Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ TAXXXXXXXXXX zrIvijayadAna-prema-rAmacandrasUrigranthamAlA-2 zrIzivazarmasUripraNItaM zrIcakrezvasUrikRtabhASya-zrIhemacandrasUrikRtavRttyA sahitaM zrIbandhazatakaprakaraNam saMzodhakAH sakalAgamarahasyavedipUjyapAdAcAryadeva zrImadvijayadAnasUrIzvarAH punaHsampAdako tapAgacchAdhirAjAcAryadevezazrImad vijayarAmacandrasUrIzvarANAM vineyau munivairAgyarativijayaH, muniprazamarativijayaH prastAvanAkArAH anuyogAcAryazrIpremavijayagaNiziSyAH munizrIrAmavijayAH anuyAgAcA RXXX | laabhaarthii| zrI cintAmaNI pArzvanAtha mahArAja jaina zve. mU. saMgha pArasanAtha lena, nAsika
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ A A A A A A s s wd. granthanAma kartA saMzodhaka prastAvanA : pU. A. de. zrI vi. rAmacandrasUrIzvarajI ma. : munivairAgyarativijaya, muniprazamarativijaya : pravacana prakAzana, pUnA : dvitIya vi. saM. 2061 pUrva prakAzaka : vIrasamAja, vIrazAsanakAryAlaya vi. saM. 1980 ru.20000 : PRAVACHAN PRAKASHAN, 2005 punaH sampAdaka prakAzaka AvRtti mUlya pUnA ahamadAbAda muMbaI zrI vijayadAna - prema-rAmacandrasUrigranthamAlA - 2 akSarAMkana : zrIbandhazatakaprakaraNam : zrIzivazarmasUri ma. : pU. A. de. zrI vi. dAnasUrIzvarajI ma. prAptisthAna 8 : pravacana prakAzana, 488, ravivAra peTha, pUnA - 411002, phona : 020-24453044, 30922069 mo. 9890055310 : sarasvatI pustaka bhaMDAra, hAthIkhAnA, ratanapola, ahamadAbAda- 380001, phona : 25356692 azokabhAI ghelAbhAI zAha, 201, oesIsa, aMkura skUla sAme, pAlaDI, ahamadAbAda-7 phona : 079-26633085 mo. 9327007579 : hindI graMtha kAryAlaya, hIrAbAga, sI. pI. TeMka, muMbaI-40004, phona : 23826739, 20622600 Website - www.hindibooks.8m.com Jain and Indology@yahoogroups.com Email : manish.modi@bol.mtnl.in : virati grAphiksa, ahamadAbAda, phona : 079-22681814
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam prakAzakIya anaMta upakArI zrI jinezvaradevoe upadezeluM karmazAstra ati vistRta ane gahana che. karma ApaNA sukhaduHkhanuM kAraNa che. karma ja ApaNA saMsAranuM mULa che. karma ApaNA AtmAne kevI rIte herAna kare che ane keTalI rIte parezAna kare che tenI samajaNa ApatA aneka karmagraMtho pUrvAcArya maharSioe racyA che. AcAryadeva zrI zivazarmasUrIzvarajI mahArAjAe karmanA baMdhane AzrayIne prakRtisthiti-rasa-pradezasvarUpa karmanuM nirupaNa karato 'zataka prakaraNa' nAmano graMtha racyo che. te 'baMdhazataka'nA nAme paNa pracalita che. maladhArI zrI hemacaMdrasUrijI ma. kRta TIkA, zrI cakrezvarasUriSkRta prAkRta padya bhASya sAthe A graMtha, varSo pUrve pUjyapAda gItArtha sUrideva AcAryabhagavaMta zrI vijayadAnasUrIzvarajI ma. dvArA saMpAdita thayo hato. tenI prastAvanA saMskRtamAM pUjya tapAgacchAdhirAja AcAryadeva zrImad vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe AlekhI hatI. (te vakhate munirAja zrI rAmavijayajI ma.) Aje varaso bAda A graMtha ane A prastAvanA navamudraNa pAmI rahyA che. A yazabhAgI kAryano saMpUrNa lAbha zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha mahArAja jaina zve. mU. saMgha, pArasanAtha lena, nAsika pUjyapAda suvizAla gacchAdhipati AcAryabhagavaMta zrImad vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI lIdho che tenI ame anumodanA karIe chIe. prakAzakIya 3
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya bandhazatakaprakaraNam sva. sUridevanA ziSyaratno munizrI vairAgyarativijayajI ma. tathA munizrI prazamarativijayajI ma.nA. kuzaLa saMpAdana heThaLa prakaTa thatA A graMthanAM saMpAdanakAryamAM sva. suridevanA AjJAvartinI sA. zrI rohitAzrIjI ma.nA parivAranA sA. zrI caMdanabALAzrIjI tema | ja pU. sA. zrI jayAzrIjI ma.nA parivAranA sA. zrI indukhAzrIjI ma. ane sA. zrI hitapUrNAzrIjI ma. e sahAya karI che. pUjayonI zrutabhaktinI ame khUba anumodanA karIe chIe. zrI bandhazatakaprakaraNam graMtha - Agama abhyAsanI akhaMDa paraMparAne AgaLa vadhAraze tevI zubhabhAvanA. zrI pravacana prakAzana TrasTe prAcIna graMthone prakAzita karavA rUpe zrI mahodayasUri graMthamALAnA anvaye aneka pustakAkAra zAstro prakAzita karyA che. A graMtha pratAkAra che te zrI vijayadAna-prema-rAmacaMdrasUrigraMthamALAnAM dvitIya puSpa tarIke prakAzita karIe chIe teno amane AnaMda che. jJAnanidhimAMthI prakAzita A graMthano upayoga karatAM pahelA gRhastho jJAnakhAte yogya dravya avazyameva samarpita kare tevI namra vinaMtI. - pravacana prakAzana
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA bandhazatakaprakaraNam ALA pUjyapAda-paramaguru-zrImadvijayakamalasUrIzvarebhyo namaH zrIzatakaprakaraNaprastAvanA ihAnantabhavabhramaNanibandhanamahAmohasantatisalilagahane vividhAdhivyAdhinakacakrAtiraudre jAtijarAmaraNaprabandhamahormibhIme gambhIrApArasaMsAravArAnnidhau nimajjatA puruSeNa pravaNaM yAnapAtramiva saMprApya zrIsarvajJadharmAnvitaM manuSyajanma paropakAre yatitavyam / tasyaiva sakaladharmasAratvena yathoktamanuSyajanmaphalatvAt, uktaM ca sakSepAt kathyate dharmo, janAH kiM vistareNa na: ? / paropakAraH puNyAya, pApAya parapIDanam // 1 // sa copakAraH paramArthato jinavacanopadeza eva, tasyaivAnantabhavopacitaklezavicchedahetutvAditi jinavacanopadezenaivopakarttavyAH prANinaH / sa ca jinavacanopadezo yadyapyupadeSTavyabhedAdanekadhA, tathApi karmaNaH sakaladuHkhamUlatvAttatsvarUpameva yatnato jJApanIyam / jJApite hi sakaladuHkhamUle karmaNyavagatatsvarUpAH prANinaH tadapagamArthaM yatnamAdhAya paramanivRttimadhigacchantIti nizcitya, bahuvistArA'tigambhIrakarmaprakRtiprAbhRtAdigranthoktakarmasvarUpAvagAhanA'samarthAnAM tathAvidhAyurbalamedhAdisAmagrIvikalAnAM sAmpratasAdhUnAmanugrahakAmyayA samadhigatazrutajaladhitattvairanekavAdasamaravijayibhiH zrIzivazarmasUribhiH saGkSiptataraM sukhAvabodhaM ca gAthAzataparimANaniSpannaM yathArthanAmakaM zatakAkhyaM prakaraNamabhyadhAyi iti tu vyAkhyAkartRbhirmaladhAragacchIyazrImaddhemacandrasUribhireva prastAvitam, ata eva sAnvarthAbhidheyasya saGkSiptatarasya sukhAvabodhasya dRSTivAdanAmaka-dvAdazAGgasUtrAt samuddharitatvena sArabhUtasya cAsya prakaraNaratnasya ke pAramezvarapravacanaparamArthavedinaH praNetAra: ? AAA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam kimarthaM cAsya praNayanam ? ityAdipraznaparamparAyA nAstyavakAzalezo'pi / paraM pUjyapravarAzceme kademaM mAnavalokam vizeSatayA jainasamAjam ananyasAdhAraNena svakIyajIvanenopAkRSata ? ityayaM praznastvavazyaMtayopatiSThate, tathA'pi sAdhanAbhAvAt nAlaMbhUSNurahamenaM samAdhAtum / sAmAnyena pUrvadharakAlasya vIrasamAnAM sahasratvAt te tadantarAlabhAvina iti tu nirvivAdaM vizeSeNa dRSTivAdapAThyabhyarthanayA zrutakevalikAlaH syAt, sa ca vIrasamAnAM zatadvayyeveti nirNeyaM syAt / abhijanAdijJAne tu na sAdhanamiti nirupAyaH / 'coddasavihAo savvAo puvvagayAo kahesi' iti vacanamapi teSAM prabhUNAM sakala zrutadharatvadyotakam / yadyapyasmin prakaraNarale gAthAnAM saptAdhikazatamAnasya dRzyamAnatvena bhavatyetat zaGkAsthAnaM yaduta "gAthAzataparimANaniSpannaM yathArthanAmakaM zatakAkhyaM prakaraNam" ityetat kathanaM kathaGkAraM satyatAmaJcati ? paraM tanna yujyate, yatastasya prathamA gAthA'bhidheyA'bhidhAyikA, 'dvitIyA tRtIyA ca dvArapratipAdikA, guNasthAneSu yogAnAM matAntaradyotikA trayodazI gAthA tvanyakartRkA, yadvA svakartRkApi matAntareNa guNasthAneSu yogAnAM pratipAdakatvena pRthaktayA na gaNanIyA, antimAH tistrazca kramazaH granthopasaMhAra - svauddhatyaparityAga-granthaprayojanAdipratipAdikAH santi, ato'sya sAnvarthAkhyAyAM nAstyeva yatkiJcidapi zaGkAsthAnam / vyavahArato vA paJcAzake yathA nyUnAdhikagAthAsaMbhave'pi paJcAzakAvA aSTake SoDazake'pi tattadAhvA tathA'tra / 'kiM parikamma- sutta - paDhamANuoga-puvvagaya- cUligAmaiyAto savvAo diTTivAyAo kahesi ? na ityucyate, puvvagayAo / kiM uppAyapuvva - aggeNiya jAva logabiMdusArAo tti eyAo coddasavihAo savvAo puvvagayAo kahesi ?, na ityucyate, aggeNiyAto bIyAo puvvAto / kiM aTThavatthuparimANAo aggeNiyapuvvAto savvAto kahesi ? na ityucyate, puvvaMte avaraMte dhuve prastAvanA 6
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam adhuve etthaM khaNaladdhINAmapaMcamaM vatthaM, tAto paMcamAto vatthuto kahemi / kiM savvAto vIsaipAhuDapamANamettAto kahesi ? na ityucyate, tassa paMcamassa vatthussa cautthaM pAhuDaM kammapagaDInAmadhejjaM tato kahemi / tassa cauvvIsaM aNuogadArAiM bhavaMti, taM jahA kai ( kevar3a) vedaNA ( vedaNa ) phAse kaeNmmaM pageDI ya baMdhaNa NibaMdhe / pakkama urvakamudae mokkhe puNa sarkame lessA // 1 // lesArkamme lesApariNAme taha ya sAyamassAte / dIhe hasse bhavadhAraNIya taha poggalA attA // 2 // NihattamaNihattaM ca NikAyaimaNikAiyaM ca kammaThitI / pacchimakhaMdhe appobahugaM ca savvatthao // 3 // kiM savvato cavIsANuogadAramaiyAto kahesi ? na ityucyate, tassa chaTTamaNuogadAraM baMdhaNaM ti tato kahemi / tassa cattAri bhedA, taMjahA-baMdho baMdhago baMdhaNIyaM baMdhavihANaM ti, kiM savvAto cauvvihANuogadArAto kahesi ? na ityucyate, baMdhavihANaM ti cautthamaNuogadAraM tato kahemi / tassa cattAri vibhAgA, taMjahA - pagar3abaMdho ThitibaMdho aNubhAgabaMdhI padesabaMdhotti mUluttarapagaibheyabhinno, tato cauvihAto vi kiMci kiMci samuddhariya samuddhariya bhaNAmi / ' ityanena cUrNikAracaraNAnAmullekhenetyetattu spaSTamevAvasIyate yaduta parikarma - sUtra - prathamAnuyoga - pUrvagata- cUlikAmayo hi dRSTivAdo dvAdazamaGgaM tasminnapi caturdazapUrvamayapUrvagatavibhAge aSTavastusamanvitaM zrIsaptatikAbhASya-TIkAkAravacanAnusAreNa ca caturdazavastusamanvitaM ca dvitIyamagrAyaNIyAkhyaM pUrvamasti tatrApi kSaNalabdhinAma paJcamaM vastu, prastuta-prakaraNavyAkhyApraNetArastu praNivikalpAkhyaM paJcamaM vastviti, tasminnapi karmaprakRtinAmakaM caturthaM prAbhRtaM zrutavizeSarUpam, prastAvanA 7
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA bandhazatakaprakaraNam tasminnapi bandhanAbhidhaM SaSThamanuyogadvAraM, tatrApi caturthaM bandhavidhAnAkhyamanuyogadvAraM, tasya prakRtibandhAdikAzcatvAro bhedAH, tebhyazcaturyo'pi bhedebhyaH | kiMcit sArabhUtaM samuddhRtya samuddhRtya racitamidaM prakaraNaratnamebhiH pUrvadharapUjyapAdaiH / idaM prakaraNaratnaM dRSTivAdanibandhanamiti tu sAkSAt granthakRdvacanAt cUrNikAravacanAcca suspaSTam / etat dRSTivAda-nibandhanamityeva na, kiMtu "sArajuttAo / vocchaM kaivaiyAo gAhAo diTThivAyAo // iti granthakRdvacanAt, "dRSTivAdo dvAdazamaGgaM tasmAt, dRSTivAde hi dvitIyamagrAyaNIyAkhyaM pUrvamasti, tatrApi praNidhikalpAkhyaM paJcamaM vastu, tasminnapi karmaprakRtiprAbhRtaM nAma caturthaM prAbhRtaM zrutavizeSarUpam, tatrApi yatkarmaprakRtibandhanalakSaNaM dvAraM, tasmAduddhRtyaitA gAthA ahaM vakSye iti bhAvArthaH / " iti vyAkhyAtRvacanAccAsmin prakaraNaratne yat gAthAnAM zatakaM tatra saiddhAntiko mahAn bhAgo dRSTivAdasatka eveti nizcIyate / anena saMsAravArAMnidhau tarIkalpAM zrIjinamUrti jinapUjAM ca ye niSedhayanti teSAM lumpakamatInAM yazca kazcidaidaMyugInaH paNDitaMmanyo'ndhacakravartI caityaM jinaukastadvimbam ityAdi pramANAnyavamatya 'vastugatyA caityazabdo nAsti jinamUrtyAdivAcako nAsti ca zrIjinapUjA sUtravihitA' ityAdikaM pralapati tasya ca mukhabandho vidhIyate, yata etasmin prakaraNaratne arahaMta-siddha-ceiya-tava-suya-guru-sAhu-saMghapaDaNIo / baMdhai daMsaNamohaM aNaMtasaMsArio jeNaM // 18 //
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam pANavahAIsu rao jiNapUAmokkhamaggavigghakarI / ajjei aMtarAyaM na lahai jeNicchiyaM lAbhaM // 26 // iti gAthAyugmena spaSTatayA jJApitametat yaduta caityasyApi pratyanIko'varNavAdAdyaniSTanirvarttako jIvo yena baddhenA'nantasaMsAriko bhavati taddarzanamohaM-mithyAtvamohanIyaM karma badhnAti jinapUjAvighnakarazcAjrjjayati - nirvarttayati paJcaprakAramapyantarAyaM karma / yadviSayavarNanamasmin prakaraNarale'sti navyazatake-paJcamakarmagranthe ca nAsti tat pradarzyate "dvASaSTimArgaNAsthAneSu caturdaza jIvasthAnAni, caturdazajIvasthAneSUpayogAH yogAzca, dvASaSTimArgaNAsthAneSu guNasthAnAni, guNasthAneSUpayogAH yogAzca, guNasthAneSu sAmAnyena catvAro bandhapratyayAH, aSTAnAM karmaNAM vizeSapratyayAH, aSTAnAM mUlaprakRtInAM bandhodayodIraNAsthAnAni guNasthAneSu bandhodayodIraNAsthAnAnAM saMvedhazca, mUlottaraprakRtayaH, guNasthAneSUttaraprakRtibandhasvAmitvam, mArgaNAsu bandhasvAmitvam, uttaraprakRtiSu ca mithyAtvAdyAzcatvAraH pratyayAH / " paramuktA ete SaDazItau / atha ca yadviSayavarNanaM navyazatake varttate'tra ca na varttate tat prakAzyate "dhruvabandhodayasattAparAvarttaprakRtayaH sapratipakSAH, uttaraprakRtInAM jaghanyotkRSTasthitiH, ekendriyAdiSu sthitipratipAdanam, abAdhAkAlaH, ekasmin muhUrte kSullakabhavapramANam, guNasthAneSu sthitibandhaH, ekendriyAdisthitibandhAnAmalpabahutvam, sAntarabandhasya nirantarabandhasya cotkRSTetarakAlamAnam, vargaNAsvarUpam, guNazreNyAH, guNasthAnAnAM jaghanyamutkRSTaM cAntarAlam, palyopamasvarUpam, pudgalaparAvartasvarUpam, zreNidvayaM ceti / " anyatraitadarthasya dRbdhatvAd nAtrollekhaH / caturdazAnAM pUrvANAmagrAyaNI (greNIya) nAmakadvitIyapUrvAntargataviMzatiprAbhRtapramANapaJcamavastunaH sakAzAccaturthAccaturviMzatyanuyogadvAramayA prastAvanA 9
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam tkarmaprakRtyAkhyAtprAbhRtAt samuddharitatvena dRSTivAdanibandhanaH sakalakArmikagranthacUDAmaNIbhUtaH karmaprakRtinAmA prAcInaprabandho'pyebhireva pUrvadharapUjyaiH praNIto varttate, tasmin bandhanasaGkramaNodvarttanodIraNopazamanAnidhattinikAcanAtmakaM karaNASTakamudayaH sattA ceti prakaraNadazakaM vidyate, tatra ca yadbandhananAmakaM karaNaM tat tadaiva sujJAtaM bhavati yadedaM prakaraNaM parizIlitaM syAditi ta eva pUjyapAdA bandhanakaraNopasaMhAre prarUpayanti, tathA ca tatpATha: "evaM baMdhakaraNe parUvie saha hi baMdhasayageNa / baMdhavihANAbhigamo suhamabhigaMtuM lahuM hoI // 102 // " anenAsya prakaraNaratnasyAtIvopayogitvaM paramopakAritvaM ca parisphuTatayA'vasIyate / atIvopayogitayA paramopakAritayA ca pratiSThitasyAsya prakaraNaratnasyopari cet na syAt ? mAne bahuvacanaM 'taccUrNInAmatigambhIratvAt' iti vacanAd (?) anekAH cUrNayaH kRtA AsIran, paraM tAH kenApi kAraNena vyavacchinnAH, kevalamekA laghucUrNiH dRzyate sA ca pUrvasUripraNItA ArAdhyapAda-anuyogAcAryaguruguruvarya zrImaddAnavijaya-gaNivarasadupadezasaMsthApita - rAjanagarastha - zrIvIrasamAjena svakIyaprathamagrantharatnatayA pUrvameva prakAzitA / tasyAM dvAdazatamapatrasya prathamapRSThe'STama- paGkau "veDavviya AhAraga dugasahiyA" iti mudritaM, paraM tadazuddhaM jAtaM, tatsthAne mUlapATha eva samyag / evamavaktavyabandhAdhikAre ekonacatvAriMzattama patradvitIyapRSThe paJcadazatamapaGktau 'cArita' ityapi niSprayojanameva jAtam / tathA'tra zrImadguNaratnasUriracitA avacUrirapi vidyate, kartRnAmarahite caturviMzatigAthApramite dve bhASye api vartate / tayorekaM bhASyaM guruvaryaiH kRtvA nUtanaM TippanakaM nivezitamasya granthasya prAntabhAge / ekaM tu bRhadbhASyaM zrIcakrezvarasUriviracitaM taccAsminneva mudritam / atra mudritasya bRhadbhASyasya praNetAraH zrImantazcakrezvarasUrayaH keSAM kRpAparItacetasAM guruvaryyANAM ziSyabhAvaM pratipannAH ? kasmizca samaye kimarthaM caitadbhASyaM viracitavantaH prastAvanA 10
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA bandhazatakaprakaraNam ityAdikaM jJAtuM samIhA cet ? avalokanIyaM tasyaivAntimamAryApaJcakam / taccedam sirivaddhamANagaNahara-sIsehi vihArugehi suhabohaM / eyaM siricakkesarasUrIhiM sayagagurubhAsaM // 19 // guNaharaguNadharanAmaganiyayaviNeyassa vayaNao raDyaM / suyaNe suNaMtu jANaMtu buhajaNA taha visohiMtu // 20 // sattanavaruddammi ya vaccharammi vikkamanivAu vaTTate / kattiyacaumAsadiNe gollasaNe visayavisenayare // 21 // dahivamI sirisiddharAyabhUvaipasAyagehassa / annaladevanivaiNo suharajje vaTTamANammi // 22 // niSphattimuvagayamiNaM tA naMdau jAva siddhisuhamUlo / tiyalokkapAyaDajaso jiNavaradhammo jae jayai // 23 // zrIudayaprabhasUrisanhanbdhaM SaDviMzatizlokanyUnasahasraparimitaM Tippanakamapi varttata iti prAcyakarmagranthaprastAvanAyAmuktam / athA'sya vyAkhyAkarttAro'nuyogadvAravizeSAvazyakabhASyAdivRttikaraNato vikhyAtakIrtayo'pyavikhyAtetivRttAH zrImantaH zrIharSapurIya aparanAma maladhAragacchIyazrImadabhayadevasUriziSyAH zrImaddhemacaMdrasUraya iti tvetatprastutaprakaraNavRttiprazastiprAntavartinA'nena kAvyapaJcakenAvagamyate AjJA yasya narezvarairapi zirasyAropyate sAdaraM, yaM dRSTvApi mudaM vrajanti paramaM prAyo'tiduSTA api /
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA bandhazatakaprakaraNam yadvaktrAmbudhiniryadujjvalavaca:pIyUSapAnodyatai-rgIrvANairapi dugdhasindhumathane tRptirna lebhe janaiH // 6 // kRtvA yena tapaH saduSkarataraM vizvaM prabodhya prabho-stIrthaM sarvavidaH prabhAvitamidaM taistaiH svakIyairguNaiH / zuklIkurvadazeSavizvakuharaM, bhavyairnibaddhaspRhaM, yasyAzAsvanivAritaM vicarati zvetAMzugauraM yazaH // 7 // yamunApravAhavimalazrImanmunicandrasUrisamparkAt / amarasariteva sakalaM, pavitritaM yena bhuvanatalam // 8 // visphUjatkalikAladustaratamaHsantAnaluptasthitiH, sUryeNeva vivekabhUdharazirasyAsAdya yenodayam / samyagjJAnakaraizcirantanamunikSuNNaH samuddyotito, mArgaH so'bhayadevasUrirabhavattebhyaH prasiddho bhuvi // 9 // tacchiSyalavaprAyai-ragItArthairapi ziSTajanatuSTyai / zrIhemacandrasUribhi-riyamanuracitA zatakavRttiH // 10 // ebhizca pAramezvarapravacanapAnapIvaraiH pravacanatattvanirUpaNapravaNaiH pUjyapravaraiH kasmin kAle pAviteyaM bhAratabhUmiH ? iti jijJAsAyAM jAtAyAm ebhireva viracitasya vizeSAvazyakavivaraNasya prazastau sthApitAbhyAM tacchiSyalavaprAyairagItArthairapi ziSTajanatuSTyai / zrIhemacandrasUribhiriyamanuracitA prakRtavRttiH // 10 // zaradAM ca paJcasaptatyadhikaikAdazazateSvatIteSu / kArtikasitapaJcamyAM zrImajjayasiMhanRparAjye // 11 //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA bandhazatakaprakaraNam ityetAbhyAM padyAbhyAM spaSTatayA'vasIyate yadutaibhiH pUjyaivikramArkIyadvAdazazatAbdyAmeva pavitriteyaM bhAratabhUmiH / siddhAntatattvanirUpaNapravaNAH sahRdayahRdayahAriNaH ke ke granthA ArAdhyapAdairebhiH saMhabdhA ? iti jijJAsAyAmapi pradarzayituM granthanirmANaprayojanamebhireva sUripurandaraiH samullikhitaH savistaro gadyamayo lekha eva samAlokanIyaH, tasmin granthanAmapradarzanaparo ya ullekhaH sa cAyam tato mayA tasya paramapuruSasyopadezaM zrutvA viracayya jhaTiti nivezitamAvazyakaTippanikAbhidhAnaM sadbhAvanAmaJjUSAyAM nUtanaphalakam, tato'paramapi zatakavivaraNanAmakam, anyadapyanuyogadvAravRttisaMjJitam, tato'paramapyupadezamAlAsUtrAbhidhAnam, aparaMtu tavRttinAmakam, anyacca jIvasamAsavivaraNanAmadheyam, anyattu bhavabhAvanAsUtrasaMjJitam, aparaM tu tadvivaraNanAmakam, anyacca jhaTiti viracayya tasyAH sadbhAvanAmaJjUSAyA aGgabhUtaM nivezitaM nandiTippanakanAmadheyaM nUtanadRDhaphalakam / etaizca nUtanaphalakainivezitaiH vajramayIva saMjAtA'sau maJjUSA teSAM pApAnAmagamyA / tatastairatIvacchalaghAtitayA saMcUrNayitumArabdhaM taddvArakapATasaMpuTam / tato mayA sasaMbhrameNa nipuNaM tatpratividhAnopAyaM cintayitvA viracayitumArabdhaM tadvArapidhAnahetovizeSAvazyakavivaraNAbhidhAnaM vajramayamiva nUtanakapATasaMpuTam / " etatsaMzodhanakiyAyAM ca saMzodhakapUjyaiH kRte'pi vizeSaprayatne vRttisatkaM, pustakadvayaM bhASyasatkaM tvekameva samAsAditam / ekaM zAntatapomUrtizrImadvijayasiddhisUrIzvarasatkamazuddhaM, dvitIyaM ca munizrIcaturavijayadvArA paTTanAkhyapattanazrIsaMghasatkaM zuddhaprAyaM ca / bhASyasatkaM tu AAA
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA bandhazatakaprakaraNam pravartakazrImatkAntivijayasatkamazuddhataratamaM ca / ata eva vRttabhaGgayutaM bhASyaM madIyaguruvaryaiH prAyeNa TIkAnusAreNaiva saMzodhitaM tatra ca saMbhavyeva doSasadbhAvo'taH saMzodhanIyameva tat zemuSIzAlizekharairiti samIhante te pUjyapAdAH / athA'sya pratikRtisaMzodhanaM tu karmaprakRtyAdizAstraratnaratnAkarakalpairmadIyaguruvaraiH saccAritrapavitragAtrazrImadvijayasiddhisUrIzvarANAM sAhAyyenaivAkAri / pruphANAM saMzodhane'pi nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvaraziSyaratnamahAmahopAdhyAyazrImadvIravijayavineyAvataMsasiddhAntaratnaratnAkarakalpa-madIyaguruguruvaryaanuyogAcArya-zrImad-dAnavijayagaNinaH, sarvajJasiddhAntasannihitahRdayazrImadvijayasiddhisUrIzvaraziSyaratnasvakIyadezanAzaktyA'vajitasakalabhavyanivaha-paMnyAsapadaparimaNDita-zrImanmeghavijayagaNayaH, mukhyatayA paThanapAThanarasikamadIyaguravazcAyAsamAbhejuH / ebhiH paNDitaprakANDaiH pUrvoktapustakatritayAdhAraNa mahatA prayAsena ca saMzodhite'pyasmin prakaraNaratne chadmasthAnAM svAbhAvikena pramAdadoSeNA'kSarayojakadoSeNa dRSTidoSeNa vA kathaMcidatrAzuddhaM kRtaM jAtaM vA bhavettat saMzodhanIyaM vipazcidapazcimaiH, saMsUcanIyaM ca kRpayA yadazuddhaM vijJAyate tad yena dvitIyasaMskaraNe saMskiyeteti prArthayatemahIMdapuram ArAdhyapAda-paMnyAsazrImaddAnavijayagaNiziSyaratnamunisattamazrIsaMvat 1980 Azvina-zuklatRtIyA premavijayagaNivarapAdAravindamadhuvrato munirAmavijayaH
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam maGgalAcaraNam, bandhazatakakathanasya pratijJA / upayogasya vyAkhyA / sAkAranirAkaropayogAnAM svarUpam upayogabhedAzca / yogasya vyAkhyA / manovacanakAyayogAnAM svarUpam yogabhedAzca / bandhodayodIraNAnAM svarUpam / modakadRSTAntena prakRtibandhAdeH svarUpam / caturdazajIvabhedAnAM svarUpam / mArgaNAsthAnakeSu jIvabhedAH / jIvasthAnakeSu upayogAH / jIvasthAnakeSu yogAH gAthA 1-2 3 3 3 3 3 3 4 5 6 7-8 // anukramaH // patra 1 7 7 8 8 13 13 17 19 28 30 gAthA 9 caturdazaguNasthAnakAnAM vistRtavarNanam / mArgaNAsthAnakeSu guNasthAnakAni / guNasthAnakeSu upayogAH / guNasthAnakeSu yogAH / guNasthAnakeSu sAmAnya- vizeSabandhahetavaH / aSTakarmaNAM vizeSabandhahetavaH / guNasthAnakeSu bandhodayodIraNAH tatsaMyogazca / 27-37 bandhavidhAnadvAre prakRtivarNanA, mUlaprakRtibandhaH 38-40 uttaraprakRtibandhaH mUla prakRtiSu bhUyaskArAdibandhaH / uttara prakRtiSu bhUyaskArAdibandhaH / 2 2 2 2 2 % % % 3 10 11 12-13 14-15 16-26 41 42 43 patra 34 54 59 61 67 74 85 100 133 136 140 anukramaH 15
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam uttaraprakRtinAM bandhasvAmitvam caturdazamArgaNAsthAneSu bandhasvAmitvam / mUlottaraprakRtInAM jaghanyotkRSTasthitibandhaH / mUlottaraprakRtInAM sAdyAdiprarUpaNA / sarvaprakRtInAM sthiti-rasayoH zubhAzubhatA / mUlottaraprakRtInAm utkRSTasthitibandhasvAmI / mUlottaraprakRtInAM jaghanyasthitibandhasvAmI / anubhAgabandhe sAdyAdiprarUpaNA / anubhAgabandhe pratyayaprarUpaNA / anubhAgabandhe zubhAzubhaprarUpaNA / utkRSTAnubhAgabandhasvAmI / jaghanyAnubhAgabandhasvAmI / ghAtyaghAtIprarUpaNA | |prakRteranubhAgasthAnAni / 44-50 154 51 161 52-53 163 54-56 172 177 182 193 196 213 214 218 229 245 253 57-58 59-62 63-64 65-68 69 70 71-74 75-79 80-82 83-84 pratyayanirupaNA / vipAkaprarUpaNA | pradezabandha karmapradezAdAnavidhiH / bhAgaprarUpaNA / mUlottaraprakRtInAM sAdyAdiprarUpaNA / jaghanyotkRSTapradezabandhasvAmitvaprarUpaNA / jaghanyotkRSTapradezabandhakArakajIvAnAM lakSaNam / jaghanya pradezabandhasvAmitvam / prakRtisthitirasabandhahetunirupaNam / alpabahutvam / upasaMhAraH pariziSTa 1 laghuzatakabhASyam 2 yantrANi 3 sAkSisthalanirdezaH 84 85-87 88-89 90 92-93 94-97 98 99 100 101-104 105 107 255 259 262 271 277 290 304 306 312 324 333 340 344 357 A A A A A anukramaH 16
