharapUra vArasA mUkI gayA che, jethI zAsananI prabhAvanAnuM nimitta khanI peAtAnA AtmA upara tema ja bhaviSyanI prajA upara mahAna upakAra karI gayA che. AvA mahAtmAe pAtAnI jIvanalIlA sa MkelIne svage saMcaryAM. zrIbhartRharijInA zabdomAM kahIe te AvI mahAna vibhUti " ahaMnaLa muddA pRthvInA alaMkArarUpa che. temaja kavi bhavabhUtinA zabdomAM "navRtti UDaSine amanA sat-- hai mahAtman ! tamArA janmathI A jagat jayavaMta vate che, " eTaluM kahI upasa'hAramAM temaNe ja racelA jJAnasAra' graMthane aMtima--sava' nacAnA AzrayavALA stuti--AAka, tathA AtmajAgRti mATe temaNe racelI 'amRtavelI sajjhAya 'nI vAnagIrUpa eka ja kAvya sAdara rajU karI viramuM chuM. 39 . " amUDhalakSyAH sarvatra, pakSapAtavivarjitAH / jayanti paramAnandamayAH sarvanayAzrayAH // " nizcaya naya ane vyavahAra nacamAM jJAnapakSa ane kriyApakSamAM, eka pakSagata-zrAMti tajIne sava nAnA Azraya karanArA paramAna MdathI bharapUra (mahApuruSA) yavaMta varte che." " caMtana jJAna anuvALIe, DhALIe mAha saMtApa re; citta DamaDAlatu vALIe, pALIe sahaja guNa Apa re. 1 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyajI mahArAja ane tatkAlIna paristhiti lekhaka : zrIyuna gajapAla maganalAla vaherA, khAkharecI] upAdhyAyanA samayanA adhakArayuga-- jaina saMghamAM jema avAranavAra caniyA thatA rahyA che, tema adhakAranA sAmanA pazu saMghane avAranavAra karavA paththo che. upAdhyAya zrImAna thazevizvajI mahArAjanA samaya evA abhrakAra zuLa hatA ema kahevAmAM yukta jevuM nathI. muninA grAsthimAM bhAre zithilatA pravezI cUkI hatI. zrIyutye. ane tigmanuM pramaLa pura hatuM. cacamane AcaravA te koI taiyAra na hatuM paNu sAMbhaLavAre kAInI taiyArI na hatI evuM tatkAlIna paristhiti pallI dekhAya che. enuM jhera, dhAmanI dhamAdhama, gurunA kaMdamAM gRhasthAnuM TaTTa, paisA laIne dhama atAvavA ityAdi, tyAre moTA pramANamAM pravartAtAM haze. kAraNu yu. pAdhyAyajI mahArAjanI aneka kRttieDamAM ananI e vedanA temaNe vyakta karavI che. eTaluM ja niha, pazu temanA samakAlIna zrImAna AnaMkzana mArAja jevA prama zreNIne tatkAlIna janatA pichAnI chUTI nahatI ane gre TuTa vAta parathI temane vanabaga vanavAthI jevuM jIvana jIvavuM paDyuM ! kriyAcitya dUra karavAnI paramANakatA jaNAtAM pacAsa zrIsatyavijayajI DhArA te samaye cidvAra mATe kamara kathrInI upAdhyAyajI mahArAjanA te vAtane graMpUrNa hArdika TakA yatA. paraMtu paristhiti evI viSama hatI ke teo zrIpa thAyaane kI sakriya madada karI zakaNA na hatA. A mAAna vize lekane pravruta zrImatIyAI kApaDiyA sAthe vAta thaiMTI tyAre temane kacavuM ke ema thavAmAM upAdhyAyajI mahArAjanA samayanI viSama paristhiti tA kAnuna hanIja paraMtu kaMIka Rze temanuM kyAtha paNa haze. game tema ke, paru tyAranI paristhiti nRtyadhanA sAdhakane anukULa nahatI evAta cADhya zrImAna AnaMdabhranajI maTANAne pattu vana cAvIzImAM, gacchanA male tyAre daivA hatA ane trunA daivA vizva pravartatA hatA ane pA mUkavAnuM paNa TekArUM na hatuM te thAtu gha zanamAM vyakta karI paDI che. eTaluM ja nahi, pR. upAdhyAyajIne, pAte jJAnI Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ane zuddha saMyamI chatAM tyAranA ativiSama saMgene vazavartIne ekathI vadhu vakhata mAphIpatra lakhI ApavAnI pharaja paDI hatI ! keTalI hade kALabaLa temanAthI viruddha haze tene khyAla A uparathI AvI zakaze. AcAryapada meLavI kema na zakyA?-- AcAryapadanI paripUrNa thatA temanAmAM hatI. temanI vANI kaI paNa nathI adhUrI nathI ema teozrI pite bhArapUrvaka ane adhikArapUrvaka kahe che (vANu vAcaka yazataNI keI naye na adhUrI re) bhASAmAM ane saMskRtamAM, jJAnanAM sarva kSetrane temaNe kheDacAM che. AvI paramavibhUti AcAryapadathI kema alaMkRta thaI na zakI? tyAranI janatAe kema odAsinya rAkhyuM haze? vagere prazno AzcayabhAve udbhave tevA che. Ama thavAmAM keTalAMka kAraNe vicArI zakAya. eka te e ke evI aMdhakAramaya paristhitine temaNe calAvI lIdhI nathI paNa temanI kRtiomAM tyAranAM pratyAghAtI baLanA temaNe UdhaDA lIdhA che. bIjuM, teo jIvananA pAchalA kALamAM AnaMdaghanajI jevA gIra- ke jeo janatAthI dura pheMkAI gayA hatA-nA bhAre prazaMsaka banyA hatA. A kAraNathI te vakhatanI janatA para jemanuM pracura prabhutva jAmI gayuM hatuM tevAM baLe aMtarAyabhUta banI gayAM hoya tema saMbhave che. zrImadda yazovijayajI mahArAjanI jema zrImAna vinayavijyajI mahArAja paNa AcAryapadane gya chatAM te pada meLavI zakyA na hatA. vartamAnamAM sAmAnya jJAnavALA sAdhune ke gaI kAlanA dIkSitane mATe AcAryapada sulabha banI gayuM che, jyAre AvI mahAvibhUtione tyAranA saMghe na sanmAnI e kALabaLanI vicitratA ja sUcave che. saha-saMpa, ektA ne udAra hRdayane preraka prasaMga khArA samudramAM mIThI vIraDI je eka banAva pUjA sAhityamAM smaraNIya banI gaye che tenI neMdha levI Avazyaka mAnuM chuM. upAdhyAyajI mahArAjanA nirvANa pachI, AcArya zrIjJAnavimaLasarijIe temaja kharataragarachanA AbhUSaNarUpa AtmajJAnI muni zrIdevacandrajIe upAdhyAyajI mahArAjanA nAmathI navapada pUnAnI racanA karI che. e pUjAnI AdimAM bhujaMgaprayAtavRttamAM 5. jJAnavimalasUrijIe dareka padanI TUMkI stavanA karI che. e pachI DhALamAM, dareka padanI stavanA pU. devacaMdrajI mahArAje karI che ane tyAra bAda zrIpAlarAsanA cethA khaMDanI agiyAramI ane bAramI kALajenA racayitA 5. upAdhyAyajI mahArAja che-mAMthI, pratyeka padane yogya bhAga alaga alaga dareka pUjAmAM mUkela che. aMtamAM mAlinIvRttamAM . jJAnavimalasUri mahArAje ane kalazamAM pU. devacaMdrajI mahArAje pitAnAM nAma vyakta karyA che. bhinna gaThThanA vidvAne varacenI A hArdika ektA ane upAdhyAyajI mahArAja pratyene A baMne mahAtmAne abhAva, sahada suMdara daSTAMta pUruM pADe che, je sAMbhaLatAM ApaNA hRdayane asara kare che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. * te kALamAM AvA pUjonuM paNa sthicitranuM bilakula nahi thatuM hoya ema butha che. nahitara, 5. upAdhyAyajI mahArAja ke AnaMdaghanajI mahArAjanA vyavadina jIvanacaritra mATenI ApaNI kayAranIye tuma thaI jAta. 5, upAdhyAyajI mahArAja mATe "bruvelIbhAsa" nAmaka nAnI kRti maLe che paNa te yulikA, temanI vizALa vikatAnA bhaTTa vidha pAtrAvALA jIvanane pUdyA cAra nathI ja ApI zakatI. upAdhyAyajI mahArAja ane temanA kALanI anya vyakie temaja tyAranA co, sahAyaka bane, avadhaka baLA vagere vize pUrNa mAhitI anya vidyAnA kAnamAMthI maLI rahe e apekSA rAkhIne A namra Alekhana pUrNa karuM chuM. karena hi guNaprAma, praguNIkurune muniH| mamatArAkSasI sarva, makSapratyakahalayA // 3 // muni caMkAre gunAha savAra che ane amasudhI rAsI che ekajhAMTe badhuM karI java che. acAspada zrIka] [zrImada vijayajI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyAcArya jaina tirdhara mahopAdhyAya zrI. yazovijayajI (lekhaka: zrIyuta maganalAla metIcaMda zAha, surendranagara) nakatu revA, sAtha tapariyA zAnadhyAnavariSThAya, namo'stu me namo'stu me // " saMsAramAM vidyamAna mahAtmAonI pUjAbhakti anekarIte thaI zake che paraMtu avidhamAna mahAtmAonI pUjAbhakti te bahumAnathI, zraddhAthI ane hRdayathI temanA guNAnuvAda gAvAthI ja thaI zake che. jyantIo UjavavI, samAre karavA ke bIjI ghaNI rIte temanA guNAnuvAda gAI zakAya che. Ajane prasaMga paNa e ja che ke jaina darzananA suvikhyAta saMta, prakhara tatvajJa, uttama sAhityapremI ane sarvadharmanA bhAvane samajAvanAra aThaMga mahepAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjane aMjali ApavAne che temaja temanuM smaraNa kAyama rahe, bhaktibhAva vRddhi pAme ane samAja temanA jJAnane cirakALa sudhI lAbha le evAM vidhividhAna karavAne che. je saMsAramAM janma dharIne yazadItine saMpUrNa vijya karI pitAnA jIvanamAgane rAjamArga ke jJAnamArga banAvyA che ke je mAga ApaNA mATe parama hitAvaha che, evA parama pratibhAvaMta, jJAnavaMta, guNavaMta upAdhyAyajI mahArAjanuM nAma letAM ja keI ane re AnaMda anubhavAya che. jemane upazama uttama hatuM, jemanI darzanazuddhinI gaNanA thaI rahI che, jemanAM saMyamazIlanAM mApa kADhavAM kaThaNa che evA eka jaina sAkSarazirAmaNi, vyAkhyAnavAcaspati sAdhu mahAmA vize kAMI lakhavuM e sAdhAraNa buddhinuM kAma nathI, vidvAne ja temAM caMcupAta karI zake. temanAM banAvelAM saMskRta-prAkRta pustake te eTalAM badhAM che ke tenuM pUruM avalokana thaI zake nahIM. kadAca kaI AgrahathI enuM nirIkSaNa karavA cAhe te karI zake, paraMtu temaNe pAtharelA gUDha tatvArtha eTalo vizALa hoya che ke te samajavAne viziSTa jJAnanI jarUra paDe. temanAM ghaNAM pustake saMsakRtamAM che. kAzImAM rahIne temaNe keTalAMka varSa saratane abhyAsa karyo hate. saMskRtabhASA te temane varelI hatI ema kahIe te cAle. A jJAnane mATe temane ajaba mAna paNa hatuM, hRdayane vizvAsa hato ane acala daDhatA hatI. Aje AvI daDhatA dhAraNa karanArA saMte ochA ja haze. temanuM daDha maMtavya nyAyakhaDa khAva' ke mahAvIrastava'nA pahelA zlokamAM ja pratyakSa thAya che. 6 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 "ekara jApa japI gatiTe vasIne, icchA karI kuzaLa kAvya abhaga rIta; mALA racI surabhi puSpa samAna jenI, pUjA karuM prabhupade vidhithI ja tenI. -vasaMtatilakA vRta ] be ekara che ciMtAmaNi pada AdimAM tene javuM. gaMgAtaTe vasI mAnya vipake dAvyanI jagyA karuM vikasita cugadhI puSpa sarakhA ne tyAM gAvuM, he vIra ! tArA padakamaLanI e vaDe pUja , [ -haragIna ida | nyAyakhaDakhAdyanI racanAnA prAraMbhamAM ja upAdhyAyajI mahArAja maMgalAcaraNa tarIke kalpavRkSa "ekAra" je sarasvatInuM maMtra bIja che tenuM smaraNa karIne pite gaMgAne kAMThe saMskRta vidyAnA dhAmarUpa banArasamAM rahI "cAyAcArya' ane "sAyavizArada'nI mAnavaMtI padavI meLavI, saMskRta kAvyanI nipuNatA prApta karI che te batAvavA vidvAnone raMjana karavAne kullAsa pragaTAvI prabhu mahAvIranA sugaMdhI puNa sarakhA tatvajJAnarUpI zabdonI mALArUpI guMthaNa karI te vaDe prabhunA caraNakamaLanI pUjA karavAne bhAva batAvyA che, eTale ke A kAvya prasunA tatvajJAnanI sAvanArUpa che ema kahe che. nyAyamaMDAi chanI mahattA upAdhyAyajI mahArAjanAM badhAM pustake jJAnanI paripakavatAthI lakhAyAM che. temAM nyAyakhaMDakhA' agra bhAga bhajave che. mAre "nyAyakhaDakhAdyane gadyapadyAtmaka anuvAda karavAne te tethI mAre tene keka abhyAsa karavA paDyo. A pustakanI mULa kRti ane tenA upara thayelI atyaMta vidvattAbharI saMskRta TIkA vAMcatAM ja mAsa thaMbhI jAya tevuM che. che ke temanA mULa ke atyaMta avaza nathI. kaMkyA karavA jevA che. upAdhyAyajI mahArAje gAyakhaMDakhAmAM prabhunI stutinA ukAthI yAduvAdanuM je nirUpaNa karyuM che te cittanIya che. temaNe prathama prabhunA atinuM varNana karI, vANI atizaya prAdhAnya batAvI bauddhonA kSaNikavAdane nirAsa karyo che. oDho dhyanuM lakSa je sariyAtri kare che temAM te roSa teo batAve che, temaja bauddhonI avaya ane vyatireka vyaktinA deva samajAve che. to bIjamAM rahelA bIrAvane aMkura utpanna thavAnuM kAraNa gaNe che, paraMtu te vyAti prANI che. bIja utpanna thavAnuM kAraNa bIva sAthe sahakArI kAra-mIna pANI vagere joIe ja, e niyama samajAvI zrotrAtika, sAthika, zUnyavAda, vijJAnavAda, anAtmavAda-A badhAne sUraje kavi'ne ekAMta gaNAvI pata karAve che ane prabhunA vyavahAravigraha nathane Adhipatya Ape chetyAra pachI . "nyAyakhaDa khAvAnA aA gadyapaghAmaka anuvAdamathI. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 kALa ane dezanuM svarUpa samajAve che. "cAyakhaMDakhAne pahelo bhAga te bauddhanA kSaNika vAdane parihAra karavAmAM ja pUre thAya che. nyAya darzananI kuTastha nIti paNa batAvavAmAM AvI che. dravyane ekAMta nitya ke anitya mAnavAmAM thatA do batAvI tene nityAnitya ke kathaMcita nitya mAnavAnI vyavahAravizuddha nayanI zreSThatA samajAvI che. tyAra pachI dravyanI utpatti ane nAzane hetu samajAvI, vastumAM rahelA bhedabheda batAvI pratyakSa ane pratyabhijJAnanuM svarUpa batAve che. AvI rIte banyAyakhaMDakhAdya' bahu ja buddhipUrvaka lakhAyuM che. mAre mArA arthe anuvAda karavAne kAraNe tene cheDe abhyAsa kare paDayo che te uparathI huM ATaluM lakhI zakayo chuM. saMskRta kAvyanA anuvAda karavAnuM kAma te huM mArI zakti mujaba karuM chuM. "bhaktAmara stotra, thANumara stotra, prArthanA batrIzI, saMgamakaMdalI, paramAnaMda pacIzI, ratnAkara pacIzI, svAduvAdamaMjarI, agavyavadikA' vagere kAjonA anuvAde thaI gayA che ane te pustakArUDha paNa thayA che. A anuvAdo pachI "nyAyakhaMDakhAine abhyAsa karavAnuM sadbhAgya sAMpaDyuM, jenI preraNA te mane jaina dharma prakAzamAMthI maLI. TUMkamAM e ja ke upAdhyAyajI mahArAjanA jIvanane paricaya vadhe ane huM mArA kAryamAM saphaLa thaye. temaja AjanA maMgaLa prasaMge aMjali ApavA bhAgyazALI thayo e anahada AnaMdane viSaya che. jo ke huM tyAM hAjara rahI zakyo nathI tene mane kheda thAya che. upAdhyAyajI mahArAja vize te lakhavAnuM ghaNuM rahI jAya che. teo sAcA bhAvazamaNa hatA, dharmavIra hatA, parama vicAraka ane paramazrutajJa hatA. te sarva bhAve temanAM gujarAtI kAvyomAMthI paNa nIkaLI zake che. gujarAtI kAvye jUnI gujarAtImAM lakhAyAM che, te vakhate jevI gujarAtI bhASA belAtI hatI tevI ja lakhAyuM che. eTale AjanI sudhArela gujarAtI AgaLa navAI lAge tevI che. ema chatAM AdhyAtmika bhAvathI jarUra bharapUra che. " bhavasAyara lIlAe Utare, saMyama kiriyA nAve. dhanya sAyara, kiriyA ane evA bIjA zaba jUnI gujarAtImAM vaparAtA hatA A hRdayabhAvathI bharapUra hovAthI gurjara kAvyamAM paNa UMDe AdhyAtmika bhAva darzAve che. sujasavelI'mAM temane AcArya zrIharibhasUrijInA nAnA baMdhu gayA che. temaja kaLiyuganA zrutadhara gaNuM aMjali ApavAmAM AvI che. AvA mahApuru dharmanA utAra mATe ja avanI para avatare che, teo dharmadhuraMdhara kahevAya che. je hINa thatI AryasaMskRtine sajI vana rAkhe che temanA janmane dhanya che. Aje ApaNe temanA guNAnuvAda gAvA taiyAra thayA e eka ahobhAgyane viSaya che. prAMte IcchIe ke jainadharma sadA vijyane pAme. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad mahApAdhyAya thI zevijayajI [ lekhaka : DaoN0 zrIyuta vAbhadAma neNasIbhAI "6 mahAtmanAM kIrtanaM hi zreyAM niHzreyasAspadam / " ahaMkAranA AvezathI AvRtta thayeluM jIvana parama kRpAsAgara RgurudevanI kRpArUpI talavAranI tIkSNa dhArAthI tyAre TeTAine ujjavala mane che tyAre te jIvananI dazA koI anerI jAya che. A kacana upAdhyAyajI mahArAjanA jIvana aMge akSare akSara maLatuM Ave che. sAdhujIvana svIkAryAM pachI pazu aMtarajJAna anubhavajJAna prApta thayA vinA jIvidyAnI vizAlatA, buddhinI prabaLatA, tarkazaktinI prakharatA, bAve, mAlakriyA ane khAghrAcAranA ADaMbara, vidvattAnI vizAlatA ane vakatRtvakalAnI vAcAlatA vagere aneka khAdghazaktionA prabhAvathI garviSTa anIne ahukAranI UMDI khINumAM gamaDI gayelA eka vakhatanA je cIvijayajI hatA tene samudranA agAdha jalamAMthI vA pRthvItAnA pAtAla pradezamAMthI ke aAgatinI UMDI gAmAMthI uddharIne anaMta kRpALu, karujIAsAgara, paramayeAgI mahAtmA AnadmanajIe paramatattvanuM rahasya svarUpa samAvI ahaMkAranA timira paaAnA pralaya karIne, sabhyajJAna ane svAnubhava rUpanA amRtarasa cakhADIne paramA mAnA sAcA premI manAvIne potAnA AtmAnA, bhramAjanA, dharmanA ane zAsananA grAcA udghAraka manAvyA, aMdhakAramAMthI akaLAyelA mAnavIne jema tejasvI sUcanAM ddIpyamAna kiraNA AjutAthI mukta kare che, tema ahaMkArarUpI aMdhakAranA anaMta othI duHkhI thatA AtmAne satpuruSarUpI sukSma sabhyajJAnarUpI jvalata kiSNunuM Tvisthya teja ApI anaMta kuHkhathI, anaMta AvaraNAthI, anaMta zradhanethI ane anaMta bhabhramarunA annA saMkaTothI mukta kare che. covijayajI mahArAjazrInA janma sa. 1665mAM gujarAtanA dhIhAja pAsenA kanhATTu gAme thayA hatA. mAtA saMskArI, sadAcArI, udAra, dharmapremI tathA zraddhAvAna hatAM. pitAzrI temanI nAnI vayamAM ja gujarI gayA hatA. bAlyAvasthAnuM temanuM nAma jAvaMta hatuM, mAtAnuM nAma saubhAgyadevI hatuM. cAturthAM rahelA suni zrInathavijyajI pAse mAtAe bhaktAmara statra sAMbhanyA vinA annapANI na levAnI pratijJA karelI tyAre sAta varSoMnA caAvijyajI mAtAnI sAthe upAye jatA ane guru bhaktAmara staMtra' saMbhaLAvatA te temane yAda rahI gayeluM ane varasAdanI DelImAM mAtAne trajI visanA upavAsa thatAM kharI hakIkata jANuvAmAM AvatAM cAMce divase 'bhaktAmara' saMbhaLAvI mAtAne pAraNuM karAveluM. AvI te adbhuta temanI smaraNAkti nAnI vayamAMja hatI. . Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upa gurujIe putranI mAgaNI karatAM sAbhAgyadevIe sahaSa pAtAnA khALaka gurujIne samaNuM karyuM ane te daza vaSaeNnI bAlyAvasthAmAM dIkSita thayA. pachInAM daza varSamAM vyAkaraNa, sAhitya ane nyAyamAM niSNAta banyA. A mahAtattvajJAnInI ne emanA vizALa sAhityanI puNyasmRti jALavI rAkhavI DAya te ApaNe temanAM vacanAmRtenI svAdhyAya rUpe upAsanA karavI ghaTe che. temaja te sAhityanuM prakAzana karI tenA bahALeA pracAra karI sastuM mUlye evI jJAnagaMgA vahevarAvavI joIe, jethI AbAla vRddha garIba yA tavaMgara tenA sarakhA lAbha laI zake. zrImad upAdhyAyajI zeDavijyajI mahArAjazrInI vidvattA athavA paMDitAI mATe jeTaluM kahIe teTaluM ochuM che. temanuM pAMDitya, temanI kavitvazakti, vAkpaTutva, padalAlitya, athagaurava ane rasa tathA alaMkAra tema ja parapakSakhaDana ane nija pakSamaDana temanA banAvelA graMthAmAM anAyAse dRSTigocara thAya che. temanA racelA aneka graMthA temanA jJAnanI bahu ja sArI rIte sAkSI Ape che. zAonA vacananI apekSA zuddharIte te samajatA hatA ane tethI karIne temanuM vacana sapramANa gaNAya che. saMvata 1743nA mahA suddhi panA rAja bheAI mukAme 80 varSanuM AyuSya bhogavI teo svargavAsI thayA. TUMkamAM, je uttama taka saMbaMdhI tIvra buddhie karIne sava danAne vize zirAmiNa paNAne pAmelA che, je tapagacchane vize agresara che, jeoe kAzIpurImAM paraha'nIonI mukhya sabhAne jItIne jainadharmAMnA uttama prabhAva vistAryuM che, jeoe tarkazAstra, pramANuzAstra ane nayazAstra vagerenuM vivecana karI uttama darzanazAstrI tarIke, uttama prakAranA bhaktakavi tarIke, nyAyanA niSNAta tarIke, prakRSTa vyAkhyAtA tarIke ane sAdhusamAjanA sudhAraka tarIke ane Adarzo dhama uddhAraka tarIke je nAmanA meLavI che te suvarNAkSare aMkita thaI ciraMjIva raheze. AvA mahAna muninI puNyasmRti akha'paNe sAcavI rAkhavA mATe zrIsArasvata satra dvArA je samAraMbha caiAjyeA che te pUrNa yazasvI nIvaDe evI hArdika prAthanA sAthe ceAjakane abhinaMdana arpI A lekha pUrNa karuM chuM. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upA) zrI. cazovijayajInuM bhavya jIvana (lekhaka zrIyuta nittamadAsa bhagavAnadAsa]. [muMbaImAM saM. 2006nA mAgazara suda 11 eTale ke mauna agiyAraze AcArya zrI trijyapratAparijI mahArAjanA pramukhapade zrI vijayajI mahArAjanI yaMtI ujavAI hatI. te goThIjInA upAzrayamAM zikAra medanI vacce sArI rIte phateha pAmI hatI. saM. 2007nA mAgazara suda 11 AcArya zrIviThyapratAparijI tathA AcArya zrIvijayamasUrijInI saMyukta hAjarImAM bhAyakhalA cukAme maMdiranA vizALa ulamAM baja sArI hAjarI vacce te ja jayaMtI ujavAI hatI. paraMtu AgalA varSa karatAM te vavajJA moTA pramANumAM utsAha dekhA hatA ane kArya paNa ghaNuM thayuM hatuM. te vakhate TAImAMnA vijyajI mahArAjanA samAdhimaMdirane dvAra karAvavAnA ane upAdhyAyajI mahArAjanuM jIvanaca ilakhAvavuM-A bane kAryo pAra pADavA mATe eka kuMka zarU karavAmAM AvyuM ane be divasanA samAraMbhamAM pU, ane AcAryo tathA suni zrIyavijayajInA upadeza ne prayArAthI bahu sAruM phaMDa ekatrita thayuM hatuM ke samAraMbha saphaLa rIte pAra paDyo hato. tyAre suIne upAdhyAyajInA jIvana ane dANuM navuM jANavA maLyuM hatuM. A badhAnuM sAruM pariNAma e AvyuM ke kaImAM zrImadunA samAdhimaMdiranuM kAma zarU thayuM ane tyAMnA sthAnika gRhasthonI saMbhALa tathA mahenatathI samAdhimaMdirane jIddhAra thaI gaye. khUbI te e banI che ke uparanA ane AcAryonA guru zrI vijayamahanasUrijIne dehAMta paNa joImAM thayela hovAthI temanI samAdhi paNa tenI pAse ja che.] zrImad upAdhyAya zrI vijayajInuM jIvana pragaTa thayelI yAdInI pItrAlasa bAbate uparathI tAravI zakAya tema che. zrA temanA grAnI ApelI yAdI uparathI paNa jAya che ke teo 177 graMthanA praNetA hatA. temaNe agiyAra graMtha upara TIkAo lakhI che, tarInna thaze gUra bhAthAmAM lakhelA che, bAra svAdhyAya 5NuM lAvyA che. emanA TUMkA jIvanamAM emaNe eTaluM badhuM kAma karyuM che ke, temAM eka paLa paNa gumAvyA vinA samayane sArAmAM sAra upayoga karI avizipa trAhityanI sevAmAM jiMdagI arpaNa karI che. upAdhyAyajInA prathA saMbaMdhI sucImAM samaktinA sUtraka bolanI cakAya, AhAra pApakzAnakanI sAtha, divyaguNa-payAyane rAsa, dipAvazIla,zrIpAlarAtri uttara bhAga, Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 samAdhizataka, samatAzataka, samudravahANasaMvAda, navapada pUjA, kumatikhaMDana stavana, naya rahasyabhita zrI sImaMdhara stavana, navanidhAna stavana, nizcaya-vyavahAragarbhita zrI sImaMdhara stavana, mIna ekAdazI stavana, siddhAMtavicAragarbhita zrI sImaMdhara stavana, agiyAra aMga sajhAya, ATha draSTinI sajhAya, pratikramaNagamhatuM' A aDhAra kRtio gujarAtI sahelI bhASA jANanAra ane samajanAra bhAIone bahu ja upayogI che. "samakitanA 67 balanI sajajhAya' mATe kahevAya che ke upAdhyAyajIne keIe maheNuM mAryuM ke tame saMrakRta prAkRta TIkAo ane rAsAo lakhI jANe che paraMtu gujarAtI bhASAne upakAraka thAya evuM samakita upara kaMI lakhI zakaze? bIje ja divase pratikramaNa vakhate cAvIza kalAkamAM pate taiyAra karelI A "67 bolanI sajhAya" temaNe bAlI batAvI tyAre maheNuM mAranAra te karI ja gayo ane teNe vinItabhAve kahyuM ke mAruM gaIkAlanuM kaheluM Ape tadana khoTuM karI batAvyuM e mATe Apane upakAra mAnuM chuM. sAce ja, Apa kharekharA samaye gujarAtI vidvAna che. "zrIpAla rAjAnA rAsane pUrvArdha bhAga vinayavijayajI upAdhyAye banAvyuM che ane uttarArdha bhAga yazovijayajI upAdhyAye banAvyuM che paraMtu te bannenI dizA judI ja che. yazavijyajI kevuM sarasa kAma karI zake che tene A rAsa acUka purAve che. "aDhAra pApasthAnakanI sajhAya' te huM tyAre nAne nava varSanA hatA tyAre amAre bhAvanagaramAM zeTha kuvarajI ANaMdajI, giradhara ANaMdajI tathA jhavera bhAIcaMda pratikramaNamAM bolatA, tene guMjArava haju sudhI huM bhUlyA nathI evI e suMdara kRti che. bAra bhAvanA' paNa vijayajI mahArAje banAvelI uttama kRtiomAMnI eka che, je jIvanane ajavALanArI eka uttama kRti che. jJAnasAra adaka' 250 zlokane gaMdha che. saM150mAM bhAvanagaramAM zA. dIpacaMda chaganalAle TIkA sahita chapAvyuM hatuM, tenI panyAsajI gaMbhIravijyajI mahArAje muktaka prazaMsA karI hatI ane kAravijayajI mahArAje tenI para vivaraNuM lakhyuM hatuM. adhyAtmane e uttama graMtha che. samuda bahANane saMvAda" e upAdhyAyajIe ghoghA baMdaramAM ra hatuM ane te samudra kAMThe vahANane mATe kAphale joIne tAdaza citAra uparathI banAvyuM hatuM, te batAve che ke gheghAbaMdaranI jAherajalAlI te vakhate kevI hatI ! sImaMdhara svAmInuM 125 gAthAnuM stavana' tathA 350 gAthAnuM nathagati ratavana' e baMne stavamAM te samaye ApaNe jainadharma kevI paristhitimAMthI pasAra thate te tenuM AbeDUba citra khaDuM kare che. kumatikhaMDana' e AtmArAmajI mahArAje banAvelA "samakti dvAra" jevuM ja te samayanA ApaNu ane pakSanuM kevuM bhayaMkara mAnasa pravartatuM hatuM tenuM citra khaDuM kare che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ATha draSTinI sAya" e upAdhyAyajInI adhyAtma viSe saraLa ane sugama bhASAmAM asAdhAraNa zakti batAvanArI ane upakAraka kRti che, je jIva, e samajavAne yatna kare te tenA jIvanamAM palaTe lAvI de evI che. cagI AnaMdaghanajI tathA upAdhyAya vinayavijyajI tathA kiyAddhiAra karanAra zrI satyavijayajI pacAsa e traNe yazovijayajInA samakAlIna hatA. cagI AnaMdaghanajI te samayanA eka advitIya puruSa hatA. paisAdAra ke keInI paravA karatA nahi ane jaMgalamAM Ine avadhUta jIvana gALatA hatA. upAdhyAya zrIvinayavijyajI tathA zrIyavijayajI banne vacce baDha ja prIti ane samabhAva ha. teo bannee vicAra karyo ke jenadhamamAM nyAya saMbaMdhI prathA je che temAM kAzI jaIne abhyAsa karIne umero karavAnI ba ja jarUrI che paraMtu te vakhatanuM kAzI baja rUDhIcusta hatuM. keI pazu jenA sAdhune te vakhatanA paMDita brAhmaNe nyAya bhaNAve che zakya na hatuM. te vakhate vyavahArane mArga paNa baja surakela hatA. e bane yunirAjene sAdhuveza cheDIne gRhasthanA vezamAM paMDita pAse jAya bhaNavAnI jarUra paDI, te paNa samaya para temaNe svIkArI hatI. tyAMthI pAchA AvyA pachI temaNe gujarAtamAM ane kAThiyAvADamAM ghaNe pravAsa karyo hato. temanuM janmasthaLa pATaNa pAse kaThuM karIne gAmaDuM hovAnuM jaNAya che. e vakhatanA gujarAtamAM madivAsI tionuM bajanera hatuM, te eTale sudhI ke savagI sAdhuone upAzrayamAM UtaravA paNa detA nahIM. te vakhate umA. zrIvinayavijayajI, zrIyavijyajI tathA zrI satyavijayajI pacAse hiMmata karIne kiyAuddhAra karyo. vaLI, upAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAje avadhAne paNa karyA hatAM. pAlItANAmAM cavijayajI jena gurukula, bhAvanagaramAM yavijayajI jaina graMthamALA, pAlItANAmAM thovijayajI na pAzcALA tathA eka vakhata kAzImAM zrI vijayadharmasurijI taraphathI calAvAyelI vithALa jaina saMskRta pAThazALA e emanA nAma sAthe saMkaLAyelI saMsthAo che. temAM upA. zrIyagAvithajInA nAmathI cAlatI keTalIka saMsthAo paNa AmAM umeravI joIe. upAdhyAyajInA gurunuM nAma nathavijyajI hatuM ane upAdhyAyajI keTalA badhA vinathI hatA te "samakitanA sarasa bAla'nI sajhAyanA aMtamAM temaNe jaNAvyuM che ke zrInAthavitha vitha pathasevaka, vAcaka thaze ema ela rU. e uktithI uparathI jaNAze. asalanA vakhatamAM guru-ziSyane je premabhAva ane bhakitabhAva te te hAla baTTa thAya temAM jovA maLe che. 350 gAthAnA stavana mAM emaNe je kahyuM che te baddha vicAravA jevuM kahyuM che ane temAMthI je sAra tAstrI zakIe te grAra tAravI zakAya te ghaNuM sAruM. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAgIzvara zrImad yazAvijayajInI jJAnadIpikA--jJAnasAra aSTaka [ lekhaka : zrIcuta amaracaMdra mAvajI ] ' zrImad yazeAvijayajI upAdhyAya ApaNA samAjamAM mahAna tArkika vidvAna ane zAstronA racayitA tarIke garavI gujarAtame AMgaNe prakAzita thaI gayA. temanI pratibhAne dIgha prakAza aMdyApi saune prakAzita karI rahyo che. teozrInA nyAyanA aneka graMthA temaja adhyAtmayoganA graMthA paikI temaNe nAMnasAra aSTaka ' graMthanI, sAdhaka AtmA mATe kharekhara eka dIvAdAMDIrUpa racanA karelI che. A graMtha te zrImadnI uttarAvasthAmAM paripakava cAgabaLa vaTe sarva zAstronA paricaya karI, pacAvI tene temA amRta sarakhA rasa karI; AtmArthIone pIrasI gayA che, jenuM pAna karI AtmArthI sAdhakA sahaja AnaMda ane svayaM zAMti prApta karI zakavA bhAgyazALI thaI zake tevA e graMtha che. aSTake che, ane ekaeka aSTakamAM chatAM tenI bhASA eTalI badhI . A graMthamAM kamaLapuruSanI 32 pAMkhaDInI jema 32 AThaA anuSTupama dhI aAkA che. te graMtha saMskRtamAM saraLa ane hRdayaMgama ane bhAvavAhI che ke te vAMcatAM AnaMda AnaMda thAya che. A aSTakanuM ApaNI mAtRbhASAmAM gujarAtI avataraNa . peAte ja kareluM che ane * jJAnasAra 'nA bhAvane khuba ja spaSTa karyAM che. ApaNe jainA paNa gItA'nA jevA pustakanI mAgaNI kAyamathI karI rahyA chIe paNa ApaNI pAse A ratnadIpikA gItA' jevI ja che tenA upayoga paNu karatA nathI. A 'jJAnasAra' graMtha nizcaya ane vyavahuAranI sadhirUpa che. temAM jJAna-kriyAnA paramArthabhAve je upadeza karavAmAM AnyA che te mujaba sAdhaka potAnI sAdhanA aMtarmukhaSTie zarU kare te jarUra te jJAna sArarUpa jJAnanA tattvane prApta karI zake. ApaNe tyAM jema samayasAra' Adi graMthAne mATe eka tarapha pravAhuballR vyavasthita pracAra thaI rahyo che, tema jJAnasAranA ApaNA pUjya vidvAna sAdhumunirAjhe dvArA samAjamAM pracAra thAya te ApaNI je AdhyAtmika bhUkha che te ghaNe aMze sataiSI zakIe. zrImanne prApta karelI mahAna vizALa STithI darekamAMthI tattvane sAra zekhI zeAdhI, tenuM rasAyaNu banAvI ApaNane ApyuM che, temAM samayasAra 'nAye sAra lIdhe che ane pravacanasAra 'ne paNa sAra lIdhe che, gItA'ce lIdhI che ane anya Agama, vedAMta Adi graMthAnA paNa sAnicoDa lIdhA che. teozrInI e prAbhAvika vizALatA jJAnasAra 'mAM kharekhara dedIpyamAna thayelI evAya che. . 13 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 8 jJAnasAra'mAM nizcayadRSTi mukhya rAkhIne te prApta karavA judAM judAM mahattvanAM aTakA kramama" lakhI, pUrNASTaka eTale pUrNa bhagavAna AtmAne sAdhya tarIke mUkI, khAdInAM aTake sAdhanarUpe varNamAM che. chevaTe sanayAkamAM AtmAne samabhAvamAM sthira karyAM che. AtmAne potAnuM svarUpa prAma karavA mATe je je sAdhanA pAramArthika ei jarUranAM che te te sAdhanA saMpUrNa paNe A adAmAM samAveza pAme che. A 'jJAnasAra' graMtha upara mahAna tatttataraMgI AdhyAtmika kavi divajI mahArAje ' jJAnamaMjarI' nAmaka suMdara TIkA lakhI jJAnasAranA bhAvane khaTTu spaSTa karyo che ane sAdhakane aMtarmukha thavA mATe, zayanAM dvandvamAMthI chUTavA mATe vistArathI temAM darzAvyuM che. A graMthanI e trajhu jAtanI AvRttie mArA levAmAM AvI che. temAM zailTI sva, paztivayaM zrIbhagavAnadAsa harakhacaMda dezIvALI AvRtti bahuja suMdara zuddha ane vyavasthita che. A graMthanI ApaNA samAjamAM pratiSThA thAya ane tenA khUba phelAvA thAya e jarUrI che. kAraNa ke atyAranA sugamAM AdhyAtmika vikAsa jarUra che. jaDavAdanA mahAna tAMTala sAme ApaNI AdhyAtmika samRddhi te jALavI nahi rAkhIe teA e javAdanA pUramAM ApaNe taNAI javAnuM ja che. A 'jJAnasAra'nA upara vizada artha, jema gItAnA ardhAM judA judA jJAnIoe jukI judI rIte karI, jIvana mATe tenI upace gitA darzAvI che tema AdhyAtmika zAMti prANa karavA mATe ' jJAnasAra' jevA graMthAnI khaTuM ja AvazyakatA che. tenA upara vivecane.AkhyAnA thAya ane Adhunika suganA navayuvakane pallu emAM rasa prApta thAya te rIte AdhyAtmikatAnuM sAcuM svarUpa darzAvavA ane e mahApuruSanI dIpAvalIne divase pUjuM karatI dIpikAnulya jJAna sAranI caita samAjamAM pragaTAvavA temAM dIvela pUrI, tenA prakAza samAjane ApavAnI AvazyakatA che. zrImadbhunuM RNa cUkavavA mATe temanI jJAnanyAta pragaTa rAkhavAmAM Ave e zrImadUnuM sAcuM smAraka che. stra. sanmitra zrIkapravijayajI mahArAjazrIe jJAnasArane apanAvyA hatA ane tenA upara suMdara vivecana lakhyuM hatuM je temanA lekhasaMgraha bhAga-9 tarIke prazcita thayela che. zrIgalIvijayajI mahArAjazrIe pUchu jJAnasAranA bAvAtha lakhela che. atyAre A graMtha viSe vadhu prakAza pAtAM vivecane jANuvAmAM nathI. 10 zrIkuvarajIbhAIne jyAre huM prazrcama bhAvanagaramAM maLye ane AdhyAtmika graMtha mATe mAgaNI karI tyAre temaNe mane jJAnasAra' AvyA ane jaruAvyuM ke, A amRta che.' mane e mahApuruSanAM vacana satya lAgyAM che. e 'jJAnasArathI pramuni thaI tenI lAvavAnI nAnagItA" nAmaka eka zatakana mana MdamAM grU. 2001mAM racanA gre pragaTa karI hatI. atyAre paNa mane jJAnasAra aMti Ape che. sAdhyanI siddhi mATe sAdhakane zrAdhanarUpa 'jJAnasAra' eka gInA' ja che ane huM pUrNa premathI vaLagI rahyo chuM. aneka suni mahArAjAone paNa te viSe vyAkhyAnA : Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ApavA, pracAra karavA, tenA nAnA nAnA guTakAo, moTA vivecanagraMtha chapAvI samAjamAM chUTathI vaheMcavA ane vAMcavA mATe jaNAvuM chuM. jyAre zrImadane DabhAIkhAte "sArasvata satra" ujavAya che tyAre mArI A ghaNAM varSothI dilamAM vahetI "jJAnasAranI saritAne sarva samAjanI AdhyAtmika tRpA tRpta karavA samAjane AMgaNe vahetI thAya, sarva pararUpI pAThazALAomAM te pAThayakrama bane tevI bhAvanA sAthe viramuM chuM. " Atmasiddhine pAmavA, prahavA jJAnano sAra, svAdhyAya karaje sadA, "amara graMtha jJAnasAra." ahamityakSaraM yasya, cite sphurati sarvadA / paraM brahma tataH zabdabrahmaNaH so'dhigacchati // 27 // "ama' evI asara jenA cittamAM hamezAM kurAyamAna thato rahe che te A rAbdazakyathI paramabrahmanI prApti karI zake che. dvArikA ] (zrImada vijyajI Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maha0 zrI yazovijayajIne jaina saMgha para karelo upakAra lekhika kuTa zrI. caMDikA semacaMda gAMdhI ] zrI mahAvIra prabhu pachI zrIsudhamavAmInI 60 mI pATe zrIvijyahIrasUri ma0 nA ziSya upAdhyAya zrI kalyANavijayajI, temanA ziSya zIlAvijyajI gaNi, temanA ziSya upAdhyAya zrInavijyajI mahArAja hatA, teozrInA ziSya zrIya vijyajI mahArAja hatA. teo mahAna kRtadhara, padarzanazAstravettA, nyAyavizArada biruda dhAraka, nyAyAcArya, tArkikazimaNi, kumatanA prakhara usthApaka, aneka graMthanA racayitA tarIke sarvatra prasiddhi pAmyA che. teozrIne janma kaheDu gAmamAM thayela hatuM. temanuM pUrvAvasthAnuM nAma jasavaMtakumAra hatuM. bAlyavayamAM ja vairAgyarasathI ragAI paMDita zrInavijyajI sahArAja pAse pATamAM dIkSA aMgIkAra karI hatI, ane tyArathI teozrI yazovijayajInA zubha nAmathI khyAta thayA. svadarzananuM sArI rIte jJAna meLavyA pachI saMskRta bhASA, nyAyazAstra ane anya dazanene abhyAsa karavA mATe teozrI sarasvatI devInA nivAsasthAna sarakhA kAzInagaramAM padhAryA. tyAM tAlimArtaDa, padananA akhaMDa jJAtA, sAtaze zine mImAMsA Adi zAstrone abhyAsa karAvatA eka bhaTTAcArya pAse zrIya vijyajI mahArAje abhyAsa karavA mAMDyo. kuzAgrabuddhithI cAya, mImAMsA, bauddha, vaizeSika AdinA siddhAMta tathA ciMtAmaNi" AdityAyanA pAragAmI banyA. temaja sAMkhya, prabhAkaranAM mahAvada sure ane dArzanika paraMparAnA matAMtare jANa lIdhA. daramyAna eka saMnyAsI ADaMbarapUrvaka kAzImAM A. keI tene jItI na zakuM tyAre A mahAnubhAve gurunI AjJA meLavIne cUrvajana samakSa vAda karI jIta meLavI. AthI tyAMnA paMDitAe bhaviSyanA zrama zAsanaprabhAvaka zrIyazovijayajIne bhAre satkAra karI tyAvizAranI mAnalarI mATI padavI arpaNa karI. tyAMthI vadhu abhyAsa mATe teo AgrA AvyA ane tyAM eka paMDita pAse tarkakarkaza siddhAMta ane pramANuzArone abhyAsa karyo tathA Isya vATI banI tArkikaziromaNi zrIyazovijayajIe sthaLe sthaLe jIta meLavI jayapatAkA prApta karI, zrI jainazAsananI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 adabhuta prabhAvanA karI. nyAyanA se graMtha racavAthI anyamatanA paMDita taraphathI nyAyAcArya biruda paNa teozrIne maLyuM hatuM. sUtra, miti, bhASya, TIkA, curNi e paMcAMgIyukta zrIjinavacananA eka paNa akSara utthApanAra mumatavAdIonI, muniomAM zekhara ane kumatatthApaka zrIyazavijayajIe barAbara khabara laI nAkhI hatI. kenA khaMDana mATe tathA yatiomAM pravezelI zithilatA dUra karavA mATe teozrIe anahada prayAsa karyo hato. kumatanuM sakhata zabdomAM khaMDana karavAthI aneka dukamano UbhA thayA hatA paraMtu vAcakazekhara munivare zatruonI lezamAtra paNa paravA karI na hatI. Take, patisamudAya ane zithilAcArI sAme niDarapaNe UbhA rahI teozrIe zAsananI advitIya sevA bajAvI che. teozrInA vakhatamAM laMpakamatanuM prAbalya vadhatuM jatuM hatuM. AthI mahAdhuraMdhara vidvAna zrIyazavijayajIe saTIka "pratimAzataka' graMtha banAvI, sthApanA nikSepanuM svarUpa samajAvI, ghaNu bhavyajImAM pratimA sthApanA, prabhupUjana vagerenI daDha zraddhA utpanna karI hatI. pitAnA jIvanakALamAM saMskRta, prAkRta, gujarAtI, hindI vagere bhASAmAM lAkho zlekapramANa graMthanI racanA karI aneka AtmAone zrIjinazAsananA rAgI banAvyA hatA. - teozrI siddhAMtanA rahasyane bahu sArI rIte samajyA hatA ane tethI ja jJAna ke DiyA athavA nizcaya ke vyavahAramAMthI koI ekanI puSTi karavA jatAM bIjA bhAganI nyUnatA, laghutA ke avagaNanA temanAthI kadI thaI nathI, mATe ja teozrInuM vacana sapramANa gaNAya che e taddana vAstavika che. anupama graMtharacanA, AgamanuM vizeSa jJAna, zAsananI atyaMta sevA, ati niputA, are ! evA te seMkaDo ane lAkhe guNane lIdhe pU0 zrIharibhasUri manA laghubAMdhava, bIjA zrI hemacaMdrAcArya ane kaLiyugamAM paNa zutakevaLInuM smaraNa karAvanAra tarIkenI anekavidha uttama upamAo te puruthapuruSe prApta karI hatI. satyamAganA parama prakAzaka, mahAna zAsanaprabhAvaka zrIya vijyanI zAracanA sAgara jevI gaMbhIra, gaMgAnA tarage jevI ujajavaLa ane carikA jevI zItaLa, nirmaLa ane pavitra hovAthI bhavyAtmAne parama AnaMda ApanArI che, temaja teozrInI tioe aneka AtmAone bAdhabIjanI prApti karAvI che. saMkhyAbaMdha AtmAonA sandarzana nirmaLa karAvyAM che, tathA anekAneka aMtaHkarane zrIjinazAsananA avihaDa raMgathI raMgI dIdhAM che. temaja zrImad AtmArAmajI mahArAjanA gurUdeva, zrImad buTerAyajI mahArAjA vagere aneka mahAtmAone miyAmArgamAMthI khaseDI sampamAganI zraddhA ane anusaraNa karAvyuM che. teozrInAM racelAM stavane Adi eTalA saraLa, rasika ane bodhaprada che ke, Aje paNa Avaphathaka-zaityavaMdanAdimAM mAnabhera gavAya che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 teozrInI nAnAmAM nAnI kRtimAM paNa taka ane kAvyane prasAda tarI Ave che. AvA eka prAsAdika kavi, yutimAnA ananya upAsaka, zurataranAkara, prakhara jinAlApAlaka, ane pracAraka mahApuruSanuM smaraNa kAma rahe mATe tene lagatA TalA prayatna thAya, teTalA prathAne karavA jarUrI che. A mahApurathanI kRtio mana, vacana ane kAthAnI ekAgratAthI abhyAsa karanArane vyastha darzana, sabhya, jJAna ane zrad zArirUpI sAkSamAnI uttama ArAdhanAmAM udArattara pragati karavI Atmika ane sukhasAgaramAM nizcitapaNe snAna karAvavAnI zani dharAve che. daze dizAonI aMdara vAdIomAM vijaya caLavavArUpa, kAra cAtunA caMdra jevA dhALa suyazane pRthvI para lAvI nAma pramANa ja zuLavAna mahAmAyAdhyAya thathAvijayajInA divya AtmAne trividha trividha vajana , paraH sahannAH padAM, pare. yogamupAsatAm / nAnA, nA ja ghare DhA 9 varSathI cAganI upAsanA karanArA bALa mata, ! lI evA kayAM vinA paramapadanI prApti kI zakatA nathI. dAciMzikA] zrImada vijyajI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcakazrI yazovijayajI. emanI mUrtinuM anAvaraNa vidhi lekhaka : zrIyuta zA. goradhanadAsa viracaMda, muMbaI) [ zrI. bhUlacaMdajI mahArAjanI paraMparAnA vidyamAna suni zrIyazovijayajI mahArAjanA prayatnathI muMbaImAM hamaNuM be varSathI mahApAdhyAya nyAyAcArya zrIyazavijyajInA guNAnuvAdano samAraMbha thAya che. gaI sAle (saM. 2007 mAM emane samudAya taraphathI bhAyakhalA khAte upadhAnakriyAnI pravRtti zarU hatI, eTale samAraMbha paNa tyAM ja goThavAye hate. eka tailacitra DAI gAme ghaNA vakhatathI karAveluM hatuM te tyAMthI maMgAvI te tathA emanA keTalAka graMtha ucca Asana upara AkarSaka rIte sthApavAmAM AvyA hatA. sivAya emanI kRtio lalya, alabhya jeTalI jANavAmAM AvelI tenI yAdI be lAkaDAnA pATiyA upara AlekhIhatI. jarInA uttamattama caMdavA ane bIjI aneka suzobhita vastuothI prasaMgakuM gaurava vadhAryuM hatuM. vAcaka zrI. yavijayajInI pAdukA DAImAM-zrImAlI vAgavALA daravAjA bahArajyAM smazAnabhUmi che ene lAgIne jaina munionA mRtadehane agnisaMskAra karavAmAM AvelA, temanA rUpa che te bhegI eka derImAM padharAvelI che. upara saM. 1745nA mAgazara suda 11ne samaya Apela che. A uparathI e nakkI karavAmAM Ave che ke, "mahArAjane dehatya ahIM thayela che ane te sAla dina A nahi te te pahelAMnA ekAda be varSanuM haze.' zrIvidhimasarijI ma.nA ziSya muni zrIya vijyajI mULe joIne che. zAha nAthAbhAI vIracaMdanA AgaLa paDatA kuTuMbanA. te putra che. temanA kuTuMbanA traNeka yuvake muni avasthAmAM temanI bhegA che. keTalAka zi pitAnA gurunI mahattA ja vadhAravAmAM mazagula hoya che. te daSTi tajIne zrI vijayajIe je guNAnurAganI bhAvanAne mUrtimaMta karI che te abhinaMdanIya che. vAcaka zrIyazovijyajI tarapha emane keTalA UDe bhaktibhAva che te emaNe atyAre upADelI pravRttinuM pratIka che. * 1. "ja bhAsa prakrima a pa A . nI vividha aneka nAM karavAmAM AvatA. 2. temaNe umbAvanI mULa rahI ane enuM abI mora nuM ne A dara (ne parivuM pagaluM che. ane tene ughATana vidhi moTA samAraMpurvaka manAra che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t A sAthe paNa emanA prayatnathI emanA adhyakSapaNAmAM mauna ekAdazInI savAramAM gADIjInA upAzrayanA vyAkhyAna khaMDamAM samArabha caijAyA hatA. pleInA UgatA jaina taruNu citrakAra pAse taiyAra karAveluM upAdhyAya zrIyaAAvijayajI mahArAjazrInuM tailacitra je e cuvAna laIne AvyA hatA tenI anAvaraNa vidhi thaI hatI. ] # * thunadhara thI, cazeAvijayajI upAdhyAyanA jIvananI cokkasa zRMkhalAmaa noMdha takkArthIne TAI vidvAne karI nathI e duHkhanI vAta che ane karI haze te gujaravelI bhAsa' sivAya koI hajI hAtha AvI nathI jagadguru zrI. hIravijayasUrinA hIrasaubhAgyakAvyuM' ane evAM trIjA kAvyenI vAta bAjue mUkIe te pattu upAdhyAyathIthI ochI mahattA dharAvanArA ane temanA kALane lAgIne thanArAo paikImAM upAdhyAya zrIdevacaMdrajIne devavilAsa " maLe che. zrI. satyavijya paMnyAsanI paraMparAnA zrI. jinavijaya ane uttamaviMcaLanuM temanA vidvAna ziSya zrI padmavijayajIe lakheluM padmamaya jIvana pragaTa thacuM che; je padma vijayajIe upAdhdhAthajInA sADI traNuse gAthAnA stavana upara khAdhamAya lakhyuM che zrI. vijayalakSmIsUrinI jIvanarekhA, temanA gaMgsTanA ziSya parivAramAMnA kavibahAdUra zrI. dIpavijayajIe sAThumakulapaTTAvatI'nA gujarAtI padyamatha paTa upara AlekhI che tathA anya zidhdhAe paNuM pRthak pRthak rekhAMkana kareluM maLe che. * . Apazune ahIM AMgaLa e 8 prazna thAya che ke caijJavibhUti zrIAnaghanajI ane maMDuAMprAjJa (zurtasAgara) covijayajI evI kAI niAvalImAM upekSaNIya kema ? zrI. mAnavijya uSAdhyAre potAnA dhamasabraDuM' graMtha covijayajI pAse yuvarAvyAnuM lakhyuM che ane temane zrutakevalI tarIke oLakhAvyA che. ema meM... zrI. nyA. vi. nyA. tI. suni zrIgAvijayajI pasethI vAtavAtamAM sAMbanyuM che. zrI. devacaMdrajI upAdhyAye jJAnasAra' aTaka upara jJAnamaMjarI TIkA lakhanAM emane mATe ghaNAM mAnabharyAM vighna vAparyAM che. zrI. jJAnavimalasUrie upA. grevivanI caigavizenI sApa upara ALAvamAdha lakhyuM che. temanuM ane vacadrajIe zrIpAla zatru 'mAMthI siddha... aMgenI e DhALane cAyogya rIte gaThavI 'navapada pRthva'nuM nirmANa karyuM che; pattu kAie emanA jIvananA athathI iti sudhInA banAveAnA yathAvata saMgraDa karavAnA prayAsa karyAM nathI. mAnu pariNAMma e AvyuM ke, anumAnajanya vAtanI paraMparA laikAmAM cAlatI thaI. AjanA jevA sAdhanasaMpanna e jamAnA nAtA. sukhathA e te jamAnAnuM mukhya lakSaNu hatuM. kyAnakAe potAnI zaktie dareka vastune baMdhabesatI karI dIdhI. samAja prAkRta hatA, jJAnA patti svalpa hatI, atyAre ApanlR tyAM pazcimanI vidyA madhyAkAze AvIne sutra peAtAnA 1. zrI jinavijIe pAdarAmAM kALa karelA tyAM temanA stUpa che. tyAM AgaLa paDelAM temanI avasAna niSie temanuM jIvana vaMcAnuM. . 2. A badhA yuM. zrI. mAnalAla desAIe jaina anidrAcika rAsamALA'mAM saMgadhana karI TIkA sAthe AA che jaina yugamAM meM tene AdhAre temanuM jIvanani TrakamAM lakhyuM che, . Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 prakAza pAtharI dIdhuM che. chatAye ApaNI sthiti te hajI pUrvavata che. te te kALa mATe te zuM kahevuM? astu. paheluM e kahevAmAM Ave che ke, zrI. vijaya ane zrI. vinayavijaya e bane gurubhAIo athavA keTalAkanA kahevA pramANe vinayavijya kAkAguru hatA. baMnee jazalAla ane vinayalAla nAma dhAraNa karI brAhmaNa vidyArthI tarIke pitAne oLakhAvI kAzImAM tyAMnA brAhmaNa paMDita pAse abhyAsa zarU karyo. temane nyAyane saMpUrNa abhyAsa bAra varSo pUre thavA AvatA temane khabara paDI ke, guru pAse hajI eka mATe nyAyagraMtha che, je e ghaNI kALajIpUrvaka gupta rAkhe che ane keIne bhaNAvatA ke jevA sarakhe ApatA nathI. A be medhAvI ziSyane e graMtha dhArI levAnI mahecchA thaI. AthI te graMtha meLavavAnI takanI rAha jotA hatA. koI kAmasara guru paragAma jatAM e takane lAbha uThAvavAne emaNe nirNaya karyo. gurupatnI pAsethI e alabhya graMtha yuktithI mAgI laI aDadho bhAga jaze ane bAkIne vinaye rAtorAta kaMThAgra karI lIdhuM ane savAramAM te gurupanIne pAche ANe. A hakIkatamAMthI ApaNane keTalAka vicAramudA UbhA thAya che. (1) vinayavijaya ane jazavijya e guru bhAI hatA? kadI nahi. e upAdhyAya zrIjazavijayajInA ekalA gujarAtI graMthAthI ja spaSTa thAya che. tAsa pATe vijayasena surIsara, tAsa pATe vijyadevasUrIraraka tAsa mATe vijayasiMhasarIsara, te gurUnA uttama udyamathI gItA guNa vA: tasa hisIkhata anusAra, jJAnayoga e sAthe re. (26-4) chokalyANavijya vaDavAcaka, haravijayagurU sI udaye jasa guNasani gAvaI, sura kinnara niradIse re. (178 ) gurU zrI lAbhavijaya vaDapati, tAsa sIsa saubhAgI; zrata vyAkaraNAdika bahuthi, nitya jasa mani lAgI re. (29-) zrI gurU vijya tasa rIso. mahimAvaMta matoH zrInavinayavibudha gurUzvAnAtAsa mahAguNavate re. je garU svaparasamaya abhyAsaI, bahu upAya karI kAsI: samyagadAna surUci surabhinA, muja mana zubha guNavArasI re. (281-8) ja sevA supasAtha sahajiM, ciMtAmaNi meM lavi. [ TaH jasa sevA-teDanI vArUpa je prasAda te karIne sahajamAM pitAmani mita nAme mahAnyAyazAstra te lApAmyuM. kAgaLa para ja rA A rAsanI-saM. 1729 bhAdrava vadi 2 dine likhI sADA kapuraskRta sADA cucara likhAvitam cha -ane jaNAvyuM che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 che sAda sAra dayA kare, Apa vacana curaga; tuM tuhI cuja upare, jApa karata upAMga. taka kAvyane te nA, rIdhe vara abhirAma; bhASA paNa karI hapatarU-zAkhA sama pariNAma." [pUrNa karatAM-pUrvavatu paTTAvalI tathA guruparaMparA ApI che.] " nAM tattva muni pati saMkhyA (17), varasataNuM e dhAre; khaMbhanayaramAMhI rahIya cAmAcuM, rAsa race che sAjI. >> (-zIkhavAmI rAsa-maMgalAcaraNa) (pUrvavata AcArya tathA guruparaMparA ApyA pachI-) zIza taka jatavija vibudhavara, nathavijaya vibudha nasa gura bhAyA; rahIya kAzImaThe jethI meM bhale, nyAyadarzana vipula bhAva pAyA. jehathI vRddha lahiya sakala natha, nipuNa siddhasenAdi kRta zAsabhAvA te e sugura karuNA pratye tujha, bhRguNa vayaNa rANAyarI yujha nAvA." ( -Dha50 gAthAnuM jIvana, DhALaH 17 mAMthI) "arihara nI bahu riti, kativijaya uvAyA; zikhya tAsa bhAvinayavijya vara, vAcaka suJNa sohAthALa. 7 vidyA vitha viveka vicakSaNa, lakSANa lakSita hAjI sobhAgI gInAratha sAtha, saMgata sakhara sahAjI. 8 saMvata sanara aDatrIsa varapa, ghIya dara mAse; saMdataNA AgrAhuthI mAMco, rAsa adhika ullAsa0. 9 sArdha sapta thAta gAthA viracI, potA te suralokejI; tenA guNa gAve che. gArI, mili cili thake che. 10 nAsa vizvAsa bhAjana tasa pUraNa, prema pavitra kahAyA; zrInAthavijya vibudha pathasevaka, jasavijaya uvajajhAthAjI. 11 bhAga thALe pUNa dha, tAsa vacana sakataMcha. - -- zrIpAla sane kaLazamAMthI) A uparathI ApaNe joI zIe chIe ke upAdhyAyajI thIyavijayajI pitAnA sahAdhyAyI tarIke upAdhyAya zrIvinayavijyajIne jaNAvatA nathI. je hAla te kAMI nahi te A "zrIpAla rAsamAM avazya te vize temaNe kahyuM hata. 1. sajAnI saMgata banAvI che, je potAnI sAthe vAta tema lakhana zrIvivithajIne vizvAsa haze ke zrI vijaya A adhura rasa pUrI karaze. eTale bhalAmaNa karelI je uparathI A rasa bAthavijayajIe pUre karI vizA kaI saMbaMdha nathI; e spaSTa che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 sujasavelI bhAsa" keTalAMka varSo pUrve hAtha lAgavAthI pragaTa thaI che. e mujaba zrIyavijayajIe amadAvAdamAM saMgha samakSa avadhAna karyA. temanI A buddhithI camatkAra pAmI tyAMnA eka AgevAna zrAvake temane vadhu abhyAsa mATe kAzI javAnI sagavaDa karI ApavA ukaMTha batAvI ane te mujaba potAnA guru sAthe teo kAzImAM gayA. "sujasavelI bhAsa'nA kahevA pramANe teo cAreka varSa kAzImAM ane traNeka varSa AgrAmAM rahyA. AgrAmAM emane prasiddha vidvAna (digaMbara) kavi banArasIdAsane paricaya thaye hA joIe. nIcenI mAhitIthI ApaNane tene khyAla Ave che. "cetana mahake saMga nivAra, jJAna sudhArasa dhAre." e paMkitathI zarU thatuM ane teoM jasa sattA sadhI re, eka bhAvake heya." e belathI pUruM thatuM pada, gAthA 15nuM AzAvarI rAgamAM heI, uparokata be paMkita sivAya bAkInI badhI paMkitao samayasAra'mAM thathAvat che. "adhyAtmamataparIkSA', "digupaTa cerAsI bAla" vagere digaMbara matane lagatA pustaka kayAM ane kayAre banAvyAM te vidvAnoe sUphamAvalakana pUrvaka vicAravA jevuM che. paMDita zrI. sukhalAlajIe "tatvArthasUtraupara vivecana lakhyuM che, temAM emaNe aneka citanIya viSane pariTa karate paricaya' nAmane nibaMdha jeDyo che. "tavAnI TIkAsamRddhinuM anaveSaNa karatAM-tenA gujarAtI bAlAvabaMdha vize teo kahe che? "(9) gaLI carovijhA, 3para cAra covinaya mija de-je vava du? yaha malTima nahI.. TippaNakI bhASA aura zailIko dekhate hue ye satrahavIM-aThAravIM zatAbdImeM hue jAna par3ate haiN| inakI ullekha karane yogya do vizeSatAeM haiN|' (1) digaMbarIya 'sarvArthasiddhi' mAnya sUtrapAThako lekara usa para mAtra sUtroMkA arthapUraka TippaNa likhA hai ora TippaNa likhate hue unhoMne jahAM jahA~ zvetAmbara aura digambaroMkA matameda yA matavirodha AtA hai vahA~ sarvatra zvetAmbaraparamparAkA anusaraNa karake hI artha kiyA hai| . (2) gaNI yazovijayajI zvetAmbara haiM TippaNake aMtameM paisA ullekha hai (sphuTanoTa-" iti zvetAmbarAcArya zrIumAsvAmigaNa(Ni)kRtatattvArthasUtraM tasya vAlAvabodhaH zrIyazovinayagaNikRtaH smaaptH|" sUtra, pAThabheda aura sUtrokI saMkhyA digambarIya svIkAra karane para bhI usakA artha kisI jagaha unhoMne digambara paramparAke anukUla nahIM kiyA / " 1. "sujasavelI bhAsa' prasiddha thaI tyAre zrI. e. desAIe mekalelI. temAMthI ApaNane AdhAre lakhuM chuM. A tema ja bIjuM pustake mArI pAse-sArA lakhavAnA sthaLe nathI; thI temAM joI khAtarI karavAnuM banyuM nathI. 2. zrI. e. da desAIe "jainayuga mAM AkhuM pada utArI A hakIkata lakhI hatI. meM "samayasAra nAnI vaye varcile. pharI joI javAnuM banyuM nathI. "samayasAra' upalaka jovA maLatAM temAM A hakIkata che. . 3. "tattvArtha vivecana' hiMdI 98 56. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 AnAM keTalAMka kAraNo paMDitajIe Apyo che. mrivAya keTaluMka kaheluM ahIM prApta thAya che, te A pramANe cheH vAcaka zrIyavijyajInA samayanI lageAlaga zrIsatyavijaya paMnyAsanA, zrIpUvijayanA ziSya mAvitrya, temanA ziSya jAviya thayA che. emaNe keTalIka saMjJA tathA paracuraNa sAhitya lakhyuM che. emanI eka kRtinI sAlavArInA AdhAre cA te samayanA bIjA yaAvijayanA lakhANu uparathI mAstara zivalAye nAmasAmya joI lakheluM ke, upAdhyAya zrIjavijyanA svargavAsa sa. 1745 mAnavAmAM Ave che, paNu te pachInI sAlavALI A kRti temanI maLe che.' paNa e 'gaNI' hovAnuM emanI ziSyapara parAnA gupta-vIravijaya ke emanA gurubhAI zrIjinavijayanI paraMparAnA kAI lakhatuM nathI eTale e gaNI haze nahi; paNa zrRti zrIupAdhyAya zrIjazavijya gaNikRta dravyaguNuparyAya rAsa saMpUrNa;' upAdhyAya zrIyazevijaya gaNita svapana mAya sapUrNa ja bhUsvAmI rAsamAM paNa te peAtAne gaNI lakhe che. vaLI, enA hastAkSaranA kAgaLamAM zrInavajanma durveda cInavinayapittottara' ema lakhe che. A patramAMthI ApaNane sarvArthasiddhiTIkA" mAnya sUtrapATha upara AvAvamedha lakhavAnuM kAraNa jaDI Ave che. A kAgaLa aneka viSace sAthe digambara zvetAMbara vaccenA matabheda paikI strImukti ke devali dhavalAhAra, kALadravya vagere sabaMdhamAM pUchelA praznonA uttararUpe che. * .. "theM likhyoM ke, ne kevaDI lAhAra kai pani tarI yugati diu~ nathI hindI (1) te khitAM graMthAMtaka thAI....havaM te yugati jApyArI icchA yaha sA gar3hAghara mahArAja haste ' adhyAtmamanaparIkA ro sarasa fearsi Avasya te sarva prIDyo / --- gi "kAdaza lina" (1--{2} phalyuM sUtra he- vizAlanena nuM sUtra na che.....vizva kRta (sAyesidri-rAma' nAT ne sAthe hajuM vAthI devuM sAruM .....cInuM cai no vivArA phelo ! bAira saMparAce 22 lullasanpave 11. ivyAdi anukrame "ekAdaza jine" e sUtra cAnyuM to trivi adhikAI niSedha vyAkhyAna paMDita he te krima ko ? vo natu vAsanAI digambara' prameyantranhanArdaNDa ' naye ityuM vyAkhyAnaM kArDa chaD je 'ekenAvikA na daza ekAdazaM etAvatA eka nahi-daza nahIM te 11 I parIsaha nahA~ te hanyo samAna vyAkaraNaviruddha uIM te 'zrIsyAdvAdaratnAkara' madhye kahiDa hai / kevalIne ekavAra banyA vinA 6 sUtra vinAne maTatuM na haiM // . * A upasthI ApaNane saheje samajAya che ke, sarvasiddhinA pAkanA khA artha zuM nIkaLe che, te attAvavA tene maLAvamaya lakhyuM che. * tattvArtha'nA adhyAya cAcAnA 19 mA sUtrane saMkhyAbhedanA kAraNe apavAde zvetAbarIya sUtra rAkhyuM hoya te te anavAoga che. (pRSTha : 5-58) A patramAM zvetAMmara viruddha digaMmmarIya mAnyatA, sAdhudhammapakaraNa, srImukti, Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 kAlavya, kevali-kavalahAra-paikI kevali-kavavAharanI ghaNI UMDI tavAnugAmI carcA karI che, jemAM emaNe ghaNA graMthanA AdhAre TAMkI tAMbara-digambara viSayane skuTa karyo che. praznakAra vaga tatvanI jijJAsAvALo heI, tajajanya jJAnathI paricita have joIe, paNa saMskRta bhASAnA anabhijJapaNanA kAraNe temane te bhASAmAM lakhelA graMtha na samajAya te temanI samajamAM utAravA mATe tenA bAlavAdha ane mUla gratha karavAnI temane jarUra paDI hatI. " adhyAtmamata parIkSA-bAlAvabodha' ga. yogadRSTi graMya zrItAne agovara na rahaI te graMthage bhAva sajjhAyarUpaM bAMdhyA chaI, te paNa-mokalasyuH ihAM-ziSyajananA hitane arthaI asmatkRta 'jainatarkabhASA' anusAra nikSepa-naya yojanikA kahII chaha-" ase 'jainatarkamApA' mAMhi libyu chaha ne prAkRtamApAi lekha madhye tumhane likhI jaNAvyuM chaha e lekhanaha mahAzAstra karI jANavU yukta na chaI." e atisUkSma artha chaI 'dravyaguNaparyAya rAsa' madhye ase vakhANyo chii| ___"A enAM dRSTAMto cha-paTale aThe dharmakArya sune pravarte che aparam, thArA kAgala samAcAra pAyA. bAMcI bahu sukha zrayA / atra jJAnagoSThi gariSTha esI samA che, je dekhA thA sarakhAM jJAnapriya lAkana ghaNuM mukha upaje te prAMchanoH tathA nyAya mAge kA che te mAhethI prato pAMca sAta aThethI lai jAI, inyu sA gadAvara mahArAjane lakhano / bIjI bhalAmaNa je likhaNI hove te likhajo! pariNati zuddha raakhjo| zA. vacchA, zAM. tejaso pramukhane paNa kAgala likhajI....A pakSamA samajadAra dharmapriya keTa eka che te lakhanA / emanI sabhAnA sabhyane ApaNane A rIte paricaya maLe che. have ApaNe emanA kAgaLanI bIjI vigatemAM UtarIe "ananyathAsiniyatapUrvavartikAraNam / ananyathAsiddhiniyatapazcAbhAvi kAyam ' e lakSaNa lokavyavahAra avazya mAnavAM to svabhAvavAda yukti zUnya raI e cintAmaNitakaro maarg| "kAgala 2jo--"," svasti zrIpAcaninaM praNamya-zrIstambhatIrthanagarato nyAyAcAryopAdhyAya-zrIjasavijayagaNayaH saparikarAH suzrAvakapuNyaprabhAvaka-zrIdevagurubhaktikAraka....saMghamukhya zAha hararAna, sAha devagajaM yogyaM dharmalAbhapUrvakamiti likhanti / aparam....tathA khaMbhAta madhye zrAvaka sUtra vAcai chaha teDhuMDhiyA AjJA virodhI abhinna graMtha chai / ____ "vaDo lekha likhAvI mokalyo chaha / sA gadAvara thAnaI ThAuko mokalyo chai / tiNamAM-nayaH nikSepaH pramANarI maNA na rahI chai.... ___ "tathA nyAyAcArya viruda to bhaTTAcAryai nyAyagraMtha racanA karI dekhI prasanna hui diUM chaha / graMtha samApti likhyA chaI 1. emanA kAgaLamAMthI A badhA bAlavabedhanAM nAma eo Ape che. "gurjara sAhitya saMgraha' bhAga 2mathiI kaccaguNuparyAya rAsa', "jaMbusvAmI rAsa' kAgaLa vagere utArA lIdhA che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . "pUva cAra- vidhi , zAM 3 nyAyAcAryapadaM tataH kRtazata-anyasya yasyArpitam / ziSyaprArthanayA nayAdivijaya-grAjhottamAnAM zizuH, tattvaM kiJcididaM yazovijaya ityAcyA taDAkhyAtavAn // " "nyAyagraMtha 2 lakSa krIyo ha no baudAdi kagai ekAMta yukti khar3I tyAhAda padani gaMDI naha e yukti jaina nyAyAcAya bindra pariNata ziSya loka Rha teI pramAga chaI meM grIgyo / " ATalA utArA uparathI ApaNe spaSTa joI zakIe chIe ke, upAdhyAya zrI vijaya gaNi guru zrInavijyajI sAthe kAzImAM viziSTa sAyanA adyAsA jAya che. tyAM (dazanAdi zAstro sAthe temaNe tAdhi-ziromaNi' mahAnyAcAra thaMDuM adhyayana ka. A badhI hakIkatamAM keIjAthAe teo pitAnA sahAdhyAyI tarIke zrIvinayavitha vize lakhatA nathI. tema zrIvinayavitha upAdhyAye pote kazI thAvuM, tyAM rahI arayAsa karyAnuM ke keI padavI lIdhAnuM ke zrIyavitha gagi pitAnA sahAdhyAthI hovAnuM lakhyuM hoya evuM jAthAmAM nathI. teo ane gurubhAI ke zIvinayavijaya kakSAguru pazu hatA nahi vinayavijaya zrIkItavijya vAcakanA ziSya hatA. temanI guruparaMparA zrIharie vijaghasarithI jArI paDe che. zrIvijyasenasUri pachIthI dhamasAgara upAdhyAyanA kAraNe tapagacchanA vijayadevasUrithI "devasura rAccha ane vijyaANaMdarithI Asura vAccha" ema be phaMTA paDyA. temAM zrIyavijayajI devariparaMparAnA AmnAyamAM hatA, jyAre zarUmAM zrIvinayavijayajI zIANaMdavijayasUrinA pakSamAM hatA, te temaNe evadutanI paddhati upara zrIvijayaANaMdasUrine pagRpaNane kSamApanA-vijJapti' patra lakhyo che tathA temanI keTalIka gujarAtI padyakRtiomAM emaNe banAvelI paraMparAthI paNa nakkI thAya che. Ama chatAM bhAre AzcaryanI vAta che ke, loke temane zrIyazovijayanA gulAI, keI kAkagurU tathA sahAdhyAyI batAve che. eTaa ja nahi paNuM eka agamya ane avazya ghaca, 1. A vize ema kahevAya che ke, jenA nAma chupAvI--brAhmaNa nAma vinavi vinAvAla ane jaLavijayajIe jalAla-nAmathI brA pati pAse abhyAsa karyo pratinividAna zrI. sukhalAlajI sAthe A vize vAta thatAM temanuM kahyuM thayuM ke, A jhuM kheDI che. te vakhate kacchamAM na AvavAnAM ghaNuM ghare hatAM. eTale temaNe jaina gapaNanuM nAma sAdhunuM kAyama rAkhI abhyAsa karyo che. te vakhate muralI ghaNI hatI. amadA vakhatamAM paNa ghaNI hatI te te vakhate hAtha ja. hAla eTalI nathI. 2. kAka6 zrI viSaH jIvi paNa tenA gulAI e thayA. - ribAra-bAthaTa 280 jI-gu, ajamAvaH jenajhAjha, parajA te diva-dde pravRkha tenA abhyAsArtha (davyazapathAya rAsa-Ta.) gAthAH 281 2. A stra caDhAkA-TipanuM rUpa nadi graMthAkAre khe che, je aM kAvyarUpe eka kAvya che. tenI nakka lirivArI amaravikathajI pAse, temanA vidAna ziva caturarityajI pAse je hatA. temane punakakara (a) kAla kaI zIthAriyA (upAdhyAthI pura kAlayanA makAna ke je makAnane ujava tathA nAmAbhidhAna temanI mAnuM phaLa che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 . je vidyagurue gApavI rAkhyA hatA te gurunI gerahAjarInAM lAbha laIzurupatnIne DhagI-- meLavI tenuM chAnumAnuM adhyayana karI lIdhAnuM suddhAM temane mATe kahe che. ApaNI bhAre jijJAsA vacce AnuM ApaNane samAdhAna maLe che; jenA ullekha * dravyaguNuparyAya rAsa ' ane pAte lakhelA kAgaLamAM ciMtAmaNi-cittemapi' mahAnyAyazAstra nAme karelA ApaNe joIe chIe. ATalI khullI rIte lakhelI hakIkata te keTalI saMgata karavI? upAdhyAya zrIvinayavijayajIe peAtAne zrIpAla rAsa' ArabhelA te peAtAnA pachI vAcaka zrIyazevijyajIe, pUrA karavAnA saMketa karelA te mujaba pUrA karyAM, ATalA saMbaMdha mAtrathI anumAnapara parAe keTaluM vilakSaNa rUpa dhAraNa karyuM, e ApaNA leAkamAnasanA nAdara namUnA che. AthI paNa AgaLa vadhI teo kahe cheH " ' guruRNa svIkAratAM temanI pAsethI vidyAya letAM kahe che gurudeva! atyAra sudhI ame vidyA mATe nAma-jAta geApavI che; kharI rIte ame brAhmaNaputra na hoI jaina sAdhu chIe. eTale amArI pAse tamane dakSiNAmAM ApavAnu dravya nathI paNu Apane jyAre jarUra paDe tyAre ame tamane je nAma, gaccha vagere jaNAvIe chIe te pramANe patto meLavIne Avaze te tamane banatI sahAya karIzuM.' ema kahI gurunA AzIrvAMDha laI te bannee gujarAta taraph prayANa karyuM". keTalAka samaya pachI jyAre teo khaMbhAtamAM hatA tyAre temanA e gurujIne paisAnI jarUra paDatAM tyAM AvyA, temane dekhIne vyAkhyAnapITha uparathI UtarI temaNe temanA satkAra karyAM, zretAone temanI oLakhANa karAvIH pAte atyAre je sthitimAM che te temanA pratApa che, jethI temane ucita puraskAra ApavA Avazyaka che.' zrIsaMghane evA nirdeza karyAM, AthI sa Mghe temane 80 hajAra rUpiyA te vakhate ja karI ApyA ! kha`mAtathI jesalamera lakhelA kAgaLanI hakIkata AgaLa kahelI che, temAM ApaNe zAstrI gadAdhara mahArAjanuM nAma vAMcIe chIe, jeonI ceAnyatA zuM hatI ane tene kevA kAma mATe razakelA hatA--tenI mAhitI ApaNane temAMthI maLI rahe che. vinayavijayajI sabaMdhe kAI ullekha temAM nathI. sAthe vihAra karatA hAya ane sAthe ja khaMbhAtamAM cAmAsuM hoya tA aneka ghaTanAothI bharelA e kAgaLamAM temanu nAma na heAya e saMbhavita che? emanA sAthe vihAra kaI rIte siddha thatA nathI. tema patinA nAme je eka vAta UbhI karavAmAM AvI che, tene kAI aMza zAdhyA jaDatA nathI. eka mAtra zAstrI gadAdhara hatA eTalA ja patto maLe che. gAma-paragAma, deza-videzanA samAcAra meLavavAnu sAdhana mAtra, AvatA jatA mANasAnA mAMDhathI sAMbhaLelI vAtA sivAya bIjuM atyAranA jevuM kAI sAdhana ke pradeza pradeza vaccenA parizRMta saMbaMdha hatA nahi. eka gAmathI bIje gAma javAnuM paNa nikaTa hatuM. evA 1. AvI vAtA mahimA vadhAravA--muddhinI tAjII batAvavA--kahevAmAM Ave che; paNa te kevI anatha paraMparA upajAve che. te vize mAre eka jANItA terApaMthI sAdhu sAthenI vAtacItamAMthI jANavA maLI te kaheH tamArA yazovijayamAM sAdhupaNuM karyAM AgaLa rahyuM " meM te e bInAne kAyama rAkhI ghaTTatA javAba dIdhA paNa ApaNA samAja AvI daMtakathA mATe vivekapUrvaka vicAra karatA thAya tA sAru. ( Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * " aMdhakAra samathamAM je kaMI ghaTanA bananI tene lAkA pAnanI kalpanA pramADuM Tana lAkha sUkanA, AvI vAnA upara kaiTalA AdhAra rAkhavA te vicArakAnuM samaja paDe ema nathI. AvI ja eka prakAra AnaMdRna ane thIyoAniya vaccenA che. baTAjJAnI guru zrIyovijayajI thAja zrIAnaMdatranajI mATe nAnu AI temanI grAdhamAM nIkaLyA ya emAM zaMkA lAvavAnuM kAraNuM nathI. AnaMdaghana ApI muti" e vAta puravAra kare che. keTalAka AnaMdaghana saMAvanAruM vATa zabdane AtmAnA AnaMda svarUpa pranIka mAne che. paDu ApaNe e RSIne sAvadhAna thI sAMbhaLI tA amathI RRAnaMdaghana vyaktino spaSTa ni nIkaLe che. mAnanIya vidvAna zrIAnA kara dhruva kahe che tema emanA graMthamAM zrAdha sAdhanA abhyAsa suSkaLa pratIta thAya che.' Apatu emane AbAnA zuddha rUpI aMdha upaniSadyA, nAna vageremAM vAcA pUrjAnA, ciTTAnana, niyamananuM eka zabda vAraMvAra vadhatA IcU ya. AnaMdana e ghaTyAnI zIlAbAnaMda (vijaya)nuM taallusa che, e zrIyazovijayajInI jAmAM hatuM. eTatha emaNe briTanayananA pAyAne upayela kathA che. te amane A paTTImAM ibAnA nAnA dI' ta naMdana-dAnAtha mAM temanA nibaMdhama ra 1 candranA zrIrthodrA mA AcI che. -coLIna graMtho dAdA sApana, e, koi cora va nI vAta ke mAre jaththara, anAr mAta hoya nAna phona varSanI vayanI che jo ke maLavuM ane joTa roghara mA ya rAMka anya mana jo te ghara vAra nA ne rAmanA cAra aMka noMdhakAmanuM pradyAna " : 8 1 - bhadInA' thI pAtaMjala gaTara nA kaTa aneka jaina cakra dhyAna vindhyana Ta karyo che zabdonA grA, na, yA ane ka vAgAmAM pradhAna tathA cArvAya' ya tenaya karyAM nAda'nA trAkanuM jIvanuM AA nAka ema vaLyuM che bhAbhInA zrAdya karmane dhAneMcaLatA vAdhonuM na pradeza anusAra parIkaraNa karyuM che.-- da cakANa urjAne bhAna tho' goTa TodA mA nAma pUrvena koi samAna A rA ya aa ta ke Ta ra aa mANe vana i satta zudde evuM ana zrI nA ... sApanane Dho mA, nA, sama barmA cauda sadana se 1 re amo e rA thato ? dhR aa ATa Ika emanA nAnA--aTaka, tAnakA, khAna ni ni nAnA pAna pRththara-jI TaTa-68 2. trIjI zAnI zakti maNimAM , karyA nidha jAnanA saMskRta sAhityanuM digdarzana' 2, tree ae. 8. cAbAjInA ! " DhA ; ba ka vRda . , navA gUMjAna rada che. grAthI 33 AnaMdyana, adhyAma gula nizci 3' e rIta ! raMjavAthI ra Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 zuddhAnubhAvane lakSIne zabdanI pasaMdagI karI hatI te te jinadhinane upaga karata. aSTapalI mAM vAraMvAra AnaMdaghana zabdane karelA upaga vyaktigata che. e aSTapadInI utpatti ja kahI Ape che. jenI puSTi thIAnaMdaghanajIe yazavijyajInA karelA padathI sahaja rIte thAya che. A be mahAtmAnuM milana je arthanuM hatuM temAM lokone judA ja artha samajAya. te vize Ama kahevAya che (1) teo (vijaya) vidyAnA madamAM AvI jaI khaMDanamaMDanamAM paDI gayA hatA. emanAmAM AMtara vRtti nahotI! te AnaMdadhanajIe temane karAvI! arthAta AdhyAtmikatA yazavijayamAM AvI hoya te te zrIAnaMdaghananA samAgamathI. 2) zrIAnaMdaghanajIne pitAne aMtakALa najIka jaNAtAM pitAnI pAsenI labdhisiddhi anyane ApavAnI IcchA thaI AvI. A mATe temanI yazavijya upara pasaMdagI UtaratAM, kAgaLa lakhI temane lAvyA. te pramANe yazeviya temanI pAse AvyA. eka vakatAnA kathana mujaba te temane cha mAsa sudhI zu prajane bolAvyA che tenI jANa AnaMdaghanajIe karI nahi eTale tyAM sudhI teo ema ne ema haiye rAkhI besI rahyA ! te pachI gheya khUTatAM pitAne lAvavAnuM prayojana pUchyuM. AnaMdaghanajIe kahyuM: "have kAMI nahi. tame parIkSAmAM niSphaLa nIvaDyA! mAre vicAra tamArAmAM paiya-gAMbhIrya keTaluM che, nimamatva-anicchitabhAva keTalA che te tapAsI mArI pAsenI labdhi-siddhi tamane ApavAne hate paNa tame adhIrA banyA. have tame ene cagya nathI. AthI upAdhyAya vilakhA paDI ema ne ema pAchA pharyA. zrIAnaMdaghanajIe pitAnI badhI labdhi-siddhi bhUmimAM bhaMDArI. (te pahelAM) bIjA vaktAe zAsanakAmanA upaga mATe temaNe suvarNasiddhi mAgIH e rItanuM kahyuM hatuM. (muMbaInA eka bhASaNamAM). have ApaNe prathama mAnyatAne vicAra karIe. zrIyazovijyajIe kAzImAM rahI sarva zAsapAraMgatatA meLavI, AthI emanI prajJA jJAnanA dareka pradeza upara pharI vaLI, jeNe tenA aze aMzanuM samyam svarUpa prApta karyuM hatuM. A prApta bhAvanA darzanapakSe, matAgrahavAda, dharmabhrame ane tethI pracalita thayelA dhamAlAsarUpa anuSAne vagerenA AMtara svarUpane sparzatI hoya ema ApaNe joIe chIe. emane je vastu nayApekSa lAgatI tyAM tene samanvaya karyo che. mithyAvAdarUpe lAgI tenuM khaMDana karyuM che, je bhramita hatuM tenuM spaSTa bhAna karAvyuM che, ane jyAM mUDhatA tathA duSTatA hatAM tyAM sabaLa hAthe kAma lIdhuM che. emAM ApaNe emanI zAstravizAradatA, taTasthatA, nirbhayatA ane nirmaLatAnAM darzana karIe chIe. te sAthe ApaNane emane kalyANakara prabaLa puruSArtha paNa yAda Ave che. * * temanA samayanI sthiti khyAlamAM letAM levAya che ke, sAdhuomAM plAnikara zithilAcAra vAsa karyo hate. teo parigrahanA grahathI grasita thayelA hatA. dravya prApti e ja kriyAkAMDa tathA manuSAnuM prayojana hoya ema samajAtuM hatuM. eTale emAMthI dhamane prANa UDI gaya hate. ya Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 svArthavaza satyapadeza thato nahi. bIjI loMkAzAhathI pragaTelI ajJAnamUlaka dezanAe bAhyAcAratuM mahatva vadhArI, mUha lekene pitAnA tarapha AkarSyA hatA. A sthitinA nivAraNArthe emane kaDaka kalama calAvavI paDI che. bagADe keTale, ke ane kyAM che? enI vicAraNapUrvaka emanI tejasvI kalamamAM vIracita kamaLane bodhapATha sarvatra daSTigocara thAya che. tema ajJAne pravartAvelI mUDhAvasthA ane tadanusArI AcaraNanuM svarUpa emaNe javalaMta rIte niDaratAthI batAvyuM che. te mATe meTe bhAge lokavANIne upAga karyo che. sADAtraNa gAthA, deha gAthA, savAso gAthAnAM stavane racyAM je atyAre paNa teTalAM ja upayogI che. dhamanI kharI daSTi emAMthI ApaNane sAMpaDe che. dhamAcaraNa sudhAravA jatAM je kaparaMparA anya sudhArakene veThavI paDI che tene anubhava emane paNa thaye hate. e emaNe zrI zakhezvara pArzvanAthanA stavana'mAM pitAnI manovyathA vyakta karatAM varNavyuM cheH kipAnala upajAvata durjana, mathana vacana araNI; nAma japuM jaladhAra tihAM tuja, dhAruM duHkhaharaNa. aba mehe esI Aya banI, zrI zaMkhezvara pAsa jinesara mere tuM eka dhaNI." tevI ja rIte emaNe ThekANe ThekANe prasaMga pAmI pitAnI kathanI kahI che. temAMthI ApaNe emanI UMDI vedanAnA niHzvAsa sAMbhaLI zakIe chIe. 1. eka vaktAe kahyuM hatuM ke, yationI arthavanA sAthe upAdhyAyajIe ghaNu kAka prahAra karyA, jevI badhA yatie temanI pAse AvI vinavavA lAgyA ke, "mahArAja! Apa A pramANe upadeza karazo to amArI duza thaze. AthI upAdhyAyane dayA AvavAthI temanI dAkSiNyanAthI teoe te pachI pUrvavata lakhavuM choDI dIdhuM A hakIkatamAM keTaluM tathya che ?make, upAdhya che jyAM aniSTa netA tyAM nibhakapaNe belyA vinA rahetA nahi. emanAM lakhANomAM emanA nira svabhAvanI chAyA paNa jovAya che e mATe juo- je nirbhaya mAraga bele, te kazo dvIpane tAle" - 350 gAthA stavana, DhALa : 4mAMthI). jo samma jiNamaggaM, payAsae nimmae NirAsese | bho bhavvANa jaNANaM, dIksamo bhavasamuddammi // -(mahAnizItha) 2. gItAratha jayaNAvata bhava bI je mahaMta, tasa va leka tarie, jema pravaNa bharadariye. (5) navi niMdA mAraga kahetAM, samapariNAme je gadaga tA. 9). jAM saNa eka karAya je khalane pIDA thAya, paNa e navi chAjei, je sArAnane sukha dIje. -(350 gAthA stavana) gIyaM maNgai mattaM, atyo taraseva hoi vAkhANaM / umaeNa ya saMjutto, so gIyatyo muNeyabbo // - mahAnizItha) annANI vAkhANaM, karei no tassa hoi pAvaphalaM / nAgI vi jo na bhAmaha, so lahae nANavigyaM su // nahitopadeza) che doDa do, 4 nA nara vadati rada ji vada , cagAna kada toe ti tatto ciya saM kasalaM, tatto tesi pi hoina hu pIDA / muddhAsayA pavittI, satyaM nigbosiyA magiyA / na 350 gAthA stavana, TALaH 4) Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 emane zAstra lakhavAno udeza zo hate? kaTutA AvI javAnuM kAraNa zuM hatuM? emane AtmA keTale nilepa hite? dRSTi keTalI sAragrAhI hatI te ApaNe emanA zabdamAM ja joIe ? __ " hamaNAM-sakala zvetAMbara tarka graMtha, digambaramata nirdalaka ja che e moTo aMtara che| e digaMbara mukti chaI, pachi-jina jANe to parIkSaka lokane vaDI khAmI chii| rAgadveSI nAma dharAvaNo TaleM chahaM paNi mithyAtva AvaI chii| 'chAgamapanayataH kramelaka-pravezaH' nyAyaH / uktaM ca hemAcArya: 'ayogavyavaccheda - dvAtriMzikAyAm " sunizcitaM matsariNo janasya, na nAtha ! mudrAmatizerate te| mAdhyasthyamAsthAya parIkSakA ye, maNau ca kAce ca samAnubandhAH // 2-27 // " artha-he nAtha ! he cautarAgadeva ! emaI sunizcita che, je te loka matsarIrI mudrA atikramatA na chaI, etA tA-mAsarI ja ch| je parIkSaka huMtA, maNimAM ane kAcamA samAnubaMdha ka0 sarakheM paraNAme chaI, kAva- ratanarI aMtara na dekhAvaI madhyastha rahaI, parIkSaka loka aviSaya arthaI jinaneM bhalAvaI / vonojinaro nirNaya thAI Inaro nirNaya karo parIkSaka gItArthI AjJA pramANa khii| anizcita artha-sAcoI kahaI tA-parIkSaka apavAdamAM paDai, uktaM ca 'sammatimahAta' " eyaMtA sanbhUyaM, sanbhUyamaNicchiyaM ca vayamANo / loi aparicchayANaM, vayaNijjapahe paDai vAI // 3-59 // " artha-ekAMtaI asadabhUta artha dUra raho, sadbhUta artha paNi jo anizcita ka0 saMdehAkrAnta kahaI to-vAdI lokika ane parIkSaka je loka tehano-vacanIyapatha ka0 niMdAmArga tehamAM paDe, te mATe saMdeha na karavo 1 A ja emanI graMtharacanAnuM jIvanabharanuM dhyeya rahyuM hatuM. emanI guNanA sAragrAhI daSTi keTalI vyApaka ane AtmAbhimukha hatI? te temaNe pAtaMjala cagadazana' upara vRtti lakhIne tathA "adhyAtmasAra mAM "gItAnA zvekene samanvaya karIne batAvI che. digambara mAnyatAnuM UMDe UtarIne buddhigrAhA rIte khaMDana karyuM che. tathApi dhuraMdhara naiyAyika zrIvidAnadinI aSTasahastrI' upara TIka racI pitAnI nyAyAcAryatAne dipAvI che. e vize ApaNe vidvAna paMDita zrIsukhalAlajInA zabdomAM joIe: "(ga) vAcaka yazovijaya.....zvetAmbara saMpradAyameM hI nahi kiMtu sampUrNa jaina saMpradAyameM sabase aMtameM honevAle sarvottama prAmANika vidvAnake tora para prasiddha hai| inakI saMkhyAbaddha kRtiyAM upalabdha hai, satrahavIM-aThAravIM zatAbdI taka honevAle nyAyazAsake vikAsako apanA kara inhoMne jainazratako tarkabaddha 1. gaNa: Y4 86-87. 2. tatvArthasanna hiMdavivecana-paricaya (jainatarkabhASAnI prastAvanAmAMthI utArA jainapatra ApyA che. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 kiyA hai aura minna bhinna viSayoM para aneka praRNa linvanara jaina tatvajJAna mUhala anyAmakA mArga taiyAra kiyA hai (g. 2) (tha) khaNDina ti-bhAgya para nImarga vRni AdhyAya yazovijayakaM hai| yadi na mila jAnI do sutra rAtre kALI kAra pharAra mAtra rAjA nA pUrva nA aisI bartamAna meM upalavya isa vRnikA eka choTema saMDana netrA mana ho jAtA hai / yaha baNDa prathama adhyAyakaM aga mI pUrA nahIM aura isameM unakI do vRttiyAMka namAna hI zabdazaH mAnyatra anusarala Rra vitraNa diyA hai| prasA hone para bhI isameM jo gahI nabanugAmI carcA, nA hunanA aura jo bhAvanakoTana dikhAI denA hai yaha yazevinayI nyAyavizAradanAcA nizzya jagAnA hai| paNa tame kaheze ke AvuM lakhavAnuM temane prAna zuM haze - "ki nAmasmaraNena na pratimA kivA midA kAnayoH, saMbandhaH pratiyogitA na sazo mAvana kiMvA yoH / nahancha dvayameva vA jaDamane tyAnyaM yaM vA vayA, cAra suleja jIva - prakAra) ame karIe chIe ke tame ene AMtara mAM praveze, ane pUche ke A zabda vyAjana che ke nahi? pi, temAM gukhyatve sthApanAni pa pa natha pakSane AgaLa karI temaNe atyaMta ma rIte samajAvyuM che. jene A zramajavAnI buddhi nathI chatAM thatA kada tene trIjo zo javAba ghaTe? ara evA ghaTInI, TA kriyAtrA karanArAonI, dalinI, phlAvAnI emaNe bava hAthe abara lIdhI che. e emanA sAbhrakAzane tApa che, je tApa mithyAtvanA zizira visarjakta karI sayyatanI vasaMtane vikasita kare che. vANI ane te kahe che - " taka vima paNa kavinuM, vathA sAhitya sUkamA; arijajana paNa darzana, nArI mRdu upacAra. nArI ra). have trIje I. A vidha zramane pArAvAra strArtha thAya che ke, krI A be purunA aMtaramAM zArI. temane pichAnavAnI, AvI vAto pracatrita karanArAoe tarI lIdhI che? cA eTalI parIkSA zakti kendrI che? je kara jhagvAMcchu-AnaMdane anya vAmAMthI brAnaMdane upADI I AbhamAM ja sthApita karyo che. A zradarzana tenI tAlAvelI, temAM ja jannatA prApta nija AnadAna ane zavAda e sivAya dravya keIsu emanI najaramakSa nathI. e ja niraMjana eja paramana' eTaDhI vidyAmaka TakatA dhAraNa karanAra A nadIne vizvatriTinA caMdunI ciMtAvALe cAle emAM ApaNuM pAcaMtAnuM ja nathI zakuM? Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 che. ane evI rIte zratasamudranA pAnathI jeo prajJAvAna che, jeNe mahImahA harine medAnamAM jItI lIdhuM che, ane jenI suvidhA acirAsuta zAMti (vizuddha AtmasvarUpa paramAtmA) prabhunA guNagAnamAM bhulAI gaI che, jemAMthI niSpanna thate samatArasa-tenA pAnathI cidAnaMdanI moja mANI rahyo che, jenI AgaLa harihara, brahmA, ke puraMdaranI traddhi kAMI visAtamAM nathI, jene zAMti svarUpa paramAtmaprabhuthI samakita dAna pAmI-dInatA gaI che* tene lakhrisiddhine Icchaka dIna ane te mATe utsuka batAva temAM ApaNI bAlizatA sivAya bIjuM zuM che? prathama vAta te-deha sivAya kaI paNa vastu vagaranA ekAkI arayamAM vicaratA, nijAnaMdamAM masta AnaMdaghana pAse kAgaLa, masI, kAThuM AvyAM kyAMthI? grAma-gAmAMtaranA 1. adRSTArthe'nudhAvantaH, zAstradIpaM vinA jaDAH / prApnuvanti paraM khedaM, praskhalantaH pade pade // 5 // majJAnAhimahAmantraM, svAcchanyajvaralabdhanam / dharmArAmasudhAkulyAM, zAstramAhumaharSayaH // . zAstrojAnArasta ja, sAdarA: zAstrAva zA mA, boti varSa paNa hA . -jJAnasAra-zAstrASTaka. 2.. vikalpacaSakarAtmA, pItamohAsavo hyayam / bhavoccatAlamuktAlaprapaJcamadhitichati // 5 // nirmalasphaTikasyeva, sahaja rUpamAtmanaH | adhyastopAdhisaMbandho, jaDastatra vimukhyati // 6 -AnasAra-mahASTaka harA anubhava jera hatA je, mehamala jaga luka: paripari tehanA marma dekhADI bhAre kIdhe bhUTho re. muja sAhiba jagano to. udaka pamata kalpa jJAna tihAM, trIjo anubhava mIThe,te vihu sakala tuSA kimabharji, * anubhava prema garIThe re -zrIpAla rAsa, khaMDa4, DhALa : 13. vyavahAra kudRSTayocvairiSTAniTeSu vastuSu / kalpitepu vivekena, tattvadhIH samatocyate // 22 // -gabhedadhAtrizikA... jJAnadhyAnatapazIlasamyaktvasahito'pyaho! / taM nApnoti guNaM sAdhuryamApnoti zamAnvitaH // 5 // sAnasAra-zamASTaka 3. "hari suraghaTasuratarUkI sabhA, te to mArI koTho re" -(zrIpAlarAsaH khaMDa 4 DhALa : 13-12: - 4 "hama magana bhaye prabhu dhyAnameM' -e AkhuM zAMtinAtha stavana. * * 5: "ddhi-vRddhi pragaTI ghaTamAMhI, Atama rani reI beTho.' - zrI. rA. khaMDa 4, 13-11). . " leze vAsita mana saMsAra, kaleza rahita mana te bhavapAra; . je vizuhamana ghara tame AvyA, prabhu te ame nava nidhi ridhi pAyA.' - vAsupUjya stavana) bAbadRSTipracAreSu mudriteSu mahAtmanaH / aMtare vAvabhAsante, sphuTAH sarvAH samRddhayaH // 1 // -jJAnasAra-sarvasamRddhi aSTaka Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa jANakAra covijyajIne patto meLavI temane kAgaLa pahoMcADanAra mAlusa temanI pAse kAMthI? A vicAranA viSaya che. . ceAgIjanamAM cegathI aneka labdhisiddhi utpanna thAya che. 'pAtaMjala cagadarzana (trIjA vibhUtiyAda)mAM jJAna, maneAkhaLa, vanakha, zarIrabaLa Adi vibhUtie cegathI prApta thavAnuM tathA vaikriya, AdvArakaladhi, avadhijJAna, mana:paryavajJAna Adi siddhi cAMganuM phaLa hovAnuM varNana che.' A UparathI ApaNe joI zakIe chIe ke ceAgavibhUtio AtmAnI viSNuddha sthitinI sahacArI che tene chUTI pADI vinimayane paTTAtha banAvI zakAya evI e nathI hotI. e je ApaNI samajamAM Utare te uparanI vAtAnI spaSTatA thaI jAya. AnaMdaghanajI mahAyegI hatA ane temane cegavibhUtio hAvA viSe kaze zaka nathI. pazu cegIpuruSo caigalabdhanA upayeAga karatA nathI, ema maharSi zrIharibhadrAcAya cAgadasimuccaya ' mAM kahe che. paNa vizeSadarzI leka, vikramazIya'mAMnI' uzIe havAmAMthI peAtAnI kritryazakti vaDe bhejapatra utpanna karyuM" ane te upara lekha lakhI pururavA rAjAne mokalyA hatA; tema zrIAnadaghanajIe peAtAnI pAsenI hintha labdhisiddhithI A badhuM karyuM ! ema manAvavA prayatna kare te Apaze emATe Azcaya pAmIzuM nahi paNa emaNe eTaluM vicAravA jarA cALavuM joIe ke, ApaNe A rIte A mahAmAnya puruSAnI krUra mazkarI teA karatA nathI ne? amane prazna tA e thAya che ke, AvI khAtamI meLavI keNe? zuM AAna daghanajI evA echApeTanA chIcharA mananA hatA ke temaNe peAtAnI A maneAgata vAta bIjA AgaLa pragaTa karI1 ane caDhevijayajInI binalAyakAta ughADI pADI! caze.vijayathI vadhAre pAtra kANu hatuM ke jenA AgaLa A peTanI vAta temaNe karI ke, jeNe TAkAne tenI jANa karI! athavA ema te kAMI hatuM nahi ke, kaiAI manaHva jJAnI A ane puruSanA jIvana upara athathI iti sudhI peAtAnA jJAnanA satata upapcALa rAkhI rahyA hoya ane te lokene kahetA pharatA hoya? Ane kAI satASakAraka javAba che? vastutaH A vize emAMthI ekeye kAMI kahyuM nathI. zrIyazeviyanuM AMtara mana kevuM hatuM te A temanI racanA ja temanA khullA peTanA ekarAra karI batAve che. jJAti jJAnavRizcana, muLA,dina nI pUrNAnandasya tat kiM syAt, devikavedanA | // 4 // chindanti jJAnadAtreNa, spRhAvipatAM budhAH / jJAnAkAra--pUrNASTaka mulazopa ca mU ja, hai caruti yajJa r r --jJAnasAra-niHspRhASTaka 1. pati sukhalAlajI kRta cothA graMtha hiMdI anuvAda' prastAvanA : pRSTha : 13, 2. kartA mahAkavi kAlidAsa. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 rUpe rUpavatI dRSTidRSTvA rUpaM vimuhyati / majjatyAtmani nIrUpe, tavaSTistvarUpiNI // 1 // bhramavATI pahidRSTibhraMmacchAyA tadIkSaNam / abhrAntastatvadRSTistu, nAsyAM zete sukhAzayAH // 2 // -zAnaAl-dhere. citte'ntapranthigahane, vahinigranthatA thA / tyAgAt kancukamAtrasya, bhujago nahi nirvipaH // 4 // -zAnasAra-parivA4. saMsAre nivasan svArthasajaH kanjalavezmani / lipyane nikhilo lokI, jJAnasiddho na lipyate // 1 // nAhaM pudgalabhAvAnAM, kartA kArayitApi ca / nAnumantApi cetyAtmajJAnavAn lipyate katham ? // 2 // -zAnasAra-diefyies. zarIrarUpalAvaNyagrAmArAmadhanAdibhiH / utkarSaH paraMparyAyazcidAnandaghanasya kaH // 5 / nirapekSAnavacchinnA, na te cinmAtramUrtayaH / yogino galitotkarpApakarSAnalpakalpanA ||8) -jAnasAra-anAtmA . A upara daSTi nAkhyA pachI zuM samajAya che? tame kaheze ke ane sahu koI kahe che-A AnaMdaghanajI sAthenA-pAchalI avasthAmAM-thayelA samAgamanuM A phaLa che, paNa tema nathI. A emanI gAbhyAsasAdhita-AMtara mukhatAsvasvarUpa sthiratA che, teja dravyaguNapathatha rasamAM sahajarUpamAM joIe chIe. emAM emaNe pAtaMjala-cAgadazamAMnA samApati svarUpane khyAla A prakAre ApyA che 'asmin hRdayasthe sati, hRdayasavato munIdaH / iti vadayasthite ca tasmin , niyamAt sarvArthasiddhiH // 1 // cintAmaNiH paro'sau. teneyaM bhavati samarasApattiH / saiveha yogimAtA, nirvANaphalA [budhaiH] proktA // 2 // 1. A rAsa tathA "sADI traNa gAthAnuM stavana, digambarIya prabhAcaMdasUrinA "samAdhizataka' gujarAtI anuvAda ane "samatAzataka' saM. 1709 pahelAM racAyAnuM amArA bIjA lekha "gujarAtI kRtionI sAlavArI mAM sAbita karyuM che. 2. kSINavRttaramijAtasyeva maNehItRgrahaNaprAyeSu tatsthatadajanatA samApattiH // 1-41 // tatra zandArthajJAnavikalpaiH saMkIrNA savitarkA samApattiH // 1-42 // 'pazupayaryAya rAsa' gAyA 270 mAyAmodhamA -samApattilakSaNaM cedammagerivAmijAtasya, kSINavRtterasaMzayam / tArasyAt tadaanatvAca, samApattiH prakIrtitA // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara zALA nA raMga navarAtri durA A pramANe je anubhava karyo che te kalara kare che ane eja darzanamAM vala mA ruthI pahere che, je emanI ekAkA kaI chIetrirAya da, coparA, vi. padarijhunavara, ravivArajerA - catra sAthe rka, rAgere taka: evAQs, rUdattazakatra jeka anekAneka cina pramANe ApyAM che ke jene hisAba no. ja dizAna nA kuvara gADa dharamAM paNa che. (Ta 15 e nipAtuM hazag tranA pachI TAi: 16 mAM zuddha thatI cADyA pachInAri brAnane akulA paNa temAM vacce che. - je vyAja ni thaI, ati lavA. tag zaru thaya upAzcAya zrInAthavijA zu vikaTa padavihAra karI kazI vize vidyA e pahecA hyAM aneka uparo-hi pivAnA zarira a ra ravivAre pAnI karI 28 2 Ta kA thaze. rathI cArika rada cArAcArya banyA. lagAvavI zAstrAe -gaMgAtaTa upara rerA rAma jaya japavALI jenA upara prasanna thaI sAta na cAo che ane kAvyane vara acche tathA jALa pazu karu jethI karI. evA rara1trA lAThI putra e mu4i karanAra yukari tenA tarkabaddha kadI na vAnanA mAre ja kAra karI mahezanA pavitradika viSNu dezanA Tera, ri- su ne laghakI zAsthara ane pAra gari, ucca cAritrAdhaka nI, rikerI ne ane 2. sa dhI hitArthapuruSArtha bArI e karavA re akaro g karanAra kArAgAra kacerI, kacchamAM vara: chata pazu caMdyu rUpamAM sacihya mA nI vyavasthA sadAne pAtra che, AnaMdaghanajInI kathAH nI jA mahAna grAhyAnI zanina karu che zake? e TyiA bAda jApa kI daIe ane e rAjA para che. zuM che ke cAMlakI ke je pa = ! rajA : 8, suraja ! - dada ) aA ke ra4-' krU i - 22:44 ra je. . di dadala ki. : are "ki daridazikA' raMda . " pArtha " pUraka jevuM. mukhya cAra rAke. . da svara kure ja dare ka huM kadI pUruM chuM ja. (8) ra zuM karuM je ka ka ja . have e ka. (6) - 9924) Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 * muja mana aNu mAMhe bhakti che, AjhA rI re teha darInA tu' che mAjI re; ceAgI paNa je vAta na jANe re, teha thyacarija kuNathI huA tANe re. laghu paNa huM... tuma mana nava mAtru re, jagadguru tumane limAM lAvuM re; ajavAle acaraja kIdhu ke, bhakta sevaka kAraja sIdhu . " --(suvidhijina stavanamAMthI ) vAcaka zrIyazeAvijayajInI chakhI uparathI vajrAvaraNa dUra thatAM emanI citramUrtinu dana tA thayuM paNa emanA aMtara darzana mATe hajI eka paDha khaseDavAnI jarUra hatI. e kAyara me A rIte yathAzakti, yathAmati karyuM che ane e rIte je e zrutadevatAnI mUrti pratyakSa thaI, tenA khyAla Apu chuM. 66 iyamucitapadArthAlApane zravyazobhA, budhajanahitaheturmAvanApuSpavATI / anudinamita eva dhyAnapuSpairudAraMbhavatu caraNapUjA jaina - vAgdevatAyAH // 1 // " samaraka jana pAse potAnAM phUla nahi hAvAthI- emanI zrutavATikAmAMthI cUMTelAM puSpavaDe pUjA karuM chuM ane bhaktithI ubharAtA hRdaye natamastake vaMdana karI kRtArtha thAuM chuM. 1. paM. sukhalAlajI - umAsvAti apaneko vAcaka kahate haiM isakA artha pUrvacit karake pahelese hI zvetAMcarAcArya umAsvAtiko pUrvavit rUpase pahacAnate Ae haiM ( tattvArthavivecana - paricaya pRSThaH 18 ) yazovijayajI paNa e ja arthAMmAM vAcaka hatA jethI ame bIjAM badhAM vizeSaNA cheADhI e vAyu che. 2. samAdhirnandanaM dhairyadambholI samatAzacI / jJAnaM mahAvimAnaM ca vAsavazrIriyaM muneH // ityAdi - zrI puNDarIkAdhyayanasyArtho'pyevaM bhAti // dra. gu. rAsa DhALa, 5, 8 gAthA 21 nA bALAvabodha. 3. tapaH zrutAdinAmataH kriyAvAnapi lipyate / bhAvanAjJAnasaMpanno niSkriyo'pi na lipyate // 5 // --jJAnasAra-nile pAka. kAM A e peAte ane kayAM loka ?---- jeluM ahuMkAra camakAra baMdhana, zudghanayane dahe dahana jema iMdhana:-(350 gAthAnuM sta, DhALa 16-9) 2. dravyaguNuparyAya rAsamAM--AzIvacana pachI ApeluM kAvya: gatapAra-te prAptapAra-ehavA guru te kahevA che? saMsArarUpa sAgara tehane--taraNutAraNu viSe...tarI samAna chatarI ehavA nAma jihAjane chaI-teha meM' bhAkhI...sujanane bhallA lAka, satsa`gatis0 Atmadravye SaT-dravyanA upalakSaNa olakhaNuhAra tehane--ramaNika surataru--je kalpavRkSa tehanI majarI samAna che. gaviya budhane jayakarI--jayakAraNI--jayanI zuhArI avazya jasa--saubhAgyanI dAtA che. mehanI mAyALI nira nIyAsa-cAzIvizvanam // 2. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyAcArya zrIyazovijayajI emanI gurjara kRtionI sAlavArI [ye : zrI navanI ] upAdhyAya zIyAdila jIvananuM mApa, gata cAra ImokalAka daIcaMda devAI ane dila thIgruha cA putvavetA jinavijyajI jevA pratidina lebara bAda ko su ke dehi va ane pitAne gumAra para hai. devAMgana neta mAnIta bhane gAuna enI sU ijAradarici kahyAM puravAra kapha arahyuM che. have cA dhakkA eka gujarAtI yu nI karAranA ripatha dudha upara da. te eTalA mATe krecathI enA jIvananA chellAka cukela sUpa TI zarTa e ema chI. A vizenI carcA dama sthAnAne kA " dina muhavI, agadI zanAmeM hue haiN| inakA inhA jInA naM. kucha prakAzita huA hai vaha pati nahIM hai| i viziSTa vihAnaka ya inka manaH yatrA mAMga Rgaka mAtra chatrAMkana anyatra hai / eka liya mukhya aura vAya ahie, jo abhI to hama mAnya nahIM hai para anI bhI isa anI yA anna huna lakSya gahanA hai / antu, anI nA bAka pavijaka paricA i ziledA cAhie ki unakI bhI sanntraya yAMka unakAlA, baina denara maulika granthotrA gaharA dohana bAlA, pratyaka dizyatrI tahataka pahu~ca usa para amanAka apanA spaSTa mantavya pragina agnyAzIya nikAya bika ayi vana ne mAla Rla vicako na vinAsa huMcAtI vaMza anavara aura saMpradAya DIhAyaka vana pAna meM kucha napaDhAusa maniyatAsaMkalindanAtha dala nandA, digaMbara mAha meM hI nahIM ali jaina malA bhI unakA nA aMI vigaSTa vidvAna amAnaka hamAra thAna naI, baayaa| pAka mAtra, jyukti nahIM hai / hAla upAdhyApaka aura dusara dinAMka granyatra amIra ko jyanATa kala ziyAI usaMka vAra nala-kAra kA kalya lalaM hai| niHpandaTa vAMva aura devara sAmane aneka baDyA vikUna jha gaye hai, ki nayA boTa saTahAyameM bhI pracaMDa vidvAnI kI nahIM nhI hai;ntra vaidika vidvAna nA mar3hA dI ucca sthAna lene gayA hai| vidhA bhandA untrI honI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upapa hI hai; para isameM zaka nahIM ki koi bauddha yA koI vaidika vidvAna Aja taka aisA nahIM huA hai jisake granthake avalokanase yaha jAna paDe ki vaha vaidika yA bauddhazAstrake uparAMta jaina zAstrakA bhI vAstavika gaharA aura sarvavyApI jJAna rakhatA ho| isake viparIta upAdhyAyajI jaina the isalie jainazAstrakA gahaga jJAna to unake liye sahaja thA para upaniSad, darzana Adi vaidika granthoMkA tathA baudra granthoMkA itanA vAstavika paripUrNa aura spaSTa jJAna unakI apUrva pratibhA aura kAzI sevanakA hI pariNAma hai| upAdhyAyajIta pAtalasTa-ghoLI-tti, tathA kSatriI dhiSi-rIvA hindI sArasahita- vikrama saMvata 178, I. sa. 1922 mAM saMpAdita graMthamAM tene paricaya ApatAM paMDita sukhalAle je lakhyuM che e emanA gujarAtI uparAMta saMskRta, prAkRta sAhityanA avagAhananI bhAre agatyatA samajAve che. paNa e kaThaNa kArya paMDitajInA adhikAranuM ja haI emanA mATe rahevA daIzuM.' emanuM jIvana sujasavelI bhAsa" nAmanI gujarAtI padyakRtimAM sAmAnya rIte saMgrahAyeluM maLe che, jenA kartA muni zrIkAMtivijaya ke je tapagacchanA zrI kItivijya upAdhyAyanA ziSya zrI vinayavijya upAdhyAyanA gurubhrAtA hoya ema manAya che. kAMtivijaya A gurubhrAtAne saMbaMdha pitAnI "sa vegarasAyana bAvanI' nAmanI padyakRtimAM batAvyuM che. tema zrIvinayavijapAdhyAye haimalaghuprakriyA' vyAkaraNa kavi kativijaya mATe banAvyuM 1. prasaMga prApta thatAM paMDitajIe u0 yazavijayajI mATe be zabdo kahevAnI icchAne rokI nathI. emAMnA keTalAkanuM avataraNa yathAsthAna para ame ApyuM che. 2. zrI mohanalAla ha. desAIe saM. 1987mAM jaina gUrjara kavio' bhA. 2 prasiddha karyo, tyAre temane Taka-qTaka "sujalI mAsanI prati maLelI te AdhAre temaNe thoDuMka lakheluM. pachI AkhI sujazavelI bhAsa nI prati maLatAM te saM. 198nmAM prasiddha karI tyAre temaNe nizcayapUrvaka pitAne mata pradarzita karyo. . 3. bIjA krAMtivijya tapagacchanA zrIvijyaprabhasUrinA ziSya premavijayanA ziSya hatA. temaNe saM. 1769mAM mAgazara suda 11 nA divase "ekAdazI stavana' DabhoInA comAsA vakhate, mahAbala-malayasuMdarI rAsa' saM. 1775mAM vaizAkha sudi 3nA divase pATaNamAM, tyAM ja sa. 1778nA mAgazara sudi 1nA roja covIzI, aSTamI' vagere stavane sAthe chellI sAlamAM sobhAgya paMcamI mA. ga." "zrI nemijina stavana' saM. 1799 zrAvaNa sudi pane ravivAre pAlanapuramAM racela che. emanI ziSya paraMparA paNa lakhe che. (je. gUDa ka0 bhA. 2. pRSThaH pa26-01-emaNe "sujazavelI bhAsa' rasyAne ullekha maLato nathI. eTale ApaNe uparano desAIne mata svIkArIzuM. 4 zrIguru harIdanA, zrI kItivijaya uvajajhAya; tehanA caraNa rupasAyathI, meM kIdhI eha sajhAya. gurubhAtA gurusArikhA, zrIvinayavijaya uvajajhAya thatha che.lAkha jehaNe karyo, vAdI mada bhaMjanahAra. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te sAthe pitAnA saMbaMdhanI hakIkata paNa kahI che.' A uparathI ApaNe zrIkAMtivijayajInI cegyatA nakkI karIzuM. eka te teo zuNaparIkSaka hoI guNanA sAcA rAgI che. upAdhyAya zrIvinayavijaya ane covijyanA teo samasAmayika hovA chatAM bIjAonI mAphaka tejapathI na dorAtAM upAdhyAya vinayavizva pitAnA gurUjAtA ane upAdhyAya yazavijaya anya saMvADAnA hovA chatAM temanA zAsanuM prAmANikapaNe varNana karyuM che. zrIyazovijayajIe pAsasthA, kuzIliyA, vezaviDaMbaka evA kucAritriyA, parigrahI, matAgrahI evA viparIta prarUpake sAme pracaMDa hAthe kalama upADelI eTale emanA zae ghaNA hatA! temaNe upAdhyAya zrIyazavijyane ghaNe trAsa ApavA sAthe vidyAnA madamAM bharapura abhimAnI, lekavaNAnA lolupI, ane e mATe graMtha banAvanAra bAhAbhAvamAM rahIne khaMDanamaMDanamAM paDI janAra AMtara jJAnarahita evI evI aneka niMdA karI che. jyAre kAMtivijaya emane mATe kahe che - " zrI yazovijya vAcakataNA huM te na lahe guNa vistAre re gagAjaLa kaNikA thakI, ehanA adika upagAre che. vacana sarasa svAdavAdanA, jasa nigama Agama bhIra re; upaniSadA jima vedanA, jasa kavi na lahe keI dhari re, zItala paramAnadinI, zuci vimala svarUpA sAcI re jehanI racanA caMdrikA, rasiyA jaNa seve rAcI che. ladhu bAMdhavo haribhaka, kaliyugamAM e tha bIje re; chatA yathArtha guNa suNa, kaviyaNa budha mata bIjo re. sagI phira sehara, gurU jJAnarathaNane dariye re kumata timira ujavA, e to bAlAkRNu niriyA che. A kRtimAM jaNAvyA pramANe upAdhyAyajInuM saM. 153nA bhAInA mAsAmAM vargagamana thayA pachI, pATaNanA saMghanA atiAgrahathI A kRti banI che, jenI sAla sadugata zrIhanalAla da. desAI saM. 1745 AsapAsa mAne che. eTale tenI vizvasanIyatA vize kazI zaMkA rahetI nathI. 1. kAntivijayANyagaNinaH, paThanakRte kRtadhiyaH satIrthyasya / . vihito'yaM yatnaH saphalaH syAt sarvaprakAreNa // A graMtha pa sahita saM. 171mAM rAdhanapuramAM banAvyuM che. saM. 1712 nI hAthapithImAM A zloka prazasti sAthe Apela che. jenadharma prasAraka sabhAe A vyAkaraNa chapAvyuM che temAM A eNka nathI. 2. A deSapaNu lepa eTale tIrUpe lekhita che ke te hajI sudhI baMsA nathI ke ghasA nathI. 3. " jaina gUrjara kavio" bhA. , pR. 181. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 jayasama paMDita ke je tapagacchanI 56 mI pATe thayelA AnaMdavimaLa, temanA semavimala upAdhyAya, temanA pAThaka hasama, temanA yazasemanA ziSya heI jemane bAra bhAvanAnI 12 sakjhAya" "bhAvanAvelI' saM. 1703 jesalameramAM "caMda guNasthAnika svAdhyAya' A padyakRtio sAthe cha kama graMthane 17000 saMkhyA jeTalo (gadya) bAlAvabodha' saM. 1716 mAM lakhe che. teo temaja bIjA aneka guNajJa paMDita munio jemanA adeSa caraNa seve te yazovijyajI kevI mahAna vibhUti haze tenI kalpanA kare. zrIvinayavijaya upAdhyAya jemanI gItArthatAnAM bahumAna vAcaka zrIyazavijyajIe zrIpAla rAsamAM kyAM che, je rAsa u0 vinayavijaye racatAM racatAM are rahI jAte hate te pUro karavA u0 yazavijyajIne bhalAmaNa karelI te uparathI temaNe pUrNa karyo, jemAM temaNe potAnI guNAnurAgitA pragaTa karI che. * upAdhyAya mAnaviya, jeo tapagacchanI aNusUra zAkhA, jemanA nAmathI oLakhAI te 61 mI pATavALA vijayAnaMdasUrinA ziSya zAMtivijaya gaNinA ziSya jemaNe 62mI pATavALA vijayarAjasUrinA rAjyamAM "nayavicAra, covIsI, sumati-kumati (jinapratimA ) stavana' tathA keTalIka sAstra vagere lakhelI. temaNe pitAne "dharmasaMgraha' graMtha thazevijaya pAse temane zrutakevalI mAnI zeAdhAvela.* 1. paMDita sukhalAlajIe emanA karmagraMtha' uparanA vivecanamAM saMri kahyA che. temanuM karmagraMtha vize jJAna keTaluM UMDuM ane vyApaka hatuM te temaNe kArmagraMthika ane saiddhAMtika matabhedanA viSayamAM je sUkSma AlocanA karI che te uparathI jaNAI Ave che. A nadhi paMDita sukhalAlajIe tAravI che. bAlAvabodhinI prathama prati temanA ja ziSya kalyAName lakhI hatI. 2. zrImAnavijya tapagacachanA vijayasiMharinA ziSya vijyanA ziSya heI zrIpAla rAsa, saM. 1702 (4) Aso suda 10 semavAre pIlavaNamAM lakhyA che, jenI zrImAlavase zAhapure saM. 1715 vaizAkha sudi 7 budhe-sacitra prati patra 31,16 se. lA. va. naM. 1171 che, paNa A upAdhyAya nathI. 3. sumati-kumati rata nA ate tapAgacchanA-bhaTAraka zrIvijayANuMdariziSya paMDita zrI zAMtivijayagaNi ziSya mahopAdhyAya-paMDitaziromaNi zrImAnavijaya gaNiI sajhAya kIdhA-tehane dabAI paNi dhamAthI jananI prArthanAI, u. thImAnavijayagaNie lakhe, saM. 1728 citra sudi pa ravau bha. zrIvijaya vAri-rAjya sajhAya saM. pothI li. 1743 mAgasara mAse zukalapakSe pratipadAtithI bhRguvAre staMbhatIrtha lakhApita. (amArAthI dharmasaMgrahanI paTTAvalI jovAnuM banyuM nathI.) 4. sattarkakarkazadhiyA'khiladarzaneSu, mUrdhanyatAmadhigatAstapagacchadhuryAH / kAzyAM vijitya parayUyikaparSado'dhyA, vistAritapravarajainamataprabhAvAH // tarphapramANanayamukhyavivecanena, prodyodhitAdimamunizrutakevalitvAH / / cAryazovijayavAcakarAjimukhyAH, pranye'tra mabhyupakRti parizodhanAyaiH // ta, pramANa, nayanuM mukhyapaNuM jemAM che evA vivecana vaDe jemaNe agAunA munionuM sutakevalipaNuM prabodhyuM che. eTale pitAnA jJAnathI batAvI ApyuM che ke agAunA sutakevalI AvA hoya evA ane vAcakagaNamAM mukhya yazovijaye A graMthamAM parizAdhana AdithI mArA upara upakAra karyo che. -(dhamasaMgraha racanAsAla saMvata 1738-nI prazasti.) Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrInavimaLa, jeo tapagacchAcArya zrIvijayabhArinI AjJAthI saM. 1748thI 49 mAM mahimAsAgari pAse AcAryapadavI meLavI jJAnavimalasUri banelA, temaNe u0 thovijayakRta "gadaSTi trastrAtha' tathA "sADI tra gAthAnA vana" upara AlAbAdha lakhela, ane pAchaLathI kharataragacchIya zrIdevacaMdra upAdhyAya sAthe 'zrIpAla rAsa"nI vijaya vAcakana pAchalI be DhALanI "navapada pUjAmAM sojanA karI hatI. A jJAnavimaLayurine saM. 1994 mAM janma, mR. 1702 mAM dIkSA, saM. 17ra7 mAM paMDitaya, saM. 1748 (eka bIjA mata pramANe 49)mAM AcAryapada ane saM. 1782 mAM khaMbhAtanA mAtrA daramiyAna-A vada guruvAre 89 varSe svargavAsa thayo. emaNe stavana, sAjhA, re vagere ghaNuM lakhyuM che. jayasema" AdithI ApaNe ATalI vyakitaone patto meLavIe chIe. prayatna karatAM kadAca bIjA ghaNA jaDI Ave. jo ke emanA samayane AvarIne ghaNA prasiddhaaprasiddha--paMDita sunio che. temane u ca vizva saiAthe kevI rItane saMbaMdha hatA, e kahI zakavAnuM kaI paNa pramANuta sAdhana che ke kema e eka zodhane viSaya che. paNa e rIta A lekhane laMbAvavA IcchA nathI. chatAM eka vAta kahI devI joIe keISyALu ghaNu hatA-jene mATe kAMtivijaya haiyAnI varALa kADhatAM lakhe che - "chatA adhA guNa suNi, vicaNa budha ane khI ." upAdhyAya zrIyavijayanI guruparaMpara-jagataguru zrI raviyajInA ziSya vAcaka kalyANuvijayathI zarU thAya che. teo gujarAtanA pAlakhaDInA prAdhvaMzI saMghavI AjanA pautra rAjavI, tenA putra zirapALa gujarAtanA sulatAna mahayudazAha (1la bega) lAlapura gAma bheTa ApyuM. te zirapAla e gAmamAM saM. 1593 mAM jinamaMdira baMdhAvyuM. ripAlanA pautra harakhathAne tyAM jAya paMthI ThAkarazI nAme putra caM. 1901 A vada 5 semavAre janme, te ThAkarazIne zrITavitharie saM. 1616 nA vaizAkha vada 2 dine mAthAmAM dIkSA ApI kayAvikya nAma rAkhyuM. te pachI saM. 19ra4 nA vizAkha vada 9 nA divase pATamAM vAcaka (upAdhyAya) yAda AvyuM. vyAkhyAnakA ghaNI sarasa hatI ane uttama grAbri pALatA tethI lAMTe upara sArI chApa pADI zakatA. temaNe rAjapIpaLAmAM ja va trivADInI sabhAmAM zraddhALu patine jItyA hatA. hAlanA jayapurarAjyanA ziTanagaramAM akabaranA adhikArI rAje karAvelA vihAra vihAra' nAmanA bhavya prAsAmAM pAzvanAtha bibanI pratiSThA saM. 1844 mAM karI hatI. A prAsAdemAMnuM hAla pArzvanAtha maMdira kahevAya che te digaMbaranA nAnAmAM che. A prAsAdanI prApti lAvyavice racI che. A kalyAvRtriya dharmasAgaranA jhaghaDAmAM pATakhAte cAra bhAga 1. "prAcIna lekha , bAga. 2naM. 3, saMpA. jinavijaya. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 lIdhA hatA. temanA ziSya lAbhavijya vyAkaraNacUDAmaNi hatA. akabara bAdazAhane maLavA zrIhIravijayasUri pitAnA 13 sAdhuo sAthe gayelA te paikI eka hatA. A paMDita zrIlAvijyajInA-zrIjItavijya ane zrInavijya, je vAcaka zrIyazavijyanA anukrame kAkaguru ane guru heI temanA upara ekasarakhe ziSyabhAva rAkhI kAzInA abhyAsa mATe prabaMdha karelo, jene svIkAra teo "kAvyaguNapayaya rAsa" besADI traNa gAthAnA stavana' vageremAM upakAra sAthe kare che. AthI zrIvinayavijaya, jeo zrIhIravijayasUrinA ziSya kItivijayanA ziSyane yazovijayajInA kAkAguru hovAnI ane sAthe kAzImAM abhyAsa karavA javAnI ghara karI beThelI mAnyatA TakI zakatI nathI.' * AnI vizeSa carcA AgaLa ame vAcaka zrIyazovijayajInA kAzI abhyAsakALanI AlocanAmAM karIzuM. jo ke A vizenI keTalIka vicAraNuM ame amArA agAunA lekhamAM te karI ja che. ATalI pUrva bhAmikA pachI have ApaNe emanI mukhyatve gujarAtI kationI sAlavArI tapAsIe. emanA gujarAtI sAthe-saMskRta, prAkRta graMthe laIe te kAlakrame cAra bhAga paDe che. (1) kAzImAM abhyAsa karavA jatA pahelAMnA che. (2) kAzImAM abhyAsanA pariNAme nyAyanA be lAkha loko yA 100 graMthanyAyanA racyA, jenA kAraNe temane bhaTTAcArya taraphathI nyAyAcArya padavI apAIpa te tathA tyAM rahI anya racelI kRtio tathA AgrAmAM rahI karelI kRtio. 1. "etihAsika rAsasaMgraha bhAga 4. 2. guru zrIvAbhavijaya vaDapaMDita, zrutavyAkaraNadika bahugraMthi, nityaI H mati lAgI - dravya. gu 5. rA. gAthA. 279) hemagara sama vaDe zabda anuzAsana, zIsa tasa vibudhavara lAbhavijaye - 350 gAthA stara DhALa 17 gA. 12) 3. "surIzvara ane samrATa' pR. 109. 4. A carcA ame amArA bIjA lekhamAM karI che. ahIM ame bIja pramANo rajU karIe chIe. upAdhyAya vinayavijayanA pitAnuM nAma tejapAla ane mAtAnuM nAma rAjazrI. temaNe saM. 1710 nA cha suda 6 ne guravAre zatruMjaya upara ugrasena (AgrA) nagaravAsI esavAlajJAnIya dazAkhIya ane hAgetrIya sAi vardhamAna (zrI vAllA) nA putra sA. mAnasiMha ane jIvaNadAsa pramukha putrAdi parivArasahita pitAnA pitA (vaddhamAna)nA vacanathI tenA puNya mATe A sahastra tIrtha karAvyuM ane pitAnI ja pratikAmAM pratiSThita karyuM. tapagacchAcArya zrIhIravijarinA paTTadhara AcArya vijayasanasarinA ziSya vijayadevari ane vijayaprabhasarinI AjJAthI hIravijayasUri ziSya mahApAdhyAya zrIkIta vijayagaNinA ziSya upAdhyAya vinayavijaye enI pratiSThA karI-A lekha kharataravasahI TUMkamAM zeTha narasI kezavajInA maMdiranA garbhAgAranI bahAranA maMDapa-43 paMktimAM tare che (juoH lekhakaH 32, prAcIna lekha saMgraha bhA. 2, zrI jinavijayajI saMpAdita.), 5. nyAyAcArya pada apAvanAra A se graM yA tene haju sudhI kAMI paNa pate maLatA nathI, Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) kAzI cheDyA pachI vi. saM. 18mAM vAcapada maLyuM te pahelAMnI kRtio. 4)ne paLanI vRnie. (1) prathama vibhAganI kRtio nakkI karavAnuM kAma ghaNuM kahe che. emanuM ra tathA anya bhASAnuM grAdica ghaNuM pragaTa thaI rahyuM che, keTaluMka athaiTa -nAM nAma jaNAya chatAM hAtha navi caravuM ane anya rasa alAna rahevuM pazu emAM sAmela che. vilupta thayelA bhAga paju e kayAMthI hAtha? chatAM je kaniA upalabdha che tenA abhyAsathI kaI - prApti thAya te kharI ja, (2) bIjA bhAgane patto nathI. te kayAM rahyA ane tenuM zuM thayuM? e eka mATe karyA che, kadAca vihAramAM zA pharavavAnuM anukaLa na hovAnA kAraNe kAzInA jaina upAzrayamAM ke AzrAnA zAsaMgrahamAM acala kI hAtha, "nana dhake baLa nivA, sAnagrudhAsa ghA! A pati nI hijarIya paMkita banArasIdAsanA samathakAra nATakamAMnI paMkti ena A pramANe zrI - te ja sattA dhare, eka bAvo thi. 1pa.gra A chelI paMktipUrvaka ajita kareluM pada-AgrAmAM saMbhavataH banyuM hoya. AdhyAtmamArIza" e saMskRta graMtha kayAM, kayAre ane kevA saMjogo vacce vacce tenA parama A lakhanA viSayanI bahAra che. (3) trIjA bhAga mATe ApaNI pAra zrAddhane che. ja vyayparyAya zAstra-A ghAsanI prathama prati saM. 1711 ne emanA guru nathavitha pati dipuramAM lakhelI maLe che. A zisa ema vijayasiMharinA gAdhipatya kaLe "nehanI je tirikSA, tene anusare yAtuM, tathA kAzImAM alpAtra kaDhAnuM, cAritrATa biruda pAzcAtuM, "ciMtAmaNi' cAthazA javAnuM vara bikata Apane emAMthI prApta thAya che, hAlamAM ja ke prakAra 4 bA kAzathI aA mAM AvyA pachInA ghA che. kALI tuM puraka eka paNa hajI sudhI dAna thayuM nathI" (. , , , 2-divA) dA. da.AI. nyAne jAhna thI je vizvana kALa "brAsa varSanAthanI re' karI-AnA akSara de mATe zuM karavA ? 