________________
प्रमेयोधिनी टीका- पद १७ ० ८ सलैश्याहारादिनिरूपणम्
टीका - अथ सलेsयपदविशेषणविशिष्टानां चतुर्विंशतिदण्डरूपदवाच्यानामाहारादिकं प्ररूपयितुमाह- 'सलेस्सा णं भंते! नेरइया सव्वे समाहारा, समसरीरा, समुत्सासनिस्सासा, सव्वे विपुच्छा' हे भदन्त ! सकेश्या: - लेश्याविशिष्टाः खलु नैरयिकाः सर्वे किं समाहाराःसमानादारवन्तः ? किं समशरीरा:- तुल्पशरीरवन्तः ? किं समोच्छ्वासनिःश्वासाः भवन्ति ? इत्यादिरीत्या सर्वेऽपि किं समकर्माणः, समवर्णाः, समवेदनाः, समायुष्काश्च भवन्ति ? इति पृच्छा, भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! ' एवं जहा ओहिगमभ तहा सलेस्सागमओ वि निरवसेसो भाणियन्वो जाव वेमाणिया' एवम् पूर्वोक्तरीत्या यथा औधिकः - जीव समुच्चय:सामान्यतो विशेषणरहित इत्यर्थः, गमक:-अ - अभिलापः प्रतिपादितस्तथा सलेश्यागम कोऽपि - लेश्यापदविशिष्टाभिलापोऽपि निरवशेप:- अखिलो भणितव्यः, यावद्-असुरकुमारादिभवन( पणवणाए भगवईए लेस्साए पढसी उद्देसओ समन्तो) प्रज्ञापना भगवती में लेश्या अध्ययन का प्रथम उद्देशक समाप्त ।
टीकार्थ- अब 'सलेश्य' विशेषण से विशिष्ट चौवीसों दण्डकों के जीवों के आहार आदि की प्ररूपणा की जाती है
गौतमस्वामी - हें भगवन् ! क्या सभी सलेश्य अर्थात् लेश्यावाले नारक समान आहारवाले, समान शरीरवाले और समान उच्छ्वास निःश्वासवाले होते हैं ? इसी प्रकार क्या सभी समान कर्मवाले, समान वर्णवाले, समान वेदनावाले और समान आयुष्यवाले होते हैं ?
भगवान् - हे गौतम! जैसे सामान्य-समुच्चय नारक जीवों का गम कहा है, उसी प्रकार सब सदेश्य नारकों का कथन भी समझलेना चाहिए । इसी प्रकार सलेश्य असुरकुमार आदि भवनवासियों, पृथ्वीकाधिक आदि एकेन्द्रियों, विकलेन्द्रियों, पंचेन्द्रिय तिर्यचों, मनुष्यों, वानव्यन्तरों, ज्योतिष्कों और वैमा ( पण्णवणाए भगवईए लेसाए पढमो उद्देसओ सम्मत्तो) પ્રજ્ઞાપના ભગવતીમાં લેા અધ્યયનના પ્રથમ ઉદ્દેશક સમાપ્ત
ટીકા હવે ‘સલેશ્યા’ વિશેષણી વિશિષ્ટ ચાવીસ દડકાના આહાર આદિની પ્રરૂપણા કરાય છે—શ્રી ગૌતમસ્વામી-હૈ ભગવન્| શું સલેશ્ય અર્થાત્ લેશ્યાવાળ નારક સમાન આહારવાળા, સમાન શરીરવાળા, અને સમાન ઉચ્છ્વાસ-નિશ્વસવાળા હાય છે? એજ પ્રકારે શું બધા સમાન કરૂંવાળા, સમાન વણુ વાળા, સમાન વેદનાવાળા અને સમાન
આયુષ્યવાળા હાય છે ?
६३
શ્રી ભગવાન—હે ગૌતમ 1 જેવા સામન્ય સમુચ્ચય નારક જીવાને! ગમ કહ્યો છે, એજ પ્રકારે બધી સહેશ્યાત્રાળા નારકેતુ કથન પણ સમજી લેવું જોઇએ. એજ પ્રકારે સવેશ્ય સુરકુમાર આદિ ભવન વાસિયા, પૃથ્વીકાયિક આદિ એકેન્દ્રિયા, વિકલેન્દ્રિયા, પંચેન્દ્રિય તિય ચા, મનુષ્ય, વાનભ્યન્તરે, જ્યાતિષ્કા અને વૈમાનિકેતુ' કથન પણુ સમજી લેવુ'
