Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ P3 rAgamanamo namo nimmaladasaNassa ma pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara-gurubhyo namaH bhAga savRttika-Agama-suttANi Agama 40 "Avazyaka" mUlaM evaM vRtti: [2] AjamasAjAmadhya mUla saMzodhaka :- pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba abhinava-saMkalanakartA :- Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi pUjya zAsanaprabhAvaka AcAryazrI harSasAgarasUrijI kI preraNA se ' 'vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA' paalitaannaa|
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA zrI Agama maMdira pAlitANA DHEORIEOSE tOFFOROAR
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAjama Ajama AjamAnAmA namo namo nimmaladasaNassa savRttika-Agama-suttANi mUla saMzodhaka abhinava-saMkalanakartA MAHALA S 1000 45 pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja ___ Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] prata-prApti aura peja-seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 9825598855198253062751 ~3~
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama SISTE GENE urAgama Agama otcien A ATTENT Agama rAjama Agama SUNTH GRIMER Agama BUIGERT Ajama Agama rAjama Agama rAja BISTR Stron 3213171 Agama BETOMET GRETH 31STA Agana ANa Ajama Agama Ajama Ajama udyaNasa Agama POWE STESTE Ajama alaye Ajama ajama SUB ~4~ Agama Song vAcanA zatAbdI varSa A Ajama Agara Ajama Ajama Agama Star TUERE Agama Ajama mama S A Agama Ajasa Apa ArAma bhanaya A CHOPH
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ [bhAga-29] zrI Avazyaka sUtram (mUlasUtram-1/2) namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo nama: "Avazyaka' mUlaM evaM vRtti: [mUlaM + bhadrabAhusvAmI kRt niyukti; + bhASyaM + haribhadrasUri racitA-vRttiH] bhAga-29, niyukti :- (522-951) [Adya saMpAdakazrI] pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha) puna: saMkalanakartA- muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D. zrutamaharSi) 28/07/2017, zukravAra, 2073 zrAvaNa zukla 5 'savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga-29 zrI AgamoddhAraka-vAcanA-zatAbdI-varSa-nimitta 'a -projekTa ~5~
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI-saMrakSaka, jJAnadhanI, Agama-saMzodhaka, tIvra-medhAvI, samAdhimRtyu-prApta, bahumukhIpratibhAdhAraka pajyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasarIzvarajI mahArAja sAheba | .jinhone zuddha-zraddhA, samyak zruta ArAdhanA, yathAkhyAtacAritra ke prati gati aura aMta samaya deha-mamatva ke tyAga ke dvArA kAyotsarga nAmaka : | abhyaMtara-tapa ki mizAla kAyama ki hai aise bahuzruta AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAja kA paricaya karAnA mere lie nAmumakina hai, fira bhI / garubhakti baddhi se zraddhAMjalI svarupa eka mAmalI sI jhalaka paisa karane kA yaha prayAsa mAtra hai| .cAritra-grahaNa ke bAda alpa kAlame jo apane gurudeva kI chatrachAyA se dUra ho gaye, to bhI gurudeva ke svarga-gamana ko sirpha karmo kA prabhAva mAnakara apane saMyama ke lakSya prati sthira rahate hue akele jJAna-mArga ki sAdhanA ke patha para cale | paDhAI ke lie hI kitane mahino taka roja ekAsaNA tapa ke sAtha bAraha killomiTara paidala vihAra bhI kiyA | lekina apane maMjhila pe DaTe rahe, aura pariNAma svarupa saMskRta evaM prAkRta bhASA kA, / prAcIna lipio kA, vyAkaraNa-nyAya-sAhitya Adi kA sampUrNa jJAna prApta kiyA | jaina AgamazAstro ke samudra ko bhI pAra kara ge| .eka akelA AdamI bhI kyA nahIM kara zakatA? isa prazna kA uttara hameM isa mahApuruSa ke jIvana aura kavana se mila gayA, jaba ve cala par3e | devarddhigaNI kSamAzramaNa ke sthApita patha para. binA kisI sahAya lie hae sirpha akele hI "jaina-Agama-zAstro" ko dIrghajIvI banAne ke lie aneka hastaprato se zuddha-pATha taiyAra kiye | do vaikalpika Agama, kalpasUtra aura niryaktio ko jor3akara 45 Agama-zAstro ko saMzodhita kara ke saMpAdita kiyA : || phira pAlItANAmeM Agama maMdira banavAkara Arasa-patthara ke Upara ye sabhI Agama-sAhitya ko kaMDArA, sUratameM tAmapatra para bhI aMkita karavAe aura / : "Agama maMjUSA" nAma se mudraNa bhI karavA ke bar3I bar3I peTImeM rakhavA ke gA~va gA~va bheja die | vartamAnakAlame sarva prathamabAra aisA kArya huA | .sirpha mUla Agama ke kArya se hI una ke kadama ruke nahI the, unhoMne Agamo kI vRtti, cUrNi, niyukti, avacUrI, saMskRta-chAyA Adi kA | * bhI saMzodhana-sampAdana kiyA | upayogI viSayo ke lie unhoMne eka lAkha zloka pramANa saMskRta-prAkRta nae graMtho kI racanA bhI kI | kitane hI graMtho : kI prastAvanA bhI likhI | ye samyak-zruta mudrita karavAne ke lie Agamodaya samiti, devacaMda lAlabhAI ityAdi vibhinna saMsthA kI sthApanA bhI kii| | .jJAnamArga ke alAvA sammetazikhara, aMtarIkSajI, kezariyAjI Adi tIrtharakSA kara ke samyaka-darzana-ArAdhanA kA paricaya bhI diyA | raajaaoN| ko pratibodha kara ke aura vAcanAo dvArA apanI pravacana-prabhAvakatA bhI ujAgara karavAI | bAladikSA, devadravya-saMrakSaNa, tithi-prazna ityAdi viSayome | satya-pakSameM aMta taka dRr3ha rahe | jainazAsana ke lie jaba jarurata par3I taba adAlatI kAravAIo kA sAmanA bhI bar3I niDaratA se kiyA thA | . sAgarAnaMdajI ke nAma se mazahUra ho cuke pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajIne apane parivAra svarupa 870 sAdhU-sAdhvIjI bhI zAsana ko bheTa kiye | ...ye the hamAre gurudeva "sAgarajI"... ......muni dIparatnasAgara... . -.. -.. -..
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamaikalakSI, upadhAna-tapa-preraka, cAritra-mArga-rAgI, pravacana-paTu, suparivAra-yukta pUjya gacchAdhipatiAcAryadeva zrI devendrasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba ... paramapUjya AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI ke pATa-paraMparAme hue tisare gacchAdhipati the pUjya AcArya zrI devendrasAgarasUrIzvarajI, jo eka / | pUnyavAn AtmA the, dIkSA grahaNa ke bAda alpakAlame hI eka ziSya ke guru bana gaye | fira kyA / ziSyo ki saMkhyA bar3hatI calI, bar3hate hue punya ke * sAtha-sAtha ve Akhira 'gacchAdhipati' pada pe ArUr3ha ho gae | isa mahAtmA kA punya sirpha ziSyoM taka simita nahI thA, ve jahA kahIM bhI 'upadhAna-tapa' kI preraNA karate the, turaMta hI vahAM 'upadhAna' ho jAte the | pravacanapaTutA evaM parSadApanya ke kAraNa una ke upadeza-prApta bahota AtmAone saMyama-mArga kA svIkAra kiyA | khuda bhI saMyamaikalakSI hone ke kAraNa cAritramArga ke rAgI to the hI, sAthasAtha jJAnamArga kA sparza bhI una kA niraMtara rahetA thA | Apa kabhI bhI dupahara ko cale jAie, ve khuda akele yA ziSya-parivAra ke sAtha koI bhI grantha ke adhyayana-adhyApanameM rata dikhAI deNge| ... ye to hamane unake jIvana ke do-tIna pahela dikhAe | eka aura bhI anusaraNIya bAta una ke jIvanameM dekhane ko milI thI- 'ArAdhanA-prema'. kaisI bhI zArIrika sthiti ho, magara unhoMne donoM zAzvatI olIjI, [poSa)dazamI, zukla paMcamI, trikAla devavaMdana, parva yA parvatithi ke devavaMdana Adi : ArAdhanA kabhI nahIM chor3I | AkharI sAlomeM jaba una ko ehasAsa ho gayA kI aba 'aMtima-ArAdhanA' kA avasara najadIka hai, taba una ke muhameM eka hI | raTaNa bArabAra cAlu ho gayA- "arihaMtanuM zaraNa, siddhanuM zaraNa, sAdhunuM zaraNa, kevalI bhagavaMte bhAkhelA dharmanu zaraNa' isI cAra zaraNo ke raTaNa ke sAtha hI ve : | samAdhi-mRtyu-rUpa samyak nidrA ko prApta hue the | aise mahAn sUrivara ko bhAvabarI vaMdanA | ... muni dIparatnasAgara.... ... zrI vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA, pAlitANA ... pUjyapAda AnaMdasAgara-sUrIzvarajI kI bauddhika-pratibhA kA mUrtimaMta svarupa aisI isa saMsthA kI sthApanA vikrama saMvata 1999 me mahA-vada 5 ko hui / pUjya AcArya harSasAgarasUrijI kI preraNA se jina kI tarafa se isa savRttika-Agama-suttANi ke lie saMpUrNa dravya-sahAya kI prApti hui / zilpa-sthApatya, zilotkIrNa Agama aura samavasaraNa sthita nayanaramya 45 caumukha jina-pratimAjI se suzobhita aisA ye 'AgamamaMdira' hai, jo zatrujaya-girirAja ki taleTIme sthita hai | vartamAna 24 jinavara, 20 viharamAna jinavara aura 1 zAzvata milAkara 45 caumukhajI yahA birAjamAna hai | jahAM : |40 samavasaraNa kI racanA meru parvata ke tino kANDa ke varSoM ke anusAra cAra alaga-alaga raMgo ke Arasa-patthara se banA hai, devo dvArA racita samavasaraNa | : ke zAstra varNana-anusAra Agama-maMdira ki samavasaraNa kA sthApatya hai | aisI aneka vizeSatA se yukta ye AgamamaMdira hai| *muni dIparatnasAgara... -.. -.. -.. -.. -.. ~7~ . .
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. . ____ 'sAgara-samudAya-ekatA-saMrakSaka, tIrtha-uddhAra-kArya-pravRtta, guNAnurAgI' isa "savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga 1 se 40 ke saMpUrNa anudAna ke preraNAdAtA pUjya zAsanaprabhAvaka AcArya zrI harSasAgarasUrijI mahArAja sAheba pUjyapAda sva. gacchAdhipati devendrasAgara-sUrIzvarajI ke vinayI ziSya evaM do gacchAdhipatio ke mukhya sahAyaka ke rupame 'sAgara samudAya' ke sucAru saMcAlaka pUjya harSasAgarasUrijI, jina kI preraNA se ye "savRttika-Agama-sattANi" ke mudraNa ke lie saMpUrNa dravyarAzi prApta huI, unakA atyalpa paricaya yahAM kareMge| samudAya-ekatA ke lie sadaiva prayatnazIla rahate hue ye mahAtmA samudAya ke sAdhu-sAdhvIjI kI AvazyakatAokI pUrtI ke lie bhI pravRtta rahete hai, prAcIna-arvAcIna tIrtho ke jIrNoddhAra evaM vikAza ke lie bhI utsAhita rahete hai, jJAna-kSetra achUtA na rahe isIlie anumodanA, anudAna evaM | samaya milane para zAstra-vAMcanameM bhI rUci rakhate hai | samudAya ke jarUratamaMda sAdhvIjI bhagavaMto ke AvAsa kA viSaya ho yA sAdhvIjI ke vihArameM majadUra kA vetana cukAnA ho, aise choTe-choTe kAryoM ke prati bhI una kA lakSya rahetA hai | darzana-zuddhi ke lie jaba unhoMne samagra bhAratavarSa ke 100 sAla taka ke | purAne jinAlayo meM 18 abhiSeka kI preraNA kI, usa vakta lagabhaga sabhI abhiSeka-sAmagrI kI dravya-zuddhi kA qhayAla rakhate hue apanI medhAvI buddhi kA : paricaya diyA thA, sAthame anukaMpA bhAva se pujArI yA vidhi karAnevAle ko yatkiMcit bahumAna pragaTa karate hue kucha dhana-rAzi pradAna karavAI | aise bahuguNa-saMpanna mahAtmA pUjya AcAryazrI harSasAgara-sUrijI ko hama bhAvabharI vaMdanA karate hue isa zrutakArya kA prAraMbha karane jA rahe hai| - muni dIparatnasAgara [kAtrajapUnA, kapaDavaMja, prabhAsapATaNa Adi sthAnome AgamamaMdira ke preraka, karmagraMtha abhyAsu, nispRha mahAtmA pUjyapAda gacchAdhipati AcArya zrI daulatasAgara-sUrIzvarajI mahArAja sAheba (evaM) ajAtazatru, svAdhyAya-rasika, prazAMtamUrtI aura apane guru ke prItipAtra parama pUjya AcArya zrI naMdIvardhanasAgara-sUrijI mahArAja sAheba isa pavitra zruta-kAryame dono sUrivaro kA smaraNa karate hue koTi koTi vaMdanA ke sAtha :-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAGkA: 50+21 Avazyaka mUla-sUtrasya viSayAnukrama dIpa-anukramA: 92 mUlAMka: pRSThAka mulAka: pRSThAMka: adhyayana 01-02 | 1-sAmAyika 11-36 | 4-pratikramaNaM 10- - adhyayana 3-vaMdanaka 6-pratyAkhyAnaM 63-92 / 314 niyukti | pIThikA." /bhASya --maMgalaM 001 --jJAnasya paJcaprakArA: 013 --upakrama-AdiH 080 |--upodghAta-niyukti: 081 --vIraAdijinavaktavyatA 343 --bharatacakrI-kathAnaka bhA.039 --baladeva-vAsudeva kathAnaka 543 |--samavasaraNa vaktavyatA 188 --gaNadhara vaktavyatA 666 --dazadhA sAmAcArI --nikSepa, naya, pramANAdi 778 --ninava vaktavyatA 789 // --sAmAyikasvarupama 812 / |--gati Adi davArANi mUlAMka: / adhyayanaM | pRSThAMka: 03-09 | 2-caturviMzatistava: 37-62 | 5-kAyotsarga Avazyaka saTIka (saMkSipta) viSayAnukrama ni./bhA. adhyayanaM-1- sAmAyika 890 namaskAra-vyAkhyA | arhata, siddhAde: niyukti: 960 siddhazilA varNanaM | AcArya-AdInAma nikSepA: 1013 sAmAyika- vyAkhyA, svarupam uddeza-vAcanA-anujJA AdiH | sUtra sparza bhagA: sAmAyika-upasaMhAraH adhyayanaM-2- caturviMzatistava: sUtrapAThaH, kIrtanaM, pratijJA, -arhata: vizeSaNaM, --RSabhAdi nAmAni, prArthanAdi adhyayana-3- vandanaM --guruvandana sUtrapATha: --mitAvagraha pravezayAcanA --kSamApanA, pratikramaNa-AdiH ni./bhA. | adhyayanaM-4- pratikramaNaM namaskAra va sAmAyika-sUtraM catvAra: lokotama-maGgala evaM --------------zaraNabhUta padArthA: saMkSipta va IryApatha pratikramaNa zayana saMbaMdhI pratikramaNaM bhikSAcaryAyA: pratikramaNaM svAdhyAya, upakaraNapratilekhana asaMyama Adi 33-AzAtanA sUtroccAraNe mithyAduSkRtam pravacanastuti, vaMdanA, kSamApanA adhyayanaM-5- kAyotsarga: sUtrapAThaH, kAyotsargasthApanA zrutastava, siddhastavAdi pATha: adhyayanaM-5- pratyAkhyAnaM samyaktva va zrAvakavratapratijJA vividha pratyAkhyAnAdiH 018 040 077 b9y 125 182 212 2raka pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti:
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ [Avazyaka- mUlaM evaM vRttiH] isa prakAzana kI vikAsa- gAthA yaha prata sabase pahale "Avazyaka sUtra" ke nAmase sana 1996 (vikrama saMvata 1972 ) meM Agamodaya samiti dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdakamahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI mahArAja sAheba | isI prata ko phira apane nAmase 'jinazAsana ArAdhanA TrasTa' kI tarapha se AcArya zrI hemacandrasUrijIne chapavAI, jisame unhoMne khudane to kucha nahIM kiyA, magara isI prata ko oNphaseTa karavA ke Upara apanA nAma evaM apanI prakAzana saMsthA kA nAma chApa diyA. yaha spaSTa rUpase eka prakArase adattAdAna hI hai, aisI aneka prato ke agale do peja palaTakara yA nae DAlakara unhoMne apane nAmase chapavAr3a hai, isa taraha vo apane Apako bar3A Agama saMrakSaka sAbita karanekI anucita ceSTA kara cuke hai | isI Avazyaka sUtra kI prata ko oNphaseTa kI madada se dusarone bhI bhI prakAzita karavAI hai, kisIne pUjyazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAjazrI kA nAma bar3I ijjata ke sAtha apanI jagaha pe hI rakhA hai, aura khudakA nAma punaH saMpAdaka rUpa se peza kiyA hai to kisIne apanA nAma Age kara diyA hai| aura pUjya sAgarAnaMdasUrIzvarajIkA nAma gauNa kara diyA hai yA ur3A diyA hai / * hamArA ye prayAsa kyoM? + Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45 Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjyazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira adhyayana--mUlasUtra - niryukti-bhASya Adi ke naMbara likha die, tA~ki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA adhyayana, sUtra, niryukti, bhASya Adi cala rahe hai usakA saralatAse jJAna ho zake / bArthI tarapha Agama kA krama aura isI prata kA sUtrakrama diyA hai, usake sAtha vahA~ 'dIpa anukrama' bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI, iMgliza Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake / hamAre anukrama to pratyeka prakAzanomeM eka sAmA aura kramazaH Age baDhate hue hI hai, isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA aura sUtroM ke naMbara alaga-alaga hone se hamane jahAM sUtra hai vahA~ kauMsa [-] die hai aura jahAM gAthA hai vahA~ || || aisI do lAina khIMcI yA 'gAthA' zabda likhA hai| hara pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTa dI hai / zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma0sA0 kI preraNAse aura zrI vardhamAna jaina AgamamaMdira, pAlitANA kI saMpUrNa dravya sahAya se ye 'savRttika-Agama-suttANi' bhAga - 29 kA mudraNa huA hai, hama una ke prati hamArA AbhAra vyakta karate hai / ~10~ . muni dIparatnasAgara. .......
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [522], bhASyaM [114...] X* prata sUtrAMka mAvazyaka-dasatto sumaMgalAe saNakumAra suchetsa ei maahiNdo| pAlaga vAilacaNie amaMgalaM apaNo asiNA // 522 // 15 haaribhdrii||225|| | sAmI tato niggatUNa sumaMgala nAma gAmo tahiM gao, tattha sarNakumAro ei, vaMdati pucchati ya / tato bhagavaM succhittaMbAta vibhAgaH1 gao, tattha mAhiMdo piyaM pucchao ei / tato sAmI pAlagaM nAma gAmaM gao, tattha vAilo nAma vANiao jattAe pahAvio, amaMgalantikAUNa asiM gahAya pahAvio eyassa phalautti, tattha siddhattheNa sahattheNa sIsaM chiNaM caMpA vAsAvAsaM jakkhide sAidattapucchA ya / vAgaraNaduhapaesaNa paJcakkhANe ya duvihe u // 523 // tato svAmI caMpaM nagari gao, tattha sAtidattamAhaNassa aggihottasAlAe vasahi uvagao, tattha cAummAsaM khamati, tattha puNNabhaddamANibhaddA duve jakkhA rattiM pajjuvAsaMti, cattArivi mAse pUrva kareMti rattiM ratiM, tAhe so ciMtei-kiM jANati esato devA mahaMti, tAhe vinAsaNAnimittaM pucchai-ko hyAtmA, bhagavAnAha-yo'hamitya'bhimanyate, sa kIdRzaH 1, * * * anukrama * * svAmI tato nirgala sumaGgalaM nAma mAmaH tatra gataH, tatra sanatkumAra AyAti, vandate pRcchati ca / tato bhagavAn sukSetraM gataH, tatra mAhendraH priyaechaka AyAti / tataH svAmI pALakaM nAma nAmaM gataH, tatra vAtabalo nAma vaNika yAtrAthai pradhAvitaH,amaGgalamitikRyAsiM gRhItvA prabhAvitaH etasya phalatciti tatra sivAna svahasena vIrya chinAm / 2tatA svAmI pampA nagarI gataH, tatra svAtivattavAkSaNasa manihotrazAlAyAM vasatimupAgatA, tatra caturmAsI kSapayati satra pUrNabharamANimahI dI yakSI rAtrI paryupAsAte, dhaturo'pi mAsAn pUjAM kuruto rAtrau rAtrI tadAsa cintayati-vijAnAti eSakA (yat) devI mAyataH, sadA vivividhAnimittaM pRcchti| pumaMgala saNakumAra muchettAe ya pada mAhiMdo pra.. + anupakA khisaMvedanasiddhaH hindriyagocarAtItasyAt // 225 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~11~
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [523], bhASyaM [114...] (40) CA dasUkSmo'sau, kiM tat / sUkSmam, yanna gRhImaH, nanu zabdagamdhAnilA, naitei, indriyamAgAstena, grahaNamAtmA, nanu grAha yitA sAki bhaMte ! padesaNayaM ? kiM paJcakkhANaM, bhagavAnAha-sAdidattA ! duviha-padesaNagaM-dhammiyaM adhammiyaM ca / padesaNaM nAma uvaeso / paJcakkhANe'vi duvihe-mUlaguNapaJcakkhANe uttaraguNapaJcakkhANe ya / eehiM paehiM tassa uvagataM / bhagavaM tato niggao jabhiyagAme nANassa uppayA vAgarei deviNdo| miDhiyagAme camaro vaMdaNa piyapucchaNaM kaNaha // 524 // , jabhiyagAma gao, tattha sako Agao, baMdittA navihiM uvadaMsittA vAgarei-jahA ettiehiM divasehiM kevalanANaM uppa-12 MIjihiti / tato sAmI miDhiyAgAmaM gao, tattha camarao vaMdao piyapucchao ya eti, vaMdittA pUcchittA ya pddigto|| chammANi gova kaDasala pavesaNaM majjhimAe~ pAvAe / kharao vivo siddhatya vANiyaonIharAve // 25 // tato bhagavaM chammANi nAma gAmaM gao, tassa bAhiM paDimaM Thio, tattha sAmIsamIve govo goNe chaDDeUNa gAme paviDo, kiM bhadanta ! pradezanam / ki pratyAkhyAnam !, bhagavAnAha-svAti batta ! vividha pradezana-dhArmikamadhArmikaM ca pradezanaM nAma upadezaH / pratyAkhyAnamapi dvividha-mUlaguNapratyAzyAnamuttaguNanakhANyAnaM ca / etaiH padairupagataM tasya (jnyaaniiti)| tato bhgvaamirgtH| 2 gambhikAnAmaM gataH, tantra pAka bhAgataH, vanditvA nAvyavidhimupadazya byAgRNoti yayanirvivasaH kevalajJAnamutpatsyate / tataH svAmI mimikAmAmaM gataH, tatra camaro pandakaH priyAchAyAti, vanditvA pRSTvA ca pratigataH / 3 sato bhagavAn SaNmANI nAma mA gataH, tasmAdahiH pratimayA sthitaH, satra svAmisamIpe gopo baLIvI vaktvA prAmaM praviSTaH, * indriyANAM sUkSmona viSayA. + indriyAtikAntArthAraSTeH. yA jJAyate. pASA mazyante iti nyeiviyarupalambeH prAhaka indriyA| paraparyAyaH. indriyANAM padArtha prAhakaH. sa T RSA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~ 12~
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [524], bhASyaM [114...] Avazyaka // 226 // dohaNANi kAUNa niggao, te ya goNA aDaviM paviThThA cariyavagassa kaje, tAhe so Agato pucchati-devajaga ! kahiM te hAribhadrIbaillA ?, bhagavaM moNeNa acchai, tAhe so parikuvio bhagavato kaNNesu kaDasalAgAo chuhati, egA imeNa kaNNeNa egaa| yavRtti | imeNa, jAva donivi miliyAo tAhe mUle bhaggAo, mA koi ukkhaNihititti / kei bhaNaMti-ekA ceva jAva iyareNa vibhAgA1 kaNNeNa niggatA tAhe bhaggA |-knnnnesu tara tattaM govassa karya tiviDNA raNNA / kaNNesu vaddhamANassa teNa chUDhA kaDasalAyA // 1 // bhagavato taddArayaNIyaM kamma udiNaM / tato sAmI majjhimaM gato, tattha siddhattho nAma vANiyago, tassa gharaM bhagavaM atIyao, tassa ya mitto kharago nAma vejo, te do'vi siddhatthassa ghare acchaMti, sAmI bhikkhassa paviTTho, vANiyao vaMdati thuNati ya, vejo titthagaraM pAsiUNa bhaNati-aho bhagavaM sabalakkhaNasaMpuNNo kiM puNa sasallo, tato so| vANiyao saMbhaMto bhaNati-paloehi kahiM sallo ?, teNa paloeteNa divo kaNNesu, teNa vANiyaeNa bhaNNai-NINehi evaM 1 dohanAni kRtvA nirgataH, tau ca balIvo aTavIM praviSTau caraNarUpa kAryAya, tadA sa AgataH pRcchati-devAyaka! katI bakSIvadau 1, bhagavAn maunena tiSThati | tadA saparikupitaH bhagavataH karNayoH kaTazalAke kSipati, ekA'nena karNena ekA'nena, yAvare api mIlite tadA mUle bhame, mA kazcidutvanIriti / kecijaNastiekaiva yAvaditareNa karNena nirgatA tadA bhnaa|-krnnyoH tasaM vapurgoSasya kRtaM tripRSThena rAjJA / karNayovardhamAnasya tena kSipte kaTazalAki // 3 // bhagavatastadvArA // 226 // vedanIyaM karmodINa / tataH svAmI madhyamA gataH, tatra siddhArtho nAma vanika, tassa gRhe bhagavAnatigataH, takha ca mitraM kharako nAma vaidhaH, tau dvAvapi siddhArthagRhe titaH, svAmI bhikSAvai praviSTA, paNika bandase sauti ca, baidhatIrthakaraM rASTrA bhaNati-baho bhagavAn sarvalakSaNasaMpUrNaH kiM punaH sazakyaH, tataH sa panika |saMmAnto bhaNati-pakSokaya ka zalya 1, tena pralokayatA ra karNayoH, tena paNijA bhaNyate-yapanaya etat ra pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~13~
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [524], bhASyaM [114...] mahAtavassissa puNNaM hohititti, tavavi majjhavi, bhaNati-niSpaDikammo bhagavaM necchati, tAhe paDiyarAvito jAva diho ujjANe paDimaM Thio, te osahANi gahAya gayA, tattha bhagavaM telladoNIe nivajAvio bhakkhio ya, pacchA bahuehiM haimaNUsehiM jaMtio akaMto ya, pacchA saMDAsateNa gahAya kahiyAo, tattha saruhirAu salAgAo aMchiyAo, tAsu yada aMchijjatisu bhagavatA Arasiya, te ya maNUse uppADittA uDio, mahAbheravaM ujjANaM tattha jArya, devakula ca, pacchA * saMrohaNaM osaha dinnaM, jeNa tAhe ceva pauNo, tAhe vaMdittA khAmettA ya gayA / sadhesu kira uvasamgesu kayare dudhisahA ?, ucyate, kaDapUyaNAsIyaM kAlacakaM evaM ceva salaM nikaklijjata,ahavA-jahaNNagANa uvari kaDapUyaNAsIya majjhimagANa uvari kAlacaka ukosagANa uvari saluddharaNaM / evaM goveNAraddhA uvasaggA goveNa ceva nihitA / goyo aho sattami pudaviM go| kharato siddhatyo ya devaloga tivamavi udIrayaMtA suddhabhAvA / gatA upsrgaaH| mahAtapasvinaH puNyaM bhaviSyatIti, tathApi mamApi, bhaNati-niSpatikarmA bhagavAnecchati, tadA pratizcArito yAvadRSTa layAne pratimayA sthitaH, tApauSajApAni gRvIyA gatI, satra bhagavAn taikhadroNyAM nimajjitaH mrakSitana, paJcAd bahubhirmanuSthairyantrita bhAkAntana, pacAsaMbaMdhAna gRhIvA karSite, tatra sarudhire | zalAke AkRSTe, tayozcAkRSyamANayobhaMgavatA''rasitaM, tAMzca manuSyAnupAyosthitaH, mahAbhairavamuvAnaM tatra jAtaM, devakulaMca, pazvAsarohaNAmauSadhaM datta, yena tadaiva praguNaH, tadA vanditvA kSamayirayA ca gatau / sarveSu kilopasargeSu katare durviSahAH 1, ucyate, kaTapUtanAzItaM kAlacakrametadeva zalyaM nikRSyamANam , athavA jaghanyAnAmupari kaTapUtanAvagItaM madhyamAnAmupari kALacakramu kRSTAnAmupari zatyocaraNam / evaM gopenAramyA upasargA gopenaiva lihitAH / gopo'dha! saptamI pUdhiyIM gataH / sarakaH sidArthazca devalokaM gatau tIvrAmapi (vedanAM) dIrayantI shuddhbhaavii| LEASEARS - T - - pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~14~
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [526], bhASyaM [114...] hAribhadrI.yavRtti vibhAgAra prata sUtrAMka AvazyakaHel jaMbhiya bahi ujuvAliya tIra viyAvasa sAmasAlaahe / chaDDeNukuhuyassa u uppaNaM kevalaM NANaM // 526 // | tato sAmI bhiyagAma gao, tassa bahiyA biyAvattassa ceiyassa adarasAmaMte, biyAvarta nAma avyaktamityarthaH. // 227 // bhinnapaDiyaM apAgaDaM, ujjuvAliyAe nadIe tIraMmi uttarile kUle sAmAgassa gAhAvatissa kahakaraNasi, kaDhakaraNaM nAma chettaM, sAlapAyavassa ahe ukhuDugaNisejjAe godohiyAe AyAvaNAte AyAomANassa chaDeNaM bhatteNaM apANaeNaM vaisAhasuddhadasamIe hatthuttarAhi nakkhatteNaM jogamuvAgateNaM pAtINagAmiNIe chAyAe abhiniviTThAe porusIe pamANapattAe jhANaMtariyAe baTTamANassa ekattaviyakaM volINassa suhumakiriya aNiyaSTi appattassa kevalabaraNANadasaNaM samuppaNNaM / tapasA kevalamutpannamiti kRtvA yadbhagavatA tapa AsevitaM tadabhidhitsurAha jo ya tavo aNuciNNo vIravareNaM mahANubhAveNaM / chaumatthakAliyAe ahakarma kittaissAmi // 27 // vyAkhyA-yacca tapa AcaritaM vIravareNa mahAnubhAvena chadmasthakAle yattadornityasambandhAt tadyathAkrama-yena krameNAnucaritaM bhagavatA tathA kIrtayiSyAmIti gaathaarthH|| 527 // taccedam anukrama // 227 // tataH svAmI gambhikAmAmaM gataH, tasmAdahiH vaiyAvRtyasya caityavAdUrasAmante, bhivapattitamaprakaTama, kasavAlukAyA nathAsIre bhautAye kUle zyAmAkakha | gRhapateH kSetre (kAThakaraNaM nAma kSetram), bhAlapAdapasvAdha satkaTukayA niSayamA godohikyA'tApanayA''tApayataH paThena bhalenApAnakena vaizAkhazudazamya hastosarAbhinakSatreNa yogamupAgate prAcInagAminyAM lAyAyAmabhinihuMcAyA~ pauhalyA pramANamAlAyAM dhyAnAntarikAyAM vartamAnasa ekatvavitakai yatikAntasya sUkSmakriyamanivRtti samAsasya phevakavarazAnadAna samupatrae / JAMERainamaina whatanasanayam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: bhagavanta-mahAvIraM kevalajJAna-prApti: evaM tapasa: varNanaM ~15
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [528], bhASyaM [114...] nava kira cAummAse chaphira domAsie uvAsIya / vArasa ya mAsiyAI bAvasari aDamAsAI // 528 // vyAkhyA-nava kila cAturmAsikAni tathA paT kila dvimAsikAni upoSitavAn, kilazabdaH parokSAptAgamavAdasaMsUcakA, dvAdaza ca mAsikAni dvisaptatyarddhamAsikAnyupoSitavAniti kriyAyoga iti gaathaarthH|| 528 // ega kira chammAsaM do kira temAsie uvAsIya / ahAilAi duve do ceva divhmaasaaii||529|| vyAkhyA-eka kila paNmAsaM dve kila traimAsike upoSitavAn , tathA "ahAijjAi duve' tti arddhatRtIyamAsaniSpannaM |tapaH-kSapaNaM vA'rdhatRtIya, te'rdhatRtIye dve, cazabdaH kriyAnukarSaNArthaH, dve eva ca 'divaDDamAsAI ti sArdhamAse tapasI kSapaNe vA,kriyAyogo'nuvarcata eveti gAthArthaH // 529 // bhaI ca mahAbhaI paDimaM tatto ya sabbaobhaI / do cattAri daseva ya divase ThAsIya aNupaddhaM // 530 // vyAkhyA-bhadrAM ca mahAbhadrAM pratimA tatazca sarvatobhadrA sthitavAna, anubaddhamiti yogaH, AsAmevAnupUrdhyA divasaTrApramANamAha-dvI caturaH dazaiva ca divasAna sthitavAn, anubaddhaM-santatameveti gAthArthaH // 53 // goyaramabhiggahajuyaM khamaNaM chammAsiyaM ca kAsIya / paMcadivasehi UNaM abbahio yacchanayarIe // 531 // vyAkhyA-gocare'bhigraho gocarAbhigrahastena yutaM kSapaNaM SaNmAsikaM ca kRtavAn pazcabhirdivasainyUnam , 'avyathitaH apIDito 'vatsAnagA~' kauzAmbyAmiti gAthArthaH // 531 // dasa do ya kira mahappA ThAi muNI egarAiyaM paDimaM / aTThamabhatteNa jaI ekekaM caramarAIyaM // 532 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~16~
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [ dIpa anukrama [-] Avazyaka // 228 // [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryukti: [ 532 ], bhASyaM [114...] vyAkhyA - daza dve ca saGkhyA dvAdazetyarthaH kila mahAtmA 'ThAsi muNi' tti sthitavAn muniH, ekarAtrikI pratimAM pAThAntaraM vA 'ekarAie paDimeti ekarAtrikIH pratimAH, kathamityAha 'aSTamabhaktena' trirAtropavAseneti hRdayam, 'yatiH' prayatnavAn, ekaikAM 'caramarAtrikI' 'caramarajanIniSpannAmiti gAthArthaH // 532 // do caiva ya chaTTasae ajaNAtIse uvAsiyA bhagavaM / na kayAi nizcabhattaM cautthabhattaM ca se Asi // 533 // vyAkhyA - dve eva ca SaSThazate ekonatriMzadadhike upoSito bhagavAn, evaM na kadAcinnityabhaktaM caturthabhaktaM vA 'se' tasyA''sIditi gAthArthaH // 533 // vArasa vAse ahie cha bhattaM jahaNNayaM Asi / savvaM ca tathokammaM apANayaM Asi vIrassa // 534 // vyAkhyA- dvAdaza varSANyadhikAni bhagavatazchadmasthasya sataH 'SaSThaM bhaktaM' dvirAtropavAsalakSaNaM jaghanyakamAsIt, tathA sarve ca tapaHkarma apAnakamAsIddhIrasya, etaduktaM bhavati-kSIrAdidravAhAra bhojanakAlalabhyavyatirekeNa pAnakaparibhogo nA''sevita iti gAthArthaH // 534 // pAraNakakAlamAnapratipAdanAyAha- tiSNi sapa divasANaM aDaNAvaNNaM tu pAraNAkAlo / udupanisejANaM ThiyapaDimANaM sae bahue // 535 / / vyAkhyA - trINi zatAni divasAnAmekonapaJcAzadadhikAni tu pAraNakAlo bhagavata iti, tathA 'utkuTuka niSadyAnAM' sthitapratimAnAM zatAni bahUnIti gAthArthaH // 535 // pabajAe paDhamaM divasaM etthaM tu pakkhivittA NaM / saMkaliyaMmi u saMte jaM laDaM taM nisAmeha // 536 // Jus Education intimatio Forsy hArimatrIyavRttiH vibhAgA 1 ~ 17 ~ rarA www.r pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [ 536 ], bhASyaM [114 ...] vyAkhyA - pravrajyAyAH sambandhibhUtaM divasaM prathamam etthaM tu' atraivoktalakSaNe divasagaNe prakSipya saMkalite tu sati yalabdhaM tat 'nizAmayata' zRNuteti gAthArthaH // 536 // bArasa caiva ya vAsA mAsA chaceva addhamAso y| vIravarassa bhagavao eso chamasthapariyAo // 537 // vyAkhyA - dvAdaza caiva varSANi mAsAH SaDevArdhamAsazca vIravarasya bhagavataH eSa chadmasthaparyAya iti gAthArthaH // 537 // evaM tavoguNarao aNupubveNaM muNI viharamANo / ghoraM parIsahacamuM ahiyAsittA mahAvIro // 538 // vyAkhyA- 'evam' uktena prakAreNa tapoguNeSu rataH tapoguNarataH 'anupUrveNa' krameNa manyate jagatastrikAlAvasthAmiti muniH viharan 'ghorAM' raudrAM 'parISahacamUM' parIpahasenAmadhisahya mahAvIra iti gAthArthaH // 538 // upami anaMte nami ya chAumatthie nANe / rAIe saMpatto mahaseNavarNami ujjANe // 539 // vyAkhyA - 'utpanne' prAdurbhUte kasmin ? - 'anante' jJeyAnantatvAt azeSajJeyaviSayatvAcca kevalamanantaM naSTe ca chAdmasthike jJAne, rAtryAM saMprApto mahasenavanamudyAnaM, kimiti ? - bhagavato jJAnaralotpattisamanantarameva devAH caturvidhA adhyAgatA Asan, tatra ca pravrajyApratipattA na kazcidvidyata iti bhagavAn vijJAya viziSTadharmakathanAya na pravRttavAn tato dvAdazasu yojaneSu madhyamA nAma nagarI, tatra somilAyeM nAma brAhmaNaH, sa yajJaM yaSTumudyataH, tatra caikAdazopAdhyAyAH khalvAgatA iti, te ca caramazarIrAH, tatazca tAn vijJAya jJAnotpattisthAne muhUrttamAtraM devapUjAM jItamitikRtvA anubhUya For Parts Use Only pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH kevalajJAnotpattiH evaM tadanantaram samavasaraNa racanAyAH kathanaM ~18~
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [539], bhASyaM [114...] Avazyaka- hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH1 // 229 // k5-06 dazanAmAtraM kRtvA asaMkhyeyAbhirdevakoTIbhiH parivRto devodyotenAzeSaM panthAnamudyotayan devaparikalpiteSu padmeSu caraNa- nyAsaM kurvan madhyamAnagaryA mahasenavanodyAnaM saMprApta iti gAthArthaH // 539 / / ____ amaranararAyamahio patto dhammavaracakavahitaM / bIryapi samosaraNaM pAvAe majhimAe u // 54 // hA vyAkhyA sa eva bhagavAn amarAzca narAzca amaranarAH teSAM rAjAnaH tairmahitaH-pUjitaH prAptaH, kimityAha-dharma cAsau varazca dharmavaraH tasya cakravartitvaM, tatpabhutvamityarthaH / punardvitIyaM samavasaraNam , apizabdaH punaHzabdArthe draSTavyaH | pApAyAM madhyamAyAM, prApta ityanuvartate, jJAnotpattisthAnakRtapUjApekSayA cAsya dvitIyatA iti gAthArthaH // 540 // tattha kila somilajotti mAhaNo tassa dikkhkaalNmi| paurA jaNajANaSayA samAgayA jannavAmi // 541 // vyAkhyA-tatra' pApAyAM madhyamAyAM, kilazabdaH pUrvavat, somilArya iti brAhmaNaH, tasya 'dIkSAkAle yAgakAla ityarthaH, 'paurA' viziSTanagaravAsilokasamudAyaH 'janA' sAmAnyalokAH janapadeSu bhavA jAnapadAH, viSayalokA ityarthaH, samAgatA yajJapATa iti gaathaarthH|| 541 / / atrAntare egate ya vivitte uttarapAsaMmi jannavADassa / to devadANaviMdA kareMti mahimaM jiNiMdassa // 542 / / vyAkhyA-ekAnte ca vivikke uttarapArthe yajJapATakasya tato devadAnavendrAH kurvanti mahimAM jinendrasya, pAThAntaram vA kAsI mahimaM jiNidassa' kRtavanta iti gAthArthaH // 542 // amumevArtha kizcidvizeSayuktaM bhASyakAraH pratipAdayannAha -2262 T // 229 // rajanmorary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~19~
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- / gAthA-], niryukti: [ 542 ], bhASyaM [115 ] bhavaNavaivANamaMtarajoisavAsI vimANavAsI ya / saviDie parisA kAsI nANuppayAmahimaM // 115 // ( bhASyam) vyAkhyA-bhavanapativyantarajyotirvAsino vimAnavAsinazca sarva hetubhUtayA sapariSadaH kRtavantaH jJAnotpattimahimAm iti gAthArthaH // sAmprataM samavasaraNavaktavyatAM prapaJcataH pratipAdayannetAM dvAragAthAmAhasamosaraNe kevaIyA bai puccha vAgaraNa soyapariNAme / dANaM ca devamale mallINayaNe uvari titthaM // 543 / / dAragAhA // vyAkhyA- 'samosaraNe 'ti samavasaraNaviSayo vidhirvaktavyaH, ye devAH yat prAkArAdi yadvidhaM yathA kurvantItyarthaH / 'keva| iyati kiyanti sAmAyikAni bhagavati kathayati manuSyAdayaH pratipadyante ? kiyato vA bhUbhAgAdapUrve samavasaraNe'dRSTapUrveNa vA sAdhunA Agantavyamiti / 'rUvatti' bhagavato rUpaM vyAvarNanIyaM, 'puccha' tti kimutkRSTarUpatayA bhagavataH prayojanamiti pRcchA kAryosaraM ca vaktavyaM, kiyanto vA yugapadeva hRGgataM saMzayaM pRcchantIti, 'vAgaraNaM' ti vyAkaraNaM bhagavato vaktavyaM, yathA yugapadeva sA tItAnAmapi pRcchatAM vyAkarotIti, 'pucchAvAgaraNaM' ti ekaM vA dvAraM, pRcchAyA vyAkaraNaM pRcchAvyAkaraNamityetadvaktavyaM, 'soyapariNAme 'ti zrotRSu pariNAmaH zrotRpariNAmaH, sa ca vaktavyaH, yathA sarvazrotRRNAM bhAgavatI vAk svabhASayA pariNamata iti / 'dANaM ca'tti vRttidAnaM prItidAnaM ca kiyat prayacchanti cakravarthyAdayaH tIrthakarapravRttikathakebhya iti vaktavyaM / 'devamale' tti gandhaprakSepAt devAnAM sambandhi mAlyaM devamAlyaM tralyAdi kaH karoti kiyatparimANaM cetyAdi / 'mahANavaNetti mAlyAnayane For Prints at Use Only incibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~20~
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA -], niryukti: [ 543 ], bhASyaM [ 115...] Avazyaka yo vidhirasau vaktavyaH, 'uvari tirathaM 'ti uparIti paurupyAmatikrAntAyAM tIrthamiti gaNadharo dezanAM karotIti gAthAsamudAyArthaH / avayavArthaM tu pratidvAraM vakSyAmaH / iyaM ca gAthA keSucitpustakeSu anyatrApi dRzyate, iha punaryujyate, dvAraniyamato'| saMmohena samavasaraNavaktavyatApratItinibandhanatvAditi // 543 // Aha- idaM samavasaraNaM kiM yatraiva bhagavAn dharmamAcaSTe tatraiva niyamato bhavatyuta netyAzaGkApanodamukhena prathamadvArAvayavArtha vivRNvannAha // 230 // jastha apuvvosaraNaM jattha va devo mahiDio ei / bAudayapupphabaddalapAgAratiyaM ca abhiogA // 544 // vyAkhyA -yatra kSetre apUrva samavasaraNaM bhavati, avRttapUrvamityarthaH tathA yatra vA bhUtasamavasaraNe kSetre devo maharddhikaH 'eti' Agacchati, tatra kimityAha-vAtaM reNvAyapanodAya udakavalaM bhAvireNusaMtApopazAntaye tathA puSpavaddalaM kSitivibhUSAyai, valazabda udakapuSpayoH pratyekamabhisaMbadhyate, tathA prAkAratritayaM ca sarvametadabhiyogamarhantItyAbhiyogyAH - devAH, kurvantIti vAkyazeSaH, anyatra tvaniyama iti gAthArthaH || 544 // evaM tAvat sAmAnyena samavasaraNakaraNavidhiruktaH, sAmprataM 4 vizeSeNa pratipAdayannAha maNikaNagarapaNacittaM bhUmIbhAgaM samaMtao surabhiM / AjojaNaMtareNaM kareMti devA vicintaM tu // 545 / / vyAkhyA - maNayaH candrakAntAdayaH kanakaM devakAJcanaM ralAni indranIlAdIni, athavA sthalasamudbhavA maNayaH jalasamudbhavAni ratnAni taizcitraM, bhUbhAgaM 'samantataH' sarvAsu dikSu 'surabhiM' sugandhigandhayuktaM, kim ? - kurvanti devA vicitraM For Final P hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~21~ | // 230 // www.janbay.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [545], bhASyaM [115...] CAKACASEX tu, kiMparimANamityAha-AyojanAntarato' yojanaparimANamityarthaH, punarvicitragrahaNaM vaicitryanAnAtvakhyApanArtham , athavA kurvanti devA vicitraM tu, kiMbhUtam !-maNikanakaratnavicitramiti gAthArthaH // 545 // veMTahAI surabhi jalathalayaM divvakusumaNIhAriM / pairaMti samanteNaM dasavaNNaM kusumavAsaM // 546 // vyAkhyA-vRntasthAyi surabhi jalasthalajaM divyakusumanirjhari prakiranti samantataH dazArddhavarNaM kusumavarSa, bhAvArthaH sugamo, navaraM ni ri-prabalo gandhaprasara iti gaathaarthH|| 546 // | maNikaNagarapaNacitte cAuddisiM toraNe viuvvaMti / sacchattasAlabhaMjiyamaya rahayaciMdhasaMThANe // 547 // vyAkhyA-maNikanakaranacitrANi 'caddisitti catasRSvapi dikSu toraNAni vikurvanti, kiMviziSTAnyata AhachatraM-pratItaM sAlabhajikA:-stambhaputtalikAH 'makara'tti makaramukhopalakSaNaM dhvajAH pratItAH cihAni-svastikAdIni saMsthAnaMtadracanAvizeSa eSa, sacchobhanAni chatrasAlabhajikAmakaradhvajacihnasaMsthAnAni yeSu tAni tathocyante, etAni vyantaradevAH kurvantIti gAthArthaH // 547 // |tinni ya pAgAravare rayaNavicitte tahiM suragaNiMdA / maNikaMcaNakavisIsagavibhUsie te viuti // 548 // vyAkhyA-trIzca prAkAravarAn ratnavicitrAn tatra suragaNendrAmaNikAJcanakapizIrSakavibhUSitAMste vikurvantIti, bhAvArthaH spaSTaH, uttaragAthAyAM vA vyAkhyAsyati / / 548 // sA ceyamabhaMtara majjha bahiM vimANajoibhavaNAhivakayA u / pAgArA tipiNa bhave rayaNe kaNage ya rayae ya // 549 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~22~
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka // 231 // Jus Educati [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA -], niryuktiH [ 549], bhASyaM [115...] vyAkhyA - abhyantare madhye ca bahirvimAnajyotirbhavanAdhipakRtAstu AnupUrvyA prAkArAstrayo bhavanti, 'rayaNe kaNage ya rathae yatti rakhaneSu bhavo rAlaH raktamaya ityarthaH taM vimAnAdhipatayaH kurvanti, kanake bhavaH kAnakaH taM jyotirvAsinaH kurvanti, rAjato- rUpyamayazca taM bhavanapatayaH kurvanti iti gAthArthaH // 549 // | maNirayaNahemayAtriya kavisIsA savvarayaNiyA dArA / savvarayaNAmaya ciya paDAgadhayatoraNavicittA // 550 // 4 vyAkhyA-maNiratnahemamayAnyapi ca kapizIrSakANi, tatra paJcavarNamaNimayAni prathamaprAkAre vaimAnikAH, nAnArakSamayAni dvitIye jyotiSkAH, hemamayAni tRtIye bhavanapataya iti, tathA sarvaralamayAni dvArANi ta eva kurvanti, tathA sarvaratnamayAnyeva mUladalataH patAkAdhvajapradhAnAni toraNAni vicitrANi kanakacandrasvastikAdibhiH, ata eva prAguktaM maNikanakaratnavicitratvameteSAmaviruddhamiti gAthArthaH // 550 // tato ya samateNaM kAlAgarukuMdurukkamIseNaM / gaMdheNa maNahareNaM dhUvaghaDIo vibvaiti // 559 // vyAkhyA - tatazca samantataH kRSNAgarukundurukkamizreNa gandhena manohAriNA yuktAH kim ? -dhUpaghaTikA vikurvanti tridazA eveti gAthArthaH // 551 // ukuDisIhaNAyaM kalayalasaddeNa sabbao savvaM / titthagarapAyamle kareMti devA NivayamANA // 652 // vyAkhyA - tatrotkRSTisiMhanAdaM tIrthakarapAdamUle kurvanti devA nipatamAnAH, utkRSTiH- harSavizeSaprerito dhvanivizeSaH, kiMviziSTam !-kalakalazabdena 'sarvataH' sarvAsu dikSu yuktaM 'sarvam' azeSamiti gAthArthaH // 552 // For Purina Pts at Use Only hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 9 ~23~ // 231 // www.janbrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti : [553], bhASyaM [115...] / ceidumapeDhachaMdaya AsaNachattaM ca cAmarAo ya / jaM ca'paNaM karaNijjaM kareMti taM vANamaMtariyA // 553 // vyAkhyA-caityagumam-azokavRkSaM bhagavataH pramANAta dvAdazaguNaM tathA pIThaM tadadho ratnamayaM tasyopari devacchandaka |tanmadhye siMhAsanaM tadupari chatrAticchatraM ca, caH samuccaye, cAmare ca yakSahastagate, cazabdAt padmasaMsthitaM dharmacakraM ca, yaccAnyadvAtodakAdi 'karaNIya' kartavyaM kurvanti tad vyantarAM devA iti gAthArthaH // 553 // Aha-kiM yadyatsamavasaraNaM| bhavati tatra tatrAyamitthaM niyoga uta neti, atrocyate sAhAraNaosaraNe evaM jasthihimaM tu osarai / ekku ciya taM savvaM karei bhayaNA u iyaresiM // 54 // vyAkhyA sAdhAraNasamavasaraNe evaM sAdhAraNa-sAmAnyaM yatra devendrA Agacchanti tatraivaM niyogaH, 'jasthitimaM tu osara-18 iti yatra tu RddhimAn samavasarati kazcidindrasAmAnikAdiH tatraika eva tatprAkArAdi sarva karoti, ata eva ca mUlaTIkAkRtA'bhyadhAyi-"asogapAyavaM jiNauccattAo vArasaguNaM sakko viubaI" ityAdi, 'bhayaNA u itaresiM' ti yadIndrA nAgacchanti tato bhavanavAsyAdayaH kurvanti vA na vA samavasaraNamityevaM bhajanetareSAmiti gAthArthaH // 554 // sUrodaya pacchimAe ogAhantI pucao'Ii / dohi paumehiM pAyA maggeNa ya hoi satta'nne // 555 / / vyAkhyA-evaM devairniSpAdite samavasaraNe sUryodaye-prathamAyAM pauruSyAm , anyadA pazcimAyAM 'ogAhatIe'tti avagAhantyAm-AgacchantyAmityarthaH, 'puvao'tItIti pUrvadvAreNa 'atIti'tti Agacchati pravizatItyarthaH / kathamityAha-dvayoH Shirwsaneiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~24~
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [555], bhASyaM [115...] Avazyaka'padmayoH sahasrapatrayoH devaparikalpitayoH pAdau sthApayanniti vAkyazeSaH, 'maggeNa ya hA~ti satta'paNe tti mArgatazca pRSThatazca uttazca hAribhadrIbhavanti saptAnye ca bhagavataH padmA iti,tepAMca yadyat pazcimaM tattatpAdanyAsaM kurvato bhagavataH puratastiSThatIti gAthArthaH // 555 // yavRttiH // 232 // AyAhiNa pubvamuho tidisi paDirUvagA u devkyaa| jeTThagaNI apaNo vA dAhiNapubve adUraMmi // 556 // M vibhAga-1 WI vyAkhyA-sa evaM bhagavAn pUrvadvAreNa pravizya 'AdAhiNa'tti caityadvamapradakSiNAM kRtvA 'pubamuho'tti pUrvAbhimukha hai| upavizatIti, 'tidisi paDirUvagA ja devakaya'tti zeSAsu tisRSu dikSu pratirUpakANi tu tIrthakarAkRtIni siMhAsanAdi yuktAni devakRtAni bhavanti, zeSadevAdInAmapyasmAkaM kathayatIti pratipattyarthamiti, bhagavatazca pAdamUlamekena gaNadhareNAhai virahitameva bhavati, sa ca jyeSTho vA'nyo veti,pAyo jyeSTha iti,sa jyeSThagaNiranyo vA dakSiNapUrvadigbhAge adUre-pratyAsanna eva bhagavato bhagavantaM praNipatya niSIdatIti kriyA'dhyAhAraH, zeSagaNadharA apyevameva bhagavantamabhivandha tIrthakarasya mArgataH pArvatazca niSIdantIti gAthArthaH // 556 // bhuvanagururUpasya trailokyagatarUpasundarataratvAt tridazakRtapratirUpakANAM kiM tatsAmyamasAmya vetyAzaGkAnirAsArthamAhaje te devehi kayA tidisiM paDirUvagA jiNavarassa / tesipi tappabhASA tayANurUvaM havaha rUvaM // 557 // vyAkhyA-yAni tAni devaiH kRtAni tisRSu dikSu pratirUpakANi jinavarasya, teSAmapi 'tatmabhAvAt tIrthakaramabhAvAt // 23 // dAtadanurUpaM tIrthakararUpAnurUpaM bhavati rUpamiti gAthArthaH // 557 // titthAisesasaMjaya devI cemANiyANa samaNIo / bhavaNavaivANamaMtara joisiyANaM ca devIo // 558 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~25
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [558], bhASyaM [115...] vyAkhyA-'tIrtha' gaNadharastasmin sthite sati 'atisesasaMjaya'tti atizayinaH saMyatAH, tathA devyo vaimAnikAnAM tathA zramaNyaH tathA bhavanapativyantarajyotiSkAnAM ca devya iti samudAyArthaH / / 558 // avayavArthapratipAdanAya Ahakevaliko tijaNa jiNaM tisthapaNAmaM ca maggao tassa / maNamAdIci NamaMtA vayaMti sahANasaTThANaM // 559 // | vyAkhyA-kevalinaH 'triguNaM' triHpradakSiNIkRtya 'jinaM tIrthakara tIrthapraNAmaM ca kRtvA mArgataH tasya' tIrthasya gaNadharasya / | niSIdantIti kriyAdhyAhAraH, 'maNamAIvi namaMtA vayaMti saTThANasaThThANa'ti manaHparyAyajJAnino'pi bhagavantamabhivandha | tIrtha kevalinazca punaH kevalipRSThato niSIdantIti / AdizabdAnniratizayasaMyatA api tIrthakarAdInabhivandya manaHparyAyajJAninAM pRSThato niSIdanti, tathA vaimAnikadevyo'pi tIrthakarAdInabhivandya sAdhupRSThataH tiSThanti na niSIdanti, tathA zramayo'pi tIrthakarasAdhUnabhivandya vaimAnikadevIpRSThataH tiSThanti na nipIdanti, tathA bhavanapatijyotiSkavyantaradecyo'pi tIrthakarAdInabhivandya dakSiNapazcimadigbhAge prathama bhavanapatidevyaH tato jyotiSkavyantaradevyaH tiSThantIti, evaM manaHparyAya-6 jJAnyAdayo'pi namanto prajanti svasthAnaM svasthAnamiti gAthArthaH / / 559 // bhavaNavaI joisiyA boddhavyA vANamaMtarasurA ya / vemANiyA ya maNuyA payAhiNaM jaMca nissAe // 56 // | vyAkhyA-bhavanapatayaH jyotiSkA boddhacyA vyaMtarasurAzca, ete hi bhagavantamabhivandha sAdhUMzca yathopanyAsamevottara-1 pazcime pAnya tiSThantItyevaM boddhavyAH, tathA vaimAnikA manuSyAzca, cazabdAt khiyazcAsya, cazabdasya vyavahita upanyAsaHTa kim ?-'payAhiNaM' pradakSiNAM kRtvA tIrthakarAdInabhivandya te'pyuttarapUrva digbhAge yathAsaMkhyameva tiSThantIti // 560 // atra ca POIDrary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~26~
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [560], bhASyaM [115...] Avazyaka // 233 // FACROGXX * mUlaTIkAkAreNa bhavanapatidevIprabhRtInAM sthAna niSIdanaM vA spaSTAkSarai!ktam, avasthAnamAtrameva pratipAditaM, pUrvA- hAribhadrIcAryopadezalikhitapaTTakAdicitrakarmabalena tu sarvA eva devyo na niSIdanti, devAH puruSAH striyazca niSIdantIti prati-1 yavRttiH vibhAgaH1 pAdayanti kecana ityalaM prasaGgena / 'jaM ca nissAe'tti, yaH parivAro yaM ca nizrAM kRtvA AyAtaH sa tatpArSe eva tiSTha-18 tIti gAthArthaH // 560 // sAmpratamabhihitamevArtha saMyatAdipUrvadvArAdipravezaviziSTaM pratipAdayannAha bhASyakAra:saMjayavemANitthI saMjaya (i) pubveNa pavisi viirN| kAuM payAhiNaM pubvadakkhiNe ThaMti disibhaage||116|| (bhA0) gamanikA-saMyatA vaimAnikastriyaH saMyatyA pUrveNa praveSTuM vIraM kRtvA pradakSiNaM pUrvadakSiNe tiSTanti digbhAge iti gaathaarthH|| joisiyabhavaNavaMtaradevIo dakSiNeNa pavisaMti / ciTThati dakSiNAvaradisiMmi tiguNaM jiNaM kA // 117 // (bhASyam) gamanikA-jyotiSkabhavanavyantaradevyo dakSiNena pravizya tiSThanti dakSiNAparadizi triguNaM jinaM kRtvA iti gaathaarthH|| avareNa bhavaNavAsI vaMtarajoisasurAya aigNtuN| avaruttaradisibhAge ThaMti jiNaM to nmNsittaa||118||(bhaa0) gamanikA-apareNa bhavanavAsino vyantarajyotiSkasurAzcAtigantum aparottaradigbhAge tiSThanti jinaM namaskRtya // 233 // iti gaathaarthH|| samahiMdA kappasurA rAyANaraNArio udINeNaM pavisittA pubbuttaradisI ciTThati pNjliaa||119|| (bhA0) %ESH _ T wwjanatarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~27~
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- / gAthA-], niryukti: [560...], bhASyaM [119] gamanikA -- samahendrAH kalpasurA rAjAno narA nAryaH 'audIcyena' uttareNa ityarthaH pravizya pUrvottaradizi tiSThanti prAJjalaya iti gAthArthaH // bhAvArthaH sarvAsAM sugama eva // abhihitArthopasaGgrahAya idamAha ekekI disAe rii tigaM hoi sannividdhaM tu / Adicarime vibhissA dhIpurisA sesa patteyaM // 531 // vyAkhyA -- pUrvadakSiNA aparadakSiNA aparottarApUrvottarANAmekaikasyAM dizi uktalakSaNam saMyatavaimAnikAGganAsaMyatyAdi trikaM trikaM bhavati sanniviSTaM tu, Adicarame pUrvadakSiNApUrvottaradigraiye vimizrAH saMyatAdayaH strIpuruSAH zeSadigUdraye pratyekaM bhavantIti gAthArthaH // 567 // teSAM cetthaM sthitAnAM devanarANAM sthitipratipAdanAya Aha etaM mahiDiyaM paNivayaMti Thiyamavi vayaMti paNamaMtA / Navi jaMtaNA Na vikahA Na paroppara maccharo Na bhayaM // 562 // vyAkhyA - yessparddhayaH pUrva sthitAH te AgacchantaM maharddhikaM praNipatanti, sthitamapi maharddhikaM pazcAdAgatAH praNamanto vrajanti, tathA nApi yantraNA pIDA na vikathA na parasparamatsaro na bhayaM teSAM virodhisattvAnAmapi bhavati, bhagavato'nubhAvAt iti gAthArthaH // 562 // ete ca manuSyAdayaH prathamaprAkArAntara eva bhavanti ye uktAH, yata AhaviiyaMmi hoMti tiriyA taie pAgAramantare jANA / pAgArajaDhe tiriyA'vi hoMti patteya missA vA // 563 // vyAkhyA - dvitIye prAkArAntare bhavanti tiryaJcaH, tathA tRtIye prAkArAntare yAnAni, 'prAkArajaDhe' prAkArarahite bahirityarthaH, tiryaJco'pi bhavanti, apizabdAt manuSyA devA api, te ca pratyekaM mizrA veti, te punaH pravizanto bhavanti nirgacchantaHzcake iti gAthArthaH // 563 // dvAram 1 | dvitIyadvArAvayavArthamabhidhitsuH saMbandhagAthAmAha--- Education intemational For Fasten www.janbrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~28~
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [564], bhASyaM [119...] Avazyaka savvaM ca desavirati sammaM ghecchati va hoti kahaNA uiharA amUDhalakkho na kahei bhavissai Na taMca // 564 // hAribhadrI Kaa vyAkhyA-'sadhaM ca desaviratiti sarvaviratiM ca dezaviratiM ca,viratizabda ubhayathApi sambadhyate, samyaktvaM grahISyatiIyavRttiH // 234 // divA bhavati kathanA tu pravartate kathanamityarthaH, 'ihara'tti anyathA na mUhalakSo'mUDhalakSaH sarvajJeyAviparItavettA ityarthaH, vibhAgAra | kim ,na kathayati / Aha-samavasaraNakaraNaprayAso vibudhAnAmanarthakaH,kRte'pi niyamato'kathanAt ityAha-bhaviSyati na tacca, yad bhagavati kathayatyanyatamo'pyanyatamatsAmAyikaM na pratipadyate iti, bhaviSyatkAla strikAlopalakSaNArtha iti / gAthArthaH // 564 // 'kevaiya'tti kiyanti sAmAyikAni manuSyAdayaH pratipadyante ityAhamaNue caumaNNayaraM tirie tiNNi va duve ca paDibaje / jai natthi niyamaso cipa suresu sammattapaDivattI // 56 // athavA-kathaM bhaviSyati na taccetyAha-yataH-'maNue gAhA / vyAkhyA-manuSye pratipattari caturNAmanyatamapratipattiriti, pAThAntaraM vA 'maNuo cau aNNataraMti manuSyazcaturNAmanyatamatmatipadyate, tiryaJcaH trINi vA-sarvavirativarjAni, dve cA-samyaktvazrutasAmAyike pratipadyante iti / yadi nAsti manuSyatirazca kazcitmatipattA tato niyamata eva sureSu samyaktvapratipattirbhavatIti gaathaarthH|| 565 // sa cetthaM dharmamAcaSTetitthapaNAma kAuM kahei sAhAraNeNa saddeNaM / sabvesiM sapaNINaM joyaNaNIhAriNA bhagavaM // 566 // // 234 // la vyAkhyA-'namastIrthAye'tyabhidhAya praNAmaM ca kRtvA kathayati, sAdhAraNena pratipattimaGgIkRtya zabdena, keSAM sAdhAraNe netyAha-'sarveSAm' amaranaratirazcAM sajJinAM, kiMviziSTena ?-'yojananirjhariNA' yojanavyApinA bhagavAniti, etaduktaM | JaiME M unsar wataneorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~29~
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [166], bhASyaM [119...] 42-450%AX bhavati-bhAgavato dhvaniH azeSasamavasaraNasthasajijijJAsitArthapratipattinivandhanaM bhavati, bhagavataH sAtizayatvAditi gAthArthaH // 566 // Aha-kRtakRtyo bhagavAn kimiti tIrthapraNAma karotIti !, ucyatetappubbiyA arahayA pUiyapUtA ya viNayakammaM ca / kayakicco'Si jaha kahaM kahae Namae tahA titthaM // 567 // vyAkhyA-tIrdha-zrutajJAnaM tatpUrvikA 'arhattA' tIrthakaratA, tadabhyAsaprApteH, pUjitena pUjA pUjitapUjA sA ca kRtA'sya bhavati, lokasya pUjitapUjakatvAd , bhagavatA'pyetatpUjitamiti pravRtteH, tathA 'vinayakarma ca vakSyamANavainayikadharmamUlaM kRtaM bhavati, athavA-kRtakRtyo'pi yathA kathAM kathayati namati tathA tIrthamiti / Aha-idamapi dharmakathanaM kRtakRtyasyAyuktameva, na, tIrthakaranAmagotrakarmavipAkatvAt , uktaM ca-'taM ca kathaM vedijjatI'tyAdi gAthArthaH // 567 // Aha-ka kena sAdhunA kiyato vA bhUbhAgAt samavasaraNe khalvAgantavyam , anAgacchato vA kiM prAyazcittamiti , ucyatejattha apuSvosaraNaM na diDapujyaM va jeNa samaNeNaM / bArasahiM joyaNehiM so ei aNAgame lahuyA // 518 // vyAkhyA-yatrApUrva samavasaraNaM, tattIrthakarApekSayA abhUtapUrvamityarthaH,na dRSTapUrva vA yena zramaNena dvAdazabhyo yojanebhyaH sa Agacchati, 'anAgacchati' avajJayA tato'nAgame sati'lahuga' tti catuleghavaHprAyazcittaM bhavatIti gaathaarthH||55||dvaarm|| anye khekagAthayaivAnayA prakRtadvAravyAkhyAM kurvate, sA'pyaviruddhA vyutpannA ceti // rUpapRcchAdvArAvayavAI vivRNvan aah-18|| savvasurA jai rUvaM aMguhapamANayaM viumvevA / jiNapAryaguhUM par3a Na sohae taM jhiNgaalo||569|| *taba karya vedyate ?. - 2 0 - 2 % pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~30~
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [569], bhASyaM [119...] Avazyaka // 23 // vyAkhyA-kIya bhagavato rUpamityata Aha-sarvasurA yadi rUpamazeSasundararUpanirmApaNazaktyA aGguSThapramANaka viku- hAribhadrIcIran tathApi jinapAdAGguSThaM prati na zobhate tadU yathA'GgAra iti gAthArthaH // 569 // sAmprataM prasaGgato gaNadharAdInAMyavRttiH rUpasampadabhidhitsayA''ha vibhAgA1 gaNahara AhAra aNuttarA (ya)jAva vaNa cakki vAsu blaa|mnnddliyaa tAhINA chaTavANagayA bhave sesA // 570 vyAkhyA-tIrthakararUpasampatsakAzAdanantaguNahInA gaNadharA rUpato bhavanti, gaNadhararUpebhyaH sakAzAdanantaguNahInA khalvAhArakadehAH, AhArakadeharUpebhyo'nantaguNahInAH 'anuttarAzce' ti anuttaravaimAnikA bhavanti, evamanantarAnantaradeharUpebhyo'nantaguNahAnirdraSTacyA, aveyakAcyutAraNaprANatAnatasahasrAramahAzukralAntakabahAlokamAhendrasanatkumArezAnasIdharmabhavanavAsijyotiSkavyantaracakravartivAsudevabaladevamahAmANDalikAnAmityata evAha-'jAva vaNa caki vAsu balA / maMDaliyA tA hINatti' yAvat vyantaracakravattivAsudevavaladevamANDalikAstAvat anantaguNahInAH, 'chaTvANagayA bhave sesa'tti zeSA rAjAno janapadalokAzca padasthAnagatA bhavanti,anantabhAgahInA vA asoyabhAgahInA vA samaveyabhAgahInA vA soyaguNahInA vA asakveyaguNahInA vA anantaguNahInA vA iti gAthArthaH // 570 // utkRSTarUpatAyAM bhagavataH pratipAda|yituM prakrantAyAmidaM prAsaGgikaM rUpasaundaryanivandhanaM saMhananAdi pratipAdayannAha hai // 235 // saMghayaNa rUva saMThANa vaNNa gai satta sAra ussAsA / emAiNuttarAI havaMti nAmodae tassa // 571 // vyAkhyA-'saMhanana' vajraRSabhanArAcaM 'rUpam' uktalakSaNaM 'saMsthAna' samacaturanaM 'varNo dehacchAyA 'gatiH' gamanaM pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | gaNadharANAm rUpa-saMpatAdinAM varNanaM ~31~
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [571], bhASyaM [119...] (40) 444 'satva' vIryAntarAyakarmakSayopazamAdijanya AtmapariNAmaH, sAro dvidhA-bAhyo'bhyantarakSa, bAyo gurutvam , Abhyantaro jJAnAdiH,'ucchAsaH'pratIta eva,saMhananaM ca rUpaMca saMsthAnaM ca varNazca gatizca sattvaM ca sArazca ucchAsazceti smaasH| evamAdIni vastUnyanuttarANi bhavanti tasya bhagavataH, AdizabdAt rudhiraM gokSIrAbhaM mAMsaM cetyAdi, kuta ityAha-'nAmodayAditi nAmAbhidhAnaM karmAnekabhedabhinnaM tadudayAditi gAthArthaH // 571 // Aha-anyAsAM prakRtInAM vedanA gotrAdayo nAno vA ye indriyAGgAdayaH prazastA udayA bhavanti te kimanuttarA bhagavataH chadmasthakAle kevalikAle vA uta neti ?, atrocyatepagaDINaM aNNAsuvi pasastha udayA aNuttarA hoMti / khaya uvasame'pi ya tahA khayammi avigppmaahNsu||572|| | vyAkhyA-pagaDINaM aNNAsuvi' ti, pachyarthe saptamI, prakRtInAmanyAsAmapi prazastA udayA uccairgotrAdayo bhavanti, kimitarajanasyeva , netyAha-'anuttarA' ananyasadRzA ityarthaH, apizabdAnAno'pi ye'nye jAtyAdaya iti / 'khaya uvasame'vi ya taha ti,kSayopazame'pi sati ye dAnalAbhAdayaH kAryavizeSA apizabdAdupazame'pi ye kecana te'pyanuttarA bhavanti iti kriyAyogaH, tathA karmaNaH kSaye sati kSAyikajJAnAdiguNasamudayam 'adhigappamAsu'tti avikalpa-cyAvarNanAdividikalpAtItaM sarvottamamAkhyAtavantaH tIrthakRdgaNadharA iti gAthArthaH // 572 // Aha-asAtavedanIyAdyAH prakRtayo nAno vA yA azubhAstAH kathaM tasya duHkhadA na bhavanti iti ?, atrocyateassAyamAjhyAo jAvi ya asuhA havaMti pgddiio|nniNbrslvovv pae Na haoNti tA asuhayA tassa // 573|| vyAkhyA-asAtAdyA yA api ca azubhA bhavanti prakRtayaH, tA api nimbarasalava iva 'payasi' kSIre lavo-binduH, pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~32~
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [173], bhASyaM [119...] yavRttiH // 236 // S4 na bhavanti tAH azubhadAH asukhadA vA 'tasya' tIrthakarasyeti gAthArthaH // 573 / uktamAnuSaGgika, prakRtadvAramadhikRtyAhautkRSTarUpatayA bhagavataH kiM prayojanamiti ?, atrocyate,dhammodaeNa rUvaM karati rUvassiNo'vi jai dhamma / gijzavao ya surUvo pasaMsimo teNa rUvaMta // 574 // vyAkhyA-durgatI prapatantamAtmAnaM dhArayatIti dharmaH tasyodayaH tena rUpaM bhavatIti zrotAro'pi pravartante, tathA kurvanti 'rUpasvino'pi' (vassiNo'vi) rUpavanto'pi yadi dharma tataH zeSaiH sutarAM karttavya iti zrotRbuddhiHpravartate, tathA 'mAhyavAkyaca' AdeyavAkyazca surUpo bhavati, candAt zrotRrUpAcabhimAnApahArI ca ataH, prazaMsAmo bhagavatastena rUpamiti gaathaarthH|| 571 // dvAram / athavA pRccheti bhagavAn devanaratirazcAM prabhUtasaMzayinAM kathaM vyAkaraNaM kurvan saMzayavyava& cchittiM karotIti !, ucyate, yugapat , kimityAha| kAleNa asaMkhaNavi saMkhAtItANa saMsaINaM tu |maa saMsayavocchittI na hoja kamavAgaraNadosA // 575 // vyAkhyA-kAlenAsayeyenApi samAtItAnAM saMzayinA-devAdInAM mA saMzayavyavacchittirna bhavet, kutH|-krmvyaa-18 karaNadoSAt, ato yugapat vyAgRNAtIti gAthArthaH // 575 // yugapaLyAkaraNaguNaM pratipipAdayiSurAhasavvattha avisamattaM rivhiviseso akAlaharaNaM ca / savaNNupaccao'pi ya aciMtaguNabhUtiojugarva // 576 // vyAkhyA-'sarvatra' sarvasatveSu 'aviSamatvaM' yugapat kathanena tulyatvaM bhagavata iti, rAgadveparahitasya tulyakAlasaMzayinAM 18 yugapat jijJAsatAM kAlabhedakathane rAgetaragocaracittavRttiprasaGgAt , sAmAnyakevalinAM tatprasaGga iti cet , na, teSAmitthaM 236 // Jantain rajaniorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~33~
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [576], bhASyaM [119...] dezanAkaraNAnupapatteH, tathA RddhivizeSazcAyaM bhagavato-yad yugapat sarveSAmeva saMzayinAmazeSasaMzayadhyavarichasi karotIti / / akAlaharaNaM cetthaM bhagavataH, yugapat saMzayA'pagamAt, kramakathane tu kasyacit saMzayino'nivRttasaMzayasyaiva maraNaM sthAt, na ca bhagavantamaSyavApya saMzayanivRttyAdiphalarahitA bhavanti prANina iti, tathA sarvajJapratyayo'pi ca teSAmitvameva bhavati, na hyasarvajJo hadgatAzeSasaMzayApanodAyAlamiti, kramavyAkaraNe tu kasyacidanapetasaMzayasya tatpatItyabhAvaH syAt, tathA'cintyA guNabhUtiH-acintyA guNasaMpad bhagavata iti, yasmAdete guNAstato yugapatkathayati iti gAthArthaH // 576 // dvAram // zrotRpariNAmaH paryAlocyate-tatra yathA sarvasaMzayinAM samA sA pAramezvarI vAgazeSasaMzayonmUlanena svabhASayA. pariNamate tathA pratipAdayannAhavAsodayassa va jahA vaNNAdI hoti bhAyaNavisesA / sabvesipi sabhAsA jiNabhAsA pariName evaM // 577 vyAkhyA-'varSodakasya vA' vRSTa-cudakasya vA, vAzabdAt anyasya vA, yathaikarUpasya sataH varNAdayo bhavanti, bhAjanavizepAt, kRSNasurabhimRttikAyAM svaccha sugandhaM rasavacca bhavati Upare tu viparItam , evaM sarveSAmapi zrotRRNAM svabhASayA |jinabhASA pariNamata iti gaathaarthH|| 577 // tIrthakaravAcaH saubhAgyaguNapratipAdanAyAhasAhAraNAsavate taduvaogo u gAhagagirAe / na ya nivijvai soyA kiDhivANiyadAsiAharaNA // 578 // vyAkhyA-sAdhAraNA-anekaprANiSu svabhASAtvena pariNAmAt narakAdibhayarakSaNatvAdvA, asapanA-advitIyA, sAdhA|raNA(cA)'sAvasapanA ceti samAsaH, tasyAM sAdhAraNAsapanAyAM satyA, kim !, tasthAmupayogastadupayoga eva bhavati zrotuH, indiorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~34~
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [578], bhASyaM [119...] prata sUtrAMka AvazyakatuzabdasyAvadhAraNArthatvAt , kasyAM :-grAhayatIti grAhikA,grAhikA cAsau gIzca grAhakagIH tasyAM grAhakagiri,upayoge satya-15 hAribhadrI pyanyatra nirvedadarzanAdAha-na ca nirvidyate zrotA, kutaH khalvayamartho'vagantavyaH ? ityAha-kiDhivaNigUdAsyudAha- yavRtti // 237 // raNAditi, taccedam-egassa vANiyagasta ekA kiDhidAsI, kiDhI therI, sA gose kachANaM gayA, taNhAcuhAkilaMtA vibhAgaH 1 majjhaNhe AgayA, atithevA kahA ANIyatti piTTitA bhukkhiyatisiyA puNo pachaviyA, sA ya vaha kahayabhAraM ogAhaMtIe porasIe gahAyAgacchati, kAlo ya jehAmUlamAso, aha tAe therIe kahabhArAo egaM kaI paDiyaM, tAhe tAe oNamittA taM gahiyaM, taM samayaM ca bhagavaM titthagaro dhamma kahiyAio joyaNanIhAriNA sareNaM, sA therI taM sadaM suNetI taheva oNatA soumADhattA, uNDaM khuha pivAsa parissamaMcana viMdai, sUratthamaNe titthagaro dhamma kaheumuDio, therI gayA / evaMsabbAuaMpi soyA khaveja jai hu sayayaM jiNo khe| sIuNhakhuppivAsAparissamabhae avigaNeto // 579 // vyAkhyA-bhagavati kathayati sati sarvAyuSkamapi zrotA kSapayet bhagavatsamIpavatyeva, yadi hu 'satatam' anavarataM jinaH kathayet / kiviziSTaH sannityAha-zItoSNakSutpipAsAparizramabhayAnyavigaNayanniti gaathaarthH|579shdvaarm / sAmprataM dAnadvA 1 ekasya vaNijaH ekA kAzikI dAsI, kAThikI sthavirA, sA gose (pratyuSasi) kASThebhyo gatA, tRSNAkSudhAlAntA madhyAde bhAgatA, atisokAni kAThA nyAnItAnIti pihitA bubhukSitatRSitA punaH prasthApitA, sA ca bRhanta kASThabhAramavagAhamAnAyAM pauruSyAM gRhItvAgaNyati, kAlA jyeSThAmUko mAsaH, aba takhAH // 237 // svavirAyAH kArabhArAt ekaM kASThaM patitaM, tadA tayA'vanamma tatRhIta, tasmin samaye ca bhagavAMstIrthakaro dharma kaSitavAn yojanabyApinA svareNa, sA svavirA ta zabdaM gavantI tathaivAcanatA zrotumArabdhA, uSNaM jhudhA pipApto parizramaM ca na aiti, sUryAstamaye tIrthakaro dharma kathAyitvosthitaH, sthavirA patA. anukrama Punjaneiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~35
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [579], bhASyaM [119...] rAvayavArthamadhikRtyocyate-tatra bhagavAn yeSu nagarAdiSu viharati, tebhyo vArttA ye khalvAnayanti tebhyo yatprayacchanti vRtti| dAnaM prItidAnaM ca cakravarttyAdayastadupapradidarzayiSurAha-- vittI u suvaNNassA vArasa arddha ca sayasahassAI / tAvaiyaM cipa koDI pItIdANaM tu cakkissa // 580 // vyAkhyA- 'vRttistu' vRttireva niyukta puruSebhyaH, kasyetyAha- suvarNasya, dvAdaza arddha ca zatasahasrANi arddhatrayodaza suvarNalakSA ityarthaH, tathA tAvatya eva kovyaH prItidAnaM tu, kepAmityAha - cakravarttinAM, tatra vRttiryA paribhASitA niyuktapuruSebhyaH, prItidAnaM yad bhagavadAgamananivedane paramaharSAt niyuktetarebhyo dIyata iti, tatra vRttiH saMvatsaraniyatA, prItidAnamaniyatam iti gAthArthaH // 580 // eyaM caiva pamANaM varaM rayaM tu kesavA diti / maMDaliANa sahassA pIIdANaM sabasahassA // 581 // vyAkhyA -- etadeva pramANaM vRttiprItidAnayoH, navaraM 'rajataM tu' rUppaM tu 'kezavAH' vAsudevA dadati, tathA mANDalikAnAM rAjJAM sahasrANyarddhatrayodaza rUpyasya vRttirniyuktebhyo veditavyA, 'pIIdANaM satasahassa' ti 'sUcanAt sUtra' miti prItidAnamarddhatrayodazazatasahasrANyavagantavyAnIti gAthArthaH // 581 // kimeta eva mahApuruSAH prayacchanti ?, netyAha-bhattivihavANurUpaM aNNe'vi ya deti inbhamAIyA / soUNa jiNAgamaNaM niuttamaNioiesuM vA // 582 // vyAkhyA - bhaktivibhavAnurUpaM anye'pi ca dadati ibhvAdayaH, ibhyo- mahAdhanapatiH, AdizabdAt nagaragrAma bhogikAdayaH, kadA?- zrutvA jinAgamanaM, kebhyo ? - niyuktAniyojitebhyo veti, gAthArthaH // 582 // teSAmitthaM prayacchatAM ke guNA iti, ucyate For Parts at Le Only www.janbay.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 36~
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [583], bhASyaM [119...] prata sUtrAMka Avazyaka devANuasi bhattI pUSA thirakaraNa sttannukNpaa| sAodaya dANaguNA pabhAvaNA ceva tisthassa // 583 // haaribhdrii||23|| vyAkhyA-devAnuvRttiH kRtA bhavati, kathaM ?, yato devA api bhagavataH pUjAM kurvantyataH tadanuvRttiH kRtA bhavati, tathA | yavRttiH bhaktizca bhagavataH kRtA bhavati, tathA pUjA ca, tathA sthirIkaraNamabhinavazrAddhakAnAM, tathA kathakasattvAnukampA ca kRteti, tathA vibhAgA? sAtodayavedanIyaM badhyate, ete dAnaguNAH, tathA prabhAvanA caiva tIrthasya kRtA bhavatIti gAthArthaH // 583 // dvAraM // sAmprataM devamAlyadvArASayavArthamadhikRtyocyate-tatra bhagavAna prathamA sampUrNapauruSI dharmamAcaSTe, atrAntare devamAlyaM pravizati, balihai rityarthaH, Aha-kastaM karoti iti ?, ucyate rAyA va rAyamaco tassa'saI parajaNavao vaa'vi| dubalikhaMDiyavalichaDiyartadulANADhagaM kalamA // 584 // - byAkhyA-rAjA vA' cakravartimaNDalikAdi: 'rAjAmAtyovA' amAtyo-mantrI,tasya rAjJo'mAtyasya vA asati-abhAve nagaranivAsiviziSTalokasamudAyaH pauraM tatkaroti, prAmAdiSu janapado vA, atra janapadazabdena tanivAsI lokaH parigRhyate, Psa kiMviziSTaH kiMparimANo vA kriyata iti !, Ai-'vubbalI'tyAdi,tatra durbalikayA khaNDitAnAM 'balI'ti balavatyA chaTi-2 tAnAM tandulAnAm ADhaka-catuHprasthaparimANaM, 'kalame ti prAkRtazailyA kalamAnAM-tandulAnAm iti gAthArthaH // 584 // hai kiMviziSTAnAmiti? Aha | // 238 // bhAiyapuNANiyANaM akhaMDaphuDiyANa phlgsriyaannN| kIraha balI murAvi ya tattheva chuhaMti gaMdhAI // 585 // __vyAkhyA-vibhaktapunarAnItAnAM bhAjanam-IzvarAdigRheSu vInanArthamarpaNaM tebhyaH pratyAnayanaM-punarAnayanamiti, vibhakA anukrama JAMEas ana pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~37~
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [585], bhASyaM [119...] bhavate punarAnItAzceti samAsaH, teSAM, kiMviziSTAnAm -akhaNDAH-sampUrNAvayavAH asphuTitAH-rAjIrahitAH, akhaNDAzca te'sphuTitAzca iti samAsaH,teSAM, phalagasaritANaM'ti phalakavInitAnAm evaMbhUtAnAmADhakaM kriyate baliH, surA api ca tatraiva balau prakSipanti gandhAdIniti gAthArthaH ||585||dvaar|maalyaanyndvaarN,idaaniiN tamitthaM niSpannaM baliM rAjAdayastridazasahitAH gRhItvA tUninAdena digmaNDalamApUrayantaH khatyAgacchanti,pUrvadvAreNa ca pravezayanti,atrAntare bhagavAnapyupasaMharatIti, Aha-12 balipavisaNasamakAlaM puvvahAreNa ThAti parikahaNA / tiguNaM purao pADaNa tassaddhaM avaDiyaM devA // 586 / / / / vyAkhyA-pUrvadvAreNeti vyavahita upanyAsaH, baleH pravezanaM pUrvadvAreNa, balipravezanasamakAlaM tiSThati uparamate dharmakatheti, 'tiguNaM purao pADaNa' pravizya rAjAdibalivyagradeho bhagavantaM triH pradakSiNIkRtya taM baliM tatpAdAntike purataH pAtayati, tasya cArddhamapatitaM devAH gRhanti, iti gAthArthaH / / 586 // addhahaM ahivaiNo avasesaM havaha pAgayajaNassa / sabvAmayappasamaNI kuppA Na'NNo ya chammAse // 587 // hai vyAkhyA-zeSArddhasya arddha-arddhArddha tadadhipaterbhavati rAjJa ityarthaH, avazeSa yaddalerAste tadbhavati kasya ?, prakRtiSu bhavaH prAkRto-janastasya, sa cetdhaMsAmo bhavati-tataH sikuthenApi zirasi prakSiptena rogaH khalUpazamaM yAti, apUryazca SaNmAsAna yAvana bhavatIti, Aha ca-sarvAmayaprazamanaH, kupyati nAnyazca SaNmAsaM yAvat / prAkRtazailyA strIliGganirdeza iti gAthArthaH // 587 // dvAram // apare tvanantaroktadvAradvayamaSyekadvArIkRtya vyAcakSate, tathApi avirodha iti / itthaM balau prakSipte bhagavAn prathamAt prAkArAntarAt uttaradvAreNa nirgatya uttarapUrvAyAM dizi devacchandake yathAsukhaM samAdhinA vyavatiSThata pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~38~
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [587], bhASyaM [119...] Avazyaka iti / bhagavatyutthite dvitIyapauruSyAmAdyagaNadharo'nyatamo vA dharmamAcaSTe / Aha-bhagavAneva kimiti nAcaSTe ?, tatkathane hai ke guNA iti', ucyate yavRttiH // 239 // kheyaviNoosIsaguNadIvaNA pacao ubhayao'pi / sIsAyariyakamo'viya gaNaharakahaNe guNA hoti||588||1|vibhaagH1 vyAkhyA-khedavinodo bhagavato bhavati, parizramavizrAma ityarthaH, tathA 'ziSyaguNadIpanA' ziSyaguNaprakhyApanA ca kRtA bhavati, tathA pratyaya ubhayato'pi zrotaNAmupajAyate-yathA bhagavatA'bhyadhAyi tathA gaNadhareNApi, gaNadhare vA tadana3ntaraM taduktAnuvAdini pratyayo bhavati zroNAm-nAnyathAvAdhayamiti, tathA ziSyAcAryakramo'pi ca darzito bhavati, KAcAryAt upazrutya yogyaziSyeNa tadarthAndhAkhyAnaM karttavyamiti, ete gaNadharakathane guNA bhavanti iti gAthArthaH // 588 // Aha-sa gaNadharaH kva niSaNNaH kathayatIti, ucyaterAovaNIyasIhAsaNe niviTTho va pAyavIDhami / jiTTho annayaro vA gaNahArI kahai bIAe // 589 // vyAkhyA-rAjJA upanItaM rAjopanItaM rAjopanItaM ca tat siMhAsanaM ceti samAsaH, tasmin rAjopanItasiMhAsane upaviSTo vA bhagavatpAdapIThe, sa ca jyeSThA anyataro vA gaNaM-sAdhvAdisamudAyalakSaNaM dhArayituM zIlamasyeti gaNadhArI kathayati dvitIyAyAM pauruSyAmiti gAthArthaH // 589 // Aha-sa kathayan kathaM kathayatIti ?, ucyate // 239 // CkhAIe'vi bhave sAhaha jaM vA paro u pucchijjA / Na yaNaM aNAisesI viyANaI esa chaumattho // 590 vyAkhyA-samAtItAnapi bhavAn , asaGkhyeyAnityarthaH, kiM ?-'sAhaitti dezIvacanataH kathayati, etaduktaM bhavati M JABERatinintamational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~39~
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [590], bhASyaM [119...] asaGgyeyabhaveSu yadabhavadbhaviSyati vA, yadvA vastujAtaM parastu pRcchet tatsarvaM kathayatIti, anenAzeSAbhilApyapadArthapra|tipAdanazaktimAha, kiM bahunA ?-'na ca' naiva, Namiti vAkyAlaGkAre, 'aNAisesitti anatizayI avadhyAdyatizayarahita ityarthaH,vijAnAti yathA eSa gaNadharachadmastha iti,azeSapraznottarapradAnasamarthatvAttasyeti gAthArthaH // 590 // samavasaraNaM samattaM / evaM tAvatsamavasaraNavaktavyatA sAmAnyenoktA, prakRtamidAnI prastUyate-tatra bhagavataH samavasaraNe niSpanne satyatrAntare | devajayazabdasammizradivyadundubhizabdAkarNanotphullanayanagaganAvalokanopalabdhasvargavadhUsametasuravRndAnAM yajJapATakasamIpAbhyAgatajanAnAM paritoSo'bhavad-aho viSTaM, vigrahavantaH khalu devA AgatA ityAha|taM divvadevaghosaM soUNaM mANusA tahiM tuhA / aho(hu) jaNNieNa jaDaM devA kira AgayA ihaI // 591 / / vyAkhyA-taM divyadevaghopaM zrutvA manuSyAH 'tatra' yajJapATe tuSTAH, 'aho vismaye, yajJena yajati lokAniti yAjJika neSTaM, kutaH-ete devAH kila AgatA atreti, kilazabdaH saMzaya eva, teSAmanyatra gamanAditi gaathaarthH||591 // tatra ca yajJapATe vedArthavidaH ekAdazApi gaNadharA RtvijaH samanvAgatA ityAha caekkArasavi gaNaharA sabve ugNayavisAlakulavaMsA / pAvAe~ majjhimAe samosaDhA jannavADammi // 592 // vyAkhyA-ekAdazApi gaNadharAH samavastAH yajJapATa iti yogaH, kiMbhUtA ityAha-'sarve' niravazeSAH unnatA:-pradhAnajAtitvAt vizAlA:-pitAmahapitRvyAdhanekasamAkulAH kulAmyeva vaMzA:-anvayA yeSAM te tathAvidhA, pApAyAM T Indorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~ 40~
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [592], bhASyaM [119...] hAribhadrIyavRttiH // 240 // Avazyaka madhyamAyAM 'samavastAH' ekIbhUtAH, ka ?-yajJapATa iti gAthArthaH ||592||aah-kimaadyaaH kinAmAno vA ta ete gaNadharAH iti ?, ucyate paDhamittha iMdaI vidao uNa hoha aggibhUhatti / taie ya vAumUha tao viyatte suhamme ya / / 593 // __ vyAkhyA-prathamaH 'atra' gaNadharamadhye indrabhUtiH, dvitIyaH punarbhavati agnibhUtiriti, tRtIyazca vAyubhUtiH, tato vyaktaH caturthaH sudharmazca paJcamaH, iti gAthArthaH / / 593 // maMDiyamoriyaputte akaMpie ceva apalabhASA ya / meyaje ya pabhAse gaNaharA hoMti vIrassa // 594 // vyAkhyA-maNDikaputraH mauryaputraH, putrazabdaH pratyekamabhisambadhyate, akampitazcaiva acalabhrAtA ca metAryazca prabhAsaH, ete gaNadharA bhavanti vIrasya iti gAthArthaH // 594 // rAjakAraNa NikakhamaNaM vocchaM eesi ANupuTavIe / titthaM ca muhammAo NiravaccA gaNaharA sesA // 595 // | vyAkhyA-'yatkAraNaM' yannimittaM niSkramaNaM yattadonityasambandhAt tat vakSye 'eteSAM gaNadharANAm 'AnupUrvyA' paripAvyA, tathA tIrtha ca sudharmAt saJjAtaM, 'nirapatyA' ziSyagaNarahitAH gaNadharAH 'zeSAH' indrabhUtyAdayaH iti gaathaarthH| An595 // tantra jIvAdisaMzayApanodanimittaM gaNadharaniSkramaNamitikRtvA yo yasya saMzayastadupadarzanAyAha-- * sudharmeti spAvAcyaM, paraM sudharma iti saMjJA takha, yadvA 'suH pUjAyA' miti tatpuruSe anAdisvAde sudharma iti, atha ca samAsAntavidheranityasvAd , athavA kepAnimmatecAn vikalpata eveti bodhyaM payAyathaM mudhiyA. - - Swjanmorary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | gaNadharANAm nAmAni evaM saMbaMdhita-varNanaM, teSAm saMzayA: viSaye bhagavad-kathanaM tathA saMzaya-nivAraNaM ~ 41~
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [596], bhASyaM [119...] 84 4% 6-3-% -9- jIdhe kamme tajjIva bhUrya tArisaya baMdhamokkhe ya / devA jeraieM yA puNe paraloya vyANe // 596 // vyAkhyA-ekasya jIve saMzayaH-kimasti nAsti iti, tathA parasya karmaNi, jJAnavaraNIyAdilakSaNaM karma kimasti nAsti ? iti, aparasya 'tajIve' tti kiM tadeva zarIraM sa eva jIva uta anya iti, na jIvasattAyAm iti, tathA 'bhUte ti aparasya bhUteSu saMzayaH, pRthivyAdIni bhUtAni santi na veti, aparasya 'tArisaya' tti kiM yo yAdRza iha bhave sa tAdRza eva anyasminnapi ? uta neti, 'bandhamokkhe yatti aparasya tu kiM bandhamokSI staH uta na iti, Aha-karmasaMzayAt asya ko vizeSa iti ?, ucyate, sa karmasattAgocaraH, ayaM tu tadastitve satyapi jIvakarmasaMyogavibhAgagocara iti, tathA aparasya devAH kiM santi ? neti vA, aparasya tu nArakAca saMzayagocarAH, kiM te santi na santi vA ?, tathA aparasya |puNye saMzayaH, karmaNi satyapi kiM puNyameva prakarSaprApta prakRSTasukhahetuH, tadeva cApacIyamAnamatyantasvalpAvasthaM tuHkhasya uta tadatiriktaM pApamasti Ahosvidekameva ubhayarUpam uta svatantramubhayamiti, aparasya tu paraloke saMzayaH, satyayAtmani | paraloko-bhavAntaralakSaNaH kimasti nAsti ? iti, aparasya tu nirvANe saMzayaH, nirvANaM kimasti nAsti / iti, AhabandhamokSasaMzayAt asya ko vizeSa iti, ucyate, sa hi ubhayagocaraH, ayaM tu kevalaviSaya eva, tathA ki saMsArAbhAvamAtra evaM asau mokSaH 1 uta anyathA ? ityAdi, iti gAthArthaH // 596 / / sAmprataM gaNadharaparivAramAnapradarzanAya AhapaMcaNhaM paMcasayA abuDhasayA ya hoti doNha gnnaa| doNhaM tu juyalayANaM tisaotisao bhave gaccho // 597 // vyAkhyA-pazcAnAmAdyAnAM gaNadharANAM paJca zatAni pratyekaM pratyeka parivAra iti, tathA arddha caturthasya yeSu tAni % % - 486 T Swanniorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~ 42~
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [596], bhASyaM [119...] yavRttiH prata sUtrAMka Avazyaka- ardhacaturthAni 2 zatAni arddhacaturthazatAni 2 mAnaM yayoH tau ardhacaturthazatau bhavataH dvayoH pratyeka gaNau, iha gaNaH samudAya |hAribhadrIzAeva ucyate, na punarAgamika iti,tathA dvayostu gaNadharayugalayoH trizataH trizato bhavati gacchaH, etaduktaM bhavati-uparitanAnAM vibhAgA caturNA gaNadharANAM pratyekaM trizatamAnaH parivAra iti gAthArthaH // 597 / uktamAnuSaGgika, prakRtaM ucyate-te hi devAH taM yajJa| pATaM parihatya samavasaraNabhuvi nipatitavantaH, tAMzca tathA dRSTvA loko'pi tatraiva yayau, bhagavantaM tu tridazalokena pUjyamAnaM |dRSTvA atIva harSa cakre, pravAdazca saJjAtaH-sarvajJo'tra samavasRtaH, taM devAH pUjayanti iti, atrAntare khalvAkarNitasarvajJa pravAdo'madhmAtaH khalvindrabhUtirbhagavantaM prati prasthita ityAha| soUNa kIramANI mahimaM devehi jiNavariMdassa / aha ei ahammANI amarisio iMdabhUitti // 598 // vyAkhyA-zrutvA ca kriyamANAM, dRSTA vA pAThAntaraM, mahimAM devairjinavarendrasya, athAsmin prastAve 'e' tti Agacchati bhagavatsamIpam 'ahammANi tti ahameva vidvAn iti mAno'sya iti aMhamAnI, 'amarpitaH' amarSayuktaH, amarSo-matsaravizeSaH, mayi sati ko'nyaH sarvajJaH ? iti, apanayAmi adya sarvajJavAdam , ityAdisaGkalpakaluSitAntarAtmA, ko'saura ityAha-indrabhUtiH, iti gAthArthaH // 598 // sa ca bhagavatsamIpaM prApya bhagavantaM ca caturviMzadatizayasamanvitaM tridazAsurana- II rezvaraparivRtaM dRSTvA sAzaGkaH tadanatastasthau, atrAntare| Abhaho ya jiNeNaM jAijarAmaraNavippamukkeNaM / NAmeNa ya gotteNa ya savaNNU savvadarisINaM // 599 // vyAkhyA-'AbhASitazca' saMlaptazca, kena ?-jinena, kiMviziSTena ?-jAtiH-prasUtiH jarA-vayohAnilakSaNA maraNaM-daza CALCARRAC anukrama Hirwanmitrary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~ 43~
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [599], bhASyaM [119...] vidhaprANaviyogarUpam ebhirvipamuktastena, katham --nAnA ca he indrabhUte ! gotreNa ca he gautama / kiviziSTena jinena ityAha-sarvajJena sarvadarzinA / Aha-yo jarAmaraNavipramuktaH sa sarvajJa eveti gatArthatvAt vizeSaNavaiyaya, na, nayavAdaparikalpitajAtyAdivinamuktamuktanirAsArthatvAt tasyeti, tathA ca kaizcit acetanA muktA guNaviyogamokSavAdibhiriSyanta evetira gAthArthaH // 599 // itthaM nAmagotrasaMlaptasya tasya cintA'bhavat-aho nAmApi me vijAnAti, athavA prasiddho'I, ko mAna kA veti?, yadi me hadgata saMzayaM jJAsyati apaneSyati vA, syAnmama vismaya iti, atrAntare bhagavAnAhaki mani asthi jIvo uAhu natthitti saMsao tujma / veyapayANa ya atthaM na yANasI tesimo atyo||600|| vyAkhyA- gautama! kiM manyase-asti jIva uta nAstIti, nanu ayamanucitaste saMzayaH, ayaM ca saMzayastava viruddha-I vedapadazrutinibandhanaH, teSAM vedapadAnAM cArtha na jAnAsi, yathA na jAnAsi tathA vakSyAmaH, teSAmayamoM-vakSyamANalakSaNa iti / anye tu-kiMzabdaM paripraznArthe vyAcakSate, tacca na yujyate,bhagavataH sakalasaMzayAtItatvAt , saMzayavatazca tatprayogadarza-8 hai nAt , kimitthamanyatheti vA, athavA kimasti jIva uta nAsti iti manyase,ayaM saMzayastava, zeSaM pUrvavaditi gAthArthaH // 600 // yaduktam-'saMzayastava viruddhavedapadazrutinibandhana' iti, tAnyamUni vedapadAni-"vijJAnaghana evaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya tAnyevAnu vinazyati, na pretya sajJA'stI" tyAdIni, tathA sa vai ayamAtmA jJAnamaya' ityAdIni ca, eteSAM cAyamoM bhavataH cetasi viparivartate-vijJAnameva caitanya, nIlAdirUpatvAt , caitanyaviziSTaM yakSIlAdi tasmAt , tena ghano vijJAnaghanaH, sa eva 'etebhyaH' adhyakSataH paricchidyamAnasvarUpebhyaH, kebhyaH?-'bhUtebhyaH pRthivyAdilakSaNebhyaH,kim ?- samutthAya' utpadya, punastAni Sirwsaneiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~44
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [600], bhASyaM [119...] Avazyaka- hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH1 // 242 // prata sUtrAMka ARSALARANG eva 'anu vinazyati' anu-pazcAdvinazyati vijJAnaghanaH, 'na pretya saMjJA'sti' pretya mRtvA na punarjanma na paralokasabhA'sti iti bhaavaarthH| tatazca kuto jIvaH ?, yuktyupapannazca ayamarthaH, (iti) te matiH-yataH pratyakSeNAsau na parigRhyate, yataH 'satsaMpra- yoge puruSasya indriyANAM buddhijanma tatpratyakSa' na cAsya indriyasampayogo'sti, nApyayamanumAnagocaraH, yataH-pratyakSapurassaraM pUrvopalabdhaliGgAliGgiAsambandhasmRtimukhena tatpravartate, gRhItAvinAbhAvasya dhUmAdanalajJAnavat, na ca iha taliGgAvinAbhAvagrahaH, tasyApratyakSatvAt , nApi sAmAnyatodRSTAdanumAnAt sUryendugatiparicchedavat tadavagamo yujyate, dRSTAnte'pi tasyAdhyakSatograhaNAt, na cAgamagamyo'pi, AgamasyAnumAnAdabhinnatvAt , tathA ca-ghaTe ghaTazabdaprayogopalabdhAvuttaratra ghaTadhvanizravaNAt | (granthA06000) anvayavyatirekamukhena ghaTa evAnumitirupajAyate, na ca itthamAtmazabdaH zarIrAdanyatra prayujyamAno haSTo yamAtmazabdAt pratipadyemahi iti, kiM ca-AgamAnAmekajJeye'pi parasparavirodhena pravRtterapramANatvAt , tathA ca-'etAvAneva puruSo, yAvAnindriyagocaraH / bhadre ! vRkapadaM pazya, yadvadanti bhushrutaaH||1|| ityAgamaH, tathA 'na rUpaM bhikSavaH patala' ityAdyaparaH, pudale rUpaM niSidhyate, amUrta AtmA ityarthaH, tathA 'akartA nirguNo bhoktA' ityAdizvAnyaH. tathA savai ayamAtmA jJAnamaya' ityAdyapara iti, ete ca sarva eva pramANa na bhavanti, parasparavirodhena ekArthAbhidhAyakatvAta. pATaliputrasvarUpAbhidhAyakaparasparaviruddhavAkyapuruSavAtavat , ato na vidyA-kimasti nAsti 1, ityayaM te abhiprAyaH, tatra vedapadAnAM cArtha na jAnAsi, cazabdAt yuti hRdayaM ca, teSAmekavAkyatAyAmayamartha:-'vijJAnadhana eveti anukrama // 24 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~45~
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [600], bhASyaM [119...] jJAnadarzanopayogarUpaM vijJAnaM tato'nanyatvAt AtmA vijJAnaghanaH, pratipradezamanantavijJAnaparyAyasahAtAtmakatvAdvArA vijJAnadhanA, eSazabdo'vadhAraNe, vijJAnaghanAnanyatvAt vijJAnaghana eva, 'etebhyo bhUtebhyA' kSityudakAdibhyA 'samasthAya' kazcidbhUtvA iti hRdayaM, yato na ghaTAdyartharahitaM vijJAnamutpadyate, na ca bhUtadharma eva vijJAna, sadabhAve muktyavasthAyAM bhAvAt , tadbhAve'pi mRtazarIrAdAvabhAvAt, ma ca vAcyaM-paSTasattAyAmapi bhavatAnivRttau zarIrabhAve'pi caitanyanivRtteH navatAvadbhUtadharmatA caitanyasya, ghaTasya dravyaparyAyobhayarUpatve sati sarvathA navatA'nivRtteH, na ca itthaM dehAcaitanyasyAnivRttiH, tathA zrutAvapyuktam-"astamite Aditye yAjJavalkyaH candramasthastamite zAnte'grI zAntAyAM | vAci kiMjyotirevArya puruSaH, AtmA jyotiH samrAT itihovAca," tAnyeva hi bhUtAni vinAzavyavadhAnAbhyAM jJeyabhAvena vinazyanti, anu-pazcAt vinazyati anuvinazyati, sa ca vivakSitavijJAnA''tmanA uparamate bhAvivijJAnAtmanA utpayate sAmAnyavijJAnasantatyA dravyatayA avatiSThata iti, na ca pUrvottarayoratyantabhedaH, sati tasmin ekasya vijJAnasya vijJAnatvAsattvaprasaGgAt, 'na pretyasaJjJA'sti' iti na prAktanI ghaTAdivijJAnasA'vatiSThate, sAmpratavijJAnopayogavinitatvAt ityayaM vedapadArtha iti, tathA saumya ! pratyakSato'pi AtmA gamyata eva, tasya jJAnAt ananyatvAt , taddharmatvAt caitanyasya, jJAnasya ca svasaMviditarUpatvAt , tathA ca nIlavijJAnameva utpannamAsIt itidarzanAt, na ca ananubhUte'rthe / smRtiprabhavo yujyate, na ca bhinnaM jJAnamAtmanaH, pramAtrantaravat vivakSitapramAtuH saMvedanAnupapatteH, na ca svAtmani kriyAvi-5 rodhaH, pradIpaSat tasya svaparaprakAzakatvAt, itthaM tAvat bhavato'pi ayamanantapoyAtmakatvAt jJAnadezAvabhAsitatvAt JABERatinintamationa Horary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~46~
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [600], bhASyaM [119...] prata sUtrAMka S.C- Avazyaka- pradIpadezodyotitaghaTavat dezataH pratyakSa eva, jJAnAvaraNIyAdyazeSaprativandhakApagamasamanantarAvirbhUtakevalajJAnasampadA sarva-18|hAribhadrI pratyakSa iti / anumAnagamyo'pyayaM-vidyamAnakartRkamidaM zarIraM, bhogyatvAt, odanAdivat , vyomakusumaM vipakSa ityanu- yavRttiH // 243 // mAnaM, na ca lijayavinAbhUtaliGgopalambhavyatirekeNAnumAnasya ekAntato'pravRttiH, hasitAdiliGgavizeSasya grahAkhyalijaya vibhAgaH1 vinAbhAvagrahaNamantareNApi grahagamakatvadarzanAt, na ca deha evaM graho, yena anyadehadarzanamavinAbhAvagrahaNaniyAmakaM bhava-12 tIti / AgamagamyatA tvasyAbhihitaiva / ityalaM vistareNa, gamanikAmAtrametat iti / [chipaNami saMsayaMmI jiNeNa jaramaraNaviSpamukkeNa / so samaNo pabvaio paMcahi saha khaMDiyasaehiM / / 601 // vyAkhyA-evaM 'chinne' nirAkRte saMzaye jinena jarAmaraNAbhyAm-uktalakSaNAbhyAM vipramuktaH tena 'sa' indrabhUtiH 18'zramaNaH pravrajitaH' sAdhuH saMvRtta ityarthaH, paJcabhiH saha khaNDikazataiH, khaNDikAH-chAtrA iti gAthArthaH // 601 // iha ca vedapadopanyAsastadA vedAnAM sajAtatvAt tena ca pramANavena aGgIkRtatvAt / iti prathamo gaNadharaH smaaptH|| taM pavvaiyaM so bitio AgacchaI amariseNaM / vaccAmi Na ANemI parAjiNittA Na taM samaNaM // 602 // 18 vyAkhyA-tam' indrabhUtiM pravrajitaM zrutvA 'dvitIyaH' khalvagnibhUtiratrAntare Agacchati amarSeNa prAgvyAvaNita-18 svarUpeNa hetubhUtena, brajAmiNamiti vAkyAlaGkAre, AnayAmi indrabhUtimiti gamyate, parAjitya, NaM pUrvavat, taM zramaNam' // 24 // indrajAlikakalpamiti gAthArthaH // 602 // sa hi tena chalAdinA vinirjita itIdAnIM tasya kA vAtoM ityAdi cintayan || jinasakAzaM prAptaH, dRSTvA ca bhagavantaM vismayamupagata iti, atrAntare REAC anukrama TRACOCC * pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~47~
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [603], bhASyaM [119...] +5 %22% % prata sUtrAMka AbhaTTho ya jiNeNa jAijarAmaraNavippamukkeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya savvaNNU savvadarisINaM / / 603 // vyAkhyA-pUrvavat, nAmagotrAbhyAM saMlaptazcintayAmAsa-nAmApi me vetti, athavA prasiddho'haM, ko mAM na vetti / , yadi me hRdgataM saMzayaM jJAsyati apaneSyati vA, tadA sarvajJAzaGkA syAt iti // atrAntare bhagavatA'bhihita:ki maNNi asthi kammaM udAhu Nasthitti saMsao tujjha / veyapayANaya atyaM Na jANasI tesimoattho // 604 // | vyAkhyA-kiM manyase asti karma uta nAstIti !, nanvayamanucitaste saMzayaH, ayaM ca saMzayastava viruddhavedapadanivandhano vartate. vedapadAnAM cArtha na jAnAsi, yathA ca na jAnAsi tathA vakSyAmaH, teSAmayamoM-vakSyamANalakSaNa ityakSarArthaH tAni ca amUni vedapadAni-"puruSa evedaM gniM sarvaM yadbhUtaM yacca bhAvyaM utAmRtatvasyezAno yadannenAtirohati yadejati yatnajati yad dUre yadu antike yadantarasya sarvasya yadu sarvasyAsya bAhyata" ityAdi, tathA 'puNyaH puNyena' ityAdi, teSAM cAyamarthaH te matA viparivartate-puruSa:-AtmA, evazabdo'vadhAraNe, sa ca karmapradhAnAdivyavacchedArthaH, 'ida' sarva pratyakSavartamAna cetanAcetana, gnimiti vAkyAlaGkAre, 'yad bhUta' yad atItaM yacca 'bhAvyaM bhaviSya, muktisaMsArAvapi sa eva ityarthaH, 'utAmRtatvasyezAna' iti, utazabdo'pyarthe, apizabdazca samuccaye, 'amRtatvasya' amaraNabhAvasya-mokSasya IzAnaH-prabhuzcatyarthaH 'yat' iti yacceti cazabdalopAt, 'anena' AhAreNa 'atirohati' atizayena vRddhimupaiti, 'yad ejati' yat calati-pazvAdi, 'yat na ejati' yanna calati-parvatAdi, 'yahUre' mervAdi, 'yad u antike uzabdo'vadhAraNe, 'antike samIpe yat, tatpuruSa eva ityarthaH, 'yadU antara' madhye 'asya' cetanAcetanasya sarvasya, yadeva sarvasyAsya bAhyataH, tatsarvaM 4X750-%+%25% anukrama JABERatinintamational rwsaneiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~48~
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [604], bhASyaM [119...] prata sUtrAMka Avazyaka- puruSa eva iti, ataH tadatiriktasya karmaNaH kila sattA duHzraddheyA, te matiH, tathA pratyakSAnumAnAgamagocarAtItaM ca etat, hAribhadrI amUrtasya ca Atmano mUrtakarmaNA kathaM saMyoga ! iti, kathaM vA amUrtasya sataH mUrtakarmakRtAvupaghAtAnamahI syAtAmiti. yavRttiH // 244 // loke tantrAntareSu ca karmasattA gIyate 'puNyaH puNyena' ityAdau, ato na vidmaH-kimasti nAsti vA, te abhiprAyaH, tatra vibhAgaH1 vedapadAnAM ca artha na jAnAsi, cazabdAdyukti hRdayaM ca, teSAM vedapadAnAmekavAkyatayA vyavasthitAnAmayamarthaH-etAni | hi puruSastutiparANi varttante, tathA jAtyAdimadatyAgAya advaitabhAvanApratipAdakAni vA, na karmasattApratiSedhakAni, anyA rthAni vA, saumya ! itthaM caitadaGgIkartavyaM, yataH nAkarmaNaH kartRtvaM yujyate, pravRttinivandhanAbhAvAt , ekAntazuddhatvAt , gaganavat , itazca akamo nArambhate, ekatvAt , ekaparamANuvat, na ca azarIravAnIzAnaH khalvArambhako yujyate, tasya | TrAsvazarIrArambhe'pi uktadoSAnativRtteH, na ca anyastaccharIrArambhAya vyApriyate, zarIritvAzarIritvAbhyAM tasyApi Ara-18 mbhakatvAnupapatteH, na ca zuddhasya dehakaraNecchA yujyate, tasyA rAgavikalpatvAt , tasmAt karmasadvitIyaH puruSaH kartA iti / na ca tatkarma pratyakSapramANagocarAtIta, mapratyakStvAt , tvatsaMzayavat, bhavato'pi anumAnagocaratvAt, taccedamanumAnamzarIrAntarapUrvakaM bAlazarIra, indriyaadiyaa| yuvazarIravat , na ca janmAntarAtItazarIrapUrvakameveda, tasyApAntarAla-13 gatAvabhAvena tatpUrvakatvAnupapatteH,na cAzarIriNo niyatagarbhadezasthAnaprAptipUrvekaH zarIragraho yujyate, niyAmakakAraNAbhAvAt,CRyan na svabhAva eva niyAmako, vastuvizeSAkAraNatAvastudharmavikalpAnupapatteH, svabhAvo hi vastuvizeSo vA syAdakAraNatA vA vastudharmo vA', na sAvat vastuvizeSaH, apramANakatvAt , kiM c-smuuto vA syAdamUtoM vA!, yadi mUtaH, karmaNo'sya ca anukrama JABERatinintamational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~ 49~
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [604], bhASyaM [119...] na kazcijhedA, kammaiva sajJAntaravAcyaM tat , atha amUtoM, na tahiM niyAmako dehakAraNaM vA, amUrtatvAta, gaganavat, 4 tathAhi-nAmUrtAnmUrtaprasUtiriti,na cAkAraNatA svabhAvaH, kAraNAbhAvasthAviziSTatvAt yugapadazeSadehasaMbhavaprApteH, akAraNa-1 tAvizeSAbhyupagame ca tadbhAvaprasaGgaH, na ca vastudharmaH svabhAvaH, AtmAkhyavastudharmatvena amUrttatvAt , gaganavat, tasya dehAdikAraNatvAnupapatteH, mUrtavastudharmatve punarasau na pudgalaparyAyamativarttate, karmApi ca pudgalaparyAyAnanyarUpameSa ityavipratipattiriti, tasmAt yaccharIrapUrvakaM bAlazarIraM tatkArmaNamiti, AgamagamyaM ca etat, 'puNyaH puNyena pApaH pApena karmaNA' ityAdizrutivacanaprAmANyAt, tathA amUrtasyApi Atmano viziSTapariNAmavataH mUrtakarmapudgalasambandho'viruddha eva, AkAzasyeva ghaTAdisaMyoga iti, tathA amUrtasyApi mUrtakRtAvupaghAtAnugrahAvaviruddhau, vijJAnasya madirApAnauSadhAdibhiH upaghAtAnugrahadarzanAt, ityalaM prasaGgeneti |chipkmi saMsapaMmI jiNeNa jaramaraNavippamukeNaM / so samaNo pabvaio paMcahi saha khaMDiyasaehiM / / 605 // vyAkhyA-itthaM chinne saMzaye jinena jarAmaraNaviSamuktena sa zramaNaH prabajitaH paJcabhiH saha khaNDikazataiH, bhAvArthaH sugama iti gAthArthaH // 605 / / dvitIyo gaNadharaH smaaptH|| te pabvAie souM taio AgacchaI jiNasagAsaM / baccAmi Na vaMdAmI vaMdittA pajjuvAsAmi // 606 // __vyAkhyA-'tI' indrabhUtiagnibhUtI prabajitau zrutvA tRtIyo vAyubhUtinAmA Agacchati jinasakAze, ubhynisskrm-hai| NAkarNanAdapetAbhimAnaH saJjAtasarvajJapratyayaH khalu ata evAhaM vrajAmi, Namiti vAkyAlaGkAre, vande bhagavantaM, A Swanniorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~50~
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [606], bhASyaM [119...] hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH1 %A5% // 245 // I Avazyaka-tathA vanditvA paryupAsayAmi iti gAthArthaH // 606 // iti saJjAtasaGkalpo bhagavatsamIpaM gatvA abhivandha ca bhagavantaM tadanatastasthI, atrAntare| AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNavippamukkeNaM / NAmeNa ya gotteNa ya savaNNU savvadarisINaM // 607 // vyAkhyA-pUrvavat // itthamapi saMlapto hRdgataM saMzayaM praSTuM kSobhAdasamathoM bhagavatA'bhihitaHtajjIvatassarIraMti saMsao Navi ya pucchase kiMci / veyapayANa ya atyaM Na jANasI tesimo attho|| 608 // ___ vyAkhyA-sa jIvaH tadeva zarIramiti, evaM saMzayastava, nApi ca pRcchasi kiJcit viditAzeSatattvam , ayaM sa saMzayastava viruddhavedapadazrutinibandhano vartate, vedapadAnAM cArthaM na jAnAsi, teSAM tava saMzayanivandhanAnAmayamoM-vakSyamANalakSaNa iti gAthAkSarArthaH / tAni cAmUni parasparaviruddhAni vedapadAni-vijJAnaghana eva etebhyo bhUtebhyaH samutthAya zAnyevAna vinazyati na pretyasabjJA'sti' ityAdIni,tathA 'satyena labhyaH tapasA hyeSa brahmacaryeNa nityaM jyotirmayo hi zaddho.yaM / pazyanti dhIrA yatayaH saMyatAtmAnaH' ityAdIni ceti, eteSAM cAyamarthaH te buddhI pratibhAsate-'vijJAnaghane'tyAdInAM pUrvavat vyAkhyA, navaraM na pretya sajJA asti-na dehAtmanoH bhedasajJA'sti, bhUtasamudAyamAtradharmatvAt caitanyasya, tatazcAmUni kila zarIrAtiriktAtmocchedaparANi vartante, 'satyena labhya' ityAdIni tu dehAtiriktAtmapratipAdakAni iti, ataH saMzayaH, yuktA ca bhUtasamudAyamAtradharmatA cetanAyAH, te matiH, tatra evopalabdhegauratAdivaditi, tathA pratyakSAdi badutametanidarzanamityuktezvaurAdiko'yaM jJeyo, baTTA paryupAdAsejantAtkRgo nAmna iti Nidhi rUpamaitat, paryupAse iti kacivastyapi. T CO-CASE VI||245 // JanEaindia.im pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~51~
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [608], bhASyaM [119...] pramANagocarAtikAntazca dehAtirikta Atmeti, tatra vedapadAnAM cArtha na jAnAsi, cazabdAdyuti hRdayaM ca, teSAmayamarthaH-tatra |'vijJAnaghanetyAdInAM prathamagaNadharavaktavyatAyAM vyAkhyAtatvAt na pradazyate, 'satyena labhya ityAdInAM tu sugamatvAditi / na ca tatraiva upalabdhyA hetubhUtayA cetanAyAH zarIradharmatA'numAtuM yujyate, taddharmatayA tatropalambhAsiddheH, na ca tasmin satyeva upalambhaH taddharmatvAnumAnAya alaM, vyabhicAradarzanAdU, yataH sparze satyeva rUpAdayaH upalabhyante, na ca tddhrmtaa| teSAmiti, tasmAt zarIrAtiriktAtmAkhyapadArthadharmazcetanA iti, dezapratyakSazcAyam , avagrahAdInAM svasaMvedyatvAt , bhAvanA prathamagaNadharavat avaseyA, anumAnagamyo'pi, taccedam-dehendriyAtirikta AtmA, tadvigame'pi tadupalabdhArthAnusmaraNAt, pazcavAtAyanopalabdhAoMnusmatRdevadattavat, AgamagamyatA tu asya prasiddhA eva 'satyena labhya' ityAdivedapadaprAmANyAbhyupagamAditi, alaM vistareNa, gamanikAmAtrametat / |chipakami saMsayaMmI jiNeNa jaramaraNavippamukkeNaM / so samaNo pabvaio paMcahi saha khaMDiyasaehiM // 609 // vyAkhyA--pUrvavat // tRtIyo gaNadharaH samApta iti / asya ca prathamagaNadharAdidaM nAnAtvaM-tasya jIvasattAyAM saMzayaH, asya tu zarIrAtirike khalvAtmani, na tu tasya sattAyAmiti // te pabvaie souM viyatto AgacchaI jinnsgaasN| vaccAmi Na caMdAmI paMdittA pajjuvAsAmi / / 610 // vyAkhyA tAn pratrajitAn zrutvA indrabhUtipramukhAn vyakto nAma gaNadharaH Agacchati jinasakAza, kiMviziTenAdhyavasAyena ityAha-vrajAmi, Namiti vAkyAlaGkAre, vandAmi bhagavantaM jinaM, tathA vanditvA paryupAsayAmi iti 64-4 SiwanNIDrary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~52~
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [610], bhASyaM [119...] SASSACR Avazyaka- gAthAkSarArthaH / ityevaMbhUtena saGkalpena gatvA bhagavantaM praNamya satpAdAntike bhagavatsampadupalabdhyA vismayotphulnayana- hAribhadrAstasthau, atrAntare yavRttiH // 24 // vibhAgA1 __ AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNaviSpamukkeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya savvaNNU savvadarisINaM // 11 // vyAkhyA-pUrvavat / kiM maNi paMca bhUyA adhi nasthitti saMsao tujhaM / veyapayANa ya atthaM Na jANasI tesimo astho / / 512 // hA vyAkhyA-kiM 'paJca bhUtAni' pRthivyAdIni santi na santIti vA manyase, vyAkhyAntaraM pUrvavat / saMzayazca tavAyaM virudAvedapadazrutisamuttho vartate, zeSaM pUrvavat, tAni cAmUni vedapadAni vartante-'svanopamaM vai sakalamityeSa brahmavidhiraJjasA vijJeya' ityAdIni, tathA 'dyAvA pRthivI' ityAdIni ca, tathA 'pRthvI devatA Apo devatA' ityAdIni ca, eteSAM cAyamarthaH tava pratibhAsate-'khapnopamaM svapnasadRza, vainipAto'vadhAraNe 'sakalam' azeSaM jagat eSa brahmavidhiH' eSa paramArthaH prakAra ityarthaH 'aJjasA' praguNena nyAyena 'vijJeyo' vijJAtavyo bhAvya ityarthaH, tatazcAmUni kila bhUtanivaparANi, zeSANi tu sattApratipAdakAnIti, ataH saMzayaH, tathA bhUtAbhAva eva ca yuktyupapannaH, te cittavibhramaH, teSAM pramANato'grahaNAt , 18| tathAhi-cakSurAdivijJAnasya Alambana paramANavo vA syuH paramANusamUho vA na tAvadaNavo, vijJAne aprtibhaasnaat.13||24|| nApi tatsamUho, bhrAntatvAt , dvicandravat , vAntatA cAsya samUhibhyastattvAnyatvAbhyAmanirvacanIyatvAt avastutvAt , ataH kuto bhUtasatteti, tatra vedapadAnAM cArtha na jAnAsi, cazabdAdyukti hRdayaM ca 'teSAM tavasaMzayanibandhanAnAM vedapadA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~53~
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1/2 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [ ], mUlaM [- /gAthA ], niryuktiH [ 612], bhASyaM [119...] nAmayamarthaH, 'svamopamaM vai sakala' mityAdInyadhyAtmacintAyAM maNikanakAGganAdisaMyogasyAniyatatvAdasthiratvAdasAratvA| dvipAkakaTukatvAdAsthAnivRttiparANi varttante, na tu tadatyantAbhAvapratipAdakAni iti, tathA 'dyAvA pRthivI 'tyAdIni tu sugamAni tathA saumya na ca cakSurAdivijJAne paramANavo nAvabhAsante, teSAM tulyAtulyarUpatvAt, tulyarUpasya ca cakSurAdivijJAne pratibhAsanAt na ca tulyaM rUpaM nAstyeva, tadabhAve khalvekaparamANuvyatirekeNAnyeSAmaNutvAbhAvaprasaGgAt na ca tad anyavyAvRttimAtraM parikalpitameva, svarUpAbhAve'nyavyAvRttimAtratAyAM tasya khapuSpakalpatvaprasaGgAt tathA cAzepapadArthavyAvRttamapi khapuSpaM svarUpAbhAvAnna sattAM dhArayati, na ca tadrUpameva sajAtIyetarAsAdhAraNaM tadanyavyAvRttiH, tasya tebhyaH svabhAvabhedena vyAvRtteH svabhAvabhedAnabhyupagame ca sajAtIyetara bhedAnupapatteH sajAtIyaikAntavyAvRttI ca vijAtIyavyAvRttAvanaNutvavadaNutvAbhAvaprasaGgaH, bhAve ca tulyarUpasiddhiriti na ceyamanimittA tulyabuddhiH, dezAdiniya - menotpatteH na ca svamabuddhyA vyabhicAraH, tasyA adhyanekavidhanimitta balenaiva bhAvAt, Aha ca bhASyakAraH - " aNubhUya di cintiya suya payaiviyAra devayA'NUyA / sumiNassa nimittAI puNNaM pAvaM ca nAbhAvo // 1 // " na ca bhUtAbhAve svamAsvamagandharvapurapATaliputrAdivizeSo yujyate, na cAlayavijJAnagatazaktiparipAka samanantaropajAtavikalpavijJAnasAmarthyamasyAstulyabuddheH kAraNaM, svalakSaNAdasvalakSaNAnupapatteH, nApi pAramparyeNa tadutpattiryujyate, svalakSaNasAmAnyalakSaNAtiriktavastvabhAvena pAramparyAnupapatteH, bAhyanIlAdyabhAve ca zaktivipAkaniyamo na yujyate, niyAmaka sahakArikAraNAbhAvAt anubhUtaM cintitaM zrutaM prakRtivikAraH devatA'nUpaH / svamasya nimittAni puNyaM pApaM ca nAbhAvaH // 1 For Use Only www.lincibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 54~
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [612], bhASyaM [119...] aavshyk||247|| hAribhadrI |vibhAgaH1 Tsgyu , gshts, zl CALSACCES kiMca-AlayAtpItAdisaMvedanajananazakkayo bhinnA vA syurabhinnA vA !, yadyabhinnAH sarvaikatvaprasaGgA, ekAlayAbhedAbhyathAnupapatteH, tatazca kutastAsAM pItAdipratibhAsahetutA , prayogazca-nIlavijJAnahetutayA parikalpitA zaktirna taddharmA, zaktyantararUpatvAt , zaktyantarasvAtmavat , atha bhinnAstathApyavastusatyo vA syuH vastusatyo vA?, yadyavastusatyaH samUhavatkutaH pratyayatvam ?, atha vastusatyo bAhyo'rthaH kena vAryata iti !, evamaNUnAM tulyarUpagrahaNaM tadAbhAsajJAnotpatteH, na ca viSayabalopajAtasaMvedanAkArasya viSayAnedAbhedavikalpadvAreNAnupapattirbhAvyA, viziSTapariNAmopetArthasannidhAvAtmanaH kAlakSayopazamAdisavyapekSasya nIlAdivijJAnamutpadyate, tathApariNAmAdU, itthaM caitadaGgIkartavyam , anyathA nIlAtsaMvedanAnIlasaMvedanAntarAnupapattiH, prAgupanyastavikalpayugalakasambhavAdityevaM paramANutulyarUpagraho'viruddhaH, atulyarUpaM tu yogigamyatvAt viziSTakSayopazamAbhAvAtsarvathA na parigRhyate, na ca paramANUnAM bahutve'pi vizeSAbhAvAd ghaTazarAvAdibuddheH tulyatvaprasaGgo, vizeSAbhAvasyAsiddhatvAt , tathA ca paramANava eva viziSTapariNAmavanto ghaTa iti, na ca paramANusamudAyAtiriktAni bhUtAni ityalaM prasaGgena / chipakami saMsayaMmI jiNeNa jaramaraNavippamukkeNaM / so samaNo pabbaIo paMcahi~ saha khaMDiyasaehi~ // 613 // vyAkhyA-pUrvavat / iti caturthoM gaNadharaH smaaptH| te pabvaie souM suhamo AgacchaI jiNasagAsaM / vaccAmi Na baMdAmI vaMdittA pajuvAsAmI // 14 // R // 247) pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~55~
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [614], bhASyaM [119...] vyAkhyA-'tAn indrabhUtipramukhAn pratrajitAn zrutvA sudharmaH paJcamo gaNadhara Agacchati jinasakAza, kimbhUtenAdhyavasAyena ityAha-pazcATTai pUrvavat / sa ca bhagavantaM dRSTvA atIva mumude, atrAntare AmaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNavippamukeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya savvaNNU savvadarisINaM // 615 / / vyAkhyA-pUrvavat / kiM maNNi jAriso iha bhavaMmiso tAriso parabhave'vi? veyapayANa ya atthaMNa jANasI tesimo astho // 316 / / vyAkhyA-kiM manyase ? yo manuSyAdiryAdRza iha bhave sa tAdRzaH parabhave'pi, nanvayamanucitaste saMzayaH, vyAkhyAntaraM pUrvavat , saMzayazca tavAyaM viruddhavedapadazrutinibandhano varttate, tAni cAmUni-"puruSo vai puruSatvamaznute' puruSatvaM prAmotItyarthaH 'pazavaH pazutvam' ityAdIni, tathA 'zRgAlo vai eSa jAyate yaH sapurISo dahyate' ityAdIni ca, tatra vedapadAnAM cArtha na jAnAsi, caH pUrvavat , teSAmayamoM-vakSyamANalakSaNa itykssraarthH| tatra vedapadAnAM tvamitthamartha manyase-puruSo mRtaH san puruSatvamaznute, puruSatvameva prApnotItyarthaH, tathA pazavo-gavAdayaH pazutvamevetyamUni bhavAntarasAdRzyAbhidhAyakAni, tathA 'zRgAlo vai epa' ityAdIni tu bhavAntare vaisAdRzyakhyApakAnItyataH saMzayaH, kAraNAnurUpaM ca kAryamutpadyate iti te'bhiprAyo, yato na zAlibIjAdgodhUmAGkaraprasUtiH iti, tatra vedapadAnAmayamarthaH-puruSaH khabiha janmani svabhAvamAIvAjevAdiguNayukto manuSyanAmagotre karmaNI baddhA mRtaH san puruSatvamaznute, na tu niyamataH, evaM pazavo'pi pazubhave mAyAdiguNayuktAH pazunAmagotre karmaNI bavA mRtAH santaH pazutvamAsAdayanti, na tu niyo gataH iti, karmasApekSo jIvAnAM - - ranjanniorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~56~
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-gAthA-], niyukti: [616], bhASyaM [119...] // 248 // Avazyaka- gativizeSa ityarthaH, zepANi tu sugamAni, na ca niyamataH kAraNAnurUpaM kAryamutpadyate, vaisAdRzyasyApi darzanAt, tadyathA--15 hAribhadI mAjAccharo jAyate, tasmAdeva sarpapAnuliptAt tRNAnIti, tathA golomAvilomabhyo veti, evamaniyamaH, athavA kAraNAnu- yattiH rUpakAryapakSe'pi bhavAntaravaicitryamasya yuktameva,yato bhavADarabIjaM saumya!sAtmakaM karma,tacca tiryagnaranArakAmarAdyAyuSkabheda- vibhAgaH 1 bhinnatvAt citrameva, ataH kAraNavaicitryAdeva kAryavaicitryamiti, vastusthityA tu saumya ! na kizcidiha loke paraloke vA |sarvathA samAnamasamAnaM vA'sti, tathA ceha yuvA nijairapyatItAnAgatairvAlavRddhAdiparyAyaiH sarvathA na samAnaH, avasthAbhedagrahaNAt , nApi sarvathA'samAnaH, sattAdyanugamadarzanAd, evaM paraloke'pi manujo devatvamApanno na sarvathA samAno'samAno vA, itthaM caitadaGgIkarttavyaM, anyathA dAnadayAdInAM vaiyarthyaprasaGgAt / chiNNami saMsayaMmI jiNeNa jaramaraNavippamukkeNa / so samaNo pabvaio paMcahi~ saha khaMDiyasaehiM // 617 // vyAkhyA-pUrvavat // iti paJcamo gaNadharaH smaaptH| te pabvaie sou maMDio Agacchaha jiNasagAsaM / baccAmi Na vaMdAmI vaMdittA pajjubAsAmi // 618 // vyAkhyA-tAnindrabhUtipramukhAn prabajitAn zrutvA maNDikaH SaSTho gaNadharaH Agacchati jinasakAza, kimbhUtenAdhyavasAyenetyAha-vaccAmi NamityAdi pUrvavat / sa ca bhagavatsamIpaM gatvA praNamya ca bhuvananAthamatIva muditaH tada | // 248 // gratastasthI, atrAntare AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNavippamupheNaM / nAmeNa ya goteNa ya savaNNU savvadarisINaM // 619 // SALASSOCIAS CROSSSS pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~57~
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [619], bhASyaM [119...] vyAkhyA-pUrvavat / kiMmanibaMdhamokkhAathiNa atyitti saMsao tujhaM / veyapayANa ya atthaM Na yANasI tesimo attho // 320 // | vyAkhyA-kiM manyase bandhamokSau sto na vA?, nanvayamanucitaste saMzayaH,vyAkhyAntaraM pUrvavat , ayaM ca saMzayastava viruddhavedapadazrutisamuttho varttate, vedapadAnAM cArtha na jAnAsi, caH pUrvavat , teSAmayamoM-vakSyamANalakSaNa ityarthaH / tAni cAmUni vedapadAni-sa epa viguNo vibhune badhyate saMsarati vA, na mucyate mocayati vA, na vA eSa bAhyamabhyantaraM vA 8 veda' ityAdIni, tathA 'naha vai sazarIrasya priyApriyayorapahatirasti, azarIraM vA vasantaM priyApriye na spRzataH' ityAdIni hAca, eSAM cAyamarthaste cetasi pratibhAsate-sa eSaH-adhikRto jIvaH viguNaH-sattvAdiguNarahitaH vibhuH-sarvagataH na badhyate puNyapApAbhyAM na yujyata ityarthaH, saMsarati vA, netyanuvartate, na mucyate-na karmaNA viyujyate, bandhAbhAvAt , mocayati vA'nyam , anenAkartRkatvamAha, na vA eSa bAhyam-AtmabhinnaM mahadahaGkArAdi abhyantaraM-svarUpameva veda-vijAnAti, prakRtidharmatvAt jJAnasya, prakRtezcAcetanatvAdvandhamokSAnupapattiriti bhAvaH / tatazcAmUni kila bandhamokSAbhAvapratipAdakAni, tathA 'naha baiM' naivetyarthaH, sazarIrasya priyApriyayorapahatirastIti-bAhyAdhyAtmikAnAdizarIrasantAnayuktatvAt sukhaduHkhayosarapahatiH saMsAriNo nAstItyarthaH, azarIraM vA vasantam-amUrtamityarthaH, priyApriye na spRzataH, kAraNAbhAvAdityarthaH, amUni || ca bandhamokSAbhidhAyakAnIti, ataH saMzayaH,tathA saumya! bhavato'bhiprAyo-bandhohi jIvakarmasaMyogalakSaNaH,sa AdimAnAdidArahito vA syAt , yadi prathamo vikalpastataH kiM pUrvamAtmaprasUtiH pazcAtkarmaNaH uta pUrva karmaNaH pazcAdAtmanaH Ahondhi JABERatinintamational wwwlansorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~58~
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [620], bhASyaM [119...] hAribhadrI yavRtti vibhAgaH1 Avazyaka- yugapadubhayasyeti !, kiM cAtaH, na tAvatpUrvamAtmapratiyujyate, nirhetukatvAd, vyomakusumavat , nApi karmaNaH prAk prasUtiH, karturabhAvAt, na cAkartRkaM karma bhavati, yugapatprasUtirapyakAraNatvAdeva na yujyate, na cAnAdimatyapyAtmani bandho yujyate, // 24 // bhAvA bandhakAraNAbhAvAd gaganasyeva, itthaM caitadaGgIkartavyam , anyathA muktasyApi bandhaprasaGgaH, tathA ca sati nityamokSatvAnmo- kSAnuSThAnacaiyaryam , atha dvitIyaH pakSaH, tathApi nAtmakarmaviyogo bhaved , anAditvAd, AtmAkAzasaMyogavada, itthaM mokSo na ghaTate, tathA dehakarmasantAnAnAditvAcca kuto mokSa iti te mtiH| tatra vedapadAnAmayamarthaH-sa epa-muktAtmA vigatAH chAnasthikajJAnAdayo guNA yasya sa viguNaH vibhuH-vijJAnAtmanA sarvagataH na badhyate-mithyAdarzanAdivandhakAraNAbhAvAt saMsarati vA-manujAdibhaveSu kameMbIjAbhAvAt, netyanuvartate, na mucyate, muktatvAt , mocayati vA tadA khalUpa-1 dezadAnavikalatvAt , netyanuvartate, tathA saMsArikasukhanivRttyarthamAha-navA eSa-muktAtmA bAhyaM-sakandanAdijanitam Abhyantaram-AbhimAnika veda-anubhavAtmanA vijAnAtItyevametAni muktAtmasvarUpAbhidhAyakAmpeca, zeSANi tu sugamAni, tathA jIvakarmaNorapyanAdimatoranAdimAneva saMyogo, dharmAdharmAstikAyAkAzasaMyogavaditi, na cAnAditvAtsaMyogasya viyogAbhAvaH, yataH kAJcanopalayoH saMyogo'nAdisantatigato'pi kSAramRtpuTapAkAdidravyasaMyogopAyato vighaTate, evaM jIvakarmaNorapi jJAnadarzanacAritrayogopAyAdviyoga iti, na cAnAditvAtsarvasya karmaNo jIvakRtatvAnupapattiH, yato vartamAnatayA mithyAdarzanAdisavyapekSAtmanopAttaM kRtamityucyate, sarva ca vartamAnatvena mithyAdarzanAdisavyapekSAtmopAtta 6 karma anAdi ca, kAlavat, yathA hi yAvAnatItaH kAlastenAzeSeNa vartamAnatvamanubhUtamatha cAsAvanAdiriti, na cAmRtasya T AAG // 24 // JABERatinintamational Swjanmorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~59~
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [620], bhASyaM [119...] 4464GROCERENCE mUrtasaMyogo na ghaTate, ghaTAkAzasaMyogadarzanAd, viyogastu darzitaeva, na ca muktasyApi karmayogaH, tasya kapAyAdipariNAmA-1 bhAvAt , kaSAyAdiyuktazca jIvaH karmaNo yogyAn pudgalAnAdatte iti, na cetthaM bhavyocchedaprasaGgAH, anAgatakAlavatteSAmanantatvAt , na ca parimitakSetre teSAmavasthAnAbhAvaH, amUrtatvAt, pratidravyamanastakevalajJAnadarzanasampAtavannartakInayanavijJAnasampAtavadvA, ityalaM prsnggen| |chiNNami saMsayamI jiNeNa jaramaraNavippamukkeNaM / so samago pavvaio aTThahiM saha khaMDiyasaehiM // 621 // vyAkhyA-pUrvavat , navaram-arddhacaturthaiH saha khaNDikazataiH / iti SaSTho gaNadharaH samAptaH / te pavvaie souM morio AgacchaI jiNasagAsaM / baccAmi Na baMdAmI vaMdittA pajuvAsAmi // 622 // vyAkhyA-pUrvavat, navaraM maurya Agacchati jinasakAzamiti nAnAtvam / Abhaho ya jiNeNaM jAijarAmaraNaviSpamukeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya savaNNU savvadarisINa // 23 // sapAtanikA vyAkhyA puurvvdev| kiM manasi saMti devA uyAhuna santIti saMsaotujataM / veyapayANa ya asthaM na yANasI tesimo attho // 624 // vyAkhyA-kiM santi devA uta na santIti manyase, vyAkhyAntaraM prAgvat, ayaM ca saMzayastava viruddhavedapadazrutiprabhavo 4 vartate, pazcA. pUrvavat / tAni cAmUni vedapadAni-'sa eSa yajJAyudhI yajamAno'asA svargalokaM gacchatI' tyAdIni, tathA 'apAma somam , amRtA abhUma, agaman jyotiH, avidAma devAn, kiM nUnamasmAMstRNavadarAtiH, kimu dhUrtiramRtama JABERatinintamational wwwjaneiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~60~
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [ dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1/2 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [ ], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [624], bhASyaM [119...] // 250 // Avazyaka rtyasye' tyAdIni ca, tathA 'ko jAnAti ? mAyopamAn gIrvANAnindrayamavaruNakuberAdIni' tyAdi, eteSAM cAyamarthaste matI 6 pratibhAsate yathA apAma- pItavantaH somaM utArasam amRtA-amaraNadharmANaH abhUma-bhUtAH sma, agaman - gatAH jyotiH- 4 svargam, avidAma devAn devatvaM prAptAH smaH, kiM nUnamasmAMstRNavatkariSyatIti, ayamarthaH-arAtirvyAdhiH kimu-prazne dhUtiH jarA amRtamartyasya- amRtatvaM prAptasya puruSasyetyevaM draSTavyam, amaraNadharmiNo manuSyasya kiM kariSyanti vyAdhayaH 1 / tathA saumya ! tvamitthaM manyase - nArakAH saGkiSTAsuraparamAdhArmikAyattatayA karmavazatayA ca paratantratvAt svayaM ca duHkha| samprataptatvAdihAgantumazaktA evaM, asmAkamapyanena zarIreNa tatra karmavazatayA evaM gantumazakyatvAt pratyakSIkaraNopAyAsambhavAd AgamagamyA eva, zrutismRtigrantheSu zrUyamANAH zraddheyA bhavantu ye punardevAH svacchandacAriNaH kAmarUpAH prakR|STadivyaprabhAvAt ihAgamanasAmarthyavantaste kimitIha nAgacchanti ? yato na dRzyanta iti, ato na santi te, asmadAdyapratyakSatvAt kharaviSANavat, tatra vedapadAnAM cetyAdi pUrvavat, tatra vedapadAnAmayamarthaH ' ko jAnAti ? mAyopamAn gIrvA NAnindraya mavaruNakuberAdInityAdi, tatra paramArthacintAyAM santi devAH, matpratyakSatvAt manuSyavat bhavato'pi, AgamAcca sarvathA, sarvamanityaM mAyopamaM na tu devanAstitvaparANi vedavAkyAnIti, tathA svacchandacAriNo'pi cAmI yadiha nAgacchanti tatredaM kAraNam-nAgacchantIha sadaiva suragaNAH, saGkrAntadivyaprematvAdviSayaprasaktatvAt prakRSTarUpaguNastrIprasaktavicchinnaramyadezAntaragatamanuSyavat, tathA'samAptakarttavyatvAd, bahu karttavyatAprasAdhana prayukta vinItapuruSavat, tathA'nadhInamanujakAryatvAt, nArakavat, anabhimatagehAdau niHsaGganyativadveti, tathA'zubhatvAnnarabhavasya tadgandhAsahiSNutayA nAgacchanti, For Final P hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~61~ // 250 // pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niryakti: [624], bhASyaM [119...] mRtakaDevaramiva haMsA iti, jinajanmamahimAdiSu punarbhaktivizeSAd bhavAntararAgatazca kacidAgacchantyeva, tathA caite sAmprataM | bhavato'pi pratyakSA eSa, zeSakAlamapi sAmAnyatazcandrasUryAdivimAnAlayapratyakSatvAttadvAsisiddhiH, ityalaM prasaGgena / | chinnaMmi saMsayaMmI jiNeNa jaramaraNavippamukkeNaM / so samaNo pabvaio aharhi saha khaMDiyasaehi // 625 // vyAkhyA-pUrvavat / samAptaH saptamo gnndhrH| te pabbaie so apio AgacchaI jiNasagAsaM / vaccAmi Na caMdAmI vaMdittA pajavAsAmi // 626 // 12 vyAkhyA-pUrvavannavaramakampikaH AgacchatIti nAnAtvam / RI AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNavippamukkeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya savaNNU savvadarisINaM // 627 // vyAkhyA-sapAtanikA pUrvavadeva / kiM manne neraiyA asthi na athitti saMsao tujhaM / veyapayANa ya atthaM Na yANasI tesimo atyo // 628 // | vyAkhyA-narAn kAyantIti narakAsteSu bhavA nArakAH, kiM nArakAH santi na santIti manyase, vyAkhyAntaraM pUrvavata ayaM ca saMzayastava viruddhavedapadazrutisamudbhavo vattete, zeSa pUrvavat, vedapadAni cAmUni-'nArako pai eSa jAyate, yaH zUdrAnnamaznAti' ityAdi, 'eSa' brAhmaNo nArako bhavati yaH zUdrAnnamatti, 'naha vai pretya narake nArakAH santI' tyAdi,gatArtha, yuktaya evocyante-tatrAkampikAbhiprAyamAha-saumya ! tvamitthaM manyase-devA hi candrAdayastAvat pratyakSA eva, anye'pyupayAcitAdiphaladarzanAnumAnato'vagamyante, nArakAstvabhidhAnavyatiriktArthazUnyAH kathaM gamyanta iti !, prayogazca-na santi CLASAKAR SiwanNIDrary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~62~