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ // bandhazatakaprakaraNam // jayatyabhipretasamRddhihetuH zamI samAdhikSatakarmabIjaH / surendravandhaH sphuTavastuvAdI munIzvaraH zrIjinavarddhamAnaH // 1 // matisaritAM jalanidhayo nikhilavinirdiSTakarmapariNatayaH / zrutasAgarapAradRzo jayanti gaNadhAriNaH sarve // 2 // ekaikamapi zrutvA vAkyaM yasyAstakarmamalapaTalaiH / zivapadamanantajIvairlebhe tajjayati jinavacanam // 3 // ihAnantabhavabhramaNanibandhanamahAmohasantatisalilagahane vividhAdhivyAdhinakacakrAtiraudre jAtijarAmaraNaprabandhamahomibhIme gambhIrApArasaMsAravArAnnidhau nimajjatA puruSeNa pravaNaM yAnapAtramiva saMprApya zrIsarvajJadharmAnvitaM manuSyajanma paropakAre yatitavyam / tasyaiva sakaladharmasAratvena yathoktamanuSyajanmaphalatvAt, uktaM ca sakSepAtkathyate dharmo, janAH kiM vistareNa naH / paropakAraH puNyAya, pApAya parapIDanam // 1 // sa copakAraH paramArthato jinavacanopadeza eva, tasyaivAnantabhavopacitaklezavicchedahetutvAditi jinavacanopadezenaivopakarttavyAH prANinaH / sa ca jinavacanopadezo yadyapyupadeSTavyabhedAdanekadhA, tathApi karmaNaH sakaladuHkhamUlatvA
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam tatsvarUpameva yatnato jJApanIyam / jJApite hi sakaladuHkhamule karmaNyavagatatatsvarUpAH prANinaH tadapagamArthaM yatnamAdhAya paramanivRttimadhigacchantIti nizcitya, bahuvistArA'tigambhIrakarmaprakRtiprAbhRtAdigranthoktakarmasvarUpAvagAhanA'samarthAnAM tathAvidhAyurbalamedhAdisAmagrI vikalAnAM sAmpratasAdhUnAmanugrahakAmyayA samadhigatazrutajaladhitattvairanekavAdasamaravijayibhiH zrIzivazarmasUribhiH saGkSiptataraM sukhAvabodhaM ca gAthAzataparimANaniSpannaM yathArthanAmakaM zatakAkhyaM prakaraNamabhyadhAyIti / idaM ca & pUrvacUrNikArairapi vyAkhyAtam, tathApi taccUrNInAmatigambhIratvAdasmAdRzAM duradhigamatvAcca, gurUbhyaH samadhigatArthasyAtmasaMsmRtaye'lpadhiyAmanugrahArthaM ca mandamatinApi mayA vyAkhyAyate / zrIcakrezvarasUri praNitaM bhASyam caubaMdhaNuogavihIduvAracauviNayavayaNamaikusalA / udayacautIsuttamapayaDIjuttA jayaMtu jiNe // 1 // sayagammi kammagaMthe, suttapayAiM aphAsaittANaM / katthavi visamapayAI, phAsittA kiMcimettAI // 2 // viraemi sayagabhAsaM, tayatthiehiM ca tassa bhAvattho / bhAveyavvo sammaM, suttaM paribhAvayaMtehiM // 3 // ettha ya gAhApatthAvaNAu paiakkharaM ca parikahaNaM / pAeNa natthi payaDaM bhAvatthaM puNa nisAmeha ||4|| tattha ya vigghaviNAyaguvasaMtae siTThavihiyasamayassa / parivAlaNAya patthuyagaMthakai agAhadugamAha // 5 // 2
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam atra ceyamAdigAthA - arahaMte bhagavaMte aNuttaraparakkame paNamiUNaM / baMdhasayage nibaddhaM saMgahamiNamo pavakkhAmi // suha iha jIvaguNasanniesa ThANesu sArajuttAo / vocchaM kaivaiyAo gAhAo diTThivAyAo // 1 // 'suNaha' ti zruNuta yUyamiti gamyate, ziSyAmantraNaM caitad 'iha' tti asminnantastattvavarttini zatakaprakaraNe, yadahaM 'vakSye' bhaNiSyAmi tacchRNuta yUyamiti sopaskAramuttareNa sambandhaH / kiM tadbhaNiSyata ityAha -- ' gAhAo' tti gIyante pratipAdyante arthA Abhiriti gAthAH kiyatyaH punastA ityAha- 'kaivaiyAo tti prAyaH saGkSiptarucitvAtsAmpratazrotRRNAM tatpravarttakamidaM vacaH kiyatIrapi vakSye na bahvIriti bhAvaH / punastA eva viziSyante 'sArajuttAo' tti, sAraH sakalakarmavicAraniHSyandabhUto'tivyApakatayA pradhAno yo'rtha iti gamyate, tena yuktA iti / keSu viSayeSu punastA bhaNiSyanta ityAha- 'ThANesu' tti tiSThanti | jIvA guNA vA eSviti sthAnAni svarUpabhedalakSaNAni teSu kathaMbhUteSvityAha- 'jIvaguNasanniesa 'tti atra saJjJitazabdasya gA.-1 3
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam pratyekamabhisambandhastatazca jIva iti guNa iti ca saJjJA saJjJAtA eSAmiti nArakAdi darzanAdi, tatpratyaye jIvasaJjJitAni guNasaJjJitAni ceti / teSu sthAneSvityapi pratyekamabhisambadhyate / tatazcedamuktaM bhavati, jIvasaJjJiteSu sthAneSu sUkSmaikendriyAdilakSaNeSu guNasaJjJiteSu ca sthAneSu mithyAdRSTyAdisvarUpeSu viSayeSu etA gAthA bhaNiSyAmIti / kutaH punaretA abhidhAsyanta ityAha-'diTThivAyAo tti dRSTivAdo dvAdazamaGgaM tasmAt dRSTivAde hi dvitIyamagrAyaNIyAkhyaM pUrvamasti / tatrApi praNidhikalpAkhyaM paJcamaM vastu / tasminnapi karmaprakRtiprAbhRtaM nAma caturthaM prAbhRtaM zrutavizeSarUpam / tatrApi yatkarmaprakRtibandhalakSaNaM dvAraM tasmAduddhRtyaitA gAthA vakSye iti bhAvArtha: / etena cAtmanaH svamaniSikA parihRtA bhavati, zAstrasya ca gauravamApAditaM bhavati / bhavati hyAdhAravizeSAdAdheyasya guNaprakarSavizeSo, jalAderiva kSityAdyAdhAravizeSAditi / jIvasthAnaguNasthAnaviSaye dRSTivAdAdyA gAthA ahaM vakSye tA yUyaM zRNuteti piNDArthaH / atra ca zRNuteti zabdo maGgalavAcitvAdAdau vinirdiSTaH etadabhidheyasya zravaNasya zrutarUpatvAcchrutasya ca jJAnapaJcakAntaH pAtitvAttasya ca bhAvananditvena maGgalatvAbhidhAnAditi / maGgalaparigRhItAni ca zAstrANi nirvighnena parisamApyante, ziSyapraziSyaparamparayA ca pratiSThAmupagacchantIti / 'vocchaM kaivaiyAo gAhAo' ityAdinA tvabhidheyanirdezaH kRtaH, uktasvarUpagAthAnAmeva prakaraNe'bhidhAsyamAnatvAditi / prayojanaM tu prakaraNakartRzrotroranantaraparamparabhedAccintanIyam / tatra prakaraNakartturanantaraM sattvAnugrahaH prayojanam zrotuzca prastutaprakaraNArthaparijJAnam / | paramparaprayojanaM tu dvayorapi paramapadaprAptiriti / idaM tu prayojanaM sAkSAdanuktamapi sAmarthyAd gamyate, prakrAntaprakaraNasya parama gA.-1 4
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka munipraNItadRSTivAdAntargatatvA''khyAnena yathoktaprayojanasAdhakatvasUcanAditi / sambandhastu siddhAntAnusAriNAM zAstrotthAnaprakaraNam kathanAdiko'nekadhAbhipretaH / tatreha dRSTivAdAd gAthA vakSye itivacanAcchAstrotthAnalakSaNaH sambandhaH kathito draSTavyaH / tarkAnusAriNAM tUpAyopeyalakSaNaH sambandhaH, tatra vacanarUpApannaM prakaraNamidamupAyaH, prakaraNArthastUpeya ityarthAd gamyate, anena ca maGgalAdyabhidhAnena sakalazAstrakRtAM pravRttiranusRtA bhavati, tathA ca tairuktam prekSAvatAM pravRtyarthamabhidheyaprayojane / maGgalaM caiva zAstrAdau vAcyamiSTArthasiddhaye // 1 // iti gAthArthaH // atra ca arahaMte bhagavaMte, aNuttaraparakkame paNamiUNaM / baMdhasayage nibaddhaM, saMgahamiNamo pavakkhAmi // 1 // itIyaM gAthA Adau dRzyate, sA ca pUrvacUrNikArairavyAkhyAtatvAt prakSepagAtheti lakSyate, sugamA ca / navaraM karma| prakRtiprAbhRtAduddhRtya saGgrahamenamantastattvagRhItaM pravakSyAmi / kathaMbhUtam ? ityAha- 'nibaddham' Aropitam, kva ? ityAha | 'baMdhazatake' prastutaprakaraNe idaM hi zatagAthAniSpannatvAcchatako'bhidhIyate, bandha eva cAtra vistareNAbhidhAsyate ato bandhapradhAnaH zatako bandhazatakastasminnityarthaH // 1 // bhA0 ettha ya arahaMte iha AimagAhA u annakairaiyA / suNaha iha duiyagAhA iha patthuyakavikayA neyA ||6|| etthAbhidheyamaGgalasabaMdhapayoyaNAi samaIe / UheyavvAi duhehi cunnio vittio vAva // 7 // Ass. gA.-1 5
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam sArajuyA vocchaM gAhAo jaM suttayaM tahiM tAsiM / atthAhigArakahaNaM duvAragAhAdugaM Aha // 8 // ihAnantaragAthAyAM sArayuktA gAthA vakSya iti pratijJAtam kIdRzAdhikArayuktAH punaretA iti praznamAzaGkya tAsAmarthAdhikArasaGgrahArthaM dvAragAthAdvayamAha vaogA jogavihI, jesu a ThANesu jattiyA asthi / jappaccaio baMdho, hoi jahA jesu ThANesu // 2 // baMdhaM udayamudIraNavihiM ca tiNhaM pi tesi saMjogaM / baMdhavihANe ya tA kiMci samAsaM pavakkhAmi // 3 // atra vidhizabdo bhedavacanaH, pratyekaM ca yojyate / 'uvaogA' ityAkArazcAlAkSaNikastatazcopayogabhedA yogabhedAzca yeSu sthAneSu jIvasthAnaguNasthAnalakSaNeSu pratyekaM yAvantaH santi te'tra prakaraNe'bhidhAsyanta iti / prathamagAthAyAM kriyAdhyAhAro draSTavyaH / cakArasya bhinnakramatvAdyatpratyayazca bandho mithyAtvAviratikaSAyayogAnAM karmASTakasyApi sAmAnyabandhahetUnAM madhye kairbandhahetubhiH kasmin guNasthAne bandhaH sambhavatItyapyatrAbhidhAsyate / 'hor3a jaha' tti sa eva bandhaH pratyekaM jJAnAvaraNAdikarmaNAM gA.-2-3 6
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-2-3 jJAnapratyanIkatAdibhirvizeSahetubhiryathAbhavatItyetadabhidhAsyate / 'jesu ThANesu' tti gAthAcaramAvayavo dvitIyagAthayA sambadhyate / yeSu sthAneSu guNasthAnalakSaNeSu yAvAnsambhavati taM sambhavinaM bandhavidhimudayavidhimudIraNAvidhiM ca 'pravakSyAmi' bhaNiSyAmIti | sambandhaH, atrApi vidhizabdo bhedavacanaH pratyekasambandhazca / tathA trayANAmapi teSAM pratyekoktAnAM bandhodayodIraNAvidhInAM ca | saMyogam etAvatI: karmaprakRtIbaMdhnaMstabandhasamakAlameveyatIrvedayatyudIrayati cetyAdilakSaNaM pravakSyAmItIhApi kriyAsambandhaH / / 'baMdhavihANe ya' tti bandhavidhAne ca bandhabhede ca prakRtisthityanubhAgapradezalakSaNe, 'samAsaM' sakSepaM kiJcit pravakSyAmIti yogH| 'taha' tti yathA karmaprakRtiprAbhRtAdigrantheSUktaM tathetyarthaH / iti gAthAdvayAkSarArthaH / sAmprataM bhAvArthaH pratyavayavamucyate 'uvaoga' tti upayojanamupayogo bodharUpo jIvavyApAra ityarthaH / karmaNi vA ghaJ upayujyate vastuparicchedaM prati vyApAryate ya ityupayogaH / karaNe vA upayujyate'rthaparicchedaM prati jIvo'nenetyupayogaH / sarvatra jIvasvatattvabhUto bodha evopayogo mantavyaH / sa ca jJeyabhedAt dvidhA, sAkAro'nAkArazca / sAmAnyavizeSAtmakaM hi sakalaM jJeyaM vastu, katham ? iti ceducyate, dUrAdeva hi zAlatAlatamAlabakulAzokacampakAdiviziSTavyaktirUpatayA'navadhAritaM tarunikaramavalokayataH sAmAnyena vRkSamAtrapratItijanakaM yadaparisphuTaM kimapi rUpaM cakAsti tatsAmAnyarUpam, yatpunaH tasyaiva nikaTIbhUtasya zAlatAlAdivyaktirUpatayA'vadhAritaM tameva tarunikaramutpazyato viziSTavyaktipratItijanakaM parisphuTaM rUpamAbhAti tadvizeSarUpamiti pratiprANi prasiddhapramANAbAdhitapratItidvayavazAtprativastu sAmAnyavizeSarUpadvayAtmakatvaM bhAvanIyam katham ? ekasya sAmAnyavizeSAtmakatvamityAdi tu na carcyate, AAA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam granthavistarabhayAdanyatra sucacitatvAcceti / tatra vizeSarUpagrAhakaH sAkAropayogaH, saha viziSTAkAreNa varttata itikRtvA, sAmAnyarUpaviSayastvanAkAropayogaH sAmAnyAkArayuktatve satyapi viziSTavyaktyAkArarahitatvAditi / evaM ca satyatraiva vakSyamANasvarUpANi paJcajJAnAni matizrutAvadhimana: paryAyakevalAkhyAni trINi cAjJAnAni matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnAkhyAni vizeSarUpagrAhitvAtsAkAropayogarUpANIti sAkAropayogo'STadhA / tathA cakSuSA darzanaM sAmAnyArthagrahaNarUpaM cakSurdarzanam / tathA'cakSuSA cakSurvarNyazeSendriyacatuSTayena manasA ca darzanaM sAmAnyArthagrahaNamevAcakSurdarzanam / evamavadhinA'vadhirvA kevalena kevalameva vA darzanaM yathoktasvarUpamavadhidarzanaM kevaladarzanaM ca / etAni catvAryapi darzanAni sAmAnyArthagrAhitvAdanAkAropayogarUpANItyanAkAropayogazcaturddhA bhavati / tathA ca satyupayogaH sAmAnyena dvAdazadhA siddhaH / 'joga' tti yojanaM yogo jIvasya vIryaM zaktirutsAhaH parAkramazceSTA parispanda iti yAvat / yujyate dhAvanavalganAdikriyAsu vyApAryate ya iti vA yogo, yujyate sambadhyate dhAvanavalganAdikriyayA jIvo'neneti vA yogo nirdiSTasvarUpa eva / sa ca manovAkkAyayogabhedAt tridhA; tadyathA kAyayogena mana:prAyogyavargaNAbhyo gRhItvA manoyogena manastvena pariNamitAni vastucintApravarttakAni dravyANi mana ityucyate, tena | manasA sahakArikAraNabhUtena yogo manoyogo, manoviSayo yogo vA manoyogaH 1; tathA ucyata iti vAg, bhASApariNAmApannaH pudgaladravyasamUha ityarthaH tathA vAcA sahakArikAraNabhUtayA yogo vAgyogaH, vAgviSayo vA yogo vAgyogaH 2 tathA cIyata iti kAya audArikAdistena sahakArikAraNabhUtena yoga: kAyayogaH, kAyaviSayo vA yogaH kAyayogaH 3; evaM ca trividho'pi punaH gA.-2-3 8
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam paJcadazadhA bhidyate / tatra manoyogastAvaccaturddhA tadyathA-santo munayaH padArthA vA teSAM yathAsaGkhyaM muktiprApakatvena yathAvasthitasvarUpacintanena ca hitaH satyaH, "asti jIvaH sadasadrUpo dehamAtravyApaka" ityAdiyathAvasthitavastuvikalpanapara ityarthaH, satyazcAsau manoyogazca satyamanoyogaH / Aha- nanu yogaH parispandakriyArUpa uktastasya kathaM satyAdivyapadeza: sambhavati tathApratIterevAbhAvAt, satyaM, tathApi | satyamanovijJAnajanakatvAnmanoyogasyApi satyatvamucyate, kAraNe kAryadharmopacArAdityevamanyatrApi bhAvanIyam / tathA satyaviparIto'satyo "nAsti jIva ekAntasadrUpo vA'" ityAdyayathAvasthitavastucintanapara ityarthaH / asatyazcAsau manoyogazcetyasatyamanoyogaH / tathA satyazcAsAvasatyazceti kRtAkRtAdivat karmadhArayaH, satyopalakSitamasatyaM yatra sa tatheti bahuvrIhirvA, | satyAsatyazcAsau manoyogazceti satyAsatyamanoyogaH / iha dhavakhadirapalAzAdimizreSu bahuSvazokavRkSeSvazokavanamevedamiti yadA vikalpayati tadA prastutamanoyogaviSayatA, ayaM hi vikalpastatrAzokavRkSANAM sadbhAvAt satyo, anyeSAmapi dhavAdInAM tatra sadbhAvAdasatya iti bhavati satyAsatyamanoyogaviSaya iti / tathA na vidyate satyaM yatra sa bhavatyasatyo, na vidyate mRSA yatra sa |bhavatyamRSo'satyazcAsAvamRSazceti pUrvavatkarmadhArayaH, sa cAsau manoyogazcetyasatyAmRSamanoyogaH / iha vipratipattau satyAM vastupratiSThAzayA sarvajJamatAnusAreNa yadvikalpyate procyate vA yathA - " asti jIvaH sadasadrUpa" ityAdi / tatkila satyaM paribhASitam, ArAdhakatvAt / yattu vipratipattau satyAM vastupratiSThAzayA sarvajJamatottIrNaM kiJcidvikalpyate procyate vA yathA-"nAsti gA.-2-3 9
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-2-3 bandhazatakaprakaraNam AA jIva ekAntanityo vA' ityAdi, tadasatyamiti paribhASitam, virAdhakatvAt / yatpunarvastupratiSThAzAmantareNa svarUpamAtrapratipAdanaparaM vyavahArapatitaM kiJcidvikalpyate procyate vA yathA-"he devadatta ! ghaTamAnaya, gAM dehi mahyam" ityAdi, tadetatsvarUpamAtrapratipAdanaparaM vyAvahArikaM vikalpajJAnaM vacanaM vA, na satyaM nApi mRSA kintvasatyAmRSamiti paribhASitamato bhavati / prastutAsatyAmRSamanoyogasya vakSyamANAsatyAmRSAvAgyogasya ca viSaya iti / tadevaM manoyogazcaturkI vyAkhyAtaH, etavyAkhyAnena ca vAgyogo'pi caturvidho vyAkhyAta eva draSTavyaH / prAyo manovikalpitasyaiva vAgviSayatvAt / tathApi sthAnAzUnyArthaM kiJcidvyAkhyAyate-satAM hitA satyA, sA cAsau vAk ceti satyavAk, tayA sahakArikAraNabhUtayA yogaH satyavAgyogaH / athavA vacanagataM satyatvaM tatkAryatvAdyogeSUpacaryate, tatazca satyazcAsau vAgyogazcetyapi mantavyaM, zeSabhAvArthastu satyamanoyogavadvaktavyaH, / tathA satyAdviparItA asatyA, sA cAsau vAk cetyasatyavAk tayA yogo'satyavAgyogaH / tathA satyA cAsAvasatyA cetyAdi pUrvavatkarmadhArayo bahuvrIhirvA, sA cAsau vAk ceti tayA yogaH satyAsatyavAgyogaH / tathA na vidyate satyaM yatra so'satyo, na vidyate mRSA yatra so'mRSaH, asatyazcAsAvamRSazcetyasatyAmRSaH sa cAsau vAgyogazcetyasatyAmRSavAgyogaH, zeSaM tu manoyogavatsarvaM vAcyamiti 4 / atra ca tRtIyacaturthI manoyogau vAgyogau ca paristhUravyavahAranayamatena draSTavyau / zuddhanayAnAM tu manojJAnaM vacanaM vA sarvamaduSTavivakSApUrvakaM satyam / ajJAnAdidUSitAzayapUrvakaM tvasatyam / ubhayAnubhayarUpaM tu nAstyeva, satyAsatyarAzidvaye'ntarabhAvAditi bhAvanIyam / kAyayogastu saptadhA-audArikaudArikamizravaikriyavaikriyamizrAhArakAhArakamizrakArmaNakAyayoga
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-2-3 bandhazatakaprakaraNam | AA bhedAt / tatrodAraM pradhAnam udAramevaudArikam / prAdhAnyaM ceha tIrthakaragaNadharazarIrApekSayA veditavyam, tato'nyasyAnuttarasurazarIrasyA'pyanantaguNahInarUpatvAt / athavA udAraM sAtirekayojanasahasramAnatvAccheSazarIrebhyo bRhatpramANamudAramevaudArikamiti / bRhattvaM cAsya bhavadhAraNIyasahajazarIrApekSayA mantavyam, anyathA hyuttaravaikriyaM lakSayojanamAnamapi labhyata iti / audArikameva cIyamAnatvAtkAyastena sahakArikAraNabhUtena tadviSayo vA yoga audArikakAyayogaH / tathA audArikaM mizraM yatra kArmaNeneti gamyate | sa bhavatyaudArikamizraH / utpattideze hyanantarAgato jIvaH prathamasamaye kArmaNenaivAhArayati, tataH paramaudArikasyA'pyArabdhatvAdaudArikeNa kArmaNamizreNAhArayati, uktaJca niyuktikRtA 'joeNa kammaeNaM AhAreI aNaMtaraM jIvo / teNa paraM mIseNaM jAva sarIrassa niSphattI // 1 // ityaudArikamizrazcAsau kAyazca tena yoga audArikamizrakAyayogaH / tathA vividhA viziSTA vA kriyA vikriyA, tasyAM bhavaM vaikriyaM, viziSTaM kurvanti taditi vA nipAtanAdvaikriyaM tadeva kAyastena yogo vaikriyakAyayogaH / tathA vaikriyaM mizraM yatra kArmaNeneti gamyate sa vaikriyamizraH / ayaM tu devanArakANAmaparyAptAvasthAyAM mantavyaH / tathA bAdaraparyAptakavAyoH paJcendriyatiryaGmanuSyANAM ca vaikriyalabdhimatAM vaikriyaM kRtvA, tatparityajya punaraudArikaM svIkurvatAmaudArikeNApi mizraM vaikriyamavApyata iti / 1. yogena kArmaNenAhiyate'nantaraM jIvaH / tena paraM mizreNa yAvat zarIrasya niSpattiH // 1 //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-2-3 bandhazatakaprakaraNam __ atha yathA atra vaikriyamaudArikeNa mizramato vaikriyamizramiti vyapadizyate, tathaudArikamapi vaikriyeNa mizramityaudArikamizramityapi kasmAnnocyata iti cet ? tadayuktam, yato hanta ! pradhAnenaiva vyapadezo bhavati / vaikriyaparityAgakAle ca bahuvyApAratvAttadeva pradhAnamiti tenaiva vyapadezaH, ata eva hi vAyvAdInAM vaikriyamizratAvyapadezaH / audArike hi sthitA amI vaikriyamArabhante, tatazca prArambhakatvena bahuvyApAratvAdaudArikaM pradhAnamiti tenaiva vyapadeza audArikamizramiti / anye tu vaikiyArambhakAla evAmISAM vaikriyamizraM pratipadyante, prArabhyamANatvena vaikriyasya prAdhAnyavivakSayA tenaiva vyapadezamicchantIti bhAvastadalaM prasaGgena, vistarArthinA prajJApanAdiTIkaiva nirIkSaNIyeti / / vaikriyamizrazcAsau kAyazca tena yogo vaikriyamizrakAyayogaH / tathA caturdazapUrvavidA tathAvidhakAryotpattau viziSTalabdhivazAdAhiyate nivartyate ityAhArakam, athavA Ahiyante gRhyante tIrthaGkarAdisamIpe sUkSmA jIvAdayaH padArthA anenetyAhArakaM tadeva kAyastena yoga AhArakakAyayogaH / tathA AhArakaM mizraM yatraudArikeNeti gamyate sa AhArakamizraH sa eva kAyastena yoga AhArakamizrakAyayogaH, yadA siddhaprayojanazcaturdazapUrvavidAhArakaM parityajyaudArikopAdAnAya pravarttate tadaudArikeNa mizramAhArakaM prApyate bahuvyApAratvena pradhAnatvAdAhArakeNa vyapadeza iti bhAvaH / anye tvasyApi prArambhakAla evAhArakamizraM pratipadyante prArabhyamANatvenAhArakasya prAdhAnyavivakSayA tenaiva vyapadezamicchantIti hRdayam / tathA karmaiva kArmaNam, athavA karmaNo vikAraH kArmaNam, uktaM ca
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-2-3 bandhazatakaprakaraNam 'kammavivAgA kammaNamaTThavihavicittakammaniSphannaM / savvesi sarIrANaM kAraNabhUyaM muNeyavvaM // 1 // kArmaNameva kAyastena yogaH kArmaNakAyayogaH / tadevaM paJcadazApi yogAH prarUpitAH / vidhAnaM vidhiriti vidhizabdo bhedavacanaH pratyekaM yojyate, sa ca yojita eva / ete copayogavidhayo yogavidhayazca yeSu jIvaguNasthAnakeSu abhidhAsyante, teSAM bhAvArtho'nantarameva vakSyata iti neha pratanyate / hoi jaha tti ityatra sa eva bandho vizeSahetubhirjJAnapratyanIkatAdibhiryathA bhavati, tathA paDaNIyaMtarAe ityAdinA sabhAvArthaM vakSyate / jesu ThANesu tti etadanantaragAthayA' yojitameva / / sAmprataM bandhAdInAM bhAvArtha ucyate-tatra mithyAtvAdibhirbandhahetubhiraJjanacUrNapUrNasamudgakavannirantaraM pudgalanicite loke karmayogyavargaNApudgalairAtmano vanya:piNDavadanyonyAnugamapariNAmAtmakaH sambandho bandhaH / teSAmeva yathA svasthitibaddhAnAM karmapudgalAnAmapavarttanAdikaraNavizeSataH svabhAvato vodayasamayaprAptAnAM vipAkavedanamudayaH / teSAmeva karmapudgalAnAmakAlaprAptAnAmudayAvalikAtItAnAM jIvasAmarthyavizeSAdudayAvalikAyAM pravezanamudIraNA, zeSayojanA kRtaiva / baMdhavihANe ya tti bandhasya vidhAnaM bhedaH prakRtyAdilakSaNaH / atra ca modakadRSTAntaM varNayanti / yathA vAtApahartRdravya1. karmavipAkAt kArmaNamaSTavidhavicitrakarmaniSpannam / sarveSAM zarIrANAM kAraNabhUtaM jJAtavyam // 1 // 2. 'gAthAyAM' ityapi / 3. atItAnAM rahitAnAmityarthaH /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-2-3 bandhazatakaprakaraNam | niSpanno modakaH prakRtyA vAtamapaharati / pittApahartRdravyaniSpannaH pittam / zleSmApahartRdravyaniSpannaH zleSmANamityAdi / sthityA A tu sa eva kazciddinamekamavatiSThate, aparastu dinadvayamanyastu trayaM yAvanmAsAdikamapi kAlaM kazcidavatiSThate, tataH paraM vinazyati / sa evAnubhAgena snigdhamadhurasvalakSaNena kazcidekaguNAnubhAvo bhavatyaparastu dviguNAnubhAvo'nyastu triguNAnubhAva ityAdi / pradezAH kaNikkAdidravyapramANarUpAstaiH pradezaiH sa eva kazcidekaprasRtipramANo'parastu prasRtidvayamAno'nyastu prasRtitrayamAna ityAdi / evaM karmApi jJAnAvArakAdipudgalainivRttaM prakRtyA kiJcijjJAnamAvRNoti kiJciddarzanaM kiJcittu sukhaduHkhe janayatItyAdi, sthityA tu | tadeva triMzatsAgaropamakoTAkoTyAdikAlAvasthAyi bhavati / anubhAgatastu tadevaikasthAnikadvisthAnikatIvramandAdikarasayuktam / pradezatastu tadevAlpabahupradezaniSpannaM syAditi / eSa ca prakRtyAdisvabhAvazcaturvidho'pi karmaNa upAdAnakAla eva badhyata iti bandhazcaturvidhaH siddho bhavati / sa ca karmaprakRtiprAbhRtAdigrantheSu vistareNokta iha tu sakSepato'bhidhAsyate / ata evoktaM bandhavidhAne samAsaM sakSepaM pravakSyAmIti / iha ca jIvasiddhyadhInatvAduttarottarayogabandhapratyayAdidharmakalApasiddheH pUrvaM jIvasya lakSaNaM vaktavyam / taccopayoga eveti pUrvamupayogasya grahaNam, tallakSaNo'pi ca jIvo manovAkkAyaireva sarvAzceSTAH karotIti tadanantaraM yogagrahaNam, yogAzcopazAntamohAdiSu kevalA api karmabandhahetutvena vyApriyante, mithyAdRSTyAdiSu punarmithyAtvAdisAmAnyabandhapratyayasahAyA iti tadanantaraM sAmAnyabandhapratyayagrahaNam, sAmAnyaM ca vizeSe'vatiSThata iti tadanantaraM vizeSakarmabandhapratyayopAdAnam, taizca sAmAnya
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-2-3 prakaraNam | vizeSapratyayairjIvaH karma banAtIti tadanantaraM bandhAstasmiMzca satyudayo bhavatIti tadanantaramudayastasmiMzca satyudIraNA bhavatIti | tadanantaramudIraNA bandhAdayazca pRthak siddhAH saMyogatazcintyata iti tadanantaraM saMyogaH / sAmAnyoktazca bandhaH punarvizeSatazcintyata iti | tadanantaraM bandhavidhAnamiti / atrAha kazcit, nanu yathA sAmAnyena bandhavidhimabhidhAya punarbhedato'sau vakSyate, evamudayodIraNe api kasmAt na / vakSyete ? satyametat, kintu baddhamevodayAdiviSayIbhavatIti bandhasya pradhAnatvAd bahuvaktavyatvAcca tasyaiva bhedato'bhidhAnamityadoSa iti gAthAdvayArthaH // 2-3 // bhA0 ettha vivakkhAvasao dArANevaM parUvaNA duvihA / saMbhavai nava duvAlasabheehiM tattha nava evaM // 9 // ThANesu jesu jiyaguNarUvesuvaogadugabheyaM / jappaccaio taiyaM hoi jahA turiyayaM hoi // 10 // jesuM ThANesuM guNarUvesuM baMdhaudaudIraNayA / ee tigamilaNe satta huMti tiNhaM pi tesi pi // 11 // saMjogo ii aDagaM baMdhavihANe ya navamayaM hoi / bArasadAravivakkhA navame dArammi cauha kae // 12 // payaiTThIaNubhAgappaesabheehi hoi aha esiM / dArANAM iya kamabhaNaNakAraNaM suNaha iNamo tti // 13 // tattha suduttarabhavajalahipaDiyarayaNaM va dulahaM laddhaM / maNuyattaM khettasuhagurudhammasavaNAisAmaggI // 14 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam viuseNaM jaiyavvaM mokkhakae sovi hoi kammakhayA / so puNa baMdhAvagame baMdhAvagamo jiyAyatto // 15 // jIvA uvayogAIhiM lakhiyavva tti to bhaNar3a paDhamaM / uvaogAto tallakkhaNo vi jIvottha savvAo // 16 // kiriyAo jogehiM kuNai tao joga' bhaNaNamaha tevi / sAmannabaMdha paccayajuttA tesiM ao bhaNaNaM // 17 // te puNa visesabaM dhappaccayasahiyatti hoi tabbhaNaNaM / tehiM jiyANa" kammANa hoi baMdho tti taM bhaNai // 18 // tammi "udayodIraNa" tao ya tinhaM pi tesi 'saMyogo / sAmannabhaNiyamatthaM puNo viseseNa bhaNiyavvaM // 19 // iya kAraNao 'pagaIThI aNubhAga "ppaesao cauhA / baMdhaM bhaNai tao iha bArasa dArA ime huMti // 20 // paMjalanAeNa ihaM paDhijjamANAsu dAragAhAsu / nava ceva duvArAI lakkhijjaMtI puNo vivare // 21 // cauhA kayammi huMtI baMdhavihANassa bArasa duvArA / aha paDhame dAraduge kiMci visesaM pavakkhAmi // 22 // uvaogA jogavihi tti dAradugamettha suttagAreNa / aTThahi ThANehi igArasahiM gAhAhi bhaNiyaMti // 23 // tahi paDhame jiyaThA'NA' duie ThANammi maggaNesu jiyA / jIvesuM uvaogA taiyaTThANe taha jiesu // 24 // jogA" ya vanniyA turiyayammi ThANammi paMcamammi puNo / guNaThANagAi taha maggaNesu guNaThANagA chaTThe // 25 // sattamammi guNesuM uvaogA huMti taha guNesu viya / 'jogA padasiyA aTThamammi ThANammi iha sutte // 26 // gA.-2-3 16
