Yashovijay Smruti Granth

SR No.: 010845
Original Sutra Author: N/A
Author: Yashovijay
Publisher: Yashobharti Jain Prakashan Samiti
Publication Year: 1957
Total Pages: 505
Language: Hindi
Classification: Smruti_Granth
File Size: 25 MB

Page 243

૨૦૮
માનવીનું મન માળવે (ભાળવા દેશમાં) ભમતું હોય તે એના ચિત્તની સ્થિરતા ન હોય, એથી મનના ઘોટા પર કાબૂ મેળવા એ સુરકેલ વસ્તુ છે. ત્રીજા અષ્ટકમાં કવિશ્રી મનના વિગ્રહ માટે દિશાના માટે આદર્શ રજૂ કરે છે. માનવી જીવ સુખની પ્રાપ્તિ માટે ચંચલ ચિત્ત રાખી ગમે ત્યાં ભટકે છે. માનવીના મનને ભટકવાની આટે કઈ સીમા નથી અને એવું માનસ ઘણી વાર અસ્થિરઝોલાં ખાતું થઈ જાય છે. માનવી જીવનના સુખ માટે તલસે છે, જમે છે અને જયારે સ્થિરતા આવે છે ત્યારે એને ખ્યાલ આવે છે કે એનું સાચું સુખ એની પાસે છે. કવિ સત્ર ઉપમા દ્વારા કહે છે: “સંકલ્પ રૂપ દ્રા ક્ષણવાર પ્રકાશ કરી વિકલ્પરૂપી ધુમાએ જમાવી આત્માને મલિત કરે છે.” અવિના, ચંચળ મન સુખના સાધનની તુણા જાગૃત કરે છે અનેક સંકલ્પ-વિકપની વિચારણા જન્માવે છે, એના પરિણામે માનવીની શુ જાગૃત થાય છે.
માનવીનું મન અસ્થિર થઈ આમતેમ લટકે છે એનું કારણ છે એહ અને મહત્યાગ એ જ જીવનની સ્થિરતા માટે જરૂરી છે. “અ” અને “આમ હું અને મારું જીવનમાં અનેક અનિટ જન્માવનાર આ જ તન્યા છે. જેને અહંકાર અને એ અચા, અને જગતમાં ક્ષાર્થ વધારનાર આ જ તો છે. ત્રિની ભાષામાં કહીએ તે જેમ આકાશ કાદવથી લિપાતું નથી તેમ તેમ મેહત્યાગવાળે માનવી પાયથી કપાતા નથી. તેને આત્મા શરીરના જન્મ, જ્યારે મૃત્યુના નાટકથી પેટ પામ નથી. મહત્યાગીનું આત્મવરૂપ નિર્મલ હાથ છે અને પરાની મુંઝવણ થતી નથી અને એની બુદ્ધિ વિકસેલી હોય છે.
આમાના અનિને ગાલ કાનથી આવે છે અને એનો ત્યાગ જ્ઞાન જ જન્માવી શકે છે, અને એથી કરિશી કહે છેઃ “જેમ દર વિઝામાં મગ્ન થાય છે, તેમ અજ્ઞાની અજ્ઞાનમાં અને જેમ હું માન શ્રેરેવરમાં મન થાય છે તેમ જ્ઞાની જ્ઞાનમાં.” આ જ્ઞાન એટલે પાટિયું જ્ઞાન નહિ પણ આત્માને આમ્રપ બનાવનું ગ્રાન, આ જ્ઞાન એટલે જ્ઞાનનું અજર નથિ પણ તત્ત્વવિદ પ જ્ઞાન. આવું જ જ્ઞાન પ્રવૃત્તિ-નિવૃત્તિને ખ્યાલ આપે. કેય અને ઉપાયને વિવેક વૃતાં શિખવે અને એથી ચા િવિકૃઢ થાય. જે કાન અન્ન જળ, મમતા વધારે અને જેથી માનવીની પરિતાની ભાવના અને તે જ્ઞાન એટલે અધકચરુંઝાન. અંગ્રેજ કવિએ શ્રાચે જ એકાએ કહ્યું : “A Little learning is a dangerous thing, Drink deep or laste not Pierlen spring !" 24122 nyal જ્ઞાનની ચાલુ છે અને ગ્રાનને આટલો બધો વિકાસ છતાં વિજ્ઞાનના ચદમાં રેલી બનેલા માનવી “Eyeless in raza’ છે, સારું જ્ઞાન મિશ્રાલરૂપ પર્વતની પાંખને છેટ છે.
સાચું જ્ઞાન એટ અને માન્ય પ્રવૃત્તિ નહિ પળ આત્માની શ્રાચી પ્રવૃત્તિ. જ્ઞાની ધીરગંભીર કુથઝાનીને મનના તર ન થાય, એની આમાની અવસ્થા ઉન્નત હાથ અને જીવનમાં એ સમભાવ કયા રાય. આવા કાનની છા “મ’ હાથ છે, એનામાં અપૂર્વ શાંતિ હાથ છે અને અવા જ્ઞાની ગપ ગ્રુપના વિના તો ઘટે બળતા નથી અને એમની અસર વિશ્વમાં શાંતિ જમાવાની થાય છે અને એ ચિર શાંતિ