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [628], bhASyaM [119...] Avazyaka ||25shaa prata sUtrAMka nArakAH, sAkSAdanumAnato vA'nupalabdheH, vyomakusumavat , vyatireke devAH, ityaM pUrvapakSamAzakya bhagavAnevAha-saumya / / te hi nArakAH karmaparatantratvAdihAgantumasamarthAH, bhavadvidhAnAmapi tatra gamanazaktyabhAvaH, karmaparatantratvAdeva, ato bhava- 11 hAribhadrI yavRttiH dvidhAnAM tadanupalabdhiriti, kSAyikajJAnasampadupetAnAM tu vItarAgANAM pratyakSA eva, teSAM sakalajJAnayuktatvAd apAstasa-18vibhAgAta mastAvaraNatvAt , na cAzeSapadArthavidaH sAkSAtkArikSAyikabhAvasthA na santi, yato jJasvabhAva AtmA jJAnAvaraNIyapratibaddhasvabhAvatvAt nAzeSa vastu vijAnAti, tarakSayopazamajastu tasya svarUpAvirbhAvavizeSo dRzyate, tathA ca kazcidvahu jAnAti kazcidahataramiti kSAyopazamiko'yaM jJAnavRddhibheda iti, na hyayaM jJAnavizeSaH khlvaatmnsttsvaabhaavymntrennoppdyte| iti, evaM cApagatAzeSajJAnAvaraNasya jJasvabhAvatvAdazeSajJeyaparicchedakatvamiti, tathA cAsminnevArthe laukiko dRSTAntaH, yathA| hi padmarAgAdirUpalavizeSo bhAsvarasvarUpo'pi svagatamalakalaGkAGkitastadA vastvaprakAzayannapi kSAramRtpuTapAkAyupAyatastadapAye prakAzayati, evamAtmApi jJasvabhAvaH karmamalinaH prAgazeSa vastvaprakAzayannapi samyaktvajJAnatapovizeSasaMyogopAyato'peta-| samastAvaraNaH sarva vastu prakAzayati, pratibandhakAbhAvAt , na cApratibaddhasvabhAvasyApi padmarAgavatsarvatra prakAzanavyApArAbhAvaH, tasya jJasvabhAvatvAd, na hi jJo jJeye sati prativandhazUnyo na pravartate, na ca prakAzakasvabhAvapadmarAgeNaiva vybhicaaro| |bhAvayitavyA, tasya sanikRSTArthaprakAzanAt, viprakRSTaviSaye tu dezaviprakarSeNaiva pratibaddhatvAdapravRttiH, na cAtmano'pi dezavi-| prakarSa evAparicchedahetuH, tasyAgamagamyeSu sUkSmavyavahitaviprakRSTeSvakhilapadArtheSvadhigatisAmarthyadarzanAt , tathA ca paramA- // 25 // NumUlakIlodakAmaralokacandroparAgAdiparicchedasAmarthyamasyAgamopadezataH kSayopazamavato'pi dRzyate, evaM saakssaatkaari| anukrama CRICA ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~63~
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryukti: [628], bhASyaM [119...] kSAyikamapi pratipattavyamiti / evaM kSAyikajJAnavatAM nArakAH pratyakSA eva bhavato'pyanumAnagamyAH, taccedam-vidyamAnabhoktRkaM prakRSTapApaphalaM, karmaphalatvAt, puNyaphalavat na ca tiryagUnarA evaM prakRSTapApaphalabhujaH, tasyaudArikazarIravatA vedayitumazakyatvAt anuttara surajanmanibandhanaprakRSTapuNyaphalavat, tathA''gamagamyAzca te yata evamAgamaH - " satatAnubandhamuktaM duHkhaM narakeSu tiivrprinnaamm| tiryakSUSNabhayakSuttRDAdiduHkhaM sukhaM cAlpam // 1 // sukhaduHkhe manujAnAM manaHzarIrAzraye bahuvikalpe / sukhameva tu devAnAmalpaM duHkhaM tu manasi bhavam // 2 // ityAdi, evam| chiNNami saMsayaMmI jiNeNa jaramaraNavippamukeNaM / so samaNo pavvaio tihi u saha khaMDiyasaehiM / / 629 / / vyAkhyA - pUrvavannavaraM tribhiH saha khaNDikazatairiti // aSTamo gaNadharaH samAptaH // te pavvae souM apalabhAyA Agacchai jiNasagAsaM / vaccAmi Na vaMdAmI vaMdittA pajuvAsAmi // 630 / / vyAkhyA -- pUrvavannavaram - acalabhrAtA Agacchati jinasakAzamiti / AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNaviSyamukkeNaM / nAmeNa ya goteNa ya satrvaNNU savvadarisINaM // 631 // vyAkhyA --- sapAtanikA pUrvavat / kiM manni puNNapAvaM atthi na atthinti saMsao tujhaM / veSapayANa ya atthaM Na yANasI tesimo astho // 632 // vyAkhyA- kiM puNyapApe staH na vA ? manyase, vyAkhyAntaraM pUrvavat ayaM ca saMzayastava viruddha vedapadazrutiprabhavo darzanAntaraviruddha zrutiprabhavazca tatra vedapadAnAM cArtha na jAnAsi cazabdAdyukti hRdayaM ca teSAmayamartha ityakSarArthaH / tAni Education intemational For Parts Use Only any org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~64~
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [632], bhASyaM [119...] Avazyaka // 252 // cAmUni vedapadAni-puruSa evedaM niM sarva' mityAdIni yathA dvitIyagaNadhare, vyAkhyApi tathaiva, svabhAvopanyAso'pi tathai- hAribhadrIca, tathA saumyAcalabhrAtaH tvamitthaM manyase-darzanavipratipattizcAtra, tatra keSAJciddarzanam-puNyamevaikamasti na pApaM, tadeva yattiH vibhAgaH1 cAvAptaprakarSAvamthaM svargAya kSIyamANaM tu manuSyatiryamArakAdibhavaphalAya,tadazeSakSayAcca mokSa iti, yathA'tyantapathyAhArAsevanA-8 dutkRSTamArogyasukhaM bhavati, kiJcitkizcitpathyAhAraparivarjanAcArogyasukhahAniH, azeSAhAraparikSayAca sukhAbhAvakalpo'pavargaH, anyeSAM tu pApamevaikaM,na puNyamasti, tadeva cottamAvasthAmanuprAptaM nArakabhavAyAlaM, kSIyamANaM tu tiyanarAmarabhavAyeti, tadatyantakSayAca mokSa iti, yathA atyantApathyAhArasevanAtparamanArogyaM, tasyaiva kiJcitkizcidapakarSAdArogyasukham ,azeSaparityAgAnmRtikalpo mokSa iti, anyeSAM tUbhayamapyanyo'nyAnuviddhasvarUpakalpaM sammizrasukhaduHkhAkhyaphalahetubhUtamiti, tathA ca kila naikAntataH saMsAriNaH sukhaM duHkhaM cAsti, devAnAmapIAdiyuktatvAt , nArakANAmapi ca paJcendriyatvAnubhavAd, itthaMbhUtapuNyapApAkhyavastukSayAcApavarga iti, anyeSAM tu svatantramubhayaM viviktasukhaduHkhakAraNaM, tatkSayAca niHzreyasAvAptiriti, ato darzanAnAM parasparaviruddhatvAt apramANatvAdasminviSaye prAmANyAbhAva iti te'bhiprApaH, 'puNyaH puNyene-16 tyAdinA pratipAditA ca tatsattA, ataH saMzayaH, tatra vedapadAnAM cArtha na jAnAsi, teSAmayamarthaH yathA dvitIyagaNadhare| tathA svabhAvanirAkaraNayukto vaktavyaH, sAmAnyakarmasattAsiddhirapi tathaiva vaktavyA, yacca darzanAnAmaprAmANyaM manyase, paraspara-13 // 252 // viruddhatvAd, etadasAmpratam , ekasya pramANatvAt , tathA ca pATaliputrAdisvarUpAbhidhAyakAH samyak tadrUpAbhidhAyakayuktAH parasparaviruddhavacaso'pi na sarva evApramANatAM bhajante, tatra yatpramANaM tadapramANanirAsadvAreNa pradarzayiSyAmaH, tatra na pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~65~
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [632], bhASyaM [119...] tAvarapuNyamevApacIyamAnaM duHkhakAraNaM, tasya sukhahetutveneSTatvAt , svarUpasyApi svarUpasukhanivartakatvAt , tathA cANIyaso hemapiNDAdaNurapi sauvarNa eva ghaTo bhavati, na mArtika iti, na ca tadabhAvo duHkhahetuH, tasya nirupAkhyatvAt, na ca / sukhAbhAva eva svasattAvikalo duHkhaM, tasyAnubhUyamAnatvAt , tatazca svAnurUpakAraNapUrvikA duHkhaprakarSAnubhUtiH, prakarSA-2 dranubhUtitvAt , puNyaprakarSAnubhUtivat, na ca puNyaleza evAnurUpaM kAraNamasyA iti, evaM dRSTAnto'pyAbhAsitavyaH, kevalapuNya-IX vAdanirAsaH / kevalapApapakSe'pi viparItamupapattijAlamidameva vAcyaM, nApi tatsarvathA'nyo'nyAnuvidhasvarUpaM niraMzavastvantarameva, sarvathA sammizrasukhaduHkhAkhyakAryaprasaGgAd, asadRzazca sukhaduHkhAnubhavo, devAnAM sukhAdhikyadarzanAt, nArakANAMca |duHkhAdhikyadarzanAt, na ca sarvathA sammikarUpasya hetoralpabahutvabhede'pi kAryasya svarUpeNa pramANato'lpabahutvaM vihAya bhedo yujyate, na hi mecakakAraNaprabhavaM kAryamanyatamavarNotkaTatAM bibharti, tasmAt sukhAtizayasyAnyannimittamanyacca duHkhaatishysyeti| na ca sarvathaikasya sukhAtizayanivandhanAMzavRddhirduHkhAtizayakAraNAMzahAcyA sukhAtizayamabhavAya kalpayita 15 nyAyyA, bhedaprasaGgAt , tathA ca yadvRddhAvapi yasya vRddhirna bhavati tattato bhinnaM pratItameva, evaM sarvathaikarUpatA puNyapApayorna ghaTate, karmasAmAnyatayA tvaviruddhA'pi, yataH-'sAta (saddhedya) samyaktvahAsyaratipuruSavedazubhAyurnAmagotrANi puNyamanyatpApa (tattvA0 a08 sU0 26) miti, sarva caitatkarma, tasmAdvivikke puNyapApe sta iti / saMsAriNazca sattvasyaitadubhayamapyasti, kiJcitkasyacidupazAntaM kizcitkSayopazamatAmupagataM kiJcitkSINaM kizcidudIrNam, ata eva ca sukhaduHkhAtizayavaicitryaM jntuunaamiti| T pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~66~
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka-chiNNaMma saMsayaMmI jiNeNa jaramaraNaviSayamukeNaM / so samaNo pavvaio tihi u saha khaMDiyasaparhi / / 633 / / hAribhadrIvyAkhyA - pUrvavat / navamo gaNadharaH samAptaH // yavRttiH vibhAgaH 1 te paease souM meyo AgacchaI jiNasagAsaM / vathAmi Na baMdAmI vaMditA pajuvAsAmi // 634 // vyAkhyA - pUrvavanavaraM metAryaH AgacchatIti / bhaTTo ya jiNaM jA jarAmaraNaviSyamukkeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya savvaSNU savvadaddisINaM / / 635 / / sapAtanikA vyAkhyA pUrvavadeva / kiM maNNe paralogo asthi Natthinti saMsao tujhaM / veyapayANa ya atthaM Na yANasI tesimo attho / / 636 / / vyAkhyA - kiM paraloko-bhavAntaragatilakSaNo'sti nAstIti manyase, vyAkhyAntaraM pUrvavat, ayaM ca saMzayastava viruddhavedapadazrutinimitto varttate, zeSaM pUrvavat, tAni cAmUni vedapadAni- 'vijJAnaghane 'tyAdIni tathA 'savai AtmA jJAnamaya' ityAdIni ca parAbhipretArthayuktAni yathA prathamagaNadhara iti, bhUtasamudAyadharmatvAcca caitanyasya kuto bhavAntaragatilakSaNaparalokasambhava iti te matiH, tadvighAte caitanyavinAzAditi, tathA satyapyAtmani nitye'nitye vA kutaH paralokaH 1, tasyAtmano'pracyutAnutpannasthiraikasvabhAvatvAt vibhutvAt tathA niranvayavinazvarasvabhAve'pyAtmani kAraNakSaNasya | sarvathA'bhAvottarakAlamiha loke'pi kSaNAntarAprabhavaH kutaH paraloka ityabhiprAyaH, tatra vedapadAnAM cArthe na jAnAsi teSAmayamarthaH tatra 'vijJAnaghane 'tyAdInAM pUrvavadvAcyaM na ca bhUtasamudAyadharmazcaitanyaM, kvacitsannikRSTadehopalabdhAvapi caitanya // 253 // [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryukti: [ 633], bhASyaM [119...] Education intimation For Fans Only // 253 // ~67~ www.ncbrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [636], bhASyaM [119...] saMzayAt, na ca dharmigrahaNe dharmAgrahaNaM yujyate, itazca dehAdanyaccaitanyaM, calanAdiceSTAnimittatvAt iha yadyasya calanAdiceSTAnimittaM tattato bhinnaM dRSTaM, yathA mArutaH pAdapAditi, tatazca caitanyasyA''tmadharmatvAttasya cAnAdimatkarmasantatisamAliGgitatvAt utpAdavyayadhaunyayuktatvAtkarmapariNAmApekSamanuSyAdiparyAyanivRttyA devAdiparyAyAntarAvAptirasyAviruddheti, nityAnityaikAntapakSoktadoSAnupapattizcAtrAnabhyupagamAt iti / chiNNami saMsayaMmI jiNeNa jaramaraNavippamuddeNaM / so samaNo pavvaio tihi u saha khaMDiyasaehiM // 637 / / vyAkhyA - pUrvavat / dazamo gaNadharaH samAptaH // te paory souM pabhAso AgacchaI jiNasagAsaM / vathAmi Na vaMdAmI vaMdittA pajjuvAsAmi // 638 // vyAkhyA - pUrvavanavaraM prabhAsaH AgacchatIti / Education intemational Abho va jiNaM jAijarAmaraNavipyamukeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya savvaNNu savvadarisINaM // 639 // sapAtanikA vyAkhyA pUrvavadeva / kiM maNNe nivvANaM asthi Natthinti saMsao tujhaM / veyapayANa va asthaM Na yANasi tesimo attho // 640 // vyAkhyA- kiM nirvANamasti nAstIti manyase, vyAkhyAntaraM pUrvavat, ayaM ca saMzayastava viruddhavedapadazrutisamuttho varttate, zeSaM pUrvavat / tAni cAmUni vedapadAni - 'jarAmarthya vA etatsarve yadagnihotraM' tathA 'dve brahmaNI veditavye, paramaparaM ca, tatra paraM satyaM jJAnamanantaM brahmeti eteSAM cAyamarthastava matau pratibhAsate - agnihotrakriyA bhUtavadhopakArabhUtatvAt Forsy www.janbrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~68~
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [640], bhASyaM [119...] Avazyaka // 254 // prata sUtrAMka zabalAkArA, jarAmayyavacanAca tasyAH sadAkaraNamukta, sA cAbhyudayaphalA, kAlAntaraM ca nAsti yasminnapavargaprApaNakri-1 hAribhadrI yArambha iti, tasmAtsAdhanAbhAvAnnAsti mokSA, tatazcAmUni mokSAbhAvapratipAdakAni, zeSANi tu tadastitvakhyApakAnI- yavRttiH tyataH saMzayaH, tathA saMsArAbhAvo mokSaH, saMsArazca tiryagnaranArakAmarabhavarUpaH, tadbhAvAnatiriktazcAtmA, tatazca tadabhAve sAnAvibhAga: 1 Atmano'pyabhAva eveti kuto mokssH| tatra vedAnAM cAthai na jAnAsi, teSAmayamarthaH-'jarAmarthya vA' vAzabdo'pyarthe, tatazca yAvajjIvamapi, na tu niyogata iti, tatazcApavargaprApaNakriyArambhakAlAstitA'nivAr2yA, na ca saMsArAbhAve tadavyatiriktatvAt Atmano'pyabhAvo yujyate, tasyAtmaparyAyarUpatvAt, na ca paryAyanivRttI paryAyiNaH sarvathA nivRttiriti, tathA ca hemakuNDalayoranabhyatvaM, na ca kuNDalaparyAyanivRttI hemro'pi sarvathA nivRttiH, tathA'nubhavAt , itthaM caitadaGgIkartavyam , anyathA paryAyanivRttI paryAyiNaH sarvathA nivRttyabhyupagame paryAyAntarAnupapattiH prApnoti, kAraNAbhAvAt, tadabhAvasya ca sarvadA'viziSTatvAt , tasmAtsaMsAranivRttAvapyAtmano bhAvAt vastusvarUpo mokSa iti // chiNNami saMsayaMmI jiNeNa jaramaraNavippamukeNaM / so samaNo pabvaio tihi u saha khaMDiyasaehiM // 641 // vyAkhyA-pUrvavadeva / ekAdazo gaNadharaH smaaptH|| K254 // uktA gaNadharasaMzayApanayanavaktavyatA / sAmpratameteSAmeva vaktavyatAzeSapratipipAdayiSayA dvAragAthAmAhakhette kAle jamme gottamagAra chumtthpriyaae| kevaliya Au Agama pariNevdhANe tave ceva // 642 // dAragAhA ekArAntAH zabdAH prAkRtazailyA prathamaikavacanAntA draSTavyAH, tatazca gaNadharAnadhikRtya kSetra-janapadagrAmanagarAdi anukrama rajanmorary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: gaNadhara-viSayaka khetra, kAla Adi vaktavyatA ~69~
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [642], bhASyaM [119...] H 6 tadvaktavyaM janmabhUmiH, tathA kAlo nakSatracandrayogopalakSito vAcyaH, jamma vaktavyaM, tacca mAtApitrAyattamityato mAtA|pitarau vAcyau, gotraM yadyasya tadvAcyam , 'agArachaumatthapariyAe' tti paryAyazabdaH ubhayatrApyabhisambadhyate, agAraparyAyo| gRhasthaparyAyo vAcyaH, tathA chadmasthaparyAyazceti, tathA kevaliparyAyo vAcyaH, sarvAyuSkaM vAcyaM, tathA Agamo vAcyaH, kaH kasyAgama AsIt !, parinirvANaM vAcyaM, kasya bhagavati jIvati sati AsIt kasya vA mRte iti, tapazca vaktavyaM, kiM kenApavarga gacchatA tapa Acaritamiti ?, cazabdAtsaMhananAdi ca vAcyam, iti gAthAsamudAyArthaH / idAnImayavayavArthaH / pratipAdyate-tatra kSetradvArAvayavArthAbhidhitsayA''hamagahA gobbaragAme jAyA tiNNeva goyamasagottA / kollAgasannivese jAoM viatto suhammo ya // 643 // byAkhyA-magadhAviSaye gobaragrAme sanniveze jAtAtraya evAdyAH 'goyame'tti ete trayo'pi gautamasagotrA iti, kollA4 gasanniveze jAto vyaktaH sudharmazceti gaathaarthH| morIyasannivese dobhAyaro maMDimoriyA jAyA / ayalo ya kosalA' mahilAe akapio jAo // 644 // | vyAkhyA-mauryasanniveze dvau dhAtarau maNDikamAyauM jAtI, acalazca kauzalAyAM mithilAyAmakampiko jAta iti gAthArthaH // tuMgIya sannicese meyajo vacchabhUmi' jaao| bhagavapi ya pabhAso rAyagihe gaNaharo jaao||645|| dAraM / / byAkhyA-tujhikasanniveze metAryoM vatsabhUmau jAtaH, kozAmbIviSaya ityarthaH, bhagavAnapi ca prabhAso rAjagRhe gaNa 4%95- 2 JABERatinintamational pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~70~
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka // 255 // [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1/2 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- / gAthA-], niryukti: [ 645], bhASyaM [119...] dharo jAta iti gAthArthaH // kAladvArAvayavArthaH pratipAdyate tatra kAlo hi nakSatracandrayogopalakSita itikRtvA yadyasya gaNabhRto nakSatraM tadabhidhitsurAha jeDA kittiya sAI savaNo hatthutarA mahAo ya / rohiNi uttarasADhA migasira taha assiNI pUso // 646 / / vyAkhyA - jyeSThAH kRttikAH svAtayaH zravaNaH hasta uttaro yAsAM tAH hastottarA - uttaraphAlgunya ityarthaH, maghAzca rohiNyaH uttarASADhA mRgazirastathA azvinyaH puSyaH, etAni yathAyogamindrabhUtipramukhAnAM nakSatrANIti gAthArthaH // dvAram / janmadvAraM pratipAdyate mAtApitrAyattaM ca janmetikRtvA gaNabhRtAM mAtApitarAveva pratipAdayannAha - bhUI dhamitte ghammila ghaNadeva morie caiva / deve vasU ya datte vale ya piyaro gaNaharANaM // 647 // vyAkhyA - vasubhUtiH dhanamitraH dharmilaH dhanadevaH mauryazcaiva devaH vasuzca dattaH balazca pitaro gaNadharANAM tatra trayANAmAdyAnAmeka eva pitA, zeSANAM tu yathAsaGkhyaM dhanamitrAdayo'vaseyA iti gAthArthaH // puhavIya vAruNI mahilA ya vijayadevA tahA jayaMtI ya / NaMdAya varuNadevA aGgabhaddA ya mAyaro // 648 // dAraM // vyAkhyA - pRthivI ca vAruNI bhadrilA ca vijayadevA tathA jayantI ca nandA ca varuNadevA atibhadrA ca mAtaraH, tatra pRthivI trayANAmAdyAnAM mAtA, zeSAstu yathAsaGkhyamanyeSAM, navaraM vijayadevA maNDikamauryyayoH pitRbhedena dvayormAtA, dhanadeve paJcatvamupagate mauryeNa gRhe dhRtA saiva, avirodhazca tasmin deza iti gAthArthaH // gotradvArapratipAdanAya AhatiSNi ya goyamagottA bhAraddA aggivesavAsihA / kAsavagoyamahAriya koDiNNadurgaM ca gottAhaM // 649 // For Fans at Use Only dAribhadrI yavRtti vibhAgaH 1 ~71~ // 255 // Sanibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [650], bhASyaM [119...] vyAkhyA-trayazca gautamagotrAH indrabhUtyAdayaH, bhAradvAjAgnivaizyAyanavAziSTAH yathAyoga vyaktasudharmamaNDikAH, kAzyapagautamahArItasagotrAH mauryAkampikAcalabhAtara iti, kauNDinyasagotrI dvau metAryaprabhAsAvityetAni gaNadharANAM gotrANIti gAthArthaH / / dvAram // agAraparyAyadvAravyAcikhyAsayA''ha paNNA chAyAlIsA bAyAlA hoi paNNa paNNA ya / tevaNNa paMcasaThI aDayAlIsA ya chAyAlA // 50 // vyAkhyA-paJcAzat paTutvAriMzat dvicatvAriMzat bhavati paJcAzat pazcAzacca tripaJcAzat pazcaSaSTiH aSTacatvAriMzat SaTcatvAriMzat iti gAthArthaH // chattIsA solasagaM agAravAsobhave gaNaharANaM / umasthayapariyAgaM ahama kittaissAmi // 651 // dAraM // vyAkhyA-patriMzat SoDazakam 'agAravAsoM' gRhavAso yathAsakyam etAvAn gaNadharANAm iti gAthArddham / dvAram / anantaradvArAvayavArthapatipipAdayipayA''ha pazcA?-chadmasthaparyAya 'yathAkrama' yathAyoga kIrtayiSyAmi iti gAthArthaH / tIsA bArasa dasagaM bArasa bAyAla coisdugNc|nnvgNvaars dasa aTTagaM ca chaumatthapariyAo // 652 // daarN|| gAtheya nigadasiddhA // kevaliparyAyaparijJAnopAyapratipAdanAyAhaeumasthaparIyAgaM agAravAsaM ca vogasittA NaM / savAugassa sesaM jiNapariyAgaM biyANAhi // 653 / / vyAkhyA-unAsthaparyAyam agAravAsaM gha vyavakalagya sarvAyuSkasya zeSa jinaparyAyaM vijAnIhIti gAthArthaH // sa cAyaM jinaparyAyaH T Jantain Hindiorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~72~
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [654], bhASyaM [119...] Avazyaka hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH1 S // 256 // bArasa solasa aTThAraseva aTThAraseva aDDeva / solasa sola tahekavIsa coda sole yasoleya // 654 ||daarN // nigadasiddhA / sarvAyuSkapratipAdanAyAhapANauI cauhattari sattari tatto bhave asII ya / egaM ca sayaM tatto tesII paMcaNauI ya // 655 // akRtarica bAsA tatto yAvatsaraM ca vaasaaiN| bAvaTThI cattA khalu savvagaNaharAuyaM evaM // 56 // daarN|| gAthAdvayaM nigadasiddhameva / AgamadvArAvayavArtha pratipAdayannAha-- savve ya mAhaNA jaccA, sabve ajjhAvayA viU / sabve duvAlasaMgI ya, savve codspubbinno|| 657 // dAraM // ___ vyAkhyA sarve ca brAhmaNA jAtyAH, azuddhA na bhavanti, sarve'dhyApakAH, upAdhyAyA ityarthaH, 'vidvAMsaH' paNDitAH, ayaM gRhasthAgamaH, tathA sarve dvAdazAGginaH, tatra svalpe'pi dvAdazAGgAdhyayane dvAdazAGgino'bhidhIyanta eva ataH sampUrNajJApanArthamAha-sarve caturdazapUrSiNa iti gAthArthaH // parinirvANadvAramAhapariNivyA gaNaharA jIvate NAyae Nava jaNA u / iMdabhUI suhammo ya rAyagihe nivvue vIre // 658 // dAraM // nigadasiddhA / tapodvArapratipAdanAyAhamAsaM pAovagayA savve'vi ya savvaladdhisaMpaNNA / bajarisahasaMghayaNA samacauraMsA ya saMThANA // 659 // vyAkhyA-'mAsaM pAyovagaya'tti sarva eva gaNadharAH mAsaM pAdapopagamanaM gatAH-prAptAH, dvAragAthopanyastaSazabdArthamAha-sarve'pi ca sarvalabdhisampannAH-AmoSadhyAdyazeSalabdhisampannA ityarthaH, vajraRSabhasaMhananAH samacaturasrAzca saMsthAnata 4%AC // 256 // SINE R andiarary am pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~73~
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [659], bhASyaM [119...] iti gAthArthaH / uktaH sAmAyikArthasUtrapraNetRNAM tIrthakaragaNadharANAM nirgamA, sAmprataM kSetradvAramavasaraprAptamullaGghaya kAla-IN dvAramucyate, anantarameva dravyanirgamasya pratipAditatvAt kAlasya ca dravyaparyAyatvAt antaraGgatvAd 'antaraGgabahiraGgA-81 sAyozcAntaraGga evaM vidhilavAn' iti paribhASAsAmoditi, niyuktikRtA tu kSetrasyAlpavaktavyatvAdanyathopanyAsaH kRta iti / sa ca kAlo nAmAdyekAdazabhedabhinnaH, tatra nAmasthApane sujJAne, dravyAdikAlasvarUpAbhidhitsayA''hadabve addha ahAuya uvakame desakAlakAle y|th ya pamANe vaNNe bhAve pagayaM tu bhAveNaM // 660 // daargaahaa|| | vyAkhyA-tatra 'dravya' iti vartanAdilakSaNo dravyakAlo vAcyaH, 'addheti candrasUryAdikriyAviziSTo'tRtIyadvIpasamudrAntarvavaddhAkAlaH samayAdilakSaNo vAcyaH, tathA yathA''yuSkakAlo devAdyAyuSkalakSaNo vAcyaH, tathA 'upakramakAla' abhipretArthasAmIpyAnayanalakSaNaH sAmAcArIyathAyuSkabhedabhinno vAcyaH, tathA dezakAlo vAcyaH, dezaH prastAvo'vasaro vibhAgaH paryAya ityanAntaraM, tatazcAbhISTavastvavApsyavasarakAla ityarthaH, tathA kAlakAlo vAcyaH, tatraikaH kAla-11 zabdaH prAgnirUpita eva, dvitIyastu sAmayikA, kAlo maraNamucyate, maraNakriyAkalanaM kAlakAla ityarthaH, caH samuccaye, tathA ca pramANakAlaH' addhAkAlavizeSo divasAdilakSaNo vAcyaH, tathA varNakAlo vAcyaH, varNazcAsau kAlazceti varNa| kAlaH, 'bhAvi'tti audayikAdibhAvakAlaH sAdisaparyavasAnAdibhedabhinno vAcya iti, 'prakRtaM tu bhAveneti bhAvakAlenAdhikAra iti gAthAsamudAyArthaH / / sAmpratamavayavArtho'bhidhIyate-tatrAdyadvArAvayavArdhAbhidhitsayA''haceyaNamaceyaNassa va vvassa Thii u jA cauviyappA / sA hoda davyakAlo ahavA daviyaM tu taM ceva // 661 // Dharanasoraryam pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: kAla, tasya dravya-bhAva Adi ekAdaza-bhedAnAM svarupam varNayate ~74~
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka // 257 // [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [661], bhASyaM [119...] Jus Educa vyAkhyA --cetanAcetanasya devasya skandhAdeH, vinduralAkSaNikaH, athavA cetanasyAcetanasya ca dravyasya sthAnaM-sthitireva yA sAdisaparyavasAnAdibhedena 'caturvikalpA' caturbhedA sA sthitirbhavati dravyasya kAlo dravyakAlaH, tatparyAyatvAt, athavA 'dravyaM tu' tadeva dravyameva kAlo dravyakAla iti gAthArthaH // cetanAcetanadravyacaturvidhasthitinidarzanAyAha| gai siddhA bhaviyAyA abhaviya poggala aNAgayaDA y| tIyaDa tini kAyA jIvAjIvadviI cauhA // 662|| dAraM / / vyAkhyA- 'gati'tti devAdigatimadhikRtya jIvAH sAdisaparyavasAnAH, 'siddha'tti siddhAH pratyekaM siddhatvena sAdhaparyava- 4 sAnA: 'bhaviyAya'tti bhavyAzca bhavyatvamadhikRtya kecanAnAdisaparyavasAnAH, 'abhaviya'tti abhavyAH khalvabhavyatayA anAdyaparyavasAnA iti jIvasthiticaturbhaGgikA / 'poggala'tti pUraNagalanadharmANa: pudgalAH, te hi pudgalatvena sAdisaparyavasAnAH, 'aNAgayaddha'tti anAgatAddhA-anAgatakAlaH, sa hi varttamAnasamayAdiH sAdiranantatvAzcAparyavasAna iti, 'tIyaddha'tti | atItakAlo'nantatvAdanAdiH sAmpratasamayaparyantavivakSAyAM saparyavasAna iti, 'tiNi kAya'ti dharmAdharmAkAzAstikAyAH khalvanAdyaparyavasAnA iti, itthaM jIvAjIvasthitizcaturkheti gAthArthaH // dvAram / addhAkAladvArAvayavArthaM vyAcikhyAsurAha | samayAvaliya muhuttA divasamahoratta pakkha mAsA ya / saMbacchara yuga paliyA sAgara osappi pariyahA / / 663|| dAraM vyAkhyA - tatra paramanikRSTaH kAlaH samayo'bhidhIyate sa ca pravacanapratipAdita paTTazATikApATanadRSTAntAdavaseyaH, AvalikA asaGkhya samaya samudAyalakSaNA, dvighaTiko muhUrttaH, divasazcatuSpraharAtmakaH, yadvA AkAzakhaNDamAdityena svabhAbhirvyAptaM taddivasaM ityucyate, zeSaM nizeti, ahorAtramaSTapraharAtmakamaharnnizamityarthaH pakSaH paJcadazAhorAtrAtmakaH, mAsaH - For any jandibray org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH kAlasya samaya, AvalikA, muhUrta Adi bhedA: hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~75~ // 257 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [663], bhASyaM [119...] tadviguNaH, 'caH samucaye, saMvatsaro-dvAdazamAsAtmakaH, yugaM paJcasaMvatsaram , asaGkhyeyayugAtmaka palitamiti uttarapadalopAd, itthaM sAgaropamamapi, tatra palyopamadazakoTIkovyAtmakaM sAgaramAkhyAyate, utsarpiNI-sAgaropamadazakoTIkovyA-13 tmikA, evamavasapiNyapi, parAvarto'nantotsapiNyavasarpiNyAtmakaH, sa ca dravyAdibhedabhinnaH pravacanAdavaseya iti | gAthArthaH // dvAram // yathA''yuSkakAladvAramucyate-tatrAddhAkAla evAyuSkakarmAnubhavaviziSTaH sarvajIvAnAM vartanAdimayo| yathAyuSkakAlo'bhidhIyate, tathA cAhaneraiyatiriyamaNuyAdevANa ahAuyaM tu jaM jenn| nivvattiyamaNNabhave pAleMti ahAukAlo so // 664 ||daarN // __vyAkhyA-nArakatiryagmanuSyadevAnAM yathAyuSkameva yadyena nivertitaM-raudradhyAnAdinA kRtam 'anyabhave' anyajanmani tad yadA vipAkatasta evAnupAlayanti sa yathAyuSkakAlastu, iti gAthArthaH / dvAram // sAmpratamupakramakAladvAramAhaduvihovakkamakAlo sAmAyArI ahAuyaM ceva / sAmAyArI tivihA ohe dasahA payavibhAge // 665 // daarN|| | vyAkhyA-dvividhazcAsAvupakramakAlazceti samAsaH, tadeva dvaividhyamupadarzannAha-sAmAyArI ahAuaMceva' samAcaraNaM samAcAraH-ziSTAcaritaH kriyAkalApastasya bhAvaH "guNavacanabrAhmaNAdibhyaH karmaNi ca" (pA05-1-124) dhyny| samAcAr2yA, punaH strIvivakSAyAM SidgaurAdibhyazce (pA04-1-41) ti DIe, yasye (pA0 yasyeti ca 604-148) tyakAralopaH, yasya hala (pA06-4-49) ityanena taddhitayakAralopaH, paragamanaM sAmAcArI, tasyA upakramaNam-uparimanutAdihAnayanamupakramaH, sAmAcAryupakramazcAsau kAlazceti samAsaH, yathA''yuSkasyopakramaNaM dIrghakAlabhogyasya laghutarakAlena / JABERam V IDharam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~76~
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1/2 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [665], bhASyaM [119...] // 258 // Avazyaka hai, kSapaNamupakramaH, yathAyuSkopakramaJcAsau kAlazceti samAsaH, tatra hi kAlakAlavatorabhedAt kAlasyaiva AyuSkAdyupAdhiviziSTasyopakramo veditavya ityabhiprAyaH / tatra sAmAcArI trividhA - 'ohe dasahA padavibhAge 'tti 'oghaH' sAmAnyam, oghaH sAmAcArI sAmAnyataH saGkSepAbhidhAnarUpA, sA coghaniryuktiriti / dazavidhasAmAcArI icchAkArAdilakSaNA, padavibhAgasAmAcArI chedasUtrANIti / tatraughasamAcArI navamAtpUrvAt tRtIyAdvastuna AcArAbhidhAnAt tatrApi viMzatitamAtmAbhRtAt, tatrApyodhaprAbhRtaprAbhRtAt nirvyUDheti, etaduktaM bhavati - sAmpratakAlapratrajitAnAM tAvacchrutaparijJAnazaktivikalAnAmAyuSkAdihAsamapekSya pratyAsannIkRteti / dazavidhasAmAcArI punaH SaDUviMzatitamAduttarAdhyayanAtsvalpatarakAlapratrajitaparijJAnArthaM nirvyUDheti / padavibhAgasAmAcAryyapi chedasUtralakSaNAnnavamapUrvAdeva nirvyUDheti gAthArthaH // sAmpratamoghaniryuktirvAcyA, sA ca suprapaJcitazvAdeva na vitriyate, sAmprataM dazavidhasAmAcArIsvarUpadarzanAyAha Jus Educa icchA micchIM tahAkAro AvasiyA ya nisIhiyA / ApucchaNI ya paDipucchA chaMdaNA ya nimaMtraNA / / 666 // uvasaMpayI ya kAle, sAmAyArI bhave dshaa| eesiM tu payANaM patteya parUvaNaM vocchaM // 667 // dAragAhAo // vyAkhyA -- epaNamicchA karaNaM kAraH, tatra kArazabdaH pratyekamabhisambadhyate, icchayA-balAbhiyogamantareNa karaNam icchAkAraH icchA kriyetyarthaH, tathA cecchAkAreNa mamedaM kuru icchAkriyayA na ca balAbhiyogapUrvikayeti bhAvArthaH 1, tathA mithyA vitadha (granthA- 6500) manRtamiti paryAyAH, mithyAkaraNaM mithyAkAraH, mithyAkriyetyarthaH tathA ca saMyamayogavitathAcaraNe vidita For Fasten hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~77 ~ // 258 // Bandibray org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH sAmAcArI, tasyA icchA-micchA Adi bhedA:
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [667], bhASyaM [119...] jinavacanasArAH sAdhavastakriyAyA vaitathyapradarzanAya mithyAkAraM kurvate, mithyAkriyeyamiti hRdayaM 2, tathAkaraNaM tathAkAraH, sa ca sUtrapraznagocaro yathA bhavadbhiruktaM tathedamityevaM svarUpaH 3, avazyakarttavyoganiSpannA AvazyikI 4, caH samuccaye, tathA niSedhena nirvRttA naiSedhiko 5, ApracchanamApRcchA, sA vihArabhUmigamanAdiprayojaneSu guroH kAryA 6, caH pUrvavat, tathA pratipRcchA, sA ca prAGgiyuktenApi karaNakAle kAryA, niSiddhena vA prayojanataH kartukAmeneti, tathA chandanA ca prAgga-1 hItenAzanAdinA kAryA 8, tathA nimantraNA agRhItenaivAzanAdinA'haM bhavadarthamazanAdyAnayAmi ityevambhUtA 9, upasampaJca vidhinA''deyA 10 / evaM 'kAle' kAlaviSayA sAmAcArI bhavedazavidhA tu / evaM tAvatsamAsata uktAH, sAmprataM prpnyctH| pratipadamabhidhitsurAha-eteSAM padAnAM, turvizeSaNe, gocarapradarzanena 'pratyeka' pRthakU pRthak prarUpaNAM vakSya iti gAthAdvayasamAsArthaH / tatrecchAkAro yeSvartheSu kriyate tatpradarzanAyAhajai ambhattheja paraM kAraNajAe kareja se koI / tatthavi icchAkAro na kappaI balAbhiogo u / / 668 // | vyAkhyA-'yadI tyabhyupagame anyathA sAdhUnAmakAraNe'bhyarthanA naiva kalpate, tatazca yadyabhyarthayet 'param' anyaM sAdhu glAnAdau kAraNajAte kuryAt vA, 'se' tasya kartukAmasya 'kazcid anyasAdhuH, tatra kAraNajAtagrahaNamubhayathA'pi sambadhyate, tatrApi tenAnyena vA sAdhunA tattasya cikIrSita kartukAmena icchAkAraH, kArya iti kriyAdhyAhAraH, apiH cazabdArthe, athavA'pItyAdinA nyakSeNa vakSyati, kimityevamata Aha-na kalpata eva balAbhiyoga iti gAthArthaH // uktagA-18 thAvayavArthapratipAdanAyaivAha Siwanmorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~78~
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [669], bhASyaM [119...] Avazyaka- anbhuvagarmami najjai anbhattheu Na vahai paro u / aNigRhiyavalacirieNa sAhuNA tAva hoya // 669 // hAribhadrI 181 vyAkhyA-'yadyabhyarthayet para'mityasmin yadizabdapradarzite abhyupagame sati jJAyate, kimityAha-abhyarthayitaM na yavRttiH // 259 // vartate' na yujyate eva paraH, kimityata evAha-na nigUhite balavIye yeneti samAsaH, balaM-zArIraM voryam-AntaraH zakti- vibhAgaH 1 vizeSaH, tAvacchabdaH prastutArthapradarzaka eva, anigRhitabalavIryeNa tAvadityaM sAdhunA bhavitavyamiti / pAThAntaraM vA 'aNi-I7 gahiyabalavirieNa sAhuNA jeNa hoyacaMti, asyAyamarthaH-yena kAraNenAnigUhitabalavIryeNa sAdhunA bhavitavyamiti yuktiH ataH abhyarthayituM na varttate para iti gaathaarthH|| Aha-itthaM tarhi abhyarthanAgocarecchAkAropanyAso'narthaka iti?, ucyate, jaha huna tassa aNalo kajassa viyANatINa vA vaannN| gilANAihiM vA huna viyAvaDo kAraNehiM so|| 670 // | vyAkhyA-yadi bhavet 'tasya' prastutasya kAryasya, kim?-'analA' asamarthaH vijAnAti na vA, vANamiti pUraNArthoM nipAtaH, glAnAdibhirvA bhavedyApUtaH kAraNairasau tadA saJjAtadvitIyapado'bhyarthanAgocaramicchAkAraM ratnAdhi bihAyA-3 nyeSAM karotIti gAthArthaH // Aha carAiNiyaM bajetA icchAkAraM kareha sesANaM / evaM majjhaM karja tumbhe u kareha icchAe // 671 // // 259 // vyAkhyA-ranAni dvidhA-dravyaratnAni bhAvaratnAni ca, tatra marakatavajendranIlavaiDUryAdIni dravyaratnAni, sukhahetutvamadhikRtya teSAmanaikAntikatvAdanAtyantikatvAcca, bhAvaratAni samyagdarzanajJAnacAritrANi, sukhanibandhanatAmaGgIkRtya teSAmekAntikatvAdAtyantikatvAca,bhAvaratnairadhikoralAdhikastaM varjayitvA icchAkAraM karoti zeSANAM,kathamityAha-idaM mama kArya RSSC pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~79~
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [ ], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [671], bhASyaM [119...] vastrasIvanAdi yUyaM kurutecchayA na balAbhiyogeneti gAthArthaH // 'jai anmattheja paraM kAraNajAe'tti etAvanmUlagAthAyA vyAkhyAtaM, sAmprataM 'karejjaM se koI' tti asya gAthA'vayavasyAvayavArtha pratipAdayati, atrAnyakaraNasambhave, koraNapratipAdanAyAha ahavA'vi viNAseMtaM anbhatthataM ca aNNa daddaNaM / aNNo koi bhaNejA taM sAhuM NiraDIo // 672 // vyAkhyA - tatra ' ahavAvi viNAseMtaM' ti akSarANAM vyavahitaH sambandhaH, sa cetthaM draSTavyaH- vinAzayantamapi cikIrSitaM kAryam, apizabdAt gurutarakAryakaraNasamarthamavinAzayantamapyabhyarthayantaM vA abhilaSitakArya karaNAya kaJcana anyaM sAdhuM dRSTrA kimityAha- 'anyaH' tatprayojanakaraNazaktaH kazcidbhaNet taM sAdhuM nirjarArthIti gAthArthaH // kimityAha * ahayaM tubhaM evaM karemi karja tu icchakAreNaM / tattha'vi so icchaM se karei majjAyamUliyaM // 673 // vyAkhyA---ahamityAtmanirdeze yuSmAkam 'irda' kartumiSTaM kAryaM karomi 'icchAkAreNa' yuSmAkamicchAkriyayA, na balA dityarthaH, tatrApi 'sa' kArApaikaH sAdhuH 'icchaM se kareitti sUcanAtsUtram, icchAkAraM karoti, nanvasau tenecchAkAreNa yAcitastataH kimarthamicchAkAraM karotItyAha-maryAdAmUlaM, sAdhUnAmiyaM maryAdA na kiJcidicchAvyatirekeNa kazcitkArayitavya | iti gAthArthaH // vyAkhyAto'dhikRtagAthAvayavaH, sAmprataM 'tatthavi icchAkAro'tti asyApizabdasya viSayapradarzanAyAha 10] saMbhave kAraNaM pratipAdayacAha pra0 2 karaNaM kArakhaM kArayatIti kArApayati Nake ca kArApaka iti syAt svacazabdamadantaM varNayadbhiH pUpaiH kacitrAno'pyadantasya miti vRddheriSTazvAt. For Parts Only * % ch ~80~ incibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [674], bhASyaM [119...] Avazyaka hAribhadrI yavRttiH // 26 // SSCSCCCC vibhAgaH1 SAA ahavA sayaM karentaM kiMcI aNNassa vAvi davaNaM / tassavi kareja icchaM machapi imaM karehitti // 674 // vyAkhyA-athavA 'svakam' AtmIyaM kurvantaM 'kizcit' pAtralepanAdi anyasya vA dRSTvA kim ?-tasyApyApanaprayojanaH | san kuryAdicchAkAra, katham -mamApIda-pAtralepanAdi kuruteti gaathaarthH|| idAnImabhyarthitasAdhugocaravidhipradarzanAyA''ha| tatthavi so icchaM se karei dIvei kAraNaM vA'vi / iharA aNuggahatthaM kAyavvaM sAhuNo kicaM // 675 // ___ vyAkhyA-tatrApyabhyarthitaH san 'icchAkAraM karoti' icchAmyahaM tava karomIti, atha tena gurvAdikAryAntaraM karttavyamiti tadA dIpayati kAraNaM vApi, 'iharA' anyathA gurukAryakarttavyAbhAve sati anugrahArtha karttavyaM sAdhoH kRtyamiti gAdhArthaH // 1 | apizabdAkSiptecchAkAraviSayavizeSapradarzanAryavAha- ahavA NANAINaM aTThAe~ jai karena kiccANaM / veyAvaccaM kiMcI tatthavi tesiM bhave icchA / / 676 // vyAkhyA-athavA jJAnAdInAmarthAya, AdigrahaNAdarzanacAritragrahaNa, yadi kuryAt 'kRtyAnAm AcAryANAM vaiyAvRttyaM 'kazcit' sAdhuH, pAThAntaraM vA 'kiMcitti kiJcidvizrAmaNAdi, tatrApi teSAM' kRtyAnAM taM sAdhu vaiyAvRttye niyojayatAM bhave icche' ti bhavedicchAkAraH, icchAkArapuraHsaraM yojanIya iti gAthArthaH // kimityata Aha-yasmAtANAyalAbhiogo NiggaMthANaM Na kappaI kAuM / icchA pajiyavvA sehe rAINie (ya) tahA // 377 // vyAkhyA-AjJApanamAjJA-bhavatedaM kAryameveti, tadakurvato balAtkArApaNaM balAbhiyoga iti, sa 'nirgrandhAnAM sAdhUnAM na kalpate kartumiti, kintu 'icchatti icchAkAraH prayoktavyaH, prayojane utpanne sati zaikSake tathA ratnAdhike cAlApakAdi // 26 // JainEain a ma ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~81~
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [677], bhASyaM [119...] |praSTukAmena, AdyantagrahaNAdanyeSu ceti gAthArthaH // eSa utsarga uktaH, apavAdastvAjJAbalAbhiyogAvapi duvinIte prayo ktavyau, tena ca sahotsargataH saMvAsa eva na kalpate, bahusvajananAlapratibaddhe tvaparityAjye ayaM vidhi:-prathamamicchAkAreNa II yojyate, akurvannAjJayA punarbalAbhiyogeneti, Aha ca | jaha javavAhalANaM AsANaM jaNavaesu jAyANaM / sayameva khaliNagahaNaM ahavAvi balAbhiogeNaM // 678 // | purisajjAe'vi tahA viNIyaviNayaMmi natthi abhiogo|sesNmi u abhiogojaNavayajAe jahA aase||679|| | vyAkhyA-yathA jAtyavAhIkAnAmazvAnAM janapadeSu ca-magadhAdiSu jAtAnAM, cazabdalopo'tra draSTavyaH, svayameva khalinagrahaNaM bhavati, athavApi balAbhiyogeneti, khalinaM-kavikamabhidhIyate, eSa dRSTAntaH, ayamarthopanayaH-puruSajAte'pi tathA, jAtazabdaH prakAravacanaH, "viNIyaviNayaMmitti vividham-anekadhA nItaH-prApitaH vinayo yena sa tathAvidhaH tasmin | nAstyabhiyogo jAtyabAhIkAnvavat , 'sesami u abhiogo ti zeSe-vinayarahite valAbhiyogaH pravartate, kathaM ?-janapadajAte yathA'zve iti gAthAdvayasamudAyArthaH // avayavArthastu kathAnakAdavaseyaH, taccedam bohalavisara ego Asakisoro, so damijiukAmo veyAliyaM ahivAsiUNa pahAe aggheUNa vAhiyAliM nIto. khaliNaM se doiyaM, sayameva teNa gahiyaM viNIyoti / tatto rAyA sayamevArUDho, so hiyayaicchiyaM cUDho, raNNA uyariUNa vAhaNANati pra0. 2 bAhIkaviSaye eko'zvakizoraH, sa damayitukAmo vaikAlikamadhivAstra prabhAte'rSiyA vAdyAlI bhItA, kavikaM to dIkitaM, dAkhavameva tena gRhItaM, vinIta iti / tato rAjA svayamevArUvaH, sa hRdayepsitaM nyUyaH, rAjotIrya JABERam X Drary au pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~82~
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [679], bhASyaM [119...] yavRttiH AhAralayaNAdiNA samma paDiyario, patidiyahaM ca suddhattaNao evaM vahai, na tassa balAbhiogo pavattai / avaro puNa Avazyaka-sA hAribhadrImagahAdijaNavae jAto Aso, so'vi damijiukAmo vethAliyaM ahivAsito, mAyaraM pucchara-kimayaMti, tIe bhaNiyaM vibhAgaH1 ||26||shklN pAhijjasi taM, sayameva khaliNaM gahAya vahato nariMdai tosijjAsi, teNa tahA kayaM, raNNAvi AhArAdiNA sabo se uvayAro kao, mAUe sihaM, tIe bhaNito-putta ! viNayaguNaphalaM te eya, kalaM puNo mA khaliNaM paDivajihisi, mA vA|5|| bahihisi, teNaM taheva kayaM, raNNAvi khokhareNa piTTittA balA kaviyaM dAUNa vAhitA puNo'vi javasaM se NeruddhaM, teNa mAUe| siha, sA bhaNai-putta ! ducceTThiyaphalamiNaM te, taM dihobhayamaggo jo te ruccai taM karehisi / esa diIto aymuvnno-jo| 4 saya na karei veyAvaccAdi tattha balAbhiogo'vi payaTTAvijai jaNavayajAte jahA Asetti / tasmAdvalAbhiyogamantareNaiva mokSArthinA svayameva pratyuta icchAkAraM dattvA anabhyarthitenaiva vaiyAvRttyaM kAryam // Aha-tathA'pyanabhyarthitasya svayamicchAkArakaraNamayuktamevetyAzajhyAha AhAralayanAdinA sampara praticaritaH, prati divasaM ca zuddhatvAdevaM vahati, na tasya balAbhiyogaH pravartate / aparaH punarmagadhAdijanapadajAto'nA, so'pi damavitukAmo kAlikamadhivAsitaH, mAtaraM pRcchati-kimetaditi , tathA bhaNitaM-kAve vAhAse (bAhayiSyatAse)vaM, (tat) vaSameva kavika gRhItvA badan narendra topaSitAsi (the|),ten tathA kRtaM, rAjJA'pi mAhArAdinA sarvastasyopacAraH kRtaH, mAtre zirSa, tayA bhaNitaH-pucI vinayaguNaphaLa tavaitat / / // 261 // kalye punarmA kavikaM pratipaviSTAH, mA cA vAkSI, tena tathaiva kRtaM, rAjJA'pi khokhareNa (pratodena kazayA vA) pihayitvA bakArakavikaM davA vAhayitvA punarapi yavasaM tasya niruvaM, tena mAtre ziSTaM, sA bhaNati-putra 1 dubeSTitaphalamidaM tava, nadRSTobhayamArgo vastubhyaM rocate taM kuryAH / eka dRSTAnto'yamupanayaH-yaH svayaM na karoti vaivAvRtyAdi tatra balAbhiyogo'pi pravatyate janapadajAte yathAsa iti. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~83~
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti : [680], bhASyaM [119...] 9422525% anbhadhaNAe maruo vAnarao ceva hoi diDhato / gurukaraNe sayameva u vANiyagA duNi dilutA // 680 // vyAkhyA-abhyarthanAyAM marukaH, punaH ziSyacodanAyAM satyAM vAnarakazcaiva bhavati dRSTAntaH, gurukara ge svayameva tu vaNijI dvau dRSTAnta iti samAsArthaH // vyAsArthaH kathAnakebhyo'vaseya iti, tAni cAmUni egessa sAhussa laDI asthi, so Na karei veyAvaccaM bAlabuDDANaMti, AyariyapaDicoito bhaNai-ko meM ambhattheda, AyarieNa bhaNio-tuma abbhatthaNaM maggaMto cuktihisi, jahA so marugotti / ego marugo nANamadamatto kattiyapuNNimAe nariMdajaNavadesuM dANaM dAumabhuDiemu Na tattha baccai, bhajAe bhaNito-jAhi, so bhaNai-egaM tAva sudANaM pariggaha karemi, vIyaM tesiM gharaM vaccAmi , jassa Asattamassa kulassa karja so mama ANettA deu, evaM so jAvajjIvAe darido jaato| evaM tumaMpi abbhattharNa maggamANo cukihisi nijarAe, etesiM bAlabuDDANaM aNNe atthi kareMtagA, tujjhavi esa laddhI evaM ceva virAhitti / tato so evaM bhaNio bhaNai-evaM suMdaraM jANaMtA appaNA kIsa na kareha !, AyariyA ekasya sAdholebdhirasi, sa na karoti vaivAvRttvaM bAladAnAmiti,bhAcAryapraticodito bhaNati-ko mAmabhyardhayate ?, AcAryeNa bhaNitaH-svamabhvardhanAM mArgayan azyAsa, yathA sa marukA (mAhmaNaH ) iti / eko mAhmaNo jJAnamadamattaH kArtikapUrNimAyA narendrajanapadeSu dAnaM dAtumabhyusthiteSu na tantra majati, bhAryayA bhaNitaH-yAhi, sa bhaNati-pakaM tAvat zahANA pratigrahaM momi, dvitIyaM teSAM gRhe mazAmi, yasyAsasamasa kulasya kArya sa mahamAnIya dadAtu, evaM sa yAvajI daridro jAtaH / evaM tvamapyabhyarthanAM mArgayan prazyasi nirjarAyAH, eteSAM bAlavRddhAnAmanye santi kattAra, savApyeSA kamdhirevameva nazyati / tataH sa evaM bhaNito bhaNati-evaM sundara jAnAnA AramanA kuto na kuruta, bhAcAryA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~84 ~
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [680], bhASyaM [119...] (40) AvazyakabhaNaMti-sariso'si tumaM tassa vAnaragassa, jahA ego vAnaro rukkhe acchai, vAsAsu sItavAtehiM zaDijjhati, tAhe | hAribhadrIsugharAe sauNigAe bhaNio-'vAnara ! puriso'si tumaM niratthayaM vahasi bAhudaMDAI / jo pAyavassa sihare na karesi kuDiM // 26 // yavRtti / paDAliM vA // 1 // so evaM tIe bhaNio tuhiko acchai, tAhe sA dorcapi taccapi bhaNai, tato so ruTTho taM rukkhaMlA vibhAgaH1 duruhiumADhatto, sA nachA, teNa tIse taM gharaM suMbaM suMbaM vikkhitaM,bhaNai ya-navisi mamaM mayahariyA navisi mamaM sohiyA va NiddhA vA / sughre| acchasu vidharA jA vaTTasi logatattIsu // 1 // suhaM idANe accha / evaM tumaMpi mama ceva uvarieNa| jAo, kiM ca-mama annapi nijarAdAraM asthi, teNa mama bahutariyA nijarA, te lAhaM cukIhAmi, jahA so vANiyago| do vANiyagA vavaharaMti, ego paDhamapAuse mollaM dAyavayaM hohitti sayameva AsADhapuNNImAe gharaM paccha(stha)ito, bIeNa arddha vA tibhAgaM vA dAUNa chavAviya, sayaM vavaharai, teNa tadivasaM biuNo lAho laddho, iyaro cukko / evaM ceva jai bhaNanti-sadazo'si tvaM tasya kaH, yadhaiko bAnaro vRkSe tiSThati, varSAsu zItavAtaiH kizyati, tadA sugRhikayA zakunyA bhaNita:-vAnara ! puruSo'si vaM nirarthaka vahasi bAhudaNvAn / yaH pAdapastha zikhare na karoSi kuTauM paTAlikA vA ||1||s evaM tathA bhaNitastUSNIkasidhati, tadA sA dvirapi nirapi bhaNati, | tataH sa ruSTastaM vRkSamArohumArabdhaH, sA naSTA, tena tasyAsadhaM davarikAdavarika vikSiptam, bhagati ca-nApyasi mama mahattarikA nApyasi mama suhRdA snigdhA cA | sugRhike ! tiTa vigRhA yA vartase lokataptI // 1 // sukhamidAnI tiSTha / evaM svamapi mama caivoparitano jAtaH, kiMva-mamAnyadapi nirjarAdvAramasti, tena mama bahutarA nirjarA, taM lAbha azyAmi,-yathA sa vaNik dvau vaNijau vyavaharataH, ekaH prathamAvRSi mUlya dAtavyaM bhaviSyatIti svayamevASADhapUrNimAyAM tyaktvA gRhaM gataH, (praccheditaM), dvitIyenA vA tribhAgaM bAdacyA sthagita (sthApitaM), rUyaM vyavaharati, tena tadivase dviguNo chAbho labdhA, itaro bhraSTaH / evameva // 22 // SINE Didamiarary au pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~85
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [680], bhASyaM [119...] 45-45-456 ahaM appaNA veyAvaccaM karemi to aciMtaNeNa suttatthA nAsaMti, tehi ya nahehiM gacchasAravaNA'bhAveNa gaNassAdesAdiappaDitappaNeNa bahuyaraM me nAseiti / Aha ca-suttatthesu acintaNa Aese buDasehagagilANe / bAle khamae vAI iDDImAi2 aNiDDI ya // 1 // eehi kAraNehiM tuMbabhUo u hoti aayrio| veyAvaccaM Na kare kAyarva tassa sesehiM // 2 // jeNa kulaM AyataM taM purisaM AyareNa rkkhejaa| na hu tuMbaMmi viNaDe arayA sAhArayA hoti // 3 // bAle sappabhae tahA iDimaMtaMmi Agae pANagAdigae Ayarie lahuttaM, evaM vAdimmivi, aNissarapabaiyagA ya eetti jaNApavAdo, sesaM kNttN| Aha-icchAkAreNAhaM tava prathamAlikAmAnayAmItyabhidhAya yadA labdhyabhAvAna sampAdayati tadA nirjarAlAbhavikalastasyecchAkAraH, ityataH kiM tenetyAzajhyAhasaMjamajoe anbhuTTiyassa saddhAeN kAukAmassa / lAmo ceva tavassissa hoi addINamaNasassa / / 681 // vyAkhyA-'saMyamayoge' saMyamavyApAre abhyutthitasya tathA 'zraddhayA' manaHprasAdena ihalokaparalokAzaMsAM vihAya kartukAmasya, kim ?-'lAbho ceva tavasissa'tti prakaraNAnnirjarAyA lAbha eva tapasvino bhavati alabdhyAdau, adInaM mano'syeti adInamanAstasyAdInamanasa iti gAthArthaH // dvAraM 1 / idAnIM mithyAkAraviSayapratipAdanAyAha yadyahamAtmanA vaiyAvRSyaM karomi tadA'cintanena sUtrAoM nazyataH, tayozca naSTayorgacchasAraNA'bhAvena gaNasya . AdezAderapratitapaMNena yahutara me nazyatIti / sUtrArthayoracintanamAdeze baDhe zaikSake glAne / bAle kSapake vAdI RddhimadAdi anRddhizca // 1 // etaiH kAraNaistumbabhUtastu bhavatyAcAryaH / vaiyAvRtyaM na kuryAt karttavya tasya zeSaiH // 2 // yaskha kulamAyataM saM puruSamAdareNa rakSet / naiva tumbe vinaSTe AkAH sAdhArA bhavanti // 3 // bAr3e sarpabhaye tathA RddhimatyAgate pAnakAdyartha gate bhAcArye laghutvam, evaM vAdinyapi, anIzvaramanajitAzcaita iti janApavAdaH, zeSa kAkhyam / -- - --- - JAMEairation pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~86~
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [681], bhASyaM [119...] _ Avazyaka- saMjamajoe anbhuTThiyassa kiMci vitahamAyariyaM / micchA etaMti viyANiUNa micchatti kAyavvaM // 682 // hAribhadrI| vyAkhyA-saMyamayogaH-samitiguptirUpastasminviSayabhUte'bhyutthitasya sataH yatkiJcidvitatham-anyathA Acaritam-za yavRttiA // 26 // vibhAga1 AsevitaM, bhUtamiti vAkyazeSaH, 'mithyA etaditi' viparItametadityevaM vijJAya kim ?-'micchatti kAya' mithyAduSkRtaM dAtavyamityarthaH / saMyamayogaviSayAyAM ca pravRttau vitathAsevane mithyAduSkRtaM doSApanayanAyAlaM, na tUpetyakaraNagocarAyAM |nApyasakRtkaraNagocarAyAmiti gAthAhRdayArthaH // tathA cotsargameva pratipAdayannAha-- jaha ya paDikamiyavaM avassa kAUNa pAvayaM kammaM / taM ceva na kAyabvaM to hoi pae pddikto|| 683 // vyAkhyA-yadi ca 'pratikrAntavya' nivartitavyaM, mithyAduSkRtaM dAtavyamityarthaH, 'avazya niyamena kRtvA pApakaM karma, tatazca 'tadeva' pApa karma na karttavyaM, tato bhavati 'pade' utsargapadaviSaye pratikrAnta iti / athavA-'pade'tti prathamaM pratikAnta iti gAthArthaH / sAmprataM yathAbhUtasyedaM mithyAduSkRtaM sudattaM bhavati tathAbhUtamabhidhitsurAha jaM dukkaiMti micchA taM bhujo kAraNaM apuurto| tiviheNa paDikato tassa khalu dukarDa micchA / / 684 // ___ vyAkhyA-'yadi'tyanirdiSTasya nirdezaH, karaNamiti yogaH, tatazca yatkAraNaM' yad vastu duSTu kRtaM duSkRtam 'iti' evaM vijJAya 'micchatti sUcanAtsUtramitikRtvA mithyAduSkRtaM dattaM, tadU 'bhUyaH' punaH prAguktaM duSkRtakAraNam 'apuuryn| // 26 // akurvananAcarannityarthaH, yo vasaMta iti vAkyazeSaH, 'tassa khalu dukarDa micchatti sambaddha eva prasthA, tatra svayaM kAyenApyakurvannapUrayannabhidhIyata evetyata Aha-'tiviheNa paDikato' ti trividhena manovAkAyalakSaNena yogena kRtakAritAnumati NAAD T VILandipranam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~87~
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [684], bhASyaM [119...] bhedayuktena 'pratikrAnto' nivRtto yastasmAhuSkRtakAraNAt tasyaiva, khaluzabdo'vadhAraNe, 'duSkRtaM prAguktaM duSkRtaphaladAtatvamadhikRtya 'mithye'ti mithyA, bhavatIti kriyAdhyAhAraH athavA vyavahitayogAttasyaiva mithyAduSkRtaM bhavati nAnyasyeti gAthArthaH // sAmprataM yasya mithyAduSkRtaM dattamapi na samyag bhavati tatpratipAdanAyAha jaM dukkaDaMti micchA taM va nisevae puNo pAvaM / paJcakkhamusAbAI mAyAniyaDIpasaMgo y|| 685 // vyAkhyA-'yat' pApaM kizcidanuSThAnaM duSkRtamiti vijJAya 'micchatti mithyAduSkRtaM dattamityarthaH, yastadeva niSevate punaH pApaM sa hi pratyakSamRSAvAdI varttate, katham 1-duSkRtametadityabhidhAya punarAsevanAt , tathA mAyAnikRtiprasaGgazca tasya, sa hi duSTAntarAtmA nizcayatazcetasA'nivRtta eva guyodiraJjanArthaM mithyAduSkRtaM prayacchati, kutaH ?, punarAsevanAt , tatra mAyaiva nikRtirmAyAnikRtistasyAH prasaGga iti gAthArthaH // kaH punarasya mithyAduSkRtapadasyArtha ityAzaGkayAhamitti miumahabatte chatti gha dosANa chAyaNe hoi / mitti ya merAeN Thio dutti duguMchAmi appANaM // 186 // ___ vyAkhyA-'mI' tyevaM varNaH mRdumAdevatve vartate, tatra mRdutva-kAyanayatA mArdavatva-bhAvanaghateti, 'cheti ca doSasyaasaMyamayogalakSaNasya chAdane-sthagane bhavati, 'mI'ti cAyaM varNaH maryAdAyAM-cAritrarUpAyAM sthito'hamityasyArthasyAbhidhAyakaH 'du'ityayaM varNaH jugupsAmi-nindAmi duSkRtakarmakAriNamAtmAnamityasminnarthe vartata iti gaathaarthH|| katti kaDaM me pAvaM itti ya Devemi taM ucasameNaM / eso micchAukaDapayakkharatyo samAseNaM // 687 // dAraM // vyAkhyA-'ka' ityayaM varNaH kRtaM mayA pApamityevamabhyupagamArthe varttate, 'Da' iti ca 'Devemi taMti layAmi-atikra-1 CSC -- JABERatinintamatara Aansorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~88~
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [687], bhASyaM [119...] Avazyaka- // 264 // hAribhadrImAmi tat, kenetyAha-upazamena hetubhUtena, 'eSaH anantaroktaH prAkRtazailyA mithyAduSkRtapadasyAkSarArtha iti 'samAsena' yavRttiH saGkepeNeti gAthArthaH // Aha-kathamakSarANAM pratyekamuktArthateti, padavAkyorevArthadarzanAditi, atrocyate, iha yathA vAkyaikadezatvAtpadasyArtho'sti tathA padaikadezatvAdvArtho'pyavaseya iti, anyathA padasyApyarthazUnyatvaprasaGgaH, pratyekamakSareSu tada-3 bhAvAditi, prayogazca-iha yadyatra pratyekaM nAsti tatsamudAye'pi na bhavati, pratyekamabhAvAt, sikatAtailavaditi, iSyate ca varNasamudAyAtmakasya padasyArthaH, tasmAttadanyathA'nupapattervArtho'pi pratipattavya ityalaM prasaGgeneti / dvAram 2 / sAmprataM tathAkAro yasya dIyate tatpatipipAdayiSayA''ha kappAkappe pariNiTTiyasa ThANesu paMcasu Thiyassa / saMjamatabaDagassa u avikappeNaM thaakaaro||688 // vyAkhyA-kalpo vidhirAcAra iti paryAyAH, kalpaviparItastvakalpaH, jinasthavirakalpAdirvA kalpaH, carakAdidIkSA punarakalpa iti, kalpazcAkalpazca kalpAkalpamityekavadbhAvastasmin kalpAkalpe, pari-samantAt niSThitaH pariniSThito, jJAnaniSThAM prApta ityarthaH, tasya, tathA tiSThantyeteSu satsu zAzvate sthAne prANina iti sthAnAni-mahAvratAnyabhidhIyante, teSu sthAneSu paJcasu sthitasya, mahAvratayuktasyetyarthaH, tathA saMyamatapobhyAmAbyaH-sampanna ityanenottaraguNayuktatAmAha, tasya kimityAha'avikalpena' nizcayena, kim?-tathAkAraH, kArya iti kriyAdhyAhAra iti gAthArthaH / idAnIM tathAkAraviSayapratipAdanAyAha 4 // 26 // vAyaNapaDimuNaNAe ubaese suttasthkhnnaae|abithmeyNti tahA paDimuNaNAe thkaaro|| 689 // daarN|| vyAkhyA-vAcanA-sUtrapradAnalakSaNA tasyAH pratizravaNa-pratizravaNA tasyAM vAcanApratizravaNAyAM, tathAkAraH kAryaH, 2557 JABERatonintamational RIandiarayam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~89~
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [689], bhASyaM [119...] prata sUtrAMka 25 etaduktaM bhavati-gurau vAcanAM prayacchati sati sUtraM gRhNAnena tathAkAraH kAryaH, tathA sAmAnyenopadeze-cakravAlasAmAcArIpratibaddhe guroranyasya vA sambandhini tathAkAraH kAryaH, tathA 'suttaasthakahaNAe'tti sUtrArthakathanAyAM, vyAkhyAna ityarthaH, kim-tathAkAraH kAryaH, tathAkAra iti ko'rtha iti ?, Aha-avitathametat yadAhuyUMyamiti, na kevalamukkevevArtheSu tathAkArapravRttiH, tathA 'paDisuNaNAe' tti pratipRcchottarakAlamAcArye kathayati sati pratizravaNAyAM ca tathAkArapravRttiriti, cazabdalopo'tra draSTavya iti gAthArthaH // sAmprataM svasthAne svasthAne khalvicchAkArAdiprayoktuH phalapratipAdanAyAhajassa ya icchAkAro micchAkAroya pariciyA do'vi / taioya tahakAro na dullamA soggaI tassa // 690 // | vyAkhyA-yasya cecchAkAro mithyAkArazca paricitI dvAvapi tRtIyazca tathAkAro na durlabhA sugatistasyeti gAthA nigadasiddhaiva / dvAra 3 // sAmpratamAvazyakInaipedhikIdvAradvayAvayavArthamabhidhitsuH pAtanikAgAthAmAha AvassiyaM ca Nito jaM ca aiMto nisIhiyaM kuNai / eyaM icchaM nAu gaNivara ! tumbhatie NiuNaM / / 691 // 18 ___ vyAkhyA--ziSyaH kilAha-Avassiya'ti AvazyikI-pUrvokA sAmAvazyikI ca ninto nirgacchan yAM ca 'atito' tti Agacchan , pravizannityarthaH, naiSedhikoM karoti, 'etad AvazyikInaSedhikIdvayamapi svarUpAdibhedabhinnaM icchAmi jJAtuM he gaNivara! yuSmadantike 'nipuNe sUkSmaM jJAtumicchAmIti kriyAvizeSaNamiti gAthArthaH / evaM ziSyeNoke satyAhAcAryaH 2% SCRECORRORMAILY anukrama T NEHDaroo pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~90~
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka // 265 // Jus Educat [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1/2 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA -], niryuktiH [ 692 ], bhASyaM [119...] AvassiyaM ca rNito jaM ca ahaMto NisIhiyaM kuNai / vaMjaNameyaM tu duhA attho puNa hoi so ceva / / 692 / / vyAkhyA - AvazyakIM ca nirgacchan yAM ca pravizannaiSedhika karoti, 'vyaJjanaM' zabdarUpaM 'etaM tu duhatti etadeva zabdarUpaM dvidhA, arthaH punarbhavatyAvazyikIrnaSedhikyoH 'sa eva' eka eva yasmAdavazyaM karttavyayogakriyAssvazyakI niSiddhAtmanazcAticareibhyaH kriyA naiSedhikIti, na hyasAvapyavazyaM karttavyaM vyApAramula pravarttate, Aha-yadyevaM bhedopanyAsaH kimartham ?, ucyate, kvacit sthitigamanakriyAbhedAdabhidhAnabhedAcceti gAthArthaH / Aha-'Avazyaka ca nirgacchannityuktaM, tatra sAdhoH kimavasthAnaM zreya utATanamiti 1, ucyate, avasthAnamiti, katham ?, yata Aha egagassa pasaMtassa na hoMti iriyAiyA guNA hoMti / gaMtavvamavastaM kAraNaMmi AvassiyA hoi / / 293 // vyAkhyA - ekamapram - AlambanamasyetyekAgrastasya sa cAprazastAlambano'pi bhavatyata Aha- 'prazAntasya' krodharahitasya tiSThataH, kim ?, na bhavanti IryAdayaH, IraNamIya-gamanamityarthaH ihe kArya karma IrSyAzabdena gRhyate, kAraNe kAryopacA rAdU, IrSyA AdI yeSAmAtmasaMyamavirAdhanAdInAM doSANAM te IryAdayo na bhavanti, tathA 'guNAzca' svAdhyAyadhyAnAdayo bhavanti, prAptaM tarhi saMyatasyAgamanameva zreya iti tadapavAdamAha-na cAvasthAne khalUktaguNasambhavAnna gantavyameva, kintu 'gantayamavassaM kAraNaMmi' gantavyam 'avazyaM' niyogataH 'kAraNe' guruglAnAdisambandhini, yatastatrAgacchato doSA iti, tathA ca * gamyayapaH karmAdhAre iti paJcamI tathA cAvicArAnAzrityarthaH For Prints at Use Only hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~91~ // 265 // incibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [693], bhASyaM [119...] %A4-k kAraNe garachataH 'AvassiyA hoI' AvazyikI bhavatIti gAthArthaH // Aha-kAraNena gacchataH kiM sarvasyaivAnazyakI bhavati uta neti !, neti, kasya tarhi ?, ucyate, AvassiyA u AvassaehiM savvehi juttajogissa / maNavayaNakAyagutidiyassa AvassiyA hoi // 394 // / vyAkhyA-AvazyikI tu 'AvazyakaiH pratikramaNAdibhiH sarvairyuktayogino bhavati, zeSakAlamapi niraticArasya kriyAsthasyeti bhAvArthaH, tasya ca guruniyogAdinA pravRttikAle'pi 'maNa'ityAdi pazcAI manovAkAyendriyairgupta iti samAsaH, tasya, kim ?-AvazyikI bhavati, indriyazabdasya gAthAbhaGgabhayAdvyavahitopanyAsaH, kAyAtpRthagindriyagrahaNaM prAdhAnyakhyApanArtham , asti cAyaM nyAyaH-'sAmAnyagrahaNe satyapi prAdhAnyakhyApanArtha bhedenopanyAso' yathA-brAhmaNA AyAtA vaziSTo'pyAyAta iti gAthArthaH / uktA''vazyikI, sAmprataM naiSedhikI pratipAdayannAha senaM ThANaM ca jahiM ceei tahiM nisIhiyA hoi / jamhA tattha nisiddho teNaM tu nisIhiyA hoi // 695 // | vyAkhyA-zerate'syAmiti zayyA-zayanIyasthAnaMtAM zayyAM 'sthAnaM ceti sthAnamUlasthAnaM, kAyotsargaH, yatra 'cetyte| 'citI sajJAne' anubhavarUpatayA vijAnAti vedayatItyarthaH, athavA 'cetayate' iti karoti, zayanakriyAM ca kurvatA nizcayataH zayyA; kriyA kRtA bhavati, tatazca yatra svapitItyarthaH, cazabdo vIrAsanAdyanuktasamuccayArthaH, athavA tuzabdArthe draSTavyaH, sa ca vizeSaNArthaH, katham , pratikramaNAdyAzeSakRtAvazyakaH sannanujJAto guruNA zayyAM sthAnaM ca yatra cetayate 'tatra' evaM-18 *kAraNAt pa0 + kimucyate pra0 namuktaM ma0 zayyA pra0. pratikramaNAdhazeSaiH kAH samApitAvazyakakRtya eyarthaH. RCRACKGRO904 JAMES ind pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~92~
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [695], bhASyaM [119...] (40) * Avazyaka- vidhasthitikriyAviziSTa eva sthAne naiSedhikI bhavati, nAnyatra, kimityata Aha-yasmAttatra niSiddho'sau tenaiva kAraNenahAribhadrInaSedhikI bhavati, niSedhAtmakatvAttasyA iti gAthArthaH // pAThAntaraM vA yavRttiH // 21 // senaM ThANaM ca jadA ceteti tayA nisIhiyA hoi / jamhA tadA niseho nisehamaiyA ca sA jeNaM // 696 // vibhAgaH1 iyamuktArthatvAtsugamaiva / anena granthena mUlagAthAyAH 'AvazyikI ca nirgacchan yAM cAgacchan naiSedhikI karoti davyaJjanametad dvedhe' tyetAvat sthitirUpanaipedhikIpratipAdanaM vyaJjanabhedanivandhanamadhikRtya vyAkhyAtam / amumevArthamupasa bihIvurAha bhASyakAra:4 AvassiyaM caNito jaMca aiMto nisIhiyaM kuNai / sejANisIhiyAe NisIhiyAabhimuhohoI ||120||(bhaa) | vyAkhyA-AvazyikI ca nirgacchan yAM cAgacchan naiSedhikIM karoti tadetad vyAkhyAtam , upalakSaNatvAtsaha tRtIyapAdena 'vyaJjanametad dvive' tyaneneti / sAmpratam 'arthaH punarbhavati sa eveti gAthAvayavArthaH pratipAdyate-tatthameka evArthoM bhavati-yasmASedhikyapi nAvazyakarttavyavyApAragocaratAmatItya vartate, yataH pravizan saMyamayogAnupAlanAya zeSaparijJAnArtha cetthamAha / 'sejjAnisIhiyAe nisIhiyAabhimuho hoItti zayyaiva naiSedhikI tasyAM zayyAnaSedhikyAM viSayabhUtAyAM, // 266 // kim, zarIramapi naiSedhikItyucyata iti, ata Aha-zarIranaiSedhikyA AgamanaM pratyabhimukhastu, ataH saMvRtagAtrairbhavitavyamiti sajJAM karotIti gAthArthaH // itazcaika evArtho yata bhAhajohoha nisiddhappA nisIhiyA tassa bhaavohoi|annisiddhss nisIhiya kevalamettaMhabaha sho||121|| (bhA0) - - - JainEaimar atiana pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~93~
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [696...], bhASyaM [121] 96RROSAROKAR Ma vyAkhyA-yo bhavati niSiddhAtmA-niSiddho mUlaguNottaraguNAticArebhyaH AtmA theneti samAsaH, naiSedhikI 'tasya' niSiddhAtmano 'bhAvataH' paramArthato bhavati, na niSiddho'niSiddhaH uktebhya evAticArebhyaH tasya aniSiddhasya-anupayuktasyAgacchataH naipedhikI, kim ?-'kevalamecaM havai saddoM' kevalaM zabdamAtrameva bhavati, na bhAvata iti gAthArthaH / Aha-yadi nAmaivaM tata ekArthatAyAH kimAyAtamiptiA, acyate, niSiddhAtmano naiSedhikI bhavatItyukta, saca AvassayaMmi jutto niyamaNisiddhotti hoi naayvvo| ahavA'vi NisiddhappA NiyamA Avassae jutto||122 // dAraM (bhASyam ) vyAkhyA-'Avazyake' mUlaguNottaraguNAnuSThAnalakSaNe yuktaH 'niyamanisiddhotti hoi nAyaSo' niyamena niSiddho niyamaniSiddha 'iti' evaM bhavati jJAtavyaH, Avazyikyapi cAvazyakayuktasyaivetyata ekArthateti / athaveti prakArAntaradarzanArthaH, apizabdasya vyavahitaH sambandhaH, niSiddhAtmA'pi niyamAdAvazyake yukto yataH ato'pyekArthateti, pAThAntaraM vA 'ahavAvi [nisiddhappA siddhArNa aMtiyaM jAItti, asthAyamarthaH-evaM kriyAyA abhedenAvazyakInaSedhikyorekArthatokA, iha tu kAryAbhedeno-| cyate, athavA niSiddhAtmA'pi siddhAnAmantika-sAmIpyaM 'yAti' gacchati, apizabdAvAvazyakayuko'pi, ataH kAryAbhedA-16 dekArthateti gAthArthaH / / dvAra 4-5 // sAmpratamApRcchAdidvAracatuSTayamekagAthayaiva pratipAdayannAhaApucchaNA u kaje puvanisiDeNa hoi paDipucchA / puSvagahieNa chaMdaNa NimaMtaNA hoagahieNaM // 697 // vyAkhyA-AmacchanamApRcchA sA ca kartumabhISTe kArye pravarttamAnena guroH kAryA-ahamidaM karomIti / dvAra tathA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~94~
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [697], bhASyaM [122] Avazyaka- yavRttiH // 26 // pUrvaniSiddhena satA bhavatedaM na kAryamiti, utpanne ca prayojane kattukAmena 'hoti paDipucchatti pratipRcchA kartavyA bhavati, | pAThAntaraM vA-'puvaniutteNa hoi paDipucchA pUrvaniyuktena satA yathA bhavatedaM kAryamiti tatkartukAmena guroH prtipRcchaa| kartavyA bhavati-ahaM tatkaromIti, tatra hi kadAcidasau kAryAntaramAdizati samAptaM vA tena prayojanamiti / dvAraM vibhAgaH1 tathA pUrvagRhItenAzanAdinA chandanA zeSasAdhubhyaH karttavyA-idaM mayA'zanAdyAnItaM yadi kasyacidupayujyate tato'sAvicchAkAreNa grahaNaM karotviti / dvAraM 8 / tathA nimantraNA bhavatyagRhItenAzanAdinA ahaM bhavato'zanAthAnayAmIti gAthArtha dvAra 9 // idAnImupasampadvArAvayavArthaH pratipAdyate-sA copasampad dvidhA bhavati-gRhasthopasampatsAdhUpasampacca, tatrAstA tAvad gRhasthopasampat, sAdhUpasampatpatipAdyate-sA ca trividhA-jJAnAdibhedAda, Aha ca uvasaMpayA ya tivihA NANe taha dasaNe caritte ya / dasaNaNANe tivihA duvihA ya carittaaTThAe // 698 // ___ vyAkhyA-upasampaca trividhA 'jJAne' jJAnaviSayA tathA darzanaviSayA cAritraviSayA ca, tatra darzanazAnayoH sambandhinI trividhA dvividhA ca cAritrArthAyeti gAthArthaH // tatra yaduktaM-'darzanajJAnayotrividheti tatpratipAdayazAha vattaNA saMdhaNA ceva, gahaNaM suttatthatabhae / veyAvace khamaNe, kAle AvakahAi ya // 699 // vyAkhyA vartanA sandhanA caiva grahaNamityetatritayaM 'suttatthatadubhaeti sUtrArthobhayaviSayamavagantavyamiti, etadartha / / 267 // mupasampadyate, tatra vartanA prAggRhItasyaivAsthirasya sUtrAderguNanamiti, sandhanA tu tasyaiva pradezAntaravismRtasya melanaM ghaTanA| yojanA ityarthaH, grahaNaM punaH tasyaiva tatprathamatayA AdAnamiti, etatritayaM sUtrArthobhayaviSayaM draSTavyam , evaM jJAne nava Jantain Pro pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~95
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [699], bhASyaM [122...] OM4%15 prata sUtrAMka SRIRS50 bhedAH, darzane'pi darzanaprabhAvanIyazAstra viSayA eta eva draSTavyA iti, atra ca sandiSTaH sandiSTasyopasampadyate ityAdicaturbha-1 nikA, prathamaH zuddhaH zeSAstvazuddhA iti, 'dvividhA ca cAritrArthAya'ti yaduktaM tatpradarzanAyAha-'veyAvacce khamaNe kAle AvakahAi ya' cAritropasampad vaiyAvRtyaviSayA kSapaNaviSayA ca, iyaM ca kAlato yAvatkathikA ca bhavati, cazabdAditvarA ca bhavati, etaduktaM bhavati-cAritrArthamAcAryAya kazcidvaiyAvRttyakaratvaM pratipadyate, saca kAlata itvaro yAvatkathikazca bhava-18 tIti gAthAsamAsArthaH // sAmpratamayamevArtho vizeSataH pratipAdyate-tatrApi sandiSTena sandiSTasyopasampadAtavyeti mauliko'yaM guNa iti, etatprabhavatvAdupasampada iti, ataH amumevArthamabhidhitsurAha saMdiDo saMdivassa ceva saMpajaI u emAI / caubhaMgo etthaM puNa paDhamo bhaMgo havai suddho // 700 // . vyAkhyA-'sandiSTo' guruNA'bhihitaH sandiSTasyaivAcAryasya yathA amukasya sampadyatAM upasampadaM prayaccheta ityarthaH, evamAdizcaturbhaGgaH, sa cAyaM-tadyathA-sandiSTaH sandiSTasyokta eva, sandiSTaH asandiSTasyAnyasyA''cAryasyeti dvitIyaH, asandiSTaH sandiSTasya, na tAvadidAnI gantavyaM gantavyaM tvamukasyeti tRtIyaH, asandiSTaH asandiSTasya-na tAvadidAnI gantavyaM na cAmukasyeti, atra punaH prathamo bhaGgo bhavati zuddhaH, punaHzabdasya vizeSaNArthatvAt dvitIyapadenAvyavacchitti|nimittamanve'pi draSTacyA iti gAthArthaH // sAmprataM varttanAdisvarUpapratipAdanAyAhaadhirassa puvagahiyassa vattaNA jaM ihaM thirIkaraNaM / tasseva paesaMtaraNaTThassa'NusaMdhaNA ghaDaNA // 701 // AcAryasa. anukrama T pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~96~
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [702], bhASyaM [122...] Avazyaka yavRttiH IR68 // gahaNaM tappaDamatayA mutte atthe ya tadubhae ceva / asthaggahaNaMmi pAyaM esa vihI hoi NAyabdo // 702 // hAribhadrIgAthAdvayaM nigadasiddhameva / navaraM-prAyograhaNaM sUtragrahaNe'pi kazcidbhavatyeva pramArjanAdiriti jJApanArtham // sAmpratama vibhAgaH1 dhikRtavidhipradarzanAya dvAragAthAmAha majaNaNisejjaakkhA kitikamussagga baMdaNaM jeDe / bhAsaMto hoI jeTTo no pariyAraNa to vande // 703 // etadvyAcikhyAsayaivedamAhaThANaM pamajjiUNaM doNNi nisijAu hoMti kaaybbaa|egaa guruNo bhaNiyA vitiyA puNa hoMti akkhANaM // 704 // nigada siddhA, nabaram-'akvANa ti samavasaraNasya, na cAkRtasamavasaraNena vyAkhyA karttavyetyutsargaH // vyAkhyAtaM dvAratrayaM, kRtikarmadvAravyAcikhyAsayA''ha do gheva mattagAiM khele taha kAiyAe bIyaM tu / jAvaiyA ya suNetI savve'vi ya te tu vaMdati // 705 // nigadasiddhaiva, navaraM mAtraka-samAdhiH, kRtikarmadvAra eva ca vizeSAbhidhAnamaduSTamiti, arddhakRtavyAkhyAnotthAnAnutthAnAbhyAM palipanthA''tmavirAdhanAdayazca doSA bhAvanIyA iti dvAram / adhunA kAyotsargadvAraM vyAcikhyAsurAha C // 268 // savye kAussarga kareMti savve puNo'vi caMdaMti / NAsapaNe NAidUre guruvayaNapaDicchagA hoti // 706 // vyAkhyA-sarve zrotAraH 'zreyAMsi bahuvinAnI'tikRtvA tadvighAtAyAnuyogaprArambhanimitvaM kAyotsarga kurvanti, taM | JABERahati andiorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~97~
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [706], bhASyaM [122...] cotsArya sarve punarapi vandante, tato nAsanne nAtidUre vyavasthitAH santaH, kim ?- guruvacanapratIcchakA bhavanti-zRNvantIti gAthArthaH // sAmprataM zravaNavidhipratipAdanAyAhaNihAvigahAparivajiehiM gusehiM paMjaliuDehiM / bhattibahumANapuvvaM uvauttehiM suNeyadhvaM / / 707 // abhikakhaMtehiM suhAsiyA vayaNAI asthasArAI / vimhiyamuhahiM harisAgaehiM harisaM jaNatehiM // 708 // gAthAdvayaM nigadasiddhaM / navaraM 'harisAgaehiM ti saJjAtaharityarthaH, anyeSAM ca saMvegakAraNAdinA harSe janayaniH, evaM ca zRNvadbhistairguroratIva paritoSo bhavatIti // tataH kimityAha gurupariosagaeNaM gurubhattIe taheva viNaeNaM / icchiyasutsasthANaM khippaM pAraM samuvati / / 709 // vyAkhyA-'guruparitoSagatena' guruparitoSajAtena satA gurubhaktyA tathaiva vinayena, kim , samyaksadbhAvaprarUpaNayA dAIpsitasUtrArthayoH 'kSi' zIghraM pAraM samupayAnti-niSThAM vajantIti gaathaarthH|| vakkhANasamattIe jogaM kAUNa kAiyAINaM / vaMdati tao jeDaM aNNe puvvaM ciya bhaNanti // 710 // nigadasiddhA / navaram , anye AcAryA itthamabhidadhati-kila pUrvameva vyAkhyAnArambhakAle jyeSThaM vandanta iti / dvAragAthApazcArdhamAkSepadvAreNa prapaJcato vyAcikhyAsurAhacoeti jaihu jiTTho kahiMci suttsthdhaarnnaaviglo| vakkhANaladdhihINo niratyayaM vaMdaNaM taMmi // 711 // nigadasiddhA / navaraM nirarthaka vandanaM, tasmiMstatphalasya pratyuccArakazzravaNasyAbhAvAditi bhAvanA / pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~98~
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka // 269 // Educato [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [711], bhASyaM [122...] aha vayapariyArahiM lahugo'vi bhAsao ihaM jeho| rAyaNiyavaMdaNe puNa tassavi AsAyaNA bhaMte / / / 712 / / vyAkhyA - atha vayaHparyAyAbhyAM laghurapi bhASaka eveha jyeSThaH parigRhyate, ratnAdhikavandane punaH tasyApyAzAtanA bhadanta ! prApnoti, tathAhi na yujyata eva cirakAlaprabrajitAn laghorvandanaM dApayitumiti gAthArthaH // itthaM parAbhi prAyamAzaGkayAha--- jaba mAiehiM lahuo suttatyadhAraNApaDuo / vakkhANalaDimaMto so ciya iha gheppaI jeTho // 713 // vyAkhyA - prakaTArthI / AzAtanAdoSaparijihIrSayA tvAha AsANAvi vaM paca jiNavaghaNabhAsayaM jamhA vaMdaNayaM rAiNie teNa guNepi so caiva // 714 // prakAyaiva / navaraM 'tena guNena' arhadavacanavyAkhyAnalakSaNeneti / idAnIM prasaGgato vandanaviSaya eva nizcayavyavahAra|nayamatapradarzanAyAha na vao ettha pamANaM na ya pariyAo'vi NicchayamaeNaM / vavahArao va jujai ubhayanayamayaM puNa pamANaM / / 715 / / vyAkhyAna 'vayaH' avasthAvizeSalakSaNam 'atra' candanakavidhau pramANaM, na ca 'paryAyo'pi' pravrajyApratipattilakSaNaH 'nizcayamatena' nizcayanayAbhiprAyeNa, jyeSThavandanAdivyavahAralopAtiprasaGganivRttyarthamAha-vyavahAratastu yujyate, kimatra pramANamiti sandehApanodArthamAha-ubhayanayamataM punaH pramANamiti gAthArthaH // prakRtamevArtha samarthayannAha - nicchayao dunneyaM ko bhAve kammi vahaI samaNo ? | vavahArao u kIraha jo puvvaThio caritaMmi || 716 / / For Patenty hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~99~ // 269 // Jaincibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Jus Educat [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryukti: [ 716], bhASyaM [ 123] vyAkhyA - nizcayato durjJeyaM ko bhAve kasmin prazaste'prazaste vA varttate zramaNa iti, bhAvazceha jyeSThaH, tatazcAnatizayinaH vandanakaraNAbhAva eva prApta ityato vidhimabhidhitsurAha-vyavahAratastu kriyate vandanaM 'yaH pUrvasthitazcAritre' yaH prathamaM pravrajitaH sannanupalabdhAticAra iti gAthArthaH // Aha- samyak tadgatabhAvAparijJAne sati kimityetadevamiti, ucyate, vyavahAraprAmANyAt, tasyApi ca balavasvAd, Aha ca bhASyakAra: vavahAro'vihu balavaM jaM chaumatthaMpi baMdaI arahA / jA hoi aNAbhiNNo jANato ghamayaM eyaM // 123 // (bhA0 ) vyAkhyA -- vyavahAro'pi ca valavAneva, 'yad' yasmAt chadmasthamapi pUrvaratnAdhikaM gurvAdi vandate 'arhannapi kevalyapi, apizabdo'trApi sambadhyate / kiM sadA 1, netyAha-'jA hoi aNAbhinnoti yAvad bhavatyanabhijJAtaH yathA'yaM kevalIti, kimiti vandata iti, ata Aha-jAnan dharmatAmetAM vyavahAranayabalAtizayalakSaNAmiti gAthArthaH // Aha-yadyevaM sutarAM vayaHparyAyahInasya tadadhikAn bandApayitumayuktam, AzAtanAprasaGgAditi, ucyate, ettha u jiNavayaNAo suttAsAyaNabahuttadosAo / bhAtagajeDagassa u kAyadhvaM hoi kikammaM // 717 // vyAkhyA -- ' atra tu ' vyAkhyAprastAva vandanAdhikAre 'jinavacanAt ' tIrthakaroktatvAt tathA ca avandyamAne sUtrAzAtanAdopabahutvAt 'bhASamANajyeSThasyaiva' pratyuccAraNasamarthasyaivetyarthaH, kiM ?, karttavyaM bhavati 'kRtikarmma' vandanamiti gAdhArthaH // *prApnotItyataH pra0. For Parts at Use Only bray org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~100~
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [717], bhASyaM [123...] (40) Avazyaka- evaM tAvad jJAnopasampadvidhiruktaH, darzanopasampadvidhirapyanenaiva tulyayogakSematvAdukta eva veditavyaH, tathA ca darzana- hAribhadrI18prabhAvanIyazAstraparijJAnArthameva darzanopasampaditi // adhunA cAritropasampadvidhimabhidhAtukAma Aha yavRtti // 27 // duvihA ya caritamI yAvacce taheva khamaNe ya / NiyagacchA aNNaMmi ya sIyaNadosAiNA hoti // 718 // vibhAgaH1 vyAkhyA-dvividhA ca cAritraviSayopasampad vaiyAvRttyaviSayA tathaiva kSapaNaviSayAca, Aha-kimatropasampadA, svagaccha eva tarakasmAnna kriyata iti, ucyate, nijagacchAdanyasmin gamanaM sIdanadoSAdinA bhavati gacchasya, AdizabdAdanyabhAvAdiparigraha iti gAthArthaH // ittariyAivibhAsA veyAvacaMmi taheba khamaNe y| avigiDhavigiTThami ya gaNiNo gacchassa pucchAe // 719 // vyAkhyA-iha cAritrArthamAcAryasya kazcidvaiyAvRtyakaratvaM pratipadyate, sa ca kAlata itvaro yAvatkathikazca bhavati, AcAryasyApi vaiyAvRtyakaro'sti vA na vA, tatrAyaM vidhiH-yadi nAsti tato'sAviSyata eva, athAsti sa itvaro vA syAdyAvakathiko vA, Agantuko'pyevaM dvibheda eva, tatra yadi dvAvapi yAvatkathiko tatazca yo labdhimAn sa kAryate, itarastUpAdhyAyAdibhyo dIyate iti, atha dvAvapi labdhiyuktau tato vAstavya eva kAryate, itarastUpAdhyAyAdibhyo dIyata iti, atha necchati tato vAstavya eva prItipurassaraM tebhyo dIyate, Agantukastu kAryata iti, atha prAktano'pyupAdhyAyAdibhyo 8 // 27 // necchati tata Agantuko visayaMta eva, atha vAstavyo yAvatkadhika itarastvitvara ityatrApyevameva bhedAH kartavyAH yAvadAgantuko visajyaMte, nAnAtvaM tu vAstavya upAdhyAyAdibhyo'nicchannapi prItyA vizrAmyata iti, atha vAstavyaH khasvitvaraH / Miaminary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~101~
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti : [719], bhASyaM [123...] (40) SACREASE Agantukastu yAvatkathikaH, tato'sau vAstavyo'vadhikAlaM yAvaduSAdhyAyAdibhyo dIyate, zeSaM pUrvavat , atha dvAvapItvarau tatrApyeka upAdhyAyAdibhyaH kAryate zeSaM pUrvavad, anyatamo vA'vadhikAlaM yAvaddhAryata ityevaM yathAvidhinA vibhASA kAryeti / uktA vaiyAvRtyopasampat, sAmprataM kSapaNopasampatpratipAdyate-cAritranimitta kazcitkSapaNArthamupasampadyate, saca kSapako dvividhaH-itvaro yAvatkathikazca, yAvatkathika uttarakAle'nazanakartA, itvarastu dvidhA-vikRSTakSapako'vikRSTakSapakazca, tatrASTamAdikSapako vikRSTakSapakaH, caturthaSaSTakSapakastvavikRSTa iti / tatrAyaM vidhiH-avikRSTakSapaka khatvAcAryeNa praSTavyaH-he AyuSman ! pAraNake tvaM kIdRzo bhavasi ?, yadyasAvAha-lAnopamaH, tato'sAvabhidhAtavyaH-alaM tava kSapaNena, svAdhyAyavaiyAvRtyakaraNe yala kuru, itaro'pi pRSTaH sannevameva prajJApyate, anye tu byAcakSate-vikRSTakSapakaH pAraNakakAle glAnakalpatAmanubhavannapISyata eva, yastu mAsAdikSapako yAvatkathiko vA sa iSyata eva, tatrApyAcAryeNa gacchaH praSTavyo-yathA'yaM | kSapaka upasampadyata iti, anApRcchaya gacchaM saGgacchataH sAmAcArIvirAdhanA, yataste sandiSTA apyupadhipratyupekSaNAdi tasya na kurvanti, atha pRSTA bruvate yathA'smAkaM ekaH kSapako'styeva, tasya kSapaNaparisamAptAvasya kariSyAmaH, tato'sau dhriyate, atha necchanti tatastyajyate, atha gacchastamapyanumanyate tato'sAviSyata eva, tasya ca vidhinA pratIcchitasyodvarttanAdi kArya, yatpunaH pramAdato'nAbhogato vA na kurvanti ziSyAstadA''cAryeNa codanIyA ityalaM prasaGgena iti gaathaangkH|| cAritropasampadvidhivizeSapratipAdanAyAha ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~102
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [720], bhASyaM [123...] (40) aavshyk||27|| prata SCS sUtrAMka uvasaMpanno jaM kAraNaM tu taM kAraNaM apUreto / ahavA samANiyamI sAraNayA vA visaggo vA // 720 // dAraM // hAribhadrI yavattiH vyAkhyA-upasampanno 'yatkAraNaM' yannimittaM, tuzabdAdanyacca sAmAcAryantargataM kimapi gRhyate, 'tatkAraNaM' vaiyAvRtyAdi 'apUrayan' akurvan , yadA vartata ityadhyAhAraH, kim ?-tadA 'sAraNayA vA visaggo vA tadA tasya 'sAraNA' codanA vA kriyate, avinItasya punaH visoM vA-parityAgo vA kriyata iti, tathA nApUrayanceva yadA vattate tadaiva sAraNA kA visargo vA kriyate, kiM tu ? 'ahavA samANiyami'tti athavA parisamAptiM nIte abhyupagataprayojane smAraNA vA kriyate, yathA-samAptaM, tadvisargo veti gAthArthaH // uktA saMyatopasampat , sAmprataM gRhasthopasampaducyate-tatra sAdhUnAmiyaM sAmAcArI-sarvatraivAdhvAdiSu vRkSAyadho'pyanujJApya sthAtayaM, yata AhaittariyaM pina kappai avidinnaM khalu progghaaiisuN| ciTTitu nisiittu va taiyabvayarakkhaNaTThAe // 721 // vyAkhyA-'itvaramapi' svalpamapi, kAlamiti gamyate, na kalpate avidattaM khalu parAvagrahAdiSu, AdizabdaH parAvanahAnekabhedaprakhyApakaH, kiM na kalpate iti ?, Aha-'sthAtuM' kAyotsarga karnu 'niSIditum upaveSTuM, kimityata Aha-'taiyabayarakkhaNaDAe' adattAdAnaviratyAkhyatRtIyatratarakSaNArtha, tasmAdbhikSATanAdAvapi vyAghAtasambhave kvacit sthAtukAmenAnu- " jJApya svAminaM vidhinA sthAtavyam , aTavyAdigvapi vizramitukAmena pUrvasthitamanujJApya sthAtavyaM, tadabhAve devatAM, yasyAH so'vagraha iti gAthArthaH / utA dazavidhasAmAcArI, sAmpratamupasaMharamAha anukrama JHNERurane ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~103~
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [722], bhASyaM [123...] evaM sAmAcArI kahiyA dusahA samAsao esA / saMjamatabayANaM nigragaMdhANaM maharisINaM / / 722 // nigadasiddhA / sAmAcArthyAsevakAnAM phalapradarzanAyAha--- evaM sAmAyAriM juMjaMtA crnnkrnnmaausaa| sAhU khavaMti kammaM aNegabhavasaMciyamaNaMtaM // 723 // nigadasiddhA eva / idAnIM padavibhAgasAmAcAryyAH prastAvaH, sA ca kalpavyavahArarUpA bahuvistarA svasthAnAdavaseyA, ityuktaH sAmAcAryupakramakAlaH, sAmprataM yathA''yuSkopakramakAlaH pratipAdyate sa ca saptadhA, tadyathA ajjhavasAnimitte AhAre vepaNA parAdhAe / phAse ANApANu sattavihaM jhijae AI || 724 // vyAkhyA - adhyavasAnameva nimittam adhyavasAnanimittaM tasminnadhyavasAna nimitte sati, athavA adhyavasAnaM rAgasnehabhayabhedena tridhA tasminnadhyavasAne sati, tathA daNDAdike nimitte sati, AhAre pracure sati, vedanAyAM nayanAdisamba ndhinyAM satyAM parAdhAto garttApAtAdisamutthastasmin sati, sparze bhujaGgAdisambandhini, prANApAnayornirodhe, kim ?, sarvatraiva kriyAmAha- 'saptavidhaM saptaprakAramevaM bhidyate Ayuriti gAthAsamudAyArthaH // avayavArthastUdAharaNebhyo'vaseyaH, tAni cAmUni - rAgAdhyavasAne sati bhidyate AyuryathA esa gAvIo hariyAo, tAhe kuDhiyA pacchao laggA tehiM niyattiyAo, tatthego taruNo atisayadivarUvadhArI 1 ekasya gAvo hatAH, tadA grAmAdhipAH ( ArakSakAH ) paJcAlAH tairnivarttitAH, sabaikaH taruNo 'tizayadivyarUpadhArI For the Only incibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH AyuSya upakramasya sapta kAraNAni ~ 104~
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [724], bhASyaM [123...] bhAvazyaka-tisio gAma paviDo, tassa taruNIe nINiyamudagaM, so ya pIto, sA tassa aNurattA, hokAraMtassaviNa ThAti, so uThittA hAribhadrI gato, sAvi taM paloeMtI taheva u[yatteti, jAhe addisso jAo tAhe tahaThiyA ceva rAgasaMmohiyamaNA uyallA evaM rAgajjha- yavRttiH // 27 // RTMENT vasANe bhijati aauNti| tathA snehAdhyavasAne sati bhidyate AyuryathA-egassavANiyagassa taruNI mahilA, tANi paropparama-vibhAgaH1 tIvamaNurattANi, tAhe so vANijageNa gato, paDiniyatto vasahi ekkAheNa Na pAvai, tAhe vayaMsagA se bhaNati-picchAmo kiM sacco aNurAgo na vatti ?, tato egeNAgaMtUNa bhaNiyA-so mautti, tIe bhaNiyaM-kiM saccaM?, saccaM saJcaMti, tato tinnivAre pucchittA mayA, iyarassa kahiyaM, so'vi taha ceva mato / evaM snehAdhyavasAne sati bhidyate Ayuriti, Aha-rAgasnehayoH kaH prativizeSa iti?, ucyate, rUpAdyAkSepajanitaH prItivizeSo rAgaH, sAmAnyastvapatyAdigocaraH sneha iti, bhayAdhyavasAne bhidyate AyuryathA somilasyeti-bAravatIe vAsudevo rAyA, vasudevo se piyA devaI mAyA, sA kaMci mahilaM| puttassa tharNa deti dahaNa addhitiM pagayA, vAsudeveNa pucchiyA-ammo ! kIsa addhitiM pakaresi!, tIe bhaNiyaM // 27 // tRSito grAma praviSTaH, tasmai taraNyA''nItamudakaM, saca pItavAn, sA tamicanurakA, huzAravatyapi na tiSThati, sa utthAya gataH, sApi taM pralokayantI tayaiva sthiteti (2) badA'dRzyo jAtastadA tathAsthitaba rAgasaMmUdamanA mRtA / evaM rAgAdhyavasAnena bhidyate Ayuriti / ekasya vaNivataruNI mahilA, to parasparamatIva anuraktI, tadA sa vANijyAya gataH, pratinivRttI yasatimekAhena na prApsyati, tadA vayasvAlasya bhaNanti-prekSAmahe kiM satyo'nurAgo ca yeti, tata ekenAgatya bhaNitA-sa mRta iti, tavA bhaNitam-sisrya, satyaM satyamiti, tataHtrI vArAn pRSThA mutA, itarI kathitaM, so'pi tathaiva mRtH| dvArikAryA vAsudevo rAjA, vasudevastasya pitA devakI mAtA, sA kAzinmahilA putrAya stanyaM dadatIM dRSTvAti prayatA, vAsudevena pRSTA-amba! kimati prakaroSi!, tayA bhaNitam * tAhe patteti pra. Jaintaa NI pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~105
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [724], bhASyaM [123...] jAta ! na me puttabhaMDeNa keNai thaNo pIutti, vAsudeveNa bhaNiyA-mA addhiti karesi, iNhi te devayANubhAveNa puttasaMpattiM karemo, devayA ArAhiyA, tIe bhaNiya-bhavissai se divapuriso puttotti, taheva jAyaM / jAyassa ya se gayasukumAlotti nAmaM kayaM / so ya sabajAdavapito suhaMsuheNa abhiramai, somilamAhaNadhUyA ya rUvavatitti pariNAvio, ariha nemissa ya aMtiyaM dharma soUNa pabaio, gato ya bhagavayA saddhiM, dhijjAiyassavi apattiyaM jAyaM / kAleNa puNo bhagavayA 8 dasaddhiM bAravatimAgao, masANe ya paDimaM Thito, diDo ya dhijjAieNa, tato kuvieNa kuDiyaMTho matthae dAUNa aMgArANaM? se bharito, tassa ya samma ahiyAsemANassa kevalaM samuppaNNaM, aMtagaDo ya saMvutto / vAsudevo ya bhagavato rihanemissa calaNajuyalaM namiUNaM sese ya sAhU vaMdiUNa pucchai-bhagavaM ! kato gayasukumAlotti?, bhagavayA kahiyaM-masANe paDimaM Thito Asi, vAsudevo tattheva gato, mato diDo, kuvieNa bhagavaM pucchio-keNesa mAriutti ?, bhagavayA bhaNiyaM-jasseva tuma jAta ! na mama putrabhANTena kenacit sanyaM pItamiti, vAsudevena bhaNitA-mAruti kArkI, idAnIM tapa devatAnubhAdhena putrasaMpatti karomi, devatA| rAjA, tayA bhaNita-bhaviSyati takhA divyapuruSaH putra iti, tathaiva jAtaM / jAtasya ca tasya gajamukumAla iti nAma kRtaM / sa ca sarvavAdarapriyaH sukhaM sukhenA| bhiramate, somilabAhmaNaduhitA ca rUpavatIti pariNAyitaH, ariSTane mezvAntike dharma zrutvA pranajitaH, gata bhagavatA sArthaH, vijAtIyasthApyaprItikaM jAtaM / kAlena punarbhagavatA sArtha dvArikAyAmAgataH, zmazAne ca pratimA sthitaH, ra dhirajAtIyena, tataH kupitena kuNDikAkaNThaM (pAlI)mastake davAjhAH tasya bhRtaH, takha ca sambagadhyasthataH kevalaM samutpannam, antakRca saMvRttaH / vAsudevazca bhagavato'riSTanemezvaraNayugalaM natvA zeSAMzca sAdhUna bandisvA pRcchati-bhagavan ! . gajamukamAla iti!, bhagavatA kathitaM-zmazAne pratimayA sthita zrAsIt, vAsudevastatraiva gataH, mRto yaH, kupitena bhagavAn pRSTaH-kenaiSa mArita iti, bhagavatA bhaNita-yasyaiva tvAM pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~106~
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [724], bhASyaM [123...] hAribhadrI Avazyaka- nayariM pavisaMta daTTaNa sIsa phuSTihItitti / dhijjAio'vi mANusANi pahAviUNa jAva nIti tAva diDo aNeNa pavisaMto16 vAsudevo, bhayasabhetassa ya se sIsaM taDitti sayasikkaraM phuddeti / evaM bhayAdhyavasAne sati bhidyate Ayuriti / dvAraM / yaduktaM / | yavRttiH // 27 // |vibhAgA1 'nimitte sati bhidyate Ayuriti tannimittamanekaprakAra pratipAdayannAha daMDakasasattharajU aggI udgapaDaNaM visaM vAlA / sIuNhe araha bhayaM khuhA pivAsA ya vAhI ya // 725 // muttapurIsanirohe jiNNAjiNNe ya bhoyaNe bhuso|ghsnngholnnpiilnn Aussa uvakkamA ee // 726 // daar||4 __ vyAkhyA-daNDakazAzastrarajjavaH agniH udakapatanaM viSaM vyAlAH zItoSNamaratirbhayaM kSutpipAsA ca vyAdhizca mUtrapurIpanirodhaH jIrNAjIpaNe ca bhojana bahuzaH gharSaNagholaNapIDanAnyAyuSaH upakramahetutvAdupakramA ete, kAraNe kAryopacArAt, yathA-tandulAn varSati parjanyastathA Ayurghatamiti / tatra daNDAdayaH prasiddhA eva, 'gyAlA' sappoM ucyante, dhaNaM candana|syeva, gholanam aGguSThakAligRhItasaJcAlyamAnayUkAyA iva, pIDanam ikSvAderiveti gaathaarthH|| dvAraM // tathA''hAre satyasati vA bhidyate AyuryathA-aigo marugo chaNe aTThArasa vAre bhujiUNa sUleNa mao, aNNo puNa chuhAe maotti / dvAraM / |vedanAyAM satyAM bhidyate AyuryathA zironayanavedanAdibhiraneke mRtA iti / dvAraM / tathA parAghAte sati bhidyate AyuryathA-1 // 27 // nagarI praviSAntaM dRSTvA zIrSa sphuTivyatIti / dhirajAtIyo'pi mAtudhAn prasthApya yAvadyAti tAvadRSTo'nena praviAn vAsudevA, bhavasanAntasya ca tasya | KzIrSa caTaditi zatazarkara sphuTitamiti / 2 eko bAmaNaH kSaNe'STAdaza vArAnbhuktvA bhavena mRtaH, banyaH punaH kSudhA eka iti / kara JABERahal pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~107~
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [726], bhASyaM [123...] prata sUtrAMka vijale vA taDIe vA khANIe vA pelliysseti| dvaar| tathA sparza sati bhidyate AyuryathA-tayAviseNaM sappeNaM chittassa, jahA vA babhadattassa itthIrayaNaM, tami bhae putteNa se bhaNiyaM-mae saddhiM bhoge bhuMjAhisi, sIe bhaNiyaM-na tarasi majjhaM pharisaM visahitae, na pattiyA, Aso ANio, so tIe hattheNa muhAo kArDa jAva chitto, so galiUNa surakkhaeNa mato, tahAvi apattiyaMteNa lohamayapuriso kao, tIe avaruMDio, so'vi vilINoti / dvAraM / tathA prANApAnanirodhe |sati bhidyate AyuryathA-chagalagANaM jaNNavADAdisu mArijaMtANaM / dvAra / evaM saptavidha bhidyate Ayuriti / na caitatsa rveSAmeva, kiMtu sopakramAyuSAM na nirupakramAyupAmiti / tatra-devA neraiyA vA asaMkhavAsAuyA va tirimaNuyA / uttamapurisA ya tahA carimasarIrA ya niruvakamA // 1 // sesA saMsAratthA bhaiyA niruvakamA va itare vA / sovakamaniruvakkama-12 bhedo bhaNio samAseNaM // 2 // Aha-adhyavasAyAdInAM nimittatvAparityAgA dopanyAso virudhyata iti, na, AntaretaravicitropAdhibhedena nimittabhedAnAmevopanyAsAt, sakalajanasAdharaNatvAcca zAstrArambhasya, Aha-yayevamupakramyate anukrama 1 kardamena vA tavyA vA khanthA vA preritasyeti / tvagviSeNa sarpaNa spRSTasya, yathA vA brahmadattasya strIrataM, tasmin mate putreNa tasdai bhaNita-mayA sAdhaM bhogAn bhuraveti, tayA bhaNitaM na zakroSi mama sparza bisoDhuM, na pratyeti, azva AnItaH, sa tathA hastena mukhAkaTI thAvaspRSTaH, sa gilitvA (vilIya) zukrAyeNa mRtaH, tathApyapratyAyattA lohamayapuruSaH kRtaH, tayA AlihisaH, so'pi vilIna iti / ajAnA yazapATakAdiSu mAryamANAnAm / devA nairavikA yA asaMkhyavarSAyuSazca tiyArAH / uttamapuruSAzca tathA caramazarIrAca nirupakramAH // 1 // zeSAH saMsArakhA bhakkA nirupamA vA itare vA / sopakramanirupakramabhedo bhaNitaH samAsena // 2 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~108~
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [726], bhASyaM [123...] Avazyaka // 274 // Ayustatazca kRtanAzo'kRtAbhyAgamazca, katham , saMvatsarazatamupanibaddhamAyuH, tasthApAntarAla eva vyapagamAtkRtanAza, dArijAtI yena ca karmaNA tadupakramyate tasyAkRtasyaivAbhyAgama iti, atrocyate, yathA varSazatabhakkamapyagnikavyAdhitasyAlpenApi kAle yavRttiH nopabhuJjAnasya na kRtanAzo nApyakRtAbhyAgamastadvadihApIti, Aha ca bhASyakAra:-"kammovakkAmijjAi apattakAlaMpi jaivibhAgA1 tato pattA / akayAgamakayanAsAmokkhAnAsAsayAdosA // 1 // na hi dIhakAliyassavi NAso tassANubhUtito khippaM / / bahukAlAhArassa va duyamaggitarogiNo bhogo||2|| savaM ca padesatayA bhujai kammamaNubhAvato bhaitaM / teNAvassANubhave ke katanAsAdayo tassa ! // 3 // kiMcidakAle'vi phalaM pAvijjai paccae ya kAleNa / taha kammaM pAvijai kAleNavi paJcae aNNaM ||4||jh vA dIhA rajU DAi kAleNa puMjiyA khippaM / vitato paDo'vi sussai piMDIbhUto ya kAleNaM // 5 // "IX ityAdi / tatazca yathoktadoSAnupapattiriti dvAragAthAvayavArthaH / vyAkhyAta upakramakAlA, sAmprataM dezakAladvArAvayavAtheM ucyate-tatra dezakAlaH prastAvo'bhidhIyate, sa ca prazasto'prazastazca, tatra prazastasvarUpapratipAdanAyAhaniDUmagaM ca gAma mahilAthUbhaM ca suSaNayaM dii| NIyaM ca kAgA olenti jAyA bhikkhassa haraharA // 727 // 3 karmopakramyate aprAptakAle'pi yadi tataH prAptAH / akRtaagmkRtnaashmokssaanaashvaashtaadossaaH|| 1 // na hi dIrghakAlikasyApi nAzastasthAnubhUtitaH kssiprm| bahukAlInAhArasvaiva drutamagnikarogiNo bhogaH // 2 // sarvaca pradezatayA bhujyate karma anubhAvato bhaktam / tenAvazyAnubhave ke kRtanAzAdayastrasya ! // 3 // // 274 // kizcidakAle'pi pharka pAcyate pacyate ca kAlena / tathA kamai pAcyate kAlenApi pacyate'nyat // 4 // yathA vA dIrghA rajUdayate kAlena puaitA kSiyam / vidyataH paTo'pi zuSyati piNDIbhUtazca kAlena // 5 // JAMERIES KajandiDramom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~109~
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [727], bhASyaM [123...] vyAkhyA - nirddhamakaM ca grAmaM mahilAstUpaM ca kUpataTamityarthaH, zUnyaM dRSTvA, tathA nIcaM ca kAkA: 'olinti' tti gRhANi prati paribhramanti, tAMzca dRSTvA vidyAt yathA jAtA bhaikSasya 'harahare' tyatIva bhikSAprastAva iti pAThAntaraM vA 'nIyaM ca kAe olinte' dRSTetyanuvarttata iti gAthArthaH / aprazasta dezakAlasvarUpAbhidhitsayA''hanimmAcchiyaM mahaM pAyo NihI khajjagAvaNo sussnno| jA yaMgaNe pasuttA pautthavaiyA ya mattA va // 728 // dAraM // vyAkhyA - nirmAkSikaM madhu, prakaTo nidhiH, khAdyakApaNaH zUnyaH, kullUrikApaNa iti bhAvArthaH, ato madhvAdInAM grahaNaprastAvaH, tathA yA cAGgaNe prasuptA proSitapatikA ca mattA ca tasyA api grahaNaM prati prastAva eveti, Asavena madanA| kulIkRtatvAttasyA iti gAthArthaH / dAraM / idAnIM kAlakAla: pratipAdyate - kAlasya - sattvasya zvAdeH kAlo- maraNaM kAlakAlaH, amumevArthe pratipAdayannAha - kAle kao kAlo amhaM sajjhAyadesakAlaMmi / to teNa hao kAlo akAlakAlaM kareMteNaM // 729 / / vyAkhyA- 'kAlene' zunA 'kRtaH kAlaH kRtaM maraNam asmAkaM svAdhyAyadezakAle tato'nena hataH kAlaH- bhagnaH svAdhyAyakAlaH, 'akAle' aprastAve 'kAla' maraNaM kurvateti gAthArthaH / dvAram / idAnIM pramANakAlaH pratipAdyatetatrAddhAkAlavizeSa eva manuSyalokAntarvarttI viziSTavyavahArahetuH aharnizarUpaH pramANakAla iti, Aha ca duviho pamANakAlo divasapamANaM ca hoi rAI a / cauporisio divaso rAtI caDaporisI caiva // 730 // vyAkhyA - dvividhaH pramANakAla:- divasapramANaM ca bhavati rAtrizca catuSpauruSikI divasaH rAtrizcatuSpauruSyeva tatazca For Fasten www.laincibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~110~
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [730], bhASyaM [123...] (40) Avazyaka pramANameva kAlaH pramANakAlA, pauruSIpramANaM vanyatrotkRSTahInAdibhedabhinnaM pratipAditameveti gAthArthaH / dvAraM / idAnIM / hAribhadrIvarNakAlasvarUpapradarzanAyAha yavRttiH paMcaNhaM vaNNANaM jo khalu vaNNeNa kAlao vaNNo / so hoi caSaNakAlo vaNijjai jo va jaM kAlaM // 731 // vibhAgA1 vyAkhyA-paJcAnAM zuklAdInAM varNAnAM yaH khalu varNena chAyayA kAlako varNaH, khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAtkRSNa eva, anena gaurAdernAmakRSNasya ca vyavacchedaH, sa bhavati varNakAlaH, varNazcAsau kAlazceti varNakAlaH, vaNijai jo va jaM kAlaM'ti varNanaM varNaH, prarUpaNamityarthaH, tatazca varNyate-prarUpyate yo vA kazcitpadArthoM yatkAlaM sa varNakAlaH, varNapradhAnaH | kAlo varNakAla iti gaadhaarthH|| idAnIM bhAvakAlA pratipAdyate-bhAvAnAmaudayikAdInAM sthiti vakAla iti, Aha ca- sAdIsapajjavasio caubhaMgavibhAgabhAvaNA etthaM / odaiyAdIyANaM taM jANama bhAvakAlaM tu // 732 // vyAkhyA-sAdiH saparyavasitazcaturbhaGgavibhAgabhAvanA atra kAryA, keSAm !-audayikAdInAM bhAvAnAmiti, tatazca yo'sau vibhAgabhAvanAviSayastaM jAnIhi bhAvakAlaM tu, iyamakSaragamanikA, ayaM bhAvArtha:-audayiko bhAvaH sAdiH saparyavasAnaH sAdiraparyavasAnaH anAdiHsaparyavasAnaH anAdiraparyavasAna ityevamaupazamikAdiSvapi caturbhaGgikA draSTavyA, iyaM punaratra vibhAgabhAvanA-audayikacaturbhaGgikAyAM dvitIyabhaGgazUnyAnAM zeSabhaGgAnAmayaM viSayaH-nArakAdInAM nArakAdibhavaH khalvau- 275 // dayiko bhAvaH sAdisaparyavasAnaH, mithyAtvAdayo bhanyAnAmaudayiko bhAvo'nAdisaparyavasAnaH, sa evAbhavyAnAM caramabhaGga iti / uktaH audayikaH, aupazamikacaturbhanikAyAM tu vyAdayaH zUnyA eva, prathamabhaGgastvaupazamikasamyaktvAdayaH, aupaza JMER pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~111~
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [732], bhASyaM [123...] miko bhAvaH sAdisaparyavasAna iti / ukta aupazamikA, kSAyikacaturbhanikAyAM tu jyAdayaH zUnyA eva, kSAyika cAritraM dAnAdilabdhipazcakaM ca kSAyiko bhAvaH sAdisaparyavasAnA, siddhasya cAritryacAritryAdivikalpAtItatvAt , kSAyikajJAna-101 darzane tu sAdiraparyavasAne iti, anye tu dvitIyabhaGga eva sarvamidaM pratipAdayanti / uktaH kSAyikaH, kSAyopazamikacaturbha-18 nikAyAM dvitIyabhaGgazUnyAnAM zeSabhaGgAnAmayaM viSayaH-catvAri jJAnAni kSAyopazamiko bhAvaH sAdisaparyavasAnaH, matyajJAnazrutAjJAne bhavyAnAmanAdisaparyavasAne, ete evAbhanyAnAM caramabhaGga iti / uktaH kSAyopazamikA, pAriNAmikacaturbhazikAyAM dvitIyabhaGgazUnyAnAM zeSabhaGgAnAmayaM gocara:-pudgalakAye vyaNukAdiH pAriNAmiko bhAvaH sAdisaparyavasAnaH, bhavyatvaM bhavyAnAmanAdiH saparyavasAnaH, jIvatvaM punaH caramabhaGga iti, uktaH pAriNAmikaH / ukkArthasaGgrahagAthA-bIyaM dutiyAdIPAyA bhaMgA vajettu vijhyayaM sese / bhavamicchasammacaraNe dihInANetarANubhavajie // 1 // iti gAthArthaHnA etthaM puNa ahigAro pamANakAleNa hoi naapbvo| khetami kami kAle vibhAsiyaM jiNavariMdeNaM // 733 // hA vyAkhyA-'atra punaH' anekavidhakAlaprarUpaNAyAm 'adhikAra prayojana prastAvaH pramANakAlena bhavati jJAtavyaH / / Aha-'dave addha' ityAdidvAragAthAyAM 'pagayaM tu bhAveNatI' tyukta, sAmpratamatra punaradhikAraH pramANakAlena bhavati jJAtavya ra ityucyamAnaM kathaM na virujhyata iti !, ucyate, kSAyikabhAvakAle bhagavatA pramANakAle ca pUrvAhe sAmAyika bhASitamitya 1(auyikAdyanukrameNa ) dvitIyaM dvitIyAdIn tRtIyAdIn bhaGgAn varjayitvA zoSayorapi dvitIya varjavitvA (3-1-2-3-3 bhanAH) bhave mithyAtve (bhanye'bhamve ca)(au0) sampaksve(mA.) caraNe (matarUpe) (mAyo) darzanajJAnayoH mavAdI ajJAne (bhacye abhavye ca) (pA.) aNau manyAve jIvatve // 1 // Matangibrary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~112~
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [734], bhASyaM [123...] hAribhadrIyavRttiH vibhAga 1 Avazyaka-virodhaH / athavA pramANakAlo'pi bhAvakAla eva, tasyAddhAkAlasvarUpatvAdityalaM vistareNeti / 'uddese niddese ye tyAdyupo- dghAtaniyuktipratibaddhadvAragAthAdvayasya vyAkhyAtaM kAladvAramiti / sAmprataM yatra kSetre bhASitaM sAmAyika tadajAnan pramANa- 276 // | kAlasya cAnekarUpatvAdvizeSamajAnana gAthApazcArddhamAha codakaH-'khetami kami kAle vibhAsiyaM jiNavarideNaM' ' iti | gAthArthaH // codakapraznottarapratipipAdayiSayA''ha vaisAhasuhaekArasIeN puthvaNhadesakAlaMmi / mahaseNavaNujjANe aNaMtara paraMpara sesaM // 734 // vyAkhyA-vaizAkhazuddhaikAdazyAM 'pUrvAhnadezakAle' prathamapauruSyAmiti bhaavaarthH| kAlasyAntaraGgatvakhyApanArthameva praznavyatyayena nirdezaH / mahasenavanodyAne kSetre anantaranirgamaH sAmAyikasya, 'paramparaM sesaM' ti zeSa kSetrajAtamadhikRtya parampa| ranirgamastasyeti, Aha ca bhASyakAra:-"khettaM mahaseNavaNovalakkhiyaM jattha niggaya pudhi / sAmAiyamannesu ya paraMparaviNiggamo tassa // 1 // " iti gAthArthaH // gataM mUladvAragAthAdvayaprativaddhaM kSetradvAram , iha ca kSetrakAlapuruSadvArANAM nirgamAGgatA vyAkhyAtaiva, tatazca nirgamadvAravyAcikhyAsayA''ha-'nAma ThavaNA davie khette kAle taheva bhAve ya / eso u niggamassA nikkhevo chaviho hoI' ti yeyaM gAyopanyastA asyA eva bhAvanirgamapratipAdanAyAha niyukikAra:sAkhaDyaMmi vaddamANassa niggayaM bhayavao jiNidassa / bhAve khaovasamiyaMmi vahamANehiM taM gahiyaM / / 735 // vyAkhyA-zAyike vartamAnasya bhagavato nirgataM jinendrasya bhAve, bhAvazabdaH ubhayathA'pyabhisambadhyate, bhAve kSAyopa kSetra mahAsenavanopalakSitaM yatra nirgataM pUrvam / sAmAyikamanyeSu ca paramparavinirgamastasya // 1 // // 276 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~113~
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [735], bhASyaM [123...] zamike vartamAnaH 'tat' sAmAyikamanyaJca zrutaM gRhItaM, gaNadharAdibhiriti gamyate / tatra gautamasvAminA niSadhAtrayeNa catudarza pUrvANi gRhItAni, praNipatya pRcchA niSadyocyate, bhagavAMzcAcaSTe-uppaNNe i vA vigame i vA dhuve i vA, etA evaM timro niSadyAH, AsAmeva sakAzAdgaNabhRtAm 'utpAdavyayadhauvyayuktaM sadi' ti pratItirupajAyate, anyathA sattA'yogAt, tatazca te pUrvabhavabhAvitamatayo dvAdazAGgamuparacayanti, tato bhagavamaNuNNaM karei, sakko ye divaM vairamayaM thAlaM divacuNNANaM bhareUNa sAmimuvAgacchai, tAhe sAmI sIhAsaNAo uThittA paDipuNNaM muhiM kesarANaM geNhai, tAhe goyamasAmippamuhA kArasavi gaNaharA isiM oNayA parivADIe ThAyaMti, tAhe devA AujjagIyasadaM niraMbhaMti, tAhe sAmI parva titthaM goyamasAmissa dabehiM guNehiM pajjavehiM aNujANAmitti bhaNati cuNNANi ya se sIse chuhai, tato devAvi cuNNavAsaM puSphavAsaM ca uvariM vAsaMti, gaNaM ca sudhammasAmissa dhure ThaveUNa aNujANai / evaM sAmAiyassavi astho bhagavato niggao, suttaM gaNaharehito niggataM, ityalaM vistareNeti gAthArthaH / (granthAnam 7000) sAmprataM puruSadvArAvayavArthapratipipAdayiSayA''ha davyAbhilAvaciMdhe vee dhammatyabhogabhAve ya / bhAvapuriso u jIvo bhAve pagayaM tu bhAveNaM // 736 // - OM- T bhagavAnanuhAM karoti, zamA digdha vArasamakaM khAlaM divyacUrNa tvA khAminamupAgacchati, sadA svAmI siMhAsanAtyAya pratipUrNA muSTi gandhAnAM / gRhAti, tadA gautamasvAmipramukhA ekAdazApi gaNadharA ISadavanatAH paripAyA tiSThanti, tadA devA bAtoyagItazabdaM nirugdhanti, sadA svAmI pUrva tIrtha gautamamAmine vyarguNaiH paryavairanujJAnAmIti bhaNati cUrNAni ca tasya bhI kSipati, tato devA api cUrNavarSoM puSpavarSA ca upari varSanti, garma ca sudharmasvAminaM dhuri sthApayitvA'nujAnAti / evaM sAmAyikasyApithoM bhagavato nirgataH, sUtraM gaNadharebhyo nirgatam / * maNasIkare pra. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~114~
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [736], bhASyaM [123...] Avazyaka // 277 // RSAEXCEL vyAkhyA-'daba'tti dravyapuruSaH, sa cAgamanoAgamajJazarIrabhavyazarIrAtiriktakabhavikavaddhAyuSkAbhimukhanAmagotrabhedabhinno hAribhadrIdraSTavyaH, adhavA vyatirikto dvidhA-mUlaguNanirmitaH uttaraguNanirmitazca, tatra mUlaguNanirmitaH puruSaprAyogyANi dravyANi, MoyavRttiH vibhAgA uttaraguNanirmitastu tadAkAravanti tAnyeva, abhilapyate'neneti abhilApaH-zabdaH, tatrAbhilApapuruSaH pulliGkAbhidhAnamAtraM ghaTaH paTa iti vA, cihapuruSastvapuruSo'pi puruSacihnopalakSito yathA napuMsaka zmazrucihnamityAdi, tathA triSvapi liGgeSu strIpunapuMsakeSu tRNajvAlopamavedAnubhavakAle vedapuruSa iti, tathA dharmArjanabyApAraparaH sAdhurdharmapuruSaH, arthArjanaparastvarthapu|ruSo mammaNanidhipAlavat , bhogapuruSastu samprAptasamastaviSayasukhabhogopabhogasamarthazcakravavit, 'bhAve ya' tti bhAvapurupazca, cazabdo nAmAdyanuktabhedasamuccayArthaH, 'bhAvapuriso u jIvo bhAve' ti pU:-zarIraM puri zete iti niruktavazAd bhAvapuruSastu jIvaH, 'bhAvi' ti bhAvadvAre nirUpyamANe bhAvadvAracintAyAmiti bhAvArthaH, athavA 'bhAve ti bhAvanirgamaprarUpaNAyAmadhikRtAyAM, kim?-'pagayaM tu bhAveNaM' ti 'prakRtam' upayogastu bhAvenetyupalakSaNAd bhAvapuruSeNa-zuddhena jIvena, tIrthakareNetyarthaH, tuzabdAvedapuruSeNa ca gaNadhareNeti, etaduktaM bhavati-arthatastIrthakarAnnirgataM sUtrato gaNadharebhya iti, evamanye'pi yathAsambhavamAyojyA iti gAthArthaH // gataM puruSadvAraM, sAmprataM kAraNadvArAvayavArthacyAcikhyAsayA''ha- . |Nikkhevo kAraNaMmI caubdhiho duvihu hoi davvaMmi / tahabbamaNNavve ahavAvi NimittanemittI 1737||daar|| // 277 // M asyA gamanikA-nikSepaNaM nikSepo nyAsa ityarthaH, karotIti kAraNaM, kArya nirvarttayatIti hRdayaM, tasmin kAraNe-kAraNa 'paNDaH kIyo napuMsakamiti haimyuktaH napuMstvam. T JABER pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~115~
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [737], bhASyaM [123...] -- - viSayaH 'caturvidhaH' caturbhedaH nAmasthApanAdravyabhAvalakSaNaH, nAmasthApane sujJAne, dravyakAraNaM vyatiriktaM dvidhA, yata Ahadvividho bhavati dravye, nikSepa iti vartate, sUcanAtsUtramitikRtvA dravye iti dravyakAraNaviSayo dvividho nikSepaH parigahyate, tadeva dravyakAraNadvaividhyaM darzayati-tadvya'miti tasyaiva paTAdevyaM tadravyaM-tantvAdi, tadeva kAraNamiti draSTavyaM, tadviparItaM vemAdyanyadravyakAraNamiti / athavA'nyathA dvividhatva-nimittaM naimittikamapi, apizabdAdanyathApi kAraNanAnA| teti, tAM vakSyati / tatra paTasya nimittaM tantavasta eva kAraNaM, tadvyatirekeNa paTAnutpatteH, yathA ca tantubhirvinA na bhavati paTastathA tadgatAtAnAdiceSTAdinyatirekeNApi na bhavatyeva, tasyAzca ceSTAyA vemAdinimitta, tato nimittasyedaM naimittikamiti gAthArthaH / / samavAi asamavAI chavviha kattA ya kaimma karaNaM ca / tatto ya saMpayANApayANa taha saMnihANe y|| 738 // vyAkhyA-samekIbhAve avo'pRthaktve aya gatau, tatazcaikIbhAvenApRthaggamanaM samavAyaH-saMzleSaH sa yeSAM vidyate te samavAyinaH-tantavo yasmAtteSu paTaH samavaitIti, samavAyinazca te kAraNaM ca samavAyikAraNaM-tantusaMyogAH, kAraNadravyAntaradharmatvAt paTAkhyakAryadravyAntarasya dUravartitvAt asamavAyinaH ta eva kAraNamasamavAyikAraNamiti / Aha-arthAbhede satyanekadhA kAraNadvayopanyAso'narthaka iti, na, saJjJAbhedena tantrAntarIyAbhyupagamapradarzanaparatvAttasya, athavA paDidhaM| kAraNam , anusvAralopo'tra draSTavyaH, karotIti kartari vyutpatteH, svena vyApAreNa kArye yadupayujyate tatkAraNa, kathaM pati karaNa kammaM ceti vyAkhyA. T JABERatarMS pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~116~
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [738], bhASyaM [123...] (40) -OMOM yavRttiH a bhAvazyaka- dhamityAha-kartA ca kAraNaM, tasya kArye svAtanyeNopayogAt , tamantareNa vivakSitakAryAnutpatteH abhISTa kAraNavat, tatazca hAribhadrIghaTotpattI kulAlaH kAraNaM, tathA karaNaM ca-mRtpiNDAdi karaNaM, tasya sAdhakatamatvAt , tathA karma ca kAraNaM, kriyte||278|| nirvaya'te yattatkarma-kAryam ,Aha-tatkathamalabdhAtmalAbhaM tadA kAraNamiti?, atrocyate, kAryanirvartanakriyAviSayatvAttasyopa vibhAga: 1 cArAtkAraNatA, uktaM ca-"nirvayaM vA vikArya vA, prApyaM vA yatkriyAphalam / tat dRSTAdRSTasaMskAra, karma ka ryadIpsitam // 1 // " ityAdi, mukhyavRttyA vA saukaryaguNena karma kAraNaM, tathA sampradAnaM ca ghaTasya kAraNaM, tasya karmaNA'bhipretatvAt, |tamantareNa tasyAbhAvAt , samyak satkRtya yA prayalena dAnaM sampradAnam, ata eva ca rajakasya vastraM dadAtIti na sampa-181 dAne caturthI, kiM tu brAhmaNAya gharTa dadAtIti, tathA'pAdAnaM kAraNaM, vivakSitapadArthApAye'pi tasya dhruvatvena kAryopakA rakatvAd , 'do avakhaNDane' dAnaM khaNDanam apamRtya maryAdayA dAnamapAdAnaM, piNDApAyo'pi mRdo dhruvatvAdapAdAnateti, 18 sA ca ghaTasya kAraNaM, tAmantareNa tasyAnutpatteH, tathA sannidhAnaM ca kAraNaM, tasyAdhAratayA kAryopakArakatvAt , sannidhIyate | yatra kArya tatsannidhAnam-adhikaraNaM, tacca ghaTasya cakra, tasyApi bhUH, tasyA apyAkAzam, AkAzasya tvadhikaraNaM, nAsti, svarUpapratiSThitatvAt , ghaTasya cedaM kAraNam , etadabhAve ghaTAnutpatteriti gAthArthaH // uktaM dravyakAraNam , idAnIM | bhAvakAraNapratipAdanAyAha 278 // duvihaM ca hoi bhAve apasatya pasatthagaM ca apasatthaM / saMsArassegavihaM duvihaM tivihaM ca nAyavvaM // 739 // vyAkhyA-bhavatIti bhAvaH, sa caudayikAdiH, sa eva kAraNaM saMsArApavargayoriti bhAvakAraNaM, tatra 'dvividhaM ca dvipra tandinaryom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~117~
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [739], bhASyaM [123...] (40) S OON kAraM ca bhavati, bhAve vicAryamANe, kAraNamiti prakramAdgamyate, bhAvaviSayaM vA, bhAvakAraNamityarthaH, aprazastam-azobhanaM prazasta-zobhanaM ca, tatrAprazasta saMsArasya sambandhi ekavidham-ekabhedaM dvividha-dvibhedaM trividhaM-tribhedaM ca jJAtavyaM, cazabdazcaturvidhAdyanukkakAraNabhedasamuccayArtha iti gAthArthaH // yaduktaM-'saMsArasyaikavidha' mityAdi, tadupapradarzanAyAhaassaMjamo ya eko aNNANaM aviraI ya duvihaM tu / aNNANaM micchattaM ca aviratI ceva tivihaM tu // 740 // vyAkhyA-'asaMyamaH' aviratilakSaNaH, sa hyeka eva saMsArakAraNam , ajJAnAdInAM tadupaSTambhakatvAdapradhAnatvAditi, tathA'jJAnamaviratizca dvividhaM tu saMsArakAraNaM, tatrAjJAna-kammAcchAditajIvasya viparItAvabodha iti, aviratistu sAvadyayogAnivRttiriti, tathA mithyAtvamajJAnaM cAviratizcaiva trividhaM tu saMsArakAraNaM, tatra mithyAtvam-atattvArthazraddhAnaM, zeSaM gatArtham , evaM kapAyAdisamparkAdanye'pi bhedAH pratipAdayitacyA iti gAthArthaH // uktamaprazastaM bhAvakAraNam , adhunA prazastamucyatehoi pasatthaM mokkhassa kAraNaM egaduvihativihaM vA / taM ceva ya vivarIyaM ahigAro pasatthaeNetthaM // 741 // | vyAkhyA-bhavati prazastaM bhAvakAraNaM mokSasya kAraNamiti, tacca 'eka' mityekavidhaM dvividhaM trividhaM vA, idaM punaH 'tadeva' |ca saMsArakAraNam asaMyamAdi viparItaM draSTavyam , ekavidhaM saMyamaH, dvividhaM jJAnasaMyamI, trividhaM samyagdarzanajJAnasaMyamA iti, 'adhikAra' prastAvaH 'prazastena' bhAvakAraNena 'atra' sAmAyikAnyAkhyAne, mokSAGgatvAdasyeti / tatazca prazasta T Alaneiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~118~
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [741], bhASyaM [123...] bhAvazyaka- // 279|| bhAvarUpaM cedaM, kAraNaM ca mokSasya iti adhikArabhAvaneti gAthArthaH / itthaM kAraNadvAre adhikAra pradarya punaH kAraNa- IhAribhadrIdvArasaGgatameva vaktavyatAzeSamAzaGkAdvAreNAbhidhitsurAha yavRttiH vibhAgaH1 titthayaro kiM kAraNa bhAsaha sAmAiyaM tu ajjhayaNaM / titthayaraNAmagottaM kammaM me veiyavvaMti // 742 // vyAkhyA-tIrthakaraNazIlastIrthakaraH, tIrtha pUrvoktaM, sa 'kiMkAraNaM kiMnimitta bhASate sAmAyika tvadhyayana?, tuzabdAdanyAdhyayanaparigrahaH, tasya kRtakRtyatvAditi hRdayam, atrocyate-'tIrthakaranAmagotra tIrthakaranAmasajhaM, gotrazabdaH samjJA-18 yAM, karma mayA veditavyamityanena kAraNena bhASata iti gaathaarthH|| taM ca kahaM veijjai ? agilAe dhammadesaNAIhiM / bajjhai taM tu bhagavao taiyabhavosakaittA NaM // 743 // | vyAkhyA-pUrvavat // |NiyamA maNuyagatIe itthI puriseyarovva suhaleso / AseviyabahulehiM vIsAe aNNayaraehiM // 744 // | vyAkhyA-pUrvavadeva / itthaM tIrthakRtaH sAmAyikabhASaNe kAraNamabhidhAyAdhunA gaNabhRtAmAzaGkAdvAreNa tacchvaNakAraNaM pratipAdayannAhagoyamamAI sAmAiyaM tu kiMkAraNaM nisaaminti|| NANassa taM tu suMdaramaMgulabhAvANa uvaladdhI // 745 // // 279 // vyAkhyA-gautamAdayo gaNadharAH 'kiMkAraNaM tu' kiMnimittaM, kiMprayojanamityarthaH, sAmAyikaM 'nizAmayanti' zRNvanti, atrocyate-'nANassa' tti prAkRtazailyA caturthyarthe SaSThI, tatazca jJAnAya-jJAnArtha, tAdarthe caturthI, teSAM hi- pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~119~
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti : [745], bhASyaM [123...] prata sUtrAMka bhagavadvadananirgataM sAmAyikazabdaM zrutvA tadarthaviSayaM jJAnamutpadyata iti bhAvanA, tattu jJAnaM 'sundaramaGgulabhAvAnAM' zubhetarapadArthAnAM 'ubaladdhI' tti upalabdhaye-upalabdhinimittamiti gAthArthaH // sA ca sundaramaGgulabhAvopalabdhiH pravRttinivRttyoH kAraNam, Aha cahoDa pavittinivittI saMjamatava pAvakammaaggahaNaM / kammavivego ya tahA kAraNamasarIrayA ceva // 746 / / / vyAkhyA-zubhetarabhAvaparijJAnAdbhavataH 'pravRttinivRttI' zubheSu pravRttirbhavatItarebhyo nivRttiriti, te ca pravRttinivRttI 'saMyamatava' iti saMyamatapasoH kAraNaM, tatra nivRttikAraNatve'pi saMyamasya prAgupAdAnamapUrvakarmAgamanirodhopakAreNa prAdhA-1 nyakhyApanArtha, tatpUrvakaM ca vastutaH saphala tapaH, kAraNAnyathopanyAsastu saMyame satyapi tapasi pravRttiH kAryetyamunAuMzena prAdhAnyakhyApanArthamevetyalaM prasaGgena, tayozca saMyamatapasoH 'pAvakammaaggahaNaM' ti pApakarmAgrahaNaM karmavivekazca, tathA 'kAraNaM' nimitta prayojana yathAsaGgyam , uktaM ca paramamunibhiH-'saMthame aNaNhayaphale, tave vodANaphale' ityAdi, aNaNyaH -anAzravaH yodANaM karmanirjarA, karmavivekasya ca prayojanam 'asarIrayA ceveti azarIrataiva, caH pUraNArthaH, iti gAthArthaH // sAmprataM vivakSitamarthamuktAnuvAdena pratipAdayannAhakammavivego asarIrayAya asarIrayA aNAbAhA / hoaNabAhanimittaM aveyaNamaNAulo niruo|| 747 // vyAkhyA-karmavivekaH karmapRthagbhAvaH azarIratAyAH kAraNam , azarIratA 'aNAvAhAe' tti anAvAdhAyAH kAraNaM saMyamo'nAbhavaphalaH tapo pyavadAnaphalaM 10-27- - - - anukrama - T - JABERatinintamational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~120
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [747], bhASyaM [123...] Avazyaka- bhavati, 'anAbAdhanimittam' 'anAbAdhakArya, nimittazabdaH kAryavAcakaH, tathA ca vaktArobhavanti-anena nimittena-anena hAribhadrI kAraNena mayedaM prArabdham, anena kAryeNetyarthaH, tatazca bhavatyanAbAdhakAryam , 'avedanaH' vedanArahito, jIva iti gamyate, | yavRtti // 28 // sa cAvedanatvAdU 'anAkulaH' avihvala ityarthaH, anAkulatyAca nIrumbhavatIti gaathaarthH|| vibhAgA nIruyattAe ayalo ayalattAe ya sAsao hoi / sAsayabhAvamubagao abvAbAhaM suhaM lahaha // 748 // dAraM // vyAkhyA sa hi jIvaH nIrutayA acalo bhavati, acalatayA ca zAzvato bhavati, zAzvatabhAvamupagataH kim ?, anyA-131 bAdhaM sukhaM labhata iti gAthArthaH // itthaM pAramparyeNAvyAyAdhasukhArtha sAmAyikazzravaNamiti / gataM kAraNadvAraM, pratyayadvAramadhunA vyAkhyAyata iti, Aha capaccayaNikkhegho khalu vaMmI tattamAsagAio / bhAvaMmi ohimAI tiviho pagayaM tu bhAveNaM // 749 // vyAkhyA--pratyAyayatIti pratyayaH pratyayanaM vA pratyayaH, tannikSepaH-tajhyAsaH, khaluzabdo'nantaroktakAraNanikSepasAmyapradarzanArthaH, tatazca nAmAdizcaturvidhaH pratyayanikSepo, nAmasthApane sugame, 'dravye' dravyaviSayastaptamASakAdiH, AdizabdAddha-12 4 TadivyAdiparigrahaH, dravyaM ca tatpratyAyyapratItihetutvAt pratyayazca dravyapratyayaH-taptamASakAdireva, tajjo vA pratyAyyapuruSapratyaya iti, bhAvammi' ti bhAve vicAryamANe'vadhyAdivividho bhAvapratyayaH, tasya bAhyaliGgakAraNAnapekSatvAd', Adi // 28 // zabdAnmanaHparyAyakevalaparigrahaH, matizrute tu bAhyaliGgakAraNApekSitvAnna vivakSite, bahu cAtra vaktavyaM taca nocyate, andha-19 |vistarabhayAditi, 'prakRtam' upayogastu sAmAyikamaGgIkRtya 'bhAveNa' ti bhAvapratyayeneti gAthArthaH / ata evAha RECERS JAMERA armyanmiorary.org pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~121