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam iha jiyaguNaThANagae uvaogadugevi egameveyaM / uvaogAbhihadAraM evaM joge dubhe vi // 27 // jogabhihANaM dAraM egaM ciya ettha hoi vinneyaM / uvaogajogavasao jIvaguNA jaM dugaM bhaNiyaM // 28 // jiyaguNaaNaMtare jaM pacchA vA maggaNAi bhaNiyAI / dusu ThANesuM tAi vi dAratteNaM na neyANi // 29 // evamuvaogajogA dAradugaM vanniyaM sabheyaM pi / ahuNA vanniyadArakkameNa nisuNeha bhAvatthaM // 30 // iha uvaogA jogA ThANesuM jIvaguNasarUvesu / bhaNiyavvA tahi paDhamaM jIvadvANANimANeha // 31 // iha prathamagAthAyAM jIvaguNasaJjiteSu sthAneSu gAthA vakSyata ityuktam / tathA dvitIyagAthAyAmapyupayogavidhayo yeSu sthAneSu jIvaguNasthAnalakSaNeSu yAvantaH sambhavanti te'trAbhidhAsyanta ityuktam, tatra kiM svarUpANi kiyanti ca tAvajjIvasthAnAni bhavanti, yeSu gAthAbhirupayogAdayo'bhidhAsyanta ityAha egidiesa cattAri, hoMti vigaliMdiesu chacceva / paMcidie vi tahA, cattAri havaMti ThANANi // 4 // iha jIvanti jIviSyanti iti jIvAH, tiSThanti jIvA eSviti sthAnAni jIvAnAM sthAnAni jIvasthAnAni, gA.-4 17
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-4 bandhazatakaprakaraNam sUkSmaikendriyasthAnAdIni tAni punazcaturdazaiva, yato naitebhyo bahiH saMsAriNo jIvAH ke'pi varttanta iti / kathaM punazcaturdazaiveti ceducyate 'egidiesu cattAri hoti'tti ekaM sparzanalakSaNamindriyaM yeSAM te ekendriyAsteSAM catvAri sthAnAni bhavanti / tadyathA ekendriyA dvividhAH, sUkSmanAmakarmodayAtsUkSmAH sarvalokavyApinaH pRthivyAdayaH, bAdaranAmakarmodayAd bAdarAH, lokdeshvrtinste| evaM punarapi sUkSmA dvividhAH, paryAptA aparyAptAzca, bAdarA api dvividhAH, paryAptA aparyAptAzca / paryAptisvarUpaM cehaiva vakSyate / tadevamekendriyAzcaturvidhA atasteSAM sthAnAnyapi catvAri bhavanti, prativiziSTatatsvarUpasyaiva sthAnazabdavAcyatvAditi / 'vigaliMdiesu chacceva'tti vikalAnyasampUrNAnIndriyANi yeSAM te vikalendriyAH / evo'vadhAraNe, caH punararthe, sa ca bhinnakramo vikalendriyeSu punaH SaDeva sthAnAni bhavanti / kathamiti ceducyate-vikalendriyAstrividhAH dvIndriyAstrIndriyAzcaturindriyAzceti / punaH pratyekaM paryAptAparyAptabhedAt SoDhA bhavantyatastatsvarUpabhUtAni sthAnAnyapi SaDeva teSu bhavantIti / paJca indriyANi yeSAM te paJcendriyAsteSvapi 'tathA' tenaiva prakAreNa prasiddhasvarUpeNa catvAri bhavanti sthAnAni / kena prakAreNa ? ucyate, paJcendriyA dvividhAH, sacino'sajJinazca / punaH pratyekaM paryAptAparyAptabhedAtta eva caturvidhA iti tatsvarUpanirvRttAni sthAnAnyapi teSu catvAri bhavantIti / sarvANyapi caturdaza jIvasthAnAnIti gAthArthaH // 4 // bhA0 egidiesu gAhA te hi suhumiyaraapajjapajjattA / caubheyA egiMdI vigaladubheyA avajjiyarA // 32 // paMciMdiesu cauro ThANA sannI taheva assannI / apajjattA pajjattA evaM caudasa jiyaTThANA // 33 //
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam evaM svarUpato bhedatazcoktAni jIvasthAnAni, sAmAnyata uktamapi ca vastu vizeSadharmavicAraNAmantareNa na samyag nizcetuM gA0-5 | zakyate, atastAnyeva vizeSadharmanizcayArthaM gatyAdimArgaNAsthAneSu mRgyante / yathA kAni kva vidyanta ityAha tiriyagatIe coddasa havaMti sesAsu jANa do do u / maggaNaThANesevaM, neyANi samAsaThANANi // 5 // tatra mArgaNAsthAnAni tAvadgatyAdIni caturdaza bhavanti, uktaM ca gai iMdie ya kAe, joe vee kasAya nANe ya / saMjamadaMsaNalesA, bhavvasamme sanniAhAre // 1 // eteSu ca jIvAdayaH padArthAH sarve'pi prAyo mRgyante'nviSyante vicAryanta iti yAvadityetAni mArgaNAsthAnAnyucyante / iyaM ca sUtre'pi dRzyate, paraM prakSepagAtheti lakSyate, cUrNikArairavyAkhyAtattvAditi / tatra gamyata iti gatiH, sA caturvidhA, narakagatistiryaggatirmanuSyagatirdevagatizceti / etAsu madhye tiryaggatau caturdazA'pi jIvasthAnAni bhavanti / yatastasyAmekendriyA | vikalendriyAH, saJjJyasaJjJipaJcendriyAzca sabhedAH prApyante'tastadgatAni caturdazApi jIvasthAnAni labhyanta iti bhAva: / 'sesAsu | jANa do do utti tuH punararthe, sa ca bhinnakramaH zeSAsu punastisRSu nArakamanuSyadevagatiSu 'jAnIhi' avagaccha dve dve 19
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam sajJipaJcendriyaparyAptAparyAptalakSaNe jIvasthAnake, zeSANi tu na labhyante, ekendriyAdInAM tatrAbhAvAditi / atra cAparyApto dvidhA sambhavati / labdhyA karaNena ca, tatra yo'paryAptaka eva mariSyati na punaH paryAptI: samarthayiSyati sa labdhyaparyAptakaH, yaH punaH karaNAni zarIrendriyAdIni na tAvannivarttayati nivartayiSyati ca purastAnnAparyAptaka eva mariSyati sa karaNAparyAptaka ucyate / tatra narakadevagatyoraparyAptakaH karaNena gRhyate, na labdhyA, labdhyaparyAptakasya tatrotpatterevAbhAvAt / manuSyagatau punarubhayathApi labhyata iti / atrAha kazcit, nanu manuSyagatAvasajJipaJcendriyAparyAptakamanuSyalakSaNaM tRtIyamapi jIvasthAnakaM labhyate tatkasmAnnehoktamiti, satyam, labhyate, kevalaM viziSTamanuSyakAryAkaraNAtsaMkliSTatvAcca / tiryaggrahaNena gRhIto'sAvityeke, aparyAptaka evAsau kAlaM karotItyalpakAlabhAvitvAnna vivakSita ityanye, tattvaM tu kevalino vidantIti / tadevamAdye gatidvAre jIvasthAnAni sAkSAdabhidhAya, zeSeSvatidizannAha-'maggaNaThANesevaM neyANi samAsaThANANi'tti / (samAsaH) sakSepastasya sthAnAni samAsasthAnAni / iha yaiH svalpairapi sthAnairbahavo'pi padArthAH saGkSipyocyante, tAni sAmAnyena samAsasthAnAnyabhidhIyante / atra tu prastAvAt samAsasthAnatvena jIvasthAnAnyabhipretAni / caturdazabhirapyamIbhiranantAnAmapi jIvAnAM sakSipyA'bhidhAnAt, tatazcedamuktaM bhavati gatau cintitatvAdarthApattyA zeSeSvindriyAdiSu mArgaNasthAneSvevamuktaprakAreNa jJeyAni, yAni yatra sambhavanti tAni ca tatra svabuddhyA jJAtavyAni samAsasthAnAni jIvasthAnAnItyarthaH / itthamatidiSTAnya AA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka AAAAAA pyamUnIndriyAdimArgaNAdvAreSu vineyajanAnugrahArthaM sakSepatazcintyate / - 'iMdie'tti, indro jIvastena nirvatitAnIndriyANi sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrANi paJca, tatra sparzanendriye caturdazApi jIvasthAnAni labhyante sakalabhUtagrAmavyApakatvAttasya, rasanendriye tvekendriyasambhavAni catvAri varjayitvA zeSANi daza | jIvasthAnAni labhyante, ekendriyeSu tasyAbhAvAd, dvIndriyAdiSu ca sarvatra bhAvAditi, ghrANendriye tvekendriyadvIndriyasambhavIni SaD varjayitvA zeSANyaSTau labhyante, ekendriyadvIndriyeSu tasyAbhAvAdanyatra tu sarvatra bhAvAditi, cakSurindriyeSu caturindriyapaJcendriyasambandhIni SaD labhyante, na zeSANi, zeSajIveSu tasyAbhAvAdeteSu tu bhAvAditi, zravaNendriye paJcedriyasambandhIni catvAri jIvasthAnAni prApyante, na zeSANi, zeSajIveSu tasyAbhAvAtpaJcendriyeSu tu bhAvAditi / ___ 'kAe'tti, cIyamAnatvAtkAyaH / pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasakAyabhedAt SoDhA / tatrAdyeSu paJcasu kAyeSvekendriyasambandhIni catvAri jIvasthAnAni prApyante, trasakAye tvekendriyasambhavIni catvAri varjayitvA zeSANi dvIndriyAdisambandhIni daza labhyante, dvIndriyAdInAmeva trasatvAditi / ___'joe'tti, yogo manovAkkAyayogabhedAt sakSepatastridhA, tatra manoyoge sajJipaJcendriyaparyAptakalakSaNamekaM jIvasthAna- mavApyate, tatraiva manasaH sadbhAvAditi, vAgyoge tu paryAptadvIndriyatrIndriyacaturindriyAsajJipaJcendriyasajJipaJcendriyalakSaNAni paJca - jIvasthAnAni labhyante / na zeSANi, teSu vAgyogAbhAvAditi, kAyayoge tu caturdazApi jIvasthAnAni labhyante sarvajIva
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam sthAnavyApakatvAttasya / ___'vede'tti, vedyate iti vedaH, strIpuMnapuMsakabhedAt tridhA tatra strIpuruSavedayoH paryAptAparyAptakasaJyasajJipaJcendriyalakSaNAni catvAri catvAri jIvasthAnAni labhyante / aparyAptakazcAtra karaNena gRhyate, na labdhyA, labdhyaparyAptakasya sarvasyaiva napuMsakatvAditi / anyacca yadatrAsaJjini strIpuMsAbhidhAnaM tatkArmagranthikamatenaiva draSTavyam / saiddhAntikAnAM tvasajJiparyApto'paryApto vA napuMsaka eva, tathA ca prajJaptiH te' NaM bhaMte ! asanniyatirikkhajoNiyA jIvA kiM itthIveyagA purisaveyagA napuMsagaveyagA ? goyamA ! no itthiveyagA no purisaveyagA napuMsagaveyagA' / manuSyA asajJinastu labdhyaparyAptakA eva bhavantItyataste nirvivAdaM napuMsakA evetyalaM prsnggen| napuMsakavede tu caturdazApi jIvasthAnAni prApyante, sakalajIvasthAnasambhavitvAttasya / atra ca vedagrahaNena tatpratipakSabhUto vedAbhAvo'pi sUcitaH / sUcakatvAtsUtrasya, tatazca vedAbhAve sajJipaJcendriyaparyAptakalakSaNamekaM jIvasthAnamavApyate, anyatra vedAbhAvAbhAvAdevamanyatrApi pratipakSabhAvanA kAryeti / 1. te bhadanta ! asajJipaJcendriyatiryagyonikAH jIvAH kiM strIvedakAH puruSavedakA napuMsakavedakA: ? gautama ! na strIvedakA na puruSavedakA: npuNskvedkaaH|
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam 'kasAya'tti, kaSAyA vakSyamANasvarUpAH SoDaza teSu caturdazApi jIvasthAnAni labhyante / kaSAyAbhAve vedAbhAvavadvAcyamiti / / 'nANe'tti, jJAnAni matyAdIni vakSyamANasvarUpANi paJca, tatra matizrutAvadhiSu saJjiparyAptAparyAptalakSaNe dve jIvasthAne labhyete, na zeSANi, teSu jJAnAbhAvAt / aparyApto'pi karaNena gRhyate, na labdhyA, tadaparyAptasya mithyAdRSTitvena jJAnAbhAvAditi / nanu sAsvAdanasamyagdRSTau matizrute labhyete, sa ca pRthivyAdiSUtpadyata iti vakSyate, tatkathaM matizrutayo* eva jIvasthAne procyete ? satyam, malImasatvAtsa ihAjJAnitvena vivakSita ityadoSaH / ___mana:paryAyakevalajJAnayostu sajJipaJcendriyaparyAptakalakSaNamekameva jIvasthAnaM labhyate, na zeSANi, teSu cAritrAbhAvAttadabhAve ca prastutajJAnAbhAvAditi / kevalI ca yadyapi na saJI nApyasaJIti prasiddhastathApi dravyamanoyogAdiha saJjitvena vivakSitaH / ajJAnAni matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnAkhyAni trINi, tatra matyajJAnazrutAjJAnayoH sarvANyapi jIvasthAnAni sambhavanti, tayomithyAtvapratyayatvAttasya ca sarvatra sambhavAditi / vibhaGgajJAne tu saJjiparyAptaH karaNAparyAptazca labhyate / ___'saMjama'tti, iha sUcakatvAtsUtrasya saMyamagrahaNena tritayaM sUcyate / saMyamaH saMyamAsaMyamo'saMyamazceti / tatra saMyame sAmAyikacchedopasthApanIyaparihAravizuddhikasUkSmasaMparAyayathAkhyAtalakSaNe, saMyamAsaMyame ca dezaviratirUpe sajJiparyAptakapaJcendriyalakSaNamekameva jIvasthAnaM prApyate, na zeSANi, teSu sarvadezaviratyorasambhavAt, asaMyame tu caturdazApi jIvasthAnAni sambhavanti, sarvasambhavitvAttasyeti / A
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka daMsaNe tti, darzanaM pUrvoktasvarUpaM cakSuracakSuravadhikevaladarzanarUpaM caturvidham / tatra cakSurdarzane paryAptacaturindriyAsajJisajJipaJcendriyalakSaNAni trINyeva jIvasthAnAni labhyante, anyatra cakSuSa evAbhAvAt / acakSurdarzane tvasaMyamavadvAcyam / avadhidarzane avadhijJAnavat, kevaladarzane kevalajJAnavaditi / / _ 'lesa'tti, lezyAH kRSNAdikAH SaT pratItA eva / tatra kRSNanIlakApotalezyAsvasaMyamijIvavadeva vAcyam / teja:padmazuklalezyAsu sajJipaJcendriyaH paryAptako'paryAptakazca labhyate, aparyAptako'pi karaNena labhyate, na labdhyA, tadaparyAptakazca prathamalezyAtrayavartitvAditi / atra ca taijasyAM devebhyo'nantarotpanno bAdaraH karaNAparyAptaka ekendriyo'pi labhyate, sa cAlpakAlabhAvitvAdinA kenacitkAraNena 'cUrNikRtA'nokta ityasmAbhirapi nAbhihitaH / bhavva tti, atra ca bhavyagrahaNena bhavyAbhavyau sUcitau tayozcaturdazApi jIvasthAnAni labhyante, sarvatrA'nayorutpAdAt / 'samme'tti samyaktvagrahaNena kSAyikavedakakSAyopazamikaupazamikasAsvAdanalakSaNAni paJcadhA samyaktvAni tatpratipakSabhUtaM mizraM mithyAtvaM ca sUcitam / tatrAdyeSu triSu samyaktveSu sajJipaJcendriyaH paryAptakaH karaNAparyAptakazca labhyate / ___kathameteSvaparyAptako labhyate iti cet ? ucyate, iha kazcitpUrvabaddhAyuSkaH kSAyikasamyaktvaM kSipyamANasamyaktvapuJjacaramagrAsarUpaM vedakasamyaktvaM cotpAdya gaticatuSTayasyAnyatarasyAM gatAvutpadyamAnaH prathamamaparyAptakaH kSAyikasamyagdRSTirvedakasamyagdRSTizca labhyate, kSAyopazamikasamyagdRSTistu devAdibhyo'nantaramihotpadyamAnastIrthakarAdiraparyAptakaH prApyate iti supratItameveti / 24
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam aupazamikasamyaktve paryAptasaGkSipaJcendriya eva labhyate, anyasya tadayogAt / anye tu saJcipaJcendriyasyAparyAptakasyApyopazamikasamyaktvaM varNayanti tacca nAvagacchAmastathAhi ayamaparyAptAvasthAyAM tAvadetatsamyaktvaM notpAdayati, | tathAvidhavizuddhyabhAvAt, pArabhavikaM tarhi bhaviSyatIti cet ? tadapi na yuktikSamaM tathAhi - yo mithyAdRSTiH san tatprathamatayA aupazamikaM samyaktvamavApnoti sa tadbhAvamApannaH kAlaM na karoti / yata uktam 'aNabaMdhodayamAugabaMdhakAlaM ca sAsaNo kuNai / uvasamasammaddiTThI cauNhamekkaMpi no kuNai // 1 // upazamazreNau mRtvA'nuttarasureSUtpannasyA'paryAptakasyaitallabhyata iti cet ? nanvetadapi na bahumanyAmahe, tasya prathamasamaye eva samyaktvapudgalodayAt, uktaJca bRhaccUrNAvasminneva vicAre "jo uvasammasammaddiTThI uvasamaseDhIe kAlaM karei, so paDhamasamaye ceva sammattapuMjaM udayAvaliyAe choDhuNa sammattapuggale veei, teNa na uvasamasammaddiTThI apajjattago labbhai " ityAdi / tasmAtparyAptasaJjilakSaNamekameva jIvasthAnamatra prApyata iti sthitam / 1. anantAnubaMdhibandhodayamAyuSkabandhakAlaM ca sAsvAdana: karoti / upazamasamyagdRSTiH caturNAM madhye ekamapi na karoti // 1 // 2. ya upazamasamyagdRSTiH upazamazreNau kAlaM karoti sa prathamasamaye eva samyaktvapuJjamudayAvalikAyAM prakSipya samyaktvapudgalAn vedayati, tena nopazamasamyagdRSTiraparyAptako labhyate / gA.-5 25
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam / sAsvAdanasamyaktve tu labdhyA paryAptakAH karaNena tvaparyAptakA bAdaraikendriyadvIndriyatrIndriyacaturindriyAsajJipaJcendriyA | labhyante, sajJi tu labdhyA paryApta eva karaNena tvaparyAptaH paryAptazca labhyate / samyagmithyAdRSTau karaNaparyAptasajJipaJcendriyalakSaNamekameva jIvasthAnaM labhyate, sa hi pUrvapratipanno na bhavAntaraM saGkAmati "na sammamiccho kuNai kAlaM" iti vacanAt, pratipadyamAnakastu paryAptasajJipaJcendriya eva bhavatIti / mithyAdarzane caturdazApi jIvasthAnAni labhyante, sarvavyApakatvAttasyeti / sanni tti, atra saJigrahaNena tatpratipakSabhUto'saGgyapi sUcitastatra saJjini sajJiparyAptAparyAptalakSaNaM jIvasthAnadvayaM prApyate, zeSANi tu dvAdazApi jIvasthAnAnyasaJjini labhyante, manovikalatvAtteSAmiti / 'AhAre'tti atrA'pyAhArakagrahaNena tatpratipakSabhUto'nAhArako'pi sUcitastatrAhArakeSu mithyAdarzanavadvAcyam / anAhArakeSu tvaparyAptasUkSmabAdaraikendriyadvitricaturindriyasajhyasajJipaJcendriyalakSaNAni vigrahagatau sapta jIvasthAnAni labhyante, saJjiparyAptako'pi kevalisamudghAte tRtIyacaturthapaJcamasamayeSu samprApyata iti gAthArthaH // 5 // bhA0 aha tiriyagaI gaiiMdigAhajuyaleNa maggaThANesu / jIvaTThANagabhaNaNaM maggaNanAmA ya bhaNiyaM ti // 34 // 1. na samyagmithyAdRSTiH karoti kAlam /
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam tirisu cauddasa jeNaM igavigalapaNidiyA sabheyAvi / savve vi asthi do gaitigammi pajjeyaro sannI // 35 // ettha gaiiMdiyAI coddasa ThANeNa no kao vivaro / yAvaTThibheyabhinno saMkhittatteNa (ya) gaissa // 36 // ettha samAsaTThANagasaddo saMkhevaThANapajjAo / teNa ya ettha u patthAvao ya jiyaThANagAbhimayA // 37 // jeNaM cauddasehi vi eehi aNaMtayANa vi jiyANaM / saMkhiviUNaM bhaNaNaM kayaMti aha iha gaIcauge // 38 // suttagareNaM jIvA sutte vi viciMtiyA tayaNusArA / sesidiyamAIsuM maggaNaThANesu terasasu // 39 // jahasaMbhavamavaseyA samaIe ciMtiUNa jiyaThANA / tatthegidiyajIvANa AimA caujiyaTThANA // 40 // biticauridisu do do aMtimacauro paNidisu havaMti / thAvarapaNage paDhamA cauro caramA dasa tasesu // 41 // vigalatiyasannasannI pajjattA paMca huMti vayajoe / maNajoge sanneko purisithivee caramacauro // 42 // kAogi napuMsakasAyamaisuya'nnANaavirayaacakkhU / AitilesAbhabviyaramicchaAhAragaM savve // 43 // maisuyaohidugavibhaMgapamhasukkAsu tisu ya sammesu / sannimmiya do TThANA sanniapajjattapajjattA // 44 // maNapajjavakevaladuga-saMjayadesajaimIsadiTThIsu / sannIpajjo cakkhummi tinnichappajjiyaracaramA // 45 // satta u sAsANe bAyarA atha apajjasannipajjo ya / teullese bAyara'pajjatto duvihasannI ya // 46 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-6 bandhazatakaprakaraNam asanni AIbArasa aNahAre aTTha satta'pajjattA / sannI pajjatto taha iya gaiyAisu jiyaTThANA // 47 // maggesu jiyA bhaNiyA ahuNA caudasajiesu uvaogA / jogA egArasesu II gAhAdugeNAha // 48 // tadevaM jIvasthAnAni svarUpataH sAmAnyenAbhihitAni, vizeSato'pi mArgaNasthAneSu cintitAni / sAmprataM 'uvaogA jogavihI'tyAdi pratijJAmanusaran teSveva sAmAnyavizeSarupatayA nizciteSu jIvasthAneSUpayogAn cintayannAha ekkArasesu tiya tiya dosu caukvaM ca bArasekkammi / jIvasamAsesevaM uvaogavihI muNeyavvo // 6 // paryAptacaturindriyAsajJipaJcendriyasajJipaJcendriyavarjeSu zeSeSvekAdazasu jIvasthAneSu matyajJAnazrutAjJAnAcakSurdarzanalakSaNAstrayastraya upayogA bhavanti na zeSAH, samyaktvAdyabhAvena zeSopayogAnAmeteSvasambhavAditi / ca punararthe bhinnakramazca, dvayoH punarjIvasthAnayoH paryAptacaturindriyAsajJipaJcendriyalakSaNayozcatvAra upayogA bhavanti, trayastAvatpUrvoktA eva, caturthastu | cakSurdarzanopayogo'nayozcakSuSaH sadbhAvAditi / 'bArasekkammi'tti ekasmin saJjiparyAptakajIvasthAne dvAdazA'pyupayogAH pUrvoktasvarUpAH prApyante / atra ca sarvatrA'paryAptakagrahaNena labdhyaparyAptako gRhIto, yastu karaNAparyAptakaH sa paryAptakagrahaNena 28 AA
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-6 gRhIto'paryAptasajhino matizrutAvadhyupayogA'nabhidhAnAt, anyathA hi tIrthakarAde: karaNato'paryAptasyaite upayogA labhyanta eveti / 'jIvasamAsesu' jIvasthAneSu, 'evam' uktakrameNa, 'upayogavidhiH' upayogabhedaH, 'muNitavyo' jJAtavya iti gAthArthaH // 6 // bhA0 dasamaduvAlasacoddasa jIvaTThANAi mottu sesesu / maisuyaannANaacakkhudaMsaNA tinni uvaogA // 49 // te tinni cakkhujuttA cattAri havaMti dasa duvAlasame / coddasagammi ya bArasa ettha ya savvattha'pajjatto // 50 // laddhi'pajjatto jo so neo jo u karaNapajjatto / so pajjattaggahaNeNa giNhio sanniNo jeNa // 51 // apajjattassa u maisuyaohINa aNicchaNA sue ya puNo / titthayarAINaM karaNaapajjattANa uvaogA // 52 // ee bhaNiyA tamhA karaNaapajjattao u pajjatto / daTThavvo etthatthe kiJci visesaM pavakkhAmi // 53 // jo sanniapajjatto laddhIe tassa tinni uvaogA / ee bhaNiyA jo puNa karaNaM Asajja apajjatto // 54 // sannI tassuvaogA advaiva havaMti jeNimaM bhaNiyaM / maNanANacakkhukevaladugarahiyA sanni'pajjatte // 55 // te cakkhujuyA gabbhatthasannipajjattanaratirikkhANaM / tAo viNiggayANa vi tiripajjattANa sannINaM // 56 // te aTTha u cakkhujuyA naveva huMti tahA narANaM pi / gabbhA viNiggayANaM te nava jA aTTha varisANi // 57 / /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam gehatthattaM taduvari jaha saMbhavao u te navavaogA / paDivannammi caritte maNanANajuyA dasa havaMti // 58 // taduvari jaha saMbhavao carittiNo vacchare aikkate / kevaliyanANadaMsaNadugasahiyA bArasa havaMti // 59 // appajjeyarabheyA duhA jIvA tahi apajjao duviho / laddhIe karaNeNa ya tassa sarUvaM imaM bhaNiyaM // 60 // apajjatto duviho laddhiapajjattakaraNaapajjatto / tattha ya jo appajjattaeva kAlaM kira karei // 61 // na puNo pajjattIo pUrissai so u laddhi pajjatto / jo puNa sarIraiMdiyamAINi ukaraNasannANi // 62 // no ajjavi nivvattai nivvattissai ya puNa puro niyamA / na marissai apajjatto karaNo'pajjattao so u // 63 // suraneraiyA niyamA karaNApajjattayA sayA huMti / maNuyagaIyA duvihA vi huMti tiriyA vi emeva // 64 // sAmprataM teSveva jIvasthAneSu yogAn pratipAdayannAha -- navasu cakke ekke jogA ego ya donni pannarasa / tabbhavagaesu ee bhavaMtaragaesu kAogo // 7 // s s s s s A A A A gA0-7 30
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-7 AAA navasu jIvasthAnakeSu catuSke jIvasthAnakAnAmekasmin jIvasthAnake yathAsaMkhyaM yogA bhavanti / sAmAnyenaiko dvau bandhazatakaprakaraNam | paMcadazeti / tatra sUkSmabAdaraparyAptAparyAptabhedabhinnA ekendriyAzcaturvidhA api, zeSAstu dvIndriyAdayo'paryAptakAH paJca, eteSu | navasu jIvasthAnakeSu sAmAnyena tAvadekaH kAyayogo bhavati / vizeSatastu labdhyA karaNena cAparyAptakeSu saptasvapyaudArika mizrakAyayogaH paryAptasya tu sUkSmaikendriyasya bAdaraikendriyasya ca vAyuvarjasyaudArikakAyayogo labhyate / vAyostu bAdaraparyAptasya A vaikriyavaikriyamizrakAyayogau labhyete audArikakAyayogazca labhyate / ete ca sarve'pi sAmAnyaM kAyayogatvaM na vyabhicarantIti sAmAnyataH sUtre ekakAyayogatvena vivakSitAH / jIvasthAnacatuSke karaNaparyAptadvIndriyatrIndriyacaturindriyAsajJipaJcendriyalakSaNe dvau yogau bhavataH / tadyathA-audArikakAyayogo'satyAmRSavAgyogazca zeSAstu na labhyante'sambhavAdeveti / ekasmin paryAptasajJipaJcendriyalakSaNe jIvasthAne paJcadazApi yogAzcaturvidhamanoyogacaturvidhavAgyogasaptavidhakAyayogalakSaNAH pUrvoktAH prApyante / Aha-nanu zeSayogAH paryAptasajJini sambhavantu, audArikamizravaikriyamizrAhArakamizrakArmaNalakSaNAstu kathamasya paryAptasya / sambhavantyaparyAptAvasthAbhAvabhAvitvAdamISAmiti ? ucyate, vaikriyamizrastAvadvaikiyaM kRtvA prayojanasiddhau tatparityajya punaraudArikaM svIkurvataH saMyatAderlabhyate / athavA yo labdhyA paryAptaH karaNena tvaparyAptaH, so'pIha paryAptakagrahaNena gRhItaH, tasya ca devanArakeSUtpadyamAnasya vaikriyamizraH supratIta eveti / AhArakamizrastvAhArakaM kRtvA tatparityajya punaraudArikaM svIkurvataH saMyatasyaiva labhyate / audArikamizrakArmaNayogau tu kevalinaH samudghAtagatasya prApyete / tathA coktaM AAAA
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-7 bandhazatakaprakaraNam audArikaprayoktA prathamASTamasamayayorasAviSTaH / mizraudArikayoktA saptamaSaSThadvitIyeSu // 1 // kArmaNazarIrayogI caturthake paJcame tRtIye ca / samayatraye'pi tasminbhavatyanAhArako niyamAt // 2 // ete ca paryAptA eveti bhAvanIyam / 'tadbhava' ityAdi, sa cAsau nArakAdyanyataro bhavazca tadbhavastaM gatAstadbhavagatA / vivakSitasthAnaprAptA ityartheSvevaite pUrvoktA yogA jJAtavyAH, bhavAntaragateSu vigrahagateSu punaH sarveSvapyeka eva kAyayogaH kArmaNakAyalakSaNo bhavati, na zeSAsteSAM tatrAsambhavAditi gAthArthaH // 7 // bhA0 sAmanneNa jiyaTThANagesu paDhamAipaNasu sattamage / navigArasaterasame iya navasuM ega kAogo // 65 // ettha viseso laddhIkaraNApajjattaesu sattasu vi / vinneo orAliyamIso ego ihaM jogo // 66 // bhavaaMtarAlagA vi hu te appajjA tao ya tesipi / kammaNajogo vi bhave iya jogadurga pi tesi bhave // 67 // taha tesiM apajjANaM taNupajjattANa kei orAlaM / biMtI tesiM mayao ghaDijja jogatigamiti peccha // 68 // apajjattagasannINaM veuvviyamIsao cautthovi / jogo ghaDejja sattasu appajjesu iya viseso // 69 // pajjasuhume vi eso jogo navaraM tu uralanAmo so / pajjattabAyare vAuvajjie uralamevegaM // 70 // bAyaravAe pajjattayammi veuvijuyalaorAlA / tinni igajogabheo eso bhaNio viseseNa // 71 // AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam evaM navaThANesuM jaha saMbhavao u paMca taNujogA / AhAragadugarahiyA dharaMti etthaM paraM kiMtu // 72 // ee savve vi puNo sarIrajogA u no vabhicaraMti / iya igataNujogattaM sutte sAmannao bhaNiyaM // 73 // orAlA saccAmusa do jogA chaaDadasaduvAlasame / egammi caudasame jogA u havaMti panerasassa // 74 // sannINaM pajjANaM cau cau maNavayaNauralaveuvvA / dasa sugamA sesagataNupaNajogassesa bhAvaNiyA // 75 // veDavviyaM pajuMjiya taM mucaMtassa uralasIkaraNe / veDavvimIsajogo ahavA jo lajjito // 76 // karaNeNa apajjatto so vettha u pajjagahaNao gahio / tassa suranAragAsuM gaIsu uvavajjamANassa // 77 // hoi viuvviyamIso taha caudasapuvviNo u AhAraM / taM piva mucaMtassa u uralaM parigiNhamANassa // 78 // hoyAhAragamIso orAliyamIsakammajogA ya / kevaliNo samugdhAyaM gayasya kila huMti dunne vA // 79 // evaM panarasasannimmi huti taM taM bhavaM apattassa / kammaNubhavaMtarAle aha uvaogAiyA gAhA // 80 // prakRtamupasaMharannAha P A A A A A A gA0-7 33