1.e. 1chA dina LijA ri pa trAdikanA kapura mithinaH zrImadinApUrvagAya paM, nayayijayana zrImidapuranagara-prathamA (6-1, pAlanapuramagara, je 1 kaTa jA. 1, 29) Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 * tapagacchanI 60 mI pATavALA zrIvijayadevasUrio vijayasiMharine vAcakAI saM. 1673 pATaNamAM, sUripada 1681 athavA 82 nA vaizAkha suda 6 IDaramAM ane gaNAdhIzapaNuM, saM. 1684 piSa sudi 2 budhavAranA jAramAM-maMtrI jayamale karelA gaNunuksAnA nadimahotsavapUrvaka ApyAM. avasAna-zrIvijayadevasUrinI hayAtImAM je aSADa sudi 2 nA (saM. 1709) amadAvAdamAM thayuM : : : : ATalI kALamayadA uparathI ApaNane eTaluM cekasa bhAna thAya che ke, zrIyazevijya gaNi kAzIne abhyAsa vagere patAvIne saM. 1707-8 lagabhaga gujarAtamAM pAchA pharyA haze. te eTalA uparathI ke, gujarAtI kRti "davyaguNaparyAya-rAsa' je saM. 1728 pahelAnI racanA kare che, temAM emanA saMskRta tathA -anekAMtavyavasthA' ane bhASArahasya' nAmaka graMthanAM avataraNa maLe che. temAM "bhASArahasyane AraMbha karatAM rahasyapada vaDe aMkita evA 108 graMtha racavA IcchA vyakta kare che. je kAzInA abhyAsa kALa pachInI kRtio che. 4 sADI traNa gAthAnuM stavana' paNa zrIvijyasiMhasUrinA gacchAdhikAramAM racAyuM che. temAM paNa rahIya kAzImaThe jehathI meM bhale, nyAyadarzana vipulabhAva pAyAne ulalekha karyo che. eTale te kRti te kALamaryAdAnI che. ja ekaso ne pacIsa gAthAnuM stavana' paNa temane viSaya jatAM bhegAbheguM baneluM lAge che. kAMI nahi te te saM. 1718 nI pahelAMnI kRti te che ja, kAraNa ke temAM kartAe jazavijaya budha e rIte pitAnA nAma ane padavInuM sUcana karyuM che, eTale te vakhate vAcaka thayelA nahi. tema emAM kAzInA abhyAsa saMbaMdhI keI sUcaka hakIkata nathI. eTale e janI thayelI saMbhave che, te eTalI ke A pahelAM-A hakIkata tarata banelA - AgaLa darzAvelA gujarAtI graMthamAM kahI devAmAM AvI che. ja have "samudra vahANa saMvAda" gheghAmAM muni-vibudha saMvata e uparathI jaina gurjara kavio bhAga 2 mAM saM. 1700 nI kRti lakhI che paNa tapagaccha bhUSaNa zobhatA, vijayaprabhasarirAja. e uparathI saMvata 1711 ke te pachInI kRti che. 1. vijayasiMhari saM. 1709 mAM svargavAsI thavAthI maLa vijayadevarine pharIthI gaccha saMbhALavAnuM prApta thayuM. ga. vI. 2. AmAMthI keTalA graMtho racAyA te saMbaMdhe kAMI paNa hakIkta maLI nathI. mAtra AmAMnA bhASArahasya, upadezara ane nArahasya' nAmanA traNa ja graMtho maLyA che. alabhya graMthanI yAdImAM "amArahasya' tathA syAdAdarahasyanAM nAmo mAtra jevA ane che. 3. 61 mI. pATe vijayaprabhAsari-janma 1677 kaccha manaharapuramAM (varAhI gAme), dIkSA saM. 1686, pabhyAsapada saM. 171, sUripada saM. 171 (la0 gadhAra baMdaramAM vaizAkha zudi 10 tene utsava amadAvAdavAsI abhecaMda devacaMdanI patnI-sAhie karyo. saM. 1711 amadAvAdamAM surAnA putra Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa ne tananI che"kavi kAviye . e uparathI zAbita che. saM. 1700 mAM ghATTAmAM racelA ja nathI, kAraNa ke te vakhate te te karInA adhyAya mATe guru zrI kriya che. ja "sAghuvaMdaDyA -. 11 vijyAdazamI, khaMbhAta, hA 8, gAthA 11. ja pratikArabatu-svAdhyAtha-, 1rara surata comAsAmAM ja "aziyAra aMgAnI sTAtha' . 1ra surata comAsAmAM.' ja na ekAdazInA 150 killAnuM vana-. 1ra, baMdhAnA camAsA vakhate divAlI upara, 4 nizcaya-vyavahAravivAda zAMtijina jAvana'-saM. 1ra, dALa . 4 zramanidhananI cAlAI artha (ba) ti'-saM. 1032, camADyuM dalapuramAM. bAvAjI prata, zAca-racA mitrane 1000 zvAka che. (pAnAM 28-12 A. ke.) 4 "za rAdhA kapa mahArAjAna'-. 13, vithAmAM davapuramAM (parathijI TA). 4 "samaphivicAra sAtha-pagra bArita uparAMta saMcaNi prApaNAnA tAe kArAmAM. 2 "ni jA, ati bhArA, vAni bAza, vyakatAra lAvya, suthAra zA dhanane A ja bacI che , nAja-kAra vada nA thaze. . 11 nAdAtha AvA para vininI bhika karI. , da suda 12 nA cAra 1. "jana ba pi picaMdabhAI udara, chAzave kai didhi zuM eka jabara" (1 jenI sAthe ane vizva bacata eka ja kANA. 9-ka thI ekaA ja che.) emAM pAnanA rAjA rI - kavitA 8 cida, pI che ke chAla, nakhana vana ve jAya che ke, huI zrI DI." 1. A divyadhArALu kAI javuM ? - bakavAra zA zrI jaja vividha prakAje pa ri nAravya nAnA nA prArthanA karI kAza karI navadazAnA navA, dhI thAkathananI vyAkhyA thAya che zArita thatI kuli jA." eka kI nadhi prahAra ka ka ja che. rAjA , jAjarAjArAnA. emAloga maTiyAnAta yayA pepamuhai, yagrovijaya zrIvAvI // che. 1882, kAvya che ke brikhila zra dIdhadha 61 para, 2. kA. naM. 9784 TathI thAva , pharI rahyA che, e tane kaM da saMdara, Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 AThadaSTi sannAya"-(jJAnavimalasUrina To: ja "brahagItA -kaDI 30, khaMbhAta, saM. 1738. . 4 "jabUrAsa...saM. 1739, khaMbhAtamAM comAsuM. saMkhyA 1400 graMthAgraMtha, vALaduhA savamaLI, tathA AMka saMkhyA. kavinI hastalikhita prati sva. pra. zAMtivijayajI pAse hatI. e ullekha zrI kalyANavijayajIe amadAvAda "gujarAta sAhitya pariSadanA ripATamAM pragaTa thayelA temanA lekhamAM karyo che.) A ja arasAmAM zrIvinayavijaya upAdhyAye zarU karele zrIpAla rAsa' zaheranA saM. 1738 nA comAsAmAM 350 gAthA racAyA pachI temanA avasAna thavAnA kAraNe adhUro rahe te upAdhyAya vinayavijyanI IcchAne anusarI upAdhyAya yazovijayajIe pUro karyo. g "diSTa 84 bAla" gAthA-161. --4 cAvIsI' traNa, vIzIeka "samakitanA 67 belanI sajajhAya -ALa 12, gAthA 68, 4. "aDhAra pAyasthAnaka sajhAya-DhALa 18. ja "amRtavelI sajhAya."--saM. 1718 pahelAMnI kRti haze. 4 cauda guNasthAnanI sakjhAya -hALa 2. ': 4 samakti sukhalaDI sarjAya.' "cAra AhAranI sajhAya." * sa "cara para svAdhyAya - kavinA samayamAM sAdhu mATenI sthiti jaNAvI che) za gurU para svAdhyAya -DhALa 4. likhivinayapuLA jaNAyAhana vaya agiyA gu guNa lAgu naliupa pad -(41) A uparathI A kati " saM. 1718 pahelAMnI mAnI zakAya." jazavilAsa"-pada 75-judI judI vakhate banelAM. dR "aSTapadI"--AnaMdaghanajInI stutirUpa, 4 paMcapamaNi gItA.' ja sImaMdharasvAmInuM 42 gAthAnuM stavana -kALa 4-nizcaya-vyavahAra nAgarbhita. za karUnI sajhAya-DhALa 6 mAM A bIjI che. jo phuvArA vidyArthI putra ajiLo siriyalamuLa rIte jafir vada 1 A paNa vAcakapada malpA pahelAMnI jaNAya che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) "jinAcanAma vana ida-21 kI. bukathA vRna, A paNa upalI keTImAM Ave ema che. (4) "caTanI pAnInI zraddhAtha" athavA "aivijhayazrIya vadanacapeTA" rivAtha jamAna vana-jinAja cuja Aja dina atri.' kaTa: 9 wtra diiff, we faiaa vagere. phraji -"zItajIna mATe prArA our a-- ghaNI ghaTI zraLa grAMI gaNA' jemAMthI prerA aI "zraNa chavuM sAMbheLe zAMti tha" e paMkitathI zarU thatuM javana-tatra nazIba-vIravijaye kahyuM vina 40 "rA majhAna lage prabudhyAna dina ghara sAhiba tuma he prabhu pAtra adA!' aba mATe zrI Atha banI, zrI ezvara pAse sira mAratu eka pachI!' aMtarika pArzvanAtha , jadurAri 40 "Aja vRkaLa dina cuja -vacamAM, rijina 0 ajaba rUpa e bhAI nA !' vikAruM che "vimalAcala ninu vaMda!" tathA "sthApanA kuvaka sAtha," "trathama icUkAya re cA, hathiALI dina ke e nArI," "thatima batrIzI athavA trayama batrIzI," "tamasvAmI chaMda" Adi anekAneka gadya-padya nava kRtio che. tathA anuvAdarUpa-vyuM. 129 paTelanI zibara AvyA prabhAradinA samAjhika no (samAcitra) che zvAkano se dayamAM ane sUcanAkAna" "sA Rtaka kAra karI, umavitha ni - zramavijaya mATe karelA. A rie e bAga prANa che, 5 aprada ane kALanA mukhamAM kevI cAlI gaI che te dizAba La kai che. e je de ! paNuM abhyAre je kUkara kRti upara viza karyo che, to badhA "suvelI lAzra' ane anya kRtie caMkhyAmAM vadhAro, gurjara ke anya bhASAnI . . 1, paTanA aka badhAMnA Taka pAnA I 17 karI diditra pAna che , zrI vijaya kuzA-A caLAvI daI vAra zALA vize zuM nA AnAna bALI zAhanuM , I nAma "vika che. eka biMba, cha vana kA . 1chakara ra di be kaluM nA AMkana che. thI thanA nAme-gAnA kAnane prati kalAvA ke anadhi prAMTe upacArA kayAM che. nArI, aMjana jana - jJAna i vari e nAnAdi kavivAcakanA , chAkanA avasAna pachI pAMca varSa , 6748 ke 9mAM jJAnadi nA dhAraNa karyuM, je jJAnadijAra garatha "atIta che te banAranA pracAra dhArA araNa ane "mrATI kaI jAthAnA ra' nAnaviyara brA ja kAnapUrvaka bAda dhI Taka lakhe tathA zrI rAsa'nI e kalA-kurIbrAjhIya 6, caMdanA zradApUrvaka navapada pUnuM sUtra karI la ka zrI, dho. 6. rAIe AphrikA mAM ana bhInne ja kAra Ave che, je vicAra cata jA emanI kRti mAnI jA nathI. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 je nyAyAcArya zrIyavijyajInA jIvananA bAhA ane aMtara ane jovAmAM dIpa tarIke kAma lAge evI che, enA maMda ane maryAdita prakAzamAMthI je ane jeTaluM joI zakAya teTaluM joI laIzuM. janma ane dIkSA : * janma kyAre thaye? e "sujazavelI bhAsa 'kAra jaNAvatA nathI. paNa saM. 1988 temanA gAma-uttara gujarAtanA kalela pAsenA bIjI rIte pATaNathI thaDA gAunA aMtare haju paNa che- kamAM muni zrInavijayakuNaghera, jenuM aitihAsika saMskRta, prabadhAmAM 'kumAragiri' nAma maLe che. e pATaNa pAsenA gAmamAM cAmAsu rahI Ave che, tyAre mAtA sebhAgade pitAnA "jazavaMta' patrane laI vaMdana karavA jAya che. jyAM dharmopadeza maLatAM hRdayamAM vairAgyane udbhava thAya che. A hakIkata temAM temaNe kahI che. A uparathI kahI zakIe ke, A banAva vakhate teonI uMmara ATha ke bahu te tera varSanI haze. eTale janmanuM varSa vi. saM. 1675 thI 80 lagabhaga dhArI zakAya. * pATaNa jaI te dIkSA le che. te saM. 1688 mAM ja zrI. mo. dadezAInA kahevA pramANe mAtAe paNa sAthe ja dIkSA lIdhI lAge che. ane A prasaMzAthI prerAI-bIjA putra pAsiMha paNa te vakhate dIkSA lIdhI, jenAthI jazavaMta uMmare nAnA che je "laghatA paNa budhe AgalAjI" e bhAsakAranA kathanathI spaSTa thAya che. A jazavaMta-jazavijaya thayA pachI sahedara paddhasiMha je pavijaya bane che-temanA mATe lakhe che. 'yA zrImadgurubhirnayAdivijayairAnvIkSikI grAhitaH, premNAM yasya ca sama padmavijayo jAta: sudhIH sodaraH / " . " ca nyAvivi 3ya mAM vRdha stasyaipA kRtirAnotu kRtinAmAnandamagnaM manaH // ' - A pramANe svaracita nyAyakhaMkhAdyanI prazastimAM ullekha kare che. A banne bhAIonI vaDI dIkSA paNa te ja sAlamAM zrIvijayadevasUrinA hAthe thAya che. (padyavijya . sadara hevAne bIjo ullekha zrIharibhadrasUrinI vizikA e uparanI TIkA upAdhyAyajIe karI che temAM karyo che. (juoH skUTaneTa pAna-175) pitA nAraNu(nArAyaNa) vyavahAriyA, eTale teonI vaNikajAti siddha che. paNa teo dhame jaina haze ke kema e vize zaMkA rahe che. kemake teo kaI dhArmika prasaMge dekhA detA nathI? ApaNe dhArI zakIe ke teo A banne bALakanI bAlyAvasthA kALe ja svargastha thayA haze. ane siddha karatuM pramANa e che ke padmasiMha je prasaMgathI prerAI dIkSita thayA che te ema samajIne ke mA ane bhAI dIkSA le tyAre tene ekalA rahevAthI zuM? athavA tene AdhAra kene? saM. 199kyAM teo amadAvAda Ave che. A agiyAra varSanA gALAmAM jazavizvane Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUMskRta-prAkRta sAhitya sAthe jainaththunanA AgamagraMthA sAthe aneka vividhavidhathI prakaraNa graMthAnA paNa zvAsa thaI gayelA lAge che. te kAzImAM jeTalA samayamAM je je viSayanA abhyAsa kayAM tathA AzrAmAM tarkazAstranI paripUrNatA prApta karI te uparathI ane te pachI tarata cAcA jaina zrutapradhAna saMskRta tathA gujarAtI cAmAM je je jaina zrutanA pazciya cAya che te uparathI nizcita che. sammati, navArthasUtra vyAkhyA ane tarka pradhAna pracAnuM vizada jJAna kAzImAMthI narkajJAna maLavyAnA paripAkarUpe che, je vAta emane * dravyanuSTupAya zasatrapAna AlAvoDha" ane 'sADI traNusA gAthAnA stavana "mAM kahI ja che. . amadAvAdanA A prathama Agamana vakhate tee saMgha samakSa aDhAra avadhAna kare che. A vakhata teo oipatiSada pAmyA ze. AvA badhAnI ziSya te kALI bhaThThI Ave tA zrIne uMmagra thAya. zAnUnane khapa paDe kAmamAM Ave. mArI vAta attvAkAMkSI zreSTha dhanajI surAne jhurI. zeTha, dhanajI vize jaLAya che ke, amadAvAdanA AsavAla saMghavI sUga ane ratana e be bhAIo sa. 1608 pahelAM vidyamAna hatA. temaNe mrattArziyA (sa. 1987) je nAmathI atyAre paNa jANItA che, te kALamAM dAnazALA khAtI hatI ane rAtruMjayanA aDhAra saMgha kADhyA hatA. e cAnA putranuM nAma dhanajI ane ratananA putranuM nAma punajI A anece sametizakharanA graMtha kADhI eka lAkha eMsI Tarnara kharcyA ane saMghavIpadavI prApta karI. vijaLaprabhasUrinA pazcima pAnadhamAM AgaLa ApyuM che. temAM gaThThAnujJAnA mahAtsava, je emaNe kathI tenI savistara TIkata ApI che. A zAsanaprabhAvaka lakSmInaMdane pAtAne vidyA vicAra zrInayatritrya AgaLa raju karyAM. nayavijayajIe kahyuM : zrAvALu pitAna dravya AvyA sivAya temanI pAsethI vidyA meLavavAnA banne satA jainA mATe nathI.' dhanajI srAe kahyuM e te kALu hAtha tA tenI ogavAI mArA taraphathI thaI Do. ema kahI emardo tarata ja e pAra rUpiyAnI thI lakhI. A ratnaparIkSaka, ane pAzmI, tene epa AdhI, aneka ghachuM. tenuM mULa teja pragaTa karanAra sakSmIne DhAU sAMpA thatI na thayA dAna tAra 3 1 kArapriyAjI : dhanajI sUtra tathI trUTAya ane prAtsAhana maTatAM zuru naviA, ziSya vizvane laI kAzI taphpha prayANu AvyuM, je zU. 169mAM caryuM haze. A vakhate gaTTAdhikAra thIniyaMtritruddhi sabhALatA hatA. temanA spArthavAda sAthe anuMmAnanApurvakanI anumati maLelI ane hitazikSA patu vyApakSI. vaDIla kAkAnu jitavijya nA javizvane ziSyavana gaNAnA. eTale emanA vATAthamAM A vao mATe zuM zuM anugrA thI nAya ! potAnA guru sAruM A badhAnu-potAnA vidyAprAptinA nizmina kAnurUpa upakAra NutA, A kAya batAvyA pachI racelA nRtI dhaMdhAmAM cAva ane Adara sAthe ullekha karyo Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. te ulalekha sahita ame amArA judA lekhamAM ne che. * * A vihAramAM sAthe koNa keNa haze, tenI koI sUcaka hakIkatanedhAyelI maLatI nathI. paNa pavijayane sAthe lIdhA haze, te ema samajI ne ke navA navA dezene tene anubhava thaze, vidyApITha jeze, AthI mana thatAM temAMthI keI vidyA zIkhaze. ane anya koI kAma, prasaMge paNa kAma lAgaze. vinayavijaya ane jazavijya be ja kAzI bhaNavA mATe jAya che, ane vinayalAla tathA jazalAla nAmathI pitAne brAhmaNa jAtinA gaNavI, vidyAthIgaNamAM praveza meLave che. AvI damULa thayelI mAnyatA kheTI che tenuM nirasana ame amArA bIjA lekhamAM ane A lekhamAM-paNa pahelAM karyuM che. AgaLa paNa A bhrAMtinuM nivAraNa thaze. je kALe deza, aneka rAjakIya sattAmAM vibhakta hate, rAjAo deza pacAvavA, sattA jagAvavA, dhana bheguM karavA, aMdara aMdara jhaghaDI rahyA hatA, cera, lUMTAru ane ThagenA trAsane pAra nahoto. AvI aMdhAdhuMdhI vacce jaina sAdhunA tIvra AcAranuM pAlana karatA, upasargo - ane parISAne sahana karatA, pAda-page cAlI, ghaNe lAMbo paMtha vaTAvI saM. 12nA varSa-2mAsAnA aSADha mAsa pahelAM kAzImAM guru ane ziSya AvI javA joIe. . jaina munionA anyatra jaI vidyAdhyayana karyAnA dAkhalA ItihAsamAM zodhIe te prathama ApaNane (zrata kevaLI) cadapUrvadhara zrIbhadrabAhu pAse nepALamAM pAMca jijJAsu sAdhu sAthe libhadra mugiyAne maLe che. temAM mAtra rathalibhadra ja dhairyapUrvaka TakI, gurue ApI teTalI vidyA le che. bAkInAnuM adhyayanamAM pUrepUruM mana na lAgatAM kaMTALI pAchA phare che. te pachI Arya rakSita Aya vajI pAsethI temanA daza pUrvajJAnane meLavavA jAya che paNa te jJAnagirinA uttuMga zikhare lagabhaga pahoMcatAM ja mananI avyavasthita-vyAkuLavRttithI utsAha osarI jatAM aTakI jAya che. te pachI yAkinIsUnu-zrIharibhadrasUrinA be bhANeja ziSya gurunI nA chatAM paNa bauddha sAdhuonA vidyAmamAM pitAnA jainatvane gopavI dArzanika abhyAsa mATe pravezI jAya che. paNa A vAtanI gaMdha AvatAM tenI ekasAInA prayoga thatAM A munijeDI cetI jAya che ane bhAgavA mAMDe che, chatAM paNa teo temanA kepAgnithI bacI zakatA nathI. 1. A ullekha "divyaguNaparyAya rAsa-bAlavadha sahita mAne che. ane keTalIka hakIkata emanA kAgaLamAMthI lIdhI che. "sADI traNaso gAthAnA stavana nI chelI guruparaMparAvALI DhALaH 17mAM sIsa tasa jitavijo je vibudhavara, nathavijaya vibudha tasa gurUbhAyA; rahiya kAzIma jehathI meM bhale, nyAyadarzana vipula bhAva pAyA. (12) . jehathI zuha lahie sakala naya nipuNa, siddhasenAdi kRta zAstrabhAvA; teha e sugara karUNA pratye tuja suguNa. ApaNane ahIM AgaLa eka prazna thAya che ke, dhanajI sarAne kema saMbhALavAmAM AvyA nathI? jyAre emanI bIjI gujarAtI padya-gaDha kRtiomAM-ekamAM konA mATe-racI tathA ene viSaya konA konA AgaLa saMbhaLAkhyA vagere lakhe che. (juo-150 gAthAnuM ThuMDI stavana tathA 11 aMganI sajajhAya vagere.) Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 sidavuiM traNa vidyArthIkamAMnuM AvAgata sucita jItuM che! brA ane nAnya patinI khAsa dhI ne taraphaTI daSTi che ane bhUtakALamAM te kahI nAvasa hatI, te che ke vidita che. pahelavahe rA abhyAsa eka supiyanavina kavannAmAM kevI ra ka kathA jeTathI mAMcaka che, teTalI ja chAnA gharma ane julmIranI pratIka paNa che. are! AkhI deNa vakhata uparanI ja ApaNuM chAMnanI ja vAta karIe. vRjalAla zAstrI vatana ke yunira trima" lagvatA, te mATe zraddhA tene zuM kahe che tenA mAMthI ja jAvA vaLe che kAzImAM abhyAsa ane briti : e gAvA jAyA bAda vAtAvaraNa vacce na cunika ane AcAra kalama zikhI abhyAsa zaru karyo. tenA sthApA ke rAtanAM nAke nAma ke sthaLe noMdhAyelAM sAtha nathI paru "brAhI bannemAM-bhacAI paTela ziSya mImAMsAdi alyA vidyAre dI dazA hatA ema karavuM che. te paMDita pAse ja vithaaNAM praka nAtha, mImAMsa utta, sugama trI do , jemini (mImAMsA, tharASika zriddhAMta ane ciMtAradi' basthA tathA prAM, sAkara nA ane trIjA bhavAMtare mahatuTa zAstrone dhArIne jinAjAma siddhAMta sAthe zrama karyo che. A pramA abhyAsanA mahaa zrA bhAmanI" ne paNa laI lIdhI. kAzImAM jeTadvI vidyA vaLI zake ethI temaNe trA varSamAM zaNa karI. A vidyA anera- nA, tAlimAra lAge che maya sudhI karyuM te badala tamane je rUpiyA ApavAmAM strAva. jA pramAnuM vana tenA kArca kahyuM che. vacA eka mahAgraMtha guma thayA, je emane jevA ke baLa maLe e nahi. te gunA bAra vAre hAya le che. zuSanA pachI AvI laI rAzita vivi ane kariye cA banAvI rahyA karI vadhA! e vAta brAmAM kaI panna thAya nazI. vivitha ratha TAgrAthI datha te gurubhAI kAMtithi evuM nA jANyA sivAya kaha? jA vAva zAthe javAnuM che aA prathama lekhamAM nA ja thayAM chidra karyuM che. A eka prAMti che. te vinavijayanI vitA, kAvya zATiyAzI thI prasidi, zrI bAlAjA jA jAna jaLadiya pUrNa kathA thI mAtrathI atrI che. vadanu vizvanA sthAne vinaviTuM prasiddha nAma pracalina a gar vA che. cuM, 164mAM vijayAdi upara "viTADhi pajhA nAra, , 1996 jeTha suda 2 guvAra dina "ka " upara aMtamAM "abAdhikA TIkA gRhara hara TakA rakhara bu. 2, prakAza, akI vada lADa lAja rAja 99. e bAda eka ja de za che. 2. cAra da i - racana ka . che. bIjI bedara' nA kavi chepurI vijaprada haka che. * Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanAra, lokaprakAza' AgamahanarUpa mahAgraMtha..178 jesudanA nAgaDhamAM pUrNa karanAra, rAdhanapuramAM saM. 1710mAM "hemalaghuprakriyA '' nAme vyAkaraNagraMtha paNa TIkA sahita banAvanAra, nayakaNikA' dIvamAM, "zAMtasudhArasabhAvanA' vagere. saMskRta 'graMtha ane gujarAtI racanAo paikI neminAtha bhramaragItA stavana' saM. 1706 tathA "pAvalI. sAgAya" saM: 1710 mAM racanArI vinayavijapAdhyAya jazavijaya sAthe kAzImAM abhyAsa karavA sAmela kyAMthI hoya? eka jyAre pUrvamAM, ayAsamAM mazagula che tyAre bIjA te kANe upAdhyAya banI pazcimamAM gujarAta, saurASTranAM gAmomAM vihAra karatA karatA grA racavAnA kAryomAM lAgI gayA che. . . : : : : : : : * : kAzImAM rahI yazovijaye je adhyayana karyuM, padavIo meLavI, vAda karyo tathA gra lakhyA te hakIkata pitAnA. racita-lekhamAM nedhI che. gujarAtI graMthamAMnA A ullekhe vize ame amArA bIjA lekhamAM kahI gayA chIe ane A lekhamAM paNa prasaMgopAta jarUra jeTaluM AgaLa lakhI cUkayA chIe. saMskRta graMthamAMthI jaina tarkabhASAne eka zloka amArA bIjA lekhamAM TAMkayo che ane A lekhamAM AgaLa "nyAyakhaMDakhAmAMthI eka zloka utAryo che. sivAya je maLe che temAMthI A ullekhe prApta thAya che . * " " " vinAnAmavAva vi # ja pAchAniva, '. - WAnaji vitta jattanA pirAji rAjInA manyAyAdhyayanArthamAtraphalakaM vAtsalyamullAsya the, ? * . saimtte di kA nayAliviyANA morena te " '' * nasAmAcArIjharaNuM-prazasti ) . . " jANyA lAgasNanaNamANInavANI- ' ' !... sajAtiya durgAgA vIkamA : . . . . . . . : : zarIgiridurANo rAzivAjIno, : : : '.... noTarI ri tArU nAvinavANA_pANI ?. zA, '.. * * * * * - kastuti caturvizatikA-vivaraNa-prazasti ) , "sarjAzaSiA vivuM, mUrdhanyatApitAdjIpui, * kAzyAM vinitya paraMyUthikaparpado'gyA, vistAritamavarajainamataprabhAvAH / " .. '. . . -(thImAnavijopAdhyAyata- dharmasaMgraha '). *. 1.A sAlamAM pAlItANA upara karelI pratiSThAne lekha maLI Avela che, je vize ullekha AgaLa A lekhamAM karyo che. 2. A kRti unAmAM bhAvA sudi 11 nA divase banAvI che. . .. ' . ' , ' ' Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImAnaviya poSAe je saMskRta graMtha dharmayanuM maMdira paNa coka dithajI pAse karAvyuM e kare che, je A lejamAM tenA avakAza jaNAvI dIghu che. * . . : . . ; . * * * * bujarAtI bhAmAM baMda karI srAvela yAne vAMdarAM TANuM DhasarakAra pacazabda dizAnaka mahima varavA rija kare poMcADavAnuM ane cArja vighAvI mahApadavI jAya ane e rIte TAyalI thavuM nahi che. tene paryukata kazI Ta eke che. * bahuM upAya karI kAraei kArakirAne jaine kAje cUkayA 6i-Adi e trida pAmyA!" Rgrupa nI dALa sAzA282 ne bAnAvAi zvatI stra pramANe kavi travijaye kahyuM che. * * * - * - * * - A pachI gAthArcanI rAtre brazathajI e licaza karata racanA "hyusarca I jAmI. A prakAre che, ekAda kalAkamAM je "nanapariNAmane nA jANa karyo che je A cAra ja hajo vAI cUkayA che. parIe ane kere ratha da dha ra eka nAnadhimakA nIcenA yuTarAthI jaNAya che. .. "zrInacariA patinA vAcake zovitha karI nyAyadizAda cehavuM tri pAgyA tenA vacanathI kema javuM." huM trAjapara "jhADa dakinI kAca" upara Ta 9 zrI kyuM che. te te nI vadhatI kinI jemane ade AvatI to thAkane kAM na prAna karelA-Aje che ke je sumitrA e gAnAra I cUkyuM che, te vizvanA ke paru pada cheane tenI carcA mATe kaine kejarane baMda lhI kviAridhi tvarjika AnaMdazaMkara su-trIjI rAtrinI rAtri parira-" nA graM ditya "i karAze nibaMdha vA. temAM cAra mATe tene che - zreSTha cha zakhaso atyAra suprata thAya che. jenI divasathI dila thaka kIH paDhei emane sAcarikAnI pada lI." e vATe zAradAne pa . jachI dAlazadAjha re kA vada ane kALA 5 dhyana karI 2 kIluM , cAra sArAmAM sthiratA kahyuM. Ipa takasita-pramANa jaa 6. rAI kara kaI di ka ka a a trIjI jaya rirASTi tArirara ru je kada . - - - 2. "je ra' - ...-- . :: 6 : --09 - 4 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ myAyAgrAcIsa ka rthanA sasasase rUdhiya jazavijayaM agiLasUca, tenA pAMhapustaka karAvI chone vaheMcI ApyAM" A vAta zrIkAMtivirjaya sujazavelI bhAsAmAM noMdhe che tethI jANavA maLe che. cavijayanA pitAnA hAtha ke ace nedheila A kriAkhalA jovA maLatA nathI ke evI kaI lekacchati paNa saMbhaLAtI nathI. AgrA gayelA khrisiddha digaMbara paMDita banArasIdAsa sAthe saMbaMdhamAM teo AvelA haze. kadAca teo vacce zvetAMbara-digabara siMddhA ane tIvra carcA paNa thaI haze! chatAM emanA AgrA javAnA sajAnamAM tyAMnA nyAyAciArya pAsethI vizeSa jJAna meLavavAnuM kAraNa mukhya gayuM che, e eka vicAraNIya vizeSadarzI ghaTanA che je navI chatAM nizaMka satya kahevAnuM zrI. e.. desAIe kabUlyuM che. e sAthe jaNAvyuM che ke, banArasIdAsanA ziSya kuMvarapAla vagerenA AdhyAtmika matanuM khaMDana kareluM che. " . . . 1 : - # A chaDI amadAvAda AvatAM vacce varace duvAdIo sAmA thayA haze. tene pagere pachAlAM, eTale vidyAdIkSithI tapI UThelA. eka rIte ane lekhakanI lekhanazailI gaIe te paNa mAnavAne kAraNuM che ke emaNe je yazasvitApUrvaka vidyAnI mahAna padavI *meLathI tethI adekhAo mAtsaryathI temanI sAthe vAda karavA gayA haze. ApaNAmAMnA paNa paMkSiAna ane saMjamatu meTuM ghamaMDa rAkhI je mUkha pralApa karatA haze temane zAstrolA AdhAre batAvI bhoMThA paDelA, jene ApaNane besADI traNa gAthAnA stavana' uparathI ripUre khyAla Ave che. emanI UMcI vadhatI jatI temaya dIpazikhAne mAnI ane -teja karavA jatI rahelA leke taraphathI jema jema prayatna thatA rahyA tema tema zikhA tejasAthe vadhatI rahI ane ethI ujajavaLa cazaprabhA ATha dizAmAM vyApta thaI rahI digaMtamAM jenA vizeSa pahoMcI gayA che, tene jANe haze saMbhaLAtuM hoya ema yazovijayane jevA ane satkAravA jAtajAtanA ane bhAtabhAtanA loko utsuka hoya temAM kAMI navAI nathI. e rIte UmaTelI mAnavamedanI vacce vibudhAthI vITAyelA tArAmAM caMdra jevA teo amadAvAda-nAgapurI -nAgarIsarAyamAM padhAre che. saM. 1706-1607 vakhate vayamAM teo bahuM te 30 varSanI AsapAsa haze. gujarAtanA subAnuM AmaMtraNa - ka gajarAtanA sUbA mahobatakhAnane A paMDitanI sAMbhaLelI asAdhAraNa kIrtithI jovAnI 1banArasIne laI temanA pitA saM. 1643mAM banArasI pArzvanAthanI jAtrAe gayelA tyAre te varSanA bALaka hatA. prathama te tabara hatA, pAchaLathI digaMbara thayelA jueH "jaina yugamAM AveluM emanuM caritra. . . . . . . * - * . . . : che . muMbaIgeTIera'.1, bhAga 1mAM gujarAtanA ApelA ItihAsa pramANe auraMgajene saMge 1658 (saM. 1714)mAM dilhInI gAdI laI gujarAtanA sUbA tarIke jazavaMtasiMhanI (sane 1459thI 2 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chA thaI jyAre zrI vijyajIne rAjavyabhAmAM teDAvyA. temAM sudhArA karavAtha.18jAna kyo. AthI burA thayelA ane AIbarathI emanA sthAnake temane pacatA kathI havA, A rAtrIe mAM emanI alatA puravAra thaI zUTI. vakRta ane rAjasabhAnA nAsa caricaya ane temane jarAsara zrela thaze nahIM. AthI Azcaryamatra mUkI, taja zrIvijaIvara pAse vAta bhUla ke, "AmanI keAI deTa karI zake ema nathI! e bahuta cAthA upAdhyAya padane lAyaka che te te emane ApavuM ghaTe che. * khAna AgALa avadhAna kyAM pachI A pramANenI vijhAmi vijayadine javA hAtha te te zrAla saM. 1709 zrI zra. 1711 nI avadha cudhInI gaNAya. zrIvijayaka rie A be varSa karI gacchAdhikAra saMbhALe che. te pachI zrIvijayasUri pyA hatA. vijayadevari . dadala thI 71 thI . 164 cudhI gAdhikAra para hatA ane pachI vijayasiMhane Ape. A samaya daramiyAna vijaya amadAvAda AvyA che ja nahi, eTale A vinaMtrine te vakhate saMbhava nathI. A vajulA ane ukela zrI e. 6. rasAI kaniTAsAne mAthe nAkhe che. emaNe eka vikalpa- vizva prayuri havAne sUcavyA che. paNa kAMnivitha kahe che ke kAzI taratuM kAma patAvI tA thaze vitha amadAvAda Ave che. jenI cAla AgaLa rUAvI che. vIza sthAnaka enI napa ArAdhana patra kare che, te AnA para avadhAna kayAM, tethI emanI vikatA ane aolanane TamAM laI amadAvAdanA che temane upAdhyAyapada ApavAnI zarU karelI pravRtti A kAtrivikathanI najara AgaLanI vAta che. vijJAnI jaNa ane samAja mR. 1 thI18) niyage karI lo je e barAjayA , te pachI kadIyA yuTyA tvaka mAnakhAna (ta 162 . st8 zrI zrana 8 thI , 124) rA. * 1. jAnI , zrI pATa diti janma kayAM thaze. ane vitA evADha, zirA ane A kathA che . . 644 hA, 4. pharaka amadAvAdamAM rikavasare patra pazvAda, , 1da zAstra di nA aMjA dimAM AcArya ajara aAvyuM, jATa azATe cAra dara azI sAcAne dUra karo 161 vadi ravivAre jANatA ja ahIra ca ra - vAra nadiyara , , 661 - da, . kamI cAM jabara bAdazAhe vo divyA. nA darathI karatA caNA araviMda karavA caMdra pukAra nA ajIvana jaLa baMdha karIne eka ja thai, pada thI I.ane na jADejA rAkTa drA . acaraja kuMbhANI gharathA ki dadada karI. . 16 AvA kurI chatrA karI . DAyA kare ja chatra nadavI sI . kUkaDaka avAka di 11 nA karamA te yathI TIviditA chUra chU rAcaMda javAdoe kara che. 2. Arivarsa jaja . 14, dA . 1, vAcakada 4. , pada . 6, kAraDa na zvara dalI jA avayaya saM. 184 para vRdira dudhare che avazva . 10 adArAkA navanavavAdAe . . Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 * lAnI pratIti e gujarAta mATe zarUAtanI khyAtine samaya lAge che, paNa khAna AgaLa 18 avadhAna ane upAdhyAyapada ApavA zrIvijayadevasUrine kahevuM, e A kALa sAthe asaMgata thAya che, je AgaLa puravAra karyuM che. eTale ema mAnavA harakata nathI ke kAtivijayane AmAM maraNa pa thaye lAge che ane zrI. desAIe sucaveluM "vijyaprabhasUrinuM nAma kharuM lAge che, je mahAbatakhAnanI amadAvAdanI sUbAgIrI sAthenA samayane saMgata thAya che. kAraNake teo pote ja kahe che ke, "upAdhyAyapada'te saM. 1718 mAM vijayabhasUrie ApyuM hatuM. gurUbhAIo.. pavavijya mATe AgaLa kahI gayA. bIjA vidyAvijya iriyAvahInI sajhAyanA kata tarIke "ziSya zrI vijaya vAcakane kahe, vidyA aratha vicAra, (15). " e rIte pitAnI oLakhANa ApavAthI jANI zakIe chIe. bIjA haze paNa te jANavAnuM sAdhana hAtha lAgyuM nathI.' 'zi- , hemavijaya-vijayasiMhasUrinA samayamAM zrIya vijyajIe "sAgyazatakane uddhAra karI, samatAzataka' hemavijaya mATe banAvyuM. eTale te ziSya tarIke saMkhyA pahelA lAge che. A hemavijayaziSya guru mATe atyaMta dhyAna daI paccagecarI vahorI lAvatA ane tene upayoga karavA guru sAme AvabhAve vinavaNI karatAM hAtha joDI UbhA rahetA tyAre javAba maLatuM ke, "jarA thobha, ATalI paMkti sudhArI lauM, A jarA pUruM karI lauM? Ama ne Ama ghaNe samaya jatAM hemavijaya thatasamAdhisthanA hAthamAMnAM pAnAM kheMcI laI hAtha jhAlI uThADI, ahAra pANI pAse laI jaI tyAM besADI, pite sAme besI cukti-prayuktithI AhAra karAvatA. ' * tAviya-jemaNe amaradata-mitrAnaMda rAsa' saM. 17ra4 vasaMtapaMcamI, guru, sthANI zaheramAM cAvIsI" (caturvizati jinabhAsa), tathA "jJAnapaMcamI stuti" racyAM che, jemanA bhrAtA sakalagaNigaNamukhya lakSamIvijaya gaNi hatA.3 ka 1, bahuta graMtha natha dakhika, mahA puruSa tasAra vijayasiMhari kIo samatA zatakAhAra. (12) bhAvata jANuM tattvamana, ke samatA rasalIna javuM pragaTe tujha sahaja sukha, anubhava gamya hIna hajI lava yazavijaya zuM zIkha e, A5 Apata, sAdhyazataka uddhAra karI temavijaya munita 105) 1. 2. hemavijaye "upazama ane zramaNatva' e zIrvaka pitAnA padamAM A prakAre darzAvI teo kenA ziSya che te batAvyuM che ? . . " jAnacavijaya vidha vararAje, gAje jaga kIrI, zrIjazavijaya uvajajhAya pasAe, hemaprabhu sukha saMpati." . 3. kAzIvALA zrIvijayadharmasUrinA sthAnakavAsI munimAMthI AvelA stra) muni zrI navijayajI nAme ziSya vAcaka yazovijaya mATe bIjI ghaNI vAta mane kahevI emAM tathAMza jevuM te che. paNa tene atre nAthavA mAvazyakatA nathI. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * = guNavijaya-jemanI ziSya paraMparAne khyAla nIce ApelA utArAorthI AvI zake che. ... " (a) iti zrIsakachavAcakazigamaNimahopAdhyAya zrI 105 zrIyazovijayaMgagiviracitAyAM grIsImagharambAmI vijJaptiH saMpUNAM nikhitA ca mahopAcyaM zrIyovijayagaNiziSyapaMDitazigermANa paMDita zrI 19 zrIguNavijayasiSyapaMDitaziroktaMsapaMDina 17 upAdhyAyazrImumativijaya gaNi uccagNapaddhelaha' muMgAyamAna paM pratApavijayena zrImIyAnagara zA. hAlacaMdra paTanArtha shrii| (A) saM. 1797 varSe apATa vadi 30 dina g2oM prathamapahara likhitaM saMkalatArkikacakra cUDAmaNimahopAdhyAyazrI 19 yazovijayagaNi-taziSya paM. zrIpU0kesaravijayagaNi tat-zaSyazrI 3 cinItavinayagaziziSyadevavijayalipIkRtaM zrIghoghA baMdira zrInavakhaMDApArzvanAtha prasAdAta / . A maLI AvatAM nAme sivAya bIje emane parivAra ghaNe haze, paNa eka re jevAMkeIe pitAnA taraphanuM dhyAna kevuM TakAvI rAkhyuM nathI. eTale emanAmAM vizeSatA saMbhavatI nathI. je heta te pitAne gaurava levA gya sakalatArkiMcisUDAmaNinA anekAneka gharo maLatA nathI te na banata. nahi nahi te A asAmAnya mahAguranA caDhinI te AzA rAkhI zakata! bIjAonA hAthe je kAMI thoDuMgharuM thayuM che te ApaNe AgaLa jaNAvI gayA chIe. sivAya punasithAgacchanA bhAratanasurinA "bhAvaprabhasUrie saM. 1783 mAgha zukla amI guruvAre pratimAzataka" upara TIkA lakhI paNa karI che. ane eka kAnAe aspaSTa rIte jaNAvyuM che. jiri divyaguNuparyAya rAtranAM prati "kaLAyatrIroviyata: pArtha ja saMgha [1] briSiA (3) rAmara saM0 1809 varSe mAsaMcana badi 3 gumbAsera avaraMgAbAdamadhye lipikRto'sti / ' . . AvA jUja dAkhalA ApaNane prApta thAya che. kALAMtare emanI gujarAtI kRtio upara bAlAvabodha ane zrIkRbha-vIraviye pitAnI zakti anusAra temane adhyAtmasANa' caMskRta graMtha upara e lakhyuM che. pazu emanA prauDha vidvatAbharyA zone temanA pachI bhaNavA jeTalI buddhi kenAmAM rahI nahi eTale tenA tarapha laka osaravA lAgyuM. 'veda 28 nA 28 dhi kA vidhu saMkhyA, e savalaNa sAra, mAla vasaMta pUrNa tithi paMcamI, uttama sura guruvAjI -amaratrAnaMda rA . * bhavya 2ii sIvAthI saragrInavijaya vizudhavAra rAje vizva javajhA zirAmaNi. taka pala madhukara vijhA sevakamAM zirArA amadata zivAnaMda sasa vavajaya kavirAjajI. kApaddhi sabhAbhAminInnAlarathalAlakALamAna paTina thI 18 thI tatvavizva jaLa tAlukAnA jIlagayuSya zazi zrI bAlakSmAvijaya lAlupalabhya narmaLa ara-zAnayavijaya thazavijaya vAcaka jAvika tattvarijatha-vizrI mahAvIrajina bhAva ja li.zi pramaviyana lipIja bhavana 15 va pa vadi kigrA vijApurApura grevIsI- kUka. 2 da28) 2. "na gurja kavio bhA: 2 pR: 2 (A mIrAnagara je cIyAgAma, vorA jillAnuM rasTa (pahelI bI. bI. sI. AI) ra vaDerA ane bhaya vartu-jaMkazana aana che. A sTezanavALuM gAmakaraNa tyAMthI sIyArAma 20 mAIla dUra che. * * * 8. na ja kavio bhA. 2 yuda kaache. : Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 che ke : : : : dozanika viSayenI atisUpha tarkagAminI carcAothI bharelA tathA zibda, chaMda : kAvya kizAna mahAdurbodha gahana graMthanuM mUlya keI na zakaryuM. pariNAme ene pracAra: thayA nahi paNa je kAMI hatuM te badhuM sacavAI rahevAne badale temane moTe bhAge kacarA tarIke gharamAM ke upAzrayamAMthI mudra upayoga ke dravyaprApti mATe vinAzanA mukhamAM paDyo ane: bAkInA keIkeI sthaLe astavyasta thaI gayA! A eka khedane viSaya che paNa reSane. viSaya to e che ke, tapagacchanA AcAryoe potAnA gacchanuM anupama gaurava vadhAranAru A mahA suruSanA advitIya graMthanI lahiyAo pAse na karAvavAnI ke tene bhaMDArAmAM asaMta kALajIthI sAcavI rAkhavAnI vAta te bAju upara rahI, paNa yazovijya sAdhuonA duzAsana sAme pANIdAra chAtIvALA ghA karyo te badala temanI pAse mAphIpatra paNa lakhAvyuM. upAdhyAya yazavijyajI gachinAcakana hovA chatAM paNa-zAsanapatra-AjJA-mayadAo badhitakADhatA. banatA sudhI emanA hAthanuM lakheluM eka zAsanapatra saM. 1738 nA vaizAkha zuM ke guruvAramuM-purAtatvavettA zrIjinavijyajIne maLeluM te temaNe AtmAnaMda prakAza"! mAsikamaM pu.13, e damAM prasiddha kareluM che upAdhyAyajInA jIvana eganI kera kera verAyalI vigatene jyAM jyAMthI hAtha lAgI tyAM tyAMthI ekaThI karIne varSaNapUrvaka atre rajU karavAno prayatna karyo che. AzA che ke e emanA samyagnajIvanane bodha karavAmAM upayogI nivaDaze. * * * * * * * * | gujarathanI sAlavArI je A lekhane mukhya viSaya che, tenI TIpa AgaLa ApI che. sivAya ghaNu pu-gA graMthA-lekhe rahI javA pAmyA haze. siddhapuramAM divALInA divase saMskRta "jJAnasAra aSTaka' pUruM karyuM, tenA upara-bAlAvabodha' lAge che. te prasiddha thayA che. adhyAtmamataparIkSA- bAlAvabodha" tathA "jainatakabhASAne prAkRta lekha-aDAlekha likhAvI mokalyo chaI. tiNamAM na nikSepa pramANarI maNa na rahI che.' te tathA bIjA, pUchAyelA prazno uttararUpa kAgaLo paracuraNa lakhANa-e badhuM, haju aprasiddha sthitimAM che. hAla te ApaNe TIpa purato ja vicAra karIe. . yogavizikAke sabhyadhameM bhI, vahI thAta hai kyoMki usakI TIkAkI bhI eka hI nakala mila skii| usa eka nakalakI..khoja nikAlanekA preya, prArtakajIke hI svargavAsI ziSya muni zrIbhaktivijayajIko hI hai| vaha nakala kAlake gAlameM jA hI rahI thI ki dhaubhAgyavaza ukta munidhIko mila gii| prasaMga esA huA ki amadAvAdameM kisI zrAvakake vahA~ kacareke rUpameM purAne panne par3e the, jinako ukta muninIne dekhA aura unameMse unako upAdhyAyaMjIkRta yogavizikA-TIkA'ko eka akhaMDa nakala milI jo unake svahasta likhita hI hai| yadyapi upAdhyAyeMjIne dhIharibhadakaMtaM vIsI"zikAoke Upara TIkA likhI hai jaisA ki 'yogavizikA-TIkA ke usaM antima ullakhase saSTa hai-iti mahopAdhyAya-zrI kalyANavimalagaNizipyamukhyapaMDitazrInayavijayagaNicaraNakamalacabarI paNDitazrIpadmavijayagaNisahodaropAdhyAyadhIjasavijayagaNitamarthitAyAM vizikAprakaraNavyAkhyAyAM yogavizikAvivaraNa saMpUrNam / tathApi prastuta..eka vizikAko TIkAke sivAya zeSa- unnIza vizikAoMko TIkAe~ Aja anupalabdha hai| Da - nagadarzana viziSTa kRtti, dIkA saMpAda pakhAla-paricaya 14che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E - : emaNe kayAM kayAM ane kayAre kayAre nihAra karatAM sthiratAM karelI .tathA sAmAMsAM karelAM, tyAM kALa kevI rIte nimana karelA, tenA patto maLe che. kAzInA abhyAsa pachInI cAra kRtio sa. 1709nI kALa maryAdAmAM AvI zake. temAM * drathanuMpA~carAsa-vAyajJa sattamaka' zuzukrame prathama che ja paNa racanAnuM sthAna anya lAgatuM nathI. emAM kAzInA abhyAsanA paripAkarUpe maLelI saphaLatAne jaNAvI che. racanAmAM paNa bahuzrutatA, pracura pAMDitya, tattvaciMtana ane tenA svAnubhavanuM tAjagIbharyuM sphuraNa dekhAya che. emAM emanA navA utsAha tarI Ave che. pava tA ThIka che paNa gadya je atyAranA kALa jeTaluM kheDAyeluM nahAtuM evA vakhate emaNe gUrjara girAne pasaMda karI darzanika paribhASAne temAM utAravAnA saphaLa manAratha siddha karyAM, e ApaNAM anumAnane pukhta kare che. " L ekasA pacIsa gAthAnA stavana ne ame chellu cA sa, 1718 pahelAMnuM mAne paNa vicAra karatAM tene khIjuM mAnavAnAM kAraNo paNa che. sAdhuenA AcAraza ane vicArA vikRtapaNAne pAmelA ane tenAthI je je sthiti upasthita thaI ane duHkhamAM pariNumI e duHkha-pariNAmane leAkeAnI najara samakSa lAvavAnA ane tenA nivAraNanA ane e rIte svaccha karelA vAtAvaraNamAM pavitratA vasAvavAnA e stavanamAM prayatna che. A joDInI asarathI pAtAnAM dupaNAne DhAMkavAnA je dAMbhika kheMcAvA karyAM tenA zrIyazovijayae 350 gAthAmAM sakhaLa ane savistara uttara ApI nirarthaka TharAvyA che. .:!} : "navi nidrAmAGga kahetAM, sama paNNiAme ghaTa ghaTanA ! - TAI kahe nathI zI joDI, zrRtamAM nahIM kAMI mADI. -- ', ' 46 jana zailananI nahIM ihAM, ihAM dUSaNa eka huAya, je malana pIDAM thAya.... khalaRNa gaNe kaNa surA; je kADhe payamAMthI purA: 4 AvA pAtAnA udugA DhALamAMthI ramatAM kAcA che e emanI racanA mATe je kAMI khelAtuM tenI asaramAMthI udbhabhavelA che. eTale A stavana pahelAM keTalIka joDI jeDAI haze. 350 gAthAnA stavana pachI 'samatA zataka' ane samAdhi zataka 'ne mUkI zakAya. A pachI ApaNane sa. 1721 sudhImAM ekasa. 1718 mAM vijayaprabhasUrie vAcakapada ApavA sivAyanA bIjA banAvA tathA sa. 1739 thI saM. 1743 ke je varSamAM temanuM bheAImAM avasAna thayuM e cAra varSanAM gALA devI rIte nigamana karyuM, e nakkI karavA mATenuM sAdhana bahAra Ave tyAre kharuM. emanA AMtara jIvananuM UMDANu ame khIjA lekhamAM jaNAvyuM che. enI pUrtimAM kahevA, jevuM e che ke, A lekhamAM emanI kRtine kAlakramamAM gaThavI che. tenA eka hetu e che ke, emanA AMtara raGasyanA prakArane jovA jANavAnuM. AthI banI zake, pAMDitya khatAvavA te saMskRtamAM racanA karatA hoya evuM nathI. temaNe leAkabhASA prAkRta, gujarAtImAM lakhavAnI agatya * keTalI che; te paNa emaNe pramANusara draSyaguNa paryAya rAsa 'nA TakhAmAM samajAvyuM che tema dravyAnu ceAga viSaya e zuM che? enA anusevanathI phaLaprApti kaI kaI thAya e viSe teo ullekhe che. . Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 *,* * : "divyAdika citA sAra, zukula dhyAna paNilahi pAra te mATe ehi ja A dha, saddaguru viNu mata bhUlA phare." -kaLyAdikanI ciMtAI zukladhyAnane paNi pAra pAmi je mAhi-Atmadravya-guNa-paryAya leka citAI zukaladhyAnane prathama bheda heI, anaI-tehanI abheda ciMtAI dvitIya pAda hAI tathA zuddha dravya-guNaparyAyanI bhAvanA "siddha samApati' hoI te te zukaladhyAnanuM phaLa kaI . vaLI, jJAnahIna kriyA ane kriyAhIna jJAnavAna vacce keTaluM asamAna aMtara che, te gadaSTi samuccaya'mAMthI A ja graMthamAM batAvyuM che. e joyA pachI-bateo zarUmAM- bAhAmukha heI, sama pariNAma rahita, khaMDana-maMDanamAM paDI gayA hatA." evA ulekhane nirNaya karavuM joIe. mAnada mATe "vahANa samudra saMvAda"thI "caDhatI paDatInI sajhAya" sudhI, zuM zuM kahI gayA che te dhyAnamAM levuM joIe. ane kene chaka karI nAkhavA mATe, eka ka upara cha cha mahinA sudhI vyAkhyAna calAvatA, A jUThANa mATe "agiyAra aMganI sajhAya' viSe bolatAM, kahI dIdhuM che. emanI zailI savAtmaka-atisaMkSepamAM che, je ghaNA arthamAM samAveza kare che. samyakatva AzayI guNAnurAgitA, e te emanAmAM moTAmAM mATe zu hate. gadarzanane ene rAkha tAjo ja che. "gItA'nA, 'cogavAskinA kene pitAnA graMthamAM samanvayAthe utAryA che. digaMbara grathAne anuvAda tathA te upara TakAnA lakhI che. AnaMdaghana jevA mahAgIne maLavAnI emane ghaNuM tAlAvelI che ane maLe che tyAre 4 AnaMda ke saMga sujasa himile ja, taba AnaMda sama bhayo sujA pArasa saMga lehA je pharasata, kacana heta hI tAke kasa. . A uktimAM temanI keTalI badhI vinamratA jevAya che! eja namratAthI upA. vinayavijayane adhUra rahela rAsa pUro karyo te sAthe emanA gItArthapaNunA tathA anya zune mahimA gAyo che hA, emaNe kaTuvacane uccAryA che, te paristhitie sajelI kuTilatA sAme. emaNe - keInI vyaktigata niMdA karI nathI. eTalI sAmAnyatA emanAmAM hatI nahi. emanI zArAsiddha prajJAe joyuM ke, sarva varganA lekene sAce mAga zA che ke je batAvavAmAM nahi Ave te leka digaDha banI game te vimAge caDhI jaze. kemake e samayamAM jeo siddhAMta cerI. karI, arthanI dezanA daI dhAmadhUmanI dhamAdhama calAvatA hatA. ane e rIte 1. samApati dhyAna "pAta jAma darzana'mAM varNavyuM che, je ame amArA bIjA lekhamAM temAMnA mu ApI darzAvyuM che. citanuM viSayamAM samAnAkAra banI jAya e samApati che. enA cAra bheda che. je. badhA sabIja haI saMpradAta (roga) kahevAya che. jene zAstramAM samApatinI matalaba e bhAvanAothI che ke je bhAvatAo citamAM ekAgratA utpanna kare jene anubhava zukladhyAnavALA AtmAo kare che. mehanI upazama-dazA arthAta upazamaNimAM saMprAta samAdhinI taraha bIja ane mehanI kSINa avasthAmAM athata kSapakaNimAM akhAta samAdhinI taraha nibaja vaTAvI levI. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 viSaya kAcI mATenA madamAM vyasta thayA hatA, temanuM te kAI khulluM karavA ane temAM lAka kakSAya nadi arI kaphathI prAIne kahyuM che. nA vAMsanA pAsama, hari rAma vATa sapATa. . * apa, chaLanAranA kuhAra ja athANuM kArya karavuM paDyuM che. e emane lAcAra brAMca varitra thayA hatA. lIlA bharavAjAnAnA bAlana thAjavA nivacana bAdane TAla anyathA dAda-ane vaLI I nija vana vavA-laI mana-dasa pivA dharmanI sthAnA pAtra aMbudhyi .bAbAna8i. * AvI ja sthiti , ka jJAnathI ane kacabI zAMta besI zake? : * bagala nAvane sudhAravA mATe karavA mATenI vacce ja ema nikA kAma karyuM che. temAM vATI thai hatI ke, AvA kene dhakke bhArI karavAmAM ke nAthAmAM ke chellA vALI kurabI vAvyAM che grAIka nathI. vara karyuM tyAre ja thaI zake ke tu yAMkAnI vacce rahIne ja tenI dAnata hara kahI. tethI ja teo zrIsatyavitha pracAra pAdaradI-rA--pathAmAM kyA UI. - * * * * baM dhAruM che ke prabhAvi. * * . - , bhavAra lIlAnara bhadariyA na. * . ke , ' dhAka hati Agama bhANanA pAse, . . . . . daya thaze paNa ghaNA va adhyA; "ta, eAbhAi cukla mukha ema kari dha bi! . A TAiTa gRhinAnA zu enAM irAdAthI AvyA gayA che ane e rAta ane dikarI emanI sAthosAtha cAlyA che. ane - havA guNa karavA. badhI ja paLa zu vyANI . ' . . .. jazA bhAta paNa cudA sama pANI. A be sacaddhA sAskA dha padapara vizvAniya che karinAda pAchuM . jo A graMda 1 pATaNa evuM. vIrAvA nA vaLyuM . 18 pa.nAthAzavitra na ThaMdha.(vaparacha kahI didhA bAbA- na zuravi' . ja cha TakAM ka9) nA trila da pa vAre-vijaprAditA AnAthI ( jAna paramAre iTamAM AcArvapallI AvI che. navadiizuM jJAna ra nA chA, pakSa kahI. - " aAva "bAnadamaMdira. "nizi-nUrajuddhi-trila, 19da paMcamIDiyajIvananA ja pAzva guja. zAhitri jAda. cha ja suvALA, jJAnaniyari ne ja * dara ghaTe zrAdika para paNa dara zAka-ra abbAnanI pavadImAM lakhyuM che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 temanA tarapha paNa pitAne pramedabhAva vyakta karI, udAra daSTi rAkhI, temane duka kAra thakI paNa adhika kahI sanmAnita karyA che.' prasapAsa be vAta meM mArA taraphathI karI, have eka vAta tame kahe-A kavi tArkikaziromaNi prakhara vidvAna ane dhuradhara prabhAvaka hemacaMdrAcArya pachI sarva zAstrapAraMgata sUkSamadaSTA ane buddhinidhAna jJAnapuja pratApI mahApuruSa thayA e nizaMka vAta che. zrImad haribhadrasUri jevA vidvAna jainazAsanamAM eka ja che. emanI pachI eka hajAra varSa pachI A yazavijya jainazAsananA sadabhAgye thayA, emane tapagacchanAM AcAryoe AcArya padavI kema nA ApI? ratnane ratanaparIkSaka jue te tenI najaramAM tenuM mUlya isyA sivAya rahetuM nathI ane e rIte emanuM mUlya nyAyAcAya' tarIke thayuM che. AthI ananyasa evuM temanuM zIrSaka emanA nAma sAthe joDyuM che * - vivAthI7 gamni no R ..... pati mannaSi triA " . * * ati rezanivRtti . * * * * junI ane mahesANA * * * * .. . : : . ". . . mAMtrika mApada sudhI ja saMpane bAlate dhIme! . dhIme jherane dUra kare chetema bhale, sarva prathama guNakArI. . dezavirati paNa dhIme dhIme vizeSa phuTa thatI jAya che. adhyAtmasAra saraka] [zrImadda thazevijayajI . - caraNakaraNa guNahINuDAM jJAnapradhAna Adarii 2, ImariyAM guNa abhyAsI IcchAgathI tariI re. * .. * * * "(263) ka.gu. . . bAlAdika anukula kriyAthI Ape IcachAyegI : che .* i . : : - adhyAtma sukha ga abhyAse, kema nahi kahIe yegI. (350 gAsta.) . : : : A badhuM emaNe pUrvasUrionA AdhAre kahyuM che. (juo yuga dasa) . ' . ' zuddha sagA ki idhArI paNa kuTilAIna ke. (ku gusa) zudarUpaka sAdhu namI (sa. muM.sa) + - 2. vi. ma. dasAI (je.gu.ka. bhA. 1, 29-yazovijaya). * * * * * Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramI sadInA mahAna jyAtiSa ra maheApAdhyAya zrIyazavijayajI [TuMka paricaya ] [ ceka : padmapUjya AcArya zrI vijayapadyasUrijI mahArAja ] zrI. covijayajI mahArAjanA jIvanacatri aMgenI AdhArabhUta mAhitI bahu ochA pramANamAM maLe che. te meM... * zrI. yazepTAdizikA' zIrSaka prAkRta bhASAmAM racelA kAvyanA prAkRta bhASAne nahi jANanAra evA sAmAnya vAcakavargane temaja bIjA vidvAnAne paNa upayegI thaI paDe e hetuthI mULa e khatrIzIne lakSamAM rAkhI bIjA graMthAnA upcALa karIne ahIM e dareka zrcAnuM vizada vivecana ApavAmAM AvyuM che. vivecanamAM mULa atrIzInA te te bleka darzAvavA mATe dareka sthaLe rAAtamAM kauMsamAM te te aMka Apyo che. (1) gujarAta dezamAM AvelA khaMbhAta khaTTara nAmanA prasiddha nagaramAM rahelA zrI. staMbhanapAtanAya prabhune praNAma karIne tema ja jee mArA AtmAnA pama uddhAraka che te mArA paramapUjya paramapakArI guruvaya AcArya mahArAja zrImad vijyanemisUrIzvarajI mahArAjanA parama mitra caraNakamaLane namaskAra karIne cAvizA nyAyAcArya zrImad covijayaLa upAdhyAyajI mahArAja je lagabhaga trI varSa upara A pRthvItalane pAvana karatA vicaratA hatA, jeo svasiddhAMta paramiAMtanA jJAtA hatA, jee cAcAnA jJAnamAM jagatanA prakhara patine paNa Azcaya pamADe evA jJAnavALA hatA, je cAstrinI ArAdhanAmAM atyaMta kALa hatA, je prAcIna ane nakhya nyAyanA temaja dharmasiddhAMtanA aMcA banAvavAmAM atitIkSNa buddhivALA hatA temanuM, temanI ziSyaparaMparAmAM thayelA zrI saMtivijya mahArAjakRta 'gujaravelI zAsa' vagere pracAnA AdhAre huM caritra racyuM chuM. (27) parama zrIharisasUrijI ane kalikAlasarva-hemacaMdrasTrIzvarajI vagere zrIjainazAsananA staMza carakhA ane jJAnavALA aneka pUrvAcAryAM thayA te pachI nyAyazATM vageremAM nipuNa ane pratibhAzALI zrImad thaLe vijyajI vAcaka cayA, temane huM mana, vacana, kAyA vaDe namAra karuM chuM. (8) upAdhyAya mahArAje saMskRta bhASAmAM nyAya" prAdha jJAnabiMdu, adhyAtmamAra' vagere aneka graMtha manAvyA, prakRta bhASAmAM zrIgurutvaninizcaya, upadezarahasya ' vagere aneka graMcA anAvyA, gujarAtI bhASAmAM sADItraNane, sArA, dezo gAnAM stavanA' . * Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne dravyaguNapayayane rasa tathA zrIjinastavananI aneka covIsI' vagere ghaNu graMtha - banAvyA tathA hiMdI bhASAmAM paNa prabhubhaktinAM 'pada' vagere rUpa aneka gra banAvyA che. e graMtha uttama bhAvArthavALA ane gaMbhIra arthavALA che. evA mahAna graMthanA racanAra zrIyazovijayajI vAcakane huM vadanA karuM chuM. (5) zrutajJAnane dhAraNa karanAra evA, upAdhyAya-vAcakarUpI gaganamaMDalane dipAvavAmAM sUrya saMrakhAM ane jagatamAM vatatA mumatAnA dharmane mAnanArA ane rAgI draSI evA deva'gurune mAnanArAnAhUmatane syAdvAra zailIthI nAza karanArA, paiyazuLavALA ane AcArAMga' vagere svadarzanane (jaina darzananA siddhAMtane temaja kRtio Adi paradazananA siddhAMtane 'jANanArA evA zrIyazovijathajI vAMcakavarane huM sarvadA vaMdanA karuM chuM. (9) dharma janenA samudAyathI prazaMsApAtra thayelA gujarAta dezamAMnA vRdarA prAMtamAM kalela gAma ane pATaNanI vacamAM AvelA kaneDA nAmanA gAmamAM jemane janma thayo hate te zrIyazavijya upAdhyAyane vaMdana karuM chuM. (ahIM zrIupAdhyAyajI mahArAjanI janmabhUmi tarIke-kanoDA gAma jaNAvyuM te "sujasavelI bhAsa' vagere graMthanA AdhAre kahyuM che.) ' (I temanAM pitAnuM nAma nArAyaNudAsa ane mAtAnuM nAma saibhAgyadevI hatuM. A mAtApitAnA e moTA putra hatA. temanA nAnA bhAInuM nAma paddhasiMha ane temanuM pitAnuM nAmaMjazavaMta hatuM ' ' . 8. te samayamAM pavitra cAritravALA paramapUjya paMDita zrInavijyajI mahArAja e jillAmAM viharatA hatA. teo vi. saM. 1687mAM pATaNanI najIkamAM AvelA kuNaghara nAmanA gAmamAM comAsu rahyA hatA. tyAM comAsu pUrNa karIne gAmegAma vihAra karatA ane bhavya jIne dhamadezanA devAmAM niraMtara udyamavALA te zrInavijyajI mahArAja vi. saM. 1688mAM kaneDA gAme padhAryA. * * * . I potAnA gAmamAM gurumahArAja padhArelA jANI sAbhAgyadevI nitya pitAnA jazavaMta ne padamaNI nAmanA banne putre sahita vyAkhyAna sAMbhaLavA jatI hatI. tyAM zrInavijyajI gurumahArAjanI saMsAranI asAratA darzAvanArI vANI sAMbhaLIne traNene vairAgyabhAvanA jAgavAthI mAtA ane baMne putro-ema traNe jaNAe navijyajI mahArAjanA varada haste aNahilapura-pATaNamAM vi. saM. 1688mAM dIkSA aMgIkAra karI. . 1. kanTe, kahe-AvAM nAma paNa anyatra jaNAvyAM che. 2. padasiMha zrIyazovijayajI mahArAjanA saphedara bhAI hatA. nAnA bhAI upara maTAbhAI pUNa lAgaNI dharAvatA hatA. ema "zrIgunarvavinizraya' Adi atima bhAga vagere jevAM nirNaya thAya chejuo ja lai vaghAniyo nAtaH sudhI. zora II tathA-varitAniyaLanona uditacogina A dIkSA samaye banenI dasa ke bAra varSathI moTI umara nahi haiya, ema etihAsika graMthonA avalokanathI jaNAya che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daH () gurumaharije mAtuzrI sAbhAgadevInA jazavaMta nAme moTA putranuM suni jaze. vijaya nAma sthApyuM, ane nAnA putra padamasInuM suni pavijaya nAma rAkhyuM. emAM muni jazavijayajI eja jANavA ke jemaNe A tetrarUpe jIvanacaritra darzAvAya che. (dIkSA ApyA pachI mAtAnuM zuM nAma sthApyuM te saMbaMdhI hakIkta jaNAvI nathI.) te ja sAlamAM (1689 mAM) AcArya zrI vijayadevasUrijI mahArAje baMnene vaDI dIkSA ApI. ka. (11) zrIgurumahArAjanI kRpAthI muni zrIjagavijyajIe (eTale zrIyazovijayajI upAdhyAya mahArAje) pitAnI agAdha buddhinA baLathI va ane para ema bane siddhAnA eke AcArAMga AdivasiddhAvanA ane kRtio Adi paradazanA zikAtanA paNa amuka ane vizALa jJAnavALA thayA. A rIte dIkSA lIdhA bAda alpa samayamAM aneka zAstronA kamasara abhyAsahArA tattvaparicaya meLavavA satata prayatnazIla banyA hatA. . (12) anukrame vi. saM. 1699mAM zrIjazavijayajI Adi zikhya sahita guru mhArAja zrInavijyajI zAmAnugrAma vihAra karatA ane mArgamAM aneka jIvane pratibodha pamADA rAjanagaramAM eTale jenapurI amadAvAda nagarImAM padhAryA. . (13) ahIM (amadAvAdamAM vi. saM. 169hmAM aneka sabhAjanenI samakSa zrI jazavijyajI munIzvare ADa avadhAna karyA, ke jemAM temaNe A sabhAjanemAMnA darekanI ATha ATha vastuo-keLuM gaNita, ke kAvya, ema ja vastuone barAbara yAda rAkhIne anukrame te vastuonA javAba kahI dekhADyA. A rIte pitAnI marazanine paricaya karAvye. zrIjazavijayanuM buddhibaLa jene amadAvAdanivAsI zrAvaka dhanajI suvA "bahu ja zaru thayA. . : (1) A parathI zrIdhanajI zeTha zrInavijayajI mahArAjane vikasi karI ke, "he guruvarya! ApazrInA ziSya zrI jazavitha mahArAja ghaNu sulakSaNa che, ghaNA vairAgyavALA che ane ghaNuM buddhivALA che. mATe AvA buddhimAna ziSyane ye darzananA ATA meTA bhaNAvavA Ave che. kAraNa ke ApanA A ziSya ce darzananAM zAstromAM nipuNa Ine zrInazAsananI prabhAvanA karI zake evA che." - (15) dhanajI ke jyAre zrIdevijayajIne bhaNAvavA mATe niyavijayajIne Agraha bharI vinaMti karI tyAre gurumahArAje pitAne abhiprAya ce ke, "he dhanajI zake! zrIvithajI kharekhara sulakSaNa ane ghaNuM ja murizALI ziSya che. je ye darzananA zAstromAM nipuchu thAya te avarSa e zAsanaprabhAvanA karI zAsanane dipAve tevA che. Aga rivyanI buddhinI parIkSA tamAe karI te vadhAI kI che. paraMtu rivyane bhaTTAvavAnI bAbatamAM merI cukelI e che ke darzananA zAstronuM ativizALa jJAna prApta karavAnuM suSya sthAna te kAzI--nAputrI nagarI che, kAraNa ke tyAM ja sUma buddhivALA mahAna nyAyazAstrIo, sAhityazAstrIo, dAnazAstrIo ne nazAstrIo vase che ane gujarAta Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 vagere dezamAM vizALa rona prApta karavAnuM keI evuM prasiddha sthAna nathI. vaLI, te kAzInA. zArIo tyAM ziSyAdikane cha darzananA je mahAna gra bhaNAve che te dhana vinA bhaNAvI zakAya nahIM. temaja ahIMthI kAzI sudhI javuM te paNa maTI musIbata che. mATe e bAbata bahu vicAraNIya che.' . . . . . . . . . . . (16). A pramANe ziSyane kAzI laI jaIne bhaNAvavA saMbaMdhamAM gurumahArAje adhyApakanA pagAranI musIbata batAvI tyAre te sAMbhaLIne dhanajI zeThe kahyuM ke, "he gururAjasa Ape je pagAranI cusIbata kahI te sAcI che paraMtu AvA mahAna buddhizALI ane zAsanaprabhAvI ziSyane mATe abhyAsanI sagavaDa karAvI devI e amAruM kartavya che. mATe A bAbatamAM huM rUpAnANunA 2000 (be hajAra) dInAra (mahAra) kharca karavA taiyAra chuM. mATe Apa kAMI paNa saMkeca rAkhyA vagara ziSyane laI kAzI padhAre!' A pramANe dhanajI zeThanAM vacana sAMbhaLI. pitAnA ziSyane bhaNAvavA mATe sArA muhurta kAzI tarapha vihAra karI, anukrame AvatAM aneka gAmamAM bhavya jIne pratibadha karatA karatA ane zivane bhaNAvavAnI uttama sagavaDathI saMtoSa pAmatA zrIyazavijayajI. vagere ziSya. sahita. zrIyavijayajI gurumahArAja kAzInagaramAM padhAryA.. . . . . . - - : (1) kAzInagaramAM AvIne bhaNAvanAra upAdhyAyanI sagavaDa yathAvasthita karIne uslama buddhivALA zrIyaMzavijayajI mahArAje brAhmaNa vidyAguruonI pAse cha dazamanA viSaya vALA hacavALA granthanuM adhyayana zarU karyuM. .. : : : : * . (18) te chace darzananA granthamAM nyAyazAstromAM prAcIna ane navIna cAya ema be prakAranAM nyAyazAstra che te banenAM baMnce traNa varSamAM yathArtha jANI lIdhA. ane emAM nevIne nyAyane "tatvaciMtAmaNi' nAmane prastha je bahu kaThina che te paNa alpakALamAM buddhinA prabhoMyathI bhaNI lI. * * * * * * * * * * * * * * che. (19) e pramANe che dazAnAM zAstromAM nipuNe thaIne ane temAM paNa nyAyazAstramAM vizeSa nipuNa thaIne zrIyazovijayajI mahArAja-kAzInagaramAM keIke vAra carcA mATe: maLatI vidyAnI sabhAmAM jaIne carcAvAda sAMbhaLatA hatA. eka vAra te vidyAnano sabhAmAM eka mahAna tArkiMkanaiyAyika...saMnyAsI Avyo. teNe pitAnA . carcAvAdamAM sava vidvAnane digama jevA banAvI dIdhA. te vakhate sabhAmAM te saMnyAsI sAmenA carcAvAdamAM: zrIyazovijayajI mahArAja pAse UbhA rahyA ane tenI sAthe ghaNI vilakSaNa ane vividha tithI vAdavivAda karI e saMnyAsIne zaa niruttara karI harAvyuM. A vakhate pANImAM AvI mahAna paMDitanI sabhAmAM saMnyAsI sAme jIta meLavavAthI zrIyazovijIe ghaNI ja cirasthAyinI pratiSThA meLavI, ane teozrI mahAna vidvAna tarIke prasiddha thayAM (2). e pramANe kAzInI sabhAmAM mahAna tarkavAdI saMnyAsInI sAme jIta meLavavAthI ane potAnI salAnuM gaurava sAcavavAthI bahu harSa pAmelA tyAMnA vidvAnoe, zrIyaza vijayajI mahArAjane nyAyavizAradanI padavI ApI. tyAra bAda gurUmahArAjazrInavijayajI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 mahArAje vicAra karyo ke ziSyane bhaNAvavA saMbaMdhI je kArya mATe ahIM AvyA to te kartha have samApta thayuM che, ane ziSya have prabaMra vidvAna thayela che, mATe ahIMthI vihAra kara Avazyaka che. kAraNa ke muninA mArga pramANe keI eka nagaramAM eka mAtrAthI adhika comAsuM karavuM cuta nathI paraMtu ziSyane bhANAvavAnA mukhya lAbhane vicAra ahIM ATalI mudata rahevAnI jarUra hatI te have parizuM thavAthI vihAra karavA cita che. ema vicArI kAzIthI vihAra karIne tArkikazekhara zrIyavijayajI mahArAja vagere ziSya sahita grInavijayajI mahArAja prayANa karatA Agra nagaramAM AvyA (1) vraNa varSa kAzImAM rahI ghajA pradhAno abhyAsa karIne je bIjA keTalAka nyAyane abhyAsa bAkI hatA te dI AzAmAM cAra varSa suMdhI ne nAyika pati pAse para karyo. ' * (2) A vakhate AchA vagere nAmAM banArasIdAsra nAmanA patine mata ke je ghaNe bhAge zikhara satane anusaratA hatA ane ekata nizcaya mArga paNa hatA te gha prakAzita thaye hate. 'ama banArIdAsanA ziSya kuMvarajI nA thA, te paNa pitAnA gurUnA ane pracAra karatA hatA. A vakhate zakipAdhyAya mahArAje A mata jenalIne anusaratA nathI ema zrutipUrvaka samajAvIne te matanA zAvakaeN vagerene jadharmamAM sthira karyA hatA. A rIte banArasIdAsa damana dura karIne zrIyazovijayajI 1. pitAnA dArA vidyAne anubhava prabha karAvya, pile kANAmAM vizva La, ane patie nyAvikAda' pI ApI e bInA zrIya vijyajI mahArAje ane "nyAya aMkabAi' (jAmahAvIra )nA 10 A zAka varamAM chuvI che A pramA- , "bhayo naH kAmIviSavijayaprAptavindo / mudA yAyaccha: samayanamamImApinanupAm // . yA zrImaMpramiyAdivijagantrIpilI prAhitaH / premNAM yasya mana pavitrayo nAtA yupIH codA mya nyAyavizAradAlacinha kAyAM pradata pustasyayA nigrAnAnu kRtinAmAnandamanaM manaH // " che. ahIM viza banAdAsa ramI zradImAM thAna lA. te di bhAvAMnA na kara lIka prasiddha hatA. AgrAna hAza thAva va tA. temanA pitAnuM nAma prazAsana ddha ane vi. saM. 16 mI napumAM temano janma thayo . anichA bhAnuvaMdajInI pAse tri. cuM, 166thI kAvyAdi zazine abhyAsa karyo hato. ane te muninA ja mAgathI 1664 thI ghaciMka prati varu vivi lA rAkhIne jAsa vAsanAthI pAchA vA. AgrAmAM temane amala nAmanA brAhmarasiAne samaya ja nathI ane sAkaranA vAcanathI vijaya mArga na derAza. A sthitimAM temaNe bApatrIthI nAra zradhA banAvyA. vi. . 1daramAM parivarcanA jamAnamathI ane digaMbara zrenA parivAthI pUrva dizani palTAI ja, eTale te di mAnuSI thathA. A banArasIdAsane darajI (kumArapAla aparcara vagere mATe anuvAthI ziro lAM. te AcAmAM nikAla mAro pAlA hatA ane AdhyAjika ghaTa sthAnA hatA. A avasare zrImAna vAkhyAna temane carcAmAM karAvyA. ane tenA pratanuM baM " ambAbata-ka' , gA. 18 ane "aMbAdhyama parIkSA' (.. 118) DIkamAM karyuM che. zrI vijayajI A bInA kisAvI cheviyanI ekiAlika prajA ja devI. * 4 :- - - - - - - - Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 sahita grInavijyajI mahArAja AgrAthI anukrame grAmAnugrAma vihAra karatA karatA temaja mAgamAM paNa (zrIya vijayajI mahArAja) aneka paMDita sAthe zAstrArtha karatA karatA jainapurI sarakhA rAjanagara (amadAvAda)mAM padhAryA. . . . (23) zrInavijayajI mahArAje amadAvAda AvI hapUrvaka nAgarIzALAmAM eTale nAgarI sarAI nAmane lato ke je (atyAre paNa ratanapALa) jhaverIvADamAM madhyabhAge Avela che tyAM upAzrayamAM sthiratA karI. te vakhate zrIyazovijayajI mahArAja aneka zAstronA vAdavivAda karanArA paMDitanA samudAyamAM ghaNuM AdaramAna pAmyA, kAraNa ke kaI paNa darzanane vAdI jainadarzana saMbaMdhI vAda karavA Ave to teo tene zAstranI yuktiprayuktiothI temaja nyAyazAronI paripATI pramANe evuM sarasa samajAvatA ke jethI vAdI jainadazanI khAmI darzAvI zaktA nahi, ane upAdhyAyajIe darzAvelI yuktionuM rahasya samajIne atyaMta saMtoSa pAmatA. (24) A vakhate amadAvAdamAM saMddaguNI janenA saddaguNane sanmAna ApanAra hovAthI guNarasika ane prajAjanuM hita karavAnI mativALA e mahAbatakhAna nAme vaDe rAjyAdhikArI (sU) rahetuM hatuM. tenI najara nIce ja amadAvAda jillAnuM sarva rAjataMtra cAlatuM hatuM. te mahAbatakhAnanI rAjasabhAmAM zrIyazovijayajInA dharmazAstranA athAga jJAnanI ane atyaMta buddhi vaibhavanI prazaMsA thaI A sAMbhaLIne mahAbatakhAnane paNa evA buddhizALI dharmasaMnyAsIne maLavAnuM ane temane buddhivaibhava sAkSAt najare jovAnuM mana thayuM. tethI pitAne abhiprAya rAjasabhAmAM besanArA agragaNya zrAvake vagerene jaNAvatAM teoe sabhAmAM padhAravAnI zrIyazavijayajI mahArAjane vinaMti karI. AthI gurumahArAje paNa, sakAraNa rAjasabhAmAM javAthI zAsananI prabhAvanA thaze ema jANa, rAjasabhAmAM javAnI AjJA ApI. rAjyAdhikArIo paNa zrIjazavijaya mahArAjanA padhAravAnI vAta jANI atyaMta rAjI thayA. rAjasabhAmAM muni mahArAjane cagya sthAne besavA vagerenI sarva sagavaDa karI.. (1pa) zrIyazovijyajI mahArAje agragaNya zrAvakanA samudAya sahita rAjasabhAmAM jaIne rAjyAdhikArInI vijJaptithI tyAM sabhAmAM sarva sabhAjano samakSa potAnI buddhinA baLathI aDhAra avadhAna karI batAvyAM, ke jemAM 18 sabhAjanenI darekanI judI judI vAta * (eTale eka jaNanI aneka vAta tevI 18 jaNanI ghaNuM vAta) yAda rAkhIne darekanI vAta anukrame saMbhaLAvI devAnI hoya che evA prakAranAM 18 avadhAne karI batAvyAM. temanuM AvuM buddhibaLa joIne rAjyAdhikArI mahebatakhAna bahu ja rAjI thaye. . (2) tyAra bAda harSa pAmela mahAbatakhAna rAjyAdhikArIo harSa vaDe zrIyazavijayajI mahArAjanuM bhavya utsavAdipUrvaka sanmAna paNa karyuM. A pramANe amadAvAdamAM zrIyazavijayajI mahArAje zrIjainazAsananI ghaNuM uttama prabhAvanA karI ane jeo jainadharma zuM cIja che te bilakula samajatA nahatA tevAone paNa jainadharma paNa eka uttama dharma che Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 e trIjA kya. vaLI, jemAM keka vidyAra ii, ema kahevAya ke vidyAre jenAM paNa khara vijhAne che ema ja thayA. (29) amadAvAdanA zrIsa vavAra gacchanAyaka AcArya mahArAja zrI vijaya surijInI jALa eTI vinaMti karI ke "he a!i ni virajI dvArA vartamAna samayamAM ja eTale karmacAratA kAvA aneka vAddhivinA ene jija zAsananA sahAprabhAvaka che ke tene upAdhyAya para jhApadI cera che. . (28) e pramANe vinayapUrvaka janamajadAvAdanA ze vinaMti karI tyAre taba buddhizALA zrIdi ahArAje caMdranI vinaMtine pitAnA dura karI. (ra ) tyAra bAda vijayajI 2hada je sthAnakane dAtaya rahyo ane tera taya tapanI aAzAvAda zrI vija caTarane pitAnA guru zrI vijaya ruTinI cAthI AcArca vizvapraskiAra karavAnA radda uapka ja aai re caTA ujjara nA divaka di. . 668mAM (hine taja tithi jaNa nI sAra, tithi, zukana, 5 . zukra sahita zulsa asaMta AnaMdathI davA pI thI, sArathI vizva hAja upara zrI vijayajI . ane pradara kadara kacchIbriAne cAriA jarI aApI yunI ane caDhatA 100 rU banAvavAthI vAyarasAI pada paNa ANuM hatuM tethI zrI trijaTAzaja "rAjhida racAI rahI pAra zrI virajI eka viziSTa ane dhAraNa karavA : (nArA brola "jhAjhI " Ta jha ane di, jAti " zera mAM rethi ane "verijikA-vari najIka 6. didhI bInakara : ra - virATe 9 . bradhara ra ra ra dA ra ra jaja di. . 66jaka , di-padada ararara-1ra Ta Da aa TA da ra ane rAjA rAvyA dUra rara rara ( ra ra ra vihAra - ka (huM kara rAri. 2. 69, rAjA ratara vada 4 ) gurijadAra nareza pra. da raritI 2 jI rezara ra da kare suda ( << jiva vArasa chaM. 623) zika kAca jeTaluM jorara huM kada skUiLa, vaDhuM de. . rikavarI sArI(kA ja dara dara ja ( 14 dAha-ja, karAra, rada-daha, darzaka ) da6 rajA upara kadavaI , 8 rada thI bridine rAi thAi adA para ke kapriTa jaMka kaI ja nI karI ja dI----&darA . 686 26 InTa -DA traka kAra dAdara ja . Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 , pAtaMjalaga zAstranIcaturthapAdanI vRtti' vageremAM yogane viSaya e pramANe adhyAtma, nyAya ane caMganA viSayo jemaNe pitAnA banAvelA granthamAM carcelA che, ane te uparAnta karmaprakRtinI vRtti AdimAM karma vagerene viSaya ane bIjA paNa banAvelA aneka graMthamAM dhama vagere viSaye ghaNA cazya che. tevA uttamottama granA racanAra upAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjanuM je purUSe nitya smaraNa kare che tevA bhAgyazALI puruSane dhanya che. (32) upAdhyAya zrIyazevijyajI mahArAja grAmAnugrAma vicaratA anukrame guru-yugahaya- varSe eTale 1743nA vikrama saMvatsaramAM darbhAvatI nagarImAM padhAryA. A darzAvatI eTale vaDedarA prAntamAM Avela atyAranuM kaI nAmanuM gAma samajavuM ke je vaDedarAthI lagabhaga bAreka gAu dUra che, jyAre mane hara kArIgarIvALe hIrA kaDiyAne caNelo killo hajI paNa prasiddha che, ane je prathama varadhavala rAjAnI rAjadhAnInuM nagara hatuM. A DAImAM vi. sa. 1743mAM upAdhyAyajI mahArAja anazanavidhi sahita uttama maraNasamAdhipUrvaka svapada pAmyA eTale kALadharma pAmyA. vartamAna samaye DaI nagaranI bahAra temane rUpa derI) vidyamAna che. ahIM vi. saM. 1745nI mauna ekAdazIe zrInyAyAcAryanI pAdukA padharAvI che. samrATa akabarapratibaMdhaka zrIhIravijyajIrUrIzvarajI mahArAjathI zrIyazovijyajI mahArAjanI ziSya paraMparAnuM vaMzavRkSa A pramANe samajavuM. zrIvijayahIrasUri mahArAja upAya-kalyANavi. vijayasenasUri upara jAtivi 5. vAdavi garSi vijayadevasUri upATa vinayavi zrIjIvinayavijayajI vijayasiMhasUri vijayaprabhasUri zrIpaddhavi. u. zrIyazovijayajI kiDhAraka pa. zrIsatyavijayajI paM. zrIguNavijyajI * paM. kesaravijya paM. vinItavijaya devavi. gaNi Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 (33) e pramANe tArkikrazirAmiNa nyAyAcAya nyAyavizArada upAdhyAya zrIyazavijayajI mahArAjanuM A jIvanacaritra upAdhyAyajI mahArAjanA sadgurguNNAnA anurAgathI ane temanA apAra jJAnAdi guNAnuM anukaraNa karavAnI IcchAthI atikSepamAM kahyuM che. vartamAna samayamAM upAdhyAyajInuM athathI iti sudhInuM savistara yathArtha jIvanacaritra maLatuM nathI, jethI jeTaluM maLI zake che teTalAmAMthI uddharIne sArabhUta A jIvanacaritra bahu TUMkamAM kahyuM che. A sakSipta jIvanacaritra vAMcIne athavA sAMbhaLIne ane tevA guNeAnI sevanA karIne, hai anya jIvA ! tame parama unnati eTale parama kalyANane pAme! (34-35) vi. sa. 1993mAM je divase zrIgautamasvAmIne kevaLajJAna pragaTa thayuM te pavitra divase atiuttama zrIjainazAsananI ArAdhanA karavAmAM rasika evA ghaNA zrAvaka samudAya jemAM vase che te jainapurI sarakhA zajanagara-amadAvAdamAM paramapUjya gurUva AcAya zrIvijayanemisUrIzvaranA ziSya AcArya vijayapadyasUrie priya kaveijayajI nAmanA sAdhune bhaNavA mATe A upAAyajI zrIyazeAvijayajI mahArAjanA jIvanacaritranI racanA karI. mahApAdhyAya zrIyazeAvijayajI mahArAje anAvelA graMthAnI hakIkata eka svataMtra ni dhamAM ja AvI zake ema hAvAthI ahIM na ApatAM temanI sAhitya racanAe sakhadhI hakIkata A graMthamAM ja mArA khIjA lekha (pRSTha; 189)mAM ApavAmAM AvI che. AtmAyamarhato dhyAnAda, paramAtmatvamanute / viddha thayA tAmra, sarvAdhinaRti lsl jema rasathI vaMdhAyeluM tAthu sugnu ane che tema advitanA dhanathI A AtmA paramAtmapaNAne pAme che. dvAtriMzikA } [ zrImad carI vanyajI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramI sadInA mahAna jyotirdhara mahipAdhyAya zrIyazovijayajIkRta graMtho * * [saMkSipta graMthaparicaya] . * (lekhaka: parama pUjya AcArya zrAvijathapArijI mahArAja 3. . AgaLanA mArA lekhamAM ApaNe 19mI sadInA mahAna jaina tidhara mahopAdhyAya zrIyavijayajI mahArAjanuM jIvana saMkSepamAM joyuM. have e jIvanacaritranA ate ullekha - karAyA pramANe A sthaLe ApaNe emanA kavana sAhityaracanA saMbaMdhI vicAra karIzuM ke je sAhityaracanAo e mahApurUSane aDhAramI sadInA mahAna tirdhara ane prakhara vidvAna -tarIke prasiddha karIne amara banAvyA che. , A viSayamAM ApaNe temanI eka pachI eka kRtinuM-e. kRtimAM AvatA viSayanirUpaNanuM saMkSipta avalokana karIzuM . upAdhyAyajIta mailika graMtha . * 1. adhyAtmamataparikSA-aMnuM bIjuM nAma "adhyAtmamatakhaMDana che. mULa graMtha prAkRta bhASAmAM 184 gAthAne che. tenA upara vAcakavaye yajJa TIkA racI che. digaMbara ema mAne che ke kevalibhagavatene kavalAhAra hAya ja nahi. A bAbatamAM graMthakAra maharSie kevaLajJAna ane kavalAhAra e avirAdhI vastu che eTale jyAM kevaLajJAna hoya tyAM jema hanIya vagere cAre ghAtI karyo virodhI levAthI saMbhavatAM nathI, te virodha kevaLajJAnanI sAthe kavalAhArane havAmAM nathI e siddha karyuM che. zrIsamavAyAMga'mAM trIza atizAmAM jaNAvyuM che ke "prabhunA AhAra ke nihAra camacakSuvALA ja joI zake nahi.' e vagara vastu sATa dAkhalA-dalIla daIne "kevalIne kavalAhAra hoI zake" ema sAbita karyuM che. digaMbara mAne che ke, prabhune dhAturahita paramIThArika zarIra heya. A bAbatanuM, prabhune janmathI ja eka zarIra hoya che vagere jaguvIne, khaMDana karyuM che. je kevalI prabhune AhAra na hoya te "tavAthamAM kevalIne kahelA agiyAra parISahe (jemAM sudhA parISaha gaye che te) kaI rIte ghaTaze? AvA aneka prazno pUchIne AhAranI bAbatamAM paryApta nAmadaya paNa kAraNa tarIke jaNAvIne digaMbara matanI aneka mAnyatAne asatya karAvI che. chevaTe (1) digaMbara mata kyAre pragaTa thaye? (2) teo upakaraNa nathI rAkhatA, tenuM zuM kAraNa? A Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pronA khulAsA karavAnA prasaMge teonA AcAra vagere chAvI chevaTe prazakti jAvI kartAe saMya pUrNa karyo che. A aMdha uparanI vApasa TakA navIna jAthanI paddhati pramANe banAvI che, te vAMcavAthI kartAnI apUrva vinA jabutha che. mULa zranI zarUAtamAM baMdhakAra jaNAve che ke-6 zrI pArzvanA pravrune ane gAyaka nAyaka AcArya mahArAja zrIvijayasUrIzvarajI mahArAjane vaMdana karIne prAthane anusAra adhyAtmayatanI parIkSA karI. tema ja TakAnI zarUAtamAM pazu jannAhyuM che ke, je vAvatA (sarasvatI) paMktine athavA tene vaMdana karavAlAyaka che, ane jenuM svarUpa kAra maMtrAzara siMna che. vAvavAnuM smaraNuM karIne huM pajhukata adhyAtmamata parIkSAnuM vivaraNa karuM chuM. TakAnA trAkanuM pramANu 4000 zAka che. A grIka graMtha 2. lA. jene pustakAra taraphathI chapAi ane tenuM bhASAMtara AtmAnaMdasabA taraphathI pragaTa che. 2. adhyAtmasAra-kamathI vAdaLAMthI kaMTAyelA bhavya ane adhyAtma vApI pavanathI te vALane dUra karI Amika tene anubhava karI zake che. A cudAthI aMdhakAra A graMthamAM sAta mukhya vibhAga (prabaMdhanI ane dhaka vibhAgamAM ekAdi. adhikAranI cukalanA karIne adhyAtmanuM svarUpa vadhyuM . temAM prathama prabaMdhamAM adhyAtmanI prathA, adhyAtmasvarUpa, tyAga, baraphatha-A cAra bAbatanuM vistara vana jaNAvyuM che. bIjA prabaMdhamAM vAvyasaMbhava, tharAthanA beTa ane zavya srabaMdhI jarUrI bInA paTa rasa vadhI che. trIjA prabaMdhamAM mamatAne tyAga, tramatA, sapruSThAna ane anabrudinuM rUpa jaNAvyuM che. je prabaMdhamAM succA, mithyAtvacA ane kadAcAranI strInA jaNAvI che. pAMcamA prabaMdhamAM cAna, dhyAna ane zAna stuti varNavI che. prabaMdhamAM Amanizcaya vacce che. sAtamA prabaMdhamAM jainamana suni, atulathI sajananuti jaNAvI che. jene * 2. kenphanna prakAzita "jana graMthAvalI" nA AdhAre A bila branuM pramANa 100 dhAka che. Ane thathAibrAva anuvavA mATe paMcAsajI mahArAja zrI bAravithajI brijIe mana upara TIkA banAvI che, te kAnamAM prasAraka sUbAe apAvI che. - 3, adhyAtmapaniSada-ta anupa chaMdamAM 1 prakAre A graMtha che. * prakAzaka chInadharma prasAraka. cUbhA, bhAvanagara, A dhamAM katAMe-1, zAri , ari , 2, kAnAgAyikAra, 2. dizAyikAra ane 4. zrAdhyAcikara-A cAra adhikAra paddha pahelA-kArIgaDhi nAmanA adhikAramAM (1) achAbhanuM kharuM vAra zuM amajavuM? * (ra) tene lAcaka kathA che I zake? (3) kevA prakAranA buthamAM amane prAdurbhAva * patha? chAtraTI ivAnI kaTI patra hAlata thAya che? (5) zrAddha devuM * ? (6) zAjanI parA kaI na karI zakAya? kabda, tApatuM * 1. zakaro ka -kAvya . 11, zrada, harivara zakyatA saMjIra gAya tirlDa caM. 1, zI dazA 19. vApada . 1908, ane kAra . 1da, dhArA - 6 8 gura-rAjaya va stra alarAja. . . Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 . zuM? (8) ane zuddhi vagere trividha zuddhi kaI rIte zAstramAM ghaTAvI zakAya ? (9) ekAMtavAdIo paNa ADakatarI rIte syAdvAda matane kevA rUpe svIkAre che? (10) nayaddhi, zrutajJAna, ciMtAjJAna ane bhAvanAjJAnanuM svarUpa zuM? (11) dhruvadane lAyaka koNa hAI zake? A agiyAre praznonA spaSTa khulAsA karavApUrNAMka vacamAM prasaMge jarUrI khInA paNa sarasa rIte vaNuthI che. khIjA-jJAnaceAga nAmanA adhikAramAM (1)prAtibhajJAna kone kahevAya ? (2) AtmajJAnI muni kevA hoya che? (3) kharuM vedyapaNuM kAne kahevAya? (4) jJAnI puruSe kaI rIte nilepa thaI zake che? (5) cittanI zuddhi karavA mATe kayAM kayAM sAdhanAnI sevanA karavI joie ? (6) jJAnayeAga vyAvahArika dRSTie. ane naiyAyika dRSTie kevA svarUpavALA hoya che; A cha praznonA spaSTa khulAsA karatI vakhate khIjI pazu jarUrI khInA TUMkamAM jaNAvI che. trIjA--kricAadhikAramAM--kriyAnI jarUzthiAta jaNAvavAnA prasaMge kaI kriyAthI nimA~la bhAvavRddhi thaI zake? AnA khulAso jaNAvIne jJAnI puruSA paNa kramanA nAza karavA mATe kriyAnI sAdhanA jarUra kare che, A khInA jazuAvI che. cAthA--sAmyAdhikAramAM (1) samatA gujIvALA jIvanI kevI sthiti hoya che? (2) samatA vinAnuM sAmAyika paNa kevuM hoya che? (3) paramAtmasvarUpane pamADavAmAM samatA kaI rIte kevA prakAranI madada kare che? (4) samatAthI kAne kAThu kevA kevA prakAranA lAbha thAya? A cAra praznonA spaSTa khulAsA karatAM chellA praznanA samAdhAnamAM bharata, damadaMta RSi, namirAjaSi, dasUrinA ziSyo, metA, gajasukumAla, aNuiM kAputra, dRDhaprahArI, zrImarUdevA vagerenA dAkhalA ApyA che. chevaTe prazasti vagere jaNAvIne graMtha pUrA karyAM che. 4. anekAMtavyavasthA--mULa graMtha 3357 zlokapramANana che. A graMtha mukti che. temAM zarUAtamAM karyAM A maMgalamyAkanI racanA kare che-- "6 aindrastomanataM natthA, vItarAga svayambhuvam / anekAntavyavasthAyAM zramaH kazcid vitanyate // " : 5. devadha parIkSA devA svaMgamAM prabhupratimAnI pUjA kare che. pratimA nahi : mAnanArA sthAnakamArgI leAkA te devAne adharmI kahe che, A vAta kheATI che ema sAbita karanArA A graMtha che. enu mULa zlokapramANu 425 che. tenA upara rIkA nathI. prakAzaka zrI. je. dha. pra. sabhA, bhAvanagara. je 27 muddA lakSamAM rAkhIne athakAra maharSie A graMthanI racanA karI che te muddAo TUMkamAM A pramANe jANavA--(1) devA asayata che ema kahevu' e niSThura vacana che. (ra) devIne zrutadhama hoya che e muddAthI paNa temane adharmI nakahI zakAya. (3) dareka sabhyadhArI jIvane sUtra ane atha' hAvAthI zrutadhama kahI zakAya ja. (4) te saviratirUpa sayamane dhAraNa karI zakatA nathI, A apekSAe adhama sthita kahevAya che. (5) teo viziSTa Adharahita che, mATe khAla kahevAya che. (6) saMcama vinAnuM. * 4, 10, 11, 12 nabaravALA graMthaiA upara mUnya AcAya zrIvajayalAvaNyasarIzvarajIe svatama TIkAM cIne e prathA prasiddha karAvyA che. sa0 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 suzrRta niSphaLa che. A vacana viziSTa apekSAne jAhera kare che (cha) nAraka vane ane vana vezyAe judI judI rAya che. temAM devenI kathA paMkSAe prApta gaNAya che. (8) mukhyalI devAne cAlu vagerenA vinaya karavArUpa tapa kAya che. (9) suni vagere mApuruSonuM vecAvacca karIne paNu devA potAnA deva bane sULa kare che. (6) no mU svAdI ane niruda bApAnA gelanAra kahevAya che. (11) indro yunizanTane vATa Ape che. (12) bhramarendra vagere indro tathA temanA sAkapALadeva prabu--devanA DhAkAnI pazu AzAnanA karatA nathI. (13) TeiTInuM vaiyAvacca cAe karyuM che. (19) ane samyakSa sUMvara sAtha che. (15) dhArmika vyavasAya karIne pRthvane pravRttimAnI pUjA karI che. (16) viya deve pahu te pramANe pukhta karI che. (17) janmyAliSekanA pannu navA ja adhikAra che. ravA prabhupUja kare che ne, AgaLa ane pachI, kalyANu karanArI bane che. (18) pI' zabdanA adhikAra pramANe parAva' atha thavA eIe, kAranuM naparyAdithI tevuM phaLa maLI zake che. (19) sthiti paNa dhama ja kahevAya. (20) jJAnavattu mahApuruSonA lokApacAra paNa karma apAvavA mATe ja graMtha che. (21) devee karela vaMdanAdi pannu pUrva' ane pachI hitakArI che. (2) vRzrikAranA samAveza vaMdanAdhikAramAM thaI zake che. (23) prasunaine drArdika karela vaMdanAnI anumehanA karI prabhunI AgaLa karAnuM nATaka thrIna anubha kAryAnA jevuM na kahevAya. (ra) AvA nATakane laktinA aMga tarIke javuAvyuM che. AvI bhaktinA prabhAve kruti na thAya, satinA aMdha thAya ne chevaTe meTTa paNa maLe. (2) dAnanA upadeza ke niSedhanI eka jinapUjAnA upadeza ke niSedha na karave ema naDhi, kAraNa ke te anubaMdha hiMdyA cheja nahi. (26) ejI ke pratiSThAne ane thatI dravyaDhiyA arkaDa pazu na kahevAya ane anacaMda paNa nakahevAya. (27) pujAnuM svarUpa jaDDAvatAM ane vidyAnuM sabhya svarUpa pAka daI te samajAvyuM che. 6. jainana pibhASA--sthAdradarzananA pAcA revA (1) pramANu, (2) natha ane (3) nizcaya nAmanA trA parivA A graMtha che. temAM prathama pramApavikeTamAM (1) pramANu eTale zuM? (2) pramANunA tenA phaLanI sAthe ane bhAva kaI rIte Te? (3) (3) pramANunA ne keTalA? (4) pratyakSa pramANa kaiTA prakAranuM che? (5) sAMvyAvahAEi pratyanuM ane pAramArthika pratyakSanuM tAttvika zrarUpa chuM? (9) kSune ane mananA vyaMja nAvAya na rAvanuM kAraNa ? (7) adhAdinuM svarUpa zuM ? (8) te praznane thatI zakAtA pramAdhAna zuM? (9) matijJAnanA dareka ekamAM bahu avidha vagere vedya kaI rIte samajavA? (10).zrutajJAnanuM yathArtha svarUpa zuM? (1) mannAdi traNa veTa nA zrutajJAnanA cauda ema kathA kyA? (12) pAramArthika pratyakSanA adhijJAna gerenA veDhe kaiTalI (6) cAvaja dharmocca gAnamAM ane kaivalajJAnamAM nAna ? (14) pAdhdhAMtanuM va vizva kSTarUpa zuM? (1) tenA pAMca ve kyA kyA? (16) pAnA samara--pravijJAna * narkanumAnajagama veTanuM svarUpa zuM? (1) manunuM pramANapaNuM kaI rIte ghaTI zake? (18) tene mAnavAnI jarRAina thI? (19) pratijJAnuM lakSya zuM? (20) tene alaga Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ? 13 mAtrAnuM kAraNa zuM? (ra1) pratyabhijJAmAM anumAna vagereno samAveza kaI rIte thaI zake? (rara) takanuM svarUpa zuM? (ra3) vyAtigrahamAM tenI jarUriyAta kaI rIte ane keTale aMze che? (4) sAmAnya lakSaNo bAdha thavAmAM ane zabdArthanA vAgya-vAcakabhAvanI samajaNa pADavAmAM konI vizeSa jarUriyAta paDe che? (25) takatuM savataH pramANapaNuM kaI rIte samajavuM? (26) anumAnanA be bheda kayA? (ra) sAdhya-pakSasiddhinuM svarUpa zuM? (28) kTAMtanI jarUriyAta kaI apekSAe samajavI? (29) hetunuM ane tenA vidhisAdhakapratiSedhasAdhaka-upalabdhi ane anupalabdhi nAmanA bhedanuM svarUpa zuM? (30) asiddha, viruddha ane anaikAMtika levAbhAsanuM svarUpa zuM? (31) A traNathI vadhAre hatvAbhAsane nahi mAnavAnuM zuM kAraNa? (32) Agama pramANanuM svarUpa zuM? (33) anumAnathI AgamanI judAI kaI rIte saMbhave? (3) saptabhaMgInuM svarUpa zuM? (35) te prasaMge sakalAdeza, vikalAdezanuM ane tenA kAraNabhUta kAla-AtmasvarUpa-artha-saMbaMdha-upakAra-guNideza-saMgazabdasvarUpanuM varUpa zuM? A pAMtrIza praznonA khulAsA prathama pramANa-paricachedamAM graMthakAre jaNAvyA che. bIjA natha-paricchedamAM nayanuM lakSaNa ane tenA bheda batAvavAnA prasaMge zabdanI paMcatI pravRtti kayA nayavALa kaI apekSAe mAnato nathI te vistArathI darzAvIne epita, anapitta, vyavahAra, nizcaya, jJAnakriyA vagerenuM bhedapradarzanapUrvaka svarUpa jaNAvIne chevaTe nayAbhAsane TUMkamAM samajAvyA che. trIjA nikSepa nAmanA parirakedamAM nAmAdi nikSepanAM svarUpa, bheda, rAjane darzAvIne dareka nikSepa zuM zuM mAne che? te jaNAvIne tene nayamAM utAryA che. nipAnI utpattine prakAra jaNAvatAM jIvanA paNa nikSepA jaNAvyA che. to zArUpI mahelamAM caDhavA mATe A graMtha pagathiyA jevuM che. mULa graMtha 800 zlokapramANune che. te je. dha. pra. sa. bhAvanagara taraphathI chapAye che. ema saMbhavI zake che ke jema bauddha pati sAkSakAranI "takabhASA jaIne vaidika paMDita kezavamitre svamatAnusArI takabhASA" banAvI, tema te bane takabhASAnuM nirIkSaNa karIne vAcakavaye A graMthanI racanA karI hoya. 7. gurUtaratranizcaya-mULa prAkRtagAthA 905 che ane tenI upara vAcakavara pote ja saMskRta gadyamAM 7000 (sAta hajAra) lekhramANa TIkA banAvI che. mULamAM prasare vyavahAra bhAga' vagere graMthanI paNa gAthAo goThavI che. e pramANe TIkAmAM paNa te te graMthAnA prasaMgane anusAre jarUrI pADe ApyA che, eTaluM ja nahi paNa jyAM pitAne jarUra jaNAya tyAM spaSTIkaraNa paNa karyuM che. gurutatvanuM yathArtha nirUpaNa karavA mATe ahIM vizALa adhikArasvarUpa cAra ullAsanI saMkalanA karI che. temAM pahelA ullAsamAM(1) zrI gurumahArAjano prabhAva ke hAya che? (2) gurukula vAsane prabhAva za? (3) guru kevA hoya? ( zraddhAzuddhabhAvanAM kAraNe kayAM kayAM hoI zake? (5) bhAvavRddhi zAthI thAya? (6) kevaLa nizcayavAdI svamatanA poSaNa mATe kaI kaI dalIle rajU kare che? (7) siddhAtI te (nizcaya)vALuM kaI rIte khaMDana kare che? A sAte praznone spaSTa khulAse che. bIjA ullAsamAM - gurUnuM lakSaNa jaNAvatAM saddaguru, vyavahAra, vyavahastadhya, vyavahAranA pAMca bheda, prAyazcitta, tene levAne Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 tathA TekAnA ArthikarI, jArIne chevaTe zuM cAra pALanAra sUratuM hAsya darovApUrvaka hAra mane jAdA canA karI che. trIja mAM - upajanI viyi. kugurUnI karavA, pAca vagerenuM svarUpa agvIne chevaTe kuzane javAnuM ane sugurunI sevA karavAnuM jaNAvyuM che. jezA uramAM-vAM vinuM svarUpa tra hara vaTAvI jagvyuM che. kAra prAddhi dore trI dIne itha pUrNa karyo che. 8kAtriTAviMzikA-tratatratranI A yAM grecaka dAna kare Tara padArthoDuM thAya jarA ciTe 3ra rilA pADyA che ane dareka vibhAgane batrIsa baTImAM pUrNa karelA vALI nuM athArtha nA hAritriAi pADyuM che. pachI dAna-viMzikAmAM-kare DhAchuM vAvanAM kayA drArA eka mitra zAya? ane zA dAnAM anya nidA thA? vAre trInA 90 zAvyuM che. ane keTe cA mAM AvatAM dAjhAda vagere paddha thaI rahya prakaTa kaH Atura huka dAMta para kAra jaNAvyuM che. bIjI deza-kajhizikArA-1) dezanA rAka ke tArA dara keTalA? zu kAna, citra, lAvAkAnanuM ya ? bAla vagere ne daI deza kI TekAnA kerI ane temAM kare che ? re adra sra jANuM che. trIjI aAritrika -zALA , Rtaka cAcara, ciMkAranI ti, jhiyATikaTuM ya ra trIrA jajudI che. . jinadAsanI hakika - chAThuiM kara zaki ine javuM e ra zrIrA jArI . * pAMDvI ki dvAnI prakrizikahyuM-jakizuM ja jalphAvavA pUrvadi, aNI iAtra, jAnnI jarUriyAta ragere strInAM jarurI che. * * * chaThThI cAra nAnI kArakirI- vada , tAM cike, ravi dizA, priskRiddhi, rAcanA 2 veda, trazUTinuM rUpa jawhyuM che. sArI -AnirikA-je cA TAya te avAsa ja nahi, zreSTha praya, tArIne tyAga kare che trIsa varI che. 1. AthrI rAdIkarA-rU prakAranA zara ra rA jArI che. .narathI kaccha...rAtrizikAra-sAMvara ke agIka cAra prakAranI kAnuM zarU rahyuM che - zrI ye-nirikAmAM ane avicArI jorizika-viriTa enAM Taza re jAgI che. bArIe=AnAnIrAtrizikA , rajavasyuM che, Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - teramI sukalyadevaprAdhAnyAtrizikAmAM-gukti, tenAM sAdhana ane muktinAM sAdhanene sevanArA bhavya cheA traNemAM TheSa nahi rAkhanArA bhavya jIve ja yathAtha gurumahArAja vagerenI bhakti vagere karI zake che. pAMca prakAranA anukAnamAM viSAnukAna vagere paNa anuSThAna nakAmAM che. ane chellA be tahetu ane amRta anuSThAna karavAlAyaka che te jaNAvyuM che. * cAdamI adhunabaMdhaka-dvAciMzikAmAM -apuna dhaka. jIvanuM svarUpa tathA zAMta udAra jIvanuM svarUpa vagere bInA jaNAvI che. ' : paMdaramI samyaguSTi-dvADhizikAmAM-zuzruSA dhamarAga, traNa kAraNa vagere bInA jaNAvI che. seLamI mahezAnugraha nAmanI kAtrizikAmAM-bIjA matavALAne mAnya mahezanuM lakSaNa, ja5nuM phaLa. vagere bInA jaNAvI che. . . sattaramI daivapuruSakAra dvAciMzikAmAM-nizcaya vyavahAranuM svarUpa, samyagadarzana pAmyA bAda saMsArI jIva dezavirati Adi guNene kyAre kaI rIte pAme? ane mAganusAritA vagere guNAnI bInA darzAvI che. aDhAramI gabheda-dvAviMzikAmAMganA pAMca bheda, maitrI Adi cAra bhAvanA, dhyAna, samatA vagerenI bInA jaNAvI che. . ogaNIsamI gaviveka nAmanI dvArvizikAmAM-traNa prakArane cega, vegavaMcaka vagere traNa avaMcikanuM svarUpa vagere bIna jaNAvI che.. '. vasamI gAvatAra-dAtrizikAmAM--samAdhi, AtmAnA traNa bheda, jarUrI daSinuM svarUpa vagera bInA jaNAvI che. ekavIsamI mitrA-dhAtrizikAmAM-daSTinA ATha bheda paidI pahelI mitrAdaddhi vistArathI svarUpa jaNAvyuM che. bAvIsamI tArAdi-dvArnAizikAmAM traNa vuiM eTale bIjI tArAdaSTi, trIjI balA ane cethI dImAnuM svarUpa jaNAvyuM che. - tevIsamI katakaprahanivRtti nAmanI dvatrizikAmAM-kutakanuM svarUpa, traNa prakArane bodha, sadanukAnanuM lakSaNa, kAla, naya vagerenI apekSAe thatA dezanAnA bheda vagere bInA jaNAvI che. vIsamI saddaSTi-kAnnilikAmAM saddaSTi, kAMtA, dhAraNAnuM svarUpa, sthira daSTimAM thatI avanI sthiti, prabhASTimAM asamAnuSThAna, nivRtilAbha vagere bInA varNavI che. ' pacIsamI kahAne pAya nAmanI hArdizikAmAM-nirdoSa jJAna-kriyAnI nimala sAdhanA karavAthI kalezane nAza thAya che, A bAbatamAM anya dazanInA vicAranuM yuktithI khaMDana chavIsamI gamAhAbhyAtrizikAmAM-dhAraNAdi saMyamanuM vistArathI svarUpa darzAvIne chevaTe zuddha saMyamanuM svarUpa, muktipada prAptinuM svarUpa varNavyuM che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nuneul sattAvIsamI bibhruNAna--dvAtriMzikAmAM dravyabhikSu, bhAvani, pASavAcaka zabdonuM vivarajI vagere bhInA jaNAvI che. aThThAvIsamI IkSA-dvAtriMzikAmAM--IkSA zabdane nirukanAtha, vyutpattithI khasa, dIkSA ApavAnA vidhi, kSamAnA e ceka tathA prazAdinI zrInA jaNAvI che. egaNatrIsamI vinaya-hAvizikAmAM--jJAnAdi pAMca prakAranA kAcika vinacanA 8 leka, vAcika vinayanA 4, mAnasika trinayanA 2 bheMdra; ema 13 bhedanA darekamAM zakti anumAna ---nA-azAtanArUpa cAra cAra bheda ghaTAvIne vistArI Avana e darzAvI chevaTe dIkSApAMce nAnA evA pannu pAThakane vaMdana karavuM eIe e vAta jaNAvI che. trIsamI daividyutivyavasthApana nAmanI dvAtriMzikAmAM--zikhara kaivalIne kavalAAra nAtha" ema je kare che tenuM khaTana karyuM che. ekatrIsathI mukti dvAtriMzikAmAM--anya mate muktinuM svarUpa darzAvIne temAM acelthapazuM jaNAvI jaina darzana pramANe thAya muktinuM svarUpa jaNuAzru' che. atrIzrI sajjanastutidvAtriMzikAmAM--sajana durjananuM rUpa, khaTavacananuM khaMDana ApI chevaTe prazasti ApI che. A batrIsa trIthI ane tenA upara tavAyanISikA' nAmaka sthApata TIkA e anenuM vhapramANa 0 zreSTa che. 9. canilakSaNasamuccayamA zradhamAM vAcakavaye prAkRtanI 260 gAthAmAM sAdhunA mAta vana vistArathI jaNAvyAM che, temAM (1) mArgane anusaratI kriyA, AAmAM mAnI vyAkhyA, siddhAMtanI rIti, AcaraNAnuM svarUpa vagere bInA jaNAvI che. (2) zikSAne lAyaka pagulAmAM vidhinna vagera sAta prakAranAM sUtranuM ane dezanAnuM svarUpa jAvyuM che. (3) zraddhAlajImAM vidhinuM adbhumAna, vidhijJAna, paccakkhANu pALavAnI centhanA, vagha ane dhyAnI taratamatA vagere jAzuM chaeN. (9) kriyAmAM agamAda--AmAM suktidAyaka sAdhanAnI sAdhanA karavAnI dIvra abhilASA, upadeza karavAne lAyaka zarU, dAna, pAtra, vagerenI bInA jAvI che. (5) zakakriyAbAdaralakSaNamAM anuSThAnavidhi, nirmaLa bhAvakSA vagere nA jAvI che. (9) zAnurAga lakSaNamAM jIvaMta aTApurUSonI kaI rIte prazaMsA karathI vagere zrInA jAvI che. (7) zuruAjJA ArAdhanamAM gavAsa, ekAdI vicAranArane jJAnanAM parA, vikAranI rIti, guruziSyanA guNA, aprarUpakanI prazaMsA, makALamAM sAdhu sthAna che. te vagere. zrInA jaNAvI che, A graMtha TIkA vinAnA che, mULa graMtha jainadhama sAka NAe apAtmyamrAdi daza graMtheAmAM chapAZ che. 10. nacahasyamAM graMthamAM vistArathI nanayAdi sAta nayAnuM svarUpa lAvyuM che. zunya zrIupAyyAjI mahArAje je graMthanA IMTa rahasya' zabda Ave evA 108 graMthA dAtrA dhAryA hatA. ema--'bALacivane vyaktinA niAvacAronuM pracArana vinA vyAdri chattIya kamimAgane enA bhASArayukza' graMthanI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ics zarUAtamAM jaNAvela bInA uparathI nirNaya thaI zake che. paNa hAla te badhA aMze lavya nathI. kaI hepIe te prathAne nAza karyo hoya ema saMbhave che. kuta bhASArahasya, upadezarahasya, narahasya' maLI zake che. prastuta nayarahasthamAMnayanuM lakSaNa, tenA paryA, tene mAnavAnI jarUriyAta, nacAmAM mAhAmahe avirAdha vagere bIne dAkhalA dalIla sAthe samajavI che. nAthanA be bheda, darekanuM lakSaNa, pUjya zrIjinabhadagaNi zremAzramanuM jIvane divyArthika bheda mAne che ane zrI siddhasena divAkara paryAyArthikane bheda mAne che-A bane vicAravuM pakaraNa, nayanI vyAkhyA jaNAvatAM zrI. anugadvAra sumAM jaNAvelAM pradeza-prasthakavasatinAM udAharaNa darzAvyAM che. "tatvArtha, vizeSAvazyaka" vageremAM jaNAvela nathalakSaNonI avidha ghaTanA ka. naya kakSA sudAthI keTalA nipAne svIkAre che, dareka nathamAMthI kayA kayA dazakanI utpatti thaI che? tenuM svarUpa zuM? dareka nayanI paraspara sApekSatA kaI rIte ghaTe? sasasaMgInuM svarUpa zuM? vagere bInA jaNAvI che. 11. nakalTIpa-saMskRta gadyamaya A graMtha lagabhaga 500 umramANane saMbhave che. AnI TIkA nathI. ene be sarga che, temAM pahelA saptabhaMgI samarthana nAmanA sagamAM- sAta bhAga kaI rIte thaya? syAdvAdanuM svarUpa zuM? keI ThekANe sthAt zabda na hoya te paNa tyAM adhyAhAra kara leI e tenuM zuM kAraNa? bhAMgA sAta ja kahyA tenuM zuM kAraNa? vagere bInA bAhu ja spaSTa jaNAvI che. bIjA nayasamarthana nAmanA sargamAM-nayavicAranI jarUriyAta, dareka nAnI maryAdA, dravyanuM svarUpa, svabhAvaparyAya, vibhAvaparyAya, vyathikanayanA daza muddAo, tenuM svarUpa jaNAvIne paryAyArthika nayanuM svarUpa varNavyuM che. temAM pathAya ane guNanA bhede, tenuM svarUpa, sAmAnya-viSane samAveza kyAM thaI zake? A bInA rakSaNa jaNAvIne (1) gamayanA svarUpamAM-dharma, dhamAM, dharmadharmanI bAbatamAM tegamane abhiprAya, temAM satyAsatyatA, naigamAbhAsa vagere bInA jaNAvI che. (2) saMgrahanayamAM-lakSaNa, salakSaNabheda, saMgrahAbhAsanI bInA jaNAvI che. (3) vyavahAranAthamAM-14 prakAranA vyavahAra, nava prakAranA upacAra ane saMbaMdha jaNAvyA che. (4-7) kAjuvAdi cAra no paryAyArthiya tarIke gaNAya che. temAM sajIvananuM svarUpa jaNAvatAM lakSaNa ane bhedanuM spaSTIkaraNa karyuM. che. zabda nayamAM lakSaNa jaNAvIne kAlAdinI apekSAe arthabheda darzAvyuM che. evabhUtanAthanA prasaMge lakSaNa, svarUpa, zabdone kharA artha, nayanA bheda vagere bInA jaNAvI che. 12. nayapadezaA graMthanI upara pite "nayAmRvataraMgiNI' nAmanI TIkA banAvI che. temAM vistArathI bahu ja spaSTa rIte prasthAdi dAte daIne sAte nanuM kavarUpa, dareka nayanI kayAre ane kyAM rojanA karavI? dareka naya kayA kayA nizcaMpA mAne che? te temaja prasaMge pratimA-pratiSThAdinA vicAra darzAvyA che. 13. jJAnabiMda-A graMthanuM prakaraNa-1rapa0 kanuM che. tenA upara TakA nathI. (1) jJAna eTale zuM? (ra) matijJAna vagere cAra jJAna kaI apekSAe chAgharika guNa Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kahevAya che? (3) kAnanAM bheda keTalA? (4) matijJAnanuM lakSaNa zuM? (5) matijJAnane zruta kAnathI alaga karavAnuM zuM kAraNu? () matijJAnanA kRtanizcita-aMkRtanizcita nuM svarUpa zuM? 9 padArtha-vAkayAI-mahAvAkayAI jJAnane kathA jJAnamAM gaghavuM? (8) te cAre prakAranA beyanI ghaTanA kaIrIte karavI? (9) cauda pUnA padyAnapati bAne kayA jJAnamAM gag? A praznanA khulAsA Rvistara jaNAvIne avagrahAdikanA kramamAM prajana, avagrahanA da, svarUpa, tenA prAmAyAdine nirAza, sucyatvane laIne ja jJAnane pramANa tarIke gAI zakAya. zvATAdanuM svarUpa, eka padArthanA kAnathI sarva padArthonuM jJAna, avahAdi bhedamAM jJAna-darzananI cejanA vagere bInA matirAnanA praNe paSTa jaNAvI che. zrutajJAnanA varNanamAM-varUpabheda, atitamAM taphAvata vagere jaNAvyuM che. avadhijJAnanA varNanamAM-lag, bheda, paramAvadhi, anaparyava jJAnathI bhinnatA jaNAvI che. mana:paryava jJAnanA varNanamAMlakSaNa, ciMtita padArthane jANuvAnI rIta, manAthavamAM apekSAe dazanane svIkAra-aravIkAra, mana:paryavathI je mana jaNAya tenuM varUpa vagere bInA varNavI che. pAMcamA kevalajJAnanA varNanamAM-tenuM lakSaNa, sarvatAnI siddhi, tenuM prAmANikapaNuM kevalajJAnAvarainA zayanI AvazyakatA, kamanuM AvArakapaNuM, zudrAdithI lAbhAdinI utpattine svIkAranAranA matanuM aMdana, rAtmabhAva mAnanAra brahamate savApaNAnuM avyavasthitapaNuM, ekarasa brahmajJAnane kevalajJAna tarIke mAnanAranA matanuM khaMDana, pAramAdika traNa zakti, dakiSTivAdanuM baTana, brAviSaya ane brahmAkAravRttinuM-abhyAsanuM ajhAnakalpanAnuM khaMDana, vyArthika nayanI apekSAe yuma vicAraNi jaNUvI che. chevaTe malavAdI, zrIsina divAkara tathA jinabhadagaNinA kevalajJAna-zana ane tenA upayoganI bAbatamAM vicAro jaNAvI sammatitakanI te viSayanI gAthAonuM paNa vivecana darzAvI nayavAdanI apekSAe tenuM ekIkaraNa batAvyuM che. 14. jJAnasAra A graMthamAM judA judA pUrNatA vagere rara padArthonuM ATha ATha kamAM bada ja sarasa varNana. grupamAM kahyuM che-AnI upara piti bAlAvabodha (e) patra kare che, ema nIcenA zvAkathI trAbita thAya che. * "kadana4 jA, caMdArAma I * a zAnAtha, Ti zaikAnA vA ... " A graMtha upara pAThaka zrIdevacaMdrajIe ane pamAsa zrIgabhAvikyae saMskRta TakA racI che. * 15, emlanie-AmAM zrIzAbhanutinA jevI stutio banArI che. 16. upadeza rahasya. 17. AdhavirAdhaka catugI, 18. Adijinanavana. 19. natvaviveka, 2. nijAki, 21. dharmaparIkSA, rara.jJAnAva, 23. nizAbhAvicAra. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24, nyAyakhaMDanakhaMDakhAdyamahAvIrastava prakaraNa) zrIupAdhyAyajI mahArAje racela navya nyAyanI viziSTa keTine A graMtha atyaMta arthagaMbhIra ane jaTila che. A eka ja graMtha vAcakavaryanA prakhara pAMDityanI sAkSI pUre tevuM che. A graMtha upara amArA paramapakArI paramapUjya gurumahArAja zrIvijayanemisUrIzvarajI mahArAje moTI TIma racI che ane amArA meTA gurubhAI paramapUjya AcArya mahArAja zrIvijayadarzanasurIzvarajI mahArAje kalpalatikA' nAmanI TIkA banAvI che. A graMthanuM graMthapramANa 5500 zleka che. : : 25. aspRzadagativAda. 26. nyAyAloka-AmAM nyAya dRSTie syAdvAdAddhi nirUpaNa karyuM che. A graMthanI upara. amArA paramapUjya paramapakArI guruvarya AcArya mahArAja zrIvijayanemisUrIzvarajI mahArAje spaSTa tatvabedhadAyaka vRtti banAvI che, je zrIjaina graMtha prakAzaka sabhA, amadAvAda taraphathI chapAyela che. A graMthanuM graMthamAna 1200 zlokapramANa che. . * nyAyakhaMDanakhAdya ane nyAyAlekanI zrIupAdhyAyajIe pitAnA hAthe lakhelI prate paNa maLI zake che.. : 27. paMcanircathI prakaraNa-bhAmAM paMca ninI bInA jaNAvI che. , 28, paramati paMcavizikA. 29. paramAtmapaMcavizikA. 30. pratimAzataka-mULa zleka 100-AnA upara vAcakavara mATI TIkA racI che. ane te TIkAne anusarIne vi. saM. 173 mAM pauNiIya gacchAdhIza zrIbhAvaprabhasUrijIe nAnI TIkA banAvI che. graMthakAre A graMthamAM zarUAtamAM 69 zlokamAM zrI. jinapratimAne ane jinapratimAnI pUjAne jaNAvanArA AgamAdine nahi mAnanArA lUMpakamatanuM khaMDana karyuM che. pachI 9 zlekamAM dhamasAgarIya matanuM khaMDana karyuM che. te pachI be zlokamAM jinapratimAnI stuti karI che. tyAra bAda 12 zlokamAM pAyacaMda matanuM ane traNa glaeNkamAM puruthakama vAdInA matanuM khaMDana karIne be zlokamAM jinabhakti karavAne upadeza Ape che. te uparAMta jinastutigati naya paNuM darzAvyA che. pachInA 6 zlokamAM sarva prabhunI ane temanI pratimAnI stuti jaNAvIne chevaTe prazasti kahIne graMtha pUrNa karyo che. 31. pratimA sthApananyAya-A graMtha apUrNa maLe che. * 3ra phalAphalaviSayaka praznottara, ) 33. bhApArahasya, 34. mArga parizuddhi, 35. sukatAthakti, 36. yatidinacaryA prakaraNa, 37. vairAgyakalpalatA, (graMthamAna6050), 38 zrI. geDIpArthastotra-(108 padya), 39 vijayaprabhasUrisvAdhyAya(saMratamAM), 40, zaMkhezvara pAzvastara-(graMthamAna 122), 41. samIkApAtetra, jara, sAmAcArI prakaraNa 5TIma sahita, 43, tevAvalI, Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara nyAyAcArya zrIyazavijayajIkRta TIkAgra 44. abdasahasIvivaraNa-cAthazAne A graM digaMbarIya che. mUla kArikAnA racanAra-zrImaMtabha8 che. jAdhyakattAM-zrIakalaMka deva che, ane tene anusarIne vyAkhyAkAravidhAna che. zrIdapAdhyAyajI mahArAje AnA upara vivaraNa karyuM che. 5. karmakata-TI TIka-mAna 14000 ki. AnI svahastralimina prata paNa maLI zake che. zrImalagiri mahArAje karelI nAnI TIkAnA AdhAre A mATI TakA banAvI che. 4. karmaprakRti-laghu TIkA-A kathanI sAta gAthA saTIka maLI zake che, je AtmAnada mUsAe chapAvI che. 47. tatvArthavRttinRtya zrIumAsvAti vAcaka mahArAje "tatkAthodhigama sutra' nAmaka graMcanI racanA karI che. tenI umara jema zrIhariphyuri ane trisena gagi vagere mahAtmAoe TIkA banAvI che, tema zrIupAdhyAyajIe paNa TIkA banAvI che. paNa prakA AkhI maLatI nathI. to prathama adhyAyanI TIkA maLI che. temAM paNa kAskiAnI TIkA apUrNa maLI che, tene mArA paramApakArI vidyAguru AcArya mahArAja zrIvijyaudayasurIzvarajI mahArAje pUrNa karI che. te amadAvAdanA saMghavI ceka mANekalAla manasukhazAe chapAvI che. 48. kAdazAracakroddhAra vivaraNa A graMtha mAna 18000 kamANa che. 49. dharmagra TippaNa-mUlakAI upAdhyAya zrImAnavijayajInA graMtha upara uis, bhAvanagarathI je AtmAnaMda sabhA taraphathI pragaTa thayuM che. 10, pAnajala yogaciti -A graMtha zI A mAnada sajja, bhAvanagara taraphathI pragaTa thayela che. 21. vegaviki vivaraNa-prakAzaka-AtmAnaMda sUkA, bhAvanagara, para. zAvAttI samuccayavRttinA kAnuM nAma syAdvAdakalpalatA' che ane enuM dhamAna 12000 zvAnA che. A graMtha bhAvanagaranI zrIyazovijayajI jaina graMthamAlAe prakaTa co che. para paDazakavRtti-mUhakAra zrIharidari, dhamAna 1ra00 kSaka che. prakAzaka zeTha devacaMda lAlalAI jena a DhAra , surata, TakAnuM nAma "gadIpikA' che. pa4. avacaritra paddhati-sthAvAnAM mukhya prakAmAM A graMthanI akI ApI che. * a: aMdha upara pU. A. vijayalAithvIe ane TI racITa prazida vyA che. e Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 upAdhyAyajIkRta anupalabdha graMtho ane TIkAo ... 