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Educator [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [750 ], bhASyaM [123...] kevalaNANitti ahaM arahA sAmAiyaM parikaheI / tesiMpi pacao khalu savvaSNU to nisAmiti // 750 // dAraM // vyAkhyA - kevalajJAnI ahamiti svapratyayAdarddan pratyakSata eva sAmAyikArthamupalabhya sAmAyikaM parikathayati, 'teSAmapi zrotRRNAM gaNadharAdInAM hRGgatAzeSasaMzayaparicchiyA 'pratyayaH' avabodhaH sarvajJa ityevaMbhUto bhavati, asmAdeva yatkaMzciduktaM- 'sarvajJo'sAviti hyetattatkAle'pi bubhutsubhiH / tatjJAnajJeyavijJAnarahitairgamyate katham // 1 // ' ityAdi, tayudastaM veditavyam, anyathA caturvede puruSe lokasya tadvyavahArAnupapatteH, vijRmbhitaM cAtrAsmatsvayUthyaiH pravacana siddhyAdiSu, | ataH saJjAtapratyayA 'nizAmayanti' zRNvantIti gAthArthaH // gataM pratyayadvAram idAnIM lakSaNadvArAvayavArthapratipAdanAyAhanAmaM ThavaNA davie sarise sAmaNNalakkhaNAgAre / gairAgai NANattI nimitta uppAya vigame ya // 751 // vyAkhyA - lakSyate'neneti lakSaNaM-padArthasvarUpaM tacca dvAdazadhA, tatra nAmalakSaNaM lakSaNamitIyaM varNAnupUrvI sthApanAlakSaNaM lakArAdivarNAnAmAkAravizeSaH, dravyalakSaNaM jJazarIrAdyatiriktaM yadyasya dravyasyAnyato vyavacchedakaM svarUpaM, yathA gatyadi dharmAstikAyAdInAm idameva kiJcinmAtravizeSAtsAdRzyasAmAnyAdilakSaNabhedato nirUpyate tatra 'sarise' ci sAdRzyaM lakSaNam, ihatyaghaTasadRzaH pATaliputrako ghaTa iti, 'sAmannalakkhaNaM' ti sAmAnyalakSaNaM yathA siddhatvaM siddhAnAM | saddravyajIvamuktAdidharmaiH sAmAnyamiti, 'AgAre' tti Akriyate'nenAbhipretaM jJAyata ityAkAro vAhyaceSTarUpaH, sa evAantarAkUta gamakarUpatvAlakSaNamiti, uktaM ca- "AkArairiGgitairgatyA, ceSTayA bhASitena ca / netravaktravikAraizca gRhyate'ntargataM 1] jIvapula gataM gatyAdi, tasya dharmAstikAyAdikAryatvAt talakSaNatA. For Fans at Use Only andbryg pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~122~
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti : [751], bhASyaM [123...] (40) Avazyaka- // 28 // hAribhadrIyavRttiH vibhAga 1 * mnH||1||" iti, 'gairAgaI' tti gatyAgatilakSaNaM dvayordvayoH padayorvizeSaNavizeSyatayA anukUlaM gamanaM gatiH pratyA- vRttyA prAtikRlyenAgamanamAgatiH, gatizcAgatizca gatyAgatI tAbhyAM te eva vA lakSaNaM gatyAgatilakSaNaM, taccaturdhA-pUrvapadavyA- hatamuttarapadavyAhatamubhayapadavyAhatamubhayapadAvyAhRtamiti, tatra pUrvapadavyAhatodAharaNam-'jIve NaM bhaMte ! neraie? neraie jIve !, goyamA / jIve siya neraie siya aneraIe, neraie puNa niyamA jIve' uttarapadavyAhatodAharaNam-'jIvaha bhaMte ! jIve jIve jIvai !, goyamA ! jIvai tAva niyamA jIve, jIve puNa siya jIvai siya no jIvaI' siddhAnAM jIvanAbhAvAditi hRdayam , ubhayapadavyAhatodAharaNam-'bhavasiddhie Na bhaMte ! neraie, neraie bhavasiddhie ?, goyamA bhavasiddhie siya neraie siya aneraie, neraievi siya bhavasiddhie siya abhavasiddhie' ubhayapadAvyAhatodAharaNam-jIve bhaMte ! jIve jIve jIve ?, goyamA ! jIve niyamA jIve jIve'vi niyamA jIve' upayogo niyamAjIvaH jIvo'pi niyamAdupayoga iti bhAvanA / loke'pi gatyAgatilakSaNaM-ruvIya ghaDotti cUto dumotti nIloppalaM ca logmi| jIvo saceyaNotti ya vigappaniyamAdayo bhaNiyA // 1 // ' tathA 'nANatti' ti nAnAbhAvo nAnAtA-bhinnatA, sA ca lakSaNaM, sA punazcaturdA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, tatra dravyato nAnAtA dvidhA-tadvyanAnAtA anyadravyanAnAtA ca, tatra tadvyanAnAtA paramA jIvo bhavanta ! narayiko nairapiko jIvaH 1, gautama ! jIvaH svAravikaH syAdanairayikaH, nairayikaH punarniyamAjIvaH / jIvati bhadanta ! jIvo jIvo jIvati !, gautama! jIvati tAvaniyamAjIyaH, jIvaH punaH syAjjIvati syAno jIvati / bhavasiddhiko bhadanta ! nairaviko nairaviko bhavasiddhikaH 1, gautama ! bhavasiddhikA sthAvaravikaH svAdanairapikA, nairapiko'pi sthAjanyasibikA svAdabhanyasiddhikaH / jIvo bhavanta | jIvo jIvo jIyo, gItama! jIvo niyamAjIcaH / jIvo'pi niyamAjIvaH / 2rUpI para iti cUto tuma iti nIlotpalaM ca koke / jIvaH sacetana itiSavikalpaniyamAdayo bhaNitAH // 1 // // 28 // ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~123~
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Education [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [ ], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [751], bhASyaM [ 123 ...] NUnAM parasparato bhinnatA, anyadravyanAnAtA paramANo NukAdibhedabhinnatA, evamekAdipradezAvagADhai kAdisamayasthityekAdiguNazukkAnAM tadatanAnAtA vAcyA, idaM ca lakSaNaM padArthasvarUpAvasthApakatvAt 'nimittaM' ti lakSyate zubhAzubhamaneneti lakSaNaM nimittameva lakSaNaM nimittalakSaNaM taccASTadhA, uktaM ca- "bhomasumiNaMtarikkhaM divaM aMgasara lakkhaNaM tahaya / vaMjaNamaDavihaM khalu nimittameyaM muNeyavaM // 1 // " svarUpamasya granthAntarAdava seyam // 'uppAda' tti yato nAnutpannaM vastu lakSyate ata utpAdo'pi vastulakSaNaM, 'vigamoya' tti vigamazca vinAzazca vastulakSaNaM, tamantareNotpAdAbhAvAt, na hi vakratayA'vinaSTamaGgulidravyaM Rjutayotpadyata iti bhAvaneti gAthArthaH // vIriyabhAve tahA lakkhaNameyaM samAsao bhaNiyaM / ahvAvi bhAvalakkhaNa cauvvihaM saddahaNamAI // 752 // vyAkhyA -' vIriyaM' ti vIrya sAmarthyaM yadyasya vastunaH tadeva lakSaNaM vIryalakSaNam, Aha ca bhASyakAraH- "viriti balaM jIvassa lakkhaNaM jaM ca jassa sAmatthaM / davassa cittarUvaM jaha viriya mahosahAdINaM ||1||" tathA bhAvAnAm-audayikAdInAM lakSaNaM pudgalavipAkAdirUpaM bhAvalakSaNaM, yathodayalakSaNaH audayikaH, upazamalakSaNastvopazamikaH, tathAnutpattilakSaNaH kSAyiko, mizralakSaNaH kSAyopazamikaH, pariNAmalakSaNaH pAriNAmikaH, saMyogalakSaNaH sAnnipAtika iti / athavA bhAvAzca te lakSaNaM cAtmana iti bhAvalakSaNaM, tatra sAmAyikasya jIvaguNatvAt kSayopazamopazamakSaya svabhAvatvAd bhAvalakSaNatA, amu1 bhaumaM svAmamAntarIkSaM divyamAnaM svaragataM lakSaNagataM tathA ca vyaJjanamaSTavidhaM khalu nimittametad muNitavyam // 1 // 2 vIryamiti vajraM jIvasya lakSaNaM yaha yasa sAmarthyam / dravyasya citrarUpaM gayA vIrya mahauSadhAdInAm // 1 // For Parts Only incrayo pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~124~
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [752], bhASyaM [123...] Avazyaka *mevArthaM cetasyAropyAha-'bhAve ya' ityAdi, bhAve ca vicAryyamANe tathA lakSaNamidaM 'samAsataH' saGkSepato bhaNitaM / sAmAyikasya vaizeSikalakSaNAbhidhitsayA''ha - 'ahayAvi bhAvalakkhaNa cavidhaM saddahaNamAdI' athavA'pi bhAvasya - sAmAyikasya lakSaNamanusvAralopo'tra draSTavyaH, caturvidhaM zraddhAnAdIti gAthArthaH // yaduktaM caturvidhaM zraddhAnAdi' tatpradarzanAyAhasaddahaNa jANaNA khalu viratI mIsA ya lakkhaNaM khe| te'vi NisAmiMti tahA caulakkhaNasaMjuyaM caiva // 753 // dAraM // 282 // Jus Educat vyAkhyA - iha sAmAyikaM caturvidhaM bhavati, tadyathA samyaktyasAmAyikaM zrutasAmAyikaM cAritrasAmAyikaM cAritrAcAritrasAmAyikaM ca asya yathAyogaM lakSaNaM 'saddahaNaM' ti zraddhAnaM, lakSaNamiti yogaH samyaktvasAmAyikasya, 'jANaNa'tti jJAnaM jJA-saMvittirityarthaH, sA ca zrutasAmAyikasya, khaluzabdo nizcayataH parasparataH sApekSatvavizeSaNArthaH, 'virati 'tti vira| maNaM viratiH - azeSa sAvadyayoganivRttiH, sA ca cAritrasAmAyikasya lakSaNaM, 'mIsA ya' tti mizrA-viratAviratiH, sA ca cAritrAcAritra sAmAyikasya lakSaNaM, kathayatItyanena svamanISikA'pohena zAkhapAratantryamAha, bhagavAn jina evaM kathayati, tasya ca kathayataH 'te'pi' gaNadharAdayaH 'nizAmayanti' zRNvanti 'tathA' tenaiva prakAreNa caturlakSaNasaMyuktameveti gAthArthaH // uktaM lakSaNadvAram adhunA nayadvAraM pratipipAdayiSurAha gamasaMgacavahArajjjusue ceva hoi boDabbe / sa ya samabhirUDe evaMbhUe ya mUlaNayA // 754 // vyAkhyA - nayantIti nayAH - vastvavabodhagocaraM prApayantyanekadharmAtmakajJeyAdhyavasAyAntarahetava ityarthaH te ca naigamA For First Use Only hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~ 125~ // 282 // andray org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH samAyiksya samyaktva Adi caturbhedAH atha sapta mUla-nayAnAma varNanaM kriyate
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [754], bhASyaM [123...] dAdayaH, naigamaH saGgrahaH vyavahAraH RjusUtrazcaiva bhavati boddhavyaH, zabdazca samabhirUDhaH evambhUtazca mUlanayA iti gAthAsamu dAyAthoM nigdsiddhH|| avayavArthaM tu pratinayaM nayAbhidhAnaniruktadvAreNa vakSyati, Aha carANegehimANehiM miNaittI Negamassa poruttii| sesANaMpi NayANaM lakkhaNamiNamo suNeha voccha // 755 // RI vyAkhyAna eka naika-prabhUtAnItyarthaH, kairmAnaiH-mahAsattAsAmAnyavizeSajJAnaimimIte minotIti vA naikama iti. iyaM naikamasya niruktiH, nigameSu vA bhavo naigamaH, nigamAH-padArthaparicchedAH, tatra sarva sadityevamanugatAkArAvayodhahe-18 | tubhUtAM mahAsattAmicchati anuvRttavyAvRttAvabodhahetubhUtaM ca sAmAnyavizeSa dravyatvAdivyAvRttAvabodhahetubhUtaM ca vizeSa paramANumiti / Aha-itthaM toyaM naigamaH samyagdRSTirevAstu, sAmAnyavizeSAbhyupagamaparatvAt , sAdhuvaditi, naitadevaM, sAmAnyavizeSavastUnAmatyantabhedAbhyupagamaparatvAttasyeti, Aha ca bhASyakAra:-"ja sAmaNNavisese paropparaM vatthuto ya so bhiNNe / mannai accatamato micchaddihI kaNAtoba // 1 // dohivi Naehi nItaM satthamulUeNa tahavi micchattaM / jaM savisayappahANattaNeNa annonnaniravekkhA // 2 // " athavA nilayanaprasthakagrAmodAharaNebhyo'nuyogadvArapratipAditebhyaH khalvayamayaseya ityalaM vistareNa, gamanikAmAvametat / 'sesANa' mityAdi zeSANAmapi nayAnAM-saGgrahAdInAM lakSaNamidaM zRNuta 'vakSye' abhidhAsya ityayaM gAthArthaH / / . gat sAmAnyavizeSau paraspara vastutazca sa minau / manyate'yamtamato mithyAdRSTiH kaNAda iva // 1 // dvAbhyAmapi nayAbhyAM nItaM zAbamulakena tathApi | mithyAtvam / yat svaviSayapradhAnatvenAnyo'nyanirapekSau // 2 // ChakkERRA JABERatinin HDaram pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~126~
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [756], bhASyaM [123...] Avazyaka hAribhadrIyavRttiH vibhAgAra // 28 // S %25% saMgahiyapiDiyatthaM saMgahavayaNaM samAsao beti / vaccai viNicchiyatthaM vavahAro sabvadavvesuM / 756 // vyAkhyA-Abhimukhyena gRhItaH-upAttaH saGgrahItaH piNDitaH-ekajAtimApannaH arthoM-viSayo yasya tatsahItapi- |NDitArtha saJcahasya vacanaM saGgrahavacanaM 'samAsataH' saGgepataH, bruvate tIrthakaragaNadharA iti, etaduktaM bhavati-sAmAnyaprati OSTS pAdanaparaH khalu ayaM sadityukta sAmAnyameva pratipadyate na vizeSAn , tathA ca manyate-vizeSAH sAmAnyato'rthAntarabhUtAH syuranAntarabhUtA vA!, yadyarthAntarabhUtAH na santi te, sAmAnyAdarthAntaratvAt , khapuSpavat, athAnAntarabhUtAH sAmAnyamAnaM te, tadavyatiriktatvAt , tatsvarUpavat, paryAptaM vyAsena, uktaH satrahaH / 'baccati' ityAdi brajati-gacchati niHAdhikyena cayanaM cayaH adhikazcayo nizcayaH-sAmAnyaM vigato nizcayo vinizcayaH-niHsAmAnyabhAvaH tadartha-tannimittaM, sAmAnyAbhAvAyeti bhAvanA, vyavahAro nayaH, ka ?-'sarvadravyeSu sarvadravyaviSaye, tathA ca vizeSapratipAdanapara: khalu, ayaM hi sadityukte vizeSAneva ghaTAdIn pratipadyate, teSAM vyavahArahetutvAt , na tadatirikaM sAmAnyaM, tasya vyavahArApetatvAt , tathA ca-sAmAnya vizeSebhyo bhinnamabhinnaM vA syAt , yadi bhinna vizeSavyatirekeNopalabhyeta, na copalabhyate, adhAbhinnaM vizeSamAtra tat , tadavyatiriktatvAt , tatsvarUpavaditi, athavA vizeSeNa nizcayo vinizcaya:-Ago|pAlAGganAyavabodho na katipayavidvatsannivaddha iti, tadarthaM vrajati sarvadravyeSu, Aha ca bhASyakAra:-"bhamarAdi pazcavaNNAdi | nicchae jaMmi vA jaNavayassa / asthe vinicchao so vinicchayatthotti jo gejjho // 1 // bahutaraotti ya taM ciya gamei / zramarAdIna paJcavarNAdIn necchati yasmin vA janapadasya / arthe vinizcayaH sa vinizvayArtha iti yo prAyaH // 1 // bahutara iti ca tameva gamayati -094250 % %% * %% / / 283 // % -%95% ainiorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~127~
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [757], bhASyaM [123...] (40) % - sate'Si sesae muyai / saMvavahAraparatayA vavahAro loyamicchaMto // 2 // " ityAdi, ukto vyavahAra iti gAthArthaH / / pacuppaNNaggAhI ujusuo nayavihI muNeyabyo / icchai visesiyataraM pacuppaNNaM Nao saho // 757 // / vyAkhyA-sAmpratamutpannaM pratyutpannamucyate, vartamAnamityarthaH, prati prati votpannaM pratyutpanna-bhinnavyaktisvAmikamityarthaH, tamrahItuM zIlamasyeti pratyutpannagrAhI, RjusUtra Rjuzruto vA nayavidhirvijJAtavyaH tatra Rju-vartamAnamatItAnA gatavaparityAgAt vastvakhilaM Rju tatsUtrayati-gamayatIti RjusUtraH, yadvA Rju-vakraviparyayAdabhimukhaM zrutaM tu jJAna, hai tatazcAbhimukhaM jJAnamasyeti RjuznutaH, zeSajJAnAnabhyupagamAt, ayaM hi nayaH vartamAnaM svaliGgavacananAmAdibhinnamaSyeka vastu pratipadyate, zeSamavastviti, tathAhi-atItameSyaM vA na bhAvA, vinaSTAnutpannatvAd adRzyatvAt, khapuSpavat, tathA parakIyamapyavastu niSphalatvAt, khapuSpavat , tasmAdvarttamAnaM svaM vastu, taJca na liGgAdibhedabhinnamapi svarUpamujjhati, liGga&AbhinnaM tu taTaH taTI taTamiti, vacanabhinnamApo jalaM, nAmAdibhinnaM nAmasthApanAdravyabhAvA ityukta RjusUtraH, 'icchti| pratipadyate 'vizeSitataraM' nAmasthApanAdravyaviraheNa samAnaliGgavacanaparyAyadhvanivAcyatvena ca pratyutpannaM-vartamAnaM nayaH, kaH?, 'zapa Akroze' zapyate'neneti zabdaH, tasyArthaparigrahAdabhedopacArAnnayo'pi zabda eva, tathAhi-ayaM nAmasthApanA dravyakumbhAHna santyeveti manyate, tatkAryAkaraNAt , khapuSpavat , na ca bhinnaliGgavacanamekaM, liGgavacanabhedAdeva, strIpuruSakAvat kuTavRkSavadU, ato ghaTaH kuTaH kumbha iti svaparyAyadhvanivAcyamevaikamiti gaathaarthH|| 1 sato'pi yoSAn muJcati / saMvyavahAraparatayA vyavahAro lokamicchan // 1 // 4-2- - 2 4 T SC-SCREE JAMEaiahin InIDrary.org pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~128~
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [758], bhASyaM [123...] Avazyaka hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 // 284 // vatthUo saMkamaNaM hoi avatthU Nae samabhirUDhe / vaMjaNamasthatadubhayaM evaMbhUo visesei / / 758 // vyAkhyA-vastunaH saGkamaNaM bhavati avastu naye samabhirUDhe, vastuno-ghaTAkhyasya saGkamaNam-anyatra kuTAkhyAdau gamanaM kim ?-bhavati avastu-asadityarthaH, naye paryAlocyamAne ekasminnAnArthasamabhirohaNAtsamabhirUDhaH tasmin , iyamana bhA- vanA-paTaH kuTaH kumbha ityAdizabdAn bhinnapravRttinimittatvAdbhinnArthagocarAneva manyate, ghaTapaTAdizabdAniva, tathA ca ghaTanAd ghaTaH, viziSTaceSTAvAnarthoM ghaTa iti, tathA 'kuTa kauTilye' kuTanAtkuTaH, kauTilyayogAtkuTaH, tathA 'ubha umbha pUraNe' umbhanAt umbhaH, kusthitapUraNAdityarthaH, tatazca yadA ghaTArthe kuTAdizabdaH prayujyate tadA vastunaH kuTAdestatra saGkA|ntiH kRtA bhavati, tathA ca sati sarvadharmANAM niyatasvabhAvatvAdanyatra saGkAntyobhayasvabhAvApagamato'vastutetyalaM vistaraNa, uktaH samabhirUDhaH / 'baJjaNa' mityAdi vyajyate'nena vyanaktIti vA vyaJjana-zabdaH arthastu-tadgocaraH, tacca tadubhayaM pa tadubhaya-zabdArthalakSaNam 'evambhUto' yathAbhUto nayaH vizeSayati, idamatra hRdayam-zabdamarthena vizeSayatyarthaM ca zabdena, ghaTa ceSTAyA' mityatra ceSTayA ghaTazabdaM vizeSayati, ghaTazabdenApi ceSTAM, na sthAnabharaNakriyAM, tatazca yadA yoSinmastakavyavasthitaH ceSTAvAnartho ghaTazabdenocyate tadA sa ghaTaH, tadbAcakazca zabdaH, anyadA vastvantarasyeva ceSTA'yogAdaghaTatvaM taddhvanezcAvAcakatvamiti gAthArthaH / evaM tAvannaigamAdInAM mUlajAtibhedena saMkSepalakSaNamabhidhAyAdhunA tatprabhedasayAM pradarzayannAha- ekeko ya sayaviho satta NayasayA havaMti emeva / aNNo'vi ya Aeso paMceva sayA nayANaM tu // 759 // vyAkhyA-anantaroktanaigamAdinayAnAmekaikazca svabhedApekSayA 'zatavidhaH' zatabhedaH sapta nayazatAni bhavanti evaM tu, 284 // JABERatinintamational DILDoram pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~129~
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [759], bhASyaM [123...] (40) anyo'pi cA''dezaH paJca zatAni bhavanti tu nayAnAM, zabdAdInAmekatvAd ekaikasya ca zatavidhatvAditi hRdayam / api-4 dazabdAtSaT catvAri dve vA zate, tatra SaT zatAni naigamasya saGgrahavyavahAradvaye pravezAd, ekaikasya ca zatabhedatvAt , tathA catvAri zatAni saGgrahavyavahAraRjusUtrazabdAnAmekaikanayAnAM zatavidhatvAt, zatadvayaM tu naigamAdInAmRjusUtraparyantAnAM dravyAstikatvAt, zabdAdInAM ca paryAyAstikatvAt , tayozca zatabhedatvAditi gAthArthaH // eehiM divivAe parUvaNA suttaatthakahaNA ya / iha puNa aNabhuvagamo ahigAro tihi u osannaM // 760 / / | vyAkhyA-'ebhiH' naigamAdibhirnayaiH saprabhedaidRSTivAde prarUpaNA, sarvavastUnAM kriyata iti vAkyazeSaH, sUtrArthakathanA ca, Aha-vastUnAM sUtrArthAnatilahanAdadhyAhAro'narthaka iti, na, tatsUtropanibaddhasyaiva sUtrArthatvena vivakSitatvAt , tadvyatirekeNApi ca vastusambhavAt , 'iha punaH' kAlikazrute 'anabhyupagamaH' nAvazyaM nayairvyAkhyA kAryeti, kintu , zrotrapekSaM kAryA, tatrApyadhikArakhibhirAdyaiH 'utsanna' prAyasa iti gAthArthaH // Aha-'iha punaranabhyupagama' ityabhidhAya punastrinayAnujJA kimarthamiti, ucyateNasthi Naehi viguNaM sutaM astho va jiNamae kiMci / Asaja u soyAraM gae NayavisArao bUyA / / 761 // | vyAkhyA-nAsti nayaivihIna sUtramartho vA jinamate kizcidityatastrinayaparigrahaH, azeSanayapratiSedhastvAcAryavineyAnAM viziSTabuddhayabhAvamapekSya iti / Aha ca-Azritya punaH zrotAra-vimalamati, tuzabdaH punaHzabdArthe, kim ?-nayAnnayavizA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~130
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [761], bhASyaM [123...] Avazyaka- rado-gururbayAditi gAdhArthaH // uktaM nayadvAram , adhunA samavatAradvAramucyate-kaiteSAM nayAnAM samavatAraH, kva vA'na hAribhadrIvatAra iti saMzayApohAyAha yavRttiH // 285|| vibhAgA1 mUDhanaiyaM suyaM kAliyaM tu Na NayA samoyaraMti ihaM / apuhutte samoyAro natthi puhutte samoyAro // 762 // | vyAkhyA-mUDhA nayA yasmin tanmUDhanayaM tadeva mUDhanayika, svArthe Thak, athavA avibhAgasthA mUDhAH, mUDhAzca te nayAzca mUDhanayAH te'sminvidyante 'ata iniThanA' (pA05-2-115) viti mUDhanayika, zrutaM 'kAlikaM tu kAlikamiti kAle-prathamacaramapauruSIdvaye paThyata iti kAlika, na nayAH samavataranti, atra pratipadaM na bhaNyanta iti bhAvanA / Ahakaka punaramISAM samavatAraH', 'apuhutte samotAroM' apRthagbhAvo'pRthaktvaM caraNadharmasamAdravyAnuyogAnAM pratisUtramavibhAgena vartanamityarthaH, tasminnayAnAM vistareNa virodhAvirodhasambhavavizeSAdinA samavatAraH, 'nasthi puhutte samotAroM' nAsti pRthaktve samavatAraH, puruSavizeSApekSaM vA'vatAya'nta iti gaadhaarthH|| Aha-kiyantaM kAlamapRthaktvamAsIt ?, kuto vA samArabhya pRthaktvaM jAtamiti?, ucyate, jAvaMti ajavaharA apuhuttaM kAliyANuogassa / teNAreNa puTuttaM kAliyasua divivAe y|| 763 // vyAkhyA-yAvadAryavairAH guravo mahAmatayastAvadapRthaktvaM kAlikAnuyogasyAsIt, tadA sAdhUnAM tIkSNaprajJatvAt , GI 2854 kAlikagrahaNaM prAdhAnyakhyApanArtham , anyathA sarvAnuyogasyaivApRthaktvamAsIditi / tata ArataH pRthaktvaM kAlikazrute dRSTivAde ceti gAthArthaH // atha ka ete AyevairA iti?, tatra stabadvAreNa teSAmutpattimabhidhitsurAha T ra pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~131~
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [764], bhASyaM [123...] -%956 tuMbavaNasaMnivesAoM niggaya piusagAsamallINaM / chammAsiyaM chasu jayaM mAUyasamanniyaM vaMde // 764 // vyAkhyA-tumbavanasannivezAnnirgata pituH sakAzamAlInaM pANmAsikaM SaTsu-jIvanikAyeSu yata-prayatnavantaM mAtrA ca |samanvitaM vande, ayaM samudAyArthaH / avayavArthastu kathAnakAdavaseyaH, taccedam vaiirasAmI pubabhave sakkassa devaraNo vesamaNassa sAmANio Asi / ito ya bhagavaM vaddhamANasAmI pihicaMpAe nayarIe subhUmibhAge ujjANe samosaDho, tattha ya sAlo rAyA mahAsAlo juvarAyA, tersi bhagiNI jasavatI, tIse bhattA piTharo, putto ya se gAgalInAma kumAro, tato sAlo bhagavato samIve dhamma soUNa bhaNai-jaM navaraM mahAsAlaM raje abhisiMcAmi tato tumheM pAdamUle pacayAmi, teNa gaMtUNa bhaNito mahAsAlo-rAyA bhavasu, ahaM pabayAmi, so bhaNai-ahaMpi pacayAmi, jahA tumbhe iha amhANaM meDhIpamANaM tahA pavaiyassavitti, tAhe gAgilI kaMpillapurAto ANeuM raje abhisiMcito, tassa mAyA jasavatI kaMpillapure nagare diNiyA piThararAyaputtassa, teNa tato ANio,teNa puNa tesiM do purisasahassavAhiNIo vanasvAmI pUrvabhave zakasya devarAjakha vaizramaNasya sAmAnika bhAsIt / itazca bhagavAn vardhamAnakhAmI campAyaryA nagaryA subhUmibhAga bacAne samayastaH, tatra ca zAlo nAma rAjA mahAzAlo yuvarAjaH, tayorbhaginI yazomatI, tasyA bhartI piTharaH, putrazca tasyA gAgalIna ma kumAraH, tataH zAlo bhagavataH samIpe dharma zrutvA bhapati-yamavaraM mahAzAlaM rAjye'bhiSiJcAmi, tato yuSmAkaM pAdamUle pratrajAmi, tena gatvA bhaNito mahAyAlA-rAjA bhava, ahaM pravajAmi, sa bhaNatiahamapi pravrajAmi, yathA yUyamiha asmAkaM meDIpramANAtathA pravajitasthApIti, tadA gAgilIH kAmpIlyapurAdAnIya rAjye'bhiSiktaH, tasA mAtA yazomatI kAmpIlyapure nagare dattA piThararAjaputrAya, tena tata AnItaH, tena punaslayo. sahasrapuruSavAhinyau - - pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: vaz2asvAmina: kathAnaka ~132~
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [764], bhASyaM [123...] Avazyaka- // 286 // sIyAo kAriyAo, jAva te pabaiyA, sAvi tesi bhagiNI samaNovAsiyA jAyA, te'vi ekArasaMgAI ahijiyAbAribhAtIaNNayA ya bhagavaM rAyagihe samosaDho, tato bhagavaM niggato caMpaM jato padhAvito, tAhe sAlamahAsAlA sAmi pucchaMti-amhe | yavRttiH pihicaM vaccAmo, jai nAma koi tesiM pathaeja sammattaM vA labheja, sAmI jANai-jahA tANi saMbujhihinti, tAhe tesi vibhAgaH1 sAmiNA gotamasAmI viijjao diNNo, sAmI caMpaM gato, goyamasAmI'vi piTicaMpaMgato, tattha samavasaraNaM, gAgali piTharo| | jasavatI ya niggayANi, tANi paramasaMviggANi, dhammaM soUNa gAgalIputtaM raje abhisiMciUNa mAtApitisahito pabaio, goyamasAmI tANi ghettUNa caMpaM baccai, tesiM sAlamahAsAlANaM caMpaM vacaMtANaM hariso jAto-saMsArAto uttAriyANitti, tato subheNa'jhavasANeNa kevalanANaM utpannaM, tesipi ciMtA jAyA-jahA amhe etehiM rajje ThAviyANi puNaravi dhamme ThAviyANi saMsArAto moiyANi, evaM ciMtatANaM subheNa'jjhavasANeNa tiNhavi kevalanANaM samuppaNNaM, evaM tANi uppaNNanANANi zikkei kArite, yAvattau pramajitI, sA'pi tayomaMginI zramaNopAsikA jAtA, tAvapi ekAdazAnAmpadhItavastI / anyadAca bhagavAn rAjagRhe samayaprasRtaH, tato bhagavAn nirgataH campA yataH pradhAvitaH, tadA zAlamahAzAlI svAminaM pRcchataH-AvAM bajAvaH pRSTacampA, yadi nAma ko'pi teSAM prajet samyaktvaM vA lameta, svAmI jAnAti-yathA te saMbhotsyante, tadA tayoH svAminA gautamasvAmI dvitIyako dattaH, svAmI campAM gataH, gautamaskhAmyapi pRSTa campAM gataH, tantra samavasaraNaM, gAgalI: piTaro yazomatI ca nirgatAH, te paramasaMvinAH, dharma zrusvAgAgalI: putraM rAjye'bhiSicya mAtApitRsahitaH prabajitaH, gautamasvAmI tAn gRhItvA campAM najati, tayoH zAlamahAzAlayozcampAM bajatoharSo jAtaH-saMsArAduttAritA iti, tataH zumenAdhyavasAyena kevalajJAnamutpanaM, teSAmapi cintA jAtA-yathA vayametAbhyAM rAjya sthApitAH punarapi dharme sthApitAH saMsArAmbhocitAH, evaM cintayatA zubhenAdhyavasAyena prayANAmapi kevalajJAnaM samutpannam, evaM te utpaJcajJAna // 28 // JABERam intimational Thajanorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~133~
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Jus Educato [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- / gAthA-], niryukti: [ 764], bhASyaM [123...] gayANi caMpaM, sAmiM padakkhiNeDaM titthaM namiUNa kevaliparisaM padhAvitANi, goyamasAmI'vi bhagavaM padakkhiNeUNa pAdesu paDito udvito bhaNai-kahaM vAha 1, eha sAmi vaMdaha, tAhe bhagavayA bhaNio-mA goyama! kevalI AsAehi, tAhe AuTTo khAmei, saMvegaM cAgato, ciMtei ya-mA'haM na caiva sijhejjA / ito ya sAmiNA puDhaM vAgariyaM aNAgae goyamasAmimmi -- jahA jo aTTApadaM vilaggai ceiyANi ya baMdara dharaNigoyaro so teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhati, taM ca devA annamannassa kahiMti, jahA phira dharaNigoyaro aDAvayaM jo vilaggati so teNeva bhaveNa sijjhai, tato goyamasAmI ciMtA - jaha aTThAvayaM vaccejjA, tato sAmI tassa hiyayAkUtaM jANiUNa tAvasAya saMbujjhihintiti bhagavayA bhaNito-vaJca goyama ! aTThAvayaM ceiyaM vaMde, tAhe bhagavaM goyamo hatuTTho bhagavaM vaMdittA gato aThThAvayaM, tattha ya aTThAvade jaNavAyaM soUNa tiNNi tAvasA paMcasaya parivArA patteyaM 2 aTThAvayaM vilaggAmotti, taMjahA- koMDiSNo diNNo sevAlI, koMDiNNo 1] gatazrampa, svAminaM pradakSiNayya tIrtha matvA kevalipapadaM pradhAvitAH, gautamasvAmyapi bhagavantaM pradakSiNayya pAdayoH patita utthito bhagati kathaM (ka) vrajata, eta svAminaM vandadhvaM tadA bhagavatA bhaNitaH mA gautama! kevalina AzAtaya, sadA''vRttaH kSamayati, saMvegaM cAgataH cintayati ca mAI neva saitsam itazca svAminA pUrva vyAkRtamanAgate gautamasvAmini-yathA yo'STApadaM vigati caityAni ca bandate dharaNIgocaraH sa tenaiva bhavagrahaNena sidhyati, taca devA amyo'nyaM kathayanti yathA kila dharaNIgocaro'STApadaM yo vigati sa tenaiva bhavena sidhyati, tato gautama svAmI cintayati yathA'STApadaM bhajeyaM tataH svAmI tasya hRdayAkUtaM jJAtvA tApasAna saMbhotyanta iti bhagavatA bhaNitaH vraja gautamASTApadaM caivaM vandituM tadA bhagavAn gautamo haSTatuSTo bhagavantaM vandityA gato'STApadaM tatra cASTApade janavAdaM zrutvA trayastApasAH paJcazataparivArAH pratyekaM pratyekaM aSTApadaM bilagrAma iti, tadyathA kauNDinyaH dattaH zevAlaH, kauNTimyaH For Funs at Use Only jancibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 134~
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [764], bhASyaM [123...] Avazyaka- // 287 // 50-52 -34646 saparivAro cautthaM 2 kAUNa parachA mUlakaMdANi AhArei saccittANi, so par3hama mehalaM cilaggo, diNNo'vi chahassa 2 hAribhadrIparisaDiyapaMDupattANi AhArei, so biiyaM mehalaM vilaggo, sevAlI ahamaM aTTameNa jo sevAlo saryamaelao taM AhA- yavRttiH rei, so taiyaM mehalaM vilaggo / io ya bhagavaM goyamasAmI urAlasarIro hutavahataDitaruNaravikiraNateyo, te taM ejaMta vibhAga pAsiUNa bhaNaMti-esa kira thullasamaNao ettha vilaggihititti, jaM amhe mahAtavassI sukkAlukkhAna tarAmo vilggi| bhagavaM ca goyamo jaMghAcAraNaladdhIe lUtApuDagapi nissAe uppayai, jAva te paloeMti, esa Agato 2 esa aIsaNaM gatotti, evaM te tiNNivi pasaMsati, vimhiyA acchaMti ya paloentA, jadi uttarati eyassa vayaM siisaa|goymsaamiivi cei-18 yANi vaMdittA uttarapurasthime disibhAe puDhavisilAvaTTae asogavarapAdavasa ahe te rayarNi vAsAe uvaagto| io y| sakkasta logapAlo vesamaNo aTThAvayaM ceiyavaMdao Agato, so cejhyANi vaMdittA goyamasAmi vaMdai, tato se bhagavaM saparivArazcaturthaM caturthaM kRtvA pazcAt kandamUlAni mAhAsyati sacicAni, sa prathamA mekhalAM vilamaH, datto'pi SaSThaM SaSThena parizaTitapANDupatrANyAhA-2 syati, sa dvitIyo mekhaLAM vilamaH, zevAlo'STamATamena yaH zevAlaH svayamlAnaH (mRtaH) tamAhArayati, sa tRtIyAM mekhalAM vilamaH / itama bhagavAn gautamasvAmI udArazarIro hutabadataDitaruNaravikiraNatejAH, te tamAyAntaM dRSTvA bhaNanti-puSa kila sthUlazramaNako'tra viklagicyati / iti, parSa (paM vayaM) mahAtapakhinaH zuSkA rUkSA na zAhumo pilaginum / bhagavAna gautamo jakkAcAraNalabdhyA latAtantumapi ninAyospatati, thAvase pralokayanti, puSa AgataH 2 epopradarzanaM gata iti evaM se trayo'pi prazaMsanti, vismitAca tinti pralokayanto, yadyuttarati etasya vayaM shissyaa|| gItamasthAmyapi caityAni vandiyA uttarapAra-1 skhe digbhAge pRthvIzilApaTake azokavarapAdapasyAdhatA rajanI vAsAyopAgataH / itazca zakrasya lokapAlo vaidhamaNo'STApadaM caivavandaka AgataH, sa caityAni vanditvA gautamasvAminaM vandate, tatastamau bhagavAn 6445Ck // 287 // JAMERO pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~135
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [764], bhASyaM [123...] dhammakahAvasare aNagAraguNe parikahei, jahA bhagavaMto sAhavo aMtAhArA paMtAhArA evamAdi, vesamaNo ciMtei-esa bhagavaM erise sAhuguNe vapaNei, appaNo ya se imA sarIrasukumAratA jA devANavi na asthi, tato bhagavaM tassAkUtaM nAUNa puMDa-| rIyaM nAmamajjhayaNaM paravei, jahA-puMDarigiNI nagarI puMDarIo rAyA kaMDarIo juvarAyA jahA nAtesu, taM mA tumaM bali yattaM dubbaliyattaM vA geNhAhi, jahA so kaMDarIo teNaM dubbaleNaM aTTaduhaTTo kAlagato ahe sattamAe uvavaNNo, puMDarIo PIpuNa paDipuNNagalakapolo'vi sabasiddhe uvavaNNo, evaM devANuppiyA! dubbalo balio vA akAraNaM, ettha jhANaniggaho kAyayo, jhANaniggaho paraM pamANaM, tato vesamaNo aho bhagavayA mama hiyayAkUtaM nAyaMti AuTTo saMvegamAvaNNo vaMdittA pddigto| tastha vesamaNassa ego sAmANio devo jaMbhago, teNa taM puMDarIyajjhayaNaM uggahiyaM paMcasayANi, sammattaM ca / paDivaNNo, tato bhagavaM biiyadivase ceiyANi vaMdittA paccoruhai, te ya tAvasA bhaNaMti-tumbhe ahaM AyariyA amhe tubha dharmakathAvasare'nagAraguNAn parikathayati, yathA bhagavantaH sAdhayo'nsAhArAH prAntAhArA evamAdIn, vaizramaNacintayati-puSa bhagavAn IzAn sAdhuClguNAn varNayati, AramanazvAsyeyaM zarIrasukumAratA vArazI devAnAmapi nAsti, tato bhagavAn tasyAkUtaM jJAtvA puNDarIka bhAmAdhyayanaM prarUpayati, yathA-puNDarI kiNI nagarI puNDarIko rAjA kaNDarIko yuvarAjaH yathA jJAteSu, tanmA tvaM balitvaM durbalatvaM bA grAhI:, yathA sa kaNDarIkastena daurbalyena AtaMduHkhArIH kAlagaso'dhaH saptambAmutpannaH, puNDarIkA punaH prati pUrNagahakapolo'pi sarvArthaside utpannaH, evaM devAnupriya! durbalo paliko vA'kAraNam , anna dhyAnanigrahaH kartavyaH, dhyAnani grahaH paraM pramANa, tato vaizramaNojaho bhagavatA mama hRdayAkRtaM jJAtamityAvRttaH saMvegamApano vanditvA pratigataH / tatra vaizramaNasya ekaH sAmAniko devo jammakaH, tena tat puNDarIkAdhyayanamavagRhItaM paJcazatAni, samyakvaM ca pratipakSaH, tato bhagavAn dvitIyadivase caityAni vadivA pratyavatarati, te ca tApasA bhaganti-yUyamassAkamAcAryA vayaM yuSmAkaM JABERatinintamational malaingionary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~136~
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [764], bhASyaM [123...] (40) Avazyaka- // 28 // prata sUtrAMka sIsA, sAmI bhaNati-tubha ya amha ya tiloyagurU AyariyA, te bhaNati-tubhavi aNNo?, tAhe sAmI bhayavato hAribhadrIguNasaMthavaM karei, te pavAvitA, devayAe liMgANi uvaNIyANi, tAhe bhagavayA saddhiM vacaMti, bhikkhAvelA ya jAtA, bhagavaMyavRttiH bhaNai-kiM ANijau pAraNamitti, te bhaNati-pAyaso, bhagavaM ca sabaladdhisaMpuNNo paDiggahaM ghatamadhusaMjuttassa pAyasassa di vibhAgAta bharettA Agato, te bhagavatA akkhINamahANasieNa sadhe upaTTiyA, pacchA appaNA jimito, tato te suitaraM AuTTA, tersi ca sevAlabhakkhANaM paMcaNhavi sayANaM gotamasAmiNo taM laddhiM pAsiUNa kevalanANaM uppaNNaM, diNNassa puNo saparivArassa bhagavato chattAticchattaM pAsiUNa kevalanANaM uppannaM, koDiNNassavi sAmi daddaNa kevalanANaM uppannaM, bhagavaM ca purao pakaDDhamANo sAmiM padAhiNaM karei, te kevaliparisaM gatA, goyamasAmI bhaNai-eha sAmi vaMdaha, sAmI bhaNai-goyamA! mA kevalI AsAehi, bhagavaM AuTTo micchAmidukkaDaMti karei, tato bhagavao suhutaraM addhitI jAyA, tAhe sAmI goyamaM ziSyAH, svAmI bhaNati-yuSmAkamamAkaM ca trilokagurava AcAryAH, te bhaNanti-yuSmAkamapi anyaH 1, tadA svAmI bhagavato guNasaMstavaM karoti, te pravAjitAH, devatayA siGgAnyupanItAni, tadA bhagavatA sArdha brajanti, bhikSAvelA ca jAtA, bhagavAna bhaNati-kimAnIyatAM pAraNamiti, te bhaNanti-pAyasaH, bhagavAMzca sarvalamdhisaMpUrNaH pattaI ghRtamadhusaMyukkena pAyasena bhRtvA'prAtaH, te bhagavatA'kSINamahAnasikena sarva upasthApitAH, pavAdAtmanA jemitaH, tataste suSTutaramAvRttAH, teSAM ca zevAlabhakSakANI paJcAnAmapi zatAnAM gautamasvAminastAM ladhi dRSTvA kevalajJAnamutpazcaM, dattasya punaH saparivArasya bhagavata chanAticchana dRSTvA kevalajJAnamutpannaM, kauDinyasthApi svAminaM dRSTvA kevalajJAnamuspana, bhagavAMzca purataH prakRpyana svAminaM pradakSiNIkaroti, te kevaliparSadaM gatAH, gautamasvAmI // 28 // bhaNati-puta svAminaM bandadhvaM, svAmI bhaNati-pautama 1 mA kevalina AzAtaya, bhagavAnAvRtto mithyAmeduSkRtamiti karoti, tato bhagavataH muSThataramAetijAtA, tadA svAmI gautama anukrama Tanatarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~137
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [764], bhASyaM [123...] % WNati-kiM devANaM vayaNaM gejhaM? Ato jiNavarANaM ?, goyamo bhaNati-jiNavarANaM, to kiM addhiti karesi?, tAhe saamii| pracittAri kaDe paNNavei, taMjahA-suMbakaDe vidalakaDe cammakaDe kaMbala kaDe, evaM sIsAvi suMbakaDasamANe 4, tumaM ca goyamA! mama kamba| 21 lakaDasamANo, aviya-cirasaMsiTTho'si me goyamA, paNNattIAlAvagAbhANiyabA, jAva avisesamaNANattA aMte bhavissAmo.18 WItAhe sAmI goyamanissAe dumapattayaM paNNaveha / devo vesamaNasAmANio tato cAiUNa avaMtIjaNavae tuMbavaNasannivese dhaNagirI nAma imbhaputto, so ya saDDo pacaiukAmo, tassa mAtApitaro bAreMti, pacchA so jattha jastha parijai tANi 2 vipariNAmeDa, jahA'haM pavaisakAmo / ito ya dhaNapAlassa inbhassa duhiyA sunaMdAnAma, sA bhaNai-marma deha, tAhe sA tassa ttinnnnaa| tIse ya bhAyA ajasamio nAma purva pavaitao sIhagirisagAse / sunaMdAe so devo kucchisi gambhattAe uvavaNNo, tAhe dhaNagirI bhaNai-esa te gambho biijjao hohitti sIhagirisagAse pavaio, imo'vi navahaM mAsANaM dArago C EOSSESEARCH OREGAORTAL bhaNati-kiM devAnAM vacanaM mAhAmAto jinavarANAm / gItamo bhaNati-jinavarANAM, tataH kimati karoSi , tadA svAmI caturaH kaTAn prazApayati tayathA-gumbakaTo cidalakaTakaTaH kambalakaTaH, evaM ziSyA bhapi zumbakaTasamAmA, tvaM ca gautama! mama kambalakaTasamAnaH, apica-cirasaMso'si mayA gautama!, prazasyAlApakA bhaNitavyAH, yAvat avizeSanAnAtvo ante bhaviSyAvaH, tadA svAmI gautamanizrayA dumapatrakaM prajJApayati / devo vaizramaNasAmAnikastatazyutvA'vantIjanapade tumbavanasadhiveze dhana giri mebhyaputraH, sa ca zrAdaH pranajitukAmaH, tasya mAtApitarau bArayataH, pazcAtsa yatra yantra niyate tAn tAn vipari Namayati yathA'haM manajitukAmaH / itaca dhanapALaspebhyasya duhitA sunandA mAma, sA bhaNati-mAM datta, tadA sA tasmai dacA / tasyAzca nAtA''rthasamito nAma parva najitaH siMhagirisakAze / sunandAyAH sa devaH kukSI garbhatayotpataH, tadA dhanagiribhaNati-eSa tava gauM dvitIyako bhaviSyatIti siMhagirisakAze / mamajitA, ayamapi navasu mAseSu dArako * kyAho pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~138~
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [764], bhASyaM [123...] Avazyaka- hAribhadrIyavRttiH vibhAgAra // 289 // jAo, tattha ya mahilAhiM AgatAhiM bhaNNai-jaha se piyA Na pabaio hoto to laTThahotaM,sosaNNI jANati-jahA mama piyA pavaio, tarasevamaNuciMtemANassa jAIsaraNaM samuppanna, tAhe ratti divA ya rovai, varaM nivijaMtI, to suhaM pavaissaMti, evaM chammAsA vacaMti / aNNayA AyariyA samosaDhA, tAhe ajasamio dhaNagirI ya AyariyaM ApucchaMti-jahA saNNAtagANi |pecchAmotti, saMdisAviti, sajaNeNa ya vAhita, AyariehiM bhaNiya-mahati lAho, jaM aja sazcittaM acittaM vA lahaha ta sarva laeha, te gayA, javasaggijiumAraddhA, aNNAhiM mahilAhiM bhaNNai-eyaM dAragaM ubaDehiM, to kahiM Nahiti, pacchA tAe bhaNiyaM-mae evaiyaM kAlaM saMgovio, etAhe tumaM saMgovAhi, pacchA teNa bhaNiyaM-mA te pacchAyAvo bhavissai, tAhe sakkhiM kAUNa gahito chammAsio tAhe colapaTTaeNa pattAbaMdhio, na rovai, jANai saNNI, tAhe tehiM AyariehiM bhANaM bhariyati hattho pasArio, diNNo, hattho bhUmi patto, bhaNai-ajjo najai baharaMti, jAva pecchaMti devakumArovarma dAragati, % % % % * % % % 1jAtaH, tatra ca mahilAbhirAgatAbhirbhaNyate-potasya pitA na prabajito'bhaviSyattadA laTamabhaviSyata, sa saMjJI jAnAti-yathA mama pitA pravajitaH, takhevamanucintayato jAtisaraNaM samutpannaM, tadA rAtrI divA ca roditi, varaM nirvicate iti, tataH sukhaM pranajiSyAmIti, evaM SaNmAsA vrajanti / bhmpdaa''caayaa| samavastAH , tadA''ryasamito dhanagirizvAcAryamApUcchato-yathA sajJAtIyAn pazyAva iti, saMdizataH, zAkunena ca vyAhRtam, AcAryabhaNitam-mahollAmA, padapa sacittamacittaM vA labheyArthA tatsarva prAyaMtI gatI, upasargavinamArabdhA, anyAbhimahilAbhirmaNyate-panaM dArakamapasthApaya, tataH neSyataH, pAttayA bhANata mayatAvantaM kAlaM saMgopito'dhunA tvaM saMgopaya, pazcAttena bhaNita-mA tava pazcAttApobhata. tamAsAkSiNaH karavA grahIta: pApamAsikassadAcAlapaTTakana patrivadhAmA (moliko kAyA), na roditi, jAnAti saMjJI, tadA tairAcAryAMjanaM bhAritamiti hastaH prasAritaH, do, daso bhUmi prAptaH, bhaNati-Arya! zAyate patramiti' pAvat prekSante devakumAropamaM dArakamiti, // 289|| % JAMEaintainian ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~139~
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [764], bhASyaM [123...] 4--0 bhaNai ya-sArakkhaha eyaM, pavayaNassa AhAro bhavissai esa, tattha se vaharo ceva nAma kayaM, tAhe saMjaINa diNNo, tAhiM | sejjAtarakule, sejjAtaragANi jAhe appaNagANi ceDarUvANi pahANeti maMDeMti vA pIhagaM vA deti tAhe tassa purvi, jAhe uccArAdI Ayarati tAhe AgAraM daMsei kUvai vA, evaM saMvahui, phAsuyapaDoyAro tesimiThTho, sAhUvi bAhiM viharaMti, tAhe sunaMdA pamaggiyA, tAo nikukhevagotti na deMti, sA AgaMtUNa thaNaM dei, evaM so jAva tivariso jAto / annatA sAhU viharaMtA AgatA, tattha rAule vavahAro jAo, so bhaNai-mama eyAe diNNao, nagaraM sunaMdAe pakkhiyaM, tAe bahUNi khelaNagANi gahiyANi, raNNo pAse vavahAracchedo, tattha pubahotto rAyA dAhiNato saMgho sunaMdA sasayaNapariyaNA vAmapAse Naravaissa, tattha rAyA bhaNai-mamakaraNa tumbhe jato ceDo jAti tassa bhavatu, paDissutaM, ko paDhama bAharatu , purisAtIo dhammutti puriso vAharatu, tato nagarajaNo Aha-eesiM saMvasito, mAtA saddAveu, abiya mAtA dukrkaariyaa| X -SC bhaNati ca-saMrakSatenaM, pravacanakhAdhArI bhaviSyatyeSaH, tatra tasya banna eva nAma kRtaM, tadA saMyatIbhyo dattaH, tAbhiH zayyAtarakule, zayyAtarA badA''ramanazreTarUpANi sapayanti maNyanti vA mAnyaM vA dadati tadA tasai pUrva, yadoccArAdi bhAcarati tadAkAraM darzayati kUjati vA, evaM saMvardhate, prAsukapratikArasteSA(miTaH, sAdhano'pi bAhirSiharanti, tadA sunandA mAgayitumArabdhA, nA nikSepaka iti na dadati, sA''gatya sanyaM dadAti, evaM sa thAvanivArSiko jAtaH / sampadA sAdhaco biharanta AgatAH, saba rAjAle vyavahAro jAtaH, sa bhaNati-mamaitayA daH, magara sunandAyAH pAkSika, tayA bahuni kITanakAni gRhItAni rAjJaH pArtha vyavahAracchedaH, tatra pUrvAbhimukho rAjA dakSiNayAM sasunandA sasvajanaparijanAH vAmapAH narapateH, tatra rAjA bhaNati-amIkRtena yuSmAkaM yato dArako yAti tasya bhavatu, pratizrutaM, kA prathamaM byAhastu ?, puruSAdiko dharma iti puruSo vyAharatu, tato nagarajana Aha-eteSAM paricitA, mAtA zabdayata, apica-mAtA duSkarakArikA JAMEaia n d pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~140
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [764], bhASyaM [123...] hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 Avazyaka- puNo ya pelavasattA, tamhA esA ceva vAharau, tAhe sA AsAhatthIrahavasahagehi ya maNikaNagarayaNacittehiM bAlabhAvalo- bhAvAehi bhaNai-ehi pairasAmI 1, tAhe paloIto acchada, jANai-jai saMgha avamannAmi to dIhasaMsArio bhavissAmi, // 29 // 18 aviya-esAvi pavaissai, evaM tinni vArA sahAvio na ei, tAhe se piyA bhaNai-jai'si kayavavasAo dhammajjhayamU- siyaM imaM vaira! / geNha lahuM rayaharaNaM kammarayapamajaNaM dhIra! // 1 // tAhe'NeNa turitaM gaMtUNa gahiyaM, logeNa ya jayai dhammotti ukkaThisIhanAo kato, tAhe se mAyA ciMtei-mama bhAyA bhattA putto ya papaio, ahaM kiM acchAmi, evaM sAvi pavAiyA jo gujjhaehiM bAlo NimaMtio bhoyaNeNa vAsaMte / Necchaha viNIyaviNao taM vairarisiM NamaMsAmi // 16 // vyAkhyA-yaH guhyakairdevaiH bAlassan 'nimaMtiu' ti AmantritaH bhojanena varSati sati, parjanya iti gamyate, necchati | vinItavinaya iti, vartamAna nirdezastrikAlagocarasUtrapradarzanArthaH, pAThAntaraM vA 'necchiMsu viNayajuttotaM vairarisiM namasAmi' ti, ayaM gAthAsamudAyArthaH / avayavArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam SACSCk // 29 // puna komalasavA, tasmAdeSava vyAharata, tadA sA avahastirathavRSabhazca maNikanakaravacitrabAlabhAvalobhAvahabhaNati-ehi vanasvAmin !, sadA pralokayan | | tiSThati, jAnAti-yadi sahamavamanye tadA dIrghasaMsAro bhaviSyAmi, apica-eSA'pi prajiSyati, evaM trIn bArAn zabdito naiti, tadA tasya pitA bhaNatiyadyasi kRtamyavasAyo dharmadhvajamucitamimaM vana ! gRhANa laghu rajoharaNaM karmarajaHpramAnaM dhIra! // 1 // tadA'nena tvaritaM gatvA gRhItaM, lokena ca jayati jinadharma etyukRSTisiMhanAdaH kRtaH, sadA tasya mAtA cintayati-mama bhrAtA bhartA putrazca pravajitaH, AI kitiSThAmi , evaM sA'pi manajitA, sukyavasAo JABERatunintimational Swatanatarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~141~
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [765], bhASyaM [123...] so'vi jAhe tharNa na piyaitti pavAvio, pavaiyANa ceva pAse acchai, teNa tAsiM pAse ikArasa aMgANi suyANi paDhaM| tINa, tANi se uvagayANi, padANusArI so bhagavaM, tAhe ahavarisio saMjaipaDissayAo nikAlio, AyariyasagAse acchA, AyariyA ya ujeNI gatA, tattha vAsaM paDati ahodhAraM, te ya se puvasaMgaiyA jaMbhagA teNataNa voleMtA taM pecchaMti, tAhe te parikkhAnimittaM uttiNNA vANiyayasveNaM, tattha baile ulladettA uvakkhaDeMti, siddhe nimaMtiti, tAhe pahito, jAva phusiyamatthi, tAhe paDiniyatto, tAhe taMpi ThitaM, puNo sahAveMti, tAhe vairo gaMtUNa uvautto davato 4, davao pupphaphalAdi khettao ujjeNI kAlao paDhamapAuso bhAvato dharaNichivaNaNayaNanimesAdirahitA pahatuThA ya, tAhe devattikAUNa necchati, devA tuTThA bhaNaMti-tumaM daDDumAgatA, pacchA veubiyaM vijaM deMti, ujeNIe jo jaMbhagehi ANakkhiUNa dhuymhio| akkhINamahANasiyaM sIha giripasaMsiyaM vaMde // 766 // so'pi yadA mAnya na pibatIti (tadA) pravAjitaH, prabajitAnAM caiva pA. tiSThati, tena tAsAM pA) ekAdazAGgAni zrutAni paThantInA, tAni tapopagatAni, padAnusArI sa bhagavAn , tadA'vArSika: saMyatIpratizcayAt niSkAzitaH, bhAcAryasakAze tiSThati, AcAryAzvojayinIM gatAH, tatra varSI patnatI ahatadhAra, te ca saya pUrvasaMgatikA jambhakAH tena mArgeNa vyatikrAmyantastaM parIkSante, tadA te parIkSAnimittamavatIrNAH vaNibhUpeNa, tatra balIvadAn avakAca (bacArya) | upaskurvanti, siddhe nimadhyanti, tadA prasthitaH, yAvat bindupAtaH (phusArikA) asti, tadA prati nivRttaH, tadA so'pi sthitaH, punaH zabdayanti, tadA 6 vano galbopayukto dravyataH dravyataH puSpaphalAdi kSetrata ujjayinI jhAlataH prathamAvRddha bhAvato dharaNisparzanayana nimeSAdirahitAH prahaSTatuSTAba, tadA deva sAiti kRtvA necchati, vevAstuSTA bhaNanti-svAM draSTumAgatAH, pazcA kriyavidyA dadati. dinatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~142~
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [766], bhASyaM [123...] Avazyaka- | vyAkhyA-ujjayinyAM yo 'jambhaka' devavizeSaiH 'ANakkhiUNaM' ti parIkSya 'stutamahitA' stuto vAkstavena mahito ||hAribhadrI vidyAdAnena akSINamahAnasikaM siMhagiriprazaMsitaM vanda iti gAthAkSarArthaH / avayavArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedaM // 29 // rAyavRttiH / vibhAga:1 puNaravi annayA jehamAse sannAbhUmiM gayaM ghayapunnehiM nimaMtenti, tatthavi dabAdio uvaogo, necchati, tattha se NahagA| miNI vijA diNNA, evaM so viharai / jANi ya tANi payANusAriladdhIe gahiyANi ekkArasa aMgANi tANi se saMjaya| majhe thirayarANi jAyANi, tattha jo ajjhAti puvagayaM taMpi NeNa sarca gahiyaM, evaM teNa bahu gahiyaM, tAhe vuJcati paDhAhi, tato so eyaMtagaMpi kuDeto acchai, annaM suNeto / aNNayA AyariyA majjhaNhe sAhUsu bhikkhaM niggaesu sannAbhUmi niggayA, vairasAmIvi paDissayavAlo, so tesiM sAhUNaM veMTiyAo maMDalie raettA majjhe appaNA ThAuM vAyaNaM deti, tAhe parivADIe ekkArasavi aMgAI vAei, puchagayaM ca, jAva AyariyA AgayA ciMteti-lahuM sAhU AgayA, sugaMti saI punarapi anyadA jyeSTamAse saMjJAbhUmi gataM ghRtapUrNanimantrayanti, tatrApi dravyAdika upayogaH, necchati, natra tasmai nabhogAminI viyA dattA, evaM sabiharati / yAni ca tAni padAnusArikAdhyA gRhItAmyekAdazAhAni, tAni tava saMyatamadhye sthiratarANi jAtAni, tatra yo'dhyeti pUrvagataM tadapyanena srv| | gRhItam, evaM tena bahu gRhItaM, tadovyate paTha, tataH sa Agacchadapi (adhItamapi) kuDyan tiSThati, anyat zRNvan / anyadA AcAryA madhyAhe sAdhuSu bhikSAye | nirgateSu saMjJAbhUmi nirgatAH, pajaskhAmyapi pratizyapAlaH, sa teSAM sAdhUnAM vipiTakA maNDalyA racayitvA madhye AramanA sthitvA vAcanAM dadAti, tadA paripAvyA ekAdazApyaGgAni vAcayati, pUrvagataM ca, yAvadAcAryA AgatAzcintayanti-laghu sAdhava AgatAH, bhUpayanti zabda // 29 // 04 JAMEain . pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~143~
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [766], bhASyaM [123...] - C 18 maghoparasiyaM, bahiyA surNetA acchaMti, nAyaM jahA vairotti, pacchA osariUNa saddapaDiyaM nisIhiyaM karei, mA se saMkA lAbhavissai, tAhe teNa turiyaM viMTiyAo sahANe ThaviyAo, niggaMtUNa ya daMDayaM gehai, pAe ya pamajei, tAhe AyariyA ciMtenti-mA NaM sAhU parihavisati tA jANAvemi, tAhe rattiM Apucchai-amugaMgAma vaccAmi ? tattha dovA tinni vA divase acchissAmi, tatva jogapaDivaNNagA bhaNati-amhaM ko vAyaNAyario?, AyariyA bhaNaMti-vairotti, viNIyA tahatti &ApaDisutaM, AyariyA ceva jANaMti, te gayA, sAhUvi pae vasahiM paDilehittA vasahikAlaNiveyaNAdi vairassa kareMti, nisijjA ya se raiyA, so tattha niviThTho, te'vi jahA Ayariyarasa tahA viNayaM pauMti, tAhe so tesiM karakarasaddeNa savesi aNu parivADIe AlAvae dei, je'vi maMdamehAvI tevi sigdhaM paTTaveumAraddhA, tato te vimhiyA, jo'viei AlAvago puvapaDhio hataMpi viNNAsaNatthaM pucchaMti, so'visabaM Aikkhai, tAhe te tuhA bhaNaMti-jai AyariyA kaivayANi diyahANi acchejA tato ONCE meghaudharasitaM, bahiH zRNvantastiSThanti, jJAtaM yathA patra iti, pazcAdapasRtya zabdapatitaM naSedhiauM karoti, mA takha zaGkA bhUta, tadA tena viNTikArasvakAritaM svasthAne sthApitAH, nirgatya ca dazakaM gRhAti, pAdau ca pramArjayati, tadA''cAryAzcintayanti-mainaM sAdhavaH paribhUvan tat jJApayAmi, tadA rAtrAvAdApRcchati-amuka grAma prajAmi 1, tantra dvau vA zrIn vA divasAn sthAsyAmi, tantra yogapratipakSA bhaNanti-asmAkaM ko vAcanAcAryaH ?, AcAryA bhaNanti-vatra iti, vinItA (iti) tatheti pratizrutam , AcAryA eva jAnanti, te gatAH, sAdhayo'pi prabhAte vasati pratilekhya vasatikAlanivedanAdi bajAya kurvanti,12 niSidyA ca tasai racitA, sa tatra niviSTaH, te'pi yathA AcAryasya tathA vinayaM prayuJjanti, tadA sa tebhyaH vyaktavyaktazabdena sarvebhyo'nuparipAvyA AlApakAn dadAti, ye'pi mandamedhasate'pi zIghra prasthApayitumArabdhAH, tataste visitAH, yo'pyeti AlApakaH pUrvapaThitastamapi vinyAsanArtha pRcchanti, so'pi sarvamAkhyAti, tadA te tuSTA bhaNanti-yadyAcAryAH katipayAna divasAna tiSTheyusataH JABERation pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~144~
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [766], bhASyaM [123...] // 292 // Avazyaka- 4 ese suyakkhaMdho lahuM samappejA, jaM AyariyasagAse cireNa parivADIe giNhaMti taM imo ekAe porasIe sArei, evaM so tesiM bahumao jAo, AyariyA'vi jANAviottikAUNa AgayA, avasesaM ca varaM ajjhAvijjautti, pucchaMti ya -sario sajjhAo ?, te bhati-sario, esaccaiva amha vAyaNAyario bhavau, AyariyA bhaNati hohii, mA tumbhe etaM paribhavissaha ato jANAvaNANimittaM ahaM gao, Na uNa esa kappo, jao eteNa surya kannAheDaeNa gahiyaM, ao eyassa ussArakappo kareyavo, so sigghamossArei, vitiyaporusIe atthaM kahei, tadubhayakaSpajogottikAUNa, je ya atthA Ayariyassavi saMkitA te'vi teNa ugghADiyA, jAvaiyaM didvivAyaM jANaMti tattio gahio, te viharaMtA dasapuraM gayA, ujjeNIe bhaddaguttA nAmAyariyA, therakappaTThitA, tesiM diTTivAo asthi, saMghADao se dinno, gao tassa sagAsaM, bhaddaguttA therA suviNagaM pAsaMti-jahA kira mama paDiggaho khIrabhario AgaMtueNa pIU samAsAsio ya, pabhAe sAhUNaM Jus Educat ghusamAbAda, yadAcAryasakAze cireNa paripAThyA gRhyate tadayamekayA paurupayA sArayati evaM sa teSAM bahumato jAtaH, AcAryA api jJApita itikRtvA AgatAH, avazeSaM ca varamadhyApyatAmiti pRcchanti ca sRtaH svAdhyAyaH ?, te bhaganti sutaH, evAsmAkaM vAcanAcAya bhavatu, AcAryA bhaNanti bhaviSyati mA yUyamenaM paribhUta ato jJApanAnimittamahaM gataH, na punareSa kavyaH yata etena zrutaM karNATakena gRhItam, ata etasyotsArakalpaH karttavyaH, sa zIghramutsArayati, dvitIyapaurudhyAmarthaM kathayati, tadubhayakarUpayogya itikRtvA, ye cArthA AcAryasyApi zaGkitAste'pi senoddghATitAH, yAyantaM dRSTivAdaM jAnanti tAvAn gRhItaH, te viharanso dazapuraM gatAH, ujjayinyAM bhadraguptanAmAna AcAryAH sthavirakalpasthitAH teSAM dRSTivAdo'sti, saMghATako'mai dattaH, gatastasya sakAzaM, bhaGgaguptAzca sthavirAH svayaM pazyanti yathA kila mama patadvahaH kSIrabhUta bhAgantukena pItaH samAzvAsitazca prabhAte sAdhubhyaH * samAsio apra0 Forsy hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~ 145~ // 292 // incibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) yy sUtrAMka [-] anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA -], niryukti: [ 766 ], bhASyaM [ 123...] sArheti, te annamannANi vAgareMti, gurU bhaNaMti-Na yANaha tumbhe, ajja mama pADicchao ehiti, so savaM muttatthaM ghetthihinti, bhagavaMpi bAhiriyAe buccho, tAhe aigao diho, suyapuDho esa so vairo, tuTThehiM ubagUhio, tAhe tassa sagAse dasa pukhANi paDhitANi, to aNuSNAnimittaM jahiM uddio tahiM caiva aNujANiyavoti dasapuramAgayA / tattha aNuSNA AraddhA tAya navari tehiM jaMbhagehiM aNuNNA uvaDhaviyA, divANi puSkANi cuNNANi ya se uvaNIyANitti // amumevArthaM cetasyAropyAha granthakRt jasa aNunAe vAyagataNe dasapuraMbhi nayaraMmi / devehi kayA mahimA payANusAriM nama'sAmi // 767 // vyAkhyA -yasyAnujJAte 'vAcakatve' AcAryatve dasapure nagare 'devaiH' jRmbhakaiH kRtA mahimA, sampAditA pUjeti bhAvanA, taM padAnusAriNaM namasya iti gAthArthaH // 44 // aNNaya ya sIhagiri vairassa gaNaM dAUNa bhattaM paccakkhAiUNaM devalogaM gao / vairasAmI'vi paMcahiM aNagArasaehiM saMparivuDo viharai, jattha jattha vacca tattha tattha orAlavaNNakittisadA parimbhamaMti, aho bhagavaMti, evaM bhagavaM 3 kathayanti te ampadamyat vyAkurvanti, guravo bhaNanti na jAnItha yUyam adya mama pratIcchaka eSyati, sa sarva sUtrArtha grahISyatIti bhagavAnapi bAhirikAyAmuSitaH, tadA Agato dRSTaH zrutapUrva eSa sa vajraH tuSTairupagRhitaH, tadA tasya sakAze daza pUrvANi paThitAni tato'nujJAnimittaM yanoTisa traivAnujJAtavya iti dazapuramAgatAH tatrA'nuzA''rabdhA tAvacavaraM terjumbhakeranujJA upasthApitA, divyAni puSpANi cUrNAni cAtrai upanItAnIti / 2 anyadA siMhayirijJavAminaM garNa daravA bhaktaM pratyAkhyAya devalokaM gataH / vajrasvAmyapi paJcabhiranagArazataiH saMparivRto viharati, yatra yatra vrajati tatra tatra udAvarNakIcizabdAH paribhrAmyanti, aho bhagavAniti, evaM bhagavAn For Final P www.janbrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~146~
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [767], bhASyaM [123...] (40) Avazyaka // 29 // E %AE% bhaviyajaNavibohaNaM kareMto viharai / io ya pADaliputte nayare dhaNo seTThI, tassa dhUyA aiva rUvavatI, tassa yajANasAlAe hAribhadrI|sAhUNIo chiyAo, tAo puNa vairassa guNasaMtharva kareMti, sabhAveNa ya logo kAmiyakAmiyao, siDidhUyA ciMtei- yavRttiH jai mama so pati hoja to'haM bhoge a~jissa, iyarahA alaM bhogehi, varagA eMti, sA paDisehAvei, tAhe sAheti pavaiyAovibhAgA? so Na pariNei, sA bhaNai-jai na pariNei ahaMpi pavaja gihissa, bhagavapi viharato pADaliputtamAgao, tattha se rAyA | sapariyaNo ammogaiyAe niggao, te pabaigA phaDagaphaDagehiM eMti, tattha bahavo urAlasarIrA, rAyA pucchai-imo bhagavaM vairasAmI ?, te bhaNati-na havai, imo tassa sIso, jAva apacchimaM viMda, tattha paviralasAhusahito diho, rAiNA vaMdio, tAhe ujANe Thio, dhammo'NeNa kahio, khIrAsavaladdhI bhagavaM, rAyA hayahiyao kao, aMteure sAhai, tAo| bhaNaMti-amhe'vi vaccAmo, sabaM aMteuraM niggayaM, sA ya seDidhUyA logassa pAse suNettA kiha pecchijjAmitti citetI bhavyajanavibodhanaM kurvan viharati / itazca pATalIputre nagare dhanaH zreSThI, tassa duhitA atIva rUpavatI, tasya ca yAnazAlAyAM sAdhvyaH sthitAH, tAH puna| baijasva guNasaMstavaM kurvanti, svabhAvenaiva lokaH kAmitakAmukaH, zreluihitA cintayati-yadi mama sa patirbhavet tadA'haM bhogAn bholye, itarathA'laM bhogaH, | barA AdhAnti, sA pratiSedhayati, tadA sAdhayanti prabajitakA:-sana pariNeSyati, sA bhaNati-yadi na pariNeSyati ahamapi pranayAM grahISyAmi, bhagavAnapi | biharana pATalIputramAgataH, tatra tassa (sa) rAjA saparivanaH mahaMpUrvikayA nirgataH, te prajajitakAH spardhakasakarAyAmti, tatra bahava udArazarIrAH, raajaa| | pRcchati-ayaM bhagavAn vanasvAmI!, te bhaNanti-na bhavati, ayaM takha ziSyaH, yAvadapazcimaM vRnda, tantra aviralasAdhusahito dRSTaH, rAjJA ghanditaH, tadoSAne / // 29 // sthito, dharmo'nena kathitaH, kSIrAzravalabdhiko bhagavAn, rAjA hatahRdayaH kRtaH, antaHpurAya kathayati, tA bhaNasti-vayamapi bajAmaH, sarvamantaHpuraM nirgataM, | sA ca chiduhitA lokakha pArthe zrutvA kathaM prekSayiSya iti cintayantI 4 M NEaadhana HandiDrary au pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~147~
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [767], bhASyaM [123...] -%4564 % hai acchati, vitiyadivase piyA vinavio-tassa dehi, aNNahA appANaM vivAemi, tAhe sabAlaMkArabhUsiyasarIrA kayA, aNegAhiM dhaNakoDihiM sahiyA NINiyA, dhammo kahio, bhagavaM ca khIrAsavaladdhIo, loo bhaNati-aho sussaro bhagavaM 4 savaguNasaMpanno, Navari rUvavihUNo, jai rUvaM hotaM savaguNasaMpayA hotA, bhagavaM tesiM maNogayaM nAuM tattha sayasahassapattapaumara viubati, tassa uvari niviTTho, rUvaM viubati atIva soma, jArisa paraM devANaM, logo AuTTo bhaNati-eya eyassa sAhAviyaM rUvaM, mA patthaNijjo hohAmitti virUveNa acchai sAtisautti, rAyA'vi bhaNati-aho bhagavao eyamavi asthi, tAhe aNa gAraguNe vaNNei-pabhU ya asaMkheje dIvasamudde viuvittA Ainnaviinnae karettaetti, tAhe teNa sveNa dhammaM kaheti, tAhe & seviNA nimaMtio bhagavaM visae niMdati, jai mamaM icchai to pabayau, tAhe pacatiyA // amumevArtha hadi vyavasthApyAha jo kannAha dhaNeNa ya nimaMtio juvvarNami gihavaiNA / nayaraMmi kusumanAme taM cairarisiM namasAmi // 768 // 2-58 tiSThati, dvitIyadivase pitA vijJapta:-sI dedi, anyathA AtmAnaM vyApAdayAmi, tadA sarvAlaGkArabhUpitazarIrA kRtA, anekAbhirdhanakoTibhiH sahitA nItA, dharmaH kathitaH, bhagavAna kSIrAnavalabdhikA, loko bhaNati-aho mukharo bhagavAn sarvaguNasaMpanaH, navaraM rUpavihInaH, yadi rUpamabhaviSyat sarvaguNasaMpadabhaviSyat, bhagavAn teSAM manogataM jJAtvA tatra zatasahasrapatrapamaM bikurvati, takhopari niviSTaH, rUpaM vikurvati atIca sAmba, pAdazaM paraM devAnAM, loka bhAvRtto bhaNati-etadetakha khAbhAvika rUpaM, mA prArthanIyo bhUvamiti virUpastiSThati sAtizaya iti, rAjA'pi bhaNati-aho bhagavata etadaSyati, tadA anagAraguNAn | varNayati-prabhunAsaMkhyeSAn dvIpasamudAna vikucha AkIrNaviprakIrNAn kamiti, tadA tena rUpeNa dharma kathayati, tadA bheTinA nimantrito, bhagavAn viSayAn / | nindati, yadi mAmicchati tadA pravrajatu, tadA prabajitA / SINEMON UIDharam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~148~
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [768], bhASyaM [123...] Avazyaka // 294|| MANOGRAM vyAkhyA-yA kanyayA dhanena ca nimantrito yauvane 'gRhapatinA' dhanena nagare 'kusumanAmni pATaliputra ityarthaH, taM va- hAribhadrIrarisiM namasya iti gAthArthaH / / yavRttiH teNa ya bhagavayA payANusArittaNao pamhuDA mahApariNAo ajjhayaNAo AgAsagAmiNI vijjA uddhariyA, tIe yA vibhAgA1 gayaNagamaNaladdhisaMpaNNo bhagavaMti // uktArthAbhidhitsayA''hajeNuddhariyA vijA AgAsagamA mhaaprinnaao| vadAmi ajavairaM apacchimo jo suaharANaM // 769 // I vyAkhyA-yenoddhRtA vidyA 'AgAsagama' ti gamanaM-gamaH AkAzena gamo yasyAM sA tathAvidhA mahAparijJA'dhyayanAt, vaMde 'Aryavahara' ArAdyAtaH sarvaheyadharmebhya ityAyaH AryazcAsau vairazceti samAsaH, taM apazcimo yaH zrutadharANAmiti gAthArthaH // sAmpratamanyebhyo'dhikRtavidyAyAJcAniSedhakhyApanAya pradAnanirAcikIrSayA tadanuvAdatastAvaditthamAha bhaNai a AhiMDijjA jaMbuddIvaM imAi vijAe / gaMtuM ca mANusanagaM vijAe esa me visao // 770 // vyAkhyA-bhaNati ca, vartamAna nirdezaprayojanaM prAgvat , 'AhiNDeta' iti pAThAntaraM vA 'abhANaMsu ya hiMDeja' tti vabhANa ca hiNDeta-paryaTet jambUdvIpamanayA vidyayA, tathA gatvA ca 'mAnuSanarga' mAnuSottaraM parvataM, tiSThediti vAkyazeSaH, vidyAyA eSa me viSayoM gocara iti gAthArthaH // // 294 // tena ca bhagavatA padAnusAritayA vismRtA mahAparijJAdhyayanAdAkAzagAminI vidyovRttA, tayA ca gaganagamanahandhisaMpanI bhagavAmiti / JamEaaNIRom wallaneorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~149~
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [771], bhASyaM [123...] B bhaNai adhAreabdhA na hu dAyabvA imA mae vijvA / appiDiyA u maNuA hohiMti ao paraM anne // 771 // vyAkhyA--'bhaNati ca' ityasya pUrvavavyAkhyA, 'dhArayitavyA' pravacanopakArAya na punardAtavyA iyaM mayA vidyA, huzabdaH panaHzabdArthaH, kimiti ?-'appiDhiyA u maNuyA hohiMti ato paraM aNNe' asparddhaya eva manuSyA bhaviSyanti ataH paramanye / ecyA iti gAthArthaH // 48 // so bhagavaM evaM guNavijjAjutto viharaMto puSadesAo uttarAvahaM gao, tattha dubhikkhaM jAyaM, paMthAvi vocchiNA, tAhe saMgho uvAgao nitthArehitti, tAhe paDavijAe saMgho caDio,tattha ya sejAyaro cArIegao eDa. te ya uppatite pAsai,tAhe so asiyaeNa sihaM chiMdittA bhaNati-ahaMpi bhagavaM! tumha sAhammio, tAhe so'pi laio imaM suttaM sarateNa-'sAhammiyavacchalaMmi ujjuyA ujjuyA ya sjjhaae| caraNakaraNami ya tahA, titthassa pabhAvaNAe y||1|| tato pacchA 18| uppaio bhagavaM patto puriyaM nayariM, tattha subhikkhaM, tatthaya sAvayA bahuyA, tattha rAyA taccaNNiosaDao, tattha amhaccayANaM saDDhayANaM taccaNNiovAsagANa ya viruddheNa mallAruhaNANi vaTuMti, savattha te uvAsagA parAijjati, tAhe tehiM rAyA puSpANi sa bhagavAn evaM guNavidyAyukto viharan pUrvadezAta uttarApathaM gataH, tatra durmitaM jAtaM, pandhAno'pi vyucchimAH, tadA saha pAgataH nistArayetira (nistArayiSyatIti), tadA paTavidyayA (dyAyAM) sazvaTitaH, tatra ca zayyAsaraznAya gata AyAti, tAMzcotpatitAn pazyati, nadAsa dAreNa zikhA hivA | bhaNati-ahamapi bhagavan ! tava sAdharmikaH, tadA so'pi kapita idaM sUtraM smaratA-'sAdharmikavAtsalye udyukkA dhuktAzca svAdhyAye / caraNakaraNe ca tathA tIrthasthaG prabhAvanAya ca // 1 // tataH pazcAdutpatito bhagavAn prAtaH purikA nagarI, tana subhikSaM, tatra ca zrAvakA bahavaH, tatra ca rAjA tanikaH (bauddhaH) zrAbaH, tatrAmAkInAnAM zrAdvAnAM tavanikopAsakAnAM ca viruddhatayA mAlyArohaNAni vartante, sarvatra te upAsakAH parAjIyamte, tadA te rAjJA puSpANi HARASCHEESH T SIDE IN Insorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~150~
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [771], bhASyaM [123...] Avazyaka // 295 // 1 vArAvio pajjosavaNAe, sahA addaNNA jAyA nasthi puSpANitti, tAhe sabAlavuDDA vairasAmi uvaDiyA, tumbhe jANaha, jaihAribhadrItumbhehiM nAhehiM pavayaNaM ohAmijjai, evaM bhaNito bahuppayAraM tAhe uppaisaNa mAhessariMgao, tattha huyAsaNaM nAma vANamaMtaraM, yavRttiH tattha kuMbho puSphANa uThei, tattha bhagavato pitimitto taDio, so saMbhaMto bhaNai-kimAgamaNappaoyaNaM, tAhe bhnnti-pussphehiN| vibhAgA1 |paoyaNaM, so bhaNai-aNuggaho, bhagavayA bhaNio-tAva tumbhe gaheha jAva emi, pacchA culahimavaMte sirisagAsaM gao, siriie| ya cetiyaaccaNiyanimittaM paumaM chinnagaM, tAhe vaMdittA sirIe nimaMtio, taM gahAya pai aggigharaM, tattha'NeNaM vimANaM viuviyaM, tattha kuMbhaM choDhuM pupphANaM tato so jaMbhagagaNaparivuDo diveNaM gIyagaMdhavaninAeNaM AgAseNaM Agao, tassa paumassa |beTe vAirasAmI Thio, tato te taccaNNiyA bhaNaMti-amha evaM pADiheraM, agdhaM gahAya niggayA, taM volettA vihAraM arahatagharaM | gayA, tattha devehi mahimA kayA, tattha logassa atIva bahumANo jAo, rAyAvi AuTTo samaNovAsao jaao| ukta-18 mevArtha buddhabodhAyAha nivAritAni paryuSaNAyAM, zrAddhAH khinA jAtAH, na santi puSpANIti, sadA sabAnUDA vavasvAminamupasthitAH pUrva jAnItha yadi yuSmAsu nAtheSu pravacanamavadhApyate, evaM bhaNito bahuprakAra tadotpatya mAhezvarIM gataH, tatra hutAzanaM nAma vyantarAyatana, tana kumbhaH puSpANAmuttiSThate, tatra bhagavataH pitRmitramArA| mikaH, sa saMbhrAnto bhaNati-kimAgamanaprayojanam , tadA bhaNati-puSpaiH prayojana, sa bhaNati-anugrahaH, bhagavatA bhaNitaH tAvakhUrva gRhIta yAvadAyAmi, | pakSAkhahimavati zrIsakAzaM gataH, zriyA ca tyAcanikAnimirca pA jilaM, tadA vanditvA zriyA nimantritA, tad dIvA''yAti bhanigRha, tatrAnena vimAnaM | C // 295 // | bikurvita, tatra kumbha nikSipya puSpANAM tataH sa jambhakagaNaparivRto divyena gItagandharvaninAdenAkAzenAgataH, tasya panakha vRnte vajrasvAmI svitaH, tataste tacanikA | bhaNanti-ammAkametat prAtihAryam , ba gRhIvA nirgatAH, taMvyatikramya bihAramahadahaM gatAH, tatra devamahimA kRtaH, tatra lokaspAtIca bahumAno jAtaH / rAjA'SyAvRttaH zramaNopAsako jAtaH / XX-254 Jaintairag on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~151~
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Jus Educat [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA -], niryuktiH [ 772], bhASyaM [123...] mAhesarIu sesA puriaM nIA huAsaNagihAo / gayaNayalamaivaittA vaireNa mahANubhAgeNa // 772 // vyAkhyA -'mAhezvaryAH' nagaryAH 'sesa'tti puSpasamudAyalakSaNA, sA purikAM nagarIM nItA 'hutAzanagRhAt' vyantaradevakulasamanvitodyAnAt katham ? - gaganatalamativyatItya- atIvolakSya, vaireNa mahAnubhAgena, bhAga:- acintyA zaktiriti gAthAkSarArthaH // evaM so virahaMto caiva sirimAlaM gao evaM jAva apuhattamAsI, ettha gAhA apuhutte aNuogo cattAri duvAra bhAsaI ego / puhatANuogakaraNe te attha tabha u bucchinnA // 773 // vyAkhyA - apRthaktve sati anuyogaH catvAri dvArANi caraNadharmakAladravyAkhyAni bhASate ekaH, vartamAnanirdezaphalaM prAgvat pRthaktvAnuyogakaraNe punaste'rthA:- caraNAdayaH tata eva - pRthaktvAnuyoga karaNAd vyavacchinnA iti gAthArthaH // sAmprataM yena pRthaktvaM kRtaM tamabhidhAtukAma Aha-- | deviMdabaMdiehi mahANubhAgehi rakkhiajjehiM / jugamAsajja vibhatto aNuogo to kao cauhA // 774 // vyAkhyA-- devendravanditairmahAnubhAgaiH rakSitAryairdurvalikApuSpamitraM prAjJamapyatigupilatvAdanuyogasya vismRtasUtrArthamatralokya yugamAsAdya pravacanahitAya 'vibhaktaH' pRthak pRthagavasthApito'nuyogaH, tataH kRtazcaturddhA caraNakaraNAnuyogAdiriti gAthArthaH // sAmpratamAryarakSitasvAminaH prasUtiM pratipipAdayiSayA''ha mAyA ya rudda somA piA ya nAmeNa somadevRtti / bhASA va phaggurakkhia tosaliputtA ya AyariyA || 775 // nijjavaNa bhaddagutte kI suM paDhaNaM ca tassa puvvagayaM / pavvAvio a bhAyA rakkhiakhamaNehiM jaNao a || 776 // 1 evaM sa viharaneva zrImAkaM gataH, evaM yAvadapRthaktvamAsIt, anna gAthA For Falste pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~152~
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] Avazyaka- vyAkhyA-gAthAdvayArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-teNe kAleNaM teNaM samaeNaM dasapuraM nAma nayaraM, tattha somadevo mAhaNo, haaribhdrii||296|| |tassa ruddasomA bhAriyA, tIse putto rakkhio, tassANujo phggurkkhio| acchatu tAva ajarakkhiyA, dasapuranayara | yavRttiH kahamuppanna !,-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpAe nayarIe kumAranaMdI suvaNNakAro isthilolo parivasati, so jattha jattha susvaM vibhAgaH1 dAriyaM pAsati suNeti vA tattha paMca suvaNNasayANi dAUNa taM pariNei (granthAnam 7500) evaM teNa paMcasayA piMDiyA, hatAhe so IsAluo ekakkhaMbhaM pAsAdaM kAritA tAhiM samaM lalai, tassa ya mitto NAilo NAma smnnovaaso| annnnyaa| ya paMcaselagadIvayasthavAo pANamaMtarIo suravatinioeNa naMdIssaravaradIvaM jattAe pasthiyAo, tANaM ca vijamAlI nAma paMcaselAhipatI so cuo, tAo ciMteti-kaMci vuggAhemo jo'mhaM bhattA bhavijjatti, navaraM vaccaMtIhi capAe kumAraNaMdI paMcamahilAsayaparivAro lalaMtodiho, tAhiM ciMtiya-esa itthilolo evaM vuggAhemo, tAhe tAhiM ujjANagayarasa appA daMsio.IN SAASA 296 // tasmin kAle samin samaye dazapura nAma magara, tatra somadevo brAhmaNaH, tasya somA bhAyo, tasyAH putro rakSitA, samAnujaH phAgurakSitaH / vihantu TAtAvadAryarakSitAH, dazapuranagara kadhamutpannam -tasmin kAle sasmin samaye campAyAM nagaryA kumAranandI suvarNakAraHkhIlolupaH parivasati, sa yatra yatra surUpA dArikA || pazyati zRNoti vA tatra pAsuvarNazatAni dAvA tAM pariNayati, evaM tena panAtI piNDitA, tadA sa InyolurekastambhaM prAsAda kArayitvA tAbhiH samaM chahati- takha ca mitraM nAgilo nAma zramaNopAsakaH / anyadA ca paJcazailakadvIpavAstavye vyantayA~ surapatiniyogena nandIzvaravaradvIpaM yAtrAyai prasthite, tayokha vidyummAkI| nAma panazailAdhipatiH (patiH)sa yutaH, te cintayatA-kaJcit vyuhAhayAvaH ya bhASayomA bhaveviti, navaraM vajantImyAM campAyAM imAranandI paJcamahi / lAzataparivAro ulan iSTaH, tAbhyAM cintitam-eSa khIlolupaH enaM vyuhAhayAvA, tadA tAbhyAmudyAnagatAya AtmA darzitaH, andiorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | AryarakSitasvAmina: kathAnakaM (tanmadhye kumAranandI suvarNakAra, prabhAvatI rAzi, udAyana rAjAnAm api kathAnaka) ~153~
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] tAhe so bhaNati-kAo tumbhe ?, tAo bhaNaMti-devayAo, so mucchio tAo patthei, tAo bhaNaMti-jai amhAhiM kaja to paMcaselagaM dIvaM ejAhitti bhaNiUNaM uppatitA gayAo, so tAsu mucchio rAule suvaNNagaM dAUNa paDaharga NINeti| kumAraNaMdi jo paMcaselagaM Nei tassa dhaNakoDiM dei, thereNa paDahao vArio, vahaNaM kAriyaM, patthayaNassa bhariyaM, thero ta davaM puttANa dAUNa kumAraNaMdiNA saha jANavatteNa pasthio, jAhe dUre samuddeNa gao tAhe thereNa bhaNNai-kiMcivi pecchasi !, so bhaNati-kiMpi kAlayaM dIsai, thero bhaNati-esa vaDo samuddakUle pacayapAde jAo, eyassa helcheNa evaM vahaNaM | jAhiti, to tuma amUDho baDe vilaggejjAsi, tAhe paMcaselagAo bhAraMDapakkhI pahiti, tesiM jugalassa tinni pAyA, tato tesu suttesu majhille pAde sulaggo hojAhi paDeNa appANaM baMdhiuM, to te taM paMcaselayaM NehiMti, aha taM vaDaM na vilagga|si to eyaM vahaNa valayAmuhaM pavisihitti tatva viNassihisi, evaM so vilaggo, NIo ya pakkhIhi, tAhe tAhiM vANamaMtarIhiM tavA sa bhaNati-ke yuvA ?, te bhaNataH-devate, sa mUJchitaH te prArthayate, te bhaNataH-yadyAvAbhyAM kArya tat paJcazailaM dvIpamAyA iti bhaNiradotpatya gate, satayomUThito rAjakule suvarNa datvA parahaM niSkAzayati kumAranandI yaH paJcazailaM nayati tamai dhanakorTI dadAti, sthavireNa paTaho vAritaH, pravahaNaM kAritaM, pathyadanena bhRta, sthavirastat inya putrenyo datvA kumAranandinA saha yAnapAneNa prasthitaH, yadA dUraM samudraNa gatastadA sthavireNa bhagyate-kicidapi prekSase !,sata bhaNati-kimapi kRSNaM dRzyate, sthaviro bhaNati-eSa baTaH samudrakUle parvatamUle jAtaH, etasyAdhastAt etat pravahaNaM yAsyati, sat tvamasUDo baDhe viLoH, tamA pannazailAt bhAraNDapakSiNa eSyanti, tayoyugalayostrayaH pAdAH, tatasteSu supleSu madhyame pAde sulajho bhaveH paTenAzmAnaM baGgA, tataste tvAM panazailaM neSyanti, athaG taM vaTaM na cilagidhyasi tadA etat pravahaNaM valayAmukhaM pravekSyati iti tatra vinakSyasi, evaM sa vilayaH, nItazca pakSibhiH, tadA tAbhyAM vyantarIbhyAM natorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~154~
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] Avazyaka // 297 // CASCACANCE divo, riddhI ya se dAiyA, so pagahio, tAhiM bhaNio-na eeNa sarIreNa amhe bhuMjAmo, kiMcija lanapavesAdi karehihAribhadrIjahA paMcaselAdhipatI hohisi, to'haM kiha jAmi !, tAhiM karayalapuDeNa nIo saujANe chaDDio, tAhe logo AgaMtUNa yavRttiH | pucchai, tAhe so bhaNati-'diI suyamaNubhUyaM jaM vittaM paMcaselae dIve' ti, tAhe mitteNa vAritovi iMgiNimaraNeNa maovabhAga vibhAgA | paMcaselAhivaI jAo, sahassa nivedo jAo-bhogANa kaje kilissai, amhe jANatA kIsa acchAmoti pacaio, kAlaM kAUNa akSue uvavanno, ohiNA taM pecchai, aNNayA NaMdissaravarajattAe palAyaMtassa paDaho gale olaio, tAhe vAyato gaMdissaraM gao, saho Agao taM pecchai, so tassa teyaM asahamANo palAyati, so teyaM sAharettA bhaNati-bho mamaM jANasi? so bhaNati-ko sakkAdI iMde Na yANati !, tAhe taM sAvagarUvaM dasei, jANAvio ya, tAhe saMvegamAvanno bhaNati-saMdisaha |iyANi kiM karemi?, bhaNati-vaddhamANasAmissa paDimaM karehi, tato te sammattabIyaM hohitti, tAhe mahAhimavaMtAo dRSTaH, avizvAsa darzitA, sa pragRddhaH, tAbhyAM bhaNitaH-maitena zarIreNAvAM mubahe, kidhibaLanapravezAdi kuru, yathA pacaulAdhipatirbhaviSyasi iti, tadahaM kathaM yAmi, nAmyAM karatalapuTena nItaH svoyAne tyaktaH, tadA loka bhAgalya pRcchati, tadA sa bhaNati-'raI zrutamanubhUtaM yadRtta panazaile dvIpe iti, tadA mizreNa pAryamANo'pi daminImaraNena mutaH paJcazailAdhipatijAtaH, zrAddhasya nirvedo jAtA, bhogAnAM kRte (kArya) kizyate, parSa jAnAnaH kiM tiSThAma | iti prabajitaH, kAlaM kRtvA'cyute utpannaH, avadhinA taM pazyati, anyadA nandIzvaravarayAtrAyAM palAyamAnasya paTaho gale ucalagitaH, tadA vAdayan namdIdharaM gataH, // 297 // bAda AgataH taM prekSate, satasya tejo'sahamAnaH pahAyate, sa tejaHsaMhRtya bhaNati-mo mAM jAnAsi ?, sa bhaNati-kA pAkAdIn indvAn na jAnAti, tadA tat | zrAvakarUpaM darzayati, jJApitA, tadA saMvegamApako bhaNati-saMdizata idAnI kiM karomi, bhagati-vardhamAnasvAminaH pratimAM kuru, tato samyakravacIjaM bhavi pyati iti, tadA mahAhimavato JAMERIENom andinrary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~155~
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] gosIsacaMdaNarukkha chettUNa tattha paDimaM nivatteUNa kasaMpuDe chubhittA Agao bharavAsa, vAhaNaM pAsai samuddassa majjhe uppAieNa chammAse bhamaMtaM, tAhe teNa taM uppAiyaM uvasAmiyaM sA ya khoDI dinnA, bhaNio ya-devAhidevassa ettha paDimA / kAyavA, vItabhae uttAriyA, udAyaNo rAyA, tAvasabhatto, pabhAvatI devI, vaNiehiM kahitaM-devAhidevassa paDimA kareyavatti, tAhe iMdAdINaM kareMti, parasU Na vahati, pabhAvatIe surya, bhaNati-vaddhamANasAmI devAhidevo tassa kIrau, jAhe| | AyaM tAva puvanimmAyA paDimA, aMteure ceiyagharaM kAriyaM, pabhAvatI pahAyA tisaMjhaM acceda, aNNayA devI Naccai rAyA vINaM vAei, so devIe sIsaM na pecchai, addhitI se jAyA, to vINAvAyaNaya hatthao bhaI, devI ruDA bhaNai-kiM duhunacciya, nibbaMdhe se siha, sA bhaNati-kiM mama?, suciraM sAvayattaNaM aNupAliyaM, aNNayA ceDiM pahAyA bhaNati-pottAI| ANehi, tAe rattANi ANIyANi, ruhA addAeNa AyA, jiNagharaM pavisaMtIe rattagANi desitti, AhayA mayA ceDI, gozIpacandanavRkSaM vitvA tatra pratimA nirvatyai kAdhasaMpure ziSyA mAgato bharatavarSa, pravahaNaM pazyati samudsya madhye zApAtena SaNmAsyA amat , tadA | tena tadutpAtikamupazamitaM sA ca peTA dattA, bhaNitazca-devAdhidevasthAna pratimA karttavyA, cItabhaye uttAritA, udAyano rAjA, tApasabhaktaH, prabhAvatI devI, vaNigbhiH kathita-devAdhidevasya pratimA kartavyeti, tadendrAdInAM kurvanti, parazunaM vadati, prabhAvatyA zrutaM, bhaNati-vardhamAnasvAmI devAdhidevatasya kriyatA, yadA AhataM sAvarapUrvanirmitA pratimA, antaHpure caityagRhaM kArita, prabhAvatI mAtA nisandhyamarcayati, anyadA devI nRtyati rAjA vINAM vAdayati, sa devyAH zIrSa dAna prekSate, bhatistasya jAtA, tato vINAvAdanaM hastAd bhraSTa, devI ruSTA bhagati-kiM duSTa nRttaM, nirdhandhe tasyai zirSa, sA bhagati-kiM mama ? suciraM zrAvakaravamanupAdalitam , anyadA ceTI mAtA bhagati-potAnyAnaya, tayA raktAnyAMnItAni, raSTA, AdarzanAhatA, jinagRhaM pravizantyA raktAni dadAsIti, AitA mRtA ceTI, -STAN T INEnian Anmorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~156~
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA -], niryukti: [ 776], bhASyaM [123...] // 298 // Avazyaka- tohe ciMtei-mae vayaM khaMDiyaM, kiM jIvitenaMti ?, rAyANaM Apuccha bhattaM paJcakkhAmitti, nibaMdhe jai paraM bodhesi, paDirasurya, bhakttapaJcakkhANeNa mayA devalogaM gayA, jiNapaDimaM devadattA dAsaceDI khujA sussUsati devo udAyaNaM saMboheti, na saMbujjhati, so ya tAvasabhato, tAhe devo tAvasarUvaM karei, amayaphalANi gahAtha so Agao, raNNA AsAiyANi, pucchio-kahiM eyANi phalANi?, nagarassa adUre Asamo tahiM teNa samaM gao, tehiM pAraddho, NAsaMto vaNasaMDe sAhavo pecchara, tehiM dhammo kahio, saMbuddho, devo antANaM darisei, ApucchittA gao, jAva asthANIe ceva attANaM pecchai, evaM saho jaao| io ya gaMdhArao sAvago savAo jammabhUmIo vaMdittA veyaDhe kaNagapaDimAu suNettA uvavAseNa Thio, jai vA mao diTThAo vA, devayAe daMsiyAo tuDA ya sabakAmiyANaM guligANaM sayaM deti, tato NIMto suNei-vItabhae jiNapaDimA gosIsa caMdaNamaI, taM baMdao ei, baMdati, tattha paDibhaggo, devadattAe paDiyario, tudveNa ya se tAo guliyAo Jus Educato 1 tadA cintayati mayA mataM khaNDitaM kiM jIviteneti, rAjAnamApRcchati bhaktaM pratyAkhyAmIti, nirbandhe yadi paraM bodhayasi, pratizrutaM, bhaktapravAkhyAnena sRtA devalokaM gatA, jinapratimAM devadattA dAsI kubjA zuzrUSate deva udAyanaM saMbodhayati, na saMyudhyate sa ca tApasamaktaH, tadA devastApasarUpaM karoti, amRtaphalAni gRhItvA gataH, rAjJA AsvAditAni pRSTaH- kaitAni phalAni ?, nagarasyAvUre AzramaH tatra tena samaM gataH taiH prArabdhaH, nazyan vanakhaNDe sAdhUn pazyati, taidharmaH kathitaH saMbuddhaH, deva AtmAnaM darzayati, ApRcchaya gataH yAvadA sthAnikAyAmevAtmAnaM pazyati, evaM zrAddho jAtaH / itazca gAndhAraH zrAvakaH sarvA janmabhUmIvendivA vaitADhye kanakapratimAH zrutyopavAsema sthitaH, yadi vA mRto dRSTA vA devatayA darzitAH, tuSTA ca sarvakAmitAnAM guTikAnAM zataM dadAti tato nirgacchan zRNoti vItabhaye jinapratimA gozIrSacandanamayI, to vanditumAyAti vandate tatra pratibhagnaH, devadattayA pratiparitaH, tuTena ca tasyaitA guTikA For False hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~ 157~ // 298 // incibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] diNNAo, so paJcatio / aNNayA tAe ciMtiya-mama kaNagasariso vaNNo bhavautti, tato jAyarUvavaNNA NavakaNagasarisa-| rUvA jAyA, puNo'vi ciMtei-bhoge bhuMjAmi, esa rAyA tAva mama piyA, aNNe ya gohA, tAhe pajoyaM roei, taM maNasikAuMguliyaM khAi, tassavi devayAe kahiyaM, erisI svavatitti, teNa suvaSNaguliyAe dUo pesio, sA bhaNati pecchAmi tAva tuma, so'NalagiriNA rati Agao, diTTho tAe, abhirucio ya, sA bhaNati-jai paDima nesi to jAmi, 18|tAhe paDimA nasthiti ratiM yasiUNa paDigao, annaM jiNapaDimarUvaM kAumAgao, tattha dvANe ThavettA jiyasAmi savaNNa-II guliyaM ca gahAya ujjeNiM paDigao, tattha nalagiriNA muttapurisANi mukkANi, teNa gaMdheNa hatthI ummattA. teca disa gaMdho ei, jAva paloiyaM, Nalagirissa padaM diI, kiMnimittamAgaotti, jAva ceDI na dIsai, rAyA bhaNati-ceDI NIyA, MNAma paDimaM paloeha, navaraM acchaitti niveirya, tato rAyA acaNavelAe Agao, pecchai paDimAe puSpANi milANANi,12 dacAH, sa manajitaH / ambadA tathA cintitaM-mama kamakasadRzo varNo bhavaviti, tato jAtarUpavarNA navakamakasadazarUpA jAtA, punarapi cintayati| bhogAn bhuje, eSa rAjA tAvanmama pitA, manye cArakSA: (godhAH), tadA prayota roSayati, taM manasikRtya guTikA khAdati, tasyApi devatayA kathitam| iMdazI rUpavatIti, tena suvarNaguTikAyai dUtaH preSitaH, sA bhaNati pazyAmi tAvAvAM, so'nalagiriNA rAtrAvAgataH, dRSTastayA, abhirucitA, sA bhaNati yadi pratimA nayasi nahiM yAmi, tadA pratimA nAstIti rAnAcupitvA pratigataH, abhyat jinapratimArUpaM kRtvA''gataH, tantra sthAne sthApayitvA jI vassvAminaM suvarNa| gulikAM ca gRhItvA jayinI pratigataH, tannAnalagiriNA mUtrapurISANi muktAni, tena gandhena hastina unmattAH, tAM ca dizaM gandho yAti, yAvatpralokitam , | analagireH padaM raTaM, kiMnimittamAgata iti, yAvacceTI na dRzyate, rAjA bhagati-beTI nItA, nAma pratimA prakokapatha, navaraM tiSThatIti niveditaM, tato rAjArcana| veLAyAmAgataH, pazyati pratimAyAH puSpANi mlAnAni, JAMERatinAmAM HCHHinray.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~158~
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] AvazyakaH tato nivaNateNa nArya paDirUvaganti, hariyA paDimA, tato'NeNa pajoyasta dUo visajio, Na mama ceDIe kajaM, paDimA hAribhadrI299|| visajehi, so Na dei, tAhe pahAvio jeThamAse dasahiM rAihiM samaM, uttaraMtANa ya maru khaMdhAdhAro tisAe mariumAraddho, yavRttiH raNo nivedayaM, tato'NeNa pabhAvatI ciMtitA, AgayA, tIe tinni pokkharANi kayANi, aggimassa majjhimassa pacchi-vibhAgA? massa, tAhe Asatyo, gao ujeNiM, bhaNio ya raNNA-kiM logeNa mAriteNa?,tujhaM majjha ya juddhaM bhavatu, assarahahasthi pAehiM vA jeNa ruccai, tAhe pajjoo bhaNati-rahehiM jujjhAmo, tAhe NalagiriNA paDikappiteNAgao, rAyA raheNa, tto| hiraNNA bhaNio-aho asaJcasaMdho'si, tahAvi te natthi mokkho, tato'NeNa raho maMDalIe dinno, hatthI vegeNa pacchao laggo, raheNa jio, jaM jaM pAyaM ukkhibai tattha tattha sare chubhai, jAva hatthI paDio, uttaranto baddho, niDAle ya se aMko kao-dAsIpatio udAyaNaraNNo, pacchA NiyayaNagara pahAvio, paDimA necchai, aMtarA vAseNa ubaddho Thio, tato nirNayalA jJAtaM pratirUpakamiti, ittA pratimA, tato'nena prayotAya dUto visRSTaH, na mama ghevyA kArya, pratimA visarjaya, sa na dadAti, tadA pradhAvito jyeSThamAse dazabhiH rAjabhiH samam , uttaratAca marUM skandhAvArastRSA martumArabdhaH, rAjJe niveditaM, tato'nena prabhAvatI cintitA, AgatA, tayA brINi puSkarANi kRtAni, manasya madhyasya pAzcAsyasama, tadA vizvastaH, gata ujayinI, bhaNitaca rAjJA-kiM lokena mAritena ?, taba mama ca yudaM bhavatu, mantrarathahatipAdairvA vena rocate, tadA pradyoto bhaNati-sthairyudhyAvahe, tadA'nalagiriNA pratikalpitenAgato, rAjA rathena, tato rAjJA bhaNitaH-aho asatyasandho'si, | tathA'pi te nAsti mokSaH, tato'nena ratho maNDalyA dattaH, hastI vegena pRSThato namaH, rathena jitaH, yaM yaM pAdamurikSapati tatra tatra pArAn kSipati, yAvaddhatI patitaH, avataran baddho, kaLATe ca tasyAkaH kRtaH-dAsIpatiH udAyanarAjasya, pazcAlija nagaraM pradhAvitaH, pratimA necchati, antarA varSayA'vabaddhaH sthitaH, 15646452-25% // 29 // JamEaaH indi pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~159~
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] tAhe ukkhaMdabhaeNa dasavi rAyANo dhUlIpAgAre karettA ThiyA, jaMca rAyA jemeitaM ca pajoyassavi dijai, navaraM pajjosavaNayAe / sUeNa pucchio-ki aja jemesi ?, tAhe so ciMtei-mArijAmi, tAhe pucchai-kiM aja pucchijjAmi ?, so bhaNati-aja dra pajjosavaNA rAyA uvAsio,sobhaNati ahaMpiuvavAsio, mamavimAyApiyANi saMjayANi,Na yANiyaM mayA jahA-ajja pajjo savaNatti, raNNo kahiyaM, rAyA bhaNati-jANAmi jahA so dhutto, kiM puNa mama eyaMmi baddhalae pajjosavaNA ceva Na sujjhai, tAhe mukko khAmioya, paTTo ya sovaNNo tANakkharANa chAyaNanimittaM baddho, so ya se visao dinno, tappabhitiM paTTabaddhayA rAyANo jAyA, purva mauDabaddhA Asi, vatte vAsAratte gato rAyA, tattha jo vaNiyavaggo Agato so tahiM ceva Thio, tAhe taM INIdasapuraM jAya, evaM dasapura uppaNaM / tattha uppaNNA rkkhiyjjaa|so ya rakkhio jaMpiyA se jANati taM tattheva adhijjio.IN pacchA ghare Na tIrada paDhiuMti gato pADaliputtaM, tattha cattAri vede saMgovaMge adhIo samattapArAyaNo sAkhApArao jAo, tadA bhavaskandabhayena dazApi rAjAnaH bhUkipAkArAn kRtvA sthitAH, yatra rAjA jemati taca pradyotAyApi dIyate, nabaraM paryuSaNAyAM sUdena pRSTaH-kimadya jemsi|, tadA sa cintayati-mArya, sadA pRcchati-kimadya pRcchaye, sa bhaNati-adha paryuSaNA, rAjopoSitaH, sa bhaNati-ahamapyupoSitaH, mamApi mAtApitarau aSasI, na zAtaM mayA SathA-aNa paryuSaNeti, rAje kathitaM,rAjA bhaNati-jAnAmi yathA eSa pUnaH, kiM punaH mamaitamin baDhe papaNaiva na zudhyati, tadA muktaH / kSamitazca, pahazca sauvarNasteSAmakSarANAM chAdanAnimittaM baddhaH, sa ca viSayastasmai dattaH, tatprabhRti baddhapahA rAjAnoM jAtAH, pUrva mukuTabaddhA Asan , vRtte varSArAne gato rAjA, tantra yo vaNigvarga AgataH sa tatraiva sthitaH, tadA taddazapuraM jAtam, evaM dazapuramusanam / tatrotpanA rakSitAH / sa ca rakSito yapitA takha jAnAti tattatraivAdhItavAn, pazcAd na tIryate paThitumiti gataH pATalIputraM, tatra caturo vedAn sAGgopAjAvadhItavAn samasta pArAyaNaH zAkhApArago jAtaH JAIMEaurato pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: Arya rakSitasya prabandha: ~160~
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] kiMbahuNA?, codasa vijAThANANi gahiyANi NeNa, tAhe Agato dasapuraM, te ya rAyakulasevagA gajati rAyakule, teNaM bhAvazyaka hAribhadrIsaMviditaM raNo karya jahA emi, tAhe UsiyapaDArga nagaraM karya, rAyA sayameva ammogatiyAe nimgao. diTo sakArio yavRttiH // 30 // hA aggAhAro ya se dino, evaM so nagareNa saNa ahinaMdito hatdhikhaMdhavaragao apaNo gharaM patto, tatthavi vAhirabhaMta-vibhAgA1 riyA parisA ADhAti, taMpi caMdaNakalasAdisobhiyaM, tattha bAhiriyAe uvaThThANasAlAe Thio, loyassa agdhaM paDicchai, tAhe vayaMsagA mittA yasabe Agae pecchai, diTho parIyaNeNa yajaNeNa aggheNa pajeNa ya pUio,gharaMca se dupayacauppayahiraNNasuvaNNAdiNA bhariyaM, tAhe ciMtei-aMmaM na pecchAmi, tAhe gharaM atiyao, mAyaraM abhivAdei, tAe bhaNNAi-sAgayaM puttatti?, puNaravi majjhatthA ceva acchai, so bhaNati-kiM na ammo! tujjha tuTThI, jeNa mae eteNa NagaraM vimhiyaM coddasaNhaM vijAThANANaM Agame kae, sA bhaNati-kahaM puttamama tuTThI bhavissati, jeNa turma bahUNaM sattANaM vahakAraNaM adhijjiumAgao,' SOSORROCEX T kiMbahunA , caturdaSA vidyAsthAnAni gRhItAmyanena, tadA'jAto dazapura, te ca rAjakulase vakA jJAyante rAjakule, tena saMviditaM rAjJaH kRtaM yathagi, tado itapatAkaM nagaraM kRtaM, rAjA svayameva abhimusro nirgataH, dRSTaH satkAritaH agrAsanaM ca tasmai dattam, evaM sa nagareNa sarveNAbhinandhamAno varahastiskandhagata Atmano gRha prAptaH, tatrApi bAjhAmyantarikA parSadAdriyate, tadapi candanaka lazAdizobhitaM, taba bAjhAyAmAsthAnazAlAyAM sthitaH, lokasyA) pratIcchati, sadA | kyasyA mitrANi ca sarvAnAgatAn pazyati, dRSTaH parijanena ca janena marceNa pAyena ca pUjitaH, gRhaM ca takha dvipadacatuSpadahiraNyasuvarNA dinA bhRtaM, tadA cistayati-ambAM na pazyAmi, tadA gRhamatigato, mAtaramabhivAdayate, tayA bhaNyate-svAgataM putreti, punarapi madhyasvaiva tiSThati sa bhaNati-kiM nAmba ! tava nudhiH, yema mayA''gakatA magaraM vismitaM caturdazAnAM vidyAsthAnAnAmAgame kRte, sA bhaNati-kathaM putra ! mama tuSTibhavet 1, bena va parnA sasvAnAM | vadhakAraNamadhIlyAgato. // 30 // JMERang aantibraryam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~161~
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] jeNa saMsAro vahijai teNa kaha tussAmi ?, kiM tuma diDIvAyaM paDhiumAgao, pacchA so ciMtei-kettio vA so hohiti?, jAmi paDhAmi, jeNa mAue tuhI bhavati, kiM mama logeNa tosieNaM ?, tAhe bhaNati-ammo ! kahiM so dihi-1 vivAo, sA bhaNati-sAhUNaM diThivAo, tAhe sonAmassa akkharatthaM ciMteumAraddho-dRSTInAM vAdo dRSTivAdA,tAhe so ciMtei nAma ceva suMdaraM, jai koi ajjhAvei to ajjhAmi, mAyAvi tosiyA bhavautti, tAhe bhaNai-kahiM te diDivAdajANaMtagA?, sA bhaNai-amha ucchughare tosaliputtA nAma AyariyA, so bhaNai-kalaM ajjhAmi, mA tujhe ussugA hohI, tAhe so rati diThivAyaNAmatthaM cintato na ceva sutto, bitiyadivase appabhAe ceva paThio, tassa ya pitimitto baMbhaNo upanagaragAme vasai, teNa hijjo na dihao, ajja pecchAmi cchaNaMti ucchulahIo gahAya eti nava paDipuNNAo egaM ca khaMDa, imo ya nIi, so patto, ko tuma?, ajarakkhio'haM, tAhe so tuho uvagRhai, sAgayaM ?, ahaM tujhe daDumAgao, SC-RRC-RLS yena saMsAro vadhyate tena kathaM tuSyAmi !, kivaM dRSTivAda paThitvA''yataH, pacAsa cintayati-kiyAnvA sa bhaviSyati', yAmi paThAmi, vena mAtusuSbhivati, kiMmama lokena topitena tadA bhaNati-amba ! kasa dRSTibAdaH, sA bhaNati-sAdhUnA TivAdaH, tadAsa nAmo'kSarArtha (padArtha) cimtayitumArabdhaH, tadA sa cintayati-nAmeva sundaraM, yadi ko'dhyadhyApayati tadA'dhIye, mAtA'pi soSitA bhavaviti, tadA bhaNati-ka te dRSTivAdaM jAnAnAH !, sA bhaNati-samAkamikSugRhe sosaliputrA nAmAcAryAH, sa bhaNati-kalye'dhyeSye,motsukAvaM bhUtadAsa rAtrI dRSTivAdanAmA cintayan naiva suptaH, dvitIya di. base'prabhAta evaM prasthitaH, tasya ca pitRmitraM mAhmaNa apanagaranAme vasati, tena yona eTaH, aba prekSe kSaNamiti cayaSTIcItvA'dhyAti mA pratipUrNA ekaMca khaNDam / ayaM ca nirgacchati, sa prAsaH, kastvam, mAryarakSito'I, tadA sa tuSTa upagRhate, svAgatam, ahaM yuSmAna naSTamAgataH, JAMEaiaudi pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~162~
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] Avazyaka hAribhadrI // 30 // vibhAgA1 tAhe so bhaNati-atIhi, ahaM sarIraciMtAe jAmi, eyAo ya ucchulahIo ammAe paNAmijjAsi bhaNijasu ya-divo mae ajarakkhito, ahameva paDhama diho, sA tuTThA ciMtei-mama putteNa suMdaraM maMgalaM dilaM, nava puvA ghettayA khaMDaM ca, so'vi ciMtei-mae diSTivAdarasa nava aMgANi ajjhayaNANi vA ghettavANi, dasamaM na ya sabaM, tAhe gato ucchughare, tastha ciMtei--| kiha emeva atImi ! goho jahA ayANato, jo eesiM sAvago bhavissai teNa sama pavisAmi, egapAse acchai allINo, tattha ya Duro nAma sAvao, so sarIraciMtaM kAUNa paDissayaM baccaDa, tAhe teNa darahieNa tinni nisIhiAo katAo. evaM so iriyAdI DhahareNaM sareNaM karei, so puNa mehAvI taM avadhArei, so'vi teNeva kameNa uvagato, sabesi sAbaNaM baMda|NayaM kayaM, so sAvago na vaMdito, tAhe AyariehiM nAtaM-esa Navasaho, pacchA pucchara-kato dhammAhigamo ?, teNa bhaNiyaeyassa sAvagassa mUlAo, sAhahiM kahiyaM-jahesa saDDIe taNao jo so kalaM hasthikhaMgheNa atiNIto, kahaMti, tAhe sarva tadA sa bhaNati-yAyAH, ahaM zArIracintAye yAmi,etAprekSuyaSTayo mAne dayA bhaNeza-daSTo mayA''rakSitaH, ahameva prathama dRSTaH, sA tuSTA cimtayatimama putreNa sundaraM mAra, nava pUrvANi mAhItamyAni khaNddhaM ca, so'pi cintayati-mayA dRSTivAdasya navAnAni adhyayanAni vA grahItalyAni, dazama cana sa, tadA gata ikSugRhe, tatra cintayati-kathamevameva pravizAmi prAkRto yathA'jAnAnaH, 4 eteSAM zrAvako bhaviSyati tena samaM pravizAmi, ekavArthe tiSThasi | bAlInaH, tantra ca daDaro nAma zAvakaH, sa zarIracito kRpayA pratizcarya vrajati, tadA tena darasthitena timro naiSedhikyaH kRtAH, evaM sa IyAdi kureNa pA(mahatA) vareNa karoti, sa punarmedhAvI sadayadhArayati, so'pi tenaiva krameNopagataH, sarveSAM sAdhUnAM vandanaM kRtaM, sa zrAvako na banditaH, tadA AcA jJAtam-eSa navazrAddhaH, paJcAspRcchati-kuto dharmAdhigamaH, tena bhaNitam-patasya zrAvakasya mUlA, sAdhubhiH kathitaM-yathaiSa zrAkAsanayaH yaH sa karaye istiskandhena pravezitaH (iti), kathamiti, tadA sarva JABERJEEL pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~163~
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Jus Educati [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [ ], mUlaM [- /gAthA - ], niryukti: [ 776], bhASyaM [ 123...] sAMhera, ahaM divivAtaM ajjhAiDaM tujjha pAsaM Agato, AyariyA bhaNati amha dikkhA anbhuvagameNa ajhAijara, bhaNaipadyayAmi, sovi parivADIe ajjhAijjai, evaM hou, parivADIe ajjhAmi kiM tu mama ettha na jAi pabaijaM, aNNastha vaccAmo, esa rAyA mamANuratto, aNNo ya logo, pacchA mamaM balAvi nejjA, tamhA aNNahiM vaccAmo, tAhe taM gahAya aNNattha gatA, esa paDhamA sehanippheDiyA, evaM teNa acireNa kAleNa ekkArasa aMgANi ahijjiyANi, jo diThThivAdo tosaliputtANaM AyariyANaM so'vi aNeNa gahito, tattha ya ajavairA suvaMti jugappahANA, tesiM diTTivAdo bahuo asthi, tAhe so tattha baccai ujjeNi majjheNaM, tattha bhaddaguttANa therANaM aMtiyaM uvagato, tehiMdi aNubrUhito- ghaNNo katattho yatti, ahaM saMlehiyasarIro, natthi mamaM nijAmao, tumaM nijjAmao hohitti, teNa tahanti paDissuyaM, tehiM kAlaM kareMtehiM bhaNNai mA bairasAmiNA samaM acchijjAsi, vIsuM paDissae Thito paDhejjAsi, jo tehiM samaM egamavi ratiM saMvasai 1 kathayati, ahaM dRSTivAdamadhyetuM tava pArzvamAgataH, AcAryAM bhaNanti asmAkaM dIkSAyA abhyupagamena adhyAdhyate, bhaNati prajAmi, so'pi paripAvyAadhyAdhyate, evaM bhavatu, paripAvyA'dhIye, kintu mamAtra jAyate jima anyatra bhajAmaH, eSa rAjA mayyanuraktaH, anyazna lokaH, pazcAt mAM balAdapi nayet tasmAdanyatra brajAmaH, tadA taM gRhItvA anyatra gatAH, eSA prathamA zivyanispheTikA, evaM tenAcireNa kAlenaikAdazAGgAni adhItAni, yo dRSTivAdastosa liputrANAmAcAryANAM so'pyanena gRhItaH, tadA cAryavajrAH zrUyante yutapradhAnAH teSAM (pArzve ) dRSTivAdo bahurasti tadA sa tatra brajati ujjayinImadhyena tatra bhadraguptAnAM sthavirANAmantikamupagataH, tairapyanuvRMhitaH- dhanyaH kRtArthazceti, ahaM saMlikhitazarIraH, nAsti mama nirvApakaH, evaM niryApako bhaveti, tena tatheti pratizrutaM, taiH kAlaM kurvadbhiH bhaNyale mA vajrasvAminA samaMsthAH viSvaka pratibhave sthitaH paTheH, yastaiH samamekAmapi rAtri basati ana For Party Jaincibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~164~
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] raso tehiM aNu marai, teNa ya paDissutaM, kAlagae gato vairasAmisagAsaM, bAhiM Thito, te'vi suviNayaM pecchaMti, tesiM puNaharibhadI. Avazyaka thovamavasir3ha jAtaM, tehiM vi taheva pariNAmiyaM, Agato, pucchito-katto!, tosaliputtANaM pAsAto, ajarakkhito, yavRttiH // 30 // Ama, sAhu, sAgataM , kahiM Thito, bAhiM, tAhe AyariyA bhaNati-bAhiThiyANaM kiMjAi ajjhAi, kiM tuma na yANasi?,4 vibhAgaH1 tAhe so bhaNai-khamAsamaNehiM ahaM bhaddaguttehi therehiM bhaNito-ghAhiM ThAejAsi, tAhe uvaujittA jANaMti-suMdaraM, na nikAraNeNa bhaNati AyariyA, acchaha, tAhe ajjhAi pavatto, acireNa kAleNa nava puvA ahijiyA, dasamaM ADhatto ghettuM, tAhe ajavairA bhaNaMti-javitAI karehi, etaM parikaMmaM eyassa, tANi ya suhumANi gADhatANi ya, caubIsaM javiyANi gahiyANi aNeNa, so'vi tAva ajjhAi / ito ya se mAyApiyaraM sogeNa gahiyaM-ujjoyaM karissAmi aMdhakArataraM kayaM, tAhe tANi ya apAhiti, tahavi na ei, tato Daharato se bhAtA phaggurakkhio, so paTTavio, ehi sabANi'vi sa tAnanu viyate, sena ca pratibhutaM, kAlagate gato vanasvAmisakAza, bahiHsthitaH, te'pi svamaM pazyanti, teSAM punaH lokamavaziSTa jAtaM (sthitaM), tairpi| tathaiva pariNAmitam, AgataH, pRSTaH kutaH, sosaliputrANAM pArthAta, AryarakSitaH, oM, sAdhu, svAgatam, kasthitaH, bahiH, sadA bhAcAryA bhaNantibadiHsthitAnA kiMjAyate'dhye (zakyate'dhyApayituM), kiMvaM na jAnIye, tadAsa bhaNa ti-kSamAzramaNairaha bhadragusaiH sthavirbhaNita:-pahiH tiH, vadoSayudhya jAnanti-sundaraM, na niSkAraNaM bhaNanyAcAryAH, tiSTha, sadA'dhyetuM pravRttaH, acireNa kAlena nava pUrvANyadhItAni, dazamamArato grahItuM, tavA AryavatrA kaa||302|| bhaNanti-yAvakAni kuru, etat parikamaitasya, tAni ca sUkSmANi gAvAntAni ca, catuvizatiryavikAni gRhItAni anena, so'pi tAvadadhyeti / itazca tasya mAtApitarau zokena gRhItI-udyotaM kariSyAmi andhakAstaraM kRtaM, tadA tau ca saM diSAtaH, tathApi naiti, tato laghutasya bhAsA phalgurakSitaH, sa prasthApitaH, ehi sarve'pi JANEaatoon pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~165
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] dipavayaMti jai vaccA, so tassa na pattiyai, jai tANi pavayaMti to tuma paDhamaM paJcajAhi, so pabaio, agjhAio ya, aja-14 rakkhito javiesu atIva gholio pucchai-bhagavaM ! dasamassa puvassa ki sesaM 1, tattha biMdusamuddasarisavamaMdarehiM diiMta | kareMti, biMdumettaM gataM te samuddo acchai, tAhe so visAdamAvaNNo, katto mama sattI eyassa pAraM gaMtuM ?, tAhe ApucchaibhagavamahaM vaccAmi ?, esa mama bhAyA Agato, te bhaNaMti-ajjhAhi tAva, evaM so nizcameva Apucchai, tao ajjavairA | uvauttA-kiM mamAto ceva eyaM vocchijaMtarga, tAhe aNeNa nAtaM-jahA mama thovaM AuM, na ya puNo esa ehiti, ato mahiMto vocchijihiti dasamapurva, tato'NeNa visajio, paDhio dasapuraM gto| vairasAmI'vi dakSiNAvahe viharaMti.IN tasiM siMbhAdhiyaM jAtaM. tato'Ne sAha bhaNiyA-mamArihaM suMThi ANeha, tehiM ANIyA, sA teNa kaNNe ThavitA. jemato AsAdehAmitti, taM ca pamhuI, tAhe biyAle AvassayaM kareMtassa muhapottiyAe cAliyaM paDiyaM, tesiM uvaogo jAto 3G-NCRACCAR nazAnti yadi prajasi, sa takha na praveti, yadi te pravajamti tadA tvaM prathama pravraja, sa praznajitaH, adhItA, ArtharakSito yavikeSu atIva pUrNitaH pRcchatibhagavan ! dazamasya pUrva vizeSa, tatra bindusamudrasarpapamandaraiH dRSTAn kurvanti, vindumAtraM gataM tava samudratiSThati, tadA sa viSAdamApanaH, kuto mama zaktiH etasya pAra garnu , tadA bhArachati-bhagavan ! ahaM brajAmi, eSa mama bhrAtA AgataH, te bhaganti-adhIva tAvat, evaM sa nityameva ApRcchati, tata mAryavajrA upayuktAH-kiMmadevaitat myuccharasyati , tadA anena jJAta-pathA mamAyuH stoka, ca ca punareSa AyAsyati, bhatto mat myucchespati dayAma pUrva, tato'nena visRSTaH, prasthito dazapuraM gataH / vanasvAmyapi dakSiNApaye viharanti, teSAM zleSmAdhikyaM jAtaM, tato'mIbhiH sAthayo bhaNitA:-mamAhI suNThImAnayata, tairAnItA, sA taiH kareM sthApitA, jemana bhAsvAdayiSyAmIti, tacca vismRtaM, tadA vikAle AvazyakaM kurvato muskhapotikamA cAlitA patitA, teSAmupayogo jAtaH JainEa s ational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~166~
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] Avazyaka // 30 // MEROSAROCKS aho pamatto jAto'haM, pamattassa ya natthi saMjamo, ta seyaM khalu me bhattaM paJcakkhApattae, evaM saMpeheti, dubhikkhaM ca bAra-1 hAribhadrIsavarisiyaM jAyaM, sabato samaMtA chinnA paMthA, nirAdhAraM jAya, tAhe vairasAmI vijAe AhaDapiMDaM ANeUNa pavaiyANa 4 yavRttiA vibhAgA1 dei, bhaNai ya-evaM bArasavarise bhotta, bhikkhA ya nasthi, jai jANaha ussaraMti saMjamaguNA to bhuMjaha, aha jANahanavi to bhattaM pacakkhAmo, tAhe bhaNaMti-kiM eriseNa vijApiMDeNa bhutteNaM, bhataM paJcakkhAmo, Ayariehi ya puSameva || | nAUNa sisso vairaseNo nAma pesaNeNa paviyao, bhaNiyao ya-jAhe tumaM satasahassaniSphaNaM bhikkhaM lahihisi tAhe | jANijjAsi-jahA naI dubhikkhaMti / tao vairasAmI samaNagaNaparivArio egaM yaSayaM vilaggiumAraddho, estha bhattaM paccakkhAmotti / ego ya tastha suDuo sAhUhiM buccai-tuma vacca, so necchai, tAhe so egami gAme tehiM vimohio, pacchA giri vilaggA, khuDato tANa ya gaimaggeNa gaMtUNa mA tesiM asamAhI houtti tasseva heThA silAtale pAovagato. + aho pramatto jAto'haM, pramattasya ca nAmita saMyamaH, toyaH khalu mama bhaktaM pratyAsyAtum , pUrva saMprekSate, durbhikSaM ca dvAdazanArSikaM jAtaM, sarvataH samantAt | chinnAH panthAnaH, nirAdhAraM jAtaM, tadA vajrasvAmI vidyAhRtaM piNDamAnIya pramajitebhyo dadAti, bhaNati ca-evaM dvAdaza varSANi bhoktavyaM, bhikSA ca nAsti, yadi jAnIya-utsarpanti saMyamaguNAstadA bhudhvaM,atha jAnIya naivatadA bhakta pratyAkhyAmaH, tadA bhaNanti-kimIdazena vidyApiNDena bhuktena !, bhaktaM pratyAzyAmaH, AcAryaizca pUrvameva jJAtvA ziSyo vanaseno nAma preSayA prasthApitaH, bhaNitaka-yadA vaM zatasahasaniSpanA bhikSA labheyAstadA jAnIyAH-yathA naI durbhikSamiti / tato bannasvAmI zramaNagaNaparivRta ekaM parvataM vilagitumArabdhaH, mantra bhakaM pratyAsyAma iti / ekazca tatra kSullakaH sAdhubhiruzyate-vaM braja, sa becchati, tadA sa ekasmin | prAme tairvimohitaH, pazcAt giri bilamAH, kSuddhakaH teSAM ca gatimArgeNa gatvA mA teSAmasamAdhibhUriti tasvaivAdhastAt zilAtale kAbapopagataH, // 30 // In JAMERatininimational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~167~
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] (40) * * tito so uNheNa navanIto jahA virAto acireNa ceva kAlagato, devehi mahimA kayA, tAhe AyariyA bhaNaMti-khuDDaeNa sAhio aho, tato te sAhUNo duguNANiyasaddhAsaMvegA bhaNaMti-jai tAva bAlaeNa hotaeNa sAhio aho to kiM amhe Na suMdarataraM karemo ?, tattha ya devayA paDiNIyA, te sAhUNo sAviyArUveNa bhattapANeNa nimaMtei, ajja bhe pAraNayaM, pAreha, tAhe AyariehiM nAyaM-jahA aciyattoggahotti, tattha ya ambhAse aNNo girI taM gayA, tattha devatAe kAussaggo kato, sA AgaMtUNa bhaNai-aho mama aNuggaho, acchaha, tattha samAhIe kAlagatA, tato iMdaNa raheNa vaMdiyA padAhiNIkariteNa, taruvarataNagahaNAdINi pAsallANi katANi, tANi ajjavi taheva saMti, tassa ya pabayassa rahAvattotti nAma jAyaM / taMmi ya bhagavate addhanArAyasaMghayaNaM dasa puvANi ya vocchiNNA / so ya vairaseNo jo pesio pesaNeNa so bhamaMto sopAraya patto, tastha ya sAbiyA abhigatA IsarI, sA ciMtei-kiha jIvihAmo? paDikao, masthi, tAhe sayasahasseNa tahivasa bhattaM / tataH sa uSNena vayA navanItaM vilIno'cireNa kAlenaiva kAlagataH, devamahimA kRtaH, tadA AcAryA bhaNanti-zulakena sAdhito'rthaH, tataste sAdhayo dviguNAnItazraddhAsaMvegA bhaNanti-pati bAlakena satA tAvat sAdhito'rthaH tadA kiM vayaM sundarataraM na kurmaH', saba ca devatA pratpanIkA, tAn sAdhUna bhAvikArUpeNa bhaktapAnena nimantrayati, aca bhavatAM pAraNaka, pArayata, tadA AcAryAMta-yathA aprItikAvagraha iti, tatra cAbhyAse'nyo giristaM gatAH, tatra devatAyAH kAyotsargaH kRtaH, sA''galya bhaNati-bhaho mamAnugrahaH, tita, tatra samAdhinA kAlagatAH, tataH indreNa rathena vanditAH pradakSiNIkurvatA, taruvaraNagahanAni catapArzani kRtAni, tAnyacApi tathaiva santi, sasya ca parvatasya rathAvarta iti nAma jAsam / tasmiMzca bhagavati ardhanArAcasaMhanana daza pUrvANi ca pyurichanAni (dazamaM pUrva ca myucchi)|spnsemo yaH prepitaH preSayA sAmyan sopArakaM prAptaH, natra ca zrAvikA abhigatA (abhigatajIvAjIvA) IzvarI, sA cintayati-kathaM gIviSyAmaH 1, pratikriyA (bhAdhAro) nAsti, tadA zatasahasreNa tahivase bhaktaM pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~168~
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] Avazyaka // 30 // niphAiyaM, ciMtiyaM-ittha amhe sabakAlaM ujjitaM jIvie, mAidANiM pattheva dehabaliyAe vittiM kappemo, natthi paDikao| to ettha sayasahassaniSphaNNe visaM choTUNa jemeUNa sanamokArANi kAlaM karemo, taM ca sajjitaM, nabi tA viseNaM saMjoi hAribhadrI nAyatA vitaNa sajAiyavRttiH jai, so ya sAhU hiMDato saMpatto, tAhe sA hatuvA taM sAhuM teNa paramaNNaNa paDilAbheti, taM ca paramatthaM sAhai, so sAha vibhAgaH1 bhaNai-mA bhattaM paccakkhAha, ahaM vairasAmiNA bhaNio-jayA tuma satasahassaniSphaNaM bhikkhaM lahihisi tato pae ceva | subhikkhaM bhavissai, tAhe pavaissaha, tAhe sA vAriyA tthitaa| io ya taddivasaM ceva vAhaNehiM taMdulA ANitA, tAhe || pADekao jAto, so sAhU tattheva Thito, subhikkhaM jAtaM, tANi sAvayANi tassaMtie pavaiyANi, tato vairasAmitassa pauppaya | jAyaM vaso avddio| itoya ajarakkhiehiM dasapuraM gaMtUNa sadosayaNabaggo panAvito mAtA bhagiNIo, jo so tassa khaMtao | so'vi tersi aNurAeNa tehiM ceva samaM acchai, na puNa liMgaM giNhai lajjAe, kiha samaNo pavaissaM ?, estha mama dhUtAo niSpAdita, cintitam-atra vayaM sarvakAlamUrjitaM jIvitAH, medAnI bhatraiva dehavalikayA vRti kalyayAmaH, nAti AdhArasato'tra zatasahassaniSpane viSaM kSiptvA jibhisvA sanamaskArAH kAlaM kurmaH, tatha sajitaM, naiva tAvadviSeNa saMyujyate, saca sAdhuhiNDamAnaH saMprAptaH, tadA sa haTatuSTA saM sAdhu tena paramAnena pratilAbhavati, taM ca paramArtha sAdhati, sa sAdhubhagati-mA bhakkaM pratyAkhyAsiSTa, avajasvAminA bhaNitaH yadA vaM zatasahassaniSpanAM bhikSA sapyase tataH prabhAta evaM subhikSaM bhaviSyati, sadAprajiSyaya, tadA sAvAritA sthitaa| itazca tadivasa eva pravaNaitandulA AnItAH, tadA'dhAro jAtaH, sa sAdhustatraiva sthitaH, subhikSaM jAtaM te sarve zrAvakAH taskhAntika pramajitAH, tatoSajasvAminaH padotpatanaM jAtaM vaMzo'vasthitaH / itazcAryarakSitairdApuraM gatvA sarvaH svajanavargaH prabAjitaH mAtA bhaginyo, yastasya sa pitA so'pyanurAgeNa teSAM teH samameva tiSThati, na punarliGgaM gRhNAti lamayA, kathaM zramaNaH prabajicyAmi', anna mama duhitaraH | // 304 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~169~
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Jan Educati [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [776], bhASyaM [123...] suhAto nacuio ya, kiha tAsiM purao naggao acchissaM ?, AyariyA: ya taM bahuso 2 bhaNati-pavayasu, so bhaNai-jai samaM juyaleNaM kuMDiyAe chattaeNa uvAhaNehiM jannovaieNa ya to payAmi, AmaMti paDissutaM, pabaio, so puNa caraNaka| raNasajjhAyaM aNuyantaMtehiM gehAvitaghotti, tato so kaDipaTTagacchattavANahakuMDiyabaMbhamuttANi na muyai, sesaM savaM pariharai / aNNayA ceiyavaMdayA gayA, AyariehiM puDhaM ceDarUvANi gahiyANi bhaNati sabai vaMdAmo uttailaM motuM, tAhe so ciMter3aete mama puttA natugA ya vAMdajjaMti ahaM kIsa na baMdijAmi ?, tato so bhagai-ahaM kiM na pavaio ?, tANi bhAMti| kuMto pavaiyANa chattayANi bhavaMti ?, tAhe so ciMtei etANi vi mamaM paDicodeti, tA chaDDemi, tAhe puttaM bhaNai-alAhi puttA ! chattaeNa, tAhe so bhaNati - alAhi, jAhe unheM hohiti tAhe kappo uvariM kIrahiti, tato puNo bhaNati - mottUNa kuMDalaM, tAhe puseNa bhaNio - mattaeNa caiva sannAbhUmiM gammai, evaM jaMnovaiyaMpi muyai, AyariyA bhaNati - 1 qhuvA naptArazna, kathaM tAsAM purato namaH sthAsyAmi, AcAryazca taM bahuzora bhaNanti-pravaja, sa bhaNati-yadi samaM yugalena kuNDikayA chatrakeNopAna yajJopavItena ca tadA pratrajAni, omiti pratizrutaM pratrajitaH sa punazvaraNakaraNasvAdhyAyamanuvarttayadvimahayitavya iti, tataH sa kaTIpaTTakacchavo pAnakuNDikAbrahmasUtrANi na muJcati zeSaM sarve pariharati / amyadA caityavandakA gatAH, AcAryaiH pUrvaM dvimbharUpANi prAhitAni bhaNanti sarvAMn bandAmade chatriNaM muktvA, tadA sa cintayati ete mama putrA nahAratha vanyante bhaI kathaM na bandhe ?, tataH sa bhaNati mahaM kiM na prAjitaH / tAni bhaganti kutaH prabrajitAnAM chattrANi bhaveyuH, tadA sa cintayAta etAnyapi mAM prati nodayanti tatastyajAmi tadA putraM bhaNati alaM putra ! chatreNa tadA sa bhagati alaM, yoSNaM bhaviSyati tadA 4 rUrUpa upari kariSyate, tataH punarbhaNanti-muktvA kuNDikAntaM sadA putreNa bhaNitaH mAtrakemaivasaMjJAbhUmiM gamyate, evaM yajJopavItamapi muddhati, AcAryA bhaNanti Forsy Jaincibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 170 ~
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] T, , Tshts bl Avazyaka diko vA amhe na yANai jahA baMbhaNA !, evaM teNa tANi savANi mukkANi, pacchA tANi bhaNaMti-sabe vaMdAmo mottUNa kaDi- hAribhadrI paTTailaM, tAhe so bhaNai-saha ajjayapajjaehiM mA vaMdaha, aNNo vaMdihiti mamaM, na muyai kaDipaTTayaM / tattha ya sAhU bhattapa-11 // 305 // cakkhAto, tato kaDipaTTayavosiraNayAe AyariyA vaNNeti-eyaM maDayaM jo vahai tassa mahalaM phalaM bhavati, puSaM ca sAhavibhAgA1 saNNiellagA ceva bhaNaMti-amhe etaM vahAmo, tato AyariyasayaNavaggo bhaNai-amhe vahAmo, te bhaNDatA AyariyasagAsa | pattA, AyariehiM bhaNiyA-amhaM sayaNavaggo kiM mA nijaraM pAvau ?, tumhe ceva bhaNaha-amhe vahAmo, tAhe so thero bhaNaikiM ettha puttA! bahuyA nijarA?, AyariyA bhaNaMti-AmaMti, tato so bhaNai-ahaM vahAmi, AyariyA bhaNaMti-ettha |uvasaggA uppajati, ceDarUvANi naggeti, jai tarasi ahiyAseuM to vahAhi, aha nAhiyAsihi tAhe amha na suMdara hoi, so bhaNai-ahiyAsesa, jAhe so ukkhitto tAhe tassa maggato pabaiyA uhiyA, tAhe khuGagA bhaNaMti-muyaha kaDipaTTayaM, NI ko vA'smAnna jAnAti yathA brAhmaNA (iti), evaM tena tAni sarvANi muktAni, pazcAttAni bhaNanti-sarvAn bandAmahe muktvA kaTIpakavantaM, tadA 4 sa bhaNati-saha pitRpitAmahamA vandizvam , amyo vandipyate mAM, na muJcati kaTIpaI / tatra ca sAdhuH pratyAkhyAtabhaktA, tataH kaTIpaTTakamyutsarjanAyAcAryA varNa vanti-etan mRtakaM vo vahati takha mahatkalaM bhavati, pUrva ca sAdhavaH saMjJitA evaM bhaNanti-vayametat bahAmaH, tata AcAryasvajanaca! bhaNati-vayaM vahAmaH, hAte kalahAyamAnA AcAryasakAzaM prAptAH, bhAcArbhaNitAH amArka svajanavargaH kimA nirjarI prApat / vRSameSa bhaNaya-vayaM bahAmaH, tadA sa khabirI bhagati| kimatra putra! baDhI nirjarA, AcAryA bhaNanti-bhomiti, tataH sa bhaNati-maI bahAmi, AcAyI bhaNanti-anopasargA utpadyante, peTarUpANi nanayanti, yadi // 305 // zakodhyadhyAsituM tadA vaha, aba nAdhyAsayasi tadA asmAkaMna sundaraM bhavati, sa bhaNati-adhyAsiye, yadA sazakSiptasadA tasa pRSTata: pravajitA asthitAH, tadA kSullakA maNamti-mujaphaTIpI, pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~171~
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] X- |so motUNa purato kato doreNa baddho, tAhe so lajato taM vahai, maggato mama suNhAdI pecchaMti, evaM teNa uvasaggo uchito| ahitAsetabotti kAUNa bUDho, pacchA Agato taheva, tAhe AyariyA bhaNati-kiM khaMta ! imaM ?, so bhaNai-uvasaggo uDio, AyariyA bhaNaMti-ANeha sADayaM, tAhe bhaNai-kiM ettha sADaeNa!, dilaM jaM diThThavaM, colapaTTao ceva bhavau, evaM| tA so colapaTTayaM gihAvito / pacchA bhikkhaM na hiMDai, tAhe AyariyA ciMteti-esa jai bhikkhaM na hiMDai to ko jANai kayAdi kiMci bhaveja 1, pacchA ekallao kiM kAhiti, avi ya-eso nijaraM pAveyavo, to tahA kIrau jaha bhikkhaM hiMDai, evaM ceva AyaveyAvaccaM, pacchA paraveyAvaJcapi kAhiti, tato'NeNa sabai sAhUNo appasAgAriyaM bhaNiyAahaM vaccAmi, tumhe ekalayA samudisejjAha purato khaMtassa, tehiM paDissutaM, tato AyariyA bhaNaMti-tumbhe samma baDejaha khaMtassa ahaM gAmaM vaccAmitti, gatA AyariyA, te'vi bhikvaM hiMDeUNa sabe egalayA samuddisati, so ciMtei-mama esa dAhiti N 95%*. / samuktvA purataH kRtaH dadarakena baddhaH, tadA sa lajana tai vahati, pRSThato mama mrapAdyAH pazyanti, evaM tenopasarga usthito'bhyAsitavya itikRtvA vyUdam / | pazcAt Agatastathaiva, tadA AcAryA bhaNanti-kiM vRddha i sa bhaNati-upasarga utthitaH, bhAcAryA bhaNanti-Anaya zATaka, tadA bhaNani-kimanna zATakena dRSTaM yadraSTavyaM, colapaTTa eva bhavatu, evaM tAvatsa colapaTTakaM mAhitaH / pazcAt bhikSAM na hiNDate, tadA AcAryAbintayanti-eSa yadi bhikSAM na hiNDate tadA ko jAnAti kadAcit kiJcit bhavet 1, pazcAdekAkI kiM kariSyati / , api ca-eSa nirjarI prApayitavyastatathA kriyatAM yathA bhikSA hiNDate, evamevAtmavaiyAvaravaM, pazcAtparavaiyAvRtyamapi kariSyati, tato'nena sarva sAdhavo'lpasAgArika bhaNitA:-ahaM brajAmi yUyamekAkinaH samudizeta purataH pituH, taiH pratizrutaM, tata bhAcApI bhaNanti-yUrya samyaka bRhasya bArtitAdhve aiMgrAma bajAmIti, gatA AcAryAH, te'pi bhikSAM hiNDityA sarve ekAkinaH samudizAnti, sa cintayati-masameSa dAsyati Janatarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~172~
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] (40) Avazyakaimo dAhi, ekovi tassa na dei, aNNo dAhiti, esa varAo kiM labhai', aNNo dAhiti, evaM tassa na keNai kiMci- hAribhadrI vi dinnaM, tAhe Asurutto na kiMcivi Alabei, ciMtei-kalaM tAva eu putto mama, to pekkha ee jaM pAvemi, tAhe bIyadivase .yavRttiH // 306 // AgatA, AyariyA bhaNaMti-kiha khantA / vaTTiyaM bhe?, tAhe bhaNai-putta ! jai tuma na hoto to'haM ekaMpi divasaM nAvibhAgAra |jIvaMto, etevi je aNNe mama puttA nattugA ya te'vi na kiMci dinti, tAhe te AyarieNa tassamakkhaM vADiyA, teviya |abbhuvagayA, tAhe AyariyA bhaNaMti-ANeha bhAyaNANi jA'haM appaNA santassa pAraNayaM ANemi, tAhe so kheto |ciMtei-kaha mama putto hiMDai ?, logappagAso na kayAi hiMDiyapuvo, bhaNai-ahaM ceva hiMDAmi, tAhe so appaNA khaMto| nimgato, so ya puNa laddhisaMpuNNo cirAvi gihatthattaNe, so ya ahiMDato na yANai-kato dAraM vA avadAraM vA, tato soegaMdhara avadAreNa atigato, tattha taddivasaM pagataM vattelayaM, tattha gharasAmiNA bhaNito-kato avadAreNa pavaiyao aiyao, 92 2% CSCASEXG T dAkhati, eko'pi tasai na dadAti, manyo dAkhati epa barAkA kiMmate !, bhanyo dAsthati, evaM tamaina kenacimkibipidacaM, tadA kaho na kinissp| | lapati,cintayati-kalye tAcadAyAta putro mama, tarhi prekSakametAn yayApayAmi, tadAdvitIya divase AgatAH, AcAyo bhaNanti-kathaM pitarvRttaM tavI, tadA bhaNatiputra! yadi tvaM nAbhaviSya sadamekamapi divasaM nAjIviSyameve'pi ye'nye mama putrA nasAvaapi na vibidati, tadA te AcAryeNa tatsamakSaM namarisatAH) na'pyabhyupagatavantaH, tadA AcAryA bhaNanti-Anayata pAtrANi yAvadahamAtmanA pituH pAraNamAnayAmi, sadAsa buddhacintayati-kathaM mama putro hiNDeta, kokama- 18 // 30 // kAzo na kadAcit hinditapUrvaH, bhaNati-ahameva viNe, tadA samAtmanA vRddho nargataH, saca punadhisaMpUrNa: cirAdapi gRhasthatve, sa cAhiNDamAno na jAnAtikuto dvAra vA'padvAra vA., tataH sa evaM gRhamapadvAreNAtigataH, tantra divase prakRtaM cate, tatra gRhasvAminA bhANitaH kuto'padvAreNa pravajita mAyAtA, bhannadivasa pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~173~