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-8-9 bandhazatakaprakaraNam uvaogA jogavihI jIvasamAsesu vanniyA evaM / etto guNehi saha parigayANi ThANANi me suNasu // 8 // gAthApUrvArddha vidhizabdasya pratyekamabhisambandhAdupayogavidhayo yogavidhayazca 'jIvasamAsesu' jIvasthAneSu, 'varNitAH' bhaNitAH, 'evam' uktakrameNetyarthaH / idamuktaM bhavati-uvaogA jogavihItyAdigAthAyAM yatpratijJAtamAsIttatropayogA yogAzca jIvasthAneSu cintitAH / sAmprataM punasta eva guNasthAnakeSu cintanIyAH, ataH pUrvaM tAvad guNasthAnakAnyeva svarUpato bhedatazca bibhaNiSurgAthApazcArddhana pAtanAmAha-'etto' ityAdi, ita UrdhvaM 'guNaiH-jJAnAdibhiH saha 'parigatAni' yuktAni, sthAnAni 'me' mama bhaNata iti gamyate zrRNuta yUyamiti gAthArthaH // 8 // bhA0 sugamevetto u guNe micchAgAhA u Aha sA sugamA / navaraM kiMci sarUvaM gAhAhi imAhi pabhaNAmi // 8 // yathApratijJAtamevAha micchAddiTTIsAsaNamisse ajae ya desavirae ya / nava saMjaesu evaM coddasa guNanAmaThANANi // 9 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam iha prAkRtazailyA dRSTizabdasyottaratrApi sambandhAt "bhImo bhImasena" iti nyAyAdekadezena samudAyasya gamyamAnatvAcca sUcakatvAcca sUtrasyetthamavagantavyam / mithyAdRSTiguNasthAnam / 'sAsaNe 'tti, sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnam, 'misse 'tti, samyag - mithyAdRSTiguNasthAnam, 'ajae' tti, ayato'virata ityanarthAntaram, tatazcAviratasamyagdRSTiguNasthAnam, 'desavirae 'tti, dezaviratiguNasthAnaM cakArau samuccaye etAni paJca guNasthAnAni / zeSANi punarnava guNasthAnAni 'saMyateSu' pramattApramattanivRttyanivRttisUkSmasamparAyopazAntamohakSINamohasayogyayogilakSaNeSu bhavanti, ete hi sarve'pi saMyamasAmAnyaM na vyabhicarantIti | saMyatatvenoktAH / eteSu nava guNasthAnAni bhavanti, tadyathA - pramattasaMyataguNasthAnamapramattasaMyataguNasthAnamapUrvakaraNaguNasthAnamanivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnaM sUkSmasaMparAyaguNasthAnamupazAntakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnaM kSINakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnaM sayogikevaliguNasthAnamayogikevaliguNasthAnaM ceti sarvANyapyevamuktakrameNa 'caturdazaguNanAmAni' guNAbhidhAnAni 'sthAnAni' guNasthAnAnIti yAvadityakSarayojanA / adhunA bhAvArtha ucyate tatra mithyA viparyastA dRSTirarhatpraNItavastupratipattiryasya bhakSitahRtpUrapuruSasya site pItapratipattivatsa mithyAdRSTiH, guNA jJAnadarzanacAritrarUpA jIvasvabhAvavizeSAH, tiSThanti guNA asminniti sthAnaM jJAnAdiguNAnAmevopacayApacayakRtaH svarUpabhedaH, guNAnAM sthAnaM guNasthAnaM mithyAdRSTerguNasthAnaM mithyAdRSTiguNasthAnam, sAsvAdanAdyapekSayA jJAnAdiguNAnAmapacayakRtaH svarUpabhedo mithyAdRSTiguNasthAnam / Aha-yadi mithyAdRSTirasau kathaM tasya guNasthAnaM ? viparyastadRSTitvAd, guNAnAM ca samyagbodhamUlatvAditi, atrocyate, yadyapi gA.-9 35
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-9 bandhazatakaprakaraNam samunnataghanAbhinavajImUtapaTalena ravirajanIkarakaranikara: tiraskriyate, tathApi naikAntena tatprabhAnAzaH sampadyate / pratiprANi| prasiddhadinarajanIvibhAgAbhAvaprasaGgAd Aha ca-"'suTThavi mehassa samudae hoi pahA caMdasUrANaM" iti / evamasyApi prabalajJAnAvaraNodayenA'pyatisaGkliSTanigodAvasthAyAmapi naikAntena caitanyAbhAvaH kriyate, ajIvatvaprasaGgAt, ajIvAddhi jIvasya caitanyakRto vizeSaH taccaitsarvamapi gacchet jIvo'jIvatvameva prApnuyAt / tasmAt sakliSTasyApi mithyAdRSTeH kAciccaitanyamAtrA pratipattavyA, sA ca yadyapi mithyAtvamohanIyodayAdviparyastA, tathApi cidrUpatvAd vyavahArato guNatvena vivakSitetyadoSaH / jinapraNItaM caikamapyakSaramazraddadhAno mithyAdRSTirbhavatIti / uktaJca 'payamakkharaM pi ekkaM pi jo na roei suttaniddiTuM / sesaM royaMto vi hu micchaTThiI muNeyavvo // 1 // mithyAtvaM ca paJcadhA anekaprakAraM vA bhavati / taccopariSTAdvakSyAma iti // 1 // Ayam upazamikasamyaktvalAbhalakSaNaM sAdayatyapanaya(tI)tyAsAdanamanantAnubandhikaSAyavedanam, nairukto yazabdalopaH / sati hi tasminnanantasukhaphalado niHzreyasatarubIjabhUta aupazamikasamyaktvalAbho jaghanyataH samayenokRSTataH SaDbhirAvalikAbhiH 1. suSThvapi meghasya samudaye bhavati prabhA candrasUryayoriti / / 2. padamakSaramapyekamapi yo na rocayati sUtranirdiSTam / zeSaM rocayannapi khu mithyAdRSTitivyaH // 1 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-9 bandhazataka-A prakaraNam sIdatyapagacchatIti saha AsAdanena varttata iti sAsAdanaH / samyagaviparyastA dRSTirjinapraNItavastupratipattiryasya sa samyagdRSTiH sAsAdanazcAsau samyagdRSTizceti sAsAdanasamyagdRSTistasya guNasthAnaM sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnam / athavA sahA''zAtanayA'nantAnubandhyudayalakSaNayA vartata iti sAzAtanaH, sa cAsau samyagdRSTizca tasya guNasthAnam, athavA saha samyaktvalakSaNatattvarasAsvAdanena varttate, samyaktvarasaM nAdyApi sarvathA tyajatIti kRtvA sAsvAdanaH, sa cAsau samyagdRSTizca tasya guNasthAnaM sAsvAdanasamyagdRSTiguNasthAnamiti / etacca yathA bhavati tathocyate / iha gambhIrApArasaMsArasAgaramadhyaviparivartijantuH sakaladuHkhapAdapabIjabhUtamithyAtvapratyayamanantapudgalaparAvarttAnanantaduHkhalakSANyanubhUya kathamapi tathAbhavyatvaparipAkavazAd girisaridupalagholanAkalpenA'dhyavasAyavizeSarUpeNA'nAbhoganirvartitayathApravRttikaraNenA''yurvayA'ni jJAnAvaraNAdIni karmANyanta sAgaropamakoTAkoTIsthitikAni karoti / atra cAntare karmamalapaTalatiraskRtavIryavizeSANAmasumatAM durbhedyaH karkazanibiDaciraprarUDhagupilagranthivarakarmapariNAmajanito'tinibiDarAgadveSapariNAmarUpo'bhinnapUrvo granthirbhavati / taduktam 'gaNThi tti sudubbheo kakkhaDadhaNarUDhagUDhagaMThivva / jIvassa kammajaNio ghaNarAgaddosapariNAmo // 1 // imaM ca granthi yAvadabhavyA api yathApravRttikaraNena karma kSapayitvA anantazaH samAgacchantyeva, etadanantaraM punaH kazcideva 1. granthiriti sudurbheda: karkazaghanarUDhagupilagranthIva / jIvasya karmajanito dhanarAgadveSapariNAmaH // 1 //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-9 mahAtmA samAsannaparamanirvRttisukhasamullasitapracuradunirvAravIryaprasaro'tinizitakuThAradhArayeva paramavizuddhyA yathoktasvarUpagrantherbhedaM vidhAya mithyAtvamohanIyaM karmasthiterantarmuhUrtamudayakSaNAduparyatikramyA'pUrvakaraNAnivRttikaraNalakSaNavizuddhijanitasAmo'ntamuhUrttakAlapramANaM tatpradezavedyadalikAbhAvarUpamantarakaraNaM karoti / atra ca yathApravRttApUrvAnivRttikaraNAnAmayaM kramo veditavyo, yathA jA gaNThI tA paDhama, gaMThiM samaicchao bhave bIyaM / aniyaTTIkaraNaM puNa sammattapurakkhaDe jIve // 1 // gaNThi samaicchau tti granthi samatikrAmato bhindAnasyetyarthaH / sammattapurakkhar3e tti, samyaktvaM puraskRtaM yena sa tathA tasminnAsannasamyaktva eva jIve'nivRttikaraNaM bhavatItyarthaH / zeSaM sugamam / etasmizcAntarakaraNe kRte tasya mithyAtvamohanIyasya karmaNaH sthiterdvayaM bhavati antarakaraNAdadhastanI prathamA sthitirantarmuhUrttamAtrA, tasmAdevoparitanI zeSA dvitIyA sthitiriti / sthApanA ceyaM / tatra prathamasthitau mithyAtvadalikavedanAdasau mithyAdRSTirevA'ntarmuhUrtena punastasyAmapagatAyAmantarakaraNaprathamasamaya evaupazamikaM samyaktvamApnoti, mithyAtvadalikavedanA'bhAvAt / yathA hi vanadavAnalaH pUrvadagdhendhanamUSaraM vA dezamavApya vidhyApayati, tathA mithyAtvavedanAgnirantarakaraNamavApya vidhyApayati, tasyAM cAntaramauhUrtikyAmupazAntAddhAyAM paramanidhilAbhakalpAyAM 1. yAvad granthistAvat prathamaM granthi samatikrAmato bhavet dvitIyam / anivRttikaraNaM punaH samyaktvapuraskRte jIve // 1 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam | jaghanyena samayazeSAyAmutkRSTataH SaDAvalikAzeSAyAM kasyacinmahAvibhiSikotthAnakalpo'nantAnubandhyudayo bhavati / tadudaye cAsau sAsvAdanasamyagdRSTiguNasthAne varttate, upazamazreNipratipatito vA kazcitsAsAdanatvaM yAtIti / taduttarakAlaM cAvazyaM mithyAdRSTirbhavatItyalaM vistareNeti // 2 // .. tathA samyaktvamithyAtvadRSTiryasya sa samyagmithyAdRSTistasya guNasthAnaM samyaGmithyAdRSTiguNasthAnam / idamatra hRdayam| varNitavidhinA labdhenaupazamikasamyaktvenauSadhavizeSakalpena madanakodravavadazuddhaM darzanamohanIyaM karma jIvaH zodhayitvA tridhA karoti / tadyathA zuddhamarddhavizuddhamazuddhaM ceti sthApanA 10000 / trayANAM caiteSAM puJjAnAM madhye yadA'rddhavizuddhaH puJja udeti, tadA tadudayavazAdarddhavizuddhamarhadvaSTitattvazraddhAnaM bhavati jIvasya tena tadA'sau samyaGmathyAtvaguNasthAnamantarmuhUrttaM spRzati, tata UrdhvamavazyaM samyaktvaM mithyAtvaM vA gacchatIti // 3 // tathA viramati sma sAvadyayogebhyo nivarttate smeti "gatyarthAkarmakaH " ityAdinA karttari vihite ktapratyaye virato, na tathA'virataH, athavA "napuMsake bhAve kta" iti ktapratyaye viramaNaM viratam, sAvadyayogapratyAkhyAnameva, nAsya viratamastItyavirataH sa cAsau samyagdRSTizcetyaviratasamyagdRSTiH / yadyapi samyagdRSTitvena sAvadyayogapratyAkhyAnaM jAnAti [ajJAninaH samyaktvAyogAt ] tathApi tadasau nAbhyupagacchati, na ca pAlayati, apratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayAt, te hyalpamapi pratyAkhyAna gA.-9 39
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-9 bandhazatakaprakaraNam mAvRNvantIti apratyAkhyAnAvaraNA ucyante, no'lpArthatvAt / idamuktaM bhavati-yaH pUrvavarNitaupazamikasamyagdRSTiH, zuddhadarzanamohapuJjodayavartI vA kSAyopazamikasamyagdRSTiH, kSINadarzanasaptako vA kSAyikasamyagdRSTiH, paramamunipraNItAM sAvadyayogavirati siddhisaudhAdhyArohaNaniHzreNikalpAM jAnannapyapratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayavighnitatvAnnAbhyupagacchati, na ca tatpAlanAya yatata ityasAvaviratasamyagdRSTirucyate, tasya guNasthAnamaviratasamyagdRSTiguNasthAnam / uktaJca 'baMdha aviraiheUM jANaMto rAgadosadukkhaM ca / virasuhaM icchaMto viraI kAuM ca asamattho // 1 // esa asaMjayasaMmo niMdato pAvakammakaraNaM ca / ahigayajIvAjIvo acaliyadiTThI caliyamoho // 2 // ||4|| tathA sarvasAvadyayogasya deze ekavrataviSaye sthUlasAvadhayogAdau sarvavrataviSayAnumativaya'sarvasAvadhayogAnte virataM viratiryasyAsau dezavirataH / sarvasAvadyayogaviratistvasya nAsti, pratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayAt, sarvaviratirUpaM hi pratyAkhyAnamAvRNvantIti pratyAkhyAnAvaraNA ucyante iti / dezaviratasya guNasthAnaM dezavirataguNasthAnam / uktaJca 1. bandhamaviratihetuM jAnan rAgadveSaduHkhaM ca / viratisukhamicchan viratiM kartuM cAsamarthaH // 1 // 2. eSa asaMyatasamyaktvI nindana pApakarmakaraNaM ca / adhigatajIvAjIvo'calitadRSTizcalitamohaH // 2 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam 'sammahaMsaNasahio giNhaMto viraimappasattIe / egavvayAicarimo aNumaimetto tti desajaI // 1 // parimiyamuvasevaMto aparimiyamaNaMtayaM pariharaMto / pAvai paragmi loe aparimiyamaNaMtayaM sokkhaM // 1 // // 5 // saMyacchati sma - samyaguparamati sma " gatyarthAkarmakaH " ityAdinA karttari ktapratyaye saMyataH pramAdyati sma -saMyamayogeSu sIdati smeti pUrvavatkarttari ktapratyaye pramattaH, athavA pramadanaM pramattaH pramAdaH, sa ca madirAviSayakaSAyanidrAvikathAnAM paJcAnAmanyatamaH, sarve vA, pramattamasyAstItyarzAditvAnmattvarthIyA'pratyayopAdAnAtpramattaH pramAdavAnityarthaH, sa cAsau saMyatazceti pramattasaMyataH / tasya sambadhinAM guNAnAM sthAnaM tadupacayApacayakRtaH svarUpavizeSaH, tathAhi - dezaviratiguNApekSayA etadguNA& nAmupacayo'pramattasaMyataguNApekSayA tvapacayaH, ityevamanyeSvapi guNasthAnakeSu pUrvottarApekSayA upacayApacayayojanA kartavyeti // 6 // tathA na pramatto'pramatto nAsti vA pramattamasyetyapramatto madirAdipramAdarahitaH, apramattazcAsau saMyatazcetyapramattasaMyatastasya guNasthAnamapramattasaMyataguNasthAnam ||7|| athedAnImapUrvakaraNaguNasthAnamucyate / tatrApUrvamabhinavaM prathamamityanarthAntaraM karaNaM kriyA nirvarttanamiti vA'narthAntaraM, apUrvaM 1. samyagdarzanasahita gRhNan viratimAtmazaktyA / ekavratAdicarimo'numatimAtra iti dezayatiH || 1 || parimitamupasevan aparimitamanantakaM pariharan / prApnoti pare loke'parimitamanantakaM saukhyam ||2|| gA.-9 41
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam karaNaM yasya sa bhavatyapUrvakaraNaH / sa hi sthitighAtarasaghAtaguNazreNiguNasaGkramasthitibandhalakSaNAn paJca padArthAnnapUrvAneva karoti, tathAhi - bRhatpramANAyA jJAnAvaraNAdikarmasthiteraparvatanAkaraNena khaNDanamalpIkaraNaM sthitighAta ucyate / rasasyApi vakSyamANasvarUpasya pracurasya sato'parvatanAkaraNenaiva khaNDanamalpIkaraNaM rasaghAta ucyate / etau ca dvAvapi pUrvaguNasthAneSu vizuddheralpatvAdalpAveva kRtavAn, atra punarvizuddheH prakRSTatvAd bRhatpramANatayA'pUrvAvimau karotIti / tathA uparitanasthitervizuddhivazAdapavartanAkaraNenA'vatAritasya dalikasyAntarmuhUrttapramANamudayakSaNAdupari kSipratarakSapaNAya pratikSaNamasaGkhyeyaguNavRddhyA viracanaM guNazreNirityucyate / sthApanA / etAM ca pUrvaguNasthAneSvavizuddhatvAtkAlato dIrghA dalikaviracanAmAzrityAprathIyasIM dalikasyAlpasyApartanAdviracitavAn iha tu tAmeva vizuddhatvAdapUrvaM kAlato hrasvatarAM dalikaviracanAmAzritya punaH pRthutarAM bahutaradalikasyApartanAdviracayatIti / tathA'badhyamAna (nA) zubhaprakRtidalikasya pratikSaNamasaGkhyeyaguNavRddhyA(badhyamAnAsu) | vizuddhivazAnnayanaM guNasaGkramastamapyasau bahutaradalikasya saGkramaNAdihApUrvaM karoti / tathA sthitiM ca karmaNAmazuddhatvAt prAg dIrghaM baddhavAn, iha tu tAmapUrvaM vizuddhatvAdeva hrasvAM badhnAtItyevaM paJcAnAM padArthAnAmapUrvakaraNamiha bhAvanIyaM, upalakSaNaM caitadudayodvartanAdInAM teSAmapi hyatra sarveSAmapUrvatvAditi / ayaM cApUrvakaraNo dvidhA bhavati / kSapaka upazamako vA, kSapaNopazamanArhatvAdrAjyArhakumArarAjavat, na punarasau kSapayatyupazamayati vA, tasya guNasthAnamapUrvakaraNaguNasthAnam, etacca guNasthAnaM prapannAn kAlatrayavarttino nAnAjIvAnapekSya sAmAnyato'saGkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyadhyavasAyasthAnAni bhavanti / kathaM gA.-9 42
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-9 bandhazatakaprakaraNam AA punastAni bhavantIti vineyajanAnugrahArthaM vizeSato'pi prarUpyante / iha tAvadidaM guNasthAnakamantarmuhUrttakAlapramANaM bhavati / tatra ca | prathamasamaye'pi ye prapannAH prapadyante prapatsyante ca tadapekSayA jaghanyAdInyutkRSTAntAnyasaGkhyeyAni lokAkAzapradezapramANAnyadhyavasAyasthAnAni labhyante, pratipratRRNAM bahutvAt, adhyavasAyAnAM (ca) vicitratvAditi bhAvanIyam / nanu yadi kAlatrayApekSA kriyate tadaitadguNasthAnakaM pratipannAnAmanantAnyadhyavasAyasthAnAni kasmAnna bhavanti ? anantajIvarasya pratipannatvAdanantaizca pratipatsyamAnatvAditi, satyaM, syAdevaM yadi tatpratipattRRNAM sarveSAM pRthakpRthagbhinnAnyevA'dhyavasAyasthAnAni syustacca nAsti, bahUnAmekAdhyavasAyasthAnavartitvAdapIti, yathA kila kvacicchataM cAritriNAM dazasvadhyavasAyasthAneSu varttate, dazAnAM ekAdhyavasAyasthAnavartitvAd, evamihA'pyanantAnAmapi tatpratipattRRNAmasaGkhyeyAdhyavasAyasthAnavatitvaM bhAvanIyamiti / dvitIyasamaye tadanyAnyadhikatarANyadhyavasAyasthAnAni labhyante / tRtIyasamaye tadanyAnyadhikatarANi, caturthasamaye tadanyAnyadhikatarANItyevaM tAvad jJeyaM yAvaccaramasamayaH / etAni sthApyamAnAni viSamacaturasrakSetramabhivyApnuvanti / tadyathA nanu dvitIyAdisamayeSvadhya35 0000000000000 40 vasAyasthAnAnAM vRddhau kiM kAraNam ? ucyate, pratisamayaM vizuddhyantaH khalviha pratipattAraH svabhAvata eva | bahavo vibhinneSvadhyavasAyasthAneSu vartanta ityalaM vistareNa / prakRtaM prastumaH / atra ca prathama15 00000000020 | samayajaghanyAdhyavasAyasthAnAt prathamasamayotkRSTamadhyavasAyasthAnamanantaguNavizuddhaM, prathamasamayotkRSTAd dvitIya samayajaghanyamanantaguNavizuddhaM, dvitIyasamayajaghanyAttadutkRSTamanantaguNavizuddhaM, tasmAcca tRtIyasamayajaghanyamanantaguNavizuddhaM, 250000000000030 / 43 A.AA
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-9 bandhazatakaprakaraNam tato'pi tadutkRSTamanantaguNavizuddhamityevaM tAvanneyaM yAvad dvicarasamayotkRSTAccaramasamayajaghanya- manantaguNavizuddham, tato'pi tadutkRSTamanantaguNavizuddhamiti / ekasamayagatAni tu parasparaM SaTsthAnapatitAni / nanu yathA'syApUrvakaraNa iti saJjJA tathA nivRttirityapi saGghAntaraM dRzyate "'niyaTTianiyaTTibAyarasuhamu" ityAdivacanAt katham ? atrocyate, yugapadetadguNasthAnaM praviSTAnAM parasparamadhyavasAyasthAnasya bhedalakSaNA nivRttirapyasti na punarvakSyamANA'nivRttibAdavadekasamayapraviSTAnAmadhyavasAyasyaikatvameva tatazca nivRttiyogAnnivRttirapyucyate'sAvityadoSaH // 8 // idAnImanivRttibAdarasamparAyaguNasthAnamucyate / yugapadetadguNasthAnaM pratipannAnAM bahUnAM jIvAnAM parasparasambandhino'dhyavasAyasthAnasya vyAvRttiriha nivRttirabhipretA, nAsti tathAvidhA nivRttirasyetyanivRttiH / samakAlamevAruDhasyAparasya yadadhyavasAyasthAnaM vivakSito'pi kazcittadvatyevetyarthaH / samparaiti-paryaTati saMsAramaneneti samparAyaH / kaSAyodaya iha vivakSitaH, bAdaraH-sthUraH samparAyo yasyAsau bAdarasamparAyo'nivRttizcAsau bAdarasamparAyazca tasya guNasthAnam anivRttibaadrsmpraaygunnsthaanm| idamapyantarmuhUrtapramANameva bhavati / tatra cAntarmuhUrte yAvantaH samayAstatpraviSTAnAM tAvantyevAdhyavasAyasthAnAni bhavantyekasamayapraviSTAnAmekasyaivA'dhyavasAyasyA'nuvarttanAditi / sthApanA / sa cAnivRttibAdaro dvidhA kSapaka upazamakazca / tatra 1. nivRtyanivRttibAdarasUkSmaH //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-9 bandhazatakaprakaraNam AAAAAAAAAA AAA kSapako mohasya viMzatiprakRtI: styAnaddhitrikaM trayodaza nAmaprakRtIzca kSapayati / uktaJca nAsei tao khavago lobhaM mottUNa mohavIsamavi / taha thINagiddhitigamavi terasa nAmaMpi ettheva // 1 // kathamiti ced ? ucyate, prathamaM tAvatpratyAkhyAnApratyAkhyAnAvaraNAkhyAnaSTau kaSAyAn kSapayitumArabhate / teSu cArddhakSapiteSvevAtivizuddhivazAdantarAla eva styAnaddhitrikaM nAmnazcemAstrayodaza prakRtIrUcchAdayati, tadyathA-narakadvikaM tiryadvikamekendriyatrIndriyacaturindriyajAtayazcatasra AtapamudyotaM sthAvaraM sAdhAraNaM sUkSmamiti / etAsu ca SoDazaprakRtiSu kSapitAsu punaH kaSAyASTakasya kSapitazeSa kSapayati / tato napuMsakavedaM, tato'pi strIvedaM, tadanantaramapi ca hAsyAdiSaTkam, tato'pi puruSavedaM kSapayati / tata UrdhvaM saJcalanakrodhaM, tato mAnaM, tato mAyAM nirdalayati, tato lobhaM kSapayitumArabhate / etAMzca caturaH kaSAyAnvedayaMstadanubhAgasya vizuddhiprakarSavazAdanantAH kiTTIH karoti / nanu kiTTI ti kaH zabdArthaH ? ucyate, iha tAvadanantaiH paramANubhirniSpannAn skandhAn jIvaH karmatayA gRhNAti, tatra caikaikaskandhe yaH sarvajaghanyarasaH paramANuH so'pi kevaliprajJayA chidyamAnaH kila sarvajIvebhyo'nantaguNAn bhAgAn prayacchati, aparastu tAnapyekAdhikAn anyastu tAnapi dvaya dhikAn, aparastu tAnapi tryadhikAn, ityAdyekottaravRddhyA tAvanneyaM, yAvadantya utkRSTarasaH paramANumaularAzeranantaguNAnapi rasabhAgAn prayacchati / atra ca jaghanyarasA ye kecana paramANavasteSu sarvajIvAnantaguNarasabhAgayukteSvapyasatkalpanayA zataM rasAMzAnAM parikalpyate, 1. nAzayati tataH kSapako lobhaM muktvA mohanIyasya viMzatirapi / tathA styAnagRddhatrikamapi trayodaza nAmno'pyatraiva // 1 // AAA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-9 bandhazatakaprakaraNam A eteSAM ca samudAyaH samAnajAtIyatvAdekA vargaNetyabhidhIyate / anyeSAM tvekottarazatarasAMzayuktAnAmaNUnAM samudAyo dvitIyA vargaNA, apareSAM tu vyuttarazatarasAMzayuktAnAmaNUnAM samudAyastRtIyA vargaNA / apareSAM tu vyuttarazatarasabhAgayuktAnAmaNUnAM samudAyazcaturthI vargaNA evamanayA dizA ekaikarasabhAgavRddhAnAmaNUnAM samudAyarUpA vargaNAH siddhAnAmanantabhAge'bhavyebhyo'nantaguNA vAcyAH / etAvatInAM ca vargaNAnAM samudAya: sparddhakamityucyate / spardhanta ivAtrottarottararasavRddhyA paramANuvargaNA itikRtvA, etAzcAnantaroktAnantakapramANA apyasatkalpanayA SaT sthApyante, idamekaM sparddhakam / ita UrdhvamekottarayA nirantarayA vRddhyA vRddho raso na labhyate, kiM tarhi sarvajIvAnantaguNairaiva rasabhAgairvRddho labhyata iti / tenaiva krameNa dvitIyaM sparddhakamArabhyate / tatastathaiva tRtIyamityAdi, yAvadanantAni rasasparddhakAni uttiSThanti / tadevametAni rasasparddhakAni, prastutaguNasthAne samAyAtaH, krodhAdikSapaNakAle vizuddhivazato hatvA anantaguNahInarasAnyapUrvANi karoti / etAnyapi vizuddhiprakarSato hatvA'tyantAlparasAni kRtvA ekottaravRddhikramaM tyAjayati truTitAnantarasabhAgAntarAlametadrasaM karotItyarthaH / idamuktaM bhavati-anantaroktApUrvasparddhakasambandhiSu jaghanyaraseSu paramANuSu yadyasatkalpanayA paJcAzadrasavibhAgA labhyante, tadA kiTTIkaraNakAle teSvevAsatkalpanayA paJcaiva rasabhAgA labhyante / tadanantaramekena vyAdibhirvA rasabhAgairadhikA aNavo na labhyante, kintvanantaireva rasabhAgairadhikAH prApyante / te ca bhAgAH kilA'satkalpanayA paJcaviMzatiH / tadanantaraM punarapyanantairevAnubhAgabhAgairadhikA aNavo labhyante, naikottaravRddhyA, te'pi bhAgAH kila sArddhazatadvayaM / atra sthApanA (250 idaM ca nidarzanamAtraM, sadbhAvataH punaritthamanantarasabhAgAntarAlA anantAH kiTTayo vAcyAH / tadevamudaka
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka madhyaprakSiptatailavadvitruTitasyaikottaravRddhikramaM tyAjitasya parihRtasparddhakakramasya vizuddhiprakarSataH khaNDitvA alpIkRtasya rasasya prakaraNam sadbhAvato'nantabhAgAtmakA api kalpanayA darzitapaJcAdisvarUpA avasthAvizeSAH kiTTayo'bhidhIyante / etAzca krodhAdiSu caturSvapi pratyekamanantA bhavantyo'pi karmaprakRtiprAbhRtAdinigaditavivakSayA tisrastisro vivakSyanta iti / sarvA api dvAdaza, etAzca prathamaM bAdarAH sthUrarasAH karoti / tataH pratisamayaM vizuddhamAnastA eva sUkSmAH sUkSmatarAH prAyo nivRttarasAH karoti / evaM ca kRte krodhamAnamAyAsambandhinIrihaivAsau kSapayati / lobhasambandhinIstu kiTTIrbAdarA ayameva, sUkSmAstu sUkSmasamparAyaH kSapayati / tadevaM yaH kSapako'nivRttibAdaraH sa uktakrameNa dvitIyakaSAyAdyA mAyAvasAnA viMzatirmohaprakRtIH kSapayati / upazamakaH punaretA eva vakSyamANakrameNopazamayati / udvarttanAdikaraNAyogyAH karotItyarthaH / aparaM cAsau kSapakAdvizuddhayA anantaguNahIno bhavatyataH krodhamAnamAyopazamanakAle tadanubhAgasya kiTTIrna karoti / lobhasya tu pUrvoktavattisraH kiTTIH karoti / tadupazamakAle | tathAvidhavizuddheH sadbhAvAditi lezato vyAkhyAtamidaM guNasthAnaM, vistarArthinA tu karmaprakRtiranusaraNIyeti ||9|| itaH sUkSmasamparAyaguNasthAnakamucyate / sUkSmaH samparAyaH kiTTIkRtalobhakaSAyodayarUpo yasyAsau sUkSmasamparAyaH so'pi dvividhaH kSapaka upazamako vA, tatra kSapako'nivRttibAdareNa yAH kRtAH zlakSNakiTTyastA nirmUlata eva kSapayati / taduktam'bAyararAgeNa kayA suhumo veei suhumakiTTIo / tamhA suhumasarAgo suhumo suddhappaogappA // 1 // 1. bAdararAgeNa kRtA sUkSmo vedayati sUkSmakiTTIH / tasmAt sUkSmasarAgaH sUkSmaH zuddhaprayogAtmA // 1 // gA.-9 47
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-9 bandhazatakaprakaraNam AA upazamakastu tA evopazamayati / sarvakaraNAyogyAH karoti, taduktam uvasaMtaM jaM kamma, na tao kaDDai na dei udae vi / na ya gamayai parapagaI, na ceva ukkaDDae taM tu // 1 // asyA api vineyAnugrahArthaM vyAkhyA-sarvopazamena yadupazAntaM mohanIyaM karma, anyasya sarvopazamAyogAt / "savvovasamo mohasseve" ti vacanAditi / na tadapakarSati-na tadapavarttanAkaraNena sthitirasAbhyAM hInaM karotItyarthaH / apizabdasya bhinnakramatvAnnApyudaye taddadAti nApi tadvedayatItyarthaH, upalakSaNatvAttadavinAbhAvinyAmudIraNAyAmapi na dadAtItyapi mantavyamiti / na ca badhyamAnasajAtIyarUpAM paraprakRti saGkamakaraNena gamayati saGkramayati / na ca tatkarmopazAntaM sadutkarSayati udvarttanAkaraNena sthitirasAbhyAM vRddhi nayati / nidhattinikAcanayostu prAgapUrvakaraNakAla eva nivRttatvAnnehopazAntatvena tanniSedhaH kriyata iti / darzanatrikaM muktvA upazAntasya mohanIyakarmaNaH svarUpamanyatrApi bhAvanIyam / darzanatrikasya tu saGkamakaraNamekaM pravarttata eveti, tasyopazamakakSapakasUkSmasamparAyasya guNasthAnaM sUkSmasamparAyaguNasthAnam // 10 // idAnImupazAntakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnamucyate / tatra chAdyate kevalaM jJAnaM darzanaM cAtmano'neneticchadma, jJAnAvaraNadarzanAvaraNamohanIyAntarAyakarmodayaH / iha yadyapi kevalajJAnadarzanayorAcchAdakatvenAntarAyaM karma na prasiddham, tathA'pyanvaya 1. sarvopazamo mohasyaiveti /