55. adhyAtmabiMdu, 59. adhyApadeza, 57. alaMkAracUDAmaNiTIkA-Ane ullekha pratimAzatakanA 9mA zlokanI pATIkAmAM A pramANe che-praSi utAracuuddaamnnivRttaavsmaabhiH / 58. Akara, 59. AtmakhyAti (tiH ?), 60. kAvyaprakAzaTIkA, 61. IdacUDAmaNiTIkA, 62. jJAnasAracUrNi, 63. tattvAlakavivaraNu, 64. trisUyA kavidhi, 65. dravyAka, 66. pramArahasya, 67. maMgalavAda, 68. latAya, 69 vAdamAlA, 70, vAdarahasya, 71. vicArabiMdu, 72. vidhivAda, 73. vIrastavatIke, 74. vedAMtanidha, 75. vedAMtaviveka-sarvasva 76. vairAgyarati, 7. zaThaprakaraNa, 78. siddhAMtataka pariSkAra, 79 siddhAMta-maMjarI-TIkA, 80. syAdvAdamaMjUSA (svAdvAdamaMjarITIkA), 81. syAdvAdarahasyaA graMthane ulekha "nyAyAlakanA trIjA prakAzanI chevaTe A pramANe Ave che - thAnattA iti na tepAM vivicyavibhAga ityadhikamatratyaM tattvaM syAdvAdarahasyAdAvanusaMdheyam / ApaNe upara joyuM te pramANe upAdhyAyajIkRta graMthAnA traNa vibhAga pADI zakAya(1) mUlagUMthe, (2) TakAgraMtha, (3) anupalabdha graMtha-TIkAdi. temAM mUlajha lagabhaga 43, TIkA 11, ane anupalabdha graMtha-TIkAdinI saMkhyA 27 che. gurutatvavinizcayAdi graMtha uparathI e paNa nirNaya jarUra thaI zake che ke vAcakavaye prAkRta mUlathe paNa racelA che. atyAra sudhImAM jaNAvelI bInA uparathI vAcake jANI zakaze ke nyAyAcAryajI mahArAja prAnta ane saMskRtabhASAnA ane bane bhASAmAM racAyelA prAcIna graMthonA ucakeTinA jANakAra hatA. upAdhyAyajIkRta lokabhASAbaddha kRtio paropakArarasika vAcakavaye kevaLa vidagya sAhitya racIne ja sateSa nathI mA. temane khAlajIne paNa lAbha ApavAnI tIvra uThI hatI. ane tethI temaNe lekabhASAbaddha aneka nAnI-moTI, gadya-padya kRtionI racanA karI che. A saMbaMdhamAM ema kahevAya che ke -gurumahArAjanI sAthe upAdhyAyajI kAzImAM abhyAsa pUrNa karIne AgrA vagere bIjA bIjA sthaLe vihAra karatA karatA anukrame eka gAmamAM padhAryA. sAMje pratikramaNamAM eka zrAvake zrInavijayajInI AgaLa vinaMti karI ke, "ApanI AjJAthI Aje ApanA vidvAna ziSya zrIyazovijyajI mahArAja sajagAya bele, te sAMbhaLavAnI IcchA che, kRpA karIne temane AjJA rezAjI." A uparathI gurumahArAje yazovijayajIne pUchayuM ke, "kema, bhAI ! bolaze?" AnA javAbamAM vAcakavaye jaNAvyuM-mane sajajhAya kaMThastha nathI (AvaDatI nathI.' zrIyazovijayajInAM A veNa sAMbhaLIne zrAvake kahyuM ke, " tyAre zuM bAra varasa kAzImAM rahIne ghAsa kApyuM?' A sAMbhaLIne zrIyazavijyajI mahArAja samayasUcakatA vAparIne mIna radA. * uparanI yAdI cAlu paraMparA mujabanI che tethI barAbara nathI. vadhu cokasAIvALI vAdI 2011 mAM ame alaga pragaTa karI che te jovI. -sapA, Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa pUruM thayA bAda vicAra karatAM spaSTa jaNAvyuM ke, "zrAvakanuM kahevuM akSara akSara vyAjabI che. kAraNa ke prAkRta-saMskRtanA jANakAranI saMkhyA bahu ochI che te nahIM jANanArane te pracalita bhASAmAM ja bodha thaI zake. A irAdAthI bahu ja vairAgyamaya sannAtha banAvIne, mAtra karyA bAda bIje divase pratikramaNamAM zrIyazovijayajI mahArAja sarajhAyane Adeza mAgI te bolavA lAgyA. sAMbhaLanArA zrAvake sAMbhaLatAM verAvyarasamAM jhIlavA mAMDyA. sAskAya lAMbI hatI, tethI vAra ba lAgI. zrAvakA pUchavA lAgyA ke, "have bAkI keTalI rahI?' upAdhyAyajI mahArAjano vicAra e hatuM ke jyAM sudhI ghAsa kApavAnuM kahenAra zrAvaka na bele tyAM sudhI sAnjhAya cAlu rAkhavI. eka samaya vItyA bAda e ja zrAvake pUchyuM ke, "he mahArAja ! have sAthe keTalI bAkI rahI?' javAbamAM zrIupAdhyAyajIe jaNAvyuM ke, "mahAnubhAva! bAra varasamAM pedA thayelA ghAsanA Aje paLA baMdhAya che. eka varasanA ghAsanA pULA bAMdhavAmAM ghaNo samaya jAya te AmAM vadhAre samaya lAge emAM navAI zI?' zrAvaka muddo samajI gayo ane mAphI mAgavA lAge. zrIupAdhyAyae sajhAyanI DhALa pUrI karI. A rIte upAdhyAyajI mahArAje lokabhApAbaddha kRtio racavAnI zarUAta karI ema kahevAya che. upara jaNAvelI ghaTanA amadAvAdamAM agara suratamAM banI, ema paga kahevAya che. vAcakvaye gujarAtI ne hiMdI vagere bhASAmAM je tasvAdhadAyaka prathA banAvyA che temAMnA keTalAkanI nAmAvalI A pramANe che - 1. adhyAtmamata parIkSAne Tae (mudrita), 2. AnaMdaghana--aSTapadI, mekatAmAM AnaMdaghanajI mahArAjane upANAthajI maLyA hatA. temanA vizAla anubhava, nispRhatA vagere apUrva zuthI AvIne vAcakavaye temanI stuti banAvI hatI. te ATha zvaka pramANa hevAthI apI" kahevAya che. 3. upadezamAlA, 4. svAmIzAtra, 5. jasavila sa-AmAM adhyAtamAdi Atmadine pipanAra tane lakSyamAM rAkhIne pada vagere svarUpe racanA karI che. 6. jesalamera patra, 7. jJAnasArane Dha, 8, tatvArthasane Ta, 9, vyaguNapayoMyarAsa (muni), 10. dikSA cArAzI bAla-AnI racanA kAzIthI AvatAM karI hatI, 11. paMcapaTegItA (jhina), 12, zradyagItA (ati, 13. lekinAli (batrIzI)-bAlAvabodha (racanA saM. 1965, 14. vicArabiMdu, 15. vicArabiMne Ta, 16. zaprakaraNanA bAlAvabodha, 17. zrIpAlarAsane uttara bhAga-pUrNa karavAne samaya vi. saM. 1738. upAdhyAya zrIvinayavijyajI mahArAje A rAsanI zarUAta karI hatI. rAMdaramAM aMtima samaya jANIne teoe parama vizvAsabhAjana zrIyazovijyajI mahArAjane te pUro karavAnI bhalAmaNa karI hatI. te pramANe vAcakavaye A rAsa pUro karyo.), 18. samAdhizataka, 19 samatAzaka 20. sabhyazAstra cArapatra, 6. samRdahANu saMvAda, rara, samyulla cApAI. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyajIta stavane 23. Avazyakastavana-AmAM cha AvazyakanuM svarUpa, phaLa vagere bInA jaNavI che. 24. kumatikhaMDana stavana. 25-26-27-vartamAna cevIzInA vIza tIrthaMkara prabhu devanAM stavane-A traNa vIzImAM prabhubhakti vagere bInA bahu ja suMdara rIte sarala bhASAmAM jaNAvI che. temAMnI eka cAvIzI zrI jaina zreyakara maMDaLe arthasahita chapAvI che. 28. dazamatastavana. 29 navapadapUjA-AmAM zrIpAlarAsamAM navapadajuM svarUpa jaNAvatI veLAe je nava DhALa Ave che te ja DhALe ApI che. keTalAka bhAga vimalagarachanA zrI jJAnavimalasUrie ane keTalAMka paDyo zrIdevacaMdrajIe banAvyAM che, 30. nayagarbhita zrI zAMtijina stavana, 31. nizcaya-vyavahAragarbhita zrI sImaMdhara prabhunuM stavana, gAthA-2, 3ra. pArzvanAtha stavana (dhamAla, 33. pAzvanAtha (dAtA) stavana, 34. mahAvIra stavana, 35. saina ekAdazI 150 kalyANakanuM stavana, 36. viharamAna jinavIzI, 37. zrI vIra stuti huMDIrUpa stavana, gAthA-150; AmAM hUkamatanuM khaMDana karIne pratimApUjA ke kaNe karI? te bInA hUkane mAnya evAM 32 sUtramAMnA pATho jaNAvIne pratimAnI jarUriyAta vagerenuM varNana karyuM che, 38. zrI sImaMdhara caityavaMdana, 39. zrI sImaMdharasvAmIne vinati garbhita stavana, gAthA-126; AmAM sAcA gurunuM svarUpa vagere bInA jaNAvI che, 40. zrI sImaMdharasvAmI tutirUpa stavana, gAthA 350-AmAM sAdhujIvana ane zrAvakajIvanane age bahu ja jarUrI bInA spaSTabhAve jaNAvI che. upAdhyAyajIta sajajhAye . 41. aDhAra pAmasthAnakanI sajhAya, 42, amRtavelI sajhAya, 43. agiyAra aMganI sajhAya-DhAla 11, 44. agiyAra aMgaupAMganI sajajhAya, 5. AtmaprabaMdha sajajhAya, 46. ATha dRSTinI sajhAya, 47. upazamazreNinI sajhAya, 48. caDatA paDatAnI sajajhAya, 49. cAra AhAranI sajhAya, 5. jJAna kiyAnI sajajhAya, 51. pAMca mahAvratAnI bhAvanAnI sajhAya, para. pAMca kugurunI sajhAya, 53. pratikramaNa gabhahetunI satkAya, 54. pratimAsthApananI sajhAya, 55. yatidharmabatrIzInI sajhAya, 56. sthApanAkalpanI sajhAya, pa7. sugurunI sajhAya, 58. saMyamaNinI sajhAya, 59. samakitanA 67 bolanI satkAya, 60. hariyAlInI sajhAya, 61. hitazikSAnI sajhAya--A badhI sajAjhA mudrita thaI gaI che. A pramANe-(1) prAkRta, saMskRta, hiMdI, gujarAtI bhASAnA je je thaze prAcIna TIpa, (2) jJAnabhaMDArenA avalokana, (3) judA judA vidvAnoe vAcakavaryanA prazenI karelI yAdI, I mudrita grathA ane (5) je graMthapAla maLI zakatA nathI, paNa chapAyelA ke lakhAyelA prAcIna graMthomAM te alabhya graMthanA lIdhelA pATha athavA karelA nAmanideza-A vagere uparathI parizramapUrNa vAcananA pariNAme taiyAra karelI vAcakavaryanI graMthAvalI jaNAvI che. : ---- Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 24 saMbhava che ke AthI paNa vadhu jarUra levA joIe, chatAM ochA che dekhAya che, tenuM kAraNa zuM? AnA javAbamAM keTalAeka ema mAne che ke upAdhyAyajInA samayamAM yationuM bahu ja jora hatuM. A vakhate paMnyAsajI mahArAja savyavijayajI gaNi vagerenI sAthe sAmela thaI upAdhyAyajI mahArAje kriyA-uddhAra karyo, sAcA guru kevA guNavaMta heca vagere bInA niDarapaNe upadezadvArA ane dvArA jaNAvavA lAgyA. AthI tioe pa dhAraNa karIne zrIupAdhyAyajI mahArAja upara ba ja bhayaMkara julame gujAryA, chatAM teo TagyA nahIM, ane temanA ghaNA prathAne agnizaraNa karyA. AthI te graMtha alpa pramANamAM hayAtI dharAve che. TIkAkAra mahApurumAM pUjya zrImAlayagirijI mahArAja vadhAre vakhaNAya che, kAraNa ke teoe banAvelA graMthamAM zabdanI ane padArthanI saralatA bhaTTa dekhAya che. AthI te ne a5dhivALA paNa zithI lAbha laI zake che. AvI saralatA zrIvAcaka varSanA prAkRtAdi bhASAnA graMthomAM jaNAtI nathI, ema graMthakAra pote paNa chevaTe samajI zakyA che. mATe ja gujarAtI, hiMdI bhASAmAM paNa pUjyazrIe vizAla pramANamAM chaMdaracanA karI che. eka ja graMthakAra judI judI bhASAmAM vividha prayane kare, evAM dAMte vAcakavarthanI pahelAnA samayamAM maLavAM mukela che. prastha sarala TIkAkAra zImalagirijI mahArAja ane saMgrahakAra zrI umAsvAti vAcakavarthanI mAphaka pUjaya zrIupAdhyAyajI mahArAja dareka padArthanA kharA svarUpane niDaratA ane madhyasthatA jALavIne kahevAmAM saMpUrNa prazaMsA pAmelA che, mATe ja tyAM temanA graMthanI sAkSI ApavAmAM Ave, tyAM sarva keI kabUla ja kare che, bAramI sadInA mahAna tirdhara kalikAlasarvajJa zrIhamacaMdrAcAryanI jema mapAdhyAya zIthovijyajI mahArAja pitAnA prakhara pAMthi ane udAtta cASTinA baLe aDhAramI sadInA mahAna tirdhara hatA. temaNe jJAna ane cArjina sumeLa sAdhIne pitAnuM kalyANa sAdhavA sAthe samasta saMghane kalyANano mArga darzAvyA hatA. zrIupAdhyAyajI mahArAjanI e amara kRtio ApaNane e ja parama kalyANune mAtra ve e bhAvanApUrvaka A lekha ahIM samApta karuM chuM, Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananu ciMtanakAvya jJAnasAra lekhaka : zrIyuta pI. ke. zAhu (amaddAvAda) zrImad yazovijayajInA aneka prathA, aneka kRtio ApaNane emanI vila pratibhAnA paricaya ApI jAya che. emanI sAhajika pratibhA, tattvagrAhI hRSTi ane jIvanane ucca karanArI bhAvanA, saMskRti sAthenA ane tarka pati sAthenA emanA gADha saMpaka--A khadhAM zrImad yazovijayajInA jIvananA te kavananA anekavidha pAsAM che. zrImad yazovijayajI tarkanA pUrepUrA jJAtA hatA ane e rIte dananA vivecaka hatA ane e paNa mAtra zuSka pAMDityapUrNa vivecaka nahi paNa jIvananuM yatheccha ane zAstrIya darzana karAvanAra vivecaka-kavi. zrImad yazovijayajInA sAhityanI aneka kRtio upalabdha che. A kRtiomAM TheraThera ciMtananI sAthe kavihRdayanA camakArA jovA maLe che. mAtra zuSka paMDita hAta tA zrImad yazovijayajInI aneka kRtiomAMthI ApaNane mAtra paMDitAI maLata, paNa ApaNane maLe che zAstrane kavitAmaya rIte jovAnI dRSTi. zrImad yazovijayajInI aneka kRtio mAtra kavitAnI rIte mUlavavA jevI che. jUnI gujarAtI kavitAmAM e rIte emanuM ananya sthAna che. emanI aneka kRtimAM bhASAnA vikAsane ane samAjajIvananA dananA khyAla Ave che. e samAjajIvananI rUDhio, icchAo, AzA-avarAhA e samayanA jivAtA jIvananI samIkSA emanI kRtio kare che. kayAreka emanI kRtio samAjanI ArasI anIne Ave che, kacAreka emanI kRtio kavitva ne ciMtananI virala keDIne siddha kare che. zrImad yazovijayajI kavi che, jaina darzananA jJAtA kavi Poet hidden in the light of Jain Darshan (Philosophy) che ane kavitAnI sAthesAtha ciMtana ne dana emanI aneka kRtiomAMthI jovA maLe che. kavitA ne ciMtana A baMnenA sumeLa virala kavi ja sAdhI zake che. sAhityanA itihAsa ane vivecana khatAve che ke Ave sumeLa apavAdanA soMgAmAM hoya che. a MgrejI vivecaka breDalI kavitAnI vyAkhyA karatAM kahe che ke, " prema saMgItamAM vAta kare che tyAre kavitA ane che. " kavitA kema janme che yA sAhityakRtinuM uddabhava sthAna zuM hoya che e vivecanAnA savAla hajI apUrNa che. ogaNIsamI sadInA vivecakAthI mAMDIne adyatana astitvavAdanA vivecake sAhityanA udRbhava aMge pUrepUrA javAkha ApI zakayA nathI. jene mAnasazAstrIya vivecana kahevAya che ane je mAnasapRthakkaraNa para mATo AdhAra rAkhe che te vivecana Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 kRtinA uddabhava sthAnane pUrepUrA javAba ApI zakatuM nathI. A vivecana kavitA jIvana keTalAka prAge, keTalAka vyA ane kavimAnamAM janmelA caMdanane pA pADe che, ane eTaluM ja kahe che ke trAhityakRtrine janma ApavA mAM ja haze ane ethI ene artha A ghaTAvI zakAya. A rIte tenAM, TeI sarjakanI kRtimAM ciMtana ane kavitvane mUlaga kA thAya, tyAre enI virecanA enA jIvananI AsapAsanA vAtAvaraNa ane jIvanamAMthI ulelA prazAmAMthI ghaTADI zakAya. zrImadu cavijayajInA jIvanane A Apa zrI keI jaIe chIe. A Adarane kavi aneka svarUpa hAra Apa samakSa rajU kare che. "jJAnsaramAM kavitA Adarza maLe che. kavinA zabdomAM kahIe to "jInA putra zAMtidAsanA kane AnaMda AvavAnA nathI A bAlA vadha karyo che. "kAsAra" gre emanI prIta kRti, ane enI racanA thaI sikayuramAM ane grAsAra pUrNa thayuM divALInA dine emanA ja zabdomAM kahIe te jJAnasAra e pUchanazcana AmAnA ripI TarmanI sAthe pAvinA mAlyavarUpa che. "emAM lAvanArUpI pavitra gAmathathI bhUmi hapacethI. cAre ta7 zramanArUpa pAne chaMTakAva klAmAM rAtre jagAe vikipI 55nI sAlAo haTakAvI che ane AgaLa adhyAtma amathI vA kAmakuMjarurI che. pramAda navaramAM praveza karAnA maMgala mA A graMtha pUrNAnaMdaghana-AramAM maLe che." "jJAnasArano artha para che. a jImAM jene essence of knowledgEUR karI te navuM badhuja tatva A kavitAmAM kavi zrIravijathae pitAnI rIta ApyuM che. avaka jIvana ane kAkAe capalA giranAra paripAka A kavitAmAM che ane thI emAMthI ja navanIta svarUpe Apane maLe che. kavie zAkhA kAvya Ajana erI na karyuM che ke emAMthI jana chAMnane ane enI viritAne dhyAla cUkelAIthI strAvI zake. tene cAra kavie A kRtimAM ApyA che pAtha sAra eka ja nathI A par karizcala kapanA, vidya, kalA, upamA ane zastrAlaMkAra ci9ne kAnArane carika zrInAtha banAvyA che. ciMtanna ka svaya jhApane e rAtra kAtaratharI nathI maLatuM pa citananI cacAva kavitA cakArA che. kAnA grak hkamAnane mArI ja che, enA sUtrApArane paricita che ane tethIja e ciMtAnI grAma kavinA jU kare che. sApa tyAM laMkAratha triA, prAdhAe, joke, adi ghaNuM che. o che, dhArmika kathA che paN ca dazA zreTa athI rara jevA nathI maLatA ane ethI ja cinI rati mada covijakanA kAnA che. a iva aa vItI gayA che. ane e rIte jUthane praDha phADyAnI kavitA cha ciMtane karI zakyA nathI. sAra RgTuM nathI, kavitA che, eka AkhuM jAthAnA rakSaNa ane supri che, jene enI kavitA na ciMtaka jhApane kapAI tha che. ra00 paMDita jagavAnadAre jhAnA abduvAda karyA che ane embu A Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 prakAzana ApaNu AjanA jaina sAhityanI viziSTa kRti che. sva. paMDita bhaMgavAnadAse sAmAnya mAnavIne sulabha jJAnasAra banAvyuM che. emane "jJAnasAra' jIvananuM darzana karAvI jAya che ane e zrImadda yazavijyajInI mULa kRtine nyAya Ape che, ane ethI e kRtinI bhalAmaNa thatAM svabhAvika AnaMda thAya che. jJAnasAra" e ciMtanAtmaka kRti che ane A citana sAmAnya mAnavIne sulabha bane e rIte ja zrImad yavijayajIe javuM che. jainadarzananA ciMtanane paripAka A kAvyamAM jovA maLe che, ane e thoDAka zabdomAM ghaNuM ghaNuM kahI jAya che. zrImadda yazovijayajI jyAre samagra jJAnane saMkSima ane padAsvarUpamAM ApavA mathatA haze tyAre pasaMdagIne prazna emanI samakSa A haze jajaina darzana paranuM prabhutva emanI mahAkAvya racavAnI zaktine khyAla Ape che, paNa eka laghukAvyamAM jyAre e zrImad vijayajIe jIvanane sAra ApI dIdho tyAre e vANI keTalI athadhana gaMbhIra haze? kavitA vicAraNuM-ciMtananuM vAdana banI zake che ane e jIvanane UMDANathI spazI" zake che ene sAce purA "jJAnasAra Ape che. sAgaranA nIranI gaMbhIratA e rIte jJAnasAramAM che ane sAthosAtha zizunI komaLatA, nirmaLatA paNa che. ane e rIte jJAnasAramAM svAdabharI mIThI vANuM ane emAMthI nIkaLate gaMbhIra artha-banenuM subhaga milana che. kavitA ne ciMtanane A sumeLa vizvasAhityamAM kavacita kRtiomAM najare paDe che, ane e che zrImad yavijayajInI kavi tarIkenI siddhi. nAnasAranuM vistRta avalokana karatAM mAluma paDaze ke kavi azavijayajI samakSa spaSTa khyAla hatuM ane e khyAlathI pratyeka aMganuM ghaDatara teoe kareluM. jJAna-anubhavane sAra varNavatA jJAnasAramAM batrIza aTake che. A aSTaka dareka rIte jotAM saMpUrNa che ane e AkhI kRtinA eka bhAga tarIke saMpUrNa rIte rajU thAya che. batrIsa saMpAnanI A kRti che ema kahevuM khoTuM nathI. jJAnasAranuM prathama pUrNakaemAM jaina svarUpanA sApya tarIke pUrNa avasthAnuM varUpa rajU karAyuM che. pUrNanuM svarUpa rajU karatAM teozrI jaNAve che ke pUrNAnaMda puruSanI jJAnadaSTi jAgRta hoya che, te tRSNathI dIna hete nathI, emAM yugalonI apUrNatA hotI nathI. AtmadravyamAM AtmapaNAnA sukhathI pUrNa thayelA jJAnIne I% karatAM koI jAtanI nyUnatA nathI ane bhAvanI pUrNatA zukalapakSanA caMdranI mAphaka zobhe che. prathama akamAM rajU thaye che Adarza pUrNavane. A pUrNatanI prApti mATenA prayAso ane e prayAsene kavihRdaya bIjA aneka aSTakamAM varNave che. saMsAramAMthI nivRtta thanAre mAnavI pUrvamAM magna thAya che. ethI AvI vyaktine dhana mATe unmAda nathI hete, strI prati rAga nathI lete, e jJAnamAM magna thayele che, ethI sukhI che, ane A sukhathI karuNAnI vRSTi jevI daSTi prApta thAya che ane vANImAM paNa zAMtirUpI amRta vahe che. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 mAnavInuM mana mALave (bhALavA dezamAM) bhamatuM hoya te enA cittanI sthiratA na hoya, ethI mananA ghoTA para kAbU meLavA e surakela vastu che. trIjA aSTakamAM kavizrI mananA vigraha mATe dizAnA mATe Adarza rajU kare che. mAnavI jIva sukhanI prApti mATe caMcala citta rAkhI game tyAM bhaTake che. mAnavInA manane bhaTakavAnI ATe kaI sImA nathI ane evuM mAnasa ghaNI vAra asthirajholAM khAtuM thaI jAya che. mAnavI jIvananA sukha mATe talase che, jame che ane jayAre sthiratA Ave che tyAre ene khyAla Ave che ke enuM sAcuM sukha enI pAse che. kavi satra upamA dvArA kahe che: "saMkalpa rUpa drA kSaNavAra prakAza karI vikalparUpI dhumAe jamAvI AtmAne malita kare che." avinA, caMcaLa mana sukhanA sAdhananI tuNA jAgRta kare che aneka saMkalpa-vikapanI vicAraNA janmAve che, enA pariNAme mAnavInI zu jAgRta thAya che. mAnavInuM mana asthira thaI Amatema laTake che enuM kAraNa che eha ane mahatyAga e ja jIvananI sthiratA mATe jarUrI che. "a" ane "Ama huM ane mAruM jIvanamAM aneka aniTa janmAvanAra A ja tanyA che. jene ahaMkAra ane e acA, ane jagatamAM kSArtha vadhAranAra A ja to che. trinI bhASAmAM kahIe te jema AkAza kAdavathI lipAtuM nathI tema tema mehatyAgavALe mAnavI pAyathI kapAtA nathI. tene AtmA zarIranA janma, jyAre mRtyunA nATakathI peTa pAma nathI. mahatyAgInuM AtmavarUpa nirmala hAtha che ane parAnI muMjhavaNa thatI nathI ane enI buddhi vikaselI hoya che. AmAnA anine gAla kAnathI Ave che ane eno tyAga jJAna ja janmAvI zake che, ane ethI karizI kahe cheH "jema dara vijhAmAM magna thAya che, tema ajJAnI ajJAnamAM ane jema huM mAna zrerevaramAM mana thAya che tema jJAnI jJAnamAM." A jJAna eTale pATiyuM jJAna nahi paNa AtmAne Amrapa banAvanuM grAna, A jJAna eTale jJAnanuM ajara nathi paNa tattvavida pa jJAna. AvuM ja jJAna pravRtti-nivRttine khyAla Ape. keya ane upAyane viveka vRtAM zikhave ane ethI cA ivikRDha thAya. je kAna anna jaLa, mamatA vadhAre ane jethI mAnavInI paritAnI bhAvanA ane te jJAna eTale adhakacaruMjhAna. aMgreja kavie zrAce ja ekAe kahyuM : "A Little learning is a dangerous thing, Drink deep or laste not Pierlen spring !" 24122 nyal jJAnanI cAlu che ane grAnane ATalo badho vikAsa chatAM vijJAnanA cadamAM relI banelA mAnavI "Eyeless in raza' che, sAruM jJAna mizrAlarUpa parvatanI pAMkhane cheTa che. sAcuM jJAna eTa ane mAnya pravRtti nahi paLa AtmAnI zrAcI pravRtti. jJAnI dhIragaMbhIra kuthajhAnIne mananA tara na thAya, enI AmAnI avasthA unnata hAtha ane jIvanamAM e samabhAva kayA rAya. AvA kAnanI chA "ma' hAtha che, enAmAM apUrva zAMti hAtha che ane avA jJAnI gapa grupanA vinA to ghaTe baLatA nathI ane emanI asara vizvamAM zAMti jamAvAnI thAya che ane e cira zAMti Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10e phelAve che. sAcuM jJAna mAnavIne sAcI zAMti ApI jIvanane dhanya banAve che. jJAnI samatAnA bhAskara samAna che ane A samatA Indriya para jaya meLavavAthI Ave che. jJAnIne tRSNa hotI nathI. jJAnI indriyajIta hoya che. jJAnIone lAlasA--peTI IcchA janmatI nathI, kAraNa ke lAlasA mAnavInA jIvanane nIruM pADe che. Iye kyAreya saMpUrNa sateSa pAmatI nathI. kavinA zabdomAM kahIe te hajAre nadIo vaDe na pUrI zakAya evuM sakasamuM mAnavInuM peTa che, ane IkriyAmAM mUDha thayelA jIva sArAsAra jota naMthI, e jJAnarUpI ghanane upaga aAgyarIte karI viSaye vadhAre che, jJAnarUpI amRtane choDI rUpa-rasa-gaMdha-sparza-zabdAdi jhAMjhavAnAM nIra tarapha mAnavIne doDAve che, ane enI kharAba dazA kare che. sAcA jJAnI indriyajIta ane tyAgI hoya che. tyAganI bhAvanA jAgRta karavI e moTI vastu che. jJAna jyAre svArtha janmAve tyAre e visaMvAda pedA kare che. jJAna tyAga karIne bhogavavAnI vastu che. ethI Adhunika yugamAM vijJAnanA svAthI upage jIvanane viSama banAvyuM che, yuddhane anivArya banAvyuM che. vijJAne vikAsa karyo paNa enI sAthe mAnavInA sAcA jJAnane enI tyAgabhAvanAne vikAsa na thayA ane pariNAme jagatamAM jJAna-vijJAne beTA bhedo, kalaha, yuddho janmAvyAM. je jJAna sarjana mATe hatuM e jJAnane saMhAra mATe upayoga thaye, kAraNa ke temAM tyAganI bhAvanA ja nathI. sAcA jJAnIne samatA vahAlI strI che, samAna kiyAvALAe sagAo che ane enuM AtmAnuM tava prakAze che ane e sAdhutvamAM rAce che. A jJAnI e rIte zAMtine janmAve che. ekaluM jJAna ja nahi paNa tyAganI bhAvanA janmAvatuM jJAna kalyANadAyI che, ane enI sAthe kriyAne meLa hovuM joIe, ethI kavi kriyA para bhAra mUke che. kavi kahe cheH "dIvA mATe telanI jarUra che tema paNa jJAnI paNa anukULa kriyAnI apekSA rAkhe che." kavine ekaluM jJAna mAnya nathI ane ethI spaSTa kahe che: "khAkiyAnA bhAvane AgaLa lAvIne jeo vyavahAramAM kriyAne niSedha kare che teo sukhamAM koLi nAkhyA sivAya sine Icche che." "pahelAM jJAnane pachI kriyA' e sAcI vastu che. kSAcApazamikabhAve keLavavA mATe eka samayanA pramAda vinA prayatna karavo joIe, ane e mATe kiyA jarUrI che. sAcA jJAnane kriyAne meLa thatAM mAnavI anekhI tRmi anubhave che. sAcuM jJAna abhimAna nathI janmAvatuM, paNa e saMsAranA svapnane khulluM pADI samyagdaSTi pedA kare che, ane A dRSTithI mAnavI jIvanane vikasAve che. je jJAna sAteya na janmAve e jJAnane kaze artha nathI. jJAna-kiyAne sumeLa karmone mela kADhI nAkhe che, ane e satAparUpI amRtanuM bhejana karAve che. sAcuM jJAna AtmasateSa pedA kare che ane e karmothI lepa nathI. e saMsAra pratye anurAga dharAvatuM nathI paNa enAthI nirlepa rahe che. saMsArIo svArthI heya che. 27 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 sAce jJAnI saMsArane samajI enAthI dUra bhAge che ane e nidhanaMdamAM masta hoya che. mAnavI nivedha bane eTale zraddhA dhyAnanI bhUmikA para jAya ane enI grAcI daSTine vikAsa thAya. mAnavIne AvA vikAsa thatAM e nispRhI bane, enAmAM keI jAtanI khetI aMbanA na rahe. sthAo-jhaMkhanAo-icchAo mAnavIna vAmaNA banAve che. atipati vyavahAranI duniyAmAM lakSmInaMdananI khuzAmata kare che emAMthI agratAtha janme nahi to zuM thAya? sAcuM jJAna mAnavInI jhakhanAne macarita kare che, grAce jJAnI evA nispRhI deya che ke pRthvI enI pathArI bane che, nizA ene AhAra ane vana enuM ghara bane che. pANI AzA sadA nirAza' e AvAnuM sUtra che ane pArakI AzA aneka khe janmAvanArI che ane ethI nispRhI mAnavI ja cA sukhI ya che. jagatamAM nidhUrI mAnavI sunioja leya che. yuniparNa jAtanA tattvane saccakasvarUpe jAvAmAM che. rAga, drA ane mahurUpa nivRtti eTale sugamAM cagenI avyApAra pravRtti ane enuM bIjuM nAma mona. A kakSAe pacela mAnavI dhIragaMbhIra hAtha che ane enI kriyA jJAnamaya ya che. sAruM mana ja che sAcI vidyAmAMthI. anitya budi nahi paDyuM tattvabuddhi. A budimAM rAcatA mAnavI mATe vAparatA nathI, khAlI buddhino pamarATa ke thanathanArI nathI, A buddhi trasudranA killola jevI lakimInI, vANu jevA AyuSya ane vAdaLa jevA zarIranI anicatA citave che. enA jIvananAM mUlya adalAya ane devanAM AkAzamAMthI khasI AtmAnA AkAramAM rAce. ethI ajJAnarUpI aMdhakArane nAza thAya ane vivekabuddhi janme. viveka eTale jIvane avanuM jJAna. zrAcuM jJAna mAnavIne grArAsAra samajAve. vivaTa Ave eTale chA, - Adi vikAra jAge ane AtmAnA svarUpane e oLakhe. sAcI dizA viveka janmAve, peTI vidyA garva padA kare ane emAMthI AtmAnA avaLunA prayA thAya. cAcI didhA cA ne Tepa na keLave paNa mAdhyabhAva keLave. cAga ane thiI karmo ja paNa sArA bhAva samAnatA janmAve. nAnI pitAnA jJAnanI pracAnI AzA rAkhe eja enI nirbaLatA. zrI jJAnI kamanI lIlA jA ane enAthI temaja emAMthI janmatA rAgothI alaga che. rAga ane deva saMsAranA be cheDAe, ane e aneka jAtanI lIlA janmAve. gatamasvAmInA maTAvavAmI pratye anurAga . emanA kevaLajJAnanI Aja AvyA e ApaNe mAdhyaSya vRtti mATenA sAcA dAkhala. madhyastha purUSane kaI paNa yugalanI Avyakti na hAtha, paNa AtmAnI samAdhi leya. emAMthI janme nicatA, Adhunika mAnasazAstra sarva dhA-khUbIonuM mULa bIja cUMthIne lakhe che. pachI sAcA mAnavIne "jAvA catra vastune jJAna ke jANatA mAnavIne kazuM apAvavAnuM kevuM nathI. AtmajJAnamAM masta mAnavIne jayarUpa rUpe biradAvI zakatA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 nathI. mUDha puruSe bhayarUpa vAyu vaDe AkaDAnA rUnI mAphaka AkAzamAM bhame che, ane sAce jJAnI nirbhaya rIte jIve che. AvA sAcA jJAnIne prazaMsA pazI zakatI nathI. sAmAnya kathana che ke mAnavI badhI vastu jIravI zake che paNa prazaMsA-pitAnI stutine jIravI zakatuM nathI. je mAnavIne prazaMsAne-prasiddhine meha janme che te paDe che, ane ethI ja kavizrI kahe che: "pitAnI prazaMsAmAM rAcate mAnavI mohamAM DUbI jAya che. jJAnanuM abhimAna jIravavuM muzkela che ane e jJAnIne pachADe che. jJAna janmAve che namratA paNa akaDatA nahi. AvA mAnavInI tatvadaSTi vikaselI hoya che. kavizrI A sthAne bAdadaSTine taravadaSTinA bheda pADe che. sAtvika daSTi ja mAnavInA jIvanane vikasAve che. bAhyadaSTine strI suMdara lAge ane tAvikane te zrI viSTa ane sUtranI hAMDalI jevA peTavALI lAge che. tAtvika mAnavI bahAranA dekhA para bhAra sUkato nathI paNa jJAnamAM ja rAce che. Avo ja jJAnI sAcI rIte samRddha che. sAce jJAnI bhoga-vilAsamAM rAcate nathI paNa bahAcaryamAM rAce che, sadu-asadune e nirNaya kare che ane enI A samRddhi AgaLa dunyavI saMpattine hisAba nathI. enA aMtaraMga guNanI sRSTi brahmAnI sRSTithI adhika che. jJAna darzana ane cAritra ema traNa ratna pAmelA mAnavI sitAga meLave che. A daSTi mAnavIne kamanA pariNAmane vicAra karAve che. ethI jagatanI lIlA, zakAzaka, sukhaduHkha, karmaka viSama gati ene sparzI zakatI nathI. UMTanI pITha jevI kamanI racanA che. ane e kamanI racanAmAM mAnavI Asakti keLave te e paDe. kavizrI kahe che: "je mAnavI pariNAmane vicArate hRdayamAM samabhAva keLave che te jJAnAnaMdarUpa makarandane bhegI bane che." AvA mAnavIne jIne uga spazI zakto nathI. saMsAranA viSama mArgo, tRSNA viSayAbhilA, sneha-rAga-lAbha-ga-zAka-matsara vagere spazI zaktA nathI. apramata dazAne pAmIne A jJAnI saMsAra nATakamAM rAcate nathI saMsAranA anitya bhAve mAnavI jJAnane prayAsa kare, A rIte prayAsa karyA bAda enAmAM sAcI daSTi Ave ane enA pariNAme ene saMsArane sAce khyAla Ave ane e nispRhI bane. AvA nispRhIne kAdaranI paravA hotI nathI. bArita para bhAra nahi paNa AMtaraguNa para bhAra mukAya to ja jIvana dhanya bane, ane e AtmAnI sAkSImAM rAce. AtmAnA avAjamAM e magna rahe ane ethI AMtarika sukha e meLave. che. AvA jJAnIonI daSTi zAstrAbhyAsathI vikaselI hoya che. badhA prANIone carmacakSa che, jene avadhijJAnarUpa cakSu che, siddhone kevaLa upaga cakSurUpa che, ane sAdhuone zArUpa cakSuo che. kevalI bhagavAnanI zikSA e ja ApaNuM sAdhana. zAre rUpI dI ApaNA aMdhakAraperA mArga para prakAza nAkhe ane ApaNA jIvanane ajavALe. zA Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNI dara vikasAve ane ethI chAcAra jAya, ane emAMthI dhAbari na vadhe paTTa zrAcI daSTi thAya ane e aparika karatAM mAnavIne zikhave. sAruM jJAna saMpatti mATenI jhaMkhanA nahi paNa tyAgavRtti janmAve. kaI paNa vastu mATenA mAha ra karavA jevI vanu chekAnamAyAM Akti ane naTike jJAnanAM sAdhane. upara pa ha anicce janmAve che. parijAya eTale ghaTe ane ethI saMyamanI vRddhi thAya. zAstranuM paThana e judI vastu che ane anubhava e judI vastu che. a lava vinAnI vANI e mAtra popaTiyA jJAna barAbara che. ethI kavizrI kahe che: "sarvanA 5nA zAstramAM praveza kare che, paraMtu anurUpade zArazrIrane aTalAda karanArA thA" A atulanI zamiza vinA nathI. cAnI vyAkhyA eTale "kSiA kinA di' para co, e kacarA ane traNa jJAA . coga strIne janma ane anuM aMtima yutha ela. cA eTale zAstrokta kriyA ane viTIna diyA mArga chapAve ane ethI janeka aiti ja. paratuM zrImada vijaya zAhitya nivipula che ane e dvataMtra haba bhAgI yu che. cAtrA mATe jAthA jarUrI che. ahaMkAra nA mukhya vastu ane lAvAthI ajJAna che ane sikyAranI vAta vAya. enA mATe pUjA karI che ane kavizrI kaMda che ke, "mArU phuTanI caLA, vyavahAra ane viza aro, sthAniya vija jAdara, jhAnarUpa arimAM zrala lUMTArUpI , racaya graMTa voTathI cUta mArInA hAthamAM Tiza che." vRkahyA mATe strapUjA ane zradyu mATe lAdhuja jarUrI che. pUjA sthAnane janmAve che ne sthAna mAnaza kara, brAhmAne oLakhAve che. asthira manane sthira karanAra sthAna bAMdya kathine anusaranArI vRttine avadhe che ane . jJAnAnI anamAM strAvane hara kare che. je ne jItI che ke jA : sthira che te pravRtta cagI che, dhyAnanI grAhe tapa ii che ane tapa kIne tapAve che. ane arthI anAja na kara ka re atha taya kare. enA mATe kea narI. je tapamAM dara vadhe, jyAM bhagavaMtanI paLa jAya, kAne nAza cAra ane tArAnI ajhA prata ta Ta kAra." narImAM che madhyasthati kekavanAra jJAnI artha tapane grAti de che. vAdathI tra tapi jANakAkA nathI mArI pAna pAse ane e badhI na daI jA. baTIsa aAM Ane vikasava batrAvyA bAda kavizrI vizva cUMTArAM jaNAve che -jhA rIta vaktane prApya thayee suni zraDha cA itA suphiya kAra para che." evA yAtrIka viTArI ja che, jhAlAranA kare a ko suna 60% na thA. cI kADhI chidina ina ane ravi kigrA para Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 bhAra mUkayo nathI paNa jJAna-kiyAnA coga para bhAra mUkyo che. jJAnazanya kriyA alpa prakAzavALI che ane pUrNaviratirUpa cAritra eja jJAnane utkarSa che. pratyeka vastune rajU karavA mATe zrImadda yazovijayajIe saraLa ane kavitvamaya zaktine upayoga karyo che. A badhAM aSTakamAM upamAo dvArA vastune teo rajU kare che ane prAcIna sAhitya paranuM emanuM prabhutva ane vastune navI rIte rajU karavAnI emanI daSTinI pratIti emAMthI ApaNane thAya che. tatvaciMtanane ane enA gADha viSayane ATha zlekanA gucchAmAM rajU kara e sahelI vastu nathI. jJAnane kavitvanA camakArA sAthe, zAstrIya daSTithI rajU karI samasta jIvananA jJAnane sAra kavizrI yazovijyajIe ApI dIdhA che, ane e rIte jJAnasAra ApaNI AdhyAtmika kRtiomAM ananya sthAna pAme che. jIvana jyAre jhaDapI banyuM che, jyAre jIvanane avalokavAnI daSTimAM navA jJAnavijJAnane upayoga thaI rahyo che tyAre ciMtananA eka satya tarIkenI A kRti ApaNuM "jIvanane dhanya banAve che. sarva vastuonA sAra samI A sAhityakRti kavizrInI aneka prasAdImAMnI eka prasAdI che. A prasAdI mATe atijJAnanI jarUra nathI. upAdhyAya zrIyazovijayajIe mAtra paMDite mATe A kRti nathI racI paNa sAmAnya jane mATe racI che ane upamAo-ubekSAo ane kAvyAlaMkAre dvArA ApaNI samagra kalpanAnAM citra rajU karyA che. jJAnasAranuM ciMtana ethI jhAMkhuM banyuM nathI paNa kavitvathI camakatuM banyuM che. ane e ApaNuM sauMdarya daSTi AMtara daSTinI sAthosAtha khIlave che. jJAnasAra ApaNuM jainaciMtananA vArasAne prajAne che. emAM sarvagrAhI avalokana ane jIvana pratyenI ArSadaSTi che. mekSanA mArgane Adeza ApaNI samakSa rajU karatAM A kRti ene vikAsa mArga batAve che ane e ja mArga ApaNuM kalyANane mAge che. A mArga batAvanAra kavi zrIyavijayajInA ApaNe RNI chIe. "zivamastu sarva jagataH' e bhAvanAmAMthI janmeluM sAhitya mAnavajIvanane unnata ane saMskArI banAve che. e hakIkatane kavizrInI katio vAjabI Therave che. ane kavizrInA A vArasAne jIravavAnI tAkAta ApaNe keLavavAnI che, sAhityanAM svarUpa badalAya, kathanapaddhati badalAya, paNa kavinI prasAdI te nadInAM nirmaLa nIra samAna che ane enAthI ApaNAM pApa dhovAI jAya che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainasiddhAMta ane saMskRtine sAthe pracAra lekhaka : pUjya yunirAja zrImAna malavijayajI prAcIna jagatamAM kAI paNa siddhAMna ke graMtine pracAra upadezakanA upadeza ane AcAra-vicAra dvArA thate paNa arvAcIna jagatamAM yaMtravAdane cuLa AvatAM chApAM, cinamA sacce vagere dvArA paNa thAya che. vINAnA traNe tAramAM eka DhIlA, eka kaTa, eka madhyama ema hAya tA te esTrI vAge ane sAMbhaLanArane kaMTALo Ape. paNa tenA jANakAra ustAda te tArane bhrama kare che tyAre te suMdara ghATa utpanna kare che. ne tenA krikAne TATAve che. tema upadezanAM vicAra, vANI ane nirUpa traNe tAramAM te koI IthA--pecA Aya, kaI kaDaka Taca tA tenI asara AmajananA para navina thAya che paNa cirasthAyI thatI nathI. ne pachI uparanA jINu rahita avAcIna jagananAM cAMtrika prAthanA dvArA thanA pracAramAM kadAca tAtkAlika atizaya dekhAnA Aya chatAM tenAM pariNAma ane sthiranA DhA lAvi niAka ja eTo. "kAnamiyAkhyAM mokSa" e mahAna grantha vicAra, vAI ane vartarUpa traNe tAra sama rAkhIne jaina pUrvAcAryAe AmajanatAnA dRzyamAM saMskArA reTAne prayatna karyuM che. tenI chApa " pachI pALe bhAta, phATe paru phITa nANu, " jIru zIru thaI javA chatAM te tAjI ja bhAta na Atha tema Are bhautika vijJAnathI pAMgarelA catrane grupa rAvaza chatAM (bhAvimAM game te cAre) tu paNa anubhavAya che. jainA sAmAnya Adarza A cantinAzaka mahApAdhyAya zrIyavijayajImAM paNa debAya che. eTale ke jJAna ane kriyA e taeNne samatulAthe rAkhIne kAma lezamAM Ave " vicAra, vI. ane vanuMna " e varSe tAra mUrakhA karuM ne suMdara sUrIna (saMsthA) maLe. pazu Aje te keTalAeka jJAnane mukhya rIte kriyA maTI Taca tA cAreema kahe che. jyAre keTalAeka kriyAne mukhya karIne jJAna enDruvanuM hAtha tA nanne ema mAne che ne : vanAnA prayatna paNa kare che. ne tema karatAM vAdamAM ema jenI bArImAM UtarI eka zrIbaMne TakA pAchAnA prayatna karatAM "pATe thoDA la? ane vacce chAnA che" e kareluM mujaba gAma janatAnA thamAM ti thriAnta ane saMkAnI 75 cUMcI rahyA che. te Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : nya 215 joI zakatA nathI ke mAtra jJAnane mAnanAra zrutakevalI caudapUvI' paNa kriyAhIna thatAM nigeAdamAM cAlyA gayA. sADA navapUrvI paNa ajJAnI kahevAyA. vastutaH vagere ciratanAcA nAM vAkayo tathA~~ jJAnasya phalaM viratiH " jJAhahannurmuniyoga, acet yAdhaktiyApi 1 coda: rAmadeva, zudhdhacantAMtayi:|| 99 mahAmaheApAdhyAya zrIyazovijyajInA vAkayane bhUlI jAya che. ane yiAvAdIH-- " deza ArAdhaka kriyA kahI, sa` ArAdhaka jJAna; jJAna vinA sarva kriyA kahI, kAzasuma upamAna, jha e vAkayane bhUlI jaI stra ane para ema ubhayanuM hita agADhe che. 19 . - deva, guru ane dhama " e traNenuM suMdara ArAdhana te susaMskAra hoya teja thaI zake. ane saMskAra tA deva, guru ane dharmanI ArAdhanAvidhine jaNAvanAra jJAnathI thAya. te jJAna deva, guru, dharmanI AArAdhanA viSayane jaNAvanAra graMthanA abhyAsathI thAya. jaina matamAM te tene mATe devavaMdana--bhASya, guruvaMdana--bhASya tathA paccakkhANubhASya ' che, tenA abhyAsathI anukrame devama MdiramAM kevI rIte javuM tathA vatavuM joI e, keTalI vastu nivAravI joIe vagere vaNuna che. guruva Mdana bhASya'mAM guru pAse kevI rIte javuM, temanA kayA prakAre vinaya sAcavavA, vinaya karavAthI ke na karavAthI zuM lAbha ke nukasAna thAya te vagere viSayenuM varNana che. * dAna, ziyaLa, tapa ane bhAvarUpa dharmanuM ArAdhana kevI pratijJA karavAthI thaIzake? zA mATe pratijJAo karavI joIe? vagere vadhu na - praccakakhANa bhASya'mAM che. A graMthAnA viSaya pratibhAsa jJAna tarIke abhyAsa karavAthI akSara jJAna sivAya kaMI khAsa lAbha thatA nathI. paNa e jJAna AtmapazRita thatAM tattvasaMvedana tarapha Udhvagamana karAve tyAre ja tenA sAcA lAbha uThAvI zakAya che. jo ke vidhimAnA anna heAI jaina samAjamAM are, dareka samAjamAM AjanA kiyAvAdI vaga AkharI yAmAM ja rakta che. jyAre jJAnavAdI vargo vidhi Ama thavA joIe ane tema thavA joIe tema kahe che. paNa pAte (jANe ke zraddhAhIna Aya tema) tadna kriyAzUnya jaNAya che. mATe jJAnavAdI vaga jJAna hAvAthI svAnubhavapUrvaka suvidyuta vidhiyAgane Adare ane te vanamAM mUkavA pUrvaka pAtAnI pAchaLa meMDhA jevI kriyAvAdI AmajanatAne dvAre te suMdara phaLa maLe. gADariyA pravAhanA jevI sarvaja svabhAvavALI AAmajanatA te "duniyA jhukatI hai kAnevAlA cAhuiye " mujaba jyAM dare tyAM jAya tevI ja hoya che. te tene zubha dizAe vALavAnA vivekapUrvaka ane virAdha radvita prayatna jJAnavAdIoe ja karavA rahyo. * . Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. nyAyavizArada nyAyAcArya mahApAdhyAya zrImada yazovijayajI mahArAja lekhakaH paramapadaya nirAja zrImanabhadravijayajI [lakha na. 23 saMvata 1988mAM dIkSA 1718mAM vAcaka padavI ane 14tramAM Agamana thavAthI, A mahApuruSane sattAsamaya lagabhaga saMvata 1980 thI 17iTa sudhI nakkI thAya che. zrI mahAvIra prabhunI paTTaparaMparAe cAlatA AvelA tapAgacchamAM bhAratanA prakhyAta bAdazAha akabarane pratibaddha karanAra suvikhyAta jagadaguru AcArya bhagavAna zrImad vijayaharasuriyara thayA. temanA ziSya upAdhyAya zrIkalyAvijyajI gaNi, temanA suSya ziSya zrIlAbhatrijyajI gaNi, temanA mukhya ziSya zrIjinavijyajI gani temanA guNAtA zrInavijayajI gaNi, ane temanA ziSya zrIyavithajI gaNi thA. A vAna emanA ja zodamAM "e stutipAvivaraNa" tathA "TapaTa gAthAnA jIvananA prAta bAgAdi e upalabdha thAya che. upAdhyAya zrImadda vithajInI rAhu- canAonI AdimAM para mUkavAmAM Ave che. je e suravanIne maMtra che. je padanA zapaSaka te mahApu kAzImAM thaI chA nadInA taTa zIvatI devInuM ArAdhana karuM ddha. te vakhate temane zrIdevI pAsethI takazAstra nA kAvyazAstra prasAda grAma ye hate. e vAta navaracita "zrI svAmIne rAtra" ane "zrImahAvIranuti" AdinA pita karelAM maMgalAcara uparathI 'trita thAya che. A mahApuranA zramakAlIna kruradhara dina, aneka graMthonA prakA apAdhyAya zrImAnavijyajI zanivara svaracita paricamena zrIkaTa nAmanA ati vida ratnanI prakRtimAM zrIupAdhyAyanA guNAnuvAda karatAM lakhe che ke- je mArA 1. raDApanAmApya kavitvavitvavAThApuranupargamamaMgaraMgam / suvicAra vAra jori ja chan >> 2. tharAjajijisa, sUtradhArA azyA vijinya pamyUyikarapadIyA, binAgnprivarajanamandhamAbA: un vadhyamAnayAdhyavizvanana provApinAdimamuniyanacaritrAH / pAyabijavAvanimukhyA pranyaca mayupani parizodhanAdyaH // 2 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 satya tathI utpanna thayelI tIkSNa buddhi vaDe samagra denAmAM agresarapaNuM pAmyA che, tapAgacchamAM mukhya che, kAzImAM anya dazanIonI sabhAne jItIne zreSTha jainamatanA prabhAvane jemaNe vistAryuM che ane jeoe tarka, pramANu ane nayAkinA vivecana vaDe prAcIna munionuM zrutakevalipaNuM A kALamAM pragaTa batAvI ApyuM che, te zrIyazeAvijaceApAdhyAya vAcakasamUhamAM mukhya che.' A dharmasaMgraha' graMtha taiyAra thayA pachI zrImAnavijayajI mahArAjAe zrIupAdhyAyajI' mahArAjanI pAse tene zeAdhAvela che. . upAdhyAyajIe racelA graMthA paikI hAla cAThA ja upalabdha thAya che. peAte racelA jaina taka paribhASA '1 graMthanI prazastimAM tathA pratimAzataka'nI prastAvanAmAM (100) ekasA nyAyanA graMtha racyAnu' spaSTa pratipAdana che. e uparAMta 'rahasya' zabdAMti 108 graMthA racavAnI hakIkata pAte 'bhASArahasya 'ra graMthanA prAraMbhamAM jaNAvI che. bIjA paNa aneka saMskRta-prAkRta graMthA teozrIe racelA che. e vAta atyAre upalabdha thatA rahasya' zabda ane nyAya sivAyanA viSayanA anya graMthAthI tathA temaNe sAkSI tarIke bhalAmaNa karelA graMthAthI puravAra thAya che. A rItie advitIya prathAnI racanA karI A mahApuruSe zrIjainazAsananI bhAre prabhAvanA karI che. upAdhyAyajI vyAkaraNa, kAvya, kASa, alaMkAra, chaMd, tarka, siddhAMta, Agama, naya, nikSepa, pramANu, saptabhaMgI Adi sarva viSaya saMbadhI UMcA prakAranuM atizaya sUkSma jJAna dharAvatA hatA. emanA pratyeka graMthAmAM apUrva kavitvazakti, vacana-cAturI, paTTa-lAlitya, a--gaurava, rasa-pApaNu, alaMkAra-nirUpaNa, para--pakSakhaDana, sva-pakSamaDana sthaLe sthaLe rjiMgAcara thAya che. emanI tarkazakti tathA samAdhAna karavAnI zakti apUrva che. pUrvAcAya praNIta aneka graMthAmAM sUtra-TIMkA vageremAM judI paDatI aneka khakhateAnAM samAdhAna teozrIe bahu yuktipuraHsara karyAM che. pAtAnA graMthAmAM teozrIe vyavahAra ane nizcayanuM svarUpa tathA zrIjinezvara devanI pratimA tathA pUjAnuM maMDana evI uttama rItie karyuM che ke tene madhyastha ane jijJAsuvRttie vAMcanAra ne samajanAra AtmA tarata ja sanmA MmAM susthira banI jAya che. sUtra, niyukti, cUrNi, bhASya, ane TIkA svarUpa paMcAMgIyukta zrIjinavacananA eka paNa akSarane utthApanAra pratyeka kumatavAdInI teoe sakhata rIte khakhara lIdhI che. DhUMDhakAnA khana mATe tathA yatiomAM pravezelI zithilatA dUra karavA mATe teoe peAtAnA graMthAmAM bhAre prayatna sevye che. kumatanuM sakhata zabdomAM na karavAthI temanA aneka duzmanA paNa UbhA thayA hatA, paNa tenI lezamAtra paravA teozrIe karI nathI. dareka sthaLethI mAnapAna meLavavAmAM ja peAtAnI 1. 'pUrva nyAyavizAradataviddhaM kAya pradattaM yudhaH, nyAyAcAryapadaM tataH svatapranyasyApitam / ziSyaprArthanayA nayAdivijayottamAnAM zizuH, tatvaM kicididaM yazovijaya nyAyAdAyAdavAn // 1 // .. --kRti mAnamu 1 ra. " tato bhASAvizudraparthe padAtitayA nizitASTottara pranyAnta navanAya svAhAdi rAjAtIyaM prakaraNamidamArabhyate // " to meM | 20 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 vidvattAnA upacega nahi karatAM, zithilAcArI yatisamudAya ane DhaMkA sAme nipaNa UbhA raNI, teozrIe zrI jainazAsananI bhAremAM bhAre sevA bajAvI che. advitIya zAsanasevA ane anupama vidvattAnA pratApe laghu haribhadra, bIjA uMmagra tathA kalikAlamAM zrutakevalIonuM smaraNa karAvanAra tarIkenI anekavidha uttama upamAo te puNyapuruSa pAmI gayA che. mAtra 250 varSa pUrve thayelA A maDApuruSanuM paNa pUrepUruM sAhitya Aje upalabdha thatuM nathI, e kharekhara ApaNI bacakara kramanasIbI che. chatAM vartamAnamAM je sAhitya maLe che te patu ApaNuA upakAra mATe AchuM nathI. AvuM parama upakAra sAhitya jagatamAM DhIkALa paryaMta zivasthAthI banI rahe, e mATe saghaLA prayatne vaijavA, e sayyadRSTi AtmAonuM parama katavya che. " zrIpAdhyAyajI mahArAjAe, cAthakha---khAdya' jevA saMskRta bhASAmAM dUghaTa prathA banAvavA sAthe, prAkRta janAnA upakArArtha gujarAtI bhASAmAM paNa ghaNI sarasa padyaracanAe karI che. asAdhAjI nyAya ane pramANu viSayaka athA dvArA patizirAdghinAM zirAne paNa pita kaMpAvanAra mA mahAna puruSa jagajIvana jaLa vA'lA' ane pukhkhAI vijaye cA' jevA saraLa paNa abIra AzayavALAM stavanAdikanI racanA kare che, e tenI pApakAzIlatAnI pazakA che. gurjara bhASAmAM paNa teozrIe jema sarala cAvIzIe, vIsI ane padonI racanA karI che, tema 125-150-350 gAthA jevAM mATI zabIra stavana ane dravyanujI paryAyanA rAkSa' jevI dughaMTa racanA karI che. emanI citra-vicitra kRtinA anubhava karanAza vidvAna emanI asAdhAjI buddhimattA ane akha. zAstrAnusAritA beIne cittamAM camatkAra pAmyA sivAya chUTI zakatA nathI. zrIupAdhyAyajInI kRtie te samayanA vidvAnAne AkarSyA hatA, eTaluM ja nahi pazu Aja sudhI vidvAnanuM te tarapha ekasarakhuM AkarSaNa karyuM che. teozrInAM vacana Aje pazu pramANu tarIke vidvAnA taraphathI gIkAra karavAmAM Ave che. vadhAre Azcaya upajAvanArI zrInA te e che kensaskRta pracAnA bhASAnuvAdA tA ghaNA thayA che, paraMtu zrIupAdhyAya maDhArAjanA gurjara graMtha ke dravya--jIjI--pA~ca zaznanA anuvAda saMskRta bhASAmAM thayA che e pazu zrIupAdhyAyajInI bahuzrutatAne sUcavavA sAthe, te mahApuruSanA vanAnI ADhecatA sunnAra kare che. uSAdhyAcaLanI bhASAkRtioe aneka AtmAne edhibIjanI prApti karAvI che, saMkhyAbaMdha AtmAonA samyagdarzana nimama kAvyAM che tathA anekAneka ataHkaraNane zrIjinazAsananA aviTa thI raMgI dIdhAM che. vartamAna sudrInA prema-prabAvaka pAMcAlahAjI zrImad vijacAnasUri mahArAjAe kumatane tyAA karI, je mahApuruSanuM jI svIkAra karyuM hatuM te, zrImad AtmArAmajI mayAzAnA gurudeva, zrImad buTerAyajI mahArAjA vagere aneka aAtmAonA A mahApuruSanI bhASAkRtioe mithyAmALa mAMthI khaseTIne sabhyamArganI zraddhA ane anusaraNa karAvyuM che, e vAta paricita AtmAone guvidita che. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 zrIupAdhyAyajInI gujarakatio saMskRta-prAkRta bhASAnA abhyAsI evA manuSyane paNuM jainazAsanane talasparzI baMdha karAve che. samudra jevA gaMbhIra AgamanuM sArabhUta tatva pitAnI gUrjara kRtiomAM gUMthI teozrIe prAkRta janatA upara anupama upakAra karyo che. kaThinamAM kaThina viSayavALA saMskRta prAkRta bhASAnA pUrva maharSio viracita thane saraLamAM saraLa gUrjara padyamaya akRtrima anuvAda karavAnI teozrI apUrva zakti ane kuzaLatA dharAvatA hatA. teozrInI pratyeka kRti sapramANa che. zAstrAdhAra sivAyane eka akSara paNa nahi uccArIne teozrIe pitAnuM bhavabhIrupaNuM sAbita karI ApyuM che. temanAM racelAM stavane Adi eTalAM sarala rasika ane badhaprada che ke, Aje paNa Avazyaka -caityavaMdanAdimAM te hoMzapUrvaka gavAya che. temanI nAnAmAM nAnI kRtimAM paNa taka ane kAvyane prasAda tarI Ave che. AvA eka prAsAdika kavi, muktimArganA ananya upAsaka, akhaMDa saMvegI, guNaratnaratnAkara, nibiDa-mithyAtva-davAta-dinamaNi, prakhara jinAjJApratipAlaka ane pracAraka mahApuruSanuM smaraNa jainemAM kAyama rahe e mATe jeTalA prayatna thAya teTalA karavA Avazyaka che. A mahApuruSanI sAcI bhakti temanI kRtione pracAra karavAmAM rahelI che. A sthaLe eka vAta yAda rAkhavA jevI che ke, A mahApuruSanI kRtio gaMbhIra zrIjinAgamarUpI samudramAMthI uddharita thayelI che, tethI tenA rahasyane pUrepUrA pAra pAmavA mATe AgamazAnA pAragAmI gItArtha guruonA caraNenI sevAne Azraya e ja eka parama upAya che. A mahApuruSanI kRtione gurugamapUrvaka abhyAsa, athI AtmAone jainazAsanane talasparzI badha karAve che, tathA samyagadarzana, samyagrajJAna ane samyaphacAritrarUpI mokSamArganI ArAdhanAmAM uttarouttara pragati karAvI Atmika ane sukhasAgaramAM nizcitapaNe jhilAve che. [vi. saM. 1992mAM prakAzita thayela "gurjara sAhitya saMgraha bhAga 1 lAmAM ApelI prastAvanAmAMthI upagI bhAga.] * * "rivAjo jo rAja nA gu thI ' - rAjanI sudhI laI rA " sarva vitha kavAyajanina, je sukha lahe rAga thI kaTi anaMta Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImada vijayajI [na sAhityane saMkSipta itihAsamAMthI lekhaka: sva. zrIcuta mehanalAla dalIcaMda desAI 927. A (sujasavelInA jIvanavRtta parathI jaNAya che ke nAnI vaye dIkSA lIdhI hatI tethI janma saM. 1680 mUkI zakAya. pa3 vaparuM AyuSya e gaNanAe thayuM. te daramyAna 8 varSanI zizu avasthA pachI nayavitha guru pAse 11 varSa abhyAsa karI guru sAthe kAzI I traNa varSa tyAM ne pachI AgrAmAM 4 varSa akhaMDa 9 adyAsa karIema 1706-7 sudhI 18 varSa vidyA-vyAyAmamAM gALI jIvana paryata prathA racavAnuM cAlu rAkhyuM. bhAthAdie prAta, saMskRta ane gujarAtImAM puSkaLa kRtio racI. viya para cAya, ga, adhyAtma, darzana, dhamanIti; khaMDanAtmaka dharmasiddhAMta, kadhAcarita, mUla temaja TekArUpe racanAo karI. "temanA jevI samavayagRti rAkhanAra, jena jenenara maulika zranuM UMDuM dehana karanAra, pratyeka viSayanA aMta sudhI pahoMcI tenA para samabhAvapUrvaka pitAnAM spaSTa maMtavya prakAranAra, zAstrIya ane lokika bhASAmAM vividha sAhitya racI pitAnA saraLa ane kaThina vicArane sarva jijJAsu pAse poMcADavAnI ceza karanAra ane saMpradAyamAM rane paNa saMpradAyanA baMdhananI paravA nahi karIne je kAMI ucita jaNAyuM tenA para nirbhayatApUrvaka lakhanAra kevala vetAMbara-digaMbara samAjamAM ja nahi ba jenetara samAjamAM paNa temanA je kaI viziSTa vidvAna atyAra sudhI amArA dhyAnamAM Avela nathI. pAThaka smaraNamAM rAkhe che A asthati nathI. ame upAdhyAyajInA ane bIjI vidvAnonA ghare atyAra sUdhI je ke alpamAtra avalokana karyuM che tenA AdhAre taLI-jokhIne ukta vAkya lakhyAM che. nisaMdeha zvetAMbara ane digaMbara samAjamAM aneka bAta viddhAna thaI gayA che. vedika tathA bauddha saMpradAyamAM paNa pracaMDa vidvAnonI kamI rahI nathI, khAsa karIne vaidika vidvAna te haMmezAthI ucca sthAna letA AvyA che, vidyA te mAne ke temanA bApanI; paraMtu emAM zaka nathI ke kaI bauddha cA keIdika vidvAna Aja sudhI e thI nathI ke jenA thanA avalokanathI evuM jANavAmAM Ave ke te vaidika thA bauddha zAstra uparAMta jaina zAstranuM paNa vAstavika UMDuM ane sarvavyApI jANapaNuM rAkhate heya. AthI UlaTa upAdhyAyajInA pracArane dhyAnapUrvaka jenAra keI paNa bacata dArzanika vidvAna evuM kahyA vagara nahi raheze ke upAdhyAyajI na hatA tethI nagrA IMDuM jJAna te temane mATe sahaja hatuM paraMtu upanidha, Adi vaidika thatha tathA bauddha graMthanuM AvuM vAstavika paripUrNa ane sAthe jJAna temanI apUrva pratibhA ane kAzIvananuM ja paristhAma che." * 1. prajJAcakSu papta sukhalAvane dhagazana tathA vizikAmAM hiMdImAM Ape paricavAmAMthI anuvAda Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 28. teo janmasaMskArasaMpanna kRtagasaMpanna ane Ajanma brahmacArI dhuraMdhara AcArya hatA. sAmAnya rIte potAnA badhA TIkAthAmAM temaNe je je kahyuM che te badhAnuM upapAdana prAcIna ane prAmANika graMthanI sammatidvArA karyuM che, kyAMye keI graMthane artha kADhavAmAM kheMcatANa nathI karI. taka ane siddhAnta baMnenuM samatolapaNuM sAcavI pitAnA vaktavyanI puSTi karI che, 44 mAtra amArI daSTie nahi paNa harakeI taTastha vidvAnanI daSTie jaina saMpradAyamAM upAdhyAyajInuM sthAna, vaidika saMpradAyanA zaMkarAcArya jevuM che." 29. pote zvetAmbara tapAgacchamAM hatA ane zrIakabarapratibodhaka hIravijayasUrinA ziSya vartakI vidyAvizArada prasiddha upAdhyAya kalyANavijaya, temanA ziSya sakala zabdAnuzAsananiSNAta lAbhavijaya, temanA ziSya paMDita jItavijaya, ane temanA gurubhAI nayavijayanA ziSya hatA. temanuM nyAyatanuM jJAna adbhuta hatuM ne pite jabarA vAdI hatA. pitAnA samayamAM cAlatA anya saMpradAye nAme digaMbaramata, ane sva-zvetAMbaramAMthI nIkaLela manipUjAniSedhaka lakAsaMpradAya tathA bIjI judI judI vidhi ane mAnyatAmAM jAdA paDatA evA nAnI zAkhAo rUpI garA nAme pAzvacaMdra gaccha, kaDavAne mata ane vIjAne mata hatA. taduparAMta dhamasAgare aneka prarUpaNAo karI AkhA zvetAMbara gacchanA tene halAvI mUkayuM hatuM. ane pachI temanA ziSyavage te prarUpaNa cAlu rAkhI hatI. A savanA mane nirAsa karavA mATe pramANe ApavA uparAMta temanI kAra zabdomAM jhATakaNI karI che. digaMbare sAme khAsa prathA adhyAtmamata parIkSA, jJAnAva(anupalabdha) e saMskRtamAM, ane hiMdImAM "dikapaTa corAsI bola, loMkA-DhIA sAme saMskRta-gala graMtha nAme devadharmaparIkSA' saMskRta kAvyamAM pratimAzataka'nA 69zloke ane te pachI racelI te para paNa TIkA, gujarAtImAM "mahAvIra stavana ane sImaMdhara stavana' Adi, dhamasAgara sAme ukta pratimA zatakamAMnA 9zloka, prA. "dhama parIkSA ane te para saMskRta TIkA racela che. A khaMDanAtmaka graMtha racavAmAM preraNAtmaka vastu pitAne daDha- darzana prazna che ane vaLI kahe che ke, vidhi kahevuM, vidhi paranI prIti, vidhinI IcchA rAkhanAra puruSane vidhimAgamAM pravartAvavA tathA avidhine niSedha kara e sarva amArI jinapravacana paranI bhakti prasiddha che.' (adhyAtmasArane anubhavAdhikAra . 31, 32). A dazanapakSa ane pravacanabhaktine pariNAme A graMze ramyA ane temAM pitAnI tarkazaktine upayoga karyo. te ja tarkazaktine pAtaMjala, sAMkhyAdi sarva dazane svadarzana sAthe yuktiyukta samanvaya karavAmAM paNa kAme lagADI. e rIte cAga ane adhyAtmamAM UtarI AtmAnubhava paNa pite prApta karI zakyA. 30. cAyane ceAthe nAme phala-kALa-A yugamAM je sAhitya racAyuM te phaLarUpa che. phaLamAM bIjathI phala sudhInA uttarAttara paripAkane sAra AvI jAya che, tevI rIte A yuganA sAhityamAM pahelA traNe yuganA sAhityamAM thayelA paripAka ekasAthe AvI jAya che. A yugamAM je jaina nyAya sAhitya racAyuM che te ja jaina nyAyanA vikAsanuM chelluM pagathiyuM 1. ukta sukhalAla paMDitajIne "guratattvavinazcaya' e nAmanA thovijayajI kRta graMthamAM "graMtha ane kartAne paricaya'. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phara che; kAraNa ke tyAramAda temAM kaI e jarAya umeza ryAM nathI. malTipeNunI cAduvAdyama jarIte khAdya karIne A yuganA klAyamAna nyAyaviSayaka ucca sAhitya tarapha najara karIe ta jaNAze ke te aneka vyaktienA hAthe lakhAcuM nathI; tenA lekhaka ta eka ja che ane te sattaramA--aDhAramA saikAmAM thayelA, lagabhaga se (? sATha) zaraTThA sudhI mukhyapaNe zAztrAga siddha karanAra, saMskRta, prAkRta, gujarAtI ane mAravADI e cAre bhASAomAM vividha viSayeAnI carcA karanAra upAdhyAya yatheAvijyajI che. upAdhyAyanA jaina tattvajJAna, AcAra, alaMkAra, chaMda vagere anya viSayonA graMthAne khAdya karI mAtra jaina nyAyaviSayaka graMthA upara najara nAkhIe tA ema kahevuM paDe che ke, siddhasena ne samatabhadrathI vAdI devasUri ane hemacaMdra sudhImAM jaina nyAyane AtmA jeTaleA vikasita thA hatA te pUrepUrA upAsyAyajInA tarkathaMcAmAM mUrtimAna thAya che; ane vadhArAmAM te upara eka kALa citrakAranI peThe teoe evA sUkSmatAnA, spaSTatAnA ane samanvayanA raMgo pUryAM che ke, jenAthI mudritamanA thaI ApeApa ema kahevAI jAya che ke, pahelA traNa yuganuM ane (hi~gabara ane zvetAMmara) saMpradAyanuM jaina nyAyaviSayaka sAhitya kadAca na hAya ane mAtra upAdhyAyajInuM jaina nyAyaviSayaka sapUrNa sAhitya upalabdha hAtha teNe jaina vADmaya kRtakRtya che. * * 931. upAdhyAyajIe adhikArIbhedane dhyAnamAM zamI, viyenI vaheMcaNI karI te upara nAnA-moTA aneka jaina nyAyanA graMtho lakhyA. teoe jainataka paribhASA e jaina nyAyapraveza mATe laghu graMtha racI, jainagrAhityamAM tarkasaMgraha' ane 'tarka bhASA'nI kheATa pUrI pADI. 'sphusya' padAMkita ekaso ATha graMthA ke temAMnA keTalAka racI jaina nyAyavADmayamAM taiyAyikapravara gadAdhara bhaTTAcAryanA graMthAnI garaja sArI, nayapradIpa, nayaraca, nayAmRtataragiNI sahita nacepadeza, syAdvAdakalpalatA, nyAyAleka, manakha'khAdya, aSTasaTunrI TIkA' Adi graMthA cI jaina yAcavAmane udayanAcAya, gageza upAdhyAya, raghunAtha ziAmaNi ane jagadIrAnI pratibhAnuM naivedya dharyuM", 'adhyAtmasAra, adhyAtmapaniSada' jevA graMthAthI jaina sthAya vAhamayanA 'gItA, cALavAsiSTha' Adi vaizvika graMthA sAthe sabaMdha joDastro. ceADAmAM eTaluM ja kahevuM asa che ke, vaizvika ane bauddha sAhitye dArzanika pradezamAM sattaramA saikA sudhImAM je utkarSa sAcceA hateA, lagabhaga te badhA utkarSanA AsvAda jaina vADmayane ApavA upAdhyAyajIe pramANikapaNe AkhuM jIvana vyatIta karyuM" ane tethI tenA eka tejamAM jaina nyAyanAM bIjAM badhAM te lagabhaga samAI jAya che, ema kahevuM paDe che.'1 ' < 92. 8 rahekSyathI ati pramArahasya, syAdvAdaramya, (ke vA ane) vAdarahasya, bhASArahasya, nacarakSya ane upadezarahasya' temaNe racyA che te nivivAda che. prathamanA traNa anupalabdha che pattu temane lekha-nirdeza anya carcAmAM spaSTa che. evA 'rahasya' smRti rA graMtha karavAnI potAnI IcchA 'bhASArahasyamAM vyakta karI che.' A rahasya " zabdathI smRti karavAnI sphuraNA, prasiddha taiyAyika mathurAnAthanA 'tattvamasya' ane tattvAlAkarahasya' * 1. Tina sukhalAlanA bhAvanagaranI amI gRjarAtI sAhitya pacchida mATenA nibaMdha nAme jaina nyAyanA mika vikAsa' Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmanA TIkA thA parathI thaI lAge che. temanA maMgalavAda" ane "vidhivAda' nAmanA hAla anupalabdha graMthanA nAmamAM "vAda" zabda vAparavAnI skaraNa temanA samakAlIna navyanyAyanA vidvAna gadAdhare racela vyutpattivAda, "zaktivAda' Adi nyAyagraMtha parathI thaI lAge che. yazavijayajI navyacAya pIne pacAvI gayA hatA ane tethI ja navIna to temaNe jaina darzanamAM AyAM, tema ja navya nyAyanAM tanuM paNa jaina daSTie khaMDana karyuM? A ja yazovijayajInI viziSTatA che ke saM. 1250thI mAMDI temanA samaya sudhI je anya jainAcAryuM na karI zakyA te temaNe karyuM. temanI zailI jagadIza bhaTTAcAryanA jevI zabdabAhaya vagaranI gaMbhIra carcA karanArI che. mathurAnAthane emaNe ghaNe sthaLe upaga ane nAmollekha paNa karyo che. hemacaMdrAcArye jema pitAnA samakAlIna malayagiri ane vAdIdevasUrine ullekha nathI karyo, tema yazovijayajIe potAnA samakAlIna jagadIzane nathI karyo paraMtu jagadIzanA. graMthathI teo jANItA hatA ema anumAna thAya che." . : 933. jenonA vega sAhitya saMbaMdhamAM haribhadrasUrinA cagaviSayaka graMtha ane tyAra bAda hemacaMdrAcAryanuM "yogazAstra' ApaNe joI gayA. pachI A upAdhyAya thazevijayakRta gargo para najara kare che. te upAdhyAyanA zAstrajJAna, takozala ane cuMgAnubhava ghaNAM gaMbhIra hatAM. tethI temaNe "adhyAtmasAra, adhyAtmapaniSada' tathA "saTIka batrIzIo ega saMbaMdhI viSaca para lakhela che. temAM jaina maMtavyanI sUkama ane recaka mImAMsA karavA uparAMta anya dazana ane jainadarzananI sarakhAmaNI paNa karI che. dA. ta. adhyAtmasAra nA gAdhikAra ane dhyAnAdhikAramAM pradhAnapaNe "bhagavadgItA' tathA pAtajala sUtrane upayoga karI ane jainaprakriyAprasiddha dhyAnaviSane ukta baMne graMthanI sAthe samanvaya karyo che. adhyAtmapaniSadu'nA zAstra, jJAna, kriyA ane sAmya e cAra cAgamAM pradhAnapaNe "gavAsika" tathA "saittirIpaniSada'nAM vAkayonAM avataraNa ApI tAtvika aikya batAvyuM che. cAgAvatAra' dvAtrizikAmAM khAsa karI pAtaMjala-AganA padArthonuM jainaprakriyA anusAra spaSTIkaraNa karyuM che. A uparAMta temaNe haribhadrasUrikRta "cAgaviMzikA" tathA "SoDazaka" para TIkAo lakhI prAcIna gUDha tanuM spaSTa uddaghATana paNa karyuM che. ATaluM ja karIne saMtuSTa na rahetAM temaNe maharSi pataMjalikRta 'cogasUtronA upara eka nAnIzI vRtti: paNa lakhI che. A vRtti jainaprakriyAnusAra lakhAyelI hovAthI temAM yathAsaMbhava egadarzananI bhItarUpa sAMkhya prakriyAnI jaina prakriyA sAthe sarakhAmaNI paNa karI che. upAdhyAyajInI pitAnI vivecanAmAM jevI madhyasthatA, guNagrAhakatA, sUkSama samanvayazakti ane spaSTabhASitA dekhAI che tevI bIjA AcAryomAM ghaNI ochI najare paDe che. 934. maharSi pataMjalie pitAnuM "gadarzana' sAMkhya siddhAMta ane prakriyA para rahyuM che te paNa temanI dRSTivizAlatAthI te sarva darzananA samanavaya rUpa banyuM che, dA. ta. sAMkhyane nirIzvaravAda vaizeSika Adi dazane dvArA ThIka nirasta thayA ane sAdhAraNa loka. 1. rA. mohanalAla jhaverIne abhiprAya. . 2. juo temanI zAstravArtAsamuccaya-vRtti' ane "pAtaMjalasarakRti Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 svabhAvane jukAva IzvarapAsanA para vigepa jaNAze tyAre adhikArI tathA rucivicitratAne vicAra karI temaNe IzvarapAsanAne paNa sthAna ApyuM sUtra 1-33) ane IzvaranA svarUpanuM niSpakSabhAvathI evuM nirUpaNa karyuM ke je sarvane mAnya thaI zake (satra 1-24, 25, 26) pasaMda Ave te pratIkanI upAsanA karo paNa kaI paNa rIte mana ekAgra-sthira karo ane te dvArA paramAtmaciMtananA sAcA pAtra bane. AthI dhamane nAme kalaha TALavAne sAce mArga batAvyuM. A dRSTivizAlatAnI asara anya guNagrAhI AgrA para paNa paDI. tevA AcAryomAM haribhadrasuri ane cAritryanuM khAsa sthAna che. (dA. ta. hari. gabiMdu' . 16-20 mAM sarva devanI upAsanA lAbhadAyaka batAvI te para "cAri saMjIvanI cAra" e cAyane upacAza karyo che ane e ja rIte vijaye pitAnI "pUrvasevA hArdizikA," "ATha dRdionI sannAya' Adi zazAmAM anukaraNa karela che. jenA dazama sAthe pAtaMjala cagadarzana'nuM cAya anya sarva dazAnI apekSAe adhika che. te sAdagdha (1) zabdanuM (2) viSayanuM ane (3) prakriyAnuMema mukhyatayA traNa prakAranuM che. (1) mUla cagasayAmAM ja nahi paraMtu tenA bhAga suddhAmAM evA aneka zabdo che ke je netara dazanAmAM prasiddha nathI thA te ochA prasiddha che, tyAre jenazAstramAM khAsa prasiddha che. jevA kezavapratyaya, savitarka-vicAra-nirvicAra, mahAvata, kRta-kArita-anumAdita, prakAzAvaraNu, sApakrama, nirUpazcima, vasahanana, kevalI, kuzala, kAnAvaraNIya karma, mRthyajJAna, sUjharzana, sarva, kSINukaza, caramadeTa Adi (sarakhAvAgasutra ane tasvArtha), (2) vicAmAM prasRpta tanu Adi kalezAvasthAo, pAMca cama, rogajanma vibhUti, padama nirupama kamajuM svarUpa tathA tenAM daSTAMta, aneka kAryonuM nirmANa Adi. (3) prakriyAmAM pariNAmI, nityatA arthAta utpAda, vyaya, prauvya rUpe trirUpa vastu mAnI tadanusAra dharma-dharmanuM vivecana. A rIte jArI vicArasamatAnA kAraNe haribhadra jevA nAcA maharSi pataMjali prati hArdika Adara pragaTa karI pitAnA rogamAM guNagrAhakatAne nibhIka paricaya Avyo che. (juo gabiMdu' . dada upara ane gaNitramuccaya' kSetra 60 upara TakA) ane sthaLe sthaLe pataMjalinA rogazAstragata khAsa sAMketika zabdane jene saMketa sAthe sarakhAvI sadI daSTivALAne mATe ekatAne mArga chelle che. (juo. gabindu zla0 418, 4ra0) covice pataMjali pratye Adara batAvI (juo. cAgAvatAra hArvizikA' haribhasUrinA sUcita ekatAnA mArgane vizeSa vizAla banAvI pataMjalinA gavAne jena prakriyA anusAra samajAvavAne te paNa mArmika prayAsa karyo che (juo pAtaMjalaravRtti) ATaluM ja nahi aTake pitAnI trizikAo (barnIsI)mAM temaNe pataMjalinAcagasUtragata keTalAka vipa para AsabatrIzrIonA vAjala galakSaNavicAra, sthAnugrahavicAra,cagAvatAra, kalekahAne pAtra ane rezamAhAbhya (dvArdizikAo) racI ['nasAhityane saMkSipta itihAsa' (saM. 1989mAMthI zrIyazavijaya yuga' vibhAganA pRSTha 1 thI 49] 1. pativarSa zrIsukhalAlajInI "cagadarzana tathA gatriyakAnI hiMdI prastAvanA parathI Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImadda yazovijayajI lekhaka : zrIyuta nAgakumAra makAtI. [vaDedarA] bhAratavarSa e sate ane mahAtmAonI bhUmi che ema kahIe te temAM jarA paNa atizakti nathI. rAma, kRSNa, mahAvIra ane buddha jevA payagambarathI mAMDIne darekanI paraMparAne jALavI rAkhanArI mahAna vibhUtio samaye samaye ane yuge yuge A dezamAM pragaTI che. bhAratavarSanuM e saubhAgya che ke tenA aneka meMghA sapUtee pitAnA tyAga, tapa, vairAgya, vidvattA, jJAna, dhyAna, roga, adhyAtma, ejasa ane vApaNuthI jananI janmabhUminI kukha dIpAvI che. Arya dhamanI traNa mahAna zAkhAo-jena, vaidika ane bauddha. te paikI bauddhadharmo bhAratamAMthI dezavaTe lIdhA pachI paNa vaidika ane. janadhae dezanA saMskAraghaDataramAM pitAne yazasvI phaLo satata ApyA karyo che ane hajI paNa Age jAya che. jainadhame je saMskArasvAmIe ane dharmadhuraMdharanI bheTa bhAratavarSane caraNe dharI che temAM 1444 graMthanA racayitA zrIharibhadrasUri ane jJAna-vijJAnanAM tamAma kSetrane khUMdI vaLanAra kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanAM nAme jaina ane jainetara janatAmAM sArI rIte jANItA che. temanA ja jevI eka mahAna vibhUtie AjathI aDhI varSa upara pitAnI jJAna-saurabhathI bhAratane ane khAsa karIne gujarAtane aDadhI sadI sudhI suvAsita karyuM hatuM. pitAnA ucca cAritryathI, divya sAdhutAthI, prakhara pAMDityathI, advitIya buddhipratibhAthI, abhinava kAvyazaktithI, SaDradarzananA talasparzI jJAnathI, navya-nyAyanI prakhara mImAMsAthI ane dharma-utthAnanA bhagIratha prayatnothI vizada yaza prApta karanAra e yugapuruSanuM zubha nAma hatuM upAdhyAya zrIyazovijaya. ' A mahApuruSanI janmasAla cokkasa prApta thatI nathI paraMtu vi. saM. 1680 mAM agara tenI lagabhagamAM temane janma uttara gujarAtamAM rUpeNa nadInA kinArA upara AvelA kanoDA gAmamAM thayela hatuM. A gAma dazamA-agiyAramA saikAthI paNa prAcIna hovAnA purAvA maLI Ave che. temanI mAtAnuM zubha nAma bhAgade' ane pitAnuM zubha nAma nArAyaNa' hatuM. zrIyazavijayajInuM bAlyakALanuM nAma "jazavaMta" hatuM ane temane pasiMha nAme bhAI hatA. A banne bhAIoe vi. saM. 1988 mAM paMDita zrInayavijyajInA zubha haste dIkSA aMgIkAra karI hatI ane temanAM nAma anukrame "zrIyazevijaya" ane "zrIyavijaya' rAkhavAmAM AvyAM hatAM. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyazovijayajInI buddhipratibhAnA camakArA zarUAtathI ja jaNAvA lAgyA hatA. vi. saM. 169 mAM temaNe amadAvAdanA saMgha" samakSa ATha avadhAna karyA. AthI prabhAvita thaI tyAMnA eka zreNIe temanA gurune vinaMti karI ke, zrIyazovijayajI jevA heziyAra yuvAna sAdhune kAzI jevA sthAnamAM abhyAsa karAvI bIjA hemacaMdra jevA banAve. kAzInA abhyAsane badhA kharaca pate upADI levA taiyArI batAvI ane be hajAra dInAranI huMDI lakhI paNa dIdhI. gurunayavijya zive sahita kAzI AvyA ane tyAMnA prasiddha bhaTTAcArya pAse traNa varSa sudhI vidyAbhyAsa karAve. tIkSaNa medhA ane sunna grahaNuzaktithI temaNe traNa ja varSanA gALAmAM addabhuta vittA prApta karI ane anukaraNIya vAda ane vastRtvazaktithI kaMI vidvAne upara vijaya meLavye. AthI kAzImAM ja paMDitanI sabhAe temane nyAyavizArada" ane "nyAyAcArya jevI padavIo ApI. - kAzI choDyA pachI teo cAra varSa AgrAmAM rahyA ane nyAyazAstrane ane khAsa karIne nacanyAyanA gahana viSayane sUkSma abhyAsa karyo. tyArabAda teo amadAvAda AvyA. teo gujarAta tarapha AvavA nIkaLyA te pahelAMthI ja temanI ujavala dIti cAre dizAmAM phelAI gaI hatI. gujarAtanA te vakhatanA subA mahobatakhAnanI rAjasabhAmAM temanI prazaMsA thatAM mahAbatakhAne temane khAsa AmaMtraNa ApI rAjasabhAmAM teDI maMgAvyA, jyAM subAkhAnanI vinaMtithI temaNe aDhAra avadhAna karI batAvyo. A banAva pachI temanI dAsane suI madhyAhane tapavA lAgyuM. temanI vidvattAnI suvAsa cArA gujarAtamAM phelAI gaI. temanA bhASAprabhutve, temanA calaNI sikkA jevA TakADhINuM pramANabhUta vacanAmRtae, temanA utakaTa saMyama ane cAritrya, daMbhIovepaviDaMbane khullA pADavAnI temanI niDaratAe, tema ja temanA tejomaya adhyAtma jIvane temane te vakhatanA samagra vidvAna varga ane zamaNusaMghamAM anokhuM sthAna prApta karyuM. temaNe lagabhaga 300 uparAMta grI lakhyA che. nyAya, adhyAtma ane ceganA gahana viSayo upara temaNe javAnubhavapUrvaka potAnI jozIlI kalama calAvI che. va nanA sarva triAne teo ghoLIne pI gayA hoya tema lAge che. temanA vize eka lekhake kharuM ja lakhyuM che ke, "zrI cavijayajInI naya-nigamathI agamya ane gaMbhIra hyAdvAda-vacanasiddhAntanI racanA e AgamanA ja eka vibhAgarUpa che. temanI zAstra vacanArUpI caMdrikA zItala parama AnaMdane ApanavI, pavitra, vimaLa-svarUpa ane sAcI che ane tethI rasikajane tenuM he heze sevana kare che nyAya ane takanI eka mahAna pravAsI bhAratavarSamAM prAcInakALathI vidyamAna hatI. maharSi gautama prAcIna nyAyazAhanA purakata gaNAya che. tyAM pramANane AdhAre nyA zAe svIkArelA pratyenI paNa carcA karavAmAM AvI hoya evI paraMparA prAcIna nyAya Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe tarIke oLakhAya che. paraMtu dazamI-agiyAramI sadI pachI eka navya nyAyanI paraMparA zarU thaI chatAM navya-nyAyanI zAstrIya ane sacoTa rajuAta te maithilI gaNeza upAdhyAye lagabhaga teramI sadImAM karI. A paddhatimAM prameyanI carcA paDatI mUkavAmAM AvI ane kevaLa pramANenA AdhAre vastu siddha thavI joIe evI salamatama vicArIne avalaMbI nyAyazAstrane zuddha ane vaijJAnika takazAstranuM svarUpa ApavAmAM AvyuM. navya-nyAyamAM buddhinI sUkSamatA, vicArenI spaSTatA ane dalInI jhINavaTa prAdhAnya legave che ane tethI A nyAyane pacAvanAramAM advitIya mAnI ane apratima pratibhAnI jarUra rahe che. zrIyazovijayajI navya nyAyanA ekalA ane tArdikaziromaNi gaNuyA che. temanA grantha vAMcanArane temanI sUkSama vicAraNA ane akATaya dalIlothI temanI buddhi-prabhAnA camakArA mAna upajAvyA sivAya rahetA nathI. zrIyazovijayajInI kRtio saMskRta, prAkRta, gujarAtI ane hiMdI-mAravADI ema cAre bhASAmAM gAbaddha, pabaddha temaja gadya-padyabaddha che. temanA lekhananA mukhya viSaya Agamika, tArkika hovA chatAM temaNe pramANe prameya, naya, magala, yukti, AtmA, cega Adi tArkika viSaya upara navya tAkizalIthI lakhyuM che, eTaluM ja nahi paNa vyAkara, kAvya, chanda, alaMkAra, darzana Adi te vakhatanA sarvaprasiddha viSaye upara temaNe pitAnI vidvattAbharI kalama calAvI che. sujasavelI nA katAM temane mATe lakhe che ke "niro ApanuM devamaNi-ciMtAmaNi jevuM (nirmaLa) zrata-zAstra che, vAlIonAM vacanarUpI kaseTIe cahyuM che, tene abhyAsa paMDitajane bedhi eTale samyaktvanI vRddhi mATe kare che. temanI vidvatAthI temane " cAlI zAra" athavu, sarasvatInA mUchALA avatAranuM birUda maLyuM hatuM. temanI racanA ane bhASA mATe "sujasevelInA kartAe lakhyuM che ke - " vacanaracana syAdvAdanI, naya-nigama-agama gaMbhare re upaniSadA jima vedanI, jasa kaThina lahe keAI dhari re, zItala paramAnaMdinI, zuci vimala-javarUpA sAcI re. jehanI racanA-caMdrikA, rasiyAjana seve rAcI re." zrIyazovijyajI eka saphala guja2 bhASAnA kavi paNa hatA. temanAM kAvya narasiMha ane mIrAMnI peThe bhaktipracura ane prAsAdika chatAM uttama kAvyataravathI bharapUra che. temanA padyasAhityamAM stavane, sajhA, bhajana ane pade mukhya che. "AthamabhajanAvali'mAM saMgrahAyelAM ane mahAtmA gAMdhIjInA priya bhajana( cetana aba kehi darzana dIjetuma darzana zivasukha pAmI tuma darzana bhava chIje, cetana aba mAhi darzana dIje.2 A bhajana zrIyazavijyanuM ja che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra8 - prabhunA sukhanAM darzana thatAM temanA bhakata hAthamAMthI keTalI suMdara ane bhavya kapanAo sarI paDe che! AkharI abhuja pAMkhaDI, aSTamI zazI sama bhAlalAla vadana te zArada cAlo, vANI atihi rasALa lAla re. * ane prabhubhaktinA rasane jeNe svAda cAkhe tene pachI bIjo rasa kayAMthI game?-- ati jillA prItaDI, suja na game che bIjAne saMga ke * . mAlatI phUle mahiyA, kima bese che bAvaLatara bhaMga che. ae .. gaMgAjaLamAM je racyA, kima chilara he rati pAme mAla ke sAvara jaMga jaladharavinA, navicAhe he jaga cAtaka bAlake, keli dala phrajita kare, pANI maMjarI che pajarI sahakAra A taruvara navinAma, girUAzuM hA haiye yujInA pArake ae >> ane "hue chApe nahi athara arUNa jima, khAtAM pAna suraga; , pIvata bhAbhara prabhu guNe pAlA,tima muja prema abhaMga. 4 upAdhyAyanI keTalIka kRtio gUrjara sAhityamAM amara thaI jAya tevI che. A mahApunuM avasAna vi. saM. 143mAM etihAsika ThAI nagaramAM thayuM hatuM, jyAM temanI pAdukA vi. saM: 174pamAM pratiSita thayelI hAla paNa vidyamAna che. temanA samAdhistUpanI punaH pratikAnA zubha avasare A mahAna tArkika mahAna nAyika, mahAna gUrI putra ane mahAna bhAratIya saMrakAra vAmIne arthe arpavA tA. mArcanA - raje A sAravatuM sUtra javAmAM AvyuM che. huM paNa temane mArI zraddhA-mAnajali apa kRtArtha thAuM chuM. - '' : ? Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .: - zrIyazovijayajIkI jIvana-kArya rUparekhA lekhaka : paM0 zrImAn sukhalAlajI saMghavI prastuta grantha jainatarkabhApAke praNetA upAdhyAya zrImAn yazovijaya hai / unake jIvanake bAre meM satya, ardhasatya aneka bAteM pracalita thIM para navase unhoMke samakAlIna gaNI kAntivinayajIkA banAyA sujazavelI bhAsa' pUrA prApta huA, jo bilakula vizvasanIya hai, tabase unake nocanakI kharIqharI bAteM bilakula spaSTa ho gii| vaha 'bhAsa' tatkAlIna gujarAtI bhASAMmeM padyabaddha hai jisakA Adhunika gujarAtI meM saTippaNa sAra- vivecana prasiddha lekhaka zrIyuta mohanalAla da. desAI B. A. LL.B. ne likhA hai / usake AdhArase yahA~ upAdhyAjIkA jIvana saMkSepameM diyA jAtA hai 1 66 1, : : " upAdhyAyanIkA janmasthAna gujagatameM kalola (bI. vI. enDa sI. AI. relve ) ke pAsa * kanoDu' nAmaka gA~va hai, jo abhI bhI maujUda hai| usa gA~vameM 'nArAyaNa' nAmakA vyApArI thA jisakI dharmapatnI 'somAgade' thI / usa dampatike 'jasavaMta' aura 'padmasiMha' do kumAra the / kabhI akacarapratibodhaka prasiddha jainAcArya hIravijayasUrikI ziSyaparaMparAmeM honevAle paNDitavarya zrI. 'nayavijaya' pATaNake samIpavartI 'kuNagera nAmaka gA~va se vihAra karate hue usa 'kanoDDu gA~nameM pdhaare| unake pratibodhase ukta donoM kumAra apane mAtA-pitAkI sammatiseM 'unake sAtha ho lie aura donoMne pATaNa meM paMH nayavinayajI ke pAsa hI vi. saM. 1688 meM dIkSA lI aura usI sAla zrIvijayadevasUrika hAthase unakI baDI dIkSA bhI huii| ThIka jJAta nahIM kiM dIkSAke samaya donoMkI umra kyA hogI, para saMbhavataH ve dasa-bAraha varSase kama umra ke naM rahe hoNge| dIkSAke samaya 'jasavaMta ' kA 'yazovijaya ' aura 'padmasiMha ' kA 'padmavijaya' nAma rakhA gayA / usI padmavijayako upAdhyAyajI apanI kRtike aMtameM sahodararUpase smaraNa karate haiM / saM. 1699 meM ' ahamadAvAda' zahara meM saMgha samakSa yazovijayajIne ATha avadhAna kiye / isase prabhAvita hokara vahA~ ke eka ghanaMjI sUrA nAmaka prasiddha vyApArIne guru zrInayavinayajI ko vinati kI ki paMNDita yazovijayajIko kAzI jaise sthAnameM par3hAkara dUsarA hemacandra taiyAra kiijie| ukka seThane isake vAste do hajAra cA~dI ke dInAra kharca karanA maMjUra kiyA aura huMDI likha dI / guru nayavijayajI ziSya yazovijaya Adi sahita kAzImeM Ae aura unheM vahA~ke prasiddha kisI bhaTTAcAryake pAsa nyAya Adi darzanoMkA tIna varSataka dakSiNA dAna-pUrvaka abhyAsa kraayaa| kAzI meM hI kabhI Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdameM kisI vidvAn para vijaya pAneke bAda paM. yazovijayajIko 'nyAyavizArada kI padavI milii| unheM 'nyAyAcArya pada bhI milA thA aisI prasiddhi rhii| para isakA nirdeza 'mujazavelImAsa' meM nahIM hai| phAzIke bAda unhoMne AgarAma rahakara cAra varSa taka nyAyazAstrakA vizeSa abhyAsa va cintana kiyA / isake bAda ve amadAbAda pahu~ce jahA~ unhani auraMgajebake mahobatakhA nAmaka gujarAtake sveke samakSa aThAraha avadhAna kiye / isa vidvattA aura kuzalatAse AkRSTa hokara sabhIne paM. yovinayajIko 'upAdhyAya' padake yogya samajhA / zrIvijayadevarika ziSya zrovijayapramarine unhe saM. 1718 meM vAcaka 'upAdhyAya' pada samarpaNa kiyA / vi. saM. 1743 meM hamoI gA~va, no baDhodA sTeTameM amI maujUda hai usameM upAdhyAyanIkA svargavAsa huA, jahA~ unakI pAdukA vi. saM. 1745 meM pratiSTita kI huI abhI vidyamAna hai| upAdhyAya ke ziSyaparivArakA nirdeza 'mujasavelI' meM to nahIM hai para unake tatvavijaya, Adi ziSya-aziSyokA patA anya sAdhanasi calatA hai jisake vAste 'jana gUrjara kavio' mA. 2 pR. 27 dekhie| upAdhyAyIka bAhya jIvanakI sthUla ghaTanAkA jo saMkSipta varNana Upara kiyA hai, usameM do ghaTanAe~ khAsa mArkekI hai jinake kAraNa upAdhyAyajIke Antarika jIvanakA srota yahA~taka antarmukha hokara vikasita huA ki nisake bala para ve bhAratIya sAhityameM aura khAsakara jaina paramparA, amara ho ge| unameMse pahilI ghaTanA abhyAsake vAste kAzI nAnekI aura dUsarI nyAya Adi darzanoMkA maulika abhyAsa kanekI hai.1 upAdhyAyanI kitane hI buddhiva pratibhAsampanna kyoM na hote unake vAsta gujarAta AdimeM adhyayanakI sAmagrI kitanI hI kyoM na juTAI jAtI, para isameM koI saMdeha hI nahIM ki ve agara kAzImeM na nAte to unakA zAstrIya va dArzanika jJAna, jaisA unake pranyomeM pAyA jAtA hai, saMbhava na hotA / kAzImeM Akara bhI ve usa samaya taka vikasita nyAyazAstra khAsa karake navIna nyAya-zAstrakA pUra valase adhyayana na karate to unhone jaina paramparAko aura tadvArA bhAratIya sAhityako jaina vidvAnakI haisiyata no apUrva bheMTa dI hai vaha kamI saMbhava na hotii| dasavIM zatAbdIse navIna nyAyaka vikAsake sAtha hI samapra vaidika darzanoMmeM hI nahIM balki samapra vaidika sAhityameM sUkSma vilepaNa aura tarkakI eka naI dizA prArambha huI aura uttarottara adhika se adhika vicAravikAsa hotA calA no abhI taka ho hI rahA hai / isa navInanyAyakRta navya yugameM upAdhyAyanIka pahale bhI aneka zvetAmbara digambara vidvAn hue no buddhi-pratimAsampanna honeke alAvA jIvanamara zAnayogI bhI rahe phira bhI hama dekhate haiM ki upAdhyAya ke pUrvavatI kisI jaina, vidyAnna naina mantavyoMkA utanA satarka dArzanika vizlapaNa va pratipAdana nahIM kiyA jitanA upANyAyajIka kAzIgamanameM aura natryanyAyazAnaka gambhIra adhyayana meM hI hai / navIna nyAyazAnake abhyAsase Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA aura tanmUlaka sabhI tatkAlIna vaidika darzaneoMki abhyAsase upAdhyAyajIkAM sahaja buddhi pratimAsaMskAra itanA vikasita aura samRddha huA ki phira usameMse aneka zAstroMkA nirmANa hone lagA / upAdhyAyajIke granthoka nirmANakA nizcita sthAna va samaya denA abhI saMbhava nahIM / phira bhI itanA to avazya hI kahA jA sakatA hai ki unhoMne anya jaina sAdhuoM kI taraha mandiranirmANa, mUrtipratiSTA, saMgha nikAlanA Adi bahirmukha dharmakAyoM meM apanA manoyoga na lagA kara apanA sArA jIvana jahA~ ve gaye aura jahAM ve rahe vahIM ekamAtra zAstroMke cintana tathA navya zAstroMke nirmANa meM lagA diyA / upAdhyAyajI kI saba kRtiyA upalabdha nahIM haiM / kucha to upalabdha haiM 'phira bhI jo pUrNa upalabdha hai ve hI kisI prakhara buddhizAlI aura prabala puruSArthaMka AjIvana abhyAsake vAste paryApta haiM / unakI labhya, alabhya aura apUrNa labhya kRtiyoMkI abhI takakI yAdI alaga dI jAtI hai jisake dekhane se hI yahA~ saMkSepameM kiyA jAnevAlA una kRtiyoMkA sAmAnya vargIkaraNa va mUlyAGkana pAThakoMka dhyAnameM A sakegA / upAdhyAyajokI kRtiyA~ saMskRta, prAkRta, gujarAtI aura hiMdI - mAravAr3I ina cAra bhASAoM meM gadyabaddha padyabaddha aura gadya-padyavaddha haiN| dArzanika jJAnakA asalI va vyApaka khajAnA saMskRta bhASAmeM honese tathA usake dvArA ho sakala dezake sabhI vidvAnoMke nikaTa apane vicAra upasthita karanekA saMbhava honese upAdhyAyajIne saMskRtameM to likhA hI, para unhoMne apanI jainaparamparAkI mUlabhUta prAkRta bhASAko gauNa na samajhA / isIse unhoMne prAkRta meM bhI racanAe~ rkA / saMskRtaprAkRta nahIM jAnanevAle aura kama jAnanevAloM taka apane vicAra pahu~cAneke lie unhoMne tatkAlIna gujarAtI bhASAmeM bhI vividha racanAe~ kI / maukA pAkara kabhI unhoMne hiMdI mAravADIkA bhI Azraya liyA / vipayadRSTise upAdhyAyajIkA sAhitya sAmAnyarUpase Agamika, tArkika do prakArakA hone para bhI vizeSa rUpase aneka viSayAvalambI hai| unhoMne karmatattva, AcAra, caritra Adi aneka Agamika vipayoM para Agamika zailIse bhI likhA hai; aura pramANa, prameya, naya, maMgala, mukti AtmA, yoga Adi aneka tArkika viSayoM para bhI tArkika zailIse khAsakara navya tArkika zailIse likhA hai | vyAkaraNa, kAvya, chanda, alaMkAra, darzana Adi sabhI tatkAla prasiddha zAstrIya viSayoM para unhoMne kucha na kucha atimahattvapUrNa likhA ho hai / zailIkI dRSTise unako kRtiyA~ khaNDanAtmaka bhI haiM, pratipAdanAtmaka bhI haiM; aura samanvayAtmaka 'bhii| jaba ve khaNDana karate haiM taba pUrI gaharAI taka pahu~cate haiM / pratipAdana unakA sUkSma aura vizada hai / ve jaba yogazAstra yA gItA Adike tattvoMkA jaina mantavyake sAtha samanvaya karate haiM taba unake gambhIra cintanakA aura AdhyAtmika bhAvakA patA calatA hai| unakI aneka kRtiyA~ kisI anyake pramthakI vyAkhyA na hokara mUla, TIkA yA donoM rUpase svatantra hI haiM, jaba ki aneka kRtiyA~ Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 prasiddha pUrvAcAyaki prathAkI vyAkhyAnapa hai| upAdhyAyanI the pake jaina aura shvetaambr| phira bhI . vidyAviSayaka unakI dRSTi itanI vizAla thI ki vaha apane sampradAya mAtrameM samA na sakI anapatra unhoMna 'pAnaJjala yogasUtra' Upara bhI liyA aura apanI nIva samAlocanA kI chatya digambara-parampargaka sUkSmaja tAkiMkAvara vidyAnandaka RTinatara 'aSTamahanI' nAmaka granthaka apara, RTilatama vyAptyA bhI limbii| gujaganI aura hiMdI mAravADhImeM milI huI unakI RniyA~kA ror3A bahuna vAcana parata va pracAra pahine hI meM rahA hai, parantu unakI saMskRta-prAkRta niyoMki adhyayana-adhyApanakA nAmonizAna bhI unake jIvana kAme kara. 30 varSa pahale taka damvanameM nahIM aataa| yahI sababa hai ki dAI bho varSa jinana kama aura gyAsa upadravapi muka isa muchina samaya meM bhI unakI saba RtiyA surakSita na rhiiN| paThana-pAThana na honameM unakI niyaMki pArTIkA TippaNI niva nAnakA no mammatra rahA hI nahIM para unakI nakale mI ThIka-ThIka pramANa, dona na pii| jhucha kaniyA no aisI mI mila rahI hai ki jinakI sirpha eka eka prati nhii| sambhava hai aisI hI eka eka nakaTavAlI aMne niyA~ yA to chama ho gaI ho, yA kinhI acAna sthAnI vitara-bitara ho gaI h|| bo kucha ho para ava bhI upAdhyAyanIkA jitanA mAhigya chanya hai, utanaM mAtrakA TIka-ThIka pUrI taiyArI sAtha adhyayana hiyA nAya nI nena parampaga cArga anuyoga nathA Agamika tAki koI viSaya anAra na hNg| udayana aura gagA ne maithila nAmipuGgaki dvArA jo natrya nakazAstrakA bInAgapaga va vikAsa prArambha huA aura jimakA vyApaka-pramAtra vyAkaraNa, sAhitya, chanda, vividha-darzana aura dharmazAna para par3A aura khuba phelA usa vikAsapa bamcina sirpha do sampradAyakA sAhitya rhaa| jinameM bauddha sAhityako uma truTikI pUrtikA nI sambhava hI na rahA thA kyoki bArahavI nahIM zanAnaki bAda mAgnavapameM bauddha, vihAnako paramparA nAmamAtrako bhAna nahI isalie vaha yuTi utanI nahI agnI nitanI nana mAhityako baha shutti| kyoki kSana-sampradAyaka saikar3A hI nahIM cakki hajAga mAyanasampanna tyAgI va kucha gRhastha bhAratavarSa prAyaH samI bhAgomeM maujUda rahe, jinakA mukhya vanauvananyApIya zAsacinnunake sivAya aura kucha kahA hI nahIM jA sktaa| isa jaina sAhityako kamIko dUra karane aura aM hAtha pUrI taraha dUra bharanakA umjavala va sthAyI aza agara kisI na vidvAnako nauvaha upAdhyAya yazovijayanIko hAha!"........ [siMdhI inapranpamAlA prayAMka 8 pi., 1994 meM prakAzita upA. dhAgyavijayanI dena dvamA prastAvanA Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImadyazovijayavAcakAnAM duSyamAdhyAtmikatvaM c| : lekhaka : vyA sAhityAcAryazrInArAyaNAcAryajI jainaMzramaNaparampaMgayAM bRhattapAgacche yugapradhAnAnAM vizvavanyacAritrANAM akavvarasamrATapratibodhakAnAM tapasvicUDAmaNInAM tatrabhavatAM jagadaguruzrIvijayahosUrIzvarANAmanvaye bahUni muniranAni prAdurbhUtAni / adyatve'pi ca yo'tivizAlo jainamunisako vidyate taraya mahattamo'zastepAmeva mahAmanA ziSyaparivArabhUtaH / sarvatukaphalairalaGkanaH kalpataruriva teSAM parivAraH nikhilaguNakalitamunivRndena virAjito'bhUt / teSAM parivAre bahavo nAnAzAstrapAradRzvAno vidvAMsaH, bahavaH kavIndrAH, anekA vAdIndrAH, bahavo hi svAntagrAhivyAkhyAnazailyA rAjapratibodhakAH, bahavo'tidIrghatapasvinaH, evaMdharmeNa jaganItalamudyotayanto naike mahAtmAna Asan / paNDitapravarazrIlAmavijayagaNina upAdhyAya-zrIvinayavijayAdayazca vaiyAkaraNaziromaNayaH, 'hIrasaubhAgya' AdikAvyasnanirmAtAraH kaviziromaNayaH, vijayasenasUri-devasUri-zAnticandropAdhyAya-bhAnucandragaNyAdayo yavananRpANAmapi hRdaye dharmasaJcArakA upadezakAH, pranthatrizatInirmAtAraH 'kUrcAlIzAradA' ityapratimavirudadhAriNo nyAyavizAradA nyAyAcAryAH pItavAGmayA yogidhurINA vAcakapuGgavAH zrIyazovijayavAcakAzca eteSAM horasUrimahAtmanAmeva sAkSAt paramparayA vA shissyaaH| - eteSu sarveSvapi zrImatAM yazovijayavAcakAnAM vaiduSyaM viziSTamullekhamarhati / samAsAdinasurabhAratIprasAdA ime mahAnubhAvAH sarvamapi vAGmaya papuriti vacane nAyuktilezaH / 1688 tame vaikrame saMvatsare'bhinava eva sukumAre vayasi gRhItadIkSAkA savitRvabrahmacaryatejomaNDalena dedIpyamAnA ime mahAnubhAvAH svagurvAdisamIpe zAstrAbhyAsaM vidhAya darzanazAstrAdhyayanArtha paramapavitra vArANasI jgmuH| sA ca vArANasI kIhazI : surabhAratyA surasaritazca paraM dhAma, yatra nikhileSvapi vipayepu labdhapArA digantavyAtakIrtayo vidvadvaryAH parivasanti / ye khala anyasthAnAdAgataM vidvanmaNimapi tRNAya manyante sma / tatra gatvA ime yazovijayavAcakA kasyacidekasya nyAyAcAryasya savidhe tarkazAstrAcyayanaM prArebhire / tatra caijhArapadopalakSitena sarasvatImanunA tatra bhavatI zAradA prasAda lavdhavarA varSatrayamAtreNaiva kAlena lIlayaiva dArzanike vAGmaye navya-nyAye ca vizAradA babhUvuH / nanvayamAzcaryApAdako vyatikaro yat svalpIyAMsamapi kAlaM yAvadadhIya ete vArANaseyA vAdiparpado vijigyuH sAmpradAyikabhedaM ca manasi nANyapi nighAya yazovijayapratibhayA'titarAM camatkRtA vArANaseyA vidvAMsastAn 'nyAyavizArada virudena nitarAmalakuH / pazcAda gUrjarabhUmimAgatya navyanyAyapraNAlI yathAyathaM jainanyAye'vatArya viracitapara: Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatanyAyapratthaimya emyaH sAnandaM vidvAMso 'nyAyAcArya 'panupadIcaH / emI racitA nyAyapranyAH jhuna garbhAreNa vaiduSyeNa paripUrNa vyante / prakANDanaiyAyikA api teSAM naHkRtikaM pANDityaM TvA sAmimAnaM kanpayanti ziraH / na ca kevalaM darzanazAna eva naipuNyaM dezaM, hindu kAvya vyAkaraNa-vidvAnnAdiviSayeSvapi pANDityaM darIdRzyate / punaHsarve tasvaNAnAM suphuTaM jJAyata evaM sarvendupayogaviSayeSu naikA bhASAyacA. varSIyasAmayupakAriNaM siddhAntaM maha evaM sAhityazira dartA vicakaNAgdAna 'kUrcAkrIzAradA' miyuddha mandirapratihanragatigan / atra prazastayA zailyA varNayAmAsuH / bhavanti nAna bahutraH paNDinAH zaye niyAtAH, paraMtu na ine nAdyAH, pAtro paaynaay|mhrnidymese lInamanana Asan / tadviracinapranyA putrenaM viSayaM mukhyakurvanti / eSa mAnavinodArthaM cAnyadanutanaramaMtra | AdhyAtmikazApanA ganA ape pune mahAnubhAvAH 'pAtaJjalayogadarzana' amiSe vaidatrsAmpradAyacanane'pi pratyeti vyAkhyAM viracayya svayameodayaM nipuNAdaraM vyaktIcakruH / etAdRzAnAM puNyacaritAnAM yAtrI stuti nureva eteSAM calunagaM sudAm / yato niyantraH kAntipradhAnaH sucAviSTo'hamAtaca zomana etra | bainadarzanane sUtrako gamanapatramAnavaH / prAdurbhunA mahAnadrayAM na kevalaM vainazAsanasyaivalAranA binA samasyAyasya bhAratavarSasyApatyatra nasandehaH / nehAne varSANi yAgadapaNA evaM mahAmAna: pAtra bhArata kSetra baiMkale 1743 navasare viluH teSAnupakArasnaye maMtra kArabhUmo tanmUrtipratiSThApanAmahotsava vidhIyate zrIyazavijayasArasvatatra yojitaH punaHsarvathA prasAI nivAntaprazaMsanIya nanumodanI c| ahamapi grAtmIyAnAmeSAM mahAkAyAM yoH stutijhumAjhADaM samarpayAmi iti // : Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sujalI bhAsa ka pUjaya munivara zrIkAMtivijayajI - - * [ kALa : 1 ] jhAMjharIyA yunivara ! dhana dhana tuma avatArae zI. ] praNamI sarasati sAmiNI che, sugurune lahI supasAya; zrIyazavijaya vAcaka taNA che, gAIzuM guju samudAya. . guNavatA re munivara ! dhana tuma jJAna-prakAsa. 1 vAdi-vacana-kaNi caDhathI , tuja zata suramaNi khAsa, bedhi-vRddhi-heti kare che, budhajana tasa abhyAsa. gu. 2 sakala sunIsara sehare che, anupama Agamane jANa kumata-utthApaka e ja che, vAcaka-kulamAM re bhANu, gu. 3 prabhavArika zatakevalI , AgaI huA SaTa jema kalimAMhI jotAM thakA che, e paNa zutadhara tema. gu. 4 jasaddhapaka zAsane che, svasamaya - paramata - dakSa *, * . hice nahi keI ene jI, suguNa anerA zata lakSa, zu. 5 kurcAlIzArada taNe che, biruda dhare suvidita balapaNi alavi jiNe che, lIdhe tridaza guru jita. gu. 6 gujaradhara-maMDaNa ahiM che, nAme kArDa vara gAma tahAM hue vyavahAri jI, nArAyaNa ehaveM nAma. guru 7 tasa gharaNuM sibhAga che, tasa naMdana guNavaMta laghutA paNa buDhA Agale che, nAme kumara jasavata. gu. 8 'saMvata selaaThayAsithe ja rahI kuNagirira mAsika "zrInayavijaya paMDitavaru ja, AvyA kahehe ulAsi. gu. 9 mAta putrastuM sAdhunAM che, vAMdi caraNa savilAsa; suguru dharma upadezathI jI, pAmI vacarAga prakAsa. gu. 10 aNahilapura pATaNa jaI ja, hai guru pAse cAritra, yazavijaya evI karI che, thApanA nAmanI tatra. gu. 11 pAThati-1 buddhi. 2 kuNagera. 3 kahe ullAsa. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padamaciya bIje valI che, tasa bAMdhava guNavaMta te prasaMge prerita che, te paNi thaye vatavaMta. gu. 12 vijayadevazuka-hAthanI che, vaTa dIzA huI khAcaka biDhane selaaThazAsice che, karavAM abhyAsa. gu. 13 sAmAIda Adi vAyA che, zrIjasa zukyukhi bApi sAkara-dalamAM mithatA jI, nime rahI mani zunA vyApi. pu. 14 saMvata selanavAjIe cha, rAjanagaramAM suggAna; saddhi sAkhi "saMghanI che; atha mahAavadhAna. guru 15 "cA" dhanajI suNa tire che, dhInavi guru ema cAgya pAtra vidyAta cha, zalya e bIjo kema?, gu. 16 je kAcI jaI anya che, ghaTa darzananA aM; kari rekhA javuM , kAma paNa "jinapaMtha'. gu. 17 vacana culI hara lavuiM che, "kartha e dhanane adhIna micchAmati vihunnAra , tA.nija zAstra navIna" gu18 nAnA zunuM elatAM che, I racanAnI ceSa(kha); suvi suNatAM sAthe che, kAMti grakala zubha. zu19 * [ hALA :2] (cANa dalI kare cheda karavuM jahI che kAla, kada vIjaLI-ro] dhanacha sUvA saha, vacana zunuM suI de lAla, vacana zu cha de lAla. AchI sana hicchA, kahe chama te zu che lAla, he Ima te zuchI de lAla. de hara dinA junA kharacahyuM che lAla, rajavanAra parivane vAvAI tathavidhi aMcihyuM ke lAla, kaMthAvidhi 1 6i cuta ekavI coka, bhAve te baMNI he lAla, bhA . Ima suNa kAzIrA, he zu dinamaNi che lAla, zahera 8) darikAza, bhagati dhruva bhaTakalI ke lAla, jagati pAdhithI kaMTAya, kaIvA ekalI che lAla, karavA. 2 kATiza-ajhAra, purA vAghagchI Te' lAla, purA zatra, zuSa ghAri, jihAM sarakRti vasI che lAla, ji tithi-kula-bhAta, cAra bhaTTa "hA lAla, AcArajo jANa thastha akhaTa, te darzana tha da lAla,. te 3 cArija pAla, bhAnuM zitha a da lAla, bahu mImAMsAdi abhyAsa, kaI vidyA che. lAla, karaMTa 8 pazcika. 5 kakSAM. 1 guNa che makka 8 ka. - - - -- --- - - - - - - Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te pAsa jasa Apa, bhaNe prakaraNa ghaNu che lAla, bhaNe nyAya mImAMsAlApa, surata jaiminitaNAM he lAla, surata4 vizeSika siddhAMta, bhaya ciMtAmaNi ho lAla, bhaNyAM vAdi-ghaTA duradAMta, vibudha-cUDAmaNI che lAla, vibudha sAMkhya prabhAkara bhaTTa, matAMtara, sUtraNa he lAla, matAMtara dhArai mahA daragha; jinAgama-maMtraNa che lAla, jinAgama0.5 paMDitane che Apa, rUpiye dina prati he lAla, rUpaiye paThana mahArasa vyAya, bhaNe. jasa zubhamati he lAla, bhaNuM tIna varasa lagi pATha, kare ati abhyAsI che lAla, kareM. saMnyAsI kari ThATha, A ehaveM dhasI he lAla, A0 tehasuM mAMDe vAda, sakala jana khitAM he lAla, sakala 'nATho taji unmAda, saMnyAsI dekhatAM he lAla, sanyAsI. paMcazabada-nIzANu, dhuti Ijati he lAla, dhuraMti AvyA jasa budharANa, nijAvAsi titi che lAla, nijA. 7 vArANasI zrIpAsa, taNI kIdhI thaI ho lAla, taNuM * nyAyAvizArada tAsa, mahAkarati thaI he lAla, mahA kAzIthI budharAya, triha varaSAMtare ho lAla, vihu. : tArkika nAma dharAya, AvyA pura Agare he lAla, AvyA. 8 nyAyAcAryani pAsi, budha vali Agare he lAla, budha kIdhA zAstra-abhyAsa, viziSathI Adare hara lAla vizeSathI. - DAra varasa paryata rahI avagAMhiyAM che lAla, rahI. * kIza. tarka siddhAMta, pramANa pravAhiyo che lAla, pramANu 9 AgarAI saMgha sAra rUpiyA sAtameM he lAla, rUpaiyA * mUke kari manuhAra, Age jasameM raseM ho lAla age. pAThAM putaka tAsakarAya umaMgaryuM he lAla, karAya chAtrone savilAsa, samApyAM gamyuM che lAla, samApyAM 10 durdama vAdI bAda, pari pari japatA chelAla, pari, AvyAM ahamadAvAda, vidyArthI dIpatA ho lAla, vidyArtha INi pari sujasanI veli, sadA bhaNasaeN jike ho lAla, sadA, kAti mahAraga reli, sahI lahitye tike he lAla, sahI. 11. . Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phATa [ dALa : 3] * [bhAInIcA grAhI vIra vilerA cha-e dezI ] kazIthI udhAre zrIgurujI kahe che, ritI dizi dizi vAda, cAvizArada birUda dhare vaTa che, Age tUra-ninAda. 1 cAlo sahelI he! ane vAMdavA che, Ima karye rI veM zAnadIpaka zrIpattiva che, jevA to meMg. cale. 2 bhaTa caTa-vAdI viSNu viDio che, tArAI jima caMda bhavika cara udAna dIya che, vAdikaroviMda, ca, 2 vAcaka-cAraNa-gaNi sUlaTakatA che, vaTavA saMgha zrama nAgapurIya-carAhe padhAriyA , latA adA udagha. cAlA. 4 kati parI diNi digi ujavI che, vibudhanajI atramA rAjakabhamAM karatAM vadhunA , ni mahAbatakhAna. cA. 5 gujarapatine na I kharI che, jevA vidyAvA tAtra dhanathI jazna sAthe valIjI, athAda avadhAna. cAle khiI sthAnI khAna khuI thayA che, buddhi vakha nibApa; AtaMbAkku vAritra vAjate che, A dhAnika Apa. cAlo0 7 zAjinazAsana unnati to thaI che, vAthI ta5-7-zobha; za carAtrImAM zrama kahe che, e paMDita aAma cAle.08 saMva grakala mili zrIvijayadevane araja kara kara kI bahuta e lAcaka cakaze padi cha kucha ka ekanI rA?i cAle9 - pati lAyaka evuM jadine che, dhAre manamAM Apa; paMDitajI thAnakata vidhivuM Adare che, zuM lAvatA. cA. 10 bhInA mAraga zuddha , cA saMyama civa (kha) jyamAdika paMDita-maMTalI che, e caraNa , atha. cAle. 11 olI tapa ArAdhyuM vidhithI che, tatra kula kavi tri; vAcaka-padavI sattaraaTAramAM jI, zrIvijayaba dITha. cA. 12 vAcaka janma-nAmI jagamAM e ja , curazukane avatAra brajali kama sutAM saMpa che, kAMti cUdA kAra cAle 13 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ hAla 4] [ Aja amAre AMgaNie dezI.] "zrIyazavijaya" vAcaka taNa, huM te na lahuM guNa-vistAre re gaMgAjala-kaNikAthakI, ehanA adhika arthe upagAre che. zrI. 1 vacana-racana svAduvAdanAM, naya-nigama gaMbhIre re upaniSadA jima vedanI, jasa kaThina loM koI dhIre 2. zrI. 2 zItala paramAnaMdinI, zuci vimala-svarUpA sAcI re; jehanI racanA-caMdrikA, rasiyA jaNa se rAcI che. zrI. 3 - laghubAMdhava. haribhaka, kaliyugamAM e thaye bIje re. , chatA yathAratha guNa suNI, kaviyaNa budha ke mata khI che. zrI. 4. sataratrayAli mAsuM rahyA, pAThaka nagara hAI re , tihAM surapadavI aNusarI, aNusaNi kari pAtaka baeNI re. zrI5 sIta-talAI pAkhatI, tiha bha a sasare re temAhithI dhvani nyAyanI, pragaTe nija divasiM pahUra re. zrI6 savegI zira-seha, guru zvAna-yaNane dariye re paramata timira uchedivA, e te bAlAsaNa dinakariye re. zrI. 7 zrI pATaNanA saMghane lahI, ati Agraha suvizeSi re, saMbhAvI guNa-phUlahiM, Ima sujasalihe leSi khi) 2. zrI. 8 uttama-guNa udubhAvatAM, ma pAvana kIdhI jahA re, kAMti' kahe jasa-velaDI, suNatAM huI dhana dhana dIThA re. zrI. 9 iti zrImanmahopAdhyAyadhIyazovijayagaNiparicaye 'mujasaveli' nAmA bhAsaH saMpUrNaH // [ 3-14 zrI zAMtisAgarajI bhaMDAranI prati ] A prati amadAvAdanA zrIzanisAgarajInA bhaMDAramAM tathA zrI vIravijayajInA bhaMDAramAM hatI. hAlamAM [vi. saM. 2012mAM] vIravijayajInA bhaMDAramAM na levAnuM jANavA maLyuM che. saM. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sujasevelIne sAra [kALa H pahelI [nIcanA anuvAdanI mahattvanI bAbatamAM - - kaccha mAMTe ucina TipaNe Apyo ane javAM.] sarasvatI devIne praNAma karI, cazanI capA pAmI zrI vijaya vAcakanA guNasamudAyanuM gAna karIzuM. he guNavaMtA munivara zrIyazovijayajI! tamArA grAnaprakAzane dhanya che. (1) - niye ApanuM devamavi-ciMtAmaNi jevuM (nirmaLa zruta-zAka che, vAdIonAM vacanarUpI koTIe caDyuM che, tene abhyAsa patijane badhi eTale samyaktra (sAcI za8)nI vRddhi karavA mATe kare che. (2) sakala cunImAM zirAmagi, "Agama-siddhAntanA anupama jhAlA, apramatAnA dithApaka ane vAcake (upAdhyAyanA kulamAM suI jevA Apa jayavaMtA varte che. (3) pUrva prabhavasvAmI Adi zrutakevaLI thayA, tevI rIte kalikALamAM e te A zrI vijaya paDyuM tevI rita (viziSTa) zutadhara vase che. (4) 1. eNra thazavALA thazAMthinA guramI havAnAM varNana karanArI sevAthI A kRtinuM nAma kae "cUsavalI rAkhyuM che. 2. zItha kAvinyajI, te dikanA divya upAdhyAya thAvANudijAjI, temanA ziSya zIlAevijayajI gaNi hatA, ane temanA ziSya chInayavijayajInA ziSya tarIke tA. 8. emanI saMgAvAnI ane mizra bhASAnI kRtio evI che ke nAstio Aritaka banAve, adhamIna mAM banAve, athaDhALane kALu banAva ne zraddhA hoya te zraddhAnAM mULa cAna che ana akSata mAne pada viveka karAvI Ape che, 4. tethI 45, AgamanuM pAna karI rahyA . nAmanA sivAre "ArAma' zabdathI oLakhA vavAmAM Ave che. 5. thirti ane bhaktipUjI virAdhA ane kriyApaka banAkSIdAsa chukha zuka vidonA temaja anya adA kumAne zAstra ane tAdya kheDI nAkhanAra . .. trAmyaya pramaH prabhuH / ayyamaMtrI yazomAH mamUniviDayannataHbhadrabAhu syUlamA niyarinIhi SaT / AjathI be ja varSa pUrve prajavallAbhI Adi che "avalI' . caMda pUrvanA kAnavALI - - Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vaLI, teozrI jainazAsananA yazanI vRddhi karanAra, savasamaya eTale pitAnA siddhAMtanA ane anya mate ne zAstronA dakSa-jJAtA hatA. te uparAMta temanAmAM bIjA seMkaDo-lAkho anokhA sadaguNa hatA ke ethI temane koI ja pahoMcI zake tema na hatuM. (5) teo cAlI zAradA (mUchALI-sarasvatI)nA birudathI sArI rIte jANItA thayA hatA ane jeNe bALapaNamAM lIlAmAtrathI (alpa prayAsathI) devatAnA guru bahaspati jevAne paNa jItI lIdhelA hatA. (6) gUjara-mUninA zaNagAra rUpa kine nAme gAma che, tyAM "nArAyaNa evA nAmavAne vyavahAri (vaNika) vasate hato. (). tene 1 bhAga nAmanI gRhiNI hatI, ane teone guNavaMta putra nAme jasavaMta kumAra hatuM, je putra ummaramAM laghu hovA chatAM buddhimAM agraNa-mahAna hatA. (8) . vyaktione "zranakevaLI' nI upamA ApavAmAM AvatI hatI. kAraNa ke teo saMpUrNa zAstra-dione jANavAvALA hoya che. sarvajJa na hovA chatAM sarvazanA jevI ja padArthonI vyAkhyAne kahenArA hoya che. AvA mukevalInI yAda zrI zejiyajIe pitAnA jJAna dvArA karAvI. eTale kavine kahevA Azaya e che ke seMkaDo varSomAM (athavA cha zrutakevalI pachI) A mahArAnI puruSa thaye nathI A zutakevalInuM A paNa ekalA kavie ja karyuM che ema nahIM, paraMtu emanA ja samakAlika ane paricita thayelA zrImAnavijayajI gaNie pitAne saM. 1738mAM racI pUrNa karela "dharmasaMgraha' nAmane grantha ke je khuda zrIyazovijyajIe saMkhyA hatA, tenI prazastimAM jaNAve che ke - tarka-pramANa-nayamukhyavivecanena, probAdhitAdimamunizrutakaritvAH / cakuryazovijayavAcakarAjimukhyAH, pranye'tra mayyupakRti parizodhana caiH / -taka, pramANa ane nayanI pradhAnatAvALA vivecana vaDe prAcIna munionuM zrutakevalapaNuM pragaTa karI batAvyuM che (eTale ke pitAnI jJAnapratibhAthI batAvI ApyuM che ke agAunA kevalIo AvA agAdha jJAnI hatA) evA, ane vAcakasamalamAM mukhya zrIyazovijayajIe A graMthamAM parizAdhanAdi karavA vaDe mArA para upakAra kare che. bIjI rIte ghaTAvAe te antima vaLInI mAphaka A "antima kRpAragAmI' hatA, tyAra pachI A purava pAkayo nathI. 7. "samaya' e saMskRta zabda che tene gujarAtI artha siddhAnta-zAstra thAya che. 8. sAMkhya, yoga, vegeSika, nyAya, vedAnta, bauddha vage. 9. jANe sAkSAta sarasvatI ja dhArI zrI vijaya rahI che ke zuM? 10. kanADu-e kalela pAse nahi paNa kuzagerathI 1ra gAu ane dhIrajathI traNeka gAu upara che zrIyuta mA. desAIe kala pAse lakheluM che te barAbara nathI. 11 saubhAga 2-devInA arthamAM "' vaparA che.. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- - -- ---- -- * kuNagera mAM comAsuM (AghATathI kArtika sudhInA cAra mAsa karIne saMvata 1988mAM nivatha grInavijayajI anaMdapUrvaka "ka " rAmamAM padhAryA. 9). mAtA bhAgadee putra sAthe dilAsathI te sadhu punAM carAmAM vaMdana karyuM ane gurunA dharmopadezathI jazavaMtakumArane ziSyane prakAza thaze. (1) ahilapura-pATaNa (gujarAta-pATaNa)mAM jaI te ja guru pAse jalavaMtakumAre cAritra kAza) laghu ane te vakhate thaze.vajaya avuM nAma sthAna karavAmAM AvyuM. eTale have te nAmathI oLakhAvA lAgyA. (11) vaLI, bIjA padAhi ? jeo jAvaMtakumAranA bhAI hatA ane guNavata hatA, temane praNA karatAM te paNa travata thayA eTale mAtra levA dvArA cAritra agIkAra karyuM. tenuM nAma paddhavitha rAkhyuM.) (12). chaDIdIkSA mATe gataSa ane 19zrIda-vikaki sUtrano abhyAsa karata (cogyatA prApta thatAM), A baMne yuni-badhuone saM. 1988 nI sAlamAM tapAsanA AcArya zrAvivarinA hI vaTadIkSA ApavAmAM AvI. (14) 12. A pATaNanI (Ala atrAnA mALa) najIkamAM ja Avelu che. anidAsika vikRti Adi saMskRta prabaMdhAmAM kumAra vaida tene dukha maLe che, 17, sarvanakumAranA bhAvi ra thanAra A mahApu nA divya nA te mATe TippaNI naM. 2 jI. 14-15 "dila" nAmanA javAnA nAmathI oLakhanuM. vartamAnamAM mUrti saMpradAyamAM sena dharmanI dalAmAM thAzramanuM nAma badalI, tenI janmAdika kine jatuM kaI paNa mAMgalika nAma rAkhavAnI prathA che. jethI rAmanA nAmane paLanuM ja nAma pADavAmAM AvyuM 11. zrAdhAvAthI dakha "nyAyakhAvanI pratimA-baja jai ja jarA "karinA? jAra rU 4-e patithI kahyo che. 17. dharmamAM prathama vazudakSA ApavA ane amuka cAvA AvyA bAda punaH vIdIkSA ApavAnA - ridhi che. 18. cirAya eTale dhurIkSA bAda mUtrAna bhaNavA aMge caganA eka prakAra tapa ane vidhi batAvavAmAM AvyA che. 19, e nAmano yugaMdha je dIkSA bAda prAraMbhamAM jaNAvavAmAM Ave che. 20. . 1988mAM vIdIkSA ApavAmAM AvI che e hisAbe tamAre 8-10 varasanI umaramAM dIkSA hovI joIe. thI emanI janmazAlane samaya saM 1980nI AsapAsane saMbhave che. 21. saina sAiomAM e nAmathI oLakhAtI-bula zAkhA.. 2, A AcArya, tapAgacchanA AcArya zrIviThThIrijhanA para enAyaka zrIvithasenajIinA para che, ane temane vi. saM. 1671mAM rachAyA pada maLyuM . . . . . Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :243 ". vIdIkSA khAtu zrIjavijayajIe gurumukhadvArA 023sAmAyika Adi (dhaDAvazyaka sUtrAhi) sUtra-jJAnanA abhyAsa karyAM, jenA pariNAme jema sAkaranA dalamAM mIThAza vyApIne ( aNue aNue) rahe che, tevI rIte temanI mati ra4zruta-zAstra jJAnamAM vyApI gaI. (14) sa. 1699mAM parAjanagara-amadAvAdamAM saMdha samakSa sujJAnI zrIyazeAvijaye 26: mahA avadhAnao karyAM. (15) ATha te vakhate zrIsaghanA eka agraNI zAha 200 dhanajI sUrA. hatA temaNe guru zrInayavijayajIne A pramANe vina Mti karI ke- A [ zrIyazovijayajI mahArAja ] vidyAjJAna meLavavAnuM ceAgya pAtra che. emane (bhaNAvavAmAM Ave te) A 2IjA huMmAcAya thAya tema che. (19) .23. sAmAyika mAdi Avazyaka sUtranA abhyAsa zrIgurumukhaddArA grahaNu karyo, te jJAna grahaNunA vinayAcAra' dhama sUcita kare che. 24. jaina tattvajJAnanI paribhASAmAM zruta' zabda dvAdazAMgI vagere zAonA arthamAM bahudhA vaparAya che. ' rAjanagara ' e amadAvAdanuM aparanAma che. 25. 26. mahA avadhAna--eTale dhAraNA ktanA viziSTa prakAranA prayogA. atyAre je prakAranAM avadhAnA thAya che tethI A DhAI viziSTa prakAranAM hAvAM joIe, te krAMtA kramazaH ATha avadhAna karyAM ema nahi kintu eka sAthe ja ATha jaNAe jIAM judAM ATha kAryo eka sAthe ja karI rahyuM. haiya te adha yane: ekIsAthe ja dhArI laIne pachI te karyAM karyAM thayuM? te janatA samakSa kahI batAvavAM te. A tIvra dhAraNAsakti vinA kadI chatI zakatuM nathI. * 27. 