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] (40) | khateNa bhaNito-sirIe AyaMtIe kao dAra vA avadAraM vA?, yato atIti tato suMdarA, gihasAmiNA bhaNiyaM-deha se bhikkha. tattha lagA laddhA battIsaM, so te gheSaNa Agato, AloiyaM aNeNa, pacchA AyariyA bhaNati-tujhaM battIsa sIsA hohiMti paraMpareNa AvaliyAThAvagA, tato AyariehiM bhaNitA-jAhe tunbhe kiMci rAulAto lahaha visesaM taM kassa: NIdehI, bhaNai-bhaNANaM, evaM ceva amha sAhUNo pUyaNijjA, patesiM ceva esa paDhamalAbho dijau, sabe sAhaNa diNNA, tAhera puNo appaNo achAe uttiNNo, pacchA aNeNa paramannaM ghatamahusaMjutaM ANitaM, pacchA sayaM samudiho, evaM so appaNA ceva pahiDito laddhisaMpuSNo bahUNaM bAladukhalANaM AhAro jaato| tattha ya gacche tiNi pUsamittA-ego dabaliyApasamitto. ego ghayapussamitto ego vatthapussa mitto, jo duzcalio so jharao, ghayapUsamitto ghataM uppAdeti, tassimA laddhI-davao4 | dabato ghataM uppAdeyacaM, khettao ujeNIe, kAlato jehAsAdesu mAsesu, bhAvato egA dhijjAiNi guviNI, tIse bhattuNA vRddhena bhaNita:-zriyA AyAntyAH kuto dvAraM vA apahAraM thA, yata bhAyAti tataH sundarA, gRhasvAminA bhANitaM-dehi bhasai bhikSA, tatra modakA labdhA | dvAtriMzat , sa tAn gRhItvA'prAtaH, Alocitamanena, pazcAdAcAryA bhaNanti-yuSmAkaM dvAtriMzacchiSyA bhaviSyanti parampara keNAvalikAsthApakAH, tata AcAyamaigitA:-yadA yUyaM kacit rAjakullAt sabhadhvaM vizeSa taM kamai datta!, bhaNati-bAhmaNebhyaH, evamevAsmAkaM sAdhavaH pUjanIyAH, etebhya evaiSa prathamalAmo dIyatA, sarve sAdhumyo icAH, tadA punarAtmano'yotINaH, pakSAbanena paramAnaM dhRtamadhusaMyuktamAnItaM, pazcAtsvayaM samuriSTaH, evaM sa Atmanaiva mahiNDito labdhisaMpUrNoM bahUnAM vAladurbalAnAmAdhAro jAtaH / tatra pagAche trayaH puSpamitrA:-eko duIlikApuSpa mitra eko ghRtapuSpamitra eko vasapuSpamitraH, yo durthalikA sa smArakA, ghRta puSpamitro ghRta mutpAdayati,tasyeyaM karidhaH-dRSya todaNyato ghRtamupAdAyitavyaM kSetrata ujjayinyAM kAlato jyeSThAghAiyosiyoH, bhAvata ekA dhirajAtIyA gucI, tasyA bhI - - Saintainidi pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~174~
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] Avazyaka // 307 // thovaM thovaM piMDateNa chahiM mAsehiM vArao ghatassa uppAito, varaM se viyAiyAe uvajujihititti, teNa ya jAiyaM, annaM hAribhadA yavRttiH natthi, taMpi sA hahatuhA dijA, parimANato jattiyaM gacchassa uvajujjai, so ya ziMto ceva pucchai-kassa kittieNaM ghaeNaM || vibhAga:1 kajaM ?, jattiyaM bhaNati tattiyaM ANei / vatthapussamittassa puNa eseva laddhI vatthesu uppAiyabaesu, davato vatthaM, khettato vaidise mahurAe vA, kAlato vAsAsu sItakAle bA, bhAvao jahA ekA kAvi raMDA tIe dukkhadukkheNa chuhAe maraMtIe kattijaNa ekA potto vuNAviyA kalaM niyaMsehAmitti, etyaMtare sA pussamitteNa jAiyA hatuhA dijA, parimANao |sabassa gacchassa upAeti / jo dubaliyapussamitto teNa navavi pubA ahijiyA, so tANi divA ya rattI ya jharati, evaM 6|| |so jharaNAe dubalo jAto, jai so na jhareja tAhe tassa sarva ceva pamhusai, tassa puNa dasapure ceva niyallagANi, tANi | puNa rattavaDovAsagANi, AyariyANa pAsa aliyaMti, tato tANi bhaNati-amha bhikkhuNo jhANaparA, tubhaM jhArNa natthi, so soka piNmayatA pahimAMsapeTo ghRtasya utpAditaH, varaM tasyAH prastAyA apayujyate iti, tena ca yAcitam, bhanyajAli, sadapi sA hastuzA dadyAt, parimANato yAbadlayopayujyate, sa ca nirgameva pRcchati-kassa kiyatA mRtena kAryam, vAvagaNati tAvadAnayati / vakhapuSpamitrasya punareva sabdhiH vopUrapAdavitavyeSu, dravyato vastraM kSetrato vaideze madhurAyAM vA, kAlato varSAsu zItakAle vA, bhAvato yathA ekA kA'pi vidhavA tayA bhatiduHkhena kSudhA // 307 // briyamANayA kartavitvA ekaM vastraM vAyitaM kalye paridhAsya iti, atrAntare sA puNamitreNa vAcisA hRSTapuSTA dadyAt, parimANato yAbaddacchasya sarvakha utpaadyti| yo duIlikApuSpamitratena nabApi pUrvANi adhItAni, satAni divA rAtrI ca sArata, evaM samaraNena durvalo jAtA, yadi sana maret tadA tasya sarvameva vismarati, tasya punardazapure eva nijakAH, te punA raktapaTopAsakAH, AcAryANAM pAH Agacchanti (pArthamAbhayanti) tataste bhaganti-asmAkaM bhikSavo dhyAnaparAH, yuSmAkaM dhyAnaM nAsti, JABERatani pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~175
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] AyariyA bhaNati-amha jhANaM, esa tumbha jo nielao dubaliyapussamitto esa jhANeNa ceva dubbalo, tANi bhaNaMti esa gihatthattaNe niddhAhArahiM balio, iyANiM nasthi, teNa dubbalo, Ayario bhaNai-esa neheNa viNA na kayAi jemei, da tANi bhaNaMti-kato tumbhaM neho ?, AyariyA bhaNaMti-ghatapUsamitto ANei, tANi na pattiyaMti, tAhe AyariyA bhaNaMti esa tumha mUle kiM AhArettAito?, tANi bhaNaMti-niddhapesalANi AhArettAito, tesiM saMbohaNAe gharaM tANaM visajio, etAhe deha, taheva dAu payattANi, so'vi jharai, taMpi najai chAre chunbhai, tANi gADhayaraM deti, tato niviNNANi, tAhe bhaNio-ettAhe mA jharau, aMtapaMtaM ca AhArei, tAhe so puNo'vi porANasarIro jAto, tAhe tANa uvagataM, dhammo kahio, sAvagANi jAyANi / tattha ya gacche ime cattArijaNA pahANA taMjahA-soceva dubaliyapUsamitto vijho phaggurakkhito goDAmAhilotti, jo vizo so atIva mehAvI, suttatthatadubhayANaM gahaNadhAraNAsamattho, so puNa suttamaMDalIe| AcAyA~ bhavanti-asmAkaM dhyAnam , yuSa yugmAkaM yo nijako dubelikApuSpamitra eSa dhyAnenaiva durbalaH, te bhaNanti-eSa gRhasthatye snigdhAhAbalikaH, idAnIM nAsti, tena durbalaH, AcAryoM bhagati-eSa khehena binA na kadAcit jemati, te bhaganti-kRto yuSmAka meha!, AcAryA bhaNanti-mRtapuSpamitra Anayati tena pratiyanti, tadA AcAryA bhayAnti-eSa yugmAkaM mUle kimAhRtavAn ?, te bhaNanti-snigdhapezalAni AhRtavAn , teSAM saMbodhanAya gRhe teSAM visRSTaH, adhunA datta, tathaiva dAtuM pravRttAH, so'pi sArati, tadapi jJAyate kSAre kSipyate (yathA), te gADhataraM dadati, tato nirviSNAni, tadA bhaNitaH-adhunA mA smArSIH, antaprAntaM cAhArayati, tadA sa punarapi purANazarIro jAtaH, tadA teSAmupagataM, dharmaH kathitaH, zrAvakA jAtAH / tatra ca gacche ime catvAro janAH pradhAnAsavathAsa eva dubalikApuSpamitraH vindhyaH phasgurakSitaH goSThamAhila iti, yo vindhyaH so'tIva medhAvI, sUtrArthatadubhayAnAM grahaNadhAraNAsamarthaH, sa punaH sUtramaNDalyA JAMERuration pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~ 176~
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776], bhASyaM [123...] ISR * Avazyaka- visUraha jAva parivADI AlAvagassa ei tAva palibhajai, so Ayarie bhaNai-ahaM suttamaMDalIe visurAmi, jao cireNa hAribhadrI AlAvago parivADIe ei, to mama vAyaNAyariyaM deha, tato AyariehiM dubaliyapussamitto tassa vAyaNAyario diNNo, yavRttiH // 308 // tato so kaivi divase vAyaNaM dAUNa AyariyamuvaTTito bhaNai-mama vAyaNaM deMtassa nAsati, jaM ca saNNAyaghare nANuppe-15vabhAgA dahiyaM, ato mama agjharaMtassa navamaM purva nAsihiti, tAhe AyariyA ciMteti-jai tAva eyassa paramamehAvissa evaM jhara-5 tassa nAsai annassa ciranaI ceva-atisayakaovaogo matimehAdhAraNAiparihINe / nAUNa saMsapurise khettaM kAlANubhAvaM ca // 1 // so'NuggahANuoge vIsuM kAsI ya suyavibhAgeNa / suhagahaNAdinimittaM gae ya suNimUhiyavibhAe // 2 // savisayamasaddahatA nayANa tamattayaM ca geNhaMtA / mannaMtA ya viroha appariNAmAipariNAmA // 3 // gacchija mA hu miccha pariNAmA ya suhamA'ibahubheyA / hojA'sattA ghecU Na kAlie to nyvibhaago||4|| yaduktam-'anuyogastataH kRtazcaturDe' ti, tatrAnuyogacAturvidhyamupadarzayannAha mUlabhASyakAra: viSIdati yAvat paripATyAlApakasyAyAti tAvatpratibhajyate, sa AcAryAn bhaNati-AI sUtramaNDalyAM viSIdAmi, yatazcireNAlApakaH paripAvyA yAti, sammA hA vAcanAcArya datta, tata AcAlikApuSpamitratama vAcanAcAryoM dattaH, tataH sa katicidapi divasAna vAdhanAM dAvAcAryamupasthito bhaNati-mama | vAcanAM dadato nazyati, yaca sajJAtIyagRhe nAnuprekSitam ato mamAsarato navamaM pUrva nakSyati, tadA AcAryAzcintayanti-yadi tAva devasya paramamedhAvina evaM sarato nazyati bhanyasya ciranaSTameva / kRtAtizayopayogo matimedhAdhAraNAbhiH parihINAn / jJAtvA zeSapuruSAn kSetraM kAlAnubhAvaM c||3|| so'nugrahAya anuyogAn pRthak akArSIca zrutavibhAgena / sukhamahaNAdinimittai nayAMzca sunigUhitavibhAgAn // 2 // svaviSayamaavato navAnAM tanmAtraM ca gRhantaH / manyamAnAzca virodhamapariNAmA atipariNAmAH (1)||2||gmt mA mithyAtvaM pariNAmAzca sUkSmA atibahubhedAH / bhaveyurazakA grahItuM na kAlike tato napavibhAgaH // 4 // O SCONGRESSES Saman Jainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~177~
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [776...], bhASyaM [124] 4 kAliyasuyaM ca isibhAsiyAItaioya sUrapaNNattI|savvoya diDivAo cautthao hoi aNuogo 124(mU.bhA) vyAkhyA-kAlikazrutaM caikAdazAGgarUpaM, tathA RSibhASitAni-uttarAdhyayanAdIni, 'tRtIyazca' kAlAnuyogaH, sa ca sUrya-| prajJaptiriti, upalakSaNAt candraprajJAtyAdi, kAlikazrutaM caraNakaraNAnuyogaH, RSibhASitAni dharmakathAnuyoga iti gamyate, 18 sarvazca dRSTivAdazcaturthoM bhavatyanuyogaH, dravyAnuyoga iti hRdayamiti gAdhArthaH // tatra RSibhASitAni dharmakathAnuyoga ityuktaM, tatazca mahAkalpazrutAdInAmapi RSibhASitatvAd dRSTivAdAduddhRtya teSAM pratipAditatvAd dharmakathAnuyogatvaprasaGga ityatastadapoddhAracikIrSayA''hajaM ca mahAkappasuyaM jANi ya sesANi cheyasuttANi / caraNakaraNANuogotti kAliyatthe uvagayAiM // 777 // | byAkhyA-yacca mahAkalpazrutaM yAni ca zeSANi chedasUtrANi kalpAdIni caraNakaraNAnuyoga itikRtvA kAlikArthe | upagatAnIti gaathaarthH|| iyoNi jahA deviMdavaMdiyA ajarakkhiyA tahA bhaNNai-te viharaMtA mahuraM gayA, tattha bhUtaguhAe vANamaMtaraghare tthitaa| ito ya sakko devarAyA mahAvidehe sImaMdharasAmi pucchai nigodajIve, jAhe nioyajIvA bhagavayA vAgariyA tAhe T idAnIM yathA devendravanditA AyarakSitAstathA bhaNyate-te viharanto madhurAM gatAH, tatra bhUtagudAyAM vyantaragRhe sthitAH / itazca zakro devarAjo mahAvideheSu sImandharasvAminaM pRcchati nigodajIvAn , badA nigodajIvA bhagavatA vyAkRtAsadA JANEaian pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: anuyogasya catura bhedA: ~178~
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [777], bhASyaM [124...] Avazyaka- bhaNai-asthi puNa bhArahe vAse koi jo nioe vAgarejA, bhagavatA bhaNitaM-asthi ajjarakkhito, tato mAhaNarUveNa hAribhadrI [dA so Agato, taM ca therarUvaM kareUNa pacaiemu niggaesu atigato, tAhe so vaMdittA pucchai-bhagavaM! mama sarIre mahala-IIyavRttiH IMvAhI imo, ahaM ca bhattaM paJcakkhAeja tato jANaha mama kettiya AUyaM hojjA ?, javiehiM phira bhaNiyA AUseDhI, vibhAgA1 tattha uvauttA AyariyA jAva pecchaMti A varisasatamahiyaM do tinni vA, tAhe ciMtei-bhAraho esa maNusso na bhavai, vijAharo vA vANamaMtaro vA, jAva do sAgarovamAI ThitI, tAhe bhamuhAo hatthehiM ukkhivittA bhaNai-sakko bhavANaM, tAhe sarva sAhai-jahA mahAvidehe mae sImaMdharasAmI pucchito, ihaM camhi Agato, taM icchAmi souM nioyajIve, tAhe se kahiyA, tAhe tuTTho Apucchai-baccAmi ?, AyariyA bhaNaMti-acchaha muhuttaM, jAva saMjatA enti, ettAhe dukkahA saMjAtA, thirA bhavaMti je calA, jahA ettAhe'vi deviMdA entitti, tato so bhaNati-jai te mamaM pecchaMti 28-%25%-05465%95 bhaNati-asti punarbhArate gharSa kazcit yo nigodAna pyAkuryAt ?, bhagavatA bhaNitam-asti AryarakSitaH, tato brAhmaNarUpeNa sa bhAgataH, tacca sthavirarUpa kRtvA pravrajiteSu nirgateSu atigataH, tadA sa bandisyA pRcchati-bhagavan ! mama dhArIre mahAn vyAdhirayam , ahaM ca bhaktaM pratyAsyAyAM tato jJApayata mama kiya| dAyurasti ?, yavikeSu kila bhaNitA AyuzreNiH, tatropayuktA AcAryA yAvatpazyanti AyurvarSazatamadhikaM he trINi vA, tadA cintayati-bhArata eSa manuSyo na bhavati, | vidyAdharo vA myantaro vA, yAvat / sAgaropame sthitiH, tadA dhruvau hastAbhyAmukSipya bhaNati-zako bhavAn , tadA sabai kathayati-yathA mahAvideheSu mayA sImandharasvAmI pRSTaH, iha cAsthAgataH, tadicchAmi zrotuM nigodajIvAn, tadA tasmai kathitAH, tadA tuSTa ApRSThati-vajAmi!, bhAcAryA bhaNanti-tihata muhUrta, yAvAsayatA AyAti, adhunA duSkathA saMjAtA, sthirA bhavanti ye calAH, yathA'dhunA'pi devendrA AyAntIti, tataH sa bhaNati-padi te mAM pazyanti. | // 309 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~179~
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [777], bhASyaM [124...] teNaM ceva appasattattaNa nidANaM kAhiMti to vaccAmi, tato cindhaM kAuM bacca, tato sakko tasta uvassayasta aNNahuttaM kAuM dAraM gato, tato AgatA saMjayA pecchaMti, kato eyassa dAraM, AyariehiM vAhirittA-ito eha, sihaM ca jahA sakko Agato, te bhaNaMti-aho amhehiM na diho, kIsa na muhuttaM dharito?, taM ceva sAhai-jahA appasattA maNuyA nidANaM kAhinti to pADiheraM kAUNa gato, evaM te deviMdavaMdiyA bhavaMti / te kayAi viharatA dasapuraM gayA, mahurAe akiriyAvAdI uhito, nasthi mAyA nasthi piyA evamAdinAhiyavAdI, tahiyaM ca natthi vAI, tAhe saMghega saMghADao ajarakkhiyasagAsaM pesio, jugappahANA te, te AgaMtUNa tesiM sAhiti, te ya mahalA, tAhe tehiM mAulo gohAmahilo pesio, tassa vAdaladdhI asthi, teNa gaMtUNa so vAdI viNiggihito, pacchA sAvagehiM goDAmAhilo dharito, tattheva vAsArattaM tthito| itoya AyariyA ciMtati-ko gaNaharo bhavejA?, tAhe NehiM dubaliyapUsamitto samakkhito, jo puNa se sayaNavaggo tesi / 1 tenaivAlpasattvatvena nidAnaM kariSyanti tato brajAmi, tatazcihaM kRtvA braja, tataH zakrastakha upAzrayaskhAnyataH kRtvA dvAraM gataH, tata mAmatAH saMyatAH pazyanti, kuto dvArametasya !, bhAcAyaiAhatAH-ita AyAta, ziSTaM ca yathA zaka AgatavAn, te bhaNanti-baho asmAbhine dRSTaH, kathaM na muhU se etaH, tadeva kathayati-yathA'lpasattvA manujA nidAnaM kariSyanti tat prAtIhArya kRtvA gataH, evaM te devendravanditA bhavanti / te kadAcit viharanto dazapuraM gatAH, mathurAyAmakriyAvAdI rasthitaH, nAsti mAtA nAsti pitA evamAdinAstikavAdI, tatra ca nAsti vAdI, tadA saMgheca saMvATaka AryarakSitasakAzaM preSito, yugapradhAnAste, to Agatya tebhyaH kathayataH, te ca vRddhAH, tadA taimarmAnulo goSThamAhilaH preSitaH, tasya vAdalabdhirasti, tena gatvA sa vAdI vinigRhItaH, pazcAt zrAvakaiH goThamApahilo pratA, tatraiva varSArAnaM sthitaH / itavAcAyocintayanti-ko gaNadharo bhavet !, tadA tailikApuSpamitra samAyAtaH (nirdhAritaH ), yaH punasteSAM | | khajanavargalasva ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: AryarakSitasya kathA madhye goSThA mAhila, falgurakSita evaM durbalikA puSpamitrasya kathAnakaM ~180
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [777], bhASyaM [124...] Avazyaka- hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH1 // 310 // gohAmAhilo phaggurakkhito vA'bhimato, tato AyariyA sadhe saddAvittA dihRtaM kariti-jahA tiNNi kuDagA-niSpAvakuDo telakuDo ghayakuDotti, te tinivi heDhAhuttA katA niSphAvA sabe'vi Niti, tellamavi nIti, tattha puNa avayavA laggati, dhitakuDe bahuM ceva laggai, evameva ajo! ahaM dubbaliyapUsamittaM prati suttatthatadubhaesu niSphAvakuDasamANo jAto, phaggura- kkhitaM prati telakuDasamANo, gohAmAhilaM prati ghatakuDasamANo, ato esa sutteNa ya atyeNa ya uvagato dubbaliyapUsamitto tubha Ayariobhavau, tehiM paDicchito, iyarovi bhaNio-jahA'haM vaTTio phaggurakkhiyassa godAmAhilassa ya tahA tumhehi| vaTTiyavaM, tANivibhaNiyANi-jahA tumbhe mamavaTTiyANi tahA eyassa baDhejaha, aviya-ahaM kae vA akae vAna rUsAmi, esana khamahiti, to sutarAmeva eyassa vaTTejjAha, evaM dovi vagge appAhettAbhapaJcakkhAi devalogaM gtaa| gohAmAhileNavi sutaM jahAAyariyA kAlagatA, tAhe Agato pucchai-ko gaNaharo Thavio?, kuDagadihatoyasuto, tao so vIsuMpaDissae ThAiUNAgato Ag goSThamAdilaH phalgurakSito vA'bhimataH, tata AcAryAH sarvAn zabdayitvA dRSTAntaM kurvanti-yathA yaH kuTA:-niSpAvakuTastailakuTo pRtakuTa iti, te yo'pi arvAGmukhIkRtA niSpAvAH sarve'pi nirgagchanti, tailamapi nirgacchati, natra punaravayavA laganti, ghRtakuTe baDhera lagati, evamevAH ! bhaI durbalikApuSpamitra prati sUtrArthatadubhayeSu niSpAvakuTasamAno jAtaH, phalgurakSitaM prati tailakuTasamAnaH, goSThamAhilaM prati ghRtakuTasamAnaH, ata eSa sUtreNa cArthena copagato durcalikApuSpamitro yuSmAphamAcAryoM bhavatu, taiH pratIpsitaH, itaro'pi bhaNitaH-yathA'haM vRttaH kalagurakSite goTamAhile ca tathA tvaSA'pi varNitayaM, te'pi bhajitA:-yathA yUyaM mayi vRttAsAthaitasmin varSebhyam , apica-ahaM kRte vA bhakRte vA nArupameyana kSamipyate, tataH sutarAmevaitamin vartadhvam , evaM dvAvapi | vau~ saMdizya bhaktaM pratyAkhyAya devalokaM gatAH / goSThamAhilenApi zrutaM-yathA AcAryAH kAlagatAH, tadA AgataH pRcchati-ko gaNadharaH zrApitaH, kuTaTaSTAnta zrutA, tataH sa pRdhA pratizraye sthitvA AgataH // 31 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~181~
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Jan Educato [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [777], bhASyaM [124...] tesiM' sagAsaM, tAhe tehiM sabehiM ammuTThito bhaNio ya-iha ceva ThAhi, tAhe necchai, tAhe so bAhiMThito aNNe duggAhei, te na sati buggAhe / ito ya AyariyA atthaporusiM kareMti, so na suNai, bhaNai ya-tubbhe'ttha niSpAvayakuDagA, tAhe | tesu uTThiesa viMjho aNubhAsai taM suNei, aime kammappavAya puDhe kammaM vaNijjai, jahA kammaM bajjhai, jIvarasa ya kammassa kahaM baMdho ?, ettha vizvAre so abhiniveseNa annahA manato paruviMto ya niNhao jAotti // anena prastAvena ka ete nihavA ityAzaGkA'panodAya tAn pratipipAdayiSurAha bahuraya paesa avvattasamucchAdugatigaavaddhiyA ceva / sattee jinhagA khalu titthaMmi u vaddhamANassa / / 778 // vyAkhyA 'bahurayatti ekasamayena kriyAdhyAsitarUpeNa vastuno'nutpatteH prabhUtasamayaizcotpatterbahuSu samayeSu ratAH saktAH bahuratAH, dIrghakAladravyaprasUtiprarUpiNa ityarthaH 1 / 'padesa' tti pUrvapadalopAt jIvapradezAH pradezAH, yathA mahAvIro vIra iti, jIvaH pradezo yeSAM te jIvapradezAH nivA, caramapradezajIvaprarUpiNa iti hRdayam 2 / 'abatta' tti uttarapadalopAdavyaktamatA avyaktAH, yathA bhImaseno bhIma iti, vyaktaM-sphuTaM na vyaktamavyaktam - asphuTaM mataM yeSAM te'vyaktamatAH, saMyatAdyavagame sandigdhabuddhaya iti bhAvanA 3 / 'samuccheda' tti prasUtyanantaraM sAmastyena prakarSacchedaH samucchedaH -vinAzaH, samucche 3 teSAM sakAzaM tadA nataiH sarvairamyusthito bhaNita- haiva tiSTha tadA necchati, tadA sa bahiH sthito'nyAn vyudrAhayati tAn na zakroti nyuDrAivitum / itakSAcAryA arthapauruSa kurvanti, sa na zRNoti bhaNati ca yUyamana niSpAvakusamAnAH, tadA testhiteSu vindhyo'nubhASate tat zRNoti, aSTame karmapravAdapUrva karma varNyate, yathA karma badhyate, jIvasya ca karmaNazca kathaM bandhaH ?, atra vicAre so'bhinivezenAnyathA manyamAnaH prarUpayaMtra nivo jAtaH iti / For Purina Pts Use Only incibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH nivA:, teSAm sapta matA:, teSAm nAmAni ityAdiH ~ 182~
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [778], bhASyaM [124...] Avazyaka- // 311 // hAribhadrI yavRttiH vibhAgaH1 prata sUtrAMka damadhIyate tadvedino vA tadadhIte tadvattI' (pA04-2-59) tyaN sAmucchedAH, kSaNakSayibhAvaprarUpakA iti bhAvArthaH 'duga'tti uttarapadalopAdekasamaye dve kriye samudite dvikriyaM tadadhIyate tadvedino vA dvaikriyAH, kAlAbhedena kriyAdvayAnubha- vaprarUpiNa ityarthaH 5 / 'tiga' ti trairAzikA jIvAjIvanojIvabhedAtrayo rAzayaH samAhRtAH trirAzi tatprayojanaM yeSAM te |rAzikAH, rAzitrayakhyApakA iti bhAvanA 6 / 'abaddhigA ceva' tti spRSTa jIvena ko na skandhava baddhamabaddham, aba meSAmasti vidanti yetyavaddhikAH, spRSTakarmavipAkaprarUpakA iti hRdayam 7 / 'sattete niNyA khalu titthaMmi u vaddhamANassa' tti saptaite nihnavAH khalu, nihnava iti ko'rthaH ?-svaprapaJcatastIrthakarabhASitaM nihute'rtha pacAdyaci (nandigrahipacAdibhyolyuNinyacA pA0 3-1-134) ti nihnavo-mithyAdRSTiH, uktaM ca-"sUtroktasyaikasyApyarocanAdakSarasya bhavati nrH| mithyAdRSTiH sUtraM hi naH pramANaM jinAbhihitam // 1 // " khalviti vizeSaNe, kiM vizinaSTi-anye tu dravyaliGgato'pi bhinnA boTikAkhyA iti, tIrthe varddhamAnasya, pAThAntaraM vA-etesi niggamaNaM vocchAmi ahANupubIe' tti gAthArthaH // sAmprataM yebhyaH samutpannAstAn pratipAdayannAhabahuraya jamAlipabhavA jIvapaesA ya tiisguttaao| avvattA''sADhAo saamuccheyaa''smittaao||779|| vyAkhyA-bahuratAH jamAliprabhavAH, jamAlerAcAryAt prabhavo yeSAM te tathAvidhAH, jIvapradezAca, tiSyaguptAdutpannAH, avyaktA ASADhAt, sAmucchedAH azvamitrAditi gaathaarthH|| gaMgAo dokiriyA chalugA terAsiyANa uppattI / therA ya gohamAhila puTTamavaddhaM parUviMti // 780 // anukrama // 311 // JAMERIAL Niruryau pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~183
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [780], bhASyaM [124...] vyAkhyA-gaGgAt dvaikriyAH, SaDulUkAt trairAzikAnAmutpattiH, sthavirAzca goSThAmAhilAH spRSTamabaddha prarUpayanti, karmeti gamyate, 'puTThamabaddhaM paraviMsu' vA pAThAntaraM, tatazcAbaddhikA goSThAmAhilAt saJjAtA iti gAthArthaH // sAmprataM yeSu purepUtpannAsta ete nihnavAstAni pratipAdayannAha-- sAvatthI usabhapura seyaviyA mihila ullugAtIraM / purimaMtaraMji dasapura rahavIrapuraM ca nagarAI // 781 // vyAkhyA-zrAvastI RSabhapuraM zvetavikA mithilA, ullukAtIra puramantaraji dazapuraM rathavIrapuraM ca nagarANi, nihavAnAM yathAyogaM prabhavasthAnAni, vakSyamANabhinnadravyaliGgamithyAdRSTicoTikaprabhavasthAnaradhavIrapuropanyAso lAghavArtha iti gAthArthaH / / bhagavataH samupajAtakevalasya parinirvRtasya ca kA kiyatA kAlena nivaH samutpanna iti pratipAdayannAhacoddasa solasa vAsA coddasavImuttarA ya doNNi syaa| aTThAvIsA ya duve paMceva sapA u coyAlA / / 782 // byAkhyA-caturdazaSoDazavarSANi tathA 'codasavIsuttarA ya donni saya tti caturdazAdhike dve zate viMzatyuttare ca dve zate, varSANAmiti gamyate, tathA'STAviMzatyadhike ca dve zate, tathA pazcaiva zatAni catuzcatvAriMzadadhikAni, iti gaathaarthH|| avayavArtha tu bhASyakAra eva pratipAdayiSyati // paMca sayA culasIyA chacceva sayA NavottarA hoti / NANuppattIya duve uppaNNA Nivvue sesA // 783 // | vyAkhyA-paJca zatAni caturazItyadhikAni SaT caiva zatAni navottarANi bhavanti / jJAnotpatterArabhya caturdazaSoDazavarSANi yAvadatikrAntAni tAvadatrAntare dvAvAdyAvutpannau, utpannA nivRtte bhagavati, yathoktakAle cAtikrAnte zeSAH T laneiorary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~184~
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [783], bhASyaM [125] Avazyaka // 312 // khalyabyaktAdaya iti, boTikaprabhavakAlAbhidhAnaM lAghavArthameveti gAthArthaH // adhunA sUcitamevArtha mUlabhASyakRd | hAribhadrIyathAkramaM spaSTayannAha 4 yavRttiH coisa vAsANi tayA jiNeNa uppADiyassaNANarasAto bahurayANa dihI sAvatthIe smuppnnnnaa||12||(muu0bhaa0aavmaa vyAkhyA-caturdazavarSANi tadA 'jinena' vIreNotpAditasya jJAnasya tato'trAntare bahuratAnAM dRSTiH zrAvastyAM nagaryo | samutpanneti gAthArthaH // yathotpannA tathopadarzayan saGgrahagAthAmAhajeTThA sudaMsaNa jamAli'Noja sAvasthiteMdugujANe / paMcasayA ya sahassaM DhaMkeNa jamAli motsuunn||126||(muu0bhaa0) vyAkhyA-kuNDapuraM nagaraM, tastha jamAlI sAmissa bhAiNijjo, so sAmissa mUle paMcasayaparivAro pacaio, tassa, bhajA sAmiNo duhitA, tIse nAmANi jevRtti vA sudaMsaNatti vA aNojatti vA, sAvi sahassaparivArA aNupavaiyA, jahA paNNattIe tahA bhANiyavaM, ekArasaMgA ahijjiyA, sAmi ApurichaUNa paMcasayaparivAro jamAlI sAvatthIM gato, tattha teMduge ujjANe kohae ceie samosaDho, tattha se aMtapaMtehiM rogo uppanno, na tarai nisanno acchiuM, to samaNe | bhaNiyAio-sajjAsaMthArayaM kareha, te kAumAraddhA // atrAntare jamAlidahijvarAbhibhUtastAn vineyAn papraccha-saMstRtaM na kuNDapura nagaraM, tatra jamAliH svAmino bhAgineyaH, sa svAmino mUle paJcazataparIvAraH manajitaH, takha bhAryA svAmino duhitA, tasyA nAmAni // 312 // jyeSTheti vA sudarzaneti vA anavotti vA, sA'pi sahasraparivArA anuprabhAjitA, yathA prajJaptI tathA bhagirAvyam , ekAdazAkAnyadhItAni, khAminamApRcchaya | paJcazataparIvAro jamAliH zrAvastI gataH, tatra tinduka udyAne kohake caitye samavasRtaH, tatra tasyAntaprAntai roga utpakaH, na zaknoti niSaNNaH sthAtuM, tataH zramajAna bhaNitavAn-zayyAsastArakaM kuruta, te kartumArabdhAH. Jantaurat pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | jamAlI-prathama nihalavasya kathAnaka ~185
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [126] veti ?, te uktavantaH-saMstRtamiti, sa costhito jigamiSurardhasaMstRtaM dRSTvA kruddhaH, siddhAntavacanaM smRtvA 'kriyamANaM kRta'-18 ISI mityAdi karmodayato vitathamiti cintayAmAsa, 'kriyamANaM kRta' mityetad bhagavadvacanaM vitartha, pratyakSaviruddhatvAt , azrA-15 vaNazabdavacanavat , pratyakSaviruddhatA cAsyArdhasaMstRtasaMstArAsaMstRtadarzanAt , tatazca kriyamANatvena pratyakSasiddhena kRtatvadha-4 |mo'panIyata iti bhAvanA, tato yadU bhagavAnAha tadanRtaM, kintu kRtameva kRtamiti, evaM paryAlocyaivameva prarUpaNAM cakAreti, sa cetthaM prarUpayana svagacchasthavirairidamuktaH-he AcArya ! 'kriyamANaM kRta' mityAdi bhagavadvacanamavitathameva, nAdhyakSaviruddhaM, yadi kriyamANaM kriyAviSTaM kRtaM neSyate tataH kathaM prAk kriyA'nArambhasamaya iva pazcAdapi kriyA'bhAve tadiSyata iti, sadA prasaGgAt , kriyA'bhAvasyAviziSTatvAt , tathA yaccoktaM bhavatA 'arddhasaMstRtasaMstArAsaMstRtadarzanAt ' tadapyayuktaM, te yato yad yadA yatrAkAzadeze vastramAstIyate tattadA tatrAstINameva, evaM pAzcAtyavastrAstaraNasamaye khalvasAdhAstIrNa eva,13 dAviziSTasamayApekSINi ca bhagavadvacanAni, ato'doSa iti // evaM so jAhe na paDivajjai tAhe kei asadahatA tassa vayaNaMTa gayA sAmisagAsaM, aNNe teNeva samaM ThiyA, piyardasaNAvi, tattheva DhaMko nAma kuMbhagAro samaNovAsao, tattha ThiyA, sA | vaMdituM AgayA, taMpi taheva paNNaveda, sA ya tassANurAeNa micchasaM vipaDivaNNA, ajANaM parikahei, taM ca DhaMka bhaNati, so jANati-esA'vi vippaDivaNNA nAhabaeNaM, tAhe so bhaNati-samma ahaM na yANAmi evaM visesataraM, aNNayA evaM sa yadA na pravipadyate tadA kecidanayatastasya vacanaM svAmisakAzaM gatAH, manye tenaiva samaM sthitAH, priyadarzanA'pi, tatraiva baDo nAma kumbhakAraH zramaNopAsakaH, tatra sthitA, sA vanditumAgatA, sAmapi tathaiva prajJApayati, sA ca tasyAnurAgeNa mithyAtvaM vipratipannA, bhAryAbhyaH parikathayati, saMcara bhaNati, sa jAnAti-eSA'pi vipratipannA nAthavacanena, tadAsa bhaNati-samyagaI na jAnAmi etat vizeSataram, sampadA T niorayog pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~186~
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [126] Avazyaka- kayAI sajjhAyaporusiM karei, tato DhaMkeNa bhAyaNANi uvartateNa tatohatto iMgAlo chuDho, tato tIse saMghADIe egadesohAra daDDo, sA bhaNai-sAvaya! kiM te saMghADI dahA !, so bhaNai-tumbhe ceva paNNaveha jahA-dajjhamANe aDahe, keNa tumbha saMghADI // 31 // vibhAgaH1 didahA, tato sA saMbuddhA bhaNai-icchAmi samaM paDicoyaNA, tAhe sA gaMtaNa jamAliM paNNavei bahuvihaM, so jAhe na paDi vajai tAhe sA sesasAhuNo ya sAmi ceva upasaMpaNNAI, itaro'vi egAgI aNAloiyapaDikaMto kaalgto|| epa saGgahArthaH, akSarANi tvevaM nIyante, jahA sudaMsaNA aNojati jamAligharaNIe nAmAI, sAvatthIe nayarIe teMdugujANe jamA-- lissa esA diTThI uppaNNA, tattha paMcasayA ya sAhUNaM sahassaM ca saMjaINaM, etesiM je sataM Na paDibuddhaM taM DhaMkeNa paDibohiyaMti vakasesa, jamAliM mottUrNati // anye khevaM vyAcakSate-jehA mahattarigA sudasaNA'bhihANA bhagavato bhagiNI, tIse jamAlI putto, tassa aNNojA nAma bhagavato duhitA bhAriyA // zeSaM pUrvavat / gataH prathamo nihavaH, sAmprataM | dvitIyaM pratipAdayannAha kadAcirasvAdhyApauruSoM karoti, tato Dakena bhAjanAnyudartapatA tato'GgAraH kSiptaH, tatastasyAH saMdhAgyA ekadezo dagdhaH, sA bhaNati-zrAvaka! ki tvayAra saMghATI dagdhA !, sa bhaNati-yUyameva prajJApayata yathA-dayamAnamadagdha, kena yuSmAkaM saMghATI dagdhA, tataH sA saMbuddhA bhaNati-icchAmi samyak praticodanA, // 31 // tadA sA gatyA jamAsiM prajJApayati bahuvidha, sa yadA na pratipadyate sadA sA zeSasAdhavA svAminamevopasaMpanA, itaro'pi ekAkyanAlocitapratikAntaH kaalgtH| jyeSThA sudarzanA anapayeti jamAtigRhiNyA nAmAni, zrAvasyA nagayA tintukodyAne jamAlereSA dRSTistpannA, tatra pakSatAni pasAdhUnA sahavaM ca saMpa-1 tInA, eteSAM ye kharvana pratibuddhAste Dana pratiyogitA iti vAkyadoSaH, jamAdi muktveti / anye vevaM byAcakSate-jyeSThA-mahasarA sudarzanAbhidhAnA bhaga-15 patto bhaginI, tasyA jamAtiH putraH, tasya anavadhA nAma bhagavato duhitA bhAryA / JABERatinintimational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~187~
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [127] solasa vAsANi tayA jiNeNa uSpADiyassa NANassa / jIvapaesiyadichI usamapuraMmI smuppnnnnaa||127||(bhaa0) vyAkhyA-poDaza varSANi tadA jinenotpAditasya jJAnasya jIvapradezikadRSTistata RSabhapure samutpannA iti gaathaarthH| kathamutpannA rAyagiha nagaraM guNasilayaM ceiya, tattha vasU nAmAyario codasapuSI samosaDho, tassa sIso tIsagutto nAma, so AyappavAyapuve imaM AlAvayaM ajjhAvei-ege bhaMte ! jIvapaese jIvetti vattavaM siyA, no iNamaDhe samahe, evaM do jIvapaesA tiNi saMkhejA asaMkhejA vA, jAva egeNAvi padeseNa UNo No jIvotti vattavaM siyA, jamhA kasiNe paDipuNNe logAgAsapadesatulapaese jIvetti vattava' mityAdi, eSamajjhAvito mithyAtvodayato vyusthitaH sannitthamabhihitavAnyadyekAdayo jIvapradezAH khalvekapradezahInA api na jIvAkhyAM labhante, kintu caramapradezayuktA evaM labhanta iti, tataH sa evaikaH pradezo jIva iti, tadbhAvabhAvitvAt jIvatvasyeti, sa khalvevaM pratipAdayan guruNoko-naitadevaM, jIvAbhAvaprasaliGgAt, katham !, bhavadabhimato'ntyapradezo'pyajIvaH, anyapradezatulyaparimANatvAt , prathamAdipradezavat, prathamAdipradezo zivA jIvaH, zeSapradezatulyaparimANatvAd, antyapradezavat, na ca pUraNa itikRtvA tasya jIvatvaM yujyate, ekaikasya pUraNatvA|vizeSAd, ekamapi vinA tasyAsampUrNatvamityevamapyukto yadA na pratipadyate tohe se kAussaggo kato, evaM so bahahiM| rAjagRha nagaraM guNazIlaM cailAM, tatra vasunAmA AcAryazcaturdazapUrvI samavasUtaH, tasya ziSyastiSyagupto nAma, sa bhAtmapravAdapUrve imamAlApa madhyeti-eko bhadanta ! jIvapradezo jISa iti vaktavyaM syAt 1, meSo'rthaH samarthaH, evaM dvau jIvapradezau trayaH saMkhyevA asaMkhyeyA vA, yAvadekenApi pradezenono na jauSa iti | | vaktavyaM syAt , yasmAt kRtvapratipUrNakSokAkAzAnadezatulyapradezo jIva iti vaktavya" evamadhIyAnaH / 2 tadA tastha kAyotsargaH kRtaH, evaM sa bahubhira pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | tiSyagupta - dvitiya nihalavasya kathAnakaM ~188~
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [127] Avazyaka- sAyavRttiH // 314 // asambhAvujhbhAvaNAhi micchattAbhiniveseNa ya appANaM ca paraM ca tadubhayaM ca buggAhemANo vuSpAemANo gato AmalakappaM nagari, hAribhadrI tastha aMcasAlavaNe Thito, tattha mittasirI nAma samaNovAsao, so jANai-jahesa niNhao, aNNayA kayAi tassa saMkhaDI jAtA, tAhe teNa nimaMtio-tubbhehiM sayameva gharaM AgaMtavaM, te gatA, tAhe tassa nivihassa viulA khajjagavihI nINitA,vibhAgaH 1 tAhe so tAo ekekAo khaMDaM khaMDaM dei, evaM kUrassa kusaNassa vatthassa, pacchA pAdesu paDito, sayaNaM ca bhaNai-eha |vaMdaha, sAha paDilAbhiyA, aho ahaM dhaNNo sapuNNo jaM tumbhe mama gharai sayamevAgatA, tAhe te bhaNaMti-kiM dharisiyAmo amhe evaM tume !, so bhaNati-sasiddhateNa tumhe mayA paDilAbhiyA, jai navaraM vaddhamANasAmissa taNaeNa siddhateNa paDilAbhemi, tattha so saMbuddho bhaNai-icchAmi ajo! samma paDicoyaNA, tAhe pacchA sAvaeNa vihiNA paDilAbhito, micchAmi dukkaDaM ca kata, evaM te so saMbohiyA, Aloiya paDikatA viharati // amumevArthamupasaMjihIrgharAha 10sadbhAvodbhAvanAmirmidhyAvAbhinivezena cAtmAnaM paraM ca tadubhayaM ca vyuhAvan vyutpAdayan gata AmalakarUpAM nagarauM, taba bhAmrazAlabane sthitaH, tatra mitrazrInAma | |zramaNopAsakaH, sa jAnAti-vayaSa mizaH bhanyadA kadAcit tasya(gRhe)saMsaddhI jAtA, tadA tena nimantritaH-yuSmAbhiH svayameva gRhamAgantavyaM,te gatAH, tadA tasva| niviSTasya vipulaH khAdyakavidhirAnItaH, tadA sa tasmAt ekaikasmAt khaNDaM khaNDaM dadAti, evaM kUrakha kusiyAsya (vyaJjanasya) vanasya, pazcAtpAdayoH patitaH,IR31 svajanaM ca bhaNati-AyAta bandadhvaM, sAdhavaH pratikAbhitAH, aho ahaM dhanyaH sapuNyo yatsvayaM yUSameva mama gRhamAgatAH, tadA te bhaNanti-dhirSitAH so vayamevaM vayA, sa bhaNati-svasiddhAntena yUyaM mayA pratikAbhitAH, yadi paraM vardhamAnasvAmisatkena siddhAntena pratilambhayAmi, rAtra sa sambuddho bhaNati-dacchAmyArya samyak praticodanA, sadA pazcAt zrAvakena vidhinA pratikambhito, mithyA me duSkRtaM ca kRtam, evaM te sarve saMbodhitAH, bhAlocitapratikAmtA viharanti / / Tandiorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~189~
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [128] --- - rAyagihe guNasilae vasu codasapuci tiisguttaao| AmalakappA NayarI mittasirI kUrapiMDAI ||128||(bhaakaa | vyAkhyA-asyAH prapaJcArtha ukta eva, akSaragamanikA tu usapuraMti vA rAyagihaMti vA egaThA, tattha rAyagihe guNasilae ujjANe vasu coddasapubI Ayario samosaDho, tassa sIsAo tIsaguttAo esA diTThI samuppaNNA, so micchattAbhibhUo AmalakappA nAma nayarI taM gao, mittasirI sAvao, teNa kUrapuvagAdi [dezIyavacanatvAt karasikthAdinetyarthaH dihiM paDibohiutti // gato dvitIyo nihnavaH, sAmprataM tRtIyaM pratipAdayannAha coddA dovAsasayA taiyA siddhiM gayassa vIrassa / azvattayANa diTThI seyaviyAe samupapannA / / 129 / / (bhA0) __vyAkhyA-caturdazAdhike dve varSazate tadA siddhiM gatasya vIrasya tato'vyaktakadRSTiH zvetanyAM nagaryA samutpanneti gAthArthaH // kathamutpannA seyaviyAe nayarIe polAse ujjANe ajjAsADhA nAmAyariyA samosaDhA, tesiM sIsA bahave AgADhajoga pativannA, sa evAyario tesiM vAyaNAyario, anno tattha natthi, te ya rati hiyayasUleNa mayA sohamme || naliNigumme vimANe devA uvavannA, ohiM pauMjaMti, jAva pecchati taM sarIragaM, te ya sAhU AgADhajovAhI, tevi na RSabhapuramiti vA rAjagRhamiti vA ekAyauM, taba rAjagRhe guNazIla adyAne vasuzcaturdazapUrvI bhAcAryaH samavastaH, tasya ziSyAtriSyaguptAt eSA dRSTi: samutpanA, sa midhyAtvAbhibhUta mAmalakalpA nAma nagarI tAM gataH, minI bAvakaH, tena kUrasikthAdidRSTAntaH pratiyodhita iti / 2 zvetavikAyo nagayoM polAsamudyAnamAryASADhA nAma AcAryA samavastAH, teSAM ziSyA yahava bhAgAdayoga pratipadAH, sa evAcArthasteSAM vAcanAcAryaH, anyastantra nAsti, te ca rAtrI hRdayazUlena mRtAH saudharma nalinIguzme vimAne devA utpannAH, avadhi prayuJjanti, yAcasprekSante taccharIrakaM, te ca sAdhava mAgAyogavAhinasve'pi na K handsorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: avyaktamata rUpa tRtIya nihnava saMbaMdhe ASADhAcAryasya kathAnaka ~190~
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [129] Avazyaka // 315 // yANaMti-jahA AyariyA kAlagatA, tAhe taM ceva sarIragaM aNuppavisittA te sAhuNo uhaveti, verattiya kareha, evaM teNa| hAribhadrI yavRttiH tasiM divapabhAveNa lahuM ceva sAriyaM, pacchA so te bhaNai-khamaha bhaMte ! jaMbhe mae assaMjaeNa vaMdAviyA, ahaM amugadi vibhAgaH1 vase kAlagato, tujhaM aNukaMpAe Agato, evaM so khAmettA paDigato, tevi taM sarIraMga chaDDeUNa ciMteti-eciraM kAlaM | 4 / assaMjato vaMdito, tato te avattabhAvaM bhAveti-ko jANai kiM sAhU devo vA ? to na vaMdaNijjotti / hojjAsaMjatanamaNaM hoja musAbAyamamugotti // 1 // theravayaNaM jadi pare saMdeho ki surotti / sAhutti deve kaha na saMkA kiM so devo adevotti // 2 // teNa kahietti va matI devo'haM vadarisaNAo ya / sAhutti ahaM kahie samANarUvaMmi kiM saMkA? // 3 // devassa .. va kiM vayaNaM saccaMti na sAharUvadhArissa / na paropparapi baMdaha jaM jANatAvi jayayotti // 4 // evaM bhaNNamANAvi jAhe| |Na paDivajaMti tAhe ugghADiyA, tato viharatA rAyagiha gayA, tattha moriyavaMsapasUo balabhaddo nAma rAyA samaNovAsao, jAnanti-yathA bhAcAryAH kAlagatAH, tavA tadeva zarIramanupravizya tAn sAdhUnutthApayanti, vairAdhikaM kurata, evaM tena teSAM divyaprabhAveNa kaSveva | sArita, pazvAsa tAn bhaNati-kSamadhyaM bhadantAH! yanmayA bhavanto'saMyatena vanditAH, ahamamukaSmin divase kAlagataH, yuSmAkamanukampacA bhAgataH, evaM sa kSamavisvA pratigataH, te'pi taccharIrakaM vaktvA cintayanti-iyaciraM kAlamasaMvato banditaH, tataste'vyaktabhAvaM bhAvayanti-ko jAnAti kiM sAdhudevo vA!, tato na bandanIya iti / bhavedasaMyatanamanaM bhavensapAvAdo'suka iti // 1 // sthaviravacanaM yadi parasmin saMdevaH kiM sura iti / / sAdhuriti deve kathaM na zAhA! kiM / // 315 // sa devo'deva iti // 2 // tena kathita iti ca matidevo'haM rUpadarzanAca / sAdhurahamiti kavite samAnarUpe kA pAyA // 3 // devasyaiva kiM vacanaM satyamiti na sAdhurUpadhAriNaH / na parasparamapi vambadhvaM yajAnAnA api yataya iti // 1 // evaM bhagyamAnA api yadAna pratipacante tadoghATitAH, sato biharanto rAjagRhaM |gatAH, tatra mauryavaMzaprasUto balabhadro nAma rAjA zramaNopAsakaH, JAMERIMARI pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~191~
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [129] teNa te AgamiyA-jahA ihamAgatatti, tAhe teNa gohA ANattA-vaccaha guNasilagAto papaiyae ANeha, tehiM ANItA, raNNA purisA ANattA-sigdhaM ete kaDagamaddeNa mAreha, tato hatthI kaDagehi ya ANIehiM te pabhaNiyA-amhe jANAmo jahA tuma sAvao, to kahaM amhe mArAvihi ?, rAyA bhaNai-tumhe corA Nu cAriyA Nu abhimarA Nu?, ko jANai?, te bhaNaMti| amhe sAhuNo, rAyA bhaNai-kiha tumbhe samaNA?,jaM abattA paropparassavi na vaMdaha, tumbhe samaNA vA cAriyAvA?, ahaMpi sAvago vA na vA?, tAhe te saMbuddhA lajjiyA paDivannA nissaMkiyA jAyA, tAhe aMbADiyA kharehiM mauehi ya, saMbohaNahAe tumbhaM imaM mae eyANurUvaM karya, mukkA khAmiyA ya // amumevArthamupasaMharannAhaseyavi polAsADe joge tadivasahiyayasUle ya / sohaMmiNaliNigumme rAyagihe muriya valabhadde ||130||(bhaa0) | vyAkhyA-zvetavyAM nagaryo polAse udyAne ASADhAkhya AcAryaH, yoga utpAdite sati tadivasa eva hRdayazUle ca, utpanne mRta iti vAkyazeSaH, sa ca saudharma kalpe nalinigulme vimAne, samutpadyAvadhinA pUrvavRttAntamavagamya vineyAnAM tena te jJAtA-yathehAgatA iti, tadA tena ArakSA AjJaptA-bajata guNazIlAt prabajitAn Anayata, rAnItAH, rAjJA puruSA AjJaptAH-zIghrametAna kaTakamadana mardayata, tatohastiSu kaTakeSu cAnIteSu ne prabhaNitA:-vayaM jAnImo yathA tvaM zrAvakaH, tat kathaM masAn mAraviSyasi ?, rAjA bhaNati-yUrya caurA nu cArikA nu mabhimarA nu', ko jAnAti !, te bhaNanti-vayaM sAdhavaH, rAjA bhaNati-kathaM ghUrya zramaNAH , badavyatAH parasparamapi na bandavaM, yUyaM zramaNA vA cArikA vA! ahamapi zrAvako vA na thA?, tadA te saMbuddhA najitAH pratipannA nizzaddhitA jAtAH, tadA nibhasitAH kharadubhizna, saMbodhanArthAya yuSmAkaM mayedametadanurUpa kRtaM, muktAH kSAmitAba JanEaian wwwjanmiarayan pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~192~
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [130] Avazyaka- // 316 // yogAn sAritavAniti vAkyazeSaH, suralokagate tasminnavyaktamatAstadvineyA viharanto rAjagRhe nagare maurya balabhadro rAjA, tena sambodhitA iti vAkyazeSaH, evamanyA api saGgrahagAthA svabuddhyA vyAkhyeyA iti / uktastRtIyo nihavA, " hAribhadrI | yavRttiH caturthavyAcikhyAsayA''ha [vibhAgA1 bIsA do vAsasayA taiyA siddhiM gayassa cIrassa / sAmucchedayadihI mihilapurIe samuppaNNA // 131 // (bhA0) vyAkhyA-viMzatyuttare dve varSazate tadA siddhiM gatasya vIrasya tato'trAntare sAmucchedikadRSTiH mithilApuryA samutpa-4 neti gAthArthaH // yathotpannA tathA pradarzayannAha-- mihilAe lacchighare mahagirikoDipaNa Asamitte ya / uNiyANuppavAe rAyagihe khaMDarakkhA ya // 132 // (bhA0) vyAkhyA-mihilAe nayarIe lacchihare cetie mahAgirIAyariyANa koDiNNo nAma sIso Thito, tassa Asamitto sIso, so aNuppavAdapube neuNiyaM vatthu paDhati, tattha chiNNachedaNayavattadhayAe AlAvago jahA paDutpannasamayaneraiyA vocchijissaMti, evaM jAva vemANiyatti, evaM biiyAdisamaesu battarva, ettha tassa vitigicchA jAyA-jahA save paDuppannasamayasaMjAtA vocchijissaMti-evaM cakato kammANuveyaNaM sukayadukkyANati / uppAdANataratosabassa viNAsasambhAvA // 1 // mithilAyAM gagaryA lakSmIgRhe caitye mahAgiryAcAryANAM koNDinyo nAma ziSyaH sthitaH, tasyAzcamitraH ziSyaH, so'nupravAvapUrSe naipuNika vastu paDhati, tatra | himachedanakavAdhyatAyAmAlApako yathA-pratyutpanasamayanaravikA myucchetsyanti, evaM bAbaDhamAnikA iti, evaM dvitIyAdisamayeSyapi bakampam, mantra tassa vidhicikitsA jAtA-yathA sarva pratyutpanasamayasaMjAtA myucchetsyanti-evaM ca kutaH karmANuvedana sukRtaduSkRtAgAmiti / utpAdAnantaraM sarvaspa vinAzasanAvAt // 1 // 18 andinrary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | caturtha nihanava azvamitrasya kathAnakaM ~193~
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA - ], niryukti: [ 783...], bhASyaM [132] so evamAdi paruveMto guruNA bhaNio- 'eganayamaraNamiNaM suttaM vaccAhi mA hu micchattaM / niravekkho sesANavi nayANa hridayaM viyArehi // 2 // nahi sabahA viNAso addhApaAyamettaNAsaMmi / saparappajAyA anaMtadhammiNo vatthuNo juttA // 3 // aha suttAtotti matI jaNu sutte sAsayapi niddi / vatyuM davaDAe asAsayaM pajabahAe // 4 // tatthavi Na sabanAso samayAdivisesaNaM jato'bhihitaM / iharA Na sabanAse samayAdivisesaNaM jutaM // 5 // ' jAhe paNNaviovi necchati tAhe ugghADito, tato so samucchedaM vAgato kaMpillapuraM gato, tattha khaMDarakkhA nAma samaNovAsayA, te ya suMkapAlA, tehiM te AgamielagA, tehiM te gahiyA, te mAreumAraddhA, te bhAMti bhayabhIyA-amhehiM suyaM jahA tumbhe sAvagA, tahAvi ete sAhU mAreha, te bhati-je te sAhU te vocchiNNA tujhaM caiva siddhaMto esa, ato tumbhe aNNe kevi corA, te bhAMtimA mAreha, evaM tehiM saMbohiyA paDivaNNA sammattaM / ayaM gAthArthaH // akSarANi tu kriyAdhyAhArataH svadhiyA jJeyAni / gatazcaturtho nihnavaH, sAmprataM paJcamamabhidhitsurAha - sa evamAdi prarUpayan guruNA bhavitaH ekanayamatenedaM sUrya mAjIma] mithyaatvm| nirapekSaH zeSANAmapi nayAnAM hRdayaM vicAraya // 2 // na hi sarvadhA vinAzo'ddhA paryAyamAtranAze svaparaparyAyairanantadharmiNo vastuno yuktaH // 3 // atha sUtrAditi matirna sUtre zAzvatamapi nirdiSTam / vastu drayArthatayA'zAzvata parvavArdhatathA // 4 // tatrApi na sarvanAzaH samayAdivizeSaNaM yato'bhihitam / itarathA na sarvanAze samayAdivizeSaNaM yuktam // 5 // yadA prajJApito'pi necchati tadodghATitaH, tataH sa sAmucchedaM vyAkurvan kAmpIlyapuraM gataH tatra khaNDarakSA nAma zramaNopAsakAH te ca zulkapAchAH, vaiste jJAtAH, vaise gRhItAH, te mAravitumArAH te bhaNanti bhayabhItAH - bhasmAbhiH zrutaM yathA sUrya zrAvakAH tathApi etAn sAdhUn mArayaya, te bhajanti ye te sAdhava vyucchivA yuSmAkameva siddhAnta eSaH, ato yUyamanye ke'pi caurAH, te bhaganti mA nImarata, evaM taiH saMbodhitAH pratipakSAH samyaktvas For Purana Prsteny r pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~194~
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [133] Avazyaka // 317 // aTThAvIsA do vAsasayA taiyA siddhiM gayassa viirss| do kiriyANaM dihI ulugatIre smupnnnnaa||133||(bhaa hAribhadrI vyAkhyA-aSTAviMzatyadhike dve varSazate tadA siddhiM gatasya vIrasya, atrAntare dvaikriyANAM dRSTiH ullukAtIre samutpaneti gaathaarthH|| yathA samutpannA tathA nidarzanAyAha vibhAgaH1 NaikheDajaNava ulluga mahagiridhaNagutta ajagaMge ya / kiriyA dorAyagihe mahAtavo tiirmnninnaae||134|| (bhA0) I vyAkhyA-ullukA nAma nadI, tIe ubalakkhio jaNavatovi so ceva bhaNNai, tIse ya nadIe tIre egaMmi kheDaThANa, bIyami ullugAtIraM nagaraM, aNNe taM ceva kheDaM bhaNaMti, tattha mahAgirINa sIso dhaNagutto nAma, tassavi sIso gaMgo nAma Ayario, so tIse nadIe puSime taDe, AyariyA se avarime taDe, tato so sarayakAle Ayariya vaMdao uccalio, so ya khallADo, tassa ullugaM nadi uttaraMtassa sA khallI uNheNa Danjhai, hihA ya sIyaleNa pANieNa sItaM, tato so ciMtei|sutte bhaNiyaM jahA egA kiriyA vedijai-sItA usiNA vA, ahaM ca dokiriyAo veemi, ato do'vi kiriyAo egasamaeNa vedijaMti, tAhe AyariyANa sAhai, tAhe bhaNio-mA ajjo! evaM pannavehi, nasthi egasamaeNa do kiriyAo ullakAnAjhI nadI, tayopalakSito janapado'pi sa eva bhavyate, tasyAzca nadhAstIra ekasmin kheTasthAna, jivIye jalakAvIra nagaram , ambe tadeva kheTa-18 | miti bhaNanti, tatra mahAgirINAM ziSyo dhanagupto nAma, tasyApi ziSyo gaGgo nAmAcAryaH, sa tasyA nadyAH paurasto tIre, AcAryAstasya pAzcAtye taTe, tataH sa. zaratkAle AcArya banditamucalitaH, sa ca khavATA, tasyolakA nadImuttarataH sA khalatiruSNena dAte, adhastAca zItalena pAnIyena zItaM, tataH sa cintayapti-sUtra // 17 // bhanitaM yathA ekA kriyA vegrate.-zItoSNA bA, ahaM ca dve kiye vevayAmi, ato ve api kiye ekasamayena vedyate, tadA'cAryebhyaH kathayati, tadA bhaNitaHmA Arya! evaM prajIjapaH, nAsti (etat yat) ekasamayena ke kriye CAMEROLama pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | paMcama nihnava gaMga-AcAryasya kathAnaka ~195
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [134] A CCOR-50 vediti, jato samao maNo ya suhumA Na lakkhijjati utpalapatrazatavedhavat , evaM so paNNavito'vi jAhe na paDivajA |tAhe ugyADito, so hiMDato rAyagihaM gato, mahAtavo tIrappabhe nAma pAsavaNe, tattha maNiNAgo nAma nAgo, tarasa cetie ThAti, so tattha parisAmaJjhe kaheti-jahA egasamaeNa do kiriyAo vedijaMti, tato maNinAgeNa bhaNiyaM tIse parisAe majjhe-are duisehA ! kIsa eyaM apaNNavaNaM paNNavesi ?, ettha ceva ThANe ThieNa bhagavatA vaddhamANasAmiNA vAgariyaMjahA erga kiriyaM vedeti, tuma tersi kiM laThThatarao jAo?, chaDehi evaM vAdaM, mA te doseNAsehAmi-'maNinAgeNAraddho bhayovavattipaDibohio vottuM / icchAmo gurumUlaM gaMtUNa tato paDikkato ||1||tti gaathaarthH|| gataH paJcamo nivaH, paSThamadhunopadarzayannAhapaMcasayA coyAlA taiyA siddhiM gayassa vIrassa / purimaMtaraMjiyAe terAsiyadihI uvavaNNA // 135 // (bhA0) vyAkhyA-pazca varSazatAni catuzcatvAriMzadadhikAni tadA siddhiM gatasya vIra (graMthA 8000) sya, atrAntare puryantara-13 jikAyAm , anusvAro'lAkSaNikaH, trairAzikadRSTirutpanneti gAthArthaH / kathamutpanneti pradazyate-tatra kara yete, yataH samayo manazca sUpame na lakSyete, evaM sa prajJApito'pi yadAna pratipadyate tadodghATitaH, sa hiNDamAno rAjagRhaM gataH, mahAtapastIraprabha nAma prazravaNaM, vatra maNinAgo nAma nAgaH, tassa caihaye tiSThati, sa tatra parSagmadhye kathayati-yathA ekasamayena tu kiye veyete, tato maNinAgena bhaNitaM tasyAH parSado madhye-are duSTazaikSa! kathametAmaprajJApanAM prajJApayasi!, atraiva sthAne sthitena bhagavatA varSamAnasvAminA vyAkRtaM-bathaikA kriyAM peDyati, vaM tebhyaH kiM laTataro jAtaH, yajainaM vAda, mA tvAM (te) doSeNa zikSavAmi-maNinAgenArabdho bhayopapattipratiyodhita taktvA / icchAmaH (iti) gurumUlaM gatvA tataH prtikaantH||1|| SAISERatinintamational Najansorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | SaSTha nihnavarUpa trairAzikamata prarupaka rohaguptasya kathAnakaM ~196~
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [136] bhAvazyaka // 318 // T, , Tshts bl purimaMtaraMji bhUyaguha balasiri sirigutta rohagutte ya / parivAyaposAle ghosaNapaDisehaNA vAe // 136 ||(bhaalaaii hAribhadrIvyAkhyA-sahagAthA / asyAzca kathAnakAdartho'vaseyaH, taccedam-aMtaraMjiyA nAma purI; tattha bhUyaguhaM nAma cetiya, yAcA vibhAgaH1 tattha siriguttA nAma AyariyA ThitA, tattha balasirI nAma rAyA, tesiM siriguttANaM therANaM saiDDiyaro rohautto nAma sIso, aNNagAme Thitao, tato so uvajjhAyaM vaMdao eti, ego ya parivAyao porTsa lohapaTTaeNa baMdhiuM jaMbusAlaM gahAya PIhiMDai, pucchito bhaNai-nANeNa poTTa phuTTai to lohapaTTeNa baddhaM, jaMbuDAlaM ca jahA ettha jaMbUdIve Nasthi mama paDivAditti, tato teNa pAhato NINAvito-jahA suNNA parappavAdA, tassa logeNa poTTasAlo ceva nAma kata, so paDahato rohagutteNa vArio, ahaM vAdaM demitti, tato so paDisehittA gato AyariyasagAsaM, Aloei-evaM mae paDahato viNivArio, AyariyA bhaNaMti-duhu kayaM, jato so vijAvalio, vAde parAjito'vi vijAhiM uvahAitti tassa imAo satta vijjAo, taMjahA-I vicchaya sappe mUsaga miI varAhI ya kaaypoaaii| eyAhiM vijAhiM so u parivvAyao kuslo||137|| (bhA0) // 318 // antaranikA nAma purI, tatra bhUtayudaM nAma caityaM, tatra zrIguptA nAma AcAryAH sthitAH, tantra balazrInAma rAjA, teSAM zrIguptAnAM sthanirANAM aticAho | pArohagupto nAma ziSyaH, amyaprAme sthitaH, tataH sa upAdhyAya vanditumAyAti, ekala parivAda lohapaTTenodaraM banA, jambUSAlA gRhItvA hiNDate, pRSTo bhaNatiIDIjJAnenodaraM sphuTati tat lohapaDUna vaI, jammUzAkhApa yathA'tra janyUdvIpe nAsti mama prativAdIti, tatastena paraho niSkAzito-yathA zUnyAH parapravAdAH, tasa lokena pozAla eva nAma kRtaM, sa paTaho rohaguptena cAritaH, ahaM vAdaM dadAmIti, tataH sa pratiSidhya gata AcAryasakAzam, Alocayati evaM mayA paraho vinivAritaH, AcAryA bhaNanti-durutaM, yataH sa vidyAbalI, bAde parAjito'pi vidyAbhiruttiSThate, tamAH sapta vidhAH, tathathA+saddhi ego pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~197
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [137] prata sUtrAMka vyAkhyA-tatra vRzciketi vRzcikapradhAnA vidyA gRhyate, sati sarpapradhAnA, 'mUsaga tti mUSakapradhAnA, tathA mRgii| nAma vidyA, mRgIrUpeNopaghAtakAriNI, evaM vArAhI ca, 'kAgapoti' tti-kAkavidyA, potAkIvidyA ca, potAkyaH saka-18 nikA bhaNyante, etAsu vidyAsu, etAbhirvA vidyAbhiH sa parivrAjakaH kuzala iti gAthArthaH // so bhaNai-kiM sakA ettAheta nilaki, tato so AyarieNa bhaNio-paDhiyasiddhAu imAu satsa paDivakkhavijjAo geNha. taMjahAmorI nauli birAlI bagghI sIhI ulUgi ovaaii| eyAo vijAo geNha privaaymhnniio||138 // (bhA0)13 ___ vyAkhyA-morI nakulI birAlI vyAghI siMhI ca ulUkI 'ovAI' ti olAvayapradhAnA, etA vidyA gRhANa parivA-14 jakamathinya iti gAdhArthaH // reyaharaNaM ca se abhimateuM diNNaM, jai annaMpi uTTei to rayaharaNaM bhamADijAsi, to ajeyo hohisi, iMdeNAvi sakkihisi no jetuM, tAhe tAo vijAo gahAya go sabha, bhaNiyaM ca'NeNa-esa kiM jANati !,12 eyassa ceva puvapakkho hou, parivAo ciMtei-ee nijaNA to eyANa ceva siddhataM geNhAmi, jahA-mama do rAsI, taM-15 jahA-jIvA ya ajIvA ya, tAhe iyareNa ciMtiyaM-eteNa amha ceva siddhaMto gahio, teNa tassa buddhiM paribhUya tinni anukrama sa bhaNati-ki zavayA adhunA nikAtum , tataH sa AcAveNa bhaNita:-paThitasiddhA imAH sama pratipakSavidyA gRhANa, tadyathA- / rajoharaNaM ca tasmAyabhimanya | dattaM, yadyanyadapi uttiSThate sadA rajoharaNa prAmayestato'Ayo bhaviSyasi, indreNApi zakSya se no netuM, tadA tA vidyA gRhItvA gataH sabhA, bhaNitaM cAnena-eSa ki jAnAti , etasyaiva pUrvapakSo bhavatu, parivAda cintayati-ete nipuNAstata eteSAmeva siddhAntaM gRhAmi, yathA mama hI rAzI, tayathA-jIvAzca ajIvAna, tadA itareNa cintitam-patenAsmAkameva siddhAnto gRhItaH, tena tasya buddhi paribhUya prayo 6K JanEairatanAL pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~198~
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [138] Avazyaka // 19 // rAsI ThaviyA-jIvA ajIvA nojIvA, tattha jIvA saMsArasthA, ajIvA ghaDAdi, nojIvA piroliyAchinnapucchAI, hAribhadrIdiluto daMDo, jahA daMDassa AdimajjhaM aggaM ca, evaM sabe bhAvA titihA, evaM so teNa nippaTThapasiNavAgaraNo kao, tAhe A. yavRttiH so parivAyao ruThTho vicchue muthai, tAhe so tesiM paDivakkhe more muyai, tAhe tehiM haehiM vichiehi pacchA sappe muyai, vibhAgaH1 iyaro tesiM paDidhAe naule muyai, tAhe uMdure tesiM majAre, mie tersi vagdhe, tAhe sUyare tersi sIhe, kAke tesiM uluge, tAhe poyAgI mayai tasi olAI, evaM jAhe na tarai tAhe gaddabhI mukA, teNa ya sA rayaharaNeNa AhayA, sA parivAyagassa12 upari charittA gayA, tAhe so parivAyago hIlijjato nicchUDho, tato so parivAyagaM parAjiNittA mao AyariyasagAsaM, Aloei-jahA jio evaM, AyariyA Aha-kIsa tae uhieNa na bhaNiyaM ?-nasthitti tinni rAsI, eyassa mae buddhiM paribhUya paNNaviyA, iyANipi gaMtuM bhaNAhi, so necchA, mA me ohAvaNA houtti, puNo puNo bhaNio bhaNai-ko vA ettha rAzayaH sthApitA:-jIvA ajIvA nojIvAH, tatra jIvA: saMsArasthAH, ajIvA ghaTAiyaH, nojIvA gRhakokilAchinapucchAdayaH, dRSTAnto daNDaH, yathA daNDasyAdimadhyamagraMca, evaM sarve bhAvAstriAvidhAH, evaM sa tena niSpRSTaprabhavyAkaraNaH kRtaH, tadA sa parivATU ruSTo vRzcikAn muJcati, tadA sa teSAM pratipakSAn 4 mayUrAn muJcati, tadA taihateSu vRSikeSu pavArasapAna mujAti, itarasteSAM pratighAtAya nakulAn muJcati, tadondurAn seSAM mArjArAn, mRgAn teSAM vyAghAn, tadA zUkarAn teSAM siMhAna , kAkAMteSAmulUkAn , tadA potAkyasAsAmolavakAna, evaM yadA na zakroti tadA gardabhI muktA, tena ca sA rajoharaNenAhatA, sA parinAja upari haditvA gatA, sadAsa paribAda hIlyamAno niSkAzitaH, tataH sa paribAjakaM parAjitya gata AcAryasakAzama, Alocayati-yathA jita evam. AcAyA~ mAhuH kathaM tadoliTatA na bhaNita-na santi rAhAyacaya iti, etasya budi paribhUva mayA prazApitAH, idAnImapi gatvA bhaNa, sa necchati, mA me'pa-| bhAjanA bhUditi, punaH punarmaNito bhaNati-ko vAtra // 319 // AIMERAPanal M andioraryom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~199~
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Educal [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM+niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA -], niryukti: [ 783...]., bhASyaM [138] doso ? jar3a tinni rAsI bhaNiyA, asthi caiva tinni rAsI, AyariyA Aha-ajjo ! asambhAvo titthagarassa AsAyaNA ya, tahAvi na paDivajjai, tato so AyarieNa samaM vAyaM laggo, tAhe AyariyA rAulaM gayA bhaNaMti-teNa mama sisseNa avasiddhaMto bhaNio, amhaM duve caiva rAsI, iyANiM so vipaDivanno, to tumbhe amhaM vAyaM suNeha, paDissuyaM rAiNA, tato tesiM rAyasabhAe rAyapurao AvaDiyaM, jahegadivasa uTThAya 2 chammAsA gayA, tAhe rAyA bhaNai-mama rajjaM avasIdati, tAhe AyariehiM bhaNiyaM-icchAe mae ecciraM kAlaM dhario, ettAhe pAsaha kalaM divasa Agae nigiNhAmi, tAhe pabhAe bhaNai-kuttiyAvaNe parikkhijjau, tattha sabadavANi atthi, ANeha jIve ajIve nojIve ya, tAhe devayAe jIvA ajIvA ya diNNA, nojIvA natthi, evamAdicoyAlasapaNaM pucchANaM niggahio | amumevArthamupasaMharannAha | sirigutteNa'vi chalugo chammAse kahiUNa vAya jio / AharaNakuttiyAvaNa coyAlasa eNa puccharaNaM // 139 // bhA0 doSaH ? yadi yo rAyo bhaNitAH, samsyeva zrayo rAzayaH, AcAryA AhuH Arya! asadbhAva tIrthaMkarasvAzAtanA ca, tathApi na pratipadyate, tataH sa AcAryeNa samaM vAdaM ( kartuM ) lagnaH, tadA AcAryA rAjakulaM gatA bhaNanti tena mama ziSyeNApasiddhAnto bhaNitaH asmAkaM dvau eva rAzI, idAnIM sa viprati pacaH, tat yUyamAvayovadaM zRNuta, pratizrutaM rAjJA, tatastayo rAjasabhAyAM rAja purata ApatitaH (vAdaH ), yatheko divasastathotthAya 2 caNmAsI gatA, tadA rAjA bhaNati- rAjyaM / sIdati tadAcAyeM bhaNitam icchayA mayeyacciraM kAlaM ghRtaH, adhunA pazyata kadhye divase bhAgate nigRhNAmi, tadA prabhAte bhaNati kutrikApaNe parIkSyatAM tatra sarvadravyANi santi, mAnava jIvAn ajIvAn nojIvAMkha, tadA devatayA jIvA ajIvAzva dattA, nojIvA na santi evamAdicatuzcatvAriMzena zatena pRcchAnAM nigRhItaH / For First pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~200~
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [ - ], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [783...], bhASyaM [ 139] Ja Educal vyAkhyA - nigadasiddhA, navaraM coyAlasayaM teNa roheNa chammUlapayatthA gahiyA, taMjahA - davaguNakammasAmannavisesA chaDao ya samavAo, tattha davaM navahA, taMjahA-bhUmI udayaM jalaNo pavaNo AgAsaM kAlo disA appao maNo yatti, Avazyaka hAribhadrIyavRttiH // 320 // 4 guNA sattarasa, taMjahA-rUvaM raso gaMdho phAso saMkhA parimANaM puhuttaM saMogo vibhAgo parAparattaM buddhI suhaM dukkhaM icchA 1 vibhAgaH 1 doso payatto ya, kammaM paMcadhA-ukkhevaNaM avakkhevaNaM AuMcaNaM pasAraNaM gamaNaM ca, sAmaNNaM tivihaM - mahAsAmaNNaM 1 sattAsAmaNNaM tripadArthasadbuddhikAri 2 sAmaNNaviseso dravyatvAdi 3, anye tvevaM vyAkhyAnayanti - tripadArthasatkarI sattA, sAmaNNaM dravyatvAdi, sAmannaviseso pRthivItvAdi, visesA aMtA ( anaMtA ya), ihapaccayaheU ya samavAo, ee chattIsaM bhaiyA, ettha ekeke cattAri bhaMgA bhavati, taMjahA-bhUmI abhUmI nobhUmI noabhUmI, evaM savattha, tattha kuttiyAvaNe bhUmI maggiyA leDuo laddho, abhUmIe pANiyaM, nobhUmIe jalAdyeva tu no rAjyantaraM, noabhUmIe lehue ceva evaM savattha / Aha ca bhASyakAra:- jIvamajIvaM dArDa NojIvaM jAio puNo ajIvaM dei carimaMmi jIvaM na u NojIvaM sajIvadalaM 1 catubbaravAriMzaM zataM tena rohaguptena pada mUlapadArthoM gRhItAH, tadyathA-dravyaguNakarmasAmAnyavizeSAH SaSTazca samavAyaH, tatra dravyaM navadhA, tadyathA-bhUmirudakaM jvalanaH pavana AkAzaM kAlo dikU AtmA manaceti guNAH saptadaza, tadyathA rUpaM raso gandhaH sparza saMkhyA parimANaM pRthaktvaM saMyogo vibhAgaH parAvamaparatvaM buddhiH sukhaM duHkhamicchA dveSaH prayadha, karma paJcadhA-rakSepaNamavakSepaNamA kuJcanaM prasAraNaM gamanaM ca sAmAnyaM trividhaM mahAsAmAnyaM sattAsAmAnyaM sAmAnyavizeSaH, sAmAnyaM sAmAnyavizeSaH vizeSA amyA (anamyAna ), dahapratyaya hetu samayAyaH, ete SaTUtriMzat bhedAH, makaikasin catvAro maGgA bhavanti, tathathA bhUmira bhUmirno bhUmina abhUmiH, evaM sarvatra tatra kutrikApaNe bhUmirmArgitA hudaMzaH, abhUmeH (mArgaNe ) pAnIyaM bhobhUmerjalAceva, nobhUmereva, evaM sarvatra jIvamajIvaM davA nojIvaM yAcitaH punarajIvam dadAti carame jIvaM natu no jIvaM sajIvadam // 1 // * bhASyagatA daza gAthA ana For Fast Use Only // 320 // ~ 201~ daincibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [139] prata sUtrAMka tato niggahio chalUgo, guruNA se khelamallo matthae bhaggo, tato niddhADio, gurUvi pUtio Nagare ya gosaNaya kayaMvaddhamANasAmI jayaitti // amumevArthamupasaMharannAhavAe parAjio so nivisao kArio nariMdeNaM / ghosAviyaM ca Nagare jayai jiNo vddhmaannoti||140||(bhaa0) | nigadasiddhA, teNoSi sarakkharaDieNaM ceva vaisesiyaM paNIya, taM ca aNNamaNNehiM khAI NIyaM, taM colUyapaNIyanti |buccai, jao so gotteNolUo Asi // gataH SaSTho nihnavaH, sAmprataM saptamaM pratipAdayitumAhapaMcasayA culasIyA taiyA siddhiM gayassa viirss| avaddhiyANa diTThI dasapuranayare samuppaNNA // 141 ||(bhaa.) vyAkhyA-pazca varSazatAni caturazItyadhikAni tadA siddhiM gatasya vIrasya, tato'vaddhikadRSTiH dazapuranagare samutpanneti gAthArthaH // kathamutpannA?, tatrAryarakSitavaktavyatAyAM kathAnakaM prAyaH kathitameva, yAvad goSThAmAhilaH pratyuccArake karmabandhacintAyAM karmodayAdabhiniviSTo vipratipanna iti / tathA ca kathAnakAnusandhAnAya prAguktAnuvAdaparAM saGgrahagAthAmAhadasapure nagarucchughare ajarakkhiyapUsamittatiyagaM ca / gohAmAhila navamahamesu pucchA ya viMjhassa // 142 // (bhA0) - iyamarthataH prAgvyAkhyAteveti na vitriyate, prakRtasambandhastu-viMjho ahame kammapavAyapube karma paraveti, jahA 1 tato nigRhItaH padulakaH, guruNA tasya mastake zleSmakulikA bhannA, tato nirdhATitaH, gururapi pUjito, nagare ca ghoSaNaM kRtaM-parthamAnasthAmI jayatIti / 2 tenApi svabhamakharapiTatenaiva vaizeSika praNItaM, tavAnyAnyaiH gyAti nItaM, tacolUkapraNItamityucyate, yataH sa yotreNolUka AsIt / 3 vibhyo'STame karmapravAdapUrva karma prarUpayati, yathA anukrama pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: saptama nihnava goSThA mAhilasya kathAnakaM ~202~
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] aavshyk||321|| Jus Education in [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA -], niryukti: [ 783...]., bhASyaM [142] kiMci kammaM jIvapadesehiM baddhamettaM kAlantara dvitimapappa vihaDai zuSkakukhyApatita cUrNamuSTivat, kiMcipuNa baddhaM puDhaM ca kAlatareNa vihaDai, ArdralepakuDyo sasneha cUrNavat, kiMci puNa baddhaM puDhaM nikAiyaM jIveNa saha egattamAvannaM kAlAntareNa veijaiti // evaM zrutvA goSThAmA hila Aha- nanvevaM mokSAbhAvaH prasajyate, katham?, jIvAt karma na viyujyate, anyo'nyAvibhAgavaddhatvAt svapradezavat tasmAdevamiSyatAM - puTTo jahA abaddho kaMcuiNaM kaMcuo samannei / evaM puDhamabaddhaM jIvaM kammaM samanneha // 143 // ( mU0 bhASyam ) vyAkhyA - spRSTo yathAvaddhaH kazukinaM puruSaM kazukaH 'samamveti' samanugacchati, evaM spRSTamabaddhaM karma jIvaM samanveti, prayogazca jIvaH karmaNA spRSTo na ca badhyate, viyujyamAnatvAt, kazukeneva tadvAniti gAthArthaH / evaM goDAmAhileNa bhaNite viMjheNa bhaNiyaM amhaM evaM caiva guruNA vakkhANiyaM, goDA mAhileNa bhaNiyaM-so ya Na yAgati, kiM vakkhANei ?, tAhe so saMkio samANo gao pucchiuM mA mae annahA gahiyaM havejja, tAhe pucchio so bhaNai - jahA mae bhaNiyaM tahA tumaevi avagayaM, tahevedaM tato viMjheNa mAhilavusaMto kahio, tato gururbhaNati -mAhilabhaNitI micchA, kahaM ! yaduktam-jIvAt 1 kiJcitkarma jIvapradezairbaddhamAnaM kAlAntara sthitimaprApya pRthagbhavati kiJcitpunabaMda spRSTaM (spRSTavaddhaM ca kAlAntareNa pRthagbhavati, kiJcitpunarvadaspRSTaM ( spRSTabaddhaM ) nikAcitaM jIvena sahaikatvamApatraM kAlAntareNa vedyata iti / 2 evaM goSThamAhilena bhaNite vindhyena bhaNitam asmAkamevameva guruNA vyAkhyAtaM, goSThamAhilena bhaNitaM sa ca na jAnAti kiM vyAkhyAnayati ?, tadA sa zaGkitaH san gataH prahuM mA mayA'nyathA gRhItaM bhUd, tadA pRSTaH sa bhaNati yayA maya bhaNitaM tathA tvayApi avagataM tathaivedaM tato vindhyena mAhivRttAntaH kathitaH, tato gururbhaNati mAddilamaNitirmidhyA, katham 1. For Parts Only hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~203~ // 321 // anibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [143] (40) // karma na viyujyata ityAdi, atra pratyakSavirodhinI pratijJA, yasmAdAyuSkakarmaviyogAtmaka maraNamadhyakSasiddhamiti, heturapya naikAntikaH, anyo'nyAvibhAgasambaddhAnAmapi kSIrodakAdInAmupAyato viyogadarzanAt , dRSTAnto'pi na sAdhanadharmAnugataH, svapradezasya yuktatvAsiddheH, tApyeNAnAdirUpatyAdbhinnaM ca jIvAt kamrmeti, tathA yaccoktam-'jIvaH karmaNA spRSTo na badhyata ityAdi' atrApi kiM pratipradezaM spRSTo nabhaseva uta tvAmAtre kaMcukeneva, yadi pratipradeza dRSTAntadA ntikayorasAmya, kaMcukena pratipradezamaspRSTatvAt , atha tvagmAtre spRSTa iti, tato nApAntarAlagatyanuyAyi karma, paryantamAtravartitvAd, bAhyAGgamalavat , evaM ca sarvo jIvo mokSabhAk, karmAnugamarahitatvAt , muktavat , tathA'ntarvedanA'bhAvaprasaGgaH, tannimittakamAbhAvAt , siddhasyeva, na ca bhinna dezasyApi vedanAhetutvaM yujyate,zarIrAntaragatenAtiprasaGgAt na ca svakRtatvaM nivandhanam,8 atrAntarvartipradezAnAM karmayogarahitAnAM kartRtvAnupapatteH, tasmAd yat kiJcidetaditi / evaM geNhiUNa so vijheNa bhaNitoevaM AyariyA bhaNaMti, tato so tuhiko hio ciMteza-samappau to khoDehAmi, annayA navame puce sAhUNa paJcakkhANaM |vaNijai, jahA-pANAivAyaM paccakkhAmi jAvajjIvAe ityAdi, goSThAmAhilo bhaNati-naivaM sohaNaM, kiM tarhi ? paJcakkhANaM seyaM aparimANeNa hoi kAyavvaM / jesiM tu parImANaM taM duI AsasA hoi // 144 // (mU0 bhA0) | vyAkhyA-pratyAkhyAnaM zreyaH, 'aparimANena' kAlAvadhiM vihAya kartavyaM, evaM kriyamANaM zreyo bhavati, yeSAM tu parimANaM evaM gRhItvA sa vindhyena bhaNitaH-ecamAcAryA bhaNanti, tataH sa tUSNIkaH sthitazcintayati-samApyatAM tataH svalayiSyAmi, bhanpadA navame pUrva sAdhUnAM pratyAkhyAnaM vaya'te, yayA prANAtipAta pratyAzyAmi yAvajIvaM, naivaM zobhanam / T CAX anarayam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~204~
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM+niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- / gAthA-], niryuktiH [783...], bhASyaM [ 144] Avazyaka- 4 pratyAkhyAne tat pratyAkhyAnaM 'duSTam' azobhanaM kimiti ?, yatastatra 'AsasA hoi' tti anusvAralopAdAzaMsA bhavati, prayogazca yAvajjIvakRtAvadhipratyAkhyAnamAzaMsAdoSaduSTaM, parimANaparicchinnAvadhitvAt, zvaH sUryodayAt parataH paaryi||322|| vyAmItyupavAsapratyAkhyAnavat tasmAdaparimANameva pratyAkhyAnaM zreyaH, AzaMsArahitatvAt, tIritAdivizuddhopavAsAdi| vaditi gAthArthaH // evaM pannaveMto viMjheNa bhaNio-na hoti evaM evaM jaM tume bhaNiyaM, suNa, etthaMtaraMmi ya jaM tassa avasesaM navamapucassa taM samattaM tato so abhiniveseNa pUsamittasyAsaM caiva gaMtUNa bhaNai-aNNA AyariehiM bhaNiyaM annahA tumaM paNNavesi // upanyastazcAnena tatpurataH svapakSaH, tatrA''cArya Aha- nanu yaduktaM bhavatA - 'yAvajjIvaM kRtAvadhipratyAkhyAnamAzaMsAdopaduSTamityAdi etadayuktaM yataH kRtapratyAkhyAnAnAM sAdhUnAM nAzaMsA-mRtAH seviSyAma iti, kintu mRtAnAM devabhave mA bhUd vratabhaGga iti kAlAvadhikaraNam, aparimANapakSe tu bhUyAMso doSAH, katham ?, aparimANamiti ko'rthaH ?, kiM yAvacchaktiH uta anAgatAddhA AhozvidaparicchedaH 1, yadi yAvacchaktirasti, evaM sati zaktimitakAlAvadhyupagamAdasmanmatAnuvAda eva, AzaMsAdoSo'pi kAlpanikastulyaH, anAgatAddhApakSe'pi bhavAntare'vazyaMbhAvI vratabhaGgaH, aparicchedapakSe'pi kAlAniyamAt vratabhaGgAdayo doSA iti / evaM AyariehiM bhaNie na paDivajjai, tato je'vi Educato 1 evaM prajJApayan vindhyena bhaNitaH na bhavatyetat evaM yacvayA bhaNitaM zRNu, atrAntare ca basasthAvaziSTaM nayamapUrvasya tatsamAnaM tataH so'bhinivezena puSpamitrasakAzameva gatvA bhagati anyathA''cArya bhaNitamanyathA tvaM prajJApayasi 2 evamAcAyeM meNite na pratipadyate, tato ye'pi For Parts Use Only hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~205~ // 322 // ancibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [144] ) CANCESCARRC-ROS aNNagacchellayA therA bahussuyA te pucchiyA bhaNaMti-ettiya ceva, tato so bhaNati-tumbhe kiM jANaha, titthagarehiM ettiyaM sibhaNiyaM jahA'haM bhaNAmi, te bhaNaMti-tumaM na yANasi, mA titthagare AsAehi, jAhe na ThAi tAhe saMghasamayAo kao, tato saba saMgheNa devayAe kAussaggo ko jA bhaddiyA sA AgayA bhaNati-saMdisahatti, tAhe sA bhaNiyA-bacca titthagaraM puccha -kiM jaM gohAmAhilo bhaNati taM sacca kiM jaM dubaliyApUsamittappamuho saMghotti, tAhe sA bhaNai-mama aNuggahaM deha kAusaggaM gamaNApaDighAyanimittaM, tao ThiyA kAussaragaM, tAhe sA bhagavaMtaM pucchiUNa AgayA bhaNati-jahA saMgho sammAvAdI, iyaro micchAvAdI, nilao esa sattamao, tAhe so bhaNati-esA apihiyA varAI, kA eyAe sattI gaMtUNaM?, tovi na saddahai, tAhe saMgheNa bajjho kao, tato so aNAloiyapaDikato kAlagato // gataH saptamo nihavaH, bhaNitAzca dezavisaM. vAdinI nivAH, sAmpratamanenaiva prastAvena prabhUtavisaMvAdino boTikA bhaNyante, tatra kadaite sajAtA iti pratipAdayannAha-18 chabvAsasayAI nabuttarAI taiyA siddhiM gayassa vIrassA to boDiyANa dihI rahavIrapure samuppaNNA ||14||(bhaa0) 45%-5645629 52499 anyagacchIyAH sthavirA bahuzrutA pRSTA bhaNansi-etAvadeva, tataH sa bhaNati-yUyaM kiMjAnItha, tIrthakararetAvadbhaNitaM bacAI bhayAmi, te bhaNantitavaM na jAnAsi, mA tIrthakarAn bhAzAtaya, badA na tiSThati tadA saGgasamavAyaH kRtaH, tataH sarvasavena devatAyAH kAyotsargaH kRto, yA bhadrikA sA AgatA bhaNati saMdizati, tadA sA bhagitA-baja tIrthakara pRccha-kiM yat goSThamAhiko bhaNati tatsatyaM ki yahubalikApuSpamitrapramukhaH saha iti?, tadA sA bhaNati-samAnugraha datta kAyotsarga gamanApratighAtanimittaM, tataH sthitAH kAyotsaga, sadA sA bhagavantaM pRSTvA bhAgatA bhaNati-yathA sataH samyagvAdI, itaro mithyAvAdI, niya eSa saptamakA, tadA sa bhagati-eSA'spanikA barAkI kaitasyAH zatirganda, tato'pina dhAti, tadAsanena bAmaH kRtaH, tataH so'nAkocitapratikAntaH kAlagata: tandinaryom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~206~
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [145] hAribhadrIyavRttiH Avazyaka nigadasiddhaiva, tatra yathA boTikAnAM dRSTirutpannA tathA sNgrhgaathyopdrshynnaah||323|| rahavIrapuraM naparaM dIvagamujANa anjakaNhe ya / sivaissupahimi ya pucchA dherANa kahaNA y||146|| (mU0bhA0) | vyAkhyA-rahavIrapuraM nagaraM, tattha dIvagamujjANaM, tattha ajjakaNhA NAmAyariyA samosaDhA, tattha ya ego sahassamallo sivabhUtI nAma, tassa bhajjA, sA tassa mAyaM bahuta-tujjha putto divase 2 aharate ei, ahaM jaggAmi chuhAtiyA acchAmi tAhe tAe bhaNNati-mA dAraM dejAhi, ahaM aja jaggAmi, sA pasuttA, iyarA jaggai, ahurate Agao bAraM maggai, mAyAe aMbADio-jattha eyAe velAe ugghADiyANi dArANi tattha vacca, so niggao, maggaMteNa sAhapaDirasao ugghA-18 Dio diTTho, vaMdittA bhaNati-pathAveha maM, te necchaMti, sayaM loo kao, tAhe se liMgaM diNNaM, te vihariyA / puNo Aga-1 yANaM raNA kaMbalarayaNaM se diNNaM, AyarieNa kiM eeNa jatINaM ?, kiM gahiyaMti bhaNiUNa tassa aNApucchAe phAliyaM nisijAo ya kayAo, tato ksaaiio| annayA jiNakappiyA vaNijati, jahA-'jiNakappiyA ya duvihA pANIpAyA sthavIrapura nagaraM, tatra dIpakAruyamudyAna, tatra AryakRSNA nAmAcAryAH samavastAH , tanna caikaH sahasamahaH zivabhUtinAma, tasya bhAryA, sA tasya mAtaraM kala hayati-tava putro vivase divase'rdharAkhne AyAti,ahaM jAgarmi kSudhAditA tiSThAmi, tadA tayA bhapayate-mA dAraM pidhAH, ahamaya Agarmi, sA prasuptA, itarA | jAgati, artharAne Agato dvAraM mArgapati, mAtrA nibhartisataH-pautayAM pelAbAmudAritAni dvArANi tatra braja, sa nirgataH, mArgabatA sAdhupratizraya udghATito RE, panditvA bhaNati-pravAjayata mAM, te necchanti, sayaM kocaH kRtaH, tadA tI lida,te cir3hatAH / punarAgateSu rAjJA kambakara to dattam , AcAryeNa kimetena yatInAm / vigRhItamiti bhakivA tamanApRcchaya skATitaM ni padyAkA kRtAH, tataH pAvitaH / anyadA jinakahipakA vaparyante, yathA-jinakalpikAca dvividhAH pANipAtrA ACCORRECS // 32 // SINEarana ALIDArom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | boTika mata-utpatti saMbaMdhe zivabhUtikathA ~207~
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Educator [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [ - ], mUlaM [-- /gAthA - ], niryuktiH [ 783...], bhASyaM [ 146 ] 1 peDiggahadharA ya / pAuraNa pAuraNA ekekA te bhave duvihA // 1 // dugatigacarakapaNagaM navadasaekAraseva bArasagaM / ee aTTha vikappA jiNakappe hoMti uvahissa ||2|| kesiMci duviho uvahI rayaharaNaM potiyAya, annesiM tiviho-do te caiva kappo baDio, caubihe do kappA, paMcavihe tiNNi, navavihe rayaharaNamuhapattiyAo, tahA- 'pattaM pattAbaMdhI pAyaTTavarNaM ca pAyakesariyA / paDalAI rayantANaM ca gocchao pAyaNijogo // 1 // ' dasavihe kappo vahnito, egArasavihe do, bArasavihe tinni / etthaMtare sivabhrUNA pucchio-kimiyANi ettio uvahI dharijati 1, jeNa jiNakappo na kIrai, guruNA bhaNiyaM-Na tIraiso iyANiM vocchinno, tato so bhaNati-kiM vocchijjati ?, ahaM karemi, so caiva paralogatthiNA kAyavo, kiM uvahipaDiggaheNa ?, pariggahasambhAve kasAyamucchAbhayAiyA bahudosA, apariggahattaM ca sue bhaNiyaM, acelA ya jiniMdA, ato aceyA suMdarati, guruNA bhaNio-dehasambhAve'vi kasAyamucchAiyA kassavi havaMti, to deho'vi parivaiyabotti, 1] patadharAya saprAvaraNA aprAvaraNA ekaikAste bhaveyurdvividhAH // 1 // dvikaH trikaH catuSkaH paJcako nayako dazaka ekAdazaka evaM dvAdazakaH / ete'STa vikalpA jinakalpe bhavanyupadheH // 2 // keSAJcidvividha upadhiH rajoharaNaM mukhayastrikA ca, anyeSAM trividhaH dvau tAveva kalpo vardhitaH caturvidhe hI kalpo, paJcavidhe trayaH, navavidhe rajoharaNamukhavatrike, tathA pAtraM pAtrayanyaH pAtrasthApanaM ca pAtrakezarikA paTalA rajakhANaM ca gocchakaH pAnaniyogaH // 1 // dazavidhe kalpo vardhitaH, ekAdazavidhe hau, dvAdazavidhe grayaH / atrAntare zivabhUtinA pRSTaH- kimidAnImetAvAnupadhirdhiyate, yena jinakalpo na kriyate, guruNA bhaNitaMna zakyate sa idAnIM myucchinnaH, tataH sa bhagati kiM vyucchidyate ? ahaM karomi, sa eva paralokArthanA kartavyaH kimupadhiparigraheNa ?, parigrahasadbhAve kaSAyamUcchobhayAdikA bahavo doSAH, aparigrahatvaM ca zrute bhaNitam, acelAca jinendrAH, ato'celatA sundareti, guruNA bhaNitaH dehasadbhAve'pi kaSAyasUcchAdayaH kasyacit bhavanti, tato deho'pi parityaktavya iti For Parts Only cibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~208~
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [783...], bhASyaM [146] hAribhadrIyavRttiH vibhAgA1 Avazyaka- apariggahattaM ca sute bhaNiyaM, dhammopakaraNevi mucchA na kAyavatti, jiNAvi gateNa acelA, jao bhaNiyaM-savevi ega- dUseNa niggayA jiNavarA ityAdi' evaM therehiM kahaNA se katatti gAthArthaH // evaMpi paNNavio kammodaeNa cIvarANi // 324 // dachaDDettA gao, tassuttarA bhaiNI, ujANe Thiyassa baMdiyA gayA, taM dahaNa tIevi cIvarANi chaDDiyANi, tAhe bhikkhaM pavihA, gaNiyAe dihA, mA amha logo virajihitti ure se pottI baddhA, tAhe sA necchai, teNa bhaNiyaM-acchau esA, tava devayAe diNNA, teNa ya do sIsA padhAviyA-koDinno koTTavIre ya, tato sIsANa paraMparAphAso jAo, evaM boDiyA | uppaNNA / / amumevArthamupasaMjihI(rAha mUlabhASyakAra:UhAe paNNattaM boDiyasivabhUiuttarAhi imaM / micchAdasaNamiNamo rahavIrapure samuppaNaM // 147 // boDiyasibabhUIo boDiyaliMgassa hoi uppattI / koDiNNakovIrA paraMparAphAsamuSpaNA // 148 // (mU0 maa0)| | vyAkhyA-UhayA' svatarkabuddhyA 'prajJapta' praNItaM boTikazivabhUtyuttarAbhyAmidaM mithyAdarzanam, 'iNamotti etacca kSetrato rathavIrapure samutpannamiti gAthArthaH // boTikazivabhUteH sakAzAt boTikaliGgasya bhavatyutpattiH, vartamAnanirdezaprayojanaM pUrvavat, pAThAntaraM vA 'boDiyaliMgassa Asi uppattI tataH kauDinyaH kuTTavIrazca, sarvo dvandvo vibhASayA ekavadbhava aparigrahatvaM ca sUtre bhaNita, dharmopakaraNe'pi mULa na karttavyeti, jinA api naikAntenAcelAH, yato bhaNitaM- sarve'pi ekadUSyeNa nirgatA jinAcaturviMzatiH, evaM sthaviraiH kathacA tasai kRteti / evamapi prajJApitaH kA~dayena cIvarANi tyaktvA gataH, tasyottarA bhaginI, udyAna sthitAya bandituM yatA, taM dRSTvA tayA'pi cIvarANi tyaktAni, tadA bhikSAyai praviSTA, gaNikayA dRSTA, mA'smAsu loko viralIditi carasi tassA vastraM badaM, tadA sA necchati, tena bhanitaM-tiharayetat tubhyaM devatayA dataM, tena ca drau ziSyo pranAjitI-kauNDinyaH kohavIrazna, tataH ziSyANAM paramparAspaSoM jAtA, evaM boTikA utpannAH / 50-55- // 324 // Patangibraryorg pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~209~
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [784], bhASyaM [148] (40) tI' ti kauNDinyakoTTavIraM tasmAt, paramparAsparzam-AcAryaziSyasambandhalakSaNamadhikRtyotpannA-saJjAtA, coTikaTa STiradhyAharaNIyeti gAthArthaH // sAmprataM nihavavaktavyatAM nigamayannAha| evaM ee kahiyA osappiNIe u niNyA satta / vIravarassa pavayaNe sesANaM padhvayaNe Nasthi / / 784 // | vyAkhyA-'evam uktena prakAreNa 'ete' anantarokAH 'kavitA pratipAditAH, avasarpiNyAmeva nivAH sapta amI vIravarasya 'pravacane' tIrthe, 'zeSANAm' arhatA pravacane 'nasthitti na santi, yadvA nAsti nivasatteti gaathaarthH|| mottuNamesimika sesANaM jAvajIviyA diTThI / ekekassa ya etto do do dosA muNeyabvA // 785 // | vyAkhyA-muktvaiSAmekaM goSThAmohilaM nihavAdhama 'zeSANAM' jamAliprabhRtInAM pratyAkhyAnamaGgIkRtya yAvajIvikA dRSTiH, nAparimANaM pratyAkhyAnamicchantIti bhAvanA, Aha-prakaraNAdevedamavasIyate kimarthamasyopanyAsa iti ?, ucyate, pratyahamupayogena pratyAkhyAnasyopayogitvAnmA bhUt kazcit tathaiva pratipadyeta (teti), ato jJApyate-nilavAnAmapi pratyAkhyAne iyameva dRSTiH, ekaikasya ca etto' tti ato'mISAM madhye dviau doSau vijJAtavyau, muktvaikamiti vartate, bhAvArtha tu vakSyAmaH, parasparato yathA''hubahuratA jIvapradezikAn-bhavantaH kAraNadvayAnmithyAdRSTayaH, yadbhaNatha-ekapradezo jIvaH, tathA kriyamANaM |ca kRtamityevaM sarvatra yojya, goSThAmAhilamadhikRtyakaikasya trayo doSA iti yathAhubahuratAn goSThAmAhilA:-dopatrayAd | bhavanto mithyAdRSTayaH yat kRtaM kRtamiti bhaNataH tathA baddhaM karma vedyate yAvajjIvaM ca pratyAkhyAnamiti gAthArthaH // tatratA dRSTayaH kiM saMsArAya AhosvidapavargAyetyAzaGkAnivRttyarthamAha pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~210~
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti : [786], bhASyaM [148...] (40) Avazyaka // 325 // satteyA dihIo jAijarAmaraNagambhavasahINaM / mUlaM saMsArassa u bhavaMti niggaMtharUveNaM / / 786 // hAribhadrIvyAkhyA-saptaitA dRSTayaH, boTikAstu mithyAdRSTaya eveti na tadvicAraH, 'jAtijarAmaraNagarbhavasatInA miti, jAti- yavRttiH grahaNAnnArakAdiprasUtigraha ityato garbhavasatigrahaNamaduSTaM 'mUlaM kAraNaM, bhavantIti yogaH, mA bhUt sakRddhAvinInAM jAti- vibhAgaH 1 jarAmaraNagarbhavasatInAM mUlamiti pratyayaH ata Aha-'saMsArassa u' saMsaraNaM saMsAra:-tiryagnaranArakAmarabhavAnubhUtirUpaH pradI| gRhyate, tasyaiva tuzabdasyAvadhAraNArthatvAt , nimrantharUpeNeti gAthArthaH // Aha-ete nivAH kiM sAdhavaH ? uta tIrthAntarIyAH? uta gRhasthA iti ?, ucyate, na sAdhavaH, yasmAt sAdhUnAmekasyApyarthAya kRtamazanAdi zeSANAmakalpyaM, naivaM nihavAnAmiti, Aha ca pavayaNanIhayANa jaMtesiM kAriyaM jahiM jattha / bhajaM pariharaNAe mUle taha uttaraguNe y|| 787 // vyAkhyA-pavayaNanIhUyANa'ti niyaMti dezIvacanamakiJcitkarArthe, tatazca pravacana-yathokta kriyAkalApaM pratyakiJcitkarANAM 'yad' azanAdi teSAM kAritaM yasmin kAle yatra kSetre tadU bhAjya' vikalpanIyaM pariharaNayA, kadAcit / parihiyate kadAcinneti, yadi loko na jAnAti yathaite nivAH sAdhubhyo bhinnAstadA parihiyate, atha ca jAnAti tadA ||n parihiyata iti, athavA pariharaNA-paribhogo'bhidhIyate, yata uktam-"dhAraNA uvabhogo pariharaNA tassa paribhogo" // 325 // tatra bhAjyaM 'mUle' mulaguNaviSayamAdhAkarmAdi tathA uttaraguNaviSayaM ca krItakRtAdItyato naite sAdhavaH, nApi gRhasthA gRhI-1 1 dhAraNamupabhogaH pariharaNaM tasya paribhogaH, CAS JanEairator pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~211
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [787], bhASyaM [148...] | taliGgatvAt , nApi tIrthAntarIyAH, nAnyatIrthyAH, yatastadarthAya yat kRtaM tat kalpyameva bhavati, ato'vyaktA eta iti | |gAthArthaH // Aha-boTikAnAM yat kAritaM tatra kA vArtA ?, ucyatemicchAdiTTIyANaM jaMtesiM kAriyaM jahiM jastha / sambapi taya suddhaM mUle taha utsaraguNe ya // 788 // dAraM // | vyAkhyA-'mithyAdRSTInAM boTikAnAM 'yad' azanAdi teSAM kAritaM yasmin kAle yatra kSetre sarvamapi tat zuddhaM 3-kalpyamiti bhAvanA, mUlaguNaviSayaM tathottaraguNaviSayaM ceti gAthArthaH / ukta samavatAradvAram , adhunA'numatadvAraM vyA khyAyate-tatra yadyasya nayasya sAmAyika mokSamArgatvenAnumataM tadupadarzayannAhasAtavasaMjamo aNumao niggaMthaM pavayaNaM ca vvhaaro| sahajasuyANaM puNa nivvANaM saMjamo ceva // 789 // dAraM // vyAkhyA-tApayatIti tapaH tapapradhAnaH saMyamastapaHsaMyamaH asau 'anumataH' abhISTo mokSAGgatayeti, nimranthAnAmidaM namranthyam-Ahetamiti bhAvanA, kiM!-pravacanaM zrutamityarthaH, cazabdo'nukkasamyaktvasAmAyikasamuccayArthaH, 'vavahAroM' tti evaM vyavahAro vyavasthitaH, vyavahAragrahaNAcca tadadhovartinagamasaMgrahanayadvayamapi gRhItaM veditavyaM, tatazcaitaduktaM bhavatinaigamasaMgrahavyavahArAstrividhamapi sAmAyika mokSamArgatayA'numanyante, tapaHsaMyamagrahaNAccAritrasAmAyikaM, pravacanagraha|NAd zrutasAmAyika, pazabdAt samyaktvasAmAyikam , Aha-yadyevaM kimiti mithyAdRSTayaH 1, ucyate, yato vyastAnyapyanumanyante, na sApekSANyeva, zabdaRjusUtrayoH punaH kAraNe kAryopacArAt nirvANamArga eva nirvANaM saMyama evetyanumatam , RjusUtramullaGyAdau zabdopanyAsaH zeSoparitananayAnumatasaMgrahArthaH, etaduktaM bhavati-RjusUtrAdayaH sarve cAritrasAmAyi KUniorary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~212~
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- / gAthA-], niryukti: [ 789], bhASyaM [148...] Avazyaka -kameva mokSamArgatvenAnumanyante, netare dve, tadbhAve'pi mokSAbhAvAt tathAhi - samagra jJAnadarzana lAbhe'pi nAnantarameva mokSaH, kintu sarvasaMvararUpacAritrAvAptyanantarameva, atastadbhAvabhAvitvAt tadeva mokSamArga iti gAthArthaH // dvAraM // // 326 // 'uddese niddese ya' ityAdyupodghAtaniryuktiprathamadvAragAthAvayavArthI gataH, idAnIM dvitIyadvAragAthAprathamAvayavaH kimiti dvAraM vyAkhyAyate - kiM sAmAyikaM ?, kiM tAvajjIvaH ? utAjIvaH ? athobhayam ? utAnubhayaM ?, jIvAjIvatve'pi kiM dravyaM ? uta guNa ityAzaGkAsambhave satyAha AyA khalu sAmayaM paJcakakhAyaMtao havar3a AyA / taM khalu paJcakakhANaM AvAe savvadavvANaM // 790 // vyAkhyA - 'AtmA' jIvaH khaluzabdo'vadhAraNe, Atmaiva-jIva eva sAmAyikamitya jIvAdipUrvokta vikalpavyavacchedaH, 'paJcakkhAyaMtao havai Aya' tti sa ca pratyAcakSANaH- pratyAkhyAnaM kurvan 'kriyamANaM kRta' miti kriyAkAlaniSThA kAlayo | rabhedAd vartamAnasyaivAtItApatteH kRtapratyAkhyAno'pi gRhyate sa eva ca paramArthata AtmA, zraddhAnajJAna sAvadya nivRtti svasvabhAvAvasthitatvAt zeSaH saMsArI punarAtmaiva na bhavati, pracuraghAtikarmabhistasya svAbhAvikaguNatiraskaraNAt, ato dvitIyA''tmagrahaNaM, 'taM khalu paccakkhANaM' ti khaluzabdaH sAmAyikasya jIvapariNatitvajJApanArthaH, tat pratyAkhyAnaM jIvapariNatirUpatvAdviSayamadhikRtya 'AvAe sabadavANaM' ti sarvadravyANAmApAta - Abhimukhyena samavAye, niSpadyata iti vAkyazeSaH, tasya zraddheyajJeyakriyopayogitvAt sarvadravyANAmiti / Aha- kiM sAmAyikamiti svarUpaprazne prastute sati - viSayanirUpaNamasyAnyAyyam, aprastutatvAd, bAhyazAstravat, ucyate, aprastutatvAdityasiddhaM tathAhi - sAmAyikasya viSayani For Parts at Use Only hAribhadrIyavRttiH 1 vibhAgaH 1 ~213~ // 326 // janor pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [790], bhASyaM [149] (40) *% prata sUtrAMka A rUpaNaM prastutameva, sAmAyikasyAGgabhUtatvAt , sAmAyikasvAtmavadityalaM vistareNa, iti gAthArthaH / tatra yaduktam 'AtmA / dAkhalu sAmAyika' miti, tatra yathAbhUto'sau sAmAyika tathAbhUtamabhidhitsurAha mUlabhASyakAra: sAvajajogavirao tigutto chasu saMjao / uvautto jayamANo AyA sAmAiyaM hoI // 149 // (mU0bhA) vyAkhyA sAvadyayogavirataH avadyaM mithyAtvakaSAyanokavAyalakSaNaM sahAvayena sAvadyo yogastadvirata:-tadvinivRttaH, tribhiH-manovAkAyairguptaH SaTsu-jIvanikAyeSu saMyataH-prayatnavAna, tathA'vazyakartavyeSu yogeSu sadopayuktaH, yatamAnazca teSvevAsevanayA, itthambhUta evAtmA sAmAyikaM bhavatIti gAthArthaH / / sAmprataM yaduktam 'taM khalu paJcakkhANaM AvAe sabadavANa' ti, tatra sAkSAnmahAvratarUpaM cAritrasAmAyikamadhikRtya sarvadravyaviSayatAmasyopadarzayannAhapaDhamaMmi sabajIvA viie carimeya sabvabvAiM / sesA mahavvayA khalu tadekadeseNa vvANaM // 711 // | vyAkhyA-'prathama' prANAtipAtanivRttirUpe vrate viSayadvAreNa cintyamAne 'sarvajIvA' sasthAvarasUkSmetarabhedA viSayakhena draSTavyAH , tadanupAlanarUpatvAt tasyeti, tathA 'dvitIye' mRvAvAdanivRttirUpe 'carime ca' parigrahanivRttirUpe sarvadravyANi viSayatvena draSTavyAni, katham ?, nAsti paJcAstikAyAtmako loka iti mRpAvAdasya sarvadravyaviSayatvAt , tanni|vRttirUpatvAcca dvitIyavratasya, tathA mUrchAdvAreNa parigrahasyApi sarvadravyaviSayatvAccaramabratasya ca tannivRttirUpatvAdazepadravyaviSayateti pUrvArddhabhAvanA / 'sesA mahabayA khalu tadekadeseNa davANaM' ti zeSANi mahAnatAni, khasvityavadhAraNArthaH, tasya ca vyavahitaH sambandhaH, teSAmekadezastadekadezastena tadekadezenaiva hetubhUtena dravyANAM, bhavantIti kriyAdhyAhAraH, anukrama CCESS AMER pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | sAmAyika-svarupa saMbaMdhe vaktavyatA ~214~
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [791], bhASyaM [149...] // 327 // vibhAgA1 RSS katham ?-tRtIyasya grahaNadhAraNIyadravyAdattAdAnaviratirUpatvAt , caturthasya ca rUparUpasahagatadravyasambandhyabrahmaviratirUpa- hAribhadrItvAt , SaSThasya ca rAtribhojanaviratirUpatvAditi pazcArddhabhAvanA, iti gAthArthaH / evaM cAritrasAmAyika nivRttidvAreNa yavRttiH sarvadravyaviSayaM zrutasAmAyikamapi zrutajJAnAtmakatvAt sarvadravyaviSayameva samyaktvasAmAyikamapi sarvadravyANAM saguNaparyA-IN yANAM zraddhAnarUpatvAt sarvaviSayamevetyalaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH-tatra sAmAyikamajIvAdivyudAsena jIva evetyuktaM, tasya ca nayamatabhedena dravyaguNaprAptI sakalanayAdhAradravyArthikaparyAyArthikAbhyAM svarUpavyavasthopasthApanAyAhajIvo guNapaDivanno Nayassa davvaDhiyassa sAmaiyaM / so ceva pajjavaNayaDiyassa jIvarasa esa guNo // 792 // | vyAkhyA-'jIvaH' AtmA, guNaiH pratipanna:-AzritaH-guNapratipannaH, guNAzca samyaktvAdayaH khalyaupacArikAH, 'nayasya' dravyArthikasya sAmAyikamiti vastuta Atmaiva sAmAyika, guNAstu tavyatirekeNAnavagamyamAnatvAnna santyeva, tatpratipattirapi tasya bhrAntA, citre nimnonnatabhedapratipattivaditi bhAvanA, sa eva sAmAyikAdirguNaH paryAyArthikanayasya, paramArthato yasmAjjIvasya eSa guNa iti, uttarapadapradhAnatvAt tatpuruSasya, yathA tailasya dhAreti, na tatra dhArA'tirekeNAparaM tailamasti, evaM na guNAtirikto jIva iti, itthaM cedamaGgIkartavyamiti manyate, tathAhi-guNAtirikto jIvo nAsti, pramANAnupalabdheH, | rUpAdyarthAntararUpaghaTavat , tasmAdguNaH sAmAyikamiti hRdayaM, na tu jIva iti gAthArthaH // sAmprataM paryAyArthika eva // 327 // svaM pakSaM samarthayannAhauppAjaMti vayaMti ya pariNammati ya guNA Na dvvaaii| davappabhavA ya guNA Na guNappabhavAI dabbAI // 79 // 45-50 JAMERAMA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~215~
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [793], bhASyaM [149...] (40) SS 25% vyAkhyA-utpadyante vyayante ca, anenotpAdavyayarUpeNa pariNamanti ca guNAH, cazabda evakArArthaH sa cAvadhAraNe, tasya caivaM prayogaH-guNA eva na dravyANyutpAdavyayarUpeNa pariNamantIti, atasta eva santi, utpAdanyayapariNAmatvAt , patranIlatAraktatAdivat, tadatiriktastu guNI nAstyeva, utpAdacyayapariNAmarahitatvAd, vAndheyAdivat , kizca 'dadhappabhavA ya guNA na' dravyAt prabhavo yeSAM te dravyaprabhavAH, cazabdo yuktyantarasamuccaye, guNA na bhavanti, tathA guNaprabhavANi | dravyANi, naiveti vartate, ato na kAraNatvaM nApi kAryatvaM dravyANAmityabhAvaH, sataH kAryakAraNarUpatvAt , athavA dravyaprabhavAzca guNA na, kintu guNaprabhavANi dravyANi, pratItyasamutpAdopajAtaguNasamudaye dravyopacArAt , tasmAd guNaH sAmA|yikamiti gAthArthaH // evaM paryAyAthikena svamate pratipAdite sati dravyArthika Aha-dravya pradhAnaM na guNAH, yasmAtjaM jaM je je bhAve pariNamai paogavIsasA bvaM / taM taha jANAi jiNo apajjave jANaNA natthi // 794 // dAraM // vyAkhyA-yad yad yAna yAn bhAvAn vijJAnaghaTAdIn pariNamati prayogavinasAto dravyaM tat,prayogena ghaTAdIn vizrasAto'nendradhanurAdIna , dravyameva tadutprekSitaparyAyamutphaNaviphaNakuNDalitAdiparyAyasamanvitasarpadravyavat, tathAhi-na tatra kecanotphaNAdayaH sarpadravyAtiriktAH santi, nirmUlatvAt , kintu tadeva tatra paramArthasaditi, kizca-tat 'tathaiva' anvayapradhAnaM paryAyopasarjanaM jAnAti paricchinatti jinaH 'apajjave jANA Nasthi' tti aparyAye-nirAkAre 'jANaNA natyi'tti parijJA nAsti, na ca te paryAyAH tatra vastuni santo dravyameva, tadAkAravat, tatazca tadeva sat , kevalinA'pyavagamyamAnatvAt , kevalasvAtmavat , tasmAjIva eva sAmAyikamiti gAthArthaH / athavA 'uppajjati' tti iyameva gAthA dravyArthikamatena pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~216~
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [794], bhASyaM [149...] Avazyaka vyAkhyAyate-dravyArthikavAdI paryAyAthikavAdinaM pratyAha-guNA na santyeva, kuto ?, yasmAdutpadyante vyayante ca, anenotpA-18 hAribhadrI davyayapariNAmena pariNamanti guNA eva, na dravyANi, tatazca tAnyeva santi, satatamavasthitatvAdU , aparopAdeyatvAt , yavRttiH // 32 // dravyaprabhavAzca guNAH paropAdAnA vartante, na guNaprabhavANi dravyANyaparopAdAnatvAt, tasmAdAtmaiva sAmAyikamiti | vibhAgA1 gAthArthaH // evamavagatobhayanayamatazcodaka Aha-kimatra tattvamiti !, atrocyate-sAmAyikabhAvapariNataH AtmA sAmA|yika, yasmAd yat sat tad dravyaparyAyobhayarUpamiti, tathA cAgamaHjaM jaM je je bhAve pariNamai paogavIsasA davvaM / taM taha jANAi jiNo apajjave jANaNA natthi // 795 // vyAkhyA-yad yad yAn yAna 'bhAvAn' AdhyAtmikAna bAhyAMzca pariNamati prayogavinasA(to) dravya, bhAvArthaH pUrvavat , tattathApariNAmameva jAnAti jinaH, apayoye parijJA nAsti, tasmAdubhayAtmakaM vastu, kevalinA tathA'vagatatvAditi gAthArthaH // sAmprataM katividhamiti dvAramiti vyAkhyAyate, tatrasAmAiyaM ca tivihaM sammatta suyaM tahA carittaM ca / duvihaM ceva carittaM agAramaNagAriyaM ceya // 796 // vyAkhyA-'sAmAyika' prAganirUpitazabdArtha, 'ca' pUraNe 'trividha tribhedaM, samyaktvam, anusvAralopAt, zrutaM tathA cAritraM, cazabdaH svagatAnekabhedapradarzanArthaH, tatra samyaktvamiti samyaktvasAmAyika, tad dvividha naisargikamadhigama ca, athavA dazavidham-ekaikasyIpazamikasAsvAdanakSAyopazamikavedakakSAyikabhedabhinnatvAt , athavA vividha kSAyika dakSAyopazamikamIpazamikaM ca, kArakarocakavyaJjakabhedaM vA, zrutamiti zrutasAmAyika, tacca sUtrArthobhayAtmakatvAt trivi // 328 // SAMER S amirary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~217~
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [796], bhASyaM [149...] dham , akSarAnakSarAdibhedAdanekavidhaM ceti, 'cAritram' iti cAritrasAmAyika, taca kSAyikAdi trividha, sAmAyikacchedopasthApyaparihAravizuddhikasUkSmasamparAyayathAkhyAtabhedena vA paJcavidham , athavA gRhItAzeSavikalpaM dvividham-agArasAmAyikamanagArasAmAyikaM ca, tathA cAha-'duvidhaM ceva caritaM agAramaNagAriyaM ceva' dvividhameva cAritraM mUlabhedena, agA:-vRkSAstaiH kRtamagAraM-gRhaM tadasyAstIti matubUlopAdagAra:-gRhasthastasyai dam-AgArikam , idaM cAnekabhedaM, dezaviratecitrarUpatvAt , anagAra:-sAdhustasyedam-AnagArika caiva / Aha-samyaktvazrutasAmAyike vihAya cAritrasAmAyikabhedasya sAkSAdabhidhAnaM kimartham ?, ucyate, asmin sati tayoniyamena bhAva iti jJApanArtha, caramatvAdvA yathA'sya bheda ukta evaM zeSayorapi vAcya iti jJApanArthamiti gAthArthaH // sAmprataM mUlabhASyakAraH zrutasAmAyika vyAcikhyAsustasyAdhyayanarUpatvAdAhaajjhayaNaMpi ya tivihaM sutte atthe ya tadubhae ceva / sesemuvi ajjhayaNesu hoi eseva nijuttI // 150 // (bhA) - vyAkhyA-adhyayanamapi ca trividhaM sUtraviSayamarthaviSayaM ca tadubhayaviSayaM caiva, apizabdAt samyaktvasAmAyikamapyaupazamikAdibhedAt trividhamiti / prakrAntopodghAta niyuktarazeSAdhyayanavyApitAM darzayannAha-zepeSvapi caturviMzatistavAdiSvanyeSu vA'dhyayaneSu bhavati eva niyuktiH-uddezanirdezAdikA niruktiparyavasAneti / Aha-azeSadvAraparisamAptAvatidezo nyAyyaH, apAntarAle kimarthamiti?, ucyate, 'madhyagrahaNe AdyantayorgrahaNaM bhavatI ti nyAyapradarzanArtha iti gAthArthaH // dvAraM // adhunA kasyeti dvAraM pratipAdyate, tatra yasya tad bhavati tadabhidhitsayA''ha JABERatinintamational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~218~
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] aavshyk|| 329 // [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- / gAthA-], niryuktiH [797], bhASyaM [ 150] jassa sAmANio appA, saMjame niyame tave / tassa sAmAiyaM hoi, ii kevali bhAsiyaM // 797 // vyAkhyA -yasya 'sAmAnikaH sannihitaH, apravasita ityarthaH, 'AtmA' jIvaH ka ? - 'saMyame' mUlaguNeSu 'niyame' uttaraguNeSu 'tapasi' anazanAdilakSaNe 'tasya' evambhUtasyApramAdinaH sAmAyikaM bhavati, 'iti' evaM kevalibhirbhASitamiti gAthArthaH // jo samosavyapasu, tasesu thAvaresu ya / tassa sAmAiyaM hoi, ii kevalibhAsiyaM // 798 // vyAkhyA - yaH 'samaH' madhyasthaH, AtmAnamiva paraM pazyatItyarthaH, 'sarvabhUteSu' sarvaprANiSu 'traseSu' dvIndriyAdiSu 'sthAvareSu ca pRthivyAdiSu tasya sAmAyikaM bhavati etAvat kevalibhASitamiti gAthArthaH // sAmprataM phalapradarzanadvAreNAsya karaNavidhAnaM pratipAdayannAha-sAvajjajogapparivajjaNaTThA, sAmAiyaM kevaliyaM pasatthaM / gihatthadhammA paramaMti NaccA, kujjA buhI AyahiyaM paratthaM / vyAkhyA - sAvadyayogaparivarjanArthaM sAmAyikaM 'kaivalikaM' paripUrNa 'prazasta' pavitram, etadeva hi gRhasthadharmAt 'paramaM' pradhAnam 'iti' evaM jJAtvA kuryAd 'budhaH' vidvAn 'Atmahitam' AtmopakArakaM 'parArtham' iti paraH - mokSastadarthe, na tu suralokAdyavAtyartham anena nidAnaparihAramAha, iti vRttArthaH // 799 // paripUrNa sAmAyikakaraNazaktyabhAve gRhastho'pi gRhasthasAmAyikaM 'karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAvajjaM jogaM paJcakkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva niyamaM pajjuvAsAmI' tyevaM kuryAt, Education intemational Furst hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~ 219~ // 329 // danibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Jus Educat *** % %%%%*6964 [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA -], niryukti: [ 797], bhASyaM [150...] Aha-tasya sarvaM trividhaM trividhena pratyAcakSANasya ko doSa iti 1, ucyate, pravRttakarmArambhAnumatyanivRttyA karaNAsambhava eva, tathA bhaGgaprasaGgadoSazceti / Aha ca savvaMti bhANikaNaM viraI khalu jassa sabviyA Natthi / so savvavirahavAI cukaha desaM ca savvaM ca // 800 // vyAkhyA- 'sarva' ti upalakSaNAt sarva sAvadhaM yogaM pratyAkhyAmi trividhaM trividhena, ityevaM 'bhANiUNa' abhidhAya 'viratiH' nivRttiH khalu yasya 'sarvikA' sarvA nAsti, pravRttakarmArambhAnumatisadbhAvAt sa sarvavirativAdI 'cukaitti bhrazyati 'desaM ca sarva ce' ti dezaviratiM sarvaviratiM ca pratijJAtA karaNAt / Aha-Agame trividhaM trividheneti gRhasthapratyAkhyAnamuktaM tatkathamiti 1, ucyate, sthUlasAvadyayogaviSayameva tat, Aha ca bhASyakAraH - "jati kiMcidappajoyaNamapapaM vA visesiuM vatyuM / paJcakkhejja Na doso sayaMbhuramaNAdimacchava // 1 // jo vA nikkhamiumaNo paDimaM puttAdisaMtaiNimittaM / paDivajjijja tao vA karijja tivihaMpi tiviheNaM // 2 // jo puNa puvAraddhANujjhiyasAvajjakammasaMtANo / tadNumatipariNatiM so Na tarati sahasA Niyate // 3 // ityAdi" tathA'pi gRhasthasAmAyikamapi paralokArthinA kAryameva, tasyApi viziSTaphalasAdhakatvAd, Aha ca niyuktikAraHsAmAiyaMmi u kae samaNo iva sAvao havai jmhaa| eeNa kAraNeNaM bahuso sAmAiyaM kujA // 801 // 3 yadi kiJcidaprayojanamaprApyaM vA vizeSya vastu / pratyAcakSIta na doSaH svayambhUramaNAdimatsya iva // 1 // yo vA niSkramitumanAH pratimAM putrAdisantatinimisampratipacaita sako vA kuryAtrividhamapi trividhena // 2 // yaH punaH pUrvAMrabdhAnujjhitasAvadya karmasaMtAnaH / tadanumatipariNati sa na zaknoti sahasA nivarttayitum 3 // For Purina Patent abra org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~220~
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM -/gAthA-], niyukti: [809], bhASyaM [150...] 4569 Avazyaka // 330 // -51 2-5 Ta Ta vyAkhyA sAmAyika evaM kRte sati zramaNa iva zrAvako bhavati, yasmAt prAyo'zubhayogarahitatvAt karmavedaka hAribhadrIityarthaH, anena kAraNena 'bahuzaH' anekadhA sAmAyika kuryAditi gAthArthaH // kiza | yavRttiH jIvo pamAyabahulo bahuso'vi a bahubihesu atthesuN| eeNa kAraNeNaM bahuso sAmAiyaM kujA // 802 // IN vibhAgA1 vyAkhyA-jIvaH pramAdabahula: 'bahuzaH' anekadhA'pi ca bahuvidheSvartheSu-zabdAdiSu pramAdavAMzcaikAntenAzubhavandhaka eva, ato'nena kAraNena tatparijihIrSayA bahuzaH sAmAyikaM kuryAt-madhyastho bhUyAditi gAdhArthaH // dvAraM // sAmprataM saGgrepeNa sAmAyikavato madhyasthasya lakSaNamabhidhitsurAhajo Navi baTTA rAge Navi dose doNha majsayAraMmi / so hoi u majnattho sesA sabve amajjhatthA / / 803 // ___ vyAkhyA-yo nApi vartate rAge nApi dveSa, kiM tarhi:-'doNha majhayAraMmi' dvayormadhya ityarthaH, sa bhavati madhyasthaH, zeSAH sarve'madhyasthA iti gAthArthaH // dvAraM // sAmprataM va kiM sAmAyikamiti nirUpayana dvAragAthAtrayamAhakhettadisAkAlagaibhaviyasapiNaUsAsadihimAhAre / pajattamuttajamma hitivayasapaNAkasAyAU // 804 // NANe joguvaoge sarIrasaMThANasaMghayaNamANe / lesA pariNAme veyaNA samugdhAya kamme ya / / 805 // NibveDhaNamuvvaTTe AsavakaraNe tahA alaMkAre / sayaNAsaNaThANatthe caMkammateya kiM kahiyaM // 806 // dAragAhAo // 330 // ___ vyAkhyA-AsAM samudAyArthaH kSetradikAlagatibhavyasaMjJiucchAsadRSTyAhArakAnaGgIkRtyA''locanIya, kiMka sAmAyikamiti yogA, tathA paryApta suptajanmasthitivedasaMjJAkapAyAyUMSi ceti, tathA jJAnaM yogopayogI zarIrasaMsthAnasaMhananamA-15 SCSCSCRIOCACCE%ACSC - - JAMEaurahmaNEL RIBaram pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~221~
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [806], bhASyaM [150...] nAni lezyAH pariNAma vedanAM samudghAta karma ca kriyA pUrvavat , tathA nirveSTanodvarttane aGgIkRtyAlocanIyaM-ka kimiti / AzravakaraNaM tathA'laGkAra tathA zayanAsanasthAnasthAnadhikRtyeti, tathA caGkamatazca viSayIkRtya kiM sAmAyika ka ityAloca-11 nIyamiti samudAyArthaH / avayavAthai tu pratidvAraM svayameva vakSyati-tatropralokAdikSetramaGgIkRtya samyaktvAdisAmAyikAnAM lAbhAdibhAvamabhidhitsurAhasaMmamuANaM laMbho uhuM ca ahe a tirialoe / viraI maNussaloe virayAviraI ya tirieK // 807 // 12 vyAkhyA-samyaktvazrutasAmAyikayoH 'lAbhaH' prAptiH 'uhuM ca' ityUryaloke ca 'adhe ya'tti adholoke ca tiryagloke | ca, iyamatra bhAvanA-Urdhvaloke merusuralokAdiSu ye samyaktvaM pratipadyante jIvAsteSAM zrutAjJAnamapi tadaiva samyakzrutaM bhavatIti, evamadholoke'pi mahAvidehAdholaukikagrAmeSu narakeSu ca ye pratipadyante, evaM tiryagloke'pIti, 'viraI maNussaloge' ti viratizabdena sarvaviratisAmAyikaM gRhyate, tacca lAbhApekSayA manuSyaloka eva bhavati, nAnyatra, manuSyA evAsya | pratipattAra iti bhAvanA, kSetraniyamaM tu viziSTazrutavido vidanti, 'virayAviraI ya tirieK' ti viratAviratizca dezavira-| tisAmAyikalakSaNA lAbhavicAre tiryakSu bhavati, manuSyeSu ca keSucit / / puSvapaDivanagA puNa tIsuvi loesu niamao tiNhaM / caraNassa dosu niamA bhayaNijjA uddddlogmi||808|| vyAkhyA-pUrvapratipannakAstu trayANAM niyamena triSvapi lokeSu vidyante, cAritrasAmAyika svadholokatiryagUlokayo SAINMEAKERAKHANEKANKERX JABEarathi indibrary.org pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~222~
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [808], bhASyaM [150...] Avazyaka // 33 // reva, Urdhvaloke tu bhAjyA ityalaM prasaJjeneti gAthArthaH // dvAraM // sAmprataM digadvArAvayavArthAbhidhitsayA dikasvarUpa-15 hAribhadrIpratipAdanAyAha yavRttiH nAmaM ThavaNA davie khettadisA tAvakhetta pnnve| sattamiyA bhAvadisAsA hoaTThArasavihA u // 809 // dAraM / / vibhAgaH1 vyAkhyA-nAmasthApane sugame 'davie' ti dravyaviSayA dik dravyadika,sA ca jaghanyatastrayodazapradezikaM dazadikprabhavaM dravyaM, tatraikaikaH pradezo vidizvete catvAraH, madhye sveka ityete paJca, catasaSu ca dikSvAyatAvasthitI dvau dvAviti, Aha ca bhASyakAra:-'teresapadesiyaM khalu tAvatiesuM bhave pdesesuN| jaM davaM ogADhaM jahaNNagaM taM dasadisAgaM // 1 // asya ceya sthApaneti, _ utkRSTatastvanantapradezikamiti, 'khettadisa' tti kSetradik, sA cAnekabhedA merumadhyASTaprAdezikaruca-- - kAd bahiyAdivyuttarazreNyA zakaTorddhisaMsthAnAzcatasro dizaH, catasRNAmapyantarAlakoNAvasthitA eka pradezikAzchinnAvalisaMsthAnAzcatantra eva vidizaH Urca catuHpradezikacaturasradaNDasaMsthAnA ekaiva, aghoDa pyevaMprakArA dvitIyeti, uktaM ca-'aThThapaideso ruyago tiriyaM logassa majjhayAraMmi / esa pabhavo disANaM eseva bhave'NudisANaM // 1 // dupadesAdiduruttara egapadesA aNuttarA ceva / cauro cauro ya disA ca urAdi aNu-10 tarA doNNi // 2 // sagaDuddhisaMThitAo mahAdisAo bhavaMti cattAri / muttAvalI ya cauro do ceva ya honti ruygnibhaa||3|| // 331 // prayodazaprAdezikaM khalu tAvatsu bhrpdeshessu| yadravyamavagAI jaghanyaM tadanadikam // 1 // 2 aSTapradezo rucakastiryagUlokasya madhye / eSa prabhavo dizAmeSa evaM bhavedanudizAm // 1 dvipradezAdiza tarikapradezA'nuttareva / catakhazcatasro dizazca / caturAye anuttare dve|| 2 // zakaToviMsaMsthitA mahAvizo bhavanti ctstrH| muktAklIya catasro de eva bhavato rucakani bhe // 3 // C5%ARE pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~223~
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA -], niryuktiH [809], bhASyaM [150...] iyaM ca sthApaneti * AsAM ca nAmAni -'iMdoI jammA ya NeratI vAruNI ya vAyavA / somA IsANA'vi ya vimalA | ye tamA ya boddhavA // 1 // iMdA vijayaddArANusArato sesiyA padakkhiNato / aDavi tiriyadisAo uGkaM vimalA tamAcAdho // 2 // 'tAvakhetta' tti, tApa:- savitA tadupalakSitA kSetra dik tApakSetradik sA cAniyatA- 'je siM janto sUro udeti tesiM taI havai puvA / tAvakkhetadisAo padAhiNaM sesiyAosiM // 1 // ' 'paNNava' tti prajJApakasya dik prajJApakadik-'paNNavao jada| bhimuho sA puchA sesiyA padAhiNato / tassevaNugaMtavA aggeyAdI disA niyamA // 1 // saptamI o bhAvadika sA bhavatyaSTAdazavidhaiva dizyate ayamamuka iti saMsArI yayA sA bhAvadika, sA cetthaM bhavatyaSTAdazavidhA - puDhevijalajalaNa vAyA mUlA khaMdhaggaporavIyAya / viticaupaMceMdiya tiriyanAragA devasaMghAyA // 1 // saMmucchimakaMmAkammabhUmagaNarA tahantaraddIvA / bhAvadisA dissai jaM saMsArI NiyayametAhiM // 2 // ' 0 1] aindrI AyI yamAcanekaitI vAruNI ca vAyavyA somA IzAnA'pica vimalA ca tamA (mI) ca boddhavyA // 1 // aindrI vijayadvArAnusArataH doSAH pradakSiNataH / aSTApi tiryandizaH UrdhvaM vimalA tamAcAdhaH // 2 // 2 yeSAM yataH sUrya udeti teSAM sA bhavati pUrvA / tApakSetradizaH prAdakSiNyena zeSAH anayoH // 1 // 3 prajJApako yadabhimukhaH sA pUrvA zeSAH pradakSiNataH / tasyA evAnugantavyA AgneyyAyA dizo niyamAt // 1 // 4 pRthvIjavalana vArtA mUlani skambhAparvavIjAni ca / dvitricatu pondriyAH tiryo" nArakI devasaMghAtAH // 1 // saMmUrddhajakai mArka meM bhUmikana rAstathAntaraGgIpAH / bhAvadic dizyate yat saMsArI niyatametAbhiH // 2 // For Party pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 224~
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [809], bhASyaM [150...] AvazyakanAti gAdhArthaH // iha ca nAmasthApanAdravyadigbhiranadhikAra eva, zeSAsu yathAsambhavaM sAmAyikasya pratipadyamAnakaH pUrvapra-sAhAribhadItipanno vA vAcyaH, tatra kSetradizo'dhikRtya tAvadAha yavRttiH // 33 // | puravAIAsu mahAdisAsu paDibajamANao hoi / pubvapaDivannao puNa annayarIe disAe u // 810 // vibhAgaH1 vyAkhyA-pUrvAdyAsu mahAdikSu vivakSite kAle sarveSAM sAmAyikAnAM pratipadyamAnako bhavati, na tu vidikSu, tAsvekapradezikatvena jIvAvagAhanAbhAvAt , Aha ca bhASyakAra:-"chiNNAvaliruyagAgiidisAsu sAmAiyaM Na jaM tAsu / suddhAsu NAvagAhai jIvo tAo puNa phusejA // 1 // " pUrvapratipannakaH punaranyatarasyAM dizi bhavatyeva, punaHzabdasyaivakArArthatvAditi gAthArthaH // 811 // tApakSetraprajJApakadikSu punaraSTasu caturNAmapi sAmAyikAnAM pUrvapratipanno'sti, pratipadyamAnakazca sambhavati, adhaUrdhva digadvaye tu samyaktvazrutasAmAyikayorevameva, dezaviratisarvaviratisAmAyikayostu pUrvapratipannakaH sambhavati, pratipadyamAnakastu naiveti, uktaM ca-"ahasu cauNha niyamA puvapavaNNo u dosu doNheva / doNha tu putvapavaNNo siya NaNNo tAvapaNNavae // 1 // " bhAvadikSu punarekendriyeSu na pratipadyamAnako nApi pUrvapratipannazcaturNAmapi, vikalendriyeSu samyaktvazrutasAmAyikayoH pUrvapratipannaH sambhavati netaraH, paJcendriyatiryakSu sarvavirativarjAnAM pUrvapratipanno'sti, pratipadyamAnako bhAgyaH, vivakSitakAle nArakAmarAkarmabhUmijAntaradvIpakanareSu samyaktvazrutayoH pUrvapratipanna ko'styev,4||33|| chinnAvalIrucakAkRtididha sAmAyikaM na yasmAttAsu / zuddhAsu nAvagAhate jIvaH tAH punaH spRzet // 3 // 2 aSTasu caturNA niyamAtpUrvaprapannastu | iyoIboreva / yostu pUrvaprapannaH syAt naanystaapprjnyaapkyoH||1|| RA 204 NERana pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~225
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [810], bhASyaM [150...] itarastu bhAjyaH, karmabhUmijamanuSyeSu caturNAmapi pUrvapratipanno'styeva, pratipadyamAnakastu bhAjyA, sammUchimeSu tUbhayAbhAva di iti, uktaM ca-"ubhayAbhAvo puDhavAdiesu vigalesu hoja ubavaNNo / paMceMdiyatiriesu NiyamA tiNhaM siya pavaje // 1 // NAragadevAkammagaaMtaradIvesu doNha bhayaNA u / kammagaNaresu causuM mucchesu tu ubhayapaDiseho // 2 // dvAraM // kAladvAramadhunA, tatra kAlakhividhA-utsarpiNIkAlaH avasarpiNIkAlaH ubhayAbhAvato'vasthitazceti, tatra bharatairAvateSu viMzatisAgaropamakoTIkoTimAnaH kAlacakrabhedotsarpiNyavasarpiNIgataH pratyeka Savidho bhavati, tatrAvasapiNyAM suSamasuSamAkhyazcatuHsAgaropamakoTIkoTimAnaH pravAhataH prathamaH, suSamAkhyastrisAgaropamakoTikoTimAno dvitIyaH, suSamaduSSamAkhyastu sAga ropamakoTIkoTidvayamAnastRtIyaH, duppamasuSamAkhyastu dvicatvAriMzadvarSasahasranyUnasAgaropamakoTIkoTimAnazcaturthaH, duSpa&AmAkhyastvekaviMzativarSasahasramAnaH paJcamaH, duSpamaduSpamAkhyaH punarekaviMzativarSasahasramAna eva SaSTha iti, ayameva cotakrame- NotsarpiNyAmapi yathoktasaJjayo'vaseyaH kAla iti, avasthitastu caturvidhaH, tadyathA-suSamasuSamApratibhAgaH suSamApratibhAgaH suSamaduSamApratibhAgaH duSpamasuSamApratibhAgazceti, tatra prathamo devakurUttarakuruSu dvitIyo harivarSaramyakayoH tRtIyo haimavatairaNyavatayoH caturtho videheSviti, tatretthamanekadhA kAle sati yasya sAmAyikasya yasmin kAle pratipattirityetadabhidhitsurAha ubhayAbhAvaH pRthvyAdikeSu vikaleSu bhavet upapannaH / paJcendriyatiryakSu niyamAt prayANAM syAtpratipacamAne // 1 // nArakadevAkarmakAntaraGgIpeSu dvayojanA tu / karmajanareSu caturNA saMmUTheSu bhayapratiSedhaH // 2 // 45 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~226~
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [811], bhASyaM [150...] zahe bale saMmattassa suyassa ya paDivattI chabbihaMmi kAlaMmi / viraI virayAviraI paDivajaha dosu tisu cAvi // 811 // hAribhadrIAvazyaka yavRttiH | vyAkhyA-samyaktvasya zrutasya ca dvayorapyanayoH sAmAyikayoH pratipattiH SaDvidhe-suSamasuSamAdilakSaNe kAle sambha-18 |vati, sa ca pratipattA suSamasuSamAdiSu dezanyUnapUrvakovyAyuSka evaM pratipadyate, pUrvapratipannakAstvanayorvidyanta eva, 'virti| vibhAgaH1 samagracAritralakSaNAM tathA 'viratAviratiM' dezacAritrAtmikAM pratipadyate kazcit dvayoH kAlayokhiSu vA'pi kAleSu, apiH |sambhAvane, asya cArthamupariSTAdvakSyAmaH,tatreya prakRtabhAvanA-utsarpiNyA dvayorduSSamasuSamAyAM suSamaduSSamAyAM ca,avasarpiNyAM| triSu suSamaduSSamAyA~ duSpamasuSamAyAM duSSamAyAM ceti,pUrvapratipannastu vidyata eva, apizabdAt saMharaNaM pratItya pUrvapratipannakaH sarvakAleSveva sambhavati, pratibhAgakAleSu tu triSu samyaktvazrutayoH pratipadyamAnakaH sambhavati, pUrvapratipanna kastvastyeva, caturthe tu pratibhAge caturvidhasyApi pratipadyamAnakaH sambhavati, pUrvapratipannakastu vidyata eva, bAhyadvIpasamudreSu tu kAlali|GgarahiteSu trayANAM pratipadyamAnakaH sambhavati, pUrvapratipannastvastyeveti gAthArthaH // 811 // dvAraM // sAmprataM gatidvAramucyate|causuvi gatIsu NiyamA sammattasupassa hoi paDivattI / maNuesu hoi viratI virayAviraI ya tirieK 812 PI vyAkhyA-catasRSvapi gatiSu, niyamAt iti niyamagrahaNamavadhAraNArthe catasRSveva na mokSagatAviti hRdayaM, samyaktva // 33 // zrutayorbhavati pratipattiH, sambhavati vivakSite kAla ityarthaH, apizabdaH pRthivyAdiSu gatyantargateSu na bhavatyapIti sambhA-12 vayati, pUrvapratipannakaratvanayorvidyata eva, tathA manuSyeSu bhavati viratiH-pratipattimaGgIkRtya manuSyeSveva sambhavati -04- * JABERatunintammelona pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~227~
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [812], bhASyaM [150...] 4525024466 'viratiH' samapracAritrAtmikA, pUrvapratipannApekSayA tu sadA bhavatyeva, 'viratAviratizca' dezacAritrAtmikA tiryakSu, bhavatItyanuvartate, bhAvanA manuSyatulyeti gAthArthaH / / 812 // bhanyasaMjJidvArASayavArthAbhidhitsayA''habhavasiDio u jIvopaDivajaha socauNhamaNNayaraM / paDiseho puNa asaNNimIsae saNNi paDivale // 813 / / __ vyAkhyA-bhavasiddhiko bhavyo'bhidhIyate, bhavasiddhikastu jIvaH pratipadyate 'caturNI' samyaktvasAmAyikAdInAm | | 'anyatarat' eka dve trINi sarvANi vA, vyavahAranayApekSayetthaM pratipAdyate, na tu nizcayataH kevalasamyaktvasAmAyikasambhavo'sti, zrutasAmAyikAnugatatvAt tasya, evaM saMjhyapi, yata Aha-saMnni paDivaje, pUrvapratipannakastu bhavyasaMjJiSu vidyata eva, pratiSedhaH punarasaMjJini mizrake'bhavye ca,idamatra hRdayam-anyatamasAmAyikasya pratipadyamAnakAna pAkpratipannAna vA'5-15 |zritya pratiSedhaH asaMjJini 'mizrake' siddhe, yato'sau na saMjJI nApyasaMjJI na bhavyo nApyabhavyaH ato mizraH, abhavye cA: punaHzabdastu pUrvapratipanno'saMjJI sAsvAdano janmani sambhavatIti vizeSaNArthaH, saMjJI pratipadyata iti vyAkhyAtameveti gAthArthaH / / 813 // gataM dvAradvayam // ucchAsadRSTidvAradvayAbhidhitsayA''haUsAsagaNIsAsaga mIsaga paDiseha duviha pddivnnnno| dihIi doNayA khalu vavahAro nicchaoceva ||814||daarN vyAkhyA-ucchrasitIti ucchrAsakaH, niHzvasitIti niHzvAsakaH, AnApAnaparyAptipariniSpanna ityarthaH, sa hi catuhANAmapi pratipadyamAnakA sambhavati, pUrvapratipannastvastyeveti vAkyazeSaH, mizraH khalvAnApAnaparyAdhyAuparyApto bhaNyate, tatra pratipattimaGgIkRtya pratiSedhaH, nAsau caturNAmapi pratipadyamAnakaH sambhavatIti bhAvanA, 'duvihapaDivanno' tti sa eva dvivi T JANEaiaun H andsorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~228~