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-9 prakaraNam | A vyatirekamAtrApekSayA tathocyate, sati tasmin kevalasyAnutpAdAttadapagamAnantaraM cotpAdAditi, chadmani tiSThatIti chadmasthaH, sa ca sarAgo'pi bhavatIti atastadvyavacchedArthaM vItarAgagrahaNam / vIto rAgo mAyAlobhakaSAyodayarUpo yasya sa vItarAgaH, sa cAsau chadmasthazceti vItarAgachadmasthaH, sa ca kSINakaSAyo'pi bhavati, tasyApi yathoktarAgApagamAttatastadvyavacchedArthamupazAntakaSAyagrahaNam / kaSasiSajaSa ityAdidaNDakadhAtuhi~sArthaH kaSanti kaSyante ca parasparamasmin prANinaH iti kaSaH saMsAraH, "puMsi saJjJAyAM ghaH prAyeNeti", prAyograhaNAt ghapratyayaH, anyathA hi halantatvAt "halazce" ti ghaJ syAditi / kaSamayante gacchantyebhiH prANina iti kaSAyAH krodhAdayaH, upazAntA upazamitA vidyamAnA eva saGkramaNodvartanAdikaraNAyogyatvena vyavasthApitAH kaSAyA yena sa upazAntakaSAyaH, sa cAsau vItarAgacchadmasthazcetyupazAntakaSAyavItarAgachadmasthastasya guNasthAnamiti prAgvaditi / tatrAviratasamyagdRSTiprabhRterdarzanasaptakamupazAntaM sambhavati / upazamazreNyArambhe hyanantAnubandhikaSAyAnavirato dezavirataH pramatto'pramatto vA sannupazamayya, mithyAdarzanamohatritayamupazamayati, tadupazamAnantaraM ca pramattA'pramattaparivRttizatAni kRtvA, tato'pUrvakaraNaguNasthAnamanubhUya, tadanantaramanivRttibAdarasamparAyaguNasthAne cAritramohasya prathamaM napuMsakavedamupazamayati / tataH strIvedaM, tato hAsyaratyaratizokabhayajugupsArUpaM yugapat SaTkam, tataH puruSavedam, tato yugapad pratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNau krodhau, tataH saMjvalanakrodhaM, tato yugapad dvitIyatRtIyau mAnau, tataH saMjvalanamAnaM, tato yugapad dvitIyatRtIye mAye, tataH saMjvalanamAyAM, tato yugapad dvitIyatRtIyau lobhau, tataH sUkSmasamparAyaguNasthAne saMjvalanalobhamupazamayatIti / tadevamanyeSvapi AALA
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-9 bandhazatakaprakaraNam guNasthAneSu kvApi kiyatAmapi kaSAyANAmupazAntatvasambhavAdupazAntakaSAyavyapadezaH sambhavatItyatastavyavacchedArthamupazAntakaSAyagrahaNe satyapi vItarAgagrahaNaM karttavyamupazAntakaSAyavItarAga iti caitAvataiveSTasiddhau chadmasthagrahaNaM svarUpakathanArthaM, vyavacchedyAbhAvAd, na hyacchadmastha upazAntakaSAyavItarAgaH sambhavati, yasya chadmasthagrahaNena vyavacchedaH syAdityalaM prasaGgeneti // 11 // idAnIM kSINakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnamucyate / tatra kSINA abhAvamApannAH kaSAyA yasya sa kSINakaSAyastatrAnantAnubandhikaSAyAn prathamaviratasamyagdRSTyAdyapramattAntaguNasthAneSu kSapayati, tataH zeSAn saMjvalanalobhavarjAnanivRttibAdarasamparAyaguNasthAne krameNa kSapayati / saMjvalanalobhaM sUkSmasamparAyaguNasthAna iti tadevamanyeSvapi sarAgeSu kSINakaSAyavyapadezaH sambhavati, kvApi kiyatAmapi kaSAyANAM kSINatvasambhavAdatastavyavacchedArthaM vItarAgagrahaNaM, kSINakaSAyavItarAgatvaM ca kevalino'pyastIti tadvyavacchedArthaM chadmasthagrahaNaM, chadmasthagrahaNe ca kRte sarAgavyavacchedArthaM vItarAgagrahaNam / vItarAgazcAsau chadmasthazceti vItarAgachadmasthaH / sa copazAntakaSAyo'pyastIti tadvyavacchedArthaM kSINakaSAyagrahaNaM kSINakaSAyazcAsau vItarAgachadmasthazca kSINakaSAyavItarAgacchadmasthastasya guNasthAnamiti prAgvaditi / atra copazAntakSINamohayorayaM vizeSaH 'jalamiva pasaMtakalusaM pasaMtamoho bhave u uvasaMto / gayakalusaM jaha toyaM gayamoho khINamoho'vi // 1 // ityAdi // 12 // 1. jalamiva prazAntakaluSaM prazAntamoho bhavettUpazAntaH / gatakaluSaM yathA toyam, gatamohaH kSINamoho'pi // 1 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam adhunA sayogikevaliguNasthAnam / tatra yogo vIryaM zaktirutsAhaH parAkrama ityanarthAntaraM sa ca manovAkkAyalakSaNakaraNatrayabhedAttisraH saJjJA labhyante / manoyogo vAgyogaH kAyayogazceti / amISAM bhAvArtha: pUrvavadvAcyaH, sa cAyaM trividho'pi yogo bhagavataH prastutakevalinaH sambhavati / tatra manoyogastAvanmanaHparyAyajJAnyAdibhiranuttarasurAdibhirvA jIvAditattvaM kiJcinmanasA pRSTasya manasaiva dezanAyAM sambhavati / vAgyogastu sAmAnyena dharmadezanAdau, kAyayogastu caGkramaNonmeSanimeSAdau / tadanena trividhena yogena saha varttate iti sayogaH sayogIti vA, sarvadhanAdeH AkRtigaNatvena matvarthIyenvidhAnAditi / kevalaM | vakSyamANasvarUpamasyAstIti kevalI, sayogazcAsau kevalI ca, sayogI vA cAsau kevalI ca, tasya guNasthAnamiti prAgvaditi // 13 // athAyogikevalIguNasthAnaM prastUyate / tatra nAsti pUrvokto yogo'syetyayogo'yogIti vA pUrvavaditi / kathamayogitvamupagacchatyasAviti ced ? ucyate, trividho'pi hi pUrvokto yogaH pratyekaM dvidhA bhavati / sUkSmo bAdarazca, kevalI ca | kevalajJAnotpattyanantaraM jaghanyato'ntarmuhUrttamutkRSTatastu dezonAM pUrvakoTiM vihRtyA'ntarmuhUrttAvazeSA''yuSkaH zailezIM pratipitsuH, prathamaM tAvadvAdarakAyayogena bAdaravAGmanoyogau niruNaddhi / tataH sUkSmakAyayogAvaSTambhena bAdarakAyayogaM niruNaddhi / sati tasmin sUkSmayogasya niroddhumazakyatvAt, tatazca sarvabAdarayoganirodhAnantaraM sUkSmakAyayogAvaSTambhena sUkSmavAGmanoyogau niruNaddhi, gA.-9 51
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka-A gA.-9 sUkSmakAyayogaM tu sUkSmakriyAnivRttizukladhyAnaM dhyAyan svAvaSTambhenaiva niruNaddhi / anyasyA'vaSTambhanIyayogAntarasya tadA'satvAditi tannirodhA'nantaraM samucchinnakriyamapratipAtizukladhyAnaM dhyAyan husvapaJcAkSarogiraNamAtraM kAlaM zailezIkaraNaM praviSTo . bhavati, zIlasya yogalezyAkalaGkavipramuktayathAkhyAtacAritralakSaNasya ya IzaH sa zIlezastasyeyaM zailezI / tribhAgonasvadehA'vagAhanAyAmudarAdirandhrapUraNavazAt saGkocitasvapradezasya zIlezasyAtmano'tyantasthirA'vasthitirityarthaH / tasyAM karaNaM pUrvaracitazailezIsamaya samAnaguNazreNIkasya vedanIyanAmagotrAkhyasyA'ghAtikarmatritayasyA'saGkhyeyaguNanA zreNyA Ayu:zeSasya tu yathAsvarUpasthitayA zreNyA nirjharaNaM zailezIkaraNaM, taccAsau praviSTo'yogo'yogI vA bhavati, sa cAsau kevalI ca / ayaM ca bhavasthaH zailezIkaraNacaramasamayAnantaraM tu chinnacaturvidhakarmabandhanatvAcchinnaphalabandhanairaNDabIjavadgatipravRtteH, sarvathA viprahAya zarIratrayasambandhaM, datvA bhavajaladherjalAJjalimUrdhvamRjuzreNyA samayena gacchantyA lokAntAnna parato'pi, matsyasyeva jalakalpagatyupaSTambhakadharmAstikAyAbhAvAttatra cAsau siddho'yogikevalI sAdisaparyavasAnaM kAlaM sakalasaMsAradvandvavinirmuktaH sakalarAgAdikalaGkavinirmuktatvena svAbhAvikaM paramAnandasvarUpaM sukhamanubhavannAste, tasya guNasthAnamiti prAgvaditi // 14|| vyAkhyAtAni sabhAvArthAni caturdazApi guNasthAnAnIti gAthArthaH // 9 // bhA0 jIvAipayatthesuM jiNovaiTThesu vA asaddahaNA / saddahaNA ciya micchA vivarIyaparUvaNA jA ya // 42 // saMsayakaraNaM jaM piya jo tesu aNAyaro payatthesu / taM paMcavihaM micchaM taddiTTI micchadiTThI ya // 83 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-9 bandhazatakaprakaraNam uvasamaaddhAe Thiu micchamapatto tameva gaMtumaNo / sammaM AsAyaMto sAsAyaNamo muNeyavvo // 44 // jaha guDadahINi visamANi bhAvarahiyANi hoti missANi / bhuMjaMtassa tahobhaya taddiTThI mIsadiTThI ya // 85 // tivihe vi hu sammatte thevAvi na viraha jassa kammavasA / so avirau tti bhannai deso puNa desaviraIe // 86 // vigahAkasAyaniddAsaddAirao bhave pamatto tti / paMcasamio tigutto apamattajaI muNeyavvo // 87 // evamapuvvamapuvvaM jahuttaraM jo karer3a ThIkhaNDaM / rasakhaNDaM tamghAyaM so hoi apuvvakaraNo tti // 88 // viNivadvRti visuddhi samayapaiTThA vi jassa annonnaM / tatto niyaTTiThANaM vivarIyamo u aniyaTTI // 89 // thUlANa lobhakhaMDANuveyao bAyaro muNeyavvo / suhumeNa hoi suhumo uvasaMtehiM tu uvasaMto // 10 // khINammi mohaNIe khINakasAo sajogu jogANaM / hoi pauttA te apauttA hoi hu ajogI ya // 11 // micchamaNAiapajjavasiyamabhavajie sapajjavasiiyare / chAvaliyaM sAsANaM sAhiyatettIsayarasammaM // 12 // kiMcUNapuvvakoDI paMcama taha terasammi guNaThANe / lahupaMcakkharacarimaM aMtamuhuttAi sesAI // 13 // guNaThANANa sarUvaM kiMcI saMkhevao imaM bhaNiyaM / aha maggaNAisu gaI gAhA etANi sugamANi // 14 // tadevaM svarUpato bhedatazcoktAni guNasthAnAni, sAmAnyenoktamapi vastu vizeSavicAraNAmantareNa na samyag nizcetuM /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-10 bandhazatakaprakaraNam A 4 zakyate'tastAnyeva vizeSanizcayArthaM gatyAdiSu mArgaNAsthAneSu mRgyante suranAraesu cattAri hoti tiriesu jANa paMceva / maNuyagaIe u tahA coddasa guNanAmaThANANi // 10 // tatra narakagatyAdikA gatizcaturvidhA'ta Aha-suSTu rAjanta iti surA:-devAH, narakeSu bhavA nArakAH teSu mithyAdRSTyA| dInyaviratAntAnyAdyAni catvAri guNasthAnAni bhavanti, na dezaviratAdIni, teSu viraterabhAvAditi / tiryakSu paJcaiva guNasthAnAni, catvAri pUrvoktAni, paJcamaM tu teSu dezavirateH sadbhAvAddezaviratalakSaNam, etAnyeva jAnIhi-avagaccha na pramattAdIni, teSu sarvaviraterabhAvAditi / tuH punararthe tatheti kramadyotanArtho, manuSyagatau punastathA tenaiva krameNa caturdazApi 'guNanAmasthAnAni' guNanAmakAni sthAnAni guNasthAnAnIti yAvat jAnIhItyatrApi sambadhyate / kutaH sarvANyapi jJAtavyAnIti cet ? ucyate, mithyAtvAdInAM zailezyavasthAntAnAM sarvabhAvAnAmapi tasyAM sambhavAditi / atra ca gatergatimatAM cAbhedavivakSayA kvacid gatimatAM / surAdInAM grahaNaM, kvacittu sAkSAd gateriti bhAvanIyamiti gAthArthaH // 10 // tadevaM sUtrakRtA gatidvAreNa guNasthAnamArgaNena diGmAtradarzanaM kRtam, idaM cAtisaGkSiptamiti vineyajanAnugrahArthaM zeSeSvindriyAdidvAreSvapi saGkSapato guNasthAnAni mRgyante / tatrendriyANi zrotrAdIni paJca, tAni cendriyavantaM jIvamantareNa | 54
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-10 bandhazataka-4 prakaraNam | svatantrANi na bhavanti, ato jIvAzrayeNaiva mArgaNA kriyate, tatrekendriyAdiSu paJcendriyAvasthAneSu jantuSu paryApteSvaparyApteSu ca / sarvatra mithyAdRSTirlabhyate / tejovAyuvarjapratyekabAdaraikendriyadvitricaturindriyA'sajJipaJcendriyeSu labdhyA paryApteSu karaNena tvaparyApteSu, sajJipaJcendriyeSu punarlabdhyA paryApteSveva karaNena tu paryApteSvaparyApteSu ca sAsvAdanasamyagdRSTilabhyate / zeSANi tu samyagmithyAdRSTyAdIni dvAdazApi guNasthAnAni sajJipaJcendriye karaNena paryAptaka eva labhyante / kevalamaviratasamyagdRSTiH karaNenA'paryAptake'pi tasmillabhyate / kAyaH pRthivIkAyAdiH trasakAyAntaH SoDhA, tatra mithyAdRSTiH sarvatra labhyate / bAdarapRthivyappratyekavanaspatikAyeSu labdhyA paryAptakeSu karaNena tvaparyAptakeSu, traseSu punarlabdhyA'paryApteSveva karaNena tu paryApteSvaparyApteSu ca sAsvAdanasamyagdRSTiH prApyate / zeSANi tu samyagmithyAdRSTyAdIni dvAdazApi guNasthAnAni traseSu karaNaparyAptakeSveva labhyante, navaramasaMyatasamyagdRSTiH karaNenAparyApteSvapyeSu labhyate / yogaH sAmAnyena manovAkkAyabhedAt tridhA / tatra ca trividhe'pi yoge'yogivANi sarvANyapi guNasthAnAni labhyante / vedaH strIpunnapuMsakabhedAt tridhA, tatra trividhe'pi vede'pUrvakaraNAntAnyaSTau guNasthAnAni prApyante / anivRttibAdaro'pi yAvadadyApi vedAnna kSapayatyupazamayati vA tAvat svaguNasthAna saGkhyeyabhAgAn yAvallabhyate, tata UrdhvaM sarve'pyavedakAH / kaSAyAzcatvAraH krodhAdayaH / tatra krodhamAnamAyAlakSaNeSu triSu kaSAyeSvapUrvakaraNAntAni aSTau guNasthAnAni labhyante / anivRttibAdaro'pi yAvadamUnna kSapayatyupazamayati vA tAvat svaguNasthAnakaM saGkhyeyabhAgAn yAvallabhyate, lobhakaSAye tu sUkSmasamparAyAntAni daza guNasthAnAni labhyante / upariSTAtsarve'kaSAyAH / AAA AAA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam jJAnAni matijJAnAdIni paJca tatra matizrutAvadhiSvaviratAdIni kSINamohAntAni nava guNasthAnAni prApyante / manaH paryAyajJAne tu pramattAdIni kSINamohAntAni sapta labhyante / kevalajJAne tu sayogyayogiguNasthAnadvayam / matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAneSu mithyAdRSTisAsAdanamizralakSaNaM guNasthAnatrayaM labhyate / saMyamaH sAmAyikacchedopasthApanIyaparihAravizuddhikasUkSmasamparAyayathAkhyAtasaMyamabhedAtpaJcadhA, tatrAdyasaMyamadvaye pramattAdInyanivRttibAdarAntAni catvAri guNasthAnAni labhyante / parihAravizuddhikasaMyame tu pramattApramattasaMyataguNasthAnadvayameva labhyate / sUkSmasamparAyasaMyame tu sUkSmasamparAyaguNasthAnamekameva / yathAkhyAtasaMyame tUpazAnta - | mohAdInyayogyantAni catvAri guNasthAnAni labhyante / atra tu saMyamagrahaNena tatpratipakSabhUto'saMyamaH saMyamAsaMyamazca sUcitaH / | tatrAsaMyame mithyAdRSTyAdInyaviratAntAni catvAri guNasthAnAni / saMyamAsaMyame tvekaM dezavirataguNasthAnaM labhyata iti // darzanaM cakSuracakSuravadhikevaladarzanabhedAccaturdhA / tatrAdyadarzanadvaye mithyAdRSTyAdIni kSINamohAntAni dvAdazaguNasthAnAni labhyante / avadhidarzane tvaviratAdIni kSINamohAntAni nava guNasthAnAni labhyante / anye tu mithyAdRSTyAdInAmapyavadhidarzanaM pratipadyante, sUtre ca pratipAditatvAt tathA ca prajJapti: "1ohidaMsaNaaNAgArovauttA NaM bhante ! kiM nANI annANI ? goyamA ! nANI vi annANI vi / je nANI 1. anAkArAvadhidarzanopayuktA bhadanta ! kiM jJAnino'jJAninaH ? gautama ! jJAnino'pyajJAnino'pi / ye jJAninaH te santi kecanatrijJAninaH, santi, kecana caturjJAnino ye vijJAninaste AbhinibodhikajJAninaH zrutajJAnino'vadhijJAninaH / ye caturjJAninasta AbhinibodhikajJAninaH zrutajJAnino'vadhijJAnino mana:paryaya gA.-10 56
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka te atthegaiyA tinANI, atthegaiyA caunANI, je tinANI te AbhiNibohiyanANI suyanANI ohinANI / je prakaraNam caunANI te AbhiNibohiyanANI suyanANI ohinANI maNapajjavanANI / je annANI te niyamA matiannANI suyaannANI vibhaMganANI" / atra ca ye ajJAninaste mithyAdRSTaya eveti mithyAdRSTInAmapyavadhidarzanamatra sUtre proktam, evaM yadA vibhaGgajJAnI sAsvAdanatve mizratve vA varttate tadA sAsvAdanamizrayorapyavadhidarzanaM labhyata ityavadhidarzane'pi kSINamohAntAni dvAdaza guNasthAnAni pratipAdayantyamI / ye tu mithyAdRSTyAdInAmavadhidarzanaM nAbhyupagacchanti, tadabhiprAyaM tu viziSTazrutavido | vidantIti / kevaladarzane tu sayogyayogiguNasthAnadvayaM labhyate / lezyAH kRSNAdikAH SaT pratItA eva / tatrA''dyAni catvAri guNasthAnAni SaTsvapi lezyAsu labhyante, dezaviratapramattA'pramattAstUparitanavizuddhalezyAtraye varttante, na punaradhastanakRSNAdilezyAtraye, amISAM viratatvAttathAvidhasaGkaleze ca viraterabhAvAt / anye tvabhidadhati, dezaviratapramattau SaTsvapi lezyAsu varttete / kRSNanIlakApotalezyAnAmapi pratyekamasaGkhyeyalokAkAzapramANAdhyavasAyasthAnayuktatvAt, mandasaGklezeSu ca tadadhyavasAyasthAneSu tathAvidhaviraterapi sadbhAvAt / uktaJca prajJaptyAm ""sAmAiyasaMjaeNaM bhante ! kaisu lesAsu hojjA / goyamA ! chasu lesAsu hojjA / evaM cheovaTTAvaNiyasaMjae jJAninaH / ye'jJAninaste niyamAt tryajJAninaH, matyajJAninaH zrutAjJAninaH vibhaGgajJAninaH / 1. sAmAyikasaMyato bhadanta ! kAsu lezyAsu bhavet ? gautama ! SaTsu lezyAsu bhavet / evaM chedopasthApanIyasaMyato'pi / gA.-10 57
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam T vi' ityAdi apUrvakaraNAdayaH sayogiparyantAH zuklalezyAyAmeva varttante / ayogI tvalezya iti // bhavyadvAre bhavyAbhavyau sUcitau, tatra bhavyeSu caturdazApi guNasthAnAni varttante, abhavyeSu tu mithyAdRSTireva na zeSA:, teSu samyaktvAdyabhAvAditi / samyaktvadvAre . kSAyikasamyaktvA'viratAdayo'yogyantAH prApyante / kSAyopazamikasamyaktve cAviratAdayo'pramattAntA: / aupazamikasamyaktve punaraviratAdaya upazAntamohAntAH / zeSAstvAtmIyAtmIyasthAne / tadyathA - mithyAdRSTirmithyAtve, sAsvAdanastu sAsvAdanasamyaktve, mizrastu samyaGmithyAtve varttata iti / saJjJidvAre mithyAdRSTisAsvAdanau saJjJiSvasaJjJiSu ca labhyete / samyaGmithyAdRSTyAdaya kSINamohAntAH punaH saJjJiSveva labhyante / sayogikevalI tu na saJjJI, manovikalpAtItatvAt, nA'pyasaJjJI, manaH paryAptiyuktatvAditi / evamayogikevalyapi / AhArakadvAre mithyAdRSTisAsvAdanAviratasamyagdRSTisayogikevalina AhArakeSvanAhArakeSu ca labhyante, kevalino'nAhArakatvaM samudghAtagatasya tRtIyacaturthapaJcamasamayeSu bhAvanIyam, zeSANAM tu vigrahagatAviti / anye tvayogivarjyAH samyaGmithyAdRSTyAdaya AhArakA eva tadbhAvayuktAnAM teSAM vigrahagatyabhAvAditi / ayogI tvanAhAraka eveti ||10||| bhA0 suragAhAe gae guNA u sesesu maggaNesAi / igavigalesuM do do paMciMdIsu caudasa vi // 95 // bhUdagatarusuM do egamagaNivAU cauddasa tasesu / joe terasa vee tikasAe nava dasa ya lobhe // 96 // maisuyaohiduge nava ajayAijayAi sattamaNanANe / kevaladugammi do tinni do va paDhamA anANatige // 97 // sAmaiyacheesuM cauro parihAra do pamattAI / dese suhume saga paDhamacaramacau ajaya akkhAe // 98 // gAthA 10 58
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-11 bandhazatakaprakaraNam bArasa acakkhucakkhusu paDhamA lesAsu tisu cha dosu saga / sukkAe tera guNA savve bhavve abhabvegaM // 19 // veyagakhaiyauvasame cauro ekkArasaTTha turiyAI / sesatige saTTANaM sannisu caudasa asannisu do // 100 // AhAragesu paDhamA terasa aNahAragesu paMca ime / paDhamaMtimadugadugaavirayA gayAisu guNaTThANA // 101 // tadevaM guNasthAnakAni svarUpato bhedatazcoktAni, vizeSato'pi mArgaNadvAreSu cintitAni, sAmprataM 'uvaogA jogavihI'ityAdipratijJAtamanusmaran teSveva guNasthAneSUpayogA~zcintayannAha doNhaM paMca u chacceva dosu egammi hoMti vAmissA / sattuvaogA sattasu do ceva ya dosu ThANesu // 11 // dvayo:-mithyAdRSTisAsvAdanayoH, tuzabdasyaivakArArthatvAt paJcaiva bhavantyupayogAH pUrvoktazabdArthAH / tadyathA-matyajJAnazrutA| jJAnavibhaGgajJAnopayogAstrayaH, cakSuracakSurdarzanopayogau ca / anye tvavadhidarzanopayogamapi SaSThamabhyupagacchanti / tasya cehAbhyupagamAnabhyupagamayoH kAraNamanantaramevoktamiti / dvayoH-aviratadezaviratayoH, SaDeva upayogA bhavanti / matizrutAvadhijJAnopayogAstrayaH cakSuracakSuravadhidarzanopayogAzca traya iti sarve'pi SaDiti / ekasmin samyamithyAdRSTau bhavanti, SaDevetyatrApi sambadhyate / tadyathA-matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnopayogAstrayaH cakSuracakSuravadhidarzanopayogAzca traya iti sarve'pi SaDiti / ete ca AAA
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-11 bandhazatakaprakaraNam kathambhUtA ityAha 'vyAmizrA' / idamuktaM bhavati-samyaGmithyAdRSTirayamucyate / tatazca yAvatA aMzenAtra samyakzabdaH pravarttate tAvatA aMzena jJAnamapyasya pratipattavyamato matizrutAvadhijJAnAMzairvimizratA eteSAM draSTavyA, ata evAvadhijJAnAMze kvacidAzrityAvadhidarzanopayogo'pyasyoktaH, anyathA hi zuddhe vibhaGgajJAne mithyAdRSTeriva na mukhyatayA ayamatroktaH syAt, matAntaragamyatvAttasyeti / etacca mizratvaM zAbdI vRttimAzritya sAmarthyA''yAtatvenocyate / vastutastu jJAnasya gandho'pyatra nAsti, zuddhasamyaktvamUlatvenAtra jJAnasya prasiddhatvAt, anyathA hi yadyazuddhasamyaktvasyApi jJAnamabhyupagamyate, tadA sAsvAdanasyA'pyAvazyakAdiSvivAtra jJAnAbhyupagama: syAt, na caitadasti, tasyAjJAnitvenAnantarameveha pratipAditatvAt, ityalaM vistareNa, tattvasya kevaligamyatvAditi / saptopayogAH saptasu pramattAdiSu kSINamohAnteSu prApyante / tatrAviratadezaviratayorye proktAH SaT ta eva, mana:paryAyajJAnopayogastu saptamaH / caH punararthe, tasya cetthaM sambandhaH, dvayoH punaH sayogyayogiguNasthAnayoH kevalajJAnakevaladarzanopayogI dvau bhavataH, na zeSAstayoratIndriyAditvena tadasambhavAditi gAthArthaH // 11 // bhA0 saMpai guNaThANesu vi uvaogA doNhapaMcagAhAe / bhAvattho'yaM tattha u uvaogA micchasAsANe // 102 // annANAi maisuyavibhaMgANi acakkhucakkhu iya paNagaM / samme dese maisuyaavahidugaM cakkhuaccakkhU // 103 // iya chakkaM eyaM ciya missaguNe missayaM muNeyavvaM / iha bhAvaNiyA mIsammi sammasaddo u aMseNa // 104 // 60
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-12 bandhazatakaprakaraNam jAvaieNa pavattai aMseNaM tattieNa nANaMpi / neyamao maisuyanANa avahinANehi mIsattaM // 105 // neyavvaM iya kAraNavasao'vahinANalesamAsajja / kiMcI avahIdaMsaNauvaogo vi hu ihaM bhaNio // 106 // iha missattaM saddANuvittimAsajja bhannae ettha / paramatthao ya eyassa nANagaMdho vi na samatthi // 107 // sammatte suddhe sai iha nANaM sammayaM puNo sutte / sAsAyaNamAINa vi nANaM aMgIkayaM natthi // 108 // iha natthi tassaNaMtaramevuttaMtA ao u annANaM / evaM ca ThietthatthaM tattaM puNa kevalI muNai // 109 // aha chagasattamaaTThamanavamagadasigArabArasaguNe ya / puvvilluvaogachagaM maNapajjavanANasaMjuttaM // 110 // kevaliyadugaM aMtimaguNesu dosuM pi inhi jogA u / bhannati guNesuM tattha tAva egesimayameyaM // 111 // upayogAn guNasthAneSu vicintya, sAmprataM teSveva yogAn cintayiSurekIyamatena tAvadAha tisu terasa ege dasa nava jogA huMti sattasu guNesu / "ekkArasa ya pamatte satta sajoge ajogekkaM // 12 // 1. 'ekkammi huMti ekkArasa' iti cUrNau /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam triSu guNasthAneSu mithyAdRSTisAsvAdanAviratalakSaNeSu trayodaza yogA bhavanti, tadyathA - manoyogazcaturvidho'pi vAgyogo'pi caturdhA, audArikavaikriyakAyayogau paryApteSveSu labhyete audArikavaikriyamizrakAyayogAvaparyAptakAvasthAyAm, kArmaNakAyayogo vigrahagatAvevamete trayodaza yogAH pUrvoktasvarUpA nAnAjIvApekSayA bhavanti / AhArakatanmizradvikaM tu na sambhavati, saMyamapratyayatvAt | tasya / atra ca mate vaikiyayogasambhavo'viratAntAnAmeva mantavyaH, na dezaviratAdInAm, teSAM tallabdhyabhAvAditi / 'ege dasa' tti ekasmin samyagmithyAdRSTau daza yogA bhavanti, aSTau manovAgyogA audArikazarIraM vaikriyazarIraM ceti / kArmaNazarIraM tu na sambhavati, | tasya vigrahagatAveva bhAvAd, asya ca maraNAbhAvena vigrahagatyabhAvAt, taduktam- "na sammamiccho kuNai kAlaM "iti, ata evaudArikavaikriyamizre'pi na sambhavataH, tayoraparyAptAvasthAbhAvitvAt, tadavasthAyAM ca samyaGmithyAtvAbhAvAditi / nanu yadyevaM tarhi devalokanarakasambhavivaikriyamizraM mA bhUdasya, manuSyatirazcAM tu samyaGmithyAdRzAM vaikriyakaraNasambhave tat kasmAdasya nAbhyupagamyate, satyam, teSAM vaikriyakaraNAsambhavato'nyato vA kutazcitkAraNAttadapi noktamiti na jJAyate, tathAvidhAmnAyAbhAvAditi / saptasu guNasthAnakeSu dezaviratApramattApUrvakaraNAdikSINamohAnteSu nava nava yogA bhavanti, aSTau manovAgyogAH, audArikazarIrayogazceti, tadbhAvenaiSAM janmAntarAbhAvAt kArmaNaudArikamizrayogau na sambhavataH, vaikriyadvikAbhAvastu devanArakeSve1. na samyaGmithyAdRSTiH karoti kAlam / gA.- 12 62
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam teSAmasambhavAditi / AhArakamapramattasya kimiti na bhavatIti cet ? ucyate-asmin mate AhArakasyArambhe samAptau ca pramatta eva bhavati, labdhyupajIvanAditi nApramattasyAhArakadvikasambhavaH / 'ekkArassa ya pamatte' ti caH punararthe bhinnakramazca, pramatte punarekAdaza yogA bhavanti, nava tAvadanantaroktA eva, tathA AhArakadvikaM ceti / sayoge sayogikevalini, sapta yogA bhavanti / satyamanoyogo'satyAmRSamanoyogazcetyevaM vAgyogo'pi dvidhA / tathaiaudArikakAyayogaH svabhAvasthe labhyate, audArika- mizrakArmaNakAyayogau tu samudghAtAvasthAyAmevam ete sapta labhyante, na zeSA asambhavAditi' / 'ajogekkaM' ti prAkRtazailyA luptavibhaktiko nirdezaH, ekam ayogikevalilakSaNaM guNasthAnam ayogaM yogavirahitaM bhavati ayogitvAdevetyarthaH / evamekIyamataM varNitam // 12 // bhA0 tisu terasa iccAI tattha ya sAsANamicchasammesu / terasa jogA maNacauvaicaukammaigauraladugaM // 112 // veDavvidugaM nANA jIve Asajja kiMtu veuvvo / sammaMtANaM ceva una paMcamAIsu vi guNesu // 113 // laddhiabhAvA tesiM misse dasa maNavaINa cau caugaM / orAlaM veuvvaM evaM dasa taha ya sattasu ya // 114 // 1. 'deva' iti si0 / gA.-12 63
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-13 bandhazatakaprakaraNam paMcamasattamamAisu bArasaaMtesu huMti nava jogA / maNavayaNaaTTha uralaM iya nava naNu appamattassa // 115 // kiM na bhave AhAragadugaMpi I Aha ayamabhippAo / apamatto vi pamatto hoI AhAraAraMbhe // 116 // niTThavaNe vi ya laddhIuvajIvaNayA ihaM ime vi mayA / puvvillanavAhAragadugasahiyegArasa pamatte // 117 // jogimmi satta saccaM asaccamosaM maNaM tahA vayaNaM / uraladugaM kAogo ekkaMtimagaM ajogaM ti // 118 // je puNa virayAvirayappabhiINa vi kei biti veuvvaM / taha AhAragapAraMbhakAlaparao vi sAhussa // 119 // apamattattaMpi bhaNaMti te u evaM paDhaMti iya gAhA / terasa causu dasege iccAI tattha ayamattho // 120 // ye punardezaviratAdInAmapi vaikriyamicchanti, AhArakasamAptyuttarakAle ca saMyatasyApramattabhAvamapIcchanti, te itthaM paThanti terasa causu dasege paMcasu nava dosu hoMti ekkArA / ekkammi satta jogA ajogi ThANaM havai ekkaM // 13 // tatra pUrvasmin mate mithyAdRSTisAsvAdanAviratalakSaNeSu triSu guNasthAneSu trayodaza yogA uktAH, atra tu caturpu draSTavyAH, - tacceha caturthaM pramattasaMyataguNasthAnaM draSTavyam, tatrA'syaikAdaza yogAH pUrvoktA eva vaikriyatanmizradvikena saha te'pi trayodaza 64
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-13 prakaraNam bhavanti / dezaviratAdInAmapyasminneva mate vaikriyAbhyupagamAditi bhAvaH / 'dasega' tti pUrvavadeva / anyacca pUrvasmin mate saptasu guNasthAneSu nava nava yogA uktAH, atra tu dezaviratApramattavaryeSu teSveva paMcasu guNasthAneSu ta eva nava nava yogA mantavyAH / dezaviratApramattayostarhi kA vArtA ityAha-'dosu hoMti ekkAra' tti dvayordezaviratApramattasaMyatayorekAdaza ekAdaza yogA bhavanti, tatra dezaviratasya tAvannava pUrvoktA eva vaikriyatanmizradvikena sahaikAdaza bhavanti / vaikriyadvikasambhave ca kAraNamuktameva / apramattasaMyatasya tu nava yogAH pUrvoktA eva, AhArakavaikriyakAyayogasahitAste evaikAdaza bhavanti, idamatra hRdayam-vaikriyamAhArakaM vA kurvan prArambhasamaye labdhyupajIvanautsukyasambhavAtpramatta eva sambhavIti apramattasya vaikriyAhArakamizrakAyayogau na sambhavataH, tatsamAptau punarautsukyanivRttepramatto'pyasmin mate sambhavatIti vaikriyAhArakakAyayogAvasya labhyete iti / Aha-nanu saGgatamidaM yadatra mate dezaviratasaMyatayokriyamuktaM ambaDazrAvakaviSNukumArasthUlabhadrAdInAM tasya suprasiddhatvAt, pUrvasmistu mate kathaM tayostasya pratiSedhaH, satyaM, svalpatvAtsadapi na vivakSitamiti pazyAmaH, tattvaM tu kevalino viziSTazrutavido vA vidantIti / uttarArddhaM tu gatArtham, pUrvamatenAviziSTatvAditi gAthArthaH // 13 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-13 bandhazatakaprakaraNam bhA0puvvillamae micche sAse samme ya joga terasagaM / ihaI tu pamatte viya terasagaM tattha je puvvA // 121 // ekkArasa te sahiyA veuvvidugeNa terasa havaMti / desavirayAiyANa vi ettha mae hoi veuvvaM // 122 // mIse dasa te ceva ya taha paNasagamAi bArasaMtesu / je puvvaM sattasu nava bhaNiyA te ceva ihaI pi // 123 // desajayamappamattaM mottuM sesesu paMcasu guNesu / nava huMti tahA dosu ekkArasa tattha desaguNe // 124 // veuvviyadugajuttA puvvillA nava havaMti ekkArA / apamattasaMjayassa u te nava sAhAraveuvvA // 125 // huMtikArasajogA bhAvatthoyaM viuvvamAhAraM / kuvvaMto AraMbhe Usugacitto havai jIvo // 126 // tatto hoi pamatto iya apamatte viuvvisaMmIsaM / AhAramIsayaM pi ya na hoi tassa u samattIe // 127 // UsugabhAvaniyatto eyammi mayammi hoi apamatto / tamhA juttA apamattayANa veuvvaAhArA // 128 // egammi vi jogaguNe jogA satteva huMti puvvuttA / guNaThANagesu evaM iya jogavihI imo neo // 129 // jappaccaio baMdho ii dAraM iya payammi kira jehiM / sAmannapaccayehiM heUhiM kAraNehiM ii // 130 // tadevaM 'uvaogA jogavihI jesu a ThANesu jattiyA atthi'tti, etAvatprathamadvAragAthAyAM vyAkhyAtam, sAmprataM "jappaccaio baMdho" ityetad vyAkhyAnayannAha
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-14 bandhazatakaprakaraNam caupaccaio baMdho paDhame uvarimatige tipaccaio / mIsagabIo uvarimadugaM ca desikkadesammi // 14 // 15 uvarillapaMcage puNa dupaccao jogapaccao tiNhaM / sAmannapaccayA khalu aTThaNhaM hoMti kammANaM // 15 // pratyayA hetavaH kAraNAnItyarthAntaram, te ceha prastAvAd jJAnAvaraNAdikarmabandhasya draSTavyAH / te'pi sAmAnyavizeSabhedAd dvidhA, tatreha sAmAnyapratyayA ucyante, vizeSapratyayAnAM 'hoi jahA' ityasmin dvAre'nantarameva 'paDaNIyamaMtarAe'ityAdinA gAthAyAM / abhidhAsyamAnatvAditi / te ca sAmAnyapratyayAH karmabandhasya catvAraH, tadyathA-mithyAtvam aviratiH kaSAyA yogAzceti / tatra mithyAtvaM sAmAnyato viparItabodhasvabhAvatayA ekavidhameva, vyaktivivakSayA tu trividham, paJcavidhaM vA, triSaSThyadhikazatatrayavidhaM vA, aparimitabhedaM vA / tatra trividhaM-sAMzayikam, Abhigrahikam, anAbhigrahikaM ceti / tatra sAMzayikaM yadarhatA jIvAditattvamuktaM tanna jAne kiM tathaiva syAdutAnyatheti, uktaJca ekasminnapi tattve sandigdhe pratyayo jine naSTaH / mithyA ca darzanaM tatsa cAdi heturbhavagatAnAm // 1 // iti / 67
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-14 bandhazatakaprakaraNam 15 Abhigrahikazca yena boTikAdikudarzanAnAmanyatamadabhigRhNAti / anAbhigrahikamajJAnAGgavAdinAmathavA ISanmAdhyasthyAdanabhigRhItadarzanavizeSA sarvadarzanAni zobhanAnItyevaMrUpA pratipattiriti / paJcavidhaM tvekAntamithyAtvaM, vainayikamithyAtvaM, sAMzayikamithyAtvaM, mUDhamithyAtvaM, viparItamithyAtvaM ceti / tatraikAntamithyAtvam anantadharmAdhyAsite vastunyekAMzA'vadhAraNarUpam, yathA 'astyeva jIvo nAstyeva vA' ityAdi / aihikAmuSmikasukhAni suranRpAdivinayavAneva labhate, na jJAnadarzanopavAsabrahmacaryAdikaSTakalApAdityabhinivezo vainayikamithyAtvam / saMzayamithyAtvaM tu pUrvoktameva / mUDhAnAM tattvAdivicArA'kSamANAM pRthivyAdInAM mithyAtvaM mUDhamithyAtvam / viparIto viparyastavastvadhyavasAyo mithyAtvaM hiMsA'brahmasevAdInAM vastuto duHkhahetutve'pyeta eva tattvataH sukharUpA ityabhinevezo viparItamithyAtvaM, yadAhureke satyaM vacmi hitaM vacmi sAraM vacmi punaH punaH / asminnasAre saMsAre sAraM sAraGgalocanA // 1 // priyAdarzanamevAstu kimanyairdarzanAntaraH / prApyate yena nirvANaM sarAgeNApi cetasA // 2 // ityAdi triSaSThyadhikazatatrayavidhaM punaH, 'asiisayaM kiriyANaM akiriyavAINa hoi culasII / aNNANi ya sattaTThI veNaiyANaM ca battIsaM // 1 // 1. azItizataM kriyANAmakriyAvAdinAM bhavati caturazItiH / ajJAninazca saptaSaSThivaineyikAnAM caH dvAtriMzat // 1 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-14 bandhazatakaprakaraNam 15 ityAdinA''vazyakAcArAdiSvabhihitasvarUpaM draSTavyamiti / aparimitabhedaM tu 'jAvaiyA nayavAyA tAvaiyA ceva huMti parasamayA / jAvaDyA parasamayA tAvaiyA ceva micchattA (nayavAyA) // 1 // ityAdi draSTavyamiti / evamanekavikalpasambhave'pyatra madhyamavRttyA paJcavidhameva mithyAtvaM gRhyate / aviratirapi sAmAnyataH | sAvadyayogA'nivRttirUpatayA ekavidhaiva / vyaktitastu yAvanti hiMsAdIni pApasthAnAni tebhyo'nivRttirUpatayA'nekavidhA / atra tu | madhyamavRttyA dvAdazadhA gRhyate / tadyathA-pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasavadhA'viratiH SoDhA, tathA sparzanarasanaghrANacakSuHzrotramanoviSayeSu zabdAdiSu rAgadveSA'nivRttirUpA'pyavirati / Solaiveti aviratiriha dvAdazadhA bhavati / kaSAyA anantAnubandhikrodhAdayo vakSyamANasvarUpAH SoDaza / aparaM ceha kaSAyagrahaNena vakSyamANayuktyA tatsahacAriNo vedatrayahAsyAdiSaTkalakSaNA nokaSAyA api nava gRhyante / yogAstu pUrvoktasvarUpAH paJcadaza / tadevamete mithyAtvAdisAmAnyabandhahetUnAmuttarabhedAH sarve'pi saptapaJcAzad bhavanti / mUlapratyayAstu catvAra eva / eta eva ca sAmAnyavivakSayA sUtre'bhihitAH, ato mithyAtvAdayazcatvAraH pratyayA yasya sa catuSpratyayaH / ka ityAha-bandho jJAnAvaraNA 1. yAvanto nayavAdAstAvanta eva bhavanti parasamayAH / yAvantaH parasamayAstAvanta eva mithyAtvinaH (nayavAdAH) // 1 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-14 bandhazatakaprakaraNam dInAmiti gamyate, kvetyAha-prathame mithyAdRSTiguNasthAne / ___ idamuktaM bhavati-mithyAtvAdibhizcatubhiH sottarabhedaimithyAdRSTiAnAvaraNAdikarma badhnAti / uttarabhedAstvatrAhArakatanmizradvikavarjanAt paJcapaJcAzadeva mantavyAH, tadvarjanaM tu 'saMyamavatAM tadudayo nAnyasya' iti vacanAditi / uparitanatrikesAsvAdanamizrAviratalakSaNe, trayaH pratyayA yatra sa tripratyayo bandho bhavati / / etaduktaM bhavati-sAsvAdanAdayastrayo mithyAtvodayAbhAvAttadvajya: zeSaistribhiH pratyayaiH sottarabhedaiH karma badhnanti / te cottarabhedA pUrvoktAyAH paJcapaJcAzato mithyAtvapaJcake'panIte sAsvAdanasya tAvatpaJcAzad draSTavyAH / samyagmithyAdRSTestu paralokagamanAbhAvAt kArmaNam audArikamizraM vaikriyamizraM ca na sambhavati, anantAnubandhyudayasya cAsya niSiddhatvAdanantAnubandhicatuSTayaM ca nAstyata eteSvapi saptasu pUrvoktAyAH paJcAzato'panIteSu zeSAstricatvAriMzaduttarabhedA bhavanti / aviratasya tu paralokagamanasambhavAt pUrvApanItakArmaNaudArikamizravaikriyamizratraye pUrvoktAyAM tricatvAriMzati punaH prakSipte SaTcatvAriMzadbhedA bhavanti / 'mIsagabIo | uvarimadugaM ca desekkadesaMmi' tti deza: sarvasAvadyayogasya trasaprANAtipAtAdiH, ekadezastu tasyaiva dezasya dvIndriyAtipAtAdiH tayordezaikadezayoviratisadbhAvAdupacArato dezaviratireva iha dezaikadezazabdena vivakSitaH, tasmin dezaikadeze dezavirate, 'mIsagabIo'tti dvitIyo'viratilakSaNaH pratyayo mizro bhavati, mizrazabdazcAtrAparipUrNavAcI, trasavadhAdasya nivRttatvAnna 70 A
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam dvAdazavidho'pyaviratipratyayo labhyata iti bhAvaH / uparitanadvikaM ca kaSAyayogalakSaNaM ca / idamuktaM bhavati aparipUrNo'viratipratyayaH kaSAyapratyayo yogapratyayazca yathAsambhavaM prApyate / tatra cApratyAkhyAnA - varaNodayasyAsya niSiddhatvAdapratyAkhyAnAvaraNacatuSTayam, tathA vigrahagatAvaparyAptakAvasthAyAM ca dezaviraterabhAvAt kArmaNaudArikamizrazarIradvayaM trasAsaMyamAnnivRttatvAt trasAsaMyamazca na sambhavati, ata etAni sapta pUrvoktAyAH SaTcatvAriMzato'panIyante, tata: zeSA ekonacatvAriMzaduttarabhedA labhyante / atrAha-nanu trasAsaMyamAt saGkalpajAderevAsau nivRtto na tvArambhajAdestatkathaM sarvo'pyeSo'panIyate ? satyaM, kintu gRhiNAmazakyaparihAratvena sannapyArambhajatrasA'saMyamo na vivakSita ityadoSaH / etacca bRhaccUrNimanuzritya likhitamiti na svamanISikA bhAvanIyeti / 'uvarillapaMcage puNa dupaccao 'tti dezaviratAduparitanapaJcake punaH pramattAdau sUkSmasamparAyAnte dvau pratyayau yatra sa dvipratyayo bandho bhavati / etaduktaM bhavati-mithyAtvAviratipratyayadvayasyaiteSvabhAvAccheSeNa kaSAyayogapratyayadvayena sambhavaduttarabhedayuktenAmI karma badhnanti / tatra pramattasya saJcalanakaSAyAzcatvAraH, nokaSAyA nava, yogAstvaudArikamizrakArmaNavarjitAstrayodaza, sarve'pyamI SaDviMzatirUttarabhedA bhavanti / apramattasya tvanantaroktAyAH SaDviMzate: pUrvoktayuktyA vaikriyamizrAhArakamizradvaye'panIte zeSA gA.-14 15 71
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zcaturviMzatirbhavati / apUrvakaraNe tvativizuddhatvAdvaikiyamAhArakaM ca na sambhavatyeva, tato vaikriyAhArakadvaye'nantaroktAprakaraNamyAzcaturviMzaterapanIte zeSA dvAviMzatirbhavati / anivRttibAdarasya tu hAsyAdiSaTkasyApUrvakaraNa eva sthitatvAccheSAH bandhazataka saJjvalanAzcatvAraH kaSAyAH vedatrayaM nava yogA ete SoDaza bhavanti, yAvadadyApi vedatrayaM saJcalanatrayaM ca nApagacchati, tadapagame tu yathAsambhavo vAcyaH, sUkSmasamparAyasya tu vedatrayakrodhamAnamAyAnAmanivRttibAdara eva vyavacchinnatvAccheSA nava yogAH saJjvalanalobhazcaite daza bhavanti / 'jogapaccao tinhaM' ti trayANAmupazAntakSINamohasayogikevalinAM yoga eva pratyayo yatra sa yogapratyayo bandhaH / sa ca yoga upazAntakSINamohayoH pratyekaM navadhA bhavati, aSTau manovAgyogA audArikakAyayogazceti / | sayogikevalinastu yogaH saptadhA pUrvavadvaktavyaH / ayogI tu pratyayAbhAvAdabandhaka iti / upasaMharannAha - 'sAmanne 'tyAdi khalurevakArArthaH, eta iti ca gamyate, tatazca sAmAnyapratyayA eta evASTAnAM karmaNAM bhavanti, nAnye iti / atra cottarabhedAnAM saGagrahagAthA - 'paNapanna paNNa tiya chahiyacatta igucatta chakka causahiyA / dujuA ya vIsa solasa dasa nava nava satta heU u iti // 1 // iti gAthAdvayArthaH // 14 // 15 // bhA0 aTThaNhavi kammANaM baMdho ekvekkayaMmi guNaThANe / hoi ii ya vayaNANaM ajjhAhAreNa iya punnaM // 131 // gA.-1415 72
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-14 bandhazatakaprakaraNam 15 eyaddArassa payaM hoi tahA heuNo ya kira duhiyA / sAmannA ya visesA hoi jahA ii dAre tu // 132 // aTThaNhaM kammANaM visesao baMdhaheu (NaMtaracca) / paDaNIyamaMtarAiya iccAIhiM u gAhAhi // 133 // vannijjassaMti tao iha sAmatthA u labbhaI evaM / sAmannabaMdhaheU aTThahavi ettha kammANaM // 134 // ekkevaguNaTThANe iha bhaNiyavvaM ti to imaM bhaNai / caupaccaio baMdho iccAIgAhajuyalaM ti // 135 // sAmannabaMdhaheU micchattaM aviraI kasAyA ya / jogA ya tattha paDhame guNammi caupaccao baMdho // 136 // micchArahio u uvarimaguNatige paMcame tipaccaio / kiMtu tarhi jo duhao heU so mIsao hoi // 137 // jeNa kira paMcamaguNaM virayAvirayaM tao imaM bhaNiyaM / mIsagabIo ticaukkasAyajogAbhihA heU // 138 // huti u punnA jaha saMbhaveNa chaTThAisuhumayaMtesu / ticautthA do heU tihaM uvasaMtamAINaM // 139 // ego u jogapaccayabaMdho hoI abaMdhagu ajogI / micchAIheUNaM puNa ee uttarapabheyA // 140 // micchattAviraikasAyajogabheyANa hu~ti jahasaMkhaM / paNabArasapaNavIsaM panarasabheyA guNesAha // 141 // paNapanna panna tiya chahiyacatta igucatta chakkacausahiyA / dujuyA ya vIsa solasa dasa nava nava satta heUo // 142 // jappaccaio baMdho iyadAraM avasiyaMti hoi jahA / iya dAraM vannemI eyassattho imo hoi // 143 // 73
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam so baMdho patteyaM kammANa visesaMbaMdhaheUhiM / nANapaosAIhiM jaha hor3a tahA bhai ihi // 144 // idAnIM 'hor3a jar3a' tti dvArapratijJAtAn vizeSapratyayAn bibhaNiSurjJAnadarzanAvaraNayostAvadAha paDaNIyaaMtarAiya uvaghAe tappaosaninhavaNe / AvaraNadugaM bhUo baMdhai accAsaNAe ya // 16 // iha prAkRtatvAdArSatvAcca vibhaktivyatyayAdinA tAtparyavyAkhyA kriyate / tatra AvaraNadvikaM jJAnAvaraNadarzanAvaraNarUpam, atra ca jJAnasya matyAderjJAninAM sAdhvAdInAM jJAnasAdhanasya ca pustakAdeH pratyanIkatayA tadaniSTAcaraNarUpayA jJAnAvaraNaM karma bhUyo - atitIvraM badhnAtIti saNTaGkaH / tathA antarAyeNa-bhaktapAnavastro pAzrayalAbhanivAraNAdirUpeNa, upaghAtena-nirmUlato vinAzasvarUpeNa, tatpradveSeNa jJAnAdiviSaye AntarAprItirUpeNa, nihnavena na mayA tatsamIpe'dhItamidamityAdirUpeNa, atyAzAtanayA ca - jAtyAdyudghaTTanAdihIlArUpatayA tIvraM jJAnAvaraNaM badhnAtIti sarvatra draSTavyam / etaccopalakSaNamAtramato jJAnAvarNavAdena, AcAryopAdhyAyAdyavinayena, akAlasvAdhyAyakaraNena, kAlena svAdhyAyAvidhAnena, prANivadhAnRtabhASaNastainyAbrahmaparigraharAtribhojanA'viramaNAdibhizca jJAnAvaraNaM badhnAtItyAdyapi vaktavyamiti / evaM darzanAvaraNe'pi vAcyam, navaraM darzanAbhilApo vAcyaH, tadyathA - darzanasya cakSurdarzanAderdarzaninAM sAdhvAdInAM darzanasAdhanasya ca zrotracakSurnAsikAdeH pratyanIkatayA gA.-16 74
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-17 bandhazatakaprakaraNam / tadaniSTAcaraNarUpatayA darzanAvaraNaM bhUyo'titIvra banAtItyevamihApi sambandhaH / evamantarAyAdayo'pi hetavastaducitatvenotprekSya yojanIyAH / atrApyupalakSaNamAtramamI / tato'lasatayA, svapnazIlatayA, nidrAbahumAnato, darzaninAM dUSaNagrahaNena, zravaNakarttananetrotpATananAzAcchedajihvAvikartanAdinA, prANivadhAdibhizca darzanAvaraNaM banAtItyAdyapi vAcyamiti gAthArthaH // 16 // vedanIyasya dvividhasyApi bandhahetUnAha bhUyANukaMpavayajogaujjao khaMtidANa gurubhatto / baMdhai bhUo sAyaM vivarIe baMdhae iyaraM // 17 // bhUteSu jantuSvanukampA yasya sa bhUtAnukampakaH vrateSu-mahAvratAdiSu, yogeSu-cakravAlasAmAcaryAdyAcaraNarUpeSUdyato vratayogodyataH 'khaMtidANa'tti luptamatvarthIyatvAt kSAntidAnavAnityarthaH, gurubhaktazca, kimityAha-badhnAti bhUyo-atitIvra sAtavedanIyam, uktaguNavaiparItye tu bajAti, kimityAha-itaradasAtavedanIyamityarthaH / idamuktaM bhavati-sAnukampatayA, dRDhadharmatayA, saMyamayogakaraNazIlatayA, kaSAyajayatayA, yathoditadAnazraddhAlutayA, bAlavRddhaglAnAdivaiyAvRttyakaraNazIlatayA, mAtApitRdharmAcAryAdibhaktitaH, jinacaityapUjayA, zubhapariNAmAdibhizca sAtavedanIyaM / AAA
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-18 bandhazatakaprakaraNam banAtIti, / tathA niranukampayA, zIlavratAdevilopato hastyazvabalIvAdinirdayadamanavAhananirlAJchanIkaraNAdibhiH, parasaGklezotpAdanena, saddharmakRtyapramAditayA, kaSAyotkaTatayA, kArpaNyabhAvato mAtApitRdharmAcAryAdipUjyajanAvajJayA, prANivadhAdibhizca tIvramasAtavedanIyaM nivartayatIti gAthArthaH // 17 // mohanIyaM darzanacAritramohabhedAd dvidhA, tatra darzanamohahetUnAha arhNtsiddhceiytvsuygurusaahusNghpddnniio| baMdhanai daMsaNamohaM aNaMtasaMsArio jeNaM // 18 // arhatsiddhacaityatapa:zrutagurusAdhusaGghAnAM pratyanIko'varNavAdAdyaniSTanirvarttako badhnAti darzanamohaM-mithyAtvamohanIyaM karma yena kimityAha-anantasaMsAriko yena baddhena bhavati jIvaH / anyacconmArgadezanayA, mArgavipratipattyA, dhArmikajanasandUSaNayA, adevagurutattveSu devagurutattvabuddhyA, nArakasurasiddhAdiviparItabhAvanayA, caityadravyApahAramunighAtapravacanApabhrAjanAdibhistIvaM darzanamohamuparacayatIti gAthArthaH // 18 // idAnIM cAritramohasya
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-19 bandhazatakaprakaraNam tivvakasAo bahumohapariNao rAgadosasaMjutto / baMdhanai carittamohaM duvihaM pi carittaguNaghAiM // 19 // tIvrAH kaSAyAH krodhAdayo yasya sa tathA mohazabdena tu viSayagAddhyAlambano mativibhramo vivakSitaH, tatazca | bahumohapariNato viSayagRddhivibhramitamatirityarthaH, rAgazabdena cehoddharitazeSAH hAsyaratyAdayo vivakSyante / dveSazabdena ca | jugupsAdayaH, tatazcoktasvarUpAbhyAM rAgadveSAbhyAM saMyuktaH, kimityAha-badhnAti cAritramohanIyaM vakSyamANazabdArthaM katividhamityAha-dvividhamapi kaSAyacAritramohanIyaM nokaSAyacAritramohanIyaM cetyarthaH, yatkathambhUtamityAha-caritraguNaM labdhamapi / hantItyevaMzIlaM caritraguNaghAti / yaditi ayaM ca sAmAnyArtho vizeSatastvevamavagantavyam, kaSAyacAritramohanIye krodhAdayazcatvAraH kaSAyAstatra ca tIvrakopopayuktastIvra kopameva badhnAti / tIvramAnopayuktastu tIvra mAnamevoparacayatyevaM mAyAlobhayorapi vAcyam / nokaSAyacAritramohanIye tu vedatrayaM hAsyaSaTkaM ca, atrApi kopano'haGkArI paradAraratipriyo vyalIkabhASI IrSyAluAyApradhAnasamAcAraH strIvedamuparacayati / RjusamAcAro mandakopo mArdavasampannaH svadAraratipriyo'mAyAvI puruSavedaM nirvarttayati / pizuno nirlAJchanabandhanatADanAdirataH strINAM nRNAM vA'naGgasevanazIlaH zIlavratasusthitapAkhaNDinAM kuyuktibhyAM bhogabhilASAdyutpAdanena mArgabhraMzakArI tIvraviSayaratirnapuMsakavedaM badhnAti / svayaM hasanazIlaH parAMzca hAsayati bahuvidhaM ca paraviplavaM karoti, kandarparatizca hAsyamohanIyaM badhnAti / svayaM ca krIDati parAMzca krIDayati duHkhA'nutpAdakazca ratimohanIyaM badhnAti / pareSAM 77 AAA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-20 bandhazataka-A prakaraNam rativighnakaro'ratyutpAdakaH pApajanasaGgataratizcAratimohanIyaM badhnAti / naSTamRtAdiSu svayaM zocati, parAMzca zocayati paravyasanazokAbhinandI zokamohanIyaM banAti / svayaM bibheti parAMzca bhISayate bhayamohanIyaM badhnAti / svayaM sAdhujanAdikaM . jugupsate parasya jugupsAmutpAdayati paraM parivAdavidhizIlo jugupsAmohanIyamabhinirvarttayatIti gAthArthaH // 19 // narakAdibhedenAyuzcaturdhA tatra nArakAyuSo hetUnAha micchaddiTThI mahAraMbhapariggaho tivvalohanissIlo / nirayAuyaM nibaMdhai pAvamaI ruddapariNAmo // 20 // mithyAdRSTiH saddharmadUrIkRtastathA mahAntau bahujIvavighAtakatvenArambhaparigrahI yasya sa tathA tIvrAnantAnubandhilobho niHzIlo nirmaryAdo vrataniyamamArgadUrIbhUtazcAgniriva sarvabhakSItyarthaH / sadaiva pApe'gamyagamanApeyapAnAbhakSyabhakSaNahiMsAdilakSaNe matiryasya sa tathA raudrapariNAmo giribhedasamakaSAyai raudradhyAnaruSitacetovRttirityarthaH, sa kimityAha-nArakAyurnitarAM banAtIti gAthArthaH // 20 // tiryagAyuSaH prAha
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam ummaggadesao magganAsao gUDhahiyayamAillo / saDhasIlo ya sasallo tiriyAuM baMdhanae jIvo // 21 // unmArgaM bhavahetuM mokSahetutvena dizati, mArgaM ca jJAnAdikaM nAzayati- apalapati, gUDhahRdayo nAma udAyinRpamArakAdivattathA''tmAbhiprAyaM sarvathaiva nigUhati yathA nApara: kazcidvetti / mAillazabdena tu vakrabahizceSTo gRhyate / saDhasIlo nAma vacasA madhuraH pariNAme tu dAruNaH / 'sasallo'tti rAgAdivazAcIrNAnekavrataniyamAticAraH skhaladantaH zalyo'nAlocitA'pratikrAnto jIvaH kSitibhedasamakaSAyo'lpArambho'pi tiryagAyurbadhnAtIti gAthArtha: // 21 // manuSyAyuSaH prAha payaI taNukasAo dANarao sIlasaMjamavihUNo / majjhimaguNehi jutto maNuyAuM baMdhanae jIvo // 22 // prakRtyA-svabhAvenaiva tanukaSAyo reNurAjisamAnakaSAya ityarthaH, upalakSaNaM caitat, tatazca prakRtyA bhadrako vinItaH, sadayo'matsara ityapi draSTavyam / yatra tatra vA dAnarataH zIlasaMyamaviyuktaH, tadyukto hi bandhasambhave devAyureva badhnIyAditi bhAvaH / kiM bahunA ? kSAntivinayAdibhirmadhyamaistaducitaiH kaizcid guNairyukto jIvo manuSyAyurbadhnAti / tato'dhamaguNasya narakatiryagAyuH sambhavAduttamaguNasya tu siddheH suralokAyuSo vA sambhavAditi bhAva iti gAthArthaH // 22 // gA.-2122 79
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam idAnIM devAyuSaH prAha aNuvamavvayi bAlatavAkAmanijjarAe ya / devAuyaM nibaMdhai sammaddiTThI u jo jIvo // 23 // aNuvratagrahaNena dezavirataH zrAvakaH sUcitaH / sa cAvirAdhitaviratiguNo devAyurnitarAM badhnAtIti yogaH / mahAvratagrahaNena tu sarAgasaMyato gRhItaH, so'pi devAyurbadhnAti / vItarAgastvativizuddhatvAdAyurna badhnAtyeva, gholanApariNAma eva tasya badhyamAnatvAditi / bAlatapograhaNena tvanadhigataparamArthasvabhAvA ajJAnapUrvaka nirvarttitatapaHprabhRtikaSTavizeSA mithyAdRSTayo gRhyante / ete'pyAtmaguNAnurUpaM kiJciddevAyurbadhnanti na tu samyadRSTivadviziSTamiti / tathA akAmasya anicchato nirjarAkarmavicaTanamakAmanirjarA tayA ca / etaduktaM bhavati akAmataNhAe akAmachuhAe akAmabaMbhaceravAseNa akAmamasIyAyavadaMsamasagaaNhANagaseyajallamalapaMkapariggaheNa dIharogacAraganirohabaMdhanaNayAe giritarusiharanivaDaNayAe jalajalaNapavesaaNasaNAihi ya' 1. akAmatRSNayA'kAmakSudhayA' kAmabrahmacaryavAsenA'kAmazItAtapadaMzamazakA'snAnakasvedajalamalapaGkaparigraheNa dIrgharogacAraka nirodhabaMdhnananatayA giritarUzikharanipatanayA jalajvalanapravezanAnazanAdibhizca / gA.-23 80
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam udakarAjisamAnakaSAyatve taducitazubhapariNAme ca sati vyantarAdiprAyogyaM kiJciddevAyurbadhyate / samyagdRSTigrahaNena tvaviratasamyagdRSTirgRhyate / so'pyavirAdhitasamyaktvaguNo devAyurbadhnAtIti gAthArthaH // 23 // nAmakarma yadyapi dvicatvAriMzadAdibhedAdanekadhA, tathApi zubhAzubhabhedavivakSayA dvividhameveti / dvividhasyApi bandhahetUnAhamaNavayaNakAyavaMko mAillo gAravehi paDibaddho / asuhaM baMdhana nAmaM tappaDivakkhehi suhanAmaM // 24 // manovAkkAyavakraH kaSAyacatuSTayAvezapUrvakacintana bhASaNaceSTApravRttirityarthaH, tatrApi mAyAkaSAyasyAdhikyapradarzanArthamAha'mAillo 'tti sarvatra mAyApradhAnasamAcAra ityarthaH / gauraveSu - RddhirasasAtalakSaNeSu pratibaddhoH azubhaM narakagatyayaza:kIrttyakendriyajAtyAdirUpaM, nAmakarma badhnAti / uktadoSapratipakSaistu prAJjalamanovyApArAdibhirdevagatyAdikaM zubhanAma badhnAti / etaduktaM bhavati-krodhAdyutkaTatayA prANigaNAGgopAGgAdikarttanayA paravairUpyApAdanena, paranirIkSitabhASitagatyAdiceSTopahAsena, viziSTadravyAntargatakudravyavikrayeNa svabhAvato varNagandhAdirahitadravyANAM kRtrimatadutpAdanena, kRtrimahemaratnaghusRNaghanasArAdinirvarttanena, sarvatra visaMvAdivyavahAratayA, prANivadhAdibhizcAzubhaM nAma nirvarttayati / viparyaye tu viparyaya iti gAthArthaH // 24 // gA. - 24 81
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam gotrasya dvividhasyApi bandhahetUnAha arahaMtAisu bhatto suttaruI payaNumANa guNapehI / baMdhai uccAgoyaM vivarIe baMdhai a iaraM // 25 // arhatAmAdizabdAt siddhAcAryopAdhyAyasAdhucaityAnAmanyeSAM ca guNagariSThAnAM bhaktaH - bahumAnaparastathA sUtraruciH / kimuktaM bhavati - jinavacanamanavarataM svayaM paThati, parAMzca pAThayatyarthatazca svayamabhIkSNaM vimRzati, pareSAM ca vyAkhyAnayati, asatyAM vA | tatpaThanAdizaktau tIvrabahumAnatastaduktamarthaM zraddhAno'pi sUtrarucirityucyate / tathA pratanumAno viziSTajAtikularUpaizvaryAdisampanno'pi nirahaGkAraH parA'paribhavanazIlaH, tathA guNaprekSI yasya yAvantaM guNaM pazyati tasya tameva prekSate, doSeSu satsvapi | udAsta ityarthaH / guNAdhikeSu ca nIcairvRttyA varttamAnaH paraparivAdAdidoSarahitazca uccairgotraM badhnAti / bhaNitaguNaviparyaye tu nIcairgotraM badhnAtIti gAthArthaH // 25 // sAmpratamantarAyasya bandhahetUnAha pANivahAIsu rao jiNapUyAmokkhamaggavigghakaro / ajjei aMtarAyaM na lahai jeNicchiyaM lAbhaM // 26 // gA.-2526 82
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ A gA.-25 bandhazatakaprakaraNam A prANAtipAtAnRtabhASaNAdirato jinapUjAvighnakara: sAvadhAdidoSopetatvAd gRhiNAmapyeSA avidheyetyAdi kudezanAdibhiH samayAntastattvadUrIkRto jinapUjAniSedhaka ityarthaH / tathA mokSamArgasya jJAnAdevighnakarastaddoSagrahaNAdinA kenacitprakAreNa tasya vighnaM karoti / sAdhubhyo vA bhaktapAnopAzrayopakaraNabheSajAdikaM dIyamAnaM nivArayati / tena caitatkurvatA mokSamArgaH sarvo'pi vinito bhavati / tathA apareSAmapi sattvAnAM dAnalAbhabhogaparibhogavilaM karoti, mantrAdiprayogeNa ca parasya vIryamapaharati / haThAcca vadhabandhanirodhAdibhiH paraM nizceSTaM karoti / chedanabhedanAdibhiH parasyendriyazaktimupahanti sa kimityAha-arjayatinirvarttayati paJcaprakAramapi antarAyaM karma, yenArjitena satA dAnabhogAdilAbham IpsitaM kaJcid na labhata iti gAthArthaH // 26 // bhA0paDaNIya aMtarAiya iccAi igArasAhi gAhAhiM / tAsiM attho sugamo aha ya bhaNai jesu ThANesu // 145 // baMdhaM udayamudIraNavihiM ca eyassa esa bhAvattho / jesu ThANesu guNasanniesuM baMdhAiyA huMti // 146 // tinni vi dArAo tattha baMdhaThANA u mUlapayaDINaM / 'baMdhaTThANa imAe gAhAe Aha tarhi paDhamaM // 147 // baMdhudayudIraNANaM bhAvattho'yaM bhaNijjai tattha / micchAibaMdhaheUhiM vAsapunnasamuggo vva // 148 // savvatto vi hu puggalanicie loyammi kammajogehiM / iha kammavaggaNA puggalehi jIvassa savvatto // 149 // 1. 'bandhaTThANA cauro' iti prakSiptagAthayA /
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam aggIayapiMDo iva annonnANugamasarisasaMbaMdho / baMdho bhannai tesiM jahaTThiIe avANaM // 150 // puggalANaM apavattaNakaraNavisesA sabhAvao vAvi / udayappattANa vivAgaveyaNaM hoi iha udao // 151 // tesiMpi puggalANaM akAlapattANa udayaAvaliyA / samaicchiyANa jIvappabhAvao tattha duiyAe // 152 // jaM kira udayAvalie pavesaNaM sA udIraNA bhaNiyA / tinhaMpi ya saMjogo (gaM) eyapayattho sugameva // 153 // egachasagaTTabheyA baMdhaTThANA havaMti te cauro / causattaaTThaudayadvANA sattaTTha chappaMca // 154 // dunni ya udIraNAe iya bhAvaNiyA u vittio neyA / aha patteyaM pabhaNar3a baMdhudayAINi u guNesu // 155 // tadevaM sAmAnyato vizeSatazca karmaNaH pratyayA nirUpitAH, sAmprataM dvAragAthAdvaye yat pratijJAtaM 'jesu ThANesu baMdhaM udayamudIraNavihiM ce' ityAdi tat pratanyate / tatra bandhasthAnAni tAvanmUlaprakRtInAM catvAri bhavanti / tadyathA-saptavidhabandho'STavidhabandhaH SaDvidhabandha ekavidhabandhazceti / tatra sUkSmasamparAyAdarvAk sarvasaMsAriNAmAyurbandhakAlAdanyatra pratisamayamAyurvarjyAH sapta karmaprakRtIrbadhnatAM saptavidhabandhaH / teSAmeva yathAsambhavamAyurbandhatAmaSTavidhabandhaH / sUkSmasamparAyasya tvekasya mohAyurvarjyA SaTprakRtIrbandhataH SaDvidhabandhaH / upazAntamohAdInAM tvekameva sAtaM badhnatAmekavidhabandhaH / udayasthAnAni tu trINi bhavanti, tadyathA - aSTavidhasyodIraNA saptavidhasya SaDvidhasya paJcavidhasya dvividhasya ceti / tatra paripUrNA aSTApi karmaprakRtIrudIrayatAmaSTavidhasyodIraNA bhavati / vakSyamANayuktyA tvAyuSa udIraNAyAmapagatAyAM saptavidhasya, vedanIyA P P gA.-2526 84
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-27 prakaraNam yuSostUdIraNAyAmapagatAyAM SaDvidhasya, vedanIyAyurmohanIyodIraNAyAM tvapagatAyAM paJcavidhasya, nAmagotre eva kevale udIrayatAM / kSINamohasayogikevalinAM dvividhasyodIraNA bhavati / taduktam'baMdhaTThANA cauro tinni ya udayassa hu~ti ThANANi / paMca udIraNAe mUlappayaDIsu ThANANi (saMjogaM ao paraM vocchaM) // 1 // iyaM ca gAthA kiJcidvAcanAbhedataH sUtre'pi dRzyate / kintu prakSepakatvAnna pratyakSaraM viviyate / svayaM tUktAnusArato bhAvanIyeti / tatra yathoddezaM nirdeza iti kRtvA bandhasthAnAni tAvad guNasthAneSu cintayati chasu ThANagesu sattaTTavihaM baMdhaMti tisu ya sattavihaM / chavvihamego tinnegabaMdhagA'baMdhago ego // 27 // mithyAdRSTisAsvAdanAviratadezaviratapramattApramattaguNasthAnalakSaNeSu SaTsu sthAneSu vartamAnA jIvAH saptavidhamaSTavidhaM vA | badhnanti / tatrAyurbandhakAlAdanyatrAnusamayaM saptavidhaM badhnanti / AyurbandhakAle tvAyuSA sahA'STavidhaM badhnanti / 'tisu ya sattavihaM' ti caH punararthe, triSu punaH samyamithyAdRSTyapUrvakaraNAnivRttibAdaraguNasthAneSu vartamAnA jantavaH saptavidhameva badhnanti / 1. bandhasthAnAni catvAri trINi codayasya bhavanti sthAnAni / paJca codIraNAyAM mUlaprakRtisu sthAnAni (saMyogamataH paraM vakSye) // 1 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ AI gA.-28 bandhazataka-IA prakaraNam samyamithyAdRSTirhi tadbhAve vartamAno na mriyate nApyAyurbadhnAti tatsvAbhAvyAditarayostvativizuddhatvAt tadbandhAbhAva iti / ekaH punaH sUkSmasamparAyo mohanIyAyurvAH SaDeva prakRtIrbadhnAti / mohanIyasya bAdarasamparAyahetutvAdasya ca tadabhAvAdAyuSastu gholanApariNAmanivartyatvAdasya cAtivizuddhatvAt tadvandhAbhAvaH / trayastUpazAntakSINamohasayogikevalino yogavyApArAdekaM sAtAvedanIyaM badhnanti, na zeSANi tadbandhahetvabhAvAditi / ekastvayogikevalI yogavyApArasyApyabhAvAdabaMdhaka iti gAthArthaH // 27 // bhA0 chasu evamAigAhAchagaM tahiM chasu imAe gAhAe / baMdha tahiM igadugacaupaNachagasattasu guNesu chasu // 156 // baMdhaMti sagaTTavihaM AuyabaMdho a natthi sattavihaM / aTThavihamAubaMdhe satta tiaTThamanavaguNesu // 157 // AuviNA taha suhume moheNa viNA u chacca taha tinni / uvasaMtAI sAyaM baMdhaMti avaMdhago jogI // 158 // tadevaM sAmAnyato bandhavidhirguNasthAneSvabhihitaH / sAmprataM teSvevodayavidhimAha sattaTTavihachavihabaMdhagA vi veyaMti aTTagaM niyamA / egavihabaMdhagA puNa cattAri va satta veyaMti // 28 // iha yathAsambhavaM ye saptavidhabandhakA aSTavidhabandhakAH SaDvidhabandhakAzcAnantaraM mithyAdRSTyAdayaH sUkSmasamparAyAntA uktAste
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-28 prakaraNam | sarve'pi niyamAt-nizcayena paripUrNa karmASTakamapi vedayanti, mohAdInAM teSu kSayAdyabhAvAditi bhAvaH / ekavidhabandhakAH | punarupazAntakSINamohasayogikevalinazcatvAri sapta vA karmANi vedayanti / tatra ghAtikarmakSayAt kevalI catvAri bhavopagrAhINi vedayati / upazAntakSINamohau tu mohodayAbhAvAccheSANi sapta vedayata iti bhAvanIyam / aparaM ceha vA-zabdasyAvyayatvenAnekArthatvAdidamapi sUcitaM draSTavyam, yadutAbandhako'pyayogI catvAri bhavopagrAhINi vedayatIti gAthArthaH // 28 // bhA0 sattaTThagAhA udao tahiM chasattaTTabaMdhagA dasasu / igabaMdhA uvasaMtAIsuM tIsuM iha guNesu // 159 // udao micchAidasasu aTThadayuvasammi khINi satteva / mohaviNA bhavuvaggahacaukammA jogajogimmi // 160 // vAsaddo bahuattho to vAsaddA imaMpi vinneyaM / abaMdhago va jogI veyai cattAri kammANi // 16 // udayaM bhaNittu pabhaNai udIraNaM micchAdiTThi emAI / gAhANaM caugeNaM tassa puNo esa bhAvattho // 162 // uddIraNAe AiducaupaNachasu sattaDa taie aTTha / sagaDanavadasaguNesuM veyaNiyAuya viNA chacca // 163 // dasamAisu tisu paMca u mohAUveyarahiya taha khINe / jogimmi ya do goyaM nAmaM ca ajogi nodIre // 164 // idAnImudIraNAvidhimAha
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam micchAdiTTippabhiI aTTha uIraMti jA pamatto ti / addhAvaliyAsese taheva sattevudIriMti // 29 // mithyAdRSTeH prabhRti yAvatpramattasaMyato yAvadadyApyAvalikAvazeSamAtmIyamAyurna bhavati tAvatsarve'pyamI nirantaram aSTApi prakRtIH udIrayanti, tadudIraNAyogyAdhyavasAyasya sarveSvapi bhAvAt / udIraNAsvarUpaM tu prAguktavadbhAvanIyam / AvalikA'vazeSe svAyuSi tarhi kA vArttetyAha- 'addhA' ityAdi-addhA kAlastatazcAddhArUpA AvalikA addhAvalikA / nAmasthApanAdyAvalikAvyavacchedena kAlarUpA AvaliketyarthaH / saivA'ddhAvalikA zeSA yatra tadaddhAvalikAzeSaM tasminnaddhAvalikAzeSe AyuSi yathaiva pUrvamudIritavantastathaiva te udIrayanti, kintu saptaiva prakRtIrna tvAyuSkam / AvalikAzeSasya tasyodIraNAyAH pratiSiddhatvAd idamuktaM bhavati-pracurasthitikamAyuH pratisamayaM vedyamAnaM tAvadudIryate, yAvanmaraNasamaye AvalikA zeSA tanmAtraM ca tadanudIryamANameva vedyate tatsvAbhAvyAditi / evamuttaratrApi sarvatra bhAvanIyamiti / atra cAvizeSoktAvapi samyaGmithyAdRSTiraSTaivodIrayati, na tu kadAcanApi sapteti vizeSo draSTavyaH / samyaGmithyAdRSTyAyuSa AvalikAvazeSatAyA abhAvAt, sahi AyuSyantarmuhUrttAvazeSa eva tadbhAvaM parityajya samyaktvaM mithyAtvaM vA niyamAt pratipadyata ityAyuSkasyA''valikAvazeSakAle'sau samyagdRSTirvA syAt mithyAdRSTirvA, na mizra iti nAsya saptavidhodIraNAsambhava iti gAthArtha: // 29 // gA. 29 88
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-30 bandhazatakaprakaraNam bhA0 micchAiyagAhAe aTTha uIraMti ii ca vutte vi / mIsassaTTavihodIraNA va na hu hoi sattavihA // 165 // misse missattetara muhuttamette va ei Aummi / sattavihaudIraNayA AvalimettA kahaM tattha // 166 // AvaliyAe addhAvisesaNA nAmaThavaNamAINaM / AvaliyANa vudAseNa ettha kAlAvalI gabbhA // 167 // veyaNiyAuyavajje chakkamma udIrayaMti cattAri / addhAvaliyAsese suhumo uirei paMceva // 30 // vedanIyAyuSI varjayitvA zeSANi SaTkarmANi catvAro janA apramattApUrvakaraNA'nivRttibAdarasUkSmasamparAyalakSaNA udIrayanti, ativizuddhatvena vedanIyAyurudIraNAyogyAdhyavasAyAbhAvAdiha ca sUkSmasamparAyasya SaNNAmudIraNA tAvadeva draSTavyAH yAvadadyApi mohanIyamAvalikAzeSaM na bhavati / tanmAtre tarhi tasmin kiM karoti ? ityAha-addhAvalikAzeSe AvalikAmAtrAvazeSe mohanIyakarmaNIti zeSaH, sUkSmasamparAyaH paJcaiva jJAnadarzanAvaraNanAmagotrAntarAyalakSaNAH prakRtI: udIrayati / AvalikAgatamohanIyasyodIraNAbhAvAditi gAthArthaH // 30 //
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam gA.-31 32 veyaNiyAuyamohe vajja urati donnivi paMca / addhAvaliyAsese nAmaM goyaM ca akasAI // 31 // vedanIyAyurmohAn varjayitvA zeSANi paJca karmANi 'donni' tti dvau upazAntakSINamohI udIrayataH / tatra mohanIyamudayAbhAvAnnodIrayato 'vedyamAnamevodIryate' itivacanAdvedanIyAyuSostu kAraNaM pUrvoktameva / nanu kiM dvAvapi sadaivaitAnyudIrayataH ? | netyAha-addhAvalikAzeSe AvalikAmAnaM praviSTe jJAnadarzanAntarAyakarmaNIti zeSaH / nAmagotrAkhye dve eva karmaNI udIrayati / kaH? ityAha-'akasAi' tti na vidyante kaSAyA asyeti sarvadhanAdeH AkRtigaNatvAnmatvarthIya in akaSAyI kSINamoha - ityrthH| idamuktaM bhavati-kSINamoho jJAnadarzanAvaraNAntarAyANi kSapayan pratisamayaM tAvadudIrayati, yAvatkevalotpattipratyAsattAvAvalikAvazeSANi bhavanti, tata UrdhvamanudIrayanneva kSapayati AvalikAgatAnAmudIraNAbhAvAditi tadA nAmagotrayorevAsyodIraNAsambhavaH / upazAntamohastu sarvadA paJcaivodIrayati, tasya jJAnAvaraNAdInAM kSayAbhAvenA''valikApravezAbhAvAditi gAthArthaH // 31 // ureDa nAmagoe chakkammavivajjiyA sayogI u| vaTuMto u ajogI na kiMci kammaM uIrei // 32 // AAAAAAAAAAAAAAAAAA
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-33 bandhazatakaprakaraNam / sayogikevalI punarjJAnadarzanAvaraNavedanIyamohanIyAyuSkAntarAyANi SaTkarmANi varjayitvA zeSe nAmagotrAkhye dve eva karmaNI udIrayati, vedyamAnameva hyudIryate / tatra ghAticatuSTayasya kSINatvAdvedanameva nAstIti kutastadudIraNA syAd, vedanIyAyuSostUdIraNA prAgevoparateti nAmagotrayorevehodIraNA / 'vaDhto u' ityAdi tuH punararthe tasya ca vyavahitasambandhaH ayogI punarna kiJcitkarmodIrayati / kathambhUto vartamAno bhavopagrAhikarmacatuSTayodaye'pIti zeSaH / nanu yadi tadudaye'sau varttate tarhi tAni kimiti nodIrayatIti cet ? ucyate-udaye satyapi yogasavyapekSatvAdudIraNAyAstasya |ca yogAbhAvAditi gAthArthaH // 32 // bhA0 baMdhAitigaM bhaNiyaM aha etthaNupuvvie guNesuM pi / tinhaM pi ya saMjogI iya dAraM pabhaNaI tattha // 168 // tadevaM bandhodayodIraNAH pratyekaM guNasthAneSUktAH sAmprataM tAsAmeva sambhavata iyatIH prakRtIbaMdhnaMstatsamakAlameva | iyatIrvedayati, iyatIzca udIrayatItyevaMlakSaNaH saMyogaH pratiguNasthAnaM pazcAnupUrvyA'yogiguNasthAnAdArabhya cintyate / aNudIraMta ayogI aNuhavai cauvvihaM guNavisAlo / iriyAvahaM na baMdhai AsannapurakkhaDo saMto // 33 // ayogikevalI guNairdarzanajJAnacAritralakSaNairvizAlo vistIrNaH prakarSaprApta ityarthaH / sa kimityAha-udIraNAvirahitatvAd,
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam anudIrayanneva caturvidhamaghAticatuSTayamanubhavati-vedayati / bandhamAzrityAha- 'iriye 'tyAdi / IraNamIryA mithyAtvAvirati-kaSAyarahitaH kevalayogavyApAra ityarthaH, saiva IryA jIvagRhapraveze panthA mArgoM yasya tad IryApanthA IryAmAtrapratyayaM sAtAvedanIyamityarthaH, tatkila pUrvairupazAntamohAdibhirbaddham, ayaM punastadapi na badhnAti tatpratyayayogavyApArAbhAvAt / kathambhUtaH sannityAha'Asanne 'tyAdi / iha san padena mokSa ucyate tasyaiva vastuvRttyA sattvAt / saMsArAvasthAvizeSA hi sarve karmamalapaTalAcchAditatvAt, svarUpAlAbharUpatvAt, AsannaH jIvAnAM vastuto'santa eva, mokSaparyAyastu karmamalapaTalavinirmuktatvAt, svarUpalAbharUpatvAt san ucyate / tatazca 'purakkhaDo' ityukArasyAlAkSaNikatvAdAsannaH puraskRto'grIkRtaH san mokSo yena sa AsannapuraskRtaH san idamuktaM bhavati - AsannamokSastvayogikevalI abandhako'nudIrayaMzcaturvidhaM vedayatIti gAthArthaH // 33 // bhA0 ajjogiriyAvahiyaM sAyAveyaM pi neva baMdher3a / AsannaniyaDavattI purakkhaDo sammuho ya kao // 169 // saMto mokkho jeNaM so AsannapurakkhaDo saMto / vuccai purakkhaDo iha sadde o ( u )lakkhaNavihINo // 170 // iriyAvahamAuttA cattAri va satta ceva veyaMti / ujhi~ti donni paMca va saMsAragayammi bhayaNijjo // 34 // anusvArasyAlAkSaNikatvAdIryApathe sAtAvedanIyakarmaNyAyuktA IryApathAyuktAH- sAtavedanIyabandhakA upazAntakSINa gA.-34 92
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-34 prakaraNam mohasayogikevalina ityarthaH / amI sAtabandhakAH santo yathAsambhavaM catvAri vA sapta vA karmANi vedayanti / tatra | sayogikevalI catvAri vedayati, itarau tu mohodayarahitatvAt sapteti / udIrayanti punaryathAsambhavaM dve paJca vA karmANi / sayogikevalI nAmagotrAkhye dve eva karmaNI udIrayati / tathA kSINamoho'pi jJAnadarzanAvaNAntarAyeSvAvalikA'praviSTeSu paJca udIrayati, tataH paraM pUrvoktayuktyA dve evodIrayati / upazAntamohastu sarvadA paJcaiveti / idamuktaM bhavati-upazAntamoha: sAtamekaM bandhan saptaprakRtIrvedayati, paJca udIrayati / kSINamohastu sAtamekaM bandhan saptaprakRtIrvedayati, paJca dve vA udIrayati / sayogikevalI tu sAtamekaM badhnAti, catvAri bhavopagrAhINi vedayati, dve nAmagotre udIrayatIti / atra prAsaGgikamAha-saMsAragate saMsAraviSaye vA bhajanIyo vikalpanIyo'sAvupazAntAdiH kasyacidasti saMsAra: kasyacinnAstItyarthaH, kSINamohasayogikevalinornAsti purataH saMsArastadbhavasiddhikatvAt / upazAntamohasya tu syAdapyutkRSTata apArddhapudgalaparAvarttasaMsAritvAditi gAthArthaH // 34 // bhA0 iriyAvahamAuttA sajogikhINovasaMtagA bhaNiyA / jogi cau khINuvasamA saga veyodIraNAe u // 171 // jogI do khINo puNa AvaraNadugaMmi vigdhapaNagammi / AvaliyA apaviDhe paNa taduvari dunnudIrei // 172 // saMsAragayammi tti ya saMsArabhamaNavisayammi bhayaNijjA / uvasaMto saMsArI, sajogi khINA asaMsArI // 173 // m FY
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-35 bandhazatakaprakaraNam chapaMca uIraMto baMdhai so chavvihaM taNukasAo / aTThavihamaNuhavaMto sukkajjhANo Dahai kammaM // 35 // pUrvoktasvarUpastanukaSAyaH-sUkSmasamparAyaH pUrvoktayuktyaiva SaDvidhaM paJcavidhaM vA udIrayan aSTavidhaM cAnubhavan | SaDvidhamuktasvarUpaM badhnAti / sa ca tasyAmavasthAyAM kiM karotItyAha-vibhaktivyatyayAt zukladhyAnena pratisamayamanantaguNaM karma | nirdahati / zreNivyavasthitasya hi jantordharmazukladhyAnadvayamapi laghucUrNAdyabhiprAyeNAviruddhamiti zukladhyAnasyApi grahaNamiha na | virudhyate / uktaJca savvappamAyarahiyA muNao khINovasaMtamohA ya / jjhAyAro nANadhaNA dhammajjhANassa niddiTThA // 1 // ee cciya puvvANaM puvvadharA suppasatthasaMghayaNA / duNha sayogA'jogA sukkANa parANa kevaliNo // 2 // apramattamunayaH sAmAnyena kSapakA upazamakAzca dharmadhyAnadhyAtAra iti prathamagAthAbhAvArthaH / ye dharmadhyAnadhyAtAra iti uktAH, eta eva 'puvvANa'tti pUrvayoH pRthaktvavitarkasavicAraikatvavitarkAvicAralakSaNayoH zukladhyAnAdyabhedayoH dhyAtAraH, kiM tvayaM vizeSaH pUrvadharAzcaturdazapUrvavidastadupayuktAH / idaM ca vizeSaNaM pramattamunInAM, na nirgranthAnAM, mASatuSamarudevyAdInAmapUrvavidAmapi zukladhyAnopapatteH / zeSaM sugamam, navaraM dvayoH parayorantyayoH sUkSmakriyAnivRttyuparatakriyApratipAtilakSaNayoH zukladhyAnabhedayoH 94
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka-IA prakaraNam sayogyayogikevalinau yathAsaGkhyaM dhyAtArAviti dvitIyagAthAbhAvArthaH / tadevaM kSapakopazamakayoH zukladhyAnasyApyuktatvAnneha zukladhyAnagrahaNaM viruddham / bRhaccUrNyabhiprAyastu sarAgasya sUkSmasarAgasyApi dharmadhyAnameva / yatpunariha zukladhyAnAbhidhAnaM tadAsannavItarAgabhAvamapekSyopacArato draSTavyam / vItarAgasyApItthaM zukladhyAnasambhavaH / 'usaMto u puhuttaM, jhAyai jhANaM viyakkasaviyAraM / khINakasAo jhAyai egattaviyakkamaviyAraM // 1 // suhumakiriyaM sajogI jhAyai jhANaM tu caramakAlammi / kevaliajoginiccaM jhAyai jhANaM samucchinnaM // 2 // ityalaM vistareNa, zeSaM bRhaccUrNitaH svayamevAvagantavyam / atra ca kvacidvandhena zeSaM niyamayati / kvacittu zeSeNa bandhamiti sarvathA'pyabhidhAne'virodhAditi gAthArthaH // 35 // bhA0 suhumo'TThaveyago iha sukkajjhANeNa Dahai kammaM ti / jaM vuttaM taM AsannavIyarAgattaNamavekkha // 174 // TThavvamannahA U suhumassa u dhammajhANamevegaM / hoI evaM puNa guruyacunnibhipyAyao vuttaM // 175 // lahucunniabhippAeNaM sukkajjhANa AiyadubheyaM / na viruddhaM puvvadharANa hoi sutte jao bhaNiyaM // 176 // 1. upazAntastu pRthaktvaM dhyAyati dhyAnaM vitarkasavicAram / kSINakaSAyo dhyAyati ekatvavitarkamavicAram // 1 // sUkSmakriyaM sayogI dhyAyati dhyAnaM tu caramakAle / ayogikevalI nityaM dhyAyati dhyAnaM samucchinnakriyam // 2 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam savvappamAyarahiyA muNao khINovasaMtamohA ya / jhAyAro nANadhaNA dhammajjhANassa niddiTThA // 1 // ee cciya puvvANaM puvvadharA suppasatthasaMghayaNA / dunha sajogA'jogA sukkANa parANa kevaliNo // 2 // iya gAhANa dugassa u bhAvatthoyaM jahA u apamattA / khavagovasAmagA viya dhammajjhANassa jhAyAro // 177 // savvappamAyaiyagAhAe ya imo u hoi bhAvattho / aha eecciya gAhAi hoi eso u bhAvattho // 17 // je dhammajjhAyagA u eecciya te vi ceva puvvANaM / AimagANaM sukkilajhANayabheyANa dunhaM pi // 179 // huMtIi jhAyagA kiM tu puvvacaudasadharA u apamattA / eyaM visesaNaM appamattasAhUNa neyavvaM // 180 // no niggaMthANaM je mAsatusamAiyANa sAhUNaM / appuvvadharANavi hoi sukkajhANassa uvauttI // 181 // dunhaM u sukkajhANagaaMtimabheyANa jogajogijiNA / jhAyAro eecciya duIyagAhAi esattho // 182 / / uvasaMto u puhuttaM jhAyai jhANaM viyakkavIyAraM / khINakasAo jhAyai egattaviyakkamaviyAraM // 183 // suhumakiriyaM sajogI jhAyai jhANaM tu caramakAlammi / kevaliajoginiccaM jhAyai jhANaM samucchinnaM // 184 // aTTavihaM veyaMtA chavvihamuiraMti satta baMdhaMti / aniyaTTI ya niyaTTI apamattajaI ya te tinni // 36 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam anivRttinivRttyapramattayatayastrayo'pi te pUrvoktasvarUpAH paripUrNamaSTavidhaM vedayantaH SaDvidhamAyurvedanIyavarjaM prakRtiSaTkamudIrayanti, AyurvarjaM prakRtisaptakaM tu badhnanti / nanvapramatta Ayurapi badhnAtIti tasya kimityaSTavidho'pi bandho noktaH, satyaM, kintu nAsau svayaM tadbandhamArabhate / api tu pramattenaivArabdhaM kadAcitsamarthayata iti jJApanArthaM sato'pyavivakSA / 'apramattayatizca' iti sUtre cazabdAtso'pyukto draSTavya iti gAthArthaH // 36 // bhA0 AuyabaMdhAraMbhaM pamattaThANe karittu apamatte | ThANammi samattheI jaI vi hu kayAvi kira tahavi // 185 // na bhaNijjai aDavihabaMdhago tti ahavA casaddao so'vi / iha bhaNio daTThavvo evaM pacchANupuvvI // 186 // baMdhAiyasaMjogaM apamattaMtaM bhaNittu aha tANa / micchAsAsAiyANa chaguNANaM bhaNai saMjogaM // 187 // tadevaM pazcAnupUrvyA prAyo nAmagrAhamayogikevalina ArabhyApramattaparyantaM bandhAdibhiH saMyogamabhidhAyA'dhastanAnAM sAmAnyena yugapadvivakSurAha avasesaTTavihakarA veyaMti udIrayA vi aTThaNhaM / sattavihagA vi veiMti aTThagamuIraNe bhajjA // 37 // s s s s s s gA.-37 97
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-37 avazeSA ye bhaNitazeSA mithyAdRSTyAdayaH pramattAvasAnAste aSTavidhaM kurvantItyabhidhAnalakSaNatvAt kRdAdInAM Tapratyaye aSTavidhakarA aSTavidhakA santaH kimityAha-vedayantyaSTAviti gamyate / udIrakA apyaSTAnAmeva / nanu sapta kimiti nodIrayantIti cet ? ucyate, saptavidhodIraNA hi vedyamAnAyuSa AvalikApravezakAla eva prAguktA, sA cASTavidhaM banatAM na sambhavati / aSTavidhabandho hyAyurbandhakAla eva bhavati nAnyadA, Ayurbandhazca vedyamAnAyustribhAge tribhAgatribhAge vA yAvadantarmuhUrte zeSa eva sati bhavati, tadA cASTavidhasyaivodIraNA / ato yuktamuktamaSTavidhaM badhnato'STAnAmevodIrakA iti / ata eva cAtra banAdisaMyogacintAyAH pratyekacintAto vyakto vizeSaH samupalakSyate / pratyekacintAyAM saptASTavidhabandhasya saptASTavidhodIraNAyAzcAmISAM sAmAnyenaivoktatvAdatra tu saMyogacintAyAmaSTavidhaM banatAmaSTavidhasyaivodIraNeti vizeSavyavasthApitatvAditi / 'sattavihagAvi'ityAdi saptavidhamapi badhnanta iti tAtparyam, vedayanti tAvadaSTavidhameva / 'uIraNe bhajjati udIraNAmAzritya saptavidhamaSTavidhaM vA udIrayanti / vedyamAnAyuSa AvalikApravezakAle AyurvarjatvAt saptavidhaM, tato'nyatrASTavidhamityarthaH / aparaM ceha samyamithyAdRSTirAyurbandharahitatvAt sarvadaiva saptavidhaM badhnAti, aSTavidhaM vedayatyudIrayatyapi / prAguktayuktyA'STavidhameva na kadAcitsaptavidhamapIti draSTavyam / etacca guNasthAnakAni bhUmyAdAvAlikhya yantrakaM kRtvA'vahitadhiyA sarvaM bhAvanIyamiti gAthArthaH // 37 // bhA0 avasesA micchAI pamattayaMtA u tesu vi aDabaMdhA / sagabaMdhagA vi aDa veyayaMti ya udIraNe bhajjA // 188 //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam veijjamANaAussAvaliyAe pavisakAlammi / sattavihA ADaviNA sesagakAlammi aTThavihA // 189 // AuyabaMdhavirahio misso baMdhei satta veyai ya / uddIrai aTThavihaM na kayAi udIraI satta // 190 // tinhaM pi ya saMjogo dAraM ti bhaNittu saMpayaM bhaNai / baMdhavihANadAraM vihANasaddo u bheyattho // 191 // o tahi dArAiM cattAri mahatthayAi eyAI / payaiTThIaNubhAgappaesabaMdhAbhihANAI // 192 // huti tahiM payaipabhiicauNhamavabohaNatthamettha buhA / moyagaditaM vannayaMti jaha moyago koi // 193 // vAyAvahAravatthUnippanno haNai payaie vAyaM / evaM pittasilesamavahAridavvehi niphanno // 194 // pittasilesaM avahaNai sovi dviie u kovi diNamegaM / ciTThai anno diNadugamAI tA jAvamAsAi // 195 // kAlaM paviciTThai to pareNa saviNAsamei taha sovi / aNubhAveNa siddhittaNamahurattaNaguNeNaM ca // 196 // koi igaguNaNubhAvo anno dutimAisaMkhaguNabhAvo / taha kovi kaNikvAiyadavvapyamANapaesehiM // 197 // koi igapasaimANo avaro dutipasaimANao hoi / evaM iha kammaMpi hu sannANAvaraNamAIhiM // 198 // bahupuggalehi jaNiyaM payaIe kiMci nANamAvarei / kiMcI daMsaNa kiMcI suhadukkhe jaNai emAI // 199 // Thiie taMpi ya tIsaM koDAkoDAi kAlaparimANaM / aNubhAveNaM taM pi hu igaduTThANagatiThANAI // 200 // s s s s gA.-37 99
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-38 bandhazatakaprakaraNam maMdayamaMdativvAirasajuyaM taMpi kila paesehiM / appabahupaesehiM nipphannaM hoi kammaM tu // 201 // aha paDhamaM vattavyo payaDiyabaMdho tahiM ca cattAri / aNuogaduvArAi tarhi paDhamaM payaDivannaNayA // 202 // duiyaM sAyAiparUvaNA u taiyaM tu bhUyakArAi / vannaNayA taha turiyaM sAmittaparUvaNA ceva // 203 // tadetAvatA 'baMdhaM udayaM udIraNavihiM tiNhaMpi tesiM saMjoga'iti vyAkhyAtam / sAmprataM bandhavidhAnadvAram / tatra bandhavidhAnaM bandhabheda ucyate-sa ca modakadRSTAntena prakRtisthityanubhAgapradezalakSaNaH prAgdarzita iti / pUrvaM prakRtibandho vaktavyastasya ca catvAryanuyogadvArANi / tadyathA-prakRtivarNanA, sAdyAdiprarUpaNA, bhUyaskArAdiprarUpaNA, svAmitvaprarUpaNA cetyataH prakRtivarNanA tAvaducyate-tatra karmaNo jJAnAvaraNAdeH svabhAvavizeSAH prakRtaya ucyate / tAzca mUlottarabhedAd dvidhA bhavanti / ii panarasagAhAhi bhaNissaiya tattha payaDibaMdhammi / kAH punastA ityAzaGkyAha nANassa daMsaNassa ya AvaraNaM veyaNIyamohaNiyaM / AuyanAmaM goyaM tahaMtarAyaM ca payaDIo // 38 // 100
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam paMca nava donniaTThAvIsA cauro taheva bAyAlA / donni ya paMca ya bhaNiyA payaDIo uttarA ceva // 39 // AAAAAAA atra prathamagAthayA jJAnAvaraNAdyA aSTau mUlaprakRtaya uktAH / dvitIyagAthayA tu pratimUlaprakRtisambhavinyo yathAsaGkhyaM / | paJcAdikA uttaraprakRtaya iti samudAyArthaH / adhunA gAthAdvayoddiSTAnAmeva prakRtInAM samutkIrtanA kriyate / tatra jJAnasyAvaraNaM| | paJcadhA bhavatIti sambandhaH, tadyathA-AbhinibodhikajJAnAvaraNaM, zrutajJAnAvaraNaM, avadhijJAnAvaraNaM, mana:paryAyajJAnAvaraNaM, kevalajJAnAvaraNaM ceti / darzanasyAvaraNaM navavidhaM, tadyathA-nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalApracalA, styAnaddhiH, cakSurdarzanAvaraNaM, acakSurdarzanAvaraNaM, avadhidarzanAvaraNaM, kevaladarzanAvaraNaM ceti / vedanIyaM dvidhA, sAtavedanIyamasAtavedanIyaM ceti / mohanIyamaSTAviMzatidhA, tatra tisro darzanamohanIyaprakRtayastadyathA-mithyAtvaM samyamithyAtvaM samyaktvaM ceti / cAritramohanIyaprakRtayastu paJcaviMzatiH, tadyathA-SoDaza kaSAyAH, nava nokaSAyAH tatra kaSAyAH-anantAnubandhI krodho mAno mAyA lobhazca, evamapratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNasaJcalanA api pratyekaM catvAraH catvAro vaktavyAH, sarve'pi SoDaza / nava nokaSAyA imestrIpuMnapuMsakalakSaNaM vedatrayaM, hAsyaratyaratizokabhayajugupsAlakSaNaM hAsyAdiSaTkaM ceti / sarvA apyaSTAviMzatirmohanIyaprakRtayaH / AyuSkaM nArakatiryaGmanuSyadevAyuSkabhedAccaturddhA / nAma dvicatvAriMzadbhedam / tatra caturdaza piNDaprakRtayaH, aSTAviMzatiH 101
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam pratyekaprakRtayaH / tatra piNDaprakRtayo gatinAma, jAtinAma, zarIranAma, aGgopAGganAma, saGghAtanAma, bandhananAma, saMhanananAma, saMsthAnanAma, varNanAma, gandhanAma, rasanAma, sparzanAma, AnupUrvInAma, vihAyogatinAmetyetAzcaturdazApi piNDaprakRtaya ucyante / gatinAmAdibhirvakSyamANacaturAdibhedAnAmatra piNDanatvapratipAdanAditi / pratyekaprakRtayastvaSTAviMzatirimA:-trasanAma, sthAvaranAma, bAdaranAma, sUkSmanAma, paryAptanAma, aparyAptanAma, pratyekanAma, sAdhAraNanAma, sthiranAma, asthiranAma, zubhanAma, azubhanAma, subhaganAma, durbhaganAma, susvaranAma, duHsvaranAma, AdeyanAma, anAdeyanAma, yaza:kIrtinAma, ayaza:kIrtinAma, agurulaghunAma, upaghAtanAma, parAghAtanAma, ucchAsanAma, AtapanAma, udyotanAma, nirmANanAma, tIrthakaranAma ceti / evaM sarvA apyetA dvicatvAriMzannAmaprakRtayaH / upalakSaNaM caitAH sUtre proktAH vivakSAntareNa hi saptaSaSThirapi nAmaprakRtayo bhavanti, tathA trinavatistryuttarazataM ca / tatra saptaSaSTirbhedA gatyAdipiNDaprakRtayo narakagatyAdibhedena bhidyante tadA bhavanti / tadyathA-gatinAma caturddhA, narakagatitiryaggatimanuSyagatidevagatinAmabhedAditi / jAtinAma paJcadhA, ekendriyadvIndriyatrIndriyacaturindriyapaJcendriyajAtinAmabhedAditi / zarIranAma paJcadhA, audArikavaikriyAhArakataijasakArmaNanAmabhedAditi / aGgopAGganAma tridhA audArikavaikriyAhArakAGgopAGgAnAmabhedAditi / bandhanasaGghAtanAmakarmaNI atra pakSe na gRhyete, tayoH zarIrAzritatvAccharIranAmAntargatatvenaiva vivakSitatvAditi / saMhanananAma SoDhA, vajrarSabhanArAcaRSabhanArAcanArAcArddhanArAcakIlikAsevArttasaMhanananAmabhedAditi / saMsthAnanAma SoDhA-samacaturasranyagrodhaparimaNDalasAdivAmanakubjahuNDasaMsthAnanAmabhedAditi / varNagandharasasparzA apyatra pakSe bhedarahitA eva 102
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-39 prakaraNam ekaikasvarUpAzcatvAro gRhyante / AnupUrvI nAma caturddhA, narakatiryaGmanuSyadevAnupUrvInAmabhedAditi / vihAyogatinAma dvedhA, prazasta| vihAyogatinAma aprazastavihAyogatinAma ceti / evamete ekonacatvAriMzadgatyAdipiNDaprakRtibhedA anantaroktaistrasanAmAdipratyekaprakRtibhedairaSTAviMzatyA saha nAmaprakRtInAM saptaSaSThirbhavati / trinavatistu yadA zarIranAmnaH pRthagaudArikavaikriyAhArakataijasakArmaNabandhanabhedAd bandhananAma paJcadhA vivakSyate / saGghAtanAmApi zarIpaJcakabhedAt paJcadhA, evametA daza / varNanAmApi kRSNAdibhedAt paJcadhA, gandhanAma surabhidurabhinAmabhedAd dvidhA, rasanAma tiktarasAdibhedAt paJcadhA, sparzanAma karkazanAmAdibhedAdaSTadhA, evametA viMzatiprakRtayaH / etAsAM madhyAdvarNagandharasasparzAnAM sAmAnyatazcaturNA saptaSaSTipakSe'pi gRhItatvAt tadapagame zeSAH SoDaza 'sarvAsAM mIlane SaDviMzatirbhavati / tataH pUrvoktAyAH saptaSaSThemadhye caitatprakSepe nAmaprakRtInAM trinavatirbhavati / iha ca prakArAntaravivakSayA bandhananAma paJcadazavidhamapi bhavati, tadyathA-audArikaudArikabandhananAma audArikataijasabandhananAma audArikakAmaNabandhananAma audArikataijasakArmaNabandhananAma evaM vaikriyAhArakayorapi pratyekaM catvAri bandhanAni vaktavyAni / kevalamaudArikasthAne vaikriyamAhArakaM ca vaktavyam / tathA taijasa bandhananAma taijasakAmaNabandhananAma kArmaNa bandhananAmetyevametAH paJcadaza bandhananAmaprakRtayaH / atra ca sAmAnyata audArikAdibandhanapaJcakasya trinavatimadhye pUrvameva prakSiptatvAccheSA daza prakSipyante / jAtaM nAmaprakRtInAM vyuttarazataM / gotraM dvidhA, uccairgotraM nIcairgotraM ceti / antarAyaM paMcadhA, dAnalAbhabhogopa 1. 'bandhanasaMghAtanadazakena saha SaDviMzatiprakRtayo bhavanti' itipra / 103
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam bhogavIryAntarAyabhedAditi / evaM ca kRtvA jJAnAvaraNe paJcaprakRtayo, darzanAvaraNe nava, vedanIye dve, mohanIye samyaktvamizravarjyAH SaDviMzatiH, AyuSi catasraH, nAmni bhedAntarasambhave'pi saptaSaSTiH, gotre dve, antarAye paJca, evametadvizatyuttaraM prakRtizataM bandhe purastAdupayokSyate / tadevaM prakRtisamutkIrttanA kRtA / sAmprataM pratiprakRti bhAvArtha ucyate tatrApi yathoddezaM nirdeza iti pUrvaM jJAnAvaraNamucyate / tatra jJAyate paricchidyate vastvaneneti jJAnaM jJAptirvA, sAmAnyavizeSAtmake vastuni vizeSagrahaNAtmako bodha ityarthaH / Avriyate AcchAdyate anenetyAvaraNaM mithyAtvAdisacivajIvavyApArAhRtakarmavargaNAntaHpAtiviziSTapudgalasamUha ityarthaH / jJAnasyAvaraNaM mUlaprakRtistasya prathamabheda AbhinibodhikajJAnAvaraNaM, tatra abhItyAbhimukhye, nIti naiyatye, tatazcAbhimukho vastuyogyadezAvasthAnApekSI, niyata indriyANyAzritya svasvaviSayApekSI, bodhanaM bodho abhinibodhaH svArthikataddhitotpAdAt sa evAbhinibodhikam / abhinibudhyata ityabhinibodha iti karttari vA, athavA abhinibudhyate AtmanA sa iti karmaNi sa evAbhinibodhikamiti / tatazcAbhinibodhikaM | ca tat jJAnaM cAbhinibodhikajJAnamindriyapaJcakamanonimitto'zrutAnusArI bodha ityarthaH / tacca dvidhA, zrutanizritamazrutanizritaM ca, tatra prAyaH zrutAbhyAsamantareNApi yatsahajaviziSTakSayopazamavazAdutpadyate, tadazrutanizritamautpattikyAdibuddhicatuSTayam / yattu pUrvaM zrutaparikarmitamatervyavahArakAle tvazrutAnusAritayA samutpadyate, tat zrutanizritam, taccaturddhA bhavati, tadyathA - avagraha, IhA, apAyo, dhAraNA ceti / punaravagraho dvidhA, vyaJjanAvagraho'rthAvagrahazca tatra vyajyate prakaTIkriyate zabdAdirartho'neneti vyaJjanaM, kiM taditi gA.-39 104
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka cet ? ucyate-upakaraNendriyasya kadambapuSpAdyAkRteH zrotraghrANarasanasparzalakSaNasya zabdagandharasasparzapariNatadravyANAM ca yaH prakaraNam parasparasambandhaH prathamamupazleSamAtraM tadiha vyaJjanamucyate, aparaM cendriyeNA'pyarthasya vyajyamAnatvAt tadapIndriyaM vyaJjanamucyate, tatazca vyaJjanena indriyalakSaNena vyaJjanasya indriyaviSayasambandhalakSaNasyAvagrahaNaM paricchedanamekasya vyaJjanazabdasya lopAd vyaJjanAvagrahaH / 'kimapIdam'ityavyaktajJAnarUpArthAvagrahAdadho'vyaktatarajJAnamAtramityarthaH, ayaM ca nayanamanovarjyendriyacatuSTayabhedAccaturddhA, nayanamanasoraprApyakAritvena viSayasambandhAbhAvAdasya cendriyasya viSayayoH sambandhagrAhakatvAditi bhAvaH / aryata ityarthaH, tasya zabdarUpAdibhedAnAmanyatareNApi bhedenA'nirddhAritasya sAmAnyarUpasyAvagrahaNamarthAvagrahaH 'kimapIdam' ityavyaktajJAnamityarthaH, sa ca manaH sahitendriyapaJcakajanyatvAt SoDhA, avagRhItasyaiva vastuno'pi kimayaM bhavet sthANureva na tu puruSa' ityAdivastudharmAnveSa NAtmakaM jJAnamIhA, IhanamIheti kRtvA, araNyametat savitA'stamAgato na cAdhunA saMbhavatIha mAnavaH / prAyastadetena khagAdibhAjA bhAvyaM smarArAtisamAnanAmnA // 1 // ityAdyanvayadharmaghaTanavyatirekadharmanirAkaraNAbhimukhatAliGgito vizeSajJAnaheturiti hRdayam / sA'pi manaH sahitendriyapaJcajanyatvAt SoDhaiva, Ihitasyaiva vastunaH sthANurevAyamityAdinizcayAtmako bodhavizeSo'pAyo'yamapi pUrvavat SoDhaiva / tathA nizcitasyaivAvicyutismRtivAsanArUpaM dharaNaM dhAraNA sA'pyuktavat SoDhaiva / tadevamarthAvagrahAdInAM caturNAM pratyekaM SaDvidhatvAt | vyaJjanAvagrahabhedacatuSTayena saha zrutanizritamAbhinibodhikajJAnamaSTAviMzatividhaM bhavati / azrutanizritena autpattikyAdibuddhicatuSTayena gA. 39 105
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-39 saha dvAtriMzadvidhaM bhavati / athavA "bahubahuvidhakSiprAnizritAsandigdhadhruvANAM setarANAm''iti vacanAdaSTAviMzatirapi dvAdazadhA bhidyate, tathAhi-bahUnAM zrotRNAmavizeSeNa prAptiviSayasthe'pi zaGkhabheryAditUryasamudAye kSayopazamavaicitryAt kazcidavagrahAdibhiH bahu gRhNAti ekahelAsphAlitAnAmapi zaGkhAditUryANAM pRthak pRthak zabdaM gRhNAtItyarthaH / aparastvabahu gRhNAti, avyaktatUryadhvanimevopalabhata ityarthaH / anyastu yoSidAdivAdyamAnatAramadhuramandratvAdibahuparyAyopetAn zaGkhAdidhvanIn pRthag jAnAtIti bahuvidhagrAhItyucyate / ekadviparyAyopetAMstu tAneva jAnAno'bahuvidhagrAhI / anyastu kSipramacireNArthaM jAnAti / anyastu vimRzya vimRzya cireNeti / anyastvanizritamaliGgaM gRhNAti, na punaH patAkayeva devakulam / anyastu patAkayA devakulamiva liGganizrayA gRhNAti / tathA yadasaMzayaM gRhNAti, tadasandigdhaM / saMzayopetaM tu gRhNAti, tat sandigdhaM / tathA yadekadA gRhItaM tatsarvadaivAvazyaM gRhNAti, na punaH kAlAntare tadgrahaNe paropadezAdikamapekSate tad dhruvaM / yattupunaH kadAcideva gRhNAti na sarvadA tadadhruvaM evametairdvAdazabhirbhedairavagrahAdayaH pUrvoktabhedayuktA vastu gRhNantItyaSTAviMzatyA dvAdazabhirguNitayA trINi zatAni SaTtriMzAni tAni cAzrutanizritabuddhicatuSTayena saha catvAriMzAni trINi zatAni bhedAnAmAbhinibodhikajJAnasya bhavanti / tatraitAvadbhedabhinnasyAsyaitAvadbhedameva yadAvaraNasvabhAvaM karma tadAbhinibodhakajJAnAvaraNamekagrahaNena gRhyate, cakSuSaH paTalamiveti / / tathA zravaNaM zrutamabhilApaplAvitArthagrahaNapratyaya upalabdhivizeSaH, zrutaM ca tajjJAnaM ca zrutajJAnaM, athavA zrUyate asAviti zrutaM | zabdazcAsau kAraNe kAryopacArAd jJAnaM ca zrutajJAnaM, zabdo hi zrotuH sAbhilApajJAnasya kAraNaM bhavatIti so'pi zrutajJAnamucyate / 106
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam indriyamanonimittaH zrutAnusArI abhilApaplAvito jJAnavizeSaH zrutajJAnamiti tAtparyam / tacca viMzatibhedaM, tadyathA pajjayaakkharapayasaMghAyA paDivatti taha ya aNuogo / pAhuDapAhuDapAhuDavatthupuvvA ya sasamAsA // 1 // asya vyAkhyA-paryAyazca akSaraM ca padaM ca saGghAtazca paryAyAkSarapadasaGghAtA: 'paDivatti'tti pratipattiH prAkRtatvAt luptavibhaktiko nirdezaH / tathA'nuyogo anuyogadvAralakSaNaH prAbhRtaprAbhRtaM ca prAbhRtaM ca vastu ca pUrvaM ca prAbhRtaprAbhRtaprAbhRtavastupUrvANi, prAkRtatvAlliGgavyatyayaH, caH samuccaye / ete paryAyAdayaH zrutasya dazabhedAH kathaMbhUtA ityAha-'sasamAsa'tti samAsaH sajhepo mIlaka ityarthaH, saha samAsena vartante sasamAsAstatazca pratyekaM sambandhaH, tadyathA-paryAya: paryAyasamAso'kSaramakSarasamAsa evaM zeSeSvapyaSTasu bhedeSu yojanIyamitiviMzatibhedaM zrutaM bhavatIti gAthAkSarArthaH / / bhAvArthastvayam-paryAyo jJAnasyAMzo'vibhAgapaliccheda ityanarthAntaraM tatraiko jJAnAMza: paryAyo'neke tu jJAnAMzAH paryAyasamAsaH, etaduktaM bhavati labdhyaparyAptasya sUkSmanigodajIvasya yatsarvajaghanyaM zrutajJAnamAtraM tasmAdanyatra jIvAntare ya ekaH zrutajJAnAMzo'vibhAgapalicchedarUpo varttate sa paryAyaH / ye buddhyAdaya zrutajJAnAvibhAgapalicchedA nAnAjIveSu vRddhA labhyante te samuditAH paryAyasamAsaH / atrAha-nanu nigoda jIvasambhavI paryAyaH paryAyasamAso vA kathamiha zrutajJAnabhedatvena gRhyate ? teSAM mithyAdRSTitvena tacchrutajJAnasya mithyArUpatvAt, samyakzrutavicArasya ceha prastutatvAt, satyaM, kintu samyagasamyaktvatAmutsRjya sAmAnya apra 107
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA | zrutajJAnamAtrabhedAbhidhAnasyaiva vivakSitatvAdadoSaH / akSaraM tridhA saJjJAkSaraM vyaJjanAkSaraM labdhyakSaraM ceti / tatra saJjJAkSaraM vicitralipisvarUpaM, yathA ghaTAkRtiSTakAra ityAdi / vyaJjanAkSaraM tu jIvavyApAranisRSTavAgdravyasamUham / labdhyakSaraM tu zabdazravaNarUpAdidarzanAderarthavinizcAyakAnta:plavamAnAkArAdivarNopalabdhirUpam / anenaiva cehAdhikAraH, zrutajJAnarUpatvAdasyaiva, na tvAdyayorjaDatvAt / tatra akArAdilabdhyakSarANAmanyataradakSaram / eteSAmeva dvayAdisamudayo'kSarasamAsaH / padaM tvarthaparisamAptiH padamityAdhuktisadbhAve'pi yena kenacitpadenASTAdazapadasahasrAdipramANA AcArAdigranthA gIyante tadiha gRhyate, tasyaiva dvAdazAGgazrutaparimANe'dhikRtatvAcchRtabhedAnAmeva ceha prastutatvAt tasya ca padasya tathAvidhAmnAyAbhAvAt pramANaM na jJAyate, tatraikaM padaM padamucyate / dvyAdipadasamudAyastu padasamAsaH / "gaiiMdie ya kAe" ityAdigAthApratipAditadvArakalApasyaikadezo yo gatyAdikastasyApyekadezo yo narakagatyAdistatra jIvAdimArgaNA yakA kriyate sA saGghAtaH / dvayAdigatyAdyavayavamArgaNA saGghAtasamAsaH / gatyAdidvArANAmanyataraikaparipUrNagatyAdidvAre jIvAdimArgaNApratipattiH / dvAradvayAdimArgaNA tu pratipattisamAsaH / "saMtapayaparUvaNayA davvapamANaM ca''ityAdyanuyogadvArANAmanyataradekamanuyogadvAramucyate / tadvyAdisamudAyastvanuyogadvArasamAsaH / prAbhRtAntavartI adhikAravizeSaH prAbhRtaprAbhRtaM / tadvyAdisaMyogastu prAbhRtaprAbhRtasamAsaH / vastvantarvartI adhikAravizeSaH prAbhRtaM / tavyAdisaMyogastu prAbhRtasamAsaH / pUrvAntarvartI adhikAravizeSo vastu / tavyAdisaMyogastu vastusamAsaH / pUrvamutpAdAdi 1. satpadaprarUpaNAdravyapramANaM ca / 108
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazataka-A prakaraNam pratItaM / tavyAdisaMyogastu pUrvasamAsaH / evamete sakSepataH zrutajJAnasya viMzatidhaMdA darzitAH / vistarArthinA tu bRhatkarmaprakRticUrNiranveSaNIyA / ete ca paryAyAdayaH zrutabhedA yathottaraM tIvratIvratarAdikSayopazamalabhyatvAditthaM nirdiSTA iti | bhAvanIyamiti / prakArAntareNa zrutajJAnaM caturdazAdibhedasvarUpamapi bhavati / tacca akkharasaNNIsammaM sAdIyaM khalu sapajjavasiyaM ca / gamiyaM aMgapaviTTaM sattavi ee sapaDivakkhA // 1 // ityAdyanusArata AvazyakAdibhyo'vaseyamiti / tasyaitAvadbhedabhinnasya zrutajJAnasyAvaraNasvabhAvaM karma zrutajJAnAvaraNam / atra cAbhinibodhikazrutajJAnayoH svAmikAlakAraNaviSayaparokSatvaistulyamavaseyam / tathAhi-svAmI dvayorapyeko "rajattha mainANaM tattha suyanANaM jattha suyanANaM tattha mainANaM 'iti vacanAt / tathA kAlo'pyeko nAnAjIvAnAzritya dvayorapi sarvakAlamanucchedAd, ekajIvaM tu pratItya sAtirekaSaTSaSTisAgaropamasthititvAt / kAraNamapi manaH SaSThendriyapaJcakalakSaNaM tulyameva / viSayo'pi sarvadravyakSetrakAlaudayikAdibhAvalakSaNastulya eva / parokSatvena ca dve'pi tulye iti / Aha-yadyevaM tahi dvayorapyekatvamastu ! bhede hetvabhAvAdabhedahetUnAM cAbhihitatvAt, tadayuktaM, bhedahetvabhAvasyAsiddhatvAt, tathAhi-svAmyAdibhirabhede satyapi lakSaNabhedAdanayorbhedaH / sa cAbhimukho niyato bodho'bhinibodhaH, zravaNaM zrutamityAdinA darzita 1. akSaraM sajjJi samyak sAdikaM khalu saparyavasitaM ca / gamikamaGgapraviSTaM saptApi ete sapratipakSAH // 1 // 2. yatra matijJAnaM tatra zrutajJAnaM yatra zrutajJAnaM tatra matijJAnam / 109
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam AAAA eva / tathA matipUrvaM zrutaM pravarttata iti hetuphalabhAvAdbhedo / na hyavagrahAdibhiraparichinne vastuni jAtucicchrutaM pravarttate / tathA| | bhedabhedAnedo'STAviMzatyAdibhedaM matijJAnamuktaM, viMzatyAdibhedaM tu zrutam / tathA mUketarabhedAr3hedo, mUkaM hi matijJAnam, aparapratyAyakatvAt, mukharaM ca zrutajJAnaM, parapratyAyakatvAt / tathA kAlalakSaNaviSayabhedAdapi bhedaH, prAyaH sAmpratakAlaviSayatvAdAbhinibodhikasya, trikAlaviSayatvAcca zrutasyeti / svAmyAdibhirabhede'pi lakSaNAdibhirmatizrutabhedasiddhiH / atha sarvathA bhedamanayormUgayate bhavAMstadayuktam / kiM hi nAma tadvastvasti yatsarvathA vastvantarAdbhidyate ?, ghaTAdayo'pi hyAkArAdibhirevA'nyato bhidyante, sattvaprameyatvAdibhiH punastulyA eveti / ko'tra matizrutayoH sarvathA bhedacintAyAM tavAbhinivezaH / atra bahu vaktavyam, tattu nocyate, granthavistarabhayAdvizeSAvazyake ca prapaJcato'bhihitatvAdityalaM prasaGgena / ___tathA avadhAnamavadhirindriyAdyanapekSamAtmanaH sAkSAdarthagrahaNam / avadhireva jJAnamavadhijJAnaM athavA avadhireva maryAdA tenAvadhinA rUpidravyamaryAdAtmakena jJAnamavadhijJAnaM, taccA'nantadravyabhAvaviSayatvAt tattAratamyavivakSayA anantabhedaM, asaGkhyakSetrakAlaviSayatvAt tattAratamyavivakSayA'saGkhyeyabhedaM, prakArAntaravivakSayA tvanugAmukAdibhedata AvazyakAdibhyo'nusaraNIyam / tasyAvaraNamapyetAvadbhedabhinnamekagrahaNena gRhyate avadhijJAnAvaraNamiti / tathA saJjibhi vaiH kAyayogena manovargaNAbhyo gRhItAni / manoyogena manastvena pariNamayyAlambyamAnAni dravyANi manAsItyucyante, teSAM manasAM paryAyAzcintanAnuguNAH pariNAmAsteSu jJAnaM | manaHparyAyajJAnam / athavA yathoktasvarUpANi manAMsi paryatyavagacchatIti manaHparyAyam, karmaNyaNa, mana:paryAyaM tajjJAnaM ceti 110
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam | vizeSaNasamAsaH / tacca dvidhA, RjumativipulamatibhedAditi / mananaM matirviSayaparicchittirityarthaH / RjvI alpataravizeSaviSayatayA mugdhA matiryasya tad RjumatiH, vipulA bahutaravizeSatayA paTvI matiryasya sa tad vipulamatiH / tatra RjumaterarddhatRtIyAGgalahIno manuSyalokaH kSetrato viSayaH, vipulamatestu sa eva sampUrNo nirmalatarazca / kAlatastvetAvati kSetre bhUtabhAvinIH palyopamAsaGkhyeyabhAgayoratItAnAgatAni saJjJimanorUpANi mUrttadravyANIti karmastavaTIkA / anye tu vyAcakSate varttamAnakAle manyamAnadravyANAM bhUtabhAvinoH palyopamAsaGkhyeyabhAgayorye'tItAnAgataparyAyAstAn pazyati, taccAyuktamiva lakSyate, yato varttamAnamanodravyANAmatItAnAgatAn paryAyAn pazyannasau kiJcintAnukUlAn pazyati anyAnvA ?, tatrAdyaH pakSo na yukto, yato bhUtabhAvipalyopamAsaGkhyeyabhAgamadhye yAnyasaJjAtamana: pariNAmAni dravyANi tatkSaNa eva ca jAtamanovargaNApariNAmAni tAni | gRhItvA yadA kazciccintayati, tadA tatsambandhyatItAnAgataparyAyAn manaH paryAyajJAnI kiM paricchinattu ? tAvati kAle taddravyANAM cintAnukUlaparyAyANAmevAbhAvAt / kiJcaivaM vyAkhyAyamAne tenaiva vivakSitavarttamAnakAlacintakenAnyairvA cintakairyadatItadivasAdiSu cintitaM tanmana: paryAyajJAnino'viSayaH prApnoti, taccintAdravyANAM varttamAnacintAdravyebhyaH prAyo vibhinnatvAnna caitadicchanti vRddhAH / dvitIyapakSastu sarvathopekSaNIya eva, cintAnanukUlaparyAyANAM manaH paryAyajJAnaviSayatvenAniSTatvAttasmAdbhUtabhAvinoH palyopamAsaGkhyeya bhAgayostattatkAla bhAvicintAnukUlaparyAyAliGgitAni saJjJibhirjIvairmanyamAnamanodravyANyeva tattatkAla - 1. 'vAnanukulaparyAyANAM iti si. gA.-39 111
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam AA sambaMdhitvena pazyati / jItakalpabhASye'pi coktam 'kAlaM ujjamaI jahanna ukkosae vi paliyassa / bhAgamasaMkhejjaimaM atIyaesseva kAladuge // 1 // jANai pAsai te U maNijjamANe u saNNijIvANaM / te ceva ya viulamaI vitimirasuddhe u jANai ya // 2 // ___'te u tti' tAnanantaprAdezikAnantarmana:pariNataskandhAniti tatrAnuvartamAnaM sambadhyata ityalaM vistareNa, tattvaM tu kevalino | vidantIti / dravyato'pi ca tAnyeva / bhAvatastu tatparyAyazcintanAnuguNapariNatirUpA RjumateviSayaH, cintanIyaM tu bAhyamadhU mUrtamamUrtaM vA trikAlagocaramapyanumAnAdeva jAnAti, na sAkSAt, yataH-"etatpariNatAnyetAnyetAni manodravyANi tata etadanyAnupapatterayamanenArthazcintitaH" iti lekhAkSaradarzanAt, taduktArthamiva pratyakSIkRtamanodravyebhyazcintyamarthamanumimIte / sa caivaM bAhyAbhyantararUpo dvividho'pi viSayaH sphuTataro bahutarazca vipulamateviSayatvenAvaseyaH / tadevametayordvayorapi manaHparyAyajJAnabhedayoryadAvaraNasvabhAvaM karma tanmanaHpayoyajJAnAvaraNam / tathA kevalamekamasahAyamasAdhAraNamanantamaparizeSaM vocyate / tatraikaM tadbhAve zeSachAdmasthikajJAnadarzanAbhAvAt, asahAyaM tvindriyamanaHkRtasAhAyyanirapekSatvenArthaparicchedAt, asAdhAraNaM tvananyasadRzatvAt, anantaM tvaparyavasitakAlAvasthAyitvAt, 1. kAlata RjumatirjaghanyotkRSTe'pi palyopamasya / bhAgamasaGkhyeyamatItaiSye vA kAladvike // 1 // jAnAti pazyati tAn tu manyamAnAntu sajJijIvAnAm / tAneva vipulamatiH vitimirazuddhAntu jAnAti ca // 2 // 112
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-39 prakaraNam aparizeSa-sampUrNa sampUrNadravyAdijJeyagrAhitvAt, kevalaM ca tajjJAnaM ca kevalajJAnaM tasyAvaraNaM kevalajJAnAvaraNam / atra cAdyAni catvAryAvaraNAni dezaghAtIni kevalajJAnAvaraNoddharitajJAnadezaghAtitvAt, kevalajJAnAvaraNaM tu sarvaghAti vakSyamANayuktyA svA''vAryajJAnasya sarvaghAtitvAt, evametAni paJcAvaraNAnyuttaraprakRtayastanniSpannaM tu sAmAnyena jJAnAvaraNaM mUlaprakRtiryathAGgalIpaJcakaniSpanno muSTiH, mUlatvakpatrIzAkhAdisamudAyaniSpanno vA vRkSaH, ghRtaguDakaNikkAdiniSpanno vA modaka ityAdi, evamuttaratrApi bhAvanIyam / uktaM paJcavidhaM jJAnAvaraNamiti / ___ idAnI darzanAvaraNamucyate, tatra dRzyate'neneti darzanam / dRSTirvA darzanaM sAmAnyavizeSAtmake vastuni sAmAnyagrahaNAtmako bodha ityarthaH, tasyAvaraNasvabhAvaM karma darzanAvaraNaM mUlaprakRtistasya prathamabhedo nidrA, tatra drA kutsAyAM gatau, niyataM drAti kutsitatvamavispaSTatvaM gacchati caitanyamanayeti nidrA, nakhacchoTikAdimAtreNaiva sukhAvabodhA svApAvasthetyarthaH, kAraNe kAryopacArAt tadvipAkavedyA karmaprakRtiripi nidretyucyate / tathA nidrAtizAyinI nidrA nidrAnidreti madhyapadalopI samAso duHkhaprabodhA svApAvasthetyarthaH, tasyAM hi caitanyasyAtyantamasphuTatarIbhUtatvAdbahubhirgholanