________________
પ
જાણકાર ચોવિજ્યજીને પત્તો મેળવી તેમને કાગળ પહોંચાડનાર માલુસ તેમની પાસે કાંથી? આ વિચારના વિષય છે.
.
ચેાગીજનમાં ચેગથી અનેક લબ્ધિસિદ્ધિ ઉત્પન્ન થાય છે. ‘પાતંજલ ચગદર્શન (ત્રીજા વિભૂતિયાદ)માં જ્ઞાન, મનેાખળ, વનખ, શરીરબળ આદિ વિભૂતિએ ચેગથી પ્રાપ્ત થવાનું તથા વૈક્રિય, આદ્વારકલધિ, અવધિજ્ઞાન, મન:પર્યવજ્ઞાન આદિ સિદ્ધિ ચાંગનું ફળ હોવાનું વર્ણન છે.' આ ઊપરથી આપણે જોઈ શકીએ છીએ કે ચેાગવિભૂતિઓ આત્માની વિષ્ણુદ્ધ સ્થિતિની સહચારી છે તેને છૂટી પાડી વિનિમયને પટ્ટાથ બનાવી શકાય એવી એ નથી હોતી. એ જે આપણી સમજમાં ઊતરે તે ઉપરની વાતાની સ્પષ્ટતા થઈ જાય.
આનંદઘનજી મહાયેગી હતા અને તેમને ચેગવિભૂતિઓ હાવા વિષે કશે શક નથી. પશુ ચેગીપુરુષો ચૈગલબ્ધના ઉપયેાગ કરતા નથી, એમ મહર્ષિ શ્રીહરિભદ્રાચાય ચાગદસિમુચ્ચય ' માં કહે છે. પણ વિશેષદર્શી લેક, વિક્રમશીય'માંની' ઉશીએ હવામાંથી પેાતાની ક્રિત્ર્યશક્તિ વડે ભેજપત્ર ઉત્પન્ન કર્યું" અને તે ઉપર લેખ લખી પુરુરવા રાજાને મોકલ્યા હતા; તેમ શ્રીઆનદઘનજીએ પેાતાની પાસેની હિન્થ લબ્ધિસિદ્ધિથી આ બધું કર્યું ! એમ મનાવવા પ્રયત્ન કરે તે આપશે એમાટે આશ્ચય પામીશું નહિ પણ એમણે એટલું વિચારવા જરા ચાળવું જોઈએ કે, આપણે આ રીતે આ મહામાન્ય પુરુષાની ક્રૂર મશ્કરી તેા કરતા નથી ને?
અમને પ્રશ્ન તા એ થાય છે કે, આવી ખાતમી મેળવી કેણે? શું આાન દઘનજી એવા એછાપેટના છીછરા મનના હતા કે તેમણે પેાતાની આ મનેાગત વાત બીજા આગળ પ્રગટ કરી1 અને ચઢેવિજયજીની બિનલાયકાત ઉઘાડી પાડી! ચશે.વિજયથી વધારે પાત્ર કાણુ હતું કે જેના આગળ આ પેટની વાત તેમણે કરી કે, જેણે ટાકાને તેની જાણ કરી!
અથવા એમ તે કાંઈ હતું નહિ કે, કૈાઈ મનઃવ જ્ઞાની આ અને પુરુષના જીવન ઉપર અથથી ઇતિ સુધી પેાતાના જ્ઞાનના સતત ઉપપ્ચાળ રાખી રહ્યા હોય અને તે લોકેને કહેતા ફરતા હોય? આને કાઈ સતાષકારક જવાબ છે? વસ્તુતઃ આ વિશે એમાંથી એકેયે કાંઈ કહ્યું નથી. શ્રીયશેવિયનું આંતર મન કેવું હતું તે આ તેમની રચના જ તેમના ખુલ્લા પેટના એકરાર કરી બતાવે છે.
જ્ઞાતિ જ્ઞાનવૃિશ્ચન, મુળા,દિન ની पूर्णानन्दस्य तत् किं स्यात्, देविकवेदना | ॥४॥ छिन्दन्ति ज्ञानदात्रेण, स्पृहाविपतां बुधाः ।
જ્ઞાનાકાર—પૂર્ણાષ્ટક
મુલશોપ ચ મૂ જ, હí ચરુતિ યજ્ઞ ર્ ર્ —જ્ઞાનસાર–નિઃસ્પૃહાષ્ટક
૧. પતિ સુખલાલજી કૃત ચોથા ગ્રંથ હિંદી અનુવાદ' પ્રસ્તાવના : પૃષ્ઠ : ૧૩,
2.
કર્તા મહાકવિ કાલિદાસ.