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [814], bhASyaM [150...] Avazyaka // 334 // haaribhdriiyvRtti| vibhAgA prata sUtrAMka 40002 dhasya samyaktvazrutasAmAyikasya pratipannaH-pUrvapratipanno bhavati, devAdirjanmakAla iti, athavA 'mizraH' siddhaH, tatra catu- mapyubhayathA'pi pratiSedhaH, dvividhasya darzanacAritrasAmAyikasya zailezIgataH pUrvapratipanno bhavati, asAvapi ca tAva- mizra eveti / dRSTI vicAryamANAyAM dvau nayau khalu vicArako vyavahAro nizcayazcaiva, tatrAdyasya sAmAyikarahitaH sAmA- yikaM pratipadyate, itarasya tayukta eva, kriyAkAlaniSThAkAlayorabhedAditi gAthArthaH / / 814 // gataM dvAradvayaM, sAmpratamAhArakaparyAptakadvAradvayaM pratipAdayannAhaAhArao u jIvo paDivajaha so cauNhamaNNayaraM / emeva ya pajatto sammattasue siyA iyro|| 815 // / vyAkhyA-AhArakastu jIvaH pratipadyate sa caturNAmanyatarat , pUrvapratipannastu niyamAdastyeva, evameva ca paryAptaH paDU. bhiraNyAhArAdiparyAptibhizcaturNAmanyatarat pratipadyate, pUrvapratipannastvastyeva, 'sammattasue siyA iyaroM' tti itara:-anAhArako'paryAptakazca, tatrAnAhArako'pAntarAlagatau samyaktvazrute aGgIkRtya syAt-bhavet pUrvapratipannaH, pratipadyamAnakastu naiveti vAkyazeSaH, kevalI tu samudghAtazailezyavasthAyAmanAhArako darzanacaraNasAmAyikadvayasyeti, aparyApto'pi samyaktvazrute adhikRtya syAt pUrvapratipanna iti gAthArthaH / / 815 // gataM dvAradvayaM, sAmprataM suptajanmadvAradvayabyAcikhyAsayedamAhaNihAe bhAvao'vi ya jAgaramANo cauNhamapaNayaraM / aMDayapoyajarAjya tiga tiga cauro bhave kamaso // 816 // vyAkhyA-iha supto dvividhaH-dravyasupto bhAvasuptazca, evaM jAgradapIti, tatra dravyasupto nidrayA, bhAvasuptastvajJAnI, tathA dravyajAgaro nidrayA rahitaH, bhAvajAgaraH samyagdRSTiH, tatra nidrayA bhAvato'pi ca jAgrat caturNA sAmAyikAnAma %95 anukrama 4% // 334 // JaintaiKI pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~229~
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [816], bhASyaM [150...] nyatarat pratipadyate, pUrvapratipannastvastyevetyadhyAhAraH, apizabdo vizeSaNe, kiM vizinaSTi 1 - bhAvajAgaraH dvayoH prathamayoH pUrvapratipanna eva, dvayasya tu pratipattA bhavatIti nidrAmuptastu caturNAmapi pUrvapratipanno bhavati, na tu pratipadyamAnakaH, bhAvasuptastUbhaya vikalaH, nayamatAdvA pratipadyamAnako bhavati, alaM vistareNa / janma trividham- aNDaja potajajarAyujabhedabhinnaM, tatra yathAsaGkhyaM 'tiga tiga cauro bhave kamaso' tti aNDajAH - haMsAdayaH trayANAM pratipadyamAnakAH sambhavanti, pUrvapratipannAstu santyeva, potajAH- hastyAdayo'pyevameva, jarAyujAH manuSyAste'pi caturNAmitthameva, aupapAtikAstu prathamayordvayorevamiti gAthArthaH // 816 // sthitidvAramadhunA''ha -- ukosahita paDivate ya Natthi paDivaNNo / ajahRNNamaNukose paDivajaMte ya paDivaNNe // 817 // vyAkhyA - AyurvarjAnAM saptAnAM karmaprakRtInAmutkRSTasthitijIvazcaturNAmapi sAmAyikAnAM 'paDivarjate ya Natthi paDivaNNo' ti pratipadyamAnako nAsti pratipannazca nAstIti cazabdasya vyavahitaH sambandhaH, AyupastUtkRSTasthitau dvayoH pUrvapratipanna iti, ajaghanyotkRSTa sthitirevAjaghanyotkRSTaH sthitizabdalopAt, 'paDivarjate ya paDivaNNo' tti, sa hi caturNA mapi pratipadyamAnakaH sambhavati, pratipannazcAstyeva, jaghanyAyuSkasthitistu na pratipadyate, na pUrvapratipannaH, kSullakabhavagata iti zeSakarmarAzi jaghanya sthitistu dezaviratirahitasya sAmAyikatrayasya pUrvapratipannaH syAd, darzanasaptakAtikrAntaH kSapakaH antakRt kevalI, tasya tasyAmavasthAyAM dezaviratipariNAmAbhAvAt jaghanyasthiti karmabandhakatvAcca jaghanyasthititthaM tasya, For Parts Only ancibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~230~
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [817], bhASyaM [150...] (40) Avazyaka na tUpAtakarmapravAhApekSayeti, Aha ca bhASyakAra:-"Na jahaNNAuThiIe paDivajai Neva puSapaDivaNNo / sese puvapavaNNo hAribhadrI desavirativajie hoja // 1 // " ti gaathaarthH|| 817 // dvAraM / sAmprataM vedasaMjJAkaSAyadvAratrayaM vyAcikhyAsurAha- IL.yavRttiH // 335 // cauro'vi tivihavede caumuvi saNNAsu hoi paDivattI / heTThA jahA kasAesu vaNiyaM taha ya ihyNpi||818|| [vibhAgaH1 vyAkhyA-catvAryapi sAmAyikAni 'trividhavede' strIpuMnapuMsakalakSaNe ubhayathA'pi, santIti vAkya zeSaH, iyaM bhAvanAcatvAryapi sAmAyikAnyadhikRtya trividhavede vivakSite kAle pratipadyamAnakaH sambhavati, pUrvapratipannastvastyeva, avedastu dezaviratirahitAnAM trayANAM pUrvapratipannaH syAt , kSINavedaHkSapako, na tu pratipadyamAnakaH / dvAraM / tathA catasRSvapi saMjJAsu-18 AhArabhayamaithunaparigraharUpAsu caturvidhasyApi sAmAyikasya bhavati 'pratipattiH' pratipadyamAnako bhavati, na na bhavati, itarastvastyeva / dvAram / adho yathA 'paDhamillugANa udaye' ityAdinA kaSAyeSu varNitam , ihApi tathaiva varNitavya, samudAyA rthastvayam-sakapAyI caturNAmadhyubhayathA'pi bhavati, akaSAyI tu chadmasthavItarAgastrayANAM pUrvapratipanno bhavati, na tu pratisApadyamAnakaH / dvAramiti gAthArthaH // 818 // gataM dvAratrayaM, sAmpratamAyujJAnadvAradvayAbhidhitsayA''hasaMkhijjAU cauro bhayaNA sammasuya'saMkhavAsINaM / oheNa vibhAgeNa ya nANI paDivajaI curo|| 819 // vyAkhyA-saGkhyeyAyunaraH catvAri pratipadyate, pratipannastvastyeveti vAkyazeSaH, 'bhayaNA sammasuya'saMkhavAsINaM' ti || bhajanA-vikalpanA samyaktvazrutasAmAyikayorasaGkhyeyavarSAyuSAm , iyaM bhAvanA-vivakSitakAle'saGghayeyavarSAyuSAM samyaktva na jaghanyAyuHsthitI pratipadyate naiva pUrvapratipannaH / zeSe pUrvapratipanno devAvirativarjite bhavet / / 1 / / %ERS JABERato pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~231~
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Educatio [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA -], niryuktiH [819], bhASyaM [150...] zrutayoH pratipadyamAnakaH sambhavati, pUrvapratipannasvastyeveti / dvAram / 'oheNa vibhAgeNa ya NANI paDivajjae caurotti oghena - sAmAnyena jJAnI pratipadyate catvAryapi nayamatena, pUrvapratipannastvastyeva, vibhAgena cAbhinibodhika zrutajJAnI yugapadAdyasAmAyikadvayapratipattA sambhavati, pUrvapratipannastvastye yeti, uparitana sAmAyikadvayasyApi pratipadyamAnakaH sambhavati, itarastvastyeveti, avadhijJAnI samyaktvazrutasAmAyikayoH pUrvapratipanna eva na pratipadyamAnakaH, dezaviratisAmAyikaM tu na pratipadyate, guNapUrvakatvAt tadavApteH syAt punaH pUrvapratipannaH sarvaviratisAmAyikaM tu pratipadyate, pUrvapratipanno'pi bhavati, manaHparyAyajJAnI dezaviratirahitasya trayastha pUrvapratipanna eva na pratipadyamAnakaH, yugapaddhA saha tena cAritraM prtipdyte| tIrthakRd, uktaM ca- " paDivenaMmi carite caDaNANI jAva chaumattho" tti, bhavasthaH kevalI pUrvapratipannaH samyaktvacAritrayoH na tu pratipadyamAnaka iti gAthArthaH // 819 // gataM dvAradvayaM, sAmprataM yogopayogazarIradvArAbhidhitsayA''ha cauro'vi tivihajoge uvaogadugaMmi caura paDivaje / orAlie caukaM sammasuya biubdhie bhayaNA ||820 // vyAkhyA- 'catvAryapi' sAmAyikAni sAmAnyataH 'trividhayoge' manovAkkAyalakSaNe sati pratipattimAzritya vivakSitakAle sambhavanti, ( graMthAgram 8500 ) prAkpratipannatAM svadhikRtya vidyanta eva, vizeSatastvadArika kAyayogavati yogatraye catvAryubhayathA'pi, vaikriyakAyayogavati tu samyaktvazrute ubhayathA'pi, AhArakakAyayogavati tu dezaviratirahitAni trINi sambhavanti, taijasakArmaNakAyayoga eva kevale apAntarAlagatAvAdyaM sAmAyikadvayaM prAkUpratipannatAmadhikRtya syAt, pratipate cAritre patujJAMnI yAvacchAsthaH Dorril For Funny jacibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 232~
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [820], bhASyaM [150...] nAvazyaka manoyoge kevale na kiJcit , tasyaivAbhAvAd, evaM vAgyoge'pi, kAyavAgyogadvaye tu syAd dvayamAdyaM prAkpratipanna tAma- hAribhadrI |dhikRtya, samyaktvAt pratipatato vikalendriyopapAtiSu ghaNTAlAlAnyAyeneti vistareNAlam / dvAram / 'uvao-11vRttiH // 336 // digadugaMmi cauro paDivaje' tti upayogadvaye-sAkArAnAkArabhede catvAri pratipadyate, prAkupratipannastu vidyata eva, atrAha- vibhAgaH1 sabAo laddhIo sAgArovaogovauttassa bhavantI' tyAgamAdanAkAropayoge sAmAyikalabdhivirodhaH, ucyate, pravardhamAnapariNAmajIvaviSayatvAt tasyAgamasya, avasthitaupazamikapariNAmApekSayA cAnAkAropayoge sAmAyikalabdhipratipAdanAda| virodha iti, Aha ca bhASyakAra:-"UsaradesaM dahellayaM ca vijjhAi vaNadavo pappa / iya micchassa aNudae uvasamasaMmaM lahai jIvo // 1 // " avasthitapariNAmatA cAsya-'jaM miccharasANudao Na hAyae teNa tassa pariNAmo / je puNa saya-12 muvasaMtaM Na vahue'vahito teNaM // 2 // dAraM / 'orAlie caukkaM sammasuta viubie bhayaNa tti audArike zarIre sAmAyikacatu|kamubhayathA'pyasti, samyaktvazrutayoveMkriyazarIre bhajanA-vikalpanA kAryA, etaduktaM bhavati-samyaktvazrutayokriyazarIrI pratipadyamAnakaH pUrvapratipannazcAsti, uparitanasAmAyikadvayasya tu prAkpratipanna eva, vikurvitavaikriyazarIrazcAraNazrAvakAdiH zramaNo vA, na pratipadyamAnakaH, pramattatvAt , zeSazarIravicAro yogadvArAnusArato'nusaraNIya iti gAthArthaH // 8204 dvAratrayaM gataM, sAmprataM saMsthAnAdidvAratrayAvayavArthapratipAdanAyAha // 336 // UparadezaM dagdhaM ca vidhyAti banadavaH prApya / iti mithyAtvasyAnudaye aupazamikasamyaktvaM labhate jIvaH / / / / 2 yanmidhyAtvasyAnudayo na hIyate tena tasva pariNAmaH / yatpunaH sadupazAntaM na vardhate avasthitastena // 1 // - -- WLansooram pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~233~
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [ 821], bhASyaM [150...] savvevi saMThANesu lahai emeva satrvasaMghayaNe / ukkosajahaNNaM vajiUNa mANaM lahe maNuo // 821 // dAraM // vyAkhyA - saMsthitiH saMsthAnam - AkAravizeSalakSaNaM, taJca SoDhA bhavati, uktaM ca- "samace uraMse NaggohamaMDale sAi vAmaNe khujje / huMDe'vi ya saMThANe jIvANaM chammuNeyavA // 1 // tullaM vitthaDabahulaM ussehabahuM ca mahaku ca / helikAyama DahaM savatthAsaMThiyaM huMDaM // 2 // ityAdi, tatra sarveSvapi saMsthAneSu 'labhate' pratipadyate catvAryapi sAmAyikAni, prAkUpratipanno'pyastItyadhyAhAraH, 'emeva savasaMghayaNe' tti evameva sarva saMhananaviSayo vicAro veditavyaH, tAni ca paTU saMhananAni bhavantIti, uktaM ca- "vajrjarisabhaNArAyaM paDhamaM bitiyaM ca risabhaNArAyaM / NArAya addhaNArAyaM kIliyA tahaya cheva // 1 // risabho u hoi paTTo vajrja puNa kIliyA muNeyavA / ubhaomakkaDabaMdhaM NArAyaM taM viyANAhi // 2 // " iha cetthaMmbhUtAsthisazcayopamitaH zaktivizeSaH saMhananamucyate na tvasthisaJcaya eva, devAnAmasthirahitAnAmapi prathama saMhananayuktatvAt / 'ukkosajahaNaM vajjiUNa mANaM labhe maNuoM' tti utkRSTaM jaghanyaM ca varjayitvA mAnaM-zarIrapramANaM labhate prtipdyte| | manujaH prakaraNAdanuvartamAnaM caturvidhamapi sAmAyika, prAk pratipanno'pi vidyata iti gAthArddhahRdayam, anyathA nArakAdayo'pi sAmAnyena sAmAyikadvayaM trINi vA labhanta eveti, uktaM ca- "kiM' jahaNNogAhaNagA paDivajjaMti ukosogANagA 1 samacatura nyagrodhamaNDalaM sAdi vAmanaM kubjam / huNDamapi ca saMsthAnAni jIvAnAM SaD jJAtavyAni ||1|| tulyaM vistAra bahulamutsedhabahulaM ca maDamakoSThaM ca / adhastanakAyamadarbha sarvavAsaMsthitaM duNDam // 2 // 2 varSabhanArAcaM prathamaM dvitIyaM RSabhanArAcam / nArAcamardhanArAcaM kIlikA tathaiva sevAsam // 1 // RSabhastu bhavati paTTo vajraM punaH kIlikA jJAtanyA ubhayato markaTabandho nArAcaM tat vijAnIhi // 2 // 3 kiM jaghanyAvagAhanA pratipadyante utkRSTAvagAhnakA For First ww pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~234~
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [821], bhASyaM [150...] (40) DavaNagA puNa lahAribhadrI yavRttiH // 37 // vibhAgaH1 ajahaNukosogAhaNaga tti pucchA ?, gotamA ! NeraiyadevA Na jahaNNogAhaNagA kiMci paDivajati, puSapaDivaNNagA puNa| siyA sammattasutANa, te ceva ajahaNNukosogAhaNagA ukkosogAhaNagA va sammattasutepaDivajaMti, No sesetti / puSapaDivaNNagA| dovi dohaM ceva / tiriemu pucchA ?, gotamA ? egeMdiyA tisuvi ogAhaNAsu Na kiMci paDivajaMti, NAvi pusspddivnnnngaa| jahaNogAhaNagA vigaliMdiyA sammattasuyANaM puSapaDivaNNagA havejjA Na paDivajamANagA,ajahaNNukosogAhaNagAukosogAhaNagA puNa Na puvapaDivaNNA NAvipaDivajamANagA,sesatiriyA jahaNyogAhaNagA sammattasuyANa puvapaDivaNNagA hojjA NopaDivajamANagA,ajahannukosogAhaNagA puNa tiNhaM duhAvi saMti, ukkosogAhaNAgA doNhaM duhAvimaNuesu pucchA?, gotamA! samucchimamaNusse paDucca tisuvi ogAhaNAsu cauNhaMpi sAmAiyANaM Na pubapaDivaNNagA no pddiyjmaanngaa| gambhavatiya jahaNNogAhaNamaNUsA bhajaghanyotkRSTAvagAhanA iti pRcchA ?, gautama ! nairaSikadevA na jaghanyAvagAhanAH kicitpratipayante, pUrvapratipannakAH punaH syuH samyanatvazrutayoH, ta evAjadhamyotkRSTAvagAhanA taskRSTAvagAhanAzca samyaktvazrute pratipacante, nazepe iti / pUrvapatipatrakA dvaye'pi yoreva / tibaca pRcchA, gautama! ekendriyAstisRSvapyavagAhanAsu na kidit pratiparyante, nApi pUrvapratipannAH / jaghanyAvagAhanA vikalendriyAH samyaktvazrutayoH pUrvapratipannA bhaveyurna pratipayamAnAH, ajaghanyotkRSThAvagAhanA baskRSTAvagAhanAH punarna pUrvapratipanA nApi pratipadyamAnAH, zeSatiya jo jaghanyAvagAhanAH samyaktvazrutayoH pUrvaprasipamA bhaveyurna pratipadyamAnAH, bhajaghanyoskRSTAvagAhanAH punaprayANAM vidhA'pi santi, utkRSTAvagAhanA dvayortidhA'pi / manujeSu pRThA', gautama! saMmUrchanajamanudhyAna pratItya | |tisaSvapyavagAhanAsu caturNAmapi sAmAyikAdInAM na pUrvapratipalA na pratipadyamAnAH / garbhagyukAstikajadhanyAvagAinamanuSyAH 337 // SA% ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~235~
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryukti: [ 821], bhASyaM [150...] sammattasuyANa purvapaDivaNNagA hojjA No paDivajamANagA, ajahaNNuko sogAhaNagA puNa cauNhavi dudhAvi saMti, ukkosogAhaNagA puNa duNhaM dudhAvI' tyAdi, alaM prasaGgena // gataM dvAratrayam adhunA lezyAdvArAvayavArthamabhidhitsurAha-- sammattasuyaM savvAsu lahai suDAsu tIsu ya caritaM / puvva paDivaNNago puNa aNNayarIe u lesAe || 822 // vyAkhyA -- samyaktvaM ca zrutaM ceti ekavadbhAvastat samyaktvazrutaM 'sarvAsu' kRSNAdilezyAsu 'labhate' pratipadyate, 'zuddhAsu' tejolezyAdyAsu tisRSveva cazabdasyAvadhAraNArthatvAt, 'cAritraM' viratilakSaNaM labhata iti vartate, evaM pratipadyamAnakamadhikRtya lezyAdvAraM nirUpitam adhunA prAkpratipannamadhikRtyA''ha - 'puchapaDivaNNao puNa aNNatarIe u lesAe' pUrvapratipannakaH punaranyatarasyAM tu lezyAyAM- kRSNAdyabhidhAnAyAM bhavati / Aha-matizrutajJAnalAbhacintAyAM zuddhAsu tisRSu pratipadyamAnaka uktaH kathamidAnIM sarvAstrabhidhIyamAnaH samyaktva zrutapratipattA na virudhyata iti ?, ucyate, tatra kRSNAdidravyasAcivyajanitA''tmapariNAmarUpAM bhAvalezyAmAzrityAsAvuktaH, ih tvavasthita kRSNAdidravyarUpAM dravyalezyAmeva ityato na virodhaH, uktaM ca- "se' NUrNa bhaMte! kiNhalesA NIlalessaM pappaNo tArUvattAe No tAvaNNattAe No tAgaMdhattAe No tArasattAe No tAphAsattAe bhujo bhujjo pariNamati, haMtA gotamA ! kiNNalessA NIlalessaM pappa No tArUvattAe jAva pariNamati, se keNaNaM bhaMte / evaM vuJcati - kiNhalessA NolalessaM pappa jAva No pariNamai ?, gotamA ! 1 samyavazvazrutayoH pUrvapratipannA bhaveyurna pratipadyamAnAH, ajaghanyotkRSTAvagAhanAH punazcaturNAmapi dvidhA'pi santi utkRSTAvagAhanAH punardvayordvadhA'pi / 2 atha nUnaM bhadanta ! kRSNa lezyA nIlalezyAM prApya na tadUpatayA no tadvarNatayA na tadgandhatayA na tahasatayA na tatsvazaMtayA bhUyo bhUyaH pariNamati !, hanta gautama ! kRSNalezyA nIlalezyAM prApya na tadrUpatayA yAvatpariNamati, atha kenArthena bhadanta ! evaM procyate- kRSNalezyA nIlalezyAM prApya vAcana pariNamati ?, gautama ! For PPs at Use Only pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~236~
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [822], bhASyaM [150...] CSC prata sUtrAMka MC Avazyaka- AgArabhAvamAyAe vA se siyA palibhAgamAyAe vA se siyA, kiNhalessANaM sANo khalu NIlalesA, tattha gatA usakati vA hAribhadrI | ahisakkai vA, se teNaDeNaM gotamA ! evaM buccati-kiNhalessA NIlalessaM pappa jAva No pariNamati, ayamasyArthaH-'AgAra' yavRttiH // 338 // ityAdi, AkAra evaM bhAva AkArabhAvaH, AkArabhAva evaM AkArabhAvamAtraM, mAtrazabda: khalvAkArabhAvavyatiriktaprati- vibhAga: 1 bimbAdidharmAntarapratiSedhavAcakaH, atastenAkArabhAvamAtreNaivAsau nIlalezyA syAt, na tu tatsvarUpApattitaH, tathA pratirUpo bhAgaH pratibhAgaH, prativimbamityarthaH, pratibhAga evaM pratibhAgamAtraM, mAtrazabdo vAstavapariNAmapratiSedhavAcakaH, ata-12 stena pratibhAgamAtreNaiva asI nIlalezyA syAt , na tu tatsvarUpata evetyarthaH, sphaTikavadupadhAnavazAdupadhAnarUpa iti dRSTAntaH tatazca svarUpeNa kRSNalezyaivAsI na nIlalezyA, kiM tarhi !, tatra gatotsarpati, kimuktaM bhavati-tatrasyaiva-svarUpasthaiva MInIlalezyAdi lezyAntaraM prApyotsarpate ityAkArabhAva pratibimbabhAgaM vA nIlalezyAsambandhinamAsAdayatItyarthaH "evaM nIle lesA kAulesaM pappa jAva NIlalesA NaM sA No khalu kAulesA, tattha gatA ussakai vA osakkA vA" ayaM bhAvArthaHtagatotsarpati kimuktaM bhavati ?-tatrasthaiva svarUpasthavotsarpati, AkArabhAvaM prativimbabhAgaM vA kApotalezyAsambandhi-ISnamAsAdayati, tathA'pasarpati vA-nIlalezyaiva kRSNalezyAM prApya, bhAvArthastu pUrvavat, 'evaM kAulesA teulesaM pappa, | // 33 // AkArabhAvamAtreNa vA tasyAHsyAt pratibhAgamAtreNa vA tasyAH syAt, kRSNalezyA sA, na khalu nIlalezyA sA, tatra gatA avadhvaSkati vA abhiSvakati | vA, tat tenArdhana gautama! evamucyate-kRSNalelyA nIla lezyAM prApya yAvanna pariNamati / 2 evaM nIlalezyA kApotalezyAM prApya yAvannIlalezyA sA na khalu | kApotalezyA, tanna gatotsarpati vA apasarpati vA / 3 evaM kApotalezyA tejolezyAM prApya, anukrama R JABERaitana andiorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~237~
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [822], bhASyaM [150...] 4344 teulesA pamhalesaM pappa, pamhalesA sukkalesaM pappa, evaM sukkalesA pamhalesaM pappa' bhAvArthastu pUrvavat , 'evaM kiNhelasA nIlalesaM pappa, kiNhalesA kAulesaM pappa, kiNhalesA teulesaM pappa, evaM jAva sukkalesaM pappa, evamegegA savAhiM cArijati'. tatazca samyaktva zrutaM sarvAsvavasthitakRSNAdidravyalezyAsu labhate nArakAdirapi, zuddhAsu tejolezyAdyAsa tattadanyasAcivya-18 | saJjAtAtmapariNAmalakSaNAsu tisRSu ca cAritraM, zeSa pUrvavaditi gAthAthaiH / / 822 // dvAraM / sAmprataM pariNAmadvArAvayavArtha pratidarzayannAha vahuMte pariNAma paDivajaha so caupahamaNNayaraM / emeva'vaThiyaMmivi hAyaMti na kiMci paDivale // 823 // vyAkhyA--pariNAmaH-adhyavasAyavizeSaH, tatra zubhazubhatararUpatayA baDhemAne pariNAme pratipadyate sa 'caturNA' samyakvAdisAmAyikAnAmanyatarat, 'emeva'vaDiyaMmivi' ti evamevAvasthite'pi zubhe pariNAme pratipadyate sa caturNAmanya taraditi, 'hAyati Na kiMci paDibaje tti kSIyamANe zubhe pariNAme na kizcit sAmAyika pratipadyate, prAkpratipannastu |4|triSvapi pariNAmeSu bhavatIti gAthArthaH // 823 // dvAram / / adhunA vedanAsamudghAtakarmadvAradvayavyAcikhyAsayA''haduvihAeN veyaNAe paDivajaha so cauNhamapaNayaraM / asamohao'vi emeva pubbapaDivaNNae bhayaNA // 824 // vyAkhyA-dvividhAyAM vedanAyAM-sAtAsAtarUpAyAM satyAM pratipadyate sa caturNAmanyatarat, prAkapratipannazca bhavati.IN tejolezyA pATezyAM prApya, pAlezyA zuklalezyAM prApya, evaM zuklalezyA padmalezyAM prApya / evaM kRSNalezyA mIla lezyAM prApya kRSNalezyA kApota1 lezyAM prApya kRSNalezyA tejolezyAM prApya, evaM yAvat zuklezyAM prApya, ecamekaikA sarvAmizcAryate. SAR CSC pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~238~
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [824], bhASyaM [150...] Avazyaka hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH1 AG asamohato'vi emeva' ti asamavahato'pyevameva pratipadyate sa caturNAmanyatarat, prAkpratipannazca bhavati, samavahatastu kevalisamudghAtAdinA saptavidhena pratipadyate, kintu 'puvapaDivaNNae bhayaNa' tti pUrvapratipanna ke samavahate vicArayitumArabdhe bhajanA sevanA samarthanA kAryA, pUrvapratipanno bhavatItyarthaH, saptavidhatvaM punaH samudghAtasya, yathoktam-'kevali kasAyamaraNe vedaNa veuvi teya AhAre / sattaviha samugdhAto pannatto vIyarAgehiM // 1 // iha ca pUrvapratipannake bhajanA, samavahato hi sAmAyikabayasya trayasya vA pUrvapratipannako bhAvanIya itigAthArthaH // 824 // gataM dvAradvayaM, nirveSTanadvArapratipAdanAyAhadagveNa ya bhAveNa ya niviluto cauNhamaNNayaraM / naraesa aNuvvaDhe dugaM caukkaM siyA u ubaTTe / / 825 // vyAkhyA-dravyato bhAvatazca nirveSTayan caturNAmanyatarat pratipadyate prAkpratipannazcAsti, dravyanirveSTanaM karmapradezavi| saGghAtarUpaM bhAvanirveSTanaM krodhAdihAnilakSaNaM, tatra sarvamapi karma niveSTayaMzcatuSTayaM labhate, vizeSatastadAvaraNaM jJAnAvaraNaM nirveSTayan zrutasAmAyikamApnoti mohanIyaM tu zeSatrayamiti, saMveSTayaMstvanantAnuvandhyAdIn na pratipadyate, zeSakarma tvaGgIkRtyobhayathA'pyasti / dvAram / udvartanAdvAramadhunA-narakeSu-adhikaraNabhUteSvanudvartayan , tatrastha evetyarthaH, narakAbeti pAThAntaraM, 'durga' ti AdyaM sAmAyikadvikaM pratipadyate, tadeva cAdhikRtya pUrvapratipanno bhavati, udvRttastu 'syAt' kadAcit |catuSka pratipradyate kadAcit trika, pUrvapratipanno'pyastyeveti gAthArthaH / / 825 // tiriesu aNuvvaDhe tigaM caukaM siyA u uvv|| maNuemu aNubbaTTe cauro ti dugaM tu ubaTTe // 826 // kevalI pAyo maraNaM vedamA vaikriya taijasa AhArakaH / saptavidhaH samuddhAtaH prajAto vItarAgaH // 1 // // 339 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~239~
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [826], bhASyaM [150...] (40) ASSASAR vyAkhyA-tiryakSu' garbhavyutkrAntikeSu saMziSvanudvRttaH san 'trikam' Adya sAmAyikatrayamadhikRtya pratipattA prAkpratipannazca bhavatItyadhyAhAraH, 'caukaM siyA u ughaTTe' uddhRttastu manuSyAdiSvAyAtaH 'syAt' kadAciccatuSTayaM syAt trika syAt dvikamadhikRtyobhayathA'pi bhavatIti, 'maNuesu aNubaTTe cauro ti dugaM tu ubaTTe manuSyeSvanuttaH san catvAri pratipadyate prAkpratipannazca bhavati, trINi dvika, tuzabdo vizeSaNe, udvattastiryagnArakAmarepvAyAtaH trINi dvikaM vA'dhikRtyobhayathA'pi bhavatIti gAthArthaH // 826 // devesu aNubbaDe dugaM caukkaM siyA u ubvaTTe / ubvaTTamANao puNa savvo'vi na kiMci paDiyajje // 827 // byAkhyA-deveSvanudvattaH san 'dvikam' AdyaM sAmAyikadvayamAzrityobhayathA'pi bhavatIti kriyA, 'caukaM siyA u ubaTTe' tti pUrvavat , uddhartamAnakaH punarapAntarAlagatau sarvo'pyamarAdirna kiJcit pratipadyate, prAkpratipannastu dvayorbhavatIti gAvArthaH // 827 // dvAram // AzravakaraNadvArapratipAdanAyAhaNIsavamANo jIvo paDivajjai socauNhamaNNayaraM / pubvapaDivaNNao puNa siya Asavao vnniisvo||828|| vyAkhyA-nizrAvayan yasmAt sAmAyika pratipadyate, tadAvaraNaM karma nirjarayannityarthaH, zeSakarma tu babhannapi jIvaAtmA pratipadyate sa caturNAmanyatarat , pUrvapratipannakaH punaH syAdAnavako bandhaka ityarthaH, niHzrAvako vA, vAzabdasya vyavahitaH sambandhaH, Aha-nirveSTanadvArAdasya ko vizeSa itiH, ucyate, nirveSTanasya karmapradezavisaGghAtarUpatvAt kriyA - --- - JAMERahul Janeioraryom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~240~
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [828], bhASyaM [150...] Avazyaka- kAlo gRhItaH, niHzravaNasya tu nirjarArUpatvAnniSThAkAla iti, athavA tatra saMveSTanavaktavyatA'rthato'bhihitAH, iha tu hAribhadrI|sAkSAditi gAthArthaH // 828 // dvAram // adhunA'laGkArazayanAsanasthAnacaGkamaNadvArakadambakacyAciNyAsayA''ha yvRtti| // 340 // ___ ummukkamaNummuke ummuMcate ya kesalaMkAre / paDivajeja'nnayaraM sayaNAIsuMpi emeva // 829 // vibhAgaH1 | vyAkhyA-'unmukte' parityakte 'anunmukte' aparityakte anusvAro'lAkSaNikaH, unmuzcaMzca kezAlaGkArAn , kezagrahaNaM kaTakakeyUrAdyupalakSaNaM, pratipadyeta anyataracaturNA 'sayaNAdIsupi emeva' tti zayanAdiSvapi dvAreSu tisRSvapyavasthAsveva-13|| meva yojanA kAryA, unmuktazayano'nunmuktazayanaH tathonmuJcan caturNAmanyatarat pratipadyate prAkkSatipannazca bhavati, evaM zeSayojanA kAryA, iti gAthArthaH // 829 / / upodghAtaniyuktI dvitIyadvAragAthAyAM keti dvAraM gatam , adhunA keSviti dvAraM nyAcikhyAsurAhaMI sabvagarya sammattaM sue caritte Na pajavA sabve / desaviraI paDuccA doNhavi paDisehaNaM kujjA // 830 / / vyAkhyA-atha keSu dravyeSu paryAyeSu vA sAmAyikamiti ?, tatra sarvagataM samyaktvaM, sarvadravyaparyAyarucilakSaNatvAt tasya, tathA 'zrute' zrutasAmAyike 'cAritre' cAritrasAmAyike na paryAyAH sarve viSayAH, zrutasyAbhilApyaviSayatvAd, dravyasya | cAbhilApyAnabhilASyaparyAyayuktatvAt , cAritrasyApi paDhamaMmi sabajIvA ityAdinA sarvadravyAsarvapayoyaviSayatAyAH // 40 // pratipAditatvAt , dezaviratiM pratItya dvayorapi-sakaladravyaparyAyayoH pratiSedhanaM kuryAt , na sarvadravyaviSayaM nApi sarva-13 paryAyaviSayaM dezaviratisAmAyikamiti bhAvanA / Aha-ayaM sAmAyikaviSayaH kiMdvAre prarUpita eveti kiM punarabhidhAnam 18 ACCORRANGADGAON JABERator Janeiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~241~
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [830], bhASyaM [150...] (40) ucyate, kiM taditi tatra sAmAyika jAtimAtramukta, viSayaviSayiNorabhedena, iha punaH sAmAyikasya kiMdvAra eva dravyatva-IN gaNavanirUpitasya jJeyabhAvena viSayAbhidhAnamiti, Aha ca bhASyakAra:-"kiM tanti jAtibhAveNa tattha iha NeyabhAvato-10 mihina visayavisayibhedo tatthAbhedovayAro tti // 1 // gAthArthaH // 831 // keSviti gataM, kathaM punaH sAmAyikamavApyate tatra caturvidhamapi manuSyAdisthAnAvAptI satyAmavApyata itikRtvA tatUkamadurlabhatAkhyApanAyAha niyuktikAra:mANussa khetta jAI kularUvAroggamAuyaM buddhI / savaNoggaha sahA saMjamo ya logaMmi dulahAI // 831 // iMdiyaladdhI nivattaNA ya pajjatti niruvahayakhema / dhAyAromagaM saddhA gAhagaudhoga aThTho ya (anyadIyA) collaga pAsaga dhapaNe jUe rayaNe ya sumiNa cakke ya / cammajuge paramANU dasa diintA maNuyalaMbhe // 832 // vyAkhyA-'mAnuSyaM manujatvaM kSetram' Arya 'jAti' mAtRsamutthA 'kula' pitRsamutthaM 'rUpam' anyUnAGgatA 'Arogya rogAbhAvaH 'AyuSkaM' jIvitaM 'buddhi' paralokapravaNA 'zravaNaM dharmasambaddham 'avagrahaH' tadavadhAraNam athavA zravaNAvagraho-yatyavagrahaH 'zraddhA' ruciH 'saMyamazca anavadyAnuSThAnalakSaNaH, etAni sthAnAni loke durlabhAni, etadavAptau ca viziTasAmAyikalAbha iti gAthArthaH // 832 // atha caitAni durlabhAni-'indriyalabdhiH' paJcendriyalabdhirityarthaH, nirvartanA ca indriyANAmeva, paryApti:-svaviSayagrahaNasAmarthyalakSaNA, 'niruvahata'tti nirupahatendriyatA, 'kSema' viSayasya 'dhAta subhikSam 'Arogya' nIrogatA 'zraddhA' bhaktiH 'grAhakaH' guru 'upayogaH' zrotustadabhimukhatA 'aho yatti arthitvaM ca tiditi (dvAre) jAtidvAreNa tatreha zeyabhAvato'bhihitam / atra viSayaviSayibhedaH tatrAbhedopacAraH iti // 1 // * bhAvanA pra. JAMEENARod pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: manuSyabhavasya durlabhatva saMbaMdhe daza dRSTAntAH ~242~
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [832], bhASyaM [150...] (40) Avazyaka- ....... KNOCESSARNA dharma iti gAthArthaH // bhinnakartRkI kileyam / jIvo mAnuSyaM labdhvA punastadeva duHkhena lapsyate, bahvantarAyAntaritatvAt , hAribhadrIbrahmadattacakravartimitrabrAhmaNacollakabhojanavata , atra kathAnakam-bhadattassa ego kappaDio olaggao, bahasa AvatIsAyavRtti avasthAsu ya sattha sahAyo Asi, so ya raja patto, bArasasaMvacchario abhiseo kao, kappaDio tastha alliyApiThAvabhAgAra Na lahati, tato'NeNa uvAo cintito, uvAhaNAo dhae baMdhiUNa dhayavAhaehi samaM padhAvito, raNNA dicho, uttiNeNaM| avagRhito, aNNe bhaNati-teNa dAravAle sevamANeNa bArasame saMvacchare rAyA dicho, tAhe rAyA taM dadvaNa sabheto, imo so varAo mama suhadukkhasahAyago, ettAhe karemi vittiM, tAdhe bhaNati-ki demi tti?, so bhaNati-deha karacolae ghare ghare jAva sabaMmi bharahe, jAdhe NihitaM hojjA tAhe puNoci tubha ghare ADhaveUNa bhuMjAmi, rAyA bhaNati-kiM te eteNa ?, desI te demi, to suhaM chattachAyAe hathikhaMdhavaragato hiMDihisi, so bhaNati-kiM mama edaheNa AhaTTeNa!, tAhe so diNNo colago, tato paDhamadivase rAiNo ghare jimito, teNa se juvalayaM dINAro ya diNNo, evaM so parivADIe sabesu rAulesu brahmadattasyaikaH kATiko'valagakA, bahIvAparasu avasthAsu ca sarvatra sahAya AsIt , sa va rAjya prAptaH, dvAdazavArSiko'bhiSekaH kRtaH, kArpaTikastatra | pravezamapi na labhate, tato'nenopAyazcintitaH, upAnaho dhvaje baDA dhvajavAhakaiH samaM pradhAvitaH, rAjJA dRSTaH, ucINenAvagUDhaH, anye bhaNanti-tena dvArapAlAn | sevamAnena dvAdaze saMvatsare rAjA dRSTaH,tadA rAjA taM dRSTvA saMbhrAntaH, ayaM sa varAko mama sukhaduHkhasahAyakaH, adhunA karomi bRtti, tadA bhaNati-ki dadAmIti, sa bhaNati-dehi karabhojanaM (karatayA yojanaM) gRhe gRhe yAvat sarvasmin bharate, yadA liSThitaM bhavettadA punarapi tava gRhAdArabhya bhuje, rAjA bhaNati-ki // 341 // te etena !, dezaM tubhyaM dadAmi, tataH sukhaM chatracchAyAyAM barahastiskandhagato hiNDiSyase, sa bhaNati-kiM mamaitAvatA ADambareNa (upAdhinA), tadA tacamma / darsa (kara) bhojanaM, tataH prathamadivase rAjJo gRhe jimitaH, tena tasmai yugalaM dInArazca dattaH, evaM sa paripAcyA sarveSu rAjakuleSu M anorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~243~
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [832], bhASyaM [150...] battIsAe rAyavarasahassesu tesiM ca je bhoiyA, tattha ya Nagare aNegAo kulakoDIo, Nagarassa ceva so katA aMta kahiti, sAdhe gAmesu tAhe puNo bharahavAsassa, avi so bacceja aMtaM Na ya mANusattaNAto bhaTTho puNo mANusattaNaM lahai !, pAsaga' tti, cANakkassa suvaNaM nasthi, tAdhe keNa uvAeNa viDhavija suvaNNaM ?, tAdhe jaMtapAsayA katA, kei bhaNaMtivaradiNNagA, tato ego dakkho puriso sikkhAvito, dINArathAlaM bhariyaM, so bhaNati-jati marma koi jiNati so thAlaM gehatu, aha ahaM jiNAmi to egaM dINAraM jiNAmi, tassa icchAe jaMtaM paDati ato Na tIrai jiNituM, jahA soNa ji-IPI ppai evaM mANusalaMbho'vi, avi NAma so jippeja Na ya mANusAto bhaTTho puNa mANusattaNaM 2 / 'dhaNNe ti jattiyANi bharahe dhaNNANi tANi savANi piNDitANi, tattha pattho sarisavANaM chUDho, tANi savANi ADuAlittANi, tatthegA juNNamadherI suppa gahAya te viNija puNo'viya patthaM pUreja, avi sA devappasAdeNa pUreja Na ya mANusattaNaM 3 / 'jae' jadhA ego! % % A E% dvAtriMzati vararAjyasahasreSu teSAM ca ye bhojikAH (grAmAdhipatayaH ), tantra ca nagare'nekAH kulakobdhaH, nagarasyaiva sa kadAunsa kariSyati ?, tadA grAmeSu / tadA punarbharatavarSasya,api sa majedantaM na ca mAnuSyAmRSTaH punamAnuSyaM labhate / / 'pAzaka' iti,cANakyasya suvarNa nAsti tadA kenopAyena upArjayAmi suvarNa , tavA yantrapAzakAH kRtAH, kevinaNanti-varadattAH, tata eko dakSaH puruSaH zikSitaH, dInArasthAlaM bhRtaM, sa bhagati-yadi mAM ko'pi jayati sa sthAlaM gRhyAtu, athAI jayAmi tadaikaM dInAra jayAmi, tasvecchayA yantra patati ato na zakyate jetuM, yathA sa na jIyate evaM mAnuNyalAbho'pi, api nAma sa jIyeta na ca mAnuSyAiSTaH punamAnuSyam 3 / dhAnyAnI'ti, yAvanti bharate dhAnyAni tAni sarvANi piNDitAni, tantra prasthaH sarvapANAM kSiptaH, tAni sarvANi minitAni (viloDitAni) tatraikA jINasthavirA sUpaM gRhItvA tAni vaJcinuyAt punarapi ca pUrayetprastham , api sA devaprasAdena pUrayet na ca mAnuSyam 3 / 'yUta' badhA eko | X. R JAMEaia andinrary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~244~
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [832], bhASyaM [150...] aavshyk||342|| hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH1 rAyo, tassa sabhA asaMbhasatasaMnivihA jattha asthAyaNayaM deti, ekeko ya svabho aTThasayaMsio, tassa rapaNo putto raja- kakhI ciMteti-thero rAyA, mAriUNa raja giNhAmi, taM ca amacceNa NAyaM, teNa raNNo siI, tato rAyA taM puttaM bhaNati- amha jo Na sahai aNukarma so jUtaM khellati, jati jiNati raja se dijati, kaha puNa jiNiyavaM, tujha ego Ao, | avasesA amhaM AyA, jati tuma egeNa AeNa ahasatassa saMbhANaM ekeka aMsiyaM aTThasate vArA jiNAsi to tujjha raja, avi ya devatAvibhAsA 1 / 'rataNe ti, jahA ego vANiyao buDo, rayaNANi se asthi, tattha ya mahe mahe aNNe vANiyayA koDipaDAgAo unbheti, so Na unbhaveti, tassa puttehiM there pautthe tANi rayaNANi desI vANiyayANa hatthe vikkItANi, | varaM amhe'vi koDipaDAgAo umbhaventA, te ya vANiyagA samaMtato paDigayA pArasakUlAdINi, thero Agato, sutaM jadhA vikkItANi, te aMbADeti, lahuM rayaNANi ANeha, tAhe te sabato hiMDitumAraddhA, kiM te sabarayaNANi piMDija ?, aviya 1 rAjA, tastha samA'STotarasammazatasanniviSTA yatrAsthAnikAM dadAti,pakaikazva stambho'STazatAntrikaH, tasya rAjJaH puno rAjyakAhI cintayati-vRddho rAjA, mArayitvA rAjyaM gRhAmi, saccAmAsyeva jJAtaM, tena rAjJe ziSTaM, tato rAjA taM putraM bhaNati-asmAkaM yo na sahate'nukrama sa pUtaM krIDati, yadi jayati rAjyaM tasma dIyate, kathaM punarjatavyam , sabaika AyaH avazeSA asmAkamAvAH, yadi tvamekenAyenASTazataspa stambhAnAmekaikamaslimaSTazatavArAn jayasi tadA tava rAjyam , apica devatAvibhASA 4 / 'rakhAnIti, yarthako ghaNika pRthaH, rakhAni tava santi, tatra dhamahe mahenve vazijaH koTIpatAkA ucchyanti, sa nocchyati,tasya putraiH sthavire proSite tAni ravAni dezIyavANijA haste vikrItAni, baraM vayamapi koTIpatAkA adhyamtaH, te ca vaNijaH samantataH pratigatAH pArasakUlAdIni | (sthAnAni), sthavira AgataH, zrutaM yathA vikrItAni, tAn nibhasayati, ladhu ratnAni Anayata,tadA te sarvato hiNDitumArabdhAH, kiM te sarvarakhAni piNDayeyuH, api ca | // 342 // VIRangiprayam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~245
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [832], bhASyaM [150...] devappabhAveNa vibhAsA 5 / 'suviNae' tti-egeNa kaSpaDieNa sumiNae caMdo gilito, kappaDiyANa kathitaM, te bhaNaMti-11 saMpaNNacaMdamaMDalasarisaM povaliyaM labhihisi, laddhA gharacchAdaNiyAe, aNNeNavi diDo, so vhAiUNa pupphaphalANi gahAya! saviNapADhagassa katheti, teNa bhaNita-rAyA bhavissasi / itto ya sattame divase tattha rAyA mato apatto, so ya NiviSNora apahati. jAva Aso adhiyAsito Agato, teNa taM daddUNa hesitaM padakkhiNIkato ya, tato vilaio paDhe, evaM so rAyA jAto. sADe so kappaDio taM suNeti, jadhA-teNa'vi dicho eriso suviNao, sovi AdesaphaleNa kira rAyA jAto. soya ciMteti-baccAmi jattha goraso taM pibettA suvAmi , jAva puNo taM ceva sumiNa pecchAmi, asthi puNa so pecchejjA ?.IX avi ya so Na mANusAto 6 / 'cakatti dAraM, iMdapuraM nagaraM, iMdadatto rAyA, tassa iTThANaM varANa devINaM bAvIsaM puttA, aNNe bhaNati-ekAe ceva devIe puttA, rAiNo pANasamA, aNNA ekA amaccadhUyA, sA para pariNiteNa diveliyA,12 T devabhASeNa vibhASA 5 / svAka iti, ekena kApaiTikena vo candro gilitaH, kATikebhyaH kathitaM, te bhaNanti-saMpUrNacandramaNDalasadazI polikA lapyase, labdhA gRhachAdanikyA, anyenApi yaH, sanAtvA puSpaphalAni gRhIvA svapmapAThakAya kathayati, tena bhaNita--rAjA bhaviSyasi / hatA saptame divase tatra rAjA mRtoputrA, saca nirviSNastihati, yAvadazvo'dhyAsitaH (pivAsitaH) bhAgataH, tena saMvA heSitaM pradakSiNIkRtana, tato vilagitaH pRSThe, evaM sa rAjA jAtA, tadA sa kArpaTikastat zRNoti, yadhA-tenApi dRSTa iMdazaH svabhaH, sa tvAdezakalena kila rAjA jAtaH, sa ca cintayati-vajAmi yatra gorasataM | pItvA svapimi, yAvatpunasameva svapnaM prekSapipye, asi punaH sa prekSeta ?, api ca sa na mAnuSyAta 6 / cakramiti dvAram , indrapura nagaram , indradatto rAjA, taspeSTAnAM varANAM devInAM dvAviMzatiH putrAH, anye bhaNanti-ekasyA eva devyAH putrAH, rAjJaH mANasamAH, ampA ekAmAtyaduhitA, sA para pariNayatA dRSTA, nara pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~246~
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [832], bhASyaM [150...] Avazyaka- // 34 // CORROSCRSSC sA aNNatA katAi riuNhAtA samANI acchati, rAyaNA ya diDA, kA esatti ?, tehiM bhaNita-tumbhe devI esA, tAhe sosAramA tAe samaM rattiM eka vasito, sA ya rituNhAtA, lIse ganbho laggo, sAya amacceNa bhaNielitA-jayA tumaM gambho Ahato yavRttiH bhavati tadA mamaM sAhijjasu, tAe tassa kathitaM-divaso muhutto jaM ca rAyAeNa ullavitaM sAtiyaMkAro, teNa taM pattae javibhAgaH1 lihitaM, so sAraveti, NavaNhaM mAsANaM dArao saMjAto, tassa dAsaceDANi taddivasa jAtANi, taMjahA-aggiyao pacatao vahaliyo sAgaro ya, tANi ya sahajAtagANi, teNa kalAyariyassa uvaNIto, teNa lehAitAo gaNiyappahANAo kalAo gAhito, jAhe tAo gAhiMti AyariyA tAdhe tANi taM kaTuMti vAuleMti ya, puSaparicaeNaM tANi roDati, teNa tANi Na ceva gaNitANi, gahitAo kalAo, te ya aNNe bAvIsa kumArA gAhijaMtA taM AyariyaM piTuMti avayaNANi ya bhaNaMti, jati so Ayario piTTeti tAhe gaMtUNa mAtUNaM sAhati, tAhe tAo taM Ayariya khisaMti-kIsa ANasi', kiM sulabhANi // 343 // sA'nyadA kadAcit RtumhAtA satI tiSThati, rAjJA ca dRSTA, kaiveti !, maNitaM-yugmAkaM dezyeSA, tadA sa tayA saha rAtrikAmuSitaH, sA ca RtusnAtA tasyA garbho lanaH, sA cAmAkhena bhaNitapUrvAyadA tava garbha utpaJco bhavati tadA mayaM kathayeH, tathA tasmai kathita-divaso gRhattau paca rAjJolataM satyaGkAraH, tena taspatre likhitaM, sa saMrakSati, navasu mAseSu dArakaH saMjAtaH, tasya dAsaceTAstadivase jAtAH, tadyathA-agniH parvato bAhulikaH sAgaraza, te ca sahajAtAH, tena kalAcAryAyopanItaH, tena lekhAdikA gaNitapradhAnAH kalA sAhitaH, badA tApAiyantyAcAryAstadA te taM nindayanti vyAkulayanti ca, pUrvaparicayena te tiraskurvanti tena te naiva gaNitAH, gRhItAH kalAH, te cAnye dvAviMzatiH kumArA grAhyamANAstamAcArya piDayanti avacanAni ca bhaNanti, yadi sa bhAcAryaH piTTati tadA gatvA mAtRbhyaH kathayanti, tadA tAH tamAcArya hIlayanti (pAlabhante ) kathamAIsi?, ki sulabhAni pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~247~
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [832], bhASyaM [150...] puttajammANi?, ato te Na sikkhitA / io ya mahurAe pacayao rAyA, tassa sutA NibutI NAma dAriyA, sA raNo | alaMkiyA uvaNItA, rAyA bhaNati-jo tava royati bhattAro, to tAe bhaNita-jo sUro cIro vikato so mama bhattA hou, se puNa rajaM dijA, tAdhe sA taM balavAhaNaM gahAya gatA iMdapuraM nagaraM, tassa iMdadattassa bahave puttA, iMdadatto tuTTho ciMteimANUNa ahaM aNNehito rAIhiMtolacho to AgatA, tato teNa ussitapaDAgaM nagaraM kArita, tattha ekami akkhe aTTha cakkANi, tesiM parato ghiDalliyA ThaviyA, sA apichammi biMdhitabA, tato iMdadatto rAyA sannaddho Niggato saha puttehi, sAvi kaNNA sabAlaMkArabhUsiyA egami pAse acchati, so raMgote ya rAyANo te ya daMDabhaDabhoiyA jAriso dovatIe, tattha raNo jeDo putto sirimAlINAma kumAro, so bhaNito-putta! esa dAriyA rajaM ca ghettavaM, ato viMdha etaM puttaliyaMti, tAdhe so'katakaraNo tassa samUhassa majjhe dhaNu ceva geNhittuM Na tarati, kaha'vi'Na gahitaM, teNa jato vaccatu tato baccatutti mukko .. putrajanmAni?, attale na zikSitAH / itazca madhurAyAM parvato rAjA, tasya sutA nitinAma dArikA, sA rAze'laskRtopanItA, rAjA bhaNpati-yastubhyaM rocate bhI sa, tatastayA bhaNita-yaH zUro vIro vikrAntaH sa mama mattI bhavatu, sa punA rAjyaM dadyAt , tadA sA taTUlabAhanaM gRhItvA gatA indrapura nagaraM, taspendradattasya bahavaH putrAH, indradattastuSTazcintayati-nUnamahamanyebhyo rAjabhyo saSTamAta bhAgatA, tatastenocitapatA nagare kAritaM, tatraikasmin bhakSe (bhakSATake) | aSTa cakrAgi, teSAM purataH zAlabhakSikA sthApitA, sAkSiNa vedhitavyA, tata indradatto rAjA sannaddho nirgataH saha putraiH, sA'pi kanyA sarvAlaGkArabhUSitakasmin pAca tiSThati, sa raGgaH teca rAjAnate ca daNDabhaTabhojikA yArazo draupadyAH, tatra rAjJo jyeSThaH putraH zrImAlI nAma kumAraH, sa bhaNitaH-putra! eSA dArikA rAjyaM ca grahItavyam , ato vidhyanAM zAlabhaJjikA iti, tadA so'kRtakaraNaH tasya samUhasya madhye dhanureva grahItuM na zaknoti, kathamadhyanena gRhItaM, tena yatro bajatu tato majarivati muktaH parase pra. 449 JAMEaintune pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~248~
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka // 344 // Jus Educa [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- / gAthA-], niryukti: [ 832], bhASyaM [150...] saro, so cakke apphiDiUNa bhaggo, evaM kassai evaM aragaMtaraM bolINo kassai doNNi kassai tiNiNa aNNesiM vAhi * reNa caiva NIti, tAghe rAyA adhitiM pagato-aho'haM etehiM gharisitotti, tato amacceNa bhaNito kIsa adhitiM kareha ?, rAyA bhaNati - etehiM ahaM appadhANo kato, amanco bhaNati -asthi aNNo tumbha patto mama dhUtAe taNaio suriMdadatto OM vibhAgaH 1 NAma, so samattho viMdhituM, abhiNNANANi se kahitANi, kahiM so ?, darisito, tato so rAiNA avagUhito, bhaNito- seyaM tava ee aTTha rahacake bhettUNa puttaliyaM acchimmi vidhittA rajjamukkaM NibutidAriyaM saMpAvittae, tato kumAro jadhA''Navehatti bhaNiUNa ThANaM ThAitUNa dhaNuM geNhati, lakkhAbhimuhaM saraM sajjeti, tANi ya dAsaruvANi cauddisaM ThitANi roDiMti, aNNe ya ubhayato pAsiM gahitakhaggA, jati kahavi lakkhassa cukati tato sIsaM chiMditavaMti so'vi se uvajjhAo pAse Thito bhayaM deti mArijjasi jati cukkasi, te bAvIsaMpi kumArA mA esa vindhissatitti visesa uThANi vighANi kareMti, 1 zaraH, sa cakre AskAlpa bhanaH evaM kasyacit ekamarakAntaraM vyatikrAntaH kasyacit dve kasyacitrINi, anyeSAM bAhya evaM nirgacchati, tadA rAjA'STatiM pragataH- aho ahamevairgharSita iti, tatto'mAtyena bhaNitaH kimapUrti karoSi ?, rAjA bhaNati etairahamapradhAnaH kRtaH, zramAtyo bhagati -astyanyo yuSmAkaM putro bhama duhitustanujaH surendradatto nAma, sa samaya vedhitum, abhijJAnAni tasmai kathitAni kutra saH 1, darzitaH, tataH sa rAjJA'vagUhito, bhaNitaH - zreyastavaitAni aSTa rathacakrANi bhiSvA zAlabhaJjikAmaNi vinA rAjyazulkAM nirvRtidArikAM saMprAptuM tataH kumAro yathA''jJApayateti bhaNitvA sthAnaM sthirayA dhanurgRhNAti lakSyAbhimukhaM zaraM nisRjati (sajayati ), te ca dAsAzcaturdizaM sthitAH skhalana kurvanti, anyau cobhayataH pArzvayoMgRhItakhau, yadi kathamapi lakSyAsyati tadA zIrSa chetavyamiti, so'pi tasyopAdhyAyaH pArzve sthitaH bhayaM dadAti mAraviSyase yadi bhrazyasi te dvAviMzatirapi kumArA mA eSa vyAsIditi vizeSo vijJAna kurvanti For False hAribhadrIyavRttiH ~ 249~ // 344 // acibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [832], bhASyaM [150...] RECR RE5% | tato tANi cattAri te ya do purise bAvIsaM ca kumAre agaNateNa tANaM aTThaNDaM rahacakANaM aMtaraM jANiUNa tami lakkhe NiruddhAe dihIe aNNamati akuNamANeNa sA dhiiliyA vAme acchimmi viddhA, tato logeNa ukidvisIhaNAdakalakalumisso sAdhukAro kato, jadhA taM cakkaM dukkhaM bhettuM evaM mANusattaNaMpi 7 / 'cammatti-jadhA ego daho joyaNasaya sahassavicchiNNo cammeNa gaddho, ega se majjhe chiDu jattha kacchabhassa gIvA mAyati, tattha kacchabho vAsasa te vAsasate gate &AgI pasAreti. teNa kahavi gIvA pasAritA, jAva teNa chidreNa niggatA, teNa jotisaM diTTa komadIe puSkaphalANi ya. so Agato, sayaNijjayANaM dAemi, ANettA savato paloyati, Na pecchati, avi so, Na ya mANusAto 8 / yugadRSTAntapratipAdanAyA''hapucate hoja jugaM avarate tassa hoja samilA u / jugachiDumi paveso iya saMsaio maNuyalaMbho // 833 / / vyAkhyA-jalanidheH pUrvAnte bhaved yugam , aparAnte tasya bhavet samilA tu, evaM vyavasthite sati yathA yugacchidre pravezaH saMzayitaH, 'iya' evaM saMzayito manuSyalAbho, durlabha iti gaathaarthH|| tatastAMcaturastau ca dvau puruSau dvAviMzati ca kumArAnagaNayatA teSAmaSTAnAM rathacakrANAmantaraM jJAtvA tamilakSya nirudyA dRSTayA anyatra matimakurvatA sA zAlabhaJjikA bAme'kSiNa viddhA, tato lokenokRSTisiMhanAdakalakalommizraH sAdhukAraH kRtaH, yathA taccakaM duHkhaM bhetumevaM mAnuSyamapi / cameti-yathai ko do yojanazatasahasavistIrNazcarmaNA naddhaH, eka tasya madhye chidaM yatra kacchapasa grIvA mAti, tatra kacchapo varSazate varSazate gate grIvAM prasArayati, tena kathamapi grIvA prasAritA yAvattena chidreNa niryatA, tena jyotiraSTa kaumuyAM puSpaphalAni ca, sAgataH, svajanAnAM darzayAmi, AnIya sarvataH pralokayati, na prekSate, api saH, na ca mAnuyAt / JABERatoain pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~250~
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [834], bhASyaM [150...] (40) Avazyaka-jaha samilA panbhaTThA sAgarasalile aNorapAraMmi / paviseja juggachiDUM kahavi bhamaMtI bhamaMtaMmi // 834 // 1 / vyAkhyA-yathA samilA prabhraSTA 'sAgarasalile' samudrapAnIye 'aNorapAra miti dezIvacanaM pracurArthe upacArata ArA-18 yavRttiH // 345 // dAgaparabhAgarahita ityarthaH, pravizet yugacchidraM kathamapi bhramantI bhramati yuga ityevaM durlabhaM mAnuSyamiti gaathaarthH|| vibhAgaH1 sA caMDavAyavIcIpaNulliyA avi labheja yugchidduuN| Na ya mANusAu bhaTTho jIvo paDimANusaM lahai // 835 // ___ vyAkhyA-sA samilA caNDavAtavIcIpreritA satyapi labheta yugacchidraM, na ca mAnuSyAd bhraSTo jIvaH pratimAnuSaM labhata iti gAthArthaH // idAnIM paramANU , jahA ego khaMbho mahApamANo, so deveNaM cuNNeUNaM avibhAgimANi khaMDANi kAuNa NAliyAe pakkhito, pacchA maMdaracUliyAe ThiteNa phumito, tANi NavANi, asthi puNa kovi?, tehiM ceva poggalehiM tameva khaMbhaM Niva teja, No tti, esa abhAvo, evaM bhaTTho mANusAto Na puNo / ahavA sabhA aNegakhaMbhasatasahassasaM niviThThA, sA kAlaMtareNa jhAmitA paDitA, asthi puNa koi ?, tehiM ceva poggalehiM karejA, Notti, evaM mANussaM dulahaM / diiya dullahalaMbha mANusattaNaM pAviUNa jo jIvo / Na kuNai pArattahiyaM so soyaha saMkamaNakAle / / 836 // | vyAkhyA-'iya' evaM durlabhalAbha mAnuSatvaM prApya yo jIvo na karoti paratra hita-dharma, dIrghatvamalAkSaNika, sa zocati 'sajhamaNakAle' maraNakAla iti gaathaarthH|| idAnI paramANu:-yathaikA sambho mahApramANaH, sa cUrNayitvA devenAvibhAgAni sadAni kRtvA nAsikAyo prakSiptaH, pazcAnmandaracUlAyaryA sthitena / | // 345 // [phUkRtaH, tAni naSTAni, bhasti punaH ko'pi ?, taireva punalaistameva sambha nirvatayeta, neti, eSo'bhAvaH, evaM aSTo mAnuSyAnna punaH / athavA sabhA anekarAmbhazatasahasasanniviSTA, sA kAlAntareNa dagdhA patitA, asti punaH ko'pi, tereva pulaH kuryAt, neti, evaM mAnuSyaM durlabham / X ancinnary am pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~251~
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [837], bhASyaM [150...] jaha vArimajjhachUDhovya gayavaro macchauvva glghio| vaggurapaDiuvya maosaMvaTTaio jaha va pakkhI // 837 // vyAkhyA-yathA vArimadhyakSipta iva gajavaro matsyo vA galagRhItaH vAgurApatito vA mRgaH saMvarta-jAlam itaHprApto yathA vA pakSIti gAthArthaH / so soyai macujarAsamocchuo turiyaNiddapakkhitto / tAyAramabiMdato kammabharapaNollio jIvo // 838 // | vyAkhyA-so'kRtapuNyaH zocati, mRtyujarAsamAstRto-vyAptaH, tvaritanidrayA prakSiptaH, maraNanidrayA'bhibhUta ityarthaH, vAtAram 'avindan' alabhannityarthaH, karmabharaprerito jIva iti gAthArthaH // sa cetthaM mRtaH sanhA kAUNamaNegAI jammamaraNapariyaTTaNasayAI / dukkheNa mANusattaM jai lahai jahicchayA jIvo // 839 // vyAkhyA-kRtvA'nekAni janmamaraNaparAvartanazatAni duHkhena mAnupatvaM labhate jIvo yadi yahacchayA, kuzalapakSakArI [8/ punaH sukhena mRtvA sukhenaiva labhata iti gAthArthaH // taM taha dullahalaMbhaM vijulayAcaMcalaM mANusattaM / laddhaNa jo pamAyaha so kApuriso na sppuriso|| 840 // vyAkhyA-tattathA durlabhalAbha vidyullatAcaJcalaM mAnuSatvaM labdhvA yaH'pramAdyati' pramAdaM karoti sa kApuruSo na satpuruSa iti A-NCRACKSON T RRER vAriyAMgajabandhamyoriti medinyAm / Atmanepadamanityamityatra prAsamapi na svAda aprAptamapi ca sthAdityanitya svArthastena 'samyak praNamya na chanti CkadAcanApi' ityatrevAna parasaupaditvApekSayA na zatRrvirodhAvahaH + maNusayataM pra. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~252~
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka ||346 // cha [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [ ], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [ 840], bhASyaM [150...] gAthArthaH // ityalaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH yathaibhirdazabhirdRSTAntairmAnuSyaM durlabhaM tathA''ryakSetrAdInyapi sthAnAni tatazca | sAmAyikamapi duSprApamiti, athavA mAnuSye labdhe'pyebhiH kAraNairdurlabhaM sAmAyikamiti pratipAdayannAha - | Alassa mohavaNNA thaMbhA kohA pamAya kivaNattA / bhayasogA aNNANA vakkheva kutUhalA ramaNA // 841 // vyAkhyA - AlasyAnna sAdhusakAzaM gacchati zRNoti vA, mohAd gRhakartavyatAmUDho vA, avajJAto vA kimete vijAnantIti, stambhAd vA jAtyAdyabhimAnAt krodhAd vA sAdhudarzanAdeva kupyati, 'pramAdAt' yA mayAdilakSaNAt 'kRpaNatvAt vA dAtavyaM kiJciditi, 'bhayAt' vA narakAdibhayaM varNayantIti, 'zokAt' vA iSTaviyogajAt 'ajJAnAt' kuchaSTimohitaH, 'vyAkSepAdra' bahukartavyatAmUDhaH, 'kutUhalAt ' naTAdiviSayAt 'ramaNAt' lAvakAdikheneti gAthArthaH // 841|| ehiM kAraNehiM laNa sudullAhaMpi mANussaM / Na lahai sutiM hiyakariM saMsArutANi jIvo // 842 // vyAkhyA - ebhiH ' kAraNaiH' AlasyAdibhirlabdhvA sudurlabhamapi mAnuSyaM na labhate zrutiM hitakAriNIM saMsArotAriNIM | jIva iti gAthArthaH // vratAdisAmagrIyuktastu karmaripUn vijityAvikalacAritrasAmAyikalakSmImavApnoti yAnAdiguNayukayodhavajjayalakSmImiti // Aha ca jANAvaraNapaharaNe juddhe kusalattaNaM ca NItI ya / dakkhattaM vabasAo sarIramAroggayA ceva // 843 // vyAkhyA --- yAnaM hastyAdi, AvaraNaM kavacAdi, praharaNaM khaDgAdi, yAnAvaraNapraharaNAni, yuddhe kuzalatvaM ca samyag | jJAnamityarthaH, 'nItizca' nirgamapravezarUpA 'dakSatvam' AzukAritvaM 'vyavasAyaH' zaurya zarIram avikalam 'ArogyatA, Education intimation For Fasten hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~ 253~ ||346 // abray org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti : [843], bhASyaM [150...] (40) vyAdhiviyuktatA caiveti / etAvadguNasAmayyavikala eva yodho jayazriyamAmotIti dRSTAntaH, dArzantikayojanA tviyaMjIvo joho jANaM vayANi AvaraNamuttamA khaMtI / jhANaM paharaNamiI gIyatthattaM ca kosalaM // 1 // davAijahovAyAgurUvapaDivattivattiyA NIti / dakkhataM kiriyANaM jaM karaNamahINakAlaMmi // 2 // karaNaM sahaNaM ca tavovasaggaduggAvatI' vvsaao| etehiM suNirogo kammariDaM jiNati sabehiM // 3 // vijitya ca samanasAmAyikazriyamAsAdayatIti gAthArthaH J // 843 / / athavA'nena prakAreNA''sAdyata iti diDe sue'NubhUe kammANa khae kae uvasame a| maNavayaNakAyajoge a pasatthe labbhae bohii|| 844 // vyAkhyA-dRSTe bhagavataH pratimAdau sAmAyikamavApyate, yathA zreyAMsena bhagavadarzanAdavAptamiti, kathAnakaM cAdhaH kathitameva, zrute cAvApyate yathA''nandakAmadevAbhyAmavAptamiti, atra kathAnakamuparitanAGgAdavaseyam, anubhUte kriyAkalApe satyavApyate, yathA valkalacIriNA pitrupakaraNaM pratyupekSamANeneti, kathAnaka kathikAto'vaseyaM, karmaNAM kSaye kRte | sati prApyate, yathA caNDakauzikena prAptam , upazame ca satyavApyate yathA'GgaRSiNA, manovAkAyayoge ca prazaste labhyate hAbodhiH, sAmAyikamanarthAntaramiti gAthArthaH // athavA'nukampAdibhiravApyate sAmAyikamityAha| aNukaMpa'kAmaNijara bAlatave daannvinnyvibhNge| saMyogavippaoge vasaNUsavaihi sakAre // 845 // jIvo yodho yAnaM pratAni AvaraNamuttamA kSAntiH / dhyAnaM praharaNamiSTa gItAravaM ca kauzalyam // 3 // yAdiyayopAyAnurUpapratipattivartitA nItiH / dakSatvaM kriyANAM yatkaraNamahInakAle // 2 // karaNaM sahanaM ca tapasaH upasargadurgApattI vyavasAyaH / etaiH sunIrogaH karmarighu jayati saH // 3 // Saralanmitrary on pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | sAmAyika-lAbha saMbaMdhe kiJcit vaktavyatA evaM dRSTAntA: ~254~
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [846], bhASyaM [150...] (40) Avazyaka- veje meMThe taha iMdaNAga kayauNNa pupphsaalsue| sivadumaharavaNibhAuya AhIradasapiNalAputte // 846 // hAribhadrI NI vyAkhyA-anukampApravaNacitto jIvaH sAmAyika labhate, zubhapariNAmayuktatvAd, vaidyavat , pratijJeyameva manAga vize-II.yavRttiH // 347 // pitavyA, hetudRSTAntAnyatvaM tu pratiprayoga bhaNiSyAmaH-akAmanirjarAvAn jIvaH sAmAyikaM labhate, zubhapariNAmayuktatvA-31 miNThavat, bAlatapoyuktatvAdindranAgavat , supAtraprayuktayathAzaktizraddhAdAnatvAt kRtapuNyakavat , ArAdhita vinayatvAt / [puSpazAlasutavat , avAptavibhaGgajJAnatvAt tApasazivarAjaRSivat , dRSTadravyasaMyogaviprayogatvAt mathurAdvayavAsivaNigara yavat , anubhUtavyasanatvAdU bhrAtRdayazakaTacakravyApAditamalaNDIlabdhamAnuSatvastrIgarbhajAtapriyadveSyaputradvayavat , anubhUtitotsavatvAdAbhIravat, dRSTamaharddhikatvAdazArNabhadrarAjavata , satkArakANio'pyalabdhasatkAratvAdilAputravat, iyamakSaraga-14 manikA, sAmpratamudAharaNAni pradarzyante-bAravatIe kaNhassa vAsudevassa do vejjA-dhanaMtarI vaitaraNI ya, dhanaMtarI abha-II vio, vetaraNI bhavio, so sAdhUNa gilANANaM pieNa sAhati, jaM jassa kAyaba taM tassa phAsueNa paDoAreNa sAhati, jati &se appaNo asthi osadhANi to deti, dhaNNatarI puNa jANi sAvajANi tANi sAhati asAdhupAoggANi, tato sAhuNo bhaNati-amhaM kato etANi ?, so bhaNati-Na mae samaNANaM aThAe ajjhAitaM vejasatthaM, te dovi mahAraMbhA mhaaprigghaa| // 347 // dvArikAyAM kRSNA pAsudevasya dvau vaicI-dhanvantarI vaitaraNizca, dhanvantaryabhavyo, vaitaraNibhavyaH, sa sAdhubhyo glAnebhyaH prIyA kathayati, yadyasya kartavya hai tattau prAsukena pratIkAreNa kathayati, yadi tasvAtmano'sti (santi) auSadhAni tadA dadAti, dhanvantarI punaryAni sAvadhAni tAni kathayati asAdhumAyogyANi, tataH sAdhavo bhaNanti-asmAkaM kuta etAni', sa bhagati-na mayA zramaNAnAmarthAya vaidyakazAstramadhItaM, to dvAyapi mahArambhI mahAparigrahI JAMERatuwal pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~255~
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [846], bhASyaM [150...] prata sUtrAMka yasabAe bAravatIe tigicche kareMti, aNNadA kaNho vAsudevo titthagaraM pucchati-ete bahUrNa DhaMkAdINaM vadhakaraNaM kAUNa kahiM gamissaMti, tAdhe sAmI sAdhati-esa dhaNNaMtarI appatihANe Narae uvavajihiti, esa puNa vetaraNI kaalNjrvttinniie| gaMgAe mahANadIe vijhassa ya aMtarA vANarattAe paJcAyAhiti, sAdhe so vayaM patto sayameva jUhavatittaNaM kAhiti, tattha aNNayA sAhuNo sattheNa samaM dhAvisati, egassa ya sAdhussa pAde sallo laggihiti, tAdhe te bhaNaMti-amhe paDicchAmo, so bhaNati-mA sabe marAmo, baccaha tubbhe ahaM bhattaM paJcakkhAmi, tAhe NibaMdha kAuM so'vi Thio, Na tIrati sallaM jINetuM, pacchA thaMDilaM pAvito chAyaM ca, te'vi gatA, tAhe so vANarajahavatI taM padesa eti jattha so sAdha, jAva parilahitA:| daNa kilikilAitaM, to teNa jUhAhiveNa tesi kilikilAitasaI soUNa rUsiteNa AgaMtUNa diho so sAdhU , tassa taM daLUNa IhApUhA kareMtassa kahiM mayA eriso dihotti?, jAtIsaMbharitA, bAravaI saMbharati, tAhe taM sAdhu vaMdati, taM ca se salaM sarvakho dvArikAyAM cikitsA kurutaH, anyadA kRSNo vAsudevastIrthakara pRcchati-etau bahUnAM dAdInAM vadhakaraNaM kRtvA ka gamiSyataH 1, tayA svAmI kathayati-eSa dhambansarI apratiSThAne narake utpatsyate, epa punarvaitaraNI kALabharavartinyo (avyA) gaGgAyA mahAnadyA vindhyasya cAntarA vAnaratayA pratyAyAsabi, tadA sa vayaH prAptaH svayameva yUdhapatitvaM kariSyati, tatrAmyadA sAdhavaH sArthena samamAgamiSyanti, ekasva ca sAdhoH pAde zavyaM lagiSyati, tadA te bhaNanti-vayaM pratIkSAmahe, sa bhaNati-mA sabai niyAmahe, vrajata yUyamahaM bhaktaM pratyAzyAmi tadA so'pi nirbandhaM kRtvA sthitaH, na zakroti zalyaM nirgamina, pazcAt sthapiDarsa prApitaH chAyA~ ca, te'pi gatAH, tadA sa vAnarayUthAdhipatisaM pradezameti bana sa sAdhuH, yAvat paurasyasaM dRSTA kilakilAvita, satoga yUyAdhipena teSAM kilakilAvitazabdaM zrutvA ruTenAgasya dRSTaH sa sAdhuH, tasya taM dRSTvA IhApohI kurvataH ka mavedazo dRSTa iti, jAtiH smRtA, dvArikA saMsmarati, tadA taM sAdhu vandate, taca tasya zalya anukrama JABERatinintamatara sanlaingionary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~256~
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1/2 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [ 846 ], bhASyaM [ 150...] Avazyaka- pAsati tAhe tigicchaM savaM saMbharati, tato so giriM vilaggiUNa samuddharaNisaharohaNIo osahIo ya gahAya Agato, tAdhe samuddharaNIe pAdo Alitto, tato eMgamuhutteNa paDio sallo, pauNAvito saMrohaNIe, tAhe tassa purato akkh||348 // rANi lihati, jadhA ahaM vetaraNI nAma vejjo puvabhave vAravatIe Asi, tehiMvi so sutapubo, tAdhe so sAdhU dhammaM katheti, tAhe so bhattaM paJcakkhAti, tiNNi rAtiMdiyANi jIvittA sahassAraM gato // tathA cA''ha so vArajUbatI katAre suvihiyANukaMpAe / bhAsuravara boMdivaro devo vemANio jAo // 847 // vyAkhyA - nigadasiddhA / ohiM payuMjati jAva pecchati taM sarIragaM taM ca sAdhu, tAhe AgaMtUNa devihiM dApati, bhaNati ya-tujjhappasAdeNa mae deviTTI laddhati, tato'NeNa so sAdhU sAharito tesiM sAdhUNaM sagAsaMti, te pucchaMti - kiha'si Agato ?, tAhe sAhati / evaM tassa vANarassa sammatta sAmAiyasuyasAmAiya carittAcarittasAmAiyANa aNukaMpAe lAbho jAto, itaradhA NirayapAyoggANi kammANi karettA NarayaM gato honto / tato cutarasa gharittasAmAiyaM bhavissati siddhIya 1 / 1 pazyati, tadA cikitsAM sarvAM saMsArati tataH sa giriM vigya zalyoddharaNIzalya rohiNyopadhyA ca gRhItvA''gataH, tadA zalyodaraNyA pAda AlisaH, tata ekena muhUrcena patitaM zahavaM, praguNitaH saMrohaNyA, tadA tasya purato'kSarANi likhati yathA'haM vaitaranirnAma vaidyaH pUrvabhave dvArikAyAmAsaM, tairapi zrutapUrvaH saH, tadA sa sAdhudharma kathayati, tadA sa bhaktaM pratyAkhyAti, zrIn rAtrindivAn jIvitvA sahasrAraM gataH // avadhiM prayuNakti yAvatprekSate taccharIraM taM ca sAdhu, tadA''gatya devadhi darzayati bhaNati ca yuSmadhprasAdena mayA devAcayeti tato'nena sa sAdhuH saMhRtasteSAM sAdhUnAM sakAzamiti, te pRcchanti kathamasyAgataH ?, tadA kathayati / evaM tasya vAnarasya samyaktva sAmAyikazrutasAmAyikacAritrAcAritra sAmAyikAnAmanukampayA lAbho jAtaH itarathA narakaprAyomyANi karmANi kRtvA narakaM gato'bhaviSyat tattabhyuttasva cAritrasAmAyikaM bhaviSyati siddhi 1 ete Forsy hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~ 257 ~ // 348 // danbrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] RALASSES aMkAmaNijarAe, vasaMtapure nagare inbhavadhugA NadIe hAti, aNNo ya taruNo taM dahaNa bhaNati-suNhAtaM te pucchati esa bhaNadI mttvaarnnkroru!| ete ya NadIrukkhA ahaM ca pAdesu te paDio // 1 // sA bhaNati-'subhagA hoMtu NadIo ciraM| ca jIvaMtu je NadIrukkhA / muNhAtapucchagANa ya pattihAmo piyaM kArDa // 2 // tato so tIe gharaM vA dAraM vA ayANanto cinteti-"annapAnaharevAlA, yauvanasthAM vibhUSayA / vezyAM strImupacAreNa, vRddhA karkazasevayA // 1 // " tIse biiji yANi ceDarUvANi rukkhe paloeMtANi acchaMti, teNa tesiM puSpANi phalANi ya dAUNa pucchitANi-kA esA?, tANi 4 bhaNati-amugassa suNhA, tAhe so ciMteti-keNa uvAeNa etIe samaM mama saMpayogo bhavejjA ?, tato geNa carikA dANa mANasaMgahItA kAUNa visajjitA tIe sagAsaM, tAe gaMtUNa sA bhaNitA-jadhA amugo te pucchati, tIe rudvAe pattullugANi dhovaMtIe masilitteNa hattheNa piDIe AhatA, paMcaMgulIo jAtAo, obAreNa ya NicchUDhA, sA gatA sAhati-NAmaMpiNa akAmanirbharayA, vasantapure nagare ibhyayanayo nAti, bhagyazca taruNastA dRSTA bhaNati-sukhAtaM te pRcchati eSA nadI masavAraNakaroru ! / ete cI nadIkSA mahaM ca pAdayole patitaH // 1 // sA bhaNati-subhagA bhavantu nadyaziraM ca jIvantu ye ndiivRkssaaH| sukhAtapRcchakebhyazca priyaM kartuM yatiSyAmahe // 1 // tataH sa tathA gRI vA dvAraM vA ajAnAnacintayati-tasyAH dvitIyAni (tayA sahAgatAni) ceTarUpANi vRkSAn pralokayanti tiSThanti, tena tebhyaH puSpANi phalAni | ca dacA pRzAni-vaiSA, sAni bhaNanti-amuka muSA, tadAsa cintayati-kenopAyenaitayA samaM mama saMprayogo bhvet| tato'nena carikA dAnamAnasaMgRhItA, |kRtvA visRSTA tasyAH sakApAM, tayA garavA sA bhaNitA-yathA'mukasvAM pRcchati, tayA ruSTayA bhAjanAmyuhartayantyA maSIkSiplena hastena pRSThI AitA, paJjAjalayo / mAtA avadvAreNa ca niSkAzitA, sAgatA kathayati-nAmApi na JABERatinintamatara Drom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~258~
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] Avazyaka // 349 // sahati. teNa NAtaM jahA-kAlapakkhapaMcamIe, tAhe teNa puNaravi pesitA pavesajANaNAnimittaM, tAhe salajjAe AhaNiUNa hAribhadrIasogavaNiyAe chiMDiyAe nicchUDhA, sA gatA sAhati-NAmapi Na sahati, teNa gAto paveso, teNAvadAreNa aigato, yavRttiH lAvibhAgaH1 asogavaNiyAe suttANi, jAva sasureNa divA, teNa NAtaM, jadhA-Na mama puttotti, pacchA se pAdAto NeuraM gahitaM, titaM |ca tIe, bhaNito ya NAe-NAsa lahuM, sahAyakiccaM karejjAsi, itarI gaMtUNa bhattAraM bhaNati-itthaM ghammo, jAmo asogavaNiyaM, gatANi, asogavaNiyAe pasuttANi, tAhe bhattAraM udyavettA bhaNati-tujhaM etaM kulANurUvaM ?, jaM mama pAdAto sasuro uraM gaNhati, so bhaNati-suvasu labhihisi pabhAte, thereNa siMha, so ruho bhaNati-vivarIto'si therA', so bhaNati-mae dicho aNNo zAhe vivAde sA bhaNati-ahaM appANaM sohemi, evaM karehi, hAtA, tAhe jakkhagharaM aigatA, jo kArI so laggati || doNhaM jaMghANa aMtareNa bolatao, akArI muJcati, sA padhAvitA, tAhe so viDo pisAyarUvaM kAUNa sAgataeNaM geNhati, - // 349 // sahate, tena jJAtaM yathA-kRSNapakSapaJcamyA, tadA tena punarapi preSitA pravezajJAnArtha, sadA sakajayA bhAdamAzokavanikAyAdhiNDikayA niSkASitA, sA gatA kathayati-nAmApi na sahate, tena jJAtaH pravezaH, te nApabAreNAtigato'zokaca nikAyAM suplau, yAvat areNa raTau, tena jJAta-yathA na mama putra iti, pazcAttasyAH pAdAt napuraM gRhIte, cetitaM ca tayA, bhaNitazcAnayA-nazya laghu, sahAyakRtyaM kuryAH, isarA gayA mAra bhaNati-anadharmaH, yAco'zokavaniko, gatI, azo kaca nikAyAM prasuptau, tadA bharimutthApya bhaNati-yuSmAkametat kulAnurUpaM !, yanmama pAdAnazuro nUpuraM gRhNAti, sabhaNati-svapihi hapyase prabhAte, sthavireNa | zirSa, sa ruTo bhaNati-viparIto'si sthavira, sa bhaNati-mayA dRSTo'nyaH, tadA vivAde sA bhaNati-mahamAtmAnaM zodhaSAmi, evaM kuru, khAtA, tadA yakSagRhamatigatA, yo'parAdhI salagati yojayorantarA vyatikrAman , anaparAdho mucyate, sA prabhAvitA, sadA sa viTo'pi pizAcarUpaM kRtvA AliGganena gRhAti, ya Jaintaiati on Pataneorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~259~
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [847], bhASyaM [150...] tAhe tattha gaMtUNa jakkhaM bhaNati jo mama pitidiSNao taM ca pisAyaM mottUNa jai aNNaM jANAmi to me tumaM jANAsitti, jakkho vilakkho ciMteti-pecchaha kerisANi maMteti ?, ahaMpi vaMcito NAe, Natthi satitrANaM dhuttIe, jAba ciMteti tAva NimphiDitA, tAhe so dhero saveNa logeNa hIlito, tassa tAe addhitIe niddA naTThA, tAhe raNNo taM kaNNe gataM, rAyANapaNa aMtaravAlao kato, AbhisikkaM ca hatthirayaNaM raNNo vAsagharassa heTThA baddhaM acchati, devI ya hatthimeMThe AsattiyA, NavaraM ratiM hatthiNA hattho pasArito, sA pAsAyAo oyAriyA, puNaravi pabhAe paDivilaitA, evaM vaccati kAlo, aNNatA ciraM jAtaMti hatthimeMTheNa hatthisaMkalAe hatA, sA bhaNati so puriso tArikho Na suvati, mA rUsaha, taM thero pecchati, so ciMteti-jati etAovi eNrisio, kiMnu tAo bhaddiyAuti sutto, pabhAte sadho logo uhito, so na udvito, rAyA bhaNati-subaDa, sattame divase udvito rAiNA pucchiteNa kahitaM-jahegA devI paNa yANAmi kataratti, tAhe 3 tadA tatra gatvA yakSaM bhaNati yo mama pitRdayastaM ca pizAcaM muktvA yadyanyaM jAnAmi tadA mAM evaM jAnAsi iti, pakSo vilakSacintayati prekSadhvaM kodRzAni mantrayati ?, ahamapi vaJcito'nayA, nAsti sadIevaM bhUtayAH yAvacintayati tAvannirgatA, tadA sa sthaviraH sarveNa lokena hIlitaH, tasya tathAyA nidrA naSTA, tadA rAjJasat karNe gataM rAjJAntaHpurapAlakaH kRtaH, AbhiSekaM ca hastinaM rAjJo vAsagRhakhAdhastAdvayaM tiSThati devI ca isTimeNThe bhAkA, navaraM rAtrau hastinA hastaH prasAritaH, sA prAsAdAt avatAritA, punarapi prabhAte prativilagitA, evaM vrajati kAlaH, anyadA ciraM jAtamiti hastimeNTena hasti yA hatA sA bhaNati sa puruSastAdRzo na svapiti, mA rupaH, tad sthaviraH pazyati, sa cintayati yacetA api IMTazyaH kiMtu tA bhadrikA iti suptaH, prabhAte sarvo loka utthitaH sa motthitaH, rAjA bhaNati svapitu, saptame divase utthitaH rAjJA pRSTena kathitaM varthakA devI na jAnAmi katareti, tadA erisa kareMti. For Final P www.janbay.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~260~
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] Avazyaka- // 35 // rAiNA bheMDamao hatdhI kArito, sabAo aMtepuriyAo bhaNiyAo-eyassa acaNiyaM karettA olaMDeha, sabAhida hAribhadrIolaMDito, sA Necchati, bhaNati-ahaM bIhemi, tAhe rAiNA uppalaNAleNa AhatA, jAva umucchitA paDiyA yavRttiH tato se uvagata-jadhesA kAritti, bhaNitA-'mattaM gayamAruhaMtIe bheMDamayassa gayassa bhayatie / iha mucchita uppalAhatA vibhAgaH1 tatva na mucchita saMkalAhatA // 1 // puTThI se joiyA, jAva saMkalapahArA diThThA, tAhe rAiNA hasthimeMTho sA ya duyagANi vi tammi hathimmi vilaggAviUNa chaNNakaDae vilaitANi, bhaNito miTho-ettha appatatIo girippavAtaM dehi, hathissala dohivi pAsehiM veluggAhA ThavitA, jAva hathiNA ego pAdo AgAse kato, logo bhaNati-kiM tirio jANati !, etANi mAretabANi, tahAyi rAyA rosaM Na muyati, tato do pAdA AgAse tatiyavArae tinni pAdA AgAse ekeNa pAdeNa Thito, logeNa akaMdo kato-kiM etaM hatthirayaNaM viNAsehi ?, raNNo cittaM oAlitaM, bhaNito-tarasi NiyattejI, TOCHERRACK rAjJA bhiNDamayo hastI kAritaH, sarvA antaHpurikA bhaNitAH etasthAnikAM kRtvolayata, sarvAbhiruhitaH, sA neNThati, bhaNati-ahaM vimemi, tadA | rAjotpalanAlenAhatA, yAvammarSitA patitA, tatastenopagataM-yathaiSA'parAdhinIti, bhaNitA-mattaM gajamArohanti !, bhiNDamayAn gajAta vimyanti ! / iha muurssito.| tpalAhatA, saca na mUrSiyatA zahalAhavA // 1 // pRSThistasyA avalokitA, yAvat rAjAlApahArA dRSTAH, tadA rAjJA hastimeNTaH sApa dve api tasmin hastini XI ||350 // bilagamya chinnakaTake vilagitAni, bhaNito meNDA-bhatrAtmatRtIyo giriprapAtaM dehi, hastino yorapi pArthayo kuntapAdAH sthApitAH, yAvaddhamilanA ekaH pAda / AkAmo kRtA, loko bhaNati-kiM tithaM jAnAti', esI mArayitathyau, tathA'pi rAjA roSana muzcati, satohI pAdAvAkAze tRtIyavAre trayaH pAdA bhAkAze | ekena pAvena sthitaH, kokenAkandaH kRtaH kimetat hantiratraM vinAzayata !, rAjJazcitaM drAvitaM, maNitaH yAnopi nivartayituM', pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~261
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] bhaNati-jati abhayaM deha, dipaNa, teNa Niyattito aMkuseNa jahA bhamittA thale Thito, tAhe uttArettA NivisatANi kayANi / egastha parvatagAme sunnaghare ThitANi, tattha ya gAmellayapAraddho coro taM sunnagharaM atigato, te bhaNaMti-veDhetuM *acchAmo, mA koSi pavisau, gose ghechAmo, so'vi coro luIto kivi tIse Dhakko, tIse phAso vedito, sA DhakA bhaNati-ko'si tuma?, so bhaNati-coro'haM, tIe bhaNiya-tuma mama patI hohi, jA etaM sAhAmo jahA esa corotti, tehiM kallaM pabhAe meMTho gahio, tAhe uviddho sUlAe bhiNNo, coreNa samaM sA vaJcati, jAvaMtarA NadI, sA teNa bhaNitA-jadhA estha saratthaMbhe accha, jA ahaM etANi vatthAbharaNANi uttAremi, so gato, uttiNNo padhAvito, sA bhaNati-"puNNA NadI dIsai kAgapejjA, savaM piyAbhaMDaga tujjha hatthe / jadhA tumaM pAramatItukAmo, dhuvaM tumaM bhaMDa gahIukAmo // 1 // so bhaNati-cirasaMthuto bAli ! asaMthueNaM, melhe piyA tAva dhuo'dhuveNaM / jANemi tujjha ppayaissabhAvaM, aNNo Naro bhaNati-yAbhayaM datta, darsa, tena nivartitozena yathA bhrAmavA sthale sthitaH, tamottArya nirviSayIkRtI / ekatra pratyantanAme zUnyagRhe sthitI, tatra canAmeyakaprArabdhazcaurasAt zUnyagRhamatigataH, te bhaNanti-beSTayitvA sichAmaH, mA ko'pi pravikSat, pratyUSe mahISyAmaH,so'pi cauro gacchan (luThan ) kathamapi sayA spRSTaH, takhAH ssoM viditaH, sA spRSTA bhaNati-ko'si tvaM, sa bhaNati-cauro'haM, tayA bhaNitaM-vaM mama patirbhava, pApadenaM kathayAyo yathaiSa cIra iti, taiH kalye prabhAte meNTo gRhItaH, tadAvayaH zUlAyAM mizaH, caureNa samaM sA brajati, yAvadantarA nadI, sA tena bhaNitA-yathA'tra zarastamye tiSTha, yAbadahamatAni vakhAbharaNAnyuttAsyAmi, sa gataH, utIrNaH pradhAvitaH, sA bhaNati-pUNoM nadI dRzyate kAkapeyA, sarva priyAbhAgya tapa ise / yathA vaM pAramatigantukAmo, dhruvaM khaM bhANDaM prahItukAmaH ||1||s bhaNati-cirasaMstuto bAle| asaMstutena, khajati priyaM tAvat dhruvo'dhuvena / jAnAmi tava prakRtisvabhAvamamyo (naraH * pecchAmo + uvadaho. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~262~
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"-mUlasUtra adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] (40) T, , Tshts bl Avazyaka- ko tuha vissasejjA ? // 1 // " sA bhaNati-kiM jAhi?, so bhaNati-jahA te so mArAvito evaM mamaMpi kahaMci mArehisi / / hAribhadrIdi itarovi tattha viddho udagaM maggati, tatthego saho, so bhaNati-jati namokAra karesi to demi, so udagassa aTThA gato. yavRtti // 35 // vibhAgaH1 jAva taMmi ete ceva so NamokAra kareMto ceva kAlagato, vANamaMtaro jAto, sahovi ArakkhiyapurisehiM gahito, so devo ohiM payujati, pecchati sarIragaM sahUM ca baddhaM, tAhe so silaM viuvittA moeti, taM ca pecchaMti sarathaMbhe Niluka, tAhe se ghiNA uppaNNA, siyAlarUvaM viu vittA maMsapesIe gahiyAe udagatIreNa voleti, jAva NadIto maccho ucchaliUNa taDe paDito, tato so maMsapesi mottUNa macchassa padhAvito, so pANie paDito, maMsapesIvi seNeNa gahitA, tAhe siyAlo jhAyati, tAe bhaNNati-maMsapesI paricaja macchaM pecchasi jaMbuAcukko maMsaM ca macchaMca kaluNaM jhAyasi konnhuaa!||1|| teNa bhaNNati-pattapuDapaDicchaNNe ! jaNayassa ayskaarie|cukaa pattiM ca jAraM ca8 kasvayi vizvasyAt // 1 // sA bhaNati-kiM yAsi ?, sa bhaNati-yathA tvayA sa mAritaH evaM mAmapi kathacinmArayiSyasIti / itaro'pi tatra viddha udakaM mArgapati, tatraikaH bhAjaH, sa bhapati-yadi namaskAra karopi tadA dadAmi, sa udakArthaM gattaH, yAvatrasminAgacchati caiva sa namaskAraM kurvameva kAlagataH, vyantaro jAtaH, zrAddho'pyArakSakapuruSagRhItaH, sa devo'vadhi prayunakti, pazyati zarIraM zrAyaM ca yacaM, tadA sa zilA vikumpa mocayati, sAM ca pazyati dhArasambe niLInA, tadA tasya ghRNotpannA, gAlarUpaM vikuLa gRhItamAMsapezIka udakatIreNa vyatinajati yAvanadyA marasya ucchalya taTe patitaH, tataH sa mAMsapezI muktvA matsyAya pradhAvitaH, sa pAnIye patitaH, mAMsapezyapi zyenena gRhItA, tadA zugAko dhyAyati, tayA bhaNyate-mAMsapezI parityajya matsyaM prArthayase | jambUka! / bhraSTo mAMsAca matsyAJca karuNaM dhyAyasi jambUka! // 1 // tena bhaNyate-patrapuTapratigcho ! janakasya ayazaskArike ! / bhraSTA patyuzca nArAca // 35 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~263
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] kalaNaM jhAyasi baMdhakI ! // 2 // evaM bhaNiyA tA viliyA jAtA, tAhe so sayaM svaM daMseti, paNNavittA vuttA-pavayAhi. tAhe so rAyA taijito, teNa paDivaNNA, sakkAreNa NikkhaMtA, devaloyaM gatA evamakAmanijjarAe meNThassa 2 // bAlataveNavasaMtapuraM nagaraM, tattha sihigharaM mArie ucchAditaM, iMdaNAgo nAma dArao, so chuTTo, chuhito gilANo pANitaM maggati, jAva | | savANi matANi pecchati, vArapi logeNa kaMTiyAhiM DhakkiyaM, tAhe so suNaiyacchiddeNa NiggaMtUNa taMmi Nagare kappareNa |bhikkhaM hiMDati, logo se dei sadesabhUtapurottikAuM, evaM so saMvahui / ito ya ego satthavAho rAyagihaM jAukAmo ghosaNaM ghosAveti, teNa sutaM, satyeNa samaM patthito, tattha teNa satthe kUro laddho, so jimito, Na jiNNo, bitiyadivase 4 acchati, satyavAheNa diTTho, ciMteti-NUNaM esa uvavAsio, soya avattaliMgo, bitiyadivase hiMDatassa sehiNA bhuN| sANiddhaM ca diNNaM, so teNa duve divasA ajiNNaeNa acchati, satthavAhI jANati-esa chaDaNNakAlio, tassa saddhA jAtA, karuNaM dhyAyasi puMzcali ? // 3 // evaM bhaNitA tadA pahIkA jAtA, tadA sa svakIya rUpaM darzayati, prajJApyoktA prabana, tadA sa rAjA tarjitaH, tena | pratipanA, sarakAreNa niSkAntA, devalokaM gatA evamajhAmanirjarayA mepaThastha 2 / / bAlatapasA-vasantapuraM nagaraM, taba zreSTigRI mAryotsAditam, indranAgo nAma dArakaH, sa buTitaH, bubhukSito glAnaH pAnIyaM mArgayati, yAvatsAna matAn pazyati, dvAramapi lokena kaNTarAcchAditaM, sadAsa zUnyacchidreNa nirgasya tasminagare kapareNa bhikSAM hiNDate, loka stasmai dadAti svadeze bhUtapUrva itiharavA, evaM sa saMvardhate / itazcaika: sArthavAho rAjagRhaM yAtu kAmo ghoSaNAM ghoSayati, tena zrutaM / sArthana sama prasthitaH, tatra sArthe tema pUro samdhaH, sa jimitaH, na jIrNaH, dvitIyadivase tiSThati, sArthavAhena rASTaH, cintayati-nUnameSa upoSitaH, sa cAvyakta-16 liko, dvitIyadivase hiNDamAnAya zrechinA bahu khigdhaM ca darsa, sa tena dvau divasau ajIrNena tiSThati, sArthavAho jAnAti-eSa paThAnakAlikA, tasya zraddhA jAtA, * satkAreNa dIkSAgrahaNAya. SSCRORE Lndiarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~264~
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka // 352 // Jus Educato [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1/2 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- / gAthA-], niryuktiH [847], bhASyaM [150...] so tatiyadivase hiMDato satthavAheNa saddAvito, kIsa'si kalaM NAgato ?, tuNDiko acchati, jANai, jadhA chaDaM ka telayaM, tAhe se diNNaM, teNaci aNNevi do divase acchAvito, logovi pariNato, aNNassa NimaMteMtassavi Na geNhati, aNNe bhaNaMti-eso egapiMDio, teNa taM advaiApadaM laddhaM, vANieNa bhaNito- mA aNNassa kharNa gaNhejjAsi, jAva NagaraM gammati hai tAva ahaM demi, gatA NagaraM, teNa se Niyaghare maDho kato, tAdhe sIsaM muMDAveti kAsAyANi ya cIvarANi geNhati, tAghe vikkhAto jaNe jAto, tAdhe tassavi ghare Necchati, tAdhe jaddivasaM se pAraNayaM taddivasa se logo ANei bhattaM, egassa paDi - cchati, tato logo Na yANati-kassa paDicchitaMti ?, tAdhe logeNa jANaNANimittaM bherI katA, jo deti so tADeti, tAhe logo pavisati, evaM vaJccati kAlo / sAmI ya samosarito, tAhe sAdhU saMdisAvettA bhaNitA-muhuttaM acchaha, aNesaNA, taMmi jimite bhaNitA-oyaraha, gotamo ya bhaNito- mama vayaNeNaM bhaNejAsi-bho aNegapiMDiyA / egapiMDito te 1 sa tRtIyadivase hiNDamAnaH sArthavAhena zabditaH, kimAsIH kalye nAgataH 1 tUkSmIkastiSThati jAnAti, yathA-paSThaM kRtaM tadA tasmai dattaM tenAdhyanyAvapi dvau divasI sthApitaH, loko'pi pariNataH anyasya nimantrayato'pi na gRhNAti, anye bhaNanti eSa ekapiNDikaH tena tat arthAtpadaM dhaM vaNijA bhaNita: mAnyasya pAraNaM gRhNIyAH, bAvanagaraM gamyate tAvadahaM dAsyAmi gatA nagaraM tena tasya nijagRhe maThaH kRtaH, tadA zIrSa muNDayati kApAyikANi cacIvarANi gRhNAti tadA vikhyAto jane jAtaH, tadA tasyApi gRhe necchati, tadA yasmin divase tasya pAraNaM tasmin divase tasya loka Anayati bhaktam, ekasya 4 pratIcchati, tato choko na jAnAti kA pratISTamiti tathA lokena jJApanAnimittaM merI kRtA, yo dadAti sa tADayati tadA lokaH pravizati, evaM vrajati kAlaH svAmI ca samayataH, tadA sAdhavaH saMdizanto bhavitA:-muhUrtta tiSThata, aneSaNA, takhin jimite bhaNitA:- bhavatarata, gautamazca bhaNito- mama vaca4 nena bhathe:-bho anekapiDika ! ekapiNDikAM *ahApadaM pra Forsy hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~265~ ||352 // brayog pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] (40) dahamicchati, tAhe gotamasAmiNA bhaNito ruTTho, tumbhe aNegANi piMDasatANi AhAreha, ahaM pagaM piMDa bhuMjAmi, to ahaM| ceva egapiMDio, muhuttantarassa uvasaMto ciMteti-Na ete musaM vadaMti, kiha hojA?, laddhA sutI, homi aNegapiMDito, jahivasaM mama pAraNayaM taddivasaM aNegANi piMDasatANi kIraMti, ete puNa akatamakArita bhujaMti, taM sacca bhaNati, cintaMteNa jAtI saritA, patteyabuddho jAto, anjhayaNaM bhAsati, iMdaNAgeNa arahatA buttaM, siddho ya / evaM bAlataveNa sAmAiyaM laddhaM teNa 3 / dANeNa, jadhA-egAe vacchavAlIe putto, logeNa ussave pAyasaM ovakkhaDitaM, tatthAsannaghare dAragarUvANi pAsati pAyasaM jimitANi, tAdhe so mAyara bhaNei-mama'vi pAyasa raMdhehi, tAhe Natthitti sA addhitIe paruNNA. tAo saegjhiyAo pucchati, NibbaMdhe kathitaM, tAhiM aNukaMpAe aNNAevi aNNAevi ANItaM khIra sAlI taMdulA ya, tAdhe therIe pAyaso raddho, tato tassa dArayassa hAyassa pAyasassa ghatamadhusaMjuttassa thAlaM bhareUNa uvahitaM, sAdhU ya aSTamicchati, tadA gautamasvAminA bhaNito ruSTaH, yUyamanekAni piNDazatAnyAhArayata, ahamekaM piNDaM bhuje, tato'hamevaikapiNDikA, mahAntareNA4pazAntacintayati-te sudhA vadanti, bhavet / , labdhA zrutiH, bhavAmyanekapiNDiko, yadivase mama pAraNaM tasvise'nekAni piNDazatAni kriyante. ete| punarakRtamakAritaM bhuanti, tatsatyaM bhaNanti, cintayatA jAtiH smRtA, pratyekajuddho jAtaH, madhyayanaM bhASate, indranAgena arhatA vRttA, siddhanA evaM bAlatapasA sAmAvi labdhaM tena / dAnena, yathA-ekasyA varasapAlyAH putraH, lokenotsave pAyasamupaskRta, tatrAsalagRhe dArakarUpANi pazyati pAyarsa jimanti, tadA samAtara bhaNati-mamApi pAyasa paca, tadA nAstIti sA'STatyA praruditA, tAH sakhyaH pRcchanti, nirbandhe kathitaM, tAbhiranukampayA anya yA'pi anyayA'pi mAnItaM kSIre zAlayastandulAca, tadA sthavirathA pAyasaM parka, tataH tasmai dArakAya nAtAya ghRtamadhusaMyuktena pAyasena sthAlo mRtyopasthApitaH, sAdhuzca * ghaDe JAMER randiaray.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~266~
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] // 35 // mAsakhavaNapAraNate Agato, jAva therI aMto vAulA tAva teNa dhammo'vi me houtti tassa pAyasassa tibhAgo diNNo, puNo hAribhadrIciMtitaM-atithovaM, bitio tibhAgo diNNo, puNoviNeNa ciMtitaM-ettha jati aNNaM aMbakkhalagAdi chubhati to'vi Na- yavRttiH ssati, tAhe taio tibhAgo diNNo, tato tarasa teNa dabasuddheNa dAyagasuddheNa gAhagasuddheNa tiviheNa tikaraNasuddheNa vibhAgaH 1 bhAveNaM devAue Nibaddhe, tAdhe mAtA se jANati-jimio, puNaravi bharita, atIva raMkattaNeNa bharitaM poTTa, tAdhe ratiM / visUiyAe mato devalogaM gato, tato cuto rAyagihe nagare padhANassa gheNAvahassa putto bhaddAe bhAriyAe jAto, logo 4Iya gabhagate bhaNati-kayaputro jIvo jo ubavaNNo, tato se jAtassa NAmaM karta katapuNNotti, vahito, kalAo gahiyAto,15 pariNIto, mAtAe dulaliyagoDIe chUDho, tehiM gaNiyAgharaM pavesito, bArasahiM varisehiM NiddhaNaM kulaM kataM, to'vi soNa| Niggacchati, mAtApitANi se matANi, bhajA ya se AbharaNagANi carimadivase peseti, gaNitAmAyAe NAta-NissAro mAsakSapaNapAraNAya AgataH, yAvarasthavirA'ntAkulA (myAgutA)tAvatena dharmo'pi mama bhavarivati tassa pAvasasa vibhAgo dattaH, punazcintixtam-atistokaM, dvitIyavibhAgo dattaH, punarapyanena cintitam-atra yadyanyadapyamlakhalAdi kSipyate tadapi nazyati, tadA tRtIyavibhAgo dattaH, tatastasmAttena dravyazuddhena dAyakazuddhena grAhakazuddhena trividhena trikaraNazuddhena bhAvena devAyurnibaddhaM, tadA mAtA tasya jAnAti-jimitaH, punarapi bhRtaH, atIca rahatayA bhRta4 mudaraM, tadA rAtrI visUcikayA mRto devalokaM gataH, tatabyuto rAjagRhe nagare pradhAnasya dhanAvahasa putro bhadrAyo bhAryAyAM jAtaH, kokana garbhagate bhaNati*kRtapuNyo jIvo yaH varapannaH, tatastasya jAtasya nAma kRtaM kRtapuNya iti, vRddhA, kalAH gRhItAH, pariNItA, mAtrA dulalitagoSThayAM ziptaH, tergaNikAgRhaM prave- zito, dvAdazabhirvanidhanaM kulaM kRtaM, tadA'pi sana nirgacchati, mAtApitarau tasa mRtau, bhAryA ca tasyAbharaNAni caramadivase preSate, gaNikAmAtrA jJAta-18 nissAraH * dhaNasatyavAhassama // 356 / / pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~267~
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] likato, tAghe tANi aNNaM ca sahassaM paDivisajjitaM, gaNiyAmAtAebhaNNai-nicchubhau eso, sA Necchati, tAhe coriya NINio gharaM sajijjati, uttiNNo bAhiM acchati, tAhe dAsIe bhaNNati-NicchUDho'vi acchasi?, tAhe niyayagharayaM saDiyapaDiyaM gato, tAhe se bhajjA saMbhameNaM uhitA, tAhe se sarca kathitaM, sogeNaM apphuNNo bhaNati-asthi kiMci? jA annahiM jAittA vavaharAmi, tAhe jANi AbharaNagANi gaNitAmAtAe jaM ca sahassaM kappAsamollaM diNNaM tANi se daMsitANi, sattho ya taddivisaM kapi desaM gaMtukAmao, so taM bhaMDamollaM gahAya teNa satyeNa samaM padhAvito, bAhiM deuliyAe khaTTe pADiUNaM sutto| aNNassa ya vANiyayassa mAtAe sutaM, jadhA-tava putso mato vAhaNe bhinne, tIe tassa davaM diNNaM, mA kassai kadhijjasi, tIe ciMtitaM-mA davaM jAu rAulaM, pavisihiti me aputtAe, tAhe rattiM taM satthaM eti, jA kaMci aNAhaM pAsemi, tAheta pAsati, paDibodhittA pavesito, tAhe gharaM netUNa rovati-ciraNagatti pucA!, suNhANaM cauNhaM tANaM kaSeti-esa devaro bhe kRtaH, tadA tAni ambaca sahasaM pratibimaI, gaNikAmAtrA bhanyate-niSkAzyatA eSaH, sA necchati, tadA cauryeNa ninISitaH, gRha sajyate, battIrNa stirAti bahiH, sadA dAsyA bhavyate-niSkAzito'pi timi tadA nijagRhaM zaTitapatitaM gatA, sadA tassa bhAryA saMbhrameNosthitA, tadA tI sa kathitaM. zokena vyApto bhaNati-asi kijina ' yAvadanyatra yAtvA vyavaharAmi, sadA yAnyAbharaNAni gaNikAmAnA yacca sahavaM kAMsamUlyaM dattaM tAni tamai darzitAni, sArthazca tasmin divase kamapi dezaM gantukAmaH, sa tat bhANDamUlyaM gRhItvA tena sArthena samaM pradhAvitaH, yahidevakulikAyAM baTo pAtayitvA suptaH / anyasya pAca vaNijo mAtrA zrutaM, yathA-sava putro mRto vAhane bhije, tayA tama dravya darga, mA kacit cIkadhaH, tayA cintitaM-mA dhyaM yAsIt rAjakulaM, pravekSyati X mamAputrAyAH, tadA rAtrI taM sArthameti, yad kadhidanAthaM pazyAmi, tadA taM pazyati, pratibodhya pravezitaH, tadA gRhaM nIkhA roditi-ciranaSTaH putra! muSAbhya AtamabhyastAbhyaH kathayati-epa devA bhavantInAM JABERatinimun SiDrary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~268~
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] vibhAga:1 Avazyaka-ciraNaDao, tAo tassa lAitAo, tatthavi cArasa varisANi acchati, tastha ekekAe cattAri paMca ceDarUvANihAribhadrI jAtANi, therIe bhaNita-ettAhe Nicchubhatu, tAo Na taraMti dharituM, tAdhe tAhi saMbalamodagA katA, aMtoyavRtti // 354 // rayaNANa bharitA, varaM se eyaM pAoggaM hoti, tAdhe viyarDa pAettA tAe ceva devauliyAe osIsae se saMpalaM ThavettA paDiyAgatA, so'vi sItalaeNa pavaNeNaM saMbuddho pabhAtaM ca, sovi sattho taddivasa mAgato, imAevi gavesao pesio, tAhe uDavittA ghara NIto, bhajjA se saMbhameNa uhitA, saMvale gahitaM, paviTTho, abhaMgAdINi kareti, putto ya se tadA gambhi-10 NIe jAto, so ekArasavariso jAo, lehasAlAo Agatoroyati-dehi me bhattaM, mA uvajjhAeNa hammihAmitti, tAe tAo saMbalathaiyAto moyago diNNo, Niggato khAyaMto, tattha rayaNaM pAsati, lehaceDaehiM diI, tehiM pUviyassa diNNaM, dive dive amha poliyAo dehitti, imovi jimite moyage bhiMdati, teNa divANi, bhaNati-suMkabhaeNa katANi, tehiM rayaNehiM taheva ciranaSTaH, tAstasmin lagnAH, tatrApi dvAdaza varSANi tiSThati, tatraikaikasyAzcatvAraH patra putrA jAtAH, sthavirayA bhaNitam-adhunA niSkAzaSanta, |tAna dhatuM zaknuvanti, tadA tAmiH zammalamodakAH kRtAH, anto svena bhUtAH, varaM takhaitat prAyogyaM bhavati, tadA vikaTaM pAyayitvA nakhAmeva devakulikAyAmuccIrSake sakha zambalaM sthApayitvA pratyAgatA, so'pi zItalena pavanena saMbuddhaH prabhAtaM ca, so'pi sArthastasmin divase bhAgatA, anaSA'pi gaveSakA preSitaH, tadotthApya gRhaM nItaH, bhAryA takha saMbhrameNa usthitA, vAmbalaM gRhItaM, praviSTaH, abhyazAdIni karoti, putrazca tasya tadA garbhiNyA jAtaH, sa ekAdazavArSiko jAtaH, lekhazAkAvA mAgato roditi-dehi mA bhakkaM mopAdhyAyena pAnipam, tayA tasyAH zambalasthamikAto modako dattaH, nirgataH khAdan , tantra rasaM pazyati, lekhadArakairdaSTaM, tairApUpikAya datta, divase divasejmAkaM polikA dacA iti, avamapi jimite modakAn bhinatti, tena eSTAni, bhaNati-zuskabhayena kRtAni, tairanestayaiva 4 // 354 // MENTarrom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~269~
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] pvitdhrito| setaNao ya gaMdhahatthI yAdIe taMtueNa gahito, rAyA AdaNNo, abhayo bhaNati-jai jalakato asthi to chaDeti, so rAule atibahuattaNeNa rataNANa cireNa lambhihitittikAUNa paDahao NipphiDito-jo jalakaMtaM deti / tassa rAyA rajaM addhaM dhUtaM ca deti, tAdhe puvieNa diNNo,NIto, udagaM pagAsitaM, taMtuo jANati-dhalaM NIto, mukko, paNaho, rAyA ciMteti-kato?, puviyassa pucchati-kato esa tujhaM ?, nibaMdhe siddha-krayapuNNagaputteNa diNNo, rAyA tuTTho, kassa aNNassa hohiti?, raNNA sadAviUNa katapuNNao dhUtAe vivAhito, visao se diNNo, bhoge bhuMjati, gaNitAvi A-IN gatA bhaNati-eJcire kAlaM ahaM veNIbaMdheNa acchitA, sabavetAlIo tuma avAe gavesAvitAo, ettha dihotti, katadipuNNao abhayaM bhaNati-ettha mama cattAri mahilAo, taM ca gharaM Na yANAmi, tAhe cetiyagharaM kataM, leppagajakkho kata puNNagasariso kato, tassa acaNiyA ghosAvitA, do ya bArANi katANi, egeNa pabeso egeNa NippheDo, tattha abhao T pravistRtaH / secanakaca gandhahastI nayAM tamtukena gRhItaH, rAjA khinaH, bhabhayo bhaNati-yadi jalakAnto bhavet tadA tyajeta, sa rAjakule'tibahutvena ravAnAM cireNa lapsyata itikRyA paraho dApita:-yo jalakAntaM dadAti tasmai rAjA rAjyamadhaM duhitaraM ca dadAti, tadA''pikena patto, nItaH, padakaM prakAzitaM, tannuko jAnAti-sthalaM nItaH, mukto, naSTaH, rAjA cintayati-kutaH', bhApUpikaM pRcchati-kuta puSa tabI, nirvadhe ziSTaM-kRtapuNyakaputreNa datsA, rAjA tuSTaH, kasyAnyasya bhavet , rAjJA zabdayitvA kRtapuNyako duhitrA vivAhitaH, viSaSastI dattaH, bhogAn bhunakti, gaNikAupyAgatA, bhaNati-pazciraM kALamaI beNIbandhena sthitA, sarvavaicAlikAstvadartha gaveSitAH, aba iSTa iti, kRtapuNyakobhayaM bhaNati-atra mama catano mahelAH, taca gRhaM na jAnAmi, tadA caityagRha kRtaM, lepyayakSaH kRtapuNyakasadazaH kRtaH, tasyAnikA ghoSitA, de ca dvAre kRte, ekena praveza ekena nirgamaH, tatrAbhayaH JAMERIAL T Horary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~270~
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] AvazyakatA yavRttiH yaka- tapuNNao ya egastha bArabhAse AsaNavaragayA acchaMti, komudI ANattA, jadhA paDimapaveso azvaNiya kareha, Nayare |hAribhadrI ghositaM-sabamahilAhiM ettavaM, logo'vi eti, tAo'vi AgatAo, ceDarUvANi tattha bappotti ucchaMge NivisaMti, nnaataao| // 355 // teNa, therI aMbADitA, tAo'vi ANitAo, bhoge muMjati sattahivi shito| baddhamANasAmI ya samosarito, katapu-1 |vibhAga:1 jaNao sAmi vaMdiUNa pucchati-appaNo saMpatti vipattiM ca, bhagavatA kathitaM-pAyasadANaM, saMvegeNa paJcaito / evaM dANeNa sAmAiyaM labbhati 4 / idANi viNaeNaM, magadhAvisae gocaragAme puSphasAlo gAhAvatI, tassa bhaddA bhAriyA, putto se pupphasAlasuo, so mAtApitaraM pucchati-ko dhammo ?, tehiM bhaNNati-mAtApitaraM sussUsitavaM-do ceva devatAI mAtA ya pitA ya jIvalogami / tatthavi piyA visiTTho jassa base baTTate mAtA // 1 // so tANa epa muhadhovaNAdivibhAsA, devatANi drava tANi sussUsati / aNNatA gAmabhoio Agato, tANi saMbhaMtANi pAhuNNaM kareMti, sociMteti-etANavi esa devataM, etaM / kRtapuNyakazyakatra dvArAbhyAse Asanavaragatau tiSThataH, kaumudI mAjJaptA, yathA pratimApravezo'canAM kuruta, magare ghoSitaM-sarvamahilAbhirAgamtavyaM, | loko'pyAyAti, tA api AgatAH, ceTarUpANi tatra yappa iti utsale nivizante, jJAtAstena, sthavirA nirbhasitA, tA api AnItAH, bhogAn bhunakti saptabhirapi sahitaH / vardhamAnasvAmI ca samavasRtaH, kRtapuNyakaH svAminaM vandiyA pRcchati-AtmanaH sampatti vipati ca, bhagavatA kavita-pAyasadAnaM, saMvegena pravajitaH / evaM dAnena sAmAyika labhyate / idAnIM vinayena , magadhAviSaye gUrvaranAme puSpazAlo gAthApatiH, bhadrA tasya bhAryA, putrastasya puSpapAsutaH, samAta-IC rapitaraM pRcchati-po dharmaH, tAbhyAM bhaNyate-mAtarapitarau zuSitamyau, eSa daivate mAtA ca pitA ca jIvakoke / tatrApi pitA viziSTo yasa vaze varttate | mAtA // 1||s tayoH prage mukhadhApanAdivibhASA, devate iva tau zurUSate / anyA grAmabhojika mAgataH, tI saMbhrAntau prAghUye kurutaH, sa cintayati-etayorapi etadevatam, etaM // 55 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~271
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti : [847], bhASyaM [150...] pUemi to dhammo hohiti, tassa sussUsaM pakato / aNNatA tassa bhoio, tassavi aNNo, tassavi aNNo, jApa seNiya |rAyANaM olaggiumAraddho, sAmI samosaDho, seNio iDDIe gaMtuNa vaMdati, tAhe so sAmi bhaNati-ahaM tumbhe olaggAmi?, sAmiNA bhaNita--ahaM rayaharaNapaDiggahamattAe olaggijAmi, tANaM suNaNAe saMbuddho, evaM viNaeNa sAmAiya labbhati5 / idAnI vibhaMgeNa labbhati, jadhA-asthi magadhAjaNavae sivo rAyA, tassa dhaNadhannahiraNNAi paidiyahaM vahuti, ciMtA jAyA-atthi dhammaphalaMti, to mahaM hiraNNAdi vahRti, tA puNNaM karemittikaliUNa bhoyaNaM kAritaM, dANaM ca NeNa |diNNaM, tato puttaM rajje ThaveUNa sakatataMbamayabhikkhAbhAyaNakaDucchugovagaraNo disApokkhiyatAvasANa majjhe tAvaso jAto, chahamAto parisaDiyapaMDupattANi ANiUNa AhAreti, evaM se ciTThamANassa kAleNa vibhaMgaNANaM samuppanna saMkhejadIvasamuddavisayaM, tato NagaramAgaMtUNa jadhovaladdhe bhAve paNNaveti / aNNatA sAdhavo diDA, tesiM kiriyAkalAvaM vibhaMgANusAreNa pUjayAmi tato dharmo bhaviSyati, tasya zuzrUSAM prakRtaH / anyadA tassa bhojikA, tasyApyamyaH, tasyApyanyaH yAvacchreNika rAjAnamavalagitumArabdhaH, svAmI samavastaH, zreNika sA gatvA vandate, tadA sa svAmina bhaNati-ahaM svAmavalagAmi, svAminA bhaNitam-maI rajoharaNapratigrahamAtrayA'valagye, teSAM zravaNena saMbuddhaH / evaM vinayena sAmAyika labhyate / idAnI vibhaGgena labhyate, yathA'sti magadhAjanapade zivo rAjA, tasya dhanadhAnya hiraNyAdi pratidivasaM vardhate, cintA jAtA-bhasti dharmaphalamiti, tato mama hiraNyAdi vardhate, tat puNyaM karomIti kalAyitvA bhojanaM kAritaM, dAnaM cAnena dasa, tataH putra rAjya sthApayiSyA kha tatAmramayabhikSAbhAjanakahunchukopakaraNo dikyokSitatApasAno madhye tApaso jAtaH, SaSTamAt parizaTitapANDupatrANi AnIya AhArayati, evaM tasya | pratiSThataH kAlena vijJAnaM samupana saMkhyeyadvIpasamudraviSayaM, tato nagaramAgata yathopalabdhAna bhAvAna prazApayati / bhanyadA sAdhako dRSTAH, teSAM kriyAka lApaM vibhaGgAnusAreNa JAMERIENMImhind ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~272
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] Avazyaka- loemANassa visuddhapariNAmassa apuSakaraNaM jAtaM, tato kevalI saMvuttotti 6 / saMyogaviogao'vi lambhati, japA do|haaribhdrii | yavRttiH mathurAo-dAhiNA uttarA ya, tastha uttarAo vANiyao dakkhiNaM gato, tattha ego vANiyao tappaDimo, teNa se 4 vibhAgaH1 pAhuNNaM kataM, tAhe te NiraMtaraM mittA jAtA, amhaM thiratarA pItI hohititti jati amha putto dhUtA ya jAyati to saMyoga karessAmo. tAhe dakkhiNeNa uttarassa dhUtA baritA, diNNANi bAlANi, etyaMtare dakSiNamathurAvANiyao mato, putto se tami ThANe Thito, aNNatA so hAti, cAhisaM cattAri sovaNNiyA kalasA ThavitA, tANa bAhiM ropiyA, tANaM vAhi / taMbiyA, tANa bAhiM maTTiyA, aNNA ya pahANavidhI rahatA, tato tassa puvAe disAe sovaNNio kalaso gaho, evaM cau-12 disaMpi, evaM save NahA, udvitassa pahANapIdapi gaI, tassa addhitI jAtA, NADaijjAo vAritAo, jAva gharaM pavicho tAghe svavitA bhoyaNavihI, tAdhe sovaNiyarUppamatANi raiyANi bhAyaNANi, tAdhe ekekaM bhAyaNaM NAsiumAraddhaM, tAhe so haa||356|| lokamAnasya vizuddhapariNAmasyApUrSapharaNaM jAtaM, tataH kevalI saMvRtta iti / saMyogaviyogato'pi ubhyate, pathA re madhure dakSiNottarAca, tatrottarasyA vaNik dakSiNAM gataH, tatra eko vaNik tarapatimaH, tena tasya prAghUNya kRtaM, tadA to nirantaraM mitre jAtI, bhAvayoH sthiratarA prItibhaviSyatIti yathAvayoH / putro duhitA cA jAyate tadA saMyogaM kariSyAvaH, tadA dAkSiNAtyanauttarasya duhitA vRtA, dattA bAlikA / mantrAntare dakSiNamathurAbaNika mRtaH, putrastasya tasmin sthAne sthitaH, anyadA samAti, caturdizaM caravAraH sauvarNikAH kalazAH sthApitAH, tebhyo bahiH raupyakAH tebhyo bahistAnAstebhyo bahiH mAtrtikAH, anyazca snAnavidhI racitaH, tatastasya pUrvasyA dizaH sauvarNaH kalazo naSTaH, evaM caturdigbhyo'pi, evaM sarve naSTAH, sthitasya mAnapIThamapi naSTaM, tasyAttirjAtA, | nATakIyA bAritAH, yAbadAI pravidhasadopasthito bhojanavidhiH, tadA sauvarNarUpyamayAni racitAni bhAjanAni, tadA ekaikaM bhAjanaM maMSTamArabdha, tadAsa JanEnima pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~273~
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] pecchati NAsaMti, Avi se mUlapattI sAvi NAsiumADhattA, tAhe teNa gahitA, jattiyaM gahiye tattiya ThitaM, sesa sAnaI, tAghe gato sirigharaM joeti, so'vi rittao, jaMpi NihANapauttaM taMpi NaI, jaMpi AbharaNaM taMpi Nasthi, jaMpi buhipauttaM tevi bhaNaMti-tuma Na yANAmo, jo'vi dAsIvaggo so'viNaho, tAdheciMteti-aho ahaM adhaNNo, tAdhe ciMteti/ payAmi, paJcaito / thovaM paDhittA hiMDati teNa khaMDeNa hatthagayeNa kouhalleNaM, jai pecchijjAmi, viharaMto uttaramadhuraM gto|| do tANi'vi rayaNANi sasurakulaM gatANi, te ya kalasA, tAhe so majjati, uttara mAthuro vANio uvagirjato jAva te AgayA kalasA, tAhe so tehiM ceva pamajito, tAhe bhoyaNavelAe taM bhoyaNabhaMDaM uvavitaM, jahAparivADIya Thita, tato so'vi sAdhUtaM gharaMpaviho, tattha tassa satthavAhassa dhUyA paDhamajobaNe vaTTamANI vIyaNayaM gahAya acchati, tAhe so sAdhUtaM bhoyaNabhaMDa pecchati, (09000) satyavAheNa bhikkhA NINAvitA, gahitevi acchati, tAhe pucchai-ki bhagavaM! evaM ceDiM paloeha, T prekSate nazyanti, yApi ca sasya mULapAtrI sA'pi naMSTumArabdhA, tadA tena gRhItA, yAvadgRhItaM tAparisthataM, zeSa naI, tadA gataH zrIgRhaM pazyati, so'pi riktaH, padapi nidhAnaprayukta sadapi naSTa, bayAbharaNaM tadapi nAsti, badapi vRddhiprayuktaM te'pi bhaganti-syAM na jAnImaH, yo'pi dAsIvarga: so'pi naSTaH, tadA cintayati-aho badamadhanyaH, tadA cintayati-pravajAmi, prabajitaH / tokaM paTivA hiNDate tena khagdena hastagatena kautUhalena, yadi prekSeya, viharan uttaramathurAM gataH, / tAnyapi rakhAni zvazurakulaM gatAni, te ca kalazAH, tadA sa majjati uttaramAthuravaNigupagIyamAnaH yAvatra bhAgatAH kaLamAH, tadA sa bareva pramahaktaH, tadA bhojanabekAyAM tadeva bhojanabhANDamupasthitaM yathAparipATi ca sthitaM, tataH so'pi sAdhustadguhaM praviSTaH, tatra tapa sArthavAhasa duhitA prathamayobane vartamAnA vyajanaM gRhItvA tiSThati, sadA sa sAdhumad bhojanabhANDaM prekSate, sAryavAhena bhikSA mAnAyitA, gRhItAyAmapi tiSThati, tadA pRcchati-ki bhagavan ! etAM ceTI pralokayati ? pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~274~
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] Avazyaka // 357 // 9-964 tAhe so bhaNati-Na mama ceDIe payoyaNaM, eyaM bhoyaNabhaMDa paloemi, tato pucchati-kato etassa tuma Agamo !, sohAribhadrIbhaNati-ajjayapajjayAgataM, teNa bhaNita-sambhAvaM sAha, teNa bhaNiya-mama vhAyaMtassa evaM ceva NhANavihI uvahitA, evaMIyavRttiH sabANi'vi jemaNabhoyaNavihI sirigharANi'vi bharitANi, NikkhittANi divANi, adipuvA ya dhAriyA ANettA deMti, sAhU bhaNati-evaM mama AsI, kiha ?, tAhe kaheti-hANAdi, jai Na pattiyasi tato jeNa taM bhoyaNavattIkhaMDaM Dhoita, caDatti laggaM, piuNo ya NAma sAhati, tAhe NAtaM jahA esa so jAmAtuo, tAhe uTheUNa avayAsittA paruNNo bhaNatieyaM sarva tadavatthaM acchati, esA te puvadiSNA ceDI paDicchasutti, so bhaNati-puriso vA purva kAmabhoge vippajati, kAmabhogA vA purSa purisaM viSpahayaMti, tAhe so'vi saMvegamAvaNNo marmapi emeva viSpayahissaMtitti paSaito / tatdhegeNa vippayogeNa laddhaM, egeNa saMyogeNa sAmAiyaM laddhaMti / idANiM vasaNeNa, do bhAugA sagaDeNa vaJcaMti, cakuleNDA ya 21-1-2745% AMING tadA sa bhagati-namama cenyA prayojanaM, etat bhojanabhANDaM pralokayAmi, tataH pRcchati-kuta putakha tavAgamaH, sa bhaNati-AryakAryakAgataM (pitRpitAmahAgataM), tena bhanita-sahAcaM kathaya, tena bhaNitaM-mama sAyamAnIvameva mAnavidhirupariSatA, evaM so'pi jemanabhojanavidhiH, zrIgRhANyapi bhRtAni, nisrAtAni iSTAni, aSTapUrvAdha dhArakA AnIya dadati, sAdhurbhaNati-patanmamAsIda, katham / tadA kathayati-nAnAdi, yadi na pratyeSi (badA na pratyagAt ) tadA'nena sanojanapAtrIkhaNDaM DokitaM, jhaTiti kana, pituna nAma kathayati, tadA jJAtaM yathA eSa sa jAmAtA, tadosthAyAvakAzya prarudito bhaNati| etat sarva tadavasvaM tiSThati, eSA svayA pUrva dattA gheTI pratIti, sa bhaNati-puruSo vA pUrva kAmabhogAn viprajAti, kAmabhogAvA pUrva puruSaM viprajahati, tadA so'pi saMvegamApano mAmapyevameva viprahAsvantIzi prAjitaH / tatraikena viprayogena labdhamekena saMyogena sAmAyikaM sampamiti / idAnIM vyasanena, dii| bhAtarI zakaTena majataH, cakraulaNDikA (vimukhaH sarpaH) ca. // 357 // andsonamom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~275~
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] %255 % % sagaDavaTTAe lolati, mahalleNa bhaNiyaM-udhattehi bhaMDi, itareNa vAhiyA bhaMDI, sA sannI suNeti, chiNNA cakkeNa, matA isthiyAra jAyA hatthiNApure Nagare, so mahallataro purva marittA tIse poTTe AyAo putto jAo, iTTho, itaro'vi tIse ceva poTTe AyAo, jaM so ubavaNNo taM sA ciMteti-sila va hAvijAmi, gabbhapADaNehiM vi Na paDati, tao so jAo dAsIe hatthe | diNNo, chaDehi, so sechiNA diDo Nijjato, teNa ghettUNa aNNAe dAsIe diNNo, so tastha saMvahai / tattha mahallagassa NAma | rAyalalio iyarassa gaMgadatto, so mahalo jaM kiMci lahai tato tassavi deti, mAUe puNa aNiho, jahiM pecchai thiN| kaTThAdIhiM pahaNai / aNNayA iMdamaho jAo, tao piyareNa appasAgAriyaM ANIo, AsaMdagassa heThA kao, jemAvijai, ohADio, tAhe kahavi diho, tAhe hatthe ghettaNa kaDio, caMdaNiyAe pakkhito, tAhe so ruvAi, piuNA hANio, etyaMtare sAhU bhikkhassa atiyao, siTiNA pucchio-bhagavaM! mAue putto aNiDo bhavai , haMtA bhavai, kiha puNa!, 4% OCUSA zakaTavartanyo luThati, mahatA bhaNita-jaya gantrIm, itareNa vAhitA gantrI, sA saMjhinI zRNoti, jilA paNa, matA khI jAtA hastinAgapure nagare, sa mahAn pUrva mUtvA sasthA udare AyAtaH putro jAtaH, iSTaH, itaro'pi tasyA evodare AvAtaH, badAsa pAsAdA sA cintayati-zikAbhiva hApayAmi, garbhapAtanairapi na patati, tataH sa jAto dAsyA haste dattaH, yaja, sa bheSThinA sTonIyamAnaH, tena gRhItvA'nyasai dAsai dazaH, sa tatra saMvardhate / tatra mahato nAma rAjalalita itarasya gaGgAdacA, sa mahAna yatkivihabhate tatastamAyapi dadAti, mAtuH punaraniSTaH, yatra prekSate tatra kASTAdibhiH pradanti / anyadA indamaho jAtaH, sataH pinA'pasAgArikamAnItaH, pakSyasvAdhalAkRtaH, myate, niSkAzitaH (pracchannaH) tadA kathamapi dRSTA, sadA ise gRhItvA karSitaH, candanikAyAM (voMgRhe) prakSiptaH, tadA sa roditi, pitrA sapita:-matrAntare sAdhubhikSAvai atigataH, zreSThinA pRSTaH-bhagavan ! mAtuH putro'niSTo bhavati!, om (evameva) bhavati, kathaM punaH', 'vadveja pra. JAMEaintaiona pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~276~
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] (40) AvazyakatAhe bhaNati-'yaM dRSTvA vardhate krodhaH, snehazca parihIyate / sa vijJeyo manuSyeNa, eSa me pUrvavairikaH // 1 // yaM dRSTvA vardhate haaribhdrii||35|| snehaH, krodhazca parihIyate / sa vijJeyo manuSyeNa, eSa me pUrvavAndhavaH // 2 // tAhe so bhaNai-bhagavaM ? pavAveha eya?, bAdaMtiyavRttiH visajio pbio| tesiM AyariyANa sagAse bhAyAvi se NehANurAgeNa pavaio, te sAhU jAyA iriyAsamiyA, aNi-| vibhAgaH1 ssitaM tavaM karati, tAhe so tattha NidANaM karei-jai asthi imassa tavaNiyamasaMjamassa phalaM to AgamessANaM jaNamaNaNayaNANaMdo bhavAmi, ghoraM tavaM karettA devaloyaM go| tato cuo vasudevaputto vAsudevo jAo, iyaro'vi baladevo, evaM teNa vasaNeNa sAmAiyaM laddhaM 7 / ussave, egami paccaMtiyagAme AbhIrANi, tANi sAhaNaM pAse dhammaM suNeti, tAhe devaloe vaNeti, evaM tesiM asthi dhamme subuddhI / aNNadA kayAi iMdamahe vA aNNami vA ussave gayANi Nagari, jArisA bAravai, tattha loyaM pAsanti maMDitapasAhiyaM sugaMdhaM vicittaNevatthaM, tANi taM daddUNa bhaNaMti-esa so devaloo jo sAhahiM vaNNio, 436-4-5%-4-% tadA bhaNati-sadA sa bhaNati-bhagavan ! pramAjayainI, bAdamiti, visRSTaH prabajitaH / teSAmAcAryANAM sakAze bhAtA'pi tasya snehAnurAgeNa prmjitH| | tau sAdhU jAtI IyAMsamitI, anizcitaM tapaH kurutaH, tadA sa tatra nidAnaM karoti-padhati aspa taponiyamasaMyamasya phalaM tadAyatvAM janamanonayanAnando bhaveyaM, ghoraM tapaH kRtvA devalokaM gataH / tatazyutto vasudevaputro vAsudevo jAtaH, itaro'pi baladevaH, evaM tena vyasanena sAmAyika jhandham / barasake, ekasmin pratA-18 ||B58 // mtagrAme AbhIrAH, te sAdhUnAM pArve dharma zUgvanti, tadA devalokAn varNayanti, evaM teSAmati dharme suvRddhiH / anyadA kadAcit indamahe vA'nyasminbotsave gatA nagarI, bAdazA dvArikA, tatra lokaM pazyanti maNDitaprasAdhitaM sugandhaM vicitranepathyaM, te taM dRSTvA bhaNanti-eSa sa devaloko yaH sAdhubhirvarNitaH SINER a na daniorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~277
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] ettAhe jai vaccAmo suMdara karemo, amhevi devaloe uvavajAmo, tAhe tANi gaMtUNa sAhUNa sAhati-jo tumbhehiM amha kahio devaloo so paJcakkho amhehiM diho,sAhU bhaNaMti-Na tAriso devaloo, aNNAriso, ato aNaMtaguNo, tao tANi anbhadAhiyajAtavimyANi pavaiyANi / evaM ussaveNa sAmAiyalaMbho / ihitti, dasaNNapure Nagare dasaNNamaho rAyA, tassa paMcara devIsayANi oroho, evaM so rUveNa jovaNeNa baleNa ya vAhaNeNa ya paDibaddho erisa Nasthitti aNNassa ciMtei, sAmI samosario dasaNNakUDe pacate / tAhe so ciMtei-tahA kalaM vaMdAmi jahA Na keNai aNNeNa vaMdiyapudho, taM ca abhatthiya sako NAUNa ciMtei-varAo appANayaM Na yANati, tao rAyA mahayA samudaeNa Niggao vaMdiu~ sabiDie, sakko ya deva-paTU rAyA erAvaNaM vilaggo, tassa aTTamuhe viubai, muhe 2 a ahadaMte biubei, daMte 2 aTTha ahapakasaraNi o viubeDa, ekekAe pukaraNIe aTTha 2 paume viuvei, paume 2 aThTha aTTha patte viubei, patte 2 aTTha 2 battIsabaddhANi divANi NADagANi viubadara T adhunA (atra) yadi AyAkhAmaH sundaramakariSyAmaH, vayamapi devaloke utpattyAmahe, tadA te gatvA sAdhUna kathayanti-yo yudhamAmiramAn kadhito devalokaH sa pratyakSo'smAbhiISTaH, sAdhavo bhaNanti-na tAdRzo devalokaH, anyAdRzaH, ato'nantaguNaH, tataste'mpadhikajAtavismayAH pravajitAH / evamutsavena sAmAyikalAbhaH / Rddhiriti, dazArNapure nagare dazANabhadro rAjA, tasya paJca devIzatAni bhavarodhaH, evaM sa rUpeNa yauvanena balena ca vAhanena ca pratibaddhaH IzaM nAstyanyasyeti cintayati, svAmI samavasto dazAkaTe parvate / sadA sa cintayati-tathA kalye vanditAhe yathA na kenacidanyena vanditapUrvaH, tathAbhyarthitaM ko | jJAtvA cintayati-varAka mAmAnaM na jAnAti, tato rAjA mahatA samudayena nirgato bandituM sarvA, pAkrazca devarAja airAvaNaM vilanaH, tasyASTau mukhAni | vikRti, mukhe 2 bhaSTASTa dantAn vikurvati, dante 2 aSTa aSTa puSkariNIvikurvati, ekaikasyAM puSkariNyAmaSTASTa panAni vikuti, pame 2 aSTASTa patrAmi | viharSati, patre 2 aSTASTa dvAtriMzadvaddhAni divyAni nATakAni vikRti, %25% JantauranME ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~278~
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] AvazyakatA evaM so sabichaDIe uvagijamANo Agao, tao erAvaNaM vilaggo ceva tikkhutto AdAhiNaM payAhiNaM sAmi karei, tAhe tAha hAribhadrIso hatthI aggapAdehiM bhUmIe Thio, tAhe tassa hathissa dasaSNakUDe pacate devatAppasAeNa aggapAyANi uhitANi, tao se yavRttiH ||25||iinnaam kataM gayaggapAdagotti, tAhe so dasaNNabhaddo ciMtei-erisA kao amhANaM ihitti , aho kaelamo'NeNa dhammo,18vibhAgaH1 ahamavi karemi, tAhe so saba chaDDeUNa pvio| evaM iDDIe sAmAiyaM lahai 10 / iyANiM asakkAreNaM, ego dhijjAio tahAsvANaM therANaM aMtie dhamma socA samahilio pavaio, uggaM 2 pavarja kareMti, Navaramavaroppara pItI Na osarai, mahilA maNAgaM ghijAiNitti gadhamubahati, mariUNa devaloyaM gayANi, jahAugaM bhuttaM / ato ya ilAvadbhaNe Nagare ilAdevayA, taM egA satyavAhI puttakAmA olaggati, so caviUNa putto se jAo, NAmaM ca se kayaM ilAputto tti, iyarIvi gavadoseNaM tao cuyA lekhagakule uppaNNA, do'vi jovaNaM pattANi, aNNayA teNa sA lekhagaceDI divA, puSabhavarAgeNa ajjhovavaNNo, evaM sa sarvadhyopagIyamAna AgataH, tata airAvaNe vikrama eva nikRSva bhAdakSiNapradakSiNaM svAminaM karoti, tadA sa hastI agrapAdaiH bhUmau sthitaH, sadA tasya hastino dazArNakUre parvate devatAprasAdena aprapAdA utthitAH, vatastasya kRtaM nAma gajAprapAdaka iti, tadA sa dANabhacintayati-IzA kuto'smAkamRddhiriti bhaho to'nena dharmaH, ahamapi karomi, tadA sa sarva tyaktvA prabajitaH / evamamA sAmAyika labhyate / idAnImasarakAreNa-eko dhigjAtIyakSathArUpANAM sthaviraNAmantike dhamai zrutvA samahilA pravajitaH, jAmunA pravajyAM kurutaH, navaraM parasparaM prIti pasarati, mahelA dhirajAtIyeti manAka gaI. mudAti, muskhA devalokaM gatau, yathAyuSka bhuktam / itavelAvardhane nagare ilAdevatA, tAmekA sArthavAhI putrakAmA'valagati, sa yuvA putrastasya jAtaH, nAma ! ca tasya kRtamilAputra iti, itarApi garvadoSeNa tatabyutA sahakale utpannA, dvAvapi yauvanaM prAptI, anyadA tena sA lacakapeTI dRSTA, pUrvabhavarAgeNAbhyupapAH,* // 359 // JAMES S amitrayan pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~279~
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Jan Education [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1/2 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA -], niryuktiH [847], bhASyaM [150...] sAmaggijaMtIviNa labbhai jattieNa tulai tattieNa suvaNNeNa tANi bhaNaMti- esA amha akkhayaNihI, jai sippaM sikkha si amhehiya samaM hiMDasi to te demo, so tehiM samaM hiMDio sikkhio ya, tAhe vivAhaNimittaM raNNo pecchayaNaM karehitti bhaNito, veNNAtaDaM gayANi, tattha rAyA pecchati saMtepuro, ilAputto ya kheDAu karei, rAyAe diTThI dAriyAe, rAyA Na dei, rAyANae adente aNNe'vi Na deMti, sAhukArarAvaM vahRti, bhaNio-lekha ! paDaNaM kareha, taM ca kira baMsasihare aDDe kaTThe kate hayaM, tattha khIlayAo, so pAuAu AhiMdhara mUle viMdhiyAo, tao'sikheDagahatthagao AgAsaM uppaittA te khIlagA pAu| ANAliyAhi pavesetavA satta aggimAiddhe satta pacchimAddhe kAUNa, jar3a phiDara tao paDio sayahA khaMDijjai, teNa kathaM, rAyA dAriyaM paloei, choeNa kalakalo kao, Na ya dei rAyA rAyANa pecchai, rAyA ciMtei-jai marai to ahaM evaM dAriyaM pariNemi, bhaNai-Na diI, puNo karehi, puNo'vi kathaM, tattha'ci Na dihaM tatiyaMpi vArAkayaM tatthavi Na diDaM, sA mArgyamANApi na labhyate yAvatA tosyate tAvatA suvarNana, te bhaganti eSA'sAkamakSayanidhiH, yadi zivaM zikSase asAbhitra samaM hiNDase tadA tubhyaM dadmaH sa taiH samaM dinditaH zikSitazca tadA vivAhanimittaM rAjJaH prekSaNakaM kurviti bhaNito, benAtaTaM gatAH, tatra rAjA prekSate sAntaHpuraH, ilAma krIDAH karoti, rAmro dRSTirdArikAyAM rAjA na dadAti, rAjyadadati anye'pi na dadati sAdhukAraravo varttate, bhaNito- laka! patanaM kuru tatra ca vaMzazikharetikA kRtaM tatra kIlikAH, sa pAduke paridadhAti mUlavile, tayo'sikheTakahastagata AkAzamutpatya tAH kIlikAH pAdukAnalikA pravezayitavyAH saptAgrAvidAH sapta paJcAdAvidAH kRtvA, yadi svayati tataH pavitaH zatathA saNThyate, tena kRtaM rAjA dArikAM pralokapati, lokena kalakalaH kRtaH, rAjA na ca dadAti rAjA na prekSate, rAjA cintayati-yadi mriyate tadA'hametAM dArikAM pariNayAmi bhaNati na rahaM punaH kuru, punarapi kRtaM tatrApi na dRSTaM tRtIyavAramapi kRtaM tatrApi na dRSTaM, * pATha AbaMdhati pra0 For Final P crayo pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~280~
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"-mUlasUtra adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [847], bhASyaM [150...] Avazyaka- // 36 // * 555% cautthiyAe vArAe bhaNio-puNo karehi, raMgo viratto, tAhe so ilAputto vaMsagge Thio ciMtei-dhiratthu bhogANaM, esa hAribhadrIrAyA ettiyAhi Na titto, etAe raMgovajIviyAe laggijaM maggai, etAe kAraNA mamaM mAreumicchai, so ya tattha Thiyota : egattha seThighare sAhuNo paDilAbhijamANe pAsati sabAlaMkArAhiM isthiyAhiM, sAhUya virattatteNa paloyamANe pecchati, tAhe vibhAgA1 bhaNai-'aho dhanyA niHspRhA viSayeSu ahaM seDisuo etthaMpi esaavattho, tattheva virAgaM gayassa kevalaNANaM uppaNaM / / tAe'vi ceDIe virAgo vibhAsA, aggamahisIe'vi, raNNo'vi puNarAbattI jAyA virAgo vibhAsA, evaM te cattAri'vi kevalI jAyA, siddhA ya / evaM asakkAreNa sAmAiyaM labbhai, 11 ahavA titthagarANaM devAsure sakkAre karemANe daDUNa jahA mariyassa // ahavA imehiM kAraNehiM laMbho anbhuTThANe viNae parakame sAhusevaNAe ya / saMmaIsaNalaMbho virayAviraIi viraIe // 848 // * 0-964-95-%80 caturdhabAre bhaNitaH-punaH kuru, rako viraktaH, tadA sa ilAputro vaMzAgne sthitazcintayati-dhigastu bhogAn , eSa rAjA etAvatIbhirna tRptaH, etayA ropajIvikayA lagitumabhilaSyati, etasyAH kAraNAt mA mArayitumicchati, sa ca tatrasthita ekatra zreSTigRhe sAdhUna pratilambhyamAnAn pUrayati sarvAlakArAbhiH, bIbhiH, sAdhUMza viraktAce pralokayan prekSate, tadA bhaNati-ahaM zreSTisutaH bhatrApi etadavasthA, tatraiva vairAgyaM gatasya kevalajJAnamutpannam / tathA api celyA baisamyaM vibhASA, apramahiNyA mapi, rAjJo'pi punarAvRttiAMtA vairAgyaM vibhASA, parvate pavAro'pi kevalimo jAtAH siddhAzca / evamasarakAreNa sAmAyika labhyate / athavA tIrthakarANAM devAsurAn satkArAn kurvato dRSTvA yathA marIce athavA ebhiH kAraNailAbhA. // 36 // pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | sAmAyika-lAbhasya anya kAraNAni prastuyate ~281~
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [848], bhASyaM [150...] vyAkhyA-abhyutthAne sati samyagdarzanalAbho bhavatIti kriyA, vinIto'yamiti sAdhukathanAt, tathA 'vinaye' aJjalipragrahAdAviti, 'parAkrameM kaSAyajaye sati, sAdhusevanAyaryA ca satyAM kathaJcit tatkiyopalabdhyAdeH samyagdarzanalAbho bhavatItyadhyAhAraH, viratAviratezca viratezceti gAthArthaH / / 848 // kathamiti dvAraM gataM / tadityaM labdhaM sat kiyaciraM | bhavati kAle !, jaghanyata utkRSTatazceti pratipAdayanAha sammattassa suyassa ya chAvaTThI sAgarovamAI liI / sesANa pubdhakoDI desUNA hoi ukosA // 849 // | vyAkhyA-samyaktvasya zrutasya ca SaTSaSTiH sAgaropamANi sthitiH, kathaM ? 'vijayAisu do vAre gayasa tiNNae va kAvaDI / parajammapuSakoDI mahattamukosao ahiyaM ||1||shessyoH dezaviratisarvaviratisAmAyikayoH parvakoTI deshonaa| bhavati, 'ukosatti utkRSTasthitikAlaH, jaghanyatastvAyatrayasyAntarmuhUrta, sarvaviratisAmAyikasya samayaH, cAritrapariNAmArambhasamayAnantaramevA''yuSkakSayasambhavAt, dezaviratipratipattipariNAmastvAntamauhartika eva, niyamitaprANAtipAtAdinivRtirUpatvAt, upayogApekSayA tu sarveSAmantarmuhUrtaH sarvajIvAnAM tu sarvANi sarvadaiveti gAthArthaH // 849 // dvAram // adhunA | kaiti dvAraM vyAkhyAyate-katIti kiyantaH vartamAnasamaye samyaktvAdisAmAyikAnAM pratipattAraH prAkpratipannAH pratipatitA veti, atra pratipadyamAnakebhyaH prAkpratipannapratipatitasambhavAttAneva pratipAdayannAha sammattadesavirayA paliyassa asaMkhabhAgamettA u| seDhIasaMkhabhAgo sue sahassaggaso viraI // 850 // vyAkhyA-samyaktvadezaviratAH prANinaH kSetrapalitasyAsamaveyabhAgamAtrA eva, iyaM bhAvanA kSetrapalitAsaGgyeyabhAge JABERasaid Phoneiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~282~
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [850], bhASyaM [150...] Avazyaka ra yavRttiH // 36 // vibhAgaH1 yAvantaH pradezAstAvanta evaM utkRSTataH samyaktvadezaviratisAmAyikayorekadA pratipattAro bhavanti, kintu dezaviratisAmA- yikapratipattRbhyaH samyaktvapratipattAro'soyaguNA iti, jaghanyatastveko dvau veti / 'seDhIasaMkhabhAgo suetti iha saMvartitacaturasrIkRtalokaikapradezanivRttA saptarajvAtmikA zreNiH parigRhyate, tadasayeyabhAga iti, tasyAH khalvasaveyabhAge yAvantaH pradezAstAvanta eva ekadotkRSTataH sAmAnyazrute-akSarAtmake samyagamithyAtvAnugate vicArya pratipattAro bhavantIti hRdayaM, jaghanyatastveko dvau veti / 'sahassaggaso biraI' sahasrAyazo viratimadhikRtya utkRSTataH pratipattAro jJeyA ityadhyAhAraH, jaghanyatastveko dvau veti gAthArthaH // 850 // prAkpratipannAnidAnI pratipAdayannAhasammattadesavirayA paDivannA saMpaI asaMkhenA / saMkhejA ya caritte tIsuvi paDiyA aNaMtaguNA / / 851 / / vyAkhyA-samyaktvadeza viratAH pratipannAH 'sAmprataM' vartamAnasamaye'soyA utkRSTato jaghanyatazca, kintu jaghanyapadAdutkRSTapade vizeSAdhikAH, ete ca pratipadyamAnakebhyo'soyaguNA iti / atraivAntare sAmAnyazrutApekSayA prApatipannAn pratipAdayatA 'suyapaDivaNNA saMpai payarassa asaMkhabhAgamettA u' idameSyagAthAzakalaM vyAkhyeya, dvitIya tUttaratra, tatrAkSarAtmakAbiziSTazrutapratipannAH sAmprataM pratarasya saptarajjvAtmakasyAsoyabhAgamAtrAH, asaGkhyeyAsu zreNiSu yAvantaH pradezAstAvanta ityarthaH, soyAzca cAritre prAkpratipannA iti, 'tribhyo'pi' caraNadezacaraNasamyaktvebhyaH patitAH 'aNaMtaguNa'tti prApya pratipatitA anantaguNAH pratipadyamAnakapAkyatipannebhyaH, tatra caraNapratipatitA anantAH, // 36 // JABERatinintamational H andsonary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~283~
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [852], bhASyaM [150...] tadasoyaguNAstu dezaviratipratipatitAH, tadasaGkhyeyaguNAzca samyaktvapratipatitA iti / atrAntare sAmAnyazrutapratipatitAnadhikRtyaiSyagAthApazcArddha byAkhyeyaM sesA saMsAratthA suyaparivaDiyA hu te so||852|| samyaktvapratipatitebhyaste'nantaguNA iti gAthArthaH // 852 // dvAram // adhunA'ntaradvArAvayavArtha ucyate-sakRdavAptamapagataM punaH samyaktvAdi kiyatA kAlenAvApyate ?, kiyadantaraM bhavatIti, tatrAkSarAtmakAviziSTazrutasyAntaraM jaghanyamantamuhUrtam , utkRSTa svAha__kAlamaNataM ca sue addhApariyaDao u desuunno| AsAyaNabahulANaM ukkosaM aMtaraM hoI // 853 // vyAkhyA-eka jIvaM prati kAlo'nanta eva, cazabdasyAvadhAraNArthatvAdanusvArasya cAlAkSaNikatvAt , 'zrute' sAmAnyato'kSarAtmake 'ukkosaM aMtaraM hoItti yogaH / tathA samyaktvAdisAmAyikeSu tu jaghanyamantarmuhUrtakAla eva, utkRSTaM tvAhaupArddhapudgalaparAvarta eva dezonaH, kim ?-utkRSTamantaraM bhavatIti yogaH, keSAm ?-AzAtanAvahulAnAm , uktaMca-"titthagarapavayaNasuyaM AyariyaM gaNaharaM mahiDIyaM / AsAinto bahuso aNaMtasaMsArio hoi ||1||"tti gaathaarthH|| 853 // dvAraM // sAmpratamavirahitadvArArthamAha-atha kiyantaM kAlamaviraheNaiko vyAdayo vA sAmAyika pratipadyanta ityAhasammasuyaagArINaM AvaliyaasaMkhabhAgamettA u / asamayA caritte savvesu jahanna do samayA // 854 // vyAkhyA-'samyaktvazrutAgAriNAM' samyaktvazrutadezaviratisAmAyikAnAmityarthaH, nairantaryeNa pratipattikAlaH AvalikAasoyabhAgamAtrAH samayA iti, tathA'STau samayAH cAritre nirantaraM pratipattikAla iti, 'sarveSu' samyaktvAdiSu + apAti pra.1 tIrthakaraM pravacanaM zrutamAcArya gaNadharaM mahardhikam / AzAtayan bahuzo'namtasAMsAriko bhavati // 1 // ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~284~
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [854], bhASyaM [150...] hAribhanI yavRttiH vibhAgaH1 Avazyaka hai jaghanyaH' avirahapratipattikAlo dvau samayAviti gAthArthaH // 854 // tatrAsmAdevAvirahadvArAd virahakAlA pratipakSa iti gamyamAnasvAdanuddiSTo'pi dvAragAthAyAM prdaate||362|| suyasamma sattayaM khalu virayAviraIya hoi pArasagaM / viraIe pannarasagaM virahiyakAlo ahorattA // 855 // vyAkhyA-zrutasamyaktvayorutkRSTaH pratipattivirahakAla: 'saptakaM khalu' ityahorAtrasaptaka, tataH paramavazyaM kacit kazcit / pratipadyata iti, jaghanyastvekasamaya iti, 'viratAviratezca bhavati dvAdazaka' dezaviraterutkRSTaH pratipattivirahakAlo'horA dvAdazakaM bhavati, jaghanyatastu trayaH samayA iti, 'virateH paJcadazakaM virahitakAlaH ahorAtrANi' sarvaviraterutkRSTaH pratipattivirahakAlo'horAtrapaJcadazakaM, jaghanyatastu samayatrayameveti gAthArthaH // 855 // sAmprataM bhavadvAramucyate-kiyato |bhavAneko jIvaH sAmAyikacatuSTayaM pratipadyata iti nidarzayannAhasammattadesaviraI paliyassa asNkhbhaagmettaao| aTTa bhavA u caritte aNaMtakAlaM ca suyasamae / 856 // vyAkhyA-samyaktvadezaviratimantaH matubUlopAt samyaktvadezaviratAsteSAM tatsAmAyikadvayaM pratipattimaGgIkRtya bhavAnAM prakrAntatvAt kSetrapalyopamasyAsamaveyabhAgamAtre yAvantaH pradezAstAvanta utkRSTataH pratipattibhavAH, japanyatastvekaH, aSTau bhavAH 'cAritre' cAritre vicArye, utkRSTatastvAdAnabhavAH khalvaSTI, tataH sidhyatIti, jaghanyatastveka eva, aNaMtakAlaM ca suyasamae' tti 'anantakAlaH' anantabhavarUpastamanantakAlameva pratipattA bhavatyutkRSTataH sAmAnyazrutasAmAyike, jaghanyastvekabhavameva, marudevIveti gAthArthaH // 856 // dvAram // sAmpratamAkarSadvAramadhikRtyAha // 36 // aatanasanayam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~285
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [857], bhASyaM [150...] (40) CASACAREKC tiNha sahassapuhattaM sayappuhuttaM ca hoi viraIe / egabhave AgarisA evatiyA hoti nAyabvA // 857 // vyAkhyA-AkarSaNam AkarSaH-prathamatayA muktasya vA grahaNamityarthaH, tatra trayANAM-samyaktvazrutadezaviratisAmAyikAnAM sahasrapRthaktvaM, pRthaktvamiti dviprabhRtirA navabhyaH, zatapRthaktvaM ca bhavati viraterekabhave AkarSA etAvanto bhavanti | jJAtavyA utkRSTataH, jaghanyatastveka eveti gAthArthaH // 857 // tiNha sahassamasaMkhA sahasapuhuttaM ca hoi viraIe / NANabhave AgarisA evaiyA hoti NAyabvA // 858 // vyAkhyA-trayANAM samyaktvazrutadezaviratisAmAyikAnAM sahasrANyasAdheyAni, sahasrapRthaktvaM ca bhavati virate, etAvanto nAnAbhaveSvAkarSAH / anye paThanti-'doNha saharasamasaMkhA' tatrApi zrutasAmAyikaM samyaktvasAmAyikAnAntarIyakatvAdanuktamapi pratyetavyam , anantAzca sAmAnyazrute jJAtavyA ityakSarArthaH / iyaM bhAvanA-trayANAM hyekabhave sahasrapRthaktvamAkarSANAmukta, bhavAzca pasyopamAsayeyabhAgasamayatulyAH, tatazca sahasrapRthaktvaM bhavati taiguNitaM sahasrANyasaveyAnIti, sahasrapRthaktvaM cetthaM bhavati-virateH khalvekabhave zatapRthaktvamAkarSANAmukta, bhavAzcASTau, tatazca zatapRthaktvamaSTabhirguNitaM sahasrapRthaktvaM bhavatItyavayavArthaH // 858 // dvAraM // sparzanAdvAramadhunA, tatreya gAthAsammattacaraNasahiyA savyaM loga phuse NiravasesaM / satta ya coisabhAge paMca ya suyadesaviraIe / / 859 // vyAkhyA-'samyaktvacaraNasahitAH samyaktvacaraNayuktAH prANina utkRSTataH sarva lokaM spRzanti, kiM bahiAdhyA ?, JanEaintime Iandiarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~286~
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [859], bhASyaM [150...] Avazyaka- hAribhadrIyavRttiH vibhAgAra // 363 // - netyAha-niravazeSam' asaGgyAtapradezamapi, ete ca kevalisamudghAtAvasthAyAmiti, jaghanyatastvasaGkhyeyabhAgamiti / tathA- | 'satta ya cohasabhAge paMca ya suyadesaviraIe'tti zrutasAmAyikasahitAH sapta caturdazabhAgAn spRzanti, anuttarasureSvili- kAgatyA samutpadyamAnAH, cazabdAt paJca tamaHprabhAyAM dezaviratyA sahitAH paJca caturdazabhAgAn spRzantIti, acyute utpa|dyamAnAH, cazabdAt myAdIMzcAnyatreti, adhastu te na gacchantyeva ghaNTAlAlAnyAyenApi taM pariNAmamaparityajyeti gAthArthaH // 859 // evaM kSetrasparzanoktA, sAmprataM bhAvasparzanocyate-kiM zrutAdisAmAyika ? kiyadbhirjIvaiH spRSTamityAha savvajIvahiM suyaM sammacarittAI sabasiddhehiM / bhAgehi asaMkhejehiM phAsiyA desaviraIo // 860 // vyAkhyA--sarvajIvaiH sAMvyavahArikarAzyantargataiH sAmAnyazrutaM spRSTaM, samyaktvacAritre sarvasiddhaiH spRSTe, tadanubhavamanta| reNa siddhatvAnupapatte, bhAgairasaGkSaveyaiH siddhabhAgaiH spRSTA dezaviratistu, idamatra hRdayaM-sarvasiddhAnAM buddhyA'saGkhyeyabhAgIkRtAnAmasayeyabhAgairbhAgonardezapiratiH spRSTA, asaGkhyeyabhAgena tu na spRSTA, yathA-marudevAsvAminyeti gAthArthaH // 860 // dvAram // idAnIM niruktidvAraM, caturvidhasyApi sAmAyikasya nirvacanaM, kriyAkArakabhedaparyAyaiH zabdArthakathanaM niruktiH, tatra samyaktvasAmAyikaniruktimabhidhitsurAhasammadihi amoho sohI sambhAva desaNaM bohI / avivajao sudidvitti evamAI niruttAI // 861 // vyAkhyA-samyak iti prazaMsArthaH, darzana-dRSTiH, samyag-aviparItA dRSTiH-samyagdRSTiH, arthAnAmiti gamyate, * pratimadezavyAyetyarthaH, -- -- // 363 // JAmEairat pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~287~
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [861], bhASyaM [150...] * * * mohanaM mohaH-vitathagrahaH na mohaH amoha:-apitadhagrahA, zodhanaM-zuddhiH mithyAtvamalApagamAt samyaktvaM zuddhiA, sat|jinAbhihitaM pravacanaM tasya bhAvaH sadbhAvaH tasya darzanam-upalambhaH sadbhAvadarzanamiti, bodhanaM bodhirityauNAdika it, |paramArthasambodha ityarthaH, atasmiMstadadhyavasAyo viparyayaH na viparyayaH aviparyayaH, tattvAdhyavasAya ityarthaH, suzabdaH prazaMsAyAM, zobhanA dRSTiH sudRSTiriti, evamAdIni samyagdarzanasya nirutAnIti gAthArthaH // 861 // zrutasAmAyika-IN niruktipradarzanAyA''haakkhara sannI saMmaM sAdiyaM khalu sapajavasiyaM ca / gamiyaM aMgapaviDhaM sattavi ee sapaDivakkhA // 862 // | vyAkhyA-dayaM ca gAthA pIThe vyAkhyAtatvAnna vitriyate // dezaviratisAmAyikaniruktimAha virayAviraI saMvuDamasaMkhuDe bAlapaDie ceva / desekasaviraI aNudhammo agAraMdhammo ya // 863 // ra vyAkhyA-viramaNaM virataM, bhAve niSThApratyayaH, na viratiH-aviratiH, virataM cAviratizca yasyAM nivRttau sA viratAviratiH, saMvRtAsaMvRtAH sAvadyayogA yasmin sAmAyike tat tathA, saMvRtAsaMvRtAH-sthagitAsthagitAH parityakAparityaktA ityarthaH, evaM vAlapaNDitam, ubhayavyavahArAnugatatvAd, dezaikadezaviratiH prANAtipAtaviratAvapi pRthivIkAyAdyavirati-14 | gRhyate, aNudharmo bRhatsAdhudharmApekSayA dezaviratiriti, agAradharmazceti na gacchantItyagAH-vRkSAstaiH kRtamagAraM-gRhaM tadyogAdagAra:-gRhasthaH taddharmazceti gAthArthaH // 863 // sarvaviratisAmAyikaniruktimupadarzayannAhasAmAiyaM samaiyaM sammAvAo samAsa saMkheM vo| aNavajaM ca pariNNA paJcakkhANe ya te atttth|| 864 // Singinrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: sAmAyika zabdasya paryAyA: kathAnakaM sahitena kathayate ~288~
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [864], bhASyaM [150...] (40) hAribhadrIyavRttiA vibhAgaH1 Avazyaka- vyAkhyA-'sAmAyikam' iti rAgadveSAntarAlavI samaH madhyastha ucyate, 'aya gatA' viti ayanam ayaH-mana mityarthaH, samasya ayaH samAyaH sa eva vinayAdipAThAt svArthikaThakpratyayopAdAnAt sAmAyikam , ekaantopshaantigmn||36|| mityarthaH, samayika samiti samyakzabdArtha upasargaH, samyagayaH samayaH-samyag dayApUrvakaM jIveSu gamanamityarthaH, samayo syAstIti, 'ata ini unA (pA05-2-115) viti Than samayika, samyagvAdaH rAgAdivirahaH samyak tena tatpradhAnaM havA vadanaM samyagbAdaH, rAgAdiviraheNa yathAvad vadanamityarthaH, samAsaH 'asu kSepaNa' iti asanam Asa:-kSepa ityarthaH, saMzabdaH prazaMsArthaH zobhanamasanaM samAsaH, apavarge gamanamAtmanaH karmaNo vA jIvAt pidatrayapratipattivRtyA kSepaH samAsaH, 131'saMkSepa saMkSepaNaM saMkSepaH stokAkSaraM sAmAyika mahArtha ca dvAdazAGgapiNDArthatvAt, anavadyaM ceti avayaM pApamucyate nAsminnavadyamastItyanavayaM sAmAyikamiti, pariH-samantAjjJAnaM pApaparityAgena parijJA sAmAyikamiti, pariharaNIyaM vastu vastu prati AkhyAnaM pratyAkhyAnaM ca, ta ete sAmAyikaparyAyA aSTAviti gAthArthaH // 864 // eteSAmaSTAnAmapyarthAnA manuSTAdan yathAsaGgavenASTAveva dRSTAntabhUtAn mahAtmanaH pratipAdayannAhadAdamadaMte meyaje kAlayapucchA cilAya atteya / dhammaruDa ilI tethali sAmAie aTThadAharaNA / / 865 // | vyAkhyA--damadantaH metAryaH kAlakapRcchA cilAtaH AtreyaH dharmaruciH ilA tetaliH, sAmAyike'STAvudAharaNAnIti | gAthAsamudAyArthaH // 865 // avayavArthastu kathAnakebhyo'vaseya iti, tatra yathoddezaM nirdeza iti sAmAyikamarthato damada| *iN gatau iti ma. + AyaH pra. 1 upazamavivekasaMvararUpaM. SCACROCCCCCC // 364 // Dancionaryom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~289~
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Jus Educal [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [ ], mUlaM [- /gAthA - ], niryukti: [ 865], bhASyaM [150...] ntAnagAreNa kRtamiti taccaritAnuvarNanamupadezArthamadya kAlamanuSyANAM saMvegajananArthaM kathyate- hetthisIsae nagare rAyA daimadaMto nAma, io ya gayapure Nagare paMca paMDavA, tesiM tassa ya baraM, tehiM tassa damadamaMtassa jarAsaMdhamUlaM rAyagihaM gayassa so visayo lUDito daDo ya, aNNadA damadaMto Agao, teNa hatthiNApuraM rohitaM, te bhaeNa Na NiMti, tao damadaMteNa te bhaNiyA-siyAlA ceva suNNagavisae jahicchiyaM AhiMDaha, jAva ahaM jarAsaMghasagAsaM gao tAva mama visayaM luDeha, idANiM NinphiDaha, te Na Niti tAhe savisayaM gao / aNNayA NiviNNakAmabhogo pabaio, tao egalavihAraM paDivaSNo viharaMto hatthiNApuraM gao, tassa bAhiM paDimaM Thio, juhiTThileNa aNujattANiggaeNa baMdio, pacchA sesehivi cauhi paMDabehiM baMdio, tAhe dujjodhaNo Agao, tassa maNussehiM kahiyaM jahA-esa so damadaMto, teNa so mAtuliMgeNa Ahao, pacchA khaMdhAvAreNa eMteNa pattharaM 2 khivaMteNa patthararAsIkao, judhidvilo niyato pucchai ettha sAhU Asi 1 hastizIrSe nagare rAjA damadanto nAma, itazca gajapure nagare paJca pANDavAH teSAM tasya ca beraM, taistasya damadantasya jarAsandhamUlaM rAjagRhaM gatasya sa viSayo luNDito dagdha, anyadA damadanta AgataH tena hastinAgapuraM rudraM te bhayena na niyanti, tato damadamtena te bhaNitAH zRgAlA iva zUnyaviSaye yathecchamA hiNDavaM yAvadahaM jarAsandhasakAzaM gatastAvanmama viSayaM luSTayata, idAnIM nirgacchata, te na nirgacchanti tadA svaviSayaM yataH / anyadA nirviNNakAmabhogaH prabrajitaH, tata ekA kivihAra pratipakSo viharan hastinAgapuraM gataH, tasmAt bahiH pratimayA sthitaH / yudhiSThireNAnuyAtrAnirgatena vanditaH pazcAt doSairapi caturbhiH pANDavairvanditaH, tadA duryodhana bhAgataH, tasya manuSyaiH kathitaM yathA eSa sa damadantaH tena sa bIjapUreNAhataH, paJcAtskandhAvAreNAgacchatA prastaraM 2. kSipatA prastararAzIkRtaH, yudhiSThiro nivRttaH pRcchati sAdhurAsIt. * damadamaMto pra0 + AhiMDiyA pra0 For Paint Use Only pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~290~
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka // 365 // [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [865 ], bhASyaM [ 151] kehiM so ?, loeNa kahiyaM jahA eso patthararAsI dujjohaNeNa kao, tAhe so aMbADio, te ya avaNiyA pattharA, telleNa abbhaMgio khAmio ya / tassa kira bhagavao damadaMtassa dujohaNe paMDavesu ya samo bhAvo Asi, evaM kAta // amumevArtha pratipAdayannAha bhASyakAraH nikkhato hatthasIsA damadaMto kAmabhogamavahAya / gavi rajjada rattesuM duTThesu Na dosamAvaja // 151 // ( bhA0) vyAkhyA -- niSkrAnto hastizIrSAt nagarAddamadanto rAjA kAmabhogAnapahAya, kAmaH - icchA bhogAH zabdAdyanubhavAH kAmapratibaddhA vA bhogAH kAmabhogA iti, sa ca nApi rajyate rakteSu na prItiM karoti, aprIteSu dviSTeSu na dveSamApadyate, vartamAna nirdezaprayojanaM prAgvaditi gAthArthaH / tathA hi-munayaH khalvevambhUtA eva bhavanti, tathA cAhavaMdijamANA na samukkasaMti, hIlijamANA na samujjalaMti / daMteNa citteNa caraMti dhIrA, muNI samugdhAiyarAgadosA vyAkhyA - vandyamAnAH 'na samukasaMti' na samutkarSa yAnti, tathA hIlyamAnA 'na samujvalanti' na kopAnaM prakaTayanti, kiM tarhi ? - 'dAntena' upazAntena cittena caranti dhIrAH munayaH samudghAtitarAgadveSA iti gAthArthaH // 866 // tathA to samaNo jar3a sumaNo bhAveNa ya jar3a Na hoha paavmnno| sayaNe ya jaNe ya samo samo ya mANAva mANesuM vyAkhyA - tataH 'samaNo' tti prAkRtazailyA yadi sumanAH, zobhanaM dharmadhyAnAdipravRttaM mano'syeti sumanAH samaNotti 1 ka saH 1, lokena kathitaM yatheSa prastarazazirduryodhanena kRtaH, tadA sa nirbhasitaH te cApanItAH prastarAH, taiDenAmyaGgitaH kSamita / tasya ki bhaga yato damadantasya duryodhane pANDaveSu ca samabhAva AsIt, evaM kartavyaM / For Parts Only hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~ 291~ // 365 // ancibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [867], bhASyaM [151...] (40) -% 0 hai bhayaMte, kimitthambhUta eva !, netyAha-'bhAvena ca' AtmapariNAmalakSaNena yadi na bhavati pApamanAH-avasthitamanA apItyarthaH athavA bhASena ca yadi na bhavati pApamanAH, nidAnapravRttapApamanorahita iti bhAvanA, tathA svajane ca mAtrA4/dike jane cAnyasmin samaH-tulyaH, samazca mAnApamAnayoriti gAthArthaH // 867 // lAsthi ya si koi veso piova savvesu ceva jIvesu / eeNa hoha samaNo eso apaNovi pajAo / / 868 // M vyAkhyA-nAsti ca 'se' tasya kazcid dveSyaH priyo vA sarveSveva jIveSu, etena bhavati samaNaH, sam aNati-gaccha tIti samaNaH, epo'nyo'pi paryAya iti gAthArthaH // dvAram // idAnIM samayika, tatra kathAnakamsAete Nagare caMDavaDaMsao rAyA, tassa duve pattIo-sudaMsaNA piyadasaNA ya, tattha sudaMsaNAe duve puttA-sAgaracaMdo muNicaMdo ya piyardasaNAevi do puttA-guNacaMdo bAlacaMdo ya, sAgaracaMdo juvarAyA, muNicaMdassa ujjeNI diNNA kumaarhaabhuttiie| io ya caMDavaDaMsao rAyA mAhamAse paDima Thio vAsaghare jAva dIvago jalaitti, tassa sejjAvAlI ciMtei-16 dukkhaM sAmI aMdhatamase acchihiti, tAe bitie jAme vijjhAyaMte dIvage telaM chUDhaM, so tAva jalio jAva addharatto, tAhe| sAkete nagare candrAvataMsako rAjA, tasya hai panyau-sudarzanA priyadarzanA ca, tatra sudarzanAyA dvau putrI-sAgaracandro municandrazca, priyadarzanAyA api dvau putrI-guNacandro bAlacandrazca, sAgaracandro yuvarAjaH, municandrAyojayinI kumArabhuktvAM dattA / itana candrAvataMsako rAjA mAghamAse pratimayA sthito vAsagRhe yAvadIpo baDatIti, takha zayyApAlikA cintayati-duHkhaM svAmI andhatamase svAsthati, tathA dvitIye yAme vidhyAyati dIpe tailaM kSiptaM, sa tAvatyasvalito yAvadardharAtraM, tadA anavakhita pra. %8 60-40-560-% pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~292~
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [868], bhASyaM [151...] Avazyaka puNovi telaM chUTa tAva jalio jAva pacchimapaharo, tatthavi chUDhaM, tato rAyA sukumAro vihAyaMtIe rayaNIe gheyaNAbhibhUohAribhadrI. kAlagao, pacchA sAgaracaMdo rAyA jAo / aNNayA so mAisavattiM bhaNai-geha raja puttANa te bhavautti, ahaM pathayAmi, yavRttiH sA Necchai eeNa rajaM AyataMti, tao sA atijANanijANesu rAyalacchIe dipaMtaM pAsiUNa ciMtei-mae puttANa raja || vibhAga1 |dijaMtaM Na icchiya, tevi evaM sobhantA, iyANIvi NaM mAremi, chiddANi maggai, so ya chUhAlU, seNa sUtassa saMdesao dipaNo, etto ceva puSaNhiyaM pavijAsi, jai virAmi, sUeNa sIhakesarao modao ceDIe hattheNa visajio,6 piyadasaNAe diho, bhaNai-pecchAmi NaM ti, tIe appito, purva NAe visamavikhayA hatthA kayA, tehiM so viseNa makkhio, pacchA bhaNai-aho surabhI moyagotti paDiappio, ceDIe tAe gaMtUNa raNNo samappio, te ya dovi kumArA rAyasagAse acchaMti, teNa ciMtiyaM-kiha ahaM etehiM chuhAiehiM khAisa?, teNa duhA kAUNa tesiM doNhavi so diNNo, te khAiumAraddhA, punarapi tailaM kSiptaM tAvacalito yAvatpazcimapraharaH, tadApi zisaM, tato rAjA sukumAlo bibhAtAyAM rajanyA vedanAbhibhUtaH kAlagataH, pazcAtsAgaracandro rAjA jAtaH / ambadA sa mAtRsapanI bhaNati-gRhANa rAjyaM putrayo bhavarivati, ahaM pravajAmi, sA necchati etena rAjyamAyattamiti, tataH sA atiyAna| niryANayoH rAjalakSmyA dIpyamAnaM dRSTvA cintayati-mayA putrayo rAjyaM dIyamAnaM neSTa, tAvapyevamazobhipyataH, idAnImAyenaM mAsyAmi driANi mArgayati, sa| |ca zudhAtaH, tena sUdAya saMdezo ittaH, annava pauvAhikaM prasthApayeyaMdU bhakSayAmi, sUdena siMhakezariko modaka zeLyA hastena visRSTaH, priyadarzanayA dRSTaH, bhaNati-- haa||366|| prekSe tamiti, tayArpitaH, pUrvamanayA vipanna kSitI isI kRtI, tAbhyAM sa viSeNa prakSitaH, pazcAt bhaNati-aho surabhirmodaka iti pratyarpitaH, cevyA tayA | gatvA rAje samarpitaH, tI ca dvAvapi kumArI rAjasakAdo tiSThataH, tena cintitaM-kathamahametayoH kSudhAtayoH khAiyAmi', tena dvidhA kRtvA tAMbhyAM dvAbhyAm sa dattaH tau khAditumAramdhI, JEEmira Manorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~293~
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [868], bhASyaM [151...] (40) dAva visavegA AgaMtuM pabattA, rAiNA saMbhaMteNa vejA sahAvitA, suvaNNaM pAiyA, sajjA jAyA, pacchA dAsI saddA|viyA, purichayA bhaNai-Na keNavi diho, NavaraM eyANaM mAyAe parAmuTTho, sA saddAviyA bhaNiyA-pAve tadA Neccha-131 si raja dikhataM, iyANimimi NAhaM te akayaparaloyasaMbalo saMsAre chuDhohoMtotti tesi rajaM dAUNa pdhaao| aNNayA saMghA-| Dao sAhaNa ujjeNIo Agao, so pucchi o-tattha NiruvasaggaM?, te bhaNaMti-NavaraM rAyaputto purohiyaputtoya bAhinti pAsaMDatthe sAhaNo ya, so gao amariseNaM tattha, vissAmio sAhUhi, te ya saMbhoiyA sAha, bhikkhAvelAe bhnnio| |-ANijau, bhaNai-attalAbhio ahaM, NavaraM ThavaNakulANi sAhaha, tehiM se cello diSNo, so taM purohiyagharaM dasittA paDigao. imovi tatva paiTTho vaDavaDeNaM saddeNaM dhammalAbhei, aMtariAo niggayAo hAhAkAraM karatIo, sobddbddnnN| saNa bhaNaDa-kiM evaM sAvietti, te NiggayA bAhiM vAraM baMdhati, pacchA bhaNati-bhagavaM! paNazcama, sopaDiggahaM ThaveUNa paNaccio. ---659 yAvat viSavegA bhAgantuM pravRttAH, rAjJA saMbhrAntena vaicAH zabditAH, suvarNa pAyitI, sajau jAtI, pazcAdAsI zabditA, pRSTA bhaNati-na kenApi TaH navarametayomAtrA parAmadhA, sA zAbditA bhaNitA-pApe ! tadA naiSIdrAdhya dIyamAnam, idAnImanenAhaM tvayA'kRtaparalokazAmbalaH saMsAre kSipto'bhaviSyaditi tayo rAjyaM davA pranajitaH / anyadA saMghATakA sAdhvorumayinIta AgataH, sa pRSTastatra nirupasarga, to bhaNataH-mavaraM rAjaputraH purohitaputrazca bAdhete pApaNDa|sthAna sAdhuMdha, sa gato'marpaNa tantra, sAdhubhirvizramitaH, teca sAMbhogikAH sAdhayo bhikSAvelAyAM bhaNitaH AnIyatA !, bhaNati-bAramalabdhiko'haM, navaraM sthApa-Ix nAkulAni kathayata, taisamma kSudhako dattA, sa tatpurohitagRhaM darzayisvA pratigataH, ayamapi tatraiva praviSTo bRhattA bRhatA zabdena dharmalAbhavati, antaHpuryoM | nirgatA hAhAkAraM kurvatyaH, sa bRhatA bRhatA zabdena bhaNati-kimetat prAdhike / iti, tI nirgatI bahiraM bakSItaH, pakSAt bhaNata:-bhagavan ! pranarsaya, |sa pratigrahaM sthApayitvA pranartitaH, -94 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~294~
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [868], bhASyaM [151...] (40) Avazyaka nAte' Na yANaMti vAeG, bhaNaMti-jujjhAmo, dovi ekasarA te AgayA, mammehiM AhayA, jahA jaMtANi tahA khalakhalAviA, hAribhadrI tao NisihaM haNiUNa bArANi ugdhADittA gao, ujjANe acchati, rAiNo kahiyaM, teNa maggAvio, sAhU bhaNaMti-pAhU- yavRttiH // 367 // Nao Agao, Na yANAmo, gavasaMtehiM ujANe diDo, rAyA gao khAmio ya, Necchai mottuM, jai pavayaMti to muyAmi, vibhAgA 4AtAhe pacchiyA, paDiyaM, egatva gahAya cAliyA jahA sANe ThiyA saMdhiNo, loyaM kAUNa pavAbiyA, rAyaputto samma / kareti mama pittiyattotti, purohiyasuyo dugaMchai-amhe eeNa kavaDeNa paJcAviyA, dovi mariUNa devalogaM gayA, saMgAraM kareMti-jo par3hamaM cayai teNa so saMboheyabo, purohiyasuo caiUNa tIe duguMchAe rAyagihe meIe poTTe oNgao, tIse siTThiNI vayaMsiyA,sA kiha jAyA!, sA maMsa vikiNai, tAe bhaNNai-mA aNNattha hiMDAhi, ahaM sarva kiNAmi, divase 2 ANei, evaM tAsiM pII ghaNA jAyA, tesiM ceva gharassa simosIiyANi ThiyANi, sA ya sehiNI jiMda, tAhe meIe rahassiyaM C -* tI na jAnIto bAdayituM, bhaNataH-yudhyAvahe. dvAvapi to sahaivAgatau, marmasvAhato, yathA yantrANi tayA asthirasandhiko kRtI, tato nisRSTaM haravA dvArANi udghAya gataH, tyAne tiSThati, rAkSe kathitaM, tena mArgitaH, sAdhavo bhaNanti-prAghUrNaka AgataH, na jAnImaH, gaveSayadbhisthAne dRSTaH, rAjA gataH zAmitaca, necchati moktuM, badi anajatassadA munAmi, sadA pRSTI, pratidhutam , ekatra gRhItvA cAlitau yathA svasthAne saMdhayaH sthitAH, locaM kRtvA prabhAjitI, rAjaputraH samyaka karoti-mama paitRka (pitRbhyaH) iti, purohitasuto jugupsate-bhAvAmetena kapaTena prajAjitI, dvAvapi maravA devalokaMgatI, satataM kurutaH yaH prathama vyavate tena sa saMbodavyaH, purohitasutabyuvA tayA jugupsayA rAjagRhe mAtaGgacA udare AgataH, tasyAH zredhinI vayasthA, sA kathaM jAtA?, sA mAMsa vikrINAti, tayA bhapayatemA'nyatra hiNDiSTAH ahe sarva krINiSyAmi, divase 2 Anayati, evaM tayoH prItidhanA jAtA, teSAmeva gRhasya samavastAni sthitAni, sA ca zreSThinI|ninnUra, tadA mAtamayA rAhasikameva. * saMgaraM pra0+ AyAto pra.prAtizmikAni mRtApavAsUH // 367 // * pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~295
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [ 868], bhASyaM [ 151...] caiva tIse puto diNNo, seTTiNIe dhUyA maiyA jAyA, sA meIe gahiyA, pacchA sA seTTiNI taM dAragaM meIe pAesa pADeti, tubbhapabhAveNa jIvautti, teNa se nAmaM kayaM meyajjotti, saMvaDio, kalAo gAhio, saMbohio deveNa, Na saMbujjhai, tAhe ahaM ibbhakaNNagANaM egadivaseNa pANI geNhAvio, sibiyAe nagariM hiMDaI, devovi meyaM aNupaviTTho roiDamAraddho, jai mamavi dhUyA jIvaMtiyA tIsevi ajja vivAho kao hoMto, bhattaM ca metANa kathaM hotaM, tAhe tAe meIe jahAvattaM siddhaM, tao ruTTho devANubhAveNa ya tAo sibiyAo pADio tumaM asarisIo pariNesitti khaDDAe chUDho, tAhe devo bhaNai kiha ?, so bhaNai- avaNNo, bhaNai - etto moehi kiMcikAlaM, acchAmi bArasa varisANi, to bhaNai-kiM karemi ?, bhaNairaNNo dhUyaM davAvehi, to savAo akiriyAo ohADiyAo bhavissaMti, tAhe se chagalao diNNo, so rayaNANi vosirai, teNa rayaNANa thAlaM bhariyaM, teNa piyA bhaNio raNNo dhUyaM varehi, rayaNANa thAlaM bharetA gao, kiM 1 tasyai putro dattaH, zreSThinyA duhitA sRtA jAtA sA mAtaGgayA gRhItA, pavArasA zreSThinI dArakaM taM mAtaGgayAH pAdayoH pAtayati, tava prabhAveNa jIvasthiti, tena tasya nAma kRtaM metArtha ( mAtaGgayAtmaja) iti, saMvRddhaH, kalA grAhitaH, saMbodhito devena, na saMyudhyate, tadA'STAnAmimyakampAnAmekadivasena pANIgrahitaH zivikayA nagaryAM hiNDate, devo'pi mAtaGgamanupraviSTo roditumArabdhaH, yadi mamApi duhitA'jIviSyat tasyA api vivAdaH agrakRto'bhaviSyat, bhakaM ca metAnAM kRtamabhaviSyattadA tathA melyA yathAvRttaM ziSTaM, tato ruSTo devAnubhAvena ca tasyAH zivikArataH pAtitaH khamasadRzaH pariNayasi iti gatayAM zikSaH, tadA devI bhaNati kathaM 1 sa bhaNati avarNaH, bhaNati to mocaya kaJcitkAlaM tiSThAmi dvAdaza varSANi tato bhagati-kiM karomi ?, bhaNati-rAjJo duhitaraM dApaya, tat sarvA akriyA apaspheTitA bhaviSyanti tadA tasmai Dagalako dattaH, sa svAni byutsRjati, tena ravAnAM sthAlo bhRtaH tena pitA maNitaH rAjJo duhitaraM vRNuSva rataiH svAlaM bhUtvA gataH, kiM Forsy bryog pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 296~
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -, mUlaM [- /gAthA-], niyukti: [868], bhASyaM [151...] Avazyaka // 268 // SAR maggasi!, dhUyaM, NicchUDho, evaM thAlaM divase 2 geNhai, Na ya dei, abhao bhaNai-kao rayaNANi ?, so bhaNai-chagalao hAribhadrIhagai, amhavi dijau, ANIo, maDagagaMdhANi vosirai, abhao bhaNai-devANubhAvo, kiM puNa!, parikkhijau, kiha , yavRttiH bhaNai-rAyA dukkhaM cenbhArapabataM sAmi baMdao jAti, rahamagaM karehi, so kao, ajavi dIsai, bhaNio-pAgAraM so-18vibhAgaH 1 vaNaM karehi, kao, puNovi bhaNio-jai samudaM ANesi tattha hAo suddho hohisi to te dAhAmo, ANIo, velAe hAvio, vivAho ko siviyAe hiMDateNa, tAovi se aNNAo ANiyAo, evaM bhoge bhujati bArasa varisANi, pacchA bohito, mahilAhivi bArasa varisANi maggiyANi, diNNANi ya, caudhIsAe vAsehiM savANivi pabaiyANi, NavapuvI jAo, ekallavihArapaDima paDivaNNo, tattheva rAyagihe hiMDai, suvaSNakAragihamAgao, so ya seNiyassa sovaNNiyANaM | javANamaTThasataM karei, ceiyaccaNiyAe parivADie seNio kArei tisaMjhaM, tassa gihaM sAhU aigao, tassa egAe vAyAe mArgapati !, duhitara, tiraskRtaH, evaM sthAnaM divase 2 gRhNAti, na ca yadAsi, abhayo bhaNati-kutto ratnAni !, sa bhaNati-galo hadati, bhasmabhyamapi dadAtu, AnItaH, mRtakagandhAni myusmRjAti, abhayo bhaNati-devAnubhASaH, kiM punaH parIkSyate, kathaM, bhaNati-rAjA duHkhaM vaibhAraparyaMta svAmivandako yAti, rathamArga kuru, sa kRtaH, adyApi dRzyate, bhaNitaH-prAkAraM sauvarNa kuru, kRtaH, punarapi bhaNitaH yadi samudramAnayasi sana khAtaH zuddho bhaviSyasi tadA te dAsyAmaH, AnItaH, belAyAM vApito, vivAhaH kRtaH zibikayA hiNDamAnena, tA api tathAnyA AnItAH, evaM bhogAn bhunaki bAdaza varSANi, pshcaadodhitH,4||368|| mahelAbhirapi dvAdaza varSANi mAgitAni dattAni ca, caturvizatyA varSaH sarve'pi pramajitAH, navapUrvI jAtaH, ekAkivihArapratimA pratipannaH, tatraiva rAjagRhe hiTate, suvarNakAragRhamAgataH, sa ca zreNikasa sIvarNikAnAM yavAnAma zAtaM karoti, caisvArtha nikAya paripAyA zreNikA kArapati trisamdhyaM, tasya gRhaM saadhurH| tigataH, tasmaikayA vAcA JAIMERam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~297
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [868], bhASyaM [151...] bI bhikkhA Na NINiyA, so ya agao, te ya javA koMcaeNa khAiyA, so Agao Na pecchai, raNNo ya cetiyaJcaNiyavelA tadukkai, ajja ahikhaMDANi kIrAmitti, sAdhu saMkai, pucchai, tuNhikko acchai, tAhe sIsAveDheNa vaMdhati, bhaNio ya-sAha jaNa gahiyA, tahA AveDhio jahA acchINi bhUmIe paDiyANi, koMcao ya dAruM phoDeteNa siliMkAra Ahao galae, 18 || teNa vantA, logo bhaNai-pAva ! ee te javA, sovi bhagavaM kAlagao siddho ya, logo Agao, divo mettajjo, raNo| kahiya. yayANi ANattANi, dAraM ThaittA pavaiyANi bhaNaMti-sAvaga! dhammeNa vaDDAhi, mukANi, bhaNai-jaha uSpavayaha to bhe kavillIe kaDDemi, evaM samaiyaM apae ya pare ya kAya // tathA ca kathAnakAbaiMkadezapratipAdanAyAha jo koMcagAvarAhe pANiyA koMcagaM tu NAikkhe / jIviyamaNapehaMta meyajarisiM NamaMsAmi // 869 // vyAkhyA-yaH kraucakAparAdhe sati prANidayayA 'krozcakaM tu' koJcakameva nAcaSTe, apitu svaprANatyAgaM vyavasitaH, tama-1 nukampayA jIvitamanapekSamANaM metAryaRSi namasya iti gAthArthaH // 869 // |NippheDiyANi doNNivi sIsAveDheNa jassa acchINi / Na ya saMjamAu calio meyajo maMdaragiriva // 870 // bhikSA mAnItA, sa cAsiMgataH, te ca yavAH kIcena khAditAH, sa Agaso na prekSate, rAjazva caityAcainikAvelA dauphate, adyAsthikhaNTAni kiye iti, sAdhu zakate, pRcchati, tUSNIkamtimati, tadA ziramAveSTanena badhAti, bhaNitazca-kathaya yena gRhItAH, tathApito yathA'kSiNI bhUmI patite, kauJca dAru pATa| yatA zalAkayA'hato gale, tena vAntAH, loko bhaNati-pApa ! ete te yavAH, so'pi bhagavAn kAlagataH siddhana, loka bhAgataH, dRSTo metArthaH, rAjJaH kathitaM vadhyA bAptAH , dvAra sthagitvA pramajitA bhaNanti-zrAvaka! dharmeNa vardhasva, muktAna, bhaNati-yadi utpravrajata tadA bhavataH kaTAhe vaSiSyAmi / evaM samayikamAtmani paramizca karttavyam / bhipra. * keNa pra + tAhe pra. Jaintains pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~298~
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [870], bhASyaM [151...] Avazyaka- vyAkhyA-'niSkAsite' bhUmau pAtite dve api zirovandhanena yasyAkSiNI, evamapi kadImAno'nukampayA 'naca' naiva saMya- ribhaTI mAcalitoyasta metAryaRSi namasya iti gaathaabhipraayH||870||dvaarm // idAnIM samyagvAdastatra kathAnakam-turuviNIe Naya-16 // 369 // zArIejiyasattU rAyA, tattha bhaddA dhijjAiNI, putto se datto,mAmago se ajakAlago tassa dattassa soapvio| so datto jUya- vibhAgA pasaMgI majjapasaMgI ya, ullagiumAraddho, pahANo daMDojAo, kulaputtae bhiMdittArAyA dhADio, soyarAyA jAo, jaNNA NeNa8 subaha jhaa| aNNatA taM mAmagaM pecchai,aha bhaNai-tuTTho dhamma suNemitti, jaNNANa kiM phalaM?, so bhaNai-kiM dharma pucchasi?,dhamma |kahei, puNovi pucchai,NaragANaM paMdhaM pucchasi , adhammaphalaM sAhai, puNovi pucchai, asubhANaM kammANaM udayaM pucchasi ?, taM pi parikahei, puNovi pucchai, tAhe bhaNai-NirayA phalaM jaNNassa, kuddho bhaNai-ko paJcao?, jahA tumaM sattame divase suNayakuMbhIe paJcihisi, ko paccao?, jahA tujjha sattame divase saNNA muhaM aigacchihiti, ruTTho bhaNai-tujjha ko maJcU !, bhaNai-ahaM suiraM kAlaM pabaja kA devalogaM gacchAmi, ruho bhaNai-rubhaha, te daMDA niviNNA, tehiM so ceva rAyA AvAhio turumiNyAM nagayAM jitazayU rAjA, tatra bhadrA dhigjAtIyA, putrastasyA dattaH, mAtulo'thAryakAlakastasya dattasya, sa ca pravazitaH / sa ca datto yUtaprasaGgI madyaprasaGgI ca, avalagitumArabdhaH, pradhAno daNDiko jAtaH, kulaputrAn bhedayitvA rAjA miSkAzitaH, sa ca rAjA jAtaH, yajJA anena subahaba iSTAH / anyadA // 36 // mAtulaM prekSate, atha bhaNati-tuSTo dharma RNomIti, yajJAnAM kiM phalam ?, sa bhaNati-ki dharma pRcchasi , dharma kathayati, punarapi pRcchati, narakANAM panthAnaM pRcchasi!, adharmaphalaM kathayati, punarapi pRcchati, azubhAnAM karmaNAmudarya pRSThasi, tamapi parikathayati, punarapi pRcchati, tadA bhati-bharakAH phalaM yajJasya, kruddho bhaNati-kaH pratyayaH / , yathA tvaM saptamadivase zvakummyA pakSyase, kaH pratyayaH ?, yathA taba saptame divase saMjJA mukhamatigamiSyati, ruSTo bhaNati-taba kathaM mRtyuH, bhagati-ahaM suciraM kAlaM pravadhyAM kRtvA devalokaM gamiSyAmi, ruSTo bhaNati-kanda, te daNDikA nirviSaNAH, taiH sa caiva rAjAhUtaH-*kayA pra. JABERatan pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~299~
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [870], bhASyaM [151...] (40) ehi jAva eyaM te baMdhittA appemo, so ya pacchanno acchai, tassa divasA vissariyA, sattame divase rAyapathaM sohAyeipara maNussehi ya rakkhAvei / ego ya devakuligo puSphakaraMDagahatthaMgao pase pavisai, sannADo"vosaritA pupphehi ohADei, rAyAvi sattame divase AsacaDagareNaM NIti, jAmi taM samaNayaM mAremi, jAti, volato jAva aNNeNaM AsakisoreNaM saha pupphehi pakkhiviyA khureNaM muhaM saNNA aigaA, teNa NAtaM jahA mArejjAmi, tAhe daMDANa aNApucchAe NiyattiumArato |te jANaMti daMDA-nUrNa rahassaM bhiNNaM, jAva gharaM Na pavesai tAva geNhAmo, gahio, iyaro ya rAyA ANIo, tAhe teNa sAkaMbhIe suNae chubhisA bAraM baddha, hehA aggI jAlio, te suNayA tAvijantA taM khaMDAkhaMDehi chiMdati / evaM smmaavaao| |kAyabo, jahA kAlagajeNaM // tathA cAmumevArthamabhidhitsurAha datteNa pucchio jo japaNaphalaM kAlao turumiNIe / samayAe AhieNaM saMmaM vujhyaM bhadaMteNaM // 871 // vyAkhyA-'dattena' dhirajAtinRpatinA pRSTo yo yajJaphalaM kAlako munisturumiNyAM nagaryA tena 'samatayA''hitena' ehi yAvadenaM tubhyaM bA'rpayAmaH, sa ca pracchanAstiSThati, sakhkha divasA vismRtAH, saptame divase rAjapathaM zodhayati, manuSyaizca rakSayati / ekA devaku|likAmAgatapuSpakaraNDakA pratyUSasi pravizati, saMjJAkulo vyutsRjya puSpairAcchAdayati, rAjA'pi saptame divase andhasamUhena nirgacchati, yAmi taM zramaNaka mAra| yAmi, vAti, vyatinajan vAvadanyenAzvakizoreNa saha puSpairurikSaptA khureNa mukhaM saMjJA'tigatA, tena jJAtaM yathA mAyeM, tadA daNDikAnanAcchaya nivartitumA rudhaH, te jAnanti daNDikA:-nUna rahasyaM bhinna, vAvaguhaM na pravizati tAvahImaH, gRhItaH, itarazca rAjA AnItaH, tadA tena kumbhyAM gunaH sisvA dvAra badam, adhastAdRgnicAlitaH, te vAnastApyamAnAstaM saNDapAzcindanti / evaM sampamvAdaH kartavyaH, kyA kAlakAyeMNa * hatyo pra0 // podo pra. JamEain .Mand pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~300~
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Avazyaka // 370 // Educa [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA - ], niryuktiH [871], bhASyaM [151...] madhyasthatayA gRhItena, ihalokabhayamanapekSya 'samaM vuivaM bhayaMteNaM' ti samyaguditaM bhadantena, mA bhUd madvacanAdadhikaraNapravRtiriti gAthArthaH // 871 // dvAraM // samAsadvAramidAnIM tatra kathAnakam - khiipaDie Nagare ego dhijjAio paMDiyamANI sAsaNaM khiMsai, so vAe paiNNAe uggAhiUNa parAiNittA paJcAvio, pacchA devayA coIMyassa uvagayaM, durguDaM na muMbai, saNNAtayA se uvasaMtA, agArI haM Na chaDui, kammaNaM diNNaM, kiha me vase hojjA ?, mao devaloe ubavaNNo / sAvi taNNivepaNa pavaiyA, aNAloiyA ceva kAlaM kAUNa devaloe uvavaNNA / tao caiUNa rAyagihe Nayare dhaNo nAma satthavAho, tassa cilAiyA nAma ceDI, tIse putto ubavaNNo, NAmaM se kayaM cilAyagoti / iyarIvi tasseva dhaNarasa paMcaNhaM puttANamuvari dAriyA jAyA, suMsumA se NAmaM kathaM, so ya se bAlaggAho diNNo, agAlio karei, tAhe NicchUDho sIhaguhaM corapaliM gao, tastha aggaSpahArI nIsaMso ya, coraseNAvaI mao, so ya seNAvaI jAo, aNNayA core bhaNai 1 kSitipratiSThite nagare eko dhigjAtIyaH paNDitammanyaH zAsanaM nindati sa vAde pratijJayA uddhAdya parAjitya pranAjitaH pazcAddevatAcoditasyopagataM jugupsAM na muddhati, sajAtIyAstasyopazAntAH, agArI khehaM na tyajati, kArmaNaM dakSaM kathaM me vaze bhavet ?, suto devaloka utpannaH / sA'pi tannirvedena pramajitA, anAlocikaiva (cyaiva ) kAlaM kRtvA devaloka utpnnaa| tatazyutvA rAjagRhe nagare dhano nAma sArthavAhaH, ar fcalAtA nAma dAsI, tasyAH putra utpanna, nAma tasya kRtaM cichAtaka iti / itarA'pi tathaiva dhanasya paJcAnAM putrANAmupari dArikA jAtA, suMsumA tasyA nAma kRtaM sa ca tastai bAlagrAho dattaH, aceSTA: karoti, tadA niSkAzitaH siMhaguhAM caurapIM gataH, tatrAmamahArI nistRpANa, caurasenApatitaH, sa ca senApatirjAtaH, ampadA caurAn bhagati * mohi yassa pra0 + taci vikriyAH For First hAribhadrIyavRttiH vibhAgaH 1 ~301~ // 370 // Jacibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [-] Ja Educato [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- / gAthA-], niryuktiH [871], bhASyaM [151...] rAyagihe bhraNo NAma satdhavAho, tassa dhUyA suMsumA dAriyA, tahiM vaccAmo, dhaNaM tumha suMsumA majjha, osovaNiM dAu aigao, NAmaM sAhittA ghaNo saha putehiM Adharisito, te'vi taM gharaM pavisittA dhaNaM ceDiM ca gahAya pahAviyA, dhaNeNa NayaraguttiyA saddAviyA mama dhUyaM Niyanteha, davaM tubbhaM, corA bhaggA, logo dhaNaM gahAya Niyato, iyaro saha putehiM cilAyagassa maggao laggo, cilAovi dAriyaM gahAya Nassai, jAhe cilAao Na tarai susumaM vahiu~, imevi dukkA, tAhe suMsumAe sIsaM gahAya patthio, iyare ghADiyA NiyattA, chuhAe ya pariyAvijjati, tAhe ghaNo putte bhaNai-mamaM mAritA khAha, tAhe vaJcaha NayaraM, te necchati, jeTTho bhaNai-mamaM khAyaha, evaM jAva Daharao, tAhe piyA se bhaNai-mA aNNamaNNaM mAremo, eyaM cilAyaeNa vavaroviyaM susumaM khAmo, evaM AhAritA puttimaMsaM / evaM sAhUNavi AhAro puttimaMsovamo kAraNio, teNa AhAreNa NayaraM gayA, puNaravi bhogANamAbhAgI jAyA, evaM sAhUvi NiSANasuhassa AbhAgI bhavati / sovi cilAyao 1 rAjagRhe cano nAma sArthavAhaH, tasya duhitA susumA dArikA, tantra brajAmaH, dhanaM yuSmAkaM suMsumA mama, avasvApinIM dayA'tigataH, nAma sAthayitvA dhanaH saha putrairAdharSitaH, te'pi sadgRhaM pravizya dhanaM peTI ca gRhItvA pradhAvitAH ghanena nagaragulikAH zabditAH mama duhitaraM nivarttayata, dravyaM yuSmAkaM, caurA bhannAH, . loko dhanaM gRhItvA nivRttaH itaraH saha putraiAtasya pRSThato lakhilAto'pi dArikAM gRhItvA nazyati yadA cilAto na zaknoti suMsumAM vodum ime'pi AsIbhUtAH, tadA suMsumAyAH zIrSa gRhItvA prasthitaH itare ghATitA nivRtAH, kSudhA ca paritApyante tadA ghanaH putrAn bhaNati mAM mArayitvA khAdata, tadA brajata nagaraM, te necchanti, jyeSTho bhagati mAM khAdata, evaM yAvahaH, tadA pitA teSAM bhaNati mA anyo'nyaM mArayAva ( mImarAma ), enAM cilAtena vyaparopitAM suMsumAM khAdAmaH evamazahArya putrImAMsam / evaM sAdhUnAmapyAhAraH putrImAMsopamaH kAraNikaH, tenAhAreNa nagaraM gatAH punarapi bhogAnAmAbhAgino jAtAH, evaM sAdhavo'pi nirvANasukhAnAmA bhAgino bhavanti / so'pi cichAtaH For Fasten crayo pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~302~
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [871], bhASyaM [151...] Avazyaka // 371 // prata sUtrAMka sIseNa gahieNaM disAmUDho jAo, jAva eNaM sAhuM pAsai AyAvitaM, ta bhaNai-samAseNa dhammaM kahehi, mA evaM ceva tumbhavihAribhadrIsIsa pADemi, teNa bhaNiyaM-uvasamaviveyasaMvara, so eyANi payANi gahAya egate ciMtiumAraddho-uvasamo kAyavo kohA-mAyavatiH INaM, ahaM ca kuddhao, vivego dhaNasayaNassa kAyabo, taM sIsaM asiM ca pADei, saMvaro-iMdiyasaMvaro noiMdiyasaMvaro ya, evaM vibhAgaH1 jhAyai jAva lohiyagaMdheNa kIDigAo khAiumAraddhAo, so tAhiM jahA cAliNI tahA kao, jAva pAyacchirAhiM jaav| sIsakaroDI tAva gayAo, tahavi Na jhANAo caliotti // tathA cAmumevArtha pratipipAdayiSurAhajo tihi paehi samma samabhigao saMjamaM samArUDho / uvasamaviveyasaMvaracilAyaputtaM NamaMsAmi // 872 // / vyAkhyA yasvibhiH padaiH samyaktvaM 'samabhigataH' prAptaH, tathA saMyama samArUDhaH, kAni padAni ? upazamavivekasaMvarAH upazamaH-krodhAdinigrahaH, vivekaH-svajanasuvarNAdityAgaH, saMvara-indriyanoindriyaguptiriti, tamitthambhUtamupazamavivekasaMvaracilAtaputraM namasye, upazamAdiguNAnanyatvAcilAtaputra evopazamavivekasaMvara iti, sa cAsau cilAtaputrazceti samAnAdhikaraNa iti gAthArthaH / / 872 // anukrama // 371 // zIrSa gRhIte (gRhItazIrSaH) diGmUDho jAtaH, yAbadekaM sAdhu pazyati AtApayantaM, saM bhaNati-samAsena dharma kathaya, maivameva tavApi zIrSa pIpata, | tena bhaNitam-upazamavikasaMvara, sa etAni padAni gRhItvA ekAnte cintitumArabdhaH-upazamaH kartavyaH krodhAdInAm, mahaM ca kukhaH, viveko dhanakhajanasya kartavyaH tat zIrSamasi ca pAtayati, saMvara indriyasaMvaro moindriyasaMvaraca, evaM SAyati yAvadudhiragandhena kITikAH khAditumArabdhAH, sa vAbhiryathA cAlanI tathA kRtaH, yAvat pAdazirAto yAvat zIrSakaroTikA tAcagatAH, tathApi na dhyAnAcalita iti / 44 AMERAama pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~303~
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [872], bhASyaM [151...] (40) ahisariyA pAehiM soNiyagaMdheNa jassa kiiddiio| khAyaMti uttamaMga taM dukarakArayaM vaMde // 873 // vyAkhyA-abhistAH padyAM zoNitagandhena yasya kITikA avicalitAdhyavasAyasya bhakSayantyuttamAGga, padyAM zirAvidhagatA ityarthaH, taM duSkarakArakaM vande iti gAthArthaH // 873 // pIro cilAyaputto mayaiMgaliyAhiM cAliNivva ko| so tahavi khajamANo paDivaNNo uttama ahaM // 874|| | vyAkhyA-dhIraH sattvasampannazcilAtIputraH 'mUtiMgaliyAhiM' kITikAbhirbhakSyamANazcAlanIva kRto yA, tathApi khAdyamAnaH pratipanna uttamamartha, zubhapariNAmAparityAgAditi hRdayam / aDDAijehiM rAidiehiM pattaM cilAipuseNaM / deviMdAmarabhavaNaM accharagaNasaMkulaM rammaM // 875 // vyAkhyA-arddhatRtIya rAtrindivaiH prAptaM cilAtIputreNa devendrasyeva amarabhavanaM devendrAmarabhavanam , apsarogaNasaGkulaM ramyamiti gAthArthaH // 875 // dvAraM // saMkSepadvAramadhunA sayasAhassA gaMdhA sahassa paMca ya divaDDamegaM ca / ThaviyA egasiloe saMkheco esa NAyabco / / 876 // vyAkhyA-cattAri risI gaMthe satasAhasse kAuMjiyasattuM rAyANamuvatthiyA, amha satthANi suNehi tumaM paMcamo logapAlo, teNa bhaNiyaM-kettiya !, te bhaNati-sayasAhassiyAo saMdhiyAo cattAri, bhaNai-mama rajaM sIyai, evaM addhaddhaM osaraMtaM T R catvAra RSayo pradhAna pAtasAhasAna kratvA jitakAcurAjAnamupasthitAH, asmAkaM pAstrANi zUNa va panamo lokapAlaH, tena bhaNitam-kiyat / / VI bhaNanti-pAtasAhasikA saMhitAbatasaH, bhaNati-mama rAjyaM sIdati, evamardhAdhamapasarat * gAthAhadayam.pra. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~304~
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [876], bhASyaM [151...] (40) Avazyaka- // 372 // T, , Tshts bl jAvakako silogo Thio, taMpi na suNai, tAhe cauhivi NiyamatapadarisaNasahito silogo kao, sa cAyam-'jINe hAribhadrI bhojanamAtreyaH, kapilaH prANinAM dayA / bRhaspatiravizvAsaH paJcAlaH strISu mArdavam // 1 // Atreya evamAha-jIrNe bhoja-81 vibhAgaH1 janamAsevanIyamArogyArthineti, evaM pratyekaM yojanA kAryA, evaM sAmAyikamapi caturdazapUrvArthasaMkSepo vartata iti // dvAram // adhunA'navadyadvAraM, tatrA''khyAnakam-vasaMtapure nagare jiyasattU rAyA dhAriNI devI tesiM putto dhammaruI, so ya rAyA thero tAva so pavaiukAmo dhammaruissa raja dAumicchai, so mAuM pucchai-kIsa tAo rajja paricayai ?, sA bhaNai-saMsAra, baddhaNaM, so bhaNai-mamavi na karja, saha piyareNa tAvaso jAo, tattha amAvasA hohititti gaMDao ugghosei-Asame kallaM | amAvasA hohiti to puSphaphalANa saMgahaM kareha, kalaM Na vaTTai chiMdiuM, dhammaruI ciMtei-jai sabakAlaM Na chijeja to suMdaraM hojA / aNNayA sAhU amAvAsAe tAvasAsamassa adUreNa voleMti, te dhammaruI picchiUNa bhaNai-bhagavaM ! kiM 72 // yAvadekaikaH zlokaH sthitaH, tamapi na zRNoti, tadA caturbhirapi nijamatapradarzanasahitaH zlokaH kutaH / 2 vasantapure nagare jitazacU rAjA, dhAraNI devI, tayoH putro dharmaruciA, sa ca rAjA sthavirastAvatsa prabajitukAmo dharmazcaye rAjyaM dAtumicchati, sa mAtaraM pRcchati-kutastAto rAjya parityajati ?, sA bhaNatisaMsAravardhana, sa bhaNati-mamApi na kArya, saha pitrA tApaso jAtaH, tabAmAvasyA bhaviSyatIti maruka udUghoSayati-Azrame kalyemAvAsyA bhaviSyati tataH puSpaphalAnA saMgrahaM kuruSa, kalye vasate , dharmacizcintayati--yadi sarvakAlaM na chiyeta tadA sundaraM bhavet / anyadA sAdhavomAvAsyAyAM tApasAzrama| syAreNa vyatimanamti, sAm dharmarUciH prekSya maNati-bhagavantaH! kiM -96-996 JAIMERENT pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~305~
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -], mUlaM -/gAthA-], niyukti: [876], bhASyaM [151...] tujha aNNAuTTI Natthi to aDarSi jAha, te bhaNati-amhaM jAvajjIvAe aNAuTTI, so saMbhaMto ciMteumAraddho, sAhravi gayA, jAI saMbhariyA, patteyabuddho jAo // amumevArthamabhidhitsurAhasoUNa aNAuhi aNabhIo vajiUNa aNagaM tu / aNavajaya uvagao dhammaruI NAma aNagAro / / 877 // | vyAkhyA-'zrutvA' AkarNya, AkuTTanam AkuddizchedanaM hiMsetyarthaH, na AkuTTiH-anAkuTTistAM sarvakAlikImAkarNya, 'aNabhItaH' 'aNa raNa' iti daNDakadhAtuH, aNati-gacchati tAsu tAsu jIvo yoniSvanenetyaNa-pApaM taddhItaH, varjayitvA'NaM tu-parityajya sAvadyayogam 'aNavajayaM uvagao'tti varjanIyaH varmaH aNasya vardhyaH aNavaya'stabhAvastAmaNavarNyatAmupagataH sAdhuH saMvRtta ityarthaH, dharmaruci mAnagAra iti gAthArthaH // 877 // dvAraM // sAmprataM parijJAdvArAvayavArthaH pratipAdyata iti, tatra kathAnakaM prAguktam , idAnIM gAthocyate parijANiUNa jIve ajIve jANaNApariNAe / sAvajajogakaraNaM parijANai so ilaaputto|| 878 // vyAkhyA-parijJAya jIvAnajIvAMzca 'jANaNApariNNAe' tti jJaparijJayA 'sAvadyayogakaraNaM' sAvadyayogakriyAM parijANaI' tti pratyAkhyAnaparijJayA sa ilAputra iti gAthArthaH // 878 // dvAraM // pratyAkhyAnadvAraM, tatra kathAnakam-tetailipuraNayare kaNagaraho rAyA, paumAvaI devI, rAyA bhogalolo jAte 2 putte viyaMgei, tetalisuo amacco, kalAo yuSmAkamanAkuhirmAsti ?, tato'TavIM yAtha, te bhaNanti-asmAkaM yAvajjIvamanAkuTTI, sa saMbhrAntacintapitumArabdhaH, sAdhavo'pi gatAH, jAti / sAtA, pratyekayuddho jAtaH / 2 tetamIpure nagare kanakaradho rAmA, padmAvatI devI, rAjA bhogakolupaH jAtAna jAtAn putrAn baGgapati, tetalIsuto'mAtyA, kaLAdaH JAMERA ama pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~306~
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [878], bhASyaM [151...] hAribhadrI Avazyaka- siyAraseTThI, tassa dhUyA poTilA AgAsatalage dihA, maggiyA, laddhA ya, amacco ya egate paumAvaIya bhaNNA-erga kahavi / kumAraM sArakkhaha to tava ya mama ya bhikkhAbhAyaNaM bhavissaitti, mama uyare putto, evaM rahassagayaM sAravemo, saMpattI ya | yavRttiH // 373 // poTTilA devI ya samaM ceva pasUyA, poTTilAe dAriyA devIe diNNA, kumAro poTTilAe, so saMvai, kalAo ya geNhai / vibhAga:1 aNNayA poTTilA aNihA jAyA, NAmamaviNa geNDai, aNNayA padhaiyAo pucchaha-asthi kiMci jANaha, jeNaM ahaM piyA hojA, tAo bhaNaMti-Na baTTai eyaM kahe, dhammo kahio, saMvegamAvaNNA, Apucchai-pavayAmi, bhaNai-jai saMbohesi. tAe paDissuyaM, sAmaNNaM kAuM devalogaM gayA / so rAyA mao, tAhe paurassa dasei kumAra, rahassaM ca bhiMdai, tAhe soDa bhisitto, kumAraM mAyA bhaNai-tetalisuyassa suhu baDejAhi, tassa pahAveNa saMsi rAyA jAo, tassa NAmaM kaNagajhao, hatAhe sabaDhANesu amacco Thavio, devo taM bohei,Na saMbujjhai, tAhe rAyANagaM vipariNAmei, jao jao ThAi tao tao CRORDERCORN // 37 // puSyakAraH zreSThI, tasya duhitA pohilAkAzatale raSTA, mArgitA, labdhAca, amAtyazcaikAnte padmAvatyA maNyate-eka kathamapi kumAraM saMrakSaya tadA tava mama va bhikSAbhAjanaM bhaviSyatIti, mamodare punaH, enaM rahasyagataM sArayAmaH, samApanyA, pohilA devI ca samameva prasUte, pohilAyA dArikA devyai dattA, kumAraH pohilAye, sa saMvardhate, kalAna gRhAti / bhanyadA pohilA'niSTA jAtA, nAmApi na gRhAti, bhanyadA prabajitAH pRcchati-asti kizivAnIga benAI priyA bhaveyaM, tA bhaNanti-na vartate etaskavayituM, dharmaH kathitaH, saMvegamApanA, bAcchatti-pravrajAmi, bhaNati-yadi saMbodhayasi, tayA pratizrutaM, bAmaNyaM kRtvA | devalokaM gatA / sa rAjA mataH, tadA paurebhyo darzayati kumAra, rahasyaM ca bhinatti, tadA so'bhiSiktaH, kumAraM mAtA bhaNati-tetalIsute suSTa vayAH , tasya prabhAveNa svamasi rAjA AtA, tasya nAma kanakadhvajaH, tadA sarvasthAneSvamAtyaH sthApitaH, devarsa bodhayati, na saMyudhyate, tadA rAjAnaM vipariNamayati, yato patastiSThati, tatastato rAjA JanEairatna andionary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~307~
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) yy sUtrAMka [-] anukrama [-] [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [- /gAthA -], niryuktiH [878 ], bhASyaM [ 151...] rAyA pairaMmuho ThAi, bhIo gharamAgao, so'vi pariyaNo NADhAi, suhutaraM bhIo, tAI tAlapuDaM visaM khAi, Na marai, kaMko asI khaMdhe Nisio, Na chiMdai, ubbaMdhai, rajju chiMdara, pAhANaM galae baMdhittA atthAhaM pANiyaM paviThTho, tatthavi thAho jAo, tAhe taNakUDe agiMga kAuM paviDo, tatthavi Na Dajjhai, tAhe NayarAo NimphiDai jAva piTThao hatthI dhADei, purao pavAtakhaDDA, duhao acakkhuphAse majjhe sarANi pataMti, tattha Thio, tAhe bhaNai hA poTTile sAvige 2 jai NitthArejjA, Auso poTTile ! kao vayAmo ?, te AlAvage bhaNai jahA tetaliNAte, tAhe sA bhaNai-bhIyassa khalu bho pavajjA, AlAvagA, taM daddaNa saMbuddho bhaNai-rAyANaM uvasAmehi, mA bhaNihiti-ruDo pavaio, tAhe sAhariyaM jAva samaMtato maggijjai, raNNo kahiyaM-saha mAyAe Niggao, khAmettA pavesio, nikkhamaNasibiyAe pINio, pavaio, teNa daDhaM AvaigahieNAdi paJcakkhANe samayA kayA // atra gAthA 1 parAGmukhastiSThati bhIto gRhamAgataH so'pi parijano nAdriyate suSTutaraM bhItaH, tadA tALapuraM viSaM khAdati, na mriyate kaGgo'liH skandhe vAhitaH na chinatti, ujJAti, rajjUM chinatti, pASANAn gale baDhvA'stAce pAnIye praviSTaH, tatrApi sAdho jAtaH, tadA tRNakUTe'gniM kRtvA praviSTaH, tatrApi na dadyate, tadA nagarAnirgacchati yAvatpRSThato istrI ghATayati, purataH prapAtagata ubhayato'cakSuH sparzo madhye zarAH patanti tatra sthitaH, tadA bhagati -hA poTTile Abike ! 2 yadi nistAraviSyati, AyuSmati ! poTTale kuto vrajAmaH ?, tAmAlApakAn bhaNati yathA tetalijJAte, tadA sA bhaNati mItasya khalu bhoH pravrajyA, AlApakAH, taM dRDDA saMbuddho bhaNati rAjAnamupazamaya mA zrIbhaNata ruSTaH pravrajitaH sadA saMhRtaM yAvatsamantato mAmyete, rAjJaH kathitaM, saha mAtrA nirgataH, kSamayitvA pravezitaH, niSkramaNa zibikayA nirgataH, prAjitaH tena mAhItenApi pratyAkhyAne samatA kRtA / For Past Use Only incibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~308~
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [879], bhASyaM [151...] Avazyaka hAribha sUtrasvarUpaM vi01 drIyA // 37 // paJcakkhe dahaNaM jIvAjIve ya puNNapAvaM ca / pacakkhAyA jogA sAvajA tetalimueNaM / / 879 // vyAkhyA-pratyakSAniva dRSTvA devasaMdarzanena, kAn ?-jIvAjIvAn puNyapApaM ca pratyAkhyAtA yogAH sAvadhAstetalisute- |neti gAthArthaH // 879 / / gataM niruktidvAraM, samAptA copodUdhAtaniyuktiriti / | atha sUtrasparzikaniyuktyavasaraH, sA ca prAptAvasarA'pi nocyate, yasmAdasati sUtre kasyAsAviti, tatazca sUtrAnugame vakSyAmaH / Aha-yadyevaM kimiti tasyAH khalvihopanyAsaH, ucyate, niyuktimAtrasAmAnyAt, evaM sUtrAnugamo'pyavasaraprApta eva, tatra ca sUtramuccAraNIya, tacca kimbhUtaM , tatra lakSaNagAthA apparagaMthamahatthaM battIsAdosavirahiyaM ca / lakkhaNajuttaM suttaM aDahi ya guNehi uvaveyaM // 880 // byAkhyA-alpagrandhaM ca mahArthaM ceti vigrahaH, 'utpAdavyayadhrauvyayuktaM sadi' tyAdivat, adhikRtasAmAyikasUtravadvA, dvAtriMzadoSavirahitaM yacca, ka ete dvAtriMzaddopAH!, ucyantealiyamuvaghAyajeNayaM nirasthayamavayaM chela duhilaM / nissAramadhiryamUNaM purNarutaM vAhayamajuttaM // 881 // kamabhiSNavaNa bhiNNaM vibhattibhinnaM ca liMga bhinnaM c|annbhihiympymev ya sabhIvahINaM hiyaM ca // 882 // kAlajaticchavidosA samayaviruddhaM ca vayaNamittaM ca / atthAvatIdoso ya hoi asamAMsadoso y||883|| urvamArUvaMgadosA'nidesa' padadhasaMghidoso ya / ee u suttadosA battIsaM hoMti NAyabvA // 884 // vyAkhyA-tatra 'anRtam' abhUtodbhAvanaM bhUtanihavazca, abhUtodbhAvana-pradhAna kAraNamityAdi, bhUtanihavaH nAstyAtme // 37 // IDI pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: atra sUtrasparzika-niyukti: prastuyate, sAmAyikasya 32 doSAnAm kathanaM ~309~
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [884], bhASyaM [151...] tyAdi 1, 'upaghAtajanaka' sattvopaghAtajanakaM, yathA vedavihitA hiMsA dharmAyetyAdi 2, varNakramanirdezavat nirarthakamArAdesA|| divat , Ara At es ityete AdezAH, eteSu varNAnAM kramanidarzanamAtra vidyate, na punarabhidheyatayA kazcidarthaH pratIyate, ityevaMbhUtaM nirarthakamabhidhIyate, DityAdivadvA 3, paurvAparyAyogAdapratisambandhArthamapArthakaM, tathA daza dADimAni paDapUpAH kuNDamajAjina palalapiNDaH tvara kITike ! dizamudIcI, sparzanakasya pitA pratisIna ityAdi 4, vacanavighAto'rthavikalpopapattyA chalaM vAkchalAdi, yathA navakambalo devadatta ityAdi 5, drohasvabhAvaM duhilaM, yathA-'yasya buddhirna lipyeta, hatvA sarpamidaM jagat / AkAzamiva paGkena, nAsau pApena yujyate // 1 // kaluSaM vA duhilaM, yena puNyapApayoH samatA's|pAdyate, yathA-'etAvAneva loko'yaM, yAvAnindriyagocaraH' ityAdi , 'niHsAraM' pariphalgu vedavacanavat 7, varNAdibhirabhyadhikam-adhika 8, taireva hInam-unam 9, athavA hetUdAharaNAdhikamadhikaM, yathA'nityaH zabdoH kRtakatvaprayatnAnantarIyakatvAbhyAM ghaTapaTavadityAdi, etAbhyAmeva hInam-UnaM yathA-anityaH zabdo ghaTavat anityaH zabdaH kRtakatvAdityAdi 8-9, zabdArthayoH punarvacanaM punaruktam anyatrAnuvAdAt , arthAdApannasya svazabdena punarvacanaM, tatra zabdapunaruktam-indra | indra iti, arthapunaruktam-indraH zakra iti, arthAdApannasya svazabdena punarvacanaM, yathA-pIno devadatto divA na bhule dhala-18 vAn paTvindriyazca, arthAdApannaM rAtrau bhuta iti, tatra yo brUyAt-divA na bhuGkte rAtrI bhuta iti sa punarutamAha 10,16 'vyAhata' yatra pUrveNa para vihanyate, yathA-'karma cAsti phalaM cAsti, kartA nAsti ca karmaNA' mityAdi 11, 'ayuktam / anupapattikSama, yathA-'teSAM kaTataTabhraSTaigajAnAM madabindubhiH / prAvartata nadI ghorA, hastyazvarathavAhinI // 1 // ityAdi | T JABERatiny pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~310~
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [884], bhASyaM [151...] (40) Avazyaka- hAribhadrIyA 12, 'kramabhinnaM yatra yathAsaGkhyamanudezo na kriyate, yathA 'sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrANAmarthAH sparzarasagandhavarNazandA sUtrasvarUpaM iti vaktavye sparzarUpazabdagandharasA iti brUyAt ityAdi 13, 'vacanabhinnaM' vacanavyatyayaH, yathA vRkSAvetau puSpitAH vi01 ityAdi 14, vibhaktibhinnaM vibhaktivyatyayaH, yatheSa vRkSa iti vaktavye eSa vRkSamityAha 15, liGgAbhinnaM liGgavyatyayaH, yatheyaM strIti vaktavye'yaM strItyAha 16, 'anabhihitam' anupadiSTaM svasiddhAnte, yathA saptamaH padArtho dazamaM dravyaM vA vaizepikasya, pradhAnapuruSAbhyAmabhyadhika sAkSyasya, catuHsatyAtirikta zAkyasyetyAdi 17, apadaM padyavidhI padye vidhAtavye'nyacchando'bhidhAnaM, yathA''ryApade vaitAlIyapadAbhidhAnaM 18, 'svabhAvahIna' yadvastunaH svabhAvato'nyathAvacanaM, yathA zIto'gnirmUrtimadAkAzamityAdi 19, 'vyavahitam' antarhitaM, yatra prakRtamutsRjyAprakRtaM vyAsato'bhidhAya punaH prakRtamabhidhIyate, yathA hetukathanamadhikRtya suptiGantapadalakSaNaprapazcamarthazAstraM vA'bhidhAya punarhetuvacanamityAdi 20, kAladoSaH atItAdikAlavyatyayaH, yathA rAmo vanaM prAvizaditi vaktavye vizatItyAha 21, yatidoSaH-asthAnavicchedaH tadakaraNaM vA, |22, 'chaviH alaGkAravizeSastena zUnyamiti 23, 'samayaviruddhaM ca' svasiddhAntaviruddhaM yathA sAjhyasyAsat kAraNe kArya sad | vaizeSikasyetyAdi 24, vacanamA nirhetukaM yatheSTabhUdeze lokamadhyAbhidhAnavat 25, 'ardhApattidoSa' yatrArthAdaniSTApattiH, yathA 'brAhmaNo na hantavya' iti, arthAdabrAhmaNaghAtApattiH 26, 'asamAsadoSaH samAsabyatyayaH, yatra vA samAsavidhau M // 375 // satyasamAsavacanaM, yathA rAjapuruSo'yamityatra tatpuruSa samAse karttavye vizeSaNasamAsakaraNaM bahuvrIhisamAsakaraNaM yadivA asamAsakaraNaM rAjJaH puruSo'yamityAdi 27, 'upamAdoSaH' hInAdhikopamAnAbhidhAnaM, yathA meruH sarSapopamaH, sarpapo| pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~311
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [-/gAthA-], niyukti: [884], bhASyaM [151...] CAREERS merusamo binduH samudropabha ityAdi 28, rUpakadoSaH svarUpAvayavavyatyayaH, yathA parvatarUpAvayavAnAM parvatenAnabhidhAnaM, samudrAva-8 nayavAnAM cAbhidhAnamityAdi 29, 'anirdezadoSaH' yatroddezyapadAnAmekavAkyabhAvo na kriyate, yatheha devadattaH sthA lyAmodanaM pacatIti vaktavye pacatizabdAnabhidhAnaM 30, 'padArthadoSaH' yatra vastuparyAyavAcinaH padasyArthAntaraparikalpanAss-12 zrIyate, yatheha dravyaparyAyavAcinAM sattAdInAM dravyAdarthAntaraparikalpanamulUkasya 31, 'sandhidoSaH' vizliSTasaMhitatvaM vyatyayo veti 32 / ebhirvimuktaM dvAtriMzaddoSarahitaM lakSaNayuktaM sUtraM taditi vAkyazeSaH, dvAtriMzaddoSarahitaM yacca' iti vacanAttacchandanirdezo gamyate // aSTAbhizca guNairupetaM yat talakSaNayuktamiti vartate, te ceme guNAH nihosa" sAraMvantaM ca heu samalaMkiyaM / urvaNIyaM soyAraM ca miya" mahurameva y||885 // vyAkhyA-nirdoSa' doSamuktaM 'sAravat' bahuparyAya, gozabdavatsAmAyikavaddhA, anvayavyatirekalakSaNA hetavastadyuktam || 'ala kRtam' upamAdibhirupetam, 'upanItam' upanayopasaMhRtaM, 'sopacAram' agrAmyAbhidhAna, 'mitaM' varNAdiniyatapa-1 |rimANa, 'madhura' zravaNamanoharam / athavA'nye sUtraguNAH appakkharamasaMdira sauravaM vissaomuhaM / atyobhamaNarvajaM ca muttaM savaNNubhAsiyaM // 886 // vyAkhyA-'alpAkSara' mitAkSaraM, sAmAyikAbhidhAnavat , 'asaMdigdhaM saindhavazabdavallavaNaghoTakAdyanekArthasaMzayakAri na bhavati, 'sAravat' bahuparyAya, 'vizvatomukham' anekamukhaM pratisUtramanuyogacatuSTayAbhidhAnAt , pratimukhamanekArthAbhidhAyakaM vA sAravat, 'astobhaka' vaihihakArAdipadacchidrapUraNastobhakazUnyaM, stobhakAH-nipAtAH, 'anavadyam' agA, na T JAMERING pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~312~
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"-mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [886], bhASyaM [151...] sUtrasvarUpa vi.1 prata sUtrAMka Avazyaka-II hiMsAbhidhAyaka-paTU zatAni niyujyante, pazUnAM madhyame'hani / azvamedhasya vacanAnyUnAni pazubhitribhiH // 1 // ityA-1 hAribha- divacanavat , evaMbhUtaM sUtraM sarvajJabhASitamiti / tatazca sUtrAnugamAt sUtre'nugate'navadyamiti nizcite padakachedAnantaraM drIyA sUtrapadanikSepalakSaNaH sUtrAlApakanyAsaH, tataH sUtrasparzaniyuktizcaramAnuyogadvAravihitA nayAzca bhavanti, samakaM caitdnug||376|| cchatIti, Aha ca bhASyakAra:-"suttaM suttANugamo suttAlAvagakaoya nikkhevo / suttapphAsiyanijattI NayA ya samagaM tu | vaccaMti // 1 // " sUtrAnugamAdInAM cAyaM viSayaH-sapadacchedaM sUtramabhidhAya avasitaprayojano bhavati sUtrAnugamaH, sUtrAlApakanyAso'pi nAmAdinikSepamAtramevAbhidhAya, sUtrasparzaniyuktistu padArthavigrahavicArapratyavasthAnAdhabhidhAyeti, tacca prAyo nagamAdinayamataviSayamiti vastutastadantarbhAvina eva nayA iti, na caitat svamanISikayocyate, yata Aha bhASyakAra:| "hoi kayattho vottuM sapayaccheyaM surya suyANugamo / suttAlAvayanAso nAmAiNNAsaviNiogaM // 1 // suttaphAsiyanijuttiviniogo sesao payatthAI / pAyaM so ciya negamaNayAimayagoyaro hoi // 2 // " Aha-yadyevamutkamato nikSepadvAre kimiti sUtrAlApakanyAso'bhihita ?, ucyate, nikSepasAmAnyAlAghavArthamityalaM prasaGgena / evaM| vineyajanAnugrahAyAnugamAdInAM prasaGgato viSayavibhAgaH pradarzitaH, adhunA prakRtaM prastumaH, tatra sUtraM sUtrAnugame satyuccAraNIyaM, tacca paJcanamaskArapUrvaka tasyAzeSazrutaskandhAntargatatvAt, ato'sAveva sUtrAdau vyAkhyeyaH, sarvasUtrAditvAt , sarvasammatasUtrAdivat , sUtrAditvaM cAsya sUtrAdau vyAkhyAyamAnatvAt , niyuktikRtopanyastatvAd, anye tu vyAcakSate maGgalatvAdevAyaM sUtrAdau vyAkhyAyata iti, tathAhi-trividhaM maGgalam-Adau madhye'vasAne ca, tatrA''dimaGgalArtha nandI anukrama [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: mU. (1) namo arihaMtANaM, namo siddhANaM, namo AyariyANaM, namo uvajjhAyANaM, namo loe savvasAhUNaM eso paMca namukkAro, savva pAvappaNAsaNo, maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havar3a maMgalaM ...mUlasUtra - (1) "namaskAra sUtra" hamane pUjyapAda AcArya sAgarAnaMdasUrIzvarajI saMpAdita "AgamamaMjuSA" pRSTha-1205 ke AdhAra se yahAM likhA hai| ~313~
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [886], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka vyAkhyAtA, madhyamaGgalArtha tu tIrthakarAdiguNAbhidhAyakaH 'tirthakareM' ityAdi gAthAsamUhaH, namaskArastvavasAnamaGgalArtha iti, etaccAyukta, zAstrasyAparisamAptatvAdavasAnatvAnupapatteH, na cA''dimaGgalatvamapyasya yujyate, tasya kRtatvAt , kRtakaraNe cAnavasthAprasaGgAt , alaM pA parabuddhimAndyapradazenena, naiSa satAM nyAyaH, sarvathA guruvacanAd yathA'vadhArita tattvArthameva pratipAdayAmaH / sUtrAdizca namaskAraH, atastameva prAg vyAkhyAya sUtraM vyAkhyAsyAmaH, sa cotpattyAdhanuyogadvArAnusArato vyAkhyeyaH, tatra namaskAraniyuktiprastAvinImimAmAha gAthAM niyuktikAraH utpattI (1) nikkhevo (2) payaM (3) payattho (4) parUvaNA (5) vatthu (6) / akheca (7) pasiddhi (8) kamo (9)paoyaNaphalaM nmokaaro|| 887 // vyAkhyA-utpAdanam utpattiH, prasUtiH utmAda ityarthaH, so'sya namaskArasya nayAnusAratazcintyaH, tathA nikSepaNa nikSepo gyAsa ityarthaH, sa cAsya kAryaH, padyate'neneti padaM tacca nAbhikAdi, taccAsya vAcyaM, tathA 'padArthaH' padasyArthaH4 padArthaH, sa ca vAcyA, tasya ca nirdezaH sadAdyanuyogadvAraviSayatvAta, prakarSeNa rUpaNA-prarUpaNA kAryeti, vasantyasmin guNA iti vastu tadaha vAcyam, AkSepaNam AkSepaH AzaGketyarthaH, sA ca kAryA, prasiddhiH tatparihArarUpA vAcyeti, kramaH ahaMdAdirabhidheyaH, 'prayojanaM tadviSayameva, athavA yena prayuktaH pravartate tatprayojanam-apavargAkhyaM, tathA 'phala' tacca kiyA-18 |'nantarabhAvi svargAdikam, anye tu vyatyayena prayojanaphalayorarthapratipAdayanti, namaskAraH(9500 granthAgraM ) khalvebhidvArazcintya iti gAthAsamudAyArthaH // 887 // 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyamAzcityotpattidvAranirUpaNAyA''ha niyuktikAra: anukrama JAMEauraton HOMeroo pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: atra namaskAra niyukti: prastuyate ~314~
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] upapannA'Nuppanno ittha nayA''inigamassa'Nuppanno / sesANaM uppanno jar3a kasto ?, tivihasAmittA // 888 // byAkhyA--utpannazcAMsAvanutpannazca sa iti samAnAdhikaraNaH tena na viziSTenAnaJ ( pA-2-1-6 ) kRtAkRtAdiva - yAdutpannAnutpanna, syAdvAdina evaM evaMprakAraH samAso yujyate, nAnyasyaikAntavAdinaH, ekatraikadA parasparaviruddhadharmAnabhyupagamAt, Aha-- syAdvAdino'pi kathamekatraikadA parasparaviruddhadharmAdhyAsa iti, ucyate, 'ettha Naya'tti atra nayAH pravartante, te ca naigamAdayaH sapta, naigamo'pi dvibhedaH - sarvasaGgrAhI dezasaGgrAhI ca, tatrAdinaigamasya sAmAnyamAtrAvalambitvAt tasya cotpAdavyayarahitatvAnnamaskArasyApi tadantargatatvAdanutpannaH, 'sesANaM uppaNNo tti zeSAH- vizeSagrAhiNasteSAM zeSANAM vizepagrAhitvAt tasya cotpAdavyayavattvAt utpAdavyayazUnyasya vAndhyeyAdivadavastutvAt namaskArasya ca vastutvAdutpanna iti, Aha- zeSAH saGgrahAdayaH, saGgrahasya ca vizeSagrAhitvaM nAstIti, ucyate, tasyAdinaigama evAntarbhAvAnna doSa iti, ata: zeSANAmutpannaH, 'jai katto 'tti yadyutpannaH kutaH iti, Aha- 'tiviha- sAmittA' trividhaM ca tat svAmitvaM ceti samAsaH, tasmAtrividhasvAmitvAt-trividhasvAmibhAvAt trividhakAraNAdityarthaH / Aha-evamapyekatraikadA parasparaviruddhadharmAdhyAsadoSastadavastha eva, na, azeSavastuna eva tattvataH sAmAnyavizeSAtmakatvAt, sAmAnyadharmaiH sattvAdibhiranutpAdAd vizeSadharmaiH saMsthAnAnupUrvyAdibhirutpAdAd, vijRmbhitaM cAtra bhASyakRtA tattu nocyate granthavistarabhayAd, gamanikAmAtramevaitaditi gAthArthaH 888 yaduktaM- 'trividhasvAmitvAditi, tat trividhasvAmitvamupadarzayannAha - samuTThANa 1 vAghaNA 2 laDio 3 paDhame nayattie tivihaM / ujjusuya paDhamavajraM sesanayA laddhimicchati // 889 // Avazyaka hAribha // 377 // [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [888], bhASyaM [ 151...] Educatuntmantional For Printe namaskAra0 vi0 1 ~ 315~ // 377 // incibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [889], bhASyaM [151...] CCC prata sUtrAMka vyAkhyA-samutthAnato vAcanAto labdhitazca namaskAraH samutpadyata iti vAkyazeSaH, samyak saGgataM prazastaM votthAna samutthAnaM tannimittaM namaskArasya, kasya samutthAnam, anyasyAzrutatvAttadAdhArabhUtatvAt pratyAsannatvAd dehasyaiva gRhyate iti, yuktaM ca dehasamutthAnaM namaskArakAraNaM, tadbhAvabhAvitvAnyathA'nupapatteriti, ataH samutthAnataH 1, vAcana vAcanA-parataH | zravaNam adhigama upadeza ityanarthAntaraM, sA ca namaskArakAraNaM, tadbhAvabhAvitvAdeveti, ato vAcanAtaH 2, labdhiH -tadAvaraNakarmakSayopazamalakSaNA, sA ca kAraNaM, tadbhAvabhAvitvAdeva, ato labdhitazca 3, padAntaprayuktazcazabdo nayApekSayA trayANAmapi prAdhAnyakhyApanArthaH / ata evAha-paDhame Nayattie tiviha'ti prathame nayatrika'zuddhanegamasAhavyavahArAkhye vicAyeM samutthAnAdi trividhaM namaskArakAraNamiti, Aha-prathame nayatrike'zuddhanagamasanahI kathaM trividhaM kAraNamicchataH, tayoH sAmAnyamAtrAvalambitvAda, ucyate, 'Adinegamassa'Nuppanna' ityatreva prathamAnayatrikAt tayorutkalitatvAnna doSaH, 'ujjusuyapaDhamavajaMti' RjusUtraH prathamavarja-samutthAnAkhyakAraNazUnyaM kAraNadvayamevecchati, samutthAnasya vyabhicAritvAt, tadbhAve'pi vAcanAlabdhizUnyasyAsambhavAta, 'sesa nayA laddhimicchati'tti zeSanayAH-zabdAdayo labdhimeva ekA kAraNamicchanti, vAcanAyA api vyabhicAritvAt, tathAhi-satyAmapi vAcanAyo labdhirahitasya gurukarmaNo'bhavyasya vA naivotpadyate namaskAraH, tasyAM satyAmevotpadyate, tato'sAdhAraNatvAtsava kAraNamiti gAthArthaH // 889 ||dvaarm 1 // idAnIM nikSepaH, sa ca caturdhA-nAmanamaskAraH sthApanAnamaskAraH dravyanamaskAraH bhAvanamaskArazca, nAmasthApane sugame, jJabhavyaza|rIrAtiriktadravyanamaskArAbhidhitsayA''ha anukrama Indorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: dravyanamaskArasya vyAkhyAnaM ~316~
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [890], bhASyaM [151...] prata drIyA 3378 // sUtrAMka Avazyaka- nihAi davva bhAvovauttujaMkuja saMmadihI u|(muuldaar 2) nevAiaM payaM (mU03) davabhAvasaMkoaNapayatyo 890 nArakamara0 hAribha-IN vyAkhyA-nivAdivyanamaskAraH, namaskAranamaskAravatoravyatirekAt, AdizabdAt dravyArthoM vA yo mantradevatA-1 vi01 dyArAdhanAdAviti, estha dabanamokkAre udAharaNaM-vasaMtapure Nayare jiyasattU rAyA, dhAriNIsahio oloyaNaM karei, damaga-4 pAsaNaM, aNukaMpAe naisarisA rAyANotti bhaNai devI, raNNA ANAvio, kayAlaMkAro diNNavatyo tehiM uvaNIo, soya kacchrae gahiellao, bhAsura olaggAvijai, kAlaMtareNa rAyANae se rajaM diNNaM, pecchai daMDabhaDabhoie devyaayynnpuuyaao| karemANe, so ciMtei - ahaM kassa karemi?, raNNo AyayaNaM karemi, teNa deulaM kayaM, tattha raNNo devIe ya paDimA kayA, paDimApavese ANIyANi pucchaMti, sAhai, tuTTho rAyA sakArei, so tirsajhaM accei, paDiyaraNaM, tujheNa rAiNA se sabaDhANagANi diNNANi, annayA rAyA daMDayattAe gao taM sarvateurahANesu ThaveUNaM, tattha ya aMteuriyAo niroha asahamANio taM ceva uvacaraMti, so necchai, tAhe tAo bhattagaM necchaMti, pacchA saNiyaM paviThTho, viTTAlio ya, rAyA Agao, siDhe vinnaasio| annadravyanamaskAre udAharaNam-vasantapure nagare jitazatrU rAjA, dhAraNIsahito'valokana karoti, damakadarzanam , anukampayA nadIsadRzA rAjAna iti bhaNati devI, rAjJA''nItaH, kRtAlaGkAro dattavastrastaH upanItaH, sa ca kacchA gRhItaH, bhAsvaramavalagyate, kAlAntareNa rAjJA tasmai rAjvaM darza, daNDabhaTabhojikAn / // 378 // devatAyatanapUjAH kurvataH prekSate, sa cintayati--AI kasya karomi !, rAjJa ASatanaM karomi, tena devakulaM kRtaM, tantra rAjJo devyAca pratimA kRtA, pratimApraveze AnIte pRcchataH, kathayati, tuSTo rAjA satkArayati, sa trisandhyamarcavati, praticaraNaM, tuSTena rAjJA tasmai sarvasthAnAni dattAni, anyadA rAjA daNDayAtrAya gataH pUtaM sarvezcantaHpurasthAneSu sthApayitvA, tatra cAntaHpuryaH nirodhamasahamAnAstamevopacaranti, sa necchati, tadA tA bhakta necchanti, pazcAt zanaiH praviSTaH, vinaSTazza, | rAjA AgataH, ziSTe vinAzitaH / * nedaM praka anukrama a pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~317
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA - ], niryukti: [ 890 ], bhASyaM [151...] rAyatthANIo titthayaro, aMteuratthANIyA chakAyA, ahavA Na chakAyA kiMtu saMkAdao padA, mA seNiyAdINavi davanamokAro bhavissai, damagatyANiyA sAhU, kacchUlatthANIyaM micchattaM, bhAsuratthANIyaM sammattaM, DaMDo vinivAo saMsAre, | esa davanamokAro / 'bhAvovautta jaM kuja sammaddiDI u' noAgamato bhAvanamaskAraH 'yat kuryAt ' yat karoti zabdakiyAdi samyagdRSTireveti, atra ca nAmAdinikSepANAM yo nayo yaM nikSepamicchati tadetadvizeSAvazyakAdAzaGkAparihArasahitaM vijJeyam, iha tu granthavistarabhayAdalpamativineyajanAnugrahArthaM ca noktamiti // dvAraM // padadvAramadhunA-padyate'neneti padaM, taca paJcadhA - nAmikaM naipAtikam aupasargikam AkhyAtikaM mizraM ceti, tatrAzva iti nAmikaM, khalviti naipAtikaM, parItyaupasargikaM, dhAvatItyAkhyAtikaM, saMyata iti mizra, evaM nAmikAdipaJcaprakArapadasambhave satyAha- 'nevAiyaM payaM' ti nipatatyarhadAdipadAdiparyanteSviti nipAtaH, nipAtAdAgataM tena vA nirvRttaM sa eva vA svArthikapratyayavidhAnAt naipAtikamiti, tatra 'nama' iti naipAtikaM padaM // dvAram // padArthadvAramadhunA-tatra gAthAvayavaH 'devabhAvasaMkoyaNapayattho' tti nama ityetat pUjArthaM 'Nama prahRtve' dhAtuH 'uNAdayo bahula' (pA0 3-3-1) mityasuna, namo'rhadbhayaH, sa ca dravyabhAvasaGkocanalakSaNa iti, tatra dravyasaMkocanaM karaziraH pAdAdisaGkocaH, bhAvasaGkocanaM vizuddhasya manaso niyogaH, dravyabhAvasaGkocanapradhAnaH padArthoM dravyabhAvasaGkocanapadArthaH, zAkapArthivAderAkRtigaNatvAt pradhAnapadalopaH, atra ca bhaGgacatuSTayaM-dravyasaGkoco na bhAvasaGkoca ityekaH, yathA pAlakasya, bhAvasaGkoco na dravyasaGkoca ityanuttaradevAnAM dvitIyaH, dravyabhAvayoH saGkoca iti zAmbasya tRtIyaH, na 1 rAjasthAnIyastIrthakaraH, antaHpurasthAnIyAH paTU kAyAH, athavA na SaT kAyAH kiM tu zaGkAdIni padAni mA zreNikAdInAmapi vyanamaskAro bhUdU, damakazvAnIyAH sAdhavaH, kacchUsthAnIyaM mithyAtvaM bhAkharasyAnIyaM samyaktvaM daNDo vinipAtaH saMsAre, eSa dravyanamaskAraH * yajanAnu0 pra0 For Fans at Use Only Education intamational bray org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~318~
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka hAribha* drIyA // 379 // [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA -], niryukti: [ 890 ], bhASyaM [ 151...] dravyasaGkoco na bhAvasaGkoca iti zUnyaH / iha ca bhAvasaGkocaH pradhAno dravyasaGkoco'pi tacchuddhinimitta iti gAthArthaH / 890 // dvAraM / prarUpaNAdvArapratipAdanAyA''ha duvihA parUvaNA chappayA ya 1 navahA ya 2 chappayA iNamo / kiM 1 kassa 2 keNa va 3 kahiM 4 kiciraM 5 kahaviho va 6 bhave / / 899 / / vyAkhyA- 'dvividhA' dviprakArA prakRSTA-pradhAnA pragatA vA rUpaNA-varNanA prarUpaNeti dvaividhyaM darzayati-paTUpadA ca navadhA ca navaprakArA navapadA cetyarthaH cazabdAt paJcapadA ca tatra 'chappayA iNamo' SaTpadeyaM paTUpadA idAnIM vA, kiM kasya ? kena vA ? kavA ? kiyacciraM ? katividho vA bhavennamaskAra iti gAthAsamudAyArthaH // 891 // tatrA''dyadvArAvayavArthAbhidhitsayA''h kiM? jIvo tappariNao (dA01) putrvapaDivannao u jiivaannN| jIvassa va jIvANa va pahuca paDivajamANaM tu||892 // vyAkhyA -- kiMzabdaH kSepapraznanapuMsaka vyAkaraNeSu, tatreha prazne, ayaM ca prAkRte'liGgaH sarvanAmanapuMsakanirdezaH sarvaliGgaiH saha yathAyogamabhisambadhyate, kiM sAmAyikaM ? ko namaskAraH ?, tatra naigamAdyazuddhanayamattamadhikRtyA jIvAdivyudAsenAhajIvo nAjIvaH, sa ca saGgrahanayApekSayA mA bhUdaviziSTaH skandhaH yathA''hustanmatAvalambinaH-- puruSa evedaM sarvaM yadbhUtaM yacca bhAvyam, utAmRtatvasyezAno yadannenAtirohatI tyAdi, tathA tannayavizeSApekSayaiva mA bhUdavizeSo grAma ityato noskandho nogrAma iti vAkyazeSaH, sarvAstikAyamayaH skandhaH, taddezo jIvaH, sa caikadezatvAt skandho na bhavati, anekaska For PPs Use Only namaskAra0 vi0 1 ~ 319~ // 379 // ibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [892], bhASyaM [151...] (40) prata sUtrAMka ndhApatteH, askandho'pi na bhavati, skandhAbhAvaprasaGgAda, anabhilApyo'pi na bhavati, vastuvizeSatvAta, tasmAnnoskandhaH, skandhaikadeza ityarthaH, skandhadezavizeSArthadyotako nozabdaH, evaM nogrAmo'pi bhAvanIyaH, navaraM grAmaH-caturdazabhUtagrAmasamu-13 dAyaH, yathoktam-"egidiya suhumiyarA sanniyarapaNiMdiyA sabiticaU / pajjattApajattA bhedeNaM codasaggAmA // 1 // " alaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH-sAmAnyenAzuddhanayAnAM jIvastajjJAnalabdhiyukto yogyo vA namaskAraH, zabdAdizuddhanayamataM tvadhidAkratyAha-tapariNao' jIva iti vartate, sa hi namaskArapariNAmapariNata eva namaskAro nApariNata ityrthH| ekatvAnekatva-15 cintAyAM tu naigamasya saGgrahavyavahArAntargatatvAt saGgrahAdibhireva vicAraH, tatra saGgrahasya namaskArajAtimAtrApekSatvAdeko namaskAraH, vyavahArasya vyavahAraparatvAd bahavo namaskArAH, RjusUtrAdInAM vartamAnamAtragrAhitvAd bahava evopayuktAzceti samAsArthaH, vyAsArthoM vizeSAvazyakAdavaseyaH, kimitidvAraM gataM / sAmprataM kasya ? iti dvAram, iha ca prAkpratipannapatipadyamAnakAGgIkaraNato'bhISTamartha nirUpayannAha-'puvapaDivannao u jIvANa' ityAdi, prakRtacintAyAmiha pUrvapratipanna eva yadA'dhikriyate tadA vyavahAranayamatamAzritya jIvAnAM jIvasvAmika ityarthaH, pratipadyamAnaM tu pratItya jIvasya jIvAnAM (vA) ityakSaragamanikA, bhAvArthastu nayaizcintyate-yasmAnnamaskAryanamaskadvayAdhInaM namaskArakaraNaM, tatra naigamavyavahAramataM namaskAryasya namaskAraH, na kartuH, yadyapi namaskArakriyAniSpAdakaH kartA tathA'pi nAsau tasya, svayamanupayujyamAnatvAt, yatibhikSAvata, tathAhi-na dAturbhikSA niSpAdakasya, api tu bhikSobhikSeti pratItam, atra ca sambandhavizeSApekSAvazaprApitA ekendriyAH sUkSmevarAH saMjJItarAH paJcendriyAH sadvitricanuSkAH / paryAptAparyAptabhedena caturdaza bhAmAH // 1 // * kSavivakSAvazA pra. anukrama JAIMERuration pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~320
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [892], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka Avazyaka- aSTau bhaGgA bhavanti, tadyathA-jIvasya 1 ajIvasya 2 jIvAnAM 3 ajIvAnAM 4 jIvasya cAjIvasya ca 5 jIvasya cAjI-13 namaskAra. hAribha- vAnAM ca 6 jIvAnAmajIvasya ca 7 jIvAnAmajIvAnAM ca 8, atrodAharaNAni-"jIvassa so jiNassa va ajjIvassa u ji-1 vi01 drIyA gidapaDimAe / jIvANa jatINaM piva ajjIvANaM tu paDimANaM ||1||jiivssaajiivss ya jaiNo vivassa cegao samayaM / jIva hassAjIvANa ya jaiNo paDimANa cegasthaM // 2 // jIvANamajIvassa ya jaINa vivassa cegao samayaM / jIvANamajIvANa // 18 // *ya jaINa paDimANa gatthaM // 3 // " satahamataM tu namaHsAmAnyamAnaM tatsvAmimAtrasya ca vastuno jIvo nama iti ca / tulyAdhikaraNam, abhedaparamArthatvAt tasya, kazcittu zuddhataraH pUjyajIvapUjakajIvasambandhAjIvasyaiva namaskAra ityekaM bhajhaM pratipadyate, RjusUtramataM tu namaskArasya jJAnakriyAzabdarUpatvAt teSAM ca karturanarthAntaratvAt kartRsvAmika eva, zabdAdimatamapIdameva, kevalamupayuktakartRsvAmiko'sI, tasya jJAnamAtratvAt jJAnamAtratA cAsyopayogAdeva phalaprApteH, zabdakriyAvyabhicArAta, ekatvAnekatvavicArastu naigamAdinayApekSayA pUrvavadAyojanIya iti gaathaarthH|| 892 / / kasyeti gataM, kena?|| ityadhunA nirUpyate-kena sAdhanena sAdhyate namaskAraH, tatreya gAthAnANAvaraNijassa ya desaNamohassa taha khaovasame / (dA03) jIvamajIve aTThasubhagesuu hoi sabvattha / / 893 380 // jIvasya sa jinasyaiva ajIvasya tu jinendrapratimAyAH / jIvAnAM yattInAmapi ajIvAnAM tu pratimAnAm // 1 // jIvasAjIvasya ca yatevimyasya cakataH samakam / jIvasAjIvAnAM ca yateH pratimAno caikatra ||1||jiivaanaamjiivkh ca yatInA dimAkha caikataH samakam / jIvAnAmajIvAnAM ca yatInAM pratimAnAM caikA // 3 // CSCRes anukrama [1] Swjanmorary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~321
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [893], bhASyaM [151...] (40) prata sUtrAMka vyAkhyA-'jJAnAvaraNIyasya' iti sAmAnyazabde'pi matizrutajJAnAvaraNIyaM gRhyate, matizrutajJAnAntargatatvAt tasya, tathA samyagardazanasAhacaryAjjJAnasya darzanamohanIyasya ca kSayopazamena sAdhyate, prAkRtazailyA tRtIyAnirdezo draSTavyaH, tasya cAvaraNasya vividhAni spardhakAni bhavanti-sarvopaghAtIni dezopaghAtIni ca, tatra sarveSu sarvaghAtiSUdghAtiteSu dezopaghA-1 tinAM ca pratisamayaM vizuyapekSaM bhAgairanantaiH kSayamupagacchabhirvimucyamAnaH krameNa prathamamakSaraM labhate, evamekaikavarNaprAptyA samastanamaskAramiti, kSayopazamasvarUpaM pUrvavad / gataM keneti dvAraM, kasminnityadhunA, tatra kasminniti saptamyadhikaraNe, a|dhikaraNaM cAdhAraH, sa ca caturbhedaH, tadyathA-vyApakaH taiaupazleSika: sAmIpyako vaiSayikazca, tatra vyApakaH tileSu tailam, aupazleSikA-kaTe Aste, sAmIpya kaH-gaGgAyAM ghoSaH, vaiSayikaH-rUpe cakSuH, tatrAdyo'bhyantaraH, zeSA bAhyAH, tatra naigamavyavahArau bAhyamicchataH, tanmatAnuvAdi ca sAkSAdidaM gAthAzakalaM-'jIvamajIvetyAdi jIvamajIva iti prAkRtalyA'nusvA rasyAbhUtasyaivAgamaH, tattvatastu jIve ajIve ityAdyaSTasu bhaGgeSu bhavati sarvatreti bhAvanA, namaskAro hi jIvaguNatvAjIvaH, sa 4 ca yadA gajendrAdau tadA jIve, yadA kaTAdau tadA'jIve, yadobhayA''tmake tadAjIvAjIvayoH, evamekavacanabahuvacanabhedA-12 daSTau bhaGgAH prAguktA eva yojyaa| Aha-pUjyasya namaskAra iti naigamavyavahArau, sa eva ca kimityAdhAro na bhavati ? yena pRthagiSyate, ucyate, nAvazyaM svena svAtmanyeva bhavitavyam, anyatrApi bhAvAt , yathA devadattasya dhAnya kSetra iti, tuzabdAcchepanayAkSepaH kRtaH, saMkSepato dazyate-tatra saJcaho'bhedaparamArthatvAt kazcidvastumAtre abhIcchati, kazcittaddhamatvAjIva iti, RjusUvastu jIvaguNatvAjjIva eva manyate, Aha-RjusUtro'nyAdhAramapIcchatyeva, 'AkAze vasatI ti vacanAda, ucyate, anukrama [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~322~
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [893], bhASyaM [151...] Avazyaka hAribhadrIyA vi01 // 38 // SACASSE dravyavivakSAyAmevaM na guNavivakSAyAmiti, zabdAdayastUpayukte jJAnarUpe jIva evecchanti nAnyatra, na vA zabdakriyArUpamiti da gAthArthaH // 893 // kasminniti dvAramuktaM, sAmprataM kiyacciramasau bhavatIti nirUpyate, tatreyaM gAthAuvaoga paDucaMtomuhutta laddhIi hoi u jahanno / ukkosaTii chAvahi sAgarA (dA05)'rihAi pNcviho||894|| vyAkhyA-upayogaM pratItya antarmuhUrta sthitiriti sambadhyate jaghanyataH utkRSTatazca, 'laddhIe hoi u jahanno' labdhezca kSayopazamasya ca bhavati tu jaghanyA sthitirantarmuhUrta eva, utkRSTasthitilabdheH SaTSaSTisAgaropamANi, samyaktvakAla ityarthaH, eka jIvaM pratItyaiSA, nAnAjIvAna punaradhikRtyopayogApekSayA jaghanyenotkRSTatazca sa eva, landhitazca srvkaalmitidvaarm|| katividho vA ? ityasya praznasya nirvacanArthoM gAthAvayavaH-'arihAi paMcaviho'tti arhasiddhAcAryopAdhyAyasAdhupadAdisa|nnipAtAt paJcavidhArthasambandhAt ahaMdAdipaJcavidha ityanena cArthAntareNa vastusthityA namaHpadasyAbhisambandhamAheti gAthArthaH / dii| 894 // dvAram // gatA SaTpadaprarUpaNeti, sAmprataM navapadAyA avasaraH, tatreyaM gAthA saMtapayaparUvaNayA 1davvapamANaMca 2 khitta3 phusaNA ya4 kAlo a5aMtaraM bhAgabhAva 8 appApahuMceva 9 | vyAkhyA-sat iti sadbhUtaM vidyamAnArthamityarthaH, sacca tatpadaM ca satpadaM tasya prarUpaNA satpadanarUpaNA, kAryeti vAkyazeSaH, yatazca namaskAro jIvadravyAdabhinna ityato dravyapramANaM ca vaktavyaM, kiyanti namaskAravanti jIvadravyANi ?, tathA kSetram' iti kiyati kSetre namaskAraH, evaM sparzanA ca kAlazca antaraM ca vaktavyaM,, tathA bhAga iti namaskAravantaH zeSa-18 // 38 // JAMERahima pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~323
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA-], niryuktiH [895], bhASyaM [ 151...] jIvAnAM katithe bhAge vartanta iti, 'bhAve' tti kasmin bhAve ? 'appAvahuM ceva' tti alpabahutvaM ca vaktavyaM, prAkpratipanapratipadyamAnakApekSayeti samAsArthaH // 895 // vyAsArthastu pratidvAraM vakSyate, tatrAdyadvArAbhidhitsayA''ha | saMtaparya parivanne paDivajyaMte a maggaNaM gaisuM 1 | iMdia 2 kAe 3 vee 4 joe a 5 kasAya 6 lesAsu 7 // 896 // sammata 8 nANa 9 daMsaNa 10 saMjaya 11 uvaogao a 12 AhAre 13 / bhAga 14 parita 15 paJcatta 16 suhume 17 sannI a 18 bhava 19 gharame 20 // 897 // vyAkhyA--idaM gAthAdvayaM pIThikAyAM vyAkhyAtatvAnna vitriyate / dvAram / anuktadvAratrayAvayavArthapratipAdanAyAha| paliAsaMkhillaime paDivanno hujja (dA02) khittalogassa / sattasu caudasabhAge hujja (dA03 ) phusaNAvi emeva vyAkhyA-'paliyAsaMkhejjaime paDivanno hojja' tti iyaM bhAvanA - sUkSmakSetrapalyopamasyAsaGkhyeyatame bhAge yAvantaH | pradezA etAvanto namaskArapratipannA iti // dvAram // 'khittalogassa sattasu codasabhAgesu hojja' ti gatArtha, navaramadholoke | paJcasthiti // dvAram // 'phusaNAvi emeva' tti navaraM paryantavartino'pi pradezAn spRzatIti bhedenAbhidhAnamiti gaathaarthH|| 898 dvAraM // kAladvArAvayavArthavyAcikhyAsayA''ha evaM pahuca hiDA taheva nANAjiANa sambaddhA ( dvAraM 5 ) | aMtara paDucca evaM jahannamaMtomuhuttaM tu // 899 // vyAkhyA - eka jIvaM pratItyAdhastAt SaTpadaprarUpaNAyAM yathA kAla uktastathaiva jJAtavyaH, nAnAjIvAnapyadhikRtya tathaiva, For Purana Prat Use Only incibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~324~
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [899], bhASyaM [151...] Avazyaka- hAribhadrIyA MCA5% 82-%-455 // 38 // yata Aha-taheva nANAjIvANa sabaddhA bhANiyabA' kAkA niiyte|| dvAram ||'aNtr paDucca eNaM jahannamantomuhattaM tu kaNThyaM, namaskAra. navaraM pratItyazabdasya vyavahito yogaH, eka pratItyaivamiti gAthArthaH // 899 // se vi01 ukoseNaM ceyaM addhApariaDao u desuunno|nnaannaajiivennsthi u (dvAraMda)bhAve ya bhave khaovasame (dvaarN8)||10|| | vyAkhyA-ukoseNaM ceyaM, tameva darzayati-'addhApariyaTTao u desUNo NANAjIve Nathi u' nAnAjIvAna pratItya nAstyantaraM, sadA'vyavacchinnatvAt tasya // dvaarN| 'bhAve ya bhave khaovasameM tti, prAcuryamaGgIkRtyaitaduktam , anyathA kSAyikaupazamikayorapyeke vadanti, kSAyike yathA-zreNikAdInAm , aupazamike zreNyantargatAnAmiti, yathAsaGkhyaM ca bhAgadvArAvayavArthAnabhidhAnamadoSAyaiva, vicitratvAt sUtragateriti gAthArthaH // 890 // dvAraM / bhAgadvAraM vyAcikhyAsurAha jIvANa'NatabhAgo paDivaNNo sesagA arNataguNA (dvaarN)| vatthu tarihaMtAi paJca bhave tesimo heU // 10 // vyAkhyA-jIvANaNantabhAgo paDivaNNe sesagA apaDivanagA aNaMtaguNatti // dvAram / / alpabahutvadvAraM yathA pIThikAyAM kA matijJAnAdhikAra iti / sAmprataM cazabdAkSiptaM paJcavidhaprarUpaNAmanabhidhAya pazcArthena vastudvAranirUpaNAyedamAha-'vastu' iti vastu dravyaM dalikaM yogyamahamityanAntaraM, vastu namaskArAho ahaMdAdayaH paJcaiva bhavanti, teSAM vastutvena nmskaaraa-||382|| (hatve'yaM hetuH-vakSyamANalakSaNa iti gAthArthaH // 901 // adhunA cazabdasUcitAM paJcavidhAM prarUpaNAM pratipAdayatrAhaArovaNA ya bhayaMNA pucchA taha dAryaNA ya nijavaNA / namukAra'namukAre noAijueM va navahA vA // 902 // vyAkhyA-AropaNA ca bhajanA pRcchA tathA 'dAyanA' darzanA dApanA vA, niryApanA, tatra kiM jIva eva namaskAra! Sanidian on pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~325
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [902], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka kh zl AhosvinnamaskAra eva jIvaH ityevaM parasparAvadhAraNam AropaNA, tathA jIva eva namaskAra ityuttarapadAvadhAraNam 1, ajIvAcavacchidya jIva evaM namaskAro'vadhAyete, jIvastvanavadhAritaH, namaskAro vA sthAdanamaskAro vA, epA ekapada-150 vyabhicArAgajanA 2, kiMviziSTo jIvo namaskAraH? kiMviziSTastvanamaskAra iti pRcchA 3, atra prativyAkaraNaM dApanA namaskArapariNataH jIvo namaskAro nApariNata iti 4, niryApanA tveSa eva namaskAraparyAyapariNato jIvo namaskAraH, namaskAro'pi jIvapariNAma eva nAjIvapariNAma iti, etaduktaM bhavati-dApanA praznArdhavyAkhyAnaM niryApanA tu tasyaiva nigamanamiti, athaveyamanyA caturvidhA prarUpaNeti, yata Aha-'namokAra'namokAre NoAdijue va NavadhA vA tatra prakaAtyakAranokArobhayaniSedhasamAzrayAcAturvidhyaM, prakRtiH-svabhAvaH zuddhatA yathA namaskAra iti, sa eva najA sambandhAdakA-II rayuktaH anamaskAraH, sa eva nozabdopapade nonamaskAraH, ubhayaniSedhAttu noanamaskAra iti, tatra namaskArastatpariNato jIvaH, anamaskArastvapariNato labdhizUnyaH anyo cA, 'noAijue vatti noAdiyukto vA namaskAraH anamaskArazca, anena bhaGgakaddhayAkSepo veditavyaH, nozabdenA''diyukto yasya namaskArasyetarasya cetyakSaragamanikA, tatra nonamaskAro vivakSayA namaskAradezaH anamaskAro vA, dezasarvaniSedhaparatvAnnozabdasya, noanamaskAro'pi anamaskAradezo vA namaskAro vA, dezasarvaniSedhatvAdeva, eSA caturvidhA, naigamAdinayAbhyupagamastvasyAH pUrvoktAnusAreNa pradarzanIyA, 'navadhA ve' ti| prAguktA pazcavidhA iyaM caturvidhA ca saGkalitA satI navavidhA prarUpaNA prakArAntarato draSTavyeti gAthArthaH // 902 // prarUpaNAdvAraM gatam, idAnIM niHzeSamiti, sAmprataM 'vatthu ta'rahatAI paMca bhave tesimo heu' tti gAthAzakalopanyastamavasa anukrama JAMEaintation pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~326~
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [902], bhASyaM [151...] JharAyAtaM ca vastudvAraM vistarato vyAkhyAyata iti, tatrAnantaroktaM gAthAzakalaM vyAkhyAtameva, navaraM tatra yaduktaM teSAM vastu- namaskAra. hAribha-IItve'yaM hetu' riti, sa khalvidAnI heturucyate, tatreyaM gAthA vi01 drIyA magge 1 avippaNAso 2 AyAre 3 viNayayA 4 sahAyattaM 5 / paMcavihanamukAra karemi eehi~ heUhiM / / 903 // // 38 // 18I vyAkhyA-mArgaH avipraNAzaH AcAraH vinayatA sahAyatvam ahaMdAdInAM namaskArArhatve ete hetavaH, yadAha-paJcavi dAdhanamaskAra karomi ebhirhetubhiriti gAthAsamAsArthaH / iyamatra bhAvanA-arhatAM namaskArArhatve mArgaH-samyagdarzanAdila-18 kSaNo hetuH, yasmAdasau taiH pradarzitastasmAcca muktiH, tatazca pAramparyeNa muktihetutvAt pUjyAsta iti / siddhAnAM tu namaskArAhatve'vipraNAzaH, zAzvatatvaM hetuH, tathAhi-tadavipraNAzamavagamya prANinaH saMsAravaimukhyena mokSAya ghaTante / AcAryANAM tu namaskArArhatve AcAra eva hetuH, tathAhi-tAnAcAravata AcArAkhyApakAMzca prApya prANina AcAraparijJAnAnuSThAnAya bhavanti / upAdhyAyAnAM tu namaskArArhatve vinayo hetuH, yatastAn svayaM vinItAna prApya karmavinayanasamarthavinayavanto (pra)bhavanti dehina iti / sAdhUnAM tu namaskArAItve sahAyatvaM hetuH, yataste siddhivadhUsaGgamaikaniSThAnAM tadavAptikriyAsAhAyyamanutiSThantIti gAthArthaH // 903 // evaM tAvatsamAsenAhadAdInAM namaskArArhatvadvAreNa mArgapraNayanAdayo guNA uktAH R // 383 // sAmprataM prapaJcenArhatAM guNAnupadarzayannAhaaDavIi desiasaM 1 taheva nijAmayA samuimi 2 / chakkAyarakkhaNahA mahagovA teNa vucaMti 3 // 904 // 4 COC COC JAINEaurat T handioraryam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~327
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [904], bhASyaM [151...] -4-5 Re - kh zl vyAkhyA-aTavyA dezakatvaM kRtamarhadbhiH, tathaiva niryAmakAH samudre, bhagavanta eva paTkAyarakSaNArtha yataH prayatnaM cakruH mahAgopAstenocyanta iti gAthAsamAsArthaH // 904 // avayavArtha tu pratidvAraM vakSyati, tatra dvArAvayavArtho'bhidhIyate aDaviM sapaJcavAyaM volittA desiovaeseNaM / pAvaMti jahihapuraM bhavADavipI tahA jIvA // 905 // pAvaMti nivvuipuraM jiNovaiTeNa ceva maggeNaM / aDavIha desiattaM evaM neaMjiNiMdANaM // 906 // vyAkhyA-'aTavI' pratItA 'sapratyapAyAm' iti vyAdhAdipratyapAyabahulA 'voletta' ti ullaGganya 'dezikopadezena' nipuH| NamArgajJopadezena prApnuvanti 'yathA 'iSTapuram' iSTapattanaM, bhavATavImapyullaGghayeti vartate, tathA jIvAH kiM prApnuvanti ?-'niva-| tipuraM' siddhipuraM jinopadiSTenaiva mArgeNa, nAnyopadiSTena, tatazcATavyAM dezikatvamevaM 'jJeyaM jJAtavyaM, keSAM ?-jinendrANAmiti |gaathaadysmaasaarthH||95-96 // vyAsArthastu kathAnakAdavaseyaH, taccedam-patthaM aDavI duvihA-dabADavI bhAvADavI ya, tastha davADavIe tAva udAharaNaM-vasaMtapuraM NayaraM, dhaNo satyavAho, so puraMtara gaMtukAmo ghosaNaM kArei jahA NaMdiphalaNAe, tao tattha bahave taDigakappaDigAdayo saMpiMDiyA, so tasi miliyANaM paMdhaguNe kahei-ego paMtho ujuo ego ko, jo so ko teNa maNAgaM suhasuheNa gammai, bahuNA ya kAleNa icchiyapuraM pAvijai, avasANe sovi ujurga ceva oyarai, jo| atrATaMbI dvividhA-vanyATavI bhAvATavI ca, tatra daNyATamyAM tAbadAharaNam-basantapuraM nagara, dhanaH sArthavAhaH, sa purAntaraM gantukAmo ghoSaNA kArayati-yathA nandIphalajJAte, tatastatra bahapaTikakArpaTikAdayaH saMpiNDitAH, sa tebhyo militebhyaH padhiguNAn kathayati-ekaH panthAH Rjureko vakraH, yaH sa vakrakhena manAe suSaMsukhena gamyate, bahunA ca kAlena IpsisapuraM prApyate, avasAne so'pi ajamevAvatarati, yaH - -- - pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~328~
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [906], bhASyaM [151...] prata Avazyaka- puNa ujjugo teNa lahuM gammai, kiccheNa ya, kahaM ?, so aIva visamo saNho ya, tattha otAre ceva duve mahAghorA bagdha- namaskAra hAribha [siMhA parivasaMti, te tao pAe ceva laggati, amuyaMtANa ya pahaM na pahavaMti, avasANaM ca jAva aNuvasRti, rukkhA ya ettha || vi0 1 drIyA ege maNoharA, tesiM puNa chAyAsu na vIsamiyavaM, mAraNappiyA khu sA chAyA, parisaDiyapaMDupattANaM puNa aho muhuttagaM vIsa miya, maNohararUvadhAriNo mahuravayaNeNaM ettha maggaMtaraThiyA bahave purisA hakAreMti, tesiM vayaNaM na soyavaM, ssthigaa| // 38 // khaNapi Na mottavA, egAgiNo niyamA bhayaM, duraMto ya ghoro davaggI appamattehiM ullaveyabo, aNolhavijato ya niyameNa | Dahai, puNo ya dugguccapacao svauttehiM ceva laMgheyavo, alaMghaNe niyamA marijati, puNo mahatI aguvilagabarA vaMsaku DaMgI sigghaM laMghiyabA, tami ThiyANaM bahU dosA, tao ya lahugo khaDDo, tassa samIve maNoraho NAma baMbhaNo Nicca 4 saNNihio acchai, so bhaNai-maNAga pUrehi eyaMti, tassa na soyacaM, so Na pUreyabo, so khu pUrijamANo mahallataro sUtrAMka *****XXXXXX anukrama punaHmatena laghu gamyate, kRcchreNa ca, kathaM ?, so'tIva viSamaH lavaNava, tazrAvatAra eva dvau mahAborau vyApasiMhI pariksataH, to tataH pAdayoreva | lagataH, amujatoza panthAnaM na prabhavanti, avasAnaM ca yAvadanupattete, vRkSAvatrike manoharAH, teSAM punazchAyAsu na vinamitavyaM, mAraNamiyava sA chAyA, parizaTitapAdupatrANAmadho muhUrta vilamitamya, manohararUpadhAriNazca bahavo madhuravacanenAnna mArgAntarasthitAH puruSA AkArayanti, teSAM vacanaM na zrotavyaM, sArSikAH | // 384 // kSaNamapi na moktavyAH, ekAkino niyamAnayaM, duranto ghoraca davAgirapramattairvidhyApayitavyaH, avidhyApitazca niyamena dahati, punazca durgoccaparvata upayuktareva || layitavyaH, anuchaGkane ca liyamAt niyate, punamahatI bhatigupilagaharA baMzakuDaGgI zInaM lakavitavyA, tasyAM sthitAnAM bahavo doSAH, tatazca laghurgaH, tasya samIpe manoratho nAma mAhANo nityaM sannihitastiSThati, sa bhaNati-manAk pUrayainamiti, tasya na zrotavyaM, sa na pUracitamyaH sa hi pUryamANo mahacaro JABERatinintamational O nioramom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~329~
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [906 ], bhASyaM [151...] bhavai paMthAo ya bhajijai, phalANi ya ettha divANi paMcappayArANi NettAisuhaMkarANi kiMpAgANaM na pekkhiyavANi Na bhottatrANi, bAvIsaM ca NaM ettha ghorA mahAkarAlA pisAyA khaNaM khaNamabhidavaMti te'vi NaM Na gaNeyabA, bhattapANaM ca tattha vibhAgao virasaM dulabhaM catti, appayANayaM ca paNa kAyavaM, aNavarayaM ca gaMtavaM, rattIe vi doNi jAmA suviyAM, sesaduge ya gaMtayameva, evaM ca gacchaMtehiM devANuppiyA ! khiSpameva aDavI laMghijjai, laMghittA ya tamegaMtadogaJcavajjiyaM pasatthaM sivapuraM pAvijjai, tattha ya puNo Na hoMti kei kilesatti / tao tattha kei teNa samaM payaTTA je ujjugeNa padhAviyA, aNNe puNa iyareNa, tao so pasatthe divase uccalio, purao bacaMto maggaM AhaNai, silAisu ya paMthassa dosaguNapisuNagANi akkharANi lihai, ettiyaM gayamettiyaM sesaMti vibhAsA, evaM je tassa nidese vaTTiyA te teNa samaM acireNa taM puraM pattA, je'vi lihiyANusAreNa saMmaM gacchati te'vi pAvaMti, je na vaTTiyA na vA vahU'ti chAyAdiSu paDiseviNo te na pattA na 1 bhavati panthAnaJca bhajyante, phalAni cAtra divyAni paJcaprakArANi netrAdisukhakarANi kimpAkAnAM na prekSayitamyAni na bhoktavyAni, dvAviMzatidhAtra ghorA mahAkarAlAH pizAcAH kSaNaM kSaNamabhidravanti te'pi na gaNayitacyAH, bhaktapAnaM ca tatra vibhAgato cirasaM durlabhaM ceti, aprayANaM ca na kartavyam, anavarataM gantavyaM rAjAvapi dvau vAmI svaptamyaM zeSadvike ca gantavyameva, evaM gacchadbhireva devAnupriyAH ! primevATavI te vizvA ca tadekAntadIyavarjitaM prazastaM zivapuraM prApyate, tatra ca punarna bhavanti keciSlezA iti / tatastatra kecittena samaM pravRttA ye RjunA pradhAvitAH anye punaritareNa tataH sa prazaste divase uccalitaH, purato vajana mArga Ahanti ( samIkaroti), zilAdisu ca patho guNadoSapizunAnyakSarANi likhati, etAvadvattametAvaccheSamiti vibhASA, evaM ye tasya nirdeze vRttAste tena samamacireNa tApuraM prAptAH, ye'pi kikhitAnusAreNa samyagAcchanti te'pi prApnuvanti ye na vRtA navA varttante chAyAdiSu pratisevinale na prAptA na ucation Internationad For Parent janesbrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~330~
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [906], bhASyaM [151...] Avazyaka hAribhadrIyA -- OM- yAvi pArvati / evaM dabADavIdesigaNAyaM, iyANi bhAvADavIdesigaNAe joijjai-satthavAhatthANIyA arahatA, ugghosaNAthA- namaskAra. vi01 NIyA dhammakahA taDigAithANIyA jIvA, aDavItthANIo saMsAro, ujjugo sAhumaggo, vaMko ya sAvagamaggo, pappapura| sthANIo mokkho, bagdhasiMghatuhA rAgaddosA, maNohararukkhacchAyAthANIyA ithigAisaMsattavasahIo, parisaDiyAitthA NIAo aNavajjavasahIo, mangataDatthahakAraNapurisathANagA pAsatthAI akallANamittA, sasthigAthANIyA sAhU, davaggAithANiyA kohAdao kasAyA, phaladhANIyA visayA, pisAyathANIyA bAvIsa parIsahA bhattapANANi esaNijANi, apayA-81 NagathANIo nicujamo, jAmaduge sajjhAo, purapattANaM ca NaM mokkhasuhaMti / etthaya taM pura gaMtukAmo jaNo uvaesadANA iNA uvagArI satyavAhotti namasati, evaM mokkhatthIhivi bhagavaM paNamiyabo // tathA cAhajaha tamiha satyavAhaM namai jaNotaM puraM tu gaMtumaNo / paramuvagArittaNao nivigvatthaM ca bhattIe // 907 // ariho u namukArassa bhAvao khINarAgamayamoho / mukkhatthINapi jiNo taheva jamhA aorihA // 10 // 1cApi prApnuvanti / evaM damyATabIdezikajJAtam, idAnIM bhAvADhavIdezikajJAte yojyate sArthavAhasthAnIyA arhantaH, undhoSaNAsthAnIyA dharmakathA' | taTikAdisthAnIyA jIvAH, aTavIsthAnIyaH saMsAraH, majuH sAdhumArgaH, vakra zrAvakamArgaH, prApyapurasthAnIyo mokSaH cyAmasiMhatukhyo rAgadveSI, mano haravRkSacchAyAsthAnIyAH syAdisaMsaktavasatayaH, parizaTitAdisthAnIyA manadyavasatayaH, mArgataTasthAdAyakapuruSasthAnIyAH pArthasthAdayo'kalyANamitrANi, // 385 // sArmikasthAnIyAH sAdhavaH, davAjhyAdisthAnIvAH krodhAdayaH kapAyAH, phalasthAnIyA viSayAH, pizAcasthAnIyA viMzatiH parISahAH, bhaktapAnAnyeSaNIyAni, abhayANasthAnIyo niyodhamA, yAmahike svAdhyAyaH, puraprAptAnAM ca mokSasukhamiti / atra ca tatpuraM gantukAbhI jana upadezadAnAdinopakArI sArthavAha iti namaspati, evaM mokSArthibhirapi bhagavAn praNantabhyaH / 11 Mandiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | arahaMta-vyAkhyA evaM tasya namaskAraH ~331
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [908], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka gAthAdvayaM nigadasiddhaM, navaraM madazabdena dveSo'bhidhIyate iti // saMsArAaDavIe micchattannANamohiapahAe / jehiM kaya desiattaM te arihaMte paNivayAmi // 909 // vyAkhyA saMsArATavyAM, kiMviziSTAyAM ?-'mithyAtvAjJAnamohitapathAyAM tatra mithyAtvAjJAnAbhyAM mohitaH panthA yasyAmiti vigrahaH, tasyAM, yaiH kRtaM dezikatvaM tAnarhataH 'praNaumi' abhyarthayAmIti gAdhArthaH // 909 // dRSTvA jJAtvA ca samyak pandhAnamAsevya ca kRtaM nAnyathA, tathA cA''hasammaIsaNadicho nANeNa ya suGa tehiM ubaladdho / caraNakaraNeNa pahao nibvANapaho jiNiMdehiM // 910 // | vyAkhyA-'samagdarzanena' aviparItadarzanena dRSTaH, jJAnena ca 'suSTu yathA'vasthitaH tairarhadbhiAtaH, caraNaM ca karaNaM |cetyekavadrAvastena 'prahataH' AsevitaH 'nirvANapadhA' mokSamArgo jinendraiH / tatra vratAdi caraNaM, piNDavizuyAdi ca karaNaM, yathoktam-vaya samaNadhamma saMjama veyaviccaM ca bhNguttiio| NoNAditiyaM tave ko niggahAI caraNameyaM // 1 // piMDavisohI samiI bhAvaNa paDimA ya iMdiyaniroho / paDilehaNaguttIo abhiggahA ceva karaNaM tu // 2 // " iti gAthArthaH // 910||n kevalaM Ahata eva, kintu te khalvanena pathA nivRtipurameva prAptA iti, Aha ca-. siddhivasahimuvagayA nivvANasuhaMca te aNuppattA / sAsayamabbAvAhaM pattA ayarAmaraM ThANaM // 911 // / vyAkhyA--'siddhivasati' mokSAlayam 'upagatAH' sAmIpyena-karmavigamalakSaNena prAptA iti, anenaikendriyavyavaccheda abhyarcayAmi pra. anukrama JABERatanitantra pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~332~
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [911], bhASyaM [151...] namaskAra vi01 prata sUtrAMka mAha, keSAJcit sukhaduHkharahitA eva te tatra tiSThantIti darzanam , ata Aha-nirvANasukhaM ca te'nuprAptA' niratizaya- Avazyaka-mAhA kamAvat sukhasahA hAribha- sukhaM prAptA ityarthaH, te ca keSAzciddarzanaparibhavAdinehA''gacchantIti darzanaM, tannivRttyarthamAha-'zAzvataM nityam 'avyA- drIyA bAdha' vyAbAdhArahitaM prAptAH 'ajarAmaraM sthAnaM jarAmaraNarahitaM sthAnamiti gAthArthaH // 911 // dvAraM 1 // sAmprataM dvitIya dvaarvyaacikhyaasyaa''h||38|| pAvaMti jahA pAraM saMmaM nijAmayA samuhassa / bhavajalahissa jiNiMdA taheva jamhA ao arihA // 912 // vyAkhyA-'prApayanti' nayanti 'yathA' yena prakAreNa 'pArai paryantaM 'samyak' zobhanena vidhinA 'niryAmakA pratItAH, kasya? samudrasya, 'bhavajaladhe bhavasamudrasya jinendrAstathaiva, pAraM prApayantIti vartate, yasmAdevamataste'rhAH, namaskAra-1 syeti gamyate, ayaM saMkSepArthaH // 912 // bhAvattho puNa ettha nijAmayA duvihA, taMjahA-davanijAmayA bhAvanijAmayA ya, dabanijAmae udAharaNaM taheva ghosaNagaM vibhAsA / ettha aTThavAyA vaNNeyabA, taMjahA pAIrNa vAe paDINaM vAe oINaM| vAe dAhiNaM vAe, jo uttarapurathimeNa so sattAsuo, dAhiNapuveNaM tuMgAro, avaradAhiNeNaM bIAo, avaruttareNa gajabho, evete aha vAyA, annevi disAsu aTTa ceva, tattha uttarapuveNaM donni, taMjahA-uttarasattAsuo purathimasattAsuo ya bhAvArthaH punaratra niryAmakA dvividhAH, tadyathA-vyanirdhAmakA bhAvaniyAmakAca, vyaniyAmake udAharaNaM tathaiva ghoSaNaM vibhASA / bhannASTau cAtA varNa vitavyAH, tabadhA-prAcInavAtaH pratIcInavAtaH udIcInabAto dAkSiNAtyavAtaH, ya unnarapaurastyaH sa satvAsukaH dakSiNapUrvasyAM tujhAraH, aparadakSiNasyA bIjApaH hai aparosarasyAM garjabhaH, evamete'STavAtAH, anye'pi vizvaSTaina, tanottarapUrvasvAM dvau, tadyathA-uttarasAcAsukA pUrvasadhAsukaba, vibhAvo. vijAo anukrama // 38 // JABERJEE DS A nitaryam pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~333~
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [912], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka 45-45-4-5%95%%%-524545 iyarIe vi donivi purathimatuMgAro dAhiNatuMgAro ya, dAhiNavIyAvo avaravIyAvo ya, avaragajabho uttaragajabho ya, ee |solasa vAyA / tattha jahA jalihiMmi kAliyAvAyarahie gajahANukUlavAe niuNanijAmagasahiyA nicchiDapotA jahiDiyaM| paTTaNaM pAveti, evaM camicchattakAliyAvAyavirahie smmttgjbhpvaae| egasamaeNa pattA siddhivasahipaTTaNaM poyA // 913 // vyAkhyA-mithyAtvameva kAlikAvAtaH tena virahite bhavAmbhodhau tathA samyaktvagarjabhapravAte, kAlikAvAto hyasAdhyaH garjabhastvanukUla, ekasamayena prAptAH siddhivasatipattanaM 'potA.' jIvabohitthAH, tanniryAmakopakArAditi bhAvanA // tatazca yathA sAMyAtrikasArthaH prasiddhaM niryAmakaM ciragatamapi yAtra siddhyarthaM pUjayati, evaM granthakAro'pi siddhipattanaM prati prasthito'bhISTayAtrAsiddhaye niryAmakaralebhyastIrthakRyaH stavacikIrSayedamAha nijAmagarayaNANaM amUDhanANamaikaNNadhArANaM / vaMdAmi viNayapaNao tiviheNa tidaMDavirayANaM / / 914 // & vyAkhyA-'niryAmakaratnebhyaH' ahavayaH 'amUDhajJAnA' yathAvasthita jJAnA mananaM matiH-saMvideva saiva karNadhAro yeSAM te tathAvidhAstebhyo vandAmi vinayapraNataskhividhena tridaNDaviratebhya iti gAthArtha / / 914 // dvAraM 2 // sAmprataM tRtIyadvAracyAcikhyAsayA''hapAlaMti jahA gAvo govA ahisAvayAiduggehiM / paurataNapANiANi avaNANi pAvaMti taha ceva // 915 // itarasyAmapi dvAveva-pUrvatAro dakSiNatukArazra, dakSiNabIjApo'parabIjApazca, aparagarjabha uttaragarjabhana, ete poDaza vAtAH / tatra yathA jaladhau kAlikAvAtarahite garjabhAnukUlavAte nipuNaniryAmakasahitA niviThadapotA yadhepsitaM pattanaM prApnuvanti / anukrama pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~334~
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [916], bhASyaM [151...] namaskAra 0-54-+-+ prata sUtrAMka Avazyaka jIvanikAyA gAvo jaM te pAlaMti te mahAgovA / maraNAibhayA u jiNA nibvANavaNaM ca pArvati // 916 // hAribha tito uvagArittaNao namo'rihA bhaviajIvalogassa / savvasseha jirNidA loguttamabhAvao taha ya // 917 // drIyA vyAkhyA-gAthAtrayaM nigadasiddhameva // dvAram 3 // evaM tAvaduktena prakAreNa namo'rhatvahetave guNAH pratipAditAH, sAmprataM // 387 // 18 prakArAntareNa namo'hatvahetuguNAbhidhitsayA''ha rAgaddosakasAe, iMdiANi a paMcavi / parIsahe uvassagge, nAmayaMtA namo'rihA // 918 // vyAkhyA-rAgadveSakaSAyendriyANi ca paJcApi parIpahAnupasargAnnAmayanto namo'hIM iti / tatra 'raja rAge' rajyate anena asmin vA raJjanaM vA rAgaH, sa ca nAmAdizcaturvidhaH, tatra nAmasthApane sugame, dravyarAgo dvedhA-Agamato noAgamatazca, | Agamato rAgapadArthajJastatrAnupayuktA, noAgamato jJazarIrabhavyazarIratadvyatiriktabhedastrividhaH, vyatirikto'pi karmadravya rAgo nokarmadravyarAgaca, karmadravyarAgazcaturvidhaH-gavedanIyapudgalA yogyAH 1 badhyamAnakA 2 baddhAH udIraNAvalikA|prAptAzca 4, bandhapariNAmAbhimukhA yogyAH, bandhapariNAmaprAptA badhyamAnakAH, nivRttabandhapariNAmAH satkarmatayA sthitA |jIvenA''tmasAtkRtA baddhAH, udIraNAkaraNenA''kRSyodoraNAvalikAmAnItAzcaramA iti, nokarmadravyarAgastu karmarAgaikadezastadanyo vA, tadanyo dvividhaH-prAyogiko vaizrasikazca, prAyogiko kusumbharAgAdiH, vaizrasikaH sandhyAbharAgAdiH, bhAvarAgo'pyAgametarabhedAd dvidhaiva, Agamato rAgapadArthajJa upayuktaH, noAgamato rAgavedanIyakarmodayaprabhavaH pariNAma|vizeSaH, sa ca bedhA-prazasto'prazastazca, aprazastastrividhaH-dRSTirAgo viSayarAgaH neharAgazca, tatra trayANAM triSaSTyAdhikAnAM anukrama -NCRORG // 387 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~335~
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] (40) FORONGS prata sUtrAMka pAvAdukazatAnAmAtmIyAtmIyadarzanAnurAgo dRSTirAgaH, yathoktam-"asiyasayaM kiriyANaM akiriyavAINamAha culsiiii| annANiya sattahI veNaiyANaM ca battIsA // 1 // jiNavayaNabAhiramaI mUDhA nniydsnnaannuraaenn| savaNNukahiyamete mokkhapahaM na u pavajaMti // 2 // " viSayarAgastu zabdAdiviSayagocaraH, sneharAgastu viSayAdinimittavikalo'vinIteSvapyapatyAdiSu yo bhavati, tatreha rAge udAharaNam-khitipatihiyaM NayaraM, tattha do bhAugA-arahannao arahamitto ya, mahaMtassa bhAriyA khuDDulae rattA, so necchai, bahuso uvasaggei,bhaNiyA ya aNeNa-kiM na pecchasi bhAugaMti?, bhattAromArio, sApacchA bhaNaiiyANi pi na icchasi !, so teNa niveeNa pavaio, sAhU jAo, sAvi ahavasaTTA mayA suNiyA jAyA, sAhuNo ya taM gAmaM gayA, suNiyAe diho, laggA maigga maggiM, uvasaggotti naho rattIe / tatthavi mayA makaDI jAyA aDavIe, te'vi kammadhammasaMjogeNa tIse aDavIe majheNaM vaccaMti, tIe diho, laggA kaMThe, tatthavi kileseNa palAo, tatthavi mayA jakkhiNI jAyA, ohiNA pecchai, chiddANi maggai, so'vi appamatto, sA chidaM na lahai, sAya savAdareNaM tassa chidaM maggei, azItaM zataM kriyAvAdinAmakriyAvAdinAmAhuzcaturazItim / ajJAnikAnA saptapaSTiM bainayikAnAM ca dvAtriMzata // 1 // jinavacanabAhyamatayo mUDhA nijadarzanAnurAgeNa / sarvazakathitamete mokSapayaM naiva prapadyante ||2||kssitiprtissttitN nagaraM, tatra hI bhrAtarI-bharahanako'haMnminana, mahato bhAyo kSulake raktA, sa necchati, bahu upasargayati, bhaNitA cAnena-kiM na pazyasi bhrAtaramiti, bharcA mAritaH, sA pazcAnAti-idAnImapi mecchasi ?, sa tena nidena prabajitaH, sAdhujarjAtaH, sA'pi ArzavapAtI mRtA zunI jAtA, sAdhavana taM grAmaM gatAH, zunyA dRSTaH, lamA pRthataH pRSThataH, upasarga iti naho rAtrau / tatrApi musA markaTI jAtA anyo, te'pi karmadharmasaMyogena tathA maTaNyA madhyena vrajanti, tayA raEH, lajhA kaNTe, tatrApi kledona palAyitaH tatrApi mutA yakSiNI jAtA'vadhinA prekSate, chidrANi mArgayati, so'pyapramattaH, sA china labhate, sA ca sAdareNa tasya chidaM mArgavati, * tadaivA''gatya sAzzeSaM muhurbhamuMrivAkarota. K anukrama [1] C MERARI pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | sneharAga viSayaka dRSTAMta: ~336~
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] AvazyakahAribha drIyA // 388 // - [bhAga-29] "Avazyaka" mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM+niryuktiH + vRttiH) adhyayana [-1, mUlaM [1/ gAthA-], nirbuktiH [918] bhaSyaM [151...] evaM ca jAi kAlo, teNa kira je samavayA samaNA te taM bhaNati - hasiUNa taruNasamaNA bhaNati dhanno'si arahamitta ! tumaM / jaMsi pio suNiyANaM vayaMsa ! girimakkaDINaM ca // 1 // aNNayA so sAhU viyarayaM uttara, tattha ya pAyavikkhaMbhaM pANiyaM, teNa pAdo pasArio gaibheeNa, tattha ya tAe chiddaM lahiUNa Uruo chinno, micchAmi dukkarDati - paDio mAhaM AukAe paDio hojjatti, sammadiDiyAe sA dhADiyA, taheva sappAso lAio rUDho ya devayappahAveNaM, anne bhaNati-so bhikkhassa gao annagAme, tattha tAe vANamaMtarIe tassa rUvaM chAetA tassa rUveNaM paMthe talAe pahAi, annehiM diDo, siddhaM gurUNaM, Avassae Aloei, gurUhiM bhaNiyaM saMvaM Aloehi ajjo !, so uvautto muhaNaMtagamAi, bhaNaina saMbharAmi khamAsamaNA !, tehiM paDibhiNNo bhaNai natthitti, AyariyA aNuvaDiyassa na diMti pAyacchittaM, so ciMtei kiM kaha vatti ? sA uvasaMtA sAhai eyaM mae kayaM sA sAviyA jAyA, savaM prikhei| esa tiviho appasattho, tassa appasatthassa imA 1 evaM ca yAti kAlaH tena ( saha ) kila ye samavayasaH zramaNAste taM bhaNanti - hasitvA taruNazramaNA bhaNanti dhanyo'si bhaInmitra ! svam / yadasi priyaH zunyA vayasya ! girimanyA // 1 // anyadA sa sAdhuvitarakamuttarati tatra ca pAdaviSkambhaM pAnIyaM tena pAdaH prasArito yatibhedena tatra ca tathA chidraM labdhvora DisaM, miSyA me duSkRtamiti patito mA'hamapkAye patito bhUyamiti, sampadasyA sA ghATitA, tathaiva sapradezo gito sTanna devatAprabhAveNa ambe bhaNanti-samikSA gato'bhyaprAne, tantra tathA myantayAM tasya rUpaM chAdayitvA tasya rUpeNa pathi taDAke khAti, amberaMSTA, ziSTaM gurumthaH, Avazyake bhAlocayati, gurubhirbhaNitaM sarvamAkhocaya jAye ! sa upayukto mukhAnantakAdi (keSu) bhagati na saMsmarAmi kSamAzramaNAH / taiH pratibhino bhaNati nAstIti AcAryA anupasthitAya na dadate prAyazcittaM sa cintayati kiM kathaM veti, sopazAntA kathayati sammayA kRtaM sA zrAvikA jJAtA, sarva parikathayati / eSa trividhaH maprazastaH, tasyAprazastasyaipA * saMmaM pra0 jAva parikramaNaM devasiyaM tAba Abhoputi pra0 Education intemational For Fans Only namaskAra0vi0 1 ~ 337 ~ // 388 // jancibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka kh zl NiruttagAhA-rajati asubhakalimalakuNimANiDhesu pANiNo jeNaM / rAgotti teNa bhaNNai jaM rajjai tattha raagrtho||1|| eSo'prazastaH, prazastastvahaMdAdiviSayaH, yathoktaM-"arahatesu ya rAgo rAgo sAhasu baMbhayArIsu / esa pasattho rAgo ajja sarAgANa sAhUNaM // 1 // " evaMvidhaM rAgaM nAmayantaH-apanayantaH, kriyAkAlaniSThAkAlayorabhedAdapanIta eva gRhyate, AhaprazastanAmanamayukta, na, tasyApi bandhAtmakatvAt , Aha-'esa pasatthoM' ityAdi kathaM, sarAgasaMyatAnAM kUpakhananodAharaNAt prAzastyamityalaM prasaGgena / idAnIM doSo dveSo vA, 'duSa vaikRtye' duSyate'nena asminnasmAddUSaNaM vA doSaH, 'dviSa aprItau' vA dviSyate'nenetyAdinA dveSaH, asAvapi nAmAdizcaturvidho nyakSeNa rAgavadavaseyaH, tathA'pi digamAtrato nirdizyate-noAgamato dravyaddheSaH jJazarIretaravyatiriktaH karmadravyadveSo nokarmadravyadveSazca, karmadravyadveSaH yogyAdibhedAzcatuvidhA eva pudgalAH, nokarmadravyadoSo duSTatraNAdiH, bhAvadvepastu dveSakarmavipAkaH, sa ca prazastetarabhedaH, prazasto'jJAnAdigocaraH, tathA hyajJAnamaviratimityAdi dveSTi, aprazastastu samyaktvAdigocaraH, tatrAprazaste udAharaNa-gaMdI nAma nAvio gaMgAe loga uttArei, tattha ya dhammarUI NAma aNagAro tIe nAvAe uttiNNo, jaNo moThaM dAUNa gao, sAhU ruddho, phiDiyA bhikkhAvelA, tahAvi na visajjei, vAluyAe upahAe tisAio ya amucaMto ruTTho, so ya diTThIvisaladdhio, nirutagAthA-'rajyanti azubhakalimalakuNimAmiSTeSu prANino yena / rAga iti tena bhaNvate pampati tantra rAgasthaH // 1 // 2 Ahessu ca rAgo rAgaH sAdhu brahmacAriSu / eSa prasasto rAgo'dha sarAgANAM sAdhUnAm // 1 // 3 nando nAma mAviko gaGgAyAM lokAnucArayati, nava ca dharmaruci ma bhanagArakhayA nAvotIrNaH, jano mUlyaM dAvA gataH, sAdhU rudaH, sphiTitA bhikSAvelA, tathA'pi na visarjayati, vAlukAyAmuSNAryA tRSArditabAmudhyamAno ruSTA, sa ca dRSTi| viSalAdhimAn, anukrama pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: dveSa-viSayaka dRSTAMta: ~338~
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] (40) prata sUtrAMka Avazyaka dAteNa Daho mao egAe sabhAe gharakoilao jAo, sAhavi viharaMto taM gAma gao, bhattapANaM gahAya bhocukAmo sabhInamaskAra. hAribha aigao, teNa diho, so pekkhaMtao ceva tassa Asuratto, bhottumAraddhassa kayavaraM pADei, annaM pAsaM gao, tatthaSi evaM vi01 drIyA kahiMci na lambhai, so taM paloei, ko re esa? nAviganaMdamaMgulo?, daho, samuI jao gaMgA pavisai tattha varise 2 // 38 // aNNaNeNaM maggeNaM vahai, cirANagaM jaM taM mayagaMgA bhaNNai, tattha haMso jAo, so'vi mAhamAse sattheNa pahAIe jAi, teNa diho, pANiyassa pakkhe bhariUNa siMcai, tatthavi udavio pacchA sIho jAo aMjaNagapavae, so'vi satyeNa ta vIIvayai, sIho uDio, sattho bhinno, so imaM na muyai, tatthavi dahro, mao ya vANArasIe baDuo jAo, tatthavi CIbhikkhaM hiMDataM annehiM DibharUvehi samaM haNai, chubhaha dhUlI, ruDheNa daho, tattheva rAyA jAo, jAI saMbharai, sabAo aI-14 yajAIo sarai asubhAo, jai saMpayaM mArei to bahugAo phIDo homitti tassa jANaNANimittaM samassaM samAlaMbei, jo evaM anukrama tena dagdho mRta ekAM samAyAM gRhakokilo jAtaH, sAdhurapi viharan taM grAmaM gataH, bhaktapAnaM gRhItvA bhokukAmaH sabhAmatigataH, tena dRSTaH, sa pazyameva tau kuvaH, mokkumArabdhe kacabaraM pAtayati, anya pArtha gataH, tatrApi, evaM kutrApi na labhate, sa taM pralokayatiko re epaH nAviko nandomAlA ?, dagdhaH, samudaM yatogamA pravizati tatra varSe gha'nyAnyena mArgeNa yahati, cirantano yaH sa mRtagaGgeti bhaNyate, saba iMso jAtA, so'pi mAghamAse sArthena prabhAne (padhAtIto), yAti, tena dRSTaH, pAnIyena pakSI bhRtvA siJcati, tannApyaSAvitaH pazcAt siMho jAto'Jjanakaparvate, so'pi sArthena taMvyatibrajati, siMha utthitaH, sArthoM bhinnaH, sa enaM na muJcati, tatrApi dagdho mRtazca vArANasyAM baTuko jAtaH, tatrApi mikSAM hiNDamAnamanvaidimbharUpaiH samaM hanti, kSipati bhUli, ruSTena dagdhaH, tatraiva rAjA jAtaH, jAti sarati, savA atItajAtIrazubhAH sarati, yadi samprati mArveSa sadAbahoH sphiTito'bhaviSyam iti tasya jJAnanimittaM samasyA samAlambayati, ya enA // 389 JABERatinintamational hdjaneiorary.org pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~339~
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA - ], niryuktiH [ 918], bhASyaM [ 151...] pUrai tassa rajassa arddha demi, tassa imo atyo- gaMgAe nAbio naMdo, sahAe gharakoilo / haMso mayaMgatIrAe, sIho aMjaNapaca // 1 // vANArasIe bahuo, rAyA tattheva Agao' evaM govagAvi paDhati, so viharaMto tattha samosaDho, ArAme Thio, ArAmio paDhai, teNa pucchio sAhai, teNa bhaNiyaM-ahaM pUremi 'eesiMghAyao jo u so ittheva samAgao' so gheNaM raNNo aggao paDhai, rAyA sunaMtao mucchio, so hammai-so bhaNai hammamANo kaba kA ahaM na yANAmi / logassa kalikalaMDo eso samaNeNa me dino // 1 // rAyA Asattho vArei, keNaMti pucchati, sAhai- samaNeNaM, rAyA tattha maNusse bisajje, jai aNujANaha baMdao emi, Agao saho jAo, sAhUvi AloiyapaDikaMto siddho // evaMvidhaM dveSaM nAmayanta ityAdi rAgavadAyojyaM, iha rAgadveSau krodhAdyapekSayA nayaiH paryAlocyete naigamasya saGgrahavyavahArAntargatatvAt saGgrahAdibhi reva vicAraH, tatra saGgrahasyAprItijAtisAmAnyAt krodhamAnau dveSaH, mAyAlobhau tu prItijAtisAmAnyAd rAgaH, vyavahA rasya tu krodhamAnamAyA dveSaH, mAyAyA api paropaghAtArthaM pravRttidvAreNAprItijAtAvantarbhAvAt, lobhastu rAgaH, RjusU 1 pUrayati tasmai rAjyasyArthaM dadAmi tasyaiSo'rthaH gaGgAyAM nAdhiko nandaH sabhAyAM gRhakokilaH / haMso mRtagaGgAtIre siMho'Jjanaparyate // 1 // vArANasyAM baTuko rAjA tatraivAgataH evaM gopA api paThanti sa viharan tatra samavastaH, ArAme sthitaH, ArAmikaH paThati, tena pRSTaH kathayati tena bhaNitam ahaM pUrayAmi, 'eteSAM dhAtako yastu so'traiva samAgataH sa gRhItvA rAjJo'yataH paThati, rAjA zRNvan mUrcchitaH, sa hanyate sa bhaNati inyamAnaH kAvyaM kartumahaM na jAne lokasya kalikAraka eSa bhramaNena mAM dusaH // 1 // rAjA Azvasto vArayati, keneti pRcchati kapayati-zramaNena, rAjA tatra manuSyAn visRjati yadi anujAnIta vanditumAyAmi, AgataH zrAddho jAtaH, sADurapyAlocitapratikrAntaH siddhaH / Forsy p pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 340~
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] namaskAra 0 drIyA Avazyaka - * trasya tvaprItirUpatvAt krodha eva paraguNadveSaH, mAnAdayastu bhAjyAH, kathaM 1, yadA mAnaH svAhaGkAre prayujyate tadA''tmani hAribha- bahumAnaprItiyogAd rAgaH, yadA tu sa eva paraguNadveSe prayujyate tadA'prItirUpatvAd dveSaH, evaM mAyAlobhAvapyAtmani 1 vi0 1 mUrcchArpaNAd rAgaH, tAveva paropaghAtanimittayogAdaprIti rUpatvAd dveSaH, zabdAdInAM tu lobha eva mAnamAye svaguNopakA* ramUrcchAtmakatvAt prItyantargatatvAllobhasvarUpavadatastritayamapi rAgaH, svaguNopakArAMzarahitAstu mAnAdyaMzAH krodhazca paro|paghAtAtmakatvAt dveSa ityalaM prasaGgena, vizeSabhAvanA vizeSAvazya kAdava seyeti // dvAram // atha kaSAyadvAraM, zabdArthaH prAgvat, teSAmaSTadhA nikSepaH, nAmasthApanAdravyasamutpattipratyayAdezarasabhAvalakSaNaH, Aha ca- "NAmaM ThavaNA davie utpattI paJcae ya Apase / rasabhAvakasAyANaM NaehiM chahiM maggaNA tesiM // 1 // " tatra nAmasthApane kSuNNe, dravyakapAyo vyatiriktaH karmadravyakapAyo nokarmadravyakaSAyazca karmadravyakaSAyo yogyAdibhedAH kaSAyapudgalAH, nokarmadravyakaSAyastu sarjakaSAyAdiH, utpattikapAyo yasmAd dravyAdervAhyAt kaSAyaprabhavastadeva kaSAyanimittatvAd utpattikaSAya iti uktaM ca- "kiM' eso kaThayaraM jaM mUDho khANugaMmi apphiDio / khANussa tassa rUsai Na appaNo duppaogassa // 1 // ' pratyaya| kaSAyaH khalyAntarakAraNavizeSaH tatpudgalalakSaNaH, AdezakaSAyaH kaitavakRtabhRkuTibhaGgarAkAraH, tasya hi kaSAyamantareNApi tathAdezadarzanAt, rasakaSAyo harItakyAdInAM rasaH, bhAvakaSAyo dvividhaH - Agamatastadupayukto noAgamatastadudaya eva // 39.0 // [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA-], niryuktiH [918 ], bhASyaM [ 151...] Jus Education nAmasthApanAiye apatau pratyaya Adeze ca rasabhAvaka pAyANAM navaiH paddhirmANA teSAm // 1 // 2 kimetasmAtkaSTataraM yanmUDhaH sthANAvAsphAlitaH / sthANave tasai rumpati nAtmano duSprayogAya // 1 // For Funny // 390 // pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH kaSAya, tasya aSTvadha-nikSepAH ~ 341~
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] RSACSEAR prata sUtrAMka saca krodhAdibhedAccaturvidhA, krodho'pi nAmAdibhedAccaturvidhaH kaSAyaprarUpaNAyAM bhAvita eva, tathApi vyatirikko dravyakrodhaH prAkRtazabdasAmAnyApekSatvAt carmakArakotthaH rajakanIlikotthazca krodha iti gRhyate, bhAvakrodhastu krodhodaya eva, saca caturbhedaH, yathoka bhASyakRtA-"jalareNubhUmipabayarAIsariso caubiho koho" prabhedaphalamuttaratra vakSyAmaH / tatthe kohe udAharaNaM-vasaMtapure Nayare ucchannavaMso ego dArago desataraM saMkamamANo sattheNa ujhio tAvasapalliM gao, tassa nAma aggiotti, tAvaseNa saMvaDio, jammo nAmaM so tAvaso, jamassa puttotti jamadaggio jAo, so ghora tabaccaraNaM karei, vikkhAo jaao| io ya do devA vesANaro saho dhanaMtarI tAvasabhatto, te doSi paropparaM pannaveMti, bhaNaMti yasAhutAvase parikkhAmo, Aha saDDo-jo ahaM sabaaMtigao tubha ya sabappahANo te parikkhAmo / io ya mihilAe NayarIe taruNadhammo paumaraho rAyA, so caMpaM vaccai vasupujasAmissa pAmUlaM pabayAmitti, tehiM so parikkhijai bhatteNaM pANeNa ya, paMthe ya visame so sukumAlao dukkhAvijjai, aNulome ya se ubasagge kariMti, so dhaNiyatarAgaM thiro jAo,x anukrama jalareNubhUmiparvatarAjIsadRzazcaturvidhaH kodhaH / 2 tantra krodhe udAharaNam-vasantapure nagare utsamavaza eko dArako dezAntaraM saMkrAman sAnonitastApasapar3IM gataH, tasya nAmAgnika iti, tApasena saMvardhitaH, yamo nAma sa tApasaH, yamasya putra hati jAmadamyo jAtaH, sa ghora tapazcaraNaM karoti, vikhyAto jaatH| itazca dvau devI-vaizvAnaraH zrAddho dhanvantarI (ca) tApasabhaktaH, tau dvAvapi parasparaM prajJApayataH, bhaNatazca-sAdhutApasI parIkSAvahe, mAha zrAva:-yo'smAkaM sarvAntiko yuSmA sarvapradhAnastau parIkSAvahe / itaca mithilAyAM nagI taruNadharmA pArayo rAjA, sa campA majati vAsupUjyasvAminaH pAdamUle pravajAmIti, vAbhyAM sa parIkSyate bhakkena pAnena ca, pathi ca viSame sa sukamAro duHkhyate, anulomAMzca tasyopasargAm kurutA, sa bAra sthiro jAtaH, 5 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | krodhakaSAya saMbaMdhe parasurAmasya kathAnaka ~342~
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] (40) * Avazyaka- so tehiM na khobhio, anne bhaNaMti-*sAvao bhattapaJcakkhAio, te siddhaputtarUveNaM gayA, aisae sAhiti, bhaNati ya-TinamaskAra hAribha- 18|mA imaM karehi jahA ciraM jIviyadhaM, so bhaNai-bahuo me dhammo hohIti, na sako khobhe / gayA jamadaggissa mUlaM, sau vi01 dIyA tANarUvANi kayANi, kucce se gharao kao, sauNao bhaNai-bhadde ! jAmi himavaMta, sA na dei mA Na ehisitti, so savahe 8 // 39 // karei-godhAyakAi jahA emitti, sA bhaNai-na eehiM pattiyAmitti, jai eyassa risissa dukkiyaM piyasitti to te visajemi, so ruDo, teNa dovi dohiMvi hatthehiM gahiyANi, pucchiyANi bhaNati-maharisi! aNavaccositti, so bhaNai-saccayaM, khobhio, evaM so sAvago jAo devo / imo'vi tAo AyAvaNAu ottinno migakoDagaM NayaraM jAi, tattha jiyasanU rAyA. so uhio-kiM demi?, dhUyaM dehitti, tassa dhUyAsayaM, jA tuma icchada sA tujjhatti, kanaMteuraMgao, tAhiM davaNa| nicchadaM na lajisitti bhaNio, tAo khujIkayAo, tatthegA reNueNaM ramai tassa dhUyA, tIe NeNaM phalaM paNAmiya, -*- * sa tAbhyAM na kSobhitaH, bhanye bhaNanti-zrAvako bhaktapratyAkhyAyakA, to siddhaputrarUpeNa gatI, atizayAn kathayataH, bhaNatana-mA imaM kArSIH yathA | ciraM jIvitamyaM, sa bhaNati-bahumeM dharmo bhaviSyati, na zakyaH (kaH)kSobhayituM / gatI jamada mUlaM, zakunarUpe kRte, kUceM tasya gRhaM kRtaM, zakunako bhaNatibhane / pAmi himavantaM, sAna dadAti mA na gA iti, sa zapathAn karoti-godhAtakAdIn yathaiSyAmIti, sA bhaNati-maitaH pratyemi iti, papetasya rUpe?kRtaM pibasIti tadA tvAM visajAmi, sa ruSTaH, tena dvAvapi dvAbhyAmapi hastAbhyAM gRhItI, pRSTau bhaNataH-maha! manapaso'sIti, sa bhaNati-satyaM, kSobhitaH, evaM sa zrAvako jAso devaH / ayamapi taskhA AtApanAyA avatI! mRgakoSThakaM nagaraM yAti, tatra jitazabU rAjA, sa sthitaH-kiM dadAmi !, duhitaraM dehIti, tasva duhitazata, yA svAmicchati sA taveti, kanthAntApuraM gataH, tAbhidRSTvA niSTataM, na jasIti bhaNisaH, tAH kumjIkRtAH, tatraikA reNI ramate tasya duhitA, tasyai 4 anena phalaM dattam , * nedaM vAkyaM pratyantare // 39 // ' JABERatus wnlanmiarayan pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~343~
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] 65 prata sUtrAMka icchisittiya bhaNiyA, tIe hattho pasArio, nijaMtIe ubar3hiyAo khujjAo, sAliyarUvae dehi, tAo akhujjAo kayAo, kannakujaM nayaraM saMvuttaM, iyarIviNIyA AsamaM,sagomAhiso pariyaNo dinno, saMvahiyA,joSaNapattA jAhe jAyA tAhe vIvAhadhammo jAo, aNNayA udumi jamadaggiNA bhaNiyA-ahaM te carugaM sAhemi jeNaM te putto baMbhaNassa pahANo hohiti, tIe bhaNiyaevaM kajautti, majjha ya bhagiNI hasthiNApure aNaMtavIriyassa bhajjA, tIse'vi sAhehi khattiyacarugaMti, teNa sAhio, sA ciMtei-ahaM tAva aDavimigI jAyA, mA mama puttovi evaM nAsautti tIe khattiyacarU jimio, iyarIe iyaro pesio, doNhavi puttA jAyA, tAvasIe rAmo, iyarIe kattavIrio, so rAmo tattha saMbaDDai / annayA ego vijjAharo tattha samosaDo. tattha eso paDilaggo, teNa so paDicario, teNa se parasuvijA diNNA, saravaNe sAhiyA, aNNe bhaNati-jamadaggissa paraMparAgayatti parasuvijjA sA rAmo pADhiotti / sA reNugA bhagiNIgharaM gayatti teNa raNNA sama saMpalaggA, teNa anukrama icchasIti ca bhaNitA, tayA hasaH prasAritaH, nIyamAnAyAmupasthitAH kumnAH, SAlInAM rUpaM devi, tA bakubjAH kRtAH, kanyakubja nagaraM saMjUrI, itarApi nItAAnamaM, sagomAhiSaH parijano dattaH, saMvarSitA, yauvanaprAptA padA jAtA, tadA bIvAidho jAtaH, anyadA katI dhAmadamyena bhaNitA-maI tava carka sAdhayAmi yena taba putro prANAnAM pradhAno bhavatIti, tayA bhagitam-evaM kriyatAmiti, mama ca bhaginI hastinAgapure'namtavIryasya bhAryA, tasyA api sAdhaya kSatriyacarU miti, tena sAcitaH, sA cintayati-maI tAvaddhvImagI jAtA, mA mama putro'pi evaM nInezat iti tathA kSatriyacarjimitaH, itarasyAyapi itaraH preSitaH, dvayorapi putrI jAto, tApasyA samaH, itarakhAH kArtavIryaH, sa rAmasatra saMvardhate / ampadA eko vidyAdharasanna samavastaH, tannaipa pratilamaH, tena sa praticaritaH, tena samai pazuvidyA dattA, pAravaNe sAdhittA, manye bhaNanti-bAmadamyasya paramparAgateti pazuvidhA to rAmaH pAThita iti / sA reNukA bhaginIgRhaM gateti tena rAjJA samaM saMgralamA, tena 60-4 JABERatinintamational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~3444
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka hAribha zrIyA // 192 // [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [918], bhASyaM [151...] se putto jAo, saputtA jamadaggiNA ANiyA, ruDo, sA rAmeNa saputtiyA mAriyA, soya kira tattheva isusatthaM sikkhio, tIse bhagiNIe surya, raNNo kahiyaM, so Agao AsamaM viNAsittA gAvIe ghettRNaM pahAvio, rAmassa kahiyaM, teNa pahAviUNa parasuNA mArio, kattavIrio va rAyA jAo, tassa devI taaraa| annayA se piumaraNaM kahiyaM, teNa AgaeNaM jamadaggI mArio, rAmasta kahiyaM, teNAgaeNaM jalateNaM parasuNA kattavIrio mArio, sayaM caiva rajjaM paDivannaM / io ya sA tArA devI teNa saMbhrameNa palAyaMtI tAvasAsamaM gayA, paDio se muddeNaM gabbho, nAmaM kathaM subhUmo, rAmassa parasU jahi 2 khattiyaM pecchai tahiM tahiM jalai, annayA tAvasAsamassa pAseNaM bIIvayai, parasU pajjalio, tAvasA bhaNati - amhecciya khattiyA, teNa rAmeNa sattavArA nikkhattA puhavI kayA, haNUNaM thA bhariyaM, evaM kira rAmeNaM koheNaM khattiyA kahiyA // evaMvidhaM krodhaM nAmayanta ityAdi pUrvavat / mAno'pi nAmAdizcaturvidha eva, karmadravyamAnastathaiva nokarmadravyamAnastu stabdhadravyalakSaNaH, bhAvamAnastu tadvipAkaH, sa ca caturdhA, yathA''ha - 'tiNasa layAkaDaDiyasaletthaMbhovamo 3 tasyAH putro jAtaH saputrA jAmada-benAnItA, ruSTaH, sA rAmeNa saputrA mAritA, sa ca kila tatraivezAnaM zikSitaH, tasyA bhaginyA taM rAjJe kathitaM sa bhagata AzramaM vinAzya gA gRhItvA pradhAvitaH rAmAya kathitaM tena pradhAnya pazca mAritaH kArttavIryaca rAjA jAtaH, tasya devI tArA / amyadA tasya pitRmaraNaM kathitaM tenAgatena jamadajhimoritaH, rAmAya kathitaM tenAgatena jvalanyA patra kArtavIyoM mAritaH svayameva rAjyaM pratipannas / itazca sA tArAdevI tena saMbhrameNa palAyamAnA tApasAzramaM gatA, patitazca tasthAH svamukhena garbhaH, nAma kRtaM subhUmaH rAmasya parchaH yatra 2 kSatriyaM pazyati tatra tatra jvakhati, ambadA tApasAzramasya pArzvena vyavimajati, parzajvaMDitA, tApasA bhaNanti vayameva kSatriyAH, tena rAmeNa sapta dvArA niHkSatriyA pRthvI kRtA, hanubhiH svAkSaM sutaM evaM kila rAmeNa krodhena kSatriyA htaaH| 2 vinizakatA kAhAsthizailastambhopamo mAnaH / Education intimatio For any namaskAra * vi0 1 ~ 345 ~ // 392 // www.janbay.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] 5646456456 prata sUtrAMka mANo'tti, atrodAharaNa-so subhUmo tattha saMvaDai vijAharapariggahio, annayA parikhijjai visAIhiM, io ya rAmo namittaM pucchai-kao mama viNAsotti?, bhaNiyaM-jo eyaMmi sIhAsaNe nivesihiti eyAu dADhAo pAyasIbhUyAo khAhiti to bhayaM, to teNaM avAriyaM bhattaM karya, tattha sIhAsaNaM dhure ThaviyaM, dADhAo se aggao kayAo / itto ya mehaNAo [vijjAharo so paumasirighUyAe nemittiyaM pucchai-kassesA dAyabA', so subhomaM sAhai, tappabhiio mehanAo subhomaM ola ggai, evaM vaccai kaalo| io ya subhUmo mAyaraM pucchai-kiM ettigo logo? annovi atthi', tIe sarva kahiyaM, to mA jANIhi mA mArijihisitti, so taM soUNamabhimANeNa hathiNAuraM gao ta sabha, sIhAsaNe niviDo, devayA raDiUNa nA.12 tAo dADhAo paramaNaM jAyAo, to taM mAhaNA paihayA, teNaM vijAhareNaM tesimuvari pADiti, so vIsastho bhuMjai, rAmassa parikahiyaM, sannaddho tatthAgao parasu muyai, vijjhAo, imo ya taM ceva thAlaM gahAya uDio, cakkarayaNaM jAya, teNa / anukrama sasubhUmatantra saMvardhate vidyAdharaparigRhItaH, anyadA parIkSyate viSAdibhiH, itazca rAmo naimittikaM pRcchati-kuto mama binAza iti, maNita-ya eta-15 misihAsane nivekSyati etA dahAH pAyasIbhUtAH khAdiSyati tato bhayaM, tatastenAvAritaM bhaktaM kRtaM, tatra siMhAsanaM dhuri sthApita, daMSTrAca tasyAprataH kRtAH / itazca meghanAdo vidyAdharaH sa padmazrIduhitunaimittikaM pRcchati-kama eSA dAtavyA?, sa subhUmaM kathayati, tavyabhUti meghanAdaH subhUmamavalagati, evaM vrajati kaalH| itaca subhUmo mAtaraM pRcchati-kimiyAn lokaH? anyo'pyasti ?, tayA sarva kathitaM, tato mA gA mA mAriSi iti, sa bat zrutvAbhimAnena hasinAgapuraM gatastAM (a) sabhAM, siMhAsane niviSTaH, devatA raTitvA naSTA, tA baMdhAH paramAnaM jAtAH, tatastaM bAmaNA intumAramdhAstena vidyAdhareNa teSAmupari pAlayante (prahArAH), sa vizvasto bhukke, rAmAya parikathitaM, samabastatrAgataH pazuM muJcati, vidhyAtaH, ayaM ca tameva sthAlaM gRhItvotthitaH, cakaravaM jAtaM, teca * pahAyA pra. randsonamom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | mAnakaSAya saMbaMdhe subhUmacakravartI ~346~
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] AvazyakasIsaM chipaNaM rAmassa, pacchA teNa subhomeNa mANeNaM ekavIsaM vArA nibaMbhaNA puhavI kayA, gambhAvi phAliyA // evaMvidhaPI namaskAra. hAribha-1 damAnaM nAmayanta ityAdi pUrvavat / mAyA caturvidhA, karmadravyamAyA yogyAdibhedAH pudgalA iti, nokarmadravyamAyA nidhAnA vi01 drIyA diprayuktAni dravyANi, bhAvamAyA tatkarmavipAkalakSaNA, tasyAzcaite bhedA:- mAyAvalehigomuttimiMdasiMgaghaNasimUlasamA // 393 // mAyAe udAharaNaM paMDarajA-jahA tIe bhattapaJcakkhAiyAe pUyANimittaM tinni vAre logo AvAhio, taM AyariehiM nAya AloAviyA, tatiyaM ca NAloviyA, bhaNai-esa pubambhAseNAgacchai, sA ya mAyAsalladoseNa kimbisagA jAyA, erisI duraMtA mAyeti // ahavA savaMgasuMdaritti, basaMtapuraM NayaraM, jiyasattU rAyA, dhaNavaIdhaNAvahA bhAyaro seTThI, dhaNasirI ya se bhagiNI, sA ya bAlaraMDA paralogarayA ya, pacchA mAsakappAgayadhammaghosAyariyasagAse paDibuddhA, bhAyarovi sineheNaM taheva, sA pabaiumicchai, te taM saMsAraneheNaM na deMti, sA ya dhammavayaM khaddhaM kharca karei,bhAujjAyAo se kurukurAyaMti, tIe| SESSA prata sUtrAMka %256 anukrama [1] zIrSa chinaM rAmasva, pazcAttena mubhUmena mAnenekaviMzati vArAna nivAMjhaNA pRthvI kRtA, garbho api pATitAH / 2 mAyA abalemagomUtrikAmeSazakaca-161 nabaMzImUlasamA / mAyAyAmudAharaNaM paNDvAyA~ (pANDurAyA)-pathA tayA pratyAkhyAtabhakayA pUjAnimittaM zrIna bArAn kokaH AhUtaH, tad AcArzAtam , AlocitA, tRtIyaM ca nAkodhitA, bhaNani-eSa pUrvAbhyAsenAgacchati, sA ca mAyAzalyadoSeNa kisvipikI jAvA, iMzI turantA mAyeti / athavA sarvAsundarIti, | vasantapuraM nagara, jitazatrU rAjA dhanapatirdhanAvaho prAtarau zreSThinI, dhanazrIzca tayobhaMginI, sA ca vAlaraNDA paralokaravA ca, patrAta mAsakasyAgatadharmavoSAcAryasakAyo prativaddhA, bhAtarAvapi behena (tasyAH behena) tathaiva, sA pravajitumicchati, tau tA saMsArakhehena na dadAte, sA ca dharmavyayaM madhuraM pracura | karoti, bhrAtRjAye kisIsaH, tayA // 39 // aajaneiorary om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: mAyAkaSAya saMbaMdhe pAMDu AryA tathA sarvAMgasundarI-kathA ~347~
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka vicitiya-pecchAmi tAva bhAugANacita, kimeyAhiMti?, pacchA niyaDIe AloiUNa sovaNayapavesakAle vIsatthaM vIsatthaM baI dhammagayaM jaMpiUNa tao naDakhiDDeNaM jahA se bhattA suNei tahegA bhAujjAyA bhaNiyA-kiM bahuNA ! sADiyaM rakkhejjAsi, | teNa ciMtiya-taNamesA duccAriNitti, vAriyaM ca bhagavayA asaIposaNaMti, taorNa parivemitti pallaMke uvavisaMtI vAriyA. mA cite-hA kimeyaMti, pacchA teNa bhaNiya-parAo me NIhi, sA ciMtei-ki mae dukkaDaM kayaMti, na kiMci pAsai, to tattheva bhamigayAe kiccheNa NIyArayaNI, pabhAe ulluggaMgI niggayA, dhaNasirIe bhaNiyA-kIsa ulagaMgitti, sAruyaMtI bhaNaha-nayANAmo avarAha, gehAo ya ghADiyA, tIe bhaNiya-vIsasthA acchaha, ahaM te bhalissAmi, bhAyA bhaNio-kimeyamevaMti, seNa bhaNiya-alaM me duTThasIlAe, tIe bhaNiyaM-kahaM jANAsi', teNa bhaNiyaM-tujjha ceva sagAsAo, suyA se dhammadesaNA nivAraNaM ca, tIe bhaNiya-aho te paMDiyattaNaM viyArakkhamattaM ca dhamme ya pariNAmo, mae sAmaneNa bahudosameyaM vicintitaM pazyAmi sAvajJAnobhita, kimatAbhyAmiti, pazvAcikRtyA''locya zayanapravezakAle vizvasta vizvasta baI dharmagata japitvA tato nATakIdavA yathA takhA bharnA guNoti tathaikA bhAtu yA maNitA-kiMbahunA ! zATikAM rakSeH, tena cintitaM-nUnameSA dubhAriNIti, nivAritaM ca bhagavatA asatIpo. vaNamiti, sata eno pariSThApayAmIti patyo pavikSantI bAritA, sA cintayati-dA kimetaditi, pakSAcena bhaNitaM-gRhAmme nirgaccha, sA cintayati- imyaa| duSkRtaM kRtamiti, na kiJcitpazyati, tattasanava bhUmigatayA kaNa nItA rajanI, prabhAte mhAnAGgI nirgatA, dhanapriyA bhaNitA-kacaM mlAnAGgIti, sA rudantI bhaNati-na jAnAmyaparAdham , gRhAca nirdhATitA, tathA bhaNita-vizvastA tiSTha, ahaM tyAM milayiSyAmi, mAtA bhanita:-kimetadevamiti, sena bhaNitam-ala meM| duSTazIlayA, tathA bhaNita-kathaM jAnAsi , tena bhaNitaM-taveva sakAzAda, zrutA takhA dharmadezanA nivAraNaM ca, tathA bhaNitam-aho taba pAdivaM vicArakSamatvaM | ca dharma ca pariNAmaH, mayA sAmAnyena badudoSametad 4%AC%ACK %AMTS *6000 anukrama [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~348~
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] Avazyaka- hAribhadrIyA // 394 // kh zl bhagavayA bhaNiyaM tIse ucaiDaM vAriyA ya, kimetAvataiva duccAraNI hoi, tao so lajio, micchAdukkaDaM se davA- namaskAra [vio, ciMtiyaM ca NAe-esa tAva me kasiNadhavalapaDivajago, bIovi evaM ceva viNNAsio, navaraM sA bhaNiyA-ki & vi01 bahuNA, hatthaM rakkhijasitti, sesavibhAsA tahava, jAva eso'vi me kasiNadhavalapaDivajjagotti ettha puNa imAe niyaDie abhakkhANadosao tivaM kammamuvanivaddhaM, pacchA eyassa apaDikkamiya bhAvao pabaiyA, bhAyaro'vi se saha jAyAhiM pavaiyA, ahAuyaM pAlaittA savANi suralogaM gayANi, tatthavi ahAuyaM pAlayittA bhAyaro se paDhama cuyA sAgee Nayare asogadattassa inbhassa samuhadattasAyaradattAbhihANA puttA jAyA, iyarIvi caviUNa gayapure Nayare saMkhassa ibhasAvagassa dhUyA AyAyA, aIvasuMdaritti savaMgasuMdarI se nAma karya, iyarIo vi bhAujjAyAo caviUNaM kosalAure gaMdaNAbhihANassa inbhassa si-15 rimaikaMtimaiNAmAo dhUyAo AyAo, jovaNaM pattANi, savaMgasuMdarI kahavi sAgeyAo gayapuramAgaraNa asogadattasiDiNA // 394 // bhagavatA bhaNitaM tasyai upadiSTa cAritA ca, kimetAvataiva dubAriNI bhavati, tataH sa kajitaH, mithyAmeduSkRtaM takhai dApita, cintitaM cAnayA-epa tAvanme kRSNadhavalapratipasA, dvitIyo'pi evameva jijJAsitaH (parIkSitaH), navaraM sA bhaNitA-kiM bahunA !, hastaM rakSeriti, zeSavibhASA tathaiva, yAvadepo'pi me kRSNadhavaLapratipatteti, ana punaranayA mAyayA'bhyAkhyAnadoSatastInaM karmopanibaI, panAdetasAdapratikrampa bhAvataH pravajitA, bhAtarAvapi tasyAH saha AyAbhyAM (manajitAyAM) mana jitI, vadhAyuSka pAlayitvA sarve suralokaM gatAH, tantrApi yathAyuSkaM pAlayitvA bhrAtarau tasyAH prathama cyutau sAkete nagare'zokadattasthebhyastha samudattasAgarabattAbhidhAnI putrI jAtI, itarApi yuvA gajapure nagare zasabhyazcAvakarasa dahiyA pAyAtA, atIva sundarIti sarvAGgasundarI tasyA nAma kRtam, itare api prAtRjAye yuvA kozalapure nandanAbhidhAnanyasya zrImatikAntimatinAgyo duhitarI jAte, pauSa prAptAH, sAmasundarI kyamapi sAketAdjapuramAgatenAzokavacatreSTinA JAMERI Handibrary on pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~349~
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] (40) prata sUtrAMka diDA, kassesA kannagatti, saMkhassa sidvirasa sabahumANaM samuddadattassa maggiyA laddhA vivAho ya kao, kAlaMtaraNa so visajjAvago Ayao, uvayAro se kao, vAsagharaM sajjiyaM / etthaMtaraMmi ya savaMgasuMdarIe uiyaM taM niyaDinibaMdhaNaM paDhamakamma, tao bhattAreNa se vAsagharaThieNa voleMtI devigI purisacchAyA divA, tao'NeNa ciMtiyaM-duhrasIlA me mahilA, kovi avaloeu gaotti, pacchA sA''gayA, Na teNa bollAviyA, to aduhaTTayAe dharaNIe ceva rayaNI gamiyA, pahAe se bhattAro aNApucchiya sayaNavaggaM egassa dhijjAiyassa kahettA gao sAgeyaM Nayara, pariNIyA ya'NeNa kosalAure NaMdaNassa dhUyA sirimaitti, bhAuNA ya se tIse bhaiNI kaMtimaI, suyaM ca Nehi, tao gADhamaddhiI jAyA, visesao tIse, pacchA tANaM gamAgamasaMvavahAro vocchinno, sA dhammaparA jAyA , pacchA pavaiyA, kAleNa viharaMtI pabattiNIe samaM sAkeyaM gayA, puvabhAujjAyAo uvasaMtAo bhattArA ya tAsiM na suh| etvaMtaraMmi ya se udiyaM niyaDinibaMdhaNaM vitiyakammai, paarnnge| - anukrama - - dRSTA, kasyaiSA kanyaketi, zasasa zreSThinaH sabahumAnaM samudradattAya mAgitA labdhA vIvAhana kRtaH, kAlAntareNa sa netumAgataH, apacArastasya kRtaH, vAsagRhaM sajitam / atrAntare ca sarvAGgasundayoM uditaM tat mAyA nivandhanaM prathamakarma, tato bhatrI tathA bAsagRhasthitena vajramtI devikI puruSacchAyA dRSTA,* tato'nena cintitaM-duSTazIlA mama mahilA, ko'pyavalokya gata iti, pazcAsA'yatA, na tenAlApitA, tata pAduHkhasthitayA (khArtayA) dharaNyAmeva rajanI gamitA, prabhAte tasyA bhatA'nApRcchaya skhajanavargamekaM vigjAtIyaM kathayitvA gataH sAketa nagara, pariNItA cAnena kozalapure nandanasya duhitA zrImatiriti, bhrAtrA ca tasya tathA bhaginI kAntimatiH, zrutaM caibhiH, tato gADhamatirjAtA, vizeSatastasyAH, pazcAtayogamAgamasaMdhyavahAro nyuTimA, sA dharmaparA jAtA, paJcAmanajitA, kAlena viharantI pravartinyA samaM sAketaM gatA, pUrvanAtuSi upazAnte bhArIca tayone suSu / matrAntare ca tasyA uditaM nikRtiniyandhanaM / dvitIyaM karma, pAraNake pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~350~
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1/ gAthA-], niryukti: [ 918], bhASyaM [151...] AvazyakahAribha bhikkhaTuM paviThThA, sirimaI ya vAsagharaM gayA hAraM poyati, tIe ambhuDiyA, sA hAraM mottUNa bhikkhatthamuTThiyA, etthaM- 4 taraMmi cittakammoiNNeNaM mayUreNaM so hAro giDio, tIe ciMtiyaM- accharIyamiNaM, pacchA sADagadveNa ThaiyaM, bhikkhA drIyA 4 paDiggAhiyA niggayA ya, iyarIe joiyaM-jAva nasthi hAroti, tIe ciMtiyaM kimeyaM baDukheDaM 1, pariyaNo pucchio, so // 395 // bhagaina koi ettha ajjaM mokSUNa paviTTho anno, tIe aMbADio, pacchA phuTaM / iyarIevi pavattiNIe sihaM, tIe bhaNiyaM -vicitto kammapariNAmo, pacchA umgataratavarayA jAyA, tesiM cANatthabhIyANaM taM zeDuM Na uggAhai, sirimaI kaMtimaio bhattArehiM hasijjaMti, Na ya viSpariNamaMti, tIevi ubhgatavarayAe kammasesaM kayaM etthaMtaraMmi sirimaI bhattArasahagayA vAsa hare ciThThaI, jAva moreNa cittAo oyariUNa niggilio hAro, tANi saMvegamAvaNNANi, aho se bhagavaIe mahatthatA jaM na siddhamidaMti khAmeuM payaTTANi, etthaMtaraMmi se kevalamuppaNNaMti, devehi ya mahimA kayA, tehiM pucchiyaM, tIe vi sAhio Education intemational 3 bhikSArthI praviSTA, zrImati vAsagRhagatA hAraM protati, tayA'bhyutthitA, sA hAraM mukyA bhikSArthamutthitA atrAntare citrakramoM tIrNena mayUreNa sa hAro gilitaH, tayA cintitam zrarthamidaM pazcAt zArakArthena sthagitaM, bhikSA pratigRhItA nirgatAca itarayA dayAvajJArita hAra iti, tayA cintitaM kimeSA bRhatI krIDA, parijanaH pRSTaH sa bhagati na ko'pi matrAryA musvA praviSTo'nyaH, tayA nirbharsitaH pazcAt sphiTitam / itarathA'pi pravartinyAH ziSTaM tathA // 395 // bhaNitaM vicitraH karmapariNAmaH pazcAt ugratastaporatA jAtA, taivAnacaMbhItaiH tadgRhaM nAvagAhyate, zrImatikAntimatyo bhartRbhyAM iyete, na ca vipariNamataH, tathA 'pyugrataporatayA karmazeSaM kRtam, bhantrAntare zrImatirbhatra saha gatA vAsagRhe tichati, yAvanmayUreNa citrAdavatIrya nigaDito hAraH, tau saMvegamApakSa, aho X tasyA bhagavatyA gAmbhIyaM yatra ziSTamidamiti kSamayituM pravRttI, atrAntare tasyAH kevalajJAnamutpannamiti devaizva mahimA kRtaH taiH pRSTaM tathA'pi kathitaH For at Use Only namaskAra 0 vi0 1 ~351~ Jabray org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka parabhavavataMto, tANi pavaiyANi, erisI duhAvahA mAyatti / ahaMvA sUyao-egassa khaMtassa putto khuDao suhasIlao jAva| 31 W Da-aviratiyatti, khateNa dhADio loyassa pesaNaM kareMto hiMDiUNa aTTavasaTTo mao, mAyAdoseNa rukkhakohare suuto| jAo. soya akkhANagANi dhammakahAo jANai jAtisaraNeNaM, paDhai, vaNacaraeNa gahio. kuMTito pAo acchi ca kANiya, vidhIe uDio, Na koi icchai, so sAvagassa AvaNe ThavittA mullassa gao, teNa appao jANAvio, kIo, |paMjarage chaDho, sayaNo micchadiThio, tesiM dharma kahei, tassa putto mahesaradhUyaM daNaM ummatto, taM divasaM dharma Na suNeti Na vA paJcakkhAyaMti, pucchiyANi sAhati, vIsasthANi acchaha, so dArao saddAvio, bhaNio va sasarakkhANaM DhakkAhi, KIkiriya ahi, mamaM ca pacchato iTTagaM ukkhaNiUNaM NihaNAhi, tahA kayaM, so aviratao pAyapaDito vinvei-dhuuyaae| varaM dehi, sUyao bhaNai mahesarassa-jiNadAsassa dehi, dinA, sA gabaM vahai-devadinnatti, annayA teNa hasiyaM, nibaMdhe 2 anukrama parabhavavRttAntaH, tau pravajitI, IzI duHkhAvahA bhAyeti / bhayavA zukaH-ekasya vRddhasya putraH kSulakaH sukhazIlo yAvaraNazi-aviratiketi, vRddhana nirdhATitaH lokasya meSaNaM kurvan hiNDayitvA AttavazAtoM mRto, mAyAdoSeNa vRkSakoTare zuko jAtaH, sa cAkhyAnakAni dharmakathAzca jAnAti jAtismaraNena, paThati, vanacareNa gRhItaH, kuSTitaH pAdaH akSi va kANitaM, bIbhyAmavatAritaH, na ko'pIcchati, sa zrAvakasyApaNe sthApayityA mUlyAya gataH, tenAtmA jJApitaH, kItaH, paJjare kSiptaH, svajano mibhyASTiH, tebhyo dharma kathayati, tasya putro mAhezvarasya duhitara raTvonmatasadivase dharma na zuNyanti na vA pratyAkhyAsti, pRSTAH kathayanti, vizvastAstiSTata, sa dArakaH zabdita:-maNitatra-sarajaskAnAM pArzva vraja, TikarikA (kapAlaM) aya, mAM ca pazcAt iSTakamutsAya nijahi, tathA kRtaM, so'virataH pAdapatito vijJapayati-duhiturvaraM dehi, zuko bhaNati mahezvarAya-jinadacAya dehi, dattA, sA garva vahati-devadati, anyadA lena | | hasitaM, nivandhe + nedamudAharaNaM pratyaka Landsonamom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~352~
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] kh zl Avazyaka- kahiyaM, amarisaM vahai, saMkhaDIe vakhittANi harai, bhaNati-tumaMsi paMDitautti picche uppADiyaM, so ciMtei-kAlaM harAmi, namaskAra. hAribha- bhaNai-NAhaM paMDitao sA pahAviI paMDitiyA,-egA pahAviNI kUraM chattaM jiMtI corehiM gahiyA, ahaMpi erise maggAmi vi01. drIyA rattiM eha rUbae laettA jAihAmo, te AgayA, vAtakoNaeNa NakANi chiNNANi, anne bhaNaMti-khattamuhe khureNa chinnANi, // 396 // biviyadivase gahiyA, sIsa koTTei bhaNati ya-keNa tunbhetti, tehiM samaM pahAviyA, egami gAme bhattaM ANemiti kalAla-4 kule vikkiyA, te rUvae ghettUNaM palAyA, rAttiM rukkhaM vilaggA, tevi palAyA ulaggati, mahisIo hariUNaM tattheva AvAsiyA maMsaM khAyaMti, eko maMsaM ghettUNa rukkhaM vilaggo disAo paloei, teNa dihA, rUpae dAie, so dukko, jinbhAe gazAhio. paDateNa Asaitti bhaNite Asaitti kAUNaM NaDA, sA gharaM gayA, sAhAviI paMDitiyA NAhaM pNddito|taahe puNovi* aNNaM lomaM ukkhaNai, puNaravi dAriyApiuNA dArideNa dhaNayao chalAvio rUvagA dinnatti kUDasakkhIhiM davAvio, kathitam , amarSa vahati, saMsakhyA vyAkSipteSu harati, bhaNati-tvamasi paNDita iti picchamutpATitaM, sa cintayati-kAlaM irAmi, bhnnti-naaii| paNDitaH, sA nApitI paNDitA-ekA nApito kUraM kSetraM nayantI cauraiyU~hItA, ahamapIdRzAn mArgacAmi rAtrAvAyAta rUpyakAn lAtvA vAsAmaH, te AgatAH, kSurapreNa mAsikA pichalAH, anye bhaNanti-kSatramukhe kSurapreNa chinnAni, dvitIya divase gRhItA, zIrSa kuTTayati bhaNati ca-kena yUSmAkamitiI, taiH samaM pradhAvitA, // 396 // ekasmin mAme bhaktamAnavAmIti kalAlakule vikrItA, te rUpyakAn gRhItvA palAyitAH, rAmro vRkSaM vilanA, te'pi palAyitA abalaganti, mahIpIIsvA tatraivAvAsitA mAMsaM khAdanti, eko mAMsaM gRhItvA vRkSaM vilamo dizaH pralokayazi, tena dRSTA, rUpyakAn darzayati, sa bhAgataH, jilayA gRhItaH, patatA Ala iti bhaNite Aste iti kRtvA maSTAH, sA gRhaM gatA, sA nApitI paNDitA nAI paNDitaH / tadA punarapi anya picchamukhanati, punarapi dArikA pitrA dArimeNa / dhanadalitaH rUpyakA dattA iti, kUTasAkSibhidApitaH, 4504 Patanorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~353~
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka dAriyA maggiyA, kUve chuDhA, suraMga khaNAviyA, piyA kappAsaM kattAvio, saputtayA NijAhi, so gao disaM, imAvi hai| gaNiyaveseNaM puSamAgayA, tilakkhAgiyA koligiNI coranimittaM caMdaputaM sahAissAmitti asaMtaeNaM pattiyAvito rAyA vANiyadAriyAe, evamAINi paMca sayANi rattIgayANi, piccittA mukko, seNeNaM gahio, duhaM seNANaM bhaMDatANaM paDio hai asogavaNiyAe pesejiyAe putteNa diDo, bhaNio ya-saMgovAhi, ahaM te karja kAhAmi, saMgovio, aNNassa raje dija-IN |mANe bhiMDamae mayUre vilaggeNaM rattiM rAyA bhaNio, pesilliyAputtassa rajaM diNNaM, teNa sattadivase maggiya, dovi kulA pabAviyA, bhattaM paJcakkhAyaM, sahassAre uvavaNNo // evaMvidhAM mAyAM nAmayanta ityAdi pUrvavat , lobhazcaturvidhaH-karmadravyalobho yogyAdibhedAH pudgalA iti, nokarmadravyalobhastvAkaramuktizcikaNiketyarthaH, bhAvalobhastu tatkarmavipAkaH, tajhedAzcaite-'loho halihakhaMjaNakaddamakimirAyasAmANoM sarveSAM krodhAdInAM yathAyogaM sthitiphalAni-paikkhacaumAsavaccharajAvajjIvANugAmiNo kamaso / devanaratiriyanAragagaisAhaNaheyavo neyA // 1 // lobhe luddhanaMdodAharaNaM-pADaliputte luddhaNaMdo dArikA mArgitA (yAcitA), kUpe ziptA, surakSA khAnitA, pitA kapAsa kartitaH, saputrA niyAhi, sa gato dizi, iyamapi gaNikAveSeNa pUrvamA-16 gatA, tiLakhAdikA kolikI cauranimittaM candrapurva zabdaviSyAmIti asatA prayayito rAjA vaNigdArikayA, evamAdIni paJca zatAni rAtrigatAni, niSicchI-1 kRtya muktaH, zyenena gRhItaH, dvayoH zyenayoH kalahayatoH patito'zokavanikAyo, preSbikAputreNa dRSTaH, maNita-saMgopaya, mahaM tava kArya kariSyAmi, saMgopitaH, anya rAjye dIyamAne bhiNDamaye mayUre vilagnena rAtrau rAjA bhagitaH, preyikAyAH putrAya rAjyaM dattaM, tena saptamadivase mAgitaM, dve api kule pramANite, bhakaM pratyAvyAta, sahasAre utpnnaaH| 2 lobho haridrAkha janakardamakRmirAgasamAnaH / 3 pakSacaturmAsasaMvarasAyAvajIcAnugAminaH kramazaH / devanaratiSaDnAIN rakagatisAdhanahetavo sheyaaH|||| lundhanandodAharaNam-pATaliputre lundhanando kolimiNI pra. anukrama [1] AISERIES Dinatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | lobhakaSAya saMbaMdhe lubdhanandasya kathA ~354~
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] namaskAra. vi01 prata sUtrAMka bhAvazyaka-gAvANiyao, jipAdatto sAvao, jiyasattU rAyA, so talAgaM khaNAvei, phAlA ya divA kammakarehi, (paM0 10000) surA- hAribha- mollaMti do gahAya vIhIe sAvagassa uvaNIyA, teNa te NecchiyA, gaMdassa upanIyA, gahiyA, bhaNiyA ya-aNNevi ANe- drIyA jaha, ahaM ceva geNhissAmi, divase 2 giNhai phAle / aNNayA abbhahie sayaNijjAmaMtaNae balAmoDIeNIo, puttA // 397 // bhaNiyA-phAle geNhaha, so ya gao, te ya AgayA, tehiM phAlA Na gahiyA, achuchA ya gayA pUviyasAlaM, tehiM UNagaM / mollaMti egate eDiyA, kiMha paDiyaM, rAyapurisehiM gahiyA, jahAvattaM ranno kahiyaM / so naMdo Agao bhaNai-hiyA Na vatti, tehiM bhaNNai-kiM amhevi gaheNa gahiyA ?, teNa ailolayAe ettiyassa lAbhassa phiTTo'haMti pAdANa doseNa ekAe kusIe doSi pAyA bhaggA, sayaNo vilavai / tao rAyapurisehiM sAvao NaMdoya ghettUNa rAulaM nIyA, pucchiyA, sAvao bhaNai-majha icchAparimANAtirittaM, aviya-kUDamANaMti, teNa na gahiyA, sAvao pUeUNa visajjio, naMdo sUlAe yaNika, jinadattaH zrAvakaH, jitama rAjA, sa taDAga khAnayati, kuzyazca dRSTAH karmanaH, surAmUlyamiti de gRhItvA vIcyAM zrAvakAyopanIte, tena te neTe, nandAyopanIte, gRhIte, bhaNitAzva-anyA api Anayeta bhaimeva prahISyAmi, divase divase kuzyau gRddhAti / banyadA abhyadhike svajanAmantraNe balAdAkAreNa nItaH, putrA bhaNitAH-kuzyau gRhIyAta, sa ca gataH, te cAgatAH,taiH kujhyau na gRhIte, AkuSTAzca gatAH ApUpikacAlA, tairUnaM mUlyamityekAnte kSise, tikiTaM patitaM, rAjapurupaihItAH, yathAvRtaM rAjJe kayitaM / sa nanda mAgato bhaNati-gRhIte na veti, tairmaNyate-kiM vayamapi praheNa gRhItAH, tenAtiDhaulyatayA etAvato lAbhAt aSToimiti pAdayoSizaikayA kuzyA dvAvapi pAdau bhanau, svajano viLapati / tato rAjapuruSaiH zrAvako nandana gRhItyA rAjakucha hai| nItI, pRSTI, zrAkako bhagati-mamecchAparimANAtirikam , apiTa-kUTamAnamiti, tena na gRhIte, pAvakaH pUjayitvA visRSTaH, nandaH zUlAyAM * bIhIe nIyA + koTTo phiTo viDo. anukrama // 397 // REATRE pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~355
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka kAmino, sakaloya ucchAio, sAvago siripriotthviyo|eriso duraMto lobho|| evaMvidhaM lobha nAmayanta ityAdi pUrvavat / / 4 athendriyadvAramucyate, tatrendriyamiti kaH zabdArthaH', 'idi paramaizvarye' indanAdindraH, sarvopalabdhibhogaparamaizvaryasambandhA jIvaH, tasya liGgaM tena dRSTaM sRSTaM cetyAdi, 'indriyamindraliGgam' ityAdinA sUtreNa nipAtanAt siddha, tacca dvidhA-dravyendriyaM bhAvendriyaM ca, tatra nirvRttyupakaraNe dravyendriya, labdhyupayogI bhAvendriyamiti, amUni ca sparzanAdibhedena paJca bhavanti ato bahuvacanam, uktaM ca-"sparzanarasanamANacakSuHzrotrANIndriyANi" (tattvA0 a02 sU020) etAni ca nAmitAni alaM duHkhAyeti, atrodAharaNAni / tatthaM soIdie udAharaNaM-vasaMtapure Nayare pupphasAlo nAma gaMdhavio, so aisussaro [vikhvo ya, teNa jaNo hayahiyao kao, taMmi Nayare satthavAho disAyattaM gaelao, bhaddA ya se bhAriyA, tIe keNavi kAraNeNa dAsIo payaTThiyAo, tAo suNaMtIo acchaMti, kAlaM na yANati, cireNa AgayAo aMbADiyAo bhaNaMtimA bhaTTiNI! rUseha, jaM aja amhAhiM surya taM pasUNavi lobhaNija, kimaMga puNa sakaNNANaM ?, kahaMti !, tAhiM se kahiyaM, sA hiyaeNa ciMtei-kahamahaM pecchijjAmi ? / annayA tattha NayaradevayAe jattA jAyA, sarva ca NayaraM garya, sAvi gayA, mitraH, sakulazrotsAvitaH, bhAvakA zrIgRhikaH sthApitaH / etAdRzo duranto lomaH / 2 namra zrotrendriye udAharaNa-vasantapure nagare puSpazAlo nAma gAndharvikaH so'tIva sukharo virUpana, tena jano hatahadayaH kRtaH, tasijagare sArthavAho digyAnAM gato'bhUt, bhadrA ca tasya bhAryA, tayA kamacidapi kAraNAya dAsyaH pravarcitAH, tAH zRNvantyasiSThanti, kAlaM na jAnanti, cireNAgatA upAlabdhA bhaNanti-mA svAmini ! ruSaH, yadayAsmAbhiH zrutaM tatpazUnAmapi lobhanIyaM, kimaGga punaH sakAMnA 1, kathamiti !, tAbhistasyai kathitaM sA hRdayena cintayati-kathamahaM prekSayiSye / anpadA tana nagaradevatAvA yAtrA jAtA, sarvaM ca nagaraM gataM, sA'pi gatA,* jiNadatto. anukrama CAS JABERatinintamational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~356~
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] drIyA prata bhAvazyaka-15 logovi paNamiUNaM paDiei pahAyadesakAlo ya vaTTai, sovi gAiUNa parissaMto parisare sutto, sA ya satthavAhI dAsIenamaskAra. hAribha samaM AgayA, paNivaittA deulaM payAhiNaM karei, ceDIhiM dAio esa sotti, sA saMbhaMtA, tao gayA, pecchai virUvaM daMturaM, vi01 bhaNai-diha se rUveNaM ceva geyaM, tIe nicchuDhe, cetiyaM ca'NeNa, kusIlaehiM se kahiyaM, tassa amariso jAo, to se gharamUle11 // 398 // paJcUsakAlasamae gAiubhAraddho pautthavaiyAnivaddhaM, jaha Apucchai jahA tattha ciMtei jahA lehe visajjai jahA Agao gharaM pavisai, sA ciMtei-sabhUyaM vaTTai tAe anbhuDemitti AgAsatalagAo appA muko, sA mayA, evaM soiMdiyaM dukkhAya bhavai / / cakkhidie udAharaNa-mahurAe NayarIe jiyasattU rAyA, dhAriNI devI, sA payaIe dhammasaddhA, tattha bhaMDIravaNaM dAceiyaM, tassa jattA, rAyA saha devIe NayarajaNo ya mahAvibhUIe niggao, tatthegeNamivbhaputteNa jANasaMThiyAe devIe javaNiyaMtaraviNiggao sAlattago saneuro aIva suMdaro diho calaNotti, ciMtiyaM ca'NeNaM-jIe eriso calaNo sA rUveNa sUtrAMka anukrama // 398 // loko'pi praNamya pratyeti prabhAtadezakAlaya vatte, so'pi nigIva parizrAntaH parisara suptaH, sA ca sArthavAhI dAvA samamAgatA praNipasya devakulasva pradakSiNAM karoti, ceTIbhidarzitaH eSa sa iti, sA saMbhrAntA, tato gatA, prekSate virUpaM danture, bhaNati-dRSTaM tasya rUpeNaiva geyaM, tayA nidhyataM, titaM cAnena, tamai kuzIlavaiH (vidUSakaH) kathitaM, tasyAmo jAtaH, tatastasyA gRhamUle pratyUSakAlasamaye gAtumArabdhaH moSitapatikAnibaI, bathA Apacchati yathA tatra cinta- yati yathA lekhAn visRjati yathA'to gRhaM pravizati, sA cimtayati-samIpe (bhUmI) vartate tadamyutiSThAmIti AkAzatalAdAsmA muktA, sA mRtA, evaM zrotrendriyaM duHkhAya bhavati / cakSuArendriye udAharaNa-mathurAyAM nagayI jitazatrU rAjA, dhAriNI devI, sA prakRtyA dharmazraddhA, nanna bhaNDIravaNaM caitvaM, tasya yAtrA, | rAjA saha devyA nagarajanA mahAvibhUtyA nirgataH, tatraikenebhyaputreNa yAnasaMsthitAyA devyA yavanikAntaravinirgataH sAlakakaH sanpuro'tIvasundaro sTavaraNa iti, cintitaM cAnena yasyA IzazcaraNaH sA rUpeNa JABERDAS ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~357~
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [918], bhASyaM [151...] tiyasasuMdarINavi abbhahiyA, ajjhovavanno, pacchA gavidyA kA esatti, NAyA, taggharapaJcAsanne vIhI mahiyA, tIse dAsaceDINaM duguNaM dei mahAmaNurasattaNaM ca dAei, tAo havahiyayAo kayAo, devIevi sAhaMti, saMvavahAro laggo, devIevi gaMdhAI tao caiva giNhaMti / aNNayA teNa bhaNiyaM ko eyAo mahAmolA gaMdhAipuDiyAo ucchoDera 1, ceDIe siddhaM amhANaM sAmiNitti, teNa egAe puDiyAe bhujapatte leho lihiUNa chUDho, jahA - 'kAle prasuptasya janArdanasya, meghAndhakArAsu ca zarbarISu / mithyA na bhASAmi vizAlanetre !, te pratyayA ye prathamAkSareSu // 1 // pacchA uggAhiUNaM visa jjiyA, devIe ugghADiyA, vAcio leho, ciMtiyaM caDaNAe-dhiratthu bhogANaM, paDileho lihio, yathA-'neha loke sukhaM kiJcicchAditasyAMhasA bhRzam mitaM ca jIvitaM nRNAM tena dharme matiM kuru // 1 // pAdaprathamAkSarapratibaddho bhAvArthaH pUrvazlokavadavaseyaH, tao baMdhikaNa puDiyA Na suMdaragaMdhati visajjiyA ceDI, tIe paDiappiyA puDiyA, bhaNiyaM caDaNAe| devI ANavei-Na suMdarA gaMdhatti, tuTTheNa choDiA, diTTho leho, avagae lehatthe visanno pocAI phAleUNa niggao, ciMtiyaM 1 tridazasundarIbhyo'pyabhyadhikA adhyupapannaH, paJcAGgaveSitA kaipeti 1, jJAtA tadgRhaprasyAsanne bIdhI gRhItA, tasvA dAsacedIbhyo dviguNaM dadAti mahAmanuvyasvaM ca darzayate tA hutahRdayAH kRtAH, devyAyapi kathayanti saMvyavahAro lagjhaH, devyA api gandhAdistata eva gRhNanti / anyadA tena bhaNitaM evA mahAmUkhyA gandhAdipuTikA ucchodayati ?, cevyA ziSTam-bhasmAkaM svAminIti, tenaikasvAM puTikAyAM sUrjapatre lekho likhitvA kSiptaH yathA-pacAsa vaTA, devyodghATitA, vAcito lena, cintitaM cAnayA dhigastu bhogAn pratilekho likhitaH tato bar3hA puTikA na sundaragandheti vimRza beTI, tathA prahmaciMtA puTikA, bhaNitaM cAnayA - degyAjJApayati-na sundarA gandhA iti, tuSTena choTitA, dRSTo lekho'vagate lekhArthe viSaNNaH potAni sphATayitvA nirgataH cintitaM Education intimational For Purina Pts at Use Only Targ pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 358~
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] (40) namaskAra vi01 Avazyaka- hAribha drIyA // 39 // caNeNaM-jAva esA na pAviyA tAva kahamacchAmitti paribhamaMto ya annaM rajaM gao, siddhaputtANa dukko, tattha nII vakkhA- NijAi, tatthavi ayaM silogo-'na zakyaM tvaramANena, prAptumarthAn sudurlabhAn / bhAryA ca rUpasampannAM, zatrUNAM ca parAjayam // 1 // ettha udAharaNaM-vasaMtapure Nayare jiNadatto NAma satthavAhaputto, so ya samaNasaTTo, io ya caMpAe paramamAhesaro ghaNo NAma satthavAho, tassa ya duve accheragANi-causamuddasArabhUyA muttAvalI dhUyA ya kannA hArappabhatti, jiNadateNa suyANi, bahuppagAraM maggio Na dei, tao'NeNa caTTaveso kao, egAgI sayaM ceva capaM gao, aMciyaM ca vaTTai, tatthego ajjhAvago, tassa uvaDio paDhAmitti, sobhaNati-bhattaM me natthi, jai navaraM kahiMpI labhasitti, dhaNo ya bhoyaNaM sasarakkhANaM dei, tassa uvaDio, bhattaM me dehi jA vijaM gehAmi, jaM kiMci demitti paDisuyaM, dhUyA saMdivA-jaM kiMci se dijAhitti, teNa ciMtiyaM-sohaNaM saMvRttaM, ballUreNa dAmio virAlotti, so taM phalAigehiM uvacarai, sA Na geNhai uvayAraM, so ya| acAnena-yAvadeSAna prAptA tAvaka tihAmIti parinAmyazcAnyat rAjyaM gataH, siddhaputrAnAzritaH, tatra nItiyAkhyAyate, tatrApyayaM lokaH / atro*dAharaNa-vasantapure nagare jinadatto nAma sArthavAhaputraH, sa ca zramaNabhAvaH, itazca campAyo paramamAhemo dhano nAma sArthavAhaH, tasya ca dve Azcarya-catu: samudrasArabhUtA mukkAvaLI duhitA ca kanyA hAramabheti, jinadattena zrute, subahuprakAra mArmito na dadAti, tato'nena vizveSaH kRtaH, ekAkI svayameva campA gataH, aJcitaM ca vartate, tasaiko'dhyApakastamupasthitaH paThAmIti, sa bhapAti-bhaka me nAsti, yadi para kApi labhasa iti, dhanazca bhojanaM sarajaskebhyaH dadAti, tamupasthitaH, maktaM me dehi yAvadiyA gRhNAmi, yatkiJcidAmIti pratizrutaM, duhitA saMvidhA-yakkizcida vA iti, tena cintitaM-zobhanaM saMvRtaM, durvareNa (bAreNa ) vAmito bivAla iti, satA phalAdikairUpacarati, sA na rAgAti upacAra, sa pAsvarito // 399 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~359~
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka SHRS AGO aturio NIiMgAhI thake dhake saMma uvacarai, sasaraklA ya taM kharaMTei, teNa sA kAleNAvajiyA ajhovavannA bhaNai-18 (palAya'mha, teNa bhaNiyaM-ajuttameyaM, kiMtu tuma ummattigA hohi, kejAvi akosejAhi, tahA kayaM, vejjehiM paDisiddhA, piyA se aditi gao, caTTeNa bhaNiya-paraMparAgayA me asthi vijA, dukaro ya se uvayAro, teNa bhaNiyaM-ahaM karemi. cadveNa bhaNiyaM-pauMjAmo, kiMtu baMbhayArIhiM karja, teNa bhaNiyaM-atthi bhagavaMto sasarakkhA te ANemI, caTTeNa bhaNiyaMjai kahavi ababhayAriNo hoti to karja na simjhai, te ya pariyAviti, teNa bhaNiya-je suMdarA te ANemi, katihiM hai| kaja, cauhi, ANIyA sahavehiNo ya disAvAlA, kayaM maMDalaM, disApAlA bhaNiyA-jao sivAsaho taM maNAgaM viMdhe-2 jaha, sa sarakkhA ya bhaNiyA huMphuTattikae sivAkhyaM karejaha, dikkarigA bhaNiyA-tuma taha ceva acchejaha, tahA kaya, viddhA sasarakkhANa, pauNA ceDI, viparINao ghaNNo, caTTeNa vutta-bhaNiyaM mae-jai kahavi abhayAriNo hoti kajaM na nItigrAhI avasare'vasare samdhagupacarati, sarajaskAna taM nirbharasaMpati, tena sA kAlenAvarjitA adhyupapanA bhaNati-palAyyate'smAbhiH, tena bhaNitambhayuktametat, kintu svamunmattA bhava, vaidyAnapi AkozeH, tathA kRtaM, vaiyaiH pratiSiddhA, pitA tathA ati gataH, vipreNa bhaNitaM-paramparAgatA'sti meM vidyA, duSkarazca tathA upacAraH, tena bhaNitam-naI karomi, vipreNa bhaNitaM-prayuJjamaH, kintu brahmacAribhiH kArya, sena bhaNitam-santi bhagavantaH sarajaskAstAnAnayAmi, cahena bhANita-yadi kathAzcidapi abacAriNo bhaviSyanti tadA kArya na setsyati, te ca paryApadyante, tena bhaNitaM-ye sundarAstAn bAnayAmi, katimiH kArya, caturbhiH, zrAnItAH zabdavedhinazca dikpAlAH, kRtaM maNDalaM, dikpAlA bhaNitA:-yataH zivAzabda AyAti taM zIjaM vidhyeta, sarajaskAzca bhaNitAH-phuDitikRte zivArataM kuryAta, duhitA bhaNitA-navaM tathaiva tiSTeH, tathA kRtaM, viddhAH sarajaskAH, praguNIbhUtA putrI, vipariNato dhanyaH, paDhenokta-bhaNitaM mayA yadi kathamadhyanahmacAriNo bhaveyuH kArya ca anukrama Indorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~360~
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] prata Avazyaka- sinjhaItyAdi, dhaNeNa bhaNiyaM-ko uvAo?, caDheNa bhaNiya-erisA baMbhayAriNo havaMti, guttIo kahei, dagasokarAisunamaskAra hAramA gavesio natthi, sAhUNa dukko- tehiM sihAo 'vasahikahaNisijidiyaku9tarapubakIliyapaNIe / aimAyAhAravibhUsaNA ya vi01 nava bNbhguttiio||1|| eyAsu baDhamANo suddhamaNo jo ya baMbhayArI so| jamhA ubhaceraM maNoNiroho jiNAbhihiyaM / // 40 // // 2 // ' uvagae bhaNiyA-baMbhayArIhiM me kajaM, sAhU bhaNai-na kappai niggaMdhANameyaM, caTTassa kahiyaM-laddhA baMbhayArI Na puNa icchaMti, teNa bhaNiyaM-erisA ceva paricattalogavAvArA muNao bhavaMti, kiMtu pUjiehiMvi tehiM kajjasiddhI hoi, taMnAmANi |likkhaMti, na tANi khuddavaMtarI akkamai, pUiyA, maMDalaM karya, sAhuNAmANi lihiyANi, disAvAlA ThaviyA, na kUviyaM sivAe, pauNA ceDI, dhaNo sAhaNamalliyaMto saho jAo, dhammovagAritti ceDI muttAphalamAlA ya tasseva dinnA, evaM aturaMteNa sA teNaM pAviyatti silogattho / so evaM suNiUNa pariNAmei-ahaMpi sadesaM gaMtumaturaMto tattheva kiMci uvAyaM ciMtissAmitti sUtrAMka * anukrama [1] / / // 40 // sespati, dhanena bhaNika upAyaH !, vipreNa bhaNitaM-iMdazo brahmacAriNaH syuH, guptIH kathayati, parimAjapheSu gaveSiso nAsti, sAdhUnAM pArthe AgataH, paH ziSTA:-vasatiH kathA niSondriyANi kukhyAntaraM pUrvakIditaM praNItam / atimAtrAhAro vibhUSaNaM ca nava brahmacaryaguptayaH // 1 // etAsu vartamAnaH zudamanA pazca mahacArI saH / yasthAca grahmacarya manonirodho jinAbhihitam // 2 // upagate bhaNitA:-brahmacAribhirma kArya, sAdhaco bhavanti- kalpate nimaMnthAnAmetat, caTTAya kathitaM, labdhA brahmacAriNo na punaricchanti, tena bhaNita-IrazA eva parityaktalokavyApArA munayo bhavanti, kiM tu pUjitairapi taiH kAryasiddhirbhavati, tamA4 mAni likhyante, na tAni zudraSyantarya Akramaste, pUjitAH, maNDalaM kRtaM, sAdhunAmAni likhitAni, vikRpAlA sthApitAH, na kUjitaM zivayA, praguNA (jAtA) laduhitA, dhanaH sAdhUnAmayan zrAdo jAtaH, dharmopakArIti ceTI muktAphalamAlA ca tasmAyeva vasA, evamasvaramANena sA tena prAdeti lokArthaH / sa etat 18 zrutvA pariNamayati-ahamapi svadezaM gatvAvaramANastatraiva kajidupAyaM cintayiSyAmIti JanEairatuN pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~361~
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Jus Educato [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [918], bhASyaM [151...] gao sadesaM, tattha ya vijAsiddhA pANA daDarakkhA, teNa te olaggiyA, bhAMti kiM te amhehiM kajjaM 2, sihaM-deviM ghaDeha, tehiM ciMtiyaM-ucchobhaM demo jeNa rAyA paricaya, tehiM mArI viubiyA, logo mariumAraddho, rannA pANA samAiTThA-labheha mAriM, tehiM bhaNiyaM - gavesAmo vijjAe, devIvAsaghare mANusA hatthapAyA viDaviyA, muhaM ca se ruhiralittaM kathaM, raNNo niveiyaM vatthavA caiva mArI, niyaghare gavesAhi, raNNA gaviThThA diThThA ya, pANA samAiTThA-savihIe vivAdeha to khAI maMDale | majjharataMmi appasAgArie vAvAeyavA, tahatti paDisue NIyA sagihaM ratiM maMDalaM, so ya tattha puvAloiyakavaDo gao, sakhaliyAraM mAreumAraddhA, teNa bhaNiyaM kiM evAe kayaMti, te bhaNati mArI esatti mArijai, teNa bhaNiyaM -kahameyAe AgiIe mArI havaiti?, keNati avasado te diNNo, mA mAreha, muyaha eyaM, te necchati, gADhataraM laggo, ahaM me koTimollaM alaMkAraM demi muyaha eyaM mA mArehiti, balAmoDIe alaMkAro uvaNIo, tIe ciMtiyaM-nikAraNavacchalotti taMmi 1 yataH svadezaM tatra ca vidyAsiddhANDAlA daNDarakSAH, tena te'valagitAH, bhaNanti kiM tavAsmAbhiH kAryam ? ziSTaM devIM mIlayata, vaizcintitamAlaM dadho yena rAjA parityajati taimarirvikurvitA, choko martumArabdhaH rAjJA cANDAlAH samAdiSTAH samayaM mArI, sarbhaNitaM gaveSayAmo vidyayA devIvAsagRhe mAnuSyA hastapAdA bikurvitAH, mukhaM ca tasyA rudhirahitaM kRtaM rAjJaH niveditaM vAstamyaiva mArI, nijagRhe gaveSaya, rAjJA gare pitA dRSTA ca cANDAlAH samAdiSTAHsvavidhinA vyApAdayata tadA'vazyaM maNDale madhyarAtre'dapasAgArike vyApAdayitavyA, tatheti pratizrute nItA svagRhaM rAtrau maNDalaM, sa ca tatra pUrvAkocitakapaTo gataH, sopacAraM mAravitumArabdhA sena bhaNitaM kimetayA kRtamiti te bhaNanti mArgeSeti mAryate, tena bhaNitaM kathametayA''kRtyA mArirbhavatIti, kenacidapazabda datta yuSmAkaM mA mAravata, sucataimAM, le necchanti, gADhataraM lagna, ahaM yuSmabhyaM koTimUlyamalaGkAraM dadAmi sucetanAM mA mArayateti balAt alaGkAra upanItaH, tathA cintitaM niSkAraNavasa iti tami For Parts Only www.janbrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 362~
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] drIyA prata sUtrAMka Avazyaka-nApaDibaMdho jAo, pANehiM bhaNiya-jai te nibaMdho eyapi na mAremo, kiMtu nivisayAe gaMtabaM, paDisue mukkA, so taM gahA-IXnamaskAra. hAribha-8 PAya palAo, to pANappao vacchalagotti daDhayaraM paDibaddhA AlAvAIhiMghaDiyA, desaMtaraMmi bhoge bhuMjaMtA acchaMti / aNNayA vi01 so pecchaNage gaMtuM payaTTo, sA neheNa gaMtuM na dei, teNa hasiya, tIe pucchio-kimeyaMti?, nibaMdhe siddha, niviNNA, tahAsavANaM 1 // 40 // ajANaM aMtie dharma socA paSaiyA, iyarovi aTTaduhaTTo mariUNa tadivasaM ceva narage uvavaNNo / evaM dukkhAya ca vikhadiyaMti // pANidie udAharaNaM-kumAro gaMdhappio, so ya aNavarayaMNAvAkaDaeNa khellai, mAisavattIe tassa maMjUsAe visaM chohaNa NaIe pavAhiyaM, teNa ramaMteNa dihA, uttAriyA, ugghADiUNa paloiDa pavatto, paDimaMjUsAIehiM gaMdhehiM samuggako diho, so'NeNa ugghADiUNa jiMghio mao ya / evaM dukkhAya ghANidiyanti // jibhidie udAharaNaM-sodAsodA rAyA maMsappio, AmASAo, sUyassa maMsaM bIrAleNa gahiya, soyariesu maggiya, na laddhaM, DiMbharuvaM mAriya, susaMhiyaM pratiyamyo jAtaH, cANDAmaNitaM- yadi te nibandha enAM naiva mArayAmaH, kiMtu nirviSayatayA ( dezAbahiH ) gantavyaM, pratizrute mukkA, sa sAM gRhItyA palAyitaH, tataH prANaprado vatsala iti ivataraM prativaddhAlApAdimirmIlitA, dezAntare mogAn bhujAnI tiSThataH / sampadA saprekSaNake gantuM pravRttaH, sA kheDena gantuM na dadAti, tena hasitaM, tayA pRSThaH-kimetaditi, nirbandhe ziSTa, nirviSNA, tayArUpANAmAryANAmantike dharma zrutvA pravajitA, itaro'pyAtaduHkhAtoM satvA ta divasa (tadoSAdeva) narake utpanaH / evaM duHkhAya parindriyamiti prANendriye pradAharaNaM-kumAro gandhapriyaH, sa cAnavarataM nAvAkaTakena krIDati, | | // 40 // mAtRsapakyA tassa majUSAyAM viSaM kSitvA nayA~ pravAhitaM, tena ramamANena raTA, uttAritA, uSAvya pralokapitu pravRttaH, pratimaJjUSAdigargandhaiH samudro iSTaH, so'nenodUdhAbya prAto masana / evaM duHsAya prANendriyamiti / jiDendriye udAharaNa-sodAso rAjA mAMsamiyA, amASAtaH, zukakha mAMsa mAriNa gRhItaM, zaukarikeSu mArgitaM, na samba, DimmarUpaM mArita, susaMhitaM anukrama ACES X JHANELIVE pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~363~
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka pucchA, kahiyaM, purisA se dinA-mArehapti, navareNa nAo bhiccehi ya rakkhasotti mahu~ pAettA aDavIe pavesito, caccare DIThio gayaM gahAya diNe 2 mANussaM mArei, kei bhaNaMti-virahe jaNaM mAreti, teNaMteNaM sattho jAi, teNa sutteNa na jANio, IP 18 sADhU ya AvassayaM karentA phiDiyA, te daNaM olaggai, taveNa na sakkei aliiDa, ciMtA, dhammakahaNaM, pavajA / anne bhaNati-so bhaNai vacate-ThAha, sADhU bhaNai-amhe ThiyA tuma ceva ThAhi, ciMtei, saMbuddho, sAisayA AyariyA, te ohi-18 nANI, kettiyANamevaM hohi / evaM dukkhAya jibhidiyaMti // phAsiMdie udAharaNa-vasaMtapure Nayare jiyasattU rAyA, sukumAliyA se bhajjA, tIse aIva sukumAlo phAso, rAyA rajaM na ciMtei, so evaM nizcameva paDibhujamANo acchai, evaM kAlo vaccai, bhiccehiM sAmaMto'himaMteUNa tIe saha nicchUDho, putto se rajje uvio, te aDavIe baccati, sA tisAiyA, jalaM maggiya, acchINi se baddhANi mA bIhehitti, chirAruhiraM pajiyA, ruhire mUliyA chUDhA jeNa Na thijai, chuhAiyA anukrama pRSThati, kaSitaM, puruSAlamai dasA-mArayateti, nAgareNa jJAto mRtyaiva rAkSasa iti martha pAyaviyA bhaTamyA pravezitaH, cAvare khito gajaM gRhItvA dine 2 manuSyaM mAravati, kecitaNanti-virahe janaM mArayati, tena mArgeNa sArthoM yAti, tena sukSena na jJAtaH, sAdhavazvAvazyakaM kurvantaH sphiTitAH, tena dRSTvA'valAyante, tapasA na zakroti AzrayituM, cintayati, dharmakayanaM, pravajyA / anye bhaNanti-sa bhaNati bajata:-tihata, sAdhayo bhaNanti-vayaM sthitA svameva tiSTha, cintayati, saMbuddhaH, sAtizayA bhAcAryAH, te avadhijJAnimaH, kiyatAmevaM bhaviSyati / evaM duHkhAya jihandriyamiti / sparzanendriya udAharaNaM-vasantapure nagare jitA rAjA, muGgamAlikA tasya bhAryA, tasyA atIva sukumAlaH spaH, rAjA rAjyaM na cintayati, sa etAM nisvameva pratibhujAnaH tiSThati, evaM kAlo bajAti, bhUkhaitra sAmanto'pi manayitvA tayA saha niSkAzitaH, putrasava rAjya sthApitaH, tAvaDayAM bajataH, sA tRSArditA, jakaM mArgitam, bhakSiNI tathA baje mA bhaipIriti, zirArudhiraM pAyitA, rudhire mUlikA kSiptA, na na svAyati, kSudhAditA M arayan pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~364~
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] (40) Avazyaka- hAribha drIyA // 4.2 // urUmaMsaM dinnaM, urUga saMrohiNIe rohiyaM, jaNavayaM pattANi, AbharaNagANi sAraviyANi, egattha vANiyataM karei, paMgU ya namaskAra se vIhIe sohago, ghaDio, sA bhaNai-na sakkaNomi egAgiNI gihe ciDi vidijiyaM labhAhi, ciMtiyaM ca'NeNa-nira- vi01 vAo paMgU sohaNo, tao'NeNa so neDDuvAlago niutto, teNa ya gIyachaliyakahAihiM AvajjiyA, pacchA tasseva laggA bhattArassa chiddANi maggai, jAhe na labhai tAhe ujANiyAgao suvIsattho bahuM majaM pAettA gaMgAe pakkhitto, sAvita davaM khAiUNa khaMdheNa taM vahai, gAyaMti ya ghare 2, pucchiyA bhaNai-ammApiIhi eriso dinno kiM karemi?, so'vi rAyA , egatha Nayare ucchalio, rukkhachAyAe sutto, Na parAvattati chAyA, rAyA tattha mayao aputto, assoya ahivAsio tattha gao, jayajayasaddeNa paDibohio, rAyA jAo, tANivi tattha gayANi, raNNo kahiya, ANAviyANi, pucchiyA, sAhaiammApIIhi dino, rAyA bhaNai-'bAhubhyAM zoNitaM pItamurumAMsaM ca bhakSitam / gaGgAyAM vAhito bhattA, sAdhu sAdhu // 402 // jarumAMsa dattaM, karu saMrohiNyA rohitaM, janapada prAptI, bhAbharaNAni saMgoSitAni, ekatra vaNikvaM karoti, pakSazca tasyA vIyAH zodhakaH, mIlitaH, sA bhaNati-na zaknomi ekAkinI gRhe svAtuM dvitIyaM sambhaya, cintitaM cAnena-nirapAyaH paTTaH zomanaH, tato'nena sa gRhapAlako niyuktaH, tena ca gItalalitakathAdibhirAvarjitA, pazcAttenaiva lagnA, bhanchidrANi mArgavati, yadA na labhate tadodhAnikAgataH suvikSasto bahu mayaM pAyayitvA gaGgAyo prakSiptaH sA'pi tadravyaM khAdayitvA skandhena taM bahati, gAyatazca gRhe gRhe, pRSThA bhaNati-mAtApitRbhyAmITazo dattaH, kiM karomiI, so'pi rAjA ekatra nagare nirgataH, vRkSacchAvAyAM suptaH, na parAvartate kAyA, rAjA ca tatra mRto'putraH, anvazvAdhivAsitastatra gataH, javajayapAldena pratiyodhitaH, rAjA jAtaH, tAvapi tatra gatI, rAze kacitam, AnAyitI, pRSTA, kathayati-mAtApitRbhyAM vRttaH, rAjA bhaNati Jiandiarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~365~
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka pativrate? // 1 // ' nivisayANi ANattANi / evaM dANhapi visesao sUmAliyAe dukkhAya phAsidiyaM / kiJca-'zabdasaGge yato doSo, mRgAdInAM zarIrahA / sukhArthI satataM vidvAn , zabde kimiti saGgavAn ? // 1 // pataGgAnAM kSayaM dRSTvA, sadyo rUpaprasaGgataH / svasthacittasya rUpeSu, kiM vyarthaH saGgasambhavaH // 2 // uragAna gandhadoSeNa, paratantrAn samIkSaca kaH / gandhAsakto bhavetkAyakhabhAvaM vA na cintayet // 3 // rasAsvAdaprasaGgena, matsyAdyutsAdanaM yataH / tato duHkhAdijanane, rase kA saGgamApnuyAt // 4 // sparzAbhiSaktacittAnAM, hastyAdInAM samantataH / asvAtantryaM samIkSyApi, kA syAtsparzanasaMvazaH? // 5 // ityevaMvidhAnIndriyANi saMsAravarddhanAni viSayalAlasAni durjayAni durantAni nAmayanta ityAdi pUrvavat // adhunA parISahadvArAvasaraH, tatra 'mArgAcyavananirjarArtha pariSoDhavyAH parIpahA' iti nirvacanaM, tatra mArgAcyavanArtha darzanaparISahaH prajJAparISahazca, zeSAstu nirjarArthamiti, ete ca dvAviMzatiH parisaGgyAtA eya, tadyathAkSutpipAsAzItoSNadaMzamazakanAgyAratistrIcaryAniSadyAzayyA''kozavadhayAcanAlAbharogatRNasparzamalasatkArapuraskAraprajJA jJAnadarzanAni vistarato'vagantavyAH, asya bhAvArthaH-'kSudhAtaH zaktimAna sAdhureSaNAM nAtilaityet / yAtrAmAtrodyato vidvAnadIno'viplavazcaret // 1 // pipAsitaH pathistho'pi, tattvavid dainyavarjitaH / zItodakaM nAbhilaSenmRgayet kalpitodakam // 2 // zItAbhighAte'pi yatistvagvastratrANavarjitaH / vAso'kalpyaM na gRhIyAdagniM nojjvAlayedapi // 3 // uSNatapto na ta nindecchAyAmapi na saMsmaret / snAnagAtrAbhiSekAdi, vyajanaM cApi varjayet ||4||ndsstto dezamazakaikhAsa / nirviSayAvAzaptau / evaM dvayorapi vizeSataH sukumAchikAyAH duHkhAtha sparzanendriyam / anukrama pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: sadRSTAMta eka-eka indriyaviSayAt jivitavyasya hAne: kathanaM 'pariSaha' zabdasya vyAkhyA evaM 22 bhedA: varNana ~366~
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka hAribhadrIyA // 403 // Jun Education in [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA -], niryukti: [ 918 ], bhASyaM [ 151...] dveSaM munirvrajet / na vArayedupekSeta, sarvAhArapriyatvavit // 5 // vAso'zubhaM na vA me'sti, necchet tatsAdhvasAdhu vA / lAbhAlAbhavicitratvaM jAnannAmyena viplutaH // 6 // gacchaMstiSThanniSaNNo vA nAratipravaNo bhavet / dharmArAmarato nityaM, svasthacetA bhavenmuniH // 7 // saGgapaGkasudurvAdhAH khiyo mokSapathArgalAH / cintitA dharmanAzAya, yato'tastA na cintayet // 8 // grAmAdyaniyatasthAyI, sadA vA'niyatAlayaH / vividhAbhigrahairyuktazcaryAmeko'pyadhizrayet // 9 // zmazAnAdiniSadyAsu, khyAdikaNTakavarjite / upasargAnaniSTeSTAneko'bhIraspRhaH kSamet // 10 // zubhAzubhAsu zayyAsu, sukhaduHkhe samutthite / saheta saGgaM neyAcca, vastyAjyeti ca bhAvayet // 11 // nAkruSTo munirAkrozet, sAmyAd jJAnAdyavarjakaH / apekSetopakAritvaM, na tu dveSaM kadAcana // 12 // hataH sahetaiva muniH, pratihanyAnna sAmyavit / jIvAnAzAt kSamAyogAd, guNApteH krodhadoSataH // 13 // paradattopajIvitvAd, yatInAM nAstyayAcitam / yato'to yAcanAduHkhaM, kSAmyennecchedagAritAm // 14 // parakIyaM parArthaM ca labhyetAnnAdi naiva vA / labdhe na mAdyennindedvA, svaparAnnApyalAbhataH // 15 // nodvijed rogasamprAso, na cAbhIpseccikitsitam / viSaheta tathA'dInaH, zrAmaNyamanupAlayet // 16 // abhUtArapANucelakhe, kAdAcitkaM tRNAdiSu / tatsaMsparzodbhavaM duHkhaM, sahenneccheca tAn mRdUn // 17 // malapaGkarajodigdho, grISmoSNakkedanAdapi / nodvijet snAnamicchedvA, sahetodvartayena vA // 18 // utthAnaM pUjanaM dAnaM, spRhayenAtmapUjakaH / mUrchito na bhavelabdhe, dIno'satkArito na ca // 19 // ajAnan vastu jijJAsurna muhyet karmadoSavit / jJAninAM jJAnamudvIkSya, tathaivetyanyathA na tu // 20 // viratastapasopetazchadmastho'haM tathA'pi ca / dharmAdi sAkSAnnaivekSe, naivaM syAt kramakAlavit // 21 // jinAstaduktaM For Patenty namaskAra0 vi0 1 ~367~ // 403 // incibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [918], bhASyaM [151...] jIvo vA, dharmAdharmau bhavAntaram / parokSatvAt mRSA naivaM cintayet mahato mahAt // 22 // zArIramAnasAnevaM, svaparapreri tAnmuniH / parISahAn sahetAbhIH, kAyavAGmanasA sadA // 23 // jJAnAvaraNavedyotthA, mohanIyAntarAyajAH / karmasUdayabhUteSu, sambhavanti parapahAH // 24 // kSutpipAsA ca zItoSNe, tathA daMzamazAdayaH / caryA zayyA vadho rogaH, tRNasparzamalAvapi // 25 // vedyAdamI alAbhAkhyastvantarAyasamudbhavaH / prajJA'jJAne tu vijJeyau, jJAnAvaraNasambhavau // 26 // caturdazaite vijJeyAH, sambhavena parISahAH / sasUkSmasamparAyasya cchadmasthArAgiNo'pi ca // 27 // kSut pipAsA ca zItoSNe, daMzazvaryA vadho malaH / zayyA rogatRNasparzo, jine vedyasya sambhavAd // 28 // ' iti / eSa saMkSepArthaH // avayavArthastu parISahAdhyayanato'vaseya iti / etthavi davabhAvavibhAsA, davaparIsahA ihaloyaNimittaM jo sahadda paravaso vA baMdhaNAisu, tattha udAharaNaM jahA cake sAmAie iMdapure iMdadattassa putto, bhAvaparIsahA je saMsAravoccheyaNimittaM aNAulo sahara, tehiM | ceva uvaNao pasaratho // adhunopasargadvArAvasaraH, tatropa- sAmIpyena sarjanamupasargaH, upasRjyate'neneti vA upasargaH kara NasAdhanaH, upasRjyate'sAviti vopasargaH karmasAdhanaH, sa ca pratyayabhedAccaturvidhaH- divyamAnuSatairyagyonyAtma saMvedanAbhedAt, tattha divA caubihA- hAsA padosA zrImaMsA puDhovemAyA, hAse khuDDagA aNNaM gAmaM bhikkhAyariyAe gayA, vANamaMtariM 1 atrApi dravyabhAvavibhASA dravyaparISadA ihalokanimittaM yaH sahate paravazo vA bandhanAdibhiH, tatrodAharaNaM yathA ca sAmAyike indrapure indrada tasya putraH, bhAvaparISA yAn saMsAramyucchedanimittamanAkulaH sahate, teSveva upanataH prazastaH 2 tatra divyAzraturvidhAH- hAsyAt pradveSAt vimazat pRthagyamA trayA, hAkhe bhulakAH anyaM grAmaM bhikSAcaryAce gatAH, vyantarI For Fans at Use Only incibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH upasarga dvArasya varNanaM ~368~
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] namaskAra vi01 prata sUtrAMka kh zl zyakatA uvAIti-jai phavAmo to viyaDiuM DeragakaNhavaNNaeNa aJcaNiyaM dehAmo, laddhaM, sA maggai, annamannassa kahaNaM, maggiUNa hAribha dinnaM, eyaM te taMti, tAhe sayaM ceva taM pakkhAiyA, kaMdapiyA devayA tesiM rUvaM AvarettA ramai, viyAle maggiyA, na diDA, drIyA devayAe AyariyANa kahiyaM / paose sNgmo|viimsaae egastha deuliyAe sAhU vAsAvAsaM vasettA gayA, tesiM ca ego puSiM pesio, tao ceva varisArattaM karesaM Agao, tAe deuliyAe AvAsio, devayA ciMtei-kiM daDhadhammo navatti // 404 // sahIrUveNa uvasaggei, so necchai, tuhA vaMdai / puDhovemAyA hAseNa kareuM padoseNa kareja, evaM saMjogA mANussA caubihA-IN hAsA paosA vImasA kusIlapaDisevaNayA, hAse gaNiyAdhUyA, khuDDagaM bhikkhassa gayaM uvasaggei, hayA, raNNo kahiyaM, khuDDago sahAvio, sirigharadihataM kahei / paose gayasukumAlo somabhUiNA vavarovio, ahavA ego dhijjAio egAe aviraiyAe saddhiM akiccaM sevamANo sAhuNA diho, paosamAvaNNo sAhuM mAremitti pahAvio, sAhuM pucchai-kiM tume / mupayAcante-padi lapsyAmahe tadA vikaTayya laghukRSNavarNenArcanaM dAsyAmaH, labdha, sA mArgavati, anyo'nyasmai kathanaM, mArgayitvA dattam, etatte taditi, 4 tadA khayameva taM pravAditA, kAndarpikA devatA teSAM rUpamAvRttya ramate, vikAle mAgitAH, na TAH, devatayA''cAryAya kathitaM / pradveSa saMgamakaH / vimarza ekatra devakulikAyAM sAdhavo varSAMrAtramuSitvA gatAH, teSAM caikaH pUrva preSitaH, tatraiva varSArAnaM kartumAgataH, sakhAM devakulikAyAmAvAsitA, devatA cinta- yati-kiM dharmA naveti zrAtIrUpeNopasargapati, sa necchati, tuSTA bandate / pRthagvimAtrA hAsyena kRtvA pradveSeNa kuryAta, evaM saMyogAH / mAnuSyAzcaturvidhAH-- | hAsyAt pradveSAt vimarzAt kuzIlapratipevanayA, hAsye gaNikAduhitA, zulakaM mikSAyai gatamupasargayati, itA, rAjJaH kathitaM, zukhakaH zakditaH, zrIgRharaSTAmta kathayati / pradvece gajakumAla: somabhUtinA vyaparopitaH, athavA eko cijAtIya ekavA'viratikayA sArthamakArya sevamAnaH sAdhunA dRSTA, pradveSamApanaH sAdhu mAravAmIti pradhAvitaH, sAdhu pRchati-kiM svayA'dya anukrama 404 // [1] JAMERatoPATI pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~369~
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA -], niryukti: [ 918 ], bhASyaM [ 151...] ajja diDaMti?, sAhU bhAi-bahuM suNei kannehiM silogo / vImaMsAe caMdagutto rAyA cANakkeNa bhaNio-pArattiyaMpi kiMpi karejjAsi, susIso ya kira so Asi, aMteure dhammakahaNaM, uvasaggijaMti, aNNatitthiyA va viNaThThA, NicchUDhA ya, sAhU saddAviyA bhaNati - jai rAyA acchai to kahemo, aigao rAyA osario, aMteuriyA uvasagrgeti, hayAo, sirigharaditaM kahei / kusIlapaDisevaNAe IsAlU ya bhajjAo cattAri rAyasaMNArtha, teNa ghosAviyaM sattavaiparikkhitaM gharaM na lahai koi pavesaM, sAhU ayANaMto viyAle vasahinimittaM aiyao, so ya pavesiyalao, tattha paDhame jAme paDhamA AgayA bhaNai-paDiccha, sAhU kacchaM baMdhikaNa AsaNaM ca kummabaMdhaM kAkaNa ahomuho Thio cIraveDheNaM, na sakkio, kisittA gayA, pucchaMti-keriso 1, sA bhaNai eriso natthi aNNo maNUso, evaM cattArivi jAme jAme kisikaNa gayAo, pacchA egao miliyAo sAhaMti, uvasaMtAo saGghIo jAyAo / tericchA caubihA bhayA paasA AhAraheDaM avaJcalayaNa 1 dRSTamiti ?, sAdhurbhaNati ca zRNoti karNAbhyAM shlokH| vimazat candragupto rAjA cANakyena bhaNitaH pAratrikamapi kiJcit kuru, suziSyazca kila sa AsIt, antaHpurAya dharmakathanam upasaryante'nyatIrthikAa vinaSTAH, nirvAsitAmra, sAdhavaH zabditA bhaNanti yadi rAjA tiSThati tadA kathayAmaH, atigato rAjA'pasRtaH, antaHpurikA upasargayanti itAH, zrIgRharaSTAntaM kathayanti kuzIlapratiSevanAyAmIpyAMtu bhAryAzratasro rAjakuTumbaM tena ghoSitaM- saptavRtiparikSiptaM gRhaM na labhate ko'pi praveSTuM sAdhurajAnAmo vikAle vasatinimittamatigataH sa ca pravezitaH, tatra prathame yAme prathamAgatA bhaNati pratIccha, sAdhuH kacchaM baccA AsanaM ca kUrmabandhaM kRtvA'dhomukhaH sthitazrIraveSTanena na zaktiH, liziyA gatA, pRcchanti kIdRza: ?, sA bhaNati - IdRzo nAstyamyo manuSyaH, evaM catasro'pi vAme yAne liziyA gatAH, pazcAnmIlitAH ekatra kathayanti, upazAntAH zrADyo jAtAH / tairazvAzcaturvidhAH- bhayAt pradveSAt AhAra hetoH apatyAlaya For First Use Only incibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 370~
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [918], bhASyaM [151...] namaskAra. prata sUtrAMka Avazyaka-13 sArakkhaNayA, bhaeNa suNagAI DasejA, pose caMDakosio makkaDAdI vA, AhArahe sIhAi, avaccaleNasArakkhaNahe hAribha- kAkimAi / AtmanA kriyanta iti AtmasaMvedanIyA, jahA uddese cetie pAhuDiyAe, te caubihA-ghaTTaNayA pavaDaNayA thaMbhadrIyA gayA lesaNayA, ghaTTaNayA acchimi rayo paviDo camadiuM dukkhiumAraddhaM ahvA sayaM ceva acchimi galae vA kiMci sAlugAi | // 405 // udviyaM ghaTTai, pavaDaNayA Na ya payatteNaM caMkamai, tattha dukkhAvijai, thaMbhaNayA nAma tAva baiThTho acchi o jAva sutto thaddho jAo, ahavA haNuyAtamAI, lesaNayA pAyaM AuMTittA acchio jAva tattha va tattha vANa laio, ahavA na / sikkhAmitti aiNAmiyaM kiMci aMga tattheva laggaM, ahavA AyasaMveyaNiyA vAiyA pittiyA saMbhiyA sainivAiyA ee dayovasaggA, bhAvao uvauttassa ee ceva, uktaM ca-"divA mANusagA ceva, tericchA ya viyAhiyA / AyasaMveyaNIyA ya, uvasaggA caubihA // 1 // hAsappaosavImaMsA, puDhovemAya diviyA / mANussA hAsamAIyA, kusIlapaDisevaNA // 2 // anukrama [1] saMrakSaNAya, bhayena vAdirdazet , pradveSe caNDakauziko markaTAdiyoM, mAhArahetoH siMhAdiH, apatyalayanasaMrakSaNahetoH kAphyAdiH / yathoddeze caitye prAma|tikAyAM, te caturvidhA:-pahanatA prapatanatA sammanatA leSaNatA, ghanatA aviNa rajaH praviSTha mardivA duHkhayitumArabdha athavA svayameva akSiNa gale vA kiJciAsAlukAdi usthitaM ghayati, patanatA na ca pravalena cakramyate, tatra duHNyate, sambhanatA nAma tAvadupaviSTaH sthito yAvatsuptaH stabdho jAtaH, athavA hacuyantrAdi, leSagatA pAdamAkRSya sthito yAvattatra vA tantra vAtena lagnaH, athavA nRtyaM zikSa iti atinAmitaM kijivanaM tatraiva lAm, adhayA''ramasaMvedanIyA bAtikAH paittikAH | zlemikAH sAnipAtikA ete dravyopasargAH, bhAvata upayuktasyaita eva, divyA mAnuSyakAcaiva tairanAztra vyAkhyAtAH / AtmasaMvedanIyAnopasargAzcaturvidhAH // 1012 dAsyapradveSavimarzaparivamAtrA divyAH / mAnuSyA hAsyAdayaH kuzIlapratipepanA // 2 // // 405 // Jamtarai Tanatarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~371
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA -], niryukti: [ 918 ], bhASyaM [ 151...] tericchiMgA bhayA dosA, AhAraTThA taheva ya / avaJcaleNasaMrakkhaNadvAra te viyAhiyA // 3 // ghaTTaNA pavaDaNA ceva, thaMbhaNA lesaNA thaa| AyasaMveyaNIyA u, uvasaggA caDhavihA // 4 // " ityAdyalaM prasaGgena, etannAmayanto namo'ha iti vyAkhyAtamayaM gAthArthaH // sAmprataM prAkRtazailyA'nekadhA'rhacchandaniruktasambhavaM nidarzayannAha - iMdiyavisayakasAe parIsahe veyaNA ubassagge / ee ariNo haMtA arihaMtA teNa vuJcati // 999 // vyAkhyA -- indriyAdayaH pUrvavat, vedanA trividhA- zArIrI mAnasI ubhayarUpA ca, 'ee ariNo haMtA' ityatra prAkRtazailyA chAndasatvAt 'supAM supI'tyAdilakSaNataH eteSAmarINAM hantAraH yato'rihantAraH 'tenocyante' tenAbhidhIyante, arINAM hantAro'rihantAra iti niruktiH syAt, etadanantaragAthAyAmeta evoktAH punaramISAmevehopanyAso'yukta iti ?, atrocyate, anantaragAthAyAM namaskArArhatva hetutvenoktAH, iha punarabhidhAnaniruktipratipAdanArthamupanyAsa iti gAthArthaH // sAmprataM prakArAntarato'raya AkhyAyante, te cASTau jJAnAvaraNAdisaMjJAH sarvasattvAnAmeveti, Aha ca avipaya kammaM aribhUaM hoi savvajIvANaM / taM kammamariM haMtA arihaMtA teNa varcati // 920 // vyAkhyA - 'aSTavidhamapi' aSTaprakAramapi, apizabdAduttaraprakRtyapekSayA'nekaprakAramapi cazabdo bhinnakramaH, sa cAva 1 tairA bhayAdveSAdAhArAyAMya tathaiva ca / apatyalayana saMrakSaNArthAya vyAkhyAtAH // 3 // ghaTTanA prapatanaiva sambhanaM zleSaNaM tathA / Atma saMvedanIyAstu upasargAturvidhAH // 7 // For Full incibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH 'arihaMta' 'arahaMta' zabdasya vividha vyAkhyA: evaM namaskArasya phalam ~372~
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [920], bhASyaM [151...] vi. C kh zl Avazyaka dhAraNe, jJAnAvaraNAdi, tatazcASTavidhaM kamaiva 'aribhUtaM zatrubhUtaM bhavati 'sarvajIvAnAM sarvasattvAnAmanavabodhAdiduHkhahetu- namaskAra. hAribha-ditvAditi bhAvaH, pazcArddha pUrvavat , evaMvidhA arihantAra iti gAthArthaH // 920 // athavAdrIyA arihaMti vaMdaNanamaMsaNAI arihaMti pUasakAraM / siddhigamaNaM ca arihA arahatA teNa vucaMti // 921 // vyAkhyA-'ahe pUjAyAm' arhantIti pacAdyac' kartari arhAH, kimarhanti -vandananamaskaraNe, tatra vandanaM zirasA // 406 // namaskaraNaM vAcA, tathA'hanti pUjAsatkAraM, tatra vastramAlyAdijanyA pUjA, abhyutthAnAdisambhramaH satkAraH, tathA BI'siddhigamanaM cAhanti' siyanti-niSThitArthA bhavantyasyAM prANina iti siddhiH-lokAntakSetralakSaNA, vakSyati ca-Iha boNdi| caittA Na tattha gaMtUNa sijjhaI' tadgamanaM ca pratyahA iti, 'arahatA teNa buJcati' prAkRtazailyA asteinocyante, athavA arhantItyarhanta iti gAthArthaH // 921 // tathA-devAsuramaNuesuM arihA pUA suruttamA jamhA / ariNo haMtA rayaM haMtA arihaMtA teNa cucaMti // 922 // vyAkhyA-devAsuramanujebhyaH pUjAmahenti-prAmuvanti tadyogyatvAt , surottamatvAditi yukti, itthamanekadhA'nvarthama4 bhidhAya punaH sAmAnyavizeSAbhyAmupasaMharanAha-'ariNo hatA' ityAdi pUrvavadeva, arINAM hantAraH yataH arihantArasteno-18 cyante, tathA rajaso hantAraH yato rajohantArastenocyante iti, rajo badhyamAnakaM karma bhaNyata iti gAthArthaH // 922 // idAnImamoghatAkhyApanArthamapAntarAlika namaskAraphalamupadarzayati // 406 // arahatanamukkAro jIvaM moei bhavasahassAo / bhASaNa kIramANo hoi puNo yohilAbhAe // 923 // | vyAkhyA-mahaMtAM namaskAra ahaMnnamaskAra,ihAhecchabdena buddhisthAhadAkAravatI sthApanA gRhyate,namaskArastu namaHzabda eva, * iha tanuM vaktvA tatra gatvA sidhyati. Tanatarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~373~
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Jus Educator [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+ vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [923 ], bhASyaM [151...] 'jIvam' AtmAnaM 'mocayati' apanayati, kutaH 1 - bhavasahasrebhyaH, 'bhAvena' upayogena kriyamANaH, iha ca sahasrazabdo yadyapi dazazatasaGkhyAyAM vartate tathA'pyatrArthAdananta saGkhyAyAmavagantavyaH, anantabhavamocanAnmokSaM prApayatItyuktaM bhavati, Aha-na sarvasyaiva bhAvato'pi namaskArakaraNe tadbhava eva mokSaH, tatkathamucyate-jIvaM mocayatItyAdi, ucyate, yadyapi tadbhava eva mokSAya na bhavati tathA'pi bhAvanAvizeSAdbhavati punaH 'bodhilAbhAva' bodhilAbhArtha, bodhilAbhazcAcirAdavikalo mokSa heturityato na doSa iti gAthArthaH // 923 // tathA cAha arihaMtanamukAro dhannANa bhavakkhayaM kurNatANaM / hiayaM aNummuaMto visuttiyAvArao hoi // 924 // vyAkhyA -- arhannamaskAra iti pUrvavat, dhanyAnAM bhavakSayaM kurvatAm, tatra dhanyAH -- jJAnadarzanacAritradhanAH sAdhvAdayaH, teSAM bhavakSayaM kurvatAmiti, atra tadbhavajIvitaM bhavaH tasya kSayo bhavakSayastaM kurvatAm - AcaratAM kim ? 'hRdaya' cetaH 'anunmuJcana' aparityajan, hRdayAdanapagacchannityarthaH, visrotasikAvArako bhavati, ihApadhyAnaM visrotasikobhyate, tadvArako bhavati, dharmadhyAnaikAlambanatAM karotIti gAthArthaH // 924 // arahaMtanamukkAro evaM khalu vaNNio mahatthutti / jo maraNaMmi unagge abhikkhaNaM kIrae bahuso // 925 // vyAkhyA - arhanamaskAra evaM khalu varNito 'mahArtha' iti mahAnathoM yasya sa mahArthaH, alpAkSaro'pi dvAdazAGgArthasaGghAhitvAnmahArtha iti, kathaM punaretadevamityAha-yo namaskAro 'maraNe' prANatyAgalakSaNe upAne- samIpabhUte 'abhikSaNam' anavarataM kriyate 'bahuzaH' anekazaH, tatazca pradhAnApadi samanusmaraNakaraNena grahaNAt mahArthaH, pradhAnazcAyamiti / Aha ca For Unl ancibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~374~
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1/ gAthA-], niryukti: [ 925], bhASyaM [151...] AvazyakabhASyakAra :- "jalaNAibhae sesaM motuMDappegairayaNaM mahAmohaM / juhi vAibhae gheppai amohasatthaM jaha taddeha // 1 // mojUMSi hAribha- bArasaMgaM sa eva maraNaMmi kIrae jamhA / arahaMtanamokAro tamhA so bArasaMgattho || 2 || sabaMpi bArasaMgaM pariNAmavizuddhidIyA 4 he umettAyaM / takAraNabhAvAo kiha na tadastho namokAro ? // 3 // Nahu taMmi desakAle sako bArasaviho suykkhNdho| // 407 // sabo aNuciMte dhaMtaMpi samatthacitteNaM // 4 // tappaNaINaM tamhA aNusariyo suheNa citteNaM / eseva namokAro kayantaM mannamANeNaM // 5 // " iti gAthArthaH // 925 // upasaMharannAha arihaMtanamukAro, savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai maMgalaM / / 926 / / vyAkhyA - kiMbahunA ?, ihArhannamaskAraH, kim ? - sarvapApapraNAzanaH, tatra pAMzayatIti nipAtanAt pApaM pivati vA hitamiti pApam, auNAdikaH paH pratyayaH, sarvam - aSTaprakAramapi karma - pApaM jAtisAmAnyApekSayA, uktaM ca- 'pApaM karmaiva tattvata' ityAdi, tatpraNAzayatIti sarvapApapraNAzanaH, maGgalAnAM ca 'sarveSAM' nAmAdilakSaNAnAM 'prathamaM' iti pradhAnaM pradhAnArthakAritvAt, | athavA paJcAmUni bhAvamaGgalAnyarhadAdIni teSAM prathamam -- AdyamityarthaH, 'bhavati maGgala'miti saMpadyate maGgalamiti gAthArthaH 1] avalanAdibhaye muktvA apyekaM ranaM mahAmUlyam / yudhi vA'tibhaye gRhyate'moghazastraM yathA tatheha // 1 // muktvA'pi dvAdazAGgaM sa eva maraNe kriyate yasmAt / akSamaskArastasmAtsa dvAdazAGgArthaH // 2 // sarvamapi dvAdazAGgaM pariNAmavizuddhimA zrahetukam / tatkAraNabhAvAt kathaM na tadartho namaskAraH ? // 3 // naiva tasmin dezakAle zakyo dvAdazavidhaH shrutskndhH| sarvo'nucintayituM bADhamapi samarthacittena // 4 // tavyaNatInAM (sadbhAvAt tasyAdanusarttavyaH zubhena cittena / eSa eva namaskAraH kRtajJatvaM manyamAnena // 5 // ( gAyevaM gAthAca kAnisaMbandhA tatra ) para mudrite + matthaM mudrite. For Fast Use Only namaskAra * vi0 1 ~ 375~ // 407 || pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [927], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka MI // 926 // uktastAvadahanamaskAraH, sAmprataM siddhanamaskAra ucyate, tatra siddha iti kaH zabdArthaH / , ucyate-'vidha sNraaddhau| rAdha sAdha saMsiddhau' 'pidhU zAstre mAGgalye ceti, sidhyati sma siddhaH, yo yena guNena niSpannaH-pariniSThito na punaH sAdhanIyaH siddhauMdanavat sa siddha ityarthaH, sa ca siddhaH zabdasAmAnyAkSepataH, arthatastAvaccaturdazaSidhaH, tatra nAmasthApanAdavyasiddhAn vyudasya zeSanikSepapratipAdanAyAha kamme 1 sippe a 2 vijAya 3, maMte 4 joge a5 Agame 6 / atya 7 jattA 8 abhippAe 9, tave 10 kammakkhae 11 iya // 927 // vyAkhyA-karmaNi siddhaH karmasiddhaH-karmaNi niSThAM gata ityarthaH, evaM zilpasiddhAra vidyAsiddhaH 3 mantrasiddhaH 4 yogasiddhaH 5 AgamasiddhaH 6 arthasiddhaH 7 yAtrAsiddhaH 8 abhiprAyasiddhaH 9 tapaHsiddhaH 10 karmakSayasiddha 11 zceti gAthAsamAsArthaH // 927 // avayavArtha tu pratidvArameva vakSyati, tatra nAmasthApanAsiddhau sukhAvaseyau, dravyasiddho niSpanna odanaH |siddha ityucyate, sAmprataM karmasiddhAdivyAcikhyAsayA karmAdisvarUpameva pratipAdayannAha kammaM jamaNAyariovaesayaM sippmnnhaabhihiaN| kisivANijAIyaM ghaDalohArAibheaM ca // 928 // vyAkhyA-iha karma yadanAcAryopadezajaM sAtizayamananyasAdhAraNaM gRhyate, 'zilpam' anyathA'bhihitamiti, ko'rthaH - iha yadAcAryopadezajaM granthanibandhAdvopajAyate sAtizaya karmApi tacchilpamucyate, tatra bhAravahana kRSivANijyAdi karma ghaTakAralohakArAdibhedaM ca zilpamiti gAthArthaH // 928 // sAmprataM karmasiddhaM sodAharaNamabhidhirasurAha anukrama 4- 04-e ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: 'siddha' zabdasya artha, sadRSTAMta teSAm bhedA: evaM siddhAnAM namaskArasya falam ~376~
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [929], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka 525 Avazyaka- jo savvakammakusalojo vA jattha suparinihio hoi / sajjhagirisiddhaoviva sa kammasiddhatti vinneo 929 namaskAra hAribha-18 vyAkhyA-'yaH kazcit sarvakarmakuzaloyo vA 'yatra' karmaNi supariniSThito bhavatyekasminnapi sadyagirisiDaka iva sa karma-15 | vi01 drIyA siddha iti vijJeyaH, karmasiddho jJAtavya iti gaathaakssraarthH||929||bhaavaarthH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-kokaNagadese egami dugge sajjhassa bhaMDaM uruMbhei vilaetti ya, tANaM ca visame gurubhAravAhitti kAUNa raNNA samANattaM, eesiM maevi paMtho dAyabona puNa e1||408|| ehiM kassai / ibho ego siMdhavao purANo so paDibhajato ciMtei-tahiM jAmi jahiM kamme Na esa jIvo bhajai suhaM na vidai, so tasiM milio,so gaMtukAmo bhaNai, kuMdurukka paDibohiyallao siddhao bhaNai-siddhiyaM dehi mamaM, jahA siddhayaM siddhayA gayA sajjhayaM, soya tesiM mahattarao sabavaDuMbhAraMvahai, teNa sAhUNaM maggo dino,te rudvA rAule kaheMti, te bhaNaMti-amhaM rAyAvi maggaM dei bhAreNa dukkhAvijaMtANaM tA tuma samaNassa rittassa sthikassa magga desi, raNNA bhaNiya-duhu te kayaM, mama ANA laMghiyatti, teNa bha[NiyaM-deva! tume gurubhAravAhittikAUNameyamANattaM ?, raNNA AmaMti paDissuyaM, teNa bhaNiyaM-jai evaM to so gurutarabhAravAhI, kokaNakadeze ekasmin durge samAnAnDamavatArayati mArohayati ca, teSAM ca viSame gurubhAravAhina itikaruvA rAjJA samAjJapta, etebhyo mayA'pi panthA dAtammo na punaretaH kaucit / itavaikaH saindhavIyaH purANaH sa pratibhanazcintayati-tana yAmi yatra karmaNi naiSa jIvo bhajyate sukhaM na vindati, sa tairmilitA, // 408 // sa gantakAmo bhaNati, kuSTaruvapratibodhitaH siddho bhaNati-sidi dehi macha, yathA siddha siddhA gatAH sAka, sa ca teSAM mahattaraH sarvacahuM bhAra vaiti, tena sAtumyo mArgoM dattaH, te ruSTA rAjakule kathayanti, te bhaNanti-asmAkaM rAjA'pi mAge vadAti bhAreNa dumjyamAnAnAM tavaM zramaNAya riktAya vibhAntAya mArga dadAsi , rAjA bhavitaM-duSTutvayA kRtaM, mamAyA pratiti, tena bhanitaM-deva ! khayA gurubhAravAhItikasvaitavANasaM 1, rAkSA momiti pratizrutaM, tena bhaNitaMyayevaM tadA sa gurutarabhAravAhI, 3-45515 anukrama [1] rajanmorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~377~
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA -], niryukti: [ 929], bhASyaM [151...] kahUM ? - jaM so avIsamaMto aTThArasasahassasIlaMganidabharaM bhAraM vahai, jo maevi boDhuM Na pAriotti, dhammakA ya'NeNa kayA, ho mahArAya !-'vujjhaMti nAma bhArA te puNa vujjhati vIsamaMtehiM / sIlabharo voDhayo jAvajjIvaM avissAmo // 1 // ' rAyA paDibuddho, so ya saMvegaM gao, abbhuDiotti, esa kammasiddhotti // sAmprataM zilpasiddhaM sodAharaNamevAbhidhAtukAma Ahajo savvasippakusalo jo vA jattha supariniTThio hoi / kokAsavarhaviva sAisao sippasiddho so // 930 // vyAkhyA - yaH kazcidanirdiSTasvarUpaH sarvazilpeSu kuzalaH sarvazilpakuzalaH, yo yatra vA supariniSThito bhavatyekasmi napi kokAzavarddhakiyat sAtizayaH zilpasiddho'sau gAthAkSarArthaH // 930 // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-sopArae rahakArassa dAsIe baMbhaNeNa dAsaceDo jAo, so ya mUyabhAveNa acchai mA NajjIhAmitti, rahakAro appaNo putte sikkhAvei, te maMdabuddhI na laeMti, dAseNa savaM gahiyaM, rahakAro mao, rAyAe dAsassa sabaM dinaM jaM tassa gharae sAraM / io ya ujjeNIe rAyA sAvago, tassa cattAri sAvagA - ego mahANasio so raMdhei, jai ruJcai jimiyamettaM jIrai, 1 kathaM ? yatso'vizrAmyan aSTAdazasahasrazIlAGganirbharaM bhAraM vahati yo mayApi voDhuM na pArita: ( zaktaH) iti, dharmakathA cAnena kRtA-bho mahArAjan ! - udyante nAma bhArAH punaruAnte vizrAmyadbhiH / zIlabharo voDhavyo yAvajjIvamavizrAmaH // 1 // rAjA pratibuddhaH sa ca saMvegaM gato'mbusthita iti eSa karmasiddha iti / 2 sopArake rathakArasya dAsyAM brAhmaNena dAsaceTo jAtaH, sa ca mUkabhAvena tiSThati mA jJAyiSi iti rathakAra AtmanaH putrAn zikSayati, se mandabudayo na gRhNanti dAsena sarve gRhItaM rathakAro mRtaH, rAzA dAsAya sabai dattaM yattasya gRhasya sAram / itavojayinyAM rAjA zrAvakaH, tasya catvAraH zrAvakA:-eko mahAnasikaH sa pacati, yadi rocate jimittamAtreNa jIvati, Education intimation Forsy incibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH siddhAnAm vyAkhyA madhye 'kokAsavardhakI kathA ~378~
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [930], bhASyaM [151...] vi01 kh zl Avazyaka- ahavA jAmeNaM vihiM tihiM cauhiM paMcahi, jai ruccaina ceva jIrai, vidio abhaMgei, so telassa kulavara sarIre pavesei, tN| hAribha- ceva NINei, tatio sejaM raei, jai ruccai paDhame jAme vibujjhai ahavA vitie tatie cautthe, ahayA suvai ceva, cau-- drIyA stho sirighario, tAriso sirigharao ko jahA aigao na kiMci pecchai, ee guNA tesiM, so yarAyA aputto nivi||409|| paNakAmabhogo padhajjovAyaM ciMteto acchA / io ya pADaliputte Nayare jiyasattU rAyA, so ya tassa NayariM rohei, etvaMtaraMmi hAya tassa raNNo puvakayakammapariNaivaseNa gADhaM sUlamuppaNaM, tao'NeNa bhattaM paJcakkhAyaM, devaloyaM gao, NAgaragehi ya se NayarI dizA, sAvayA saddAviyA pucchai-kikammayA, bhaMDArieNa pavesio, kiMcivi na pecchai, aNNeNa dAreNa darisirya, sejAvAleNa erisA sejjA kayA jeNa muhutte muhutte uThei, sUeNa erisa bhattaM karya jeNaM velaM velaM jemei, abhaMgaeNa| ekao pAyAo tellaM Na NINiyaM, jo mama sariso so nINeu, cattArivi pabaiyA, so teNa telleNa DajhaMto kAlao athavA yAmena hAya vibhizcaturbhiH paJcamiH, yadi rocate naiva jIyaMti, dvitIyo'bhyaGgavati, sa tailasa kudava ra zarIre pravezayati tadeva niSkAzayati, tRtIyaH zazyAM racayati, yadi rocate prathame bAme vibudhyate athavA dvitIye tRtIye caturthe, athavA svapityeva, caturthaH zrIgRhikastAdarza zrIgRhaM kRtaM yathA'vigatoma vivipazyati, ete guNAsteSAM, saca rAjA'putro nirviNakAmabhogaH pravajyopAyaM cintayan tiSThati / isa pATalIputre nagare jitazatru rAjA, saca tasya nagarauM ruNaddhi, atrAntare ca tasya rAjJaH pUrvakarmapariNaticazena gAda zUlamutpatra, tato'nena bharpha pratyAkhyAtaM, devalokaM gataH, nAgare tase nagarI dacA, bAvakAH zabditAH pRcchayante-kiMkarmakAH 1, bhANDAgArikeNa pravezitaH, kiJcidapi na pazyati, anyena dvArA darzitaM, zabyApALakenezI vAmyA kRtA yena muhU muhale vattiSThati, sUdeneTarza makaM kRtaM yena bAra vAraM jemati, abhyAkenaikasmAt padastalaM na niSkAzitaM, yo mama sadazaH sa niSkAzayatuM, catvAro'pi prbjitaaH| sa tena telena iyamAnaH kRSNo | // 409 // Jantain pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~379~
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [930], bhASyaM [151...] % prata sUtrAMka 2GOGAONGAROORK jAo, kAgavanno nAma jAyaM / io ya sopArae dunbhikkhaM jAyaM, so kokAso ujeNiM gao, rAyANaM kiha jANAvemitti kavotehiM gaMdhasAli avaharai, koDAgAriehiM kahiyaM, maggieNa diho ANIo, raNNA NAo, vittI dinnA, teNAgAsagAmI khIliyApaoganimmAo garuDo kao, so ya rAyA teNa kokAseNa devIe ya samma teNa garuDeNa Nahamagge hiMDai, joNa Namai taM bhaNai-ahaM AgAseNa AgaMtUNa mAremi, te sabe ANAviyA, taM devi sesiyAo devIo pucchaMtijAe khIliyAe niyattai jaMtaM, egAe vaccaMtassa issAe NiyattaNakhIliyA gahiyA, tao NiyattaNavelAe NArya, Na Niyattai, tao uddAmaM gacchaMtassa kaliMge asilayAe paMkhA bhaggA, paMkhAvigalotti paDio, tao tassaMghAyaNANimittaM uvagaraNahA kokAso NayaraM gao, tattha rahakAro rahaM nimmavei, ega caka nimmaviyaM egassa sabaM ghaDiyallayaM kiMci 2 navi, tA so tANi uvagaraNANi maggai, teNa bhaNiyaM-jAva gharAo ANemi, rAulAo na lagbhanti nikAleDa, so go, imeNa taM %9422 anukrama 25 jAtaH, kAkavarNoM nAma jAnam / itanA sopArake durbhikSaM jAtaM, sa kokAza ujjayinIM gataH, rAjAnaM kathaM jJApayAmIti kapotargandhazAlInapaharati / koSThAgArikaiH kathitaM, mArgayadiSTa AnItA, rAjJA jJAto, dRcirdacA, tenAkAzagAmI kIlikAprayoganirmito garuDaH kRtaH, sa ca rAjA tena kokAzena decyA ca samaM tena garudena nabhomArge hiNDate, yo na namati taM bhaNati-ahamAkAzenAgatya mArayiSyAmi, te sarve AjJApitAH, to devIM zeSA devyaH pRcchanti-payA kIlikathA nivartyate yantram , ekayA majata ImeyA nivartanakIlikA gRhItA, tato nivartanavelAyAM jJAtaM, na nivartate, tata badAmaM gacchataH kaliGge'silatayA | pakSI bhanau, pakSavikala iti patitaH, tatastarasaMghAtanAnimittamupakaraNAthai kokAzo nagaraM gataH, tantra sthakAro rathaM nirmimIte, ekaM cakraM nirmitaM, ekasya sarva, ghaTitaM kijikijilaiva, tataH sa tAni upakaraNAni mArgavati, tena bhaNitam-yAvad gRhAd bhAnayAmi, rAjakulAt na labhyante niSkAzayituM, sa gataH, anena 4% pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~380
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [930], bhASyaM [151...] Avazyaka- hAribha // 410 // saMghAiya, uddhaM kayaM jAi, amphiDiyaM niyattaM pacchaomuhaM jAi, Thiyapi na paDai, iyarassa'ccayaM jAi, amphiDiyaM paDai, sonamaskAra Agao pecchai nimmAyaM, akkheveNa gaMtUNa raNo kahei, jahA-kokAso Agaotti, jassa baleNaM kAgavaNNeNa sabe rAyA vi01 Nio vasamANIyA, to gahio, teNa hammateNa akkhAyaM, gahio saha devIe, bhattaM vAriyaM, nAgaraehiM ajasabhIehiM kAga-12 piMDI pavattiyA, kokAso bhaNio-mama sayaputtassa sattabhUmiyaM pAsAyaM karehi, mama ya majhe, to sabe rAyANae ANave-18 ssAmi, teNa nimmio, kAgavaNNaputtassa lehaM pesiya, ehi jAva ahaM ee mAremi, to tumaM mAyApittaM mamaM ca moehi-IN sitti divaso dino, pAsAaM saputtao rAyA vilaio, khIliyA AhayA, saMpuDo jAo, mao ya saputtao, kAgava-10 gaNaputteNa te sarva NayaraM gahiya, mAyApittaM kokAso ya moyAviyANi / esevaMviho sippasiddhotti // sAmprataM vidyAdisiddha ra pratipAdayannAdau tAvat svarUpameva pratipAdayati SAGAR tasaMghaTitam, ayaM kRtaM yAti, bhAsphoTitaM nivRttaM pazcAnmukhaM yAti, sthitamapi (sthApitamapi)ga patati, itarassAlayaM yAti, bhAsphoTita patati, samAgataH pazyati nirmitam , akSepeNa gatvA rAze kathayati, yathA-kokAza Agata iti, paNa bAhena kAkavaNena sarve rAjAno vazamAnItAH, tato gRhI. taH, tena hanyamAnenAsyAta, gRhItaH saha deNyA, bhakaM vAritaM, nAgarairavazobhotaH kAkapiNDikA pravartitA, kokAko bhaNitaH mama zatasya putrANAM saptabhIma mAsAvaM kuru, mama pa madhye, tataH sarvAna rAjakule mAnAyayiSyAmi, tena nirmitaH, kAkavarNaputrAya lekhaH preSitaH, ehi vApadAmetAna mAravAmi, tatasvaM mAtApitara mAM bamocayeriti divaso dattaH, prAsAda saputro rAjA vilAH, kIlikA''hatA, saMpuTo jAtA, taba saputraH, kAphavarNaputreNa tat sarva nagaraM gRhIta ! mAtApitarI kokAzaca mocitAH / eSa evaMvidhaH zilpasiba iti / // 410 // Pandiorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~381~
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [931], bhASyaM [151...] (40) prata sUtrAMka itthI vijA'bhihiyA puriso maMtutti tabbisesoyaM / vijjA sasAhaNA vA sAhaNarahio a maMtutti // 931 // / vyAkhyA strI vidyA'bhihitA puruSo mantra iti tadvizeSo'yaM, tantra vidR lAbhe 'vida sattAyAM' vA, asya vidyeti bhavati, 'mantri guptabhASaNe' asya mantra iti bhavati, etaduktaM bhavati-yatra mantre devatA strIsA vidyA, ambAkuSmANDyAdi, kA yatra tu devatA puruSaH sa mantraH, yathA vidyArAjaH, hariNegameSirityAdi, vidyA sasAdhanA vA sAdhanarahitazca mantra iti / sAvarAdimantravaditi gAthArthaH // 931 // sAmprataM vidyAsiddhaM sanidarzanamupadarzayannAhavijANa cakkavaTTI vijAsiddho sa jassa vegAvi / sijhija mahAvijA vijAsiddhajakhauDubba // 932 // vyAkhyA-'vidyAnAM' sarvAsAmadhipatiH-cakravartI 'vidyAsiddha' iti vidyAsu siddho vidyAsiddha iti, yasya vaikA'pi siddhayet 'mahAvidyA' mahApuruSadattAdirUpA sa vidyAsiddhaH, sAtizayatvAt , ka iva ?-AryakhapuTavaditi gAthAkSarAH / // 932 // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-vijAsiddhA ajakhauDA AyariyA, tesiM ca cAlo bhAiNijo, teNa tersi pAsao vijjA kannAhADiyA. vijAsiddhassa ya NamokAreNAvi kira vijAo havaMti, so vijAcakavaTTI ta bhAiNeja bharukacche sAhusagAse ThaviUNa guDasatthaM NayaraM gao, tattha kira parivAyao sAhahiM vAe parAjio addhitIe kAlagao anukrama vidyAsiddhA AryakhapuTA AcAryAH, teSAM ca bAlo bhAgineyaH, tena teSAM pAzcAt vidyA karNAhatA, vidyAsiddhasya ca namaskAreNApi kila vidyA bhavanti, |sa vidyAcakravarSI taM bhAginevaM bhUtukacche sAdhusakAze sthApayitvA guDazastraM nagaraM gataH, satra kila parivAjakA sAdhubhivAde parAjito'hatyA kAlagataH JAMEaira pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~382~
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [932], bhASyaM [151...] (40) prata sUtrAMka Avazyaka- tami guDasatha Nayare vaDukarao vANamaMtaro jAo, teNa tattha sAhUNo so pAraddhA, taNNimittaM ajjakhauDA tattha gayA, namaskAra. hAribhateNa gaMtUNa tassa kaNNesu uvAhaNAo olaiyAo, devakulio Agao pecchai, gao, jaNaM ghettRNa Agao, jao jao[3 vi.1 dIyA ugghADijati tao tao ahihANaM, raNNo kahiyaM, teNavi diI, kaTThalaTTIhiM pahao, so aMteure saMkAmei, mukko, paDiyao, // 411 // // vaDakarao annANi ya vANamaMtarANi pacchao upphiDatANi bhamaMti. logo pAyapaDio vinavei-muyAhitti, tassa devakale mahAvissaMdA donni mahaimahAliyAo pAhANamaIo doNIo, tAo so vANamaMtarANi ya khaDakhaDAviMtANi pacchao [hiMiMti, jaNeNa vinnavio, so vANamaMtarANi ya mukkANi, tAo doNIovi Arao ANittA chaDDiyANi, jo mama sari-12 18so ANehititti mukaao| so ya se bhAiNijjo AhAragehIe bharuyakacche tacaNio jAo, tassa vijApahAveNa pattANi CIAgAseNaM uvAsagANaM gharesu bhariyANi eMti, logo bahao tammuho jAo, saMgheNa ajakhauDANa pesiyaM, AgaA, akkhAyaM RSS RSS anukrama tasmin gurazasne nagare vRhatkaro vyantaro jAtaH, tena tantra sAdhavaH sarve prArabdhAH (upasargayituM), tanimittamAryasapuTAtantra gatAH, tena gatvA tasya karNayorupAnahAyavala gitI, devakulika bhAgataH pazyati, gataH, manaM gRhIsvA''gataH, yato yata udghAvyate tatastato'dhiSThAna, rAje kathitaM, tenApi dara, kAThayaSTibhiH prahataH, so'ntaHpure saMkramayati, muktaH, pRSThato vRhatkaro'nye ca vyastarAH pRSThata utsphiTanto bhrAmyanti, lokaH pAdapatito vijJapayati-muddhati, tasya devakule 12 mahAvispande de doNyau atimahatyau pASANamayyau, te sa vyantarAzca khaTakAraM kurvantaH pazcAt hiNDante, janena vijJaptaH, sa nyantarAma muktAH, te boNyau api arvAca AnIya tyakte, yo mama sadRza mAneSyatIti mukte / sa ca tasya bhAgineya zrAhAragRlA bhRgukacche tacanIko jAtaH, tasya vidyAprabhAveNa pAtrANi bhAkAzenopAsakAnAM gRheSu bhUtAnyAyAnti, loko bahustanmukho jAtaH, saMghenAyakhapuTebhyaH preSitam , bhAgatAH, AkhyAtam. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~383~
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Jus Educato [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryuktiH+ vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA -], niryukti: [ 932 ], bhASyaM [ 151...] perisI akiriyA udvitati, tersi kapparANaM aggato mattao so teNa vattheNa ucchAiyao jAi, ToppariyA gayA, sabapavare AsaNe ThiyA, annattha kayAi ei, bhariyA 2 AgayA, AyariehiM aMtarA AgAse pahANo Thavio, savANi bhiNNANi, so celao bhIo naho, AyariyA tattha AgayA, tacaNiyA bhaNati - ehi buddhassa pAe paDihitti, AyariyA bhaNati - ehi puttA ! suddhodaNasuyA baMda mamaM, buddho niggao, pAesu paDio, tattha thUbho dAre, so'vi bhaNio- ehi pAehiM paDAhitti paDio, uTThehitti bhaNio addhoNao Thio, evaM caiva acchahitti bhaNio hio pAsalio, niyaMThaNAmio nAmeNa so jaao| esa evaMviho vijAsiddhotti // sAmprataM mantrasiddhaM sanidarzanamevopadarzayatisAhINasavvamaMto bahumaMto vA pahANamaMto vA / neo samaMtasiddho khaMbhAgarisRbva sAisao // 933 // vyAkhyA - svAdhInasarvamantro bahumantro vA mantreSu siddho mantrasiddhaH, pradhAnamantro veti pradhAnaikamantro veti jJeyaH, sa mantrasiddhaH ka iva ? -stambhAkarSavat sAtizaya iti gAthAkSarArthaH // 933 // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, tazcedam 1 etAdRzI akiyosthiteti teSAM karpUrANAmaprato mAtrakaH sa tena vatreNAcchAdito yAti ToppArikA gatA, sarvapravare Asane sthitA, abhyatra kadAci dAyAti bhUtAni2AgatAni, AcAryairantarA''kAze pASANaH sthApitaH sarvANi bhikSAni, sahakaH ( ziSyaH ) bhIto naSTaH, AcAryAstatrAgatAH, tacanIkA bhaganti-AyAta zuddhakha pAdayoH patateti, AcAyAM bhaNanti - AvAdi putra ! zuddhodanasuta ! vandasva mAM buddho nirgataH pAdayoH patitaH, tatra stUpo dvAre, so'pi bhaNitaH ehi pAdayoH pateti patitaH, usiDeti bhaNitaH ardhAvanataH sthitaH evameva tiSTheti bhaNitaH sthitaH pArzvavanato, nirmanyanAmita iti nAnA sa jaatH| eSa evaMvidho vidyAsiddha iti / For Past Only hacibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~384~
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [933], bhASyaM [151...] namaskAra Avazyaka- emi Nayare ukkisarIrA raNNA visayalolueNa saMyaI gahiyA, saMghasamavAe egeNa maMtasiddheNa rAvaMgaNe khaMbhA acchati | hArima- te abhimaMtiyA, AgAseNaM uppAiyA khaDakhaDiMti, pAsAyakhaMbhAvi caliyA, bhIeNa mukkA, saMgho khaamio| esevaMviho | drIyA maMtasiddhotti bhaNNai / sAmpataM sadRSTAntaM yogasiddhaM prtipipaadyissuraah||412|| 13|sabvevi davvajogA paramaccherayaphalA'havegovi / jasseha huja siddho sa jogasiDo jahA samio / / 934 // / vyAkhyA sarve'pi' kAtsyena dravyayogAH 'paramAzcaryaphalA paramAdbhutakAryAH, athavaiko'pi yasyeha bhavet siddhaH sa yogasiddhaH, yogeSu yoge vA siddho yogasiddha iti, sAtizaya eva, (yathA) samitA iti gAthAkSarArthaH // 934 // bhAvArthaH kathAnakagamyaH,taccedam-AbhIravisae kaNhA(NNA)e bennAe yaNaIe aMtare tAbasA parivasaMti, tatthego pAdugAleveNaM pANiye cakkamaMto bhamai eti jAi ya, logo AuTTo, saDA hIlijaMti, ajasamiyA vairasAmissa mAulagA viharaMtA AgayA, saDDA ubar3hiyA akiriyatti, AyariyA necchati, bhaNati-ajjo! kinna ThAha !, esa jogeNa keNavi makkhei, tehiM ahApayaM laddhaM, ANIo, amhe'vi dANaM demutti, aha so sAvago bhaNai-bhagavaM! pAyA dhovaMtu, amhevi aNuggahiyA homo ekamin nagare uskRSTazarIrA rAzA viSayalolupena saMyatI gRhItA, saMghasamavAye ekena siddhamantreNa rAjAGgaNe sambhAstiSThanti te'bhimantritAH AkAzainItyATitAH baTarakAraM kurvanti, prAsAdasambhA api calitAH, bhItena muktA saMghaH kSAmitaH / eSa evaMvidho manyasikha iti bhaNyate / 2 bhAbhIraviSaye kRSNA(kanyA)yA bennAthAca nacorantarA tApasAH parivasanti, tatraikaH pAdukALepena pAnIye cakrambamANo bhrAmyati mAyAti pAti ca, koka bhAvarjitaH, zrAddhA dIyante, bhAryasamitA vanakhAmino mAtulA viharata bhAgatAH, bAbA upasthitA bhakriyeti, bhAcAryA necchanti, bhayanti--ArthAH ! kina pratIkSadhvam / eSa yogena | kenApi prakSapati, tairarthapada khabdham, AnItaH, vayamapi dAnaM dama iti, atha sa zrAvako bhamati-bhagavan ! pAdau prakSAlayatA, vayamapyanugRhItA bhavAmaH, // 412 // pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~385
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [934], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka anicchaMtassa pAyA pAugAo ya dhoyAo, gao pANie nimbuddho, ukkihI kayA, evaM DaMbhaehiM logo khajjaitti, AyariyA niggayA, jogaM pakkhittA gaI bhaNiyA-he viyanne ! taTA dehi ehi puttA! parimaM kUlaM jAmi, dovi taDA miliyA, gayA, te tAvasA pabaiyA baMbhaddIvagavasthacA baMbhadIvagA jAyA / esa evaMviho jogasiddhotti // adhunA''gamArthasiddhau pratipAdayatiAgamasiddho savaMgapArao goamunca guNarAsI / pauratyo atyaparo va mammaNo atthasitti // 935 // ___ vyAkhyA-AgamasiddhaH 'sarvAGgapAragaH' dvAdazAGgaviditabhAvaH, ayaM ca mahAtizayavAniti, yata uktaM-'saMkhAie u bhave sAii jaMcA parou purichajjA / na ya Na aNAisesI viyANaI esa chatamattho ||1||'ityaadi, ayaM ca gautama iva guNarAziriti / atra ca bhUyAMsi sAtizayaceSTitAnyudAharaNAnIti, tathA 'pracurArthaH prabhUtArthaH arthaparovA, tanniSTha ityarthaH, arthasiddha iti tadatizayayogAdeva, mammaNavaditi gAthAkSarArthaH // 935 // bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH, taccedam-tatthAgamasiddho kira sayaMbhuramaNe'vi macchagAIyA / jaM ciTThati sa bhagavaM uvautto jANaI tayaMpi // 1 // atyasiddho puNa rAyagihe anicchataH pAdau pAduke ca dhaute, gataH pAnIye niddhitaH, utkRSTaH (nindA) kRtA, evaM dambhaiH lokaH khAdyata iti, bhAcAryA nirgatAH, yoga prakSipya nadI bhaNitA-he dene ! taTamarpaya ehi putri pUrva kulaM yAmi, vAvapi taTau milito, gatAH, te tApasAH manajitAH brahmadIpavAstavyA bramadvIpakA jAtAH / eSa evaMvidho yogasiddha iti / 2 saMkhyAtItAMstu bhavAnkathayati yahA parastu pRcchet / naivAna tizayI vijAnAti eSa umasthaH // 1 // tatrAgamasidaH kila svayambhUramaNe'pi matsyAthAH / paJceSTayanti sa bhagavAnupayukto jAnAti takadApi // 1 // arthasiddhaH punA rAjagR de. * kalakala + dehItyantaM na pra. | ACCASEX anukrama [1] Jamtarai andiDrary.om pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: 'arthasiddhasya prarupaNArthe mammaNazreSThina: kathA ~386~
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [935], bhASyaM [151...] (40) kh zl Avazyaka yare mammaNotti, teNa mahayA kileseNa aibahugaM daviNajAyaM meliyaM, so ta Na khAyaNa pivada, pAsAuvariM ghaDaNeNa| hAribha namaskAra drIyA aNegakoDinimmAyagambhasAro kaMcaNamao divarayaNapajatto varavairasiMgo mahaMto ego baladdo kArAvio, vIo ya A-AT 18Dhatto, so'vi bahunimmAo, patthaMtaraMmi vAsAratte tassa nimmAvaNanimittaM so kacchoTTagabiijjo NaIpUrAo kddviruuddhgo| // 41 // kahANi ya uttArei / io ya rAyA devIe saha oloyaNagao acchai, so tahAviho aIva karuNAlaMbaNabhUo devIe diho, |tao tIe sAmarisa bhaNiyaM-saccaM subai evaM mehanaisamA havaMti rAyANo / bhariyAI bhareMti daDhaM rittaM jatteNa vajei // 1 // |raNNA bhaNiyaM-kiha vA ), tIe bhaNiyaM-jaM esa damago kilissai, raNNA saddAvio bhaNio ya-kiM kilissasi ?, teNa bhaNiyaM-baladdasaMghADago me Na pUrijai, raNNA bhaNiyaM-balaisayaM geha, teNa bhaNiyaM-Na me tehiM kajaM, tasseva bitijaM pUreha,IX keriso sotti gharaM neUNa darisio, raNNA bhaNiyaM-sababhaMDAreNavina pUrijai imo, tA ettigassa vibhavassa alaM te tihAetti nagare mammaNa iti, tena mahatA kezenAtibaTukaM yajAta milita, sa tanna khAdati na ,pibati, prAsAdasyopari cAnenAnekakoTInirmitagarmasAraH kAmana-IN mayo divyarakSaparyAptI varavanAzako mahAn eko bADhIpadaH kAritaH, dvitIyazca ArabdhaH, so'pi bahunirmAtA, anAntare varSArAne tasya nirmANanimittaM sa kacchoTakadvitIyo nadIpUrAta kASThavirUvaH kAThAmyebocArayati / hataca rAjA deNyA sahAvalokanagatastiSThati, sa tathAvidho'tIca karuNAlambanabhUto devyA dRSTaH, tatastayA sAmarSa bhaNitaM satyaM bhUyate etat-meghanadIsamA bhavanti rAjAnaH / bhUtAni bharanti ra rikta balena varjayanti ||1||raashaa bhaNitaM-kathaM vA, tathA bhaNitaM-15 yadeSa damakaH kizyate, rAjJA zabdito bhaNitazca-kilizyase?, tena bhaNitaM-balIvadasaMghATako me na pUrvate, rAjJA mANita-balIvazAtaM gRhANa, tena bhaNitana meM taiH kArya, tasyaiva dvitIyaM pUraya, kITazaH sa iti gRhaM nItvA dArzitaH, rAjJA bhaNitaM-sarvabhANDAgAreNApi na pUryate ayaM, tAvadetAvato vibhavasya (sthAna), alaM tava tRSNayeti. // 413 // JAMERMilar aroo pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~387~
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana -1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [935], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka teNaM bhaNiyaM-jAveso na pUrio tAva me na suha, Araddho ya uvAo pesiyANi disAsu bhaMDANi AttAo kisIo| ADhattANi gavaturayasaMDaposaNANi, raNNA bhaNiyaM-jai evaM tA kiM thevassa kae kilissasi , teNa bhaNiyaM-kilesasaha | me sarIraM vAvAraMtara ceyANi nasthi mahagyANi ya vAsAratte dArugANitti nibahiyavA ya paiNNatti ao karemitti, raNNA bhaNiyaM-pujjaMtu te maNorahA, tuma ceva bitijagaM pUriuM samattho na puNa ahaMti niggao, teNa kAleNa puurio| esa evaMviho asthasiddhoti // sAmprataM yAtrAdisiddhapratipAdanAyA''ha jo nicasiddhajatto laddhavaro jo va tuMDiyAivva / so kira jattAsiddho'bhippAo buddhipajAo // 936 // &aa vyAkhyA-yo nityasiddhayAtraH, kimukkaM bhavati !-sthalajalacAripatheSu sadaivAvisaMvAditayAtra iti, labdhavaro yo vA tuNDikAdivat, sakila yAtrAsiddha iti| uttaradvArAnusambandhanAyA'ha-abhiprAyaH buddhiparyAya iti gAthAkSarArthaH // 9364 | bhAvArthastvAkhyAnagocaraH, taccedam-paDhema tAva jo kira bArasa vArAo samudaM oggAhittA kayakajjo Agacchai so jattAsiddho, taM anne'vi jantagA jattAsiddhinimittaM pecchati / ergami ya gAme tuMDigo vANiyago, tassa | tena bhaNitaM-yAcadeSa na pUrvate tAvanna meM sukhaM, bhAramdhanopAyaH preSitAni dikSu bhANDAni ArabdhAH kRSayaH bhArabdhAni gajatusApaNyapoSaNAni, rAjJA bhaNitaM-yayevaM tarika lokasya kRte klizyasi!, nena bhaNitaM-klezakSama me zarIra vyApArAtaraM ghedAnIM nAsti mahApANi ca varSArAne dArUNIti nihitamyA'pi ca pratijJetyataH karomi, rAjJA bhapitaM-pUryantAM te manorathAH, svameva dvitIyakaH pUrayituM samarthaH na punarahamiti nirgataH, tena kAkhena pUritaH / eSa evaMvidho'rthasiddha iti / 2 prathama tAvadyaH kila dvAdaza bArAH samudramavagAcha kRtakArya Agacchati sa yAtrAsitaH, tamanye'pi yAntaH yAtrAsiddhi nimirca | pazyanti / ekasiMca grAme tuNDiko caNika, tassa anukrama [1] notorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~388~
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [936], bhASyaM [151...] Avazyaka- hAribha namaskAra vi01 drIyA // 414 // kh zl sayasahassavArAo vahaNaM phuha, tahAvi na bhajai, bhaNai ya-jale naI jale ceva lagabhai, sayaNAiehipi dijamANaM necchai, puNo puNo taM taM bhaMDa gahAya gacchada, nicchaeNa se devayA pasannA, khaddhaM khaddhaM davaM dignaM, bhaNio ya-annapi kiM te karemi | teNa bhaNiyaM-jo mama nAmeNa samuI ogAhai so aviyanno eu, tahatti paDisurya, evesa jattAsiddho / anne bhaNaMti-kira nijAmagassa vAsulao samudde paDio, so tassa kae samuI ullaMciumADhato, tao aniviNNassa devayAe varo dinoti / | kRtaM prasaGgena, sAmpratamabhiprAyasiddhaM pratipAdayannAhaviulA vimalA suhumA jassa maI jo caubvihAe vA / buhIe saMpanno sa buddhisiddho imA sA ya // 937 // | vyAkhyA-'vipulA vistAravatI ekapadenAnekapadAnusAriNI 'vimalA' saMzayaviparyayAnadhyavasAyamalarahitA 'sUkSmA' atyanta duHkhAvabodhasUkSmavyavahitArthaparicchedasamarthA 'yasya matiH' iti yasyaivaMbhUtA buddhiH sa buddhisiddha iti, yazcaturvidhayA vA autpattikyAdibhedabhinnayA buddhyA sampannaH sa buddhisiddho vartate, iyaM ca sA caturvidhA buddhiriti gAthArthaH // 937 // upapattiA 1 veNaiA 2, kamiyA 3 pAriNAmiA 4 / buddhI caubvihA vuttA, paMcamA novalambhae / / 938 // zatasahasrabArAH pravahaNaM bhalaM, tathApi na viramati, bhaNati ca-jale naSTaM jale caiva labhyate, svajanAdibhirapi dIvamAna neti, punaH punasattahANDa | gRhItyA gacchati, nibhayena tasya devatA prasannA, pracure pracuraM dravyaM datta, bhaNitazca-anyadapi kiM tava karomi ?, tena bhaNitaM-yo mama nAmnA samunamavagAhate so'vipanna AyAtu, tatheti pratizrutaM, ekmeSa yAtrAsiddhaH / manye bhaNanti-kila niryAmakasya vAsulaH samudra patitaH, sa tasya kRte samudraM rikkIkartumArabdhaH, tato'nirviNAya devatayA baro datta iti / // 414 // JAMERatinintamational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | autpAtikI Adi caturvidhA: buddhiH, teSAm vyAkhyA evaM bhedA: ~389~
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [938 ], bhASyaM [151...] vyAkhyA - utpattireva prayojanaM yasyAH sA autpattikI, Aha-kSayopazamaH prayojanamasyAH, satyaM, kintu sa khalvantaraGgatvAt sarvabuddhisAdhAraNa iti na vivakSyate, na cAnyacchAstrakarmAbhyAsAdikamapekSata iti 1, vinayaH- guruzuzrUSA sakAraNamasyAstatpradhAnA vA vainayikI 2, anAcAryakaM karma sAcAryakaM zilpaM, kAdAcitkaM vA karma zilpaM nityavyApAra', 'karmajA' iti karmaNo jAtA karmajA 3, pari:- samantAnnamanaM pariNAmaH - sudIrghakAla pUrvAparArthAvalokanAdijanya Atmadharma ityarthaH sa kAraNamasyAstatpradhAnA vA pAriNAmikI 4, budhyate'nayeti-buddhi: - matirityarthaH sA ca caturvidhokA tIrthakaragaNadharaiH, kimiti ?, yasmAt paJcamI nopalabhyate kevalinA'pyasattvAditi gAthArthaH // autpattikyA lakSaNaM pratipAdayannAha - puNvamadiTThamassubhamaveia takkhaNavi suddhagahiatthA / abvAyaphalajogiNi buddhI upapattiA nAma // 939 // vyAkhyA - 'pUrvam' iti buddhyutpAdAt prAk svayamadRSTo'nyatazcAzrutaH 'aveditaH' manasA'pyanAlocitaH tasminneva kSaNe vizuddhaH - yathAvasthitaH gRhItaH - avadhAritaH arthaH-abhipretapadArtho yayA sA tathA, ihaikAntikamihaparalokAviruddhaM phalAntarAbAdhitaM vA'vyAhatamucyate, phalaM-prayojanam, avyAhataM ca tatphalaM ca avyAhataphalaM yogo'syA astIti yoginI avyAhataphalena yoginI avyAhataphalayoginI, anye paThanti-avyAhataphalayogA, avyAhataphalena yogo yasyAH sA'vyAhataphalayogA buddhiH autpattikI nAmeti gAdhArthaH // sAmprataM vineyajanAnugrahAyAsyA eva svarUpapratipAdanArthamudAharaNAni pratipAdayannAha - bharahasila 1 paeNNi 2 rukkhe 3 khuDDaga 4 paDa 5 saraDa 6 kAga 7 uccAre 8 | gaya 9 ghayaNa 10 gola 11 khaMbhe 12, khuDDaga 13 maggatthi 14 pa 15 putte 16 // 940 // paNa + mudrikA For Full incibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH autpAtikIbuddhiH viSayaka vividha dRSTAMtA: ~390~
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [941], bhASyaM [151...] Avazyaka hAribhadrIyA namaskAra vi01 prata // 415 // sUtrAMka AC bharahasila 1 miMda 2 kukuDa 3 tila 4 vAlua5 hatthi 6 agaDa 7 vaNasaMDe 8 / pAyasa 9 aiA 10 patte 11 khADahilA 12 paMcapiaro a13 // 941 // mahusitya 17 muddi 18 aMka 19 a nANae 20 mikkhu 21 ceDaganihANe 22 / sikkhA ya 23 asthasatthe 24 icchA ya mahaM 25 sayasahasse 26 // 942 // vyAkhyA-AsAmarthaH kathAnakebhya evAvaseyaH, tAni cAmUni-ujeNIeNayarIe Asanno gAmo NaDANaM, tatthegarasa NaDassa bhajjA mayA, tassa ya putto Daharao, teNa annA ANIyA, sA tassa dAragassa na vaTTai, teNa dAraeNa bhaNiyaM-mama lahUM na vaTTasi, tahA te karemi jahA me pAesu paDisitti, teNa rattiM piyA sahasA bhaNio-esa goho esa gohotti, teNa nAyaMmama mahilA viNahatti siDhilo rAgo jAo, sA bhaNai-mA puttA! evaM karehi, so bhaNai-mama lahana vaTTasi, bhaNaIbaTTIhAmi, tA laDaM karemi, sA vahiumAraddhA, annayA chAhIe ceva esa goho esa gohotti bhaNittA kahiMti puTTho ya chAhiM daMsei, tao se piyA lajio, so'vi evaMvihotti tIse ghaNarAgo jAo, so'vi visabhIo piyAe samaM jemei|annyaa jayinyA nagaryA Asano grAmo naTAmA, tatraikasa naTastha bhAyoM satA, tasya ca putro laghuH, tenAnyA''nItA, sA tasmin dArake na (su) vartate, tena dArakeNa bhaNita-mayi kaSTA na vatse, tathA tava kariSyAmi yathA me pAdayoH patiSyasIti, tena rAtrI pitA sahasA bhagita:-eSo'dhama eSo'dhamaH (godhaH), tena jJAtaM-mama mahilA vinaSTeti zlayo rAgo jAtaH, sA bhaNati-mA putra! evaM kArSI:, sa bhaNati-mayi sundarA navartase, bhaNati-varavaM, tadA kaSTaM karomi, sA sAvartitumAragdhA, anyadA chAyAyAmeveSa godha eSa godha iti bhaNitvA keti pRSTazca chAyAM darzayati, tatastasya pitA jitaH, so'pi evaMvidha iti tasyAM dhnraago| jAtaH, so'pi viSabhItaH pitrA samaM jemati / anyadA % anukrama %AE% 4 15 // JAMEain pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~391~
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka TOSROCCCCCCCCC piyareNa samaM ujjeNi gao, diThA NayarI, niggayA piyAputtA, piyA se puNo'vi aigaoThaviyagassa karasai, sovi sippANaIe puliNe ujeNINayarI Alihai, teNa NayarI sacaccarA lihiyA, tao rAyA ei,rAyA vArio,bhaNai-mA rAulagharassa majjheNaM jAhi, teNa kouhaleNa pucchio-"sacaJcarA kahiyA, kahiM vasasi ?, gAmetti, piyA se Agao / rAiNo ya egUNagANi paMcamaMtisayANi, eka maggai, jo ya sabaSpahANo hojatti, tassa parikkhaNanimittaM taM gAma bhaNAveha, jahA-tubhA |gAmassa bahiyA mahalI silA tIe maMDavaM kareha, te addaNNA, so dArao rohao chuhAio, piyA se acchai gAmeNa sama, osUre Agao royai-amhe chuhAiyA acchAmo, so bhaNai-suhio'si, kiha ?, kahiyaM, bhaNai-vIsatthA acchaha, heDao khaNaha khaMbhe ya deha thovaM thovaM bhUmI kayA, tao uvalevaNakaovayAre maMDave kae raNNo niveiyaM, keNa kayaM, rohaeNa bharahadAraeNaM / esA eyarasa utpattiyA buddhii| evaM sabesu joejjaa|totesiN raNNA meDhao pesio, bhaNiyA ya-esa pakkheNa 3 anukrama pitrA samamujayinI gataH, daza nagarI, nirgatI pitAputrI, pitA tasya punarapi atigato vismRtAya kamaicit, so'pi ziprAnacAH puline ujjavinI | nagarImAlikhati, tena nagarI sa catvarA (sAntaHpurA) mAlikhitA, tata rAjA''yAtaH, rAjA nivAritaH,bhaNati-mA rAjakulagRhasya madhyena yAsI, tena kautUhalena pRSTaH-sa catvarA kavitA, ka vasasi ?, grAma iti, pitA tasthAgataH / rAjJabaikonAni paJcamanvizatAni eka mArgayati, yazca sarvapradhAno bhavediti, tasya parIkSapani mitaM taM prAmaM bhANayati-yathA yuSmAkaM grAmasa bahiSTAt mahatI zilA tasyA maNDapaM kuruta, te'thatimupagatAH, sa dArako rohakA zudhitaH, pitA tasya tiSThati prAmeNa sama, utsU Agato roditi-vayaM kSudhitAstiSThAmaH, sa bhaNati-sukhito'si, kadha, kathitaM, bhaNati-vizvastAsiSThata, adhastAt khanatta sambhAzca datta moke sokaM bhUmiH kRtA, tataH kRtopalepanopacAre maNDape kRte rAjJe niveditaM, kena kRtaM ?, rohakeNa bharatadArakena / ecaitasyaupattikI buddhiH / evaM sarveSu yojayet / tatasteSAM rAzA meSaH preSitaH, bhaNitAna-epa pakSaNe- kimeyaM tae AlihiyaM ?, ki pArAlaM, teNa NagarI (pratya. adhika) pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~392~
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka Avazyaka- ettio ceva paJcappiNeyavo Na dubalayaro nAvi baligayarotti, tehiM bharaho pucchio-teNa virUveNa samaM bNdhaavio|nmskaar VIjavasaM dina, taM carantassa Na hAyai balaM virUvaM ca pecchaMtassa bhaeNa Na vahai / evaM kukaDao adAeNa sama jujjhaavio| vi01 drIyA 4 tilasamaM telaM dAyabaMti tilA adAeNa maviyA / bAlugAvarahao-paDicchaMda deha / hathimi junnahatthI gAme chuDho, hatthI // 416 // 16 appAuo marihititti appio mauttiNa nivejhyavaM, divasadevasiyA ya se pauttI dAyavatti, adANevi niggaho, so mao, te addaNNA, bharahasuyavayaNeNa niveiyaM jahA-so aja hatthI Na udvei na NisIyai Na AhArei Na NIhArei Na Usasai Na nIsasai 18 evamAI, raNNA bhaNiyaM-kiM mao, tunbhe bhaNahatti / agaDe AraNNao AgaMtu Na tIrai nAgaraM deha / vaNasaMDe purva pAsaM gao gAmo / paramannaM karIsaoNhAe palAluNhAe yatti / tao raNNA evaM parikkhiUNa pacchA samAiha,jahA teNeva dAraeNAgatavaM, |taM puNa Na suktapakkhe Na kaNhapakkhe Na rAI na divase Na chAyAe Na uNheNaM Na chatteNaM Na AgAseNaM Na pAehiM Na jANeNaM Na 1. yanmAna evaM pratyarpaNIyo na durbalataro nApi baliSTha iti, tairbhArataH pRSTaH-tena virUpeNa (vRkeNa ) samaM dandhito yabasaM dattaM, taM carato na hIyate 4 balaM vRkaM ca pazyato bhayena na vardhate / evaM kurkuTa Adarzana samaM yodhitaH / tikasama tailaM dAtanyamiti tilA Adarzana mApitAH / bAlukAdavarakaH-pratizchanda datta / hastini-jIrNahassI grAme kSiptaH, hastI apAyuriti mariSyatItyarpitaH mRta iti na niveditavya, divasadaivasikI ca tasya pravRttidAtamyeti, madAne'pi nigrahaH, samRtaH, te apratimupagatAH, bharatasutavacanena niveditaM yathA-so'ya hastI nottiSThate na niSIdati nAhArayati na mIhArayati nocchavasiti na niHzvasiti evamAdi, rAjJA bhaNita- kiMmataH, yUrya bhaNateti / avaTa Arapayako nAgantuM zakroti nAgaraM datta / vanakhapaTe pUrvamin pALegato grAmaH / paramAnaM karIpoSmaNA paLAlomaNA ceti / tato rAjJA evaM parIkSya pazcAtsamAviSTaM yathA-tenaiva dArakeNAgantavyaM, tatpunarna prazpakSe na kRSNapakSe na rAtrI na divA na lAyacA noSaNena | na chatreNa nAkAzena na pAdAmyAM na yAnena na k6RENCE anukrama // 416 // wwwsaneiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~393
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] SEAR prata sUtrAMka 'paMtheNaM Na uppaheNaM Na NhAeNaM Na maliNeNaMti, tao tassa niveiyaM, pacchA aMgohaliM kAUNa cakamajjhabhUmIe eDagArUDho cAlaNInimiuttimaMgo, aNNe bhaNaMti-sagaDalaTTaNIpaesabaddhao chAiyapaDageNaM saMjhAsamayaMmi amAvAsAe sandhIe Agao nariMdapAsaM, raNNA pUio, Asanno ya so Thio, paDhamajAmavibuddheNa ya raNNA saddAvio, bhaNio ya-sutto ? jaggasi ?, bhaNai-sAmi! jaggAmi, kiM ciMtesi, bhaNai-asotthapattANaM kiM daMDo mahalo uyAhu se sihatti ? raNNA ciMtiyaM-sAhu, evaM pacchA pucchio bhaNai-dovi samANi, evaM bIyajAme chagaliyAo leMDiyAo vAeNa, tatie khADahillAe jattiyA |paMDarArehA tattiyA kAlagA jattiyaM pucchaM taddahamittaM sarIraM, cautthe jAme saddAvio vAyaM na dei, teNa kaMbiyAe chikko, uDio, rAyA bhaNai-jaggasi suyasi ?, bhaNai-jaggAmi, kiM karesi!, ciMtemi, ki?, kaihiM si jAo, kaihiM ?, paMcahi, keNa keNa?, raNNA vesamaNeNaM caMDAleNaM rayaeNaM vicchueNaM, mAyAe nibaMdheNa pucchie kahiyaM, so pucchio bhaNai-yathA nyAyena anukrama pathA norapathena na mAtena na malineneti, tatastasmai niveditaM, pazcAdaharUkSaNaM (dezanAnaM) kRtvA cakramadhyabhUmAveDakArUDhacAkhanI nirmitottamAH , anye bhaNanti-zAkaTahanI (kaTa) pradezabaddhaH chAditaH paTena saMdhyAsamaye'mAvAsyAyAH samyAyAmAgato narendrapA, rAjJA pUjitaH, bhAsanazca sa sthitaH, prathamayAma vibuddhena ca rAjJA zabditaH, bhaNitaca-sulo jAgarSi ?, bhaNati-svAmin ! jAgarmi, kiMcintayasi ?, bhapAti-azvatthapatrANAM kiM dapaDo mahAn uta tasva zikheti, rAjJA cintitaM-sAdhu, evaM pazcAspRSTo bhaNati-he api same, evaM dvitIyayAmechAgalikA linDikA vAtena, tRtIye khADhahillAyA yAvatyaH pANDurArekhAH tAvatyaH kRSNA yAvanmAnaM pucchaM tAvanmAnaM zarIraM, caturthe yAme zabdito cAcaM na dadAti, tena kambikayA hataH, isthito, rAjA bhaNati-jAgarSi svapiSi!, bhaNatijAgarmi, kiM karoSi!, cintayAmi, kiM ?, katibhijAto'si ?, katibhiH!, paJcabhiH, kena kena ?, rAjJA vaizramaNena cANDAlena rajakena vRzcikena, mAtrA nibandhena pRSTayA kathitaM, sa pRSTo bhaNati-pathA nyAyena JABERatuntinute pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~394
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] (40) AvazyakahAribha drIyA // 417 // prata IDR sUtrAMka rAjyaM pAlayasi to gajjasi jahA rAyaputtotti, vesamaNo dANeNaM, roseNaM caMDAlo, sabassaharaNeNaM rayao, jaM ca vIsattha- namaskAra0 suttapi kaviyAe uTvesi teNa vicchuotti, tuTho rAyA, sadhesi uvari Thavio, bhogA ya se diNNA / eyassa uppattiyA vi01 buddhitti // paNiyae dohiM paNiyagaM barddha, ego bhaNai-jo eyAo lomasiyAo khAi tassa tumaM kiM karesi', iyaro bhaNai|jo NayaradAreNa moyago Na NIti taM demi, teNa cakkhiya cakkhiya savAo mukAo, jio maggai, iyaro svagaM dei, so | necchai, donni ya jAva saeNa'vi Na tUsai, teNa jUyArA olaggiyA, dinA buddhI, egaM puSiyAvaNe moyagaM gahAya iMdakhIle Thavehi, pacchA bhaNejAsi-niggaccha bho moyagA! Nigaccha, so Na Nigacchihiti, tahA kayaM paDijio so / esA juDUkarANamuppattiyA buddhI / rukkhe phalANi makkaDA na deMti, pAhANehiM hayA ambayA dinnA, esAvi lelugadhettayANamuSpattiyatti // khuDDage paseNaI rAyA suo se seNio rAyalakkhaNasaMpuSNo, tassa kiMciviNa dei mA mArijihitti, addhitIe rAjyaM pAlayasi tato jJAyase yathA rAjaputra iti, vaizramaNo dAnena, roSeNa cANDAlaH, sarvasvaharaNena rajakaH, yacca vizvasta suptamapi kambikathA (agraNa) prarathApayasi tena vRzcika iti, tuTo rAjA, sarveSAmupari sthApitaH, bhogAzca tasmai dattAH / eSotpattikI buddhiriti / paNo-dAbhyAM paNo badaH, eko bhaNati ya etA-IN vibhaTikAH khAdati tasmaivaM kiM karopi?, itaro bhaNati-yo nagaradvAreNa modako na nirgacchati taM dadAmi, tena davA davA sarvA mukkAH, jito mArgayati, itaro rUpyakaM dadAti, sa mecchati, payAvacchatenApi na tuSyati, tena ghRtakArA avalagitAH, dattA buddhiH, eka kAndavikApaNAmodakaM gRhItvA inakIle sthA-IN paya, pazcAd bhaNe:-nirgaccha bho modaka ! nirmAccha, sana nirgamiSyati, tathA kRtaM, pratijitaH saH / eSA ghRtakarANAmautpattikI buddhiH // vRze phalAni markaTA na vadati, pASANahaMtA AnA dacAH, pupApi le ekakSepakAyAmautpattikIti / mudArane-prasenajit rAjA mutastasya zreNiko rAjalakSaNasaMpUrNaH, tasmai na kicidpi| dadAti mA mImarata (mAryaMta ) iti, atyA anukrama pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~395
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] *CINS prata sUtrAMka 4aa niraMgao nAyaDamAgao kaivayasahAo, khINavibhavasehissa vIhIe uvaviho, tassa ya tappuNNapaccarya tadivasaM vAsadeya-1 bhaMDANaM vikao jAo khaddhaM khaddhaM viDhattaM, anne bhaNaMti-seTTiNArayaNAyaro sumiNami gharamAgao niyaka pariNetago diho, taostNa ciMtiya-eIe pasAeNa mahaI vibhUI bhavissati, pacchA so vIhIe uvaviThTho, teNa tamaNaNNasarisAe AgaIe dahaNa ciMtiyaM eso so rayaNAyaro bhavissai, tappahAveNa yANeNa milakkhuhatyAo aNagdhejArayaNA pattA, pacchA pucchi okassa tumbhe pAhaNagA, teNa bhaNiyaM-tujhaMti, paraMNIo, kAleNa dhUyA se diNNA, bhoge bhuMjai, kAleNa ya naMdAe sumiNami ghavala gayapAsaNaM, AvaNNasattA jAyA, pacchA rapaNA se uTTavAmA visajjiyA, sigdhaM ehitti, Apucchara, amhe rAyagihe paMDarakuDugA pasiddhA govAlA, jai kajaM ehitti, gao, tIe dohalao devalogacuyagambhANubhAveNa varahasthikhaMdhagayA abhayaM suNejjAmitti, seTTI darSa gahAya raNNo uvaDio, rAyANaeNa gahiyaM, ugghosAviyaM ca, jAo, abhayao NAmaM karya, pucchai anukrama nirgataH bevAtaTamAgataH katipayasahAyaH, kSIyavibhavaSTino vISyAmupaviSTaH, tasya ca tatpuNyapratyayaM tadivase varSadeyabhANDAgAM vikrayo jAtaH,pracuraM pracurama(jitaM, anye bhaNanti zredhinA ranAkaraH khame gRhamAgato nijakanyA pariNayan dRSTaH, tato'nena cintitam-etasyAH prasAdena mahatI vibhUtirbhaviSyati, paJcAt sa vIbhyAmupaviSTaH, tena tamananyasAzayA''kRtyA vA cintitaM eSa sa ratnAkaro bhaviSyati, tavyabhAveNa cAnena mlecchahastAt anayANi rakhAni prAptAni, pazcArapRSTaHkasya yUrya prApUrNakAH, tena bhanitaM-yuSmAkamiti, gRhaM nItaH, kAlena duhitA tasai dattA, bhogAn bhunakti, kAlena ca nandayA svame dhavala gajadarzanaM, ApanasatvA jAtA, pazcAt rAjhA tama uSTrI prepitA, zIghramehIti, bhApacchati, vayaM rAjagRhe pANDarakulyA prasiddhA gopAlAH, yadi kAryamAgapaheriti, gataH, tasyA dohado devalokacyutagarbhAnubhAvena barahastiskamdhagatA abhayaM zuNomIti, zreSThI vyaM gRhItvA rAjJa upasthitaH, rAjJA gRhIta, udhopittaM ca, jAtaH, abhayo nAma kRtaM, pRcchati JABERatunalona ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~396~
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka hAribhadrIyA // 418 // Educa [bhAga-29] "Avazyaka" - mUlasUtra - 1/2 (mUlaM+niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-1, mUlaM [1/ gAthA-], nirbuktiH [942] bhASyaM [151...] mama piyA kahiMti ?, kahiyaM tIe, tattha baccAmotti sattheNa samaM (10500) vaccaMti, rAyagihassa vahiyA ThiyANi, gavesao gao, rAyA maMtIM maggAi, kUbe khuDDa (khaMDa) gaM pADiyaM, jo geNhai hattheNa taDe saMto tassa rAyA vittiM dei, abharaNa dinaM, chANeNa AhathaM, suke pANiyaM mukkaM, taDe saMtaeNa gahiyaM, rAyAe samIvaM gao, pucchio ko tumaM ?, bhaNai tujha putto, kiha va kiM vA ?, sarva parikahiyaM, tuTTo ucchaMge kao, mAyA pavesijjaMtI maMDeI, vAriyA, amaco jAo, esA etassa uppattiyA buddhI || paDe-do jaNA pahAyaMti, egassa daDho egassa junno, junnaitto daDhaM gahAya pachio, iyaro maggei, Na dei, rAule vavahAroM, mahilAo kattAviyAo, 'dino jasta so, aNNe bhaNaMti-sIsANi olihiyANi, egassa unnAmao egassa sotio / kAraNiyANamuSpattiyA buddhI // saraDo-sannaM vosiraMtassa saraDANa bhaMDatANa ego tassa ahidvANassa heTThA bilaM paviTTho puMcheNa ya chiko, gharaM gao, addhiIe dubbalo jAo, vijjo pucchio, jai sayaM deha, ghaDae saraDo chUDho lakkhAe 1 mama pitA keti kathitaM tathA tantra prajAma iti sArthena samaM vrajanti, rAjagRhasya bahiH sthitAni, gaveSako gataH rAjA mantrirNa mArgapati, kUpe mudrikA pAtitA, yo gRhNAti hastena taTe san tasai rAjA vRtiM dadAti, abhayena dRSTaM chagaNena ( gomayena ) AhataM, mujhe pAnIyaM muktaM, taTe satA gRhItaM rAjJaH samIpaM gataH pRSTaH kavaM bhavati tava putraH kathaM vA kiM vA ?, sabai parikathitaM tuSTa usa kRtaH, mAtA pravizantI maNDayati, vAritA, amAtyo jAtaH, eSaitasyotpAtikI buddhiH // paTa:- dvau janau nAtaH ekasya dRDha ekala jIrNa, jIrNavAn dadaM gRhItvA prasthitaH itase mArgayati na dadAti, rAjakule vyavahAraH mahilAbhyAM karttanaM kAritaM, datto yasya yaH anye bhaganti zIrSa avalikhite, ekasyomaya eka sautrikaH / kAraNikANAmatpattikI buddhiH / saraH saMjJAM vyutsRjataH saradayoH kalahAyamAnayoH ekastasvAdhiSThAnasyAdhastAt bilaM praviSTaH pucchena ca spRSTaH, gRhaM gataH, tyA durbalo jAtaH vaidyaH pRSTaH, yadi zataM dadAsi ghaMTe saradaH kSiptaH lakSayA khulAsArega jo jarasa paDho so tassa diyo (pra. adhika) / jasta uSNAma bhare paDo tassa sIsA uNNAtantU vibhigAyA jassa sottio tassa sucatantU (pra. adhikaM ) For Use Only namaskAra0 vi0 1 ~ 397 ~ // 418 // inbrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Jan Educato [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA - ], niryuktiH [ 942 ], bhASyaM [151...] viliMpittA, vireyaNaM dinaM, vosiriyaM, laTTho huo, vejassa u pattiyA buddhI // bitio saraDo - bhikkhuNA khuDDago pucchioesa kiM sIsaM cAlei, so bhaNai kiM bhikkhU bhikkhuNI vA 1, khuDDugassa uppattiyA buddhI // kAge taccaNNieNa cehao pucchio-arahaMtA saMddaNNU ?, bADhaM, kettiyA ihaM kAkA 1, 'sahi kAkasahassAI jAI bennAyaDe parivasaMti / jai UNagA pavasiyA ambhahiyA pAhuNA AyA // 1 // ' khuDDagassa uppattiyA buddhI // bitio-vANiyao nihiMmi diTThe mahilaM parikkhai rahassaM dharei na vatti, so bhaNai-paMDurao mama kAko ahidvANaM paviTTho, tAe sahajjiyANa kahiyaM, jAva rAyAe surya, pucchio, kahiyaM, rannA se mukkaM maMtI ya niuto, eyarasa uppattiyA buddhI // tatio-vidve vikkharai kAo, bhAgavao khuDDagaM puccha kiM kAgo vikkharai ?, so bhaNai-esa ciMteti kiM ettha viNDU asthi natthitti ?, khuDDagassa uppattiyA buddhI // uccAre - dhijAiyassa bhajjA taruNI gAmaMtaraM nijjamANI dhutteNa samaM saMpalaggA, gAme vavahAro, vibhattANi cipya virecanaM dadhyutlaSTa jAtaH, vaidyasya autpattikI buddhiH // dvitIyaH saraH- bhikSuyA kSuddhakaH pRSTaH-epa kiM zIrSa cAlayati ? sa bhaNatikiM bhikSu bhikSukI vA ?, kasyotpattikI buddhiH // kAkaH- taJcanIkena taruH pRSTaH- ArhatAH sarvajJAH 1, bAI, kiSanta dra kAkA: ?, 'paSTiH kAkasahasA ye cennAtaTe parivasanti yadi nyUmAH proSitA abhyadhikAH prAcUrNakA AAyAtAH // 1 // kasyotpattikI buddhiH / dvitIyo vaNikU nidhI TaSTe mahilAM parIkSaterahasyaM vibhartti naveti, sa bhaNati zvetaH mama kAko'dhiSThAne praviSTaH, tayA sakhInAM kathitaM yAvadrAjJA zrutaM pRSTaH kathitaM rAjJA tasmai arpitaH mantrI ca niyuktaH, etasvItpattikI buddhiH // tRtIyaH viSThAM vikirati kAkaH, bhAgavataH zulakaM pRcchati kiM kAko vikirati ?, sa bhagati eSa cintayati-kimatra viSNurati nAstIti, zukasyotpattikI buddhiH // ucAraH cigjAtIyakha bhAryA taruNI grAmAntaraM nIyamAnA pUrvena samaM saMtA grAme vyavahAraH, vibhaktI For Final Pen www.janbay.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 398~
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] Avazyaka- hAribha drIyA prata // 419 // sUtrAMka 460 pucchiyANi AhAraM, vireyaNaM diNaM, tilamoyagA, iyaro dhADio, kAraNiyANa uppattiyA buddhI // gae-vasaMtapure rAyA-4 namaskAra miti maggai, pAyao laMbio-jo hatthiM mahaimahAlaya tolei tassa ya sayasahassaM demi, so egeNaM NAvAe choDhuM asthagghe vi01 jale dhario jeNa chiddeNa tIse NAvAe pANiyaM tattha rehA kahiyA, uttArio hatthI, kaThThapAhANAiNA bhariyA NAvA jAva rekhA, uttAre toliyANi, pUjio mantI kao, eyassa upattiyA baddhI aNNe bhaNati-gAvimaggo silAeNaDo, peDhe(pohopaDieNa: |NINio, eyassa uppattiyA buddhI // ghayaNo-bhaMDo sagharahassio, rAyA devIe guNe laei nirAmayatti, so bhaNai-na bhava itti, kiha ?, jayA pupphANi kesarANi vA Dhoei, taM tahatti viNNAsiyaM, NAe hasiyaM, nibbaMdhe kahiya, nivisao ANatto, |uvAhaNANaM bhAreNaM uvaDhio, uDDAhabhIyAe ruddho, dhayaNassa uppattiyA buddhI / golago nakaM paviho, salAgAe tAvettA jaumao kahio, kaha'tassa utpattiyA buddhI // khaMbhe-rAyA maMtiM gavesai, pAyaolaMcio, khaMbho taDAgamajjhe, jotaDe saMtaobaMdhai pRSTI AhAra, virecanaM datta, tilamodakAH, itaro nirdhATitaH, kAraNikAnAmautpattikI buddhiH // gajaH-vasantapure rAjA mantri mArgayatti, ghoSaNA kAritA-yo hastinaM mahAtimahAlayaM tolayati tasmai ca zatasahasra dadAmi, sa ekena nAvi kSiruvA astAye jale to yasmin bhAge tasthA nAvaH pAnIyaM tatra rekhA kRSTA, attArito hastI, kAThapASANAdinA bhUtA nIryAvokhA, ucArya tocitAni, pUjito mantrI kRtaH, etakhotpattikI pukhiH / anye bhaNanti-gomArgaH zilayA naSTaH, pIThe patitena nItaH, etasyotpattikI buddhiH // bhUtAnaH-sarvarAhasiko bhANDo, rAjA devyA guNAn kAti-nirAmayeti, sa bhagati-na bhavatIti kathA, padA | |419 // puSpANi kezarANi vA Dhokayati, tattayeti jijJAsitaM, zAte hasitaM, nindhe kadhita, nirviSaya AjJaptaH, upAnahA~ bhAreNopasthitaH, anAbhItathA ruvA, ghRtAna-1 spotpattikI buddhiH // golakA mAsiko praviSTaH, zalAkayA tApayitvA janumayaH kaSitaH, karSata autpattikI buddhiH // sambhArAjA mantriNa gaveSayati, ghoSaNA kAritA, stambhastaTAkamadhye, yastaTe san vAti anukrama %E5%259- 2 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~399~
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka 0564RN tassa sayasahassaM dijai, taDe khIlagaM baMdhiUNa pariveDheNa baddho jio, maitI kao, eyassa uppattiyA buddhI // khuDueparivAiyA bhaNai-jo jaM karei taM mae kAyathaM kusalakamma, khuDDago bhikkhaTTiyao suNei, paDahao vArio, gao rAulaM, diho, sA bhaNai-kao gilAmi !, teNa sAgAriyaM dAiyaM, jiyA, kAiyAe ya paumaM lihiyaM, sA na tarai, jiyA, khuDgassa uppattiyA buddhI // maggitthI-ego bhaja gahAya pavaNeNa gAmaMtaraM vacai, sA sarIraciMtAe uinnA, tIse rUveNa vANamaMtarI vilaggA, iyarI pacchA AgayA raDai, vavahAro, hattho dUraM pasArio, NAyaM vaMtaritti, kaarnniyaannmuppttiytti|| magge-mUladevo kaMDario ya paMthe vaccaMti, io ego puriso samahilo diho, kaMDario tIse rUveNa mucchio, mUladeveNa bhaNiyaM-ahaM te ghaDemi, tao mUladevo taM egami vaNaniuMje ThaviUNa paMthe acchai, jAva so puriso samahilo Agao, mUladeveNa bhaNio-estha mama mahilA pasavai, eyaM mahilaM visajjehi, teNa visajjiyA, sA teNa samaM acchiUNa AgayA tamai zatasahasaM dIyate, taTe kIlakamA pariveSTena bado jisaH, mantrI kRtaH,etasyotpattikI buddhi kA parivAjikA bhaNati-yo yat karoti tanmayA karttavyaM kurAlapharma, kSulako bhikSArthikaH zRNoti, paTarako vAritaH, gato rAjakuntA, dRSTaH, sA bhaNati-kRto gilAmi, tena sAgArika (mehana) darzitaM, |jitA, kAyikyA ca pamaM likhita, sA nazAkoti, jitA, zukhakasvItpattikI buddhiH / mArgastrI-eko bhAyA~ gRhItvA pravAhaNena (yAnena)prAmAmtaraM prajati, sA zarIracintAthai uttIrNA, tasyA rUpeNa pyantarI vilamA, itarA pazcAdAgatA roditi, vyavahAraH, halo dUraM prasAritaH, jJAtaM myantarIti, kAraNikAnAmautpattikIti // mArgaH-mUladevaH kaNDarIkana payi bajataH, ita ekA puruSaH samahilo dRSTaH, kaNDarIkaH taskhA rUpeNa mUrchito, mUladevena bhaNita-ahaM tava ghaTayAmi, tato mUladeva ekasmin vananikuze sthApayitvA tiSThati, yAvatsa puruSaH samahila bhAgataH, mUladebena bhaNita:-anna mama mahilA prasUte, etAM mahilA vilUja, | tena visRSTA, sA tena samaM sthitvA''gatA, anukrama [1] JABERatinintamational andiorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~400~
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] (40) Avazyaka hAribha- drIyA ERS // 420 // AgaMtUNa ya tatto paDayaM ghettUNa mUladevassa dhuttI bhaNai hasaMtI-piyaM khuNe dArao jAo, doNhavi uSpattiyA // paitti namaskAra dohaM bhAugANa egA bhajjA, loge koDaM doNhavi samA, rAyAe surya, paraM vimhayaM gao, amaJco bhaNai-kao evaM hoti, vi01 avassaM viseso asthi, teNa tIse mahilAe leho dinno jahA-eehiM dohivi gAma gaMtavaM, ego puveNa avaro aghareNa, taddivasaM ceva AgaMtarSa, tAe mahilAe ego puSeNa pesio, ego avareNa jo vesso, tassa puSeNa etassavi jaMtassavi niDAle sUro, evaM NAya, asaddahaMtesu puNo'vi paDaviUNa samarga purisA se pesiyA, te bhaNaMti-te darda apaDugA, eso maMdasaMghayaNotti bhaNiyaM, taM ceva pavaNNA, pacchA savagayaM, maMtissa uppattiyA buddhI / putte-ego vaNiyago dohi bhajAhi samAsa | aNNaraja gao, tastha mao, tassa egAe bhajAe putto, so visesa Na jANai, egA bhaNai-mama putco, biiyA bhaNaimama, vavahAro na chijai, amaJco bhaNai-davaM viriviUNa dAragaM dobhAge kareha karakayeNa, mAyA bhaNai-etIse putto mA Agatya ca tataH paTaM gRhItvA mUladevasya pUrtA bhaNati hasantI-priyaM no dArako jAtaH, yorapyotpattikI / patiriti-dvayobhAMboreko bhAryA, loke sphuTa bayorapi samA, rAzA zrutaM, para vismayaM gataH, amAtyo bhaNati-kuta evaM bhavati, avazyaM vizeSo'sti, tena tasyai mahilAye lekho daso yathA-etAbhyAM dvAbhyAmapi grAmaM gantavyaM, ekaH pUrveNAparaH pazcimena, tadivasa evAgantavyaM, tayA mahilayakaH pUrveNa preSito'paropareNa yo roSyaH, takha pUrveNa mAgacchato'pi gacchato'pi lalATe sUryaH, evaM jJAtaM, azradadhatsu punarapi prasthApya samakaM (yugapat ) puruSo tasyai preSitI, tau bhaNata:-tau hadamapaTukI, eSa mandasaMhanana iti bhaNitaMdI (bhASitvA) tameva apamA, patrAdupagataM, mantriga autpattikI buddhiH // putraH-eko vaNim dvAbhyAM bhAryAbhyAM samamantharAjyaM gataH, tatra mataH, tasyai kassA bhArthAyAH putraH, sa vizeSa na jAnAti, ekA bhaNati-mama putraH, dvitIyA bhaNati-mama, vyavahArona chiyate, amAtyo bhaNati-dravyaM vibhajya dAraka dvI bhAgI kuruta kakacena, mAtA bhapati-patakhAH putro mA 420 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~ 401~
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka mArijau, diNNo tIse ceva, maMtissa uppattiyA buddhI // mahusitthe-sitthagakaro, kolagiNI umbhAmiyA, tIe ya jAlIe nihuvaNahiyAe uvariM bhAmaraM paDuppAiyaM, pacchA bhattAro kiNato vArio-mA kiNihisi, ahaM te bhAmara daMsemi, gayANi jAliM, na dIsai, tao taMtuvAyaputtIe teNeva vihiNA ThAiUNa darisiyaM, NAyA ya'NeNa jahA-unbhAmiyatti, kahamannahehai yamevaM bhavaitti, tassa uppattiyA buddhI / muddiyA-purohio nikkhevae ghettUNa annesiM dei, annayA damaeNa ThaviyaM, |paDiAgayassa Na dei, pisAo jAo, amaco vihIe jAi, bhaNai-dehi bho purohiyA! te mama sahassaMti, tassa kivA jAyA, raNNo kahiya, rAiNA purohio bhaNio-dehi, bhaNai-na demI, na geNhAmi, raNNA damago sabaM sapaJcayaM divasamu| huttaThavaNapAsaparivattimAi pucchimao, annayA jUyaM ramai rAyAe samaM, NAmamuddAgahaNaM, rAyAe alakkhaM gahAya maNussassa hatthe diNNA, amugaMmi kAle sAhasso naulago damageNa Thavio taM dehi, imaM abhinnANaM, dinno ANio, annesiM Ca - anukrama -- mArayata, dattaratasyA eva, matriNa autpattikI buddhiH / madhusikyam-sikthakaraH, kolikI uhAmikA, tayA ca jAlyo nidhuvanasthitayopari nAma jAtaM, pazcAjarcA kINan vAritaH-mA krINAhIti, ahaM te nAmaraM darzayAmi, gatau jAlyA, na dRzyate, tataH tantuvAyapudhyA tenaiva vidhinA sthitvA darzitaM, jJAtA cAnena payohAmiketi, kathamanyathA etadevaM bhavediti, tasmAtpattikI buddhiH / mudrikA-purohito nyAsAn gRhItvA'nyeSAM na dadAti, anyadA namakeNa sthApita, matyAgatAya na vadAti, vihvalo jAtaH, amAtyo cIthyAM yAti, bhaNati-dApaya bhoH ! purohitAttanmama sahasamiti, tasya kRpA jAtA, rAjJe kathitaM, rAjJA purohito bhaNitaH-dehi, bhaNati-na dadAmi, na gRzAmi, rAjJA damakaH sarva sapratyayaM divasamuhUrtasthApanApAcavAdi pRSTaH, anyadA yUtaM ramate rAjJA samaM, nAmamudrApradaNe, rAjJA'lakSaM gRhIvA manuSyasya haste yA amumin kAle sAhasro nakalako pramaNa sthApitasaM dehi hadamabhijJAna. datta mAnItaH, anyeSAM 15024*42. JAMEairates pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~402~
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] Avazyaka- hAribha namaskAra vi01 drIyA prata // 42 // sUtrAMka A5%25 naulagANaM majhe kao, sadAvio, paJcabhinnAo, purohiyassa jimmA chinnA, raNNo uppattiyA buddhI / aMke-taheva egeNa nikkhitte laMcheUNa ussIvettA kUDarUvagANa bhario taheba sibiyaM, Agayassa allivio, sA muddA ugghADiyA, kUDarUvagA, vavahAro, pucchio-kittiya?, sahassaM, gaNeUNa gaMThI taDio, tao na tIrai sidhe, kAraNigANamuppattiyA buddhI NANae-taheva nikkhevao paNA chUDhA, Agayassa naulao diNNo, paNe pucchA, rAule vavahAro, kAlo ko Asi ?, amugo, ahuNottaNA paNA, so cirANao kAlo, iMDio, kAraNigANamuppattiyA // bhikkhumi-taheva nikkhevao, so na dei. jUtikarA olaggiyA, tehiM pucchieNa ya sambhAvo kahio, te rattapaDaveseNa bhikkhusagAsaM gayA suvaNNassakhoDIo gahAya, amhe vaccAmo ceiyavaMdagA, imaM acchau, soya purva bhaNio, eyaMmi aMtare AgaeNaM maggiya, tIe lolayAe diNNaM, anneviya bhikkhaMtagA etAe maMjUsAe kanjihitti niggayA, jUikArANamuppattiyA buddhI // ceDagaNihANe-do mittA, tehiM nihANagaM nakulakAnAM madhye kRtaH, zabditaH, pratyabhijJAtaH, purohitasya jitA limA, rAjJa bhautpattikI buddhiH / bhA-tathaivaikena nikSipte lAkathitvotsIya kUTarUpakairbhUtaH tava sIvitA, bhAgatAyArpitaH, sA mudrodhATitA, kUTarUpyakAH, vyavahAraH, pRSTA-kiyat', sahavaM, gaNayitvA anthibaMdaH, tato na zakyate sIvituM, kAraNikANAmotpattikI buddhiH // mANake-tathaiva nikSepaH paNA (bammAH) kSiptAH, mAgatAya nakulako dattaH, paNaviSaye pRcchA, rAjakuLe vyavahAra kAlaH ka AsIt / amukA, adhunAvamAH paNAH, sa cirantanaH kAlaH, daNDitaH, kAraNikAnAmautpattikI buddhiH // bhikSau-tavaiva nikSepaH, sa na dadAti, dhUtakArA avakagitAH, taiH pRSTena ca sadbhAvaH kavitA, te raktapaTavepaNa bhikSusakAzaM gatAH suvarNakhorakAn gRhItvA, vayaM prajAmavandakAH, idaM tiSThata, saca pUrva bhaNitaH, patabhinavasare Agatena mArgitaM, tayA kolatayA darza, manye'pi ca mikSamANA putaNyA macAyAM kariSyantIti nirgatAH, yUsakArANAmItpattikI iddhiH|| ceTakanidhAne-re mitre, tAbhyo nidhAnaM anukrama ----% // 42 // pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~403~
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka diI', kalle sunakkhatte NehAmo, egeNa hariUNa iMgAlA chUDhA, bIyadivase iMgAlA pecchai, so dhutto bhaNai-aho maMdapunnA amhe kiha tA iMgAlA jAyA ?, teNa NArya, hiyayaM Na darisei, tassa paDima karei, do makkaDe laei, tassa uvari bhattaM dei, te chuhAiyA taM paDimaM caDaMti / annayA bhovaNaM sajiya dAragoM NIyA, saMgoviyA na dei, bhaNai-makkaDA jAyA, Agao, tattharI leppaNahANe ThAvio, makkaDagA mukkA, kilikiliMtA vilaggA, bhaNio-ee te tava puttA, so bhaNai-kahaM dAragA makkaDA bhavaMti !, so bhaNai-jahA dinArA iMgAlA jAyA tahA dAragAvi, evaM NAe diNNo bhAgo, eyassa uppattiyA buddhI // sikkhAsatthe dhaNuveo, taMmi ego kulaputtago dhaNuveyakusalo, so ya kahiM pi hiMDato egattha Isaraputtae sikkhAveda, dara vidvattaM, tesipi timissayAveeNi-bahugaM darSa dinnaM, jaiyA jAhi taiyA mArijihititti, gehAo ya nIsaraNaM keNavi uvAeNana daMti, teNa NAyaM, saMcAriyaM sannAyagANaM jahA ahaM rattiM chANapiMDae NaIe chabhissAmi, te laejaha, teNa golgaa| dRSTaM, kalye sunakSatre netAsvahe, ekena hatvAkArAH zitAH, dvitIyadivase'GgArAn pazyati, sa dhUrto bhaNati-aho mandapuNyAvAvA kathaM tAvadamArAjAtAH, tena hAtaM, hRdayaM na darzayati, tasya pratimAM karoti, dvau makaTau chAti, tasyopari bhaktaM dadAti, tau kSudhAtauM tAM pratimA caTataH / anyadA bhojanaM sajasAvitvA dArako nItI, saMgopitIna padAti, bhaNati-bhATI jAtI, mAgataH, tatra ThepyasthAne sthApitA, makeTI maktI. kilakilAyamAnau vilApau. maNitaH etau| tau te putrau, sa bhaNati-karya dArako markaTau bhavataH sa bhaNati-yathA dInArA aGgArA jAtAstathA dArakAvadhi, evaM jJAte datto bhAgaH, etasyaurapatikI buddhiH|| zikSAzAstra-dhanurvedaH, tassiokaH kulaputrako dhanurvedakuzalaH, sa ca kacidapi hiNDamAna ekatrezvaraputrAn zikSayati, dravyaM vapArjitaM, teSAmapi zasyAyate bahu bacyaM darta, yadA yAspati tadA mAraviSyAma iti, gRhAca niHsaraNaM kenApyupAyena na dadati, tena jJAtaM, saMdiSTaM saMjJAtakAnAM yathAI rAtrI chagaNa (gomaya) vidvAn nadyA kSepyAmi tAn AdadIcaM, tena mojakA * timissiyA ciMtati pra. anukrama JantaintiDH pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~404~
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] (40) Avazyaka- daveNa samaM vAliyA, esA amhaM vihitti tihipavaNIsu tehiM dAraehiM samaM NaIe chUhai, evaM nivAheUNa naho, eyassa upa- namaskAra. hAribha ttiyA // atthasatthe ego putto do savattiNIo, babahAro na chijjai, devIe bhaNiyaM-mama putto jAhiti, so eyassa vi01 drIyA asogapAyavassa heTThA Thio vavahAraM chiMdihiti, tAva dovi aviseseNa khAha pivahatti, jIse Na putto sA ciMtei-ettio // 422 / / tAva kAlo laddho, pacchA na yANAmo kiM bhavissaitti paDissuyaM, devIe NAya-Na esA puttamAyatti, devIe uppattiyA // icchAe-ego bhattAro mao, vahippauttaM na uggamai, tIe patimitto bhaNio-upagamehi, sobhaNai-jai mama vibhAga dehi, tIe bhaNiyaM-jaM icchasi taM mama bhAgaM dejAsi, teNa uggame tIse tucchayaM dei, sA necchA, yavahAro, ANAviyaM, do puuNjaa|| |kayA, kayaraM tuma icchasi ?, mahaMta rAsiM bhaNai, bhaNio-eyaM ceva dehitti, davAvio, kAraNiyANamuppattiyA ||syshssepaaego paribhaTTao, tassa sayasahasso khoro, so bhaNai-jo mamaM apurva suNAvei tassa eyaM demi, tattha siddhaputteNa suyaM, 20-%25% R vyeNa samaM vAlitAH, epo'smAkaM vidhiriti tithiparvasu taidArakaiH samaM nadyAM kSipati, evaM nirvAhya naSTaH, etasyotpattikI zuddhiH // arthazAne-ekaH | putraH he sapathyau, myavahAro na vidyate, dezyA bhaNitaM-mama putro bhaviSyati sa etasthAzokapAdapasthAvastAsthito vyavahAra caitrUpati, tAva abhyavizeSeNa snAdataM pivatamiti, yasyA na punaH sA cintayati-etAvAn tAvat kAlo labdhaH, pAna jAne ki bhaviSyatIti pratizrutaM, devyA jJAtam-jaiSA putramAteti, dezyA autpttikii|| icchAyA-eko bhI mRtaH, vRddhiprayuktaM mAgacchati, tathA patimitraM bhaNitaM-nahAya, sa bhaNati-yadi madA vibhAgaM dadAsi, tathA bhaNita-badicchasi saM mI mArga 4vadyAH, tenohAya tasA tuccha dIyate, sAnecchati, vyavahAraH, AnAyitaM, do pujI kRtI, kataraM svamicchasi ?, mahAntaM rAzi bhaNati, bhaNitaH-enameva dehIti, daapi-18||422|| taH, kAraNikAnAmautpattikI // zatasahase-ekaH paribhaSTaH, tasya zatasAhanika khataraka, sa bhaNati-yo maJcamapUrva zrAvayati tasmai etat dadAmi, tatra siddhaputreNa zrutaM, | pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~405~
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [942], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka teNa bhaNNai-'tujha piyA majjha piuNo dhArei aNUNayaM sayasahassaM / jai suyapurva dijau aha Na surya khoragaM dehi // 1 // dijio, siddhaputtassa uppattiyatti gAthAtrayArthaH / ukkautpattikI, adhunA vainayikyA lakSaNaM pratipAdayannAha bharanittharaNasamatthA tivaggasuttatthagahiapeAlA / ubhao logaphalavaI viNayasamutthA havai buddhI / / 943 // | vyAkhyA-ihAtiguru kArya durnivahatvAdara iva bharaH, tannistaraNe samarthA bharanistaraNasamarthA, trayo vargAH trivargamiti lokarUDhedharmArthakAmAH, tadarjanaparopAyapratipAdananibandhanaM sUtraM tadanvAkhyAnaM tadarthaH peyAlaM-pramANa sAraH, trivargasUtrArthayohItaM pramANa sAro yayA sA tathAvidhA, athavA trivarga: trailokyam // Aha-nandyadhyayane'zrutanistA''bhinibodhikAdhikAre autpattikyAdibuddhicatuSTayopanyAsaH, trivargasUtrArthagRhItasAratve ca satya zrutaniHsRtatvamukta virudhyata iti,81 na hi zrutAbhyAsamantareNa trivargasUtrArthagRhItasAratvaM sambhavati, atrocyate, iha prAyovRttimaGgIkRtyA zrutanisRtatvamuktam / ataH svalpazrutanisRtabhAve'pyadoSa iti / 'ubhayalokaphalavatI' aihikAmuSkikaphalavatI 'vinayasamutthA' vinayodbhavA bhavati buddhiriti gAthArthaH // asyA eva vineyajanAnugrahArthamudAharaNaiH svarUpamupadarzayannAha nimitte 1 atthasatthe 2 alehe 3 gaNie a4 kUva 5 asse a6| gaddaha 7 lakkhaNa 8 gaMThI 9 agae 10 gaNiA ya rahio a11||944 // sIA sADI dIhaM ca taNaM avasavvayaM ca kuMcassa 12|nivvode a13 goNe ghoDagapaDaNaM ca rukkhaao14||945|| tena bhaNyate-'tava pitA mama piturdhAraSatyanUnaM zatasahasam / yadi zrutapUrva dadAsvadha na zrutapUrva khorakaM davAtu // 1 // jitaH, siddhaputrasyotpattikIti // anukrama pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: vainayikIbuddhiH viSayaka vividha-dRSTAMtA: ~406~
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [945], bhASyaM [151...] (40) AvazyakahArimadrIyA // 423 // vyAkhyA-gAthAdvayArthaH kathAnakebhya evAvaseyaH, tAni cAmUni-tattha nimittetti, egassa siddhaputtassa do sIsagA| namaskAra. nimittaM sikkhiyA, annayA taNakaTThassa baccaMti, tehiM hatthipAyA diThThA, ego bhaNai-hatthiNiyAe pAyA, kahaM !, kAieNa, vi01 sAya hasthiNI kANA, kahaM ?, egapAseNa taNAI khAiyAI, teNa kAieNeva NAyaM jahA itthI puriso ya vilaggANi, sA ya| gudhiNitti, kahaM 1, hatthANi thaMbhettA uDiyA, dArago se bhavissai, jeNa dakSiNo pAo garuo, rattapotsA, jeNa rattA dasiyA | rukkhe lggaa||nniitiire egAe vuDDIe putto pavisiyao, tassAgamaNaM pucchiyA, tIse ya ghaDao bhinno, tatthego bhaNai-1 'tajAeNa ya tajjAya' silogo maotti pariNAmei, vitio bhaNai-jAhi vuDhe! so ghare Agao, sA gayA, dicho puvAgao. juvalaga rUvage ya gahAya AgayA, sakArio, vitio Apucchai-sambhAvaM mama na kahesi, teNa pucchiyA, tehiM| jahAbhUyaM parikahiyaM, ego bhaNai-vivattI maraNaM, ego bhUmIo uThio so bhUmIe ceva milio, evaM sovi dArao, nimittamiti-ekasya siddhaputrakha dI ziSyI nimitta zikSitI, anyadA tRNakASThAya bajataH, sAbhyAM hastipAdAH dRSTA, eko bhaNati-hastinyAH pAdAH, kI, kAviyA, sA ca hastinI kANA, kathaM , ekapArthena tRNAni khAditAni, tena kAyiyaiva jJAtaM yathA zrI puruSakSa vilagI, sA ca gurviNIti, kartha !, hasau stambhayitvoriSatA, dArakastasthA bhaviSyati, bena dakSiNaH pAdo guruH, raktapotA, yena rakkA dayA vRkSe sanA / nadItIre ekasvA vRddhAyAH putraH proSitaH, tasyAgamanaM pRSTI, tasyAtra ghaTo bhitraH, sabaiko bhaNati-tajAtena ca tajAtaM (lokaH) mRta iti kathayati, dvitIyo bhaNati-yAhi vRddha ! sa gRhe AgataH, mAgatAH pUrvAgataH, yugmaM rupyakAba gRhItvA''gatA, satkAritA, dvitIya bhAgRcchati-sajAvaM madhaMna kathayasi, tena pUrI, tAbhyAM yathAbhUtaM parikaSirta, eko bhaNani-yApattimaraNaM, eko bhUmerurithataH sa bhUmAveca militaH, evaM so'pi dArakaH, * kahei. // 42 // Jainiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~407~
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [ 945], bhASyaM [ 151...] bhaNiyaM ca- 'tajAeNa ya tajjAyaM silogo, guruNA bhaNiyaM ko mama doso ?, Na tumaM sammaM pariNAmesi, egassa veNaigI buddhI // atthasatthe - kappao dahikuMDagaucchukalAvao ya, eyassa veNaigI // lehe jahA - aTThArasalivijANago, evaM gaNievi / aNNe bhaNati kumArA vaTTehiM ramantA akkharANi sikkhAviyA gaNiyaM ca, esA'veyassa vennigii| kUve - khAyajAgaeNa bhaNiyaM jahA-ehare pANiyaMti, tehiM khayaM, taM volINaM, tassa kahiyaM, pAse AhaNahatti bhaNiyA, ghosagasaddeNaM jalamudvAiyaM, eyassa veNaigI // Aso AsavANiyagA bAravaI gayA, sabai kumArA dhule baDDe ya geNhaMti, vAsudeveNa dubalao lakkhaNajutto jo so gahio, kajjanivAhI aNage AsAvaho ya jAo, vAsudevarasa veNaigI // gadabhe-rAyA taruNapio, soodhAio, aDavIe tisAe pIDio khaMdhAro, theraM pucchai, ghosAviyaM, egeNa piibhatteNANIo, teNa kahiyaM -gaddabhANaM usiMghaNA, tassa sirApAsaNaM, anne bhaNati-usiMghaNAe ceva jalAsayagamaNaM, therassa veNaigI // lakkhaNe- pArasavisae | bhaNitaM ca--'tajjJAtena ca tajjAtaM' zlokaH, guruNA bhaNitaM ko mama doSaH 1 na svaM samyaka pariNamayasi, eka vainayikI buddhiH // arthazAstra - kalpakaH davibhAjanamikSukalApakA etasya vainayikI // dekhe yathA'STAdaza lipivijJAyakaH evaM gaNite'pi, ambe bhaNanti - rAjakumArA vartule ramamANA akSarANi zikSitAH gaNitaM ca eSA'pyetasya vainayikI // kUpe khAtajJAyakena bhaNitaM pacehare pAnIyamiti taiH khAtaM tabhyatikrAntaM tasya kathitaM pArzve Akhanateti bhaNitAH, ghoSakazabdena jalamuddhAvitaM etasya vainayikI // azvaH - azvavaNijo dvArikAM gatAH sarve kumArAH sthUlAn bRhata gRhanti, vAsudevena durbalo lakSaNayukto yaH sa gRhItaH kAryanirvAhI anekAzvAvahA jAtaH, vAsudevasya vainavikI / gardabhaH rAjA taruNapriyaH so'vadhAvitaH, aTavyAM tRSA pIDitaH skandhAvAraH, sthaviraM pRcchati ghoSitaM, ekena pitRbhakenAnItaH tena kathitaM bhANAmudmANaM tasya zirAdarzanaM, anye bhaNanti-udbhANenaiva jalAzayayamanaM, sthavirasa cainayikI / lakSaNe-pArasaviSaye For Fans at Use Only jancibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~408~
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [945], bhASyaM [151...] (40) AvazyakahAribhaAsarakkhao, dhIyAetassa samaM saMsaggI, tIe bhaNio-cIsatthANaM ghoDANaM camma pahANANa bhareUNa rukkhAo muyAhi namaskAra vi01 drIyA tattha jo Na uttassai taM laehi, paDahayaM ca vArahi, bujjhAvehi ya khakkharaeNaM, so veSaNakAle bhaNai-mama do dehi, amugaM 2|| ca, teNa bhaNio-sadhe geNhAhi, kiM te eehiM, so necchai, bhajAe kahiye-dhIyA dijau, bhajA se necchai, so tIse // 424 // vahui, dArayaM kahe(re)i, lakkhaNajutteNa kuTuMbaM parivahaiti // egassa mAulageNa dhIyA dinnA, kammaM na karei, bhajAe codio da dive dive aDavIo rittahattho ei, chaThe mAse laddhaM kaDaM kulao kao, sayasahasseNa seTiNA laio, akkhayANimittaM, AsasAmissa veNaigI // gaThiMmi-pADaliputte muruMDo rAyA, pAlittA AyariyA, tattha jANaehiM imANi visajiyANi-suttaM mohiyayaM lahI samA samuggakotti, keNavi Na NAyANi, pAlittAyariyA saddAviyA, tumbhe jANaha bhagavaMti?, bADhaM jANAmi, suttaM uNhodae chUDhe mayaNaM virAyaM divANi aggaggANi, daMDao pANie chUDho, mUlaM guruyaM, samuggao jauNA gholio | azvarakSakA, duhitaikena samaM saMsRSTA, sayA bhaNitaH-vizvastAnAM ghoTakAnAM carma pASANairbhUtvA vRkSArasujJa, tatra yo nopaspati taM lAyAH, paTaiMca vAdaya, bodhaSa ca sarkharakeNa, sacetanakA bhaNati-mama hau dehi, amukamamukaM ca, tena bhaNitA-sarvAn gRhANa, kiMte bhAbhyAM , sa necchati, bhAve kathitaM-duhitA vIyatA, bhAryA tasya necchati, sa tathA saha kalahayati, dArakaM kathaya (ro)ti, lakSaNayuktena kuTumba parivardhata iti / / ekakha mAtulakena duhitA dattA, karma na | // 424 // karoti, bhASayA codito divase divaseSTavIto rikahala AyAti. SaSThe mAse labdhaM kASThaM kUlataH (kuDavaH)rutA, zatasahasreNa zreSThinA gRhItaH bakSatatAnimittaM, azvasvAmino vainayikI / anyau-pATalIputre muruNDo rAjA, pAdalitA prAcAryAH, vana jJAtRbhirimAni preSitAni-putra mohitakaM yaSTiH samaH samudraka iti, sakenApi na jJAtAni, pAdalitAcAyoH zabditAH, sUrya jAnIya bhagavaddhiti, bAr3ha jAnAmIti, sUtramuSNodake kSiptaM madanaM piyataM dRSTAndhaprAmANi, daNDA pAnIye kSiptaH, mUrkha guru, samudrako jatunA vekSita pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~409~
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Jus Educato [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA-], niryuktiH [ 945], bhASyaM [ 151...] unhodae kahio ugghADio ya, teNa viya oTTiyaM sayalagaM rAileUNa rayaNANi chUDhANi, teNa sIvaNIe sIviUNa visajjiyaM ambhidettA nippheDeha, Na sakkiyaM pAdalittayassa veNaigI // agae parabalaM NayaraM roheDa eiti rAyAe pANIyANi viNAseyavANitti bisakaro pADio, puMjA kayA, vejjo javamettaM gahAya Agao, rAyA ruDo, vejjo bhaNai-sayasahassavedhI, kahI, khINAMU hatthI ANIo, puMchavAlo uppADio, teNaM caiva vAleNaM tattha visaM diSNaM, viSaNNaM kariyaM taM caraMtaM dIsaha, esa savovi visaM, jovi eyaM khAyai sovi visaM, eyaM saya sahassavedhI, atthi nivAraNAvihI?, bADhaM asthi, taheva agao dinno, pasamito jAi, vejjassa vennigii| jaM kiM bahuNA 1, asAreNa paDivakkhadarisaNeNa ya AyovAyakusalattadaMsaNati rahio gaNiyAyaekaM ceva, pADaliputte do gaNiyAo-kosA uvakosA ya, kosAe samaM thUlabhaddasAmI acchaio Asi padya - io, jaM varisArato tattheva kao tao sAviyA jAyA, paccakkhAi abaMbhassa aNNattha rAyaNiogeNa, rahieNa // ke udghATita, tenApi auSTrikaM zakalaM rAjAlitaM (saMdhitaM kRtvA rakhAni kSiptAni tena sIvanyA sIvitvA visRSTaM abhicyA niSkAzayata, na zaktiM, pAlisa vainayikI // agadaH paravalaM nagaraM rodumAyAtIti rAjJA pAnIyAni vinAzayitavyAnIti vipakaraH pAtitaH, pukSAH kRtAH, vaidyo yajamAnaM gRhItvA'gataH, rAjA ruSTaH, vaidyo bhagati -zatasahasravedhi, kadhI, kSINAyutI AnItaH pucchavAlaH savidhIkRtaH (utpATitaH), tenaiva vAlena tatra viSaM dattaM, vipanaM kRtvA tacarat dRzyate eSa sarvo'pi vidhaM yo'pyenaM khAdati so'pi viSaM, etat zatasahasravedhi, asti nivAraNAvidhiH 1, bADhamasti tathaivAgado dattaH prazAmayayAti, vaidya vainayikI yat kiM bahunA ?, asAreNa pratipakSadarzanena ca AyopAyakuzaladarzanamiti // rayikaH gaNikA caikameva, pATalIputre dve gaNikekozopakozA cha, kozayA samaM sthUlabhadrasvAmI sthita AsIt prabrajitaH, yad varSAMrAna sancaiva kRtaH tataH zrAvikA jAvA, pratyAkhyAti amahmaNaH anyatra rAjaniyogAt, rathikena * dohiyaM. For Party jyo pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~410~
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [945], bhASyaM [151...] Avazyaka hAribhadrIyA prata // 425 // ArAhio, sA diNNA, thUlabhaddasAmiNo abhikkhaNaM 2 guNaggahaNaM karei, na tahA taM uvayarai, so tIe appaNo vinANaM namaskAra dariseukAmo asogavaNiyAe Nei, bhUmIgaeNa avapiMDI toDiyA, kaMDapokhe aNNoNaM lArthateNa hatthabbhAsaM ANettA addha-* vi01 caMdeNa chinnA gahiyA ya, tahAvi Na tUsai, bhaNai-kiM sikkhiyassa dukara?, sA bhaNai-piccha mamaMti siddhatthayarAsiMmi NacciyA sUINa aggayami ya kaNiyArakusumapoiyAsu ya, so AuTTo, sA bhaNai-'na dukkaraM choDiya aMbapiMDI, Na dukara sikkhiu nacciyAe / taM dukara taM ca mahANubhAvaM, jaM so muNI pamadavarNami buccho // 1 // tao tarasa saMtigo vuttaMto 4 siTTho, pacchA uvasaMto rahio, doNhavi vennigii| sIyA sADI dIhaM ca taNaM koMcayassa avasaSayaM eka ceva, rAyaputtA AyarieNa sikkhAviyA, dabalobhI ya so rAyANao taM mAreumicchai, te dAragA ciMteMti-eeNa amhaM vijA diNNA, uvAeNa nitthAremo, jAhe so jemao ei tAhe pahANasADiyaM maggai, te sukkiyaM bhaNati-aho sIyA sADI, bArasamuhaM taNaM | sUtrAMka anukrama rAjArA, sA dattA, sthUlabhanakhAmino'bhIdaNamabhIkSaNaM guNagrahaNaM karoti, na tathA tamupacarati, sasasI Atmano vijJAnaM darzacitukAmo'zokabanikAyAM nayati, bhUmigatenAnapiNDI noTitA, pArapuDAn anyo'nyaM lAtA hastAnyAsamAnIyArdhacandreNa chinA gRhItA ca, tathApi na tuSyati, bhaNati-ki zikSitasya duSkaraM !, sA bhaNati-pazya mameti siddhArthakarAzau nartitA sUcImAmane ca karNikArakusumaprotAnAM ca, sa varjitaH, sA bhaNati-- duSkaramAJapiNDiloTanaM, na duSkaraM zikSitasya nartane (zikSitAyAM nRtau)| taduSkaraM taca mahAnubhAvaM, yAsa muniH pramadAvane prapitaH // 1 // tatastatsasko vRtAntaH ziSTaH, pazcAdupazAmto radhikaH, dvayorapi vainayikI / pItA bhATI dI ca tRNaM kauzakavApasavyamekameva, rAjaputrA AcAryeNa zikSitAH, dravyalobhI ca sa rAjA | |mAravitumicchati, te dArakAzcintayanti-etenAmA vidhA dattA, pAyena nistArayAmaH, yadA samitumAyAti sadA nAmadhArTI mArgapati, se zuSkA bhaNamti-. aho zItA zATI, dvArasaMmukhaM tRNaM // 425 // JAMEaintuna M anmitrary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~411~
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [945], bhASyaM [151...] (40) prata sUtrAMka 'deti, bhaNaMti-aho dIhaM taNaM, purva kuMcaeNa payAhiNIkajai, taddiyasaM apayAhiNIkao, parigayaM jahA viratANi, paMtho zAdIho sIyANaM mamaM kAuM maggai, naho, doNhavi veNaigI // nidhodae-vANiyagabhajA cirapautthe paimmi dAsIe sambhAvaM kahei-pAhuNayaM ANehitti bhaNiyA, tIe pAhuNao ANIo, AvassayaMca se kAriya, rattiM pavesio, tisAio niyodayaM / dinnaM, mao, deuliyAe ujhio, pahAviyA pucchiyA, keNa kAriyaM ?, dAsIe, sA pahayA, kahiya, vANigiNI pucchiyA, sAhai sanbhAva, paloiyaM, tayAviso ghoNasotti diTTho ya, NayaramayaharANaM veNaigI // goNe ghoDagapaDaNa ca rukkhAo eka, dra ego akayapuNNo jaja karei taM taM se vivajjai, mittassa jAitaehiM bailehiM halaM vAhei, viyAle ANiyA, vADe chUDhA,IX Mso jemei, mitto soi, lajjAe Na dukko, teNavi diDA, te NipphiDiyA vADAo hariyA, gahio, dehitti rAulaM niji| paDipaMtheNaM ghoDaeNaM ei puriso, so teNa pADioAsaeNa, palAyaMto teNa bhaNio-ANahatti, mamme Ahao, mao, teNavi| 21 anukrama vadati, bhaNanti-aho dI tRNaM, pUrva kocana pradakSiNIkiyate, tadivasamapradakSiNIkRtaH, parigataM yathA viratAni, panyA dIrghaH zItatrANaM (gmn)| mama kA mArgayati, naSTaH, dvayorapi vainayikI / nIbodake-vANigbhAryA cirapnoSite patyo dAsyai sanAvaM kathayati-prAghUrNakamAnayeti bhaNitA, tayA prAghUrNaka AnItaH, bhadraMpa tasya kAritaM, rAtrau pravezitaH, tRSito nImodaka darga, mRtaH, devakuLikAvAmugmitaH, nApitAH pRSTAH, kena kAritaM?, dAsyA, sA prahatA, kathitaM, vaNigjAyA pRSTA, kathayati sadbhAva, pralokita, svagviSaH sarpa iti dRSTaca, nagaramahattarANo vainyikii| gauH ghoTaka paMtanaM vRkSAt caikameva, eko'kRtapuNyo yadyatkaroti tattrasya vipadyate, mitrasya yAcitAbhyAM banIvAbhyAM idaM vAhayati, vikAle AnItI, vATake tyako, sa jemati, mitraM svapiti, lajayA na samIpamAgataH, tegApi STI, tI niSkAzitI cATakAd hato, gRhItaH, dehIti rAjakulaM nIyate / pratipathena ghoTaphenaiti puruSaH, satena pAtitaH savebha, pakAyamAnaH sena bhaNita-bhAjahIti, marmaNyAhataH, mRtaH, tenApi * mitto so sajAe Navi diDo pra. pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~412~
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] AvazyakahAribha dvIyA ||426 // [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [ 945], bhASyaM [ 151...] laio, biyAle NayaribAhiriyAe butthA, tattha lomaMthiyA suttA, imevi tahiM ceva, so ciMtei - jAvajjIvabaMghaNo kIri ssAmi varaM me appA ubbaMdho, suttesu daMDikhaMDeNa taMmi vaDarukkhe appANaM ukkalaMbei, sA dubbalA, tuTTA, paDieNa lomaMthiyamayaharao mArio, tehivi gahio, karaNaM NIo, tIhivi kahiyaM jahAvuttaM, so pucchio bhaNai-AmaM, kumArAmacco bhaNai eso bala deu tumbhaM puNa akkhINi okkhamaMtu, eso AsaM deu, tujha jIhA uppADijai, eso heDA ThAu tumbhaM ego uvajjhAo ukkalaMbijaDa, NippaDibhotti kAuM maMtiNA muko, maMtissa veNaigitti gAthAdvayArthaH // uktA vainayikI, sAmprataM karmajAyA buddherlakSaNaM pratipAdayannAha uvaogadivasArA kammapasaMgaparigholaNavisAlA / sAhukAraphalavaI kammasamutthA havaha buddhI // 946 // vyAkhyA -- upayojanamupayogaH- vivakSite karmaNi manaso'bhinivezaH sAraH tasyaiva karmaNaH paramArthaH upayogena dRSTaH sAro yayeti samAsaH abhinivezopalabdhakarmaparamArthetyarthaH, karmaNi prasaGgaH - abhyAsaH parigholanaM vicAraH karmaprasaGgaparigholanAbhyAM vizAlA karmaprasaGgaparigholanavizAlA abhyAsavicAravistIrNeti bhAvArthaH, sAdhukRtaM suSTukRtamiti vidvadbhyaH prazaMsA 1 lagita ( so'pi lamaH), vikAle nagarI bAhirikAyAmuSitAH, tatra mahAH sutAH, ime'pi tatraiva sa cintayati - yAvajIvabandhanaH kAravidhye, varaM mamAtmoddhaH suteSu daNDIkhaNDena tasmimvaTavRkSe AtmAnamavalambayati, sA durbalA, puTitA, patitena mahamahattarako mAritaH, tairapi gRhItaH karaNaM nItaH, tribhirapi kathitaM yathAvRttaM sa pRSTo bhaNati om kumArAmAtyo bhaNati puSa balIvadoM dadAti evaM punarakSiNI niSkAzaya, puSo'yaM dadAtu tava jihnotpAvyaMte, eSo'dhastAsiSTa yuSmAkameka upAdhyAyo'valambayatu, niSyatibha itikuvA mantriNA mocitaH mantriNo vainayikI For Fast Use Only namaskAra0 vi0 1 ~413~ | // 426 // tacibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA-], niryuktiH [946], bhASyaM [ 151...] sAdhukArastena phalavatIti samAsaH, sAdhukAreNa vA zeSamapi phalaM yasyAH sA tathA, 'karmasamutthA' karmodbhavA bhavati buddhiriti gAthArthaH // asyA api vineyavargAnukampayodAharaNaiH svarUpamupadarzayannAha - herannie 1 karisae 2 kolia 3 Dove a 4 mukti 5 ghaya 6 pavae 7 / tunnAga 8 bahuI 9 pUe a 10 ghaDa 11 cittakAre a 12 / / 947 / / vyAkhyA - heraiNNio abhikkhajoeNa aMdhakArevi rUvayaM jANai hatthAmoseNaM, karisao abhikkhajoeNa jANai phalaniSpattiM, tattha udAharaNa- egeNa coreNa khattaM paDamAkAraM khayaM, so jaNavAyaM nisAmei, karisao bhaNai-kiM sikkhiyarasa dukkaraM ?, coreNa suyaM, pucchio gaMtUNa, churiyaM aMcchiNa mAremi, teNa paDayaM pattharettA vIhiyANa muTThI bharittA kiM paraMmuhA paraMtu uraMmuhA pAseliyA (vA) taheva kathaM, tuttttho| kolio muDiNA gahAya taMtU jANai ettiehiM vA kaMDapahiM bujjha| iti / Doe baDhai jANai ettiyaM mAI / mottiyaM AiNNaMto AgAse ukkhivittA tahA Nikkhivar3a jahA kolavAle paDai 1] suvarNakAro'bhIkSNayogenAndhakAre'pi rUpyakaM jAnAti hastAmarzena karSako'bhIkSNayogena jAnAti phalaniSpatti, tatrodAharaNaM ekena caure khAnaM padmAkAraM khAtaM sa janavAdaM nizAmayati, karmako bhaNati kiM zikSitasya duSkaraM ?, caureNa zrutaM pRSTo gatvA, kSurikAmAkRSya mAjhyAmi tena paraM prastIyaM brIhINAM muSTiM bhRtvA kiM parAGmukhAH patantu avamukhAH pArzvagA ( vA 1 ), tathaiva kRtaM, tuSTaH / koliko muSTinA gRhItvA tandan jAnAti iyadbhirvA kaNDakairUyate iti / Dove ( kuNDikAyAM ) vardhakijanAtIyanmAti / mauktikAni protayan AkAze vakSipya tathA nikSipati yathA kolavAle ( davarake) patati / acchidiUNa Ato ! kolavADe For Party bryog pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40] mUlasUtra -[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH | karmajAbuddhiH viSayaka vividha dRSTAMtA: ~414~
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [947], bhASyaM [151...] Avazyaka hAribha- drIyA prata // 427 // sUtrAMka SCCCCCCASSAGAR ghaye ghayavikkiNao sagaDe saMtao jai ruccai kuMDiyAnAlae chubhai / pa~vayo AgAse ThiyAI ko(ka)raNANi karei / tuNNAozanamaskAra0 purvi thullANi pacchA jahA Na Najjai sUie taiyaM geNhai jahA samappai jahA sAmisaMtagaM taM dUsaM dhiyAreNa kAriyaM / vahaI- vi01 amaveUNa devaularahANaM pamANaM jANai / ghaDakAro pamANeNa maTTiyaM geNhai, bhANassavi pamANaM amiNittA karei / pUviovi puNo palappamANamamaveUNa karei / cittakarovi amaveUNavi pamANajuttaM karei, tatiyaM vA vannayaM karei jattieNaM samappai / sabesi kammajatti gAthArthaH // ukkA karmajA, sAmprataM pAriNAmikyA lakSaNaM pratipAdayannAhaaNumANaheudihatasAhiyA bayavivAgapariNAmA / hianisseasaphalavaI buddhI pariNAmiA nAma // 948 // / dhyANyA-anumAnahetudRSTAntaH sAdhyamartha sAdhayatIti anumAnahetudRSTAntasAdhikA, iha liGgAt jJAnamanumAnaM svArthamityarthaH, tatpratipAdakaM vaco hetuH parArthamityarthaH, athavA jJApakamanumAnaM kArako hetuH, dRSTamarthamantaM nayatIti dRssttaantH| Aha-anumAnagrahaNAdeva dRSTAntasya gatatvAdalamupanyAsena, na, anumAnasya tattvata ekalakSaNatvAt, uktaM ca"anyathA'nupapannatvaM, yatra tatra trayeNa kim / nAnyathA'nupapannatvaM, yatra tatra trayeNa kim // 1 // " ityAdi / sAdhyo anukrama pate patavikAyakA prAkaTe san yadi rocate kuNDikAnAlake kSipati / plavaka AkAze sthitAni (taH)karaNAni karoti / santuvAya: pUrva sthUlAn pavAyathA na jnyaa-ICI427|| yate sUcyA tAbAsAti yathA (yAvatA) samApyate yathA syAmisalka tathya adhikAreNa (vaSyasandhikAreNa)kAritaM / vakiH amApayitvA devakulasthAnAM pramANaM jAnAti / gharakAraH pramANena mRttiko gRhNAti, bhAjanasyApi pramANamamApavitvA karoti / ApUpiko'pi punaH palapramANamamApayitvA karoti / citrakAro'pi amApayitvA'pi pramANayukta karoti, tAvantaM vA varNakaM karoti yAvatA samApyate / sarveSAM karmati ghare pavano / cUlAgi sAmisaMgataM JABERatinintamational NaMIDram.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~415~
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [948], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka pamAbhUtastu dRSTAntaH, uktaM ca-"yataH sAdhyasyopamAbhUtA, sa dRSTAnta iti kathyate" kAlakRto dehAvasthAvizeSo vaya ityudacyate, tadvipAke pariNAmaH-puSTatA yasyAH sA tathAvidhA, hitam-abhyudayastatkAraNaM vA, niHzreyasaM-mokSastannibandhanaM | vA hitaniHzreyasAbhyAM phalavatI hitaniHzreyasaphalavatI buddhiH pAriNAmikI nAmeti gAthArthaH // asyA api ziSyagaNa|hitAyodAharaNaiH svarUpaM darzayannAha abhae 1 siTTi 2 kumAre 3 devI 4 udiodae havai rAyA 5 / sAha anaMdiseNe 6 dhaNadatte 6 sAvaga 8 amace 9 // 949 // khabage 10 amaccaputte 11 cANakke 12 ceva thUlabhadde a13|| nAsikasuMdarI naMde 14 vahare 15 pariNAmiA buddhI / / 950 / calaNAhaya 16 AmaMDe 17 maNI a18 sappe a 19 khaggi 20 thUmi 21 de 22 / pariNAmiabuddhIe evamAI udAharaNA // 951 // vyAkhyA-AsAmarthaH kathAnakebhya evAvaseyaH, tAni cAmUni-abhayassa kahaM pariNAmiyA buddhI ?, jayA pajoo rAyagiha orohati NayaraM, pacchA teNa purva nikkhittA khaMdhAvAranivesajANaeNaM, kahie NaTTho, esA / ahavA jaahe| abhayasya kathaM pAriNAmikI buddhiH', yadA prathoto rAjagRhamavarudhyate nagara, pazcAttena pUrva nikSiptAH (dInArAH) skandhAvArajJAyakena kathite naSTaH, eSA / athavA yadA yaH sAdhya | bhorohatiya RECCCRACK anukrama JAMERatinintamational H andinraryom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: | pAriNAmikIbuddhiH viSayaka vividha-dRSTAMtA: ~416~
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] prata Avazyaka- gaNiyAe chaleNa NIo baddho jAva tosiocattAri varA, ciMtiyaM ca'NeNa-bhoyAvemi appagaM, varo maggio-aggI ai-namaskAra hAribha mitti, muko bhaNai-ahaM chaleNa ANIo, ahaM taM divasao pajjoo hIraitti kadaMtaM nemi, gao ya rAyagiha, dAso umma- vi01 drIyA ttao, vANiyadAriyAo, gahio, raDato hio, evamAiyAo bahuyAo abhayassa pariNAmiyAo buddhIo // sehitti, // 428 // 4 kaTho NAma seTThI egattha Nayare vasai, tassa bajjA nAma bhajjA, tassa neccailo devasaMmo NAma baMbhaNo, seTThI disAjattAe gao, bhajjA se teNa samaM saMpalaggA, tassa ya ghare tinni pakkhI-suo ya mayaNasalAgA kukuDago yatti, so tANi uvaNikvivittA gao, so'vi dhijjAio rattI aIi, mayaNasalAgA bhaNai-ko tAyassa na vIhei ?, suyao vArei-jo aMbi8 yAe daio amhaMpi tAyao hoi, sA mayaNA aNahiyAsIyA dhijjAiyaM parivasai, mAriyA tIe, suyao Na mAriolI *aNNayA sAhU bhikkhassa taM gihaM aiyayA, kukuDayaM pecchiUNa ego sAha disAloya kAUNa bhaNai-jo eyassa sIsaMI sUtrAMka PAGE anukrama gaNikayA elena nIto baddho thAvattopitaH catvAro varA, cintitaM cAnena-mocayAmi AtmAnaM, parA mArgitA:-agnI pravizAmIti, mukto bhaNatiaI chalenAnIto'haM tvAM divase prathoto hiyate iti krandantaM neSyAmi, gatava rAjagRhaM, dAsa unmatto, vaNigdArikAH, gRhItaH, raTana hataH, evamAdikA bayoubhayaskha pAriNAmikyo buddhayaH / zreSThIti-kASTho mAma zreSThI ekatra nagare vasati, tasya batrA nAma bhAryA, takha naityiko devazarmA nAma prAhmaNA, zreSThI digyAbAyai gataH, bhAryA tasa tena sama saMpalamA, tasya ca gRhe prayaH pakSiNa:-zukaca madanazalAkA kukurakoti, sa tAn upanikSipya gataH, so'pi dhirajAtIyo rAtrAvAyAti, madanapAlAkA bhaNati-kastAtAna bibheti', zuko vArayati, youmbAyA davito'smAkamapi (sa) tAto bhavati, sA madanA'nadhyAsinI dhigjAtIyaM parivAsayati (Akozati), mAritA tayA, zuko na mAritaH / anyadA sAdhU bhikSArtha tad gRhamatigatI, phaTakaM prepaikaH sAdhurtigAloka kRtvA || bhaNati-ya etasya zIrSa 428 // JanEduran tram.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~417~
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] (40) prata sUtrAMka khAi so rAyA hoitti, taM kihavi teNaM dhijjAieNaM aMtarieNa surya, taM bhaNai-mArehi khAmi, sA bhaNai-annaM ANijjai, mA puttabhaMDaM saMvaTTiyaM, nibaMdhe kae mArio jAva hAuM gao, tAva tIse putto lehasAlAo Agao, taM ca siddha tammase, so rovai, sIsaM diNNaM, so Agao, bhANae chUTa, sIsaM maggai, bhaNai-ceDassa diNNaM, so ruTTho, eyassa kaje mae mArA-12 | vio, jai paraM eyassa sIsaM khAejA to rAyA hoja, kayaM NibbaMdhe vavasiyA, dAsIya surya, tao ceva dArayaM gahAya 8 palAyA, aNNaM Nayara gayANi, tattha aputto rAyA mao, AseNa parikkhio, so rAyA jaao| io ya kaho Agao, [NiyayagharaM saDiyapaDiyaM pAsai, sA pucchiyA, Na kahei, suyaeNaM paMjaramukkeNa kahiyaM baMbhaNAisaMbandho so taheva, alaM saMsAravavahAreNaM, ahaM etIse kaeNa kilesamaNuhavAmi esAvi evaMvihatti pavaio, iyarANi taM ceva jayaraM gayANi jattha so dArao rAyA jAo, sAhUvi viharaMto tattheva gao, tIe paJcabhinnAo, bhikkhAe sama suvaNaM diNNaM, kUviyaM, khAdati sa rAjA bhavatIti, takathamapi tena dhigjAtIyenAntaritena zrutaM, tAM maNati-mAraya khAdAmi, sA bhaNati-anya bAnIyate, mA pugnabhANDaM | saMvartayatu, nivandhe kRte mAritA yAvat khAtuM gataH, tAvattasyAH putro lekhazAlAmA AgataH, taca sidaM tanmAMsa, saroditi, zIrSa dasa bhAgatA, bhAjane | kSipta, zIrSa mArgayati, bhaNati-cedakAya dattaM, sa ruSTaH, etasyArthAya mayA mAritaH, yadi parametasya zIrSa khAdeyaM tadA rAjA bhayeyaM, kRtaM (manasi) nidhandhe vyadasitA (ka), dAsthA zrutaM, tasa evaM dArakaM gRhItvA palAyitA, anyanagaraM gatau, tatrAputro rAjA mRtaH, azvena parIkSitaH (pariSiktaH), sa rAjA jAtaH / itana kASTha AgataH, nijakaM gRhaM zaThitapatitaM pazyatti, sA pRSTA, na kathayati, zukena pAramukkena byAhRtaH prAhmaNAdisaMbandhaH sa tayaivAlaM saMsAramyavahAreNa, ahamezasthAH kRte klezamanubhavAmi eSA tvevaM vidheti prabajitaH, inarau api tadeva nagaraM gatau yatra sadArako rAjA jAtaH, sAdhurapi viharan tatraiva gataH, tayA pratyabhijJAtaH, bhikSayA samaM svarNa dattaM, kUjitaM, anukrama JABERatinintamational ainatorary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~418~
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] Avazyaka hAribhadrIyA namaskAra. vi01 // 429 // prata sUtrAMka gahio, rAyAe mUla NIo, dhAbIe NAo, tANi nivisayANi ANattANi, piyA bhogehiM nimaMtio, necchai, rAyA saTTho kao, varisAratte puNNe vayaMtassa akiriyANimittaM dhijjAiehiM duvakkhariyAe uvaviA, paribhaTThiyArUvaM kayaM, sA guviNIyA aNuvayai,tIe gahio, mA pavayaNassa uDDAho houtti bhaNai-jai mae to joNIe NIu ahaNa bhae tA poTTe bhiMdittA NIu, evaM bhaNie bhinnaM poha, mayA, vanno ya jAo, sehissa pAriNAmigI iyaM, jIe vA pavaiotti / / kumAro-khuDDagakumAro, so jahA jogasaMgahehi, tassavi pariNAmigI / devI-pupphabhadde Nayare puSphaseNo rAyA puSphavaI devI, tIse do puttabhaMDANi-puSphacUlo puSphacUlA ya, tANi aNurattANi bhoge bhuMjati, devI pavaiyA, devaloge devo uvavaNNo, so ciMteijai eyANi evaM maraMti to narayatiriesu uvavajjihiMti suviNae so tIse neraie darisei, sA bhIyA pucchai pAsaMDiNo, tena yANaMti, anniyaputtA tattha AyariyA, te saddAviyA, tAhe suttaM kahuMti, sA bhaNai-kiM tumhehivi suviNao dicho?, so gRhItaH, rAjJo mUlaM nItaH, dhAnyA zAtaH, tI niviSayAvAjJaptI, pitA bhogainimantritaH, necchati, rAjA zrAdaH kRtaH, varSArAne pUrNa prajato'kriyA(avarNa) nimittaM cijAtIpaiyakSarikA upasthApitA, paribhraSTAyA rUpaM kRtaM, sA gurviNI anuvrajati, tayA gRhItaH, mA pravacanasyoDAho bhUditi bhaNati-yadi mayA tadA yonyA niryAta bhaya na mathA tadodaraM nizvA nirgacchatu, evaM bhaNite bhiDamudaraM, mutA, varNana jAtaH, zreSThinaH pAriNAmikIyaM, yayA yA prabajita iti / kumAra:-samArA, sa yathA yogasaMgraheSu, tathApi pAriNAmikI / devI-puSabho nagare puSpaseno rAjA puSpavatI devI, tassA he putrabhANDe-puSpala: | puSpacUlA ca, to anurako bhogAn bhubhAte, devI prabajitA, devaloke deva utpannaH, sacintayati-yadi etAvevaM triyeyAtAM tadA narakatirvakSu payeyAtAmiti svame sa tasye nArakAn parzayati, sA bhItA pRSThati-pApagniH , te na jAnanti, arNikAputrAstatrAcAryAH, te zabditAH, tadA sUrya kathayanti, sA bhaNati-ki yuSmAbhirapi svapno dRSTaH, sa anukrama // 429 // Jaintain Gramioramom pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~419~
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka bhaNai-sutte amha erisaM dilu, puNo'vi devaloe darisei, te'vi se anniyAputtehiM kahiyA, pavaiyA, devassa pAriNAmiyA buddhI // udiodae-purimayAle Nayare odiodao rAyA siritA devI, sAvagANi doNNivi, parivAiyA parAjiyA dAsIhiM muhamakkaDiyAhi velaviyA nichUDhA, paosamAvaNNA, vANArasIe dhammaruI rAyA, tattha gayA, phalayapaTTiyAe sirikatAe rUvaM lihiUNa dAei dhammaruissa raNNo, so ajjhovavanno, dUrya visajjei, paDihao avamANio nicchUDho, tAhe sababaleNAgao, NayaraM rohei, udiodao ciMtei-kiM evaDDeNa jaNakkhaeNa kaeNa?, uvavAsaM karei, vesamaNeNa deveNa saNayaraM saahrio| udiodayassa pAriNAmiyA buddhI // sAhU ya naMdiseNotti, seNiyaputto naMdiseNo, sIsso tassa ohANuppehI, tassa ciMtA(jAyA)-bhagavaM jai rAyagiha jAeja to devIo anne ya picchiUNa sAisae jai thiro hojatti, bhaTTArao ya gao,18|| seNIo uNa NIti saMtepuro, anne ya kumArA saaMteurA, NadiseNassa aMteura setaMbaravasaNaM paumiNimajjhe haMsIo vA bhaNati-sUtre'smAkamI dRSTa, punarapi devalokAn darzayati, te'pyarNikAputraiH tasyai kathitAH, pranajitA, devasya pAriNAmikI buddhiH // uditodayaHpusmitAle nagare uditodayo rAjA zrIkAntA devI, de bhapi zrAvako, parivAjikA parAjitA dAsIbhimukhamakaTikAbhiviMDambitA niSkAzitA, praveSamApanA, vArANasyAM dharmarucI rAjA, tatra gatA, phalapaTikAyAM zrIkAntAyA rUpa likhitvA darzayati dharmaruce rAjJaH, so'yupapannaH, dUtaM visarjayati, pratihatto'pamAnito | niSkAzitaH, tahA sarvabalenAgataH, nagara rodhayati, uditodayazcintayati-kitAvatA janAyeNa kRtena ?, upavAsaM karoti, vaizravaNena devena sanagaraH sNhRtH| | uditodayakha pAriNA mikI buddhiH // sAdhuzca nandipeNa iti, zreNikaputro nandipeNaH, ziSyattasvAvadhAvanotprekSI, tasya cintA (jAtA) bhagavAn yadi | rAjagRhaM yAyAt tahiM devIranyAMzca sAtizayAn prekSkSa yadi sthiro bhavediti, bhaddArakaca gataH, zreNikaH punarnirgacchati sAntaHpuraH, anye ca kumArAH sAmtaHpurAH, nandiSeNakha antaHpuraM zvetAmbarabasanaM padminImadhye hasya iva setaM paravaraNaM anukrama [1] JABERatinintamational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~420~
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] (40) hAribhadrIyA Avazyaka- mukAbharaNAo sabAsi chAyaM harati, so tAo dahaNa ciMtei-jai bhaTTAraeNa mama AyarieNa erisiyAo mukkAo kimaMga namaskAra0 puNa majjha maMdapunnassa asaMtANa paricaIya ? tabiyANai, NiveyamAvaNNo AloiyapaDikato thiro jAo / doNhavi pari- vi01 NAmigI buddhI / dhaNadatto susumAe piyA pariNAmei-jai eyaM na khAmo to aMtarA marAmotti, tassa pAriNAmigI buddhii|| // 430 // sAvao mucchio agjhovavaNNo sAviyAe vayaMsiyAe, tIse pariNAmo-mA marihitti aTTavasaTTo naraesu tiriesu vA (mA)uvavajihitti tIse AbharaNehiM viNIo, saMvego, kahaNaM ca, tIe pAriNAmiyA buddhI / / amaJco-varaghaNupiyA jaughare kae ciMtei-mA mArio hoi esa kumAro, kahiMpIrakkhijjai, suraMgAe nINio, palAo, eyassavi pAriNAmiyA buddhii| anne bhaNaMti-ego rAyA devI se aippiyA kAlagayA,soya muddho, so tIe viyogadukkhiona sarIraThiI karei, maMtIhiM bhiNio-deva! erisI saMsArahiitti kiM kIrai, so bhaNai-nAha devIe sarIrahiI akareMtIe karemi, maMtIhi pariciMtiyaM-da // 430 // muktAbharaNAH sarvAsA chAyAM harati, satA rahA cintayati-yadi bhaTTArakeNa mamAcAryeNedazyo muktAH kimA punarmama mandapuNyasya asatInAM prArthanayA (mandapuNyenAsatInAM parityakta) tadvijAnAti, nirvedamApanaH bhAlocitapratikrAntaH sthiro jAtaH / hUyorapi pAriNAmikI buddhiH|| dhanavattaH susumAyAH pitA | pariNamayati-yonAM na khAdema sadA'ntarA niyemahi iti, tasya pAriNAmikI buddhiH // zrAvako mUrNitaH aAyupapannaH zrAvikAyA vayasAyAM, tasyAH pariNAmaH-- mA mRtetyAvazA? narakeSu niryakSu vA (mA) utpAdIti tathA bhAbharaNairvinItaH (abhilASaH), saMvegaH, kathanaM ca, tasyAH pAriNAmikI buddhiH| bhamAmaHvaradhanupitA janugRhe kRte cintayati-mA mArito bhaviSyati eSa kumAraH, kathamapi rakSyate, suraGgayA niSkAzitaH, palAyitaH, etasyApi pAriNAmikI buddhiH / anye | bhaganti-eko rAjA devI tasvAtipriyA kAlagatA, sa ca mugdhaH, sa tathA viyogena duHkhito na zArIrasthiti karoti, mantribhirbhaNitaH-deva! etAdRzI saMsArasthitiriti kiM kriyate', sa bhaNati-nAI dekhyo zarIrasthitimakurvatyAM karomi, mantribhiH paricintitaM-* pariSayai + taziyANati pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~421
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] na anno uvAotti, pacchA bhaNiya-deva ! devI saragaM gayA taM tatthachiiyAe ceva se sabaM pesijjau, laddhakayadevIDiIpauttIe pacchA karejasutti, rannA paDissuyaM, mAiThANeNa ego pesio, rayaNo AgaMtUNa sAhai-kayA sarIrahiI devIe, pacchA rAyA karei, evaM paidiNaM kareMtANa kAlo baccA, devIpesaNavavaeseNa bahuM kaDisuttagAi khajjai rAyA, egeNa ciMtiyaM ahaMpi khattiM karemi, pacchA rAyA dihro, teNa bhaNio-kuto tuma?, bhaNai-deva ? saggAo, raNNA bhaNiyaM-devI ditti, 18 so bhaNai-tIe ceva pesio kaDisuttagAinimittaMti, davAviyaM se jahicchiyaM, kiMpi Na saMpaDai, raNNA bhaNiyaM-kayA gami-18 ssasi !, teNa bhaNiyaM-kalaM, raNNA bhaNiyaM-kallaM te saMpADesaM, maMtI AdivA-sigdha saMpADeha, tehiM ciMtiyaM-vinaI kaja, ko ettha uvAotti visaNNA, egeNa bhaNiyaM-dhIrA hoha ahaM bhalissAmi, teNa taM saMpADiUNa rAyA bhaNio-deva! esa kahaM jAhitti !, raNNA bhaNiyaM-anne kahaM jaMtagA?, teNa bhaNiyaM-amhe jaM pahavetA taM jalaNappaveseNaM, na aNNahA saggaM 16 prata sUtrAMka --- -- -- -- anukrama R-50 nAnya upAya iti, pazcAdbhaNitaM-deva! devI svarga galA tattatra sthitAyAyeva tasyai sarva preSyatAM, labdhAyAM devIkRtasthitipravRttau pazvAskriyatAmiti, rAjJA pratizrutaM, mAtusthAnenaikaH preSitaH, rAjJe bhAgatya kathayati-kRtA zarIraspitirdenyA, pazcAt rAjA karoti, evaM pratidinaM kurvatAM kAlo brajati, devIpreSaNavyapa| dezena bahu kaTIsUtrAdi khAdyate rAjJaH, ekena cintitaM-ahamapi khAditiM karomi, pazcAdAjA raTaH, tena bhaNita:-kutastvaM , bhaNati-deva! svargAt , rAjJA |bhaNita-devI dRSTeti, sa bhaNati-tathaiva preSitaH kaTIsUtrAdinimittamiti, dApitaM tasmai yatheSTa, kimapi ma saMpadyate, rAjJA bhaNita-kadA gamiSyasi / , tena bhaNita kalye, rAjJA bhaNitaM-kalye te saMpAiyiSyAmi, mantriNa AdiSTAH-zInaM saMpAdayata, taizvintita-vinaSTaM kArya, ko'tropAya iti viSaSaNAH, ekena bhaNitaM-dhIrA | bhavata ahaM melaviyAmi, tena tat saMpAca rAjA bhaNitaH-deva! eSa kathaM gamiSyatIti !, rAjJA bhaNi-anye kathaM yAtAH, tena bhaNita-parya yaM prAsthApayiSya svalanapravezena, nAnyathA svarga 5%426 645% pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~422~
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka GR Avazyaka- gamissai, raNNA bhaNiyaM-taheva peseha, tahA ADhattA, so visaNNo, aNNo ya dhutto vAyAlo rapaNo samakkhaM bahuM uvahasainamaskAra hAribha-14 jahA-devi bhaNijasi-siNehavaMto te rAyA, puNovija kajaM taM saMdisejjAsi, aNNaM ca imaM ca imaM ca bahuviha bhaNejAsivi01 drIyA teNa bhaNiyaM-deva! NAhamettigaM avigalaM bhaNiuM jANAmi, eso ceva laThTho pesijau, raNNA paDisuyaM, so taheva nnijiu||43|| mADhatto, iyaro mukko, avarassa mANusANi, se visaNNANi palavaMti-hA! deva ! amhehiM kiM karejAmo?, teNa bhaNiya|niyatuMDaM rakkhejaha, pacchA maMtIhiM kharaMDiya mukko, maDagaM dahUM, maMtissa pAriNAmiyA // khamaetti, khamao cellaeNa samaM bhikkhaM hiMDai, teNa maMDukkaliyA mAriyA, AloyaNavelAe NAloei, khuDDaeNaM bhaNiyaM-Aloehitti, ruho AhaNAmitti thaMbhe abbhaDio mao, egattha virAhiyasAmaNNANaM kule diTThIviso sappo jAo, jANaMti paropparaM, rattiM carati mA jIvera mArehAmitti, phAsugaM AhAremitti / aNNayA raNNo putto ahiNA khaio mao ya, rAyA pausamAvaSNo, jo sappaM maare| gamiSyati, rAjJA bhaNita-tadhaiva meSayata, tathA ArabdhavantaH (meSayituM ), sa viSaNNaH, anyazca bhUtoM vAcAlo rAjJaH samakSaM bahUpahasati yathA-devIM bhaNe:-nehavAn tvayi rAjA, punarapi yena kArya sat saMdizeH, anyaca idaM cedaM ca bahuvidhaM bhaNeH, tena bhaNita-deva! nAhametAvavikalaM bhaNituM jAne, eSa evaM laSTaH preSyatAM, rAjJA pratizrutaM, sa tathaiva netumArabdhaH, itaro mukkA, aparasya manuSyAH, te viSaNNAH pralapasti-hA deva ! asmAbhiH kiM kArya !, tena bhANitaM| nijatuNDaM rakSata, pazcAnmannibhiH saMtajya (nirbhapa) muktaH, mRtakaM dagdha, mantriNaH pAriNAmikI |ksspk iti, kSapakaH zaikSaNa samaM bhikSA hiNDate, tena maNDUkikA mAritA, AlocanAvelAyAM nAlocayati, kSuGakena bhaNita-Alocayeti, ruSTa AhanmIti stambhe Ahato mRtaH, ekatra virAjhAmanyAno kule dRSTiviSaH so jAtaH, jAnanti parasparaM, rAtrau caranti, mA jIvAna mImarAmeti, prAsukamAhArayAma iti / anyadA rAjJaH putro'hinA daSTaH mRtaca, rAjA praveSamApanaH / | yaH sarpa mArayati anukrama [1] 2-54 JAMERato pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~423~
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Jus Educato [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [ 951], bhASyaM [ 151...] tessa dINAraM dei, aNNayA AhiMDieNaM tANaM rekAo diThAo, taM bilaM osahIhiM dhamati, sIsANi NitANi chiMdai, so abhimuddo na NIi, mA mArehAmi kiMcitti jAissaraNattaNeNa, taM niggayaM niggayaM chiMdai, teNa pacchA rAyAe uvaNIyANi, so rAyA NAgadevayAe bohijjai, varo diNNo-kumAro hohitti, so khamagasappo mao samANo tattha rANiyAe nAgadatto patto jAo, ummukabAlabhAvo sAhuM dahuM jAI saMbharittA pavaio soya chuhAluMgo abhigga geNhai bhae paNa rUsiyavaMti, dosINassa hiMDai, tassa ya Ayariyassa gacche cattAri khamagA-mAsio domAsio timAsio caumAsio, rattiM devayA AgayA, te sadhe khamae aikamittA khuDDuyaM baMdai, khamaeNa nimgacchaMtI hatthe gahiyA, bhaNiyA yakaDagapUyaNe ! evaM tikAlabhoiyaM vaMdasi, ime mahAtavassI na vaMdasitti, sA bhaNai-bhAvakhamagaM vaMdAmi na dakhakhamaetti, gayA, pabhAe dosINagassa gao, nimaMteti, egeNa gahAya pAe khelo chUDho, bhaNai-micchAmi dukkaDaM khelamallo tubbhaM 1 sabai dInAraM dadAti, ampadA'' hiNDakena teSAM rekhA dRSTAH, tadvilamoSadhIbhirdhamati, zIrSANi nirgacchanti nizi, so'bhimukho na niyati, mA mImaraM kiJcidapi jAtismaratvena taM nirgataM nirgataM cinati, tena pazcAdrAjJa upanItAni sa rAjA nAgadevatayA bodhyate, varo dattaH kumAro bhaviSyatIti, sa kSapakasapa mRtaH san tatra rAzyA nAgadattaH putro jAtaH, unmuktabAlabhAvaH sAdhuM dRSTvA jAti saMsmRtya prabrajitaH sa ca kSudhAturabhigrahaM gRhNAti mayA na ruSisamyamiti, paryuSitAya hiNDate, tasya cAcAryasya gacche catvAraH kSapakA: mAsiko dvimAsikanimAsikaH caturmAsikaH, rAtrI devatA AgatA, tAn sarvAn atikramya kSuddhakaM vandate, kSapakeNa nirgacchantI haste gRhItA, bhaNitA ca-kaTapUtane! evaM trikAlabhojinaM badase ? imAn mahAtapasvino na vandasa iti sA bhavyatibhAvakSapakaM vande na prayakSapakAn iti, gatA, prabhAta paryuSitAya gataH nimantrayati, ekena gRhItvA zleSma kSisaM bhaNati mithyA me duSkRtaM kSeSmamalarka yuSmabhyaM For PrintPesa abray org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 424~
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] (40) Avazyaka- hAribhadrIyA 432 // kh zl XOSSSC NovaNIo, evaM sesehivi, jemeumAraddho, tehiM vArio, nivegamAvaNNo, paMcavi siddhA, vibhAsA, sabesi pAri- namaskAra NAmiyA buddhI // amaccaputto varadhaNU, tassa tesu tesu paoyaNesu pAriNAmiyA, jahA mAyA moyAviyA, so palAio, vi01 evamAi sabaM vibhAsiyavaM / aNNe bhaNati-ego maMtiputto kappaDiyarAyakumAreNa samaM hiMDai, aNNayA nimittio ghaDio, rattiM devakuMDisaMThiyANaM sivA raDai, kumAreNa nemittio pucchio-ki esA bhaNaitti, teNa bhaNiyaM-imaM bhaNai-imaMsi nadititthaMmi purANiyaM kalevaraM ciThThai, eyassa kaDIe sataM pAyaMkANaM, kumAra! tuma gihAhi, tujha pAryakA mama ya kaDevaraMti, muddiyaM puNa na sakuNomitti, kumArassa kornu jAyaM, te vaMciya egAgI gao, taheva jAyaM, pAyaMke ghettUNa paJcAgao, puNo raDai, puNo pucchio, so bhaNai-capphaligAiyaM kahei, esA bhaNai-kumAra! tujjhavi pAyakasayaM jAya majjhavi kalevaraMti, kumAro tusiNIo jAo, amaccaputtaNa ciMtiya, pecchAmi se sattaM kiM kivaNataNeNa gahiyaM Au soMDIrayAe?,18 nApita, evaM zepairapi, jibhitumArabdhaH, sevAritaH, nirvedamApanaH, paJcApi siddhAH, vibhASA, sarveSAM pAriNAmikI buddhiH / / amAtya putro varadhanuH, tasya teSu teSu prayojaneSu pAriNAmikI, badhA mAtA mocitA, sa palAyitaH, evamAdi sarva vibhASitavyaM / anye bhaNanti-eko matriputraH kArpaTikarAjakumAareNa samaM hiNDate, anpadA naimittiko ghaTitaH (mIlitaH), rAtrI devakulikAsaMsthiteSu zivA sTati, kumAreNa naimittikaH pRSTaH-kimeSA bhaNatIti, tena bhaNita // 432 // evaM bhaNati-asminadItIrthe paurANika kalevaraM vidhati, etasya kabyAM zataM pAdAkAnA (mudrA vizeSANAM), kumAra ! vaM gRhANa, tava pAdAkA mama ca kalevaramitila muditaM punarna zakromIti, kumArasya kautukaM jAtaM, tAn vaJjayitvA ekAkI gataH, tathaiva jAtaM, pAhAtAn gRhItvA pratyAgataH, punA raTati, punaH pRSTaH, sa bhaNaticapaphalikAdikaM (kautUhalika) kathayati, eSA bhaNati-kumAra! savApi pAdAnuzataM jAtaM mamApi kalecaramiti, kumArastUSNIko jAtaH, amAtya putreNa cintitaM, pazyAmyasya satvaM kiM kRpaNatvena gRhItamAtaH nauNDIryeNa!, JABERatinintamational pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~425~
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] 5424 prata sUtrAMka dAjai kivaNataNeNa kayaM na eyarasa rajati niyattAmi, paJcUse bhaNai-vaccaha tumbhe, mama puNa sUla kajai na sakkuNAmi gaMtuM, kumAreNa bhaNiyaM-na juttaM tuma motUNa gaMtuM, kiM tu mA koi ettha meM jANehitti teNa vaccAmo, pacchA kulaputtagagharaM NIo samappio, taM ca sarva pejAmoDaM dinnaM, maMtiputtassa uvagayaM jahA-soMDIrayAetti, bhaNiyaM ca'NeNa-asthi me viseso ao gacchAmi, pacchA gao, kumAreNa raja pattaM, bhogAvi se diNNA, eyassa pAriNAmigI buddhI // cANako golavisae caNaya|ggAmo, tattha ya caNago mAhaNo, soya sAvao, tassa ghare sAhU ThiyA, putto se jAo saha dAdAhiM, sAhUNa pAesu pADio, kahiyaM ca-rAyA bhavissaitti, mA duggaI jAissaitti daMtA ghaThA, puNo'vi AyariyANaM kahiyaM, bhaNai-kiM kajau,x ettAhe biMbaMtario bhavissai, ummukabAlabhAveNa coddasa vijjAhANANi AgamiyANi, so ya sAvao saMtuTTo, egAo bhaddamAhaNakulAo bhajjA se ANiyA / aNNayA kamhivi koute mAigharaM bhajjA se gayA, kei bhaNaMti-bhAivivAhe gayA, TERRC anukrama yadi kRpaNatvena kRtaM naivasya rAjyamiti nivarne, pratyUpati bhaNati-majata yayaM, mama punaH zulaM kriyate ( pIDayati) na zakromi gantuM, kumAreNa maNitaMna yukta khAM muktvA ganta, kintu mA ko'Syatra mAM jJAsIt tena bajAvaH, pazcArakula putrakagRhaM nItaH samarpitaH, taca sarva peyA (poSaNa) mUlyaM data, mantriputrasyo| pagataM yathA-zoNDIyeNeti, bhaNitaM cAnena-ali me vizeSaH ato gacchAmi, pazcAdataH, kamAreNa rAjya prApta, bhogA api tasa ittAH, etasya pAriNAmikI budi| cANakyaH-gohaviSaye caNakaprAmaH, vatra ca caNako prAjhaNaH, sa ca zrAvakaH, tasva gRhe sAdhavaH sthitAH, putrastasya jAtaH saha daMSTrAbhiH, sAdhUnAM pAdayoH pAtitaH, kathitaM ca-rAjA bhaviSyatIti, mA durgati yAsIditi dantA pRSTA, punarapyAcAryebhyaH kathitaM, bhaNati-kiM kriyatA, adhunA (ataH) vimbAntarito (rAjA) bhaviSyati, vanmuktabAlabhAvena caturdaza vidyAsvAnAmyAgabhitAni (prAptAna), saca pAvakaH saMtuSTaH, ekasmAt bhavAjhaNakulAn bhAryA takhAnItA / anyadA kasmibhidapi kautuke mAtRgRhaM bhAryA tasya gatA, kecitraNanti-mAtRvivAhe gatA, * egahANe JAMEain pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~426~
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] 5%258 Avazyaka- tIse ya bhagiNIo aNNesiM khaddhAdANiyANaM diNNelliyAo, tAo alaMkiya vihasiyAo AgayAo, sabo'vi pari-namaskAra hAribha yaNo tAhi sama saMlavaeti, sA egate acchai, addhiI jAyA, ghara AgayA, sasogA, nirdhadhe sihaM, teNa ciMtiya-naMdo pADa- vi01 drIyA daliputte deha tattha baccAmi, tao kattiyapuNimAe puSaNNatthe AsaNe paDhame NisaNNo, taM ca tassa sallIpatiyassa sayA // 43 // ThavijAi, siddhaputto ya NaMdeNa samaM tattha Agao bhaNai-esa baMbhaNo NaMdavaMsassa chAyaM akkamiUNa Thio, bhaNio dAsIe-IN bhagavaM ! bitIe AsaNe NivesAhi, arathu, vitie AsaNe kuMDiyaM Thavei, evaM tatie daMDaye, cautthe gaNittiya, paMcame jaNNo-13 vaiyaM, dhihotti nicchUDho, pAo* ukkhitto, aNNayA ya bhaNai-kozena bhRtyaizca nibaddhamUlaM, putraizca mitraizca vivRddhazAkham / VutpATya nandaM parivartayAmi, mahAmaM vAyurivopravegaH // 1 // niggao maggaha purisaM, surya caNeNa vitario raao| 4 hohAmitti, naMdassa moraposagA, tesiM gArma go parivAyagaliMgeNaM, tesiM ca mahattaradhUyAe caMdapiyaNe dohalo, so % 8 kh zl tayAtrA bhaginyo'nyeSAM pracurAdAnIyAMnA (dhanAyebhyaH ) bacAH, tA alaMkRtavibhUSitA AgatAH, sarvo'pi parijanastAbhiH samaM saMlapati, saikAnte tiSThati, atirjAtA, gRhamAgatA, sazokA, nirbandhe zirTa, tena cintitaM-nandaH pATalIputre dadAti tanna prajAmi, tataH (tatra) kArtikapUrNimAyA pUrvanyaste Asane prathame niSaNNaH, saca tasya zallIpateH (mandasya) sadA sthApyate, siddhaputrazca nandena samaM tathAgato bhaNati-eSa mAhmaNaH nandavaMzasya chAyAmAkampa khitA, bhaNito | dAsyA-bhagavan ! dvitIya Asane upaviza, astu, dvitIye Asane kuNDiko sthApayati, evaM tRtIye daNDaka, caturthe mAlA, paJcame yajJopavItaM, pRSTa iti nisskaa-8||433|| zitaH, pAdaH (pratijJA ) urikSaptaH (manasi sthApitA), anyadA ca bhaNati-nirgato mArgayati puruSaM, zrutaM cAnena vimyAntarito rAjA bhaviSyAmIti | nandasya mayUrapopakAH, teSAM grAmaM gataH parimAjakayepeNa, teSAM ca mahattarasya duhituH candrapAne dohadaH, sa* pAo panamo JANEai LAngionary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~427~
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] prata sUtrAMka samudANito gao, pucchaMti, so bhaNai-jai imaM me dAragaM deha to NaM pAemi caMda, paDisuNeti, paDamaMDabe kae tadivasa puNimA, mAjhe chiI karya, majjhagae caMde sabarasAlUhiMdavehiM saMjoettA duddhassa thAlaM bhariyaM, saddAviyA pecchai pibaha ya, uvAra | pariso acchADera avaNIe jAo putto, caMdagutto se nAma kayaM, so'vi tAva saMvahai, cANako ya dhAubilANi maggaDa / / so ya dAragehi samaM ramai rAyaNIIe, vibhAsA, cANakko paDiei, pecchai, teNavi maggio--amhavi dijau, bhaNaigAvIo laehimA mArejA koI, bhaNai-vIrabhojA puhavI, NAtaM jahA viNNANapi se asthi, pucchio-kassatti !,TRI dAraehiM kahiyaM-parivAyagaputto eso, ahaM so parivAyago, jAmu jA te rAyANaM karemi, palAo, logo milio, pADa-12 liputaM rohiyaM / NaMdeNa bhaggo paricAyago, AsehiM piTTIo laggo, caMdagutto paumasare nibbuDo, imo upaspRzati, saNNAe bhaNai-bolINotti, anne bhaNanti-caMdaguttaM paramiNIsare chubhittA rayao jAo, pacchA egeNa jaccavalhIkakisoragaeNaAsavAreNa pucchio bhaNai-esa paumasare niviTTho, tao AsavAreNa diTTho, tao'NeNa ghoDago cANakassa alito; bhikSayan gataH, pRcchanti, sa bhaNati-yadi isa dArakaM mahyaM datta tadainAM pAyayAmi candra, prati mRNvanti, paTamaNDape kRte tadivase pUrNimA, madhye chidaM kRtaM' madhyagate candre sarvarasAIvyaiH saMyojya dugdhasya sthAlo bhUtaH, zabditA pazyati pibati ca, upari puruSa AcchAdayati, apanIte (dohade) jAtaH putraH, candraguptastasya nAma kRtaM, so'pi tAvatsaMvardhate, cANakyazca dhAtuvAdAn (svarNarasAdikAn) mArgapati / sa ca vArakaiH samaM ramate rAjanItyA, vibhASA, cANakyaH pratyeti, |prekSate, tenApi mAgita:-mahyamapi dehi, bhaNati-A lAhi, mA mAriSi kenacit , bhaNati-vIrabhogyA vasundharA, jJAtaM yathA vijJAnamapyasti tastha, pRSTaH| kasyeti!, dArakaiH kathitaM-parivAjakaputra eSaH, ahaMsa parivrAjakaH, yAvo yAvatvAM rAjAnaM karomi, palAyitaH, loko mIlitaH, pATalIputra ruvaM / nandena bhaJjitaH parivAjakaH, abhIH pRthto lamA, candraguptaH pAsarasi dUDitaH, ayamupaspRzati, saMzayA bhaNati-(azvavArAn) vyatikrAnta iti // amye bhaNanti-candragupta padminIsarasi kSitvA rajako jAtA, pAdekena jAtyavAhIkakizoragatenAzvavAreNa pRSTo bhaNati-epa pajhasarasi bRddhitaH, tato'zvavAreNa dRSTaH, tato'nena ghoTakacANakyAyApitaH, anukrama JABERatanisemiarana Sanatarary.om pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~428~
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] Avazyaka- hAribhadrIyA khamgaM mukaM, jAva niguDirDa jaloyaraNaThThayAe kaMcurga millai, tAvaNeNa kharga ghettUNa duhAkao, pacchA caMdaguttohakAriyanamaskAra. caDAvio, puNo palAyA, pucchio'NeNa caMdagutto-jaM velaM taMsi siho taM velaM kiM tume ciMtiya, teNa bhaNiyaM-dhurva evameva sohaNaM bhavai, ajjo ceva jANaitti, tao'NeNa ciMtiyaM-jogo esa na vipariNamaiti / pacchA caMdagutto chuhAio, cANako taM ThavettA bhattassa aigao, bIhei ya-mA ettha najejAmo DoDasta bAhiM niggayassa poTTa phAliyaM, dahikara gahAya gao, jimio daaro| aNNayA aNNatva gAme rattiM samuyANei, therIe puttagabhaMDANaM vilevI vaTTiyA, ekeNa majhe hattho chUDho, daDDo rovai, tAe bhaNNai-cANakamaMgalayaM, pucchiyaM, bhaNai-pAsANi paDhama gheSati, gaA himavaMtakUDa, pavaio|| rAyA, teNa samaM mittayA jAyA, bhaNai-sama sameNa vibhajAmo raja, uparvatANaM egattha jayaraM na paDai, paviThTho tidaMDI, vitthUNi jopai, iMdakumAriyAo diThAo, tAsiM taNaeNa Na paDai, mAyAe NINAviyAo, paDiyaM Nayara, pADaliputtaM 60 sado mukkA, yAvat zeSa muktvA jalAvataraNArthAya kara (adha:paridhAna) muJcati, tAvadanena khajhaM gRhItvA vidhAkRtaH, pazcAzcandragupta AhUyArohitaH punaH palAyitI, pRSTo'nena candraguptaH yasyAM velAyAM svamasi ziSTastasyo belAyo ki khayA cintitaM !, tena bhaNitaM-dhruvamevameva zobhanaM bhaviSyati, Arya evaM AnAtIti, sato'nena cintita yogya eSa na vipariNamata iti / pazcAt candraguptaH kSudhAH, cANakyarata sthApayitvA bhaktAyAtigataH, vibhetiSa-mA'trajJAviSmahi / mahodarakha (bhahasya) bahirnirgatakhodaraM pATitaM, dadhiraM gRhItvA gataH, jemito dArakaH / ambadA anyatra prAme rAtrI bhikSayati, sthavirayA putrAdInAM ravyA pariveSitA, ekena madhye isAH kSiptaH, dagdho roditi, tayA bhaNyate-cANakyAlyAnaka (cANakyasarazaM), pRSThaM, bhaNati-pAcI prathamaM mAjhAH, yato himavatkUTa, pArvatiko rAjA, tena samaM maitrI jAtA, bhaNati sabai samena bibhajAvo rAjya, upAgacchato(luNTato rekana nagara na patati, bhaviTAkhidaNDI, pastUni pazyatimA | // 434 // innakamA dayA, tAsa sarakena (prabhAveNa)na patati, mAyaSA apanAyitAH, patitaM nagara, pATalIputra moTohassa JAMERINGband pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~429~
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Jus Educat [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [951], bhASyaM [ 151...] rohiyaM, naMdo dhammavAraM maggai, egeNa raheNa jaM tarasi taM nINAhi, do bhajjAo egA kaNNA davaM ca NINe, kaNNA caMdaguttaM paloei, bhaNiyA- jAhitti, tAhe vilaggaMtIe caMdaguttarahe Nava aragA bhaggA, tidaMDI bhaNai mA vArehi, navapurisajugANi tujjha vaMso hohitti, aiyao, dobhAgIkayaM rajjaM / egA kaNNagA visabhAviyA, tattha pabayagassa icchA jAyA, sA tassa diNNA, aggipariyaMcaNe visaparigao mariumAraddho bhaNaivayaMsa! marijai, caMdagutto raMbhAmitti vavasio, cANakeNa bhiuDI kayA, Niyatto, dovi rajjANi tassa jAyANi / naMdamaNusA coriyAe jIvati, coraggAhaM magAi, tidaMDI bAhiriyAe naladAmaM muiMgamAraNe dahuM Agao, raNNA saddAvio, ArakkhaM diNNaM, vIsatthA kayA, bhattadANeNa sakuTuMbA mAriyA / ANAe-vaMsIhiM aMgA parikkhittA, vivarIe ruTTo, palIvio so gAmo, tehiM gAmIlaehiM kappaDiyatte bhattaM na diNNaMtikAuM / kosanimittaM pAriNAmiyA buddhI- jUyaM ramai kUDapAsaehiM sovaNNaM thAeM dINArANaM bhariyaM, jo jiNai tassa eyaM, ahaM jINAmi ego dINAro dAyabo / aiciraMti annaM uvAyaM ciMtei, NAgarANa bhattaM dei majjapANaM ca mattesu 1, nando dharmadvAraM mAyati, ekena rathena yat zakroSi tatraya, hai bhAyeM eka kanyAM dravyaM ca nayati kanyA candraguptaM prokayati, bhaNitAvAhIti, tadA vigantyAM candraguptarathe navArakA bhagnAH, tridaNDI bhaNati mA nivArIH, nava puruSayugAni tatha vaMzo bhaviSyasIti, atigataH, dvibhAgIkRtaM rAjyaM / ekA kanyA viSabhAvitA, tatra parvatakasyecchA jAtA sA tasmai dattA, agnipradakSiNAyAM parigataviSo ma tumArabdho bhaNati vayasya ! marAmi, candragupto ruNami iti vyavasitaH, cANakyena bhRkuTIkRtA, nivRttaH, dve api rAjye tasya jAte / nandamanuSyAzcarikayA jIvanti, cauramAI mArgayati, tridaNDI zAkhApure naladAmaM matkoTakamArakaM dRSTvA''gataH rAjJA zabditaH, ArazyaM dakSaM, vizvastAH kRtAH, bhaktadAnena sakuTuMbA mAritAH / AjJAyAM vaMzIbhirAghrAH parikSesaNyAH, viparIte ruSTaH, pradIpito grAmaH samajhaH, taiprameyakaiH kAryaTikaye bhaktaM na dattamitikRtvA / kozanimittaM pAriNAmikI buddhi:-yUtaM ramate kUTapAzakaiH, sauvarNaH sthAlaye dInAranRtaH, yo jayati tasyaiSaH, ahaM jayAmi eko dInAro dAtavyaH / aticiramiti abhyamupAyaM cintayati, nAgarezyo bhaktaM dadAti madyapAnaM ca matteSu For Party acibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 430~
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] namaskAra0 vi01 hAribha RCACA prata sUtrAMka Avazyaka-18paNacio, bhaNai-'do majjha dhAurattA kaMcaNakuMDiyA tidaMDaM ca rAyAvi ya vasavattI ethavi tA me holaM vAehi aNNo asaha- |mANo bhaNati-gayapoyayassa mattassa uppaiyassa joaNasahassaM pae pae sayasahassaM patthavi tA me holaM vaarhi| anno bhaNaidrIyA tilaADhayassa vuttassa niSphaNNassa bahusaiyassa tile tile sayasahassaM tA me hAlaM vAehi aNNo bhaNai-navapAusaMmi // 435 // puNNAe giriNaIyAe sigghavegAe egAhamahiyametteNa navaNIeNa pAli baMdhAmi esthavi tA me holaM pAehi, anno |bhaNai-javANa navakisorANa taddivaseNa jAyamettANa kesehiM nahaM chAemi etthavi tA me holaM bAehi, anno bhaNai-do majjha asthi rayaNA sAli pasUI ya gaddabhiyA ya chinnA chinnAvi ruhaMti etthavi tA me holaM vAehi, anno bhaNaha-"sayasukkilaniccasuyaMdho bhaja aNuvaya natthi pavAso niriNo ya dupaMcasao etthavi tAme hola vAehiM, evaM NAUNa rayaNANi mangi-13 UNa koThArANi sAlINa bhariyANi, gaddabhiyAe pucchio chinnANi 2 puNo puNo jAyaMti, AsA egadivasa jAyA maggiyA| egadivasiyaM NavaNIyaM, esa pAriNAmiyA cANakkassa buddhI // thUlabhaddassa pAriNAmiyA-piimmi mArie gaMdeNa bhaNio praNartitaH, bhaNati-de mama dhAturate kAcanakuNDikA tridaNDaM ca rAjA'pica vazavI atrApi tanme jhallarI vAdaya, anyo'sahamAno bhaNati-gajapotasya matsyotpatitasya yojanasahasraM pade pade zatasahasaM atrApi tanme matarI vAdaya, anyo bhaNati-uptasya tilATakasya niSpamaskha bahuzatikasya tile lile zatasahanaM tanme jhaLa vAdaya, anyo bhaNati-navaprAvRSi pUrNAvA girinadyAH zIghravegAyA ekAhamathitamAtreNa navanItena pAlI banAmi atrApi tanme jhallarI vAdaya, anyo bhaNatijAtyAnAM nava kizorANAM tadivasajAtamAtrANAM ke sainamazkAdayAmi atrApi tanme jhallarI vAdaya, anyo bhaNati-he mamAsti zAlira-prasUtizca gardabhikA ca, chinA| chinnA api rohanti, avApi tanme jhAlarI vAdava, anyo bhaNati-sadAklo ni tyasugandho bhAryA anuvartinI mAsti pravAso niNazca dvipaJcazatikaH atrApi tanmama jhalarI vAdaya, evaM jJAtvA rakhAni mArgayitvA koSThAgArANi zAlIbhibhUtAni gardabhikayA pucchiko (dhAnyabhAjanavizeSaH) chinnA chintA punaH punarjAyante iti, azvA ekadivasajAtA mArgitAH, ekadivasaja navanItaM, eSA pAriNAmikI cANakyakha buddhiH| sthUlabhadrakha pArizAmikI-pitari mRte nandena bhaNitaH-*suya0pra0 anukrama // 435 // Dyaneiorary on pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[1] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: ~431~
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Jus Educat [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [ 951], bhASyaM [ 151...] amaco hohitti, asogavaNiyAe ciMtei kerisA bhogA vAulANaMti pacaio / raNNA bhaNiyA-pecchaha mA kavaDeNa gaNi yAgharaM jAejA, niMtassa suNagamaDeNa vAvaNNeNa NAsaM Na geNhai, purisehiM raNNo kahiyaM, virattabhogotti sirio Thavio, thUlabhaddasAmissa pAriNAmiyA raNNo ya // NAsikaM NayaraM, NaMdo vANiyago, suMdarI se bhajjA, suMdarinaMdo se nAmaM kathaM, tassa bhAyA pavaiyao, so suNei-jahA so tIe ajjhovavanno, pAhuNao Agao, paDilAbhio, bhANaM teNaM gahiyaM, iha patthaviyautti ujjANaM nINio, logeNa ya bhAyaNahattho diTTho, tao NaM uvahasaMti- patraio suMdarInaMdo, tao so tahavi gao ujjANaM, sAhuNA se dekhaNA kayA, ukkaDarAgotti na tIrai magge lAiuM, veDabiyaladdhimaM ca bhagavaM sAhU, tao'NeNa ciMtiyaMna aNNo uvAotti ahigayareNa uvalobhemi, pacchA merU payaTTAvio, na icchA, aviogio, muhutteNa ANemi, paDisue payaTTo, makkaDajuyalaM viuciyaM, anne bhaNati -saccakaM caiva diI, sAhuNA bhaNio-suMdarIe vAnarIo ya kA lahayarI?; 3 amAtyo bhaveti, azokavanikAyAM cintayati kIdRzA bhogA vyAkSiptAnAmiti prabrajitaH / rAjJA bhaNitAH (puruSAH ) pazyata mA kapaTena gaNikAgRhaM yAsIt, nirgacchan amRtakena vyApanena nAsikAM na kUNayati, puruSai rAjJaH kathitaM viratabhoga iti zrIvakaH sthApitaH sthUlabhadrasvAminaH pAriNAmikI rAjazca // nAsikyaM nagaraM nando vaNiga, sundarI tasya bhAryA, sundarInandastasya nAma kRtaM tatra bhrAtA prabrajitaH sa zraNoti yathA sa tasyAmabhyupapannaH prAcUrNakaH (sAdhuH) bhAgataH, pratilambhitaH, bhAjanaM tena grAhitaM, ehi atra prasthApayetyuyAnaM nItaH, lokena va bhAjanAso dRSTaH, tatastaM upahasanti-prabrajitaH sundarInandaH, tataH sa tathApi gata sthAnaM, sAdhunA tasmai dezanA kRtA, utkaTarAga iti na zakyate mArge AnetuM vaikipalabdhikA bhagavAn sAdhuH, tato'nena cintitaM nAnya upAya iti adhikatareNopalo bhayAmi pazcAt meruH pravarttitaH, necchati, aviyogikaH, muhurttenAnayAmi, pratizrute pravRttaH markeTayugalaM vikurvitaM amye bhagantisatyameva sAdhunA bhaNita: sundarIvAnayoM kA STatarA *appA samaM cAlio so jAgadda puraSa bisanehiti avivegio For all Use Only Baincibrary.org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH ~ 432~
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] Avazyaka hAribhadrIyA // 436 // Jus Educat [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1/2 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1/gAthA -], niryukti: [ 951], bhASyaM [ 151...] so bhaNai-bhagavaM ! aghaDaMtI sarisava merUvamatti, pacchA vijAharamihuNaM dinaM, tattha pucchio bhaNai-tulA ceva, pacchA devamihuNagaM dinaM, tatthavi pucchio bhaNati-bhagavaM ! eIe aggao vAnarI suMdaritti, sAhuNA bhaNiyaM thoveNa dhammeNa esA pAvijaitti, tao se uvagayaM, pacchA pacaio sAhussa pariNAmiyA buddhI // vairasAmissa pAriNAmiyA - mAyA NANuvattiyA, mA saMgho avamannijjihititti, puNo devehiM ujjeNIe veDaviyaladdhI dinnA, pADaliputte mA paribhavihitti veDadiyaM kathaM, puriyAe pavayaNaohAvaNA mA hohititti sarva kaheyavaM // calaNAhae -rAyA taruNehiM buggAhijjai, jahA therA kumAramacyA avaNijjaMtu, so tesiM parikkhaNaNimittaM bhaNai-jo rAyaM sIse pAeNa AhaNai tassa ko daMDo ?, taruNA bhaNaMti-tilaM tilaM chiMdiyavao, therA pucchiyA ciMtemotti osariyA, ciMteMti- nUNaM devIe ko aNNo AhaNaiti AgayA bhaNati sakAreyayo / raNNo tesiM ca pAriNAmiyA // AmaMDetti- AmalagaM, kittimaM egeNa NAyaM aikaDhiNaM 1 sa bhagati-bhagavan ! aghayamAnA sarvapadrava merUpameti, pacAdvidyAdharamithunaM dRSTaM tatra pRSTo bhavati tusvaiva, pazcAddevamithunaM dRSTaM tatrApi pRSTo bhaNati bhagavan ! etasyA agrato vAnarI sundarIti, sAdhunA bhaNitaM sokena dharmeNaiSA prApyata iti, tatastenopagataM paJcAtmanajitaH / sAdhoH pAriNAmikI buddhiH // vajrasvAminaH pAriNAmikI- mAtA nAnuvarttitA mA saGgo'yamAnIti punardevairujjayinyAM vaikripalabdhirdattA, pATalIputre mA parAbhUditi vaikriyaM kRtaM, purikAyAM pravacanApabhAjanA mA bhUditi sarvaM kathathitavyaM // caraNAhato - rAjA saspaimyudvAdyate, yathA sthavirA: kumArAmAtyA apanIyantAM sa teSAM parIkSAnimittaM bhamatiyo rAjAnaM zIrSe pAdena Ahanti tasya ko daNDaH ?, taruNA bhaganti-tilazarace canyaH; sthavirA: pRSTAH - cintayAma ityapasRtAH cintayanti nUnaM ko deyA anya inti ityAgatA bhaNanti sarakArayitavyaH rAjJasteSAM ca pAriNAmi kI / Amlakamiti Amalarka, kRtrimamekena jJAdamatikaThinaM, For Purana Prats Only namaskAra0 vi0 1 ~ 433~ // 436 // pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama [3] [bhAga-29] "Avazyaka " - mUlasUtra - 1 / 2 ( mUlaM + niryukti:+vRttiH) adhyayana [-], mUlaM [1 / gAthA -], niryuktiH [951], bhASyaM [ 151...] Educa akAle biMbo hoiti / tassavi pariNAmiyA // maNitti-sappo pakkhiNaM aMDagANi khAi rukkhe vilaggittA, tattha giddheNa AlayaM vilaggiya mArio, maNI tattha paDio, heTThA kUvo, tassa pANiyaM rattibhUyaM NINiyaM kUvAo sAbhAviyaM hoi, dAraeNa therassa kahiyaM, teNa vilaggiUNa gahio / therassa pariNAmiyA // sappo caMDakosio ciMtei eriso mahappA iccAi vibhAsA, eyarasa pAriNAmigI // khaggIti - sAvayaputto jobaNabalummatto dhammaM na givhai, marikaNa khaggisu uvavaNNo, pissi dohiMvi pAsehiM jahA pakkharA tahA caMmANi laMbaMti, aDavIe ca uppahe jaNaM mArei, sAhuNo ya teNeva paheNa aikamaMti, vegeNa Agao, teeNa Na tarai aliDaM, ciMtei, jAI saMbhariyA, paccakkhANaM, devalogagamanaM / eyarasa pAriNAmigI // thUbhe-besAlAe NayarIe NAbhIe muNisukhayassa dhUbho, tassa guNeNa kUNiyassa Na paDai, devayA AgAse kUNiyaM bhaNai 'samaNo jai kUlavAlae mAgahiyaM gaNiyaM labhissati / lAyA ya asogacaMdae vesAliM nagariM gahessai // 1 // so 1 akAle'tyAmlaM bhavatIti / tasyApi pAriNAmikI // maNiriti sarpaH pakSiNAmaNDAni khAdati vRkSaM vilAya, tatra gRdhreNAlayaM vilagya mAritaH, maNistatra patitaH, adhastAtkUpaH, tasya pAnIyaM rakIbhUtaM niSkAzitaM kUrAt svAbhAvikaM bhavati, dvArakeNa sthavirAya kathitaM tena vilamba gRhItaH / sthavirasya pAriNAmikI | sarpaH caNDakauzikavintayati Izo mahAtmA ityAdi vibhASA, etasya pAriNAmikI | khar3I Avakaputro yauvanavonmatto dharma na gRhNAti, sukhkhA khanipUtpannaH pRche'sya dvayorapi pArzvayoH yathA pakSI tathA carmaNI lambete, aTavyAM covyathe janaM mArayati sAdhavaca tenaiva pathA vyatikramanti vegenAgaDhaH, tejasA na zaknoti abhidrotuM cintayati, jAtiH smRtaH, pratyAzyAnaM devalokagamanaM / etasya pAriNAmikI // stUpaH vizAlAyAM nagaryo madhye munisunatasya stUpaH, tasya guNena kRSikasya (udyame'pi ) na patati, devatA''kAze kUNikaM bhaNati 'zramaNo vadA kUlavAlako mAgadhiko gaNikAM lapyate (gamiSyati / rAjA ca azokacandraH (kauNikaH ) vaizAlI nagarIM grahISyati // 1 // sa Jaincibrary org pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40] mUlasUtra - [01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRttiH For Parts Only ~434~
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) [bhAga-29] "Avazyaka"- mUlasUtra-1/2 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) adhyayana [-1, mUlaM [1/gAthA-], niyukti: [951], bhASyaM [151...] nama Avazyaka- maggijjai / tassa kA uppattI?-egassa Ayariyassa celao aviNIo, taM Ayario aMbADei, so verai vahai / annayA hAribha AyariyA siddhasilaM teNa samaM vaMdagA vilaggA, uttaraMtANa vadhAe silA mukkA, dichA AyarieNa, pAyA osAriyA vi01 drIyA iharA mArio hoto, sAvo diNNo-durAtman ! itthIo viNassihisitti, micchAvAI eso bhavauttikAuM tAvasAsame // 437 // acchai, naIe kUle AyAvei, paMthabhAse jo sattho ei tao AhAro hoi, NaIe kUle AyAvemANassa sA gaI aNNao pavUDhA, teNa kUlavArao nAma jAya, tattha acchato Agamio, gaNiyAo saddAviyAo, egA bhaNai-ahaM ANemi, kavaDasAviyA jAyA, satyeNa gayA, vaMdai uddANe hoiyammi ceiyAI vadAmi tumbhe ya suyA, AgayAmi, pAraNage modagA saMjoiyA dinA, aisAro jAo, paogeNa Thavio, uvattaNAIhiM saMbhinna citaM, ANio, bhaNio-raNo vayaNaM karehi, kahaM !, jahA vesAlI gheppai, thUbho nINAvio, gahiyA / gaNiyAkUlavAlagANaM doNhavi paarinnaamigii| iMdapAuyAo cANakeNa puSabhaNiyAo, esA pAriNAmiyA // ukto'bhiprAyasiddhaH, sAmprataM tapaHsiddhapratipipAdayiSayA's: mAryate / tasya kotpattiH -ekasyAcAryasya kSullakaH (ziSyaH) avinItaH, tamAcAryoM nirbhasayati, sa vairaM vahati / anyadA bhAcAryAH siddhayaulaM tena samaM vandituM vilamAH, bhavataratAM vadhAya zilA muktA, dRSTA''cAryeNa, pAdau prasAritI itarathA mRtA abhaviSyan , zApo dattaH-durAtman ! khIto vinayasIti,8 mithyAvAdI eSa bhavavitikRtvA tApasAzrame tiSThati, nadyAH kUle AtApayati, panyAbhyAse yaH sArtha AyAti tata AhAro bhavati, nadyAH kUle AtApayataH sA 4Anadhanyato nyUDhA, tena kUlacArako nAma jAtaM, tatra tiSThan AgamitaH, gaNikAH zabditAH, ekA bhaNati-bhahamAnayAmi, kapaTazrAvikA jJAtA, sArthena gatA, panyate || | vidhavAyo jAtAyAM cetyAni vande yUrya ca zrutAH, AgatA'smi, pAraNake modakAH sAMyogikA dattAH, atisAro jAtaH, prayogeNa sthApitaH (nIrogIkRtaH), udvartanAdibhiH saMbhinnaM citaM, AnItaH, bhaNitaH-rAjJo vacanaM kuru, ka-yathA vaizAlI gRhyate, stUpI nikAzitaH (pAtitaH), gRhItA / gaNikAkUlavAlakayoIyorapi pAriNAmikI // indrapAdukAH (indakumAryaH) cANakyena pUrvabhaNitAH, eSA paarinnaamikii| udANe // 437 // JAMERIES bhAga pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40] mUlasUtra-[01] Avazyaka mUlaM evaM haribhadrasUriracitA vRtti: 'Avazyaka'-mUlasUtra [1/2] mUlaM evaM malayagirisUrijI racitA TIkA parisamAptA: mUla saMzodhakaH sampAdakazca pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba kiMcit vaiziSTya samarpitena saha puna: saMkalanakartA muni dIparatnasAgarajI M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi) / 29 ~435~
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAga 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 savRttika-Agama-suttANi bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti bhAga - 1 zrutaskndha-1, adhyayana- 1,2 Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga - 1 | Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 Agama 03 sthAna mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 bhAga-2 | Agama 03 sthAna mUlaM evaM vRtti, | Agama 04 samavAya mUlaM evaM vRtti. | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, zrutaskandha-1, adhyayana- 3 se 9, zrutaskandha- 2 zrutaskandha-1, adhyayana- 1 se 13 zrutaskandha- 1, adhyayana 14 se 16, zrutaskandha-2 sthAna- 1 se 4 sthAna- 5 se 10 saMpUrNa bhAga-1 zataka- 1 se 6 bhAga-2 zataka- 7 se 11 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, Agama 06 jJAtAdharmakathA mUlaM evaM vRtti. Agama-7,8,9,10 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa mUlaM evaM vRtti. bhAga-3 zataka- 12 se 20 bhAga-4 zataka - 21 se 41 saMpUrNa 11 12 13 14 15 16 17 | Agama 14 jIvAjIvAbhigama bhAga - 2 mUlaM evaM vRtti. [ pratipatti-3 - atargata ] sUtra - 139 se pratipattI - 10 saMpUrNa 18 Agama 15 prajJApanA bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. pada- 1 se 5 19 Agama 15 prajJApanA bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. pada- 6 se 22 20 Agama 15 prajJApanA bhAga-3 mUlaM evaM vRtti. pada- 23 se 36 pUrNa 21 | Agama 16 sUryaprajJapti mUlaM evaM vRtti. Agama-11, 12, vipAka, uvavAI mUlaM evaM vRtti. | Agama 13 rAjapraznIya mUlaM evaM vRtti. Agama 14 jIvAjIvAbhigama bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. [ pratipatti 3 atargata sUtra- 1 se 138 ~ 436~ kulapRSTha 314 586 498 392 594 494 338 592 552 514 384 522 538 384 314 480 488 426 514 336 610
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ kulapRSTha 614 376 426 344 312 27 330 466 442 savRttika-Agama-suttANi bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? bhAga isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama Agama 17 candraprajJapti mUlaM evaM vRtti. Agama18 jaMbUdvipaprajJapti bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 1 evaM 2. | AgamA8 jaMbUdavipaprajJapti bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 3 evaM 4. Agama18 jaMbUdvipaprajJapti bhAga-3 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 5 se 7. Agama 19-32 nirayAvalikA, kalpavataMsikA, puSpikA, pRSpacUlikA, vRSNidazA, catuHzaraNa, AturaparatyAkhyAna, mahApratyAkhyAna, ___ bhaktaparijJA, taMdalavaicArika, saMstAraka, gacchAcAra, gaNividhyA, devendrastava malaM evaM chAyA Agama 33 thI 39 maraNasamAdhi mUlaM evaM chAyA, nizItha, buhatkalpa, vyavahAra, dazAzrutaskaMdha, jItakalpa/paMcakalpa, mahAnizItha mUlaM eva 28 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, niyukti-1 se 521 29 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-2, niyukti- 522 se 951 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-3 niyukti- 952 se 1273 apUrNa, [adhyayana- 1 se 4 apUrNa] Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-5 niyukti- 1273 apUrNa se 1623, [adhyayana-4 apUrNa se 6 saMpUrNa) | Agama 41/1 oghaniyukti mUla evaM vRtti. Agama 41/2 piMDaniyukti mUlaM evaM vRtti. | Agama 42 dazavaikAlika mUlaM evaM vRtti. 35 Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, adhyayana- 1 se 5 36 | Agama 43 uttarAdhyana mUla evaM vRtti, bhAga-2, adhyayana-6 se 21 37 | Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-3, adhyayana- 22 se 36 38 | Agama 44 nandisUtra mUlaM evaM vRtti. 39 | | Agama 45 anuyogadvAra mUlaM evaM vRtti. 40 | kalpa[bArasA]sUtra... catuHzaraNa, tandulavaicArika, gacchAcAra mUlaM evaM vRtti. 464 426 472 376 590 522 482 466 528 560 394 ~437~
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo namo nimmaladasaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo nama: Agama [40/2] bhAga-29, niyukti:- (522-951) pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhita: saMpAditazca "Avazyaka mUlasUtra" (mUlasUtra-1/2) [mUlaM evaM haribhadrasUri-racitA vRttiH] (kiMcit vaiziSThyaM samarpitena saha) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: / "Avazyaka" mUlaM evaM vRtti: nAmeNa parisamApta: "savRttika-Agama-suttANi" zreNi, bhAga-29 ~438~
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAma AgAra Busut Ajama Agama Agama Agama Ajama upajama zagana bha AraNama Ajama Ajada Ajama ApAsa 4. rAja rAjama 27011222 Agama TOTA Agara Ajama : Ajama Ajama zrI Ajama Agama JUAIZA PRICIN By soone Ajama Aja Ajama sa GLOFFE BUSTE Ajama ~439~ GLIGTER Ajama Agama Agama Agama Agama vAcanA zatAbdI varSa KARRIERE There's Shane wer BITDEE jhAlama Agama MIONG garma Agama rAjA Agama HOM SHOTHE Anstee Agaga Ajama Ajama umarANama Hardy mens hand Hand HAR Honment more
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ajama Aja Agama Buc Ajama namo namo nimmaladaMsaNassa savRttika- Agama-suttANi mUla saMzodhaka ama FISTER Ajama DEST Ajama AjAra E ~ 440 ~ abhinava saMkalanakartA Agama HOICES ArAma Ajama pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya Agama divAkara munizrI dIpatnasAgarajI zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja AmaM.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] Ajama prata-prApti aura peja-seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 9825598855 / 9825306275
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA zrI Agama maMdira pAlitANA OSHOTEO ~441~
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma Agama Agama Agama Agama mUla saMzodhaka Ana Ajama AjamA mUla saMzodhaka Ajama Agama pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba Apa Agama 40 "Avazyaka" mUlaM evaM vRtti: [2] Ajama Ajama Aja abhinava-saMkalanakartA Ajama / Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI - [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] Agama Ajama Agama Ajama rAjama AgamA Agama ~442~