'A dhanajI hA te amadAvAdanA AzayaLavazanA sudhI sUga ane ztana e nAmanA e bhAIo sa. 1674 pahelAM' vidyamAna hatA, temaNe sa. 187nA dukALamAM dAnazALA khAlI hatI ane zrIzatrujayatIrthanA aDhAra tA sathe kathA hatI. .... A paikI sUra nA putranuM nAma dhanajI ane stananA putranuM nAma panacha hatu, te bannee samenazikharane pagapa.nAM yAtrAsaMdha kADhI, temAM eka lAkha te asI hananu khaca karI sadhI pachI meLavI hatI. vaLI A dhanajI sAma zrIvijayavasa''nI sAthe vijyaprabhasUrijI sa 1711mAM amadAvAdamAM bhAgyA tyAre, niyaprabhA''inA gaNAnuza'nA nadimaIva ATha hajAra mAmuddA kharacAne karyo hatA. [ je mATe * jaina ai rAsamALA' ane prAcIna tIrthamALAsaMgraha ' jIgmA ] 28. dhanajI zahanI dIvrataSTite cANakayaSuddhie zrIyadgAvijayajIne vidyAnA ceAgya patra ane bIjA hemAcAya tarIkenI je laniSyavANI uMccArI te kevI saphaLa nIvaDI te ApaNe A masa'thI joI zakIzu.. . :: 29. kalikAlasarvajJa zrIhemacaMdrAcAya mahArAja sAthe zrIupAdhyAyajI mahArAjanuM aneka kSetramAM sAmya jovA maLe che. jema ke- ane bALa dIkSinA hatA, tenI mAtAoe peAtAnA putrone rAjIkhuzIthI dharmazAsananA caraNe seAMpI dIdhA hatA. te sarasvatInA kRpApAtro hatA. khate jaina jainetara zAstra--sihAntAnA Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka kAzI I Ta daInanA dare abhyAsa kare te kAma para Grain Senae I A la . (5) zahAlanA vare laLIne trazurI jaNAvyuM ke, "&zI 8 lAvavAnuM kAma dhana-hIne AdhIna che, kachu ke vinA kayA anya vyatie pAvAnAM kAThuM A PU A (10) R latial sis we k la . A A at AA IN A SO SI C oa seo ter A. tere: faitis are in NiiA AIR MA, ARA da AM N | lenoia In eing an cl are and IN i e , it in at at III , M A a learly me a it a EA Gart I 2 2. IN S M e. EN M MA AH SH 3. rigi Anal Tia AR IN A fered A 0 live naii 7 . . . Hei Air me, loner la ale is, ain Hot Ep 1 s & AA x a TRA AM Ara 21 tita ale . . a rea are a 2As! Am A NETA or is tongiledeungweonin, deung weolil tonghwahyeong, weol , se si weon, weolmyeong | , , A NA Aut a on E A ty HERE , da IRO 1 RE AN site for a weolileneun 8in 25il weol 2, 1 5 rea "I , IE In a 1 , After , Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A susavelI? kAvyanA racayitA zrIkAnitavijayajI kahe che ke jJAnIpuranA guNanuM kathana karatAM mArI jihA nirmala thaI ane A sujalI kAvyane sAMbhaLatAM saghaLA gunI puSTi thAya che. (1) [DhALa bIjI] gurujInuM vacana sAMbhaLIne guNI zrAvaka zAha dhanajI surAe mananA utsAhapUrvaka kahyuM ke, "rUpA nANAMnI be hajAra dInArane huM kharca ApIza ane paMDitane tathAvidhicathagya rIte vAraMvAra sarakAra paNa karIza. (1) mATe mArI evI IcchA che ke te tarapha jaIne tame bhaNAve." A sAMbhaLI sUrya jevA tejavI gurue kAzI tarapha vihAra karyo, ane te zrAvake huMDI karI (lakhI). tethI gururAje te zrAvakano bhaktiguNa kaLI lIdhA, ane pAchaLathI sahAya arthe nANuM maLI zake mATe) te kahuMDIne kAzI mokalI ApI. (2) * kAzI dezanI savArANasI nagarI che, je kSetranA guNamahimAne lakSyamAM laIne jyAM 38sarasavatIdevIe pitAne vAsa karyo che. tyAM tAkida-kulamAM sUrya sarakhA vadarzananA akhaMDa rahasyane jANanAra eka bhaTTAcArya hatA ke jenI pAse sAtaso ziSya mImAMsA Adi dazanene abhyAsa vidyAnA rasapUrvaka karatA hatA. temanI ja pAse zrIyazovijayajI pite ghaNAM prakaraNa bhaNavA lAgyA. 3nyAya, mImAMsAvAda, sugata (boddha), jaimini, 34. sujalInA kartA zrIkAMtivijayajI e kyA che? te bAbatamAM te cImanalAla da desAI temane cIkIrtivijayajI upAdhyAyanA ziSya tarIke ne upAdhyAya zIvinayavijayajInA gubrAtA tarIke levAnI saMbhavanA kare che. paraMtu e samayamAM eka bIjA dhAMtivijayajI paNa thayA che. bemAMthI kyA levA teno cokkasa nirNaya hajI karI zakAyo nathI. 3. eka dInAranA aDhI rUpiyA thatA hatA.. A nANuM pUrva dezanuM hatuM. ema batakalpasamAM jaNAvyuM che. . "dInA ' suvarNa ane rajata-ema be prakAranAM hatAM. suvarNanI kiMmata rajata karatAM vadhu hatI. 36. jAnA vakhatamAM huMDI lakhavAmAM AvatI, atyAre paNa huMDIne rivAja che. atyAranA sudhArelA yugamAM tenuM sthAna beMkanA ceka e lIdhuM che. 37. varaNA (vAraNA) ane asI e banne nadInA saMgama para vaselI nagarI hevAthI "vArAsI' (prAkRta nAma vANurasI) che ne te uparathI atyAre lokamAM "banArasa' nAma pracalita thayuM che. 38. kahevAya che ke sarasvatInuM prathama nivAsa sthAna "kAzmIra' hatu ne tyAra pachI kAzI thayuM ne te atyAre paNa cAlu ja che. 39. nyAyamAM prathama prAcIna nyAyanuM ja astitva hatuM, paraMtu bikamanI dazamI sadI pachI bhAratamAM navyA nyAyanI navya dizA khUlI, tenuM adhyayana adyApi parvata cAlu rahyuM che. prAcIna nyAya ane nabanyAya banne vacceno bheda-paddhati-zailI ane tenuM svarUpa samajavA jevuM che. buddhimAnee "godarejanI cAvI' [mAsTara kI] jevA sarvadarzananA AzAne khelI ApanAra navya nyAyanuM adhyayana avazya karavuM joIe. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - vijika AdinA siddhAne zrA ciMtAmaNi jevA phiTa cA brone paNa abhyAsa karyo. jethI vAdInA camUkathI na karI zakAya tevA ane pavitAmAM zirAvi thayA. tema savya ane prabhAkara lada [pUrvamImAMsA]nAM malAduIma (sUtranA matamanananI racanA abhyAsa karI jinAma-siddhAMta sAthene samanvatha paNa karI lIdhA. (3-4-5 - adhyApaka patine ezane rUpatha apA, zreSTha buddhizALI zrI vijyajIne adhyayana karavAmAM madArasa lAge che, tethI traNa varSa sudhI satata te khUba rijhamapUrvaka abhyAsa karyo. evAmAM tyAM eTA dAthI bacI AvelA eka saMnyAsI zrA, savajana-mazra zrIvithajIe vAda (zAstrArtha) zaru karyA. te saMnyAsI thI visthAnI prazaM, vAda-zakti dekhanAM unmAda (garva) tajI palAyana thaI gayo. pachI jemanI AgALa jIva-nizAna sucavatAM paMca da- pAMca prakAranI vAjiMtro vALI rahyAM che evA zrI vijyajI pitAnA nivAse padhAthI-Athata. tamane vAjate-gAjate bhAre cakAra sAthe pitAnA sthAne laI javAmAM AvyA. 9 tyAM AvIne vArANusI-bIpAnAthanI stuti karI ane teonI pathAya4. narvacinAba e nyAyazAstra anAhIne prAcIna baMdha che, 4. mImAMsAmAM be prakAra che. (1) pUrva mI (2) uttaramImAMsA, prabhAkara hA e pUrNa mImAMsAnA samarthaka prabara vidvAna 9tA. 2. dinAthI 10 ke 10 varSa kathAnI vAta jaNAve che pa uparanuM kathana ema cave che ke * kAzImAM traNa rAja kyA jA." ka, A pramatAja pariNAme darzanamAM vijJAna che. zrAvaka zreLa kazAthI uDI ane tathA tenA vadha dezI vighaNuM rAnI pratija "palu ja thaI ane navya nyAyanA AvAva athAkanA kApi ma dAmaka zrAhima--vAvanI ne, taI ane vicAranuM bAbAnAnna banAvIne padArthanirNaya karavAnA aA cAra macI nazvatthAlanA anya jAtiya zarityAtrinI je ma mAthe pAnAnuM amala thAna jamAvyuM. ' che. kALA jAdaranA pradezamAM jaIne cAlavAnuM vidhAna banatA pavinA paDakArane jhIla ne radhara dinanI aA vacce nirAza vada dhI javAnA kAvavI e kaMI nAnakanI ghaTanA .. nathI. eka gujarAtI kAzImAM bhaLI ane vaLa te kALanA mAthAmAM ja vijaya meLava, e grIka hatA mATe khUba ja stra lagna jevA banAva che, te kAma nathI paDatA samakSa sthAne . * tAjA thayelA eka ke zrada, AvA bhavya vijayavAva ko e na saMdha mATe jANe ajANI vAto - avasare saMdhi karatAM e ghaTakA che. 5. bhASAmAM " brAsI pArzvanAtha' e eka tapa na hatu Aje vATAghusI(kAzI) te * 232 tA zrInAthanA janma vagere karavAvALa amadAvathI te enuM kAryakramanAtuM. 5. ahI kavie "thAthavizA dila kuba kaya che paraMtu pavi. emA thaIne Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizArada tarIkenI mahAkIti thaI. A pramANe traNa varSa sudhI kAzImAM rahIne 44tAhika nAma dhAraNa karIne paMDitarAja zrIyavijya kAzIthI AgrA nagare padhAryA. (8). tyAM 40AgrA zaheramAM paNa cAra varSa paryanta rahIne vidvAna nyAyAcArya pAse A paMDita zrIyazovijayajIe vizeSa AdarapUrvaka eTale atisUkSamatA ne UMDANathI kaThinakarkaza ane pramANethI atibharapUra tarkanA siddha tene avagAhI lIdhA ) . * zrIyazovijyajInI vidvatAthI AkarSAI AgrAnA bhaktivaMta zrIsaze temanI AgaLa AgrahapUrvaka 48 sAta rUpiyA bheTa dharyo, tene upayoga umaMgathI pustake levAlakhAvavAmAM ane paThAM (pATalIo Adi) banAvavAmAM karyo ane pachI te varatuo AnaMda ne utsAhathI vidyAbhyAsIone samarpaNa karavAmAM AvI. (10) . tyAMthI vihAra karIne sthaLe sthaLe Ama vAdIonI sAthe jAtajAtanA vAda karatA, temane parAjita karatA vidyAethI dIpatA zrIyazavijyajI amadAvAdanagara(gujarAta)mAM padhAryA. A pramANe A suyazanI velIne je sadA bhaNaze, te mahA AnaMdanA pUrane prApta karaze-ena zrI kAMtivijyajI kahe che. (11). . padavI prAna karI hatI ema spaSTa zabdomAM jaNAvyuM nathI, paraMtu dhvani eja vyakta thAya che ke temane te pada arpaNa karavAmAM AvyuM hatuM ane e te nizcita vAta che ke, saMnyAsI sAthenA vAdathI - kAzInA vidvAne maMtramugdha banyA hatA ane temaNe ekatrita thaIne prastuta birUdathI navAjyA hatA. je vAta teozrIe ja ravata "jena takabhASAnI pUrva sAyavikArathi, vA karuM chu " A prazaritanI paMktithI rapaSTa jaNAvI che; taduparAMta kavyaguNaparyAya rAsa, * zrI sImaMdhara stavana, sAmAcArI, ajacaturvizatikA, mahAvIra stavana, nyAyakhaMDanakhAda-Ika, vagerenI prazastiomAM tema ja zIvAmi rAsa vageremAM paNa jaNAvI che. eTaluM ja nahi paDyuM ke temanA ziSya zrItavijayajIe svata "amaradA mitrAnaMdanA rasamAM paNa jagamAdi jaI ' lalluM re lAla, "cAryAvizArada birUra, jeNuI kIyA vAdI sabhara re' vagere ulleba ane aneka pramANathI te vAta sunizcita che. 46. Aje paNa upAdhyAyajIne tArika' tarIke ja oLakhAvavAmAM Ave che.. 47. AgrA ane kAzImAM kula [3+4=]varSa pasAra karyA che, eTale lagabhaga saM. 1707 sudhInA samaya kAzI-AgrAmAM pasAra thayo ane tyAra pachI gujarAta tarapha prayANa karyAnuM saMbhave che.. 48. A pramANe satkAra karIne AgrAnA bhaktivaMta zrIsaMghe pitAnA vinaya, viveka ane jJAnabhaktinuM anya saghaLe mATe anukaraNIya daSTAMta pUruM pADyuM che. ane te rUpiyAone upayoga vidyArthIone sAnepakaraNa mATe dAna karavAmAM karAvela e upAdhyAyajInA-chAtraprema, sAjana, vizALa hRdaya ane nispRhapaNAnuM javalaMta daSTAMta pUruM pADe che. * 49. eka vijayI senApati Thera Thera vijaya meLavatA pitAnI rAjadhAnImAM pAchA phare ane rAjadhAnIne samarata nAgariko tenuM zAnadAra ravAgata kare evuM ja citra uparanI paMktio ApaNI sAme kha, kare che. kavi kahe che ke duo eTale mahAdharadhara pati sAthe kera Thera vAde karI, vije meLavI, pitAnI janmabhoma taka pAchA pharyA ane rAjanagaranI samasta prajAe teothIne zAnadAra ne bAdazAhI satakAra karyo je varNana kavi cheDA zabdamAM paNa yathArtha rIte have pachInI trIjI DhALamAM kahI rahyA che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3: TDhALa : zrIjI] ( noMdha - vidyAdhAma kALI jevA dUranA pradezamAMthI viyI banI amadAvAda padhAranA amadAvAdanI janatAe temanuM bhAibInu strALana karyuM te vAnaMta kavi A DhALAM vatu che ? ' amadAvAdanI nArI A pramAne vacanA uccArI karI che ke kAzIthI zuruva covicaLa daze dizAmAM vAdamAM vijaya meLavIne, cAcavizArada ' jethI eTI padavIthI alaMkRta thaIne, vaLI jaimanI AgaLa vAjiMtro bethI vAgI rahyAM che te arTI (arthAt vAjate-gAjate dhAmadhUmathI) padhAryAM che mATe huM sAhelIo 1 sadgurudevane vAMdavA cAlA A zAsanadIpaka paMkticaM che, emane jevAne mATe amArUM netro vasI rahyAM . (1-2) tArAe vaDhe jema caMdra vIMTAyelA che, tevI rIte laTA, chAno, vAdI ane paMDitajane vaDhe teAthI paviyAM hatA. athAta temanA kvAgatamAM te sAthe hatA, zrIvijayajI banyarUpI cakAzane AnaMda ApavAmAM caMdra sakhA ne vAdIrUpa aDIne vaza karavAmAM viSNu sakhA hatA. (3) cAzaMkA ne zAInA samudAyathI stuti-prazaMsA kAtA, uttama anna (pUjana)ne zraNa karanA sakaLa saMtrasamudrAthI vIMTAyelA [ amadAvAdanI ratanapALanA nAke AvelI nAjhapurItha saMzaya ( DhALamAM nAgI surAi ) temAM padhAryAM. (4) AthI A ajeya paDhinanI ujjavala kAMti pratyeka dizAmAM phulAI gaI ane (amadAvAdanI ) pa"rAjasabhAmAM temanI thatI prathAne mar3AbatakhAne sAMbhaLI tethI zUrapati (A) pAimanakhAnane pativayaM zrIyovica''ne jovAnI tIvra rAMza jAgI ane mAmAnanI vinanithI ( truddhinI mahattAnAM sUcaka ) temaNe para 8 aDhAra avadhAna ? sAdhI batAvyAM. (5) pu. viyAna vana vatanI kti ahIM caritArtha thanI haeNvAmAM Ave che. 51. oraMgI guphAnanA mA tarIke TAbatakhAnanI ane 1962 mAM eNTala vi. saM. 1718 zuM niphika karI aMta tenI kSAjhIrI saMta 1668 sudhI sa. 1923 sudhI kAyama TI, evuM muMbaI eke ya aa. 1, jAga 1]mAM gujarAtanA anidrAsamAM bulyuM che. ama zrI mA, 6. desAInuM kahevuM che. chanAM mA bALana vadhu sAdhana bhAga che. pU. prathama Ai hai bIvAra aDhAra avadhAna ryAM che. avadhanAka AdyanAma tarIkenA ullekha ApaNane AvavAnI zrInirmAna maLe che, je 15 mI sadImAM janmyA hatA. te pahelAnA avasAna kizanI noMdha dUgdha thai nathI. tyAra pachI jagadaguru zrahI-rIdhanI zikhara purAza 108 sudhInA acAnakAra punionI mArI saMkhyA upabdha thAya che. e saMbaMdhInI naizvika prazani nA zikSAlekhA vagereo paNa caDe che. tyAra pachI zramajIvarmAM kALAjI prAtharinI noMdha vAMcavA che. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 navAbakhAna jJAnI gurunI jJAna-zaktithI khuzI thA, teozrInI buddhinAM vakhANu karyAM, ane [guruzrI] mahA ADaMbarathI vAjate gAjate svasthAnake padhAryA. (7) AthI jainazAsananI unnati thaI ane tapAgacchanI zobhA khUkha vadhI. A pati cArAthI gacchanA sAdhuomAM akSAlakAIthI kSeAlana pAme tevA che; ema sarje leAkA kahevA. lAgyA. (8) - 1 // ^ } amadAvAdanA zrIsa Mghe padmazrIvijyadevasUri gacchanAyakane hAtha joDI araja karI ke, 54 mahuzruta' zrI yazeAvijayajI ke jemanI papahADa kAI karI zake tevuM nathI. tethI te pa(.paMcaparameSThI) nA ceAthA paN.upAdhyAya)pade sthApana karavA ceSya che. ' (9) " : tapagacchAdhipati zrIvijayadevasUrijIe te, e vAta jANIne manamAM dhArI lIdhI. tyAra bAda pati zrIyaze vijayajIe saMsAranA satApAnuM ucchedana karavA mATe 18 sthAnaka' ApaNane zaMkA thAya che ke, AvA samartha puruSa zanAvadhAnI zuM pazu dvi-tri zatAvadhAnInu dRSTAMta pUruM pADe tevA hatA tA aDhAra kema ? te mATe TippaNu na. 26 jI. vaLI, ubhaya pakSane lAMbA samaya sudhI rAkavAnuM anukUla na haiAya evI apekSAthI marzata karI batAvyAM hAya. 13. samagra gacchanA sAdhuoe temane niDara puruSa tarIke vaNubyA te yathArtha che, enI pratIti anyagacchIoe karelI prazaMsA vagerethI paNa jovA maLe che. kAraNa ke te IthI gAMjyA jAya tevA na hatA. asamAnuM unmUlana karavAmAM temaNe kadI pahelA karI nathI. 54. upAdhyAyajIne zrIsaMdha * bahuzruta ' tarIke biradAve e vAta paNa khUba sUcaka che. ane temAM kathI ja navAI nathI. a 55. * upAdhyAyajI' peAtAnA samayanA ajoDa karmayogI zrama, satyamAnA. pama prakAzaka, sadA yparAyaNu, zAsananA avala rAgI, buddhivAdanA puraskartA, mahAna zAsanaprabhAvaka, jaina siddhAntA, AcAraza ane tenI paraMparAnA jAgarUka te samartha caiAkriyAta hatA, eTaluM ja nahi paNa temaNe jainazAsananI sevA-rakSA ana pracAramAM peAtAnA mana, vacana ane kAyAnA trividha ceAgAne. samarpina N karI dIdhA hatA. AvA eka mahAna vicAraka, bhadrAna krAntikAra, ane maTTAna philmsa* zramajI, ItihAsanI pAchathI raeNDI upara najara nAkhanAM chellA saikA daramiyAna ApaNane jovA nahIM maLe. te tyAra pachIthI Aja sudhImAM paNa Ave thuvettA ane zAsramaNetA janmyA nathI. AvA mahAjJAnI, padma adhyAtmayaiAgI, ASadraSTAne anata vaMdana! * 56. zrIahiMta, siddha, AcAya, upAdhyAya ane sAdhu. vizvamAM A pAMca paramethI puruSa 57. ahIM sadai upAdhyAyajIne gacchanAyakapade sthApavA ane karI ? e prazna vicAraNIya che, jethI vadhu TippaNa na karatAM Du chuM. 58. sthAnathI vIza sthAnaka' nAmanuM eka tapa levAnuM che. te upavAsa vagere tapathI vidhipUrvaka karavAnuM hAya che. emAM judAM judAM vIza uttamadAthAnAnuM ArAdhana haiya che. e tap bhAva ne vidhinI zuddhipUrvaka karavAmAM Ave te tethI tIrthaMkarapada jevI mahAna pachI meLavI zakAya che ema jainadharmomAM raheluM che, khuda tIrthaMkaranA AtmAe pAtAnA trIjA pUrvajanmamAM A tapanI ke tenA TAI " ra kahevAya che. AcArya pada ApavA vinaMti kema na atyAre te te vAta sodhikA upara Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 (vIza sthAnaka nAmanuM) napa vidhipUrvaka A . cAnI sAdhanAnA- ceMcI yuddha mArgathI parabhIMtacetA A munizrI traMcamanI nirmaLatAmAM caDhayA hatA. te vakhate "jaya prema Adi pati-mahI temanA nirmaLa zastronI sevA karatI hatI. (10-11) vidhipurNAMka vIza sthAnanuM tapa AdhyA pachI tenA pratye phalarUpe temane vAcaka-upAdhyAyanI padavI kathita 1718, mAM (pati) kreTazrIvijayaprabhasUrijIe ApI. (12) A vAcaka upAdhyAya zrIyazavijaya jagatamAM cavatA zanAmI thayA. tee khare khara akSatrinA avatAra bhramA hatA. zrIkAMtivijayajI kahe che ke aa gujasavelIne sAMbhaLatAM haMmezAM ca kAra thAya chaeN, (14) [hALa : caiAthI] pharyAM zrIkakSativijayajI DhaMDhe che ke huM thayo vijaya vAcakanA guNunA vistArane pAmI zakuM tema nathI. temanA upakAza gaMgAjalanAM bindu karatAM paNa adhika che. jema 112 upaniSada caitranA eka bApa che, tema zrIstheAvijayajInI natha-nigamathI agamya prakArano utkRSTa kAzri ArAdhanA avazya kare je, ne tyAre ja te pAna cAvya thAya che. A saMga puNyAtmA te nAnuM ArAdhana karI yi ta kacenI vAcanAnA ya karI AtmAne pavitra banAvI aa che. 59. upAvyAyanI cesAcanA ane cisthita yuddha mAthuM pura AtmAnA ane ane vyApalA raMga te zraddhA kevI hatI? te mATe ghaNuAM pAnAM karAM paDe, nAya bru nahIM te temanI gurjaninA upadethI paNa tenuM zrApa kADhI zake tema che. ahIM ei TUMkA zabdo temanA AMtara jIvanane paNa jammu kRti prarthATana karyuM che. 6. gAya e tajanI 56mAM mATe peTA zrIAnaMdagiTinA sAvimala upAdhyAya temanA pAka vaMsAya banA thAya ane temanA kripsa pama pati hatA, te kalpanA hatA. temaDu tha 1703rbI mATAvanAnI sattrArtha vagara kRtinbo zrI che. te citrAya anya sAdhu aMgata upAdhyAyajInA vrukSI hatA, ane vi. 20 11mAM na pADumAM cInacakra jevA jAna granthane vyAna karI dAdhyAyae puna khana karAvyuM tyAre cha dvAyA pachInA te tA. te vAta te anyanA anyAM tenAthIe ja nyuAtrI 6. paMkhInA cIna pade taMtA AcAryazrInA A maMtrI suvA rIke oNLakhAya che. javuM ne bAvanuM e ja nuM navya che, je aMgaIblapa alamAnA nAtA kaila che, tene upa!vyApa kAma che. 6. dIkSA dIdhA bAda 29 varSanA dApaya thayA (vatha rakSaNa 10 nI AsapAsa ) tyATe ane pachIpradAna thavuM. 6. jIMveprAde TippaNI naM. 2 mAruM vivekarmAnA paththara AcAya, AcAdi saM. 16 aMdhArI ane macchapaniSada saM. 11 amadAvAdamAM te svargavAsa 2, 149, danAya. te venuM anyaM dAna kaccha anepura hatuM, Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane gaMbhIra svAduvAda-vacana-siddhAntanI racanA e Agama (45)nA ja eka vibhAgarUpe che. ane te ati kaThina che. Ane lAbha kaI dhIra puruSa ja uThAvI zake tema che. (1-2) jemanI pazAca-racanArUpI caMdrikA zItala, parama AnaMdane ApanArI, pavitra, vimaLa-svarUpa ane sAcI che, ane tethI sikajane tenuM haze haze vana-pAna kare che. (3) : . - 64. upAdhyAyajI naya-pramANa, nikSepa-saptabhaMgI Adi siddhAntonI gahanatA ne AmUlacUla khUbIonuM ATha pAna karI gayA hatA ema emanI kRtio jenArane lAge che ane tethI ja sahasA pravacananA laghu avatAra jevA hoya tevo bhAsa khaDe kare che. (mATe ja temane mutakevaLI tarIke biradAvyA che. te barAbara ghaTe che) Aje paNa temanuM vacana TaMkazAlI gaNAya che ne "upAdhyAyanI sAkha eTale AgamasAkha' evI prasiddhi paNa vata che. vaLI, kavie temanI kRtione kaThina kahI che te khATuM nathI. temanI naya-nyAyane pramANadinI zailIthI bharapUra saMskRta-prAna kRtio prANA ane pratibhAzALI matimAna puruSothI grAhya thAya tevI gahana ane tAstika vicArothI bharapUra che. tenI kajhinyatA anubhava AjanA vidvAnane paNa thAya ja che. vaLI, emanI vANI kAI nayathI adhurI nathI arthAta samayana-daSTibinduothI vyApaka che. e vAta pite ja zrIvinayavijayajIe adhUrA mahelA zrIpALadAsane pUrNa karatAM eka hALane ane lakhe che ke-vANI vacaka jasataNI, kAI naye na adhurI re 65. temanI zAracanA ane anya kRtionuM zuM mahatva che. enA para te eka eka mahAnibaMdha lakhI zakAya tema che. eka eka nibaMdha pIeca. DI. nI garaja sAre te bane. paNa emanA kavana upara svataMtra jIvanacaritra lakhAya tyAre ja chUTathI lakhI zakAya. 66. temanA vargagamana bAda 250 varasathI bAlathI gRhapati, nirakSarathI sAkSara pata, AtmAthI gRhastha ane sAdhu sahunA upara temane asAdhAraNa upakAra che. AtmAne paramAnaMda ApanArI temanI zItala kRtioe ja jainasaMdhamAM dharmazraddhAnAM mULa UMDA nAkhyAM che. ne dApaNe TakAvI rAkhyA che. kRtiomAM Adhunika mAnavInA aMtaramAMthI UThatA sahAnuM nirAkaraNa karavAnI saghaLI sAmagrI goThavAyelI che. temanI kRtione abhyAsa karanAranA aMtaHkaraNamAM zrIjinazAsana ane tenI pavitratama saghaLI maryAdAo pratye avicaLa zraddhA pedA thAya che. darekane pitAnA pazama pramANe temAMthI pavitradharmanI preraNA maLe che, tethI temanI kRtione vadhu pracAra-adhyayana-adhyApana vadhe e mATe eka saMgIna ane sakyi prayatna thAya e buddhivAdanA jamAnAmAM ati upagI che. ApaNI bhAvi prajAne adharmanA mArge jatI bacAvI levA, ane dharmamArgamAM rithara karavA mATe arthaka upAya che. jaDavAdanA jherane nAza karanAruM rAmabANa auSadha che. Aje paNa temanI vANI? amara che. ane bhavabhIra AtmAo tenA AlaMbanathI bhAre kalyANa sAdhI rahyA che. anya gai ane pakSavALAo paNa temanI vANInuM vyAkhyAno, pravacane ne pusta dvArA bhAre sakAra, sammAna ne pUjana karI rahyA che. e vANI Aje paNa haze heri sarvatra gavAI rahyo che emanI kRtio evI rasapUrNa che ke bhaNanArane khUba ja rasAlAda utpanna kare. * * Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pare " ; zrIharibhadrasUrinAM A laghu madhava eTale kaLiyugamAM bIjA haribhadra thayA. A pramANe meM veilA temanA pragaTa ane yAya gudezane zailanIne phreI pattu kavie ke pati Sa karaze niha. (4) savata 1743 mAM A pAka upAdhyAya koi nagaramAM gremAnuM rahyA hatA. 68. zrIhari nAmanA AcArya banne (margano cause) varka upara aa, jemaNe 1484 thangra rahyA hatA. te eka rahA huradhara vidvAna aa temanI einI racanA, TI, ne tAmya praniyAnA kAthI Ajeya tene paNa temanA pratye pApAna dharAve che. teo varjhananA mAna abhyAsI, adhyAtma ane jainamaeNjhanA atha puratAM te astava daSTie talaspana, vyAkhyAnA tA. tethI dicina gAyAnAtha, ceiiA, je anyo upara upAya che. sUkAranA annayane vizada ane spaSTa tI bAra nAmA (TIkA) karI che. adhyAtma ane caitranAM prAcIna zUTa tattvone khullo karI dIdhuM che, A artha che ke nyAya, ceTa hai adhyAtma mArga upara eka hajAra va upara je kheDANa thayuM, tenA ja khelu AduthI Ana karavAnuM svAga pALa ane soMpaDyuM tethI temane bIjA rasTa tarIke sevyA che. - 69, vi. saM. 1988 mAM dakSa ane 1943 mAM sarjavAsa eTale dA-paryAya paNa, jarA thyA. dakSA mananI vadhu e eka bImAnya rAkhIe te temanI vayakAyama rjanana vaDe chu, varSanI ya. aa teno A lekhanA AdhAre tene naklR vadhu jIvana jIvavA pAmyA nathI ema karI zakaya. (anya purAvAnA AdhArathI tenethrInuM apuSya 90 varSathI aTaka thavA ya che. ke carcA anya prama) jeTIe je pIratha kAryo karyAM ne AyuSyanI pratyeka pagane sALa karavA je na cAlunA karI, je annuna ArTa utare tevI che. jJAna ane tapanA zaeN junA lAvila sthAne vizvane unA siddhArA ane Ana vicAronI je mAna veTa ApI, te mATe vizvanA rakAi ane anavI temane tanamana vaMdana kyAM vinA nahIM hai ana ane AhityanA nirdhana ane punita e vAstune ApaNA aNuina vRkSa ta < zraui vAta e ke jyAre zrRvelI' prApta thaI na hatI tyAre temanI pAzanA lekha ane temanI saranI eka zUTara nitI prati karI temanI kALadharmanI da 1045 ( titha pAvara yuddha 16) rAtI hatI, paNa te sunetrInA canane anya rAkhIe te prastuta prAda khATA kare che. te 1743 nI sAla e thaya che ke je aMge viSa carcA karavAnuM A sthAna nathI. tethInI jAmAla ane chuiM ane roM nathI, tyAra bAda dIkSA ane upAdhyAyapI phA Ta mUke che paNa yanI vidhi tA nathI, saraju jayamAM ja thayuM huM majAmAM che pUj Ta thatuM nathI, caNAmAM kALadhare kI Tela tA 174Tane sthAna apaLa. A rIte tenI eya nidhi maLatI nathI. je Aja maLyuM durbhAga che tethI emanA anu ni' me mukarara ce muja ne zo che. jainasaMghe TAI pa eka divasa nathI rAnI khara jarUra che. keTalAMka paMcAga mAM uparanI ziSTa vana vitha rISTa sAra yuda 11 2ju sudhI le che. te tru vahI to suvarI levo naIe Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naa ane te gAmamAM teozrI cha.anazanatapa karI, pApAne dhai, sura-pAvIne anusaryAM arthAt parastravAsI thayA. (5) 7. DabhAI vaDAdarA (gujarAta)thI dakSiNa-pUrvanA relve raste 19 mAIla dUra AveluM zahera che. tenI vastI atyAre. 30 hajAranI che. tenuM prAcIna (saMskRta) nAma darzAvatI che. bhUtakALamAM lATa dezanI A nagarI gaNAtI hatI che. nyAyaniSNAta vAdI zrIdevachinA guru zrImunicaMdrasUrijInA janma A nagaramAM thayelA. tyAM maMtrIzvara pethaDazAha ane tejapAle vizALa jinama Mdiza baMdhAvelAM, maMtra zvara tejapAle A mahAna nagarIne dakSijI sarahadanuM saMrakSaka thANuM banAvatAM AkramaNakArethI surakSita * rAkhavA tyAM mamrUta kille badhAbyA hatA ane e killAnA daravAjAnuM bhavya ne kyAtmaka sthApatya gujarAtanA itihAsaprasiddha gaNAtA agatyanA sthApatyeAmAMnu eka gaNAya che. ene jovA mATe dara varSe sekaDa pravAsIo Ave che. emAM hIrA bhAgeLanuM sthApatya vadhu mahattvanuM che. A killA pAchaLa ItihAsaprasiddha hIrA kaDiyAnA zamAMcaka ne rasika itihAsa rahelA che. A killo kANe badhAvyA te bAbatamAM evA eka pradyeSa cAle che ke gU'zvara siddharAja jayasiMhe badhA paraMtu te bAbatamAM kAI aitihAsika purAveA jovA maLyA nathI. tema ja jANuvAmAM paNa Avye nathI. paNa maMtrIzvara tejapAle A killo baMdhAvyo e vAta zrIjina racita zrAvastupAlacaritra'mAM ati spaSTa rIte kahI che. ane tyAM prastuta killo taddana navA ja banAvyAnuM sUcavyuM che. sa. 1288nA giranAra paranA vastupAla-tejapAla maMtrInA zilAlekhanA ullekhathI jaNAya che ke darzAvatI te vakhatanuM gujarAtanA pradhAna zaherAmAMnuM eka hatuM. Aje te sApa gayA ne lIsATA rahyA jevuM che. Daze.mAM 170 derIvALu mUlanAyaka pArzvaprabhunuM jinamaMdira tejapAle badhAvyuM. tejapAlanAM ja mAtuzrIe vaidyanAthanA maMdiranI marAmata karAvIne temaNe paNa eka jainamaMdira baMdhAvyuM ane pUrva tathA uttaranA daravAje zilAtkINa prazasti lakhAvelI; tema chatAM adha'padmAsane birAjamAna tIrtha svarUpa bhavya zrIlADhaNapArzvanAthanI mUrti ane tArkika zarAmaNi mahAna nyotidhara nyAyAcAya nyAyavizArada upAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjanI svargavAsa bhUmithI leI baDabhAgI banyuM che. mArAmA DabAImAM jaimAnAM 300 dharA, 6 maMdiza, 4 upAzrayA, 2 lakSya jJAna'maMdA che. A samagra rathAnA jaina vasati vacce che. jainAnI tamAma vasati eka ja bhAgamAM vaselI che. A nagaranI prathamathI ja A eka vizeSatA che. anya jAtio paNa pAte peAtAnA nizcita vistArAmAM ja vaselI che. DabhAInI aitihAsika ne puNyabhUmimAMthI dIkSita thayelA aneka AtmA Aje sAdhujIvana gALI rahyA che. vaLI, gujarAtanA jANItA kavi zrIyArAma paNa Aja zaheranA hatA. A che mAtra bheAinuM UDatu lekana." ".. 71. anazana eTale anna, jaLanA tyAgarUpa tapa. emanA samAdhisthaLe jakSamadira pAvApurInuM nAjuka maMdira temaja zAsanaprabhAvaka AcAya zrIvijayameAhanasUrIzvarajI mahArAjanuM bhavya gurumaMdira raheluM che te tenI prati paramapUjya AcAya zrIvijayapratApasUrijI 2. nI adhyakSatAmAM thayelI che. vaLI, tyAM yugAdipAdukAnI bhavya derI paNa rahelI che. tapagacchAdhipati zrIvijayaprabhasUrijI ma. ne temanA ja ziSyapraziSyAnI tathA anya pAdukA paNa tyAM sthApita thayelI che. 72. 1743 mAM upAdhyAyajI ceAmAsu LA pazu kALadhama' cakramAsAmAM pAmyA ke cAturmAsa bAda te mATe kartAe mauna sevyuM che. 333 23 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mAM ( agnisaMskAranA sthaLe temane teemaya .samAdhirUpa thatAM che ane tenI 74 zIta' nAmanI talAvaDI che. te rUpamAMthI upanyAyanI dhvaniH nija svargavAsanA divase pragaTa rIte prakaTe che. (6) paDakhe ja (kartA peAtAnA bhaktibhAva vyakta karatAM chevaTe kahe che ke) A gurudeva savegI zramaNAnA zirAmaNi, jJAnarUpI ratnanA sAgara, ane anyamarUpI aMdhakArano nAza kara vAmAM mAla sUrya jevA che. (7) zrIgujarAta-pATaNanA zrIsaMghanA ati AgrahathI sujsa (thrIyavijayajI )nA suvizeSa guNA vaDha karIne ceobhatI A sujasavelI lakhI-racI che. (8) * (kartA) zrIkAMtivijaya kahe che ke uttama puruSonA uttama guNNAne pragaTa karatAM meM mArI jIsane pavitra karI che, A yaza-velaDIne sAMbhaLatAM sAMbhaLanAranA divase dhanya thAya che. (9) iti zrImanmahopAdhyAyazrIyazovijayagaNi-paricaye sujasave linAmA mAla saMpUrNa ( rU~8 ) [zrI zAMtisAMgajInA bhaMDAranI prati arthakAra ane TippaNakAra :~ sani yazeAvijaya 73, stUpa eTale temanA agnidAhanA sthaLe athavA AsapAsamAM temanI yAda tarIke karavAmAM AvatuM smAraka, hAlamAM paNa upAdhyAyachanI pAdukAneA stUpa vidyamAna che te temAM teozrInI pavitra pAdukA sthApita karavAmAM AvI che. tenA para eka lekha paNa kAtarA che 8 saMvat 1041 varSe 11 1611, pravarttamAne mArgazIrSamAse zukapakSe ekAdarza tiyA~ // cha // zrIthITTIvinayanUtana || huM // zrIyAvinaya ta| citra 1| zrIAnavinaya - ziSyavRM / zrInIvinaya 4 | zora / ttIrthya | huM / zrInayavinaya nahi naM| zrIgalavigacALInAM putra chAvitA | pratititriya / takhtaLalevA...vinayapinA zrIvaganare ll - 74. e stUpathI 200 DagalAM dUra Ajeya zItatalAI" nAmanuM taLAva vidhamAna che ne tyAMnA leza tene zItalAI" kahe che. . 75. nyAyanA dhvani'nA ullekhathI kartA ema kahevA mAge che ke temanA svargavAsanA divase rUpamAMthI DhAI nAda--dhvani pragaTa thAya che, te zuM che te zodhavAnuM jANavAnuM rahe che. . * F * kartAe peAtAnA kAvyamAM sujasavelInA bhAca' tarIke aa ja ullekha nathI ... . : ' Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 dha-ahIM upAdhyAyanI be aprasiddha kRtio hastapratimAM jema hatI tema ja ApavAmAM AvI che.] AdhyAtmika pada [ aMtaranA anubhava udagAra ] - (1). hama baI che apane thAnamaI vAgavAda karata hau kAle, zraddhA na AvaI vayAnama hama. 1 zuddha drava guna paryaya cInhaI rahe tAhike dhyAnama rAce mAro pravacana rasama lIne anubhava pAnama hama- 2 agarata bharata bahuta nija matamaI te kachu na dharaI kAnamAM ApahIma apanI trAhi pragaTI, kahA erake tAnamaI. hama, paDha pahakaI rijhAvata parayuM, kaSTa "aSTa avadhAnasa ApaNuM Apa rijhAvata nAhI, bheda na jAna ajAnamaI hama. 4 dhArana dhyAna samAdhi ekarasa, saMyama na rahaI gyAnama vAcaka jaNa kahaI maha mahAbhaTa, chati lIo mayadAnamaI. hama 5 che iti zrI gIta che saMvata 1768 varSe Azu zudi 13 dine paM. ghanajI lakhIta habadapura madhye lapIta kalyANamastu zubha bhavatu zrI bhagavatajI sata 1-jasavelIbhAsamAM ApelI sAlanI prAmANikatA mATe anya ukhee mATe visaMvAda che karyo che, ane tethI te mahinI bIjI hakIkate prAmANika haze ke kema? evI zaMkA saheje thaI Ave che. paraMtu upara mahatvano ullekha khUba ja mArmika che ane sujasavelImAM jaNAvelI adaavadhAnanI vanane majabUta Tako Ape che. te zuM sujasavelImAMnI sAla, sujalInI samagra lakIrane aprAmANika karAvavA keIe pheravI haze kharI? Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zrI DIpArzvanAtha stavana hitakArI te hitakArI, geDIpAtra parama upagArI re, terI mUrati mohanagArI re, te te lAgaI sujhanaI pyArI re ga 1 che vAha jIma caMda carA re, chama vaI ghananaI merA re, jIma vAlkI gajanaI ravA re, tIma hAlTI sujha tuka sevA re # 2 je sAhiba catura sanehI re, te vAta agocara kehI re, saguNAtiNi parimiliI re, chama sAkara durSi laliI re 3 che je tujha guNa mai citi dhAriyA re, te te jAInavi vIsAriyA re, suhagI paNi zrAMrivAI re, paranA guNa citina suhAvaI re 4 mada-mAtu-mobhava daliyA re, parasura te saghalA galiyA re, tenA guNa je sukhi bhAkheIre, te te dariAga nija dAkhaI ra aa pa aa zimAMhi Ide adhikAI ra, parakhatAM sujha mani bhAI re nujha vacanaI saravuM sAruM ra, para vacanaI saghaLuM karuM ? . 6 jANe hima jagata jANe re, sujha mini te tu suhANe re sarapaMgI nayanI vANuM re, tajha viNa avAI navi jANI re 7 w Aja abhiya ghanAghana - re, samaktidaSTI suratUhA re, nija kari ciMtAmaNi Ape , je mAI tujha darazana pAse 2 pa 8 sAhiba tu araja karI jaI ru sevaka pari hita dIje re, vAcaka ja kaI avidhA re, bhavasAgara pAra utAre re 9 ni zrIgeTIpAdhanA stavana saMpUrNa samAsa 1 zrI ne Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyazavipAdhyAya ane temaNe lakhelI hAthathI 'na ya cakra le. pU. munivara zrI puNyavijyajI ma.]. jaina zrIsaMdha pAse Aje je jJAna saMgraha ane temAM je vizALa graMtharAzi vidyamAna che te Aje enA viziSTa gauravanI vastu che. ane bhalabhalAne paNa Azcarya utpanna kare tevA ane teTalA vizALa che. hajAronI saMkhyAmAM vinAzanA mukhamAM javA chatAM ya Aje jaina munivare ane jene gRhastha zrIsadhonI nizrAmAM je graMtha saMgraho che tenI DaratAM DaratAM paNa saMkhyA ha5vAmAM Ave to te paNa lagabhaga paMdarathI vIsa lAkha jeTalI che. A badhA jJAna bhaMDAramAM mAtra jaina graMtha ja che tema nathI paNa temAM bhAratIya jaina-jainetara vidhavidha prakAranA samagra sAhitya saMgraha che. koI evI sAhityanI dizA sAthe ja hato jene lagatA graMthe A saMgrahamAM na hoya A saMgrahanI mahattA ja e che ke te mAtra sAMpradAyika grathanI sImAmAM ja viramI jatI nathI, paNa temAM vaividhyapUrNa bhAratIya vizALa sAhitya rAzi che. jenetara saMpradAyanA evA seMkaDe 2 A saMgrahamAMthI maLI AvyA che. jenI prApti te te saMpradAyanA saMgrahamAMthI paNa nathI thaI hajI to badhA jaina jJAnasaMgrahanuM saMpUrNapaNe avalokana thayuM ja nathI, te chatAM tenI vividhatA ane vizALatA vijagatane daMga karI de tevI puravAra thaI che, paraMtu jyAre A samagra jJAnabhaMDAranuM avalokana vyavasthita rIte karavAmAM Avaze tyAre temAMthI e sAhityarAzi prApta thaze ke jagata mugdha banI , evI A nakara vAta che. jene munivare ane jene zrIsaMtanI Aje e anivArya pharaja che ke pitapitAnA adhInamAM rahelA jJAnabhaMDArAnuM samagrabhAve sukSma avalokana kare. ATaluM prAsaMgika jaNAvyA pachI Aje prastuta smAraka graMthamAM vacana graMthanA Adi aMtanA pAnanuM je pratibiMbacitra ApavAmAM AvyuM che teno paricaya ahIM karAvavAmAM Ave che. - nayana-nya jene dvArA navalanA nAmathI paNa oLakhavAmAM Ave che. e mULagraMtha AcArya zrImalavAdi viracita che. jenadArzanika AcAryo ane jaina prajA A AcAryane "vAdI" tarIke oLakhe che. AcArya zrI hemacaMdra sihoma vyAkaraNamAM ra9roDanA suramAM ba3 makavavi rAI, tamArace phonaH ema mallavAdI AcArya mATe jaNAvyuM che. jenadArzanika kSetramAM sanmatina ane nayacakra e be graMthanuM sthAna ghaNuM gauravavatu che. A banne ya graMthanuM saMzodhana ane saMpAdana e paM. zrIsukhalAlajInA jIvananuM mukhya dhyeya hatuM. paraMtu sanmAnita graMthanuM saMzodhana ane saMpAdana 5. zrI becaradAsa desInA sahakArathI karyA pachI nayacamaMthanA saMzodhana ane saMpAdananI vAta keTalAka saMyogane lIdhe tyAM ja viramI gaI tyAra pachI e graMthanuM saMzodhana ane prakAzana gAyakavADa orienTala sirijha vatI pUjyapAda zrIamaravijyajI mahArAjanA vidvAna ziSya kavi IcaturavirajIe hAthamAM lIdhuM. tene prathama bhAga bahAra pADe te pahelA A AkhA graMthanuM saMzodhana ane saMpAdana ane avacari sAthe pUjya AcArya mahArAja zrI vijaya labdhimarie svataMtra rIte karavA mAMDyuM. paraMtu jyArathI * zrImahAvIra vidyAlayanA A. zrI. vijayavallabhasUri mAaMkamAMthI uta. da Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 nathacaJdhanuM ghana aTakyuM chuM tyArathI e graMthanuM vijhiTa ghana ane TUMka ja thAya e artha mAM strI ja hatI, aga dha e niricAra karavAmAM aAveja le, paraMtu jyAM sudhI kaMcanA vidi ghanane lagatA bhara ma jhIlanAra vidAna ke vinA na aA tyAM sudhI huM kahyuM kI zakayo nahi.kama tAM paM. zrI zrakhavAnA karavAthI ane yunivara zrI rAjI ane jUnA camatkArika trATa pazvi ca ga hato eTale temanI kava karaja hA ke cAra kilu che. ane konA parivAranA che? tyAM ja abudhAthI jI paTanI jema cAnaka eka khuda vikajane eka patra Aje dRje jAheramAM ane je ne huM chuM tyAM tyA. e ghara beThAM AvelI kAnAne vadhArI phodhI. ane nacada dAtA ghana ane caMpAtA jAra nA dara nAkhyA ane te zrA tane daranA dareka bhAi brAjhI purI pADavAnI javAbadArI aArI harapaLa anusAra meM paNa svIkArI. kAkA: e iiida ane pUjyapAda javAI parilambiracha dAja thI A graMthanuM sarSa cAlu rA nAM A trIjI praki aravAnA ghaNA bAra karavu e che ke na ahiM caMcanA caMdana je amArA jArI jA ajaya jAje dazavazvamAna vyApaka samajhIne je rIte uga che je , jenAthI eka pachI ke TI zakatA ke na ho, e ja kasara sAru aca ane Ama aba jA krArya hAtha thavAya arju, sAcaMcanA caMdana cAre keTalI ane kI yuda karatI anya-jUja sAmagrI upara zA che. nI dariyAnuM A sthAna nathI, eTale e vAtre e kaphana bAra badhA zAstrIne dura kaLaza cala rI je stra zrAvI grAma che ke cA - kRddhi karavA jAve che. prA zreya, je bArathI zrI jaina AzvAsa thI prakAzita che, tenA hatI ane je te prAcIna grI tra karI hatI te tarasatA ajaya davA mRdira zAhIdAca cha akAdAnA hunI ane pUjavavAda aAcA dara zarirAjI dAdAnA caTanI strI paNa eka che. anA kAryo je puki che te je khAtrI thaI hatI ke dAdAnAyaka nI eka jhaTa pUjyavAda nyAvidAyathArtha ja zrI vijaya ane tapanA karI yunivara ane hI hatI. je ja vArAM ahI natha nI prathama grIna hAIpathArI patra lAvanAra zrIvanA jJAna ane 6 karI bAkInI badhI ja aai , e yAtrAjIe lauM chIeja nA che. cA thI nA AdijArathI eTalI badhI phUTa dila thaI gaI che ke jethI A graMkA dara ja rahe che , A sthitimAM suta nA dAna zrI vizva e yAja darAje kI kavi kAkI kAza mAM huM sadAya . pachu te ni kayA hAtha na AvI. | VIA A VER , 20 I alet Eartist 2 2 zALA 4 athAga para nAra yunivara zrI rAjanA kahe, cAtrA ane urdU ke jethI ala kI yuvI thiI rjA e cakA cakI 2 -pUjAda dha 1008 zrI re harijI aAjanA prakriya vyArA nara zrI harika trA che rezAnA padanA upAsanA -Aracha zvAja zrImada rAjanA nakAra ene upadama kA kriba zArIrAjanI kathA ko. A umare e jhADuM kanaka paM.zrIrAribA. 9 zrIrAjajI rAjanA 6 labdha pracAra jevAja da ma thI ane re zvAsa, Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 zye 4 vAdamAlA nAbhaneA graMtha (upAyesa bAdamAlAthI ho), pIle vItarAgastotra aSTamaprakAzavRtti (syAdvAdarahasya ? ) vyaMnibha soDavyAcyA apUrNa paryaMta yAne trIne bhAvAhI AyAryarasthita nayayA graMthanI prati e rIte traNa apUrva graMthA mane ApyA. A traNemAMnI navagraMthanI pAthI jotAM ane harSa rAmaca prakaTI gayA ane apUrva ravargIya AnaMoA pratyakSa anubhava thayA A pratinA aMtamAM upAdhyAyajI mahArAje je puSpikA AlekhI che e te varSo pahelAM bhAvanagarathI prasiddhi pAmatA 'zrI AtmAnaMda prakAza'mAM muni zrI jakhUvijayajIe prasiddha karI ja dIdhI che. te chatAM prastuta smAraka graMthamAM upAdhyAyajI mahArAjanI e peAthInA pratibiMbane sAkSAt jona rasika bhakta vAcakane atRtti na rahe te mATe e AkhI puSpikA ahIM ApavAmAM Ave che ~~ pratiSThita siddhavijayAvahajaganmUrddhasya siddhavat pratiSTitaM yazaskaramiti // chH| iti zrImalavAdikSamAzramaNapAdakRtanayacakrasyatumyaM samAptam / chH| prathA 18000 // yAdarza pustake hatAza likhitaM mayA / yadi zuddhamazuddhaM vA mama dopo na dIyate // 1 // saMvat 1010 varSe posavadi 13 dine zrIpattana nagare | paM0 zrIyazavijayena pustakaM likhitaM / zubhaM bhavatu // udakAnalacorebhyo / mUkhakebhyo vizeSataH / kaSTena likhitaM zAstraM yatnena pratipAlayet // 1 // bhagnapRSTikaTiprIvA / daSTistatra adhomukhI / kaSTena likhitaM zAstraM yatnena pratipAlayet // 2 // pUrva paM0 yazavijaya gaNinA zrIpattane vAcitaM // cha // AdazoM'yaM racito / rAjye zrIvijayadevasUrINAM / saMbhUya yairabhIpA - / mamidhAnAni prakaTayAmi // 1 // vidhAH zrInayavijayA gukho jayasoma paMDitA guNinaH / vibudhA lAbha vijayA gaNayo'pi ca kIrttiratnAkhyAH ||2|| tattva vijayamunayo'pi prayAsamana sma kurvate likhane / saha ravivijayairviyudhera lisaca yazovijayavibudhaH // 3 // graMthaprayAsamena / dRSTavA tupyaMti sajjanA bADhaM / guNamatsaravyavahitA / durjanadak vIkSate naina ||4|| vebhyo namastadIyAntuve guNAMsteSu me dRDhA bhaktiH / anavarataM cete jinavacanodvAsanAyeM ye // 5 // zrayostu // samaddAnapyayamucaiH / pajJegakena pUrito graMthaH / karNAmRtaM paTudhiyAM jayati naritraM pavitramidaM // 6 // zrIH // A puSpiAmAM ema jaNAvavAmAM AvyuM che ? - " prastuta hAyapothI pATaSNumAM vi saM. 101mAM lakhI che. e lakhavA pahelAM upAdhyAya zrIyovijayajI mahArAje A AkhA graMtha pATaNamAM vAMcI lIdhe Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane tyArapachI zrInavijyajI mahArAja, zrejathamapani, zIlArisTa , zrI kirtiANI, zItathijI, zrIvivijaya pati ane khuda zrIcarikathajI mahArAja, ema na munivaree maLIne 18000 zvaka pramANa A mahAkAya zAstranI Ara eka pakhavADIAe -paMda trimAMja pithI lakhI che-nala karI che" A graMthanI nakala karavA mATe ATalI badhI utAvaLa karavI paDI e eka navAI jevI vAta che. zuM jenI pAse A riTa graMthanI prati che te AvI ja paDI haze ke zuM?- e eka TAI ja che. astu. A graMtha keTalA ane ane jaina darzanikalAmanA ane nazAsananA AdhAra saMbharUpa che? enI pratIti ApaNane eTalAthI ja thAya che ke zrIyArijAjI jevAe A graMthanI nakala karavAnuM kArya hAtha dharyuM. prastuta pratine lakhavAmAM je sAta yunivarAtre jAgI che temanA aka tivara parakhavAnuM kaya nathI. A ukhANamAMthI ApaNe bhara zrIyazovijajI ghara ane tenA guru zrI nayavijayajInA hastAkSane pArakhI chI tema chIe. A graMthamAM patra 1 thI 4, pa thI 66, 251 che 255 ane 291 thI ra94 ema ku pAnAM thiriye veraNAM che. jemAM arajI kaI kaMra 4500 thI 4000 jeTalI hUMkhyA thAya che. zrIya vijyajI mahArAja himAM cikAI ATaluM badhuM lakhI kADhe enI lekhanakaLA zika sidarane apUrva nateja che ane e e kema Avyakti kare tevI TIna che. - prastuta prakinAM kule 29 pAnAM che. temAM pAnAM khAne kaIkhara ega vhI. pitAnI yAdI pramANe rITIo khI che chatAM meTe vAge 17thI AchI nathI ane ra4 thI vadhAre nathI. pratinI laMbAIpahelAI jAA kacanI che. 209 pAnAnA evA che ke pramANa pazcima zrIyazovijayajI dvArA rakhevI che ekalAM eka vana ane A vAvya paThuM karAra cAra ra. zvAje A navacaka graMthanI je prAcIna-arazIna pAtha ma che ane zrIya dinAthajI rajA hAthI je dhAthI - sAvI che te mAtra nathacakra graMtha upara AcArya zaradI-gaNa-sAtha rahI rIkSA cAvaja che. Aje na zIrAnA bhAsitArAnA nilejanA che ke AcAI zrI madurAdi ka sthAna ka graMthanI nakata Aje jIva jerAmAM ArIsthI A grIna hAzAthI thI kadarara rekhara je vAtamAM ja nahi paNa rAta vidavamAM dhAM pharIthI camake che. AnA ane pUje. jese pAgha ke phira bhAve, pahirana naSTi lavANI, sara pAsa cibinu mAge, Agama bhAva huM TI. - -vAra zrI vizva Page #296 -------------------------------------------------------------------------- Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Mither Publtafaltant kAma Hit ACTOltado. bilite U Partime TagarakarajagahakAra . 14705 istettuky. 1b inulowniat Ejlaken wir HindiU ... .. L PAY : . .Me Chauhanavar . .. . .. " RIKit -- - - AL - HDP4 " T . !J..... : . ....... 2. : mireak ..... Asia ' .. . AR CERIAnirankAM:.. HIS... ... HEATRNAM Meri.. 11 Eatiniu SARAHA20. Tara ...MAR .. "marimmun. EMERGE.' . " . . 4 ISBN:25 RE . . nadanamA .. Matri-ammu . Aatmy 5. .:14kAmanA AR Di.. . .... andu 4 ra .rrams 1243633 cirAyaga mAnya mAma / "kAnaprakArakA ..rAvaNa nyAyavizArada nyAyAtrAye AdhyAya zrIyanovijayaDI mahAgaDanA jAvaTakAvanI vicAraNAmAM abhUtapUrva prakAza pATanA vi.ma. mAM cInagaMyamI anihAmi baraTa [muni zrI yanovijayaDInA maMNDamAMyA] Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 0 0 -0 -0 -0 -0 -0 -0 0 -0 -0- 0 -0 -0 0 -0 anya viSayaka nibaMdho vibhAga bIjo nadhi ahI pUjya pASAmaNa bhagavAnanA jIvana-kavanane sparzatA lekhA-nabadhAne prathama vibhAga paNa thAya che. zrImadanAM jIvana-kavana upara sasalI sivAya koI viziSTa sAhitya taiyAra na hovAnA kAraNe tema ja te aMgenI jANakAre paNa alpa hevAthI, satra prasaMge samitie lekho mATe je vinati rilI temAM samachane ja teozrInA jIvana sivAyanA anya viSaya upara paNa lakhI zakAze tevuM jaNAveluM e vinaMti samAra karIne vidvAna lekhakae mAlAvelA nibaMdhena bI vibhAga ahIthI zarU thAya che. - saMpAdaka - - Page #299 -------------------------------------------------------------------------- Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aruNanmahendro mathurAm [ lekhaka - DaoN. vAsudeva zaraNa agravAla, kAzI vizva-vidyAlaya ] (Dr. Vasudeva Saran Agrawal ) jainendravyAkaraNa sUtra 2/2/92 ( anadyatane laG) kI abhayanandi viracita mahAvRtti meM likhA hai-- parokSe loka vijJAte prayoktuH zakyadarzanatvena - darzanaviSaye laD vaktavyaH / aruNanmahendro mathurAm / aruNad yatranaH sAketam / isa ullekha ko par3hate hI pataJjali ke mahAbhApya ke antargata nimnalikhita prakaraNa kA dhyAna AtA hai .(vArtika) parokSe ca lokavijJAte prayokturdarzanaviSayeH / (bhApya) parokSe ca lokavijJAte prayokturdarzanaviSaye lahU vaktavyaH / aruNadyavanaH sAketam / aruNadyavano madhyamikAm / ( mahAbhASya, sUtra 3 / 2 / 111 anadyatane laGa / yaha spaSTa hai ki yahAM jainendravyAkaraNa ke racayitA ne usI viSaya kI carcA kI hai jisa para kAvyAyana 'kA vArtika aura pataJjali kA bhApya hai aura yaha bhI sambhava hai ki mahAvRtti ke karcA abhayanandi ke sAmane udAharaNa likhate huye pataJjali kI sAmagrI upasthita thI / 'aruNadyavanaH sAketam ' udAharaNa-donoM meM samAna haiN| zeSa do udAharaNa bhinna haiM / isa prakAra yahAM tIna aitihAsika ghaTanAoM kA ullekha hai 1- aruNad yavanaH sAketam / 2 - aruNad yavanaH madhyamikAm / pataJjali abhayanandi { 3-aruNanmahendro madhurAm / ' yavana ne sAketa aura madhyamikA para AkramaNa karake una do nagaroM para gherA DAlA | mahendra ne mathurA ko cheDakara usakA gherA DAlA / ' vyAkaraNa ke niyama ke anusAra ye tInoM lokoM meM prasiddha aitihAsika ghaTanAe~ (lokavijJAta) honI caahiye| dUsarI zarta yaha thI ki jo vyakti isa vAkya kA prayoga kare vaha usa kAla meM jIvita ho, jaba ye ghaTanAe~ ghaTIM, arthAt ghaTanAe~ usake samakAlIna honI cAhiye / pataJjali ne jaba sAketa aura madhyamikA para yavana-AkramaNa kA ullekha Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiyA taba ye ina lokavinAta ghaTanA ke samakAlIna the| aitihAsika kA mata hai ki yavana rAnA mInaMDara ne paMjAba yA padradeza kI rAjadhAnI zAkala para adhikAra karake pUrvI bhArata kI ora eka abhiyAna kiyA aura yaha bar3hatA huA sAkata aura pATaliputra taka calA gyaa| para vahAM vaha sthira na raha. sakA / kisI kAraNavaza vaha zIghra hI pATaliputra se vApisa lauTA / isakA eka kAraNa yaha kahA jAtA hai ki kaliMgarAja mahAmeghavAina khAravela ne magadha para no abhiyAna kiyA thA usake bhaya se yavanarAna dimita mathuga kI ora chITa gyaa| yavanA kA yaha abhiyAna puSyamitra zuMga ke samaya meM huA thA / usa samaya patanachi jIvita the / ataNya sUtra para likhate huye unhoMne apane samaya kI 'AMkhoM dekhI' (prayoktudarzanaviSaye) lokaprasiddha, ghaTanA kA ullekha kara diyA / vastutaH pataJjali ne yavanoM ke do abhiyAnoM kA varNana kiyA hai / eka pUrvI no sAketa kI ora huA thA, aura dUsarA dakSiNa-pazcimI, no madhyamikA. nagarI kI ora huA thaa| madhyamikA cittora ke pAsa nagarI sthAna hai jahAM prApta nivi janapada ke purAne simI para 'mahamikA' nAma pAyA gayA hai| madhyamikA aura majhamikA eka hI hai| isase nidhina hai ki yavanoM kA eka hamalA dakSiNa kI ora huA.jisameM yavana-sanA tIra kI taraha deza ke bhItara ghusatI huI cittauDa taka pahuMca gaI thii| dakSiNa-pazcima kA abhiyAna arakhosiA (haradvitI) yA aragandAva pradeza kI ora se bar3hakara pATacha (dakSiNI sindha), aura murASTra para adhikAra karatA huA sigadima taka pahuMca gayA thA, jisakI pahacAna patramatI yA sAbaramatI ke kAMTha se kI jA sakatI hai, jisakA prAcIna nAma 'bahugata deza bhI thA (kaimbrija hisTrI 14542) yUnAnI itihAsa lekhaka sAbo ne likhA hai ki mInaMDara aura dimiTiyasa donoM ne, yavanoM ke the abhiyAna kiya the / jJAta hotA hai ki mInaMDara yavanarAna thA jisakI adhyakSatA meM DimiSTriyasa ne senA kA saMcAlana kiyA / loka meM pThyAti yahI huI ki mInaMDara na hI vijaya kI / isI prasaMga meM DimiTriyasa ne sindha-sIvIra deza meM dAvAmitrI nagarI kI vinaya kI sthApanA kI, jisakA ullekha kAzikA (276) meM AyA hai / bhAratIya sAhityameM bhI isa yayana abhiyAna kI gUja pAI jAtI hai / gAgI saMhitA ke yugapurANa aMza meM likhA hai : tataH sAtamAgamya pAJcAlA [-] mAthurAMstathA / apanAca suviphrAntAH prApsyanti mumadhvajam / / tataH puSpapure 'prApta kadama prathite hit| AkulAH viSayAH na bhaviSyanti na saMzayaH // madhyadeva na sthAsyanti yavanA yukhadurmadAH / pAmanyonyasamAyAd bhaviSyanti na saMzayaH // AmacakrotthitaM ghora yuddha paramadAruNam / tatA yugayAMcaSAM yavanAnAM parikSaye // Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isameM spaSTa kahA hai ki muvikrAnta yavana sAketa, pAcAla aura mathurA ko AkrAnta karake unheM apane adhikAra meM lAkara, kusumadhvaja pATaliputra taka pahuMca jaayeNge| vahAM bar3I mArAmArI hogI aura samasta deza Akula ho uThegA / kintu yuddhadurmada yavana madhyadeza meM Tahara na pAyeMge, kyoMki ApasI spardhA se (anyonya saMbhAvAda) unake apane hI maMDala meM ghanaghora yuddha chir3a jAyagA, jisake kAraNa ve madhyadeza se haTane para bAdhya hoNge| isa varNana meM yavanoM dvArA sAketa aura mathurA para AkramaNa karane kA spaSTa ullekha hai| vahI: lokaprasiddha ghaTanA vyAkaraNa ke nimnalikhita do udAharaNoM meM kahI gaI hai aruNanmahendro mathurAm / aruNa yavanaH sAketam / jainendramahAvRtti ke lekhaka abhayanandi ke sAmane koI ati prAcIna anuzrati vidyamAna thI, jahAMse zuMgakAla kI aitihAsika ghaTanAoM ke ye udAharaNa unhoMne liye / vyAkaraNa ke niyama ke anusAra to lekhaka ko apanI samakAlIna ghaTanA ke udAharaNa dene cAhiye, jaisA-hemacandrane khyAte dRzye' sUtra (paa2|8) para svopana laghuvRtti meM 'aruNana siddharAjo'vantIm' likhakara kiyA hai| kintu abhayanandine isakI upekSA karake do TakasAlI prAcIna udAharaNa hI rakha lie / unake sAmane ye isa prakAra ke vyAkaraNa niyama ke liye mUrdhAbhiSikta udAharaNa kI taraha vidhamAna the| abhayanandi ne kahAM se ye udAharaNa liye yaha to isa samaya vidita nahIM, kintu inameM 'aruNanmahendro mathurAm' udAharaNa atyanta mahattvapUrNa hai, jo kisI prAcIna TIkA meM par3A raha gayA hogaa| isa udAharaNa meM aitihAsika tathya yaha hai ki yahAM yavanarAja mInaMDara ke pUrvI abhiyAna ke prasaMga meM mathurA para adhikAra kara lene kA ullekha hai / isakA mUlapATha merI samajhameM isa prakAra thA ___ aruNanmanandro mathurAm / arthAt menandra ne mathurA ko AkrAnta kiyaa| maunaMDara ke sikko para usake nAma kA bhAratIya rUpa kharoSThI lipi meM menandra hI milatA hai| pIche ke kisI lekhaka ne 'menandra' nAma se paricita na hone ke kAraNa bhrama meM par3akara 'mahendra' pATha banA diyaa| merI dRSTi meM mUlapATa menandra nizcita hI hai| sAketa kA yavana AkramaNa aura menandra dvArA madhuga kA AkramaNa-ye donoM udAharaNa eka hI koTi ke haiM aura yUnAnI rAjA maunaMDara ke pUrvI bhArata para car3hAI ke smAraka haiN| bahuta kucha sambhAvanA yahI hai ki abhayanandi ne udAharaNoM kA jo krama rakhA hai vahI krama usa mUlaprantha meM bhI thA, jahAM unhoMne apanI sAmagrI lii| unheM jaisA milA, vaisA hI yathAvata rakha liyaa| yadi yaha anumAna satya ho to isase eka pariNAma aura nikaTatA hai / pUrvI abhiyAna kA netRtva svayaM yavanarAja menandra kara rahe the aura madhurA naka ko caDhAI meM svayaM aap| madhurA para adhikAra kara lene ke bAda sambhavataH ve svayaM Age nahIM bddh'e| Age sAketa kI cadAI meM manAyA Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ netRtva unake senAnI DimiTriyasa ne kiyA jJAta hotA hai aura vahIM senA pATaliputra bhI pahuMcI hogI / isIlie ' yavanarAja dimita' kA nAma khAkhaMDa ke hAthIguphA lekha meM AyA hai, jaisA zrI jAyasavAla ne par3hA thA | 1 isa abhiyAna ke kucha purAtvagata pramANa bhI hAla meM mile haiN| mInaMDara ke sikke to mathurA meM pahale se hI milate the / idhara 1910 kI khudAI meM kAzI ke samIpa gaMgA taTa para sthita rAjaghATa nAmaka purAne avazeSoM meM yUnAniyoM kI bahuta sI miTTI kI muhareM pAI gaI haiM / unapara devI ayonA, devatA apolo, vijaya kI devI nAikI aura harakyUlIna kI mUrtiyAM aMkita haiM evam kucha mudrAoM para kisI yUnAnI rAjA kA mastaka bhI hai, jo abhI taka ThIka nahIM pahacAnA gayA / ina muharoM ke rAjaghATa meM milane kI vyAkhyA isI prakAra ho sakatI hai ki jaba yavasenA sAketavijaya ke bAda pATaliputra kI ora bar3hI to unakI eka TAvanI mArga meM kAzI ke gaMgAtaTa para banAI gaI / vahIM ye muharaM mitrI haiN| isameM to sandeha nahIM ki yavana-senA ne kAzI- rAjaghATa meM ThIka usI sthAna para gaMgA pAra kI, jahAM Aja bhI galaghATa ke pula se rela gaMgA pAra karatI hai / kusumadhvatra pATaliputra ke liye yahIM AkhirI nAkA thaa| prAcIna kAla se hI vicAra aura bajAtazatru jaise magadharAna kAzI ke isa nAke ko apane adhikAra meM rakhane ke liye luka rahate the / dharmamAMnI vyAdha mATeA chAtranamAMhi jarkaTeoNTA dAnamAMhi abhayadAna TTa, tapamAMhi je vuM na kara x tso x ratananaNI jima peDhI, bhAr alpa bahu mUla copUrvanuM sAra che, matra e tenune tula zrI samaya abhyatara, e padma puca pramANu macyuaUdha teM jALuM, lA sahita sujANu. [vi] [ bhaTi bhInA ] x x x Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhyAtmatattvavettA zrImad devacaMdrajI[ lekhaka-zrIyuta agaracaMdajI nAhaTA ] jaina darzana ke anusAra vizva 6 dravyoMkA samUha hai| inameM se dharmAstikAya, adharmAstikAya va AkAzastikAya ye arUpI Agama evam anumAna pratItirUpa hai| kAla aupacArika dravya mAnA gayA hai| zeSa pudgalAstikAya va jIvAstikAya ye do pratItimulabha hai / inameM se pudgalAstikAya ho rUpI dravya hai, vAkI ke sabhI arUpI haiM / mUlata : nar3a aura cetana do meM hI ina chahoM dravyoM kA samAveza ho jAtA hai / jIva ke atirikta pAMco dravya jar3a ke aMtarmukta hote haiN| jIva bhI anAdi kAla se pudgaloM ke sAtha rahA huA hai isase isakI do avasthAyeM mAnI gaI haiM / mUlataH jo usakA svarUpadharma hai use svabhAvadazA aura paudgalika saMbhogoM se prApta dazA ko vibhAvadazA kahA gaI hai| vastu svarUpa kA gaharA cintana karane para manISiyoM ne AtmA ke svarUpa kA anubhava kiyA aura usakI vartamAna vibhAvadazA ke kAraNoM kI zodha kara svabhAvadazA kI prApti ke sAdhana hUMDha nikAle / jahAM taka hamArI vRtti bAdhyamukhI rahatI hai vahAM taka Atmaanubhava ThIka se nahIM ho sktaa| ataH unhoMne bAdazA podgalika padArthoM va unake saMbhoga se hone vAle jIva ke rAgadvepAdi bhAvoM se sambandha ghaTAte raha aMtarmukhI hone para jora diyA hai| unhoMne apane jIvana meM jisa tatvajJAna kI upalabdhi cirasAdhanA se kI, janatA ke hitArtha pracArita kiyA |zarIra, indriya va bAharI padArthoM se vRtti haTAkara AtmA kI zodha meM laganA yahI AdhyAtmika bhUmikA hai| AtmA kI zuddha avasthA kA nAma paramAtmA yA siddhaavasthA hai / sAdhAraNa jIva vahirAtmA hote haiM unakA dhyAna dhana, deha, geha, kuTumba parivAra Adi bAharI padArthoM meM guMthA rahatA hai| isake pazcAt jaba AtmA dehAdi mina AtmA ke svarUpaprApti kI ora agrasara hotA hai to use antarAmA kahA jAtA hai aura sAdhanA ke dvArA AtmA kI zud avasthA prApta kara lI jAtI hai taba paramAtmA kahA jAtA hai| jIvana ke liye paramAtmA svarUpa hI lakSya hai| isa tatvajJAna kA anubhava va sAkSAskAra karane vAle aneka ApyAtmika mahApurupa ho gaye haiN| unhoMne minna bhinna prakAra va sApanoM meM se AtmA kI anubhUti ko aura jIvoM kI ruci va prakRtibhinnatA ko hRdayaMgama phara vividha mAga! ko pracArita kiyA / lakSya AtmA kI zuddhAvasthA-paramAtmA kI prApti eka hI hone para bhI kisI ne bhakti ko pradhAnatA dI, kisI ne yoga ko, kisI ne jJAna ko| yoga meM bhI haTyoga, rAjayoga, Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmayoga pradhAna haiM / jaina darzana meM jJAna evaMm kriyA donoM ke sammilita ko mokSamArga mAnA hai| isa darzana ke anusAra pratyeka jIva svabhAvarUpa se paramAtmA hai| usa avasthA kA tirobhAva karmabaMdha ke kAraNa huA hai / kamabaMdha miyyAtva avirati kapAya aura yoga se hotA hai aura saMyama aura tapa dvArA karmanAza hotA hai| karmanAza hI mukti hai-yahI jIva kA carama va. parama lakSya hai-sAdhya hai| bha0 mahAvIra ke pazcAta kundakunda, pUjyapAda, yogIndra zubhacandrAdi aneka AcArya AdhyAtma grantha praNetA ho gaye haiM, jinake grantha sarvatra prasiddha hai| AcArya siddharpi ne rUpaka ke bahAne Atmatattva ko no vizad svarUpa citrita kiyA hai vaha anupama hai| bhA. umAsvAti kA prazamarati, harimadramuri ke yogavindu, yogadRSTisamuccaya Adi grantha maulika se haiN| A0 municandrasUri kA yAdhyAtmakalpadruma bhI acchA grantha hai / satarahavIM zatI ke utagar3ha meM kaviyara banArasIdAsanI ke samayasAra pranya kA cAroM ora acchA prabhAva vistAra huaa| 18vIM zatI meM mulatANa meM kaI zrAvaka AdhyAtma-raMga meM raMge hue pratIta hote haiN| unakI carcA kA yahI eka viSaya thaa| unakI AdhyAtmarasikatAko chApa mulatANa meM cAturmAsa karane vAle yatiyoM para pdd'tii| merI dhAraNAnusAra prastuta lekha meM nina AdhyAtmatatvavecA kA paricaya karavAyA jA rahA hai| una para bhI usa vAtAvaraNa ke prabhAvane acchA kAma kiyA hai| 18 vIM zatI ke prArambha meM marata yogIrAna AnandaghanajI kI sAdhanA meDatA meM honA sarvavidita hai| unakI covIzI evam par3hoM se jaina samAja to suparicita haiM hI, jenaMtara vidvAna bhI Apake prazaMsaka haiM | AnandadhanajI kI covIsI ke bAda AdhyAtmatatva garmita covIzI zrImad devacandrajI kI mAnI jAtI hai| Apake samasta granthoM kI khoja kara AdhyAtma anya praNatA yogI zrIdhuddhisAgarasUrinI ne zrImada devacandra nAmaka do bar3I bar3I jilloM meM AdhyAtma jJAna prasAraka maNDala se prakAzita karane kA nizcaya kiyA thaa| tadanusArapra thama mAga meM zrImad devacandranI ke yAgamamAra, nayacakrasAra, pharmagrantha va payocarAdi grantha prakAzita hue haiM aura dUsare bhAga meM dhyAnacatuSpadI, dravyaprakAza, covIsI, bIsI, samjhAyAdi padya racanAe~ prakAzita haiM / jJAnasAra TIkAdi kA mAga prakAzina nahIM huA, yadyapi ve pahale saMskaraNa bhI Thapa hI cuke haiN| mujhe ApakI aprakAzita kaI racanAyeM prApta huI thI jinheM atIta cauvIsI stavanAdi ke pariziSTa meM prakAzita kara dIyA gayA hai| aprakAzita meM daNDaka vAlAvabodha kI nakala imAra saMgraha meM hai| sapta-smaraNa kI prati kaI varSa pUrva dekhI thI, para jisa saMgraha meM dekhI vaha vikrI ho itastataH ho gyii| zAMtarasa nAmaka eka gadya mApAkRti ke kartA eka prati ke anusAra zrImad hI hai, para anya pratiyoM meM isakA sUcana nahIM hone se saMdehAspada hai| 1: zrImad devacandranI kA janma vi0 sambat 1716 meM bIkAnera ke nikaTavartI kisI grAma meM huA thaa.| lUNIyA tulasIdAsajI kI pAnI dhanavAI kI kRdhi se ApakA janma huA thaa| 10 varSa kI Ayu makharataragacchIya bAcakra rAjasAgarajI meM Apana dIkSA grahaNa kI | devacandra ApakA janma nAma Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaa| dIkSita hone para ApakA nAma rAjavimala rakhA gayA thA, para ApakA vaha nAma adhika prasiddha nahIM huA / zrImad ne dhyAnacatuSpadI Adi kI prazasti meM yaha nAma bhI prayukta kiyA hai| vidyAdhyayana ApakA bahuta acchI taraha huaa| devavilAsa ke anusAra venAtaTa meM dIkSAguru rAjasAgarajI ke diye sarasvatImantra kI Apane sAdhanA kara sarasvatI kI prasannatA prApta kii| dravyanuyoga meM ApakI vizeSa gati thii| saMyogavaza apane guruzrI ke sAtha sindha kI ora vihAra kiyaa| jaisA ki Upara likhA gayA hai usa samaya mulatANa meM miTThamala bhaNasAlI Adi AdhyAtmarasika zrAvaka rahate the unakI preraNA se Apane AdhyAtmika grantho kA adhyayana-AdhyApana kiyA / ApakI sarvaprathama racanA jJAnArNava kA rAjasthAnI padyAnuvAda dhyAnadIpikAcatuSpadI ke nAma se prakAzita hai jisakI prazasti meM Apane likhA hai " AdhyAtma zraddhAnAM ghArI, jihAM vase naranArIjI, paramithyAtvanA parihArI, svapara vivecana kArInI // nijaguNa caracA tihAthI karatA, mana anubhava meM ghaDhatAjI, sthAdvAda nijaguNa anusaratAM nita adhiko sukha dharatAMjI / / bhaNasAlI mihamala zAtA, Atama-sUraja dhyAtAjI, tasu Agraha caupAI joDI, suNatAM sukhanI koDIjI // " isakI paravartI racanA "dravya-prakAza" hai, jo hindI savaiyA, dohA Adi meM par3a dravya nirupaNArtha saM0 1767 dhokAnera meM banAyA gayA hai| yaha bhI uparyukta miTamala Adi ke liye hI banAyA gayA thA-'Atama samAva mitttthmlkaa'| dravyAnuyoga viSayaka gadha prandharatna AgamasAra kI racanA maroTha meM vimaladAsajI kI putrI mAijI abhAIjI ke liye kI gaI thii| saM0 1777 meM ApakA vihAra gujarAta kI ora samRddhizAlI gujarAta kI bhUna-pUrva rAjadhAnI jainadharma ke kendra sthAna pATaNa nagara meM padhAre / nagaraseTha tejasI dosI sahannakUTa jinAlaya banA rahe the / prasaMgavaza "sahasrakUTa" jinake nAmoM ke sambandha meM zrImad devacandrajI ke pUchane para seTane jJAnavimalasarijI se nAma pUchane para sUrijI yatA nahIM sake / anta meM donoM vidvAnoM ke jinAlaya meM 'sattara-bhedI' pUjA ke samaya upasthita hone para, suyoga dekha, nagaraseThane phira sUrijo ko puuchaa| unake anupalabdha batalAne para zrImat devacandrajIne ziSya kI ora saMketa kara sahanakaTa jina nAmAvali kA patra hAtha meM thamA diyA / yaha dekha jJAnavimalasUrijI atyanta camata hue ora ApakI vita guru paramparAdi kI prazaMsA kii| pATaNa meM Apake tAvika-vyAkhyAnoM se janatA ko asIma lAma huaa| Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImada devacandrajI ke samaya sAdhvAcAra meM kucha zithilatA A gaI thI / annameM Apane triyoMdvAra kara usakA parihAra kiyaa| maM0 1777 meM hI ahamadAbAda pdhaare| "nAgorIsarAya" (hAla 'nAgorIzALA') meM ApakA TaharanA huA vyApnyAna meM adhyAtmanAna zrI avila dhAga pravAhita hone lagI / zrotAgaNoM meM dhArmika AilAi baDhana lagA thA bhagavanI-jaise mUtrA kA gamIra rahasyodghATana hone lagA / saM0 1471. kA cAturmAsa jvamAna kiyA ApazrI ke upadeza meM gahuMjaya tItha kI vyavasthA va jIgoMdAra ke nimina padI kI sthApanA huii| muratAdi meM caumAsA samAna karate hue paM0 1788 meM "gajanagara" meM bImAmA ciyA / minI ASADha zubhA 2 kI Apake guru dIpacandIkA svargavAsa ho gayA / tapAgacchIya vicavijayAdi ko Apane zAnoM kA adhyayana gyaa| ahamadAbAda kA zAyanamUtra isa samaya snanacandanI bhaNDArI hAtha meM thaa| 'ANaMdarAmajI' unake pradhAna krAyakranA the aura ve bhI zrImada ke ananya maka the| unameM ApakI prazaMsA sunakara bhaNDAganI bhI Apa aMdA ma chAma uThAne lge| ApazrIna bhaNDArIjI ke anurodha se mahAmArI kA upanya mantrAmnAya meM nivAraNa kiyA thaa| gholakA ke zreSTI jayacandanaM purUpAnama yogI ko guruzrI ke pAsa lAMka pranivAdhina kraayaa| maM. 1795 meM pAlItAnA va maM01716-17 kA navAnagara meM cAturmAsa kiyaa| pagdhA rANApAtra mA ThAkura ApakA maka ho gyaa| saM0 1801 meM bhAvanagara meM cAturmAsa kA pAThInAnAtha agi upanya upazAnta kiyaa| maM0 1805 meM zrIbaTTI ke zrAvako dharma-chAma diyaa| rAjanagara, pATInAnA, chIMbaDI, dhAMgavA, navAnagara cUr3A Adi meM Apane jinAlayA~ va jinapitroM kI pratiSThA kI aneka bhUmi-yUnA-vigayI vyaktiyoM ne jinaki meM mana lgaayaa| saM0 1804-20 meM zuTuMjaya nArthakA saMgha niklaa| usameM Apa bhI sammilita the / kacaga phIkA saMghayAtrA prAyada hai| maM0 1812. meM ApakA cAturmApta gajanagara meM huA aura vahAM ApakA bagavAsa ho gyaa| Apaka ziSya yanapatrI, vinayacandanI va ziSya banunI gayacandajI, samAcandra, triyakacandrAdi vinayavAna evaM muguNAnugagI va kriyApAra the / antima samaya para uttarAdhyayana, dazvacAlikAhi trAkA zravaNa karate hue saM0 1812 meM mAtra badi. 15 eka prahara garI tryatIta hona para, Apana bahiNa khyiA / zrIpada yAtrinayanI ke "jJAnamAra prantha para saMzana meM Apane sundara TIkA banAI hai| prAzana meM kramapranya sambandhI 3-4 pranyA kA nimAMga kiyA hai| hindI meM 'dravyaprakAza' pUrvavatI. gcanA mAnamApA gavasthAnI kI gayadha meM apagbanI gunagana meM adhika rahane meM gujarAtI bhASA' meM citra hai| caubIpI ke Adi gnabanA meM apana tava bAna ke sAtha sAtha mAM kA ambuNDa prabAha bahAyAM hai| "adhyAtma-gItA" azyAma nAnako sundara racanA hai|"AZ pravacana" mAnA zrI samjhAya meM Apane muni ke pratyeka prani kA rahasyodaghATana kiyA hai "paMca bhAvanA meM matva evam ekatra Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanA to pramAda nidrA se haTAne ke liye mughoSaghaMTAnAda sadRSya hai| gajamukumAla, DhaMDhaNa evam pramaMjanA Adi sabjhAyoM meM jo adhyAtma-rasa uDelA gayA hai vaise anyatra milanA durlabha hai| "snAtrapUjA " to ApakI bhaktirasa kI zrotasvinI hI hai| stavana sajjhAya Adi to aneka jaina kaviyoM kI hajAroM kI saMkhyA meM upalabdha haiM para ApakI racanAoM meM adhyAtma-rasadhArA jisa rUpa meM chalaka paDatI hai, vaha apanI amiTa chApa hRdaya para sarvadA ke lie aMkita kara jAtI hai / adhyAtma-tatva mAnoM Apake hRdaya meM mUrtimAna hokara virAjamAna ho gayA ho| stavanoM evam snAtra pUjA Adi meM bhakti-rasa kI jo mandAkinI pravAhita kI hai, usakI zailI anya kaviyoM se bhinna hai| Apake bhakti padoM meM bhI adhyAtma jaina tatva-jJAna kA gaharA prabhAva najara AtA hai / phalataH ApakI pramubhakti meM, jaise dUsare jaina kavi bhAvAveza meM janeva ko bhUla se gaye haiM, vaisI bAta ApakI racanAoM meM kahIM dRSTi-gocara nahIM hotii| jainamAnyatAnusAra prabhu paramAtmA hai sahI para eka vyakti vizeSa nahIM, aneka haiN| hAM 1 guNoM kI dRSTi se unameM ekatA sahadhArmikatA avazya hai / jaina va jainatara dRSTikoNa meM Izvara sambandhI yaha antara hai jainetara Izvarako "eka mahAn zakti" sRSTi kartA aura karma-phalAdika dAtA mAnate haiM taba jaina kRtakRtya vA siddha zuddha mAnate haiN| Izvaratva prAptakara lene para phira kucha bhI karanA unake liye avazeSa nahIM raha jAtA ataH ve kisIko tArate haiM aura na saMsAra meM rulAte haiN| jIva apane bhale ke lie sarvathA svataMtra hai| vaha apane kAryoM dvArA pharma-baMdhakara bhavabhramaNa karatA, bAhya sukhadukhakA anubhava karatA hai aura apane hI prayatna dvArA karmo se bhUkta ho, zuddha-svarUpa paramAtmA pada prApta kara letA hai| yahAM prazna ho sakatA hai ki taba bhaktiko sthAna kahAM rhaa| isakA uttara yaha hai ki karma-nippatti ke do kAraNa haiM upAdAna aura nimitta / mUla kAraNa to upAdAna ho hai para bahuta hadataka nimitta ko bhI mahatvapUrNa sthAna hai| jaina darzana ke anusAra mukti pAne meM upAdAna to svayaM apanI AtmA yA usakA puruSArtha-prayatna hI hai para prabhu mArga pradarzaka, preraka ke rUpameM nimitta kAraNa hai / ataH upAdAnako zuddhatA ke liye nimittakA avalambana bhI Avazyaka mAnA gayA hai / aura vahIM bhakti ko avakAza milatA hai / hameM prabhu se kucha Tene va mAMgane nahIM jAnA hai balki unako dekhakara apane zuddha va vAstavika svarUpa ko smaraNa karanA hai aura unake jIvana aura upadezo se nija-svarUpa prApti ke marma ko jAnakara pravRtta hone kI preraNA lenI hai / phartA-mokA hama svayaM hI haiN| amhiMta, nIvana-mukta, isameM sahAya mArgapradarzana va yantutattvakA vAstavikarUpa mAna ke upAya batalAne dvArA karate haiN| aura sid to yaha bhI nahIM sakate unase to hameM kevala preraNA lenI hai| unake darzanadvArA apane zuda-svarUpa kA darzana karanA hai| unake guNa-kIrtanadvArA apanI AtmAke svAbhAvika va vAstavika guNo ko hI saMbhAlanA hai| unakI pUjA va bhaktidvArA unake guNoM kA anusaraNa va Adara-budi utpanna karanA hai / unake narina meM sAdhana mArga, usake lie Avazyaka taiyArI va apane jIvana ko tadanurUpa banAne kI preraNA lenI hai| apanI azudatA va Agmika nya haTAnA hai / aura dRDhatara titikSA, sahanazIlatA satmAya cItarAgatA Adi bar3hAte jAnA hai| Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImada devacandrajI ne pramunnabanAMnA punaH punaH jisa prakAra spaSTa zabdoM meM duharAyA hai vaisA anya kisI na giyA nahIM hai| yahI unakI mahAna vizeSanA va maulikatA hai| aba pAThakoM kI ApakI racanAoM ke kucha cune hue padAMcA rasAsvAdana kara denA ucita samajhanA hUM jisa uparoka kathana kAve vayaM anumatra R. makrI prathama nAyakara, zrI RSabhadevaka mnubana meM prabhu prati Rgne kA jo upAya batachAyA gayA hai, baTTa atyanta hI mArmika hai-yathA suniye|| __" prAti anaMtI para thI, voDona joDe ph|| parama puruSI rAganA, ekatyatA ho dAnI guNagaha // " arthata, pramu prati vApara yAnI anya bhautika, garmagura padArzame moha haTAne para hI ho| mannA hai| prIti kI Dara no para paTTAyoM kI ora se haTAnta prabhu ke hAyameM dI vA sannI hai| prIti kalA manuSya kA pahambamAtra vizeSa hai| caM nidhara jisake sAtha Apa lagAnA cAI, lagA sakate haiN| lacina anya dusada padArtha aura pramu apane guga ke andA eka dUsare se bhinna guga vATa tathA vigaMdhI haiN| isaJyi donoM meM hI eka saMga prIti nahIM kI jA sannI / isa pada ke prathama caraNameM kA gayA hai nividA mAtrA meM hamArI prati para paTTAyoM va vizyAdi meM hai, usI tor3ate hupa. yadi hama pra prAni-Tana gugammagNa aura cInana Rrata jAna haiM taba paka tarapha to udAsInatA aura dUsarI aura unlInanA apana aAtma-gugani nimatatA ko prApta karate haiN| dusara. padameM prabhu ko " zrApabanA banAyA hai ki nisaMka dvArA apanI vAstavika pramutA pragaTa hotI hai / baha isa prakAra hai "pramukha ne abalamyatAM, nija pramunAho pragaTe guNa rAtra / IyacandranI sapanA, Apa mujha hoyibala munnavAsa // ajitanAtha prabhukamnubana ke prAraMma meM hI janaprabhu ke ananTha gugAMcI sampadA ko sunakara guNoM ke pragaTInamA haoNlanI ci utpanna hone kA kahA gayA hai| dUsare caraNoM meM kArya siddhi to RrtA ke hAtha hai pAnimitta kapa apane sahAyaka pramu mila haiN| cAraNa meM hI cAyaM kI siddhi hotI hai| pra darzana meM Ama-svarUpa va zakti kA mAga hI jAdA hai-dRza kiya sundara vyanta ke sAtha zrImada, devacandrajIhata haiN| ___ " anna-anyAta pherI lahare, nija-paTTA siNhnihaal| tima prabhu anya aghi lahara, Anama-zaci saMmAra // " ayAna trima prabhA vihAka vAyA~kajhuMDa meM rahane ke kAraNa apane kI mUla vaizA hI mAnanA hai para jaba RsiMhako dekha chatA hai, taya baTTa apane vAstavika svarupa ko samajha na siMhoM ke samUha meM calA jAtA hai| usI prakAra sAMsArika-upamaMgani mUlI huI hamArIzrAmA jaba bIurAga-prabhu Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ke darzana karatI hai taba use apanI vItarAga dazA va ananta jJAna-darzana-caritrAdi guNoM kA jJAna hotA hai aura tadrUpa bhakta kI AtmA apanI vAstavika dazA ko prApta hotI hai / * kArya siddhi yadi apane hAtha se hI ho to phira prabhuko tArane Adi ke lie kyoM kahA jAtA hai ? isakA rahasya zrImada agale caraNa meM spaSTa karate haiN| 66 kAraNa pada kartA piNere, karI Aropa ameda / nija-pada atha prabhu thakIre, kartA aneka umeda // 99 arthAt -- prabhu kAraNa haiM / unameM karttApane kA Aropa kAryasiddhimeM sahAyaka mAnakara kiyA gayA hai aura usI kartApane ke Aropa ke kAraNa prabhuse bhakta yAcaka aneka ummIdeM va yAcanAoM kI mAMga karatA hai| prabhu ke darzanase kyA lAbha milA isakA ullekha agale padoMmeM kiyA gayA hai / bAhya podagalika padArthoM meM sukha kA jo bhrama thA vaha Tala gayA aura AtmA ke vAstavika sukha, Ananda kA bodha ho gayA / isase grAhakatA, svAmitvatA, bhokA bhAva ramaNatA dAnapariNAmAdi bAhmaguNa, ava antarmukhI ho gaye / isalie prabhu ko niryAmaka ( bhava- samudra ke tAraka), mAhaNa, vaidha (bhavaroga nivAraka) gopa (paTUjIva rakSaka) aura bhAva dharma dAtA kahA jAtA hai / tIsare stavana meM prabhu ko avisaMvAda nimitta hone se jagata jaMtuoM ke sukhakAraka haiM / prabhu mokSa-rUpa kArya ke hetu haiM / isa bhAvanAse bahumAna pUrvaka sevA karanese bhavya-jIvoM ko mokSa milatA hai / upAdAna kAraNa AtmA hai aura puSTa avalamvanarUpa prabhu haiM / unako siddhatA hamAre liye sAdhana rUpa hai ataHprabhu-svarUpa ko jAnakara unheM vaMdana karane vAlA unakI zaraNa meM rahanevAlA dhanya hai / cauthe abhinandana - stavana meM prabhu se rasarIti kaise aura kaba hogI isa jijJAsA ke uThAte hue uttara meM kahA gayA hai ki paudgalika anubhava ke tyAga se ho prabhuse milane kI pratIti hogI / prabhuke guNoM kI carcA Age ke padoM meM kI gaI hai / paMcama sumatinAtha ke stavana meM unake AdhyAtmika guNokA varNana hai / antameM kahA gayA hai "mAharI zuddha sattAtaNI pUrNatA tehanA hetu prabhu ta~ho sAco " yAnI he prabhu / merI zuddhatAko pUrNata | ke kAraNa Apa hI haiM / 6 veM zrI padma-prabhaprabhu ke stavana meM prabhu ke saMyoga se AtmA kI saMpadA prakaTa hone kA kahA gayA hai| "tima mujha Atama saMpadAra, pragaTe prabhu sNyog| " pArasapatthara ke saMyoga ke sparza se lohA svarNa bana jAtA hai usI prakAra prabhu ke guNa vyakta haiN| unake guNoM ke saMyoga se hamArI adhyAtma-dazA pragaTa hotI hai | Amasiddhi meM kAraNabhUta prabhu kA nAma niryAmaka sahaza hai / candra-prabhaprabhu ke ratavana meM vaMdana, namana, arcana, evaM guNagrAma ko dravya sevA cahAne hue bhAvasevA se prabhu-maya abhinna ho jAne ko batalAyA hai / Age sevA para sAnanaya ghaTAye gaye haiM / Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muvidhi-jina stavana meM pramudarzana honabATa chAmakA bar3A mArmika citraNa kiyA gayA hai| yathAH "dIThA muvidhi niNaMda, samAdhi base bhayo ho lAla / mAsyo Atma-svarupa anAdino visyoN| , sakala vibhASa upAdhi thakrI mana avasayoM , sattA sAyana mArga maNI 5 maMcoM ho , dAnAdika ninamAtra ivA ne paravazA " ta nija manmunna bhAva grahIlahI nuja dadyAre ! mohAdikanI dhUli anAdinI utara amala atraNDa alima, svabhAva ke sAmare re| tatva-ramaNa zuci jyAna bhaNI ne thAirere ne samatArasa ghAma, svAmi mudrA br|| pramu mudrAne yoga pramu yamutA lana holAlA , iNa taNe sAyamya svasaMpani oladra ho| , bolannanA bahumAna mahita naci paNa vaya, , katri anuyAyI bIrya caraNa dhArA saMca ho / " " yaha pUga lavana hI Rtri ke hRdraya-gnulase nisRta adhyAla-pravAha hai| ni: gAte hI hRdaya Anandra vimora ho uThatA hai| pAThaka trayaM isakA rayAtrAina kara dene!! nimnalikhita stavana meM Rvi apanI amintrAdhA mI kai sundara daMga meM vyakta karanA hai: " pramu cho tribhuvana nAtha, dAsa hU~ tAharo, karaNAnidhi amilApa, ache e mujha naro / yAnama bannu svamAtra sadA mukta sAmarI, bhAsana-vAsana paDa caraNa jyAne crii|" Age ke navanoM meM zrImada dUsara RtriyoM kI mAna dInanA vyakta nahIM prabhu ke nimitta se apanA Ama-svansa samajha na usakI prApti meM pravRta hone kI hI pregNA Rte hai| "pramu-pramunA maMmAraThA, jAThA karatAM guNagrAma | saMbakamAghanatA dharai nija saMghara. pariNati ghAma re| pragaTa ucyatA vyAvatAM nijatattvanA dhyAtA zrAya tatva ramaNa ekAgratA pUrNatAye raTTa samAya pramu dIche muDa sAmarai paramAtama pUrNAnaMda // " bArahaveM trAmuSavya pramugnubana meM upayuka nala ko bar3I hI paTanA meM vyakta kiyA gayA hai: " Apa aphacA maMtrAthI chatra.2, sevaka pUNa-siddhi / nija dhana na diye piNa, Ayina lahere, akSaya akSarasiddhi / linavara-pUjAse nija pUlanAra, pragaTa antraya shki| paramAnanda cilAkhI anusaMvara, "devacandra pada vyakti / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramu akartA haiM para unakI sevA se sevaka pUrNa-siddhi prApta kara letA hai| prabhu apanA dhana kisIko kucha bhI nahIM dene para unake Azrita-sAdhaka unake nimitta kAraNa se apanI akSaya riddhiko prApta kara letA hai / "prabhu kI pUjA vAstavameM apanI hI pUjA karanI hai" isa vAkya meM kavina "mAnoM usake hRdaya meM usakA adhyAtma-tattva sajIva bola uThA he " vyaktakara kamAla kara diyA hai| isa stavana kI prathama gAthAmeM kahA hai ki prabhu meM pUjya-bhAva svayaM pragaTa huA hai| ve dUsaroM dvArA kI gaI pUjAkI kamI vAMchA nahIM karate apitu sAdhaka apanI kArya-siddhi ke lie hI unakA pUjana karatA hai / prabhu ko isakI tanika bhI icchA va prasannatA nahIM / prabhu vimalanAthake stavanameM bhI prabhuko sambodhita karate hue zrImad devacandrajI kahate haiM: " tAharA zuddha-svabhAva ne jo Adare dharI ghaTumAna / tehane tehi je nIpaje e koI adbhuta tAna " ananta-jina stavana meM prabhu-mUrtiko apUrva samatA se bhavya-jIyoM para honevAle prabhAvoM ko vyakta kiyA gayA hai / sarvatra eka hI tamba bhinna bhinna zabdoMmeM parisphuTa huA hai| dharmanAtha-prabhu ke stavana meM prabhu ke sAtha apanI jAtIya ekatA vyakta karate hue zrImadane unake samAna hI apane ko samajhane kI abhilASA pragaTa kI hai / svAmI ne to para bhAva parihAra kara apanA Atmika Ananda pA liyA aura maiM para-bhAvakI saMgati va Asakti meM phaMsA huA par3A hU~ lekina phira bhI sphaTika ke samAna eka hI sattA kI dRSTise-nirmala haiN| paropAdhi merI nahIM hai ataH paramAsmAkI bhakti ke raMgameM apane ko raMgakara apanI AmAke zuddha-svarUpa kA grAhaka bana, parabhAva kA tyAga karanA ThIka haiM / merA Ama-svarUpa mere dvArA hI saMpanna hogaa| merA saba Ama-aidharya, zaurya, vIrya, "prabhu ko hI mere mana-mandira meM dhyAna karate hue "-maiM hI pragaTa kara skuuNgaa| zAnti nAtha ke stavana meM deva-nirmita samavazaraNa meM prabhu dezanA dete haiN| usakA varNana hai| aura bhagavAna kuMthunAtha ke stavana meM zrImada ne nimnaprakAra abhilApA vyakta kI hai / yathAH " ahita svabhAva jo mApaNo re, ruci rAMgya sameta / prabhu sammukha caMdana pharI re, mAMgIza Arama-hetore / " aranAtha-prabhu ke stavana meM kArya-sidi ke kAragIko AmA para ghaTAne epa upAdAna kAraga AmA aura nimitta kAraNa prabhu ko patalAte hue kavi ke makA-daya kI urmi dAta ho uThI hai| Apa kahate haiM: " moTA ne utsaMga yaMThA ne sI cintA tima prabhucaraNa prasAda, seyaka dhayA nicintA // " mallinAza-stavana meM 6 kArakoM ko AmA para hI paTAkara snalAyA hai / pramu magahI AganyAlA Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanalAna hue. zrImada, kahana hai: " mAisa, pUrNAnanda pragaTa karayA annii| puSTAyaTayanampa-meya pramunI naNI / " munimumananAtha ke gnayana meM yahI mAgha ina zabdoM meM kiyA hai| " Anaya Anama , kAya-siddhinAra naca mAdhana jinarAja / pramu. dITa prasudITha kArana maci Upane re pragaTa dhAnma-pramAna |" 21 naminAtha gnayana meM RSi ne zradhyAma-varSA kA rUpaka aSTuna hI mAtra pUrNa bAMyA hai| 22. ariSTanamI-pramugnavana meM Apa kahate haiM ki gagI kI saMganiyaM rAgadazA badanI hai| prayu zrInagagI haiM, isalie unameM prema kI jAne meM patra meM pAra ho jAtA hai| 233 prA pAzranAtha ke navana meM pradhune zuddhanA, ekanA, nAganAdi bAga mAha-ripu para phaiye vijaya prApta kI-isakA sundara vivacana hai| anta meM prabhu kI baMdana ra guNoM ko citta meM samAna hapa RSi apane ko dhanya kanapuNya janma-saphala huA, aisA mAnanA hai| antima bIra-prasa ke nayana meM apane avaguNoM para caMdra prakAzya karate hue pramuhAga apane ko nApane ke lie, prathama anurodha kiyA gayA hai| prabhu kA sAyA majana, prayuke guNoM ko pahacAnana mehI hotA hai| apanI AtmA ke samakSa dAna-nAna cAritra, zrIyAdi guNoM ke mahAsa sadI matrya nItra karmA ko jInakara mona pATenA / 'vIzI' ityAdi padoM meM zrImadana nanAva Amanantra ko pariSyAdhina kara diyA hai| yahAM satra una anubanI ke padoM kI una kara danA gaMmatra nahIM / zrana: 2-5 udAharaNoM ke hAga hI sahadaya pATaka gantoSa kreN| prathama mImanyA-svAmI ke gnabana meM prabhupa binanI bahuna sundara daMga meM kI gaI hai / sunane hI hRdaya nAca legA / dekhie / zrApakI anotrI binanI / suniyaH " thI nImanyara. jinayara. jyAmI grInanahI avadhAro, zukha-dharma pragaTayAM janamatrI, pragaTe nena amaagre| meM pariNAmika dharma tumhArI ne yo amacI dharma / zraddhA mAnana gyaNa biyoge, bAyo nimAtra adharma / " ninAMka kar3I ke gAna luya nI mAnI adhyAya kA mAga rahasya mila jAtA hai: " azuddha, nimina e paMgAnA, atA karanA para, nii|| zuddhanimina me naciyana, kanA kara gharanI // " mImandhara-prabhu kI maMyA avalambana va upadeza grahaNa karane ke yogya hai kyoki acche nimittA ko grahaNa kara, saMpAra kI muTaboM ko choDanA hI mAyana mArga hai| Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugamaMghara-svAmI ke stavana meM para-pariNatI ke raMga se bacAne kI prArthanA kI gaI hai| RSabhAnana* stavana meM "jaba taka apanI Atma-saMpadA na pragaTa ho jAya"-jagata guru-prabhu kI sevA Avazyaka hai| kyoMki kArya-pUrNa jabataka na ho tabataka kAraNa ko nahIM chor3A jAtA / pramu merI siddhi ke puSTa hetu haiN| kAraNa ke kArya hotA hai ataH pramu to svIkRta-kAraNa haiN| vajradhara stavana meM apanI vartamAna patita dazA kA citra prabhu ke sammukha bar3I mArmika rIti se rakhA gayA hai / candrAnana-stavana meM vartamAna kAla kI viSamatA va jIvoM kI hIna sattvatA kA citraNa sundara DhaMgase kiyA hai| namiprabhuke stavana meM apane anAdi bhUla kA ghaTasphoTa kiyA gayA hai ki maiM parabhAva kartA, mokA tathA baMdha, Azrava kA grAhaka ho gayA hU~ / jar3a meM racA huA huuN| Ama-dharma ko bhUla rakhA hai / baMdha Azvako apanAyA va saMvara nirjaga kA tyAga kara diyA hai| jar3a cala karma aura zarIrako AmA mAna liyA arthAt pUrNa rUpa se bahirAma bana gyaa| para aba suyoga se paramAtmA ko dekhane se mege anAdi kI bhrAntiyAM miTa gaI / prabhu ke samAna hI apanI sattA ko jAnakara usa svarUpa ke pragaTIkaraNa kI icchA huI, yaha aMtarAtmA kI avasthA hai| jahAM para pariNati ke prati sarvathA nirIhapanA ho jAtA hai| .14 / devadatta-prabhu ke stavanameM bhakti-bhAva pragaTa karate hue kavi-hRdaya bola uThatA hai: "hocata jo tanu pAMkhaDI yAyata nAtha ijUra lAla re|| jo hotI citta-AMkhaDI, denata nita prabhu-nUra lAla re // " antima ajita vIryastavana meM prabhu-bhakti ke muphala kI carcA karate hue zrImada devacandrajI kahate haiM ki: "jina-guNa-rAga parAgadhI, vAsita mujha pariNAma | . tajaze duSTa vibhAvatAre, sarasai mAtama kAmare // jina-bhakti rata cittanere, ceyaka rasa guNa prema re / sevaka nija pada pAmore, rasavedhita aya jemare // " atIta caubIsI ke caturtha stavana meM prAdhyAmika horI kA rUpaka sundara banA hai| zraTama stavana meM vasaMta Rtu meM phAga khelane kA bhinna rUpa se citraNa hai| 16 namIgara gnayana meM prabhu ke mukha kA darzana kara AmA ko anAdi mUla dUra ho yaha imlA pragaTa kI gaI hai tathA nija svarUpa dazA jAgI-usakA varNana hai / 19 anIla jina snavana meM "pranunI kula nahI agne " mA apanA AmAko pramu ke nimitta se ho nA uThAnA hai nayA apanA kArya mida kara denA hai jamA ki: " para phAraja karatA nahIM re, seyaka pAra na deta / je seye tanamaya ghaI re, te mahe jiya saMpata // seyA-bhakti bhogI nahIM re, na kare. paranI sadAya / tuja guNa raMgI bhananI re, sahaje kAraja thAya // " Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te nAnna-jina gnabana meM zrImada, pahane haiM ki maiM maMgrA kA phala nahIM mAMganA ki macI mevA phala avazya piNgaa| zrIna corIpI ke10 mana prAna nahIM hai / antima nIna tA aprAya hai| covIpI evaM bAhu jina nayana para mAM zrImadana trayaM priyaMcana liyA hai| bhAvoM ko spaSTa kara diyA hai| zrI nivaMga mnayana dAla meM abhinaya kI gaMgA jaoNgama bahAI hai| gotama svAmI kA "vighA vidyApa" tI bar3A hI. kANAMpAdaka hai| siddhAcala-nabana meM yahAM muniyana kiya prakAra piDhanA prAna kI ipakA no cina mA aMkita kara diyA hai| zrAmAphI udabodhana karate hue zrApa kahate haiM ki: " Anama mAya mAM hI catana, Anama mAya maa|| paramAya gmanAM hai canana, kAla ananna gayo / DA cetana // 2 // gaNAdika munina cavana, padanA-naMga anyo| naugati mAM, gamana karanA, nija Anamane damA / ho caMdrana MRI zAnAdrika guNa ga dharIna, pharma ko maMga rmaa| bhAnama anumatra cyAna ghanA, zivagamaNI su ramA / hocatana l pagmAnama dhyAna karanA, aba thini meM na mmaa| "vayanandra" pagmAnama pAhiya, syAmI phAgana namo // hotana men mAdhu kI pAMca bhAvanAzrI meM zrAdhyAma kA yA zrApaka puTa diyA gayA hai| vaha devana progyAinameM prathama meM "zuna "kA, maga meM "na" kA maramya banalAkara nImarI aura cauthI meM gAtra aura pAya AmA ko baMda kI mArmika zAdI meM bAdhina kiyA gayA hai| muniyoM kI AtranAoM meM kyA grAmi hAnI hai| prAraMbha meM hI rahA hai: " zuna-mAyanA mana thira kaMga, mana mananI ched| drapa mApanA kAyA dama, yAma beda umedra // mukhya pAtra nirmA , nija yunA eka mAtra / nRpa mAyanA AtmaguNa, micha, mAyanA dhAya // " napa-bhAvanA meM napastrI muni zrI bhUri bhUri prazaMSA kI gaI hai ayiyaNa napa guNa pAdga, napa nannachAMja mahakame / viSaya vikAra. mArena, mana gaMje ho bhane aya-marma // jAMge agrendriya japa nakA, upasANA hI krama muttnnhaar.|| niNa mAdhu napa nandapAra thI, mUlyoM ke ho ni, mAha gayaMtra / niNa mAdhunA dhAna, ninya baiMDa DaoNnamna pada amiMdra // ghanya ne dhanagRha, nanI, nana lahanA karI chadra / niyaMga anagrAda pandra, napacArI ho to abhigraha hA Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 tIsarI satva-bhAvanA meM cetanako udbodhana karate hue kahA hai: ""re jIva sAhasa Adaro, mata thAo dIna / sukha duHkha saMpada ApadA, pUrava karma AdhIna // krodhAdika vase raNa same, sahyA duHkha te jo samatA meM sahe, to tujha kharo tere vaibhava kA mAna kaisA ! rogAdi meM dhairya dhAraNa kare | amAna / mAna // " cakrI harivalaM pratihArI, tasa vibhava te piNa kAle saMharyA, tujha dhana syo hA hA huM to tUM phire, pariyaNanI ciMta narakapaDyAM kaho tujhane, koNa kare nicita // "3 " rogAdika dukha pUrava nija kRta deha para prIti kaisI ! aneka | viveka // upane, mana aratima dhareya / karmanI, e anubhava devare // " paha. zarIra azAzvato, khiNa prIti kisI te upare, je x meM sIjhaMta / svArathavaMta // X viNasI jAya / kADi upAya // ziva sukha / dukha // x Agala pAchala cihna dine, je rogAdikathI navi rahe, krodhe ante piNa pahane tajyAM, thAye 'to je chUTe ApathI, pa tana viNase tAharai, navi koI jo jJAnAdika guNa taNau, tujha Avai tujhanai syo hANa | jhANa // 35 "" bhAva ayogI karaNa ruci, munivara gupti dharata / jo guptinA rahi sakai, to sumate vicaraMta // 35 aSTa-pravacana-mAtAkI sajhAya meM muni-jIvana kA rahasya vizada DhaMga se kholA gayA hai / prAraMbha meM kahA gayA hai ki aMyogI bhAva ke icchuka ruci vAle muni mana, vacana, kAyA, ina tInoMkI gupti rakhate haiN| mana ko tatva cintana, vacana se mauna aura kAyA se sthira rakhate haiM / sAdhanA meM tallIna rahane se yogoM kA upayoga bAhara nahIM ho pAtA balki gupta rahatA hai| para vaha avasthA viralA hI ucca sAdhaka ko thor3e samaya taka hI prApta hotI hai ataH sAdhAraNatayA ina tInoM yogoM kI zubha pravRtti meM jor3e jAte haiM / unako pravRtti vartana meM jo dopa utpanna hotA hai usase ve upayoga viveka pUrvaka bace rahate haiM / Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avahAra-kriyA karate hue muni kI dRSTi paramArthika ho / kahA hai :- . . " mAva Ti inyataH kriyA, sevI laho zivamitta / " antaIpayoga ThIka rahane ke kAraNa hI samyaka dRSTi kI kriyA va bhoga ko nirnaga kA kAraNa mAnA gayA hai| bAhara meM Asakti nahIM hotI / navadRSTi se kriyA karate hue bhI baMba se vaha muni alaga rahatA hai| prathama samiti kA kArya gumi rUpa utsarga-mArga kA apavAda batalAte hue jJAnadhyAna meM sthira muni Thana, vicarana kI capaTanA kyoM karate haiM / yaha prazna uThAkara uttara meM zrImad batalAte haiM ki muni ninokta kAraNoM meM uThA hai| "muni uThe basahI thakI, jI, pAmI kAraNa cyaar| jina baMdana (3) grAmAMtare jI (2) ke AhAra (3) nihAra (8) // jinacaMdana, grAmAnuprAma vihAra, AhAra nihAra, mI kyoM kiyA nAtA hai: " parama dharaNa saMvara dhanajI, sarva jANa nina dITa / zuci samatA ruci upajajI tiNe munina e ITa // rAga baca sthira mAvadhI nI, mAna vinA paramAda / vItarAgatA rahatAlI, cicare muni sAlhAda / e zarIra bhavamUla cha, tamu poSaka AhAra / nAtra ayogI navi huvelI, tyAM anAdi cAra // kavalAhAre nihAra chajI, paha aMga vivahAra / dhanya atanu, paramAtmAjI, jihAM nizcalatA saar| para pariNati channa capalatAjI, krama mukasya repaha / prema vicArI kAraNejI, kare gocarI teha" arthAt mahAnacaritra-saMpanna, saMvara-dhAraka, sarvaca jinaMbara yA unakI mUrti ko dekha samatA bhAva kI pavitra tIca utpanna honA hai isaliMga muni jinadarzana, baMdana kare / eka sthAna meM adhika samaya para rahane meM sthAna va vyaktiyoM ke prati moha ho jAtA hai| isase mAnavyAna meM bAyA par3atI hai| pramAda bar3hatA hai / anaH vAnarAga-Ava kI puSTi ke lie muni vicaratA rahe / eka hI sthAna para DaMga nahIM namAye / jahAM taka ayogI mAtra prApta nahIM ho jAtA | zarIra ke lie AhAra kI AvaakatA hai aura AhAra karane para nihAra yAnI malamUtrAdi kA parihAra svAmAvika hai ataH AhAra ora nihAra ke lie bhI muni ko sthAnAMtarita honA par3atA hai / calanA hotA hai| para calane samaya dRSTi nIcI raha-jIvoM ke rakSaNa meM sAvadhAna rhe| dasarga bhASA-samiti kAyika pravRtti kA kAraNa batalAte hue Apane kahA hai-vacana-gumi rUpa utsarga mArga kA apavAda bhASA-samiti hai| sarvathA mauna rahanA saMbhava na ho to hita-mita satya, nidoSa Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana bole / AzravarUpa vacana na bole / bhASA paryApti prApta huI hai usakA upayoga svAdhyAya, svarUpa-bodhaka, paropadeza ke lie kare / jo vAkya-zakti Azrava mArga hai use muni nirjarA meM pariNita kara deM / prabhu guNa kI stavanA apane svarUpa ko saMbhAlane ke liye va anya-jIvoM ko pratibodhita karane ke lie dharmopadeza kare / sUtra bAMcanA vastu-svarUpa ityAdi apane bodha ke lie kare / zrImad kahete haiM: " yogaje Azrava pada hato, te koM nirjarA rUpa re| loha thI kaMcana muni kare, sAdhyatA sAdhyacidrUpare / alpahita parahita kAraNe, Adeza pAMca sinhAya re / te bhaNI azana ghasanAdikA, Azraya sarva avavAya re / jinaguNa stavana nija tatvane, joyavA kare avirodha re // dezanA bhavya prativodhavA, vAyaNakaraNa nija voghare // " tIsarI samiti zuddha AhAra grahaNarUpa-epaNA samiti hai / mUlataH AtmA anAhArI hai| ataH utsarga mArga vahI hai / usakA apavAda nirdoSa AhAra-bhikSA vRtti se lenA hai| kAyA pudgala nirmita hai aura yaha AhAra-bhojana rUpa pudgala grahaNa karatI hai ataH AhAra deha dharma hai / AtmA dharma nhiiN| taba AhAra grahaNa kyoM kiyA jAtA ! isa prazna kA uttara zrImad isa prakAra dete haiM : "ima para tyAgI saMvarI, na gahe pudgala khNdh| sAdhaka kAraNa rAkhavA, azanAdika saMbaMdha // Atma tattva anaMtatA jI, zAna vinA na jaNAya / teha pragaTa karavA bhaNI jI, zruti svAdhyAya upAya // teha jeha thI deha rahejI AhAre balavAna / sAdhya adhUre hetunejI, kema taje guNavAna // tanu anuyAyI vIryanojI, vartana azana saMjoga / vRddhayaSTi sama jANinejI, azanAdika upabhoga // jo sAdhakatA navi aDejI, to na prahe AhAra / . dhAdhaka pariNatI dhAravAjI; azanAdika upacAra // " ' arthAt-Atma tatvakA bodha jJAna dvArA hotA hai| usake pragaTIkaraNa ke lie zruta kA svAdhyAya Avazyaka hotA hai / zruta-svAdhyAya deha se aura deha ke lie AhAra kI AvazyakatA hai ataH jahAMtaka sAdhaka pUrNa nahIM ho jAtA sAdhana hetu ko guNavAna choDa nahIM sktaa| munigaNa AhAra deha ko bhAr3A dene ke lie hI karate haiN| puSTa banAne va svAda prApti ke lie nhiiN| ataH jahAM vinA AhAra lie bhI sAdhanA meM vinna pratIta na ho to muni AhAra na kare / zArIrika zakti kI kSINatA se sAdhanasiddhi meM bAdhA par3atI hai isake lie hI AhAra liyA jAtA hai| . bhikSA ke lie jAnepara yadi saMyogavaza nirdoSa bhikSA na mile to muni ko kheda nahIM karanA Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caahie| use napaddhi, nirjaMga huI, samajhakara zAnta rahe / maiM anAhArI pada pAUMgA-yaha bhAvanA meM rahe / cauthI samiti saMyama sAdhaka bAdya vastuoM ke grahaNa kAvyAga viveka vA upayoga pUrvaka karane kI aMDanikapanA nAma hai / sarva parigraha pariyAgarUpa kA yaha apavAda mArga hai ki saMyama se napa kI vRddhi ke lie zrAvazyaka vastuoM ko kama se kama mAtrA meM grahaNa ke aura unakA vivekapUrvaka upayoga kreN| isase vyartha kA karmabaMdha nahIM hotA hai / parigraha vyAgI pAvara muni sAthavIcina maryAdita upakaraNoM kA bhI saMgraha kyoM kare / isake uttara meM, pratyeka upakaraNa rakhane kA kAraNa samajhAne hue zrImadane kahA hai ki:ivya ahisaka sAdhi | varacA yoga samAdhi // 6 // 68 kA kAraNa bhaNI, joharaNa mutra trikA ghara, fuerari mUla ne chAna hai, na hetu sacyAya / ne AhAre te ghaTi pAtra zrI, jayaNApa grahAya // 7 // bAlA daNa naranArI jaMtu ne, nagna dugaMchAno chenu / ti bolapaTa hI muni upadize, zuddha, gharama saMkendra ||4|| are fare parisadde, na rahe dhyAna samAdhi | here Adika niramohI paNe, bAre muni vidhi // 1 // kepa zrapa nadInA bAno, kAraNa daMDa gradra / ariation roar sAmragrI, tana thignA ne taMtra // 10 // laghu sajIva sacitra jAdinAM cAraNa huna saMgha | dekhI pure suniyara zrI pa. pUraba muni yaha // 16 // pudgala saMgha grahaNa niyatA, icye jagaNAre nAma / mAtra ma pariNati natra navI, gRhatAM samiti prakAza ||12|| bAdhaka bhAva dveSa paNe taje, sAdhaka le ganurAga | prUva guNa rakSaka poSaka paNe, nopane ae ziva mAga // 13 // zrarthAna:- "bhAva ahiMsA" - Ama-guNa rakSaNa ke thie, "dravya-ahisA " prANimAtrAM zrAvasyaka hai| choTe jIvoMkI rakSA ke lie rohaNa, sukhavatrikA Avazyaka hai / isIprakAra mokSa sAdhana meM jJAna aura jJAna ke lie svAdhyAya aura svAdhyAya ke lie AhAra | aura AhAra kI jayagA pUrvagrahaNa kare tathA isake lie pAtra zrI yatA hotI hai / 1 bAlaka va yuvA naranArI ko muni ke nama ne durgA (ghRNA) ho sakatI hai ataH isake nivAraNa ke lie, janasamparka meM rahane vAle suni ke lie calA grahaNa karane kA vidhAna kiyA gayA hai / maccharA aura zInAhiye dhyAna meM citA citta vizeSatA hotI hai ataH samAdhi ke Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lie kalaka-oDhane kA kapaDA rakhe / nadI kI gaharAI ke jJAna karane ke lie daMDa rakhe va choTe jIva tathA dhUla ityAdi ko dUra karane ke lie ranoharaNa rkhe| muni jatanA se paudgalika vastuoM ko uThAve va rakkhe / bhAva se Atma pariNitiyoM kI sAvadhAnI se gaveSaNA karatA rahe / vAdhaka bhAvoM ko dveSa-rahita ho, chor3eM tathA sAdhaka kAraNoM ko rAgarahita ho, grahaNa kreN| pAMcavIM samiti "pariSThApavikA" hai / yaha malamUtra tathA adhika va abhakSya AyA huA AhAra, TUTe phUTe saMyama ke upakaraNa Adi ko zuddha tathA ekAnta sthAnoM meM visarjana kara diye jAne rUpa hai / zrImad devacandrajI kahate haiM ki zarIra hai / vahAM mala mI utpanna hotA hI hai / usase kisI prANI kA nukasAna na ho usa sthAna meM visarjana kara denA cAhie / saMyama ke vAdhaka, Atma virAdhaka upaghi AhAra va ziSyAdi ko muni chor3a deN| zrImad kahate haiM: " saMyama bAdhaka AtmavirAdhanAre, ANAghAtaka jAni / upadhi azana ziSyAdi paraTheva re Ayati lAmapichAni // " .. tInoM guptiyoM meM mana, vacana, kAyA kI capalatA ko chor3a AtmA meM mana sthira karane kA vidhAna hai| mana se dharma, zuddha dhyAna dhyAve / Arta ora raudra dhyAna chor3a de| vacana meM mauna rahe tathA svAdhyAya kre| kAyA se sthira nahIM yadi capalatA hai to vaha baMdhana hai| caMcala bhAva Azrava kA mUla hai| anta kI kalazarUpa DhAlameM muniyoM ke guNoM kI stavanA kI gaI hai / / pramaMjanA-satI kI sajjhAyameM bhI AdhyAtmika-tattvakA nirUpaNa var3A hI sundara huA hai / rAjakumArI "pramaMjanA" hajAra sakhiyoM ke sAtha svayaMvara maMDapa jA rahI hai| rAste meM sAdhvI maMDala milatA hai.| ve rAjakumArI ko saMsArake svarUpa kA varNana kara use dharma meM udyama karanekI preraNA detI haiM / prabhaMjanA kI una sAdhviyoM ke kathana kI vAstavikatA pratIta ho jAtI hai, para usakA sakhIsamudAya use svayaMvara maMDapa meM jAkara pUrva-nizcita varako varane kI icchA pUrI karane ko kaha kara phira dharma-sAdhanA meM laga jAne ko kahatA hai taba prabhaMjanAne jo kahA use kavi svayaM kahatA hai ki "dharma prathama karavo sadA, devacandranI vANI re lo|" sAdhvI-samudAya bhI usake vicAroM kI puSTi karatA huA rAjakumArIse kahatA hai ki prathama bhogoM meM phaMsakara phira dharma-ArAdhanA karanA yaha usI prakAra hai jaisA ki pahile jAnabUjhakara kIvaDa meM gandA honA aura phira snAna karanA / uttama puruSoM kA AcAra yahI hai ki pahile gandA hI nahIM honA: . . " kharaDIne vali ghoya re kanyA, paha na ziSTAcAra / . ratna-trayI sAdhana karore kanyA, mohAdhInatA pAreM / sugyAnI knyaa|" sAcciyAM rAjakumArI ko aura upadeza karatI haiM ki mAtA-pitAdi kuTumba tathA sAMsArika vastue~ saba kSaNabhaMgura haiM / zatru mitra ho jAte haiM aura mitra zatru / yaha merA va parAyA ityAdi saba Aropita-kalpita-mAnI huI bAteM haiM / podgalika padArthoM kI mohakatA meM par3anA-bhUla hai| pudgala Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jaDa rUpa hai aura hamArI AmA caitanya-svabhAvI hai| isa taraha ke prameda pragaTa hone para AsAna ko kauna roka sakatA hai: ----- 66 zuyugala ne para jIva zrIre thappA, kAno maMda vijJAna " stear dUre anyA, hiya kuNa roka chAnane / sugyAnI kanyA // ina amUlya upadezoM kI sunakara rAjakumArga maMjanA huI aura AmA va saMsAra tathA usakI tathA maulika vastuoM kI kSaNa-saMguratA para vicAra karane vicAra kI tanmayatA ias is for hone kI | apanI dhyAnAvasthA meM use apanA Aya-bodha mAna hone lagA aura vaha bola utthii| use kavi ke zabdoM meM suniye - S prajanA cintaye de appAnaM ke anAdi ananta, kA re anyA, sahana ana mahanta re // " isa prakAra use AdhyAtmika dhyAna karane huve upa kaivalya jJAna ho gayA / rAjakumAla muni ke madhyAya meM adhyAtmika kA pravAha acche DhaMga kiyA hai / gajamukumAla puruSotama zrIkRSNa ke mahodara laghu-dhAnA the / mAtrA kA una para agAdha sneha thaa| bhagavAna neminAtha ke dvArikA purI ke udyAna meM padhArane para zrIkRSNa ke sAtha kumAra bhI pradarzana karane gaye / aria ne dezanA meM zradhyAyanakA nirupaNa kiyA ki samyaka darzana, jJAna aura cAritra hI vAstavika sukha kI khAna hai aura Ama bhAva dvArA hI ye tryam AmA ko andara dedipyamAna hote haiM / pani saMyogI Aya hai / ye zuddha svabhAva nahIM, vimAya avasthA hai / kramAdi upAdhi meM thAmA svabhAvanaH mitra hai| aisI vA pUrvaka AtmA meM sthira rahane se zuddha svabhAva prakaTa hotA hai| madhu ke vacana sunakara rAjakumAra maga ho jAtA hai aura vicAra lagAtA hai| jise zrImada kahate hai : "s safe muha guNamahi, vo kima rahe mujha pa mAMhi / jethI ghAye via tatya, tehanI saMga kare kuNa sattya // "3 ghara Akara kumAra apanI mAtA zrI devI se kahate haiM ki mAM / prabhu dekhanA bar3A hI sundara hai / / sunakara mAnA prasanna hotI hai / para jaba kumAra rAjakumAra mAtA se bhagavAna ke pAsa svayaM dazA dene ko kahate haiM to mAtA kA canA kara kumAra kA mana saMyama haiM zrImada ke udgAra nikalate ho jAtA hai| ye kumAra kI saMyama kI kaThoratA, karanA cAhatI hai naya kumArake muMha se jI pA! suniye | aura dekhie inakI mArmikatAH-mAtAjI nija ghara zrAMgaNa jI, bAlaka se nirIha hai| ana aane meM ramaNa karatA kisI bIhare || " " Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 aura sAtha hI sAtha kumAra mAtA se aise bacana kahate haiM ki jinheM sunakara devakI vivaza ho cupa raha jAtI haiM | 66 x / prabhuse siddhi pAne " nemidhI koI adhiko huvai mAtAjI kaI nahIM bhAkhiyai, dIkSA lete hI kumAra kI mokSa-sAdhana kI utsukatA dekhate hI bar3hatI hai kA zIghra mArga batalAne kA anurodha karate haiM / prabhu ne kahA ki Atma-tattva meM sthira ho jAo, udaya-karma ke bhogoM ko samabhAva pUrvaka sahana kro| eka rAtri ko pratimA dhAraNa kara AtmabhAvoM meM dhIraja ke sAtha tallIna ho jAo / " mAta tume thAvikA neminI, tumeM pama na kahAya re I mokSa-sukha hetu saMyama taNo, kima karo mAMta ! antarAyare // 4 x X to mAniye tAsa vacanna re / moha re saMyama meM manna re // rAjakumAra zmazAna bhUmi meM jAkara dhyAna meM lIna ho jAte haiM / " somila brAhmaNa' " jo 'rAjakumArakA zvasura thA -udhara se A nikalA / apanI putrI se kumAra vivAha na kara muni bana gaye the isase vaha -- kumAra ko muni - veza meM dhyAnAsthA dekhakara - koSase jala uThA aura muni ke mastaka para miTTI kA pAla banAkara, usake bhItara agni prajvalita kara dI / mastaka jala rahA hai-usa samaya muni cintana karate haiM - vaha apUrva hai / pAThaka use zrImad ke isa pada dvArA suneM: -- 99 dahana - dharma te dAha je agnithI re, huM to parama madAha agAha re / je dAjhe te to mAharo dhana nathI re, akSayacinmaya tatva pravAha re // " iti lekhakake udgAra-- devacandrakI pada puSpAvali, jo pahire bhavijana " agara " / mahakata Atma-sugandha, niramala ho zivapura-Dagara // bhavya "bhramara" ati lubdha bhaye, cakha rasa atinIro / prIti-rIti avilAya chAMDi pudgala - rasa phIko // pAna karata nahiM jAta ur3i tana-mana sudhi visarAya | mohana prIti anUpa lakha, nija-ghara jAta samAya // tarUNI sukhI srI parivaryAM re, catura suNe suragIta; tehuthI rAge ati ghaNe re, dhama` suNyAnI rIta re. prANI. [ samastinA usa bhosanI santrAya.] [ zrI yazeo vinayaka ] Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyanovijaya upAdhyAya kuna navArthagIta ke vitraMtraka zrImada jJAnasAgajI [ zrIyuna maMbAlAla nAhaTA] upAdhyAya yAMvijayI manAhI aura aThArahavIM zanI ke jaina zAmana ke tanamtrI nakSatra the| unake yI pANDavya pratimA vigna hI STigocara hotI hai| Apane mAhiMnya nimAMga bhI bahuta adhika kapa meM liyA hai| pankuna, prAkRta, hindI aura gudagatI, cArI bhASAoM meM ApakI DambanI calI / nyAya aura ana nabahAna pAnI Apaca bana bahuta hI pranAmna huA hai aise mahAvidyAna kA mmuni maMdira banavAyA gayA hai, yaha jaina samAja ke lie bahuta hI gaurava kI bAta hai| mahApuruSoM zrI RniyA~ hI hameM yatha-pradarzana agnI hai aura unake Adarza caritra baMr3a preraNAdAyaka hote haiN| upAdhyAyahI ke sAhitya para TipAna karane para ve para dIvana meM AdhAramAbhimukha vizeSa ho gae pranIna iMti hai| saMbhava hai zrIpada AnaMdayAnajI ke milana zrA prabhAva bhI isameM bahuna kucha preraNAdAyaka huA ho| gahana meM bAnamAra, prAdhAmamAra Adi graMtha nayA mApAna sumanAzanaka, samAdhicana padAdhi upaka anabana sAharA hai| badra hai ki mahAyurUpa kI aneka gcanA vigata 250 vAma kAla meM hI ho gii| mAna racanAzrI meM bhI kaI graMthotrI dIpaka pani hI mizrI ve hamameM unakI bahuna mI racanAoM kA prasAra huA hI nahIM siddha hotA hai| gajanyAna ke aMka jJAna mAMga kA hamane abalocana zyA hai, maM yaha bAna aura mI puSTa hotI hai| yahA~ ke jhAna-mapAna meM AyAyanI ke kucha pramidra graMthI ko chor3a kara adhikAMza graMthoM kI prAnayA~ hI prAyaH nahIM milatI 120 bI zAdI meM ina viTTala meM jo proda pratimA pahala dekhanameM AnI thI, usameM kramazaH chApa iMnA gayA nITa honA hai| AdhyAyanI ke bAda zrImada devacaMdranI meM jaina nabanAna aura AdhyAtmika kSetra vizrada anumatra dekhane ko milA hai| unakI AdhyAtmika graMgNA zvAdhAna maMgaTa a munAna meM vipanaH digambara AyAmika graMthoM meM prAMta huzrA aura gunagana meM upanA mocavilApa huA AyAgrahI mAlIna vidvAnI meM vinayavinayanI, meghavinayanI, AnandayanajI, adi kie kA saMntra ke anya hai| unI zanAdI meM eka anyamika mahApAima Ti. darzana pAta hai| hai barataragachAMya gigana zrImada, bAnapAranI / zrAnaMdavananA zrI banAyA meM ApakA agAdha prema thaa| Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usa para jaisA ciMtana-manana Apane kiyA aisA saMbhavataH aura kisIne nahIM kiyaa| Apake AnaMdaghana cauvIsI, vAlAvavodha aura kucha padoM para prApta vivecana atyaMta mArmika haiN| upAdhyAya yazovijayajI ke kucha pada, paMktiyA~ Apane ina vivecanoM meM tathA anyatra bhI uddhRta kI haiM / ajitanAtha stavana ke bAlAvabodha meM upAdhyAyajIke "zuddha bhAvikanI valihArI" aura kunthunAtha stavana ke vivecanAdi meM 'navalaga AveM naha mana ThAma' pada kI paMktiyA~ uddhata kI hI para vahA~ Apane isa pada ko AnandadhanajI kA mAnA hai upAdhyAyajI ke tattvArtha gIta para to Apane acchA vivecana kiyA hai, jise prakAzita kiyA jA rahA hai| isase pUrva zrImad jJAnasArajI kA saMkSipta jIvana-paricaya diyA jA rahA hai / zrImad jJAnasArajI kA saMkSipta jIvana-paricaya unnIsavIM zatAbdImeM zrImad jJAnasArajI ke nAmase eka zvetAmbara jaina yati pratibhA sampanna kavi masta yogI evam rAjamAnya mahApurupa ho gaye haiN| unakA janma saM. 1801 meM bIkAnera rAjyAMtargat jAMgala ke samIpavartI jaiNalaivAsa meM huA thaa| unake pitAkA nAma udayacaMdajI sAMDa ! aura mAtA kA nAma jIvaNadevI thaa| unakA janma nAma 'nArAyaNa' thA / aura isI nAma se unakI sarvatra prasiddhI huii| saM0 1812 meM mAravAr3a meM bhISaNa duSkAla par3A thaa| asa samaya se yaha kharatagaccha ke AcArya zrI jinalAmari jI kI sevA meM rahane lage the aura unhIMke tattvAvadhAna meM unakA vidyAdhyayana huA / saM. 1821meM unheM dIkSA ke yogya nAnakara pAdarugrAma meM mitI mAha zuklA 8 ko ukta zrI pUjyanI ne yati-dIkSA dii| dIkSA ke anantara unakA nAma "jJAnasAra" rakkhA aura apane ziSya zrI rAyacaMda jo ke ziSya rUpa se prasiddha kiyA / saM. 1834 taka ve apane gurujI ke sAtha zrI jinalAmasUri jI kI sevA meM hI rahe / isI bIca meM inake guru zrI rAyacaMdanI kA svargavAsa ho gyaa| saM. 1834 ke Azvina kRSNA 10 ko gUr3hA meM zrI pUjyajI mI svarga sidhaare| isake pazcAt saM. 1835meM sUrijI ke 7 ziSya alaga alaga ho ge| taba se jJAnasArajI apane guru ke bar3e gurubhrAtA zrIrAjadharmanI ke sAtha rahane lge| prathama cAturmAsa unake sAtha hI pAlI meM kiyA / vahA~ se vihAra kara rAjadharmaz2I nAgauraM Ae aura jJAnasArajI kizanagar3ha cale ge| kizanagar3ha jA kara rAjadharmajI ke pAsa nAgaura vApasa cale aae| usake bAda saM. 1845 taka Apa adhikAMza unhIM ke sAtha rahe the / saM. 1845 -47 ke cAturmAsa jayapura meM kie / . saM0 9848meM jaba ve jayapura meM the, tatkAlIna AcArya zrI jinacaMdasUrinI ne inheM vahA~ se vihAra kara mahAjana TolI jAnekA Adeza diyaa| unake AdezAnusAra inhoMne pUrva deza kI aura bihArakara saM. 1819 kA cAturmAsa mahAjanaTolI meM kiyaa| vahA~ se saMgha sahita vihAra kara zrI sammetazikhara tIrtha kI yAtrA kI / saM. 1850-51 ke cAturmAsa ajImagaMja Adi meM karake saM. 1851 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgha zuklA ko dvitIya cAra zrI sammeda zikhara kI yAtrA kI / vahA~ se vApasa pazcima kI ora bihAra karate hue saM. 1852 kA cAturmAsa saMbhavataH dillI meM kriyA / vahA~ se loTana hue. saM. 1853 meM jayapura pathAra / pUrva deza ke nAnA anubhavoM kA sajIva varNana Apane "ghukha dedA varNana" meM kiyA hai| kahA jAtA hai ki jisa samaya Apa jayapura pavAra meM isa samaya ke mahArAjA kA paTTa - hamni bImArI ke kAraNa dinodina sUkha rahA thA / roga-pratikAra ke aneka upacAra kie gae, kintu koI phala na milA, taba kisI rAjyAdhikAne rAjyaguru khagnara gacchIya yati zrI zrI yAda dilAI aura yaha bhI kahA gayA ki ve rAjya ke die hue kaI gA~voM kI upaja lete haiN| anaH unase hAthakI cikriyA ke lie avazya kahanA caahie| mahArAjA ne isa manako pasaMda kara pati ko hAthI svastha karane ko kahalAyA / yati jI ko pazucikitmA kA samucita jJAna na hone se ve cinina ho uThe aura isa kArya ke upayukta kisI catura vyakti kI khoja meM thii| unheM zrI jJAnasAra jI kA smaraNa huA aura turanta apanI citrA kA kAraNa banAkara gajarAja kI cikitsA kA bhAra una para sauNpaa| zrI jJAnasArajI ne hAthI ke roga kA nidAna kara ke apane asAdhAraNa buddhimatra hAthI ke peTI huI veliko nikAla kara use pUrNa svastha kara diyA | isa ghaTanA se mahArAjA ghanApasiMhajI camana hokara zrImada ke sadaguNoM ke prati zradvA A ge| zrImad mAM prAyaH rAjasamA meM jAyA karate the / rAbhyakIya vidvAna va gAThI kA apanI vinA se mahArAjAko prabhAvita kara diyA / khAma khAma prasaMgoM para unakI upasthiti aura AzIrvAda paramAvazyaka samajhe jAte the / ina AzIrvAdAvinoM meM se saM. 1853 mAgha kRSNA 8 zrI citra 'samudravadra pratApasiMha guNavarNana' para svopajJavanikA', pavana, 'kAmoddIpana' graMthamaM dI sarveya upa haiM | rAjAha Adi kAraNa saM. 1853 9862 ta ke 10 cAnu jayapura meM kie| vahA~ para 'saMbodha-aSTorI Adi 1 kRtiyA~ ra / usake bAda kRSNagar3ha ge| saM0 1863 saM. 1868 taka ke 6 cAturmAsa kRSNada kie| kRSNagar3ha ke rAjA bhI inakA bahuta sammAna ka the / yahA~ zrImada, grAyaH AdhyAtma-cintana kiyA / inakA adhyAtma anubhava bahuta bar3hA car3hA para vizada AlocanAtmaka jina stavanI para vaha saM. thA / vahA~ zrImada ne AnaMdaghana jI ke gUr3ha rahasyamaya 22 tIrtha ke 'bAlAvabodha' banAkara saM. 1866 mA jhukcha 12 zrI saMpUrNa kriyA / 1829 me acanaka sunna manana karane rahe the| una para apane paripatra anumatra kA upayoga kara ke unhoMne mumukSu janatA kA parama hita-sAdhana kiyaa| prastuta 'cAya' meM inakA AdhyAtma anubhava pada-pada para chakatA hai / bhASA zauddha aura jainazailI kI rAjasthAnI hai| kRSNagar3ha meM inake upadeza se citAmaNi pArzvanAthajI ke maMdira kA jIgoMdvAra aura daMDa-bajAropaNa samAgRha se huA | saM0 1860 meM vahAM se vihAra kA zatruMjaya tArtha pAre / phAlguna kRSNA 11 kI yAtrA kara Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 vApasa bIkAnera Aai vRddhAvasthA ke kAraNa unhoMne zeSa nIvana vahIM vitAyA / bIkAnera meM unakA prabhAva bar3hatA gayA / unakA jIvana bhI parama sAtvika aura AdhyAtmika thA / aneka loka-prapaMcoM meM bhAga lete hue bhI vaha udAsIna evaM nirlepa rahate the| ina dinoM kA unhoMne sarvathA tyAga kara diyA thA aura ekAMtavAsa unako vizeSa priya thA / vIkAnera ke gogA daravAne ke bAhara vAlA smazAna (TaToM kI zAlA) hI unakI tapobhUmi thii| kahate haiM ki pArzva yakSa ( devatA ) unake pratyakSa the / ve samaya-samaya para rAtri meM prakaTa hokara nAnA vidha jJAnagoSThI evaM bhUta-bhaviSya-saMbaMdhI bAteM kiyA karate the| mahArAjA sUratasiMhajI kI ina para atyaMta bhakti thii| ve svayaM inake darzanArtha aneka bAra padhArate aura patra-vyavahAra barAbara hotA rahatA / mahArAjA ke lie paccIsa patra hamAre anveSaNa meM Aye haiN| una khAsa rukkoM ko par3hane se zrImad ke prati mahArAjA kA vinaya, pUjyabhAva, aTalazraddhA, avirala bhakti, talasparzI hArdikabhAva aura aneka aitihAsika rahasyoM kI jAnakArI hotI hai| vIkAnera meM rahakara unhoMne bahuta se graMthoM kI racanA kii| yahAM kI pravRttiyoM ke bahuta-se smAraka aba bhI vidyamAna haiM evaM Apase saMbaMdha rakhanevAle aneka camatkArika prasaMga sunane meM Ate haiN| saM. 1889 meM Azvina aura mArgazIrSa ke bIca 98 varSako dIrghAyu pUrI kara zrImad jJAnasArajI svarga sidhAai / svayaM hI apanI Ayu ke saMbaMdha meM 'pArzvanAtha-stavana' meM kahA hai ki: sAThI buMdha nAThI sava kahi hai asiyakhisI lokokti khii| maiM to aThAguM apara jho', mo meM vuddhi kahI kahAM te .rahI // gaur3IrAya kaho bar3I bera bhaI / unakA agnisaMskAra vartamAna zaMkhezvara pArzvanAthanI ke maMdira ke pIche huA thaa| usa sthAna para Aja bhI eka samAdhi maMdira vidyamAna hai, usameM praveza karate hI sAmane ke eka Ale meM unakI caraNapAdukAeM pratiSThita haiM, jina para nimnokta lekha utkIrNa hai: saM. 1902 varSa mArga sudI 6 paM0 pra+jJAnasAranI pAdu.... zrI jJAnasArajo ke harasukha (harSanaMdana), khUbacaMda (kSamAnaMdana), sadAsukha (sukhasAgara) nAmaka tIna ziSya the, jinameM-prathama donoM kI dIkSA saM. 1856 se pUrva aura tRtIya kI saM. 1867 se pUrva ho cukI thii| inameM se kSamAnaMdana aura sadAsukha saM. 1898 meM taka vidhamAna the / ekabAra khuvacaMdajI kI maraNAMta avasthA meM zrI gaur3I pArvaprabhu kI kRpA se zAMti huI thI, jisakA ullekha zrImad ne svayaM apane gaur3I pArzvanAtha-stavana meM kiyA hai| ina tInoM ziSyoM ke atirikta inake ziSya-praziyoM meM the caturmuna, merajI, kIrapAcaMda, lakamana Adi kA bhI ullekha pAyA jAtA hai / ina meM se caturbhujajI ke ziSya jorajI the jinakA dehAMta saM. 1955 meM huA thA / basa yahIM se unakI saMtati vicchinna huii| : . Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrImad, kA eka citra inAra 'aitihAsika jainakAvya saMgraha' meM prakAzita hai, aura bhI kitane hI citra upalabdha haiM / zrImada ke bAhya vega - mudrA ke saMbaMdha meM eka nAkAcIna patra mahatvapUrNa hai ataH umra patra kA Avazyaka udraNa nIce diyA jAnA hai: 1 tuM nayA zrI bAbA jI sAhibAM sobandanA 108 bAra rikhar3e kii| Apake guNagrAma yAda karanA hu~ | krisI chAya(ka) hu~ nahIM kRtakRtya kyokA hu~gA | maraNa to AyA, ihAM nahIM huM kramAyA, ka Apake darzana to pAyA bAkI janana ke galAyA / aba vaha sunimudrA kAna para cazmA thA para isa meM tanAnU DabbI, drumaka dumaka cAla, se vacanAmRta jharanAdika aneka AnandakArI mAtramaya mAdhurI sUrata R dekhUMgA | ghAyA aba kahAM darzana pAUMgA, jI hai pAyA hama anya meM aura to nahIM meM kamAyA eka yahIM darzana aprUva pAyA, isa dhyAna se janama janama kA pApa mANa, itanA to khUba hI puNya kamAyA Apa dhyAna meM mujha nirbuddhI ko rakhoge to maiM dhanya dhanya bar3AyA, sivAya isake kucha hai nahIM / --- patra bAbAjI zrI 108 jJAnayAtrI mhAgana ke caraNoM meM / zrImad ne apanA kiMcina, paricaya apanI bahucarI ke pada diyA hai:sAdhA bhAI nice khela abelA / moha niddAce khelaa| sA0 nA hamare kucha jAna na pAMThA parva merA zrAcArA | madirA mAM vivarjina jo kula una barlina vastu binA jo deve, so saba hama nAve | indoM kA akarApina, dhAMvaNa jaya saba paudhe || mA0 parikramA pA~ca nahIM lAika, sAmAjika le vaise ghara meM paisArA |1| sA0 sAdhu nahIM jaina ke jinheM, jina ghara bina nahI paise [3] sA0 zrAvaka sAdhu nahIM kI mAdhavI nahIM hamare zrAvakaNI / sudhI thadA jina saMbaMdhI so guru soI guruNI 121 sA0 nahIM. imare koI gaccha vicArA, gacchavAsI nahIM ninde / gacchavAsa gullAgara sAgara, itakaM ahaniza vanDe | // sA0 thApaka utthApaka ni bAr3I, inase rIcha na bhIle / na miLaNo na nindana vaMdana, na hi zrahina dharI ne // sA0 na hamare ina ko bAda sthaya, caracA meM nahIM khI / kiyA baci kriyA na rAgI, ima kiriyA baTu ke pAna samAnA so maiM to, kiriyAkAraka kuM dekheM paMcama kAle na uddIpana, paha kiriyA na ghanIje [3] sA0 nAraka jina mAtrI / cagani kAraNa dAtrI 11 mA0 nama ati hI hI gaccha nAyaka nAyaka mere, hama hai satra ke dAsA / pai Apa saMdrApa na kiNasuM, nahIM koI harA udAsA // 10 // sA0 aMga zrI dIve // 21 // sA0 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ par3akamaNA posA na karAve, karatA dekhyA rAnI / paJcakhANe vyAkhyAna na Agraha, Agraha thI na virAjI / 19 / sA0 go hamarI kou kare nindA, kiMcita amarasa Ave / / phira manameM jaga rIti vicAreM aba ati hI pachatAve // 13 // sA0 krodhI mAnI mAyI lobhI, rAgI dveSI yauddhI / sAdhupanAno leza na deza, na avivekI apayodhI / 14 / sA0 pa hamarI hama carcA bhAkhI, pai inameM ika saaraa| jo hama zAnasAra guNa cInhe, to huve bhavadadhi pArA / 15 / sA0 unhoMne vRddhAvasthA meM gaccha paraMpagadi se alaga hokara ekAkI rahane aura vihAra karane kA ullekha 'AnaMdaghana caubIsI vAlAvabodha' meM isa prakAra kiyA hai ki vai pa0 jJAnasAra prathama bhaTTAraka kharataragaccha saMpradAyI vRddhavayonmukhimai sarvagaccha paraMparA saMbaMdhI haThavAda svecchAyeM mUkI ekAkI viThAriya kRSNagar3he saM. 1866 bAvIsI- artha likhyu / yadyapi zrImad kA anubhava evaM jJAna bahuta vaDhA-caDhA thA, phira bhI unhoMne kaI graMthoM meM maMda-buddhi Adi zabdoM dvArA apanA paricaya dekara vinamratA pradarzita kI hai / devacaMdrajI kRta 'sAdhupada sajjhAya ke bAlAvabodha' meM likhate haiM hU~ mahA nirbuddhi ko vajraThAra chu jaina ai jindo chu mhAro mAjaNo ati alpa cha / sajjhAya kartAno mAjaNo moTo cha / isI prakAra 'cauvIsI vAlAvabodha' Adi meM bhI apanI laghutA vyakta kI hai / AtmaniMdA' graMtha to unakI vinamratA kA pratIka hai / AdhyAtma-sAdhanA aura tattvajJAna ke atirikta vaidaka meM bhI zrImad kI acchI gati thii| lekhana-kalA aura tatsaMbaMdhI sAmagrI ke nirmANa meM vaha advitIya the / unake banAe hue pThe, phATiye, parar3I Adi Aja bhI nAmAMkita vastuoM meM haiM, jina kI majabUtI aura suMdaratA kI barAbarI meM dUsare nahIM A sakate / aba bhI ve "nArAyaNa sAhI' nAma se suprasiddha haiN| lekhanazailI praur3ha aura lipi bar3I manohara thii| unakI hasta-lipi hamAre saMgraha meM paryApta hai, jina meM se eka patra kA phoTo hamAre aitihAsika jaina kAvyasaMgraha' meM prakAzita hai / vaha aneka hunaroM meM nipuNa the, yaha bAta svayaM 'boso' meM likhate haiM: hunnara ketA hAthe kIdhA ne paNa udaya upAye siidhaa| jasa upajAyo jasa udaya thI, maMda loma te maMdodaya thI // 3 // (12 vAM stavana) isake saMbaMdha meM unake guNa-varNanAtmaka kAvyoM meM anya bhaktoM ne bhI kahA hai kiHkarme vizvakarmA sau hunnara hajAra jAke vaidhana meM jAna saba jyotiSa maMtra taMtra kau // (navalarAya kRta guNavarNana) Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ unhani kaI vikhyAta vidvAnAM aura RtriyoM kI kRtiyoM para vizada gadya vavanikAe~ likhI haiM, jinase unake spaSTa vaktRtva aura niDara samAlocaka hone kA paricaya milatA hai| zrImada AnaMdadhanajI ko caubIsI ke bAlAvatoba meM zrI jJAnavimalamurijI ko khuba AI hAthI liyA hai, aura kaI sthAnoM meM unake vAcAvabodha kI kar3I samAlocanA kI hai / anu meM unhoMne likhA hai ki:___ "jJAnavimalamUri mahApaMDina hu~nA, neTa pa. upayogI nIza prayUMoM huMna nau neu nau samartha artha karga sakanA paNa taMu pa. no artha karane vicAraNA anyanna nyUna la karI nai maiM jJAnaMsAra mArI buddhi anusAra saM. 1821. zrI vicArata saM 1866 zrI kRSNagar3ha madhye Tabo liAnyo para maiM itaga varasAM vicAra vicAratA hI sA siddhI thaI tahavI moTI paMDita vinAra vicAra likhitaunI saMpUrNa artha paatii| para jJAnatrimalamUri jAye to asamala AgarI yu modo baccoM ko nako tAMga na samajha timi jJAnavimalamUrinI ye piNa limbatAM lakSaNa na aTakAvI eja paMDitAIno lakSaNaM nidvAra kono artha vyartha artha samarthina nI giNanAM na giNI |" isI prakAra spaSTa vaktava ke nAtaM yAnaMdaghananI ne mahApuruSoM para bhI eka jagaha kucha AlocanA kI hai| AdhyAtma-anubhavI zrImad devacaMdrajI kI do kRniyoM para unhoMne bAlAvabodha rcaa| unameM bhI kaI sthAnoM meM unakI vizada samAlocanA kI hai| sAdhu sajjhAya vAlAvabodha' meM to kaI ghAta bar3I hI manoraMjaka aura rahasyamayI kaha DAlI hai| upayogI hona meM unake kucha avataraNa yahAM dete haiM: dhruva cha to kayana kSAyika mAtra chai paracAyika bhAva Atama vitta ne piddha, mAM no amaMdopacArI pazuM pa. virodhAbhAsa hai.... paha je Ryu e Ayika bhAvaM kathana te vizeSa iti sttNk| hive Agala samjhAya nI gAthAoM mA yo varNana karamyo / paraMpa RvirAja nI yojanA no paja mumjhAya ke teja bAta nai gaTara paTara Aga no pAche nI Age hAMkanA cAlyo jAya taM tama pati vicArI lagyo saMvandha viruddha aMgopAMga meg2a RvitA bAraMbAra eka para guMthANAM ne punarukti dUpaNa RvitA te pahIna samjhAya meM tame hI noi lejyo eka nija pada rasa nAgyA gurthI , ne giNa lagyo pakalo mujhane paNa mata devyo / bIja pahanI chUTaka limvana samanayAzrayI satamaMgAyI cumta ke svarUpa nI kathana nI yojanA emAM no gaTara paTara ke "binA bIjI mahina chUTaka yojanA saTaMka cha / yojanA kavI e piNa vidyA nyArI hai, kaumudI kAya ziSya thI Adha klIka karAyA, Apa thI na thayo / bachI e bAta khulI na limbu to e likhana vAMcaMNa bAlo mUzakhara jANaM e kAraNa limbu / gunagana meM e hivana ke-"AnaMdavana TaMkazAlI, jinarAmamUri bAyA abazya bacanI. 30 yazovijaya TAnara TunagiyA pati thApyo teja uthApyo, u0 . . # A kavina emane kathA maLI ? Aje A kahevata gujarAtamAM te ja nathI. vaLI A lakhANamAM anitAsika pAna aMza vadhu che. jethI ane saMpUrNa prAmANika kkI na zakAya. saMpA Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devacaMdrajI ne eka pUrva nuM jJAna hatuM tethI gaTara paTariyA, mohanavijaya panyAsa te laTakAlA mujha nai Agala artha likhavaM che te akSara pramANe artha likhIza kihAM sarakho artha dIse te mAharo dUSaNa na . kADhasyau akSara viruddha artha mAharau dUSaNa shii| aThArahavIM zatAbdI meM mohana-vijaya ati lokapriya kavi hue haiM unake 'caMdarAsa'kA pracAra bahuta joroM se thA / usa para dohoM meM jo suMdara aura sajIva samAlocanA kI hai, vaha samAlocanApaddhati kA eka acchA udAharaNa hai| isa graMtha kA vizeSa paricaya Age diyA jAyagA / kavivara dhanArasIdAsajI ke 'samayasAra kI bhI kucha AlocanA 'Atmaprabodha-chattIsI' meM kI hai| jayapura ora bIkAnera ke narezoM para zrImad ke asAdhAraNa prabhAva kA ullekha Age kiyA jA cUkA hai| ina ke atirikta jaisalamera-nareza ganasiMha bhI inheM bar3I zraddhA kI dRSTi se dekhate the| jayapura ke mahArANA javAnasiMhajI se bhI unakA acchA saMbaMdha vidita hotA hai| kahA jAtA hai ki rANA jI kI duhAgina (kRpAhIna) rANI pratidina unake pAsa Akara vinatI kiyA karatI thI kI gurudeva | esA koI maMtra dIjie jisase mahArANA mere vaza meM ho jaay|' unhoMne use bahuta samajhAyA para rANI kisI taraha na mAnakara yaMtra dene ke lie vizeSa haTha karane lgii| +taba zrImad ne use eka kAgaja para kucha likhakara de diyaa| rANIkI zraddhA ora zrImad kI vacanasiddhi se mahArANA kI rANI para pUrvavat kRpA ho gii| logoM ke bhar3akAne para java mahArANA ne yaMtra ke saMbaMdhameM unase pUchatAcha kI to unhoMne kahA, 'rAjan ! hameM ina saba kAryoM se kyA prayojana ! aMtameM yaMtra kholakara par3hane para "rAjA rANI suM rAjI, to nArAyaNa ne kaI, rAjA rANI ruse, to nArAyaNa ne kaI" likhA milA / ise dekhakara mahArANA ApakI nispRhatA se baDe saMtuSTa hue / mahArANA ke AzIvAda meM eka kavitA bhI upalabdha hai| zrImada ne satrahavIM zatAbdI ke zeSAddha ke parama yogirAja AnaMdaghanajI kI cauvIsI aura bahuttarI padoM kA ciMtana apanI yauvanAvasthA se prAraMbha kara aMtimAvasthA paryaMta kiyA thaa| ataH unake jIvana para AnaMdaghanajI ke anubhavoM kI gaharI chApa aMkita ho gaI thii| AnaMdaghanajI ke pada unheM ati priya the| unake kaI padoM ke uddharaNa 'cauvIsI-bAlAvabodha, 'AdhyAtmagItA vAlAvabodha' ora 'sAdhu sajjhAya bAlAvabodha' Adi meM die haiN| zrImad ke bahuttarI [72]Adi padoM para yogirAna AnaMdaghanajI ke padoM kA prabhAva bolkula spaSTa hai / isIlie kaI AcAryoM ne unheM 'laghu AnaMdaghana' vizeSaNa se saMbodhita kiyA hai| . zrImad ke jIvana-caritra kI bahuta bar3I sAmagrI hamane saMgraha kI hai| paraMtu vistAra-bhaya se bahuta-hI saMkSepa rUpa se yaha nibaMdha likhA gayA hai| +. A prasaMga anya sthaLe adhyAtmayogI AnaMdadhana sAthe banyAne ullekha maLe che. saMpA. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAya zrImagrovijaya guMphina zrImad bAnamAragaNichana bAlAvAgha yuktam zrI tatvArtha gItama [ga-anta gudamandAra, mizrita ) jaina RhI kathu hoparamaguru, jaganaguma. je0 guru upadeza vinA jaga mRhA, daramaNa jaina vigotra // pa0 / je0 // 2 // hA navana meM dAya nI banalAvaNa cha / zraddhAvAna zudra jaina darzana nai oLavAMchate ziSya no prazna cha / yo paramaguru ! mAM jagadguna / tihAM guru zabda nalaga-yuSyopadeyAMga guravaH zudra siTAnAnu bAI baina dAna nA upadayA-adA dAnA nene guru RhIne meM AcArya ne paramazvAso guruca paramaguru | akRSTa guru pragnecara paranAmA kaDajhAna darzanI zrI puche The-ahonI svAmI jaina kyU~ ho / nAma lena darzana yA miTTa yu . huvai ? guru adA binA nAma gunA aMza nai amAtra jana mUDhA mugadha molA prANI jaina darzana ne vigaha gyA hai, vaina darzana meM nindA RAtrI rA cha / paraM guru kahatA eka niramAyI, niramadI, nirmAtrI nirgana haTadAdI, nagena apala RJcita prabandhI, zudra, nasvIpaSTI, syAnsara vacanA, pahabA sugaMnA aMza binA gaMmAradAyI ne jaina darzana meM nuccha buSTiM mRDha kriyAvAdI, jinapatrArI praanii| jaina darzana namarga apavAhanayoM nau mhasya azajAgA bindra bhASaNa ATA baina ne bigAI rayA hai| RDita kRpAnidhi mu(monala zrIra, Rmra mela ne ghotra / bahara pApa mala aMga na yAra, zuddhampa nija jotra // 10 ja0 // 2 // kahata nAma pa praznAve ne yAnidhi kRSAnA niyAna, paramezvara paTTahai-upadeza hai| aTThA zrA pAvana devANiya bhayo ! baina darzana ne zudra, ocanvanA bAle, te prathama zrIto sama rAga aipa hita meM sama parigAmI paNA na ramAsa dala tamA nITa nAma gAya hai / panale anya matAhiye daidanI vivAda AyI koI Rthana saMbaMdhI jaina niyau no riMga pAna to samatA pravate / dehavo prAgI chama-zAnAvarazIyAda mahAmela nai nAma AmA nai UjaLo kare pachai Azutra zrI agrI amanya cha ne cunAva maMtra zrI nigave / navI yo AmA bahura nAma kA pApa-prAgAdipAnAdi mala meTane anima aTa meM prabala aMga meM nAma Ama stranya aMgane ta mailane na bAra nAma na lagA panale kanInhai / tehalA yo AmA ambhika balla ne mAjhAcAra RgvAnI slapa kareM Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa apa karatau chatau zuddha nirmala karma raja rahita nijarUpa potAnau achedha, amedha, anaMtajJAna anaMta darzanamayI Atma svarUpa nai jovai nAma svarUpe pratyakSa karai, nAma sAkSAtkAra karai, etale svarUpa prakaTa karai / syAdvAda pUraNa jo jANai, naya garbhita jasa vAcA / guNa parajAya dravya jo bujha, soI jaina hai sAcA // pa0 / jai0 ||3|| phirI te AtmA kehavo thayau syAdvAda nAma syAt purassara nAma kathaMcit vAda kathanai sahita jaina darzana nai jo jANai jiko oLakhai / etale syAdasti, syAdnAsti syAdastinAsti ityAdi nA sarva garbhita rahasya nai jANai / vali te AtmA kehavo eka thayo hai ? syAdasti pramukha sapta bhaMgI nai 1 jANavai karI nai jasa vAcA jehanI vANI bolavo ehavo thaI gayo che / etalai koI teha thI pakSa sambandhI bAta karayAM chatAM teha nai pAchau pratyottara sapta nayai garmita sahita hIna dai vitaNDAvAdI na huvai| evo thayau chatau dravya zabdai dharmAstikAyAdi chae dravya nai bhinna bhinna lakSaNeM karI bUjhe samajhe / tima ja dravyaM dravya dITha guNa rahyA che, timaja paryAya rahyA chai te sarva nai jo bUjhe, jo samajhai / enai 1 etalA meM samajhI lejyo ketalo eka likhUM pAnau choTau / soI nAma tehIja jaina nAma jaina darzana sAcA nAma sAcau satya hai / anaMta kevalajJAna kevala darzaniye bhAkhyau te e chai nai AgAmI kAle piNa kevalI eka mAtrA honAdhika na upadisasI / syAt kathanai rahita naigama saMgrahAdi sAta nayai rahita, dravya guNa paryAyeM rahita anaMtA tIrthakara kevalI na upadisasI / kiriyA mUDhamatI je ajJAnI, cAlai cAla apUThI / jaina dazA una mAMheM nAMhI, kahai so saba hI jhUThI || 10 | jai0 ||4|| kiriyAnAma rukaMta kiriyAvAdI, mUDhamatI mUrakha buddhi, ataeva ethIna te ajJAnI / kima jina darzana nUM rahasya aNajANatA vA mugdha lokonai vaMcavA kAraNa bAhya krara kriyA dikhAvai / te kriyA rUpa jAla meM bhoLA prANI rUpa mRga AvI pha~sai / pachI teonA dRSTirAMgI thayA chatA / kahai te sAcUM jaina darzana saMbaMdhita jANI nai / teo kahai tima dharmarucI thakA pravattaiM / teo deva nai kudeva kahI batAvai / kudharma jaina thI viruddha nai jaina zuddha kahI batAveM / Apa thI anya nai kuguru kupAtra kahI batAvai | bhApa thI anya jai dikSAvAn nai liMgiyA kahI batAvai / paraM paramezvaro no tau pAraNAmika dharma che tenai- 'vivahAra nayacchee titthaccheo jao bhaNio ' - ehavau kahIne rukaMta kiyAjALa meM phasAvI dai | neM paranezvare ehavUM kahUM - ' egaMte hoI micchataM ' / tethI apUThI ulaTI cAla poteM cAlai anya nai calAvai / jaina dazA nAma jaina darzanamAM ukta-kahI sAdhu nI dazA-mudrA dIsatI dIsai tau piNa una mAMhe nAma tehavI mudrA dhAriyo meM nAhIM nahIM / etale te baga paMkhI nI vRtti mudrA dekhI nai bharamasyau nahIM / te mudrA hAralapaMkhI nI lakar3I pare~ jANagyo / yathA nima hAralapaMkhI eka pagai vRkSanI DALI pakar3a baisai / bIjo paga cuMcakAne rAkhai, cUMca meM lakar3I rAkhe tethI tene Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . sUtra pantrI mahAnupanchI bANa para dhAre meM paMntrI unAM ne gaLadaLa ur3I hai nayI cI gayo paga yI sunnu nI bar3I mAhI pAchA ugama trayIM eka patrI nigaLI muva bar3I leI ne dina nau nima minI basI jAya / pa. chAna baMcha liyA bAgAMcyA / nI naaMtA kathana meM na prabanyo / AI AI ina ahinyai nao nI madAnna batra ch| ko zrIno pana na mAnavoM ? vihAM chin-zrA potAnA mana maMtrI Rcana miTAnnAna nAI naTanchA nAha no piTAndoka granane kathana munAM nAya nai jihAM panAmaniyAM ne rakSA nI, dayAmaniyoM ne dayAnI, naMdanadiyoM ne mananI, triyAmaniyA ne kiyAno nice vAdiyoM ne nice no aggAnika vAdiyoM ne panAma nI, ala vAdiyoM ne bAla nau Ryana sidAnnAM meM AyAM nA mana maMgI mana naya nI Ryana yAtrI ne potAnA RthananI mutryatA banAve, anyanI nyUnatA / vetroM meM caM ne maMtra para paraNita apaNI kara mAne, kiriyA gara gahachauM / una, kahI jaina kyU kahiye, mo mRNva meM pahichauM / pa0 ! jeM // 5 // para doncanA no--( ) inna / paraM na pAna kahavA ke parapati nAma Abhitra bhavanpa yI lina nadI para bar3I saMbaMdhita kuntyAdi pargarna paggayoM chanau bar3a saMvi zugara Ama nAgAdika ne chAvanA chaThA udana pradardanAdai prahanI, nana meM paDavo vivAgdo " boTana dAbA nau aMgAla hI ganA devIpa sahanya prakAre mAkar3I gahanyai no priyA bana nimAnya / para NDako nayI bAgata kiyA bar3a dharmA AmA nau bana nayI | liyA ne navanI yo mAnanI dina gA liyA anya vyAne pravanamA anya inavAna avaniyA kA nodantrI ne pahabUM do na vicAra pasaMdhiyAbaDApanA nAma diyA ndanAka / nepana kaMcana kriyAna hai do mina vicAre kriyAnA gaI bAra meM gahalo unnu nahA hai| una nAla netrA kriyA satrA meM paLe nidala diyA ne palaM Apa hI siddha mAvana na Ro, ne binA mAna hI pagna nabika pAgyAmika parakara na bana jAna kina banyo Aya / dayI navaM diyA natrI meM jaina darzanI kyu Rhiye yuRyA nAya nApa ne benI nhiiN| -" garna har3a mincha" iti jina bacana prANAyAna / " paDale nhavA ne jaina dazAnI na RAya kima nihAM Di jena mazaMdachandaI mahApAna anAI amantrI, nirgata haTavAdI, ma garvanI, pandra zrI navAna, adAbAna, tabalatrI paTTavAyI baina zana santrAya ne 5 arahina, mAyAvI, mAlI, inAhI, mala pana avAma mA naya zI niDara, azradI, nabAuntra no agavaNI, ar3a nahIM liyAbAdI chaTo saMbalaMka samajhe ehabU hai chaina saMpUrNa zrama meM chai nai maloM meM pahiyA gAnA ! jaina mAtra aba dAnI mahi, chiba mApana padahiye panna deva maMkA nahi krIna, mAtra udAsI rahiye / / 50 1 ja0 // 6 // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ehavU jaga gure upadisyAM chatAM tattva gevaSie paramezvarathI phirI prazna pUchyau svAmI mahAkriyAvAn dekhI ame ima jA" e kahaiM te sAcUM / nai tenai dekhyAM ame jANU e sAdhu nathI, mUrtavAn jaina darzana chai, nai Apa pharamAyau tehavA to kahayo na mAnavau, tehavA ne jaina darzanI na kahivAyA to kuramAvau nI svAmI jainI ke kahiyai ! eha pUchyA paramezvara nUM vacana / jaina nUM bhAva chatAM paNa sarvanAma sarave gyAni meM chai kathaM ! jaina to pAraNAmika dharma che ne paraNAma nai nAma zuddha paraNAma nai hoja ziva sAdhana nAma mukti nUM kAraNa saradahiyai saradahiNArAkhIjai / etale " zuddha bhAva eva mukti kAraNaM syAt " yathA . -bohA:namukkAralI vrata nahIM, karatau krUra AhAra / bhAva zuddha te siddha hai, kUragaDU aNagAra // 1 // bhAva zuddhatA jau arhato kahA kiyA ko cAra draDha pahAra mugatai gayau, hatyA kInI cyAra // 2 // [ eSA maduktiH ] phirI jagataguru prazna pUchavA vAlA AtmArthI ne jaina darzana meM atyaMta paripAka karavA kAraNe kahai tame mAra meSa oyo muMhapotI dekhIne zaMkA nAma mana saMbaMdhI ehavau bharama na kIjai nAma na kIjyo je paramezvaranUM e meSa che ! phirI paramezvare bhASo-paDhame porasijjhAyaM bIe jhANa tIe goyarikAlaM cautthe puNaravi sijjhAyaM, rAtrai paDhame porasi sijjAya, bIe jhANaM, tIe sayaNa kAlaM, cautye puNaravisijjhAyaM e AcaraNA joi nai phirI mahAtapasvI, bAhyendriya damanI joI nai te. viSe muninI zaMkA na kIjyo etale tejenai dekhI mana meM ima na jANasyo paramezvare siddhAnto meM bhAkhyA tehavA muni e che tethI tehavAo nai dekhI nai temothI udAsI bhAva rahiye / etele tejo ne dekhI nai sarAga bhAve na rahiye nAma na pravartIjai / ima na jANIjai / zuddha Atma svarUpAnujAI jaina darzana nai e pravarne cha / eUnoM AsevanA thI hUM zuddha jaina darzana pAmIsa ehavU na te jANavU / kima te mahA mAyAvI chatA bhoLA loka tehI ja thayA mRgane teu nai potAnA matarUpa pAsamA nAMkhavA kAraNa vaMcaka kriyA pravartI rahyA cha / tethI mUlI nai tehavAo thI sarAgI na rahiye / akriyAvAna thI kriyAvAna mahA mAyAvI hai| tethI teothI sarAgI paNe pravatyo kaita tRkAla peTa meM ehavA phaliyA ghAlI de tethI jaina dharma thI bhRSTa thAya / jJAna sakala naya sAdhana sAdhyau, kiriyA jJAna kI daasii| kiriyA karata gharata hai mamatA, ehI gale meM phAsI // 50 je0 // 7 // phirI koI kahisyai avacaka kriyAkArI huvai to piNa nANI sAsosAsa eka meM je karmanI nirjarA karai tetalA karma daliyA narakanI tIna vedanA sahito nArakI eka kor3a varasa meM nirjarAyai / tethI jJAna sakala nayajJAna nai samasta nAma sAte hI nayarUpa sAdhane kAraNa sAdhyau etalai sAdhya sAdhana bhAvai jJAna nai sarva naye sAdhI nai, joyo nAma sAta naya rUpa sAdhana kAraNa jJAnarUpa kArya siddha kIjai Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to jJAnanI kahanIka mulyanA jaNAya ne liva-pasana naya sammana mAna eka disA ne thApAna ne eka diyAyeM kriyA bApI johaye, naiye jJAna AgaLa kriyA katrIka jaNAya / nAna g2anA prAyaH dIma ne kiyA dAnI bAMdI prAya nijara A / yathA iMdrA; madroktiH pUrva kAMDa dayAnatA, kiyA kaThina jina kAna / kuTTa akuraDU narakagati azuddha mAtra te lIna jJAna sUrya prAya, kriyA bajuA prAya / ini srk| ehvii| kriyA nai Rgnu nAma kareM Adare paraM myai kAraNa kriyA nai Adara ne liva-bagna hai mamanA nAma mA nai dhArayAM tAM ne mamatA sau ! mujha meM laoNka kriyAvAna dekhI nai paDavU mana meM bANasya / je zAtrAmA piNa pahaja chintra hai| yathA "yaH kriyAvAna maH paNDina," e namanA AmyA / bApa manameM mahA kriyAvAna eo cha / vA eyo baNA prANI mujha nai jamya vA mAna mana nai yagA Ananya ne AhAra vA pANI, lamAcha, pAThA, cAdara pramunna thI majivAna zrAmya / painA hI kriyA nau prajanana dene tantravRdriya vicArI ne jAIye nau gale meM nAma anma vanya nasa pAmavAnAM gachau meM zuddha zradvAna ne gAne jhAMmI tunya hai| nima koI prANI gaLe kamI lAgAM kAma nana maNa pAma dima Amanvanpa pa puruSa nau galI zudra pradhAna neno zvAsa zudayadrAnanI pravartana dene nave nAna baMtra hA varga AmasvarUpa rUpa purasa no nAma yaha nAya / dina na AnaMdayana nuni kahe: jana ga Ave nahIM mana TAma / taba laga kaSTa kriyA saba niSphala, jyoM gagana citrAma || " punaH evaMnI ja utiH"bAja RSTa zrI UcUM cabU, nau bar3a nI bhAva" iti sardaka kriyA vinA jhAna nadi kabaha, kriyA jhAna bina naahii| kriyA dAna dAja milana rahina, jyU jala usa jala mAhI // 50190 ICIl eno kriyA no yana RyoM meM sarva yaMtraka kriyA no yana Ryo / bAhU paramezvara mANita AganAnubAI nau vacana hai-"jJAna kriyAnyAM moDa:" nA ilA jAnathI, iMkalI kriyA thI piNa mAMca na Ryu / RthaM nAma kima nihAM nina, pahaLU pAMthA Rda bacana hai-"egaMta hoI micchn| punaH gAyA,___" nApa lApapa, mAtra, dekhaNeNa ca saha cAriNa maNunnAI, naveNa parisinha" iyaM nANaM kriyA hoNaM, hRyA annAmiNAM kriyaa| . pAsaMto paMgulI daDDo, ghAtramAgAya caMcalI Mn Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjoga siddhI aphalaM dhayaMtI, nahu pagacakkaNa rahoM payAI / aMdhoya paMgUya vaNe sameJcA, tenaM pauttA nagare paviThThA // 2 // tethI kriyA vinA nAma kriyA nai abhAvai jJAna nau abhAva nai jJAna ne abhAvai kriyA nau abhAva yathAAnaMdaghanamunyukti: zAna dharau karau saMjama kiriyA na phirAvau mana ghAma / . cidAnaMda dhana sujasa vilAsI pragaTai AtamarAma // 2 // tethI jJAna kriyA nI jor3I chai / te kAraNai kriyA nai jJAna e do, nAma kriyA pravartanarUpA jJAna vizeSa vicAraNarUpa yathA jJAna lakSaNaM-"vizeSAvakodho jJAnaM " tethI ja sUtrI mAM ehavU kathana chai-" paDhamaM nANaM tao pavatti"-e kAraNa zrI prathama jANapaNU pachai pravarti nAma kiyA tethI eunI saMjoga siddhatA cha / ejeM likhata ghaNuM chai pAnI choTau ketalo eka likhuu| etalA meM sarva samajha lejyo| kriyAjJAna kehavA eka milo rahyA chai / jima jala pANI nau rasa svAda pANImA rahyo chai| tima kriyA pravacanarUpa jJAna jANapaNAM meM rahyau chai / prathama jANIjai pachI pravarttana thAya te vinA na thAya / jJAna jANavArUpa / te jANatA chatAM pravatiya nahIM taiye jANapaNo niSphala bhayo / kathaM ! "phala zUnyatvAt" tethI jala dRSTAnte beI milyA rahai chai paraM Atma tattva gavepI nai kisa sammilata rahai chai| kriyA maganatA vAhira dIsai, jJAna bhagata jasa bhaajai|| sadaguru sIkha sunai nahi kabahU, so jana jana sUM lAjai // pa0 / jai0 // 9 // * nai je AtmArthI nathI Atma svarUpa grahaNArthI nathI / te nai to kriyA maganatA nAma kiyA pravartavAnI maganatA / tadAkArI pay nAma ekaMta dinarAtre kriyA pravartavAnI bAhya laukika nai visai AparI unnatA dikhAvavAne kAraNai dosa nAma eto pratyakSa dIsa cha kima kriyAnI maganatA vinA jJAnanI bhakti huvai nai ekata kiyA vAdI huvai / jasa nAma jehanai na huvai etalai jJAnanI bhakti thI mAjai nAma vegalau rahai / vA jJAna je AtmasvarUpa tenau jJAnI huvai tenI bhakti bahumAnatA karavAthI jasa jenau mata bhAjai nAma vegalau rahai etalai Apa kriyAruci chai| tethI kriyAvAna thI to potAnau mana hIsai nai jJAnavAnanI bhakti koI karai tehanai dekhI tenau mana bhAjai vegalau rahai nAma tethI mata na mile| phirI jJAnavAna nau koI jasa gAvai tethI piNa tehanau mana bhAjai vegalau rahai nAma jJAnI nau jasa nahu~ hove / phirI sadaguru nAma zuddhopadeSTA nAma zuddhasyAvAda kathana thI upadeSTA-upadezanA dAtA ehavA guro nA upadeza parama zikSArUpa tihAM koI kahisI taiM parama sIkha rUpa kima kA / tihAM likheM je zuddhopaDheSTA guru husI te jJAnAkriyA ve thIna siddhanI siddhatA kahisI / kima paramezvare ekatavAdI nai mithyAmatI kA nai tehavA guru siddhAntAnulAI na upadeza desyai / te ekAMta pakSI tethI teo no upadezaka bahu kahe na suNai / tethI nAma teonA upadeza na suNavAthI so nAma ekAMta pakSI / jana janasuM nAma syAdvAda matadhArI mAtra purasAsu lAjai / nAma anekAntavAdI nai dekhyAM lajyA pAmai / kima Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 eotho vAna narayAM mArge padma upAnye eo hUM ekAntI thI eka AgaLa mAro pakSa na nimanyai | naiyeM loka muNDAvAr3I hisya ne kara dekhane kA te sUkI ne ko borDa mArga jAya te AyI mija nahIM / sAmA yAcanA jor3ane tatravRddhi, jinakI paraNina hai, nakala sUtra kI uuNcii| jaga jasa vAda va unhI ko jaina isA 'jasa' UMcI // pa. // jai0 ||10|| vizuddha nalina pAsavAnI buddhi nAma nati meM saba dina banI rahyo hai thI nirarthaka cAva naMdA kI nina mAmI dRTa ho na deN| hai nAma buddhi ne eka ke nAma kairNe kahAM lenI hAmrAge hAM na hai koIna ki no vAna ve to na ho na hai / mAtra yonI anuyA bAta to hA nA na kahai / vikA 1 dene se kavitAM zrI kI jaay| ponAnI saMghA vA prasA kI nihAM varSa; viSAda mana meM hI na yA / pAnI buddhi pAnI ne hI yaha hai pa hai sa ma nAma paramAni sUtra Agamako nAma neko sarvenI UMcI hai| panaDe sarva sUtra rUpa nADA kheyvAne huMcI prAya hai nAna sarve sUtroM ko e ghamya haidirge jina bhAni sUtrahatya paanyo|pnkai jainanUM nhasya - zrama dina ma ba nAma kamAyo ni purAyo upagaTa hai to Aja tantra gaNanA kI unhI ko nAmoM kA nAma pAnA rUpa jagana ne diye trayavAda tryana va phalai / koI jaga nai vitena vAdaka nihAM - jaina isA nAma jaina dharmanI mAtraya upAdhyAya kahe hai neTane jaina darzana bbaag tiijii gdh dstujh tee s'ailii vdh trgt thkee // khu rNg g gNbbii vdh gj kee madhyaprAnI ne jaina darzanInAma nai dinasavAda nau nAma ! ho / // iti tatvArtha gaMtam // 5 vadhuM parva te duba lakSya, niyA ne cukha duie e dRuM" Atamanui prA, ka sukha te nAgara sukha pAmara nitra janatu, vallabha mukha na kumArI; anubhava viSNu nima dhyAnatraNa sukha, guNa jAdu naranArIka sa hue ? bha dRSTi yA 1 [ = vijaya Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUra upAdhyAya zrI meghavijayajI guMphitA ahaMdgItA : [ lekhaka: 5 panyAsa zrI ramaNikavijyajI mahArAja, amadAvAda ] * vItarAMgadeva zrImahAvIra-vadhamAnasvAmInA zAsananAM pacIsa varSa daramiyAna dareka zatAbdImAM saMkhyAbaMdha vidvAna jainAcAryo ane supiMga thatA rahyA che. te paikI aDhAramI sadImAM je aneka jaina vidvAna sunipravare thayA che temAM uccakeTinA vidvAna ane mahAkavi tarIke upAdhyAya zrIvavijyajI mahArAjanuM viziSTa sthAna che. ' upAdhyAya zrIvavijyajI jagaprasiddha maMgalasamrATa akabara pratibaMdhaka jagadgurU zrIhIravijayasUrIzvarajInI paraMparAmAM thayA che. temanA dIkSAgurU paMDita zrIkRSAvijyajI mahArAja hatA. tapAgacchIya AcArya pravAra vijayadevasUri paTTadhara zrIvijayaprabhasUrie temaNe vAcaka-upAdhyAya padavIthI alaMkRta karyA hatA. ATalI TUMkI hakIkata zrIvavijApAdhyAyajIe pite racelA graMthanI prazastiomAM Ave che tethI ema jaNAya che ke teo zrIvijyaprabhasUrinA dhamasAmrAjyamAM mukhyatve vidyamAna hatA. : Aje prApta thatI temanI kRtio jotAM temanuM pAMDitya asAdhAraNa ane sAhityanI vividha dizAmAM vyApIne rahevuM hatuM. temaNe vyAkaraNa, kAvya chaMda, nyAyadarzana, kathAsAhitya, jyotiSa, sAmudrika maMtra, yaMtra, adhyAtma Adi aneka viSayanA graMthanI racanA karI che. - adhyAtmaviSayaka traNa graMthanI racanA temaNe karI che. (1) mAtRkAprasAda, (2) bahAbAdha ane (3) ahagItA. A traNa graMthe paikI agItAne paricaya ahIM ApIe chIe. brAhmaNa paraMparAmAM gItA graMtha suprasiddha che, je mahAbhAratane eka bhAga che. gItAmAM aDhAra adhyAya che ane tenuM bIjuM nAma brahmavihAnirUpaka cogazAstra che. (" tradivALA zauzalle thIurgvAraMvA") gItA bhAratIya sAhityanuM uttama graMtharatna che, e tamAma paMDitone mata che. jenetara paraMparAmAM je je sAhitya viziSTa suprasiddha ane AtmazAdhana Adi mATe upayogI hoya tenA anukaraNarUpe te te sAhityanA UMDA abhyAsathI jainAcAryoe paNa epha ane e ja nAmanuM sAhitya racavAno prayatna karela che ane evA prayatno dvArA teo sAkSara ane sAmAnya janatA sudhI potAne dhamasa deza pahoMcADI zakayA che. A jAtane Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5dAkha jevA kAca te vaccadeva hiMga nAma zrI batAvI zakAya. A graMthanA bIjA athavA mAdhyama aMkamAM tenI racanAnuM kAraNa jaNAvatAM graMthakAre A ja hakIkata lakhI che. A uparzata evAM anukane samajAvavA grApha AcArya zrIhari darari Adie racelA dharmabiMda, lalitaviktA Adi che, tathA ghananAM anukaraNa ane mAghakAvya vagaranI pAni jevA ke je rana kavioe racelAM che te paNa gaNAvI zakAya. upAdhyAya zIghavijyajI paNu A jAtanI pitAnI pUrva gruparaMparAne anusarIne kevaLa Amohana thiI A akaLAnA racavAne prAtha che. temaNe agItAnAtA athavA bhAvIta e traNa nAe A ghacano ApyAM che. gItAmAM chatrIsa adhyA che, je che hI bItA karatAM bamaNA che, jema zAkavALI gItAmAM bhagavAna uvAca tathA zrIarjuna uvAca e vAkayo ApelA che tema AmAM javAnuM ane jharane badale rAtre e vAkyo reka adhyAthanA prAraMbhamAM mUkelAM che. gItAmAM jema zAkamAM vALavAna thaidanA ejanA che, tema akagItamAM zrImahAvIra svAmI mATe lakAvAna zrAddhanI ghaTanA che. zrIkRvALI batAmAM jema pUchanAra ane zrIkAnA paramamitra che tema prastuta karavAmAM zrI ratitama zrImahAvIranA mukhya ane priyavyi che. A chatrIsa adhyAyAmAM grAnasAdhana tathA divAsAdhana evA AdhyAtmika viSenI carcA che. e carcA karatAM praznapAna bhinna bhinna ne cUmatha ane khAsa karIne dAMtane zramatha tathA ja karuM e vAkyanI vividha rIte samajUtI AvI che. tema ja kacati, AkRti, lithivicAra, ANvedane laine vicAra na nirapazu vagere vividha viSenI carcA A kItAmAM karI che. A badhA vinA vistRta paricaya na ApatAM mAtra trakopathI thanI khAsa vitA ane emAM nipalI khAsa khAtra bAbata ahI jaNAvavAnI dhAraNA che, tradA pratyeka vanasaghaLe te mane kaSi, chaMda vagere jema banAvelA che. tema A agItanA prAraMbhamAM jaNAve che ke arvagItAne dhi zatama che, chaMda abda 1. A va8thI baM, pAnuM paddha tamAM je dukha che te sAra e che ke-nALa, mArAja, zAka, va, janamejaya, TherapAvA nI kAma thAjAmAM lATA grA irAkha che, eTale dharmakathAne sAMjanA pa la temAM ci bitA nathI. A kAbhAI kakSa dharAvanAra karAra kathana badana dharmane samajAvavAnI thiI A kAlAna kathana ghabAmAM Ave che. kAmakathAmAM stra zavanAra ke pUche che ke uttama karI nA rasa mArI zakAya? tenA hAra thanAdhAna A kathAmAM ApavAmAM Ave che ane te e che ke "junama caritra AcarathI utama kAmabAga eLavI zakAya che." | # ja jha nANAdhAkadharAvA jAva cho , jaguru , zrIpavaMza jinaH paramAtmA devatA, pratimi maMtra yAnaH AryaH prAgamatA tayA, iti zrIjam, yanAramA manyabasyAtA ja je ratha ja, jagunAnA vicAravA jajA diwn [ sA vaza ] Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, devasava jina paramAtmA che "bApa guma tha7 vAve" ItyAdi, A gItAnuM bIja che "rena mA atiri avasthAtA ItyAdi A gItAnI zakti che. ane " za kitamAkura" ityAdi, A gItAne kIlaka che, A uparAMta kekaThekANe vaidika maMtranI peThe vaSa, rAdhA, savAlA vagere madrAkSane prayAga upAdhyAya zrIvavijyajIe karelo che. jo ke ahaMdugItA zrImedavijApAdhyAye pote potAnI kalpanAthI upajAvelI che ne racelI che. chatAM temaNe namrabhAve pitAnI A racanAne zrIautamasvAmInA mukhamAM praznarUpa ane zrI mahAvIra svAmInA sukhamAM uttara rUpe goThavavAnI cejanA karI che. jaina paraMparAmAM ghaNA evA prAcIna-arvAcIna graMthakAre thaI gayA che jemaNe namrabhAve pitAnI racanAne zrI mahAvIra svAmInA mukhathI rajU karAvI che. prastuta gItA graMthamAM zrImadavijyajIe paNa uparyukta pUrvaguruparaMparAnI paddhati svIkArelI che. u. zrImeghavijyajI pitAnI A racanA vize kahe che ke- " zrIvIreNa vibodhitA bhagavatA zrIgautamAya svayaM, sUtreNa prathitendrabhUtimuninA sA dvAdazAMgyAM parAm / advaitAmRtadhaSiNI bhagavatI SaTtriMzadadhyAyinI, mAtastvAM manasA dadhAmi bhagavadIte ! bhavaveSiNIm // 1 // ( [ satA para 3] arthAta-bhagavAna zrI mahAvIra pAte gautamane chatrIsa adhyAyavALI ane advaitAmRta rasane varasAvanArI adugItA athavA bhagavadgItA kahelI che ane zrImatimunie tene dvAdazAMgImAM sUtrarUpe gUMthelI che. ATaluM lakhyA pachI gItAne mAtA kahIne teoe tenA dhyAna dhareluM che. upara jaNAvela kane ane ema jaNAvyuM che ke- " iti parasamayamArgapaddhatyA shaastrprjnyaashrutdevtaavtaarH|" e pramANe paramatanI paddhatine avalakhIne zAraprajJArUpa zrutadevatAne avatAra thaye samaja. AmAM kula chatrIsa adhyA che temAM cauthI seLa adhyAcAne bAkAMDa nAma Apela che ane sattarathI chatrIsa adhyAcAne karmakAMDa nAma Apela che pahelAnA ekathI tera adhyAyane mAtra sAmAnya adhyAya nAma Apela che. A gItAmAM je khAsa bAbate che te A pramANe che. cothA adhyAyanA 19mA zlokamAM jaNAveluM che ke koI apekSAe Azrava paNa saMvara thaI jAya che. ane koI apekSAe saMvara paNa Azrava thaI jAya che. " saMvaraH syAdAzravo'pi saMvaro'pyAzravAya te / zAnAzAnaphalaM caitanmithyA samyakzrutAdivat " // 19 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakAre A vivecanamAM pradhAnapaNe vivekane mukhya sthAna ApeluM che athAt viveka vagarano saMvara te Azrava thAya che ane vivekathuna Azrava pazu saMvara thaI jAya che. ema emanuM kahevAnuM che. emanuM A kathana jaina siddhAMtathI sarvathA aviruddha che e pratyeka vikInI samajamAM Ave tevuM che. chaThThA adhyAyanA paMdaramA zlokamAM dharmane amRtarUpa kahela che. "yAtaM vinayane jhAnaM darzanaM pittavAraNam / #najIka davA anAvRtAra " ill A hakIktane samajAvatA teo kahe che ke-jJAna vAta deva chata che, darzana pittasApane nivAre che, ne cAritra kapha repane nAza kare che. Ama che mATe dharma amRtarUpa che. A sthaLe brakAre jJAna-darzana-cAritrane vAta-pitta-kaphanA nivAraNa karelA che. e hakIkata vadhAre vicAratAM kharekhara satya jaNAya che, kemake vAta prakRtivALA prANImAM jJAna, e ya che, jema jema buddhizakita vadhatI jAya che tema tema vAta prati maMda paDatI jAya che. e ja rati darzanamA je prANImAM hoya tyAM prAdhAdi kyAye vadhAre dekhAya che. pAtha ane pitta banenI prakRti lagabhaga sarakhI che. gusyagu nathI pitta maMda paDe che eTale kathAnuM ke krame maMdapaNuM ane aMte abhAva thAya che. cAritramAM kriyAtmaka prati che eTale cAritravALe prANI suda anuSThAna tarapha niraMtara rara para rahe che. ane ema thAya che ethI tevA prANInI jaDatAvardhaka kAti maMda paDI jAya che A rana aMdhakAra jJAnAdi traNa guNa ane vAtAdi traNa deva tene paraspara je saMbaMdha banAve che te emaNe pitAnA anubhavathI meLavyA che. jo ke A vAta ame bIjA graMthAmAM vAMcI nathI tema sAMbhaLI nathI eTale upAdhyAyanI A vAta taddana navIna DhabanI lAge che chatAM e purepurI satya che emAM zaMkA nathI. adhyAya 14 zvaka 6 thI 8mAM upara kahelI vAtanuM pharIthI nirUpaNa kare che ne teo lakhe che ke - "dhAnAyaraNasaMzayo yAtaH siddhAntavAdinAm / pinamAyuH sthitAMcyaM nAmakarma phaphAtmakam ||kssaa ekAdhizyena pilena mohpaatyo'gnilaa| darzanAvaraNa raktakaphasAkAryasampayam 7| tattaddhikAra vedyaM gAtraM pinaphaphAtmakam / sattAka jiai ritikAra" iTA sAtikanA mate jJAnAvaraNa e vAta deza che, AyuvyasthitinuM nAma pittadeva che, nAmakarma karAya che. jemAM lAyinuM adhikapaNuM che tevI pitta prakRtithI badhI strakRtio uddabhave che. leTI ane kaphanA mizraNa rUpa dAnAvaraNa che. ane te te vikArathI thanAruM sukhaduHkhanuM vedanA vedanIya che. gotraka pitta-karUpa che. vAta-pitta-kaphanA saMnnipAtarUpa Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarAyakarma A traNenI vikRtinuM kAraNa bane che. tethI mananA tamAma bhAvAne meM barAbara samajIne upara kahelA che. e bAdA temaja AMtara hatudvArA prayatna pUrvaka mana vaza karavA AtmAthI puruSe prayatna karI joIe. , uparanA kathanamAM u. zrImeghavijayajIe jJAnavaraNIya Adi karma ane vAta-pitta-kapha vagere de e be vacce je jAtane saMbaMdha batAvyo che te eka azrutapurva che chatAM gaMbhIra rIte vicAratAM emanuM e kathana keI paNa anubhavI jJAnI, AtmAthInI seTImAMthI pAra thaI zake tevuM che. temanI lakhelI A hakIkatathI spaSTa jaNAya che ke AdhyAtmika zuddhi prApta karanAra jijJAsue dehane zavat na samajatAM tenA ArogyanI, saMyamanI ArAdhanAmAM 'upagitA thAya tevI rIte sAvadhAnI pUrvaka darakAra levI joIe. vAta-pitta-kaphathI parasparanI viSamatA TALavI jarUrI che, ane ema karavA mATe AhArazuddhi para vizeSa dhyAna rAkhavAnI jarUra che. temanA kahevAnuM tAtparya ema lAge che ke AtmAnI svasthatA mananA Arogya para rahelI che ane te Agya dehanA Arogyane avalaMbIne raheluM che. AThamA adhyAyanA ogaNIsamA zlokamAM zauca vize jaNAvatAM teo kahe che ke "zaucaM ca dravyabhAvAbhyAM yathArhatA smRtam / / asvAdhyAyaM nigadatA dazadhaudArikodbhavam" // 19 // ahata bhagavAne daza prakAranA asvadhyAyane batAve che ethI e bhagavAne dravyazauca ane bhAvazauca banene svIkArelA che. eTale dravyazauca ane bhAvazauca e bannenuM sApekSapaNe jaina zAsanamAM jarA ochuM mUlya nathI. dravyazauca eTale pANa, mATI Adi dvArA bAhA zuddhi ane bhAvazauca eTale dhyAna-vicAraNA dvArA aMtarazuddhi. brahmakAMDanA paMdaramA adhyAyanA paMdaramA zvakamAM upAdhyAyajI kahe che ke- * * . " rainA ati dUcave prapatra jArI to dharmo'dharmo'stikAyo vA tathaikyaM brahmaNe matam " // 15 // sApekSapaNe vicAratAM jaina sammata dravyavAda ane vedAnta sanmata brahmavAda ane eka sarakhA che. Ama kahIne teo vedAnta ane jaina darzanane paraspara saMmanavaya kare che. teo ekabIjAnA khaMDanamaMDana vivAdamAM na paDatAM te be vaccenI saMgati batAve che. e saMgati dvArA temanA pitAnA mAnasika udAra AzayanuM pradarzana ApoApa thaI jAya che. te kamakAMDanA aDhAramA adhyAyanA zloka sAtamAmAM te spaSTa kahe che ke - che : "raDhimAvApekSA vahu riti || . : jAvA dattaka vAta vAra nA AcAranI bhinnatAne, vividha kriyAonI bhinnatAone, vividha prakAranA anuSThAna bhinnatAone vizeSa sthAna ApavAnuM nathI ane te bAbata vAdavivAda kara ucita nathI. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAra-kriyA ane anuSThAnanI je bhinnatA jaNAya che te dravya-kSetra-kAla-bhAvanI apekSAe dekhAya che, eTale keI paNa AtmArthI pitAnI AtmavRddhine choDIne tenA vAdavivAdamAM te utare Adara pAtra nathI. temane A udAra vicAra temanA pitAnA samayamAM uparogI hatA eTaluM ja nahi paraMtu atyAre paNa e vicAra ApaNuM sau mATe eTale ja upayogI che. eTale e jUnA thayelA vicArane avalaMbIne ApaNe badhA bane eTalI satyavRtti karIe te cUrva keInuM zreyasa che. upAdhyAyajIe 19mA adhyAyanA zloka 11-12 mAM upaniSadunA e suMdara vAkayanuM vivecana kareluM che. e vAkaya A che- " AtmA yA ahA zrotavyaH mantavyo nididhyAsitavyaH" enuM na vivecana karatAM zravaNa kene kahevuM, manana kene kahyuM ane siddhi dhyAtrA ne kahevuM e saMbadhI emaNe ghaNuM suMdara vivecana kareluM che- " zrotavyazcApi mantavyaH sAkSAtkAryazca bhAvanaH / jIvI mAyAvinimuktaH sa patra paramezvaraH | zrotavyo'dhyayanarepa manvanyo bhAvanAdinA / niriyAkinArIva lavijhA ararA karmakAMta rUpa ra7 mA adhyAyanA 15 mA zvakamAM upAdhyAyae baha udAbhAvathI "jina" ane ziva'nI ektAnuM zramarthana karyuM che. A samaye karavAnI temA kolI ekadama ane khI che. teo kahe che ke " evaM ninaH zivA nAnyA nAmni tulyana mAtrayA / nAvivi zcarya" pAchA athAta- "ja" ane "chatathA zivane za" ane "' baneluM tAsthAna che tathA jineno "nA" ane zivane 'va' bannenuM datasthAna samuM che athavA emanuM anunAsikAnuM sthAna paru sarakhuM che. A rIte "jina" ane "ziva' bannene artha sarakhe ane zaei bane sarakhA che mATe "jina" ane "ziva' vacce ke jAtane bheda samajavAne nathI. temanI mUrakhAmaNI takla navI DhabanI che ane haiI paDyuM vAMcanArane sUda pedA kare tevI che. - Aja adhyAyanA 18 mA zvakamAM teo zvetAmbaranI peThe himmara suninI paNa pavitratAne mAne che ane mAnavAnI ApaNane sucanA kare che. teo kahe che ke bAdArliMga gauNu che. tyAM pavitratA che tyAM vAstavika rIte yunipaDyuM che te vaMdanIya yajJa che. " zvetAmbaradharaH saumyaH zuddhaH RvinirasvaraH / kAraNyapuNyaH sambuddhaH zannaH zAntaH zivA muniH // 28 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamA adhyAyanA zloka 13 ne 14 mAM teo jaNAve che ke- jeo ema mAne che ke lakSamI ane sarasvatIne vaira che te vAta taddana beTI che, kAraNa ke jJAnadharmane dhAraNa karanAra purUSane ja lakSamI vaza thAya che, kemake jJAnI nipApa hoya che ane niSpApa hovAthI jJAnI puruSottamarUpa thAya che tethI evA puruSottamasvarUpa sarasavatI-saMpanna jJAnIne lakamI jarUra vare che, eTale kaI rIte lakSamIne ane sarasvatIne vaira che te mAnavuM barAbara nathI. " vairaM lakSmyAH sarasvatyA naitat prAmANikaM vacaH / zAnadharmabhRto ghazyA lakSmIna jaDarAgiNI // 1 // zAnI pApAda viratibhAga yaH sa vai purussottmH| tasyaiva ballamA lakSmI sarasvatyeva dehabhAva" // 14 // A rIte prastuta ahadagItAmAM ApelI hakIkatenuM saMkSipta digdazana vAMcanArane AkarSaka thAya evI rIte ahIM jaNAveluM che. chellA chatrIsamA adhyAyanA zloka 20 mAM teoe pitAnuM nAma sUcavela che-- " IrovicAravA zirArthanA dharmatamatvapurNa jIviyovA" jevA A pustaka mUlarUpe dhuLIyA (pazcima khAnadeza)thI patrAkAre chapAyela che. je ke chapAI sArI chatAM temAM azuddhio ghaNuM rahI gayelI che. keI vivekI vidvAna A graMthane sArI rIte zuddha karIne punaH saMpAdita kare tathA tenuM cAlu bhASAmAM vivecana kare te A pustaka ghaNuM ja upayogI thAya tema che. zAnadarzanacAritrairAtmaikyaM labhate yadA / karmANi kupitAnIva bhavantyAzu tadA pRthak // 17 // athajyAre AtmA samyaga jJAna, darzana ane cAritranI sAthe ekatAne pAme che tyAre karmo jANe kopAyamAna thayA hoya tema, tenAthI zIghA judAM paDe che. adhyAtmasAra ] [ u. thovijyajI Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hirakazita paMcAkhyAna'-gata "baka-nAlikera kathA' (saMpAdakaH oNra zrAvRta lAla ja zAMza ] sane 1947-48mAM gujarAnI grAdistha pazida mATe huM paMcataMtranuM saMpAdana ane anuvAda karatA hatA. (je graMtharUpe 1949mAM bahAra paTela che. tyAre pATaNanA zrI dema* caMdrAcArya jJAnamaMdiramAMthI (varataprata na, 1870) pU. guni zIpathavijyajI mahArAjanA triIjanyathI A nAnakaTA kathAnakanI eka pAnAnI hastaprata maLI hatI. paMcataMtra'nI tamAma prAcIna pAka paraMparA zrAdena tulanAmaka adhyAgna karavA mATe deza deI te sAro saMbaMdha dharAvanA A kathAnakanI nakala paNa te samaye e karI lIdhI hatI. Abhavana tyAga karIne patramAM je prIti rAkhe che teo pAchaLathI pAtha che?--e bhavanuM pratipAdana karavA mATe A kathAnaka racAyuM che. enA kanAM kavi urikala 2, 1926mAM "siMhAsana batrIzrI nAra tarIke prasiddha che. eTale A kathAnaka paNa te arasAmAM racAryuM che. enI pupikAmAM jaNAvyuM che te pramANe, vikalAprivya mANuMda cuninA ziSya Adavijaye cuM, 1949mAM enI nakala karelI che e noMdhapAtra che. kavi harakalaama paMcAkhyAna' (paMcatatraya zrAhAra zukravAtImAM karelA jANavAmAM nathI, A eka ja kathAnaka tama praupAtta padhamAM utAryuM hoya ema enI kImAMnA ullekha uparathI jaNAya che. paraMtu meM tapAlI paMcataMtranI badhI chupalabdha vAcanAo pachI eka mAtra "tApAkhyAnamAM ja (dvidhAma saMskRta sirijha, naM. 12) A kathAnaka maLe che. mArA jevAmAM nahi AvelI ke vAcanAmAM te kadAca maLe. kavinA zramayamAM A kathAnaka lAgyu pracalita havAne paNa pUrA saMbhava che. kura kahImAM racAyelI A kathAnI zulinI sAthA upara mAravATInI sArI asara bAtha , kathAATilyane ane khAsa karIne paMcataMtranA abhyAsIone te upathIkanI thAtha e AkAthathI tenuM prakAzana arNa karyuM che. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e sUtakRti I 0 thIjuorsgo nama: dhUri dalA ". samariya sarasati kavi kahaI, saMpada sAraI dAna, daItA kahI teha dhanA lahuM chuI e gyAM. 1 thaI dhana vistAra bahu je kaMI naranAra, te bagalahi nAlera jiuM, pachitAsI saMsArika jima kihI vani kiNi sarahi bAhu taravara tasu pAsa; vAsa vasaI tihAM palIyA jala jaladharanI Asa. kiNahI avasari tiNi vanahi megha parAbhavatI, thaI jali pachI sahu UDI gayA para dIva. bagalau Iga bagalI sahita vaDapaNi vyApaI regi, kari sateSa rahiyala tAI saIdhA saranaI jegi. eka divasa e kiNi samaI AIDala saravara pAsa; deSaI jala vizu pakSIyA UDiyA jAI agAsi. : - UmAhi8 milivA bhaNI, cItika samaNuM kAjika teDI saravara ApaNuI jala bhagatAvala Aja.' 7 dezIya dharaNI priya cavaI, 'ma karisi kUDI mAMma; thoDala jala ApaNuM saraI, sIjhaI keI na kAma. 8 kisI kriyA varate bhaNI, tauM tujha pAse piMDa, e pachI zatanA sahasa vahi jAusa paraSahi. 9 thArI bhagati IyAM taNuM, cIhAnI huI paTa; - chala aNagaI tAharA savi guNa jAsi loTa. 10 ApaNu bihanaI jala vinA rahaNa nahI huI ethika : tiNi kAraNi khUhala thaI UDI jAIsi kethi. 11 : DAhA sISa darIyAI IsI, bhagati havaI dharasArika parinI trevaDa bAhirI na rahaI mAMma ligAra. 12 USANuu suNiyai Isa3 phiratA loka majhAri, jetA putacaI paMguraNuM tenA pAu pasAra 'su ibagalau bagalI vayaNa UtaraM diyamAM ucchAhi, vali vali avasara dehilA, kuNuM AvaI kiyA mAMhi? 14 vAha valAvaNi AviyA A lasIe jima aMga, tihIna bhagatA vicAM, pachaI hasyAM IyAM saMgi." 15 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArI zrA tae "eka kara? kuru zaMkara e taka jatrI dika, ha6 - bhUlI ga 16 te di kaviza? se jutra jIva; kura cha zara kuka-, je phiTizI para vara kucha kalikAla maTi zaru kalpha ke na cAnA aMka tri ikAra nuM grIna ha ba vana = 18 cira bina sUTaka lavaTa, viya 9 jAmada rASi, cAi kika ja vida, athag. 96 tA. 19 iii tha i izrea kaccha atri, zrA 7 zrari jaya dhIru, hArI jAya? 20 pachI va i ii dizA nI. akiSTi kiri ca kari pa ri nI 21 pabI davA nAra , grAhI rAI tA, prIta ja vihivaTI kirUparidizizira rara varajida na radipha TaTTa, zrI jadanI Adhi, jA diva phiri ghITa para piyA 4 .i 2 huM tujha tha tri, pAri thi janma jika 8i Iri sAthagTithika hAi kamara rAri vajIru bajhA phrIya taka kedI ji. bUka dila ja zika vAparu chuM ? * paraNi paraM cA che ke ri bhU sTa- 4, kijA aAra. 26 nAra rijaNa tAjhiri rahI ca vadhe, pachitAcha gi siri cAhaka brAhI tA. 27 zrApa varasa diccha jei je dho grAri, jatA te jhI paddha yati itraTTa cAri. 28 zrejI ba bathI vaDu kitA 8 dina jAda pUri ravi nAtha, tara kavi kadi ki . 29 jAya vitta jajanA je nara ddha vinA karatA, te chi vyi nAlTira brajha vAdi. 22 * A kArya zarada aAka cA nI saphara. . 4 A pachI ja lA kA. pachI bIjI noTa cha aM ka ana malama .gadima pralaM kanidATa thA -- --- lakhe che Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yataH paMcANyAne praloka AtmavittaM na jAnAmi karoti vhuvistraa| te narA nidhanaM yAnti nAlakera vago yathA // 31 hADa na kIjai pArakI ApaNuM sagati pasAI dharama karI jaI ahinisaI dAna sIla tapa bhAI. 32 IzuM pari jANa suguNa nara paMcAdhyAnI thAI, hIrakalasa kahi tiha taNI Apada dUri pulAI. 33 iti paMcASyAna kathAnakaM / saMvat 1649 varSe mAha vadi 13 dine zrInAgapure mahArAjAdhirAja zrIrAisiMhajIvijayarAjye zrIvRhatkharataragagacche bhaTTAraka zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrIjiNacaMdrasUrivijayarAjye // paM. harSapramugaNiH tacchiSya paM. hIrakalasamuni tacchipya paM. hemANaMdamuni tacchiSya vineya celA ANaMdavijayaliSataM // zrIrastu // -nizcaya-vyavahAra - * * . bahu sukha khANuM tuja vANI pariName re, jeha eka naya pakSa, bhUlA re bhUlA re, te prANI : raDavaDe re. * meM mati mAhe eka ja nizcayanaya Adaryo, ke eka ja vyavahAra bhelA re belA re, tuja karUNAe oLakhyA re. . zikhikA vAhaka puraSa taNuM pare te kA re, nizcayanaya-vyavahAra 'miliyA re miliyA re, upagArI navi jAja A re. bahulA paNa ratana kahyAM je ekalAM re, te mAlA na kahAya, mAlA re mAlA che, eka rAtre te sAkalyA re, tima ekAkInaya saghalA miththAmati re miliyA te samakitarUpa; kahIe re kahIe re kahIe mati sammati re. dAya pakha viNa pakhI jima navi calI sake re, jima ratha viNa rAya caka na cale rena cale re, tima zAsananaya bihu vinA re. zuddha azuddhapaNuM paNa sarakhuM che beune re, nija nija viSe zuddha; jANa re jANuM. 2, para viSe avizuddhatA . * 8 nizcayanaya pariNAmapaNAe che vaDe re, tehavo nahI vyavahAra bhAkhe re bhAkhe re, koIka Ima te navi ghaTe re. zrI. vijyajI ] [ li. 10 garbhita sImaMdhara stavana Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImadda hemacandrAcAryajIkRta saMskRta viSTizalAkA puraSacarita mahAkAvyanA prathamaparvanA prathamasarganuM samAjadarzana [lekhaka-. zrIjIta kyA che. hAra e vida asA, diva vidya, prAstra vidyAmati, vaTAdarA] zrIyavijayajIthI pAMca zataka pUrve thayelA zrI hemacandrAcArya pay eka mahAgujarAtI hatA. vyAkaraNa, kAvya, da, ca, dharma temaja keza jevAM zAstronA atiAdaraNIya gra racanArIhemacAcAe kalikAlasarvajJa birUdasArthaka karI batAvyuM che. dayAzrayakAvyamAM te zAstra ane ItihAsane sundara samanvaya karI apUrva khilavI che. temanI saraLa ane pravAhI zailIe temanI kRtione vizeSa kAvya banAvI che temAM je "rijisTarapurajina " te temanI katarAvasthAmAM lakhAyeluM hAI sacI anerI ja bhAta pADe che. TUMkamAM e dharma tema ja sAhityanA trinA mahAna AcAryanA pegaDAmAM paga mUkavAnuM hajI sudhI te keIne mATe zakya banyuM nathI ema kahevAmAM atizayokti nahIM thAya. AthI AjanA avasare zrIhemacaMdrAcAryanA prakhya viSe je kAMI kahevuM te asthAne nahIM gaNAya. temanuM "kitripurajadAdAjha' tenA lAMbA nAmane anurUpa Azare rapa000 zvekane vistAra dharAvatuM hoI dA parvamAM vaheMcAIne "mahAbhAratanI paddha kare che. pa041 zlokenA banelA tenA prathama parvamAM prathama tIrthaMkara zrIvaladeva tathA temanA laukika dRSTie putra zrI bharatacakravartInA carite thAya che. tenA kula cha comAMthI 911 brekamANunA pahelA sargamAM zrI AdIzvaranA javanA bhavya banyA pachInAM agiyAra pUrvajanmanuM cUrNana che. tenI vigatamAM nahIM zataratAM e prathama samAMthI camakAlIna samAjamAM na jevAM huM karI zakyo chuM tevAM anya karAvavAne A eka vijaya prayAsa che, ke A lekha ke prajAta pratye thI jaina-AdhyAna calA, kSArthanagara thI I. sa. 1936 mAM praDha peTa ane yunithI cArijae saMkSi kSetra prathama pave svIkAra karyo che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 " e ke samakAlIna samAjanu nirUpaNu karavAnA granthakAranA hetu nathI ja. je purANA kALanI kathA kahe che, tenuM hUbahU citra doravAnuM AmAM abhipreta che. kemake parApUrvathI cAlI AvatI praNAlikAonI paNa vigata ApatAM A granthamAMthI sAmAjika sthiti viSe je krAMI jANI zakAya te badhuM granthakAranA samayane ja lAgu paDe che, tema mAnavuM ucita nathI. alabatta je vigate graMthakAre noMdhI che, te parApUrvathI cAlI AvatI temanA samaya sudhImAM keTalI vikAsa pAmI cUkI hatI ene spaSTa khyAla AvI zakaze kharA. * chatAM pAtAnA samayathI taddana judA samayanA samAjanuM citra detAM dareka racayitA upara kAlanA pravAhanA prAmaNyanA prabhAva paDyA sivAya rahetA nathI; ane tethI chidrovALA ghaDAmAM mUkelA dIpakanA prakAzanAM kiraNa jema chidromAMthI prakriyAM kare, tema A mahada racanAmAMthI upamAo, utprekSAo vagerenA camatkArane jore samakAlIna samAjanA citranI je rekhAe UpasI Ave che tenuM nirUpaNa karavAnuM A eka duHsAhasa che. parApUrvathI cAlI AvatI navyavasthA te samaye paNa hatI. brAhmaNa sahuthI UMcA gaNAtA (313) kSatriya rakSaka rAjA hatA. vaizyA vANijya dvArA puSkaLa dhana prApta karatA. (36) . ane zuddo sevaka hatA. dhanasAvAhanuM canti tatkAlIna vANijyarItinA sundara khyAla Ape che. vAhanavyavahAranI AjanA jevI saraLatA te jamAnAmAM na hAvAthI vastuonA kharIddha -vecANu athe pagaraste ja javuM paDatuM. A mATe janAra zreSThI dAMDI piTAvI sAda paDAvatA ke jene sAthe javuM hoya te taiyAra thaI jAya ( 45-6). Ama eka vizALa saMdha-samudAyamAM badhA nIkaLatA, kulaztrIe prasthAnasamaye maganavidhi karatI (49). gheADesavAra ArakSakAnA rakSaNane lIdhe cAra-lUMTArA tathA hiMsaka prANIe A jaMgI samRddha kAlAthI dUra ja rahetAM. (48,65,76). moTAM mAryAM zA uparAMta gheADA, khaccara, UMTa, meTA AkhalA, mahiSA ane gabhA jevA bhAravAhaka prANIone paNa AvA prasagAe chUTathI upayoga thatA (41, 63, 67) baLadane gaLe ghaMTaDIe mAMdhavAmAM AvatI (73) ane kAIka vakhata tA vadhAre paDatA bhArane lIdhe khaLAM jevAM prANIo lathaDI paNa paDatAM ( 590) ane paDakhe laTakatI zuAthI, doDatA vesara ( eTale khaccara ) pAMkhAvALA lAgatA (68). AvI lAMbI saphrAmAM paNa sarva prakAranI Ananda-pramAdanI sAmagrI sAthe ja rahetI, ane pariNAme gADhAM te jANe cAlatAM ghara banI jatAM ~~~ 66 yUnAmantarniviSTAnAM tatrakrIDAnivandhanam / mAnIva vaimAni, rAjyAni cAlire " (69) ghaNI lAMkhI musApharI hAvAthI judI judI RtuonA sAmanA leAkeAne karavA paDatA. jyAre varasAda khUba paDavA lAgatA tyAre jaMgalamAM ja paDAva nAkhavA paDatA (100). AAma Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNA divaso vItI jA ane tethI evA paNa prasaMge AvA ke pitAnI pAsenuM pAca khUTI paDatAM ne kula tApanI mAphaka kadamULa mATe bhaTakavuM paDjha (108). zarada vAtune prAIba thatAM vevya sayathanI ghaNu maMgalapAdaka kare eTale pharI saMgha cAlI nIkaLe (205-18). uci sthAne pahucI pitAne mAla vecI na mAla kharIdI chedIne gaMdha pAchA pharavA (24) nA (24,828 uparAMta pazupAlana che paNa te zrama calate have (19). prAthanA thAmAMthI banAvela gaganAmaka vAdya govALiyA vagaranA eTale gAyanuM dha debu AvI lAgatuM ha19). bhArthanAnA dhaMdhAno ullekha pabu ahI maLe che (pachI. vaLI talane pIsIne tela kADhavAnA thara thavu te guma hatAM (13. dhIrA (eTale mAchImArone dhadha paNa cAlane (51). garIba parvatapradezamAMthI lAkaDAnA bhAga bAMthI lAvI vecanA (58). ghaNa jevAM zrAdhAnA niza paNa maLa che (56). vanuM avasAnI mAphaka AmatravaradhA gha haze, joke tenA para pramANu maLatAM nathI. rAjA rakta putrane riyAliMka karI saMsAramAMthI nivRtti laI pratrA svIkAratA. (28, 28) e bIjA varSomAM pabu I zake. dhamAMcA ziSya-myunijhAthI pati thaI viTAra karanA. vepAra arthe jatA saMghanI grA ghavAra teo dAtA (pa, ane zrAvAya tema ja anya ane tamane sarva prakAranuM rakSaNa nA dhAvaNa ApIna nayatA anubhavanA (1-2, 11-2) keI paNa zALAmAM teo potAnAM vratanuM pAlana avazya karatA di. vaLI jevI cukelIone kAra rAmAM caMdra grAze paTAva nAkhavA paDatA tyAre pazu teo eza jhujaba dhyAna, na kalsa, AjhAma-pAna, vAcana, mijhamAja, vadanA, dharmakathA vagere kAryakramamAM mana katA (1ra-4. Ave vakhata teo nija sthaLa palAzanA acchAdanavALA ane ane ghAsanI divALI batAvALA phaTa-TapAcamAM davA (12, 118). A AcAthI pro pro, pAtAnA dharma zrama, amarezanAo ApatA, jemAM ya pa vize, tenA prakAra vize, ane tenA anukana vize bAtha ApavA (15-ra01). praSita udAha ApI teo upadeza ApatA ane pratAo upara tenI brI ara thatI, tene dUba cahana karavAnI preraNA ane pratyA svIkAravA uttejanA gaLanI (pa1-). saMghanI grAce jatA AcArya vira klA vaTAvI zraghathI chuTA paddha vihAra karI nA rara. * rAjabAmAM paNa karma ane tatvajJAna upara vAdavivAda cA, rAjAne matrIo hAtri zrAe navanA paNa ((285-29 cArvAkamata, bahamata tathA mAthAvAdanAM Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirUpaNa ane nirasana A sagamAM Ave che, A viSaya eka svataMtra lekha mAgI lete hevAthI ahIM tene vicAra nahIM karIe. . saMyukta kukammamAM mukhya purUSa kuTuMbane vaDe hato. lAja kADhavAnA rivAja viSe kaI spaSTa pramANa maLatuM nathI, paraMtu strInuM sthAna kAMIka nIcuM hatuM (76) lagnanI prathA viSe khAsa mAhitI maLatI nathI. A pachInA sargomAM vistRta lagnavarNana Ave che, je bahu rasika paNa che. paraMtu te A nibandhanI maryAdAnI bahAra hevAthI tene sparzavuM ahIM ucita nathI. chokarAnA parAkramathI agara bIjI koI rIte chokarIne te gamI jate tyAre... ' . "sAcuM kurukSILA, ghama naina dattA " e sUtrane anusarI pitAnI sakhI dvArA te pitAne vinaMti karatI (684). ane pitA cazcatA hoya te vizeSa karato nahIM ne tevAM lagna karI Apate (685). kanyA paraNIne patine ghera jatI (688) navayugala sita ne kSama varo paherI ghera jatuM (88). bALalagno te kALe nahIM thatAM hoya tema te nahIM ja. 244mA zlokamAM pitAnA AdezathI mahAbala paraNe che, ane 245mA zlokamAM kahyuM che ke - ( tithIdAra tatha, sauva pratyapAta " jo ke A pahelAM teNe badhI kaLAe hastagata karI lIdhI hatI (ra43), eTale paraNavAne cagya ummara thaI haze. chatAM A kathana apakava vayanAM lagno tarapha aMgulinirdeza kare che ema kahI zakAya. - strIo chuTathI harIpharI zakatI haze. kemake vANijyAthe vicaratA saMghamAM potAnAM saMbaMdhIo sAthe ghaNI strIo jatI (87-8): grISmanA tApane lIdhe mAganI saritAemAM paDatI ane nalinInAla gaLA upara dhAraNa karI ThaMDaka karavAno prayatna karatI. putrIno janma e duSkarma phala lekhAtuM (534). eka sthaLe tene khasanA phoDalA sAthe sarakhAvI che (513). tenA ucheramAM paNa garIba leka te bedarakArI ja rAkhatA (542). * paheravezamAM sAmAnya vA uparAMta divya varane nirdeza maLe che, jene devAMgavAsas athavA te devaduSya vastra tarIke ullekha che (40). dharmiSa zrImatene tyAM te enA gayA hatA (40). DhIMcaNa sudhInA bUTa agara mAM(mo )ne paNa spaSTa ullekha cheH " adAca ja AvAjunarvisaTI sAmufmoravA gva, pravAha zanaiH rAje" 96) AthI spaSTa thAya che ke novAne lIdhe gati dhImI paDI jatI hatI. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * We, agaru karI, cadana ane ghanasAra alepa mATe vaparAtAM (32, 267, AbhAmAM -pagamAM rana phaTaka, keTa para kaTisa, hAthamAM kaMda, bAda upara aMdA, chAtI upara hAstha,i gALAmAM zreyaka athavA "nakSetra", kAna kuMTaLa ane mastaka upara kulahAra temaja kirITa paheravAmAM AvatAM (465-6). cavA mATe tUvAdhyA agara rUnAM gAdalAM vaparAtAM (41). delA amara hIMca paNa eka mana bahalAvavAnuM sAdhana hatuM (56) sura parvate, saritAo, vApIo, dIkie ane upavana temaja udyAne jevAM AnaudanAM sthAne paNa puSkaLa hatAM (13). carathA paNa pravartatI (578). vArAMganAonuM pramANa patru koI nAnuM na hatuM. cAmara, darpaNa ane paMkhA jevA grAine vaTe rAjA (athavA bIjA evA zrImana manuSyonI sevAmAM vAraMganAo hevA(48). athavA dATI (58) tathA rasa athavA vA (18) pazu hatA. The temAM besI cUdevanA paNa karatA haze. kAcA sUtaravALA khATalA upara besADI nIce pADavAnI mazkarI paNa thatI (papa). kapichu kulano varza thatAM khUba khUjalI AvyA kare che ane kyAMya na jatuM nathI, evuM Aje paNa anubhavAya che. keTallIka vAra sAmAna "cA-nIcA karavA", sArA temaja naramA siMdha, khuzI jevAM sthaLAe Ane vevIne ghara marI karavAmAM Ave che. te vakhate paNa tevI mazkarI karavAmAM AvatI (588). anAjanA hAlA tathA zune ulekha paNa maLI Ave che (40). anAja keThIAmAM vAratA (84). pAkI kerI (58) ruparAMta pakava cAmAka, nIvAra, vAkArIma), kulakAkI, bara) vagere paNa puSkaLa pramANamAM maLatAM (11). gerInAM te vana hatAM (12). sava prasage dAdi bhika paNa AgAnAM (58)zeLa, leTa ane pANInA mizramathI bAli upanna thAya che evuM vidhAna che (22). ya, madha tathA ghInA paNa chUTathI upa thata (869-70), zIlA dInA paNa ullekha maLe che(128). ekanA cAra prakAra eka sthaLe AvyA che ana, pAna, bAI phaLAdi ane vivAda cukhavAsrAdi, (45). karavI tuMbane ullekha paNa eka sthaLe maLe che (597. ne zrama mAMTAra thavuM paDe te (paLa, pas). maca dhIne khAtA, temaja mA kALI detA. paNa tevA lAke halakA gANutA e. -vaMTArAne batha rakSA (88, cha9. cusADI tA pakSe ja karavAnI devAthI sArA pramANamAM rakSAnI vyavasthA rAkhavI paDatI. bharacaka vIvALA zaheramAM nAnAM gAmaTI karanAM cera-1 A rakSA (24). Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pararIgamana e bIje deva hate. (580). A banne gunA mATe zunegArone pakaDavAmAM AvatA (58). kedIone beDI paherAvavAmAM AvatI (13). lAMca-rUzavata ane bIjA vittamAMthI utpanna thatA je te samaye paNa pracalita hatA (712-4). rAjaputra rAjyanA lobhamAM phasAIne prajAmAM paise verI tene bheTe che ane rAtre sUtelAM pitAnAM mA-bApane, viSadhUpa ApI gUMgaLAvI mAre che (712-4). rAjAo uparAMta bIjA zrImatenA gharamAM paNa Aje aneka prakArane saDe haze "tArAparivAramAM sAcuM ja kahyuM che ke - " putrAdapi dhanabhAjAM bhItiH, sarvatrapA vihitA rItiH " // * vRta viSe I mAhitI ahIM maLatI nathI, paNa pachInA sargomAM Ave che. vAraganAo viSe te AgaLa kahevAI gayuM che. temane je rItasara cAla (739). A badhAM duSaNe sarvakAlasAmAnya hevAthI emAM kAMI ja viziSTatA nathI. keTalAka rAge ane tenA upacArA viSe paNa keTalIka mAhitI maLe che. sAmAnya javara uparAMta pAbhA eTale khasa-ne ullekha maLe che te khaNavAthI vadhyA kare che evuM eka vidhAna che (298) vaLI bIjA eka sthaLe kahe che ke, jema pAmAnA piTaka-eTale ke khasanA DalA eka bIjAnI nIce utpanna thayA ja kare tema uparAuparI putrIo janmI (5i3). AthI spaSTa thAya che ke A roga cepI khAte. janmathI azva, badhira, paMgu ane kuchIne sAmAnya ulekha che (579). kRmikRSTha eTale jatuothI phelAto kusamaye apagya kherAka levAthI thate (734). kehanA nivAraNa mATe lakSapAka taila, gAzISacandana ane ratnakambala-e traNane prAga sUcavyA che (46). te uparAMta 16 kemAM A upacArane praga batAve che (761-76), je saMkSepamAM nIce pramANe che - 'lakSapAMka telathI zarIra cALavuM. A tela bahu ugravIya hovAthI rAgI mUchita thaI jaze, paNa zarIranI andarathI kuSThanA kRmie, jema rAphaDA upara pANI chAMTavAthI kIDIo bahAra ubharAI Ave tema, vyAkula thaIne upara AvI jaze. pachI ca% jema tnAthI AkAzane AcchAdita kare tema, ratnakambalathI zarIra barAbara DhAMkI devuM. AthI grISmanA madhyAhanatApathI pIDAyelI mAchalIo jema zevALa upara Azraya le che tema telanI uNutAthI pIDita thayelA kIDAo zItaLa 2nakambalane eMTI jaze. sAcavIne kabaLe uThAvI laI pAse rAkhelA gAyanA (ke bIjA keI prANInA) zakha upara dhIme dhIme khaMkhera, eTale kRmio badhA e mRtadeha upara paDaze. A pachI gozISacandananA lepathI rAgIne bahu rAhata raheze. pahelA prAge cAmaDImAMnA kIDAo dUra thaze. bIjI vAra A ja pramANe karavAthI mAMsamAMnA kIDAone paNa dura karI zakAze. ane trIjA page hADakAmAMnA jatuo nIkaLI Avaze. A upAyathI regInuM zarIra cakacakita senAnI smRti jevuM kAtimAna thaI jaze. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje keda nA viSa phelA mAluma paDayo che, ane teno sAmane pa AgaLa vadhelA vijJAnanI madada pAzcAtya patie jaI rahyA che. Aje te evI keTalIya SaSTie, ApaNe pichAnI zakanA na davAthI aMdhArAmAM aTavAI gaI che. je A badhI prApta thAya che. AyurvedamAnava-mAjanI utama sevA bajAvI ke, tethI cura vacamahAyanuM dhyAna A tarapha ravAnI kA thAya che. zrAdiyAdi TAmAM thAya e ghaNuM sAruM che ane jUnA jamAnA upara thI baTuM prakAza paNa kare che, paNu mAnavamudAyanI sAcI sevAnI vyAvahArika hathiI bANuMdanA zrenamAMnA cazananI Aje asta AvakathakanA che, ane tethI AyurvedanI uparitAnuM mUlya ochuM AMkavuM te bhayaMkara bhUla . mRddhinI cuccha vALavA mATe kapALe temaja chAtImAM cadanane lepa karavAmAM AvatA evuM paNa jANavA maLe che. (6). bIjI eka kathaLe chAMga AchuvA ane enA kavAda (4), zakti (I) tema ja asara (jija)nA jhAnane paNa ukha baMdha che - "vivAda, vaja ! g am, Gi-jina"(79). ane A badhAmAM je zrenIya sthiti pracalita che tevI AjathI 800 varSa pUrve paNa karI tenI pratIti karAvanAra eka TakAtAne mATe ati mananIya che - "mahA saMntunamadhyAnapi prAyakamanyaho? jillA pitA , zU rAja pA"(79) bhUtapreta pinI mAthanA AjanA jevI ja tyAre ja hatI. mAtranA prabhAvathI sUnuzrenane dUra karanA (58)cAra ke thA krieTa na kare tyAre Adhidaivika banI zaMkAthI bhatratatrAdinA upacAra cAjati (60), - dakika nAma rAjA potAnA khajAnAmAM Avara navuM zuM kare che (Ta), parAthI cAlI AvatI "ati tavI gati" tathA bAganA bajanAka nAnI AcanAne, e prakA dyotaka che. virAchI tAMbuM curNa banavuM evuM paNa A kathana che (48). e eka jAvanI pAliza ? TAIpa bAbananI jAherAna kI hAtha tA dina eTale TATA TivI zrada paTAvavAmAM bhArata (4). AvA zrada thanArane jAkAraka nara" kahetA (50). A paNa A prathA pracalita che. adidhi para pANInI pAyAla cUrNa karavAne tija, brAjI mApha, tyAre paNa tA (92). baddha che jevA mANavAmAM cIna vArtha kAnAM astri sthAna (47). Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 gulAmInI prathA te samaye pracalita hatI ane gulAmanI dayAjanaka sthitinuM khyAna eka ja zvaka sarasa rIte kare che - : "sutA rAje, rivacchatA javA ttimA vAyare gumAne phugAdi (582) mUtrAdi kriyAo paththara upara karavAnI rItine ullekha paNa eka jagAe maLe che (329). kapaDAMne paththara upara jhIkIne dhavAnI prathA tarapha paNa eka zvaka sthAna dAre che (564). rAjasabhAo bharAtI temAM maLelA lokonI najara rAjA upara ja kendrita thatI (285-6). nATyazAstramAMnA varNana sAthe A kathana susaMgata che ema eka vidvAna mitre jaNAvyuM che. A sagamAM ghaNuM pazu-pakSIonAM nAma Ave chetemAMnA keTalAka nIce pramANe che - ' 'jaLacarane khAI janAra baka (171), tittirizuka, kapAta ane caTaka cakalIne khAI janArA yena, ciAna ane gupra (576); uparAMta balAkA (271), haMsa (281) vagereno ullekha che. unDara (301), khilADI(313-4) kUtarA (312), ziyALa (386), mIna (386), tathA vyAla-zAla-nAdi cenio viSe paNa jANavA maLe che (314). eka sthaLe UdhaI (3 divA) vastune sAva phelI khAya che tevuM kathana maLe che (535). lAvaka agara lAvarInI viziSTatA A pramANe rajU karI che - "thathA mAtAptinA cari jIvana" (389) sAmAnya hAthI uparAMta gajagaja (848)ne ullekha paNa che, jenI gAndhamAtrathI sAmAnya hAthIo nAsI jAya che. hAthIne pAkala" nAmane tAva Ave tyAre tene kayAMya cena paDatuM nathI (613). jenI daSTi paDatAM ja viSanI kAtila asara thAya te viSa sarSa (69) devatAonA uddaghAtathI niviSa banI jata (702). bIjA keTalAMka prANIo viSe ApaNe AgaLa joI gayA chIe. have zilpAdi kaLAone vicAra karIe. Thera Thera gAma bahAra dharmazALAo hatI (557). gAmanI aMdara tema ja bahAra udyAne hatAM (343,761). udhAnamAM pANInI nIke rAkhavAmAM AvatI (761), jethI sahelAIthI sarvatra pANI pAI zakAya. vaLI AjanI naherajanAo e kaI navI vAta nathI. moTA moTA sareremAMthI nAnI nahera mAraphata AjubAjunI jamInane te samaye paNa pANI pAvAmAM AvatuM (43, ra92). bAMdhelA rastAo paNa ghaNu hatA (343). vAva, kUvA vagere uparAMta para paNa Thera Thera hatI tyAM thAkelA ne tApathI Ata thayelA yAtriko zAti meLavI zakatA (82). mandiranI dIvAla upara goLa pharatI sarasa kotaraNI karavAmAM AvatI, je zilpane eka suMdara namUno gaNAya (343). Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgItakaLA thai sArA pramANamAM vikaselI hatI (28). muda (2) uparAMta jika (45) ane dubhi (1868nA udya vAravAra Ave che. kALa prasaMge bhi vAtrAmAM AvatA (2). pradhAna-maca rIpUMkavAne viAja hatA (pa,ra18). govALiyA gega vaLATanA thI thAnAM vRMda begAM thanA (19). veNu-vINA jevAM vAvo panuM ThIka pracAramAM hatAM (a). gIta temaja nu Avaka sAdhanA khAtAM (35). zrI dine eka ja vaza , je caturiddhi AvyAM catura jAte (49), gha, madhyama ane zAzvAra e kAmayathI zAna vadhAre madhura bananuM 996). citrakaLAnA zikSaNa arthe paNa rItasara cijhAlAe cAlatI (aa). zrImatInA aneka ene vRnAna paritAe paTa upara AvyA hatA (28). te zAkhA pra citrakaLAnI unnati sUcave che. keLA, zALA, pILA bhUvA, lAla vara citrane dubaha banAvavAmAM AvatuM (25). AvI kalAnuM jAheramAM pradeza paNa thatuM (50), ane tenI jara karanArA kALa kalAvi paNa hatA (ghaa). . apathya, nara ane viTananA kaTa kare che te jamAnAmAM nAzvakaLA paNa suvyavasthita rUpe prasarelI hatI (829). palA, nAla, dinAla, nalinI ane karInA dalamAMthI paMkhA banAvavAmAM AvatA (89); ane enAM pIMchAnI chatrIo anevI (6). A mAdinI te mAtra prathama parva prathama satramAMthI ja evI che, ane te paNa arI. tyAre A parvanA te sAthe sUIna AvyA kI yujhara karavAmAM Ave te tatkAlIna ni upara keTalA badhA prakAza para tene jathAla che A a85 prathatathI ArI zakaze ke nAthavA dhAro. samAja-nRti uparAMta bI rabAe pa zrAddha dhaMdhane mIzAtharvaka abhyAsa ziva tI che ane te sAthe keTalAka maghathI jhIkAre che. Aje je TI vAnagI mAtra je ayajana A vidyAnI aMda pI zrada che, tenA grAca thaza AvA ja viSayamAM praveza karAvanAra cAra zuTa zrI trikalAI parIkhane jAya che. A mATe temane je AbhAra jAnuM tathA eThA che. A nibaMdhamAM je sArAM ta tha te * temanAM che ane je kRtrie jaNAtha te sArI che. tethInI rajA ane anya gRcchanI 2vAya A lagIdha kArthamAM ane zraddhA jALI de evI namra prArthanA ane 4 chaTA bhAga dimI, Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. ahiMsAdharma ane tene saMskRtinAvikAsakramamAM upacAga lekhaka zrIyuta prahalAda candrazekhara divAna ema. e. ela. ela. ema, muMbaI] - 1. ahiMsA dharma eTale zuM? 2. te dhamanI zodha ke dIdhI hatI? 3. AryasaMskRtimAM tenuM sthAna * 4. hindu, jaina ane bauddha dharmomAM tenuM sthAna. . 5. samrATa azoke tene karAvelo pracAra. 6. mahArAjA kumArapALanA rAjazAsanamAM tene thayela amala. 1. 7. pararASTrazAsanamAMthI mukti meLavavAmAM mahAtmA gAMdhIe tene karelo upaga ane tenI mAnavasaMskRti upara thayelI asara. . 8. Adhunika saMskRtimAM tenuM sthAna, 1. ahiMsA dharma eTale zuM? . . ahiMsA' zabda abhAvavAcaka che. evA zabdone prayoga karavAnI kyAre jarUra paDe che ke jyAre tethI UlaTe bhAva siddha agara nizcayAtmaka hoya e zabda ja tethI sUcave che ke, jyAre paNa ene prathama prAga thaye haze tyAre pahelAMnA kALamAM 'hiMsA eTale IjA karavI agara mAravuM agara mArI nAkhavuM e prasiddha agara nizcita arthavALA zabda saMskRta bhASAmAM pracalita have joIe ane tethI ja te bhASAthI paricita sAmAnya janatA paNa tene artha vinA prayatna samajatI hevI joIe. tethI UlaTe bhAva sAMbhaLanAranA hRdayamAM utpanna karI zakAya te mATe bIje kaMI sahelAIthI samajI zakAya evo bhAvAtmaka . zabda banAvI zakAya nahIM hoya tethI 'hiMsA' zabda ne jANatA arthavALa hato tene keIe naya tapuruSa samAsa banAvI tene prayoga karIne dhArelo abhAvAtmaka artha saMmajAvavA mAMDyo haze. te samajAvavAnI zI jarUra paDI haze te vicAra karavA jevuM che. vaLI dhama" zabda aneka arthomAM vaparAya che, temane je eka ahIM baMdha besato che te AcaraNa mATe eka anullaMdhanIya niyama che. tethI ja ahiMsAdhamae samAsane artha e thAya che ke "hiMsA karavI nahIM e AcaraNa mATe anullaMghanIya niyama. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. e enI rAdha ke kIdhI hatI? A niyama ghaDIne manuSyajAtinA eka viziSTa amUlanA AcANa mATenA niyAmAM tene thAna ApanAra I mahAna vyakti javI joIe e te ja zramajI zakAya evI bAbata che kAraNa ke ApaNe joIe chIe te upara vicAra kastAM lAge che ke vizvamAM aneka nAnA moTA kadanAM, ochI vanI zanivALI prANIo che, te darekane potAno prANa TakAvI rAkhavA mATe tene paNa ApavAnuM sAdhana meLavI levA mATe svAbhAvika prajJA thAya che ane te meLavavA jatAM teo eka bIjA sAthe saMbaMdhamAM Ave che evuM ja nahI paraMtu temane parasapara kalaha thavAnA prasaMge bane che ane Akhare je viSa baLavAna ziva che te alpakaLAvALAne dabAvIne ane jarUra para te cAra-dALa karIne eTala ke balyathArtha pramANe vatI paNa pitAne svArtha sAdhI le che. viSa, paomAM te e sidi dharmaja pracalita che ke bilADI uMdarane khAya che, vAgha ane ziva ghaTA, bakarI, kALa, baLada ke bhesa, pATAne bAtha che, eTI mAchalI nAnI mAchalInuM bhakSaNa kare che. tyAM lagI anuSyaprANI khetI karIne dhAnya uDAvatAM zIkhyA hatA tyAM lagI te dazA ane zikAra karelA kArI prANIone mArA upara pinAne nivAha kare . te ziSyAne hajAra va thaI chAyAM che te chatAM dhAnya, phaLa ane vanaspati mAMsa-mAchI AvanArA manuSyanI baMkhyA te na khAnArAonI saMkhyA karatAM hiMda sivAya pRthvI uparanA dareka dezamAM vadhAre che. evI vyakti koNa che te viSe zurAbA sAhityamAMthI zakatAM jaNAya che ke te sAMkhyazAstranAM mukhya ta thI kADhanAra ane tatvajJAna prApta karIne janmamaraNa ane Adhi, vyAdhi ane upAdhithI jIvana neza meLavavAne mArga thI ApanAra baLavAna kapilamuni hatA. zrI bhagavadgItA'mAM emane siddhomAM mukhya ane athona. je te vargane kAbumAM paramAtmAnI vibhUti tarIke jAhera karelA che. "zrImadulArIrAjumAM ene bhagavAna azaraThanA avatAra tarIke oLakhAvelA che. "vizilAkAparA carita'mAM vAsudevAna zraSTi che, temAM ghAtakIkha nA rAja padmanAbha ane tenA zuTTa kapila sAthenA prasaMganuM varNana chetemAM "gih me pichAnAnna tha" tarIke padmanAbhane oLakhAvyA che zrImada bhAgavatapurANamAM enA mAbApanAM lagnathI mATIne e pitAnI mAtA devatine dha ApIne prArthadIcI dizA (a )mAM sidhAvyA tyA sudhInuM vRttAna 1. nAnapaniyana para, 2, bha, go. 102, zIya jAgavata 32819mAM pabu eka zivAjI: vIke oLakhAya che, che, jA, 5, 2002 ja, tri. , 5, 2, 81, Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. te uparathI jaNAya che ke enI mAtA devahuti svayaMbhamanunI putrI ane uttAnapAda tathA priyavratanI bahana thatI hatI. vaLI, temAM ja ekabIjA AgaLanA skaMdhamAM priyavratanA vaMzanuM varNana che, temAM jaNAvyuM che ke, priyavratanA eka chokarAnuM nAma agnIdha hatuM, tene nAbhi nAme putra thayA hatA, tenA marUdevI nAmanI strIthI bhagavAna rAhaSabhadeva tarIke je prakhyAta che te putrarUpe avataryA hatA, tenI rasI jayantIthI tene bhArata nAme putra thayuM hatuM. te badhA putramAM sauthI moTe hate, mahAyogI hatuM, tenAmAM eTalA zreSTha guNa hatA ke te uparathI A varSane "bhArata' nAma ApavAmAM AvyuM che, tathA e bharata vizvarUpanI kanyA paMcajanI sAthe paraNo hato tethI tene pAMca putro thayA hatA temAM sauthI moTAnuM nAma sumati hatuM. A uparathI ema jaNAya che bhagavAna kapila muni gaSabhadevanA dAdA AnInI pheInA chokarA thatA hatA ane tethI ja te rASabhadevathI be peDhI AgaLa janmyA hatA. 3. Arya saMskRtimAM tenuM sthAna ahIM keIne zaMkA thaze ke sAMkhyazAstramAM, ahiMsA je rogazAstranA thie paikI eka ane temAM mukhya che tene sthAna zI rIte hoI zake. teNe eTale vicAra karavuM joIe ke joke sAMkhyasUtramAM jJAnAAi ema kahyuM che te paNa AgaLa jatAM temAM ja jJAnanAM sAdhanonuM je nirUpaNa karyuM che temAM jJAnanA pratibandhaka viSayaparAgane nAza thAya nahIM tyAM lagI jJAnano udaya zakya nathI. tene nAza karavA mATe sAdhana dhyAna che, dhyAnasiddhi vRttinirAdhathI thaI zake che, je vRttine nirodha vaLI dhAraNu, Asana ane svakarmathI siddha thaI zake che, prANAyAmanI kriyAthI dhAraNasiddhi thAya che, AsanathI sthaya ane sukha, jenI prANAyAmanI kriyAmAM AvazyakatA che te Ave che, svAzramavihita kamaSTra anuSAna ezvakama che ane upalA IlAja sivAya vairAgya ane abhyAsathI paNa cittavRttine 'nirAdha thaI dhyAnasiddhi thAya che, evuM pratipAdana kIdheluM che. A pramANe pAtaMjalacAgamAMnA cAganA ATha age paikI Asana, prANAyAma, dhAraNuM ane dhyAnane te sapaSTa ja upaga dekhA che, vairAgyamAM pratyAhAra( I ne viSayamAMthI kheMcI levI te)no samAveza thAya che ane dhyAna karavAno hetu chevaTe samAdhidazAnI prApti e ja hoI zake. eTale sAMkhyasUtra pramANe jJAna eTale mAtra buddhijanya jJAna nahIM paraMtu vijJAna sahita jJAna e artha phalita thAya che ane te thavA mATe yamaniyamanuM pAlana Avazyaka che ja 5. bhA. 5 321 thI 33 sargo 6. teja 5.115 sargo che. sAM. sa 323. 8. joSasinimA 2 3.0 9. vRttinirodhAtAjiHi | tala rU.21 . 10. kAraNasanarAkarmanAtA siddhi tava rU.22 11. niroga viyAvAcA taka rUra che 12. cihaNamAsana sadeva 3.24 . 13. ne sAmavihitamAna I tava rU.25 / 14. vaicA-cAra I tala rU.26 che Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ahiMsA je thama paikI eka che te saMkhyaprakriyA pramANe Avazyaka che kema kare che. zrAdhyakArika-2 mAM thayAgAdi vaidika karma karatAM jJAnamArga che. je te vicAra kare che ane te upara TIkA karatAM thakAkAra redika karmamAM hiMsA karavI paDe che ane te hiMga na karavI e vidhivAkyanuM ullaMghana thAya che e bAbate vicAra kare che. vaLI kAdhi44 mAM kahyuM che ke dharmathI 2 camana ane adhamathI Agamana, kAnathI ekSa ane ajJAnathI bava prApta thAya che ane vikA-ja5 mAM kahyuM che ke racathI prakRtriya, ane raNujanya rAgathI saMsAranI eTale ke sukhanI vRddhi thAya che. kAri-8mAM ajJAnanA pAMca prakAza je ajJAnamAM anarAyarUpa che tene vicAra karyo che. kAri-pa7 mAM kahyuM che ke jema vAcharAnI vivRddhi mATe arayanI pravRtti thAya che tema surainA mAne mATe pradhAnanI prati thAya che, ane kAri-19 mAM kahyuM che ke jema ke nRtya karanArI strI pitAne dekhAva pezAvarga AgaLa karIne nutya karavuM baMdha kare che tema prakRti puruSane pitAnuM svarUpa dekhAIne akarA thAya che. e uparathI jaNAya che ke te e pramANe paNa je jJAnathI puruSane meza caLe che te vijJAna ja che ane te kayAre pedA thAya che ke tyAre prakRtinA agraNamAM rahelA dhamama purUvAthI upacoga thAya tyAre, eTaNuM kharuM ke emAM spaSTapaNe ahiMsAdi camanuM divecana I jagyAe AvavuM nathI. paru tenuM kAraNa e che ke e siddhAntanuM cAyanI paddhatithI cunisuvAkara pratipAdana karavA mATe che, niyasanA mArgamAM gurukue kevI rIte prANa karazuM te mATe nathI. te mATe te keka saMkhyAcAramAM rajunI sevA karavAnI hatI. sAMkhyAnAM zAM zAM haju hatAM te jAvA mATe "sAgarapurANa vagere ane abhyAsa kara po. te uparaMtu e paNa vicAra karavAne che ke A kAMDa upara kahelA viSNunA aivatArUpI pimuninA agara tenA pitAnA ziSyanA racetA nathI. te 15 zrAMsanA kata ke kapila deva te pazu te ma mahaIi nahIM para te nAma dhAraNa karanAra, ke trIjI vyakita devI e zrI zaMkarAcArye strAva e kapi vacce bheda "zArIbhAgamAM jace che. ga-125 uparanA vyAjamAM rajA jA karIne eka Adi vidrAna kapiluM sUcana karyuM che. te upara TakA karatAM vAlpati mizra lakhe che ke, e sAtrividyAna te kapila dulA jenI paraparAmAM pazciprAcArya AvatA hatA, nahi ke anAdi cua parazu? kapini. tera dilanA deza dezathI ghaNA prAcIna kALamAM zaka gayA yu. kSatrei vyAcanA " upadyAta daparanI cakAmAM cagI cAravalkayatuM ekacana TAMkahyuM ke, te pramANe cAzastra A prakA te hiyagarla kapila hatA. vetAzvatarAyanTi. mAM je traSi kapila vize darejha che te uparanA bhAgyamAM zrI kadAcArya teja pirikramAM jhAkaLa 9 jA. 2 21.1. da . jacha 16. . . grantha 4 5. 2. 10. . . 10:21. 18. kAna para ja rI cA. cuM. .4 2. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatA "o trALa vivAti pUrve vo jevAMga prati ta " e maMtra TAMkIne kahe ke "poSaka'. e purANu vacana uparathI kapila hirAyagalane nideza tyAM karela che. vaLI te purANa vacana jemAM kapila bhagavAnane viSazune aMza, sarvabhUtAtmA kapilAdi svarUpa dhAraNa karanAra ane samasta jagatanA hitane mATe paramajJAna kRtayugamAM pravartAvanAra, vagere tarIke varNavyA che te TAMkIne lakhe che - iti paramapiH prasiddhaH xxxx sa eva vA kapilaH prasiddho'gre sReikAle yo jJAnadharmajJAnavairAgyaizvarya vimati vabhAra jAyamAnaM ca pazyedapazyadityarthaH / A pramANe te maharSi sAMkhyamArganA ja nahIM paraMtu cAga mAganA paNa pravartaka hatA, matalaba ke, "sAMkhyayoganA pravartaka hatA. temanuM raceluM "sAMkhyayegazAstra' atyAre maLI zakatuM nathI paraMtu pAtaMjogazAstra mukhyatve karIne tene ja AdhAre racAyeluM che ema vAcaspatinI TIkA uparathI jaNAya che. e suni sRSTinA AdikALamAM thaI gayelA tethI upaniSadakALamAM thaI gayelA kaSie teNe pravartAvelA cogane sAMkhyayoga" adhyAtmayoga, vagere nAmathI oLakhatA. tAzvatopaniSat 1.3mAM dhyAnayoga"ne devanI Atmazaktino sAkSAtkAra karavAnA sAdhana tarIke 6. 13mAM te "sAMkhyogane jagatanI utpattinuM kAraNa, nityAmAMnitya, cetanamAM cetana, aneka vyaktionI IcchA pUrI karanAra devanuM jJAna thavAnA sAdhana tarIke oLakhAvelA che. ane 1. 10mAM tenA abhidhyAna, jana ane tatvabhAvane vizvamAyAnI nivRtti karavAnAM sAdhana jaNAvyAM che. "kaThapaniSat - 1. 3. 12.mAM te ja devane oLakhavA mATenA adhyAtmaganAmanA sAdhana tarIke oLakhAvyuM che. "muMDakopaniSat ' 3. 2. 6. mAM tenA mukhya lakSaNa saMnyAsayeza ne ullekha che. "saMnyAsAga' e zabda "saMnyAsa" ane caga' e zabdonA samAsathI thayelo che ane temAM "saMnyAsa" e zabda samatAnyAsA' (badhI taraphathI tyAga) eTale ke bAghA temaja AtaratyAga ane vizeSa karIne varNAzrama dharma pramANe kartavya zAstravihita kamane tyAga e arthamAM vaparAyalo jovAmAM Ave che. A uparathI jaNAya che ke sAMkhyoga yAne jJAnAga tenA asala svarUpamAM majAkara upaniSadanI racanA thaI te pahelAMthI vedakALanA trASimuniomAM pracalita hatuM ane tene upaga tattvajJAnanA sAdhana tarIke thatuM hatuM. tene aMge ahiMsA, satyabhASaNa asteya, brahmacarya ane aparigraha e yame paLAtA hovA joIe. kAraNa ke hadayazuddhi sivAya tatvajJAnano udaya thaI zake nahIM e bAbatane nizcaya thaI gayelA hatA. e came paikI ahiMsAne saMbandha mana ane zarIra bane sAthe hatuM kAraNake manathI, vAcAthI ke karmathI kaI Itara prANIne hiMsA karavAthI manamAM rAgadveSanI vRddhi thAya che ane hiMsA karIne prApta thatA mAMsAhArathI zarIranuM pASaNa karyAthI manuSya hRdayamAM pazunA zunI vRddhi thAya che. 19. A. saM. 2. 47 5. kara-63. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRda e upaniSA cAyAM tyAM lagImAM ceThaLa sUtra'mAM upalA pAMca caDhe pALavAnI AvaracanAnuM pratipAdana dIdheluM che tevuM nizcitapaNe ane mAnyapaNe TaluM nahIM rAya ema jAya che. paraMtu matrAcayupaniSada'nA TajA pAkamAM prakRtinA roguNa ane tamAAlunA abhibhAvathI je pariNAmA jIvane sahana karavAM paDe che tenuM vivecana che; temAM sTeguNanA alibhAvathI thatAM pariNAmAmAM 'hiMsAnA ullekha che.20 mAM zrImad bhagavadRgItA" re kALe e cAI hatI te kALamAM, jANItA jJAna, upAsanA ane kamacAgInA samanvaya sAdhavA mATe racAyaTI o e spaSTa . tethI tenA uparanApadma pachI 10mA adhyAyamAM vivRttiyAjha je upAsanAnA eka mALa hatA tenuM pratipAdana che. temAM vAjhudena kiMnA AdidevathI pRthak keTalAka upAsanAmAM upakAraka bAvA jaNAvyA che. temAM 'ahiMsA' AvI jAya che.26 tamAMja jJAna/ paikI 10mA adhyAyamAM "jJAna"nAM lagnanA gaNAvyAM che. temAM pattu ahiMsAnA samAveza dheyA che." temAMthI vaLI AgaLa janAM 16mA adhyAyamAM " abhijAta " ethru ! uttama kuLamAM janmelA manuSyamAM je daivI sapanA AviAva thAya che tenAM lazkAmAM satya, akrodha tyAdi sAthe ahiMsAnA ullekha che.20 devI 17mA adhyAyamAM sAtvika, rAgnika ane tAmazcika tapa uparAMta zArIzthi vAcika ane mAnagnika tapanAM lakSNanuM pratipAdana che te paikI zArIrika tapanAM vaivAdinuM pUjana, zauca, Arjava ane prAcaya' paraMtu asiAnA ullekha che. A uparathI ema lAge %0 ke ahiMsA dharma te kALanA upAsanA (jemAM cejha mALanA samAveza thA ne) ane jJAna mArgonA anuyAyIee savaMcA svIkAra karI tadhiyA ratA. gItAnA kama tharkamAM 'ahiMsA' zabda ja AI desAMne vaparAcA dekhAtA nathI. tethI kamamA te mAnya kIdheluM. nahIM ema mAnI zakAya. vizeSa, temAM je ka yAnuM pratipAdana che ane AkhI gItAno upakrama ane upasaMcAra arjunane karmamAM pravRtta karavA pratyeja che e dekhItuM che. te uparathI ane je hiMsA karavI paDe nA tuM ne vAchama dharmacI sUkSmata hoya te, kAraddhithI nahIM paraMtu anivAya kaSNui tarIke, ane AtmA atAM , zAnI pravRtti svAbhAvika rIte ja gi pratye thAya, emAM kai ka mAtra prakRtinA dhama te, AtmAnA annara purUSanA nathI, ema samajIne karavAmAM Ave te tethI thatAM nirIna pazcima bhAgavavAM pAnAM nathI e pramANe upadeza che. te uparathI ema ni thAya che ke vyAsamuninA abhiprAya evA hatA ke hiMsAmAM deSatA che ja paraMtu jagatanuM tatra ja evA prakAranuM che ke je samAjamAM raTIne gRhathI jIvana gALe che tene hAthe TeIne TAi kAraNe cATa ke aMgre hiMyA thA vAra rahetI nathI. tethI ja tene kathAnanA siddhAnta pratipAdana karIne eTalI modA bAMdhI ApI. 3 vardhAma dharmanuM pAlana karatAM e te thaI jAya tA 3 anivAya che. paraMtu te thAya evA kAryoMmAM pravRtta thatAM pahelAM AtmAnuM svarUpa eLIne niryuM kAraNe te kArya karavuM; vaLI ene ema paNa lAgyuM devuM eIe ke badhA gupaccIe evI jJAna 20 6 25 21, 9. ga. 105, 22 ja. 14. 24. 4. 162. e Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 buddhi keLavIne nirahaMkArapaNe pravRttimaya jIvana gALI zake nahIM tethI teNe bIje eve teha kAlyo hato ke tevA manuSyae pitAnuM jIvana paramAtmAne AdhIna che ane te ja antaryAmI tarIke hRdayamAM preraNa kare che tethI je kAMI karIe te tenI upAsanA ja che ema samajIne agara te paNuM jenAthI na bane teNe kaI paNa kArya karIne tenuM phaLa tene arpaNa karavuM eTale tenA guNadoSathI manuSya alipta rahe che. mahAbhArata ane rAmAyaNanI sanAtana dharmanA sAhityamAM itihAsa granthA tarIke gaNanA thAya che. te paikI rAmAyaNa dazarathI rAmacandranA kALanI saMskRtinuM ane mahAbhArata pAMDavakIranA te pachInA kALanI saMskRtinuM citra Alekhe che ke bhASA ane zailInI daSTie mahAbhArata vadhAre prAcIna che. pAMDava-kauranA kALanI saMskRtinuM ghaDatara javAmAM zrI kRSNa ane zrI vedavyAsa (apAntaratamasa, te vedakALanA atima bhAgamAM thaI gayelA eka vaSi) e bee mukhya bhAga bhajavyuM hatuM. te paikI zrI kRSNa pitAnA niHsvAthI, sanAtana vazama dhamane anusarIne jelA, jIvanathI kamaranA vyAvahArika svarUpa daSTAnta puruM pADayuM hatuM. tethI te kALanA dharmiSTa ane ziSTa purUSa ane strIo tene para brahmanA sAkSAta avatAra tarIke mAnatA hatA ane pitAnI samAjamAMnI sthitine baMdhabesatI Ave tevI rIte tenI salAhane mAna ApIne teo kamAganA siddhAMtane potAnA jIvanamAM utAratA hatA. temanA kauTumbika ane sAmAjIka jIvananA vRttAntadvArA sAmAnya janatA, jene vedane gUDhArtha samajAya nahIM temanA hitArthe, zrI vedavyAse te cAganuM zAstrIya rIte pratipAdana te kALanA strIpuruSe samajI zake tevI sAdI ane saraLa bhASAmAM zrImadubhagavad gItAmAM karyuM hatuM ane tene vyavahAramAM kevI rIte amala thaI zake tenA daSTAntA rUpa "bhArata" jemAM gItAno samAveza karyo hate te racIne tene pracAra potAnA ziSya prazi dvArA karAvyuM hatuM. e vyAsa eTale apAntaratamasa trasvedanA mannadaSTa paikI eka che ane pAMDavonA purahita pAmyaRSi, ekabIjA mannadaSTA devala, jenuM nAma zrI kuNunA bhaktomAM gItAmAM Ave che, tenA bhAI thatA hatA. AthI e siddha thAya che ke vaidika kALanA anna ane paurANika kALanA ArambhanI saMdhine kALa athavA bIjA zabdomAM kahIe te dvApara ane kaliyugenI saMdhine kALa teja pAMDavakAranA yuddhane ane kRSNabaLadeva ane vedavyAsa muninA jIvanane kALa hate upara kahyuM te pramANe sAMkhyayoga e ghaNA prAcIna kALathI pracalita hatuM ane karmaveganA anuyAyIo tarIke rAjA janaka vagerenAM dAna ane tenA pUrvetihAsanI rUparekhA gItAmAM ApyAM hovAthI ra6 te paNa vaidikakALamAM pracalita he joIe ema mAnavAne kAraNe che. te paikI sAMkhyayeza e zreSThabhyane eTale nivRtti mArga hatuM ane kamAga pravRttimArga hatuM. temAMthI pahelA mArganA anuyAyio eTale ke jJAnI ane upAsake (jemAM vegIone samAveza thato 24 bhAgI. 10.13. 25. teja 3ra0 26. te ja.413. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaTa hatA e ahiMsA dharmane potapotAnA siddhAntAmAM samAvI dIdhA hatA ane tenuM kaTakapaNuM pAlana karatA hatA ane niSThA krama mALi, jaina gItAmAM vipazciMtA ", " vaidyavAdarA '', " kAmAtmAnA ", " sAtha pratrakatA ", " thI dharma anuprapanno', "kAzakAcA ", vagere vizeSatA lAThIne laMkA dAnA ganulA che, teeAe tene mAnca jIIdhelA nyulatA, eke zrIkRSNanA kALa viSe gbA TIkata hatI tathApi cAnanA siddhAnta emaNe pAte navA sthApita dIdhA tA paraMtu je ma thayA tA tenA punaruddhAra kIdhA hatA ema ? gItAnA cAthA adhyAyamAM lakheluM che. te uparathI tathA zrI za karAcAya pAtAnA gItAbASyanA upadraghAtamAM lakhyuM che ke nivRtta mArga ane pravRttimArga e banne mA~ agAu pracalita hatA tathA te paikI pravRttimA, kAlama kuma thaye tAra tene, bhagavAna nAzathI zrIkRSNurUpe avatarIne tenA punaH pracAra zarU kI TutA te uparathI lAge che ke upara kahyuM che te pramANu pravRtti mArga tyAM lagI avicchinna cAlu rahyo ge tyAM lagI tenA anuyArthiomAMthI paNa kSatriya ane zUdra sivAyanA varNa eTale ke brAhmaNu ana vece paikI ne potAnA ane ardhI hiMsA karavAnI jarura paTa nahIM teo arDiyA dharma pALanA haze. tevI ja vyavasthA pAchaLathI jyAre pAchI cAlu karI heza ema A uparathI jAya . 8. hindu, jaina ane mAddha dharamAM tenu sthAna jyAre vyAse mahAbhArata yuddha pachI kaiToka kALe varNAzrama vyavasthA, je chinnabhinna thaI vacetI hatI, tene punaH sthApita karIne thayALAdi kriyA karIthI cAlu thAya tevI cAjanA karI tyAre jainonA 22 mA tIrthaMkara animi jIvatA hatA, te zrIkRSNunA kAkA samudra vijayanA putra hatA ane dvArakAmAM zrIkRSNunI dekharekha nIce ja rahIne te vidyAbhyAsa 23, 18, 28288, 900-1, 28. A banAva viSe adrASTAnamAM zASitranA mAdhaeNAM pAMcarAma dha'nuM vivecana che. temAM gira namunA hIna bhAve . teja na reTalAka vistAthI jaina graMthamAM levAmAM Ave che ane kiMcina nikRna svarUpamAM auda nA thAo paNa tevAmAM Ave che. tenA sAra e che ke eka vakhate nAkkuni ane pavananA eka brAhmaNa vacce eka RcAmAM AvatA ' subdanA artha viSe tamAra pI hatI. nArdanA karavA pramAda, temanA gurU tene e zabda auSadhivAka che ema samajavyuM hatuM. ane pAdananA kahevA pramANuM cuM te zabda kAvAcaka che abha maLyuM hatuM. e enA tathA paricara thayu e enA zarU ka hatA tathA te tenI pAse nyAya karAvavA thA. varga te divasa nirz2aya na Apato bIje divase AvavAnuM kahyuM ane te nisa kathanA pahelA pavananI mAe sthira vadhu pAse jaine pAnAnA putranI bhAvikAnuM sAdhana ja na rahuM te mATe tenA arthanu khAchuM naTara karavA mATe samajAAA hatA. tathA tenuM te chAkyuM. te kRSNathI hu caIne parvate AkhA bhAnamAM pharIne pAtAnA abhiprAyana pracAra karyA hatA ane e e rIte yAgAdina aMge pariyA thatI ghaNuM TekANuM baMdha thaI hatI te punaH cAlu thaI hatI. jaina pustAo A hakIkananA jeTalA vistAra che teTalA jindu ane baudra pustAmAM nathI. paraMtu badhAmAMthI cAra upara prAruM nIkaLaza che. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 karatA hatA. tenI uMmara Azare 16 varSanI thaI tyAre tenA lagnanI vyavasthA tenA kuTumbIjAe karI hatI. paraMtu te pitAnA lagnane aMge paNa hiMsA thavAnI che te jANIne zvasugherathI pAchA pharyA hatA ane pachI eka varSa. traNe pALIne cagyatA meLavI teNe yatidharma svIkAryo hate. te dharmamAM hiMsA sarvathA vajarya hatI. tevI ja dIkSA teNe pAchaLathI ghaNA kSatrI tathA vaine ApIne nivRtti mAganI praNAlikAne AgaLa calAvI hatI ema uttarAdhyayana sara, harivaMzacaritra triSaNI zalAkA puruSacaritra vagere jaina grantha uparathI jaNAya che. zrAddha dharma paNa buddhanA nivaNa pachI Azare 100 varSa lagI AryadharmamAMnA nivRtti mArganA ekapaMtha tarIke rahyo hato. temAM paNa ahiMsAdharma upara khAsa bhAra mUkavAmAM AvatuM hatuM ema tripiTaka jAtaka kathAo vagere uparathI jaNAya che. paraMtu temAM prANImAtra upara dayA rAkhI tenAM duHkhanuM nivAraNa karavA mATe banatA IlAja karavA upara vizeSa bhAra mukela che ane jaina dharmamAM keI paNa jIva, pachI bhale te game teTale sUkSama ane nirikriya hAya, je ke mAMkaDa athavA macchara, tene paNa jAnathI na mAravA upara vizeSa bhAra mukela che. AthI bane dharmanA yationA dharmo vacce nedhavA lAyaka aMtara asalathI ja che ane te eka ke buddha bhagavAnanA jIvanakALathI ja mai catione amuka maryAdA sahita mAMsAhAra karavAnI chUTa hatI ane te maryAdA evI hatI ke kaI bauddha ti kaI gRhasthIne tyAM bhikSA mATe jAya te teNe tene AgaLathI khabara na ApavI ke huM te mATe tamAre tyAM AvavAnuM che, tenuM kAraNa e ke bulabhagavAne potAnA kALanI samAjIka sthitine vicAra karIne ene teDa kADhI A hato ke je kaI patine mATe zikSA taiyAra karavA mATe ja koI prANunI hiMsA thaI na hoya te mAMsamizrita anna tene tyAMthI laIne khAvAmAM doSa nathI. ethI UlaTuM jaina sAdhuo mATe eTale kaDaka niyama che ke kAMdA, lasaNa, gAjara, baTATA vagerene je rasoImAM vaparAza thayela hoya tevI rasAImAMthI ApelI bhikSA laIne te AgavI nahIM. teTale ja kaDaka niyama brAhmaNa kSatriyamAMthI yuti thayelA paNa pALe che. ane gRhasthIo paikI vaiNa pALe che. 5. samrA azoke tene karAvela pracAra * e aitihAsika ghaTanA jANItI che ke samrATa azokanA sainya kaliMga deza jItyA pachI tyAMnI vasatI prajAnA lagabhaga eka lAkha mANuonI katala karI nAkhI hatI. e vAta tenA jANavAmAM AvI tyAre tene ghaNuM duHkha thayuM hatuM ane chevaTe teNe nizcaya kIdhuM hatuM ke kaI paNa pradeza jItI levA mATe have pachI sainya mokalavuM nahIM. tema ja teNe dharmAnusAra rAjaya karavAne paNa nizcaya kadIdhA hatA ane pitAnA amaladArane te mATe sakhata tAkIda ApI hatI eTaluM ja nahIM paraMtu bauddhadharmanA bhUtadayA vagerenA siddhAnta sAmAnya janatAne jANItA thAya te mATe pitAnA sAmrAjyanI sImAone dareka cheDe sto UbhA karAvI te upara ane ThekANe ThekANe giri upara te silAne samayamAM pracalita pAlIbhASAmAM Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAvyA hatA. temaja bhAratanI bahAranA jeje re zrA ane rAjakIya azva hatA tra ne mAM pracAra karIne te sitAnAthI rijanI kuna, dakSiNa ane pazcima AvelA dezanI prajAne jANItA karyA hatA. temAMthI zilAna jevA keTalAka dezanA rAja e bAhara tarIke kAcA . AthI ahiMsA dharyuM tenA mAthI bhAratamAM sarvatra ane tenI ApAsanA keTalAka mAM vaLA thayA hatA. A sivAya jAtanA chaniTAsamAM padavIja vAra teNe mA tathA pAnAM zArika vyAdhionA upacAra karavAnI sUkAvaTa karI ApavA mATe dekA davAkhAnA vyAM hatAM ane temAM ANaMchAthI lijjata nI nimaNuMka karI hatI. AnI asara eTalI kathanI hatI ke enA thara pachI enuM sAmrA dimAMnA eka di% bahAranA keTalAka rAjAe dIdhelAM AmathI tUTIne anainuM nAnuM rAyaja arthavAna karuM chuM hutA paNa kija bahAranA AkramaNa karanArAo paikI je keTalAka baeNcana grIka ane zaka rAjA hindazAnA keTalAka prAne janI laIne pitAnAM aneka rAjya sthApyAM hatAM te paikI keTalAke adhama vIkAra karI ane keTalAke bAnAvanA svIkArIne tene rAyadharma tarIke mAnya javyo ane evuM ja nahI paraMtu tene utara-pUrvanA keTalAka mAM durA karavAmAM ja zreya taraphathI jenI madada karI hatI. A banAvA kasavAnanI pUjA ane pAchA eka be thanamAM banelA hatA, 1. kumArapALanA rAjA zAsanamAM tenA thakSA amala mAMthI TI ni cALI stra che ke 4 , , 4 thA TAmAM thaI nIlA cALe cayAjya sthApanA anekanA dAdA candragupta che ane vIkAra kare hatA ane te potAnI jIMdagInA pAchalA bhAgamAM eka jene zradhunI sAthe keTakamAM jaIne na hatA ane tyAM ja pracAra karyA hatA. te bAbatanA zravaNa zrA nAma rAjyamAM AvelA eka daLa keTalAka na thAyathA namUnA ane bA paTTa maLI AvyA che, paraMtu te badhI dakitane AdhAre vAra karyA hatA ke kema te viSa ghavA viddhAnA uThAvI che. tathApi eTaluM to kharuM ja che ke . . nA jamA kakAmAM kaTakamAM digambara jana jana tha pracAra pAyA hatA ane te zrakAnA ane te pachInA keTalaka jena triA calA thA dhArmika ja vyAja paNa upalabdha che. te pI caka ane prazna harivaMza surA chegharathI e zakaa hAle che ke IvIsananA -5 mAM hA AdamathI bdIna uttara kimI nAgIna ma hindu (jha ane veTa) nAzIla dekAmAM jaI vahyA hatA ane davi che keTalAka cIna ane viTa jaIne vahyA hatA. taba te ja vabara ane tArIne kaTakamAM jaI rahyA che. bhAvanazurAmAM te alI abbArika # "vi jI AjanA na ja cA vaLI jA . caMpAra Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : hA che ke jenenA Adi tIrthakara gaSabhadeva bhagavAna vAsudevane avatAra hatA. tene 100 chokarA hatA. te paikI bharata je sauthI moTe have tene bhArata ane bIjA 9 vacce kuzAvata, daliAvata, brAvata, malaya, ketu, bhadrasena, Indraprupha, vidarbha, ane kITaka e pradeza vaheMcI ApI temane yathAgya upadeza ApI pite brahyAvartamAM prayANa karyuM hatuM. tyAM rahetA brahmaSi pravarasabhAnA prajAjanene bhakti jJAna ane vairAgyane bodha ApIne tyAMthI avadhUtanA veSamAM mauna dhAraNa karIne AgaLa prayANa karyuM hatuM. jatAM jatAM teNe aneka zahera, grAma, vana vageremAM vAsa karyo hate ane nAnA tarehanA cAganA AcaraNathI teNe kaivalyapada prApta karyuM hatuM. tethI tene aneka yogasiddhio prApta thaI hatI paraMtu tenI brahmacaryA keI grahanI asarathI mANasa dehabhAna bhUlIne unmata banIne bhaTakate phare tenA jevI hatI. AvI dazAmAM te dakSiNa karNATakanA keka, beMka ane kuTaka tarIke oLakhAtA bhAgomAM gayA hatA. tyAM te kuTakAcalanA upavanamAM moMmAM paththare rAkhIne bhaTakyA karatA hatA. tevAmAM te upavanamAM eka vakhate vAMsanA jhADamAMthI atizaya vegavALA pavanathI gharSaNa thatAM dAvAnaLa prakaTa hatuM ane temAM tenuM zarIra bhasmIbhUta thaI gayuM hatuM. A pachI evI bhaviSyavANI che ke tenA bAhAcaraNane dharma samajIne te pradezane arhat nAmano rAjA tene pracAra karaze tethI kalikALamAM viNavadharmane nAza thaIne pAkhaMDa dharma pravartaze. bahaSabhadevanA tyAM gayAnI hakIkatamAM tathya hoya ke na hoya te paNa dakSiNa karNATakamAM jaina dharmanI zarUAta te kaLikALamAM thavAnI bhaviSyavANuM che. te uparathI 4-5mAM saikAmAM tenI zarUAta uttaramAMthI nAsI AvelA jainenA vasavATathI thaI hoya e A uparathI zakaya lAge che. e hakIkatamAM jaNAvela at nAmanA rAjA viSe aitihAsika purA maLe che ke kema te kahI zakAya ema nathI. jene dharmanA pavitra dhAma bihAra sivAya pAlItANu pAse zatruMjaya, jUnAgaDha pAse giranAra, ane Abu parvata upara delavADAmAM che. tethI saurASTra gujarAta ane rAjaputAnAmAM jina dharmane pracAra hamaNAM jovAmAM Ave che. tenI zarUAta kayArathI thaI haze te cokkasa kahevuM zakya nathI. alabatta te lokonI mAnyatA pramANe ane 7 thI 10 mA sikAmAM racAyelA grantha uparathI te jaNAya che ke zrI RSabhadeva paNa sArASTramAM AvyA hatA ane zrIariSTanemie giranAra upara vAsa karyo ane te darekane moTAM ziSyamaMDaLe hatAM paraMtu etihAsika daSTie jotAM valabhIvaMzanI zarUAta pAMcamA saikAmAM thaI hatI tyArathI te sArASTra ane gujarAtamAM jaina dharmanAM dhAme ane jainenI kAyamanI vastI hovI joIe e cokakasa che. vastupALa ane tejapALanA vakhatathI te tene rAjyAzraya paNa sAro maLe hate. paraMtu jaina dharmanA siddhAntanI asara gujarAta ane rAjaputAnA tathA thANAjIkalAnA pazcima bhAganI sAmAnya vastInAM jIvana upara je paDI hatI te mahArAjA kumArapALa selikInA kALamAM eTale ke 12-13 mA saikAmAM banyuM hatuM. tenuM kAraNa e hatuM ke te rAjAe 29. bhA. 5. 5. 4. 8-19; 5. pa28-35, ka. 1-15. - - - - - - - - Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hemacaMdrAcAryanA gADha sahavAsane lIdhe jena dharma svIkAryo hato ane tenI ja salAhane mAna ApI pinanA rAjyamAM jIvahiMsA thatI aTakAvavA mATe egya hame kAyA hatA. te asara hajI sudhI rahI che te e uparathI jaNAya che ke mAtra bhIla, kaLI, mAchI vagera halakI varNa sivAya gujarAta ane saurASTramAM trarvatra mAMsAhArI hinduo jevAmAM AvatA nathI. 7. paraNazAsanamAMthI yuti meLavavAmAM mahAtmA gAMdhIe tene kareluM upacAga e hinduomAM vikenI ghaNI jJAtio che. temAM keTalAka jaina dharma pALe che ane keTalAka vaNavadharma pALe che ane temanI vacce kanyA vyavahAra paNa cAlu che. AvAM be vaNika kuTumba vacce traurASTramAM lagna sambandha baMdhAyelA. tenA pariNAma tarIke mahAtmA gAMdhI tarIke vizvakhyAti pAmelA, mehanadAsa karamacaMda gAMdhIno janma thayA hatA. AthI enA janmathI ja enA mana upara vaghuva temaja na dharma pramANenA AcAranI chApa paTelI. emanA vaghuvapina sorASTranA eka dezI rAjyanA kArabhArI devAthI Take sukhI hatA. tethI mohanadAsa nAnI uMmaramAM ja vidyAbhyAsa mATe jIvaTa jaI zakyA hatA. tyAM rahyAthI pAzcAtya saMskRtine pAtra emane zarUAtamAM ghaTa gha te lAce ja hatA paraMtu te tatra dezanA vAtAvaraNamAM rahyAthI emanA hRdayamAM sAmAna ane TvadezAbhimAnanI vRttio paNa jAgRta thaI hatI. tethI tyAre e iglAMTathI pAchA pharyA tyArathI ja banI zake teTalI dezanI sevA karavAnI ene umeda hatI. AthI baeNrisTara tarIkene dhadha karavA mATe ziSya AphrikA gayA pachI ghaTA ja vakhatamAM te dezamAM vasatA hindIone cUMpI ane pitAnAthI haladI jAtinA gAIne temanuM svamAna ghavAya evI temanA praNe vartaNuka calAvatA joIne emaNa tamane keI paNa sudharelA dezanA nAgarikane devA joIe tevA 84 apAvavA mATenI laTala calAvavAnuM bIDuM te jhaDapyuM hatuM ane te upAya hatI. te mATe je rIta emaNe svIkArI hatI tenuM mukhya lakSag ahiMsakavartana hatuM. eTale ke emaNe ubhA karavA athavaka daLanA ane emaNe zramajAvI dIdhuM hatuM ke Apa cUpI ane zrAe baLajabaIthI kUvI dIe teTaluM ApajI pAse sAdhana nathI tathApi te kAra laTana na upADavI e paNa ThIka nathI mATe ApaNe sAmA ghA karyA zivAya paraMtu nizcayapUrvaka temanA abhyAthIyA sAme baMTa uThAvavuM ane tene lIdhe je haba na karavA paDe te mRge meTe zraTana dhI levAM. paraMtu kAyara thaIne laData cheDI devI nahI. te pramANe pa-7 varSa laData calAvIne te janarala samasanI sarakAra pAsethI tyAMnA nAgari ne keTalAka mAnavajAtinA ha ApavA karAra karAvyA hatA. ane tene anusarIne pachI tyAMnI sarakAre kAyadAmAM roga grudhArA karyA hatA. te sane 1914mAM kya. pachI te chellAMTa ne tyAM rahetA hatA, tevAmAM prathama vizva vigraha zarU thayA 8. temAM madada karavA mATe hindI athava daLa ubhuM karavAnI tenuM tetharI karavA mAM hatI. paraMtu keTalAka salAhakAranI cUlAne mAnya rAkhI te sane 1915mAM hindamAM Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvIne vasyA hatA ane te kALanI hijanI rAjakIya paristhitine barAbara abhyAsa karI amadAvAdamAM satyAgrahAzrama kADhI satyAgrahIonI eka TukaDI taiyAra kIdhI hatI. tene prasaMga AvatAM bAraDelI, caMpAraNya vagere sthaLe upagamAM ANuM teNe khAtrI karI lIdhI hatI ke hindanI briTiza sarakAra sAme mAthuM uMcakavAno prasaMga Ave te te upayogI thaI paDe ema che. chevaTe sane 1919nI sAlamAM vizvayuddhano aMta AvyA pachI temAM bhAga lenArA keTalAka paMjAbI yuvAne upara jalIyAMvAlA bAga amRtasaramAM, eka lazkarI TukaDIe daravAjA baMdha karI deLIbAra karI anekanA jAna lIdhA hatA te uparathI ene briTiza sarakAranA nyAyIpaNA viSene vizvAsa uThI gaye hatuM tethI teNe hindI mahAsabhAmAM TharAva pasAra karAvIne satyAgrahanI laData gerakAyade mIThuM pakavavA mATe amadAvAdathI dAMDI sudhI pagapALA pitAnI TukaDI sAthe kUca zarU karI hatI. tyArathI te sane 1942 sudhI evA aneka prasaMga banyA hatA. ke je vakhate tene aMgreja sarakAra sAme laDavuM paDyuM hatuM ane temAM dezamAMnA aneka strI purUSoe tene madada ApI hatI ane aneka duHkha sahana karyA hatAM. chevaTe sane 1942 thI 1944-45 sudhI kArAvAsanI yAtanA sahana karI hatI ane tene ane hindane svAtavya ApavAnuM vacana meLavyuM hatuM ane emaNe dhAryA pramANe samasta briTiza hindanI rAjyasattA te che ke mahAsabhAnA kAryakartAonA hAthamAM soMpAvI zakayA nahatA te paNa tene ghaNe moTe bhAga soMpAvI zakyA hatA. A ISTa pariNAma meLavavAmAM emanI ahiMsaka laData laDavAnI nIti meTe bhAge madadarUpa thaI hatI. A pramANe ahiMsAdharma jene AraMbhathI te emanA kALa sudhI AdhyAtmika unnati meLavavAmAM mAtra vyaktigata ane sAmAjIka jIvanamAM sudhAro karavAmAM upayoga thatuM hatuM, jene sAmAnya samUhamAM pracAra azoka ane kumArapALa jevA rAjyasattAne upayoga karIne karI zakyA hatA tene upayoga emaNe pitAnA AdhyAtmikabaLane AdhAre janasamUha upara eka mahAna kAbu meLavI eka mahAna parakIya rASTranA pratinidhio sAme baMDa uThAvavAmAM karyuM hatuM. tenI AntararASTrIya asara e thaI che ke te dhAraNa upara rAjakIya laData ghaNA dezamAM thaI gaI che ane hajI paNa thAya che. A pramANe emaNe ahiMsA dharmane upayoga eka rASTranI parakIya rASTra sAmenI rAjakIya laDatanA kSetramAM karIne tenuM kSetra vizALa banAvyuM hatuM 8. Adhunika saMskRtimAM tenuM sthAna sane 1939thI 1945 sudhI bIjA vizvayuddhane lIdhe yUropa, eziyA ane AphrikAmAMnA keTalAka dezamAM eTalI meTI manuSyanI saMkhyA ane eTalI vyavahAropayogI sAmagrIne nAza thayA hatA ane vizeSa karIne jApAnamAMnA hirozimA ane nAgAsIkI zaherA upara amerikana lazkare Azumsa nAMkhyA hatA tene lIdhe eTaluM tAtkAlika nukazAna te zaherenI nipa vastIne paNa thayuM hatuM ane tenAM rahIeekaTIva kiraNanI asara eTalI cirasthAyI nivaDI che ke tethI AkhA jagatamAM 10 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokamata aMdhAI gayo che ke kaI paNa be vAra vacce kaI panna karaze 22 dale thAya te teno nikAla zuddha karyAthI nahIM, paraMtu bane tyAM sudhI pratinidhitrA mAraphate vATAghATa karIne ane temAM saphaLatA ane te I vAkya rASTranI agraNIthI karI ke jeIe. e mata eTale vyApaka ane che ke tenI asara sudharelA vyavasthita racanA karAra karanArA zranAthuna maMTo ane vyakti upara pa thayA che. tene lIdhe amerikAmAM tevAM lagabhaga 55-60 rAnI rAjyasattAo taraphathI eka rAnI saMsthA (cunAITeTa nezansa enizana) ubhI karavAmAM AvI che. ane temAM je je rASTranI srarakAra cUbhya tarIke kAtha che tene pitAnA nicatrinidhi mAskana evA eka ja upara TI karavI paDe che ke jemAM eka zarata evI che ke amAruM rASTra pitAne trIjI kaI rASTra cAro TaTo use thAya tyAre banatAM sudhI vATAghATathI ane phaLatA na maLe te keI nA pratinidhine madhyastha kimI kaze ane temAM traphaLatA na maLe te majakura grasthAne tenA nikAla kADhI jAyavA arajI karaze. ane rIdhe junAM nAnAM ra ra ranapa guDha thanA te hAlanA sTIja cI che ema kahIe te kaI khoTuM nathI. paraMtu 16thI 19mA saikA dagImAM je je curathIana rASTae eziyA ane AphrikAnA keTalAka temAM tyAMnA vekene dabAvIne agara carAcIna pinAnI rAjyanA jamAvI hatI temanI zradya evA ke dezanA rASTrIyapakSane cAra takarAra paDe che tyAre cuddha thavAnA chatra dulA nathI thanA eja nathI. tema evA ke sthAnika pakSane zuTa zarU karavAmAM nathI te cAlu rAkhavAmAM meTAM pAzcAtya rASTra saraMjAma, netAgiri vagere purAM pATavAthI padada nathI karatA ema paNa nathI. trIjuM, Aje jagatamAMnA be mahAbaLavAna che, amerikAnA jaMyukata thaze ane suranI netAgiri nIce mR, hajI e kanyAne vaLagI rahyAM che ke vizvayuddha phATI nIkaLavuM aTakAvavAne eja la che ke tevuM zuddha zrAe paNa karavA mATe keTalI sArI kare che te bAbatamAM takadI rAkhyA karavI ane tene prasaMga AvatAM rAtrI daI zakAya teTadI hatI, nokA ane hAnI nathI pita thavI. AthI temanI ke haka tAra karavAnI ane temane mATe kAmI cira karavAnI TevAthI grAhI ra che ane vabavakhata ghurakAghurI vaza kare che. vaLI hAla cakAdAthI stranuM adha kAvavA mATe zukana amerikana dAtA e ravI nIti abracAra karI che. terI eziomAM vizvayuddha phATI nIkaLavAne cUtra vahyA che kahyuM, hAmAM huM ta. 22 triAthI 19paTane divase kara eNdhAra kAra ke navalTiImAM zrI InTaraneTAnava a e zananA rSika meLAmAM jANa karatI vakhate kahyuM hatuM ke je prAthane I puche ke tame kevI nizrAmAM karavAnuM pasaMda kare te ApaNe thI emaja kahIe ke jemAM baLa agara gratAne badale dharmanuM ya cAlavuM deza tevI ja duniyA AyaNane pasaMda paDe. evAM jANe te avAranavAra ja kare che. paraMtu amArI Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 kAraNe, jevAM ke dakSiNa AphrikAnI sarakAranI eparapiDanI nIti, hajI jemanA tema che. temane nAbuda karavA mATe samUharASTra taraphathI sakriya pagalAM levAtAM nathI ane koI paNa rASTranI sarakAra potAnI svataMtratAne kAMI paNa aMza saMyukta rASTra saMsthAne soMpavA kaI taiyAra nathI. AthI AntararASTrIya jAhera jIvanamAM ahiMsA dharmane kAyamanuM sthAna maLyuM che ema saoNSa mAnI zakAya ema nathI. tathApi eTale saMtoSa mAnI zakAya ema che ke dareka sattAdhArIne ema lAge che ke te jIvanamAM tene kAyamanuM sthAna nahIM ApavAmAM Ave te jarUra moDuM vaheluM paNa trIjuM vizvayuddha phATI nIkaLaze ane te thaze te baLa ane sattA upara vizvAsa rAkhanArAM rAkhe chapannaTI yAdavanI mAphaka paraspara kApAkApI karIne pitAnA varcasvane anta pite ja lAvaze. prasiddha viyetihAsa lakhanAra eca. jI. vejo te bhaviSya bhAkhyuM ja hatuM ke AdhyAtmika ta para racAyelI saMskRtinI sthApanA kayAre thaze ke jyAre trIjuM vizvayuddha thaI mAnavaprANInI saMkhyA hAla che tenA karatAM trIjA bhAganI ja avaziSTa raheze. hajI te Aga prajanyA kare che, temAMthI kAMti bhaDake uThI nIkaLe ke kAMte kajaLAI jAya. tene AdhAra vizva baLe upara che. tenI gati kaI kaLI zakatuM nathI. zuM thAya che te kALe jIvaze te joze ane te pachInA jamAnAmAM mANase tenA ItihAsathI jANaze. - - --- -- -- --------- -- - mamatA cira-sukha zAkinI, nirmAtA sukha mULa; mamatA ziva-pratikUla hai, nimamatA anukUla, mamatA-viSa mUchita bhaye, aMtaraMga guNa-vRda; jAge bhAva-nirAgatAM, lagata amRtake buda. cATe nija lALA milita, zuSka hAi kyuM sthAna te rAce viSayameM, jaDa nija rUci anumAna samatAzataka] [pA. zrIyavijayajI zrIgAMdhIjIe svayaM pitAnI ahiMsAne dhArmika mATinI nahIM paNa rAjakIya keTinI kahI che. eTale uparanI hakIkata e ja saMdarbhamAM ghaNAvavI. ane temanI rAjakIya ahiMsAnI davA duniyA para phelAI gaI tenuM kAraNu, hindanA keTalA vAIsaraoNya leDa mAunTabeTananA zabdomAM "pAMcamI sattAnuM sthAna dharAvatA akhabAne AbhArI che.' saM. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadaSTi ane mehadaSTi catanI zAnadI daSTi nihAlA. citana ! mAdaSTi che bAI, haina mAlAmatavAle. canana-1 cAla-daSTi ati capala karatA, bhava bhava vAnara cAle, dhAba-vidhA dAvAnala lAgata, pAvata nahi vicAlA. caitana-1 dhAraNa kAtharanAra adha, kare AkAzana TALe, rana medAna la nA ari, zrelare jida pAlA. canana-3 bAda ijana janake paravaza, dIna anAtha dukhalA, mAge bhIkha uira ghapiriNuM, kahe "mujakeTa pAle. cAna-4 diNi mada-mazi mAtI, nA na dALa, para-avakRta thAca anizi, kALa asthiI kAlA. cata-5 kAnadaSTimAM hAtha na ra, ka pAna ajuAlA, cidAna ghana "sujA' vacana kSa rAjana haze pakhAle. tana-6 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. 3. zrIyazovijya gurumaMdira pratiSThA ane zrImadda yazovijayasArasvata satrane hevAla have ahIMthI je hevAla ke hakIkta pragaTa thAya che, te ubhayakAryanuM bIja kyAM kayAre pAyuM, te aMge zuM zuM pravRttio thaelI, ane be varasane ane tenuM kevuM phaLa AvyuM, tene saLaMga hevAla pragaTa karavAmAM Ave teja khabara paDe. ane bIjI vakhate AvI kaI paNa ujavaNu karavI hoya tyAre, AvI neMdho ne hakIktane bahu ja saraLatAthI upayogamAM laI zakAya. vaLI Avo ItihAsa granthastha thAya te sadAne mATe sacavAI rahe. jANakAra ane nahIM jANakAra banene eka ja sthaLe saMpUrNa saLaga sAmagrI jANavAnI malI jAya. AvI aneka sajajanAnI vinaMtithI Akho hevAla ahIM rajU karavAmAM Ave che. A hevAlanI ochI vatI hakIkato muMbaI amadAvAda, punA, bhAvanagara, vaDodarA vagere aneka sthaLanA judI judI bhASAonA patramAM pragaTa thaI hatI. emAM khAsa karIne sahuthI vadhu mAhitI jANItA "jaina" patramAM pragaTa thaI hatI; tethI tenA hevAlane mukhya rAkhIne badhI hakIkta pragaTa karI che. saMpAdaka -nAgakumAra nA. makAtI jasubhAI ma. jaina maMtrIo, bhUtapUrva satrasamitivaDodarA Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAMdhA-5. upAdhyAyajI mahArAja zrImada 1028 vovijayajI mahArAjanA mahine chaddhAra karavA pALA jhuMbaImAM kapAyA, ajara karIe to je kaMi banyuM tenI bhUmikA zuMbaI nagAramAMja thAI phanI. mizrA kevI rItra navAra thaI hatI, tenI jANa mATe te vakhate bahAra paDela mAhityane rajU karIe chIe. -oooooooooooooooooo o ---- --- ---- - -- ------ --------- --- -- para prabhAvathIgaDIpArzvanAthAya namaH # nAthavANIAdIzvarAya namaH na zAsananA javAna jayatidhara, salarAma pAlana mApAdhyAya 1008 zrIma covijayajI mahArAjane -guNAnuvAda mahatsava- (tithi-Azaya sudi 10-11, tArIkha 19-10 thaLa-bhANakhalA] vivi. sAthe jaNAvavAnuM ke sainazAsananA pagalAvA, thAnA raciyatA, 9. asAdhAraNa dArzanika vidvAna, darzananA samavaSAka, nyAya, cAhiya, Ida, alaMkAra, adhyAtma, A Bga, AcAra, tyAga, atiza, kathAga, jhAnathALa, zradAthAna, cAritrAga,vana, gurunI ane ghanatva, pramANu-nAyavAda kyAdi anekavidha viSayo upara caMdana, prAna bhAthAmA, vipula sAhitya thanAra eja viSathI nAkAlIna lekAvAmAM utArIne muMdara kAvyanI hAramALA khaDI karI ! vidAna-avidvAna samAja upara a. upakAra karanAra, nazAsana ane sanI dArzanika praNAlikAnuM che pUrNapAna karI janAra, parama kRpAlu vara maLe nyAvikAda nyAyAtrA mATe pAdhyAya 1008 zrImadda thazAvijayajI mahArAja sAhebane "zuchAvAda matsava' pUjyapAda parama ! upadArI AcArya 1008 zrI vijaya pratAparIzvarajI mahArAja tathA parama pUjya prakhara va upAdhyAthajI 108 zrImAna dharmavijyajI mahArAja nathI paramapUjya sAhityarasika munirAja zrI caMdavijayajI mahArAjadinI chAyAmAM vyakti uvavAnA amoe nirNaya karI che. te nizcita be dine vividha kAryakrama rAkhavAmAM AvyA che. - prathama - mAgathAra sudi bIjI dAma, achALavAra tA. 19-1ra-50 savAranA 8 thI 10 : azInamAM magalAcaraNa nathI tethInA jIvana upara judA judA vidvAna vatAnuM gucchIta ja chApAranA be vAge zrImada yavijayajI mahArAja nI navapadajInI pULa, (tAzA na pAdvAlA) zA zAMtidAsa dAmajI dhAkSI tathA bavAla haragoviMdadAsa tathA zA bAvA sAvaMTI enDa sansa thI ghaNA dAmAthI bhaNAvavAmAM Avaze. zAnanA chA vALa : upAdhyAyathI viracina zakita pradarzana tathA tethInI bhavya thI tathA tathInA vividha jIvana prasabAnA AkarSaka citrA AgaLa teozInAM ja banAvelAM jatA padanuM zrI nAnubhAInA maMDaLI tathA zA mAtAzA jina pAzALAnA bALaka "tri jAgaza" karaze ane teozrInA nAmanI dhUna gAze. ane tene bAvA kAryakrama = = Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , CCC * mAgasara sudi 11, ne budhavAra tA. 20-12-1e savAranA 9 thI 11 : saMgItamAM maMgalAcaraNa pU0 mahArAjazrInuM "sujasevelI bhAsatu . vivecana sAthe vAcana tathA pUjya gurUdevo tathA anya vaktAo temanA jIvana ane kavana upara vivecana karaze. anya guNagIta sAthe vidAyagIta. rAtanA kayA vAge : ghATakeparanA AtmAnaMda jena maMDaLanuM "rAtri jAgaraNa ane teozrInA nAmanI dhUna. to ApaNAM zAsananA e mahAna upakArI sazurUdevanI kalyANakArI ujavaNImAM dareka jaina bhAIo ane bahenane avazya hAjarI ApavA AgrahabharI amArI vinaMti che. li. sevA-pharahacaMda jhaverabhAI, vIracaMda nAgajI, dIpacaMda maganalAla zAha sekreTarIjha: guNAnuvAda samiti caMdulAla vardhamAna zAha * 9 maMtrIe, zrI bhAratIya jaina svayaMsevaka manubhAI gulAbacaMda kApaDIA pariSada gokaLadAsa maganalAla dIpacaMda maganalAla zAha A1 matrI, zrI yazovijayajI jaina gurUkaLa 10 mukhya maMtrI, zrI muMbaI jaina svayaMsevaka bAlacaMda che. dezI, kAlIdAsa harajIvana 2 maMtrIo, mahuvA yazavRddhi jaina bAlAzrama varacaMda nAgajIbhAI manasukhalAla cInubhAI lAlabhAI zeTha, bhAIcaMda hemacaMda, hIrAlAla semacaMda nagInabhAI jhaverI, dhIrajalAla jIvaNalAla 1 maMtrIo, jaina zikSaNa saMgha kulacaMda mANekacaMda zAha mohanalAla DI. cekasI, vADIlAla B 3 maMtrIo, zrI siddhakSetra jaina bAlAzrama karasI, kAntilAla ujamalAla zAha zAMtilAla ema. zAha, naTavaralAla 12 maMtrIo, AtmAnaMda jaina sabhA nemacaMda zaha bhIkhAlAla kapuracaMda selaMkI 4 marI, zrI kesarIyAjI jaina gurUkuLa 13 maMtrI, bhAyakhalA zeTha motIzA jena . saubhAgyacaMda umedacaMda dozI pAThazALA che babalacaMda kezavalAla modI zAMtilAla maganalAla zAha ( 5 maMtrIo, jaina - ejyukezana bAI 14 maMtro, ayodhyAtIrtha chaddhAra kamITI maNilAla mohanalAla pAdarAkara ane mALavA mevADachaddhArakamITI maMgaLadAsa lallubhAI kAMtilAla ujamazI, jarImalagulAbacaMdhaNa caMdulAla nagInadAsa bhAkharIA 11 zrI goDIjI jaina mitramaMDaLa - 6 maMtrI, zrI adhyAtma jJAnaprasAraka maMDaLa kAlIdAsa harajIvana, maNilAla durlabha zAMtilAla maganalAla zAha rUpacaMda pannAlAla bhaNazALI 16 maMtrIo, zrI ghoghArI vizAzrImAlI che 7 matrIe, zrI vIratatva prakAzaka * jJAti hIrAlAla maMchAcaMda zAha pravINacaMda mANekacaMda, rAyacaMda maganalAla 8 mukhya maMtrI zrI mohanalAlajI jena se 17 maMtrIo, zrI ghoghArI jaina mitramaMDaLa lAyarI maMgaLadAsa lallubhAI ghaDIALA : mahanalAla dIpacaMda cAkasI. * 18 maMtrI, zrI goDIjI jJAnasamiti mohanalAla gulAbacaMda jhaverI tA. 9-12-50 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadha-kana patramAM guNAnuvAda uva ajaa jivAya, 2 mATe thI vinA mArA sva. upAdhyAya zrImada covijya mahArAjane "guNAnuvAda mAsava" ujavavA - jAhera vinati - parama zAsanaprabhAvaka, mAnanArka, parama adhyAtmI-cAvenA, kAna anetrI rAjanika vicArapraNAlikAnuM pUrapAna karanAra, aAdhAradAna vidhAna, thAka, nyAya, jAhitya tathA darzanazAstra prabhu tathA mana bhASAmAM vipula mAtra janAra, samaja na darijha, vana, AcAra, dilhAra, adhyAma, veLa, bhakti, jJAna, tyAga, kAvya, e nathA maka zAhitya vAra viza vara gujarAtI hindI ane mizra bhASAmAM enI hAramALA akI karanAra ane trathA vijhana ane AdivAna mathakakSAnI prajA upara mahAna upakAra karanAra, prabhAvazALa, caulika sAhityanA za, svargastha nyAyAvizArada, vAvAjA pApAjAtha 108 zrImad vijayajI mahArAja enA vi . 1982mAM, atiprAcIna ane sidibhAvanAnI eTale hAlanAma bhAI (vaTAdarAthI 8 mAIla) zaheramAM AvavA vadhe harA, Aje kAra vadha thavA AvA e mAthAnA "zulanuvAda kaheva" bhavya 22 kAvavA pRtranA jevA niva mAM je zAnanA chellA pAchA A zrakharca vAra paNa na pa% thI udAsIna vRtti thaI che, paribA, zramaja dilakAlasarvajJa bhagavatra zrA aTavAthajI mahArAja tathA dazarU thA hiradIzvarajI mahArAjane zramadA , pa hajI A mahAne zrama nathI ja, mATe e mahAparanA preraka ane pavitra jIvana jIvavA, khAvA ne chajamAM utAravA mATe Apa ghaNuM ghaNuM karavADha che. 5 zrama cA sArathI lAla bAla bracAja vadhumAM vadhu jovA lAya; emAM e mAdAne je ja 22 2manA "subAvAda Telsava" dina ni baMtha kera kera ujaa, AthAnA guvAda, pata rAmanA hityika pravRtti, jATa nApAnA upara dicanAtha, ane avizvina TakAvavA mATenI paLane kApAga kayA 2,tathA kAza karaverA ramanA zrAvikA ajavAza bhUmAja kema karavA dhAka ana-manA mahAna prAcitrA pracAra vadhumAM vadhu kema jAya te mATe zuM karavuM joIe, 2 mATe navA kriya kathA karavA ane amATe AvuM chuM karavA para pAgha AvyAyA, junivara ane jene mAtra mitra che. tenA ja kuvAmAM pa thavuM che, jenAM badhA ta jAtrA nA zrama, dAthAM zAM birAjatA deva tyAM tyAM purA kSArA A uzrava ujave siva thAra thavA na jApAmAM banatuM AvyuM, trama, A bhavya A mahAmukAkAthI laI javAza grudhInA zrAlavarI maLI AvI che, paraMtu bhAjI kava grasTanA nAM, eka ja prabaLa cAla bridhi nathI maLI. tyAre zuM karuM? mAjA AthAnA prakAdhiza kAlAka pachI vadhe 890mAM mAthA bhAdAnI pradA pAchara di 11 (mana kAjhA)nA di vala havAthI hAla turata mATe ja diva ujava jana che. aA pazu pakavavAda chAyA mahArAja zrApa vijavanArIzvarajI mahArAjanI nizrAmAM parama zALajI thImavijayajI mahArAja tathA pUva yunivarSa bAvavijaLajI mahArAjanI prathA e 24, 1, ane diva jaa aa vana vitha da che. -vizva guNAnuvAda azvatra ciki kathA 8. zrIjI navAya pAnI cuMbaka hada jIvAbhAI a. yuda trIja 10 varacara nAgA tA. 11-1250 rApAka maganalAla TATa, Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ jainapatrane tA. 30-12-1950ne utA ] muMbaImAM bhAre ThAThathI ujavAelo sva. mahepAdhyAya zrImad yazavijayajIne guNanuvAda mahatsava muMbaI bhAyakhalA ke jyAM pa60 puNyAtmAo babe mahinAnA kaThIna upadhAnatapa vratanI atyutsAhathI ArAdhanA karI rahyA che, tyAM AgaLa vizALa maMDapamAM nyAyAcArya nyAyavizArada, disahasrAbdanA chellA tirdhara ne ajoDa zAsanaprabhAvaka mahepAdhyAya zrImadda yazavijayajI mahArAjane guNAnuvAda mahatsava bhAre utsAhapUrvaka ujavAI gaye. * e nimitte pUjya mahArAjazrInI preraNAthI jANItA gRhasthanI guNAnuvAda samiti nimANI. te kamITInA sekreTarI zrI phattehacaMdabhAI, zrI vIracaMdabhAI tathA zrI dIpacaMda zAhanI sahIthI zrImanI ujavaNI mATe jAhera vinaMti bahAra pADI. bAda muMbaInI ujavaNI mATenI AmaMtraNa patrikA muMbaInI jANItI aDhAra saMsthAo taraphathI bahAra pADavAmAM AvI. te mujaba mAgazara sudi 10, 11 be divasanI ujavaNI bhaMvya rIte thaI te prasaMge svargasthanI mahattA darzAvatAM svAgata beDe, dhvajA-patAkAthI bhAyakhalAne maMSpa zAbhI UThayo hate. A prasaMge rava. upAdhyAyajI mahArAja viracita labhya graMthanuM eka vizALa svarUpamAM sAhitya pradarzana AkarSaka rIte vyAkhyAna maMDapamAM bhavya dekhAva karavA pUrvaka goThavavAmAM AvyuM hatuM. vacagALa DabhoIthI AvelI svargasthanI suMdara vizALa pratikRti tema ja cAre bAju temanA saMskRta, prAkRta bhASA, grathi, tema ja svargathanA karatAkSaranI chabI goThavavAmAM AvI hatI te uparAMta svargasthanA cAreya bhASAnA sAhityamAMthI khAsa bedhaka grAmathiI artha sAthe lakhelA zvekenA erDonI hAramALA goThavavAmAM AvI hatI je anekane jIvanadarzana karAvI rahI hatI. suMdara bemAM labhyAsabhya graMthanI yAdI cItarAvIne mUkI hatI dazamanA divase pU. AcArya zrI vijayapratApasarIzvarajI tathA pU0 upAdhyAyajI zrIdhamavijyajI mahArAja tathA pU. zrIyazovijayajI mahArAja tathA zatAvadhAnI jayAnaMdavijayajI vyAsapITha 5ra 5dhAravA agAu sAhitya pradarzananI vacagALe rAkhelI chabI tathA temanI jJAnasAdhanAnI sahue stuti karI. gurUdeva pATa para bIrAjyA bAda, 121 maNa "dhIthI kamaLAbahena, te matalAla gagaladAsa mahesANuvALAe upAdhyAyanI jamaNu caraNe gurUpUjA tathA bAlAne hAra caDhAvyo hato tathA bIjA eka bahene sATheka maNathI svargasthanA jJAnarAzInI vAsakepa-pUjA tathA hAra caDhAvI, bahumAna bhakti karavAmAM AvI hatI. bAda svargasthanI jaya belAvI adhyakSasthaLethI pUjya AcAryadeve maMgalAcaraNa karyuM. pachI metIzA jaina pAThazALAnI bALikAoe guruguNa maMLalAcaraNa, svAgata gIta saMgItanA madhura sura sAthe gAyuM hatuM samitinA maMtrI zrI vIracaMda nAgajIbhAIe patrikAvAcana karyuM. tyArabAda sabhAnA vaktAomAM zrIyuta phatecaMdabhAIe zrI svargasthanA jIvanane mahAna tarIke jaNAvyuM hatuM. zrIyuta pAdarAkare svargasthane jaina zAsananA eka mahAna purava ne sAhityakAra tarIke oLakhAvI temanA vArasAne jALavavA joradAra apIla karI, beImAnuM temanuM smAraka sAruM thAya te mATe pU0 mahArAjazrIne tathA khAsa karI mahArAja zrIyazavijayajIne vinaMti karatAM svargasthane muMbaIne agiNe je bhavyatsavana AyeAjana karI lAbha Ape che te lAbha dareka vakhate maLe te kahIne svargarathanA sAhityane udAra Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnuM jaNAvyuM hatuM. zrIthana caMdulAla vidhamAna zAhe paNa upAdhyAyane yudara zrakhyAmAM aMjali ApI. ApaNe zAsananA mahAna puranA dImanI vArasAne jALavavA jaNAvyuM ke AvA prasaMgonI upagitA. jaNAvI, zaTha nAlAla pratApasIe belanAM teozrIe bAlyAvasthAmAM lIlI sAthI kevA prabhAvida purA nAvavA te jAvI, temanA jIvanamAMthI begha levAnI joradAra pracanA karI. zrI maganalAla mULacaMda zAhe sva nA jIvana prasaMge kavA. paMi zrI prakAza becaradAsa ane ane temanI zAsanasevAne aMjali ApI. nAone temanA sAhityanA abhyAsI banavAnI sUcanA karI. bAda zrI dhIrajalAla TArasI zA temanuM jIvanacaritra taiyAra karavAnI sUcanA karI bAda avArAja zrI vijayajIe brAvyuM ke ghaNA vaDhathI cAra akSaramAM zAsananA eka ane prabhAvaka marathiI zremAjI merA bhAga aNAlu rahyA kare te parini calanI nI ane te dUra karavAnA ane ratha caDe ghaNe aMza Aje saphaLa thayA che tethI AnaMda thAya che. svarga mATe bane prakAranA mArakanI ja che. sthAvara ane jemAM koImAM dhamazraddhALa sadha 25 vaksa nI jAne nAbUda karI Aje te thaLI bhavya banAvI arathanI suMdara, sI banAvI che, paraMtu meM tyAre prathama jaI tyAre jainazAsanamAM tenuM ati uccasthAna nA ATahyuM che smAraka ghaNuM ja apUrNa lAgavuM, have te puruSane chAje te rIte tyAM bhavya samAraka kha karavuM joIe. AvA A e AdhyAmika preraNAnI trizA pratIka banatA AvyA che, te AbAgApAtra mATe te prathama te thavuM ja joIe. bIjuM kArya temanuM jIvanacaritra chavAyuM paDyuM che tene paNa saMkaLavAnuM che. vaLI, anya asatya hakIkatAthI ghaNI jALakha paNa caDavAM che tenA sAkSarI karavAnI che, tathA abhyAsaNuM ghaNI ghaNI bAbate tAravavAnI agatyatA jAvIne svargasthanI grAthi sAdhanAnI punAnuM abhyAsapUrvaka eka ja sarakhI paddhatie yunAIjI kAvI, na naramAM pahacADavAnI, guvAnA sAhityane sainAnA ghare ghare pharatuM karavAnI vizitA davA karI chevaTa zA bhAyacaMdabhAi jhaverIe vaLAnI apIlane dhyAnamAM laIne mArA mATe eka saciti nImavAnuM jaNAvatAM eka kSAra adhini nAmAni 5 mahArAzAnA upadezathI Adi mAM udAra vRdhAe sArI rakama lakhAvI hatI. pU. AcAryazrIe be zabdo kahI sabhAne uttani karI, bAda pUjya upAdhyAyajI mahArAje nAsanamAM upAdhyAyapadanuM sthAna ane tenI ArAdhanAthI thatI brijanI prApti upara ra prakAza pAtharyA bAda rAjAnI pUNAMti thaI mAgazara di 11 nA divase barAbara nava vAganAM kAryakrama zarU thayA. gurathA jJAnapUjana ghaNuM tathA zramaNa sAthe prArthanA karyA bAda pUjya gurAnI adhyakSatAmAM kAryakrama zarU thaze. cIna sAthe prArthanA thayA bAda vitAomAM pAlItANAkara zrI cImanalAla tathA zrIdhRta jhaverI bhAyacaMdabhAI zada lallubhAI karazacaMda lAla vorae vazarathanA guNAnuvAda karI 5 akAraNInI preraNAthI muMbaInI prajAne eka miyAna puratI vanajhAMkhI karavAnI bhavya prasaMga eNpaDyo te badala AnaMda vyakta karo . bAda 5. mahArAja zrI vijaya amathAcina prastAva rajU karI "yuvezI zAsanuM vacana dicana karI racanA mahAna dhananI jhAMkhI karAvyA bAda, teozrInA mahAna RAhityanI mAnatAnI jhAMkhI karAvI, teone Ajanma jhAyAmaka, mahAnagraMthakAra, zAsananA sAcA bhaDavIra zuw, sana namAM navyanyAyanA ajoDa ane bInabrIpha tridAna, bhagavAna mahAvIranA eka zrAcA, zaNa ane makAna pratinidhi tarIke biradAvI, bhAvabhInI zraddhAMjali ApI hatI. temanA ddhananI TakvAI kalA ne ItihAsa kA badaleIna smAraka bAbano khyAla ApI, prativarSa A vakhatanI stra sAhitya pradarzana bharIne ujavaNI thAya karaNa ujavAya, te mATe prasiddha karavA tathA zrImadda hemacaMdrAcArya mahArAja tathA upAdhyAyajI mahArAja bajAnA dhAnA punaryaNa kAI muMbaI upAI che, eka sarakhI zrAIjhamAM eka nizcita paddhati prakAzana thAva, vivargane te divya puruM pAttAmAM Ave, ata ulhApaNI Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grajonA bhinnabhinna bhASAmAM anuvAda karAvI teozrInA sAhityane pracAra kare te muMbaI eTale ke muMbaInI keI paNa prakAzaka saMsthA dhanyane amara banI jaze. muMbaI pahela kare, nakkI kare, te dasa varasamAM ghaNuM karI batAvaze. te sivAya zrImadda hemacaMdrAcArya mahArAja mATe ghaNuM karavAnuM che chatAM te aMge te kaMIka thayuM che. paNa agAu kahelI zrImadda hIrasurijInA rathUla smArakanI bAbata punaH bhUlAI na jAya, mATe zrIyuta bhAIcaMda bhAI vagerene sucanA karuM chuM. ne upAdhyAyajI mahArAja mATenA smArakanI javAbadArI ApaNI sahIyArI laIe chIe tene khyAla ApuM chuM. ane zrI vijayadevasUrijI mahArAjanA jIvanacaritrane gUrjara anuvAda taiyAra karavAnI sucanA thatAM tene paNa nirNaya levAye. bAda adhyakSapadethI pU. AcAryadeve pitAnA jANapaNanI keTalIka hakIkata jaNAvI teozrInI pAdukA pAse bhUtakALamAM banelA addabhuta camakArAnI bAbata jaNAvI hatI. sva. zrImada vijayAhanasurijI mahArAjane temanA grantha para ke pakSapAta hato tenI yAda ApI upAdhyAyajIne vartamAnane paNa jAgato mahimA kahyo hato. pratimAzataka nyAyanA pAnAM kevI rIte maLyAM tenI rasika hakIkata kahI, anyadarzananA grathi para TIkA karI tenuM kAraNa e ke-itaranA gharamAM pravezI tenI ja asata mAnyatAonuM tenA ja vacano dvArA nirasana karavAnuM hatuM ne te kAma teozrIe barAbara pAra pADyuM che. DabhoInA saMdhanI temanA pratyenI bhakti ane temanA ja nAmadhArI ahIM beThelA muni thazevijayajInI temanA pratyenI apAra zraddhAne kAraNe A utsavanuM Ayojana, ne lAbha sahune temaNe apAvyuM che. bAda gurUdevanI chabIne sahue hAtha joDyA pU. mahArAjazrI taraphathI temanA nAmano jApa karavAnI sUcanA thaI.sabhAnI pUrNAhutimAM samitinA se. zrIdIpacaMda zAhe sahune AbhAra mAnatAM mahArAja zrIyazovijayajIe ghaNuM ja parizrama uThAvIne ApaNane abhUtapUrva je lAbha ApI, muMbaI je mahApurUSane ochuM jANatuM, sva. upAdhyAyajI jeo eka mahAna tidhara thayA, tene sacoTa khyAla Aje sahune Ape che. te mATe pATa para birAjatA pUjaya gurUdevane tathA vakatAo, sabhAjano ane DabhoI jaina saMgha ke jemaNe upAdhyAyajInI chabI ekalAvI te badhAyane AbhAra mAnyo hato. vidAyagIta gAIne jayanAdo vacce samA visarjana thaI. upAdhyAyajInuM sAhitya pradarzana ravivAra sudhI darzanArthe rAkhavAmAM AvyuM che. dazame bapore sva. zrImadda yazovijayajIta navapada pUjA jANItA gavaiyA zrI devendravijaye bhaNAvI bhAre raMga jamAvyo hato. rAtanA bane divase rAtrijAgaraNa, bhAvanA ne dhUna jamAvI hatI. sujasavelInA AdhAre kahevAeluM svargasthanuM vigatavAra jIvana AgAmI aMke. pavitra purUSa kene kahevAya? zucInyapyazucIkartu, samarthe'zucisambhave / dehe jalAdinA zauca-bhramo mUDhasya dAruNaH // yaH snAtvA samatAkRNDe, hitvA karamalaja malam / punarna yAti mAlinyaM, so'ntarAtmA paraH zuci // upA. prAyavijayajI] [zAnakAra Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subaImAM nyAvizArada, vAyAcAra mapAdhyAya 108 zrImadda yazavaMjathaizulunavAda matsava' samAraMbha vakhate saMgItanA kAryakramamAM zrI. mahuilAla mehanalAla pAdarAkarakRta je gIta gavAyAM hatAM te anna pragaTa karyA che. . tA. 19- ra-5] (1) -prabhu maNa magala (rAga-5chI thAvarA) ni jinavarA! jJAnakI jota jagAo! ulava suyaza yuvAo! nIticArasIo Ao, navagrahe svayaM padhAre! pADyu bAja pAraka! ti sudhArA pA-jJAna. roga a adhyAtma jJAnadI, ghanaNi barAo ! zaradI tharmapratApa na nasa-amadaSTi rajA ! jJAna zuddha hRdayase tAra gAuM, nItara hoya ujAlA ! cetana jAge rumana ke saM-khele rAsa ramAlA jJAna. cAMda pravru maNi bAla carA, kIrapA sudhA pIvAde ! upAdhyAya yazazva nasalahera ! ura Aja manA!-Ana. -parama jJAnamUrti - (kAro) parA jJAti alakha AtmAgI , nijAnaMda bhagI 8. jarI jIvana jyoti sra janmanA jenI para paMca dvArA , 4-5ra zrA prativALa! Alma rakhavALa ! upAdhyAya thaza: 4 patra nyAvizArada kahAna, sUri naya ke ja! cAne adhyAhna bhANa! jarA tuja jIvaMta vANa!-para zarada zAna zai, para para rAja | 4ra hitra rAMdhakarmasiddha para. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :85 (3) - vAgata (AzA-pIlarAga) saMta sujana naranAra, padhAre kavi pati amadAra! rAjahaMsa samAnasasaranA, jJAna metI caranAra ! premamUrti badhu bhaginI bhe, dharmacuyaza satkAra -padhAre. rasarAjala rasatarasyAM utaryA, unnata giri vasanAra ! yazavijya jayavata guNotsava, rasa adhyAtma pInAra -padhAre. dharma suyaza rasarAje khelI, jJAnaparaba-pInAra ! kuMja kuMja rasatarasyAM. pIje, cheDI hadaya sitAra!-padhAre. jJAna rasAmRtanA pInArI, bhakta bhagya naranAra ! abheda thaIe Avo bhAMDu, pharI pharI kayAM maLanAra-padhAre. mahAkavi paMDita vAdavijetA, yegI nyAya avatAra ! upAdhyAya yazavijaya guNotsava, bhAyakhalAne ThAra -padhAre. givAne gare gAyaka, gUjarIne avatAra.. mahAgraMtha Alekhaka bhAkara, zAsana nabha jhaLakAra -padhAre. dazama ujvaLI mRgazira sAme, caDhate pahera havAra ! pratApa dharma yadhvaja lahera, jaya AnaMda malhAra ! padhAre. kavi tatvajJAnI thegI ke, haze bhakti AgAra ! svAgata maNimaya mehamayInAM lyo zAsana zaNagAra -padhAre. zrI zAradA-zrutadevatA stavanASTaka ( kalyANa) vaMdana ! jaya zArada ! mRtadevI sarasvatI ! amita Atmazakti tu sadA vahAvatI vaMdana. parama prema relatI, divya sUra cheDatI ! puNyabhUmi bhArata yazane suvAvatI vaMdana. gautama guNa gAvatI, vINA bajAvatI ! brAhI suMdarI svarUpane agavatI !-vaMdana. surabhi sumana surasa jJAnakuMja khelatI ! mUrtimaMta sUtra Agame zI DAlatI -vaMdana rasavilAsa pelatI, rasika rIjhAvatI ! gUDha tatvajJAna gItaDAM gajAvatI vaMdana. zAsana prabhu vIra sadA tu ujAgatI ! dhama yaza vaje sadeva devI ye vatI -vaMdana upAdhyAyajI jvalaMta nyAta revatI ! yuge yuge raho sadeva suyaza prasavatI -vaMdana. jaina dharmata vizva jhaLahaLAvatI. usa sUyaza maNimacI padhAratI !-vaMdana. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -suyaza edya(AvavAM, vAla triAva) cutha bruneina ke hama maravRzi. hA daza aMjana grAnazalAkA, khelata rata kiTTAra zreya. lita Ara khUlAvI akhiyAM, Amathuna ci Thera-gulaza. hamabhI cutharA amItra nIrakhana, kATana karma kara-suthaze. Anama anya prabhu pada jAge, ke caMda caralache. zrI jasa grAma vidyAza TuM che, araja aNi kara jerAza. -vidyAzALAmAM bhaNelI sAcI zrAvikAnI bhAvanA- (0ra AkAza thI ) are thAvuM che grAcullI zrAvikA lela, jenA vize vAya guNa gAna je; sAcuM jIvana- e kahyu zAstra mAM nIne te tattvajJAna bhAna che - . kuLa bane karmaniTa 6 ke lela, diyA acara trata dharma prANu je bAla vRtrA mAM gharmane lavavizva prakaTakavuM na lAgu -hAra nA zu hR thaI jatAM chANathI lAkSa, huM zA 8 zIvra zradAcAra je dvArA cAdi ra zreSA Ave che kee, tha tharma-premabhAva-eka tAra -Ara, huM zAstrArtha jJAna gAdI re lola, jJAnamarina ci udAra che; zuM zrAdiya thazIna dvAra re lAva banuM bI tane caMpAra che-ra. na thaIbraja trima vaTAvavA tela ane rAja bhava thI ke je pitA baMdhu anAo zradu zAka lela, maNi pratApa dharma che a. je -bara - vadhyAya (athavacha ) vATIvA A vIranA zo Avaje, ama pAnasara rAja mALo; pathArIA zI thazAvitha luisa, yuvAvavA tharAma bAra e-zArItrA. AvyA A yA rAjavI, nija bhakta zrAddha karavA pAna je; pIdhAM pAyA vizva rakSA zAzvanA, hAtha kA risAzA samAna che -ADavA. grAdila vidyAsa karI Apa te, cAnaka ja nAmRta abhirAma je dharmapiyA vyA te nirA, thAkayA dinA-~Ava A vizrAma -ATIdyA. dharma pratApa cUthabraja vo, AvyA akAdI nazakathA ahemAna eka sAbatha thAta pAna kAva, amitha vA dilanI Aja vidAthI-trATIlA. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G ma wwwwwwwwwwwwwwwwww vadha-jana" patramAM guNAnuvAda utsasa athe pragaTa thaelI tavI noMdhanA utAre. upAdhyAyajInuM smAraka jaina sarakRtinA chellA mahAna tirdhara upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjane guNAnuvAda mahatsava gata mauna ekAdazInA divase muMbaI khAte suMdara rIte ujavavAmAM Avyo. sava agAne sparzatu teozrInuM sAhityasarjana e jenasaskRtinA mahAmUlA vArasAnuM eka apUrva aMga che. bALa jIvathI mAMDIne viThavagane rUce tevI teozrInI aneka kRtio che. ane sau koI teozrInI jJAnagaMgAne lAbha laI zake te mATe teozrIe saMskRta, prAta, gujarAtI ane kavacita mAravADI bhASAmAM paNa sAhitya lakhyuM che. teozrInI apUrva sAhityasevAne vAstavika khyAla ApaNA viddhavargamAM paNa joIe teTalA pramANamAM nathI. Ama janatA te teozrInI sAhitya-sevAthI bhAgye ja paricita haze jene saMskRtinA eka mahAna jotidharathI jaina samAja paNa pUrNa paricata na haiya te ApaNA mATe ayogya gaNAya. muMbaI e AvI camakatI vibhUtine bahAra lAvavA mATe suprayAsa karyo che te kharekhara abhinaMdanane viSaya che. muMbaInA A mahotsava be divasane mAtra jalaso banI na rahe paraMtu temAMthI kaMIka sami pariNAma Ave te mATe mahatsava kamiTie eka samiti niyukta karI je racanAtmaka kAryanI zarUAta karI che te kharekhara abhinaMdanIya che. A kamiTie upAdhyAyajIne ane traNa pejanA karI che ane zarUAtamAM DabhoI ke jyAM temAMthI svargavAsa pAmyA hatA. tyAM suyogya kaLAyukta smAraka ubhuM karavA temaja zrImadda yazovijayajI mahArAja sarvAga suMdara eka jIvanacaritra taiyAra karavAno nirNaya karyo che ane vadhumAM trIjI yojanAmAM upAdhyAyanI sarva kRtio zuddha svarUpamAM pragaTa karavAnuM paNa nirNaya karyo che. muMbaInA A nirNayane ame AvakArIe chIe. ane IcchIe chIe ke DabhoInuM smAraka ke upAdhyAyajInuM jIvana-caritra taiyAra karIne kamiTi besI na rahe, upAdhyAyane vAstavika paricaya te teozrInI amUlya sAhityasevAmAM rahelo che. teozrInuM tamAma sAhitya te Aje upalabdha nathI. prApta thaela sAhityamAM paNa keTaluMka truTaka che ane guTaka bhAgane jaina sAhityasevIoe pUrNa karavAnA prayAsa paNa karyo che, paraMtu A kArya eTaluM bhagIratha ane vizALa che ke te mATe chUTAchavAyA thaela pravAse basa nathI. A mATe te sAmudAyika prayAsa, pUrNa utsAha ane UMDI janApUrvaka karavA ghaTe. muMbaInI kamiTi A vastune pukhta vicAra kare ane pote zarU karela mahatvanuM kArya yazapUrvaka pAra pADavAmAM saphaLatA prApta kare tema ame IcchIe chIe. muMbaIkhAte ujavAela A mahatsavanA prANadAtA upAdhyAyajI dharmavijayajI mahArAjanA vidvAna ziSyaratna muni mahArAjazrI yazovijayajI mahArAjane ame A take bhUlI zaktA nathI. teozrI DabhoinA ja che ane upAdhyAyazrInuM svargagamana paNa DabhoImAM ja thayuM che. mahatsava samayanA bhASaNamAM teozrIe kahyuM che tema upAdhyAyajIne aMge kaMIka karI chUTavAnI tamannA teozrInA dilamAM ghaNA samayathI jAgI hatI. ane e bhAvanAne Aje mane svarUpa maLatuM joI teo AnaMda pAme che. ane sAthosAtha ApaNe icchIe chIe ke pitAnuM siddha thatuM svapna pAra pADavAmAM teozrI pUrNa sahakAra ApatA rahe. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke rA-Arja karavAnuM ja karI dizA * aI azlalabdhiyavAya nAgoThamanvAmine namaH nyAyatrizadra nyAyAcArya mahopAdhyAya zrIyazovijayatrI nagudabhyo namaH kapAzaya zrada vajAila kamara khAAinA prazna AmaMtraNa-patrikA iiravAra janArA 1 vyakitane rada di reTa ( jI. che rijhara jadura dura che. di ja 84 dara ke hara dUra dUra kadI * kara ra8 tArA rAja cAhera zrI vijawtAdvIjI ta: vika exraka trAcArca hArAja zrI viThThalajI rA 42 yuni mahArAja zrI rAdhe rathI dUra rada karavA raka meM dhI ke darajjarI 8 nA 2. thAizrAddha rudhithai rahyuM di je re re che dara karI, kAraka asara su da a8 . ra0 ra di 9 (triI A dAnavIra : zrI dIlAla garI: gu re . ara re Rja zrI rAyakA nAtha: zrI hara nava di huM citra ja sUra - A dina 24 8 trAcAI hArAja zrIratha hIrajI tA . . rararajI saMda * darara . -- ke jigna jakI paMcamAM che 8 zrIjayAvadara tA ra8- ra4 dara00 rara : 5. prAtinA A cathI cha dAi zrITIjha jAdaH 68 : dara . - ka zua : kA ja zrI zrI jIvaralAla cunIlAla kI Co : dara 4 2. rAjA di. TI 1 6 zrI hirAudda , Tha, 2 dRzrI vizvakaraHda. 4 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "muMbaI samAcAra dainika patrane tA. ra9-4-5 ne utAra -tAki ziromaNi zrImadda yazovijayajI- ThAImAM temanA smArakano maMgaLavidhi DabhoI tA. 20 mI ogasTa AjathI traNa varasa upara jaina dharmanA chellA mahAna tAhika ziromaNi seMko granthanA racayitA, chae darzananA niSNAta, nyAyAcArya, nyAyavizArada zrImadda yazovijyajI jeo DabhoI mukAme svargavAsa thayelA ane tyAM temanA samAdhi sthaLe temanI pAdukA ane gurU madira badhivAmAM AveluM, paraMtu te teozrIne chAje tevuM na hatuM tethI teozrIne anurUpa bhavya samAraka thAya tevI prabaLa IcchA munizrI yazovijayajI jeo DabheInA vatanI che teozrIne janmelI ane te pUjya gurUdeva AgaLa vyakta karatAM teozrIe vadhAvI lIdhI hatI. ' jaina dharmanA chellA mahAna sarjakane jAtidharanI mahAnatAne jaina samAja sArI rIte jANu thAya tevI, lAMbA vakhatanI bhAvanAne cAlu sAlamAM zrI muMbaI bhAyakhalA mukAme teozrIne be divasane guNAnuvAda mahesavI parama pUjya AcArya zrI vijaya pratAparIzvarajI. pUjyapAda AcArya zrI. vijaya dhIrUrIzvarajI, pUjya munizrI yazovijayajInI hAjarImAM ujavavAmAM AvyuM tyAre mUrta svarUpa maLyuM hatuM. tenuM khAtamudata zrAvaNa suda terasanI savAre zaTha vADIlAla caturbhuja ghaNI ja dhAmadhumathI vidvAna jainAcArya zrImAna amRtasurIzvarajI tathA mahArAjazrI dharadharavijayajInI hAjarImAM hajAro mANasanI mAnava medanI vacce vAjate gAjate karyuM hatuM. jAhera thaelI sakhAvate te prasaMge jAhera sabhA yojavAmAM AvI hatI. zeTha vADIbhAIe te zubha prasaMge gurU maMdiranA kAryamAM rU. 2501 nI rakama tathA anya mitrAnI rakama tathA zrI DabhAI jaina saMdha taraphathI sArI rakama bheTa karavAmAM AvI hatI. tathA anya sakhAvata paNa thaI hatI. tapaH zrutAdinA mattaH, kriyAvAnapi lipyate / bhAvanA pAnasampanno-niSkriyo'pi na lipyate // samalaM nirmalaM ceda - miti dvaitaM yadA gatam / ___ advaitaM nirmalaM brahma, tadaikamavaziSyate // 6. zrIyavijayajI ] [adhyAtmapaniSata 12 * Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMdha - vaNe muMbaImAM jarAvAlA guNAnuvAda pradezanI samagra patrikA parabhAvaka garapAzvanAthAya namaH che jena zAsananA mahAna jyotidhara, saphalAnsa pAraMgata mahApAdhyAya 1008 zrImad caLAvijayajI mahArAjane guNAnuvAda utsava :vidhi-bhAgara yudi 11 vivAra-cArI na upAzaya] vi. vi. zrI jaDDAvavAnuM ke jana zAsananA paramaprabhAvaka, TUMkA prazcanA racayitA, asAdhAraNa dhAnika vidvAna, pazinanA zramanvayasAdhaka, nyAtha, sahi, chaMda, alaMkAra, adhyAtma, caLa, AcAra, vyArA, jagi , kamaLa chAdi anekavidha viSaya upara saMna,prAkRta bhASAmAM, vila trAdi sarjana, e ja vidhAna takAlIna lekabhASAmAM unAne suMdara kAvyonI hAramALA baMdha karI vidvAna-avidvAna che cUmAja upara ane upakAra karanAra parama kRpALu svargastha maharSi vyathA , ke nyA vidyA apAzAya 1008 zrImada caDhiyajI mahArAja sAhebane che jhAjhudADha siva" thIjI na thavAthathamAM pUjyapAda parama upakArI AcAryadeva zrImad vijaya pratApa azvarajI mahArAjanA para paramapUjya vikravarya AcArya zrImAnadharma surIzvarajI mahArAjanA ziSya parama pUDhya yunirAja zrIyazovijayajI mahArAjanI adhyakSatAmAM ujavavAne nirNaya karyo che. tenA kAryakrama nIce mujaba che. -Aryama- mAgara sUri agIyArasa ravivAra nA. 1ra-1 2 sUvAre 9 vAge-zI rajavA addAnA navA vikaTa karAelA bhavya phaTA anAdara tathA arcana Eaa. bALatriAnuM saMravAra. tyArabAda judA judA ni vaktAnuM zuqIna rAtanA 8 vAgezvajhA jarajInA batAracaMtA-vada dAdA garikagzrI nAnuaInI jA jA grInakArathI vijaLInA sAja pa ri pa ka te ApannA zAsananA makAna bradhakArI adevanI UjavaNImAM dareka nA bhAIo ane tene avazya hAjarI athavA ATalI vinaMti che. saka gAdI krama upAya zrI cArikathai whaka ridinA , , mUlacaka vATalAla dalanAma kahucara zAka . . vIracaMda nAgAjabhAI tA. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ noMdhA-ahIthI zrI yazavijaya sArasvata satrano vistRta hevAla te prasaMge mudrita rUpe bahAra 5lo te zarU thAya che, A hevAla ApavAnuM kAraNa, A eka prasaMga pepaka hato, etihAsika hatA. AvA banAve graMthastha thAya to bhaviSyamAM anekane prathAnuM kAraNu bane. kramaza je je sAhitya bahAra paDeluM te kramaza ja amUkavAmAM AvyuM che. saMpA jayantu vItarAgAH patrikA naM. 1 zrI. yazovijaya sArasvata satra sthaLa; I-gUjarAta nAkazrImAna zrImatI saMtamasa gUrjara bhUmimAM je aneka sate, mahAtmAo ane vidvAne prakaTyA che, temAM sattaramI sadImAM janmelA SaDradarzanavettA, nyAyAcArya, nyAyavizArada, mahApAdhyAya - pUjyapAda zrIyazovijayajI mahArAjanuM sthAna mokhare che. teozrI pitAnI apratima vidvatA ane vipula sAhityasarjana zaktithI laghu zrIharibhadrAcAryajI tathA dvitIya zrIhemacaMdrAcAryajI tarIke prazaMsAne pAmyA che. chellA traNa varSamAM temanA jevI tAkika mahAnavibhati jaina samAjamAM pragaTI dekhAtI nathI. teozrIe prAkRta saMsakRta-gujarAtI ane mizra bhASAmAM gadya-padya ne ubhaya zailImAM lagabhaga 300 jeTalA grantha racelA che. jemAMnA keTalAka aprasiddha che ne moTA bhAganA aprApya che. kalikAla savA zrImad hemacaMdrAcArya mahArAja pachI jaina samAje vipula sAhityanA sarjanakAra ane navya nyAyanA prakhara vidvAna tarIke, bIjA tiranI gujarAtane bheTa ApI che. teozrInuM svargagamana vi. saM. 1743 mAM (darbhAvatI) DabhAI (cha vaDedarA) mukAme thaeluM, jyAM temanI punita pAdukA saMvata 1745 thI vidyamAna che. te pAdukAsthAne nUtana gurumaMdiranI racanA karavAmAM AvI che. tenI pratiSThAnA zubha prasaMge saM. 2009nA phAgaNa vadi sAtama-AThama tA. 7-8, 3-53 nA roja "zrIyazovijayajI sArasvata satra" rUpe eka mahatsavanI cejanA karavAmAM AvI che. A prasaMge bhAratavarSanA ane khAsa karIne bahadu gujarAtanA vidvAne ekatra maLe . ane paraspara samyagU jJAna gaNI kare evI samitinI hArdika IrachA che. A sArasvata satramAM hAjara rahevA tema ja A prasaMgane anurUpa eka nibaMdha mokalavA ApazrIne namra vinaMti che. A nibaMdhe cagya samaye pustakAkAre prasiddha karavAmAM Avaze. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra niba MdhonA viSaya pasaMda karavA mATe eka sUcI A sAthe ame mAkalI che. temAMthI ApanI pasaMdagInA athavA tene lagatA ke prasaane anurUpa bInta I viSaya upara Apa moTAmAM moTA phebruArInI Akhara sudhImAM ApanuM lakhANa avazya mAkanI AbhArI karaze, mahApAdhyAya zrImad thazeAvijayajInAM jIvana ane kAryanI TUMkI rUparekhA Apane banatI tvarAe mAkalavAmAM Avaze. mahAtsavanI AmaMtraNa patrikA cacAsamaye mAkalAvAze. viza-- lAlaca bhagavAna gAMdhI nAgakumAra nA. zakAtI mAnada maMtrIozrI cAvijaya sAsvata satra samiti beMgIlAla je, sAMsaNa jazubhAI ma. jaina sUcanA:Akhadezane vinaMti che ke lekhA bane tyAM sudhI upAdhyAyajInAM jIvana ane kvana aMge tathA mUcImAM ApelI teozrInI sAca niSTa saMbaMdha dharAvatI bAbata upara lakhavA. nibadhA mAkalavAnuM dekANuM --kIla nAgakumAra nAthAlAla makAtI hai, mAbAparA, DhALa, mu, vAdA (rAta) zrI cIAvijaya sArasvata satra samiti sukSmA bAlacaMda TAlAla zA kAunsI, i myunisipAlITI maMtrI, ga. vacaMda dharamathada peDhI, lAi maganalAla gorajAzaMkara zAstra sAhityakSaNa pramukha, bhArAya sAdriya sabhA, beI abdulAla hiMmatalAla zAhu kAryAdhikArI, mAraka samiti, phlAi ghAbhAI nAthAlAla sA kAryAdhikArI smAraka samiti, bhAi zAMtilAla cetilAla zA upapramukha, zrI 5. Te. sevAsadana, pleI lakSmInAtha badarInAtha zAstrI. bI. e. (onarsa) nivRtta mukhyaadhyApaka, rAjakIya saMskRta mahAvidyAnnaya, vANa pre. dezavalAla ImanalAla kAmadAra, ema. e. yazAstra ane itihAsa, nITikiTa, gA umAkAnta premAnada zAhu ema. e. vA ni lAlacaMdra bhagavAnAya gAMdhI bhUtapUrva jaina prati, prAcyavidyAmaMdira, vANa DaoN. bhAgIlAla je. sAMsA ema. e. pIeca. DI. adhyakSa, gujarAtI vibhAga, zrI mahArAjA sayAjIrAva vizvavidyAlaya, vANa lAlacaMda naMdalAla zAhu kAdhikArI, zrI muktimatra jaina mAlana jJAnamaMdira, vANa maMtrI, zrI vaza pujApALa saMsthA, vAza nAgakumAra nAthAlAla mAnI A eka elaela.bI. bubhAI maganalAla ena kAunsIlara, I myunisipAlITI Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -nibaMdha lakhavA aMge viSayasUci- 1 zrI yazovijayajI ma. nuM jIvana ane temanI kRtio nA samakAlIka vidvAno ane temanI kRtio nA samayanuM gujarAta nI dArzanika vidattA nAM adhyAtma ane roga avadhAnakAra tarIke tathA anya avadhAnakAre nuM gUrjara sAhitya mahArAja ane temanAM birUda (nyAya vizArada, nyAyAcArya, vAcaka upAya nA gurUbaMdhuo zrI padyavijayajIAdi] nA dIkSAgurU, vidyAgurU ane 5 [zrInayavijayajI, zrIvijayadevarijI ane zrIvijyaprabhasUrijI vagere nA ziSya ane guNAnurAgIo [zrI tattvavijaya, zrI mAnavijaya, zrI kAntivijayajI vagere ] nA graMtho muti, amukita, prApa, aprApya, svataMtra racanAo ane TIkAo, saMskRta-prAkRta ane lokabhASAmAM) nI racanAomAM maLatAM pramANa grathAna ane graMthakArenAM nAmano paricaya nI janmabhUmi ane dIkSAbhUmi [kahevuM ane pATaNa. nI vidyAbhUmi [kAzI-AgrA]. nI vikArabhUmi pATaNathI kAzI vagere) nI svargavAsa bhUmi [dabhavatI-DabhoI] nA saMparkamAM AvelA tAki vidvAna nA kAzInA vidyAbhyAsamAM arthasahAyaka zeTha dhanajI zaNa keNa hatA? ane navya nyAya ane zrI AnaMdadhanajI ane zrI hemacaMdrAcAryajI ane zrI haribhakayarijI ane zrI siddhasena divAkarajI ane zrI malavAdijI tathA anya tAhi ke viSenI kiMvadaMtIo ne jena saMdha upara upakAra ane temanA kAryanI thaelI asara nI janma sAla tathA tithi, ane dakSiA, nyAya vizArada-upAdhyAya vagere pada pradAna ane svargagamananI tithi kaI nAM racelAM seMkaDe aMze amApa kema banyA? * nI AcAryapadanI paripUrNa yogyatA chatAM te kema na thaI zakI tenAM kAraNo nA pitAnA ja hastAkSarathI lakhelI pranio temaja anya lekha dvArA lakhAelI kRtio kayAM kayAM che te ane tene paricaya "sutakevaLA' jevI mahAupamA, tema ja laghuharibhaka' bIjA hemacaMdra, tarIke prAMsAyA tenAM kAraNe nA DabhoImAM vartatA samAdhistUpanA prAcIna-arvAcIna sthaLane tathA rIta talAIne paricaya ane hAre Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nI pAdukA sthApana bhUmi prathamathI zuM A tI ? ne mUrti ane mUrtipUjana vidhIo, Itara gA-saMpradAyane paDakAranAM virodhI tathI sahana karavuM paDyuM kharuM? nI pAdukA upara 1745nI sAlamAM amadAvAdamAM pratiSThA kyAMnuM lakhyuM che te te prati koNe karelI ke keNa hAjara hatuM? pAdukAne koI kAra ne kevI rIte lAvavAmAM AvI? ane emAM keNI hArI pratikAdi kAyA thaelI? kAzImAM keTalAM varSo rahyA che ane tyAnA pravRttio nI svagaNi tithie svapamAMthI "nyAyadhvani' pragaTe che. eTale zuM? na graMtha sAhityakRtio ane teozrInA AnA pracAra mATe zuM karavuM joIe? tenI rojanA nA nAma sAthe saMkaLAyelI saMsthAone paricaya, tathA temanI mukti kRtio ke mANe chapAvI vagere nI sarasvatI sAdhanA ane "" panna karale uga nA naya-nikSepana-pramANane saptabhaMgIvAdanI vizevatAo nI navya nyAyanI vikatAthI saina sidAte ne mAnyatAomAM zuM navInanA pragaTI nAM jIvana ane sAhitya viSayamAM Aja sudhImAM kayA yA vidyAne kayAM kayAM vivacana karyuM che te nA kAryanI avaTi nI bAbata (padostavanena jhAo banArasIdAsa, jJAnavAda, WiAvAda, bhaktivAda, kAnikarI ektitva, bhAvAzI, granthanAma karaNa rahasya, grantha racanA krama, anukaraNa zuM karyuM che te, vagere) anya viSaya sacI 1 AjanA saMtapta vizvamAM zani sthApavAmAM nI ahiMsA kevI rIte caLa ane upagI thAya? 2 mahArAja zrI kumArapALanI ahiMsAne prabhAva keTalA deza para paDe ane tethI zuM lAbha thayelA 8 svAvAdanI vyAkhyA ane tene jIvananA avatAramAM zo upayoga ja bhAratIya darzanamAM nizcanyAyane prAraMbha kayArathI thayo ane prAcIna nyAya ane navya nyAya vaccenuM aMtara ane viravatAo 5 zrI siddhasena divAkarajI, zrI harisarijha. zrI hemacaMdrAcAryajI, zrI yazovijayajI vaccenuM sAma, pratyekano paricaya ane jaina dharmanI temanI sevAo 6 jainadharma tenI cakAnanA tenA siddhAnto ane tenI prAcInatA 7 zrI hemacaMdrAcAryajInuM jIvana ane kavana 8 zrI siddhahema vyAkaraNa ne hamaginI divanAo 9 jagadara zrI harIzvarajI ne samra akabara 10 vada gujarAtamAM jainadharma ane tenuM zilpa sthApatya 11 budde gujarAtanA rAjAo, maMtrI, AcAryo ane temanuM kArya 12 tha96 rAtamAM na dhamonI caMkhyA ane temanA ahiMsakajIvananI anya dhama upara asara 13 bhAratavarSanA kAryamAM jaina munio ane guphAnA phaLa - 14 gujarAtI prAsaM bhAvAmAM kayA kyA grantha rahyA che ke 15 jaina sivAne tenA upara ane jaina saMskRtinA pracAra mATe zuM karavuM joIe. zrI. 1. sA. satra, kaI Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che nedhasava prasaMge jana siMghane mokalAvAyelI kavInI nakala all viIIIcili[l[I nANaIIIIIIIIIII-Clilli ~AtaililtiilIIIIII ltlfarPage #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - AcArya zrI vijayamastra iharaja ne koi 0i TiLa, strI pU. 4 kara vyA jAya zI thazarathajI mArAja nA dareka dANa strI re ! [ aMdhanA udara zrAvaka baMdha A be thI ja nika kriya thI alI arthika che zuM darara7 pAdukA sAva bane e rAjakAravAmAM AvanAM strIne te che krANunA A ja arcana , kurizuM ya, suMda, karyAdi svara che. jIva che. ane e zuAM zrAvaNa para karInA jamAna- pUjya bApajI dU carijI rajanI ni rijana karavAnI che. A zru 2 caDaka cArja zI trivenja kala, anya rA, rara raki zivanI navI gula hatA , hA A gava prasaMga che jIva nAcaMda bApurA varanI zrI bAvakuriza samRda na pIjha jAvA devA chu kaDaka che. - jemAM musa cune A pramANe che - kuNa vadi emavAra tA. 2-3-1ra pUra jayAre virajI H pUe aI ddhara adi darejhara Takka ane adhika ja pU. budhavAra tA. 4-5 kapUra caDAI rAdavi pUra upAzAda tha i arajanA rada ke dareka paLa vAre guvAra tA. pa-3-1ra de . ke jyAM tyA nI jarara aai ane pAra pU8 zukravAra tA.-4-5 kare 8-00 kare : 1 pU. rAdhA thaLatri , baMdara di alI ja A teja para kaka davA chuvaMda ThThI zrI vizvaka rahyuM che ka ka nivAra tA. 3-5 sUra -daH 4 pU. 64thI ane la: haja ja nA zika re hijara pratihAra para 2-je "zrIvirAja avatatra chuM dara. dikTa rada ra "" che 4 8 vAra na. - jarA ja che. vyAjadara Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EllllllllllIIIIIIILDCallllllviIIIIII~AIIIIIIcni[li[nDiulllllcirJIIIIIIIIIIIIIIcnlal Fun anumeginmoominnon amND GUNUN OMDalkpaintballmbam comigo Millllllllllllllllllllllllllllllllllllllluviubliquillustralilulexilixalitantlltext-a lalaxillian-culuncillllllllllllll-II 4. he jo I ke zrImAlI vagA li. zrI vijaya devasUri jaina saMghanA zeTha devacaMda dharamacaMdanI peDhI sabahumAna praNAma vAMco. saMvata 2009, phAgaNa zu.13 guruvAra tA. . bahAra gAmathI AvanAra sAdharmika bhAIe bahene mATe phAgaNa vadi 6-7-8 (zukra-zani-ravi) ! bhakti karavAnI amArI bhAvanA che. AvanAra bhAI -brenane bistarA sAthe lAvavA vinati che. vaDodarA-vizvAmitrI tathA pratApanagara sTezanathI temaja moTI lAInanA mIyAgAma rAnathI DAI javA mATe relavenI savArathI sAMja sudhImAM cAra-pAMca gADIo male che. lized-3 8 I MMTil - krodha na karavA viSe - jaba lage samatA kSaNuM nahi Ave, jaba lage krodha vyApaka he aMtara taba lage joga na sohA. jaba0 1 bAhmakriyA kare kapaTa keLave, phira ve mahaMta kahAve, pakSapAta kabahu nahi choDe, una kagati lAve. jaba0 2 7 . I n ha e r 18 = ===== = = = = == = = = : Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DE TAL Mitoiminution WAHL ke vamatra prazno bAra paralA paranI nakala. neurity reprincipal zrIloDhaNapAnAthAya namaH ka cale hAI brA jaina zAsana pada, gurjara TIka, aya caka, nibaMdha ane samartha malecaka, jaina jagatamAM navya nyAyanA zrIgaNeza janAra saMta-prAkRta temaja gurAdi kAkASAmAM avya jJAnanA E * vipula trAdiya bharapura anupama sadhaLa dharanAra " ji" ane "divAva hemacI gauravazvAri birada zrama karanAra, kALI jevA vidyAnA prAyamI ina riTa azva ne ene rijava baja kAvanAra, kaTInA mAM zIvArazAsananI kItra sina khatara, nirmaLa thai ane pavitra 6 ( vamanA chatimAna mA, abaLajJAnanA Avana kapAyaka, ArAbavAra, makAna vini, prAnazmaraNaya, nyAvAcArya, vAvadizArada kaheba 1008 zrImada vijatha7 mahArAjanI navA ArasanAra maMdiramAM thanArI catara mUrtinI pratikA navA bayazavijaya zAstranA sUtra" - jJAnotsava prasaMganI krita pati avazya habhAI pAre anA pramukha tarImAMsA cAranAra dAnika vidvAna zrImAna dhAjI paMjAbI [ sAhitya pradarzananuM udaghATaH ka pAnamAsa suracaMda gAvALAnA vRkSa phle thaze kAryakrama phAgaNa vadi 7 zanivAra, tA. 7 mArca, 1avAra 11-15 kalAke pratiSThA. jhAkArya pUrabAda AcArya zrImada vijaya pratAbharIzvarajI adhAtraja tathA pU AcArya che zrImadda allAra vIra javarAja, pUthabAda AcArya zrI viparijha adAjha tathA phU 5, rAjazrI zArijayajI gharanI akSatAmAM . 1, badhA 1 vAra zrI vizva sArasvata satranuM kadana, ane stranA prastrI vaoNrinA bhANa. phigaNa vada 8 divAra, tA. 8 mArca, 1. zravA dalAke na vidvAvanA DhIna saMskRti lagAnAM pravacane. che. baMdhAre 2 kalAke nibaMdha vAcana cinA bharacaka TAIma. A sivAya anya dina kAryakrama tathA dizA AdhyAtmika kArvajA vagere prazvara kuTa sthAnika sarakAra zrIvALI jA, TabhAI vidhi ku. cuke 13 che. 2009 - , zrI vijaya vira jana saMgha ja na. - i tathA zrI "vithajI zrAddha tra' samiti multumimuuntamiento un MTD M uunturierantwursuinninguna Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - noMdha vyaktigata ekalavAmAM AvelI gujarAtI, Iza pachI gujarAtI AmaMtraNa patrikAne nabhe. jayantu viitraagaaH| zrI yazovijaya sArasvatasatra mahotsava nimaMtraNa patrikA thaI [ovA rIze, jad] ujavaNI tithi : phAgaNa vadi sAtama, AThama. vAra : zani, ravi saLavaLI tArI mA : sAtamI, AdamI. cha i . zrImAna, samaya gUrjara bhUmimAM sattaramI sadInA uttarArdhamAM avatarelA vaDadarzana vettA, seMkaDe grathanA racayitA, nyAya, vyAkaraNa, sAhitya, alaMkAra, chaMda, kAvya, tarka, siddhAnta, Agama, naya, pramANa adhyAtma, vega, syAdavAda, AcAra, tatvajJAna, upadeza ItyAdi viva upara saMskRta, prAkRta ane sAmAnya janatA mATe gujarAtI vagere leka bhASAmAM paNa, vipula sAhityano rasathALa dharanAra, navya nyAyanA Adya je vidvAna, pati pravara, kucalI zArada, nyAyAcArya, nyAya-vizAradAdi, birudane prApta karanAra, jJAnavAridhi mahopAdhyAya zrI 1008 zrIyazovijayajI mahArAjanA aMtima samAdhisthAne, ItihAsa prasiddha darzAvatI-DabhAI nagarImAM zIta-sAvaranA ramaNIya kinAre teozrInI "caraNa pAdukA" vi. saM. 1745thI sthApita thayelI che. te sthAne hAlamAM ArasanA navIna bhavya " guru maMdiranI racanA karavAmAM AvelI che, tenI pratiSThAnA zubha avasare vi. saM. 2009nA phalyuna mAsanI kRSNapakSanI tithi semI-amI. tA. 7-3-57 ane tA. 8-3-57ne zani ane ravivAranA divasomAM "zrI yazovijayajI. sArasvata satra" rUpe eka mahatsavanI vaijanA karavAmAM AvI che. A satranuM pramukhapada svIkAravA paMjAba-zaheranA dArzanika vidvAna paDItajI zrImAna IzvaracaMdrajIe anumati ApI che. A prasaMge bhAratavarSanA ane khAsa karIne gujarAtanA vikAne e thAya ane upAdhyAyachanA preraka ane Adarza jIvana upara prakAza pheMke tema ja paraspara sampanuM jJAnagI kare evI samitinI hArdika IcchA che. Apane A mahatsavamAM bhAga levA amAruM hadayapUrvakanuM nimaMtraNa che. AzA che ke A jJAnotsava satramAM hAjarI ApI Apa amane AbhArI ko. * mu. ThAI zrI vijaya devara jaina saMdha taraphathI sTezana DabhoI) } bAlacaMda jeThAlAla. pramukha, svAgata samiti CO tho vaDA : I R Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 . * kAryakrama * I sthaLa : kaI sthAna: zrImALI vAgA tithi phAgaNa vadi 7] [tA. 7-3-53 zanivAra samaya baporanA 1-30 thI 5-30 1. maMgalAcaraNa ane prArthanA 2. zrI vijayajI jJAna-sAhi pradarzananuM udaghATana. . svAgata pramukhanuM bhASaNa, eka bAlacaMda jeThAlAla 4. sArasvata sUtranuM udaghATana ane pravacana 5. sadizA vAcana 6. cAnA pramukhanuM bhASaNa, vivArya dArzanika vidvAna zrImAna zvaracarajI (paMjAbI) che. nidhi vAcanAdi samaya rAnanA : 8-30 thI 12 1. jANItA saMgItakAra dvArA upAdhyAyamAM prAsaMgika guNa gIte ane upAdhyAthajI racita AdhyAtmika padenI rasANa vagere. 4 tithi phAgaNa vadi 8] --- tA. -53 ravivAra samaya savAranA 9 thI 12 * 1. cagavANa-prArthanA 2. sUtrane ane kAryakrama 8. saMskRta vidhAnanI sabhA 4. upAdhyAyajInA jIvana upara tathA aDhiyA ane svAvAda gharma aga pravacane ne saMskRta bhASAmAM saMvAdanI jhalaka che samaya baporanA 2 thI pa-2 1. nibaMdha vAcanAdi 2. upAdhyAyanAM grAdityanA prakAzana ane pracAra ane vicAra vimarza 2. rAve ane rAtA 4. upasaMda 5. AbhAra pradarzana vagere huM sUtranI kAryavAhI samApta thayA bAda 50 nAcArya vijaya ghacarijanA agala AzIrvAda che ane pU0 muni zrI vijayanuM udhanA - ~- - Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijaya sArasvata satra samiti - sabhyo :- bAlacaMda jeThAlAla zAha umAkAnta premAnaMda zAha ema. e. vaDodarA kAunsIlara, DabhoI myunisipAlITI paMkti lAlacaMdra bhagavAnadAsa gAMdhI maMtrI, zeTha devacaMda dharamacaMda peDhI, DAI bhUtapUrva jaina paMDita, prAca vidyAmaMdira, vaDodarA maganalAla gIrajAzaMkara zAstrI sAhityabhUSaNa che. bhegIlAla je. sAsarA ema.e. pI.eca.DI. pramukha, dayArAma sAhityasabhA, DabhAI adhyakSa, gujarAtI vibhAga, zrI mahArAjA caMdulAla hiMmatalAla zAha sayAjIrAva vizvavidyAlaya, vaDedarA kAryAdhikArI, smAraka samiti, DAi lAlacaMda naMdalAla zAha DAhyAbhAI nAthAlAla zAha kAryAdhikArI, zrI mukti kamala jaina mohanadAna kAryAdhikArI, mAraka samiti, DAI madira, vaDodarA maMtrI, zrI vaDedarA pAMjarApoLa saMsthA, vaDedarA lakSmInAtha badarInAtha zAstrI (bI. e. enI zAMtilAla tilAla zAha nivRtta mukhya adhyApaka, rAjakIya saMskRta upapramukha, zrI ya. je. sevAsadana, DAI mahAvidyAlaya, vaDodarA nAgakumAra nAthAlAla mahAtI vakIla bI. e.; S . kezavalAla hiMmatarAya kAmadAra ema. e. elaela. bI. arthazAstra ane itihAsa, jazubhAI maganalAla jana mahAvidyAlaya, vallabhavidyAnagara kAunsIlara, DabhAI myunisipAlITI anivArya sone kAraNe Apa pratyakSa bhAga laI zake tema na ho ! to Apane saze paNa amane meNu rU5 banaze. - : sucanAo : 1. Apa kayAre padhAraze tenI jANa agAuthI karavA khAsa vinaMti che. 2. bane tyAM sudhI suvAnuM sAdhana sAthe lAvavA vinaMti. 3. sTezana upara svayaMsevako hAjara raheze. * bhiAI AvavA mATe vesTarna relvenA vaDedarA pAsenA vizvAmitrI, pratApanagara sTezanathI tathA mAlAgAmathI savAsthI sAMja sudhI nA male che. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 rAdha-AImAM pratiSThA ane satranI saphaLatA mATe nimAbelI mitio ane pratyenAM nAma ! zrI yazovijya sArasvata satra tathA pratiSThA ni tti kAmakAja aMge nimAbelI samitinAM nAma 1-svAgata samiti ja-maMDapa samiti (1) zeTha nagInadAsa dAlatabhAI (1) zAla dIkabhAI maganalAla (2) zeTha kukIracaMda maganalAla (2) zAha trikamalAla savAIcaMda (7) vakIla chAnalAla choTAlAla (4) zAha choTAlAla dalaDyubabhAI (3) zAha bhAIlAla caMdulAla (5) zAha hiMmatalAla bApubhAI (4) zAha jayantilAla cunilAla I zAha jeThAlAla bApubhAI (5) rAhu caMpakalAla mulajIbhAI zAha jIvaNalAla gulAbacaMda 6) ra9 maphatalAla trikamalAla 90 zAha jIvaNalAla kasturacaMda pa-ukALelA pANInI samiti 2-utArA samiti (1) zAha culAla trikamalAla , zAha hIrAlAla nagInadAsa 2) zAhu capalAla zAyada dahAvAnA pANInI samiti I zAhu nagInadAsa kezavalAla 4) zAla maNilAla tribhovanadAsa zAha bAlubhAI gIradharalAla 5) zAha ramaNalAla cunilAla 7-pradarzana samiti rasohA saciti (1) maphatalAla phakIracaMda 1) kAntilAla hiMmatalAla (9) ramaNalAla nagInadAsa 6) chaganalAla dalasukhabhAI () maNalAla caMdulAla (3) jIvaNalAla gulAbacaMda (4) ramaNalAla pItAbahAsa cha mulajIbhAI cunilAla, (5) cImanalAla tilAla 8-pUjA pratiSThA kAryavAhI saciti (6) nagInadAsa latabhAI (1) zAhu bAlubhAI gIradharalAla khuzAlacaMda bhavAnIdAsa I aMbAlAla tribhovanadAsa 6) zAha amRtalAla DAhyAbhAI (3) zAha hIralAla trilevanadAsa nANAkhAtuM ane hisAbakhAtuM zAha DAhyAlAla nAthAlAla Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIPSonmAradArApovanamANiTRaqimamanogata sAmAmilAMARAmAnanAmanirala :32savAranAmaaasRMmekApAtAmA pAramArizamaayokasAnidialataAzAmikAlina|| mAmA-masapArajitanApaganasinAmikA limamavijamatapa-sapanAANEmovAnilAjaratas" Y vyavasAma4AAHaaisonamanasiOAGRenjatANa maanyjniisinaamonaariynmaajiivrsmaa36|| mAvazavabhaketalIanAsanilimaSonatiences padamakamAmAnikAuuavinamAnAnanAsaahanA HARSAURatakaiyanAmAmAmAmadeivamA143 svarAna-taka. anvanagarimavazrimanaharAegAnanA sAmAdakaPaamsAma-sAmarijAkSamavaramagArA mAnasanastarAmarAganI -mAjalamine-4jatanAti) tAlAsarago-mApadegalAahamasapdArakA mAliziyanagaMmaAREsaphizvinacAyapumAlA8735A -pa liyArasaramana. mAmAniamezingfinal tamananmnigAbhAommenArasakaramAmayapachI somanamoparimAratamananA36lApArAlA bAraduribAbirovanavarAmbhiApAmayasamAdhaPE matakakAdAyamAniyAbhanmAnamAridhimAkA FarminAnalArajAegAvAmanadAjegAATTA ImavavAtinizyiAprakAra [AkAjaESTyrannysanbhinatAkA rAmavAdikara paramAtrAvAjIraNaamssAmAnakA gItalaantIvijanadevAsArapasaravimal 4okalAjamarayAkahIzcImArI hAmamAmAlanamA pavikAzamAnamAmAlInInajanakajAgAjIrAjA satwwcombhAjI-maMdaABA35raNAmamatalIko bharakAriparibhasmaMzanarAjAnaelAnamAramAnA na) ninAmasAyamApramAdaraphanAkAjAUN parata5 . nyAyavizArada nyAyAnAya madopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjanA sAkSara (myumvAmIrAma) [munidhI puNyavijayajInA saMgrahAthI) Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : che ja 1. * * ME che - zrIyazovijya sArasvatasatra svAgatasamiti-DAI. vi. saM. 2009 khurazIpara: cho. hIMmatalAla bI. zAha pI. DAlAla bI. zAha, lA. vaNatA. rAha. DArSika ema. rAhI. bAda rAha havAgata prakha. pI.caMdulAla ema. zAha kI. mAI ema. na. 4. DAhA mAna.rA. lI. zAntilAla ema. zAha. pahelI lAIna: zrI. kimanA esa. rAhI . hIrADa . pArekha, jI. sAmA so. pArekha. 1ii. surAla ema. mAstara jI. ku mAra so. sAha, jI. nagInadAsa ke. dahegAmavALA, jI. chaganalAla DI. sAha. jI. ramaNikalAla zAha caMkAra. zrI. bAlAla TI. zAha, jI. vADIlA sa. zAha, R. maganalAha sI. zAha. bIja lAina: kI. ramaNalAla pI. zAha. mI. suMdaralAla TI. 24. DI. zAntIlAla bI. zAha, jI. bhAkAta sA. vakara kI. maNiyAro. ha, . kukA ma. sAha.. rAtanA hAla va. zAha . mayuradAsa ena. zAha, 5. maganakAra DI. rAmapurAvaPage #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 - - - - noMdha tA. 21-5nA jana sAptAhika patramAM pratiSThA ane satsava aMge pragaTa thaelA vigatavAra hevAlanA utArA ahathI zarU thAya che. paNa DAInA AMgaNe, mahAna jyotirdhara jaina zAsananA paramaprabhAvaka pU. upAdhyAyajI mahArAja zrImadda yazavijayajI mahArAjanI matinI bhavya pratiSThA tathA zrIyazovijayasArasvatasatra mahotsavanI dabadabAbharI . abhUtapUrva ujavaNuM dezanA judA judA sthaLoethI AvelA vidvAne ane anya vaktAoe ApelI bhAvabharI zraddhAMjali pU. upAdhyAyajInA mahAna sAhityanA mudraNa mATenI apIlane sabhAmAMthI maLelA AvakAra pasAra thaelA mahatvanA karAve, dezabharamAMthI AvelA abhinaMdananA saMkhyAba% sadazAo zrI vijaya jaina sAhitya pradAnane hajAre lekee lIdhela lAbha A nimitta bhAI sapanA varase A kapalane Avela sukhada aMta Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 upAdhyAyajI mahArAjanI bhavya mUrti pratiSThA tathA zrIyazavijaya sArasvata satra-pUrti kAzanathati maNa jAvAna mahAvIranuM nirca jarA haLa A aDhI hajAra ja jayA; ema jA e avIra karNa zAsana Aja sudhI avidhi je cAhyuM che ane have pachI rAja aya vAI aDhAra haja ra sudhI arijima Ava ne zAtranI caMDyA ne thanAza tyAga karI AcArya chAvAda ane AbhArI che. zraNa javAna mahAvanA zAkanatha zizcana divAkara, zrI jinadarajI, zrI haririka, zrI himacaMchi zrI dIcchachi Adi aneka icchA thA che, jene jaina samAja ochA-vadhu e pIchANe che, paNa ajamo cAmAM chellA 4 zatazabAra nyAvAcArya nATizarada nAdigiNi cAra cAbava zrI AdivachAma zu haribhadra tira racaMTa, ane judI zAdanA bi prAna thayAM hatAMte junA nA nAthI na mAja khUba ja aghaTicina che ke nTa samAja e. adhinA dhana ane dhanathI kayAthI paricita va? tri. . 2007nA jAka suda 11 nA thA ki annapUrva padyana nI thAdAra AdadhanA grIka cuMbaI bhAyakhavA mAnIza nA kapama triA jAdyAnDa dvArA vizva AcArya zrI zivapratApara, A. zrI vidaI chinI adhyakSatA nijhara zI thAjivana prakAthI tA 22 zAnA strAva nI e risatA e dhULa upAdhyAyanA zabAnAda ubhAva vAcA thAzcA e jalsA kari tAlukAnA nathI, kAryathI aMta nathI tharAja ricina ke AvyA ane zrInI ama rAI ahama vighAna adhinAthAdukAvALA kare chedAra kA thA, te dvArA vastra dhAra karA badhA eka ja javAnuM zrI pradAna karI ane vicAro jI. jUtha nirAkaree upadeza dA khUba bhAdana A. zrIyaMtra bhAratanA jAnanA je kadI dvANulAnA Adi ka bhA dura jhI ema ja ra jarA dara 82nuM suMdara phuTa thI vAra zrI, zrI bhAlacaMda naLInabhAI, ka mULacaMda dIdAva, zaka patranA cada ta rahyada jhaveracaMda, zAi thAva dALI, zA. rimacaMda bAlAla trinI eka smAraka eNsini vibhAI AhI. mArA ane thaIne vyaya thatA aArathI dara jIvanacaDhiyAra karavAnA nirNaya pachI zuzastranA dArA niga alI prathama kA. vi. 2001 zra7 ke 1ranA zrama kaI astrArtha za adhIjInI adhyakSathI dara 2 vATIvAva kazuja che. pA. (muMbaI) zAkhALA kAza AnA thuja dara khUba ja phADha 9 zirISa caraka nizAna che. thI , ka nI Akta karI aa kAInA zrI jalayanA kAraka che hAjara 2, 21 nI TIpa ane TI. zALAnI zI thazavajInI mUcanA yuba % brAna carachI naMdalAla cunIjara zrAbharA kezara karyo alya zALAnA Acchaja zrada zuM raTa sTAra zI, dara bethInI mAtra wjana karela kRti che. di. muM. * 20% kAbuda thama anivAra thai zake e jarA jo naSTa karavAmAM . Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 04 -- - - 2: * * * . . ' : - - A -* *. zrIyazovijaya sArasvatasatsava prasaMge, 5. upAdhyAyajI zrIyazovijayajI mahArAjanI mUrtinI pratiSThA nimitte eka utsava paNa rAkhavAmAM Avele; te prasaMga nIkaLelA varaghoDAnuM dazya. * * jayarAvinya sAvinatranuM vi. saM. 2009 nA ka vada- tA. 7-84 paTa.rAja apanA deda vALa kadanA mAgAna kA kAma udaghATana pramukha narIke padhArelA muMbakajAvaka nA janaka suracaMda badAmInA kara ughATana mAM nuM dara. A kAma pitAnuM uddaghATana bA karI rAja Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Free satranuM udghATana rA yAda zrIvijaya cAra-vAgata mAna bhAInA svAgata pravRkSa zo. yAdacaMdra hAlAI, anna upara vATAne ATa kAra AdhanuM dAna brazana karI rahyA cheH bAjumAM arthAAMtanA maMtrI zrInAkumAra makAnI tathA zrIsurAka na aMkeza che. nirjana racananI annA devanI AkamAM anA vA zreSya, tarka, nAmAMkA, ayanATaka, dAnika vijJAna amacaMdrajI jUnathI ratnA mAsAnI vizALa lImAM dArdanakAmAM, garadAra hImAM cinAnuM Nika pravacana karI rahyA che. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 ' sunivar zrI yazavijayajInI magalakAmanA, ane ' zrIyazAvijaya sArasvata satra 'nI ujavaNI karavAnA nirNaya devama"zi ke gurura'dizamAM, devAdhideva ke gurudevanI mUrtinI pratiAnA puNya prasaMge maheAtsava, pUjA, gI, prabhAvanAdi bhaktipradhAna kAryo teA daravakhate thAya che, ane te avazya karavA yeAgya che paraMtu AvA zAsananA zaNagAra, dhuraMdhara dArzanika vidvAna ane tAkizarAmaNa mahApurUSanA bhakti prasaMge jJAnacAritrAtsavanI ujavaNI thAya, te| jaina samAja uparAMta jainetara samAjamAM e mahAtmAnA jIvananA prakAza vadhu vistaravA pAme; evI zubha kAmanA sAhityapremI munivara zrI yoAvijayajI, je zrI janme DabAInA ja che temanA haiyAmAM janmI. varSAM thayAM pU. upAdhyAyajIne jagatanA cAkamAM rajU karI, temanI mahattA ane vidvattAne jagata oLakhatuM thAya ane temanI amara sAhitya kRtione lAbha prajA uThAvatI rahe e mATe kaMIka karavAnA sevelA bhUtakAlIna svamAne mUrtarUpa ApavAnI taka ubhI thaI. teozrInA vaDIla gurudevA A. zrImad vijayapratApasUrijI ma. tathA A. zrImad vijayadhama sUrie te mATe zubhra AzIrvAda pAvyA ane anya jaina, jainetara vidvAna mahAzaye tathA gRhastheAe paNa e suMdara bhAvanAne khUba ja vadhAvI lIdhI. anya jaina zramaNAe paNu drArdika TakA ApyA. pariNAme " zrI yazovijaya sAravana satra' maniA mahetsava" sAthe ja ujavavAnA nirNaya levAye. sAthe sAthe samaya thADe ane anukULa sAdhanAnA abhAve, eka namnakaDA saMmelana dvArA pU. upAdhyAyajInI mahAnatA ane temanA akSaradehanA guruthrAya karavA ane te dvArA jAhera janatAmAM AdilanA ubhA karavA eTalI TUMkI maryAdA satra utsavanI nakkI karI ane tarata ja vidhisaratI eka mITIMga vaDAdarA zrI muktimala jaina mAhana jJAna inA pustakAlayanA hAlamAM pU. munizrI yazovijyajInI adhyakSatAmAM kheAlavAmAM AvI, je prasaMge jaina jainetara vidyAnee tAjarI ApI ane keTalIka carcA vicAraNAne aMte agAu pATaNamAM thI DhaMgasArasvana satra ujavAeluM upAdhyAyajI paNa zrI hemacaMdrAcAryajI jevA mahAna hatA evA A pazu hatA evA samAna khyAlane ubhe karavA prastuta ujavaNIne zrIyoAvijaya sArasvata satra 2 evuM nAmakaraNa * karavAmAM AvyuM, ane te ja vakhate carcA-vicAraNA bAda DabhAI, vaDAdarAnA jaina jainetara vidyAnA tathA kA kare.nI eka samiti nImAI ' " satra samitinA sabhyAnI nAmAvali d zAha bAlacaMda jeThAlAla ( kAunsIlara Dabhei myunIsIpAlITI maMtrI, ro devacaMda dhamacaMdanI peDhI, bheAI), maganalAla gIrAzakara zAstrI sAhitya bhUSaNa ( pramukha, zyArAma sAhitya sajA:-bhAI) cA. caMdulAla hImanalAla ( kAryAdhikArI, smAraka samruti bheAI) grA. DAvAbhAI nAthAbhaI ( kAryAtrikArI, smAraka samiti--bhAI) lakSmInAtha badarInAtha zAau ( bI. e. enarsa) nivrutta mukhya adhyApaka, rAjakIya saMskRta mahAvidyAlaya-DedarA ) prA. kezavalAla noMmanalAla kAmadAra ema. e. ( arthazAstra ane ane ItidvAsa mahAvidyAlaya-DedarA ) umAkanta premAnaMda zAha ( ema. e. vAdA) (1) paDIna lAlacaMdra bhagavAnadAsa gAMdhI ( bhUtapUrva jainapati prAcyavidyAmAMdara vAdarA) (2) De, bhAgIlAla je. sarisarA ema e. pI. eca. DI. ( adhyakSa, gujarAtI vibhAga, zrI madrArAnta sayAjIrAva vizvavidyAzya vaDAdarA ) lAlacaMda naMdalAla zAha ( kAdhikArI, zrI muktimatra jaina mena nAnadira-vaDAdarA nathA maMtrIzrI vaDAdarA pAMjarApALa sasthA ) zAntilAla menikAla jJA9 ( upapramukha zrI 5. Te. sevAsadana-bhAI) (3) nAgakumAra nAthAlAla makAna zrI. e. esa. ela. khI, (4) jagubhAI maganallAla jaina ( kAunsI DabhAI myunisIpAlITI ) vinatirUpe aneka sthaLe pAThavelAM paripatra ane samitinA eka, be, traNa cAra vALA mutrIeAnI sahIthI eka paripatra taiyAra karavAmAM 14 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramI sadInA prakhara tidhara [lekhaka -zrIyuta mohanalAla dipacaMda.cekasI]. 1. saMsArI jIvananI jhAMkhI - . gujarAta prAMtanA kalola tAlukA najIkanA "kaDuM' nAmanA gAmamAM ApaNA A mahAna tirdhara janmyA tyAre kevA graho hatA ane kayuM ghaDiyuM ke kayuM nakSatra hatuM e jANavAnuM sAdhana hajI upalabdha thayuM nathI, chatAM bhAvi kArakidInA mApe mApatAM eTaluM te vinA zaMkAe kahI zakAya ke A kuLadIpakanA janmakALe zubha muhUrta ane zubha caeNga vartatA hatA. pitAzrI "nArAyaNa" ane mAtuzrI "bhAgade' e putranuM "jasavaMta' nAma rAkhI AnaMdita banyA hatA. thoDA ja varSomAM baMdhabelaDIrUpe jasavaMtane paddhasiMha' maLe. vyavahArI jIvana jIvatAM A nAnakaDA kuTuMbamAM ucharanAra bAluDAMone devadarzana ane guruvaMdananA saMskAra gaLathuthImAMthI maLyA hatA. emAM paNa mAtA-pitAnA saMskAra uparAMta pUrvabhavanA puNyathI jasavaMtanI smaraNazakti bAlyakALathI ja vadhatI cAlI hatI. "sujasevelI bhAsamAM jenI noMdha nathI chatAM je lokavAyakA pUjyazrI buddhisAgarasUrijI ane sAkSaravarya zrIyuta mehanalAla dalIcaMda desAI pitAnA nibaMdhamAM Alekhe che- "varasAdanA kAraNe mAtA upAzraye na jaI zakyAM ane "bhaktAmara stotra" na sAMbhaLI zakyAM, paNa bALaka evA jasavaMte e saMbhaLAvyuM. emAM tathya che kiMvA na paNa che, chatAM varSonA vahevA sAthe yazavijaya muni banyA pachI je sAdhana jasavaMtanA AtmAe karI che ane emAM prajJAnA je camakAro daSTigocara thAya che, e jotAM kahevuM ja paDe ke, "putranAM lakSaNa pAraNamAMthI jaNAya' e gujarAtI kahevata akSaraza: satya lAge che. jasavaMta jevA saMskArI bALaka mATe bhaktAmaranuM raTaNa asaMbhavita na gaNAya. vihAra karatAM zrI vijayajI mahArAja kuNagera (pATaNa samIpanA) gAmathI "kaDuM' padhAryA. teonI vairAgyabhInI vANI zravaNa karavAne roga uparokta baMdhavajeDIne sAMpaDyo. ubhayanA hRdayamAM saMsAra choDI daI saMyamanA mAge saMcaravAnAM jharaNa phUTavA mAMDyAM. enI jaDa daDhapaNe UMDI UtaravA mAMDI. saMtAkukaDIne Azraya lIdhA vinA khullA aMtare mananI vAta vaDIla samakSa vaDIla bhrAtA jasavaMte mUkI. padrasiMhe emAM sAtha pU. guruupadezathI dharma rahasyanI prApti jemane thayelI che evA mAtapitAe kahyuM ke, "tamAruM kalyANa thAo, guru mahArAja sAthe vihAramAM cheDe samaya phare, talavAranI dhAra samA cAritrapAlanane abhyAsa pADo ane aMtarane avAja pArakhe. sAcA sAdhu bane.'' Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 pUjya upAdhyAyajInA jIvana dazya pUjya upAdhyAyajInAM jIvana da paNa A prasaMge bharUcanA jANItA kalAkAra geviMdabhAI pAse tAtkAlika bhavyarupe taiyAra karavAmAM AvyA. eka dazyamAM 6 upAdhyAyajI, temanA gurUcha navijyajI mahArAja sAthe amadAvAdanA upAzrayamAM beThA che. zeTha dhanajI surA, 5. yazovijayajIne nyAyazAstranA abhyAsa mATe kAzI mokalavAnI gurudevane vinaMti kare che. ane te kAryamAM bhaNuvanAra brAhmaNa patine je kAMI ApavuM paDe tene kula kharca karavAnI udAra bhAvanA vyakta kare che te prasaMga banAvAmAM AvyA hatA. bIjuM dazya bIjA dazyamAM kAzI--gaMgA kinAre pu. yazavijayajI, zrutadevI sarasvatInuM dhyAna kare che. ane zrIdevI-sararavatI prasanna thaIne varadAna Ape che. te bhAva rajU karAyo hato. trIjuM dazya trIjA dazyamAM kAzImAM, seMkaDe vidvAna-patinI sabhAmAM, vAdavivAda prasaMge vijaya prApta karanAra zrIma yazavijayajIne sabhAnA mukhya paMDinarAja "nyAyavizAradanuM gauravavaMtu biruda ApatAM najare dekhAya che. ane te dazya bheguM ja 5. upAdhyAyajIne "nyAyAcAryapada je kAraNathI maLyuM, te banAvanAM che ane jaththo batAvI, pU. upAdhyAyajI grantharacanA karavAmAM tallIna banyA che te batAvyuM hatuM. A daze vaDodarAthI lAvavAmAM Avela kalAtmaka kamAne ne maMDa5 vacce goThavavAmAM AvyA hatA. maMgaLaabhipaka vidhi phAgaNa vadi 2 nA reja zrI zAmalA pArzvanAthajInA derAsare zrIyuta bAlacaMda jeThAlAla taraphathI zrI giranAra mahAtIrthane suMdara paTa ArasamAM taiyAra thayele, tenA abhiSekanI kriyA zrIyuta vaNAIe pUjaya AcArya zrI Adi munirAjenI hAjarImAM karAvI ane pUjA agI vagere dharmakAryo thayAM gusmRrti vagerenA pavitra abhiSeka phAgaNa vada 4nA roja savAre caturvidha saMdha sAthe pAdukAe vAjate gAjate javAnuM thatAM tyAM pUjya upAdhyAya yazovijayajInA guNAnuvAda AcArya zrI pratApasarijI tathA dharma arijI Adie kAma, bapAre zrI zAmaNAjI derAsare dharaNendra tathA padmAvatIdevInI abhiveTa vagere kriyAo karavAmAM AvI. . va. 5 nA roja savAre sakala saMya sAthe pAdue javAnuM thanA tyAM pU. zrI upAdhyAyajI mahArAjanI navI mati tathA vajadaMDa-kaLaza ane dareka caraNapAdukAnA adhika karAvavAmAM AvyA. abhikanI vidhimAM pU upAdhyAyanI mati bharAvanAra kaMsArA zrI jasubhAI maganalAla DabhoIvAlA, upasata De. kI lIlAbhAI vagere udAra AtmAoe sAro lAbha lIdho hato. abhiSekavidhi pUrNa thayA bAda zAmalAnA derAsare dharaNendra padmAvatInI pratiSThA karavAmAM AvI hatI. ane bapore pitAnI putrI bAvakumArikA jAsudabenanI dIkSA nimitte pAnAcaMda bApubhAI vaDavAlA tathI ghaNA kAThathI pUja-strI-mabhAvanAbhAvanA vagere dharma kAryo thayA che. dareka prasaMge DAInI jema janatA ulaTabhera bhAga letA . dabadabAbharyo bhavya vaDA kAgaNa vadi 6 savAre ratha Indravija cauda svapnanI vagala suMdara gADI, TArakhAnuM. pUjya upAdhyAyajInI chabI padharAvela virIdhA, vAsIdAna denAra dIkSAthI dAnanI mAThI, bIja paNa aneka sAMbelA, senAcAMdIne lAvyA ane vaDodarAnuM suprasida mIlITarI benka vagere sAmathI dabadabAbharyo vaDe nava vAge zrImALIvAnAmAMthI caDhIne TAvara, vaDedarI bhAgoLa thaIne 12 vAganA 3 . Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zaheranA dareka rastAo temaja AjIbhAjInA sukAmA dvandvarA prekSakothI ubharAI gayA hatA. varaghoDAmAM p AcAya zrI pranApaNa mahArAja, pU. mAnuti cadrArAja, pU. zrIjIsacchi, pU. zrIdharmani ane pU. muni zrI yajJavijayajI vagere vijJAa munimala kAra tathA bAgAmanA AvelA sAnAnA agrabhAgamAM gAbI kahyuM hatuM. te ja pramANu prabhrunA thanA pAchaLa vizAla sAI maMDalanI AgevAnI nIce cAlatuM nArIvRMda dharmagItAthI zaheranA rastAgmAna gaLavI rahyuM hatuM. zrI siddhacakcandranuM bhavya pUjana apAra carIvATikAnA pAdukAsthAne zAka jeThAlAla khuzAla taraphathI sidracakra bagavatanuM mApUjana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. te aMge vividha prakAranA anAja ane gIragI cAkhAthI sAnA-cAMdInA varakha chApeluM navapadajInuM aira maMDaLa zrI hIrAlAla gulAla tathA zrI gulAla vagere bhAIoe banAvyuM hatuM. pAranA suratavALA zrI bAlubhAIe viSTi vidhividhAna sAthe pUjana zarU karAvavuM, je avasare pUnya AcAyati munivarA, sAdhvIjI avArAne temaja vizAla zraMdyamudAyanI vArI uparNana suratanA mAhanalAla pAnAcaMda khandIvAlA, sthAnikanA zrI mUlAi tathA zrI subAI vagere saMgIta kAza pukhta jaNAvatA dAvAthI khuba ja AnaM AvyA hatA. ane varTa lADunI prabhAvanA thaI hatI. nAgaDhalavAlA zA. TAlAla tathA zA. mAAila tathA te divase svAmivatsala karavAmAM AvyuM hatuM. pramukhanu Agamana ane satkAra je cagaLa kAryA mATe mahinA thayA taiyArIo cAlatI hatI, ane je mItsavanA khUba ja dhAmadhuma ne utsAhathI AraMbha thayA hatA te maMgala kAryanI suvaNu divasa qA. va. cha nivAranA hatA. Aje jaina saMdharSyA darekanAM vAM harSathI ubharAtAM hatAM. naNItA kaida puSpAttama sUkSmada hiMgadhrAvAlA, paM. zrImAna, izvaracaMdrajI phA. viMda ru zukravAranI sarji tathA sAtamanI savAre gItA jaina mAgavAna i vanalAi pratApasI tathA zeka vATIlAla catrajI tathA badAmI sALa prasalakhAI AvI pacinA AAI sTezane nAztArAthI satkrAvividha thayA yAda zrImALavALAmAM AvatAM jaina eNnDa salAmI ApI hatI. A prasaMge muMbaithI roDa kezavalAla chIlAcaMda, prANughnanadAsa gAMdhI, mAnalAla dIpacaMda cAsI, valasADavAlA naTubhAi, iMTha hIrAbAI nagInadAsa sunavAlA, zaTha sAMkaLacaMda ghaDIALI sutavAlA, agragaNya mahAnubhAvA ne kAza sAtamanI savAre padhArI kA karAe temanuM pazu svAgata karyuM hatuM ane vi. saMghanA varSamAM vRddhi thaI. AAre pU. upAdhyAyajI mahArAjanI mUrtine navIna taiyAra thayelA gurUmaMdiramAM birAjamAna karavAnA ( praniSThAnA) agala divasa hatA, samaya thatAM pU. AcArya zrI nilpapranApasarijI, pU. bhA. mAkimAgaLi, pU. A. vijayadharmasUrijI, pU. A. vijayazaMtruyaki, pU. munizrI cAvicaLa, zatAvadhAnI vRnizrI jayAnaMdanipajI Adi munivarI sAthe vAjategAjate jayanAda gaLavanA sau jAie sthaLa pacyiA. AkhA ca bagIgA ane vizAla 5 dvandvarA Az2asAthA cIkAra bharAI gayA. pU. zyAcAya zrI tathA pU. munizrI yAvinayI upAdhyAyanuM jaina grAsanamAM zuM sthAna hatuM. te upara maMra zabdomAM khyAla ApyA bAda, agadya gusmRtine birAjamAna karavAnI ucharAmaNI zarU thaI. vaTa gatavarSoMmAM nutana gurumaMdiranuM zilArApaNuM karanAra punyavAna ITha vADIlAla catrajIne !, 111 nA caDhAvAmAM Adeiza lIdhA. zrIjI pAdukAo tathA dhvajadaMDa, kaLaza vagerenA AzA paNa apAyA ane gujaine ghaTAnAdA ane upAdhyAyajInI jayanAdAnI pracaMDa dhANA vacce zramanI jagdha ane maMgaLa mUrtinI khUbaja ullAsathI pratiza karavAmAM AvI. pU. AcArya mahArAnee tathA munizrI yAAni57 vigere yunirAjI vAsakSepa karyA ane prabhAvanA laI sahu kAI vAagAjate zAmalAchanA derAsara sAme zrI gAvi jaina jJAnamaMdiramAM goThavAelA sura sAhitya-pradarzananA udghATana samAraMbhamAM AvI Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahoMcyA. AtmAnaMda cekane sabhAmaMDapa muMbaIvAlA zeTha jIvatalAla pratApasI, zeTha vADIlAla catrabhuja, zeTha parasetamadAsa suracaMda, prasannamukhabhAI badAmI, suratano eka hIrAbhAI nagInadAsa, za. sAMkaLacaMda ghaDIALI tathA mohanalAla coksI tathA amadAvAda, vaDodarA, bharUca, zIra, pAdarA, AjubAjunA gAmothI AvelA seMkaDe AmaMtrita tathA sthAnika AgevAnethI cIkAra bharAI gaye ha. nI bALAonuM maMgalAcaraNa thayA bAda zrI umAkAMta premAnaMda zAha ke jeo gujarAtanA zilpa-sthApatyanA UMDA abhyAsI che ane jemane A pradarzana goThavavAmAM mukhya kALA hatA, teoe zilpa sthApatyanI prAcInatA ane jaina samAje sthApatya pAchaLa aDhaLaka dhana kharacIne prabhubhakti mATe UbhAM karelAM benamUna kalAtmaka maMdiranI prazaMsA karyA bAda, jJAnamaMdiranA kAryakara zA. maganalAla choTAlAle dhAMgadhrAnivAsI zeTha purattamadAsa suracaMdabhAIne pradarzana uddaghATananI vinaMti karyA bAda, zeThazrIe pitAnuM suMdara vaktavya rajU karyuM ane pradarzananuM uddaghATana karI pUjya upAdhyAyanA svahastAkSanI kRtionuM sonAmathI pUjana karyuM. zeTha vADIlAla catrabhuje paNa senAmathI pUjana karyuM. zeTha jIvAbhAI merakhIvAlA, saMdhavI mohanabhAI vageree paNa pUjana karI jJAnabhaktine lAbha lIdhe. maMgala dIkSAvidhi bIjI bAju 1pa vAgatAM ke jAsudAbahenanI dIkSA vidhi pU. A. zrImad vijyapratAparijI mahArAje karAvyo ne sAvI yazobhadrAzrIjI tarIke jAhera karI, sANI priyadarzanArthInA ziSyA tarIke jAhera karyA ane seMkaDe mANasoe vAsakSepa vidhi karyo A pramANe pratiSThA ane dIkSA maMgala vidhi eka vAgatAM samApta thayA hatA. jenI ghaNA divasathI rAha jovAtI hatI, satra eTale zuM? enI ujavaNI kema thatI haze? enuM kautuka janatAmAM kalpanAnA aneka taraMga UbhA karatuM hatuM, te ujavaNI sAtama zanivAre baporanA 1 vAge rAkhI hatI. savAranA ATha vAgatAM vaDodarAnI gADImAM aneka vidvAne, phesarenuM jUtha tathA samitinA maMtrIo, sabhya, jaina-jainetara, vaDodarA yunivarsiTInA sattAvALAonA hukamathI khAsa satranI ujavaNImAM bhAga levA AvelA prophesare zrI dInabhAI zAha tathA zrI jayaMta Thakkara tathA vallabhavidyAnagathI che. zrI kAmadAra tathA pro. zrI bhegIlAla sAMDesarA vagere AvI pahoMcyA hatA. ane pU. upAdhyAyajInI pAdukA ne nanana gurumaMdiranuM nirIkSaNa ne pAdukAvaMdana karI sthaLAvakana paNa karyuM. satrane bhavya prAraMbha ane zaNagAra satrano prAraMbha deDha vAge thanAra hato. jene pAThazALA sAmenI zerIne karate A maMDapamAM javAne hatA tethI barAbara nAke ja bhavya kamAna nAMkhavAmAM AvI hatI. tenA upara pUjya upAdhyAyajo e peinTa phoTo mUkavAmAM Avyo hato ane tene suMdara kArathI sarojina karavAmAM AvyuM che. tyAra bAda pramukha, vidvAne ane AmaMtritone sakAratA beDe, prajApatAkAonI lAIna, kamAnathI maMDapa sadhIne mArga suMdara rIte zaNagAravAmAM Avyo che. maMDapanA najIkanA bhAgamAM saranA preka ne mejaka munizrI yazavijayane abhinaMdana ApatuM beDa tathA thI yovijayajI sAravana satranA vizALa che! janatAnuM dhyAna kheMcatA hatA. maMDapanI najIkamAM mapAya dhImadda thazevi kAnayAtsivanuM januM hatuM, pAMca hajAranI janatAnI hAjarI zrImadda yavijayajInA pula panA mAtAnuM nAma "bhAmade' DivAthI te nAmane hAne dara karavAmAM AvyA hatA ane zrImadanA pitAnA nAma uparathI savanA maMDapane "nAtha maMw , Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. ca hajAranI upanAma ApavAmAM AvyuM hatuM. AratI utA mATe tamAkuvAdAnA vizALa paTamAM mAnava medanI esI ke nA bhavya baMdha baMdha karavAmAM AvyA ane mana, zamI ane murAdanI paLapanAkAo tathA pUjya pAchanA artha artha saMta, grA ane gujarAtI bALAnA bAdhaka zvA, vAkayo nathI trALa mAM nA dAtAthI zaNagAravAmAM aAvyA hatA. maMDapa bekA mATe judA ThA vibhAga pADyAmAM AvyA hatA. zAzva rajAne pUrI kapAdhyAyanI vATa aIjhanI vyA cIthI navI pratikRti gAvavAmAM AvI hatI ane tene baMdha kulakarathI kAbAvavAmAM AvI hatI. have che e dhyAna khecatA hatA. tenI AgaLanI kamAna upara vAdhyAyanA nAnuM bAI jhAjhu che. te bhInI chAyAmAM zanI javI nakALavA paDyA sAdhu mahArAjAnI bAka, bAjumAM AnA thayubanI ane tenI bAjumAM AmaMtrita thA, zikAMte kinI ki zakhavAmAM AvI hatI. apanI jo vAta evA AMTa karAI che.' A kavAmAM AvyuM . Ama chatAM janatAnI TaLa aMjanA dara nakasI kA to. atranI racanA prAraMbha thatAM vizALa maMTa pUrNa jarA nA chAjI kuzaLa mAna majamuMdAra sthA bALAnuM bahAra thavuM ane saMgItanA bAra dA thAyA. tyAra bAda zALAnA pramukha zrI bAlacaMda dAvAda zrA e ani pazcimathI nA hara nAM che samAja che ane mAtAnuM ja kahyuM hatuM. zrI badAmIjInA hAtha mUtranuM udaghATana ane zreSTha pravacana vAna prabhue jAnuM bhaluM pUruM karatAM muMbaInA mAjha kInAM jaja zrI pramukha caMdra adhama nuM ughATana karavAnI vinaMti karI zALAmAM kara tra, zramika pravacana karI bhaLAvI taka mATe zAnada AbhAra suMdara vAvya ja karatAM, mAbAya chanI adika jhASAnAthI ta, eka javAna najA tarIke zrAdhAne na mAjama javA bAda tapanA caya na thALa, javA AgaLa vadhI svAdhyAya karavAnI khAmAna durArI jAnuM dudhana karyuM che. zrImana eka aThAna tastrI svAda temaja eka zrAvyA divAdAra eka dAcAra zaka ke kALakhArI emanI jhALa dave nA eka mahAna dina ducita mAna ApI lo. A badalInuM bhASaNa AjaLa AvyuM che.) khuSkarI bhaLelA nAthA, zrama, vAdhAna, thAvArIo, adhikArI, chArA, vikalA, mili ane bhAvinA jarA tyAra bAda jAnA nAdina ja karmacArIo, adhikAra, nidAdAnA prinsipAle, jhA, vANA , jinA , navyA, buni, brIja, zAma dadyApatie, zAllAdarA, akhabAranA navA ni, sA rabA, sara ridAre vara nathI stra upara zradAnA AvA kArTInA preraNAnuM vAcana zrI kAtrikA vizAla zAhe karyuM hatuM jemAM paMbhanA vaDApradhAna bhImasana zrAcara, dAdA pradeza bhArIi , I, cukhAva, Di turabhAI bhAI, zrI mAne bA, nayana tAkavana adha, bI, 8, dilhI, 2 anAra, haLadAya thI, zrAddha pakSAra vakhAriyA zArAma cuMbaI na zakAara kenpharansa muM, nyAyAdhIza TI. bI. akA, za8 caMnne vacana muMbaI : bagIvA jAnalAla bhAvanagara, jA mAnAla choTAlAla, zrAddha cImanalAla kaDIo amadAvAda, 5. zrI adA thA, bAdharara razmIJTa yunA, thAnadizA amadAvAda, bhAratIya vidyA ane muMbai, na AnaMda bhavana rIpatra, za. chAlAbacaMda bubhAI bhAvanagara AvyAnaMda jI ja paLa, mahArASTra praznAvaTI ane Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ choTAbhAI sutarIA vaDodarA, sI. TI. zAha muMbaI, phatecaMda jhaveracaMda muMbaI, zAntilAla maganalAla zAha muMbaI ramaNalAla dalasukhabhAI muMbaI zrI mULacaMda vADIlAla delatarAma muMbaI, zAha ramaNalAla vasaMtalAla desAI muMbaI zAha paramAnaMda kuMvarajI kApaDIA muMbaI, zAla maNilAla mohanalAla pAdarAkara, zAha haricaMda mANekacaMda zAha bhAIcaMda nagInabhAI muMbaI zAha mohanalAla TAlAla amadAvAda, roDa amRtalAla jesaMgabhAI amadAvAda, 5. jaTAzaMkara jhA tathA dInAnAtha jhA amadAvAda, zrI yazovijaya jaina gurukuLa pAlItANA, zAha dhIrajalAla turakhIyA bIyAvara, saMskRta mahAvidyAlaya vaDedarA, mahAvIra jaina vidyAlaya muMbaI gADIjI jaina saMgha muMbaI zrI yazovijaya jaina graMthamALA bhAvanagara, pro. ena. ema. upAdhyAya kellApura, zeTha bhagubhAI sutarIA amadAvAda, zrI ranamaNirAva bhImarAva amadAvAda, esa. ema. ka na koleja punA, zrI goviMdalAla ha. bhaTa orIenTala insTITayuTa prinsipAla vaDerA, zAha rasilAla choTAlAla parIkha amadAvAda, paM. dalasukha mAlavaNIyA banArasa, pra. ena. ema. baraDA yunivarsiTI, zropha dalIcaMda vIracaMda surata zrI rAjapAla vairA, zrI dhIrajalAla TokarazI zAha, dhIrajalAla dhanajIbhAI lalubhAI karamacaMda dalAla, pI. ke. zAha amadAvAda, viSNuprasAda trivedI mohanalAla pArvatIzaMkara dave, The. mANekarAva, zA chabIladAsa paMDina khaMbhAta vagerenA khAsa hatA. te uparAMta jAmanagara, merabI, surata, pAlItANA, bhAvanagara, mAlegAva, bharUca, ANaMda, vApI, khaMbhAta, mahuvA vagere zaheranA tathA aneka vyaktionA saMkhyAbaMdha saMdezAo AvyA hatA. jainAcAryomAM A. zrI vijayavallabhasurijI, A. zrI vijayamari; A. zrI vijayalabdhi surijI, A. zrI himAcalasarijI, munizrI puNyavijayajI, munithI bhadrakavijayajI, munidhI ramaNikavijayajI, munizrI darzana vijayajI, tripuTI, tathA sAdhvIo vagerenA kA. satranA janmadAtA munivara zrIyazovijyajI mahArAjane abhinaMdana tyArabAda satra-samitinA maMtrI zrI nAgakumAra mahAtIe satranI utpatti kema thaI te, satrane bhale cetarathI AvakAra, samaya De chatAM kRpA karIne pU. zramaNa saMghe ane jema-jetara vidvAnoe nibaLe lakhIne amane Apele mamatAbharyo sahakAra e badhuM AbhAra sAthe vyakata karIne jaNAvyuM hatuM kemahAgujarAtanA eka mahAna nidharane pIchANavAnI aNamala taka UbhI karanAra vidvAna munivara vidhAnadAra zrI yazovijayajI jeo rAjyasarjaka paNa che temane abhinaMdana ApI abhivaMdana karuM chuM. A uvIne khare yaza temane ja phALe jAya che. amArA sAcA senApati e ja hatA. tethInA udAtta vicAra, vizALa AroM, vyavahAru buddhi ane sahune samAvI levAnI zakti anekhI che. temanA haiyAmAM zAsana ane samAjasevAne eka lAvA ukaLI javo che, jenuM pariNAma jA satranI ujavaNI che. athAga parizrame A mahAkArya puruM pADyuM che. teothInI kAryakSamatA ane vyavahAramALanA gaMgA jamanAnA roganI jema gujarAtI sAkSaro ane saMrakta vinene A maMca upara ekaThA karI zakyA che. A eka zubha cihna che. pU. upAdhyAyajI saMrakta bhASAnA upAsaka hatA tethI temane saMrata viMdhAno ekatrita kayo. teonA AdarI ne bhAvanAo ghaNI cI che. huM temane ane samitinA sabhyo ane anya zamae ApelA sahakArane abhivaMdu chuM. vagere abhyAvyA bAda satranA pramukhazrInI darakhAsta samitinA bIja maMtra 5. zrI lAlacaMda dhI sananA pramukhapada mATenI khAna mA pramukhasIne, daInanA DA abhyAsI, ne badAma vidAna narAne paricaya A bAda, pramukha sthAna ravIkAravAnI vinaMti karatAM 5. prAmAna pigaMdAja vjaba tene amara ka. sTeja - - - - Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAra para ja thaI ke ApanA praya ane bhayanAnA A kara che, bAkI bAdathI vadhu mAtra vyaktine A sthAna ApyuM hatu ke ane vadhu Anada thAna, mAdA ArA avanA javAbadArIvALA sthAne AvavAnuM thaze enI ane kalpanA ja kALathI hAtha kAraNa ke huM mukInA eka khUNAmAM sthiI bhADuM na thAvuM chuM paNa vikAna calAja zrI vazarAma nA khuNAthI ja udArIka ane tamArI suvidhAnA ane tenI kakSA eka bAjunI rojagAthA nAnA akamanI dArzanika vi nAnI jhAMkhI dhArA e kidhI che, je tananI ahI zA ke na karavA eka A prakacana TuMkI, 2 chakkAra patra ba >> kalAka sudhI aA bhAI suda nAra prazcana ApuM che. e pradacana eTaluM vinAzA, zika * AkarSada che kekaI mu zrI, Taka para avAja tharA nari zanithI aA kahyuM hatuM. vina nA bhAi para Ata banyA . temanuM vistRta bhAi ALa kALajhAjhAM aAvyuM che.) nibavAnI dizana tyAra bAda . zrA lAITa gAMThA nAcavI, munie, jaina vAchA, kema ke chavA mAga, drA ane kAkA taraphathI AvA mA- vidhAtA, aMdhAra. paricaya zrI jAna che . ane badhAne AbhAra mAnya che, che. zrI dinubhAI paTela pachI barADA kAcha yuniriTinA nidhi hake A prAddha nirAI pAka ane A ja kAra jhacana karyuM hatuM, jemAM ka thI virala vyAkhyA ane tenA udAra divasa ali ApI dena ane dAna denanA nA e thI zrAvya che te ja rI huM devuM ane koI paNa mulA sArA mA ya tema che pachI gadha : anuvALI - jhA, zrI jayaMta TakAtha zrI na dAritA bhAi zrada e che ke vadi huI jalu thanA ane zraddhA ke paNa darzanamAM hAtha kA ke nabhI ja che. * . hIrAlAla kApaDIA zrI hIrAlAla 2, kApadIe jAnuM che ke zrI thavachatA athavA anyAnI za karI jaIe. je azva zAtA nathI te pharI thA Ie. jaLa thatAM ja enA ghabAbu pragaTa thaI che. zrI yazAkinI grAnA ja nahI ba i sAthaLa para I. zraddhA che ke A ajhanI kabuthI jArI AjJA kaLA , zrI vAjI thAyI A badhA phATI AdhyA zAstrI jaie jainAe vilAI jItI thI cAgratA, che. e jaLa zradhdhacaka na banA jazcika ra judA judA dAkhalA chatra chAvAdanI jiLavA Adeza karI dhAnAnA kALathI zAI ja jaza karI nA - zAne thALa vAranI zALA ane kRpAdhyAyanA jayanAda tA thA ki eka vina thaI hatI. rathananA zrI vinA prAraka gunAnA aMta bhayanA Adi paranI zonA zva dAbu thI 99, bIjA divasanI mada. bIba visanI nAvAya " bharAi jApha thaI hatI.nAnA zAnA vAnAM bALAnA bALa thI bALa vizvanI prathA Aja thayA hatA. bAdathI ATalI bArA zreyA zALAmAM ra Ajana gAna varka phanI zakAI na hAI bAI 84. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satramaMDapamAM upasthita thaelI vizALa mAnavamaikanI satrasaMmelananI kAryavAvI nihALavA sAMmatanA khAsa AmaMtraNathI prekSaka tarIke hAjarI ApavA padhAreluM pRSa AcAyada maniyAnuM DA DAbI bAju pethI uparanA bhAge 1. 5. AcAryanI mAdhukasAgarasUrijI mahA jamaNI bAju, pu. AcAryanIvijayapratApajI mahArAja nIcenA bhAgamAM 1. pR. bAmaya sAkhama cha mahAra, jamI, bhArata pu. bhAcAya ziva dharmajI mahArAja. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ali a lain, arial ad Na, I or a ni aiware are n Mey Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 5. zrI kAlikAprasAda tyArabAda vyAkaraNa sAhityAcArya zrI kAlikA prasAda zukale upakama karatAM jaNAvyuM hatuM ke Aje DabhoIne AMgaNe DabhoInA ja nahIM ki bhAratanA itihAsamAM nedhipAtra ane yAdagAra samAraMbha ujavAI rahyo che. zrImadda yazovijayajInA jIvana upara joIe teo prakAza paDayo nathI. emanI bahumUlya kRtio Aje upalabdha nathI e ghaNo khene viSaya che. vikaTa kALamAM teothI janmyA hatA. sAMpradAyika dvapanA dAvAnaLa saLagatA hatA tyAre kAzI jevA vidyAdhAmamAM jaIne talasparzI abhyAsa karI paDatA banyA. nagya nyAyane pUrepUro abhyAsa karIne temAM pAraMgata thayA. navya nyAyanI bhASAmAM jene siddhAMta racAne jaina sAhityane mekhare lAvI mUkyuM. ane anekAntavAdane salama rIte chIne dareka darzanakAre eka nahIM te bIjI rIte paNa anekAnAvAdano svIkAra kare ja che ema pratipAdana karI anekAntavAdanI sarvoparitA sthApita karIne jenadhamane vijaya vAvaTA pharakAvya, tethInA granthanuM vivecana tulanAtmaka che. seMkaDo vidvAnonA matanuM temane parizIlana karyuM hatuM, tema temanA keTalAka granA avalokanathI sApha dekhAya che. aDhAramI sadImAM eka jaina vidvAna traNa (300) granthanuM sarjana kare e jaina dharma mATe apUrva ghaTanA che, nitu bhAratanI bhUmi mATe gauravabharyo banAva che. jaina samAja temanA aprApya grantho je jJAnabhaMDAramAM khokhAMcare saDI rahyA che tene zodhI kAle, tenuM adhyayana karAve ane teozrInA agAdha dArzanika jJAnane lAbha bhAratanA vidvAnene maLe te mATe na samAja sarasvatIne AgaLa kare ane tamane tenI pAchaLa calAve zrImatI vidhatAthI huM ghaNe mugdha chuM. temanA sAhityanA uddhAra ane pracAra mATenuM kArya thAya te khUba jarUrI che. 5. zrI maganalAla zArI ATaluM kahyA bAda saMskRta sabhAnI kAryavAhI koI nivAsI vedAntazAstrI sAhityasaNa maganalAla girijAzaMkaranA adhyakSa pade zarU thaI hatI. zrI zAstrIjIe tene svIkAra karatAM jaNAvyuM hatuM ke-ApanI bhAratanI bhUmi para koI paNa prakAranA vinAzane prasaMga Ave che tyAre makAna vibhUtio avatAra le che. te pramANe sAhitya ane saMskRtine vinAza aTakAvavA A mahAna vibhUtie janma lIdhe te ane jagatanA pAra mATe mahAna sAhitya racI pitAnAM nAma amara karI gayA. tyArabAda pati vrajakAnta jhA, e anekAntavAda upara saMskRtamAM pravacana karyuM hatuM ane jayaMti zrAvikAne dAkhalo Apyo hato. zrI sayAjI yunivarsiTinA pratinidhi che. zrI hariprasAda chAnalAla mahetAe dharmamAM ahiMsAnuM zuM rathAna che ane tenuM zuM prayojana che! te jaNAvI "ahiMsA parame dharmanI siddhi karI hatI. thanamAM thatA prANu vadha mATe aci darzAvI hatI. . IndumatI ane ku, kekIlA vagere bannee saMskRta bhASA saraLa che e viSaya upara suMdara saMvAda reja karyo hate. 5. zrI jyanArAyaNa pAThaka vyAkaraNa kAvyatIrSa zrI jayanArAyaNa pAke zrImadda thaze.vijyabu chAnacaritra vadhyuM hatuM. ane kAzImAM zAstrArtha karIne meLavelA vijayane suMdara cira rajU karIne eka gujarAtI vidAne kAzI vizva meLavIne sAcavelI cAna badala aMjali ApI temanA vanapathI bodhapATha levAne bamala che . Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 paM. zrI amIca zAstrI zrI cAhiyAcArya zrI amIracaMda zAstrIe thIma upAdhyAthajIe rAjAthAnA kazi Ane jaNAvIne saMta bhASA zikhavAnI AvazyakatA upara saMrata bhASAmAM suMdara prakSAza pADyo che. 5. zrI lakSmInAtha zAstrI rAjakIya saMsthA mahAvidyAlaya vadhArAnA nivRta mukhya adhAka bI. e. zrI lakSmInAtha baLInAtha zAstrIe jaNAvyuM hatuM ke je samavamAM zraddhALu po sidarzanIne pUrNa rIte abhyAsa karAvavA na hatA te vakhate teoe zrI vijayajInI apUrva jJAnazakti je abhyAsa kara. nanyAya zAstrane abhyAsa karI laTAnI buddhine nirmaLa karavA nyAyanA 2 kupana prathA A je vakhate sanamananA durAgrahe to te vakhate pazu samAdhAna daSTie uttama prajo khI mUtya vastune samajAvanAra e dvAna dimRtine jeTalI zraddhAMjali ApIe teTathI ochI che ati alpa samaya ne bevavAne davAthI vizva kahevAne avakAsa nathI. huM eTaluM kahIza ke temanA pracAnA rAdhana - prakAzana mATe khAsa ejanA thavI jarUrI che. paM. zrI bAlakRSNa zAstrI zrI bAlakRSNa zAstrIjIe saM@A bhAthAne jIvaMta bhAva jagAvI saMskRtinA abhyAsa mATe bhAvAne rASTrabhASA banAvavAnI IcchA vyakta karI hatI. satranA pramukhazrInuM punaH bhAthag muMbaI nivAsI ke jIvalAla prApazI, zaka vADIlAla canuja tathA muMbaInA zrI pramukha badalI nahyA che. palsanama caMda dhAMgadhrAvALA re AvyA pahelA divasanI beThakamAM kadanAM be nuM samAdhAna karavAnA kAryamAM vikAna nA thayuba zI racaMdajInA lAlUthI vaMcita rajA hovAthI prakRkhIna cAka samaya mATe jANa karIne ati Agraha karatAM, pramukhazrIe adhiA kalAka sudhI chaTAdAra ane ditAbhathI adhura pravacananA pravAha calAvyo . jemAM upAdhyAyanI dArzanika vivarane vizada khyAla AvI javyuM hatuM ke-upAdhyAyanA grAmAM je vighavAo che te jailAza sivAya bIjI bhASAmAM mArI zakAya tema nathI. eTale sajAthI temane saMkSA vadhArAnI aMdara prayana karavAne Agraha thatAM pANInA kalAnI mAphaka pravAhamada aa AmAM kuvALAnA zila ane tenI khamIstrA tra rIte sajAvI hatI. tyAra pachI bALAe saMskRta bhASAmAM divanuM gIta gAthA bAda sRkha zrI aganavAmAI zAstrIe upara karatAM ekabIjA gharALA sA rAtre kAra caMna sAthe to ApaNI saMskRti majabUta banAvavA mATe meTuM baLa zuM karI zakIe. ne pachI anekavAdanI prazanna karI saM yArAne rASTrAdhA banAvavAnA ukha karyo che. maMtrI zrI kAlikAprasAdanuM zrI vizvane abhinaMdana dAvAdInI cemake ene paM. zrI kAchiyAre amAre AdhAra mAnI AjanI vizALa grAma beharAnI saMskRta vidhAnane je taka maLI che te ja che. A mATe citi karatAM ara AvI sAme birAjamAna mahArAja zrI goviDane aniMdha karuM asTivakta karuM chuM ke, je strane janma ApIne, eka mahAna karatI aTAnatA bA ane ane tene paricaya zAtranA aghura Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11pa prasaMga Ubho karyo che. aMtamAM jaina siddhAMta tenI mAnyatA vagerethI je kaMI aNajANamAM viparIta khelAyuM heya te sahu vatI kSamA yAcI lauM chuM. A. zrI vijayapratApasUrijI mahArAja tathA A. zrI dhamarijI mahArAjanuM mahavanuM pravacana tyAra bAda zrI makAtIo viThAne AbhAra mAnI pUjya AcAryazrIne be zabdo saMbhaLAvavA vinaMti thatAM prathama A. zrI vijayapratAparijIe vidvAnone preraNArUpa uttejana kare tevuM Dhaka pravacana karyuM hatuM. tyAra bAda A. zrI vijayadharmasUrijIe TUMka mananIya pravacana karyuM hatuM. (pravacana AgaLa chApyuM che.) teozrInA pravacananI suMdara chApa paDI hatI. sADAbAra vAgatAM savArane samAraMbha pUre thaze ho. hArathI AvelA vikAne phUlahArathI satkAra karavAmAM AvyA hatA. bIjA divasanI bapAranI beThaka ane sakriya vicAraNA savanI beThaka zarU thAya te pahelAM pU. munizrI yazovijayajInI hAjarImAM AvelA vidvAne, rathAnika tathA hAranA AgevAne ne zrImatinI eka beThaka paranA doDha vAge zarU thaI hatI. upAdhyAyanA sAhitya aMge zuM karavuM joIe te tathA prAsaMgika keTalIka anya vicAraNAo paNa karavAmAM AvI hatI. carcAne aMte keTalAka TharAva karavAno nirNaya levAyA hatA. bIjA divasanI paranI beThaka " . baporanA aDhI vAgatAM satrane adhUge rahela kAryakrama saMgItamAstara thI suMdaralAlanA madhura ravathI zarU thayela hato. vAcana paM. zrI lAlacaMda gAMdhIe AvelA nibaMdhAmAMthI keTalAka nibaMdhanA mahatvanA bhAgonuM vAcana karyuM hatuM. keTalAka nibaMdhe eTalA suMdara hatA ke zrotAonuM ekadhAruM dhyAna kheMcI rahyA hatA. zrI mohanalAla dIpacaMda coksIe munizrI yazovijayajIne zraddhAMjali ApI jaNAvyuM hatuM ke muMbaI pahelI ja vAra zrI hemacaMdrAcAryajI, zrI hIrasarijI mahArAja tathA zrI yazovijayajI mahArAja mATe kaMI karavAne saTa bedha atra beThelA mahArAja zrIyazovijayajIe ja Aze. temaNe A mahApuranA mArIne uddhAra karavAnI preraNA karI tyAre amane ghaNuM ghaNuM navuM ja jANavA maLyuM hatuM. * upAdhyAyajI mATe be varasa u5ra muMbaImAM guNAnuvAdane pAme naMkhAze ane tenuM phaLa Aje jevA karyuM che. ApaNe zrI haribhadarijI ane zrI hIrasUrinI jema thazeviyajI upAdhyAyane oLakhI zakyA nathI. gumaMdira racIne ApaNe temanI bhaktinuM pradarzana karyuM. have temanA sAhityanA amala vArasAne mAtra ApaNeja vakhANae te barAbara nathI, paNa bahAranA vikAne vakhANe te mATe danane pravA sAhityanI dizA tarapha vALI temanI khAni amara karavAnI jarUra che. anya kharca karavA jenasamAja temanA sAhityamAM nANAM kharace e khUba jarUranuM che. jAtane zanine saMdezo panAmAMthI nahIM ne badale bhAratamAMthI ahiMsAnA cAha taraphathI ja maLaze. prA. zrI saDasa jANItA thai. thI bhogIlAla saDisarA pravacana karatAM khUAvyuM hatuM ke upAdhyAya kImar - vijayajI ekalA jJAnI ja na hatA, paNa eka sAcA anubhavI saMta hatA. anya kAvA upara kajaranI Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 bAkAnA vikAsamAM te vakhatanA samayamAM temaNe ghaNuM ja phaLa Ape che. guruvAranA eka prakhara vidvAnanA rAkSare lakhAela grantha Aje ApaNane maLe te eka davA banAve che, zrI maphatalAla pati ne jhAsAnA cAra sthamAM zA siddhasena divAkara, zrI hemacaMdarijI, zrI habhivyachi ane cothA zrI yazovijayajI. teo mAtra vidAna na rA pa mahAna tattvajJAnI hatA. zrI yAdimchanuM preraka pravacana tyAra bAda cUtranA prabhukha zrI IzvaracaMdajI zAstrIe caDhArAja zrI vijayane thatuM pravacana karavAnI AgrahabharI vinati mAM dAdAzrIe TUMka ne mananIya pravacana karyuM hatuM. [pravacana ahevAva pUrNa thayA pachI chApavAmAM AvyuM che.] munizrInA pravacanamAM chevaTe jagAvyuM che ke judAjudA zarama na saMA dhAre te temanA graMthanuM prakAzana bahu kAIthI thaI zake ema che. ahIM eka judA judA baMdhanA pratinidheio "pacI haTIne ekaThA bAja' strI sArI A sucanA lAge ja vadhAvI che eja vakhate zrazAthI nIcenA guDhA ane rAtre pitAnA pharI eka dhanI Arthika javAbadArI levA mani zailI, harIe nAkhelI Take suMdara kvAba vALe che. (1) & RAla nApasI muMbaI, (2) zA parabhadAsa caMda dhakAvALA, (3) eka vADIlAla canubhuja ghae, (9 zika gulAbacaMda gaI ghATakopara, Ni) dAtra nagInadAsa kRta (9) zrI zrI na saMdha dA. zrI mohanabhAI dhavI, 7) zrI cArijA jenA jJAnamaMdira koI sAthInI apIla suMdara javAba jaLanI AnaMda vyakta karIne vAvyuM hatuM ke upAdhyAya jIvana ane temanuM grAdi amara che ane jaina dha vaDiA che. kinAcArya ane yunioe lIdhelI preka pratijJA tyAra bAda A. zrI vijapratApasthi, sA. zrI vijayadika, ninjA vibha, nizI javAnadarijayajI, nathI kanarivajI, munizrI jalArathijI, munazI sUvijayajI e eka ImAM zrIya upAdhyAyanI koIpaNa eka kutrinA abhyAsa karavAnA nirNayanI jAherAta karavAmAM AvI bI. ane A. zrI nirmara, cA. zrI bhANakakSAgarijhane pitAnA hradAyamAM rizItA aMbana krAvAne Are kAnI vinati karI da0. upara jAte dapAvyAnA jaLanAthI vadhArI levAmAM AvI 8. tyArabAda da va AbhI cuMTaLA, kaTa vATIkA ja A cA pInacaMda ghaTAvALA rA dara hajAra na karI pharAbAIne aMta ApI, vinA nathI jaina zive tri nA ja che te jArI, zuMbata che ja pathadara ujave nI bhAvanA vyakta karI lI. mahatvanA che A beThakamAM jA judA deza paNa jArI karavAmAM AvyA che. je anyatra ApyA che. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 pramukhazrIne upasaMhAra chevaTe chatranA pramukha zrI izvaracaMdrajIe UpasaMhAra karatAM sArasvata satrane tathA upAdhyAyajIne bhavya zabdamAM aMjali ApI pitAne AnaMda vyakta karI pUjya munirAjone, satrasamitine, svAgata pramukhane, tathA judI judI vyaktione abhAra mAnya ho. aMtima AbhAra tyArabAda zrI jazubhAI jaine svAgata pramukha, svAgata samiti, vidvAne, prophesare, zeTha jIvAbhAI zrI vADIlAla Adi tathA AmaMtrita gRhasthane tathA pradarzanamAM pUjya upAdhyAyajI bhagavAnanI svaharatApharIya bahumUlya kRtio vagere sAdhane pUrI pADanAra 5 munivara zrI puNyavijayajI mahArAjane, tathA judA judA kAryakarane AbhAra mAnIne chevaTe satranA janmadAtA mahArAja zrI yazovijayajI mahArAjane gujarAta DabhoI tathA jenasamAja kadI nahi bhUla vagere jaNAvI temane paNa AbhAra mAnyA hatA. sabhAmAMthI jayanAdenI ghoSaNAo thaI. pUjya mahArAjazrIe vidAyagIrI lIdhI. pramukhazrIne vidAyasatkAra ane satranA pramukha zrI izvaracaMdrajIne phUlahAthI satkAra karavAmAM AvyA hatA. reDIo para broDakAsTa tA. 8-353nI rAtre ATha vAge baDA reDIo' upara jaNItA vidhAna che. bhegIlAla je. sasirAe satranI ujavaNI ane zrImadda yazavijyajInA jIvana aMgenA samAcAra rIle karyA hatA. gurumaMdiranA dvAreghATana samAraMbha tA. 8-3-53nI savAre zrI yazovijayajI maMdiranA dvAra-ughATana vidhi koi vADIlAla cakSujanA zubha haste thaye hate. zeTha jIvAbhAIe gusmatanI tathA zrI pratamadAse guspAdukAnI prathama pUjA karI hatI. te prasaMge zeTha puratamadAsa taraphathI eka hajAra rUpiyAnI tathA zeTha jIvAbhAI taraphathI rUA. 501nI sakhAvata upAdhyAyajInA smAraka kAryamAM jAhera thaI hatI ane satranA bIjA divase muMbaIvALA zeTha jIvAbhAI pratApasI tathA zeTha vADIvAla caturbhuja tathA zeTha pAsetamadAsa suracaMda taraphathI navakArathI karavAmAM AvI hatI. phAgaNa vada 6 tathA nA banne divase DabaIvALA bhAIo taraphathI svAmIvatsala karavAmAM AvyuM hatuM. pAdAMva prativAdAMzca padantI nidhitAMstathA / tattvAntaM nava gacchanti tilapIlaphayadgatau // sarva paravaze dukhaM sarvamAtmavazaM sukham / etadukaM samAsena lakSaNaM sukhadumnayoH / / upA. zrI vijya] ku. ni. tathA sa. hAGi. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijyajI jJAna-sAhityapradarzananuM zeTha parasotama suracaMdanA haste thaeluM udghATana pU. upAdhyAyajInA vahastAkSaranI bahumUlyakRtionuM suvarNaherethI thaeluM pUjana hajAre mANasee nIhALeluM pradarzana upAdhyAya zrI vijaya sAravata mUtra matsara nimitte eka nAnuM paNa viziSTa prakAranuM suMdara na javAmAM AvyuM hatuM jenuM udaghATana. sAtama zanivAranI savAre dharmapremI zaka paDyottamadAsa suracaMdabhAI dhrAMgadhrAvALAnA guma se karavAmAM AvyuM hatuM. zeTha putama suracada jaina sAhitya ane tene pracAra karavA bAbatane khAsa ullekha karI jaina saMkAmAM bhAratanI bhavyasaMskRta saMgharavAmAM jaina sAdhuoe bajAveddI kIMmatI sevAne aMjali ApI hatI. ne A prazane vAraMvAra cejha prajAne aneka prakAranuM jJAna ApavAnuM sucana karyuM chuM. te prasaMge gujarAtanA ripa sthApatyanA uM abhyANI bhAI himAkAnA premAnaMda zAha eca. e. e, jaina kalA upara TUMkuM vivecana karatAM jaNAvyuM hatuM ke "kSAratIya kalAnA ItihAsamAM jaina saMskRtine ghAja meTe kR che. ane vidyAtrika kALamAM maLanI yuAima sauthI prAcIna-maurva jamAnAnI eka jaina mUrti ja che. jaina saMghe bhAratanA keI paNa dharma kAM vadhAre saMbhALapUrvaka pitAnA prAcIna grA, vAlA tathA ji vagerenI sAcavI tathA akilAzika no rAkhavA prayAsa karyo che. prAcIna jaina sthApatya ane kalAnA haju zu aA thI kAya tema che. AgaLa cAlatAM jaNAvyuM hatuM ke khAsa karIne bhAratanI prAcIna nagarI cAMcI (bhelA najIka)mAM jaina dharmanI daSTie temaja bhAvanI kakkA, ItihAsa vagerenI daSTie zayana thavAnI khAtra rUra che. vaLI khedakAmanI AratA upara bhAra mUkatAM jaNADyuM hatuM ke AvI ja bIjI jarUra madhyakAlIna gujarAtanI bhavya nagarI caMdrAvalInA ane ekTa karavAnI, gujarAta pATavu, strI nuM vallabhIpura, tethI vaLI paNa chuM bhinnamAla, AravanuM zrImAlapura, khedakAmanI khAsaM jIAta mAgI le che. prAcIna jaina ItihAsanI khUTatI kaDIo meLavavA mATe A jagyAe temaja bhAratane pazcimacAga grothana mAnI le che. A pradarzanamAM gujarAtanI prAcIna bhavya ziva zarInA, samaya ocho athavAthI baTuM re ja navA rajU karavAmAM AvyA che jemAM khArIne ApyA ane vasaMtagaranI dhAtu prakriyAonA cukhya che. prarzanamAM nyAyAcArya upAdhyAya zrI vijyajI mahArAjanA pitAnA ja hAthe khelA prajonI pratA temaja temanA granthAnI bIjI harikhita tema ja temanI prasiddha ane agni anya A paNa rajakaravAmAM AvelI che. eksa liminarI pradio jaNItA sAdhaka anirara zrI puNyavijayajI hArAjanA saMgrahanI che. vaLI muni zrI vijayajI (I), pravartaka zrI kAnirivajI, anirI Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 huM savijayajI, temaja prAcya vidyA maMdira'( vAdarA)nA anya bhaMDArAmAMthI A prate rajU karavAmAM AvI che. pratA rajU karavAmAM pati lAlacaMdra gAMdhI, tathA munizrI yAvinyajI mahArAje bhAre jahemata udArI che. temaja zeTha ANuMcha klyANajI amadAvAda, zrI mukti kamaLa jaina mena jJAna maMdira vaDedarAnA saMgrahanA phoTA, tathA munizrI puNyavijayajInA saMgrahanAM bhavya yantrapaTa, vinatipaTA, suvarNa-ropsaakSarI sacitra prati vagere itara sAhitya rajU karavAmAM AvyuM hatuM. jaina zilpa ane kalAnA ceDA namUnA rajU karIne tenI viziSTa khUbIoneA khyAla ApavAnA suMdara prayAsa karyAM hatA. zrI gAladAsa kApaDIAge banAvelA ane jaina sAhitya madiranI mAlIkInA bhagavAna zrI madgAvIra svAmInA vana prasaMgAnA AkarSaka suMdara citrA sahu krAInuM khAsa dhyAna kheMce tevA hatA. phrImatI prati khAsa kAcanA kesIjhamAM mUkavAmAM AvI hatI. pradarzananA lAbha jaina-jainetaravarga moTI saMkhyAmAM lIdhA hatA. eka bAju praznamAM nyAyAcAya, nyAvizArada pU. upAdhyAyajI zrImad yavijayajI mahArAjanI upalabdha mudrita pratAkAra te pustakAranI tamAma kRti khullI karIne mUkavAmAM AvI hatI. jesalameramAM maLelI prAcIna kalAkRtinA paNa namUnA mUkavAmAM AvelA hatA. pradarzanamAM sArI evI sAmagrI prakhara sa Mzodhaka munivara zrI puNyavijyajI mahArAje ApavA udAratA batAvI hatI. ne dareka saMsthA ane mokalAvanAranA pravacanamAM AbhAra mAnavAmAM AvyA hatA. * * * satra pasAra karelA savA rAva 1, A saMmelana mAne che ke nyAyavizArada nyAyAcAya maheApAdhyAya zrI yajJAvijaya mahArAjanuM ramAraka nIcenI rIte thavuM joIe, (1) teozrInA granthAnuM tulanAtmaka ane zAstrIya paddhatie te te vizvanA regya vidhAtA dvArA saMpAdana karAvavuM joI e (2) temaNe je je viSayAnA granthA racyA hAya te viSayAnA tathA jaina tattvajJAnanA abhyAsa mATe samucita ceAjanA karavI. (3) rAkala heAya te sthaLeAe temAzrInA granthAnA abhyAsa mATe zrI yAvijaya abhyAsa-tulA sthApavAM. (4) tethrInI atyAra sudhI aprApya qhAtI kRni meLavI ApanArane cAgya pAtiSika ApavuM. (5) teozrInuM vanacaritra ceAgya svarUpamAM badrAra pADatuM ( 6 ) teozrInI janmabhUmi proDDamAM cegya smArakanI sthApanA karavI. (7) JA sArasvata satranA prasaMge AvelA niSadhAnuM prakAzana karavuM. ( 8 ) samayanA abhAve je vidvAne pAnAnA nibaMdha maeNkakSI kayA nathI temane peAtAnA nidhA traNa mAsamAM mekalavA vinati thavI. (9) uparanA rutu amalamAM mUkavA mATe vadhu sabhyo umeravAnI sattA sAthe nIcenA sabhyonI mini nImavAmAM Ave che. (jaina muni ane gRhastha vidvAna tathA jaina AgevAnanI eka samiti nImavAmAM AvI che jenI pAdI bAgaLa chApI che). mAM rAva : 2 bhAratavarSanA ane viSanaH guAEAnanA sAMskRtika vikAsamAM jaina sAhityane vizALa phALA che. te dRSTi lakSamAM rAkhI samana mAvAna zrI sayAjIrAva gAyakavArDa prAmya vazamAMdira jaina pAMDatakArA jaina sAhityanAM saMpAdana mATe vamAMthI me.janA karI hatI, te lama ii thayuM rI cAlu rahI, hAlamAM sadara jagyA kamI karavAmAM AvI. A samelana mArASTra sAta yunivarsiTIne Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgrahapUrvaka bhalAmaNa kare che ke jaina sAhityanA saMpAlanuM kAma thatuM rahe te mATe pUrvavata cAjanA cAlu rAkhavA mATe ghaTatAM pagalAM tAtkAlika bharavAnI vinaMti kare che. kAva: 3 muMbaI rAjyamAM AvelA tamAma vidyApIThamAM be eka sTaDIjha vagere ane tenI aMtargatamAM 5 ardhamAgadhI (prAkRta bhASAne pAnapAnanAM prabaMdha mATe A samelana je te vidyApIne AgrahapUrvaka bhalAmaNa kare che. TharAva: 4 ardhamAgadhI bhASAnuM zikSaNa dvArA apAvavA bhalAmaNa agene. karAva: 5 jaina samAjamAM ardhamAgadhI bhASAne pracAra thAya te mATe tene A saMmelana bhalAmaNa kare che ke temaNe pitAnA bALakane A bhASAno abhyAsa karavA ye preraNA karavI ane ghaTA pradha kara. TharAva: 6 jaina jJAnabhaMDAranAM cipa zAstrIya paddhatithI taiyAra karI prasiddha karavA A saMmelana te jJAnabhaMDArAnA vyavasthApaTTane AgrahapUrvaka vinati kare che. karAya : 7 muMbaIrAjya mATe zrI mahAvIra kayANu-jayaMtine divasa sarakAre gejhaTeka tahevAra tarIke jAhera kare che. mulkI kacerIomAM te divase rajA rAkhavAmAM Ave che. vaDodarA pratibhAM vipula namrakhyA che. tethI vaDalAnI divAnI kacerIomAM mahAvIra jayaMtinA divase rajA pALavA A satra vaDerAnA DIsTrIkaTa jajane AgrahapUrvaka vinaMti kare che. #Ava: 8 zrI yadavijayajI sArasvata satrane pitAne AMgaNe AmaMtrI tenI bhavya rIte ujavI ane zrI saMdhamAM saMpa saMgaNana sAdhavA badala DAInA zrIsadhane hArdika abhinaMdana Ape che. TharAva : 8 A satranA janmadAtA ane preraka sAhityapremA munizrI yazovijyajI mahArAja pratye A camelana pitAnuM RNa vyakta kare che ane temanA pragatikAraka vicAro ane bhavya A badala teozrIne tathA temane saMpUrNa sahAyaka teozrInA gurudevA-pU. AcArya zrI vipratApa surIzvarajI mahArAja tathA pU. AcArya zrI vijayadharmasarIzvarajI mahArAjane abhinaMba pUrvaka dhanyavAda Ape che. raha- aa nA rAka jalA ghanA ADA prakhara aA kAyApat. "na patramAM utAra. DabheInuM sukhada samAdhAna ThAImAM vijayadevasUri pakSa ane sAgara pakSa vaccenA dukhada kSetrane lAMbA varase je sukhada aMta AvyA te sAMbhaLIne rathAnika ne bahAranA bhAIone AnaMda thayo ane pU. upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAjane prabhAva vadhu prazaMsanIya banca, kAraNu ke Aja cudhInA aneka prasaMgamAM thayelA prayatno kaya niletA banyA, te Aje banI gayA. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAMgadhrAnA muMbaIvAsI zeSa pusAttama sucaMda pradarzanane khulluM mUkyuM tyA jhaDapAalI taravI. mALumAM satrAtsavanA AyAka pu. munivara zrI vacha kAnA che. satranA pramukha ane samAnA sabhyAnA anAthAlanA 5:1 yu. namA para pAnAnuM 112 29 tu Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 #_* ma ... IN 31311 3 I]], LI dw DabhAInA maDApAdhyAya zrIyovijayajI jaina jJAnagadiranA bhagya cukAmamAM pradarzana samiti taraphathI je bhagna pradIna gAvavAmAM AvyuM hatuM, tenI tasdIra : A pradarzanamAM pU. upAdhyAyajI bhagavAna zrImad yoAvigajI mahArAjanA svahastAkSaranI janmakRti. tennInuM anya hastagikhita sAhitya, tema ja tamAma mudrita sAhitya, tathA pragaTa kRtiSedha vagere mUkavAmAM AveluM. temaja jaina ziSpa-sthApatya tathA citrakaLAnI prAcIna arvAcIna masUyakRtiSA paNa rajU karavAmAM pAvI hatI. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI A sa~Sa sAdhavAmAM e te jANItuM ja che ke mahatvanI Adya preNA pU. vimAnanachinA ziSyAnI hatI. teo chellA mahinAothI e IcchA rAkhanA hatA ke pU. upAdhyAyajI zrIyovijayajInI pratiSThA tathA saMtrAtsava prasaMge ekatA thaI jAya tA ujavaNI jhera dIpI uThe. temAM pU. madvArAja zrI yajJavijayane tA A bAbatamAM bhuja dhagazca hatI. te sahu padhAryA. bIjI bAju pU. A. zrI ja khasUrijI mahArAja paNa padhAryA eTale baMne pakSanA AcAryAMnA AzIrvAda tA hatA ja, paNa e pa krama bane? te vicAro cAlanA hatA. tyAM pU. upAdhyAyajInI prati te satreAtsava nimittaja khAsa bhAga levA muMbaInA AgevAna zeTha jIvatalAla pranApasI, roDa vADIyAla cartubhUja, roka parasAnama sacade, tathA zrI khadAmIsAheba prasannamukhabhAI AvI paDeoMcyA. pU. A. zrIvijyamAnasacchinA ziSyee A tripuTIne preraNA karI, eTale phAgaNu vadi sAtamanI pere praniSThAnA ane satrAraMbhanA par3elA ja divase baMne pakSanA * AgevAne bhegA thayA. pAMca vAganAM samAdhAna thayuM. te teja divase baMne pakSanA AgevAne vijayasabhA taraphanA jamaNavAramAM vijayasabhAnI vADImAM sAthe besIne jamyA. . enI khuzAlImAM teja vakhate satra te praniSThA para AvelI muMbaIvALI zrImaMta tripuTIe AmanA divase satramaMDapamAM ja peAtAnA taraphathI navakAsIjamaNunI herAna karI eTale saMdhamAM vadhu AnaMda pragaTayo. Ama satra ane praniSTAnA prasaMge muMInA AgevAnanuM AvavAnuM thatAM A samAdhAna sunnA thayuM. muMbaInA AgevAnanI sajjaDa mahenata saphaLa thaI hatI. e mATe sahu kAI pU. upAdhyAyajInA puNyaprabhAvane prazasI rahyuM che. A samAdhAnamAM IneravALA nAthAbhAI tathA vAdarAvALA vagha vADIbhAIe paNu paNI prazaMsanIya mahenata uThAvI hatI. bAkI, pUjya gurudevanI aMtaranI nikhAlasa dirdInI bhAvanAnuM A guMdara phaLa AvyuM. 5 vinayanuM svarUpa lokye'pi vinItAnAM hRdayate sukhamaMginAm / trailokye'pyavinItAnAM dRzyate'sukhamaMginAm // jJAnAdi vinayenaiva pUjyatvAptiH zrutoditA / gurutvaM hi guNApekSaM na svecchAmanudhAvati // x * * zuzrUSati vinItaH san samyagevAvabudhyate / yathAvat kurute cAdhaM madena ca na mAyati // * * x doSAH kila tamAMsIya kSIyante vinayena zra / tenAMzujAna caNDamArtaNDamaNDalAt // zrutasyApyatidoSAya grahaNaM vinayaM vinA / yadhAmahAnidhAnasya vimANa na ghanasannidhim // chidyate vinayostu zuzrUSo'pi paraMpa tairapyagpresarIbhUya mokSamArgoM vinduSyate // upA. zrI vorDavaS ] 16 [vizALa Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satranAM pramukhanAM bhASaNe tathA pU. mahArAjazrInAM pravacana * - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - ----- - - - rAdhA svAgata kayuga kA trAsathakAza AvelA bhAvane avAjavAmAM carcA che. // zrIlADhaNapArzvanAthAya namonamaH // svAgata pramukhanuM vaktavya, zrIyazovijya srAna satranA pramukha cA, vije, ane anya gRjene. - zrIyazovija sAratvana sAmAM bhAga levA Apa cA thI mArI A nAnakaDI nagarI kalAImAM padhAthI che, te prasaMge Apane AvakAra ApanAM ane brAyanuM sthAna karatAM ane atyaMta AnaMda thAya che. amAruM I hAlamAM trIza dArUnI lI dharAvatuM nA jatAM TANuM tAlukAnuM mathaka che. tene kanihAtra garavo che, tenuM prAcIna nAma dazAnI chuM. cha zatA cutha nagaramAM tenI gajunA thatI hatI. pUrve dadi gujarAtamAMthI pharI javAne ane pU dezamAMthI dariyA kinArAnA bralAna zera baMdara naraka jevAra che cA kyAMthI pasAra kare che. vepArakA mathaka tarIke temaja dhAki cUMtinI pratralAne 4 tenI AbAdI curI hatI. gujarAtanI daSTi adanA kapa brA nagaranA ra aTe najhAranI cAreya bAju maMdIra nejapAle kriyA baMdarela je Aje bhAMgI tuTI hAlatamAM chanAM prAcIna rava gAthA gAtA jI patru vidyamAna cheA kriyAnA daravAjAsanI latya ane kalAtmaka kinI ane tenuM sukha sthApatra, pravitra ane kayIene laInA darzane kheMcI TAve che. killAnA tamAma daravAjA cha lALanuM sthApavA ane tethI diro e addhAna sthApatyanA zra ii karavAne mAMcaka ane rasika nihA, tenA pariNAme baMdhAvAvuM netrA, A e kaI jaI, cAMlakI prAcI tenA jIvana kathAne biradAve che. A upavana ahInA nitya ane kalAtmaka gatri jenadira. temAM birAjamAna mahAprasAraka zrI pArzvanAtha thavu vare saMgAthalAvAdaka pratimAo Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 ane tene AdhyAtmika, saMskRti piSaka bhUtakAlIna ItihAsa, prativarSe saMkhyAbaMdha jenA yAtrikone AtmakalyANanA amRtapAnanuM AmaMtraNa Ape che. mahAgujarAtanA maMtrIzvara tejapAle tema ja mALavAnA mahAmAtya pethaDazAhe bhUtakAlamAM A ramaNIya jinamaMdire baMdhAvelA; eTaluM ja nahiM paraMtu ahiMnuM vaidyanAtha mahAdevanuM maMdira temaNe baMdhAvI Apela ema A nagarIne prAcIna itihAsa jaNAve che te samayamAM A darbhAvatI nagarI gujarAtanI pAMca mahAnagarIo paikInI eka nagarI tarIke gaNanA gaNavAmAM AvatI hatI. A e ja mahAnagarI che ke, jyAM-jenI garabIo gAmegAma gujarAta hajI gAya che.te-bhakta kavi zrI dayArAma janmyA hatA. A e ja mahAnagarI che ke jenI puchayamimAMthI pU. paMnyAsa zrI raMgavijayajI ma. tathA pU. zrI jayavijayajI ma. tathA 5. zrI amaravijayajI ma. Adi lagabhaga 60 suni. mahAtmAo dIkSita thaelA hatA. ane Aje ya sAdhu sAkavIo thaIne lagabhaga 40 puruyAbhAo dIkSita tarIke vidyamAna che. AjanA utsavanA mukhya preraka amArA upakAraka, athAga parizcamI, sAhityapremI, avadhAnakAra 5. vidvAna munivara zrI yazovijyajI mahArAja ahIM ja bIrAjelA che, teo paNa janme DabhoInA ja che. A e ja mahAnagarI che ke jyAM, A satra jenA zubha nAma sAthe saMkaLAyeluM che, te mahAna upAdhyAya zrI yazovijyajI vi. saM. 1743 mAM svargavAsa pAmyA hatA. sattaramI sadImAM thayelA padarzanatA, nyAyAcArya, nyAyavizArada A vAcakajaza'nuM nAma tatkAlIna sate, mahAtmAo ane vidvAnemAM mokhare che. teozrI pitAnI apratima vidattA, vipula sAhityasarjana ane vivecana zaktithI laghu zrI haribhadAcArya tathA bIjA zrI hemacaMdrAcArya tarIke prazaMsAne pAmyA che. chellA traNa varSamAM temanA jevI tAka mahAna vibhUti jaina samAjamAM prakaTI dekhAtI nathI. teozrIe prAkRta-saMta- gujarAtI ane hiMdI-mAravADI bhASAmAM gadyapadyamAM lagabhaga 300 jeTalA grajo racelA che. jemAMnA keTalAka prasiddha che tyAre keTalAka aprasiddha che ane prApya che. kalikAlasarvajJa zrImadda hemacaMdrAcArya pachI jaina samAje vipula sAhityanA sAkAra ane navya nyAyanA prakhara vidvAna tarIke bIjA "nira'nI gujarAtane bheTa ApI che. teozrInA svargagamana bAda bIje ja varSe vi. saM. 1745 mAM pratidina temanI pAdukA ahiM sthApita thayelI che. te pAdukA sthAne nUtana gurumaMdiranI racanA thaI che. tenA pratiSThAnA zubha TAMka, ahIM ja birAjamAna, vartamAna zrI yazovijayajI mahArAnI preraNAthI ghaNAgone evI bhAvanA thaI ke supa- prati e te ApI zatAbhAvanAnuM jIvatuM prerakRtmaka pratIka chevAnI jarUrI che ja. chatAM e eka bAbhakti ke aMjali che. temanI sAcI bhakti ke aMjali te temanI vidattAne je tevI vilana Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 paripaTTa dvArA teozrInI kRtiono, teozrInAM sAhityanI, teozrInA siddhAMtonI carcA thAya ane jJAnagoSTi dvArA koI sthAthI cejanA ghaDI kaDhAtha temAM rahelI che. te bhAvanAnuM pariNAma e AjanuM "sAvata satra" che. sAravata satra e saMskAra utsava che ane mAnavajIvanamAM tenI kiMmata ghaNI che. A utsava amArA gAmamAM ujavAya che tethI ame zIrava anubhavIe chIe. zAzana prabhAvaka pU. AcArya zrImad vijayakanIzvarajI mahArAjanA paTTadhara ziSya pU. AcArya zrImad vijyagratA surIzvarajI, teozrInA paTTadhara vidvAna AcArya zrImad vijayadhamakIvara, tathA teozrInA ziSya sunizrI yazovijayajI mahArAjane huM ami vAdana saha AbhAra mAnuM chuM. jeoe jaina itihAsamAM thAdagAra rahI jAya tevA ane prasaMga ne lAbha amane apAvyo che. dUra dUrathI damajAka karI padhAranAra pU. AcArya zrImada vijayapratAparIzvarajI ma. tathA parama pUjya A. zrImad vijaya mAkakSarIzvarajI mahArAja tathA padhArelA 5. sAvI mahArAjAone paNa huM vaMdana karuM chuM. bIjI eka kRtajJatA mATe vyakta karavI joIe te e ke eka pitA pitAnA putra tarapha je vAtsalya bhAva dharAve tevA ja bhAva sva. pUjaya AcArya zrImad viSayanasurIzvarajI mahArAja amArA zretra pratye dharAvatA hatA. tyAra bAda teozrInA vidvAna ane zAsana prabhAvaka rivya-praSTie paNa amArA pratye te ja bhAva dharAvatA AvyA che. InA dIkSita puruthAbhAone maTA bhAga teozrInA AjJAti che. bhAInuM AyaMbila khAtuM, sevAsadana saMsthA teozrInI preraNAnuM ja pariNAma che ane pUjaya upAdhyAya mahArAjanuM jaina saMgha uparanA aneka upakAranuM RNa adA karavAno sauthI vadhu dhagaza, prayAsa teozrInA ja trasutAya che. je vAta jaina samAjane jANItI che. ane pR. upAdhyAya thaine Aje ujavAta kAna- cAritrAtsavane mahAna prasaMga paNa temanA ja bhagIratha prayatnane AbhArI che. tethI tethI huM bhari sUri vaMdanA karuM chuM. pUtyazrIone, ne amArA saMghanA gaurava sAdhuranA mahArAja zrI vijyajIne vinamra vinaMti karuM chuM ke Ape je utsAha ne dhazAthI kArya Adarza che, te ApanA zurudevatA zubhAzIvAdathI avazya pUruM karaze. ame amAre banate sahakAra jarUra ApIzuM. bIjI eka vAta kahuM ke, AdhI paMdara varSa upara amane A mahApurathanA samAdhi sthaLane puraskAra karavAnI bhAvanA jAgI, jAlamAM khullA pahelA sthaLane zrI saMgha navuM vana ApyuM ane Aje te te sthaLe, bhavya Aphrijina pAduka, bhagavAna mahAvIranI vibhUminI bhavya yAda ApanuM ramaNIya jalamaMdira, paramavibhUti pU. upAdhyAya zrImada cavijayajI kRpAdukA maMdira, TAImAM ja svargavAsI thayela pU. AcArya zrIma Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya mohanasurIzvarajInuM gurumaMdira vagerethI eka parama zAMtinA dhAma samuM AdhyAtmika sthAna banI gayuM che. bahAranA yAtrAthI tyAMnI pavitra ane AdhyAtmika havAne kaI judo ja anubhava laIne jAya che. A sthaLanA punaridvAramAM sva. pArekha zeTha jIvaNulAla cunilAla tathA paTela zrI caMdulAla hIMmatalAla ane temanA sAthIdArane phALe mahatvanuM che. upadezadvArA Arthika sahAya karAvanArA judA judA pU. munirAje ne sAvIjI mahArAjAe paNa yAda AvyA vinA rahetA nathI. haju amAruM kArya adhuruM che. pU, upAdhyAyajI samasta jaina saMghanA hatA, te catuvidha jaina saMghe je sahakAra Ape che te. baTake tethI vadhu sahakAra Apaze tevI huM vinaMti karuM chuM. 5, upAdhyAyajI ApaNe mATe mahAna che. teo najIkanA ja mahAna upakArI che. bhagavAna umAsvAtivAcakanI cAra nAnA bAnA"nI ukti pramANe pU. upAdhyAyajInI mokSaprAptinA kAraNabhUta kevI mahAna zraddhA, kevuM agAdha ane akhUTa jJAna, ane kevI anupama cAritrazIlatA hatI, e ahIM padhArelA vidvAnonA pravacanothI sAMbhaLaze ja, huM te tene mArA zata zata vaMdana karIne zAsana devene prArthanA karuM chuM ke AvA aneka upAdhyAyajIe samAjamAMthI pAke ane jainazAsana ane jagatane prabhAvita banAve. A satrane hetu eka ja che ke pU. upAdhyAyajI jevI mahAna vyaktine baha6 gujarAta ane bhArata oLakhatuM thAya, ATalI bhUmikA A satra UbhI karavA mAge che. jethI temAMthI bhAvi kaI sakriya pariNAme janma pAme. amAre AMgaNe padhArelA sajjanonI sevA - bhakti mATe svAgata samitie ucita tamAma prabaMdha karyo che, chatAM manuSya sarvazaktimAna te nathI ja ema samajIne amArI uNapa lAge te udArabhAve kSamya gaNaze tevI namra vinaMti karuM chuM. Apa sau vidyAne je mahApuruSanA nAma sAthe joDAelA A savamAM bhAga laI rahyA che, te mArI Apa sahune vinati che ke temanA adhUrA rahelA kAryane vega maLe, temanI jJAna, vidattA ane mahAnatAne Ama janatAne lAbha maLe, evI keIjanA ghaDI kAle te A satranI ujavaNI sArthaka thaze. pharI eka vAra Apa saunuM aMtaHkaraNapUrvaka svAgata karI viramuM chuM. zipa jAna 1 niH 3. zrImALavAmAM vi saM. 2009, 5 6 7-8, zani-va na bAlacaMda jeThAlAla zAha of, -8, 1958 pramukha svAgata samiti, bhAI. vIra saM. 24 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAdha kSatranA ghATana pra kriTanA pramukhe kadalA vaktavyanI bAdha arajI karI che. huM zrIyazovijayajI sArasvata satra ughATana prasaMganuM vaktavya pramodamAsAdya guNaH pareSAM, yeSAM manirmani sAmyaminyo / rIte kevu ranaH prA gurUka minin -zrI vijayajI [ vadha: zrI prasannamukha curacaMdra badAmI bI. bAra-2 jethI jaja, ke, muM. sahaja ane sannAo, zrI vijayajI zrAva sUtranA amAraMbhanuM vATana karatAM mane ja AnaMda thAya che. huM atyAre mArI cecanA agratAnA prazya carcA nathI. mAnuM chuM ke A kArya mATe mArA karatAM vizeSa lAyaka vyaktine mUtranA muddA ura caLavI zakyA hatA chatA paNuM temaNe je mArA tarapha caMdubhAva thI A kAma ane saMpyuM che te mATe temane AbhArI chuM. A sthaLa (TAI) e zrI vizvajInA jIvana pravAsa aMtima sthAna che A samAraMbha a jaya e sarva rIta cavya ja che. ghaNA lAMbA kALe pazu A kAI hAtha dharavAmAM AvyuM che te mATe cumAraMbhanA jeke ane A satranA anya ra temaja pragaTa apragaTa sarva kAryakarone huM mArA hArdika abhinaMdana ApuM chuM. baMdhuo! zrI vizva che ke hatA, kayAre emane janma che, emanI jIvana cathI zI hatI, emaNe sAhisya zuM zuM karyuM, emanA samayamAM dezakALa ane dharmanI kevI paristhiti hatI ane e paristhiti paratve emane zuM phALo hatA, eo kayAre kALadharma jAo? vagere vize upara vistRta vivecana ke vivara karI huM Apane samatha na8i 24, e kArca 8 ahiM vadhArelA vikrama saMpu chuM. dA TUMkamAM eTaluM ja kahIza ke enI oLakha ApaNe Aje emaNe karelI kRtanI upAsanAthI karIe chI. e tApAtranA eTalI ucca kakSAnI hatI ke emane bhagavAna zrI hariri ane katrikAla sUrapha thI hemacaMdrAcArya pachInA prathama ane grAma vakara kahevAmAM AvyA che. bhAratIya darzanazAnI takAlIna eka paNa zAkhA evI na hatI ke jemAM emanI pratibhA camakA na mAro rAya. emaNe saMskRta ane prAkRta bhASAmAM lakhyuM evuM ja nahiM paNa zrAvya mAtrA mATe gujarAtI vagere kalAkAmAM pa vipula hiro hAtha dharyo che. zrAthanA eka ara ane dvitIca hotaka tarIke teo vyAti pAmyA che, ane phulI zrA, nyAyAcArya dizAAdi aneka biradane temAM prApta karyA che. jJAnanI emanI akiTa upAsanA tenAM upAchAyathana te eka "mahAtapadavIjha karIne trAthI gra ! Aje ApaNe jIvananI suratAne alAya phA bApanA pAkane ja nakkI karI na karIe chIe. ApaNe jANIe chIe ke bAya ce te atyaMtara tapanI putrIne arthe ja che, ane tethIja atyaMtara vayane bAdAna karatAM zrI Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kakSAmAM mUkyuM che. chatAM atyaMtara tapane eka prakAra "svAdhyAya che, tene ApaNe joIe eTalo Aje apanAvatA nathI. vicAre, ke upAdhyAyazrIe pitAnA jIvana daramiyAna je vipula sAhitya saryuM che te mATe temaNe keTakeTale svAdhyAya karyo haze, ane tema karI keTakeTalI tapasyAnA bhAgI thayA haze! emaNe e mahAna tapasyA phakta ekalA pitAne ja mATe nahi paNa sva ane para bannene upakAraka nIvaDe e rIte AdarI ane apanAvI. ethI ja huM emane Aje "mahAtapasvI" kahI saMbadhuM chuM ane jaina samAjane bhArapUrvaka araja karuM chuM ke kevaLa bAhyatapanA cIle na cAlI, jarA AgaLa vadhI, AjanA samAraMbha jevA aneka sArasvata satra cha svAdhyAya rUpa atyaMtara tapanI sAcI ArAdhanA kare. jaina samAja upara upAdhyAyazrIne anahada upakAra levA chatAM jaina samAjane akSamya aparAdha e che ke aDhI varSanA TUMkA samaya daramiyAna paNa e emanA amUlya graMthane saMpUrNapaNe sAcavI zakayo nathI, ane emanA aneka graMtho hajI alabhya rahyA che. A mATe ApaNe game te bahAnA kADhIe paNa mULamAM joIe te ApaNI jJAne pAsanAnI- svAdhyAyarUpa tapasyAnI - ja khAmI che. chatAM hajI paNa AzA rahe che ke ApaNe atyaMta khaMtapUrvaka zedha karatA rahIzuM te ApaNe gumAvyuM che te paikInuM ghaNuM punaH prApta karI zakIzuM. A uparAMta eka vAtane khAsa ullekha kare jarUrI dhAruM chuM ane e, e che ke upAdhyAyathI eka sAcA diddhAraka ane zraddhAcAra prarUpaka paNa hatA. tAtkAlIna tAMbara jaina samAjamAM je bagADe vyApta thaI gayA hatA tene dUra karavA emaNe prakhara pArtha sence ha. emanA prabaLa pratApI AtmAe ane emanA samakAlIna zrIsatyavijyajI ane zrIAnaMdaghanajI mahArAjee e kArya e vakhate karyuM na hatuM te jana samAja bhraSTAcAranA gartamAM keTale kheMcI jAta te kalpavuM muzkela nathI. upAdhyAyajI jene nAMbara saMpradAyanA hevA chatAM emanI vidyAviSayaka daSTi eTalI vizALa hatI ke paMDita zrIsukhalAlajIe kahyuM che tema " e pitAnA saMpradAya mAtrAmAM samAI na zakI." ane tethI ja emaNe pAtaMjalagasutra ane dIgaMbara saMpradAyanA adasahavI nAmanA graMtha upara paNa vyAkhyA lakhI che. emanA samakAlIna zrImAnavijyajI upAdhyAe emane "dutakevalI" karI saMdhyA che. AvI mahAna vibhUti ApaNane kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya pachI lagabhaga pAMga varSe seMpaDe che. haima sAraravata satra' pATaNamAM ujavAyA pachI ja vize Aje ApaNane kI yazovijayajI sArasvata satra samAraMbhane prasaMga prApta thayela che. ene udaghATana vidhi ApanI AjJAne vazavartI thaI karatAM prAraMbhika zikSakamAM jaNAvyA pramANe icchuM chuM ke upAdhyAyanA guNo vaDe pramAda pAmIne ahI padhArela sarva vyakti samatA rasudamAM mama bane, tenA mananI prasarAtA khuba virAje. tema ja temanA paNa te te guNe khUba nirmaLa bane. aMtamAM ApanI mArA taraphanI sadabhAvanAnI lAgaNI mATe pharIthI hAdika pakAra mAnI, mArA vaktavyanI samApti karatAM A satra samAraMbhane khuddA evA ja kahuM . Apa ane saharSa vadhAvI leze ema pachI, ghiAra nuM javAna, je prArthanA sAthe viramuM chuM. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrIyovitha sAsvatasaghanA pramukha, tarka, nyAya, sImAMsAna dAnika pati zrIIzvaracaMdrajInuM pravacana vidra, aneka bhAvika thaizvarathama pramukhasthAnathI vinAyuM ane prALuvAna prana karyuM" hatuM. te praznane haga thatAche saMyukta banIne AvyuM hatuM, ane te jari prathA pAmyuM hatuM. te bhANanI prApya noMdha anna raz karavAmAM AvI che. saMpUrNa vaktavya tuM na karI zakA Asa nipha bhUpA ] bhAva bahuta ca nAnA ThIka jIvake kanyAgake liye vicAra karate rahe haiN| isake liye logani jovakA saMgArakaM sAtha kyA hai isakI gaMbhIra parIkSA kii| isa parIkSAka footeras for prathA do vibhAga ho gaye / eka aura ye loga the, jo bedako pramANa mAnane the, dUsarI ora ve the, jinake liye veda pramANabhUta nahIM thA / darzanazAsrake gaMbhIra vicAra bAda meM pragaTa hue| pahale pahala jIvana zrAcAra-vyavahAra kara manameda huaa| jo loga vaidika isa prakAra bhI the jo yakSa pAhAkI dharma mAnane the / unakI kI vicAra anusAra svargakI prApti hotI thI / pramANa mAnakara mitra vina doga janmake kAraNa kI vyavasthAko kulameM upanna huA ho; aura usake guNa-gocina na ho, usako zAvakA jJAna na ho, aura vaha mithyAbhAgAdapi duSita bhI hotI thI ve loga kula utpanna hone kA pujanIya mAnane the | miM bhinna bhinna hiMsA pAparUpa nahIM thI / yajJapazu " zragniyomiyaM pazumAnyena" ityAdi vedavAkyako pazu vadha hotA thaa| isake atirika ima kA svIkAra karate the | yadi koI usako vaidika loga zrahmaNa hogI pradhAnatA thI . isa dUsarI aura kucha svataMtra vicArake loga the| jinakA vaidika loga ina do siddhAntoM para pradhAna virodha thA / yadyapi prAcIna kAmeM isa prakAra vaidika loga bhI the, jo ya 1 rudra mAnane the | aura vo janmanimina na mAnaka guga-karma nimitta svIkRta kara the / paraMtu isake loga usa samaya anya saMkhyA meM ho gaye the / isa vaidika nAma "yakSa pazuvadha " aura "janmakathA" ina do kI kiyA jAnA thaa| isI kAu svargI kisAna isa prakArake loga bhI the jinhoMne kahA ki haiM para hI pAtra honA hai usakA duHkha bhoganA par3atA hai | ye vicAra mAjhvyamanake anuyAyI the | ma aura sa ka duHkhakA kAraNa mAnA gayA hai| pUrvamIma prathA aura kumAra yaha Adi AcAryoka manAnusAra yajJa kI diyA thA hai| usameM bhI nhiiN| inakA prakAra gaMbhIra vicAra Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 hone lage bAda meM jaba saMsArake mUla karmoM para vicAra hone lagA taba vedavAdI loga AtmAko aura kucha anya padArthoMko nitya kahane lge| para jo vedako nahIM mAnate the; unhoMne mUla kAraNako sarvathA nitya nahIM maanaa| bhagavAna buddha; jinhoMne saba padArthoMko kSaNika aura anAtmaka kahA | bhagavAna mahAvIrane vastumAtrako utpAda-yaya aura dhauvyase yukta btlaayaa| ina vacanoM para bAdameM hone vAle bauddha aura jaina tArkikAMne kSaNabhaMgavAda aura anekAntavAda - syAdavAdako dArzanika rUpameM pratiSThA kI ina vAdoM ko samajhane ke liye eka sarala dRSTAnta denA ucita samajhatA hai| eka vastuko dekhane para sAdhAraNa logoM kI aura vicArakoM kI buddhimeM bahuta bar3A aMtara hotA hai / (jeba meMse rumAla nikAlakara) mere pAsa yaha rumAla hai | yadi yaha pUchA jAya ki isa rumAla ke kAraNa kauna haiM aura unakA isa rumAla ke sAtha kyA saMbaMdha hai ! to sAdhAraNa logoM kI apekSA vicArakoM ke uttara bahuta bhinna hoMge / sAdhAraNa loga sthUla dRSTise dekhate haiM aura sthUla vastu prAyaH sabako samAna dikhAI detI hai| mA ve hai yA pola hai yA lAla hai ? isa viSaya meM to kisIkA matabheda nahIM ho sakatA | yadi hogA to zveta kaheMge, pIlA hogA to pITA kaheMge / paraMtu yadi pUchA jAya ki yaha rumAla sundara hai yA nahIM ? to sabakA uttara eka samAna nahIM hogA / kucha kaheMge, 'sundara hai,' kucha kareMge, sundara nahIM hai' aura kucha kaheMge 'mundaratA hai sahI paraMtu kucha apa parimANa meM / ' zveta aura pIna rUpake samAna sundaratA sarvathA A~khoseM nahIM dikhAI detI / usakA saMbaMdha manake sAtha bhI hai| mana sabakA samAna nahIM hotA / isaliye eka hI vastu meM saundaryako buddhi bhinna ho jAtI hai / jo vagnu bA indriyoM se anubhava meM na Aye, jisa para manake dvArA vicAra karanA paTTe, usake diyo jAnA svAbhAvika hai | rumAla kAryakAraNa bhAvakA vivAra isa prakArakA hai, sAdhAraNa loga isako udA mana baiThe haiM. ve to yaha kahane lagate haiM ki samAnya tantu rahate haiM, paraMtu yaha vinA dArzanikasaMgata nahIM hai / tantu kAraNa haiM / pa~Ta kArya hai / kAraNa vinA kArya nahIM kaha sakatA / kAraNa kArya binA rahatA hai | tantu dukAna para par3e rahate haiM una samaya na mAla hotA hai, na dhonI honI hai,na kuratA hotA hai | jaba rumAla yA dhotI banatI hai, taba mAyA dhonI binA taluoM nahIM dikhAI detI / 'tantu paTake sAtha hote haiM isa viSaya meM nyAya, vaizeSika, sAMkhya, pUrvamAMgA pa jinakA koI matabheda nahIM | paraMtu prazna huA ki tantu aura paTa parampara mitra hai yA amIna bhinna ho gaye / gautamIya vyAyako mAnanevAlI - tantu aura pahale nahIM hotA / tannu para 17 :: Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avayavani sarvathA bhinna hai| jaba hamako paTa hinbAI denA hai naba kevala paTahI nahIM dikhAI detA kinnu tannu aura paTa donoM hI dikhAI dete haiM. vaizeSikakA bhI yahI mantavya hai| sAMnyoMcA mata hai 'paTa nannuoM sarvathA minna nahIM paraMtu tantuoM meM vidyamAna hai| kevala atrya pame hai / aba sahakArI kAraNa miLata hai no no paTa unnumi atyanta napa rahatA hai bahI pragaTa ho jAnA hai| saMsAgmeM aneka padArtha haiN| vo pAinTa pragaTa nahIM hote| para bAdameM sahakArI kAraNake yogasa pragaTa ho jAte haiN| basa dRzmeM dahI, dahImeM makkhana, nimeM del| isI prakAra dRtrameM dahIko na dekhakara dahIko dRdhama sarvayA avidhamAna RhanA anucita hai| yadi dUbameM dahIM sarvathA na ho aura bAdameM utpanna ho jAnA ho to miTTIma bhI nahIM upanna ho jAnA cAhiye / paTa mI nannuoMmeM pahila anyaka nyuna rahatA hai| vAimeM sahavAga kAraNa yoga ka honA hai| mAgyoMkA yaha mana 'mantrAbAda' nAma prasiddha hai| caudra nAnini RA-unnu aura paTa hai to mina, ghara naiyAyika manake samAna thA mina nahIM haiN| unnuki samUhako paTa Rina haiN|unnu nila bama viziSTa Akara dhAraNa karate haiM to unakA nAma paTa DA bAnA hai| eka pula tannu pRSTa pameM hinvAI detA hai, para unakA samUha paTake rUpameM dikhAI dene lagatA hai| baudAkA pakSa 'saMdhAnavAda' nAma miTTa hai| jaina navanAni kahA- nannu aura paTa na sarvaza dina hai A na marvayA abhinna haiN| cinu minna aura amina hai| unnuma paTa mina hai isAya nannu aura pakA saMvatra hai| yadi paTa yA nantuti amina ho to unakA saMbaMdha nahIM ho skaa| jisa prakAra nantu apane banyo amina hai isaJyi unakA apana banpakaM sAtha aMI maMtra nahIM grIna haMntA / paTakI piMDa usakA nanduka sAtha raha hai| paraMtu unnuoMtrI dRSTile paTa unnumya hai| ata usakA meda nahIM haiN| jaina parimApati anusAra unnu aura, paTa havyA I .amina-Da aura payaMtrI rASTriya mina-aMnatra hai| mamanna jendagana anAnTabAda para.adhina hai| aMntavAdakA pratipAdana baina AganapranthoM meM muzila karane hai| ThamakA hinnA banamaka vedAndrA aura digavA denA saMpradAyaki. AtrAni apane apane pranyAma cyiA hai| canAvara saMpradAyaka mantrAni, midana divA jinandragaNi, malabAdI, harimAbugi, bahAdevamuni, inacandrAcArya, AtryAya yaza vijayatrI, Adina imacA vistRna nikapaNa chiyA hai| digambara saMpradAyaka yannamadra, puapAra, mayacaMca, vizAnaMda trAmI, pramAinTa, zAndina apane granthoM meM usakA vistAra triyA hai| meM samajhanA hU~-prAcIna zrAlaMka *dika aura avaidika aMka vArSika aMbAntavAdakA solAra Rgne the| gauTanIya nyAyadAna Rthai anyAyameM kucha.gannA mana dena unakA dAhuna yiA hai| nyAyadAnake anusAra kucha pAnAhI muba banuko amAva-stralae mAnane yA Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 kucha vaise the, jo saba vastuoMko sarasvarUpa kahate the| kucha kahate the binA nimitta padArthokI utpatti hotI hai / kucha kahate the kevala eka tattva sat hai| ina saba matoMkA niSedha karaneke kAraNa yaha siddha hai ki nyAyadarzanake kartA ekAntavAdako yukta nahIM mAnate the / ' niHsandeha naiyAyikoMke anekAntavAdameM aura jainoMke anekAntavAdameM bheda hai| para usameM atyaMta virodha nhiiN| naiyAyikoMke anusAra kucha padArtha sarvathA nitya haiM aura kucha padArtha sarvathA anitya haiN| paraMtu jaina siddhAntake anusAra pratyeka padArtha nitya aura anitya hai / anekAntavAdake kucha aMzoMmeM vaidika darzanoMkA mata sarvathA milatA hai| mImAMsaka loga kAraNa aura kAryako sarvathA bhinna aura abhinna mAnate haiM / vAstavameM mImAMsaka hI nahIM sAMkhya aura pAtaJjala yoga siddhAntake anusAra bhI kArya-kAraNa bhinna aura abhinna haiM / guNa aura guNI, sAmAnya aura vizeSakA bhI bhedAbheda hai| advaitasiddhikI TIkA - laghucandrikAmeM zrIbrahmAnandajI jaina, sAMkhya aura pAtAla matako guNa aura guNI AdimeM bhedAbhedavAdI mAnate haiN| prAcIna vauddha bhI isa prakArake the; jinake anusAra kAraNa aura kAryameM bhedAbheda vAda thaa| abhidharmakozakI AcArya sthiramatine vyAkhyA likhI hai, usake anusAra sarvAstikavAdI satkAryavAdako mAnate the / aura satkAryavAda bhedAbheda para pratiSThita hai| ekAntavAda aura anekAntavAdameM cAhe kitanA bhI virodha ho; parantu isa viSayameM koI matabheda nahIM honA cAhiye ki 'anekAntavAda eka AstikavAda hai|' kucha prAcIna logoMne nAstika kahakara jaina siddhAntakI upekSA kI hai / parantu yaha ucita nhiiN| jina logoMne jaina matako nAstika kahA hai usake do kAraNa mukhya rUpameM the| .. pahalA kAraNa yaha thA ki jainAcArya jagatke kartA svarUpa paramAtmAkI sattA nahIM mAnate / isa kAraNa jaina mata unakI dRSTimeM nAstika mata hai / parantu jagatkartAkI asvIkRti ke kAraNa nAstika kahanA anucita hai| pUrvamImAMsA ke AcArya prabhAkara, kumArila bhaTTa, maNDanamizra vaidika aura Astika haiM / isameM kisIkA matabheda nahIM ho sakatA / ina tInoM AcAryone kramase bRhatI zlokavArtika aura vidhivivekameM jagat kartA IzvarakA niSedha kiyA hai / inake anusAra vedameM jagat kartAkA pratipAdana nahIM hai| jagat kartAko na mAnane para bhI pUrvamImAMsA ke ve AcArya vaidika aura Astika mAne jAte haiM to jainamata bhI unake samAna Astika mAnA jAnA caahiye| . . . . .. dUsarI vAta-jisake kAraNa jainoMko nAstika kahA jAtA hai-vaha hai "vaidika yajJokA virodha / : parantu vaidika yajJoMkA virodha kaI sAMkhyAcArya bhI karate haiN| phira bhI ve nAstika nahIM Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAne jAte / una mAgnyAcAryAka samAna vainamata zrI mI vaidika yajJoM ke virodha ke kAraNa nAtika nahIM kahA jAnA caahiye| brahmasUtra ke mAdhyameM maganapAda zaMkarAcArya 'pADagA' manakI AlocanAmeM eka vacana una karate haiM / nimukaM anusAra mANDitya maharpina bAga vaidrAmeM parama niHzreyasako na prAta kara. 'yAdhagatra' zAstrakA pravacana kiyA thA / itanA baMda vinda ina paramI 'pAga' mana ke mAnanaMbATa nAstika nahIM mAne jAne isa avasthAmeM janamana avedika hone ke kAraNa nAlika nahIM ho sktaa| AtmAlo sarvathA nitya mAnane ke kAraNa baMduvAdI dArzanika anekantavAda mina ho jAne haiN| naiyAyika-baiTropika ho yA sAMkhya pAtanatra, vedAntI, mImAMjaka yA koI bhI kyoM na ho / yadi vaidika hai no bai AmAko sAnidhya mAnanA hai / bauddha aura jaina isa viSayameM minna manu gyuta haiN| mAnya Rhana haiM "gapariNAmino hi sarva mAtrAH, zeta citi ata:" arthAt matra padArtha maNakSagameM pariNAmI haiN| kevala canunya banchapa AtmA apariNAmI hai| cA~da kahane hai sabhI bhautika aura amaunika padArtha gika hai / AmA mI agika hai| jaina nAyikA kahanA hai-aba padArtha agita mA hai. agika bhI haiN| nisya bhI hai anitya bhI hai| jisa prakAra muvarNa RTaka, kaMga, aMgUThI adimeM anumAna hai paraMca Rka, mya Adi anugana nahIM hai. isI prakAra bannumAtrameM trya anugana mhatA hai aura paryAya parivartanala minna hinA hai / cetanatantrameM hapa-viSAda, sukha-duHncha Adi patra patrinala-mina bhinna hai aura jJAna-caitanya aMza anugata hai| jAnakA harSa-vipAdAdika sAtha manAmada hai| anacAndavAdakA atyaMta vistRta ninapaNa harimara Adi AtrAyaoNna kriyA hai| jandazanakaM sAtha anyAnAMcA aneka viSayameM madada mA~ hai| ina mutra stamaMDaki ghata huNa mI Amantrako svIkAra ke kAraNa anya AtmavAdiyAMka anusAra chaina bhanbAda nA pragitAkA lyAgArI hai| jaindarzana ke pradhAnanyA dAnika vAcAyoMmeM prAcIna Rka bAra AcArya pradhAna hai ) AcArya siddhamana divAkara () mugmilavAdI (e) jinamadrabinAyA aura (e) AcArya harimadrapi / apane meM ina nalI AtrAni anya-lahAnaki mAtrA nigaNa karake banatatvacA prAmANikatA kI praRtryiA hai| gyArahavIM zatAbdImeM mithilAka gaMgApAyAyana va natryanyAyakA prayAnapa prAzana karake yugAntA upasthina kiyA aura usakA prabhAva mArata pAni mAnna darzana para par3A davA haina, haina, viziSTAdvaina ki nAnanaM bAMTa mamI tina naanyAyatrI gelI Azya kara apane apane manacA nizpana RnA Ama nyiA / gyAnhavIM sadI ke andara hunabATa baina aura baudamanaka Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidvAnoMmeM koI isa prakArakA nahIM huA ki jisane navyatarkako zailIkA Azraya lekara apane matakA nirUpaNa kiyA ho| parantu aThArahavIM sadImeM 'nyAyavizArada' 'nyAyAcArya' upAdhyAya yazovijayajI isa prakArake vidvAn hue; jinhoMne navyatarkakA Azraya lekara jainatattvo-siddhAntoMkI prAmANikatA pratiSThita kara dii| AcArya haribhadrasUrijI Adi prakANDa vidvAnoMne jisa tarkakA-hetuoMkA Azraya liyA thA; usake sAtha naye hetuoMkA AviSkAra karake unhoMne anekAntavAdakI puSTi kI thii| usake do cAra udAharaNa liijiye| anekAntavAdake anusAra pratyeka vastu apane dravya-kSetra-kAla-mAvakI apekSAse sat hai| aura para dravya-kSetra-kAla-bhAvakI apekSAse asat hai / isa do prakArakI pratItike kAraNa AcArya haribhadrasUrinI Adine vastuko sat aura asat vatAyA / yazovijayajI upAdhyAya kahate haiM ki bhAva padArtha abhAvake abhAva ravarUpa hai; isaliye sat aura asat rUpa hai / sAdhAraNa rUpase ghaTa AdikA bhAvarUpa (vinA?) apekSA se pratIta nahIM hotA / para yadi usa bhAvako apane abhAvake abhAvarUpase nirUpaNa kare to usakA jJAna bhI binA apekSAse nahIM ho sakatA / abhAvakA jJAna yadyapi sadA apekSAse hotA hai, para jaba prameya Adi rUpase kiyA jAya to usameM pratiyogI AdikI apekSA nahIM hotii| isI prakAra yazovijayajI mahArAjane citrarUpake dRSTAntase bhI padArthoMko ekAkAra aura anekAkAra siddha kiyA hai / java kisI vastumeM nAnArUpa pratIta hote haiM / tava citrarUpakI dRSTise vaha rUpa eka pratIta hotA hai / para zukla, pIta AdikI dRSTise vahI aneka pratIta hotA hai| citrarUpa ke samAna pratyeka dravya eka bhI hai aneka bhI hai| "zrI mahAvIrastava "kI vyAkhyA-nyAyakhaNDakhAghameM zrI yazovijayajI kahate haiM ki dIdhitikAra raghunAtha ziromaNi bhaTTAcAryake anuyAyI tArkika eka dravya meM saMyogI ke bhedako avyApyavRtti mAnate haiM / java anya sthaloMmeM bheda vyApyavRtti hote hume bhI saMyogI dravyameM avyApyavRtti ho jAtA hai / taba satva aura asattva bhI eka vastumeM apekSAke bhedase vinA virodhase raha sakate haiN| isa prakArake aneka hetu haiM / jinakA zrI yazovijayajI mahAgajane apane granthoMmeM pahalA hI AviSkAra kiyA hai| . mahAtmA zrI yazovijayakA pANDitya var3A vyApaka thaa| unhoMne aneka grantha likhe, jo aneka viSayoM para haiM / aneka viSayoM para vistRta gaMbhIra granthoMkI racanA karane vAle vidvAna anyamatoM meM bhI ine gine hI huA haiM / advaitamatameM mAdhavAcArya 150 se adhika granthoMke lekhaka haiN| vyAkaraNa, mImAMsA, vedAnta Adike viSayoMmeM inake prantha pAye jAte haiN| advaita matake vidvAna zrIapyayadIkSita . Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 bhI 100 meM adhika granthaMki racayitA haiM / viziSTAdanake zrIkavi, tArkika kasarI baMkaTAcArya mA aneka dArzanika prabandhI aura aneka mahAkAvyaMki racayitA hai| isa prakAgmaM zrIyazovijayanIna bhI 300 meM adhika grantha liya haiM / sirpha saMskRta meM hI nahIM, prAkRna, hindI, mAravADI, aura gujarAnI mApAmeM bhI aneka granthIkI racanA kii| aisI puNya vibhUnina yadi yugapa dezameM janma liyA honA nA usa mahAmAkA ghara, ghara para pUjana hotA, aura unhIka mAhityaka prakAzana aura pracAraka lie paga purA prayatna karate to bhArata, gujarAna aura mAgnaka jaina samAja aisI mahAna vibhUnike lie, upa sAhityake lie, kadama uThAne meM kyA prAramya kregaa| yaha dukha kI bAta hai ki aThArahavIM sadImeM hone para bhI unaka aneka grantha milane nhiiN| hama chogAMkI amAyabAnA Adika kAraNa unake aneka grantha durlabha ho gye| yadi Apa loga unake pranyA ke prakAzana aura paThana pAThanaka liya sutryavasthina prayatna kareMge to usama jaina samAjakA hI nahIM, samamna bhAratIyAkA mahAna upakAra hogaa|xx [apUrNa ] * - - - - - - guru AzAnanA viSe ja nUnamanlapa zrutasyApi gurAcAraNAlinaH / hIlanA bhasmasAt karyAdguNaM agnigveinyanam ||2|| zaktyama jvalanacyAmihoyAtizAyini / anantadubajananI phrInitA guruhIlanA III pranyA madrakA zAntI binItA mRdustamaH / mujhe mithyAgapyuktaH paramAnandamAgataH // gulfANASI nizi agranyA prAcInAH paricayamitA: padativanama, nAnA taphAMlI hadi biditametat phayika / amrI jainaH kAzIviSavijayaprAptayinadI, mudrA acchatyacchA samaya-nayamImAMsita pAm / zAniya] [nyAyawelama 9. - D - Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pU. AcArya zrIvijyadharmasUrijI mahArAjanuM pravacana [ bIjA divasanI savAranI satranI beThaka pUrNa thatAM, satranA matrInI khAsa vinaMtithI, satrasaja munizrInA guNa prakharavatA vidvAna AcArya zrImad vijayadharmasurIzvarajI mahArAje ApelA TUMkA pravacanano sAra bhAga 3 * maMgalAcaraNa karyA bAda teozrIe jaNAvyuM ke maharSionAM jIvana sugaMdhathI maghamaghatA ane atimanahara bagIcA jevAM hoya che. aneka AtmAone te sugadhI bagIce suMdara suvAsa Ape che eTaluM ja nahIM paraMtu e bagIcAnI sugaMdhamAM eTalI zakti hoya che ke keIpaNa prakAranI durgadha tene asara nathI karatI, paNa pitAnI tIvra suvAsathI dudhanI badabAnuM nivAraNa karavAmAM tene vizvanI prApti thAya che. - pU. mahopAdhyAya zrImadda yazovijayajI mahArAjanuM jIvana paNa sugaMdhathI maghamaghatA bagIcA jevuM che. anaMtakALathI kAma, krodha, mAna, mAyA, mamatA vagere badabo-dugadhathI ApaNA saMsArI AtmAonAM haiyAo ukaraDA jevAM banI gayAM che. e badabenuM nivAraNa karI e ja haiyAmAM saddaguNanI suvAsa utpanna karavA mATe tIrthakara bhagavatee dharmatIrtharUpI sugaMdhI bagIcAnI sthApanA karI che. jaina zAsanamAM chellA tIrthakara zramaNa bhagavAna mahA vIra thayA. vizvanA uddhAra mATe e mahApuruSe dharmatIrtharUpI bagIcA sthApe, jene Aje lagabhaga aDhI hajAra varSa pasAra thavA chatAM ye te bagIce, Aje paNa amuka pramANamAM. suvAsita che. temAM kAraNa che keIpaNa heAya te pU. zrImadda yazovijyajI mahArAja ane. te pahelAnA kALamAM thayelA temanA jevA kRta ane samasthavira mahApuruSa ja che. . jema kaI zrImaMtanI zarAphI peDhI sAta sAta peDhIothI eka ja nAmavALI ane sArAmAM sArI zAhakArI sAthe cAlI AvatI hoya te temAM, e peDhInI sthApanA karanAra vyaktino vArasadAranI. vaphAdArI kuzaLatA ane bhAgyabaLa mukhya hoya che. te ja pramANe prabhuzAsananI peDhI, aDhI aDhI hajAra varase pasAra thavA chatAM Aje paNuM vidyamAna ane vijyavatI che, temAM kAraNa e peDhInA suvihita AcAryabhagavate vagerenI vaphAdArI, ane teonI samyakakRta ane saMyamanI anupama ArAdhanA ja che. e mahApuruSanI bAlyavayamAM dIkSA, dIkSA bAda akhaMDa zurukuLavAsa, gurukuLavAsamAM jaina darzanane suMdaratama abhyAsa, kAzI ane AzA jevA sthAnamAM jaIne nyAya, bauddha vagere chae dazananA abhyAsa mATe avirata parizrama, dhanajI surA nAmanA zrAvake teozrInA Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 e abhyAsamAM karela sapUrNa zraddhAya, dareka kALe saMcamanI ArAdhanAmAM zradAya amRta pR gurudeva zrI navintha mAzanI chatrachAyA ane te kAraNe padma zrImad yanvijaya mahArAjanI pazu zraddhA ane graMthamamAM pRSTha qhuba abhirUci tathA ArAdhanA, A badhAya kAraNa pU. zrI covijayajI jaina zAsanamAM eka mahAna samatha dhrusa~dhara puruSa tarIke paMkAyA che. pU. upAdhyAyajI mArAjanuM Arje saMskRta, prAkRta ane gujarAtI bhASAmAM je vipula sAhitya upalabdha che, tema ja anupalabdhanI je nAmAvatI prama thAya che; te uparathI teoe potAnA jInamAM samatha jJAnanI khUba ja upAcanA karI hovAnuM siddha thAya che. koIpaNlR stra ke parapakSanA viSayane varNavavAnI teozrInI adRdbhuta zakti, e gAkinAre sastranI daivIe prasanna thaI ApelA kAnanI paNa prIti karAve che. ema chatAM zraddhA-cUmyag dana ane saMsthakRAtrinI ArAdhanA upAsanA paNa e maDApunI jarAya ochI zramajavAnI nathI. e maSi e karela acyuttama nIkara pada prAma karAvanArI zrIvijJatisthAnaka tapanI anubhuta ArAdhanA saMcamanI upAsanA mATe stra zIsvarUpa che. jainazAzrvata upara zarU thayelA svapakSa ane papakSanA jADhamaNA sAthe teozrIe upATalI trueza, tema ja te aMge teozrI upara bAvela aneka Apatti vagere AmanA vIzAsananI nAdArI sAthenI, tInI saccananI anupama mArAdhanA mATenI sacATa prIti karAve che, padma upAdhyAyajI eTale zraddhA, jJAna ane saMcama e triveNI sumanuM jaMgama nI zraddhA ane saMcamanA mULa vinAnuM gAna ame taiTalA vizALa pramANumAM kANu vyaktie saMpAdana karela TAtha tA te ekalA jJAnanI TaeNIpaNa dharma ke saMpradAyamAM mita kAi nathI. jJAna le kaiAinAmAM AchuM ke blu cAya, paraMtu je mAnubhAvanuM jIvana zraddhA ane graMthamathI jIvAzrita angu che te mahAnubhAvAnAM jIvana ja dhanya che, ane evA mahAAtmAnAM jIvana ja traNeya kALamAM vaMdanIya, pUjanIya anyAM che. zraddhA ane saMcaya vinAnuM jJAna tA uparathI rIcAmA dekhAtA yugadha vinAnA kula evuM athavA imITezana bRha evuM che....A mahApuramAM tA caDhANAna-zAstrirUpI nivAnA je saMcALa thayA hatA, tethI tee jIvanane dhanya banAvI athA ane anya AtmAo dhanya ane e cArTa anupama banya vAsA ane Adaza mRkatA nathA, ApaNe e vArasAne dIpAvIe! ane emanA Ata apanAvIe! eja prArthanA ................. *>>>>[Y] **........................................ Suo Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satranA janmadAtA pU. yazovijayajI mahArAjanuM mananIya pravacana paMcavarSIya ke dazavarSIya yojanA taLe * upAdhyAyajInA akSaradehane prakAzita kare ! '[ pUjya munirAja zrI yazovijayajI mahArAje satranI pUrNAhuti prasaMge je preka vaktavya kareluM tene upayogI bhAga "jaina" patramAMthI ahIM rajU karavAmAM AvyA che. ] prAraMbhamAM maMgala ka bolI, anya prastAva karyA bAda mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke 5. upAdhyAyajInuM smaraNa eTale eka divya vibhUtinAM darzana * 5. upAdhyAyajI eTale bhUtakAlIna kutrikApaNu sarakhI ratnatrayInI jANe kutrikApaNuM. * pU. upAdhyAyajI eTale jinazAsanane vijya vija pharakAvanAra mahAna joddho. pU. upAdhyAyajI eTale jIvanacazvine tejapuMja. * pU. upAdhyAyajInuM vAhamaya-sAhitya eTale vividha jJAnaratnane akhUTa bhaMDAra. * - pU. upAdhyAyajInI yAda eTale sAcA mahAna krAtikArInuM tejomaya dazana. pU.upAdhyAyajIne puruSArtha eTale mahAna kamagInI mahAsAdhanA. [, 5. upAdhyAyajInI vANI eTale mahAna ArSadAne divya payagAma. 5. upAdhyAyajInuM darzana eTale avatarelI sAkSAt sarasvatI. 5. upAdhyAya eTale zrI siddhasena divAkarajI zrIjinabhadrANi kSamAzamaNujI; haribhadrasUrijI, zrI hemacaMdrAcAryajI ane zrImadbhavAdijIne jJAnAvatAra. * : * 5, upAdhyAyajI eTale parasparavidhI, aviradhI mahAna zaktionuM ekIkaraNa : AvI AvI te aneka upamA ApI zakAya. * * * 5, upAdhyAyazrIjIne huM jeTalAM biradAvuM eTaluM ochuM ja che. emanA aMkhUTa upakAra tarapha jouM chuM tyAre stabdha thaI jAuM chuM. vadhu kahuM te emanA agaNaya upakAranuM abhivAdana karavA mATe zabdakoSamAMthI zabda paNa maLI zake tema nathI. : - 18 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 kharI vAta te e ja che ke mahAna vibhUtionI mahAnatA, mArA jevI vAmAM kadi mApI na zake te to ja javAnI ukti anusAra temanA ja je keI mahAna puruSa ja mApI zake 5. upAdhyAyanI sAcI vidvattA ane tethI phalita saccAritranI prabhAthI ApatI mahAnatA-e bannenA vistRta darzana-paricayamAM temanuM samagra jIvana samAI jAya che. Aje temanuM e jIvana kahevAno samaya nathI, chatAM eothI gheTA paricaya nibaMdha dvArA tamane mace che ne maLaze. huM te atyAre 5. upAdhyAthajI bhagavAnane vartamAna prasaMga je ujavAI rahyo che tenuM bIjaka zuM, te? tathA mArUM je kaMI kathitavya che te ja kahevA mAguM chuM. bhagavAna upAdhyAyajI mATe "kada" karavAne mane ratha te gRhasthAzramamAMthI ja ApapaNe janmele. cAri lIdhA bAda te puTa thato . teozrInA ajara amara kAryanI apajhAMkhI thatAM te sateja thaze. ane ane temanA samAdhisthaLane punaddhAra karavAnI bhAvanAnuM bIjA paNa thayuM. emAMthI temano guNAnuvAda utsava ujavavAnI bhAvanAnA aM ijalpA vi. saM. 2000 mAM mArA parama ughakArI zAsanaprabhAvaka pU. AcArya zrImad vijayasAhanasurIzvarajI ke jeozrIne 5. upAdhyAyajI bhagavaMtanA pratye paratve amApa pakSapAta hatA, teozrI sAthe A ja (mArI janmabhUci) DeImAM cAturmAsane prasaMga banyA tyAre te bhAvanAne mUrta svarUpa ApavAnA prayatna prArabhAyA. tyAM te teozrIne jIvaleNa re gherI lIdhA ane Aja dhama dhrumimAM kAladharma pAmyA ane mArA prastuta prayatno sthagita thaI gayA. be varSa upara atra birAjelA ane mRtya-zirachatra uzaya zukadevenI madadathI, teozrInI chatrachAyAmAM bhAratanI mahAnagarI muMbaImAM "kaMIka' karavAnA mArA manane mArga maLe. saddabhAgye bhAyakhalAnA cirasmaraNIya upadhAna tapa prasaMge bhAyakhalA derAsaranA maMTAmAM ja 22, saMsthAo taraphathI muMbaIne sadA yAdagAra rahI jAya te be divasane "guNAnuvAda satsava ujavAze. tyAre muMbaInA mahAjane A mahAna puranI mahAnatAnI jhAMkhI karavAnI pahelavahelI ja taka malI. te ja utsava prasaMge eka mAraka samiti paNa nImANI ane joIne samAdhisthaLanA dvAra karI teozrIne chAje tevuM samAraka karavuM ane teozrInuM prAmANika ane AdarzajIvana taiyAra karAvavuM, e nirNaya karavAmAM AvyuM. emAM zraddhA ane bhAvanAnA pratIka samuM ane sadA ca AdhyAtmika preraNA ApatuM bhUla smAraka te bhavya rIte teyAra thayuM che. bAkInuM jIvanacaritranuM kArya have anukuLatAe hAtha para levAze. ane amArA vidvAna vinA mUlakArathI e bhAvanA pazu saphaLa thaze. nUtana maMdiranI pratiSThAne nirNaya mAgazara sudamAM levAze. jo ke te agAu pratiSThA prasaMge vidyAnuM nAnuM sarakhuM saMmelana javuM evA vicAra upasthita thayelA. paraMtu anukuLa sAdhana ane saMjogone abhAva vicAranA amalamAM rUkAvaTa karate hatA. vaTe kaMIda Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 sajege anukULa thayA ane pUjya upAdhyAyajI mahArAjanI mahattA, teozrInuM pavitra jIvana, AdhyAtmika ciMtana, vizada pAMDitya, tejavI zaktio, temanuM agAdha ane sarvarazIya pAhitya ane temanA sAhityanA vipularatnarAzine mAtra jaine ja jANe-samaje ema nahi, balake bRhat gUjarAta ane yAvat bhArata eLakhatuM thAya, e bhAvanAne mUrtarUpa ApavAne sacoga Ubho thayo. mArI e bhAvanAne paramakRpALu gurudeva taraphathI AzIrvAda ane mitra munio ane vidvAna taraphathI pretsAhana maLyuM ane pUjya upAdhyAyajIne jJAnacAritrotsava ujavavAne maMgala nirNaya lIdhe. te mATe eka samiti nImavAmAM AvI. vicAraNane aMte prastuta utsavane "zrIyazovijaya sArasvata satra' evuM nAma ApavAmAM AvyuM. ane prastuta samitie nibaMdhanI mAgaNI sAthe e prasaMgamAM upasthita rahevAnI vinaMti karatuM eka paripatra paNa pragaTa karyuM ane te bhArata ane bhAta bahAranA yogya vidvAnene ekalavAmAM AvyuM hatuM. alabata samaya ghaNuM ja TUMke hatA ane tethI ja amane pitAne ja amAre mAga kaMIka muzkelIvALo dekhAte ja hato. chatAM je ane jevI rIte banI zake te ane tevI rIte paNa, ujavaNI te karavI ja e nirNaya draDha karyo. kAraNa ke kAlanI kene khabara che? aneka vidvAnoe ane janatAe amArI cejanA ane tenA kAryane hArdika abhinaMdana pAThavyA. A rIte aMkuzamAMthI patra-pupi khIlyAM. * tyArabAda teozrIe saMskAra ane saMskRtinI jarUriyAta, te mATe AjanI sAmAjika ne rAjakIya paristhiti varNavIne saMpattithI nahIM paNa saMskAra ane saMskRtithI bhIkhArI na banavA joradAra zabdamAM apIla karI hatI. AgaLa belatAM kahyuM ke Aje ApaNe tyAM be prasaMge ujavAI rahyA che. eka che teozrInA vadanIya sthala smArakano ane bIje che zrImadda yazovijaya sArasvata satrane eTale ke temanAM jJAna ane cAritrAtsavane. temanA sthala smArakanI pratiSThA te savAramAM karI ane AnaMdamaMgaLa vartA, paNa teTaluM ja karIne saMtoSa mAnavAthI ApaNuM kartavya kaI pUrUM thatuM nathI. temanI sAcI pratiSThA te tyAre ja karI lekhAya ke jyAre teozrInA adhUrA kAryane pUruM karIe, teozrInA Adeza ane upadezanI pratiSThA ApaNA hadayamaMdiramAM karIe ane teozrInA prabodhelA bhAgane anusarIe, te ja temanA tathA temanA amUlya vArasAnA vArasadAre banavAne pAtra karIe: teozrInuM sAcuM jIvatuM jAgatuM jaMgama smAraka paNa e ja che. sthala smArakanuM kadAca patana thAya paNa janatAnA hRdayamAM thayelA smArakanuM kadI paNa patana thatuM nathI, e vAta pUba khUba dhyAnamAM rAkhavA jevI che. je ApaNe sAcA vArasadAre banIne teozrInuM sAcuM smAraka karavA mAgatA hoIe te temane jagatanA kalyANa mATe niHsvArtha bhAve mahAparizrame sakti karelI jJAnasamRddhi je khevAyelI; daTAelI ane veravIkhera thayelI che tene tana, mana ane dhananA joradAra prayAsa dvArA zodhI kADhIe. upalabdha mudrita ane amudrita granthasaMpattine Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punargaLa ke, yuna saMpAdana karAvIne Thera Thera pacatI karIe ane temanA zrI ayyarthanA nAda gAjate thAya e keI sannibIna prayatna karIe te ja ApaNe temanuM revuM traNa aze paNa adA karI zakIzuM. bA emanuM pUruM traNa adA karavA mATe te aneka janmAnI sevA ochI paDe, Aja sudhI game te banyuM. paNa have AjathI jana saMghanI A khulI javI joIe. bIjo prasaMga che satranI ujavaNIne. A ujavaNI pAchaLa upAdhyAyajInA guNAnugIoe ghaNI moTI moTI AzA ane cAinA pAra paTavAnA anumAne karyo che, ane kare te svAbhAvika che. paraMtu A take mAre spaSTa karavuM joIe ke alpa samaya ane bIjA keTalAMka kAraNe prathamathI ja e amAruM dhyeya ane tenuM phaLa maryAdita rAkhIne ja kArya karyuM hatuM ane te e-ke satranI ujavaNInuM bahu moTuM phaLa maLe ke na maLe, pazu amArA A prayatnathI je jana saMgha ane bhAratanA vidvAnuM lakSa kheMcI zakavA jeTalI bhUmikA paNa dilI karI dIza, te udavALInI saphaLatAne traNa mAnI, ane e bhUmikA upara mA amArA bhAvi kAryanI ImArata cI zakIzuM. pazu mAre e paNa spaSTa karavuM joIe amAruM mathodita eya pAchaLathI vistRta banI gayuM ane pariNAme eka pariSadanA rUpamAM pheravAI za. Aje traTa ke pratyakSa joI zake che. atyAre bhagavAna upAdhyAyajI ane tenA kArya upara, kRNAnuvAda ne prazaMsAnI je puSpavRSTi thaI rahI che, te jotAM mane lAge che ke amArI AzAjhizita thatA jarUra jhuLI che, muLI che eTaluM ja naDuiM bahaMda thAvAthI ghaNI vadhu phaLI che. amArA eka khUNAmAM thayelA prayatAthI hava bhAratanA vidyAre teozrInI mahAnatA ane vidvattA tarapha jarUra AkarSa, temanA brAjhuM prakAzana thaze. adhyayana-adhyApana vage, janatAne satya mArganI pIchANa vadhatI jaze ane eka vIzIne ane AjanA vAvelAM bIjenAM sabhyam kALe vipula pramANamAM jovA maLaze. A eca je rIte pAra paDyuM che, te mATe khabara samiti, pratyakSa ke parokSa ritie sahAyaka banelA je-jetara vidrAne, grAphasa ane anya kAryakarone hArdika abhinaMdana ApavAnAM vegane du rAdI zakti nathI. bIjI vAta eka pAtra dhyAna rAkhavI ghaTe ke-bhUtakALane itihAsa tarapha AchA dATavAta karIzuM te sAmAnyataH keI yuga zApradhAnane, kaI cuga grAnapradhAnano ne ke yuga cArjinI pradhAnatAne dekhAze. Ajane zuga jJAnavAda ke muDhivAdane cAle che. buddhivAdI bhejAe kaI paNa vastu aDhAthI mAnI levA taiyAra nathI, teo te takalIlA dvArA vadhu mAnavAne taiyAra rAya che. A kAraNe kaMpradhAna upadeza ke prakRpAnI khAsa jarUra, pare che ane e jarUrIyAtane saMpUrNa sAdhI zake tema che te upAdhyAyajInuM paTizyabharapUra grAhitya ane teozrInI vicAradhArAo che. ghaDIbhara ema paNa vicAradhurA thaI jAya che ke bhAviyuganAM eMdhANa kalpAne ja Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 tadbhaviSayaka sAMhitya sarjana karavAnA bhagIratha prayAsa tA nahIM karyAM hAya! astu. AthI vardanIya jaina zramaNA ane zramaNIne A satramaMDapamAMthI vinati karUM chuM, ke jo jaina prajAne zraddhAmAM TakAvI rAkhavI hoya teA ta pramANu ne nyAyathI bharapUra evAM upAdhyAyajInAM bahumUlya granthAnuM adhyayana karavAnA acUka nirNaya kare. zraddhAvAdanA jamAnA khatama thatA Ave che sAcA zraddhAvAda ke AtmavAda TakAvavA buddhigamya upadeza ane samajAvaTanI anivAya jarUra UbhI thaI che, mA ughADuM nagna satya che. te mApaNe sahu temanA granthAnuM adhyayana ane pArAyaNa karavAmAM lAgI jaIe ane, tethI ApaNAM pAtAnAM jJAna, darzana ne cAritranI khUba ja puSTi karI zakIzuM. zAkaputra yuddhanAM yannunana hitAya thatulananulAya sUtrane nahIM paNu bhagavAna mahAvIdevanAM " " savaeNnananitAyasarvajJanapulAya " A trikAlAbAdhita pUrNasUtrane jIvanamAM utArI sarvodayanI sAdhanAneA kharekhara sAcA magaLa Adaza khaDA karI zakIzuM, ane emAM ja ApaNuM ane paranuM kalyANa samAeluM che. mane athAga ane agAdha zraddhA che ke upAdhyAyajI bhagavAnanI nimala racanAnA eka eka akSara amRtabindu jevA zItaLa ane madhura lAgaze. eka eka zabda jhagamagatA adhyAtmanA tejasvI dIvaDAonuM bhAna karAvaze. temanI eka eka pa kti Atmika dIvALI mATe dIpamALAonI yAda Apaze, te teozrIneA eka eka grantha, aNumAla ratnamaMjUSAnuM bhAna karAvaze. yAda rAkheA ke jaDavAdanA khaLAe pUrepUra' mAthuM UMcakayuM che. bhAratanI Aya sa MskRtinA pAyAmAM suga cAMpanArA judAM judAM aneka aniSTavAdonAM vividha jheza prajAnA vicAradehamAM prasaravA lAgyAM che. azraddhA, ajJAna, anIti, anyAya ane asad AcAranA sUrya sAthekalAe khIlI UThayo che. satra duHkha, azAMti ane trAsanu bhayaMkara sAmrAjya jAmyuM che. . jaDavAdanAM e khaLAne jhera karavA, anivAdanuM daphna karavA ane prajAdehamAM vyApelA jherane nIcAvI nAMkhavA, AjathI mahAna prayAsa karavAnA niradhAra; karIe ne ajJAnanAM dhAra timirAne miTAvavA satya ane jJAnanA mahAdvIpa peTAvIe. . ATaluM kahIne, have huM jaina saMghane uddezIne keTalAMka TUMkA sUcanA karU chuM. te e ke--prathama tA (1) upAdhyAyajInuM jIvana ane kavana pragaTa karavuM. (2) teozrInA Upalabdha tamAma granthAnuM samAna dheAraNe, samAna paddhatie vyavasthita rIte saMpUrNa zuddha prakAzana karavuM. e prakAzanAne mULa granthakAranA, Azayane vadhu spaSTa karatA TIkA, TippaNA ane nidhAthI suvAcya ane saraLa banAvavA, jethI abhyAsI sulabhatAthI rasapUrvaka adhyayana karavA prerAya. (3) teozrInA samagra granthAnI vizada samIkSA karatuM eka pustaka pragaTa karavuM, jethI aneka vidvAne temanA granthAnuM adhyayana karavA prerAya. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra che tethInA praznanuM adhyayana ane pracAra kayAre thaI zake che tyAre temanAM nAma sAthe saMkaLAela eka karataba saMthA TathApavAmAM Ave te ja. vaLI e saMsthAmAM je ane navyanyAyanA prakhara vijhAne paNa teyAra karI zakAya. e mATe zrI saMghane zrAzraya adha karuM chuM ke A kArya cAvya sthaLe avaratha kare ane enuM adhyayana vithaka saMcAlana viSayaka anubhavI zrama ane gRhastha vidvAna saMgIlita thaIne re, 5) ugatI prajAnA zraddhAnA pAyA majabUta bane, vartamAna ane bhAvi praja cAritra vAna banI che, te mATe teozrInAM aMta, prAkRta ke zujarAtI kRtinAM AbAlagApApaLI suMdara bhAvAta, nAnI nAnI pulikA rUpe pragaTa thAya te khUba ja AvakAradAyaka ane jarUrI che. 9) sAdhina ane zraddhApUrvaka prakAzita prakAzane bahAra paDyA pachI te uparathI darekanI hastalikhita prati dareka laMkAmAM mUkAvI joIe, jethI tethInItio cirajIvIbane, (bIjA paNa keTalAMka upAgI sucanA karI kAtha. pUra upAdhyAyanA vidyamAna bacAnAM namuM kArya paNa ghaNuM ja kharcALa che. are! emanuM eka vyaka saMpUrNa jIvana teyAra karavuM e kArya paNa ghaNuM kaparuM ane acaLa che. kaparuM eTalA mATe che ke teozrInA anarthakA avanane ane temanI AvIne zAbdika alaMkAra kadI sAtha ApI zake tema nathI, ane acaLa eTalA mATe che ke teozrInuM jIvana mayAra karavAmAM teozrInA chAnuM adhyayana, manana ane anya vicAraNA mATe judA samaya bacavA paDe tema che. zuM thAya? jana saMghamAM joIe tevI ekatA nathI, paragAma kaI paNa rojanA che kAryakrama saphaLa rIte pAra paDI zaktA nathI. Aje saMgha pAse pacavarSIya zrI ke rathayA jevI kaI jatA ja nathI narmanA siddhAMta ane tenI saMskRtine bahAranI duniyAmAM pracAra karavAnI vicAraNAo-AgarA echI ura nathItema chatAM AvI bAbatamAM te dahANanuM kArya che te ja kahevAya ke prathama patAnA gharanI majabUtI ane salAmatI kare, tyAra bAda bIjAnA ghatuM bhaluM karavAnI vAta kare. Aje na saMghamAM kAna, kiyA, gRti ane kalAnA kSetramAM hajAra ne teyAra karavA joIe. A prasaMge be vAde vadhu kaI te zrI saMghanI vartamAna sthiti jotAM ApaNuM bhAvinI kevI kalpanA karavI te ja nathI karI zakAtu! alabata karavAnA te nathI jate cakravya vAta che, pavuM kevI dazAmAM zuM? e kyAla bhAre ciMtA upajAve tevA che! cadazanuM bAdA ane Adhyetara svAstha ciMtA dapajAve tevuM nathI lAgavuM? keI sugayuba pAke ane ApaNI ciMtA zIgha na kare tevI vyavane prArthanA karavI ja rahI! atu A te prAsaMbika vAta kahI. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 have ApaNe cUla vAta para AvIe, upAdhyAyajInA granthanAM punarmudraNanuM kAyakharcALa hovA chatAM paMcakI laThThI eka bejanI jema bhAratanA judA judA zaheranA samRddha saMghe A kArya UpADI le te te kArya sulabhatAthI pUrNAhutine pAme. dA. ta. muMbaI, amadAvAda ke anya saM nakkI kare ke dara varSe pitAnI jJAnakhAtAnI AvakamAMthI seMkaDe sATha TakA pUjya upAdhyAyajInA granthAlekhana ke mudraNa mATe upayogamAM ApavI, te dazeka varSamAM temanA tamAma grantha prakAzita thaI jAya. are! A kArya dhAre te eka muMbaI ke amadAvAda karIne amara ane dhanya banI jAya tema che. paNa mane lAge che ke A mATenI pahela te hAIe ja karavI ghaTe. mane AzA che ke haI tene suMdara javAba vALaze ja. * calo bhAIne nAda hiMdanA khUNe khUNe pahocate thaye eTaluM ja nahIM, paradezI vidvAnomAM paNa te jANItuM thayuM enuM kAraNa hoI nahi paNa bhagavAna upAdhyAyajI mahArAja ja che ne emanA yazasvI puyadheyanAmathI DAI sadAne mATe ujaLuM banyuM che. jainamaNe mATe te kharekhara eka tIrtharUpa che, mATe ja DabhoI prativarSa teozrInI sAhityasevA mATe cogya phALo ApavAno nirNaya jarUra karI zake tema che. DAI avasara Ave tyAre kamara kasIne nagArA para dAMDI pITe che. ane khabhekhabhA mIlAvI, avasare ujaLA banI, pitAnI zAna jALave che. e mAre je kaMI anubhava che e anubhavane sAcA pADaze ja DabhoIne bAhya saMpattithI jhAMkhuM paDavAnA prasaMge bhale UbhA thAya, te saMjogomAM paNa saMskArasaMpattithI te kadI jhAMkhuM nahIM paDe te mATe te sadAya tavaMgara raheze ja? ane ardha padmAsane birAjamAna zrIhaNapAzvanAtha prabhunI kRpAthI punaH sukhane tapate sUrya jarUra joze. tyArabAda DAIne jinamaMdira, jJAnamaMdira, zilpa-sthApatya, kalAnI viziSTatAo vadhI, DabhoImAMthI saMkhyAbaMdha puyatmAo sAdhu-sAdhvIjIrUpe vicarI rahyA che te jaNAvI DAIne devabhUmi ane gurubhumi tarIke tIrtharUpe jaNAvI, kaI upAdhyAyajI mATe banatu badhuM ja kare evI AzA vyakta karI hatI. , huM paNa janma habheIne ja chuM, bAhubalavA karatAM kAryamAM vadhu mAnanAre chuM eTale vadhu na bolatAM eTaluM jAhera karuM chuM ke pU. upAdhyAyajInI sAhityasevAne amara karavAmAM mArI banatI tamAma zaktione kAme lagADIza. teozrInI sevA mArA bhAvi jIvanamAM pradhAna kAryarUpe raheze. zAsanadeva, pU. upAdhyAyajI tathA pU. gurudevanA mahAna AzIvAdathI mAre mane ratha phaLIbhUta thAya jethI jainazAsana, saMgha ane tenI paraMparAnI sevA karavAmAM mAre AMzika phALo noMdhAvI zakuM! Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 paNa ahI beThelA anya nA pratinidhio ane jANItA nA AgevAna eTaluM sAthe ja kahuM chuM ke, amArI saphaLatAne AdhAra tamArA zravAra upara ja che. ethI amArA A kAryane saphala karavA 6 apIla karuM chuM ke A pradelA janasaMghanA AgevAne ane jemAM zrImati zara vimarza abhyAre ja karI che, ane mane jaNAve ke teozrInA zrakhyaprakAzana mATe e banavuM badhuM ya karIzuM. mitrAonA mAro pAchaLa lAo kaTA kharcAya che. bAyanA nAma pAchaLadAra lAkha aAca che. te A nisvArtha upakArI A janma jJAnathajhanI rIta jagAvanAra, ApaNu paramapinAnA ApaNuM kahyA karatA ahAna vAkSA mATe mAre zuM na kahyuM e badhu ja karavuM . AnA mAnA eka eka zabda mATe gRpa eka eka para kha, vadarAnA stra sArAvanA vanazci lakhavA lekhakane eka eka kare eka eka rUpio maLa te samAja emanA mATe zuM karavA bhayAra che? ane te ema paNa karavAnuM mana zA che ke A jutha gRpamAM jo hatI. te enAM nAnAM hatA te baMdhAna ane ghare ghare emanAM kAnanAM pUjana thAta! ane have te grAnanA dITA kATa thAta! ahI evAM bhAgyavAna ADayAe A nikaTanA aDhA upakArI paraba mATe kaI ne kaMI triA karavAno daDha nizcaya karthane jo. anamAM sArA padma upakArI , va zAsanaprabhAvaka AcAyava vijaya cikanajI mahArAja ne vidyamAna e bijevA paramapUjya AcArya zrImada vijayapratAparIzvarajI mahArAja, padmapUjya AcArya zrImada rathayadvIjI bhaTarAja e mArI buka anana hAtha ne AzIrvAda ApavA AvyA che tethI paA AbhAra mAnuM chuM. be divasanA keTalAka trAe A kArya mATe ane atyavAda ApyA che. paNu sAcA pratyavAdane pAtra 6 nahiM pa ahI birAjelA kare ja che. A zraghaLI mUkAtAne cutha tamane ja kRLa jAya che. eka niginamAtra . teozrInI yAsUTAya sivAtha A kArya pAra pATha ja zakAna! alamAM ja pratinirape birAjavA upAdhyAthajI bAvAne e hAtha vaMdana dI, AjathI upAdhyAthajI bhagavAnanI vANI zrada janasaMghamAM kAna, na ene cAritranI nane zravitra prakAzita karanArI nIvara! evI prArthanA karI, zubhecchA zabani jANuM vAtra amANa karyuM . je zAMti . Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbai vasatA ze jIvatalAla pratApasI peAtAnuM vaktavya rajU, karI rahyA che /** LATE pradarzananuM khArIka avaleAkana karIne pAchuM pharatuM munimaMDaLa Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAi-bhAvanI gharamAM noMdAdI daravAha hAra AvelI cATikAnuM ArthAtmaka caitranA gADanuM prazAnta : paricaya : (1) pAvApurI jaladiranA anukaLu taiyAra thayuM maLIne ardhadara (2) A yuganA AdyanAthaMkara zrI amara bhagavAnanI caraNapAdukAnuM maMdira (Ta) nizrvara, bhAratIya arthAvani rAkaTara mApAdhyAya zrImad carDana jayajI mahArAjanuM cobarabharanuM nutana babbe samAdhimaMdiranI aMdara upAya bhagavAnanI pavitra pAdukA ane ArasanA nanana kaMndhana smRrti vAnI che. (8) paramamRtyu AmachuM zrImad jaya mAnIpara sadhi maMdira Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { noMdhA-gavarsI jAhera thaelA nibanI jainamAM pragaTa thaelI yAdI zrIyazavijaya sArasvatasatra prasaMge AvelA lekhanibaMdhenI yAdI viSayanAma lekhakanAma 1. upAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAja muni zrI jakhavijayajI cAlIsagAma ane temanI zAsana sevA 2- amara yazavijayajI. zrIdalasukha mAlavaNiyA : banArasa 3. vAcaka vijyajI. - pa. zrI bhadraMkaravijayajI . * surata 4. pU u. zrIyavijayajI mahArAjanA muni zrIbhAnuvijayajI * muMbaI . vacananAM rahasya ane vizeSatAo. .5 triparizalAkApuruSa carita mahAkAvyamAM zrIjayaMta e. ThAkara ema. e. vaDodarA * * samAja na. che. mahAna yogIzvara zrImadda yazavijyajI - zrI amaracaMda mAvajI zAha : bhAvanagara mahArAjanI jJAna dIpikA (jJAnasAra aSTaka) 7. tAki hariyALI svopaNa vivaraNa sahita che. zrI hIrAlAla ra. kApaDIA - surata *. * nyAyAcAryane vaMdana. ema. e. 8. zrIyavijyajI nyAyAcArya zA, nAma sa lagavAnalAla . bhavya jIvana. : 9 nyAyAcAryanI viziSTatAo. A zrIvijyalabdhisUrijI mahArAja, khaMbhAta 10... prAcIna ane navIna nyAya. sAvIjI zrImRgAvatI zrIjI. kAkA 11. (G) rastrArthanA (8) avinAyakapAchA zrIbhaMvaralAlajI nAhaTA bIkAnera , tattvArtha gIta, vivecaka zrImad zAnasArajI 12. u. zrIyazovijayajIne ApaNA jIvana sAdhvIjI zrImAlAthIjI. khaMbhAta ' : upara amUlya upakAra. 13. . mahArAja ane tatkAlIna paristhiti zrIrAjapALa maganalAla vairA. khAkharecI 14. prAcIna ane navya nyAyanI viziSTatA zrIjina jeTalI, ema. e. amadAvAda 15 thIyavijayajI mahArAjanI janma- zrI kanaiyAlAla bhAIzaMkara dave. pATaNa - bhUmi kanADA. * * ja. jaina siddhAnta ane saMskRtinA sAcA pracAra muni zrImAlayavijayajI. khaMbhAta 17. (1) nyAyAcArya zrIyazovijyajI, emanI zAha gAradhanabhAI vIracaMdabhAI muMbaI ka . keTalIka gaja2 kRtionI sAlavArI. 1 (2) zrIyazaviryajI, emanI mUti : . . ." anAvaraNa vidhi. (3) viziSTa puravaNI.' Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. zrImAna vitha. - zrIbhagavAnadAca cuM 1. adhyAtmatatvavenA zrImad devacaMdranI acaMda nATTA. bInara 2. ahiMsA dharma ane tenA saMrakRtinA prada nijI, vikamamAM pAga. . . . . muMbaI 1. jaina jananuM cinana kAvya. zrI pI. ke. kAda amadAvAda 22. mahApAthAtha zrIyazovijathai. ki zrI trikunadara varacaMda . vorA 23. zrIya vijyajI mahArAjanA sena ku. dila macadarathI khaMbhAta sUtra upara upakAra jI. gRbhUSaNa nyAvizArada jAthAvArtha zrI zIvadA kevI rI khaMbhAta 6. zrIrAtrinuM jIvana ane prANapratiSThA thAne ApaNuM kartavya upAdhyAvuM gIta. 25. kharasyAvAdI da.zrIrAdhikAjI. muni thiriyA. jAta 2. cI. mahA. A. vijatha. che. vastra TArAI carabI raka akAdamI cUdInA prakhara nirara . chImAranavAra dIracaMda zrI yubika - zrImada zovijayajI. 28. mahAna ni da.zrI cAdithai. che. kada aMdara zuMbaI 29 jAma raNujA, zravAkara . sagA 24 ghATInI zrena-bhaDAvatA zilAlekha pradAna TAda jAdu . vAvA 1. gujarAtanI nAdi vibhUti 6zrIya- paM. zIlArja karavA gayA. vAva vijayanAM a. ra. alavidA kavitA znabatrAvajI jIvA rara. mahera zrIrAjiyajI mahuvAja kamaranavA rada , yuranagara 4. kena rAyananA samartha prabhAvaka mahAna , kanakera hi. . vi .vi. tharavijayajI mahArAja 5. 6. zrIvithajI tathA adAna maNira che. pAka. barDa .: zrI Ana bAna e sthitinI milana na. . 4. zrIravitha niTa sTAra ja jAya che. Taka zrI vijaya ani. ati cIkathi aja. 2. . . .. ... . ni dhru jI . amadAvAda 4. zrIyovijayaH zrIdAI (ci... muMbai 4. zrI vijaya ane kAnamAra zartana AvyA pra jadAja , ja, pU. bAjI Aje paNa avinara che. sAthe ja arajha. , Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r nyAyaviAda -- AyAcAya mahApAdhyAya 1008 zrImad yazAvijayajI 'gIta guMjana' darzAvatI sArasvatasatra * sa. 2009 phAlguna kRSNa cha-8 zani-ravi * * preraka : munizrI yovijayajI racayitA--zrI maNilAla mAhanalAla pAdarAkara -- zrI suyaza ma~galastavana : (rALa durgA) jaya sarasata sarasa gavaiyA ! naH ajaya suyaza rasavaiyA2e ! - aMjaya tuM nyAyavizArada tArkika, zrutadhara dhana adbhuta jJAnI suramaNi lahere laghu haribhadra graMtha hemacaMdra ! sumarAvata harapALa, salakSagresaNu, dravya--guNu--paryAya--sunaya, garjata cAgAdhyAtma svaguNu, DAlata dila mAnaghana pekhata, pAka, vAyaka, niguNa svAnubhava bahula nitya bhaga nikSepa rasarAsa - ramaNu AnaMda paMtha upAdhyAya rasavaiyA ! laheriyAM ! racyA ! naiyA ! samaraiyA ! rasavaiyA ! calaiyA / biralaiyAM ! vaiyA | padma purANa lAvata sa jainapurI zuddAcArI lakhalaiyAM ! zAzanasubhaTa, gurjara--mahAgujara yaza--badhuM, nArAyaNa--saubhAgyadevIke, dehavilaya darzAvatI dAlata, nizcaya--arU vyavahAra sAdhu sArasvata satre yudhvaja yaza--dharma pratApa gavaiyA ! guru--gaurava gAthArava guMjana, phAlguna samI zaiyA ? medhAvI bhaktana muni sUrivara, yaza caMdana caracarcA ! darzAvatI daivI bhUmi maNimaya--prasanna zArada* * mAM / : kanaiyA ! jayaraiyAM 1. zrI navijaya = thazeAvijayajInA guru naca = sAnaya. na = nyAya. 2. jJAnarasAmRta pInAra ane pAnAra Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -Ai egala - (karA-nAra) pama jhAnaIne ja alakha AtmAgI 4, nijAnahALI 4 jagathI jIvana ni ja janmanA A jaMgI ja palma. paMcamahAna rasALa -para dazA pratipALa Atmaceta rakhavALa ! upAdhyAya sRthA che parama nyAvisArada aAna, sUkavi naya jaNa! citra te avyAba jANa! amara tuja ne vANa! . zArada mujhAna 4, 5aSala cA 4 trA * virAga, & sAika-ma -siMda ? para. cutharA = (rAkeza-rA) vasa rasa na ke haca gAra! daza na jJAna lAThA, pAna kA kira yu. khAna era prita akhila grAma ane kRdira! damaNI yuvA mitra nirakhana, kATana karma kahera thaze. A ya tha che ! ke caMda-cara yu. zrI janmajJAna vilAsa meM-a "maNi" kara jora yu. -;&ArAna: ( 38) caMdra vRja naranAra! padA! kavi paddha ama dAra! javara kumAranA, jhAna zani zirada ! mini badhuM bhaginI cA, darbhAvatI cAra ! padhAro! ht Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 rasarAjala rasatarasyAM utaryA, ugatagiri vasanAra ! yazavijaya sAraravata satra, rasa adhyAtma pInAra ! padhAre! dharma-suyaza rasarAje kholI, jJAna paraba pInArakuMjakuMja rasatarasyA pa, cheDI hadaya sitAra ! padhAro! jJAnarasAmRtanA pInArA, . bhakta-saMta-naranAra ! abheda thaIe A bhAMDu, pharIpharI kayAM maLanAra ? padhAre! mahAkavi-paMDita--vAdivijetA, yegI nyAyaavatAra ! upAdhyAya jazavijya guNotsava, darbhAvatIne kAra ! padhAro! gIrvANIne gara gAyaka, gurjarIne avatAra ! mahAgraMtha Alekhaka, bhAskara zAzana nabha jhaLakAra ! padhAre! saptamI zyAmala phAguna zanicara, caDhate pahara udAra ! " pratApa-dharmayazAzvaja lahera, jathaAnaMda mahAra! padhAro ! kavi--tatvajJAnI thegI ke, haze bhaktiAgAra! svAgata-maNimaya-darbhAvatInAM, zAzana zaNagAra ! padhAre! . - devabhUmi darzAvatI : (eka javAlA) * rasa rAsa rase rasI rAsa rame, Aje darzAvatI balahAra bane. zazI-suraja divyaprakAza race, yaza vagabhUmi balahAra bane. gatavaibhava deva vilAsa hatA ! ahA AnaMda ora apAra hatA sura saMgIta relI sitAra jatA-Aje darbhAvatI.. * ' vara janmabhUmi municalsari upAdhyAya jyata ne jabusari. thazara ragara amara vitaNa-Aje yArAma kavi ahIM janmadharI, saMyama sATha sAdhune sAdhvI grahI. zitalAI saravare dRSTi karI-Aje. . yazakalIzArada' yugaRSTA, eto trizaJzrIbahaspati zA kalikAlanA yugapradhAna hatA-Aje. pAdukA vijyaabha-gAhanasuri, yaza zAyasaMgraha rAnamaMdiranI, yazavATikA ne jalamaMdira . Aje divya deva vimAna cha maMdirIyAM, vastupAla pethaDazAnA sajanazo. ahIM pAghaDI-phATa kaMsArA taNa-Aje bhavya kATa ne kilo pASANataNa, bhavya daravAjA sthApatyanAM maraNa: hIrAbhAgALa-hIra kaDIyAta Aje. . 1 mALIzAradA, 2 thIyavijyajI. 3 thI vijayajI.4 zrIamaravijaya Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ruNkhN sAravatasatra hai AdarIva-paza-jJAna-pUjana araga bharIyAM! bhe rAjyavasothI saravarIya-A. sarasAgara Aja uchALa sakhedabhavatI Dela DelAva sakhe. jaje kALajo lAva sakhe-Aje. gata gaurava lAva pharI tuM pharI, saMpa sarSaNa saMskRti vibharI. maNimaya banI ja pharI dabhavatI--Aje. -:zrI cuthaza-jIvana saMjIvanI - (levI AzA) garA e uttara gujarAta! AzramathI jhAyala ke, gAtI rAga malhAra ! aMbara nIlaranuM rAjI, dhAre bhAra amArA gara. sarItA ketara vadhyA rAyaNa, zrI rA sahakAra! phaTAkAnanA gAma kAThA, puni tapavana dvAra! are. putra yugala jarA-pada pitu-manArAyaNa saubhAgya ! sALa udavAsI naya gurU paNa, dIkSA ubhA viraga ! garave. sALa navvANuM rAjanagara, de dhanajI curA hAthI sahita kAzI paravarIyA, kalA zAstra abhyAsa ! gara. gaMgA-naTa ArAdhana zArada, prasanna-paragaTa thAya bALavizArada pada pani sau tArkika yaza biradAya 1 ga. ajaya Agaza jesalamera-vijayadeva sUrirAya ! upAdhyAya pada sA thaza-vAcaka-pAka vAva! garave. bAvADI chANI Tapura thaInagara pAdaza jAya ! lakSya anna rara AvyuM-tharAja nabha karAya ! . avadhuta AnamajJAnI begI, AnAthana maLI jAya ! yugala kira adbhuta hI, jJAna gagamAM jAya! garave. gIvANI-I cUma, jJAna arati lakSa ! jJAnakiyA nizcaya vyavare pramANu graMtha gaNuAya! garave. vicaratA darzAvatI kAra pavAlA javAya! - anazana pUrNa mAhi-sattara tAlIjha thazA pAya! gara punita pAdukA sthApana, pratibhA, samAdhi maMdira thAya! pumi caraza pika, rAjasatra racAya ! ga. vadhu harika zrI hemapratini-ajoDa tArkinyA ! maNimathanana mastaka thaze care, bhakki puSpa apAya 1 ga. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: R cIta:( rAga-mizra paTadIpa-ekabhAra muzarA !) eka jyota ja jagA ! bAnIkI eka laharase, ve joti jhagamagA! eka chalabalakA rAja zAzana- dekhAcha hAla sabake Agama sunAyake hama ThukarAte, patha dIkhA ! eka AtmAkI jJAnati rahe jalatI damabadama meM ! jIsa netA kirase, vIradharma ke sikhA! eka sI sI bIya- sattAna era yiAkI bana bodhIbIja palameM, muktipaNe pahecA !. jhaTa chUAke "maNikA -aramAna ye pUrAhe. eka - vidAyaHlADIlA vIrAMdanIyAM sau Avo. ama mAnasara rAjahaMsa rasALaje. . padhArIyA zrIyazovijya guNautsave, suhAvavA yaza--dharmansuyaza darabAro lAve AvyA AMgaNu rasatarasyA rasarAjavI, nijAtmatatvarasAmRta karavA pAnaje. pIdhAM pAyA divya rasAyaNa zAzvatA, heya kahetA visAraso mahemAna. lAM sAgaradila vidyAsaMskArI Apa te, cAtaka guvara nayanAmRta abhirAmajo. dhamapipAsu badhA sneha nibhAvaje, thAkayA dilanA vhAlA o vizrAmaje. dharma pratApe suyaza jyaSaja herAta, AvyA. satkArI na zakayA mahemAna.. kSamAbharyA hayAmRta pAna karAvajo, "maNimaya vitA dilanI Aja vidAya. lA. Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ noMdhaH sUtrotsavanI ujavaNI ane jaina patramAM pragaTa thayelI tathI noMdhanA dvArA nathIsthAnathI dhanyavAda gata phAgaNu viSe sAtama-AAmanA divasa daramyAna, TaAAI mukAme mahApAdhyAya zrI covijayajI mahArAjanA gurumaMdiranI pratiSThAnA zubha avasare, e pratiSTA mAtsavanI sAcAsAya, mahApAdhyAyajInA satAmukhI vizada pAThyane bhAvabharI ati ApavAnA uddezathI zrIyazovijayasArasvatamratranI ujavaNI karavAmAM AvI te bInA pratye ame amArA ya vyakta karIe chIe. gurumaMdiranI pratiSThAnI sAtheAsAtha AvA nAnAsava caiAjavAnA je mahAnubhAvezane vicAra cI ane je mahAnubrAvee e vicArane vadhAvI laIne ene bhUta karI avAgye te adhA ca mahAnubhAveza munivareza, vidvAnA, vicArakA ane dhagaza dharAvatA ApaNA kArya karIne AvuM ati samaye paMcagI kAya karavA mATe ane DArdika dhanyavAda ApIe chIe. teoe A kArya karIne samAja upara upakAra karyAM che, tethI teo pratye ame samAjanI vatI AbhAranI lAgaNI vyakta karIe chIe. A sArasvata utsava devA meTA pAyA upara ApaNe ujavI zakayA, athavA emAM ApaNe keTalA aMze saphaLa thaI zakayA, ke emAM ApaNI dhAraNA mujaba keTaluM kAya pAra pADI zayA vagere bInA amAre mana jhAjhI mahtvanI nathI. amAre mana te AvA jJAnAbhruvanI eka ceAjanA taiyAra karavAmAM AvI ane tene samaya sthaLa ane saMcAne anusAra pAra pATavAmAM AvI e zrInA ja bhAre matvanI che; ane A mahatvanI dRSTie ja ame A sAzrvata utsavanuM mUlyAMkana karIe chIe, enI prazaMsA karIe chIe, enuM svAgata karIe chIe. ApaNe tyAM chAnanA eTale ke zraddhAnA pAka aneka nAnAmAtha utsava Thera de, vAraMvAra cAjavAmAM Ave che, paNa jJAnanA utsavanI ane temAM ya je utsavAthI samAjamAM jJAna pratyenA Adara vadhe eTaluM ja nahIM paNa dareka vyaktine dilamAM ema thAya ke jJAnane prApta karyAM vagara na tA ApaNA potAnA udbhava sadhAvAnA che, ke na tA samAjanA u sadhAvAnA che. evA dasavAnI ane evI pravRttionI Apane tyAM bhAre khAsI che. zraddhAnA kSetrane jema ApI bhramAja vyApaka banavA dIdhuM che; tema jJAnanA kSetrane ApaNu vyApaka banAvI dIdhru nathI, emAM te ApaNu amuka vyaktine bhaLAvIne ja sataSa mAnI lIdhA che. pAima jaina saMskRtinI pragati zakAI gaI che ane enuM kAryakSetra vadhu ne vadhu racita mananuM zuM che. samAjanA comanI e A sthitine dura karavAnI bahu jarUra che. zraddhA ane jJAna e ane pallAM samatulAvALAM ane tA ja tena samAja pragati bhrAdhI zake, ane peAtAnI vizvakalyANunI chApa bIjA upara pADI zake. Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 kevaLe zraddhAnuM raTana karyA karIe te pariNAme jJAna pratye abhiruci jAgavAnA badale aMdhazraddhA tarapha ja AkarSaNa vadhI jAya, ane chevaTe jJAnanuM kSetra vadhu ne vadhu upekSita banI gayA vagara na rahe. ApaNuM ja tatvajJAna, ApaNe ja ItihAsa ke ApaNuM ja sAhitya ApaNe yathArtharUpamAM na pichANI zakIe e bIne A vAtanI ja sAkSI pUre che. samAjamAM cAre kera AvI paristhiti pravartI rahI che, ane ApaNu AgevAnImAMnA ghaNAkharA haju paNa potAnI zaktio Ave mAja vAparatA dekhAya che tyAre A ekAda, bhale nAno sarakho paNa, jJAnotsava cittane ApameLe ja AkaSI le che, ane ApaNuM prazaMsA mAgI le che. A sArasvata utsavanuM A dRSTie amAre mana bahumUlya che. * eka daSTie kahevuM hoya te ema jarUra kahI zakAya ke A sArasvata utsavanA - rojakee eka na cale pADavAnuM zubha kArya karyuM che. A kArya sahu keIe anukaraNa karavA jevuM uttama kArya che. ame IcchIe chIe ke, DAImAM ujavavAmAM Avela A jJAnetsivane eka zubha zarUAta mAnIne Thera Thera anukaraNa karavAmAM Ave ane ApaNuM pratyeka dazana-utsavanI sAthesAtha, tema ja sAva svataMtra rIte paNa, AvA jJAnotsave javAmAM Ave ane tenI jJAnanA mahimAne chAje e rIte saMpUrNa udAratApUrvaka ujavaNI karavAmAM Ave. jJAnanI upAsanA karatAM karatAM zraddhA DagI javAne sula bhaya sevavAnI jarUra nathI. ulaTuM jJAnathI parimApti banIne zraddhA vadhu baLavAna ja banavAnI. ane ema karatAM zraddhAne vaLagI beThavuM aMdhaparuM je aLaguM thaI jatuM hoya te, te te sarvathA ISTa ja gaNAya. A sArasvata utsavamAM jJAnanA nirbheLa sagapaNathI AkarSAIne munivare ane gRhasthAe tema ja jaina ane jainetara vidvAnoe AtmIya bhAvathI bhAga lIdhe e A utsavanI bIjI dhayAna kheMce evI vizeSatA che. bIjA, bIjA dharmo pratye jyAre sahiSNutA rAkhavAnI ane emanI sAthe samanvaya daSTimUlaka baMdhubhAva keLavavAnI khUba jarUra che tyAre AvA utsA bahu upayogI sevA bajAvI zake, ane mANasa mANasa vaccenI judAInI dIvAlane sArA pramANamAM dUra karI zake emAM jarAya zaka nathI. A daSTie paNa A utsava anumodanA mAgI le che. ane mahopAdhyAyajI sarakhI vibhUtinI vidyAnAM aneka kSetronuM maulika ane talasparzI rIte kheDANa karavAnI virala zakti pratye ApaNe janatAnuM dhyAna derI zakyA ane emanA sarvavyApI sAhityanuM puyasmaraNa karI zakyA e A jJAnotsavanI eka vadhu saphaLatA che. utsavamAM nakkI karavAmAM AvyuM che tema, ApaNe IcchIe ke mahApAdhyAyajInA atyAra sudhInA amudrita rahelA graMtharatna susaMpAdita ane sazathita rUpamAM vahelAmAM vahelI take janatA samakSa rajU karavAmAM Ave ane je pRthe mudrita thaI cUkelA che temAM paNa je karI saMpAdita karavA jevAM hoya tene pharIthI mudrita karavAmAM Ave, A utsavanI ujavaNIthI ja AvI mahArAnI vibhUtine jJAnakhajAne janatA samakSa sugya rUpamAM rajU thavAnI AzA UbhI thaI che. A AzA veLAsara phaLIbhUta thAo ema prArthIe chIe. A utsavanA nAnA-moTA badhA prayA ane kAryakarane pharI dhanyavAda ApIe chIe, ane AvA suMdara kArya sarvatra anukaraNa thAo ema IcchiI viramIe chIe. Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satra upara saphaLatA icchatA ane abhinaMdana ApatA AvelA saMdezAo | noMdha--mutra upara patra ane tAra drArA putyanAcAe, ativaza sArthIie, tathA mAjakarmAcArIe yunivarsiTI koleja kora kSagika mUsthAnA kulapati-paTTulapatti, prAdhyApaka Adi vidvAna, paritA, zAstrI, tathA jaina samAjanA matsyA na samAjanA kAkarA, ane bIjI ane masthAo vagee tAraTapAlArA je dezAo pAzcA hatA tene ahIM rakta karyAM che. prathama yugadrArA AvelA te pachI tAra kAza AvelA madrezAo, tenA upayogI bhAga sAthe mUkyA che. te eTalA mATe ke pU. upAdhyAyanA vyaktita mATe, temanA kArya mATe samAjanA nAnA sTaMTA davAmAM vA Apa paDelI che? temane aze ane tethInA hitya aA zuM karavuM joIe tene ane dimi, ane zAM sUcanA ke bhAvanA che? temanuM AI naz2I zake ane temAMthI temAthInA amala ane adbhuta sAhityanA adhyayana, pracAra ane vikAsa mATe no sahakAra sare ane 3 dvAza kaMIka kalAlAyaka pariksTrAmA UbhA thAya. saMdezA badhAya gujarAtI bhASAmAM ja cUkyA che. zUni. 1 # TapAla kaNa maLelA saMdezAo caMdrAcApAdhyAyajI zrAvintha sATuMbanI anupAdukA --rInA kanTriATrAkTsava prasaMga ezrInA smaraNa AsAnnayaMtranI je cejanA zrRvAmAM AvI che te nI AnaMti thayA chIe ane te saMpUrNa saphaLa thAya ema tANuthI e chIe. A zubha prasaMge khudAthI padhArelA ghaNA vidvAnonA samAgama thaze, enI vidvattAnA vAba maLaze tA A zubha pramraga teozrInI mezane mATe cAgIrI kaMdu ane jainasamAja tethI"nuM nAma aNu katI rahe eTalA sAruM ane bhArapUrvaka vALu karIe chIe ke eozrInI rInI samIpamAM e sthAne ethInA zubha nAmathI zrIsaMta padmazALA sthApana karavAmAM Ave ane emAM vyAjI, nyAya AdinA abhyAsa karAvavAmAM Ave. jemAMthI nIkaLatA vidyAnA jainadharmanA ane eethrIjInA guja nAmanA viyAvI kADhe ema amA zuddha anaTasudhI cAvIe chIe. --AcAryazrI vijayavAsa, kaiATa, eMbai. w zrI vizvasAnasatranI ujavaNI dvArA nyAyanizA, nyAyAmA mApAdhyAya zrIyazAni gaNitanA AbhivAdana dvArA ane teozrInA vipula ane viziSTa sAyinA vidvAnAne pazrcima kAvavAnA tamAga A prayatna khUba saphaLa baMnA ema icchuM chuM. e gArU dina jUnAM temanAM gAna karI aMteAgha na mAnanA, temanA na ane nane sAccATI banAvI lepAranA je pavitra dezathI mo aeAhitya sarjana karyuM che tene pUrNa vAnuM agalakA anavata cAlu rahevuM ei e. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 DabhoImAM temanAM jIvananI aMtima paLe vyatIta thaelI hAI ThAInA zire A javAbadArI vizeSa rUpe rahe che. * - AcAryazrI vinthalabdhisUrijI, khaMbhAta. mahAmanA vihAmAnya mahApAdhyAyajI zrIyavijayajI mahArAjano utsava je kameInA saMdha manAvavAno nirNaya karyo che ane temane mATe aneka prakAranI sAmagrI saMgraha karavAmAM tatpara che evA patro dvArA samAcAra jANIne atyaMta AnaMda thayo che. kemake zrIupAdhyAyajI eka sAmAnya vyakti nahi balake zAaniSNuta, SaT-darzanamAM vikhyAta ane pUrNapratibhAzALI hatA, jemaNe aneka graMthanI racanA karIne jaina samAjanuM gaurava samunnata banAvyuM evA mahApunI jaina samAjamAM Aje paNa jarUrata che. ane evA puruSone janma thavAthI ja jaina jagata punaH pUrva mAphaka saMsAramAM camakI UThaze vizvahitaciMtaka upAdhyAyajInI jayaMtI prativarSa pratyeka gAma ane zaheramAM zAnadAra rIte manAvavI jarUrI che. mahatsavanI saphaLatA IcchIe chIe. - AcAryazrI vijyahimAcalarijI jAmanagara zAsananA mahAna upakArI pU upAdhyAyajI mahArAja zrImAna yazovijayajI ma. ne sAravatasatrarUpa mahotsava karavAnuM niradhAryuM che te jANuM atyaMta AnaMda thAya che. ApazrIonA haste pUjaya upAdhyAyajI mahArAjanA zUSa- gurumaMdiranI pratiSThA karavAnuM thAya che te mATe puNyane uryo che. ame A kAryane mATe zrIvijayadevari saMdhanI kAryavAhaka kamiTIne A kArya vadhu yazasvI banAvavA mATe -dhanyavAda temaja zubha AzIrvAda ApIe chIe. -AcAryazrI caMdasAgarasUrijI, sAbaramatI, amadAvAda. yazavijya sArasvatasatra mahotsavanI saphaLatA IcchuM chuM. -paM. sunizrI bhakarNavijyajI, surata. yazavijaya sAravatasatranA mahotsavanA uddaghATana prasaMge abhinaMdana --munizrI puNyavijyajI, amadAvAda. yazovijya sArasvata satranI amo saphaLatA icchIe chIe. . pU yazovijayajI mahArAjanuM sarvAgI caritra tathA apragaTa sAhitya jaladI prakAzita thAya e pahelI take jarUrI che. 2 -sunizrI rzanavijyajI tripuTI, rANIgAma, rAjasthAna. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya upAdhyAyajI mahArAja pratye bhaktibhAva vyakta karavA ane teo pUjyazrIjInA darzana nAra samartha sAhityane thocirUpamAM prakAzamAM lAvavAno A prasaMga anumodanIya ane tethI, pratye bhaktibhAva gharAvatA AtmAne AnaMdaprada che. e prasaMgane dIpAvavA te yathAzaya tamArI pravRttimAM sthaLa bane. -5. munizrI dhura vijayajI gaNi, muMbaI teozrInA upakA ApaNA para deza, samAja tathA saMsAra para anekavidhya che. teozrInI addana medhA, asAdhAraNa pratibhA tema ja pracaMDa vidattAe saina zAsanamAM zakavavI ItihAsa sarjyo che. 144 graMtha snenA racayitA camartha vidvAna spirara zrIharirIzvara, tathA kalikAla sarvara AcArya bhagavAna zremacaMnnarIzvara, A banne mahAna puronA pagale pagale jinazAsanamAM temaja sAya saMsAramAM apratima pustrArtha dhAra pitAnI zaktione paramelA vidyAsa sAdhI je bhavya vacce ApaNuM samakSa teozrI bhaNI gayA che, te mATe teozrIne ApaNA para mahAna upakAra ApaNe kadI bhUlI zakIe tema nathI eozrIe je vikAkAlamAM jJAnaga, kamaLa tathA bhaktigane vizuddha bhAge pracA, prasAda tema ja tenI sAme AvatAM Amate nizcithI (ekSapaNe je pratIkAra karI, jainazAsananI anupama prabhAvanA temaNe karI te kharekhara aditIya che. AvA mahAmahanIya, mAgI mahAna puranA guNAnuvAdanuM je anupama kAI tame sahu guNAnurAgI soe AraMbhya che. te sAce ja prazaMsanIya che. 5 upAdhyAthathInA sAhityane pracAra vartamAna yugamAM Tiva rIte thAya te icchanIya che. ane tame je satra ujavI rahyA che ane te dvArA pu. upAdhyAthathInA ApaNu paranA upakArane bhavya aMjali arpaNa karI rahyA che te abhinaMdanIya che. pUjaya upAdhyAyajI matharAiTInAM jIvana nA kavanane gaMbhIra anveSapUrNa abhyAsapUrvaka eka vizALa gaMdha A prasaMge prasiddha thAya te IcachanIya che. . tadupaTTAMta teonAM jIvana tathA sAhitya para vividha dariTANuthI judA judA nibaMdhA; tuvanAtmaka abhyAsa ke, ItyAdi grAma taiyAra karavA zakaya prayatA thAya to te paNuM Avazyaka che. to pU upAdhyAyajI mahArAjazrInA vyaktitvane saMsAranA mumukSujana, abhyAsakrena, saMzAdhane tema ja vidvAna vargane paricaya prApta thAya. tame sUku pU. upAdhyAyajI ahArAjazrInA jIvana-janane je aMjalI arpavA Aje utsAha pUrvaka graja banyA che, te mATe mArA taraphathI punaH avizna ApavA pUrvaka huM ene aMga mArI nazvayanA tamane A rIte sUcavuM chuM, je mATe tame paNa A dizAmAM prayatnazIla haze ja. A satranA protsAhaka tathA Adyapreraka vidvAna cunarava thI zanivachane mArA taraphathI sAraanuvadanA cukhazAtA. -paM. munizrI kanakavijayaNinA patramAMthI Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :1pa7. * yazovijaya sArasvatasatra prasaMge atyaMta AnaMdathI tamArI sAthe aMtaHkaraNapUrvaka sahAnubhUti. dazAvuM chuM. -sunizrI ramaNikavijyajI, amadAvAda. pUjya upAdhyAya zrIyazavijaya sArasvatasatra mahetsavanuM jANI AnaMda tathA cUkSa-gurunImaMdira pratiSThA karavAnuM thAya che. te mATe puNyano udaya che. A mahAna kAryanI saphaLatA IcchIe chIe. -munizrI caMdrodayasAgarajI, sAbaramatI-amadAvAda * pU. mahApAdhyAya zrIyazovijayajImahArAjane ApaNuM upara jevo tevo upakAra nathI. temanI smRti nimitte teozrInA graMthanuM saMrakSaNa tathA prakAzana vagere jeTaluM zakya bane eTaluM karI chUTavuM. jJAna e te dI che. tenA upara ja zAsanane TakAvI che. tenI nyAta jeTalI vizeSa jhaLahaLe teTale zAsanane vadhu lAbha che. * -sunizrI rohitavijyajI, vApI ame AzA rAkhIe chIe ke, hajI tame ghaNu meTAM kAryo karIne jema bane tema jaina zAsanane vijayadhvaja pharaka che ane sAthosAtha e abhilASA rAkho ke, jevI rIte A mahAna puraSa graMtha racIne ApaNu para upakAra karyo che, tevI ja rIte ApaNe paNa te ja mAge anusarI ApaNuM bALake ane sahadhamabhAIo pratye upakArakattithI vartIe. -sAvI kevaLazrIjI, khaMbhAta. tame je zrImahAmahopAdhyAya yazovijaya sAraravatasatra mahotsava manAvavAno nizcaya karIne gurubhaktino paricaya Ape che te prazaMsanIya che. mahatsava sarva prakAre saphaLatAne prApta karate kaI racanAtmaka kArya samAjanI sanmukha upasthita kare, e ja abhilASA. -sAdhvI zIlavatIzrI, lakattA. A mahinAnI tA. -8 mI e ujavAtA zrIyazovijya sArasvatasatra mahotsava mATenI AmaMtraNa 'patrikA badala zrI yu. sA. sa. nI satkAra samiti ane tenA pramukhane teo AbhAra mAne che. paNa A prasaMge pahecI na vaLavA badala dilagIra thAya che. teo A prasaMge mahatsava mATe bhAvabharI bhalI : AzAo vyakta kare che. - sekreTarI, bhImasena sAcara, cIphaminisTara( vaDApradhAna, paMjAma. zrIyazovijayajI mahArAjazrInA aMtima samAdhi rathane je utsava javAmAM Avyo che te . AnaMdanI vAta che. ka, AmaMtraNa mATe khUba AbhAra. Akasmika AmatraNathI AvavAnuM banI zakayuM nathI. tamAre kAryakrama ghaNo rasaprada che. tamArA prayatnanI saMpUrNa saphaLatA IcchuM chuM. -jI. vI. mAvalaMkara, lokasabhA spIkara, dilhI. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTa ApanI AmaMtraNa patrikA badala AbhAra paNa alInA kAryabhAranA kAraNe teo AvI zake ema nathI e mATe dilagIra che. teo A prasaMga utsava mATe bhalI AzAo vyakta kare che. - maNilAla sI. zAha, DepyuTI minisTara phInAnsa inDiyA, nyU dilhI zrIyavijayajI sArasvatasatra matsava vi. 2009 nA kALuna mAsanI kRSNa pakSanI samI-aSTamInI tithioe koI nagarImAM ujavAnAra prasaMge Apa zrImatI sAba mAne jJAnabhavasatramAM hAjara rahevA AmaMtraNa ApyuM te mATe teo Apano AbhAra mAne che. paNa te tithi teo bhAI AvI zake tema nathI mATe dilagIra che. chatAM uparokta satra badhI rIte saphaLa thAya ema Icche che. --hasAbahena mahetA, vAIsa cAnselara, sayAtrAva yunivarsiTI vAIsa cAnselara sane 1953 nA mArcanI 8 mI tArIkhe ImAM bharAtA zrI vijaya sArasvatasatra prasaMge zrI DI. ema. paTela (rzana-zAstranA vyAkhyAtA ane kaLA vibhAganA nija) ane zrI. je. pI. ThAkara (orienTala insTITayuTanA chapAyelA graMthavibhAganA suparinTenDenTa)ne pratinidhi tarIke govAnI khuzI batAvI che. -rassAra mahArAjA sayAjIrAva yunivathiI, vaDerA zrI vijaya cAsatra satsavamAM hAjarI ApavAnA tamArA mAyALu AmaMtraNa mATe kharekhara, huM ghaNe AbhArI chuM. paraMtu parizamAM vANiI ApavAne mAtra kAbu bahAranI paristhiti vAvIne azakya banAvI rahI che e mATe mane bhAre kheda thAya che. huM badhI rIte parizadanI agatya samajuM chuM ane samagrapaNe saphaLatA icchuM chuM. -ema. ena. zrInivAsa, . mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTI opha bara, celAjI ane zrI epha AI vi. pUjyapAda yavijayajI mahArAja samasta gujarAtanuM gaurava che, eTaluM ja nahIM paNa bhAratanuM che. AvI pati ane pavitra vikRtinA mAnamAM mAtranI je cAranA karavAmAM AvI che te thA citra che. keTalAMka varSo pahelAM pATamAM pharavAla hema sArasvatra jevA A abhinava caMdrAcArya cAracatra sane preraNA ApanAre banaze e vize zaMkA nathI. gujarAtanI asmitAne vega ApanAra A mahAbhavanI cAjanA mATe samiti dhanyavAjo pAtra che. A samAraMbha savaMcA phaLa thAya evI pravu prati prArthanA che. -oviMdalAla hoviMdadAsa, Adila rUTa rika, vA. zrI caMdrAcAryajI pachI gujarAtamAM saMzlala temaja prA bhArAmAM saMkhyAbaMdha apratima caMcalekhana dvArA jJAnani pradIma rAkhI "sUcI zArazna sidda prApta karanAra TivaTavAmI upAdhyAyajI zrI vijayanA sAva mUtranA prathama phi dR hAjarI ApI sUkA nathI te badala dilagIra chuM paDyuM te aganI divyakAnA adhivezanamAM avazya hAjarI ApI. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa sArasvatasatra mahotsavanI saphaLatA temanA graMthastha vADmayanA adhyayana, adhyApana, saMzodhana ane pracAranI vyavasthAne jIvaMta banAvavAmAM rahelI che. huM mahatsavanI saphaLatA IcchuM chuM. -hariprasAda che. mahetA, vaDedarA. . prinsipAla, baDA saMta mahAvidyAlaya, ema. esa. yunivarsiTI oNpha baraDA. * ApanA taraphathI mahatsavamAM bhAga levA mATenA niyaMtraNa badala huM Apane AbhArI chuM. nyAyAcArya zrIyazavijaya upAdhyAyanuM prakAMDa pAMDitya ane suvipula bahumukhI sAhityapravRtti haribhakari ane hemacaMdrAcAryanuM smaraNa karAve tevAM hatAM. temanI aprasiddha ane aprApya racanAone udAra thAya, temanI vidvatAnuM gya mUlyAMkana thAya ane temanI bazatatA preraNAdAyI bane evA prazasya hetu sAthe saMkaLAyelA zrIyazovijaya sArasvatasatra mahatsavane saMpUrNa saphaLatA IcchuM chuM. AvI na zakavA mATe kSamA cAhuM chuM. -harivallabha bhAyANu, muMbaI prAdhyA. bhAratIya vidyAbhavana jemaNe vividha prakAranI sAhityika sevAthI e samayanA kSetramAM vaNathaMbhyAM pAda cina pAThavyAM che, te gujarAtanA prakhara abhyAsI saMta mahAsamartha vidvAna muni zrIyazovijayanA mAnamAM jAtA yAdagAra sArasvata satra prasaMge AvavAne tamAruM mAyALu AmaMtraNa maLyuM te mATe AbhAra mAnuM chuM. A prabhAvazALI vyaktine amArI bhAvabharI aMjali arpavA, A saMsthAvatI huM tamArI sAthe ane tamArA sAthIdAro sAthe joDAuM chuM ane satranI bhavya saphaLatA IcchuM chuM. bhalI AzAo ane mAyALu vinaMtio sAthe huM chuM Apane -Ara. ena. dAMDara, bhAMDArakara orienTala risarca insTITayuTa eNnirarI sekreTarI, pUnA gujarAtanA mahAvidvAna zrIyazavijyanA mAnamAM tame je sAravatasatranI nijanA karI rahyA che te prasaMge AvavAne tame mAyALu AmaMtraNa ApyuM te mATe huM Apane khUba AbhArI chuM. A satranI suMdara saphaLatA icchuM chuM. A satra prasaMge keI lekha vAMcavAmAM bhAga levAnI vinaMti vize mAre jaNAvavA joIe ke, mahAna yazavijayanA kAryo ane jIvana vize athavA jenadharma saMbaMdhI kAI viSaya paratve carcA karato kAI lekha hAla tarata mArI pAse taiyAra nathI. -pI. ke gADa, bhAMDArakara orienTala risarca insTITayuTa, pUnA. DabhoImAM sane 1953 nA mArca mahinAnI -8 mI tArIkhe ujavAtA zrIyazovijaya sArasvatasatra mahatsavamAM hAjarI ApavAnA tamArA mAyALu AmaMtraNa mATe huM Apane AbhArI chuM. Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 * e na sAdhune sadI nA eka arpavAnA A vAdAra vRkSa huM kara kahI zakA Tana kA ane prakhya Anada thAta paNa karI grAma para karyA ane zrema karatAM kAchI dAM che. zAriyanA dhana ane kArya mATe zika bAju mAM javAba Ara, e jA-sUtranI prAkanA davA sArA dicAra abaja AvuM chuM ane e zaMkA nathI ke, zrA ra vAnA tha va dALa je thathA che ke jenadarzana ane ravinA baLe sUkA ghATa . tiyAnI jA ane kAryavAhI karavAmAM thAna che, enI kAMdha thatAM ane hala thAya che, tyanI badhI 2 dR makAnA icchuM chuM. -esa. ema, na koleja rikTara, tA. chA javuM chuM. dhyAna ivabaMne huM hAjara rahI A zrAvaka zretra mATe jArI zakti nathI ane e che. - lalina dalAla, jillA kakSa, vAdA. Apa e eTabAya rijharva zre STha A TI ajanA karI jekAja upara kAra kaI che ane zAna ane sArA vaLI thAna junA vana ane kimatI jhAMkhI A prasaMga kAraja bane che. jA kA athavAthI carina ja dazA vyANa khUba kA javA chI. AvA zA sabhAne nivArI ja rAkhanArA ra te banI na siddha thAya ane samAja upara pada dha . -AdhAbhAI e. modanA, . zrIyada phAvyA arijI dhyAnA abuTa ane vira nA tharA jivA mA thI za che, jethI jJAnanI ja aMka, dALa ke java nAnakarAya ane kAvavA A ke kAna ejanA vicAra e nakkI che rAthanuM rana, nara stramAM cikI baMne cha jaNana phri agara virATa kaI javAtA vicAra jaje hatA te che, A dhajanA dhAja para , vana, nA garaja chellA cha dina strI tarIke jA jA na ja vAnI evA rAjAnA va ja ya za kArika che. vidhAna sabhara (zrAddha rAkhyA vi) padyarA vALA-kazA aA bAda eka jAvaka ekAda vyaki a rika pradinI nA dikarA para ke A adA thavA matavA ana . jAsata strI di puri ane dura karanArI paditAthI kahAvaka ja abhyarthanA! -lAlaca nAlAla, aa aa. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - a , s ARAN RA : 5. upAdhyAyajI bhagavAnanA puNyaprasaMga nimitte 30 varasathI DabhoI jainasaMghamAM paDelA kalezane anna AvyA pachI zrIvijayadevasUra jainasaMghanA upAzrayahaoNlamAM baMne pakSonI hAjarI vacce goThavAeluM pravacana ane AnaMda milana Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtrImAM na thAya evA AvyA , ::: " * * * * * che * * * * - - * * ------- - ~-- - +-- - -~- - 3 - , ke - - - che pa -- * - : ... - - - ' , , : ** * * nyAvizArada nyAyAcArya saMhApAdhyAya zrImada 108 thAthijI mahArAje -:samAdhiskUpa: Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dilagIra chuM anya rokANane kAraNe mahotsavamAM huM hAjara rahI zakIza nahi. purANa prasiddha darzAvatI nagarInuM bevaDuM sadabhAgya che ke, bhaktakavi dayArAmabhAI uparAMta eka mahAna dAnaverA ane jJAnanI vividha zAkhA-prazAkhAone sparzatA saMkhyAbaMdha abhyAsa graMthonA racayitA, sakalazAsapala udAracati sAdhupuruSe pitAnA detsarganuM puNyasthaLa banAvavAnuM tene sadabhAgya arpA Ajane prasaMga DabhoInA saMskArajIvanamAM eka mahAprasagaM che dhanya prasaMga che; ane mATe ja e prasaMganI upasthitimAM kAraNabhUta sau dhanurAgI bhAI-bahene sarvenA abhinadananAM adhikArI che. A mahAna prasaMganuM mahatva kAyamI svarUpe jaLavAI rahe e arthe. pUjyapAda nyAyAcAryajI zrImad yazovijayajI mahArAjanA sarvagrathanuM samyapha parizIlana thAya e mATe teozrInA aprasiddha graMthonI hastaprata meLavavAthI mAMDIne temanA prArthanA vagerenI sarva vyavasthA thavI ISTa che. vaLI, A guramaMdiranA Azraye zrIyazovijayajI jJAnamaMdira jevI saMsthAnI sthApanA vicArAya e paNuM ati lekhAze. AzA che ke, samiti ane anya vidvajanaguNAnurAgIo ! A viSayamAM ghaTatuM karaze. jemanI ananya pratibhAzakti ane apratima jIvanasavAsathI gujarAtanAM jaina ane jainetara naranArIo dhanya banyAM che. ane jemanI vibhUtimattAnAM teja kiraNe keTalAMyanAM jIvana ajavALyAM che, evA gujarAtanA e abhinava kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcAryajI samA puNyAtmA A prasaMge ApaNane saune dharmAbhimukha ane parizIlanAbhimukha thavAnI preraNA Ape eja prArthanA! samAraMbhanI huM saMpUrNa saphaLatA IcchuM chuM. . -bhAIlAla pra. koThArI, vaDodarA. zrI. yazovijayajI mahArAjanuM smaraNa kAyama rahe te mATe jena sa je kAmagIrI karI che te mATe te saMdha dhanyavAdane pAtra ja che. kAraNa, zrIyazovijyajI jevA mahAna sAdhune yogya je smAraka thavuM joItuM hatuM teozrInuM maMdira sthApana karI Apa te mahAtmAnuM. thoDA aMze aNu adA karI rahyA che. Izvara ApanA kAryanI saphaLatA ane yaza Ape. -. mANikarAve, vaDodarA. zrIyazavijyajI sArasvatasatranI ujavaNI saMgIna rIte ujavAya ne pariNAme jaina samAja temanuM sAhitya vikasAve ne jene jenetara samAjamAM upayogI tevuM prakAzana kare tema IcchuM chuM. satranA * utsavanI saphaLatA pAThavuM chuM. -gulAbacaMdabhAI, taMbI jainapatra' bhAvanagara, jJAnapipAsuM bhAI zaherane agiNe jaina samAjanAM eka atyaMta tejasvI tArakanI rakRtimAM ujavAtuM sArasvatasatra saphaLa thAo temaja jaina samAjane pathapradarzaka bane e hAdika bhAvanA. -zapAla maganalAla joza, khAkharecI, Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16ra pUjya upAdhyAyajI mahArAjazrInA maMdiranI pratiSThA mATe A sajA ane saMpUrNa AnaMda vyakta karIe chIe. sArasvatra matsavanI saMpUrNa sakaLanA A sabhA ane ame icchIe chIe. -vallabhadAsa tribhuvanadAsa, matrI. AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara A saMsthAnA graMthApaka pUjyapAda zAvizArada jenAcArya zrI vijayadharmarIzvarajI upAdhyAya zrIyazovijayazrInA akATaya pAya ane gunA anurAgI jA. teozrIe jyAM jyAM saMsthAo sthApI che tyAM tyAM zrI vijayaMchanA nAmane e prathama apanAvela che. ane te samAjanI kAyama mATe thada ApI kRpAvAthajInI cha Apa A satranA kAryavAhI A parama tiranuM sAhitya janatAne upayogI thAya ema pUratA pramANamAM prasiddha karavA prayatnazIla banaze tevI AzA rAkhIe chIe. . -bhAIcaMdabhAI amaracaMda zAha maMtrI-pariva saina granthamALA bhAvanagara, Apa zrIzarithajI ahArAjanAM camA ne pratyakSatAmAM Ina karAvyAM che. -gulAbacaMda lallubhAI, tamArA preya) bhAvanagara "ya paramapakI . ma. zArirathajI avAjathInA abhAdhikAne maMdiranI racanA karavAmAM AvI che tenI pratiSTha samaye sa sanI mAnya ejanA karavAmAM AvI che te ghaNuM ja prazaMsanIya che. ApaNe samAja e vane parama ANI che. jyAM Apane prakAza ApanAM samagra sAdika vAdakSAmAM nAkhyAM che. "jJAnasAra "ara vA mInA ApI che. teozrInA nAmathI cAlatI graMthA zrI trijayajI jaina guphaLatA 6 bhUtapUrva vidyAthI chuM eTale mane to A pradarathI be AnaMda thAya che. teozrInA "jJAnasAra aTakathI ane je AnaMda zani ane sAdhanAno mArga kyA che te badala huM atyaMta kacchI chuM. A ene eka nidhi agAka vaMzA karAvela che. ApanI samiti huM vardika auSadha ApuM chuM. eka A prasaMganA khAsa aMka je zrApa ciraMjIva rahe tevA taiyAra cAya to khuzI tharA jevuM che. -amAcada mAvajI zAha, bhAvanagara, 1. upAdhyAya zIvizvacha bhArAjazrInI zakita upAsanA banI hatI e sAhityanathI janatAne ja upakAra ca che. stra cAvavA prayatna prazaMsanIya che. ane abhIya . strI samitine bhalA hArdika abhinaMt pAvuM chuM -- sacada TI. zAha, pAlItANA Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ja AkhuM jyAre hiMsAnA pathe adhiLA deTa mUkI rahyuM che tyAre jaina dharma prabele ahiMsAne mArga ja jagatamAM zAMti rathApI ApaNane mAnava kalyANanA pathe laI jaze ema mane lAge che. zrIyazAvijyajI mahArAjazrInA graMthanuM adhyayana karI thoDuM AcaraNa karavAmAM ApaNe phaLIbhUta thaIzuM to mane khAtrI che ke ApaNuM bhAvi ujaLuM haze. emaNe bhagIratha kArya karyuM che ane te sadA amara raheze. '' AdhA jJAnasatro samAjamAM saMskAritA phelAvavAmAM tathA sAhitya pratye lenI abhiruci keLavavAmAM khUbaja madadagAra thaI zake che. tamAre A prayAsa stutya ane abhinaMdanane pAtra che. A satra saphaLa thAya. tevI mArI zubhecchA che. -bhegIlAla maganalAla, (mahAlakSmImIla vALA) bhAvanagara - zrIyazovijaya sArasvatasatranI saMpUrNa saphaLatA icchuM chuM. A prasaMge bhAga lenAra Apa sarvene dhanyavAda ghaTe che.. -zivalAla nemaca, maMtrI-muktAbAI jaina jJAnamaMdira, pATaNa. zrIyazavijyajI sAravatasatra mahotsava khUba sArI rIte ujavAya tevI mArI abhilASA. -kasturabhAI lAlabhAI amadAvAda * Apa badhA maLIne tyAM pUjyapAda zrIyazovijayajI mahArAjanuM sArasvata satra ujave che jANI harSa thAya che. mArI koleja cAlu che eTale huM tyAM pratyakSa hAjara nathI rahI zakato to jarUra kSamA karo. - pUjyapAda upAdhyAyajInA nAmane zobhe evuM ja tame satra ujavazo ema mAnuM chuM. tamane khabara haze ja ke teo eka mahAna AdhyAtmika puruSa hatA. temanA deDhaso gAthAvALA stavanamAM temanA aMtaranA vicAre mata thayA che. dhUmadhAmedhamAdhama macI e temanuM vAkya yAda rAkhI vyartha ADaMbara na karatAM AtmabhAvane poSaNa maLe e rIte tamArI janA tame ghaDI haze. Aja hajAro varSathI jaina paraMparAmAM vidyAvyAsaMganI ghaNI khAmI cAlatI Ave che. te AvA nAmI mahApuruSonA utsavane bahAne kaMI ochI thAya ane vidyAnI cittazuddhikara atara pravRtti thADI ghaNI paNa phelAya te A utsava jarUra Adarza lekhAze. te mahApunuM samagra sAhitya paNa ApaNe jALavI zakayA nathI e ApaNuM maTI zarama che. chatAM jeTaluM jaLavAyuM che te suMdara rIte saMpAdita thaIne lebhAgya bhASAmAM taiyAra karIe to ye ghaNuM che. Apane samAraMbha saphaLa thAya ane upAdhyAyajInI bhakti ApaNane preraNA Ape e ja IcchA. . . . . . - paM. becaradAsa jIvarAja, amadAvAda, bimArIne lIdhe temAM bhAga levA AvI zakuM tema nathI mATe dilagIra chuM. jJAnavAridhi zrI 1008 yazovijayajI mahArAja jevA ApaNA gujarAtanA vidyAsaMskAranA mahAna yAtidharane mATe AvA prakArane sAraravatasatra mahatsava Apa ujave che te bahu ja cagya che. mahatsavamAM Apane saphaLatA maLe evI prArthanA karuM chuM. ratnamaNirAva bhImarAva, amadAvAda Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satra upara kaI AvavAne manabhAva hatA paraMtu chellA cAra divasathI page saheja IjA thaI che, tithI ne pravAsa mukta banavAno bhaya lAgavAthI AvavAno vicAra baMdha rAkhavA paDyo che. smAraka graMtha mATe ekAda lekha lakhavAne manojAva to che ja, satrane mahatsava caLa rIte ujavAze evI AzA rAkhuM chuM. mukhyatve zrI vijayajInI sAhitya kRtio sAdhIne prasiddha karavAmAM Ave e bahu jarUrI kAryuM che. A mahotsavamAM e kArya AraMbha thavA pAme evI AzA rAkhuM chuM. tyAM AvavAthI ghaNu sAhityarasika mitrAnA samAgamano lAbha thAya, te paNa gumAvavA paDe che tethI khinanA anubhavuM chuM paNa niHpAya. - cunilAla vardhamAna zAha, amadAvAda, ApanI nimaMtraNa patrikA maLI, bIje rokANane laIne huM hAjara rahI zakato nathI te mATe dilagIra chuM. ' mopAdhyAya zrIyazavijayajI, e jaina saMpradAyanAja nahi pazu sama bhAratanA saMskRta ddhinenI hAramALAmAM eka vA na che. temanuM ramaNuM tAjuM karavA mATe Apa je atsava ujave che te thavI ane phaLaprada nIvaDe evI prArthanA karuM chuM. mAnuM chuM ke tame utsava ujavAta ja acchI ja nahi paNa sArA mAraka karaze. -rasikalAla parIkha, guvAna vidyAsabhA niyAmaka, amadAvAda, zrI vijaya sArasvatasatramAM bhAga levA mATenuM ApanuM nimaMtraNa maLyuM eka jJAnavAdhinI cAravAnAM vividha agAnuM kyAM smaraNa thavAnuM che evA jJAnasatramAM kA rahevAno lAbha te ghaNe che. paNa maLI ADe AvI che. je samAraMbhamAM sthAne sthAnethI vidyAne bhAga levA AvavAnA hoya che saphaLa thayA vinA rahe ja nahI. chatAM mArA taraphathI samAjane saphaLatA vAMcchuM chuM. -cAyata prA. zukala, prA. gujarAta vidyAsabhA. . zrIdhAriya sArasvatasatra be jaina samAjanI eka mahAna vinine vadhu prakAzcita karI rahyA hA e mATe abhinaMdanane pAtra che. satranA kAryakartAonI nAmAvali jeIma anI aLatAmAM rajA nathI. arthaparAyaNa jaina samAjamAM AvA jJAnasatra mAM pravezI gayela vAta uDA -AlAbhAI vIracaMda rasAI (limbu ) - ratilAla dIpacara desAI 'bAvAda - aMbAlAla premacaMda rAhu zrI vizva mAtra satsava prasage dA2 rahevAnuM nimaMtraNa . AbhAra. gujarAtanA gaNyAgAMThayA nivAmAMnA eka nirae aMjali ApavAne taka maLI te khUba ja AnaMda thAna para kalAka anivArya karane laIne hAjara nathI strI zako te bAda karaze. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "kUrcAlI sarasvatI'. e zIrSaka zrIyazovijayajI mahArAja para eka lekha taiyAra karyo che.. jJAnotsava satranI saMpUrNa saphaLatA IcchuM chuM. -dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha, amadAvAda sArasvatasatranI saphaLatA icchuM chuM. zrImada yavijayajIe ApaNA mATe sAhitya ne jJAnane amUlya vArase mUkayo che. ApaNe badhAe e vArasAne anurUpa thavAne ane e dIpAvavAno prayAsa karavAne che. DAInI janatAe ane zrI rAdhe zrIyazavijayanuM smAraka racI pitAnI zobhA vadhArI che. -pI. ke. zAha, amadAvAda prAcIna kALanA yAsame A yajJa tame DabhoI mukAme ye che. yajJanI kAryasiddhi te thAya ke na thAya paNa jJAnayajJanI siddhi te jarUra thAya. u0 zrIyazovijyajI mahArAja jaina zAsananA pU. A. zrI haribhadrasUri, 5. siddhasena divAkarasari, kalikAla sarvara zrI hemacaMdrasUrinI mAphaka cothA staMbha hatA. kALanI zAsana saurabha ane jhalakamAM temane apUrva phALo che. -50 maphatalAla jhaveracaMda taMtrI "divyaprakAza', amadAvAda. * mahopAdhyAyajI zrIyazovijayajIe temanI kRtio mAraphata temanA agAdhajJAnane lAbha jene temaja jainetarane Ape che te upakArano badalo vALI zakAya tema nathI, paNa temanI smRti tAjI rahe te mATe AvA mahotsava ujavavA IcchanIya che ane te kArya upADI levA mATe zrIyazavijaya sArasvatasatra samiti dhanyavAdane pAtra che. A mahotsavanI ujavaNI kAyamane mATe phaLadAyI nIvaDe e AzA sAthe viramuM chuM. - hemacaMda jazavIra mahetA, amadAvAda, paramapUjya u. zrIyazovijayajI mahArAja sAhebanA ApaNe phakta jaino nahi ja paraMtu samasta gujarAtI bhASA bolanAra janatA ANI che. temaNe te gujarAtI bhASAmAM samagra AgamanuM dahana eTalI sarala, nAnA bALako paNa samajI zake, chatAM vivekI bhASAmAM ApaNane pIrasyuM che ke tenI AvI prazaMsA karIe teTalI ochI che ane e rIte ApaNe ApaNuM aNu thakiMcita adA karI zakIe. teozrI te agamabuddhi vAparI ApaNA upara je upakAra karyo che, kadI bhUlAya tevo nathI ja. * temanI pUjAo, stavane tathA pada koI paNa jainetarane vAMcavAnuM mana thAya ane sulabha rIte jene dAnanuM mahattva samajAya tevAM che. zrIyazovijya sAravatasatranI saMpUrNapaNe phoha icchuM chuM. kAntilAla lakhubhAI parIkha, amadAvAda. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziyokvijha 20 nA mArakanI sthApanA upakrama ane te prasaMge Aina evana grevavAne je prasaMga Ape rAkhyA che te jANuM AnaMda. -Ada kezavalAla eca. TAmadAra, ANaMda, pUjya AcAryazrI vijayajhanAparIzvarajI tathA pU. A. zrIriyAmarIzvarajI temaja pU. munivara zrAthavijyajI, Apa enA khUba utsAha ane athAga mahenatathI A prasaMga udita thaze .. a mATe Apa trIne mubArakabAdI ApuM chuM ane A TevanI maLatA IcchuM chuM. maNilAla na. desI, ANaMda kAnamAlyavanivija pAra paDyA grAze rAnauta cATe kaITa pUrvanA upanna thAya che jethI ApazrIe lIdhela kArya khUba khUba akaLAnAmAM pariNAma pAme tevA grAma ciMtana mATe zAsanava gro prArthanA karuM chuM. - chabIladAsa kevIcaMda saMghavI, aMjana A kAryamAM mArI sahAna che ane phaLanA buM chuM. Apa AvA dharmanA kAraNe kaccha jana kadI cAtrA karavA jevo evI AvI hArdike dhAranA che. bApa ne patra apa ane dharma AgaLa vadhe evI zubhecchAthI bicchuM chuM. -naTavaralAla sI. lAla, ya. ka zrI vijayajI gratatra rUpe Ape je caherAva La thAo jevI ane prArthanA karuM chuM. e nimitte gujarAna pAkiya eka ke pracAmAM vahu thAya, trATa thAya, dala thAI ne cAra navajIvana para emaLuM chuM. -prA. viSNuprasAda trivedI, phaka TinA jainane lAba che ane jaina dharmane apakAraka nijaba upAzva zrI vizvanA jIvana vize tathA emanA uddhA zi, sAdAda ra cAhiti paranA divase jagarAnI taka gumAvavI e mane rUcikara che, chanAM kiravA thIja 2 pArIta thatA paDe che, Apane zrAsTa baTa na ja e zaMkA nathI. tame je AraLa vadhavuM che zrI vizvani je prAvI zaao e vyaktinA temaja prA thainA jIvana dara thavA Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 dilathI ahiMsAne anusaranArA karavA ja paDaze, matamatAMtarane zamAvanArI syAhAdanI daSTi paNa apanAvavI ja paDaze. ApanA samAraMbhanI sAcI saphaLatA e parama dhyeyanI siddhimAM che. . -mohanalAla pArvatIzakara dave, surata. dhArAsabhA (bAe jIleTIva eglI ) cAlu che eTale AvI zakAya tema nathI te mATe dilagIra chuM. jillAnA jena ane jainetara graha jeo jaina dharmanA abhyAsamAM ghaNe rasa laI rahyA che ane jeonI vidvatA jagajAhera che teo eka sthaLe mahatsava mATe bhegA thAya che te jANI AnaMda thAya che. AvA prasaMge mahApAdhyAyaM zrIyazovijyajInA graMthonA abhyAsa mATe kaMIka racanAtmaka kArya hAtha upara levAya ane te cAlu rahe te mATe kaMIka pejanA karavAmAM Ave to phaLadAyI thaze ane AvI kaMIka janA thaze evI AzA sAthe -chATAlAla 40 sutariyA, (vaDalAvALA) muMbaI. yazavijaya sArasvatasatra mahotsavanI bhAre saphaLatA IcchIe chIe. . zrIyazovijayajIe jaina sAhityanA sarjanamAM meTe phALo Ape che tethI ApaNe bhAre saNI banyA chIe. temaNe karelI jena sAhityanI advitIya sevA ApaNane na kevaLa AvA utsava javAnI pharaja pADe che paNa ApaNu phaLadAyI uddezane pahoMcavA mATe eka sthAyI yojanA mATe bAdhya kare che. -mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI Apane satata parizrama abhinadanIya che. yazovijyajI mahArAjanI sAhityagarimAthI paricita chuM. : -nAthurAma mI, muMbaI . . anivArya kAraNo che eTale ApanA bhAvabhInA nimaMtraNane mAna ApI zakatA nathI ane jarUra sApha karaze.. sahagata yavijayajI eka mahAna vibhUti che. huM te emane khAsa. abhyAsI chuM. vAcaka umAsvAti, siddhasena ri, haribhadrAcArya ane hemacaMdrasUri pachI najara karatI hoya to temanA upara ja kare che. Ama te kone nAnA ane moTA gaNavA e ja savAla che; kAraNa ke sau vidvAna munio eka bIjAne ahI khavaDAve evA thaI gayA che. eTale koInI paNa prazaMsA karavA jatAM anyane anyAya na thaI jAya e khAsa takedArI rAkhavI paDI che. mane te sarAta yazovijayajImAM je avanavuM ane asAdhAraNa lAgyuM che te temanI dArzanika atitIrNa buddhi ane taralatA. nyAyazAstranuM emanuM jJAna eTaluM prakAMDa, gADha ane vistIrNa jaNAI Ave che ke, ApaNane ghaDIbhara ema thaI jAya che ke, have emanuM sthAna le evo koI bIje pAkaze ke nahi. ATaluM jJAna hovA chatAM emanuM mAdava, Arjava ane emano vairAgya paNa adabhuta hate. ApaNe emanA apragaTa sAhityane punaruddhAra karavo joIe. e ja emanuM sAcuM smAraka che. ane tapaNuM che. mAre te A vAta sAthe ja saMbaMdha che eTale ATaluM jaNAvI satranI saphaLatA Icchata- -amRtalAla savacaMda gopANI, muMbaI Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cukha mAne tiLavA mATe emaNe mAralA davAnA -- cAbakhA pachI kada ghaTe hAI ApaNe samAja dhazraddhAnI ghera nidrAmAMthI na banI tema alI vizvagrAhI vizALa tarache. apanAvI che te ja zrIdhAriyaLa jevI mahAviti vaganuM mAraka banI . -Ara bhAvAnadAsa manacukhabhAI mahetA, muMbaI Tu nagArA kAryane aMdu chuM ane tamArA prazyananI phana IcchuM chuM. -zAdavanabhAI vIracaMda TA, muMbaI zrIyazavijyajI grAnsatranI vaijanAne enAthI AvakAra chuM. ekatra thayelA anubhava zIda thAriyanA jIvanacaritrane sAcA che bahAra lAvavA mATe kaTibaddha thaze ane tenuM ahiya Jra rIta prazana pAme nA nA aghina pracAra thAva tavA kaI rIte rojanA amalamAM lAvI, kAraNa ke te emanuM cADyuM mAraka che. A zrajAnA preraka pa. pU. AcArya mahArAja zrI dharmaIzvaracha tathA munirAja zrAvaviyakta mArI punaH punaH tA. ApanA A pavitra prayAne sarva nA DuM chuM. -dhIrajalAla rAcchI TA, muMbaI. ApanA prayA mATe RNI chuM. zAsanakSatAne A kAryamAM pUrNa thayA Ape. -- maNilAla zAhanalAla pAdarAda, muMbaI 8 vAhana A. paraMtu zAdI zaninI jA hAvAthI ahIM evuM bhAsa rahevA mATe Avyo chuM ane nAbiyananA kAraNe AvI zakatA nathI tethI bAphI cAhuM chuM. ApanA sutrane huM pUchuM chatA chuiM chuM. ApanI camitinA pratikti nA trAgA ApanA sUtranI prAIkanA cAM ane khAtrI che. -bulAla vasaMtalAla desAI, gara: zrayavijayanA vana ane jIvanadArtha vize je cATIghI mAhitI prApta thaI che te upasthI lAge che ke, A aMcita dhamadha carivALA nahI paraMtu vyApaka rAhI rAtrinA jA. AvyA che ke, emanuM gaurava vadhAravA mATe ekatra caDyA vinA teja dalUi nA bIna racanA ane divecA karIne rAjAnA bAdananA 00-70 varSa zakaya balA zubha kArya chinAnA kaLA smA. - amuka divAna, yunAI Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 - vA mahatuM jJAnI ane saMta mahAtmAnA bhAge ApaNe sahu sthira buddhithI vatIe te ja temanuM mAhAtma ApaNe samajI zakyA chIe tema gaNAya. zrImadda yazovijayajInA jJAna mATe ane AtmasthiratA mATe nizaiNe ema lAge che ke, te eka ajoDa ane aditIya puruSa hatA. AvA mahaha puraSanA guNagAnAthe AvA so vAraMvAra jAya e eka lahAvo che ane temAM bhAga lenArA dareka jIva puNyavAna gaNAya. nagInadAsa giradharalAla, jaina siddhAMtasabhA muMbaI AvA sArasvata satsava nimitta gujarAtanA vidvAnuM eka saMgaThana sadhAya che e mATe saMcAlakane dhanyavAda. . zrIyazavijyajIe jainAcArya chatAM vedAntanirNaya, vedAntavika sarvasva vagere. vaidika dharmanA granthA lakhIne abhedabhAva pradarzita karyo che. . khAsa karIne bRhada gujarAtanA vidvAnoe ekta karavA ane satramahaitsava ujavavAnI karelI janA AdaraNIya che. samitimAM vaidika dharma paMDitAne sthAna ApI satrane vadhu dIpAvyo che. -zAstrI revAzaMkara meghajI lavADAkara, muMbaI. nimaMtraNa mATe tamAre upakAra mAnuM chuM. dilagIra chuM ke A prasaMge hAjara rahI nahi zakuM. tamee yojelA sArasvata satrane huM saMpUrNa saphaLatA IcchuM chuM. -paramAnaMda kuvarajI kApaDIA, muMbaI. * . . . ApanA kAryanI anumodanA karuM chuM ane IcchuM chuM ke zAsanadeva dharmanI prabhAvanA sAthe satra pUrNa kare. -nagInadAsa karamacaMda, muMbaI seMkaDo graMthanA racayitA, gujarAtanA mahAna saMcAtidhara, nyAyavizArada mahApAdhyAya zrImadda yazovijayajI mahArAjanA puNyasmaraNa rUpe pUjya AcArya paMganI sAnidhyamAM ujavAtA jJAnasatranA utsavanI ataHkaraNapUrvaka saphaLatA cAhuM chuM ane zAsanadevane prArthanA karuM chuM ke puNyadhAma DabhoI e AvA eka-be ja nahi paNa jaina zAsananA abhyatthAna mATe aneka yazovijayo pragaTAvo. . * * . . - mAvajI dAmajI zAha bAbuthI pannAlAla hAIskUla adhyApaka, muMbaI bhAI satranA samAcAra jANI atyaMta Anada thaye che. jene sAhitya ane saMskRtinA vikAsa ane pracAra mATe enI khAsa jarUra hatI. tenI pUrti ApazrIe karI te badala abhinaMdana ghaTe -mANekalAla DI. medI, muMbaI. * zrIsaMthe ucita kArya upADela che ane te yogya karyuM che tyAM hAjarI ApI zakto nathI mATe duHkha thAya che, paNa tamArA kAryanI saphaLatA IcchuM chuM. kaMI sthAyI thAya ane upAdhyAyajInA pagale cAlanAra sunivaryo vadhu thAya tema karAya te vadhu ucita thaze. ' 22 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10, nibaMdha Ave, vyAkhyAne thAya, carcAo thAya. tenI noMdha barAbara rakhAya ane upAdhyAyajInuM prakAzamAna jIvana temAMthI saMpUrNa lekhAya tevI vyavasthA karavAnI jarUra che. - lallubhAI karamacaMda dalAla, muMbaI paramapUjya zAsana simaNi sarasavatIkaThAkaraNa zrImAna mahAmApAdhyAya zrImad vijayajI mahArAja sAhebanA AkSanA navIna bhavya gurUmaMdiranI karavAmAM AvelI racanA nimitta Ape che camAraMbha yojyA che te sabhAraMjanI dareka prakAra saphaLatA ane mubArakabAdI icchuM chuM. temanA jevA paramaprabhAvaka parama kRta-sakaLa siddhAMta pAragAmI, sAhityanA upAsakanI sAthe natha, svAdAda, zrImabhaMgI jevA tattvajJAnanA viSayene bArIkAIthrI chabunAra, temanA jevA mahApuruSe bahu ochA thA do. AvA parama vinuM satra divI Ape mahAna puNya saMpAdana karyuM che. divyAnuganA niSNAta AcArya zrI vijayadharmavIzvarajI ane sAtivamI vidAna thIyaravijayajI mahArAja sAheba AdinA hAjarImAM A sava ujavAya che te jaNAvatAM atyAnaMda thAya che. zrImadda thovijayajI mahArAja sAhebane vinaMti sAthe akhavAnuM ke jene zAsananA bhathvIra zrImAna mahAmapAdhyAya zrIyazavijayajI mahArAjanuM satra uvI temanA jevA thavA Apa bhagIratha prayatna karaze eja aMtima icchA che. chevaTe satranI dareka prakAre saphaLatA jI viramuM chuM. ' zakaralAla badhAbhAI kApaDiyA muMbaI * pamapUjya apAvAtha thIyavijayajI mahArAjanI mUrtinI pratiSThA, sAravatasatranuM udaghATana va. kAryakrama temaja pha. jayuenanA dIkSA mahotsava prasaMganI AmaMtraNa patrikAo maLI che e vAMcI ghaNA AnaMda thaze che. -caMdulAla TI. rAhu, je. pI. muMbaI A zubha prasaMga vAkya rahI zakaze TrAna te mane anahada AnaMda thAta paNa dhArAsabhAnI beThaka cAlu hevAthI ane bIjA kAma prasaMga hovAthI AvI zako nathI. A deva te pU. AcArya devathInA zanane dhAja paNa maLana. sUra marAva AnathI ujavAya ane graphaLatA pAme evI mArI aMtaHkaraNa pUrvakanI zubhecchA che. mANekalAla vakhArIyA, muMbaI ema. ela. e. prayAgra jya ane abhinaya che. -bhAratIya svathasevaka pathika, muMbai akA-madanalAla dIpacaMda coksI mAMgInA kAraNe huM tyAM AvI zako nathI te mA . utsavane sUrya prakAranI haLavA IcchuM che. pUjya AcArya zrI vijayapratAparijI temaja pU. A. zrIvidha yurijI jevA anya kAryakSane jJAnI puranI rAhI haLa utsava saMpUrNa zreNInA pAmaze. Aje jyAre bhautikavAne adhyAtmavAda Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 vacce sAmasAmI yuddha chAvaNIo jevI sthiti pravarte che tyAre upAdhyAyajInI vibhUtipUjA dvArA ja adhyAtma tatvanI guNastavanA karI zakIe tema chIe. evI vibhUtipUnaThArA ja ApaNe satyaparIkSA ne satyaArAdhanAnA teja paze saphaLa pravAsa kheDI zakIe. -vasaMtalAla kAntilAla IzvaralAla, muMbaI : .: parama pUjya mahApAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjanI ArasanI pratimAnI pratiSThAnA zubha prasaMga upara kaI AvavAnI IcchA hatI paNa saMjoga anukULa nahIM havAthI AvA zubha prasaMgane lAbha laI zakAya tema lAgatuM nathI. * A zubha kArya zAMtipUrvaka nirvidhyapaNe pUrNa thAya ema IcchIe chIe. -ramaNikalAla mohanalAla tArAcaMda, muMbaI 2 samAraMbhamAM hAjara rahI zakato nathI tethI mane ghaNuM khinna thAya che. kemake AvA sunimahArAjanI mati sthApanA karavAnuM bhAgyazALAne ja sAMpaDe ane Avo apUrva avasara keAIkavAra ja Ave che. chatAM samAraMbhanI saphaLatA IcchuM chuM. -bhUlacala vADIlAla delatarAma enDa sansa, muMbaI pUjyapAda mahepAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjanA punita nAmathI jenasamAjanI koIpaNa vyakti bhAgye ja ajANa haze vidvAne mATe te teone vAkayo ane sAhitya AganA sageTa purAvArUpe manAya che. zAstronA vAkayanA arthamAM jyAM jyAM kaMIpaNa virodhAbhAsa Ubho thAya tyAre pUjya upAdhyAyajI. mahArAja je pharamAve che te sarvamAnya rahe che. evA mahAna upakArI gurudevanA samAdhisthAne bhavya gurumaMdira baMdhAya te ghaNuM ja AvakAradAyaka che ane temanI pratiSThA samaye zrIyazovijayajI sAraravatasatrane mahatsava yojAya te ghaNuM ja prazaMsanIya che. amo tenI saMpUrNa saphaLatA hayapUrvaka chiIe chIe. -pAnAca rUpa averI, muMbaI pU. upAdhyAyajInA pragaTa tathA apragaTa pustakeno khUba phelA thAya ane teozrInuM je guramaMdira baMdhAvyuM che temAM teozrInAM darzana karI preraNA meLavAya, jaina-jainetara te lAbha meLave eja bhAvanA. - pU. upAdhyAyajInuM gurumaMdira tathA teozrInI A samayamAM oLakha karAvavAmAM ane jena temaja jainetarane pU. upAdhyAyajIne khyAla Acho hato tene khyAla karavAmAM khare parizrama upADavI hoya te teno yaza zrIyazovijayajI mahArAja sAhebane phALe jAya che. A prasaMga nirvika pAra pADe ane samAjanI kAyamanI sevA thaI zake te mATe apragaTa, pragaTa pustako bahAra paDe tathA pU0 upAdhyAyajInuM jIvanacaritra (badhI hakIkata meLavI) badhI bhASAmAM pragaTa thAya eja bhAvanA. -AntilAla maganalAla zAha, muMbaI. muMbaImAM mahopAdhyAya zrIyazovijayajI guNanuvAda mahatsava samaye pU. munirAja zrIyazovijayajIe kapelI gurumaMdiranI pejanA suMdara rIte pAra paDaze tevI guNAnuvAda samitinA maMtrI tarIke mane paNa kalpanA nahI hatI. jANItA jaina AgevAna zrIjIvatalAla pratApazIe paNa AvA kAryo pAra pADavAmAM naDatI muzkelIo varNavI hatI tenI smRti thAya che, tyAre pU. munizrI yazovijayajInI sAcI dhagaza ane DabhAI tathA anya sthaLonA utsAhita sajajatenA sahakAre je ItihAsa jAgrata thayo te badala dhanyavAda satranI saphaLatA thi chuM. --dIpacaMda maganalAla zAha, muMbaI Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * upAdhyAyajI zrIyazovijya mahArAjanI mUrti pratiSThA mahotsava karavA mATe lAMbA vakhatathI ApazrInI zuddhipUrvanI jinA, je tenA sarvanA vaccenuM avina, sAhityanI daSTie vidrAna zrAkSara vargamAM kAnuM sanmAna, tema ja dharmane prAdhAnya daSTie rAkhI A apUrva avasara DabhoIne zrAvi jayadevasura saMgha ujavI rahyo che te gauravane vivaza che. te mATe tyAMnA kAryakartAo kharekhara dhanyavAdane pAtra che. * vadhumAM A samaye je maTelsava ujavAya che tevA ja utsAhathI vanamAM upAdhyAyajI mahArAje ApaNane ApelA vAyArUpI sAhityane vikasAvIe eja bhAvanA ane paramAtmA pratye prArthanA. - thara maganalAla zAha, muMbaI cAlu jamAnA tathA vAtAvaraNamAM janasamudAyamAM AvA mahAna puronA jIvananI rUparekhA dharmabhAvanA apUrva vidanA tathA temanI kRtionAM digdarzana karAvavA AvA satranI ujavaNI thAya te ghaNuM ja jatuM che. jaina dharmanA mULa prinsipala ahiMsA ane satyane samajAvavA tathA tenA gharma mATe dara samudAyamAM phelAyelI TI mAnyatAo dara karavA ane janatAnA nikaTamAM AvavA mATe anya bAbatonI sAthe AvI ujavaNIonI khAsa jarUra che. jJAna tathA dharma ane AthI eNra pracAra thaI zake che. atranI phrijavANInI saphaLatA IcchuM chuM. - kizAnalAla cunilAla, munAmathI phAvI na derAsaranI peThI. AvA prasaMge ujavavAthI zrI vijyajI mahArAWInA nasaMgha paranA upakAra bhUlI nA jananA ja zakaze ke zAsananA hira samA zrImAna apAdhyAyajI sattaramI sadImAM eka virala mahAna purA thaI gayA che. -mAstara umarAlAla je. zAha, piravALA. zrI. gAdhara vIzAnImA jaina paMca kAryakara My presence would have sewed the purpose' (4131 slot PL javAba deva). paraMtu hAlanA saMcAgamAM satra mATe hAjarI ApI zakto nathI tethI ja dilagIra chuM. Hero worship' guNAnurAga e mukipurI mATe ananya ane saMluM sAdhana che. tene AvA prasaMgA pitAnI lAgaNI dArA vyakta karavAnI yuvataka Ape che. 5. upAdhyAyaja tenA ja nahi, gujarAtanA ja nahi, dinu akhila mAnavajAtanA che. pUrI giranA jAramAM teoe sucAru vadhAre avazya kathA che. ekaluM vAkaya ja nahi paraMtu gUdha mAraphate jIvana vikAsanA mahAlavA paDyA ApyA che. pUrva puronI vayanA lAkakSAvAmAM AlekhI gharaAMgaNe amRta ANI ApyuM che. gujarAtI ja jaNanArane te "Cultual development and spiritual upt' Rnika dikarA ane AdhyAtmika unnati mATe ananya sAdhana che. pU.upAdhyAyajI kArAjanuM kanakavana ane zrAditya vagere jIvana preraNA Ape che. temanA jeThuM "Tolerance' dAI, sarva hano 4 abhyAsa, rAja samanvaya kAIde vizva vinine ja sAMpaDe che "siddhinI kSAe pacilA ghaNA calAtmA jathvI paraMtu citra "vicitra ghaNAja cikane bhAge Teva che. 17mI sadInuM citra Aje anya prakAranA prakhyAthI paNa paDe che. tevA jahodja kadina kALamAM kALA jaI ne vinA pAse temane prema saMpanna karI javuM, e ATaluM kaparuM kAma? pU. 6. ma. nA sAhityamAM veda Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 gItA vagerenI Traces pramANa ghaNu jagyAe jovA maLe che. te temanA anya darzananA uDA abhyAsanuM ghAtaka che. te sadInA teo "Martin Luther' hatA, gujarAtanA jJAnezvara hatA jeo mahArASTrIya bhASA saMpanna karavA mATe garva dharAvatA ane "mahArI mAThImAM AkhAe vedAMta utArIza' evI bhASA viAparatA e hatuM svabhASA mATe abhimAna! e hatI janatAnA aspRdayanI kAmanA! tevI rIte pU. 8. jIe dravyAnuyoga je gahana viSaya "vyaguNa-paryAyarAsa' vagere gUjarImAM utArI gurjaragirAne zikhare caDhAvI ane bIjAnI hAlamAM mhArI gurjarI' jevI tevI nathI e batAvI ApyuM. teo gurjarInA sAcA bhakta hatA. bhakti-jJAna vagere viSaye sahelImAM sahelI bhASAmAM utArI gujarAta upara mahAna upakAra karyo che. Aje badhA vidvAno DAInA aAMgaNe bhegA thaI jAta saMpradAya ane dharmanA bheda bhUlI mahAna vibhUtinA guNagAna karaze ane e vibhUtinI zaktithI saMgaThita thavAnuM saubhAgya prApta karaze. temaNe vArasAmAM Apela sAhityane pharI suMdara rIte saMpAdita saMzodhita karI pU upA.nA "Complaie works' saMpUrNa grantha chellI be bahAra paDe, te ApaNe kAMIka aMze temanA traNamAMthI mukta thaIe ane mahAgujarAtanA sAMskRtika-dhArmika vikAsamAM kaIka karyuM, ema gaNAya, bahuM gujarAna pote "bhAratanA caraNe... gujarAtane A rasathALa pIrasI, pitAnI udAratA ane sahRdayatAne parIcaya karAvaze. je je vyaktioe A kalpanA satya sRSTimAM lAvI ApI satra ujavavAmAM nimitta thayA che, teo sarve dhanyavAdane pAtra che. jene mATe to te eka AnaMdano viSaya che. teoe tana-mana-dhanathI sevA ApI pitAnA jainatvane paricaya karAva jarUrI che. "Nothing goes unawarded' koIpaNa vastu niSphaLa jatI nathI' e adhyAtmika niyarma che, pachI bhale "Sooner or later ' vahelA yA moDA hoya. 5. upA. mahArAjanA jevA janaupakArI kAryo vadhune vadhu karavAnuM baLa satra ujavanAra sau koIne prApta thAo ane A jIvanamAM e daya jovA maLe, e prabaLa bhAvanA che. - cImanalAla lakSmIcaMda zAha punA sITI zrIyazovijaya jJAnasatra ujavavAnI je yojanA karI che te mATe huM Apa sAhebane hAdika dhanyavAda ApuM chuM. zrIyazovijayajI jevA adabhUta jJAne pAsa mATe ApaNe jeTaluM karIe teTaluM ochuM ja kahevAya. ApaNuM upara e vibhUtie je anaMta upakAra karI cUkyA che tene badale te ApaNe vALavo azakaya ja che. tepaNu UgatI peDhIne e mahAsaMtanAM darzana ApaNe karAvIe ane temanI yathAzakti sevA ane emanA sArasvatanuM adhyayana karavAnI preraNuM ApIe e ApaNI pharaja che. ApanI A yojanAne pUrNa yaza maLe e ja abhyarthanA.' ' -bAlacaMda hIrAcaMda, mAlegAma (mahArASTra) sAhityAkAzamAM zrImada a yavijayajI mahArAjanuM pitAnuM eka viziSTa sthAna che. te, sthAna kayAM che? ApaNe temanA anuyAyI-tenAthI hajI sudhI aparicita chIe- e keTaluM vicAraNIya che. te ApaNe samajIe. A mahotsavanI pUrNa saphaLatA icchuM chuM ane zrI darzAvatI zrIsaMghanI temanA A mahotsava Ayojana mATe sahAnubhUti batAvuM chuM. -salatasiMhajI loDhA (aravida) dhAmaNiyA, rAjasthAna zrIyazovijayajI mahArAjanA vizALa sAhitya ane tatvajJAnanA saMbaMdhamAM vivecana karavA, tene pracAra karavA ane AjanI paristhitimAM tenAthI jeTale vadhu lAbha uThAvI zakAya e daSTie A AjanA mahatvapUrNa che. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 A. zamAAnI kaLA icchuM chuM. ane AzA karuM chuM ke A AdhAjananA pariNAma svarUpa gujarAta ane rAjasthAna ane pATaDI tathA sacchinika daSTithI ja zAmAM AgaDha prarezana prANA ane ati prApta thaze. -javAhiralAla jaina, lavAthI patra kAryAlava', jaLapura, zrIyAvinyajI mahArAjanI vargamamAM e carcAnA mahApuranA Ada tAjI kakkA ane phelAvavA Apa je rajAthe Avyo che enI saphaLatA IcchIe chIe. - vIjalAla ke turakhIA, kema raphaLa zikSaNa saMdha, bAvara, ApanuM nimaMtraNa maLyuM. e vAMcIna ane AnaMda thaze , Apa eka evA digaja vidvAna tathA vAratavika arthamAM upAdhyAya- chATanI puNyasmRnimAM maMtranuM Ayojana karI rahyA che jemanI pratibhAe sana sAhityanI, evA muzIla samayamAM, anupama savA karI che, tyAre aneka bAdhAo upasthita thaI cUkI hatI, vividha vizALa temanI akhinIthI saMbhava mAriyanI kaI mahatvapUrNa zAkhA araSTa nathI rahI ane navya nyAya taMtrA gaMbhIra vitha para paNa pUrNa adhikAra meLavIne temaNe potAnI pratima vidattAne paricaya ApyA che. -prinsipAla yAja jana, AtmAnaMda rana ja pALa, - upavana nAnA sthaLathI pazu satranI zraLanA kacchanA pavA bAvyA hatA. * munizrI vizvacha ja zA. kulacaMda bhAI muMbaI je pATaTI zrAvaka mana baMdha ja bAda Tena saMdha (esavAla zrI cImanalAla kezavalAla dhIA amadAvAda # zA. maganalAla harajIvanadAsa bhAvanagarI TAgrAphara amadAvAda # zA. AmacaMda maMgaLadAsa-amadAvAda << zrI vIracaMda nAgajIbhAI muMbaI ja Tau thazavaMtarAya dAmubhAI vaidya & thAyacaMda guvALacaMda achArI che. zanivAla ja 5. zrI jAzaMkarajI vyAkarAkhyAtha-zAdithAcArya tathA 5. zrI dInAnAthajI vyA. nyAvAcArya amadAvAda # cArara pravilAla kabacaMda pATaNa. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAra dvArA maLelA saMdezA ane abhinaMdana nadhi-tAra dvArA AvelA sarazAomAMthI je tAre pU0 upAdhyAyajI mahArAja tathA utsava AyeAjanA age kaMIka viziSTa sUcana karatA hatA tene ahIM anuvAdita karI bhacA che. pANInA sakaLatA hatA ane anana ApatA tArA ulekha, nAnA nAma-ThAma dvArA -pATa sArasvatasatranA A prasaMga amArA hArdika abhinaMdana. jaina sAhitya ane zAstromAM mahArAja zrInI sevAo amUlya hisso ApaNI sarakRti vArasAmAM eka ujajavaLa prakaraNane umere kare che. jJAnanI jyota pragaTe ane AvA mahAna tarkazAstrInA prayAsane kAraNe te prakAzita rahe, ApaNAmAM utsAha ane preraNA Ape ane A mahAna sevaka pratyenI ApaNI pharajo adA karavAmAM sahAyarUpa nIvaDe ema icchIe chIe. mahotsava nimite ekatrita thayelA mahAna vidvAnonI carcA-vicAraNA, A dizAmAM zarUAta kare evI AzA rAkhIe chIe. -zrIjainatAmbara kaoNnpharansa, muMbaI yazavijayajI sAravatasatra mahotsava ujavavA mATe huM hRdayAnaMdapUrvaka abhinaMdana pAThavuM chuM. gaNivara mahopAdhyAya zrIyazovijayajInA nIDara ane sacoTa jena tatvajJAnanA nideza (kharekhara) duniyAbharanA rolamAM sthAna prApta kare che. teo zrI jelomAM paNa eNlararUpa (sarvazreSTha) hatA ane teozrInI bhavya siddhi gatanA sarva dharmanuM sArvabhauma satya samajavAmAM hatI. temanI kRtio ApaNane jaina tatvajJAna ane sAhityamAM mukhya takazAstranI dharIne saraLa ane sacoTa khyAla Ape che. Adhunika jamAnAmAM, AjanI rIta, adyatana bhASAmAM paurANika jaina tatvajJAnane samajAvavA mATe Aje temanI khAsa jarUra che. ApaNA bahu ja vizALa ane rahasyabharyA sAhityane jIvatuM jAgatuM banAvavA mATe koI eka baMdhAraNIya yojanA siddha karavAmAM ujavAe sArasvata mahatsava saphaLa thAva. pU. mahAtmA puruSanI puNyabharI yAdamAM yojavAmAM ane ujavavAmAM AvelA A mahotsava kharekhara badhI ja rIte ucita che. -caMdulAla vardhamAna zAha, muMbaI upAdhyAyajI zrIyazavijyajI mahArAjazrIne smAraka mahotsava sAMbhaLI atyaMta AnaMda thaye. AmaMtraNa mATe AbhArI chIe. pUjya mahArAjazrInA kAryone dezaparadezamAM pracAra thAya ane jagatanuM kalyANa thAya tema IcchIe chIe. AcArya mahArAjazrI ane anya munimahArAjazrIne vaMdana -giradharalAla choTAlAla, amRtalAla jesiMgabhAI --mehanalAla choTAlAla, zAntikumAra jagAbhAI, amadAvAda Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 : emaNe kyAM kyAM ane kyAre kyAre vihAra karatAM sthiratA karelI tathA grAmasAkarelAM, tyAM kALa kevI rIte nirgamana karela, teno patto maLe che. kAzInA abhyAsa pachInI cAra kRtio saM. 1709tnI kALa maryAdAmAM AvI zake. temAM "dravyaguNaparyAyarAsa-pa sastabaka guNakame prathama che ja paNa racanAnuM sthAna anya lAgatuM nathI. emAM kAzInA abhyAsanA paripAkarUpe maLelI saphaLatAne jaNAvI che. racanAmAM paNa bahathatatA, pracura pAMDitya, tatvaciMtana ane tenA svAnubhavanuM tAjagIbharyuM skaraNa dekhAya che. emAM emane na utsAha tarI Ave che. padya te ThIka che paNa gadya-je atyAranA kALa jeTaluM kheDAyeluM nahotuM evA vakhate-emaNe gUrjara girAne pasaMda karI darzanika paribhASAne temAM utAravAne saphaLa mane ratha siddha karyo, e ApaNuM anumAnane puSTa kare che. . ' eka pacIsa gAthAnA stavana ane ame chelluM yA saM. 1718 pahelAMnuM mAne paNa vicAra karatAM tene bIjuM mAnavAnAM kAraNe paNa che. sAdhuonA AcAre ane vicAre vikRtapaNane pAmelA ane tenAthI je je sthiti upasthita thaI ane duHkhamAM pariNamI-e duHkha-pariNAmane lekenI najara samakSa lAvavA ane tenA nivAraNane-ane e rIte svaccha karelA vAtAvaraNamAM pavitratA vasAvavAne e stavanamAM prayatna che. A joDInI asarathI pitAnAM duSaNane DhAMkavAne je dAMbhika bacAva karyo tene zrIyazovijayae 350 gAthAmAM sabaLa ane savistara uttara ApI nirarthaka TharAvyA che. * * : * : : ' . . * hatA, ama pariNAme ghaTa ghaTanA * kaI kahe navI zI jeDI, zrutamAM nahIM kAI mADI. . . . " ' ' : , " jana melananI nahIM IhA, IhAM dUSaNa eka kahAya, je malane pIDA thAya... - khalayaNa gaNe kuNasura, je kahe payamAMthI purA . . . . . ' ' AvA pitAne ugAre-vALamAMthI ramatAM kADhayA che e emanI racanAo mATe-je kAMI belAtuM tenI asaramAMthI udbhavelA che. eTale A stavana pahelAM keTalIka joDI joDAI haze. 350 gAthAnA stavana pachI "samatA zataka" ane "samAdhi zatakane mUkI zakAya.' A pachI ApaNane saM. 1721 sudhImAM eka-saM. 1718 mAM viyaprabhasUrie vAcaka pada ApavA sivAyanA-bIjA banAve tathA saM. 1739 thI saM. 1743 ke je varSamAM temanuM bheImAM avasAna thayuM e cAra varSane gALe kevI rIte nirgamana karyo, e nakkI karavA mATenuM sAdhana bahAra Ave tyAre kharuM. emanA AMtara jIvananuM UMDANa ane bIjA lekhamAM jaNAvyuM che. enI pUrtimAM kahevA jevuM e che ke, A lekhamAM emanI kRtione kAlakramamAM goThavI che. tene eka hetu e che ke, " emanA AMtara, rahasyanA prakArane jovA jANavAnuM AthI banI zake, pAMDitya batAvavA teo saMskRtamAM racanA karatA hoya evuM nathI. temaNe lokabhASA prAkRta, gUjarAtImAM lakhavAnI agatya keTalI che te paNa emaNe pramANesara-dravyaguNaparyAya rAsanA TabamAM samajAvyuM che tema dravyAnuM roga viSaya e zuM che? enA anusevanathI phaLaprApti kaI kaMI thAya e viSe teo ullekhe che. Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 gerahAjarI hovA chatAM mAnasika hAjarI ApI rahyo chuM. ane prasaMganI saphaLatA IcchuM chuM. -cImanalAla kaDI, amadAvAda. * - ujAyacha memarImA mA upAdhyAyajI memorIala sAdhu saMdhane temanA pagale cAlavAnI preraNArUpa bane! -DaoN. vallabhadAsa, erabI. jJAnotsava-satra mahotsavane saMpUrNa saphaLatA IcchIe chIe. A ujavaNI parva goThavavA mATe samitine dhanyavAda ghaTe che. -ratilAla jIvaNalAla, abajIbhAI vaDhavANu. mahatsavanI saphaLatA ane zrIyazovijayajI mahArAjazrI jaina yuvAnene preraNArUpa bane ema IcchuM chuM. --matilAla vIracaMda, mAlegAma - tAra karanAra anya vyaktionI yAdI A0 zrI vallabhasarijI tathA A. zrI samurArijI, muMbaI. * vijayadevasUri saMdha, gADIjI daherAsara, muMbaI * maNilAla nANAvaTI, muMbaI amRtalAla kALIdAsa zAha tathA dhIrajalAla TokarazI zAha, muMbaI ramaNalAla dalasukhabhAI muMbaI sAkaracaMda muLajIbhAI matilAla, muMbaI * mULacaMda vADIlAla dolatarAma, muMbaI * haricaMda mANekacaMda, muMbaI * bhAyacaMda nagInadAsa, muMbaI * ratanalAla cunIlAla dAlIA, muMbaI * zAnitalAla ane gokaLadAsa ane dIpacaMda zAha, muMbaI * pAdarAkara. * javAhara gulAbacaMda ane lAlIbahena, muMbaI lakSmIcaMda saraiyA, muMbaI .* kAntilAla kusumagara, muMbaI ja jamanAdAsa odhavajI tathA namidAsa abhecaMda tathA muLajILAI abhecaMda, muMbaI aMbAlAla nAgaradAsa parIkha, muMbaI ja jaina saMdha, kilApAraDI. * e. ema. upAdhyAya, kolhApura * dalIcaMda vIracaMda zApha surata. * desAI piALa jaina peDhI, surata. * chAparIyA zerI jena saMdha, surata. * bhagubhAI sutariyA, amadAvAda. * DAhyAbhAI bhAyacaMda, amadAvAda. * jaina sevA samAja maMDaLa, mahudhA. * paM. amRtalAla, pATaNa + siddhacakra ArAdhaka samAja, muMbaI jesiMgabhAI ugaracaMda, amadAvAda na camanalAla sAkaracaMdacokasI, amadAvAda. * zAntilAla zAha, bArasI. gaTalAla, dhAra. * bharUca, vejalapura jaina saMgha, bharUca. * De. ratilAla bhaTTa, pAlItANA. * zrI jaina sAhityamali, pAlItANuM. * prapAtra jamanAdAsa vakIla, jAmanagara, << amRtalAla jAdavajI, rAjaTa vagere Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. sunivara jJAtrikama upara ane vilA patrathA upacAra gAmana ahIM ApI che. nanananA zrama khaNa Apane zara vada abhinaMdana . sunivara zrIpuSkavi:jI, amadAvAda * * gAI A samAjamAM mika tI ya nathI Ika ThIka nAlA mAM thAya pachI enA phIjha mAtra mAM bhramavAra ja thAva, jaina jaina / azAtAjI viTanA temanI pAkA kAma lai zakAze. rasta thai jAI kAza Aya to te bAra nA TAza ane punA tata pI bhrakha tA jUnA bA paNa AvA 09 thI. upAdhyAyanA andarathI kaTalAka viyA truTI, ne? yi kruSNu rA~ga brahmAnuM, e dhandrakAna upAdhyAyane vakhANa kare atu enI kiAya e viSayanA azrva jaina narzatA itihAza ane nara praznAnA a viSama brAnA vizrA sAthe ghaNI e badhuM Ana. dA. naM. nathavAda thaIe vAparIthI Aja sudhI na pachAta che. nayanA vizAla kramika vikA vedanA thAya tenuM yi paNa nirdeSTha ane 2 kAvyAyana saMskRta, prAkRta, gumAnI ke zAravADI bASAmAM te vize / 2 karela hoya te karyuM ja zamAM paNa vyakizana niphAya ane TA vicArA kAryanuM ranara apAra zA vanuM gAma te thanAdAza darzAvAya. Ai zrIne traNa vimo ghA che, nakhane saMbanA ane arthAta maMtranA nA eka Ina AzAne jajI nidA samAvI sakAya. tyAre AnA dAya ApI gAya nA bALaka ne jAMja thI avanInnAnuM bhujIyAnuM bAInara praznane thayuM che tenI praznAnA tema tema A purNa jI eca huM nathI kahevA jaNa e uparathI nathI gADha Avaze, jethI zrIjI no paNa sArI zakuM rAju! ja grAM e pAtra evA punA ti yA che. eTale zrRta tA brANa vakhArAthI aMtara zranA ja nathI. upAyanI trana' anaya ahiM gunTAnI kRtio bhraSTa pazu zriAnI da sukhAnA puSkA zALI che. " # zuM tama rI ke nare varlDa vana ane pAkanA nA thAya che, maiM zAka paNa che, paraMtu upAyanA zAka ghaTa thA. anAra punakatI cATI gAdI dama judI vI i. ane te e "huM tenuM punaH matanuM nA~ bA karI TumbanA vartuAM vaMcANu ane aTIkAvA jevuM baMna jaina brahmA zAnti kAka za yA ra ra rA che. kAnajI 2 khAvuM na baMne te TyuTa jaldI che ke tene anya uSNa aMki tumranAtmaka aMta nAstika nikRSA nA baMdha cUMThA, pA bA khAnanA A dai eNMca bheMTa vi! na thI, to a maTe chubanA nAnAthI na paNa Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane te mATe puSkaLa kharca paNa karavA paDe chatAM koI paNa ujavaNInuM tatva te e rIte ja sadhAze. anyathA samAraMbha e AraMbha banaze, cirasthAyI sAhityanuM kAma enAthI nahIM sara. -paM. zrIsukhalAlajI, amadAvAda, zrIyazovijyajI sArasvatasatranI ejanA prazaMsanIya che. temaei vidvata pariSadanuM saMmelana kharekhara racanAtmaka kArya mATe atyaMta Avazyaka che. AzA che jenasAhityanA vikAsa vadhana mATe kaI racanAtmaka cAjanA ghaDI kADhavAmAM Ave te samAja mATe bhAre upayogI thaI paDaze. -zramaNa * I zAsanaprabhAvaka puruSane, samAja upara karela upakAranA aMge Apa je pravRtti karI rahyA che te ati prazaMsanIya che. ane navI prajAne teonI pIchANa cAlu rahe te ati jarUrI che. Aja sudhImAM teozrInuM samAja kaMI karI zakela nathI te dukhanI vAta che. Ape Adarela kAryane zAsanadeva dareka rIte sahAya karI ApanI bhAvanA saphaLa kare. samAja teonA mATe jeTaluM kare teTaluM ochuM che. AvA atimahatvanA prasaMga mATe vadhu samaya agAuthI lIdho hota to ora vadhu sArI rIte ujavAtI chatAM Ape upakArInA smaraNArthe ghaNuM ja . kiMmatI kArya karela che. - zeTha jIvatalAla pratApasI muMbaI pU upAdhyAyajIzrInA kAryane ane teozrIe jainadharma upara karelA upakArane ghaNu thoDA jANatA hatA. Ape A kArya upADyuM ane teozrIne jaina-jainetara oLakhatA thayA ane temanA karelA kAryane ane apragaTa sAhityane bahAra lAvavA prayatna kare che te yathArtha ja che. satra khUba ja prakhyAtI pAme ane preraNArUpa thAya te ja bhAvanA upAdhyAyajInA guNagAna gAvA ane gavarAvavAnA kAryamAM temanA nAmerIne phALA che e kudaratane kaMIka sakta che. -zIzAMtilAla maganalAla zAha, muMbaI pUjya AcAryazrIne patra lakhatAM- kane pUrvaka pite dhArelA kAryane pAra pADavAnI anukaraNIya khaMta, kayA mANasane karyuM kAma soMpavuM rasa thogya nirNaya, dhanike pAsethI dhana vyaya karavAnI, lekhakanI kalamane upayoga karAvavAnI, kAyakarAne protsAhita karI pitAne anukuLa kAma hezithI karAvavAnI, sAhitya ane kalA rasikone samajavAnI je zakita Apane samudAya dharAve che te na bhUlAya tevI che. -sevAbhAvI kAryakara, dIpacaMda maganalAla zAha, muMbaI Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pe Armand did and aire Age A % led all el A A to 1 na . MANS amoul, red. , any Meir M N EA alit AAAA , , IMA from ite , N AN in sat, A HA IN A a lt , A is, tralid AM A N AN le Alia AC ar Acat, A in a a weRN IN 2gi, gi , | AG A , AP , A l 200 De A lee wal 0 2 AS A A A ding k likit Men more A A r , maid I ! A ready RAM A S. AL l IE , yi A g in a is I lin git is wear TURE, WAA A EMA ADA A PE in AML INT in --Busan Kruidi. A A | H I in a . A R 12 , id a 1 2 , A A rey e it bat %, e Niuliar H 5. eul dal weolhwanseongweonin yeonginyeomyi hwalseong jeongineunhaengyeongweon 5 saulted will914 494 sevaa veel miral viut Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyazAvijayasArasvatasatranAM smaraNA lekhaka-Do. zrIyuta bhAgIlAla ja. sAMDhemaza. vaDAdaza. ( 1 ) aDhAramA zatakamAM thaI gayelA mahAna naiyAyika, adbhuta vidvAna ane anubhavI saMta upAdhyAya zrIyazavijayajI mahArAjanA mUlyavAna ane vipula sAhityasarjananI smRtirUpa sArasvatasatra emanI nirvANabhUmi DabhAImAM sane 1957nI tA. 7-8 mArcanA visAmAM yAjAyuM hatuM. AcArya'zrI vijyapratApasUrijI tathA AcAya zrI vijayadhama sUrijInAM mArgadarzana ane vidyAvyAsaMga munirAja zrIyazAvijayajInI preraNA ane puruSArtha' A sArasvatasatranA mULamAM hatAM. DabhoImAM A satra ujavavAnuM TharyuM. tyArathI eka athavA bIjI rIte enI A cejanA sAthe mArA saMbaMdha rahyo hatA ene eka sadbhAgya gaNuMchuM. vaDAdarAmAM kATIpALanA upAzraye munizrI yazovijayajI mahArAjanA nivAsasthAne teozrInI hAjarImAM A kArya mATenI samitimAM aneka vidvAnA ane kArya karA sAthe A satra aMgenI vividha ceojanAonA parAmaza thayA hatA ane enI aneka jhINImATI vigatA nizcita thaI hatI, tathA satrane lagatAM prastuta vigatabharapUra paripatrA dvArA gujarAtamAM temaja gujarAta bahAra A viSayamAM ekadare jaina sAhityamAM rasa letA vi MmAM A sa Mmelana aMgenI cAgya bhUmikA taiyAra thaI hatI. satranA divaseAmAM saMkhyAbaMdha vidvAna sAdhu sAdhvIonI bheAImAM upasthiti hatI, eTaluM ja nahi aneka AgevAna jaina gRhasthA tathA suprasiddha vidvAno A satramAM hAjarI ApavA mATe ja DabhAI padhAryAM. hatA. emane viSenI sAhitya sAmagrInA pradarzananuM udghATana dhrAMgadhrA nivAsI zeTha parasAtamadAsa suraca Mdane haste thayuM hatuM. . 1 satranA prAraMbha tA, 7 mIe pepare doDha vAge thayA hatA e mATe vizALa ane suzobhita sapa bAMdhavAmAM AvyA hatA, upAdhyAyajInA pitAnuM nAma ' nArAyaNa ' hAvAthI A maMDapane - nArAyaNa maMDapa evuM nAma ApavAmAM AvyuM hatuM. emanI mAtAnuM nAma - saubhAgade ' hAvAthI e nAmanA paNa daravAje UbhA karavAmAM AvyA hatA. e maDapamAM upAdhyAyajI kRta sasa~skRta, prAkRta ane gujarAtI baudhika subhASitA ane upadeza vAkyo TAMkavAmAM AvyAM hatAM. * * * satranAM vAgata pramukha ane bhAInA jaina AgevAna zrI, mAlacaMda jeThAlAla zAhanuM svAgata pravacana thayA pachI muMbaInI smAla kIjha kArTanA jaja zrI. prasannamukha suracaMda badAmIe satranuM udghATana karatAM upAdhyAyane alaukika jJAneApAsanAvALA eka mahAna tapasvI tarIke varNIvI, jaina samAjane kevaLa bhrAhya tamane cIle nahi cAlatAM jarA AgaLa vadhI ravAdhyAya rUpa tapasyAnI khAmIne dUra karavA paNa uddeSana kyuM hatuM. e pachI, satra nimitte AvelA saphLatA IcchatA seMkaDA saMdezAonuM vAcana tathA nAmeAllekha zrI, zAntikSAla metilAla zAhe karyAM hatA. tyAra bAda satrasamitinA maMtrI zrI, nAgakumAra cakAtIe satranI utpatti kema thaI tenA TUM ahevAla ApyA hatA tathA satrane cautaraphathI maLI rahelA AvakArane Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 khyAla A hatA. atha thAya TAvA nI pUnya arthI tathA jainamenTa vidyAe niza bhRkhAna nathA bIjI aneka rIta amanA aMge sahukAra ApyA te aA ajANa aA hatA. cavANunanA eka tatva jJAna-myuniyara vyAyajIne vAta A anumAne taka jIbhA karanAra vidvAna munira avadhAnakAra muni cAvine temane abhinaMdana vyApyuM hatAM, tema kahyuM ke A UjavaNInA kheMca thaze tarata ja kAma ya mANasathA sunArthAna taMga che. mAthAnA dAtta vicAza, vizALa Ada, avA truddhi zmana jhona IvAnI nA pAnAnAmAM navI TrenanA zAMta aMdrAkhI che. temanA vAmAM thana ane mAtA sevAnA eka dArA daLo ko che, jenuM parlRi A strI iMjanathI . acAna pazcima A zAkAya thayuM che. sAthInI kAryakSamanA ane RRtrAAnane maMgA macchunAnA cAnA ma zAnI thAya ane tRta vidyAtAne A azru upara tra karyA che. jJAnI bhAvanAo ane ALo karyAM che. 5. zrI lAlacaMdra gAMdhIe atranA vAcA pramukhanA pazcima AdhyA bAda dhuM. ghana pada pramukhasthAnanA zrIkAra karyA hatA ane kAdhyAyajInA granthA viSe rASTrajAo keTaluM vidvattApUrNa teTaluM ja pharmika ane ata TrApha pAka sudhI ApyuM hatuM. eka dAniya vidyuta dudhAyarthI nI zAna dArzanikanA anyanA aMta emanI AinA A rIte rAta pazcima ApyA tA. prayubInA vyAkhyAna bAda pu. zAztra, gAMdhIe sutra praga mAdA niLayAnA nAmeLA darzane pracaka nibaMdhanA Treka pazcima AvyA hatA. e pachI vArA yunirsiTInA stana vijAbanA TI. thA. dInabAi paMtha, mAdA prayya vidyAmaMdiranA zrI jayaMta Ara, nAnA vidvAna . hIrAvAtha kApaDiyA, kyA hArI bhASA mATe nyAya paMthI tathA vADha zI harAjI dinAM pravyatA thayA, pachI zaru gaLu che vALanA pazazinI cUMTakanuM viza na thayuM hatuM, mRtra kAvyAyanAM prAviMka ajubInA ane temanA padanI hajI saMgInakArTA karI hatI tA.8 mAsa savA ! nava mAM thatI hathinI ane zrAIja tArAthI AvelI bALALAnA saMta svAtathI thaya hatA. vyAjI tziAsAruM chuM, savita zukla, nAnA TrIbanavANu bistara para, ghI, paM, zvAna, vaMdA saMskRta vijJAnanA piAya zrIhapriyAda caMtA, vyAkaraNukAvyanItha zrIzvanAthajI pAThaka, sAtyAcArya paM. zammIcaMda che, tadA saMskRta aniMdyAyanA vinuna Atha jhAlInAtha jInAtha jAlTrI aAdinI prazcana thI chatAM aMta *. induzmanI, phra. kaiAkriyA aMtima saMta jAA saraLa che, e viSaya ura suMracaMda catAM ja karyo hata. badhA AnI eka eka cano mAM upAdhyAyanA tjhi prakAzananI grenA I rIte svAdaLa capAtranI ane rabanI vidhinI vizvANA yuniTI zAyinI adhyakSanAmAM thaI hatI, ane stranI vidhinI dhAranI amuka ahI vacce eka thai hatI. AvA nibadhAmAMthI keTalAka rattranA niSThAnuM rAmana puM. lAcaMdra gAMdhI karyuM hatuM, e pachI zrI cAnAtha dIpacaMdrAkathI, . bAlIvAla sAmA natha! jIyuzrInAM prArkIMgajI jADA thayA hatA. kathAzcAyajInA sAhitya prakAzana ane munithI IyaLa Tela nAmanAM ja ane cATI vI rAmanAM ana zAMhatAM. kapALanA sayukta prazina rastA mAne bunizrI yaviSNunuM greDsa pravacana A graMthamAM anyatra ApyuM jai. kAjAjInA ddhinA sa~pAdana, prakAzana ane adhyayanane vajranA saMkhyAbaMdha kAMdA pasAra thayA bAda tenA vinDi anyatra ) jA ane aMga dhALa thai dAvanAra ThaMbAI nivAsI zrI jazubhAI ne AjAdhi karyA pachI maMtranA sulluMka mA thI mAM chUTA paDyA hatA. * Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyazovijayasArasvatasatranAM saMsmaraNe 1 lekha-zrIyuta nAgakumAra makAtI vakIla, vaDedara.] (2) zrIyazavijaya sArasvatasatranAM bIja muMbaImAM ropAyelAM. DabhoImAM upAdhyAyajIe vi. saM. 1743mAM pitAnuM aMtima cAturmAsa kareluM ane tyAM ja temaNe pitAne nazvara deha choDela gAmathI thoDe dUra sIta 'talAInA kaThei AvelA nAnakaDA udyAnamAM temanA para Aje paNa vidyamAna che. zrIupAdhyAyajI nyAyazAstramAM eTalA pAraMgata hatA ke temanA stUpamAMthI temanA svargavAsanA divase Aje paNa banyAyane dhvani nIkaLe che ema kavi kahe che. sItAlAI pAkhatI tihAM thubha aSe sasare, te mahithI dhvani nyAyanI, pragaTe nija divasiM pare. (sujasevelIbhAsa) nyAyane dhvani kharekhara ja nIkaLe che ke temanA svargavAsa dine naiyAyike temanA svapa pAse bhegA thaI nyAyacarcA karatA haze ene mATe pramANabhUta mAhitI ekatra karavI rahe che. chatAM A uparathI eTaluM te cAsa thAya che ke teo aditIya naiyAyika hatA. teozrIne lagatA koI paNa samAroha temanA aMtima zvAsazvAsathI pAvana thayelI bhUmimAM ujavAya e sarva rIte yogya hatuM. tyani dharmapremI samAja paNa pitAnA AMgaNe A prasaMga ujavAya te mATe utsuka hatA. upAdhyAyajInI aMtima rAkha tyAM paDelI te ghaTanA uparAMta paNa DabhoInI A mahotsavanI ujavaNInI, aneka rIte yogyatA hatI. DabhAI prAcIna gujarAtanuM eka aitihAsika zahera hoI ' lATa dezanA mukhya nagarAmAM tenI gaNanA thatI hatI. dakSiNa gujarAtamathiI uttara tarapha javAne dhorI mArga tyAMthI pasAra thatA hate heI, vepAra vaNaja mATenI tenI khyAti ane AbAdI sArI hatI. gujarAtanA jANItA zarIra maMtrIzvara tejapAle A nagarane prakhyAta kIle baMdhAvela je haju paNa temanI kIrtikathA gAte bIsmAra hAlatamAM Ubho che. kalAnI kotaraNI ane sthApatya benamUna che. tenI hIrAbhAgaLane tetIga kalAmaya daravAje, ane tenI AjubAjunI kIlebaMdhI kalAkAra hIrAkaDIyAnI romAMcaka praNaya kathAnI hajI yAda Ape che. jagatabharamAM praNaya khAtara jAnaphesAnI karI amaratva pAmelA ghaNAkharA upalA tharamAMthI AvelA che. kavio ane lokakathAkAro paNa AvAne ja pitAnA kAvyomAM sthAna Ape che. pata kaDIyA jevA zramajIvI vargamAMthI AvelAnI praNayakathAne amara karanAra gujarAtanuM DabhoI eka ane anekhuM che. je AmavarganA eka praNayanuM smAraka ciraMjIva karavAnuM mAtra khATI jAya che. zrIloDhaNa pAzvanAthanuM maMdira, zrIghanAthanuM maMdira, tenuM suMdara sarovara jevuM vizALa talAva vagere bhAInA ati prAcInatAne khyAla Ape che. ahIM gujarAtanA lADIlA bhakta kavi dayArAma janmyA hatA jemanI premalakSaNAyukta garabIo garavI gujarAta Ajeya gheraghera gAya che. A pavitra bhUmimAMthI sA' yA naranArIoe tyAga, vairAgya ane saMyamano mArga svIkAre che. Ama lAkSaNika rIte ja DabhAI upAdhyAyajI aMgenA samAroha mATe sarva rIte thayuM hatuM. Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 . paNa amAnavAne tAkbhAInuM eka bIjI pazu A hatuM. pazcimanA dezamAM eka evI mAnyanA pravarte che ke phInIkSa nAmanA pakSInI zakhAMthI navA phInIkSa pakSInA janma thAya che. smAImAM upAdhyAya zrIthAvilpanI zaMkhAMthI aDhIsA vadhu eka bIna cAvinyanA janma thayelA che. sAhityapremI ane kakSAnA ananya upAsaka che. upAdhyAya mATe temane lAgyA. avika raMga' ema karIe tA khATuM nathI. temanI 'cakAvyaktine narasiMha ke sIinI kRSNukti ' sAce sarakhAvI zakAya. A muktakaDI, evA vidhAnA, najIka zarIravALA sAthe bhAre manemA dharAve che. A samArohane janma rIte ujavavAnI temanI nayanAe saune mugdha karyA. temaNe mana upara lIdhuM nAna tA A samArAnu zakya anyA nA. emaNu pAtAnI janmayika bAInuM RNa dA karyuM eTaluM ja nIMrM pazu upAdhyA pratye zAkhA jainasamAjanuM jai mahAna RNu che te kevA paNa kaMIka aMze prayatna karyo. sArA thai jaina samAja A mATe temanA ziMgaLu che. vartamAna zrathIAvijayajI ujjavaLa paraMparAnA vAztra che. temanA gurU AcAryazrI vizvadharmasUrijI ? suvita jaina sAdhuomAM AgaLa panuM sthAna dharAve che. temanI vyAkhyAnAkSI anAkho ane cAkAra che. temAM jyAM jyAM vicare che tyAM tyAM praNAlikAmadra dharmakAryAMthI 'AnaMda maMgala' pravartAva che. jaina samAja upara temanI TIka ThIka pakaDa che. te zaktizALI che ane dhAre tA navA jInAnA sumeLa sAdhI dharyuM ane bhramAjanI utkrAninI draSTine navayugane daivaNI ApI zake tema che. temanA guruvaya AcAryazrI vijayapratApai eka nizabarI, nirde"bA, AtmannakSI AcAya tarIke suvikhyAta che. temane pagale pagale saMghAo zAnti kulAya che ane gharmA gAya tA sama ya che. temanA jIva AcAryazrI vimAnaochi eka siddha vaktA ane pranibhAzALI sAdhu tarIke jANItA hatA. temanA agAkanA AcIna maiM na taiyA nathI paraMtu AkhI paraMparA ati unjavaLa che ema ItihAza TuM che. zrI vijayajI pati avadhAnakAra che ane zrIjayAnaMdaviyUjI' nAvadhAnI ziSyanA guru che. * # " subaImAM pAyaluM bIja vAdarAmAM UgyuM ane tenI kyama nAImAM thaI. vaDhAdarAmAM utsavanI cenjanA vicADhyA vaMza, bAI ane khaTTAnA laI e etra thayA vaga prasaMge zrI nAtha che ke mAmA vinA krama cAnuM ? " tema kAI paNa Adhunika saMsthA ke mArAhumAM maMtrI vinA cAlatu nathI, " zrIyazovizrva zAstranakSatra sthiti "nI racanA karavAmAM AvI. ane bAbAnI sAthe ane pazu maMtrI tarIke tanavAmAM AvyA. TTa pata trIpada mATe lAyaka hatA ke ma? te bAbata mane tyAre--mATe paNa pUrI zaMkA che. chatAM te puSTa ane niyukta karyo eTale huM te mATe lAyaka TrAiza ema bhAre mAnI levuM pAmyuM. bhAre mATe AzvAsananuM eka bIjuM kANuM hatuM. zrIzta maMtrIo guja2AnanA suprasiddha sAkSara prAdhyApaka zrIZALIyAya siMga, labdhapraniSTa vikraya pati zrIlAlaya, jAgavAnadAsa gAMdhI ane TveinA eka guMdara kAryakara ane samAja vAnI mAre dhagaza dharAvanA bhAIzrI jazubhAI jaina hatA. A saoNnI sAthe kAma karavAnA ghaDAvA paNu chu kema aMtA karI zakuM? vaLA upAdhyAyanI pratibhAe ! dAlamAM abhyAsa karatA hatA tyAthI cATaNa ana upara jabbara asara karelI, mahAtmA gAMdhInDanI Azrama bhajanAvali 'graMthI nicalI temanA jAAMtAnI kaDhIo vhANa gA~ sanata gundhA tI hatI. . "caMtana! ama mAhi darzana dIjai, a krIna zivasukha pAmI je, tuma darzana bhava je. caitana0 | 0 . Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 temanA jIvana, sAhitya ane zaktithI prabhAvita thaI meM temanA vize eka nAnI pustikA mArA hai kaeNlejanA abhyAsakALa daramyAna lakhelI, je bAlagraMthAvALI ane vidyArthI vAcanamALAnA saMpAdaka mArA paramamitra zatAvadhAnI zrI dhIrajalAla TokarazI zAhe prasiddha karelI. zrIhemacaMdrAcArya pachI eka pratibhAzALI puruSa tarIke upAdhyAyajInuM sthAna Ave che. chellA aDhI varSamAM temanA jevo koI mahApuruSa ane prakhara paMDita jaina sAdhusamAjamAM pAkayo nathI evI mArI aMgata mAnyatA che. AvA yugapuruSane aMjali ApavAne anAyAse punaHprApta thayelo yoga huM kema jAte karI zakuM? * maMtrIo ane sabhya tarIke sau goThavAI gayA. paNa rahyA eka zrIyazavijayajI, sArAye satranA utpAdaka ane prerakI gRhasthanA ToLAmAM temane kyAM makavA? eka meTI muMjhavaNane prazna have mane eka vicAra sUjhI AvyA. sUcavyuM ke temane "sarasaMcAlaka nI, jarA ramUja ane haLavA mijAjamAM "kITaranA arthamAM meM A zabda sUcavela. te nahi svIkArAya agara hasI kADhavAmAM Avaze evI mane pAkI khAtrI hatI. paraMtu temanuM yogya sthAna zodhavAmAM majhAelA saune A zabda ke A ukela gamI gaye ane vadhAvI lIdho. teo "sara saMcAlaka banyA kharA, paraMtu DIkaTekaTaranA arthamAM nahi paNa AkhAye samArehanA sutradhArasukAnInA arthamAM. * jaina ane jainetara vidvAnonI eka samiti nImavAmAM AvI. jemAM DabhoInI dayArAma sAhitya sabhAnA pramukha sAhityabhUSaNa zrI maganalAla girajAzaMkara zAstrI, vaDodarAnI rAjakIya saMta mahAvidyAlayanA nivRta prinsipAla prakhara vidvAna zrI lakSmInAtha badrInAtha zAstrI. vaDodarA kaeNlejanA arthazAstra ane ItihAsanA bhUtapUrva prephasara zrI kezavalAla himatarAya kAmadAra vagere mukhya kahI zakAya. samitie eka paripatra taiyAra karI pU. upAdhyAyajInA jIvana, kavana, nyAya, sAhitya, jainadarzana ane tenI saMskRtinA bhinna bhinna viSaya aMge nibaMdha taiyAra karI mokalI ApavA seMkaDo vidvAne upara karyo. tenA javAbamAM ghaNA sArA nibaMdho meLavavA samiti bhAgyazALI thaI hatI. sArasvatasatra dhAryA karatAM paNa ghaNI saphaLatAthI ujavAyuM. satranA divase sArI rIte ja jJAna ane jJAnAnaMdanI amogha lahANInA divaso banI gayA. DabhoI gAmanA saMdhane ane tyAMnA pratyeka jainano utsAha avarNanIya hatA. mahemAnonuM svAgata, bhajana, utAre, maMDapa, dhvajApatAkA, razinI, satra aMgenI saghaLI vyavasthA vagere mATe saue khaDe page kAma karyuM. satranAM svAgata pramukha zrIbAlacaMda jeThAlAla zAha bhAInA yuvAna ane utsAhI kAryakara che. DAImAM samAja hitakArI jAhera pravRttiomAM rasa dharAvatA kAryakarone eka sArU jevuM jutha che. zrI zAMtilAla motilAla zAha, zrIsuMdaralAla trikamalAla zAha, yuvAna citrakAra ramaNika cu. zAha, zrIcaMdulAla hiMmatalAla paTela, zrI DAhyAbhAI nAthAbhAI zAha, zrI trikamalAla savAdacaMda vagere. zrIbAlacaMdabhAI te paikInA eka pramukha kAryakara che. utsavanI saphaLatAnA vazamAM temane paNa ThIkaThIka hiro che. A yuvAna peDhI sAthe DabhoInI vaDIlapeDhIne hamezA sahakAra hoya che. zeTha nagInadAsa delatabhAI zAha phakIracaMda maganalAla, zAha hiMmatalAla bApubhAI zAha jIvaNalAla gulAbacaMda. zAha jIvaNalAla kasturacaMda vagere maTAone utsAha paNa yuvAne sAthe A utsavamAM hariphAI karate hato. : :. DabhoIne zrImALI vago eka nAnakaDI jainapurI jevo lAge che. tyAM bahudhA jene ja vase che. jene 4 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 maMdira, upAza, jhAzi , ane anya jaina saMthAe A inAmAM ja AvI che. atranA sTi abhyAna AkhA zrImALAvALAe kAranA svAMga dhArI didhA hatA. baLa, patAkA, guNAtinA bAI, tAra, kamAne vara gAvAyelA rAjA ane dubhavadhA brI , yuvAne varanI avarajavara de, nAnA bhUlakAonI bhrAcI, likilATa, vAchatra, cATInA adhura era thI 8 tyAM , AkhuM vAtAvaraNa ubhAvamaya ja lAgatuM hatuM. bahAranA jamAnAnA navIna cIza ara pacAsa zrAchu vAva paNa ubhAva nA jANatI hatI. vi kalAvamaya rirAya che. sAmAjIka ubhA karatAM hArmika utsavanuM aA aAkhuM che, tyAM ja Amada premanuM svarUpa kahe che. ane sarva kaI pravRti - samartha bhAvathI thanuM rAya che. jenAmAmAM AvA ubhA mAM bhAga kaI ekAda mukhya sAdhu ke AcAryanI zarI na ujavAnA hoya che. eTale sarvasana aMkanA kaca-TAva sena sAdhu sAcA arthamAM bhAgani che. bhagavAna alavira cAnA AcAra akAranI che jayArA badhA che na anuddIna cAlatA sAdhu kALa vidya che. hAya thAjanA 6 vAnAvI AkhAjikatAthI baMda ra e zakaya che. tema thAya che ja utsavanuM Ayojana sA bata che. dAvana yAjadanI dara 5 zrada ane niSkAma karI daIe. hAlanA ghaNA yuvA cAkanI yaza-karinA pracAra ja na na hoya evA ghI vakhata bhAsa thAi che pharAra, bhAva ahI AIbara banI java che. vAtavAtamAM ja phaLa prApinI InikI thaI jAya che, ubhAnuM mUlya tenAM citra to zveta padAthAnI rAzI aMdAvuM joIe. jIvanamAM kurAna nAnI cInanI A dudha sAbunAmAM proTI . AkhA kuthI saphaLatA ke niSphaLAnA A thiI aMkAvI joIe. vyaracanAnI nAnI draSTi zRMda ane vizvAsa che ke kema tenuM pRthakkaraNa kahyuM che ane temAM kaheja paNa aDhi aMza deva ta ra ka jaIe. pathAka zrAdhu zALAonI vAWI, e pata ja eka eka prasaMga hatA. rikatra eka kabA pAka vALA, "ena tyAganA avatAra samA, hAlamAM 6 dhAraNa karA, pabu janatA pariddhi vinAnA bhAInA AhArabhA, evA tharmalAba ja AzIrvAda ApatA, pacahArI zrI nAnuM gotra che. bhagavAna mahAvIranI paraMparAne sAcavavAnuM chamAna kAma zuM che, ane taja alaka namI para che. zrAvakanI ghaTAmAM nAnI dAnatI aka ajuna ane jAma, karatA hatA. nAjanA dara zrAsanA ane ArA karIne mAthAsAdAe AnA pariNaninuM thayAra ane jA jA tA kRdigu karavAnI ja che ? sAdhu maracAnI citrA na vadhu bhavya, banAvavAmAM kaI ka hAya evuM nathI rAganuM zuM? atranA pramukha navadi dAnika 5. pAbI zAzvaracanA thrI thaI hatI. kahyuM che ke tema nuM sukAna zArIrika saMbhALyuM hatuM. temanI prArjarinA aMta nyAtha-darzanazAstra uparanA ananya priya ane zAstra pramukha ayAnI khAtrI dvArA apA. virAma didAmAM enA anivArAba vyAkhyAna pravAhe eka catra mugdha karyA hatA sanuM udaghATana saina zremAnA janInA vidyAna ane muMbaInA kojha kerTanA jaja zrIna Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 prasanmukha suracaMdra badAmI bI.e.bI.esa.sI. mAra aTalAnA haste thayuM te paNa yAgya hatuM. samAjasevA ane vidvattA temane temanA pitAzrI taraphathI vArasAmAM maLela che. A vArasAnuM jatana karavA temaNe mubaithI vaDAdarAnA pravAsa prasannamukhe kheDayA hatA. nanyanyAyanA mahAna radhara patinA satra samAra bhanuM udghATana eka nyAyAdhIzanA haste thAya emAM paNa kAI saMketa haze? * AjImAjInA gAmAmAMthI AvelA sekaDA nimaMtrita--aniyatrita strI puruSA uparAMta jaina samAjanI aneka nAmAMkita vyaktienI A samArAhamAM sArI hAjarI hatI, zilpa-sAhityanuM prazna jemanA hAthe khulluM mUkAyuM te dhAMgadhrA nivAsI zeThe purUSAttamadAsa suracaMda, jaina samAjanA jANItA agraNI ane viziSTa vyaktitvavALA zeTha jIvatalAla pratApasI, sakhI zrImaMta zeTha vADIlAla catrabhuja, samAja kalyANunI niraMtara dhagazavALA zrIprALujIvanadAsa gAMdhI, jaina samAjanI aneka saMsthAonA prANurUpa jaina zvetAMbarakaeNnpharansa ane svayaMsevaka paSidanA mAvaDI zrImAhanalAla dIpacaMda cAsI, pIDha sAhityakAra Aaa. hIrAlAla 2. kApaDIyA, ApaNA gaNyA gAMThayA pAi paikInA eka prakhara pati zrIlAlacaMdra bhagavAnadAsa gAMdhI, paMDita zrImaphatalAla saMdhavI vagerenI hAjarIthI utsavamAM joma ane joza AvyuM hatuM. jaina jainetara samAjamAMthI bIjI paNa ghaNI nAmAMkita vyaktinI hAjarI AgaLa tarI AvatI hatI. jANItA gujarAtI sAkSara prAdhyApaka DaoN. bhAgIlAla je. sAMDesarA, zilpa ane mUrtizAstranA prakhara abhyAsI ane sazAdhaka DaoN. umAkAnta premAnaMda zAha, ItihAsa ane arthazAstranA niSNAta prA. kezavalAla hiMmatalAla kAmadAra, mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTInA pratinidhi Aaa. dInubhAI, ArIenTala InsTITayuTavALA zrIjayaMta Thakkara, rAjakIya saMskRta pAThazALAnA prinsipAla zrIhariprasAda mahetA vagerenI hAjarI khAsa preraNAdAyI banI hatI. bhAInI jainetara prajAmAMthI vIlA, DaoNkaTarI, vepArIo vagerenA uSmAbharyuM sAtha paNa amane malyA hatA. * * * tA. 7-3-13 nA roja pAranA satranA prAraMbha thayeA. svAgata pramukhe bhASaNamAM DabhAInA TUMkA itihAsa ApI saune satkAryAM. bahAragAmathI AvelI jANItI vyakti saMsthA, AcAryo, munivA vagerenA sadezA vaMcAyA. satrasamitinA maMtrI tarIke satranI utpattine TUMkA itihAsa meM paNa rajU karyAM aneka vidvAna lekhakAnA nidhA AvelA, tenA savistRta paricaya pati lAAlacadrajIe ApyuM. zeThA niSedha vaMcAyA. mA. dinubhAI, zrIjayata Thakkara, prA. hIrAlAla 2. kApaDIyA ane zrIhaMsarAjajI zAsrIe prasaMgAnurUpa pravacana karyAM ane upAdhyAyajIne mAnabharI aMjali ApI. * * * * A satranI kAryavAhI vividha gAmAM vaheMcAyelI hatI. zilpa sAhityanuM pradarzana, upAdhyAyajInA jIvana prasa MgAnuM praCna, upAdhyAyajInI mUrti pratiSThA, satra samAroha, saMskRta vidvatapariSada, uparAMta dhArmika pUjAo, prabhAvanAo, vadheDA, jamaNuvArA vagere paraMtu A saumAM saMskRtavidvAneAnI pariSade khAsa AANa jamAvyuM hatuM. A pariSad eTale zramaNu saMskRti ane brAhmaNa saMskRtinA subhaga samanvaya. jaina saMskRti ane vaidika saMskRti vacce AI abhedya divAla nathI. banne eka bIjA tarapha pUTha pheravIne beThelAM nathI, bannene khApe mAryA vera nathI, paraMtu banne vacce keTaluMka sAmya che. amuka bAbatamAM tA adbhuta sAmya che ane banne arasa parasa sakhI bhAve sAthe besI zake che, enuM khAsuM udAharaNa A pariSad hatI, syAAda daSTivALAne krAInI sAthe mamata, dveSa ke kAmata heAI zake nahi. te haMmezA sAmAnuM dRSTibindu samajavA ane peAtAnuM dRSTibindu premapUrvaka samajAvavA taiyAra haiAvA joIe. AvA svAdAdI hamezA Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 (33) e pramANe tArkikazirAmaNa nyAyAcAya nyAvizArada upAdhyAya zrIyazAvijayajI mahArAjanuM A jIvanacaritra-upAdhyAyajI mahArAjanA sadguNNAnA anurAgathI ane temanA apAra jJAnAdi guNNAnuM anukaraNa karavAnI IcchAthI atikSepamAM kahyuM che. vamAna samayamAM upAdhyAyajInuM athathI iti sudhInuM savistara yathArtha jIvanacaritra maLatuM nathI, jethI jeTaluM maLI zake che teTalAmAMthI uddharIne sArabhUta A jIvanacaritra bahu TUMkamAM kahyuM che. A saMkSipta jIvanacaritra vAMcIne athavA sAMbhaLIne ane tevA guNNAnI sevanA karIne, he bhavya jIvo ! tame parama unnati eTale parama kalyANane pAme ! (34-35) vi. sa. 1993mAM je divase zrIgautamasvAmIne kevaLajJAna pragaTa thayuM te pavitra divase atiuttama zrIjainazAsananI ArAdhanA karavAmAM rasika evA ghaNA zrAvaka samudAya jemAM vase che te jainapurI sarakhA rAjanagara-amadAvAdamAM paramapUjya guruvayaM AcAya zrIvijayanemisUrIzvaranA ziSya AcAya vijayapadmasUrie priya karavijayajI nAmanA sAdhune bhaNavA mATe A upAdhyAyajI zrIyazeAvijayajI mahArAjanA jIvanacaritranI racanA karI. mahApAdhyAya zrIyovijayajI mahArAje khanAvelA graMtheAnI hakIkata eka svataMtra niSadhamAM ja AvI zake ema hAvAthI ahIM na ApatAM temanI sAhitya racanA samadhI hakIkata A graMthamAM ja mArA khIjA lekha (pRSTha; 189) mAM ApavAmAM AvI che. AtmAyamarhato dhyAnAt paramAtmatvamanute / rasaviddhaM yathA tAmra, svarNatvamadhigacchati ||30|| jema rasathI vedhAyeluM tAMbu sutra bane che tema arihaMtanA dhyAnathI A AtmA paramAtmapaNAne pAme che. dvAtriMzikA ] [ zrImad yo.vijayajI Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 phALo Ape che. AvI saMsthAo kulephAle ane tenA lAbha lenArA ApaNA samAjamAMthI sArA pramANamAM nIkaLe e jarUrI che. AvI upayogI saMsthAnI preraNA ApavA badala AcAryazrI vijayaaMbarIzvarajIne abhinaMdana ghaTe che. teozrInI janmabhUmi DabhoIja hAI pitAnI janmabhUmi jananI pratyenuM RNa adA karI, tyAMnA zrIsadhane AvI amUlya saMsthA ApI rANI banAvyA che. A be utsava prasaMge DabhoIne saMghamAM eka bIje paNa zubha prasaMga banI gaye. saMghamAM lAMbA vakhatathI be taDa paDI gayAM hatAM. te zrIjIvAbhAI pratApazI, zrIvADIlAla catrabhuja vaDodarAvALA zrIvADIlAla maganalAla vaidya, zrIparAma suracaMda, zrIgulAbacaMda galAbhAI vagerenA parizramathI ane sau AcAryo ane munivaronA AzIvaoNdathI saMdhAI gayAM ane sau bhegA besI navakArazI myA. * A utsava mahepAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjanA sarvamukhI prakAza pAMDityane pazciya jaina samAjane karAvyuM. ApaNA samAjane pUrI khabara nathI ke teNe keTakeTalI mahAna vibhUtio, jagatanA mahAna puruSa ane jyotidharanI hoLamAM besI zake evA parama ane teNe pedA karyA che. bhUtakALanI A gauravabharI yAda A utsave saune tAjI karAvI. A kevaLa vyaktipUjane utsava na hatA. e jJAnano- nirbheLa jJAnane parama mahotsava ho. vidvAnene, tyAgIone ane jJAnapipAsuone sAtvika meLeA hato. sarvadharma pratye sahiSaSNutA keLavavAne teNe saMdeza Ape. jJAnacarcAmAMthI pragaTatA parama AnaMdanA amRtarasane svAda kevo hoI zake? tene ahIM khyAla AvatA hatA. A rasa cAkhyA pachI te rasa cAkhanArane bIjA rasamAM svAda Ave tema nathI. upAdhyAyajIe kharuM ja kahyuM che ke - "je mAlatI phale mAhIye, te bAvaLa jaI kema bese che . . -- AtmA zuciA kayAre karI zake ? ' . ' , pATha gIta nRtyanI kalA re, jima heya prathama azuddha re mana ' paNa abhyAse te kharI re, atima kiriyA avirUddha re. guNa0 2 maNizodhaka zata khAranA re, jima puTa sakala pramANa mana.. sakriyA tima yAgane re, cavastu ahinANuM re. guNa0 3 upA. zrIyazovijayajI ] sImaMdhara stavana. DhALa 2 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdha--pagAsananI ujavaNI bAda pu. upAdhyAyajI mahArAjanA anya prakANana mATe eka samiti nAkhavAmAM AvelI tenI noMdha, kAryavAhI ane 1 pramuDA khulI praznAvalI ahIM rajU karI che. !! thAthIrAya namaH 1 samaya ka sa aa, TA. 0 thana ka DhADIpALa, zrImuktimaya jaina mAna jJAnamaMdira 4. thAza nidana na. 1 AthI jabuAvavAnuM ke, gata kALajI vada 8 nArIkha 8-2-1952nA guja bAI mukAme karAela zrAdyAvijaya sAstranasatramAM . elA, nyA. tyA. pR. uSAdhyAyajI zrIyazovijayajI mahArAja smAraka zmiTInA prathama kAna upara AvanA zrI jIvanadyAghra pranApasIbAie jagAveluM ke, aniya mATI ane judA judA sthaLAnA nImavA saMkhyAnI smAraka zaminAthI eka kArya vAsani 63 29 saMkhyAnI banAvavA Icche; tethI ghaLuM kAI nRsthita ane kathA ane cAra canane tranA maMtrIoe AvakAryuM" hatuM ane cAvya karavA jaNAvyuM hatuM. tenI kAryavAhaka ati zrI ane pu. uSAyajInA graMtha prakAzana vagere bALanAnA nirNaya karavA kSAraka samitinA sabhyonI eka sabhA tA. 23-6-Saka ne zabaLavAre kaiparanA sthaLa ane anya rAkhavAmAM AthI che, tA Apa artha padhA suMdara subA pa, sunivara zrIpunijI sAija nathA sAbdhi aa pU, sunivara zrIdyAvijI mahArAja hAjara nA temaja pR. 1. AthArthathI viyaMtranApatharIzvaccha bahArthAne hAjarI ApavA vinaMti karela che. mA. 5-5 TATA " thI bhayanA, lAla jI. gAMdhI nAgakumAra nA. zakAtI maMtrI, zrI yU. A. 2. Ai nArIkha 25-5 nA kRpAkta nivedana pramAne maLethI cabAo nIce pramANu kAryavAhI thaI che. nAza ~~~ AththAnuM nAma "zrI yAbhAratI prakAzana pramiti" cho. sabhAe, mitinA sabhyonI nIce pramANa traNu vijALamAM, zrInuzmana vaheMcaNI karI hatI kAryA smRti samiti., sunivara zrI puvijayajI ahArAja 2. pU. munivara paM, zrI AithajI mahArAja 4. pU. sunivara zrI kaeNAniSTha brahArAja 4. 5, sunivara zrI vijayajI mahArAja * kAryavA samiti -1 za . za anathAya tApasIbAI 2 vAla nAgakumAra nA. bakAnI (maMtrI) 3 grA. thAyacaMda drAva (maMtrI) - eka vATIkAdya avAja gAMdhI . dhI. pa pati dhaEdrajI pUnama ke prati zAztradra ja gAMdhI che. DI. badhayAla jaioNNa 8 zrI jazubhAima, jaina bALA Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1lA sahAyaka sA:-paMDita zrIsukhalAla saMghavI, zeTha purUSottama suracaMda, zeTha ramaNalAla dalasukhabhAI je. pI. The. hIrAlAla 2 kApaDIA, paMDita zrIdalasukha mAlavaNIA, baeN. kezavalAla hi. kAmadAra, zrI. cunilAla vardhamAna zAha, zrIrasikalAla choTAlAla parikha, zrI dhIrajalAla karasI zAha, zrIphacaMda jhaveracaMda, zrIjitendra jeTalI, zrIusanamukha suracaMda badAmI (mela kaeNjha korTa jaja), zrImahanalAla dI. cekasI, zrI ratilAla dIpacaMda desAI zrIbAlacaMda jeThAlAla DabhoI zeTha chaganalAla lakSmIcaMda vahuvALA, zrIvADIlAla maganalAla vaidya. jarUra paDe kAryavAhaka samitine vadhu sabhya umeravAnI sattA ApavAmAM Ave che. uddeza:-DabhAIkhAte zrIyazavijaya sArasvatasatranA prathama TharAva mujaba, je agAu jAhera thayela che. TharAva - 1 zrIyazavijaya sAraravatasatranuM adhUruM raheluM kArya have "zrIyazAbhAratI prakAzana samitie karavuM ema TharAvavAmAM Ave che. TharAva - 2 zrIyabhAratI prakAzana samitinA sarasaMcAlaka tarIke pU. munivara zrIyazovijyajI mahArAja tathA pU. munivara zrIpuNayavijayajI mahArAjane niyukta karavAmAM Ave che. TharAva - 3 zrIyazabhAratI prakAzanasamitinA baMdhAraNane kAca kharaDo maMtrIoe taiyAra karI kAryavAhaka samitimAM maMjUrI mATe rajU karavAnuM TharAvavAmAM Ave che. upara mujabanI kAryavAhI sarvAnumate thayA bAda hAjara rahelA traNe pU. guruvaryoe mAMgalika saMbhaLAvyuM hatuM. tatpazcAta sabhAnI kAryavAhI AnaMdanA vAtAvaraNamAM pUrNa thaI hatI. vizeSa vijJapti savistara rUpamAM saghaLI kAryavAhI ApanI samakSa rajU karyA bAda ApazrIne vizeSa virApti karavAnI ke saMsthAnA kArya aMge ApaNane koI paNa jAtanI vadhu salAha-sucanA ane mArgadarzana karAvavAnuM ISTa lAge to te samitine jarUra AvakAradAyaka thaI paDaze. samiti ApanA kImatI sahakAranI apekSA rAkhe che e umeravAnI bhAgye ja jarUra che. . patravyavahAranuM sAMprata sthaLaH | lI. sevA, nAgakumAra nA. makAtI zrInAgakumAra nA. makAtI lAlacaMda na. zAha che. hAthIpaLa, vaDodarA. maMtrIo, zrIyazAbhAratI prakAzana samiti, vaDodarA. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaLyAM, zrIrAbhAnI prakAzana ane nathI aMdha Apane nIcenI praznAvATa karavAnIta thaI che. kAnA cAIvjha prAIja are ApanA unA atyaMta zrabhu! dIALI thaI che. apa banatI nA tenAM javAba cAvI AbAdI tA. ? 19 }}} }} : praznAvalI : 19. mAM prAdhyAya zabda thijI zradAjanA kA kA graMgAnuM punarjura AnanuM ISTada 2. punaz2i dALa cagya ane parAkAra, putkAra ke ma prajAdA ane tenI za za karavI ? 8. 2. jIrAnI kRti zo ya nA hatA pazcima TenaTI vI ke kema? 8. prIka nAnI ii si chapAvI? pU. kAvyAyanI kaI kaI ninA anuvAda karAvavAnuM pharI AtI hai 6. vyApana nAne ujAbbAthanI TAi jaLa ninA abhyaae Tutha ane saMpAdana naraSTi tha kArya karI kA nA rAya nA te paNa kSA vini . zrI bharatI prakAzana ziki Cl nATakakAra nA. bakAnI thALa, mArA, nAza nAga zrAtinuM saiyadana karavA mATe ApanI na na Ata cita ja ii vjha kyA thanA karI ghaTa ne vA vinaMti. * A niSTha caz mA ghI mAM teija ata karyuM hoya. pAka jarA, 8 kai megjha kAza ya sanA aA cwalyeong hwaldong nAkumAra nA. mUkAtI lAlaca na. zAhu . maMgaLA pravA, badhu thanA praznAvata nA rA hatA, ane khanI Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyavizArada nyAyAcArya mahopAdhyAya zrImad yazovijayajIkRta granthonI yAdI [ vi. saM. 2013 ] * saMskRta - prAkRta bhASAnA upalabdha grantho 1 adhyAtmamataparIkSA svopATIkA saha 2 adhyAtmasAra 3 adhyAtmopaniSad 4 anekAnta [mata ] vyavasthA [ aparanAma - jainatarka ] 5 anekAntavAdamAhAtmya viMzikA 6 aspRzadgativAda [vAdamAlAnuM eka prakaraNa ] 7 AdhyAtmikamataparIkSA [ aparanAma AdhyAtmikamatakhaNDana ] svopajJaTIkAsaha 8 AtmakhyAti* 9 ArAdhakavirAdhakacaturbhagI svopATIkA saha 10 ArSabhIya mahAkAvya*x 11 upadeza rahasya svopATIkA saha 12 pandrastuticaturviMzatikA svopajJaTIkAsaha 13 kUpadRSTAntavizadIkaraNa vo TIkAha 14 gurutattvavinizcaya svopajJIkA saha 15 jainatarkabhASA 16 jJAnavindu 17 jJAnasAra 18 jJAnArNavax vopATIkA saha 19 tiGanvayokti*x 20 devadharmaparIkSA 21 dvAtriMzadvAtriMzikA svopajJaTIkA saha 22 dharmaparIkSA svopajJaTIkAsaha 23 nayapradIpa 24 nayarahasya 25 nayopadeza svopakAsaha 26 nyAyakhaNDanakhAdya TIkA [svakRta 'mahAvIrastava' mUla upara ] 27 nyAyAloka 28 paramajyotiH paJcaviMzatikA 29 paramAtmapaJcaviMzatikA 30 pratimAzataka svopajJaTIkAsaha 31 pratimAsthApananyAya 32 prameyamAlAx 33 bhApArahasya svopajJaTIkAsaha 34 mArgaparizuddhi 35 yatilakSaNasamuccaya 36 vAdamAlA 37 vAdamAlA bIjI*x 38 vAdamAlA zrIjI 39 vijayaprabhasUrisvAdhyAya 40 vijayaprabhasUri upara patra* 41 viSayatAvAda* 42 vairAgyakalpalatA 43 vairAgyaratix [ aparanAma muktAzukti ] 44 sAmAcArI prakaraNa svopajJaTIkAsaha 45 stotrAvalI 1 Adijinastotra [ zatrujayamaMDana ] 2 goDIpArzvanAtha stotra [kA. saM. 108 ] 3 vArANasI pAzrzvanAtha stotra [kA. saM. 21] 4 zaMkhezvarapArzvanAtha stotra [kA. saM. 113] 5 zaMkhezvarapArzvanAtha stotra [kA. saM. 98 ] 6 zaMkhezvarapArzvanAtha stotra [kA. saM. 33] zamInapArzvanAtha stotra [kA. saM. <] 7 8 mahAvIrastava stotra 46 syAdvAda patra * bhAnuM cihna have pachI mudrita thanArA pranyonuM che. x AI cihna khaNDita kRtibho mATenuM che. 25 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 pUrvAcAryakana saM. pA. granyA upagnA upalabdha TIkA granyA AMMAMMOMummamanmandurammarrintern nAmyApranyapragnA TIkAzrI / utpAdAdisiddhiyakaraNa TIkA 2 kammapadi (kramaprati) da TIkA 3 kampayadi vyuTIkA . prAraMbha mAtra) 4 tayANaputraTIkA pandha prayapAtrAya mAtra) 5 yogabizikA-TIkA 6 zrInagagasnAna-aSTamayakA- rAnI praNaTIkAra [ii, yAdaramyA 7cAnayAmAMnamuzraya TIkA 8 poDazaka TIkA syAdavAdamarI TIkA (1) dvigamyA anya sara yatra avahantrI TIkA nanagaNanya upara TIca kAvyaprakAza TIkA 2.pAnAlayAMgadarzana TIkA 3 siddhAntamarI TIkA anyamanaka-sabhya saMzodhita anyo 1dharmapraha 2upadezamAlA ghAlAyAtrA [prAna-gujara maMpAdita granyo dvAdazAniyatramAddhAra-pAlaghanAdika bakana gaM.nyA. abhya granyA ane TIkAoM 1. adhyAtmayintu hima chandAnuzAnanI bI. 13 pramAgahasya 2 adhyAtmopadeza para dAhApAMga yaMtra 14 mahalyAda 3 anekAnavAdapraveza para Teka yAdANaya 4 andhakAra yUDAmaNI zrIkA 8 jAnamAra ayA~ 16 yAdarahasya [ima brAmyAnuzAgananA zrI. 37 vidhiyA nyAloka yiprANa 18 vadAntaniNaya kA kAmadAgina 10 vimulyAlAka (vidhi) 15. bedAntayiyakramastra Tapara ) vivaraNa 20 prakaraNa 5 AtmagyAni 1.nyAlokA nyopa 22. zrIpUjyanena / AlokatanAbAda TIkApaDa 22. saptamaMgItarahiNI 7 chandrAvRddhAmaNI TIkA 12.nyAyavindu ka siddhAntaparikAra 24 zrI 42-10 ziprA (iriTI) pAlA zAmanyo, he upagaMna andA "rahasya" padayI akla aMgamyanthI, ana hai pAnI anya kSetrI zramAya banI gaI hai. 4 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agikhAra aMga sajhAya agiragaNadhara namaskAra aDhArapApasthAnaka sajjAya gurjara, mizrabhASAnI upalabdha kRtio adhyAtmamataparIkSA--khAlAvakhe dha amRtavelInI sajjhAyA Anandrana aSTapadI AThaSTi sajhAya esA ATha khelasa gra krAyasthiti stavana 195 caDhayA paDathAnI sajhAya cevAzIo traNu vaya chuM.236] javilAsaAdhyAtmika padma [. saM. 202] jaMkhavArtAmarAsa jinapratimAsthApana sajhAyA jesalamerapatrA-hararAja zrAvakavALA jJAnasAra-khAlAvamAdha tattvArtholiMgamasUtra-khAlAvamAdha terakADIyA nidhana zamata stavana dikpaTa ceArAsI mela dravyaguNuparyAyarAsa svApanna mAsaha navapapUjA navinidhAna stavana va. saM. 4] nayarahasyabhita sImaMdharasvAmi vinatirUpa stavana. khAlAvamAdha saha [. saM. 12] nizcaya--byavahAragarbhita sIma dhara jinastavana [va. saM. 41] nizcaya-vyavahAragabhita zAMti-- jinastavana [va. saM. 4] nema-rAjUla gIta paMcaparameSThi gItA [1. sa. 121] paMcagaNudhara bhAsa pratikramaNuhetugala' samAya pAMcakuru sajhAya pAMcamahAvrata bhAvanA pistAlIza bAgama sAya brahmagItA [ja khUsvAminI] saunaekAdazI stavana yatidhama batrIsI vicArabindu [dhama parIkSAnuM vArtika] vidyamAnajinaviMtikA [. kuM. 122] vIrastutirUpa hUMDInuM stavana svapajJa bAlAvamAdha saha [. 4. 110) [jinapratimAsthApanasvarUpa] zrIpAlarAsa-uttarArdha bhAga samAdhi zataka samudra--hANu saMvAda sayamazreNI sajhAya svapana A saha samyaktvanA saDasaThamAlanI sanajhAya [6. saM. 1] samyaktva cApA svapajJa khAsaha sAdhuvaMdanA sabhyazataka sthApanAcAya sajajhAya sIma Mdharajina stavana siddhAMtavicAragarbhita [va.saM. 210] svapana Asa sura sajhAya - anyakartRka granthaupara anuvAdita gurjarabhASAnI aprApya kRti - 1. AnandvanabhAvIzI -- khAlAvamAdha - * 1. uparanI gUjara kRtinA moTA bhAga * gUrjara sAhitya samahu ' bhA. 1-2mAM chapAI gayA che. 2. sajhAya eTale svAdhyAya samajavuM. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TREATOPATAPB E RRHEARTICIPHYAPURIHANIPATTPAHA KGEET BOARDAAMATTARAMETA - JHALA awan SSIP ANS HaRace SORREN PURANTEERTATIHAANI MARATHI P ANTRBSIMOMAPPIECTEmAlA sunyAnya jIvana asya TinninaM yatra len| samAyojyaM smRtipranyaH sarpakacyANakArakaH // EMOHITRA ALBARuinkedarner - n .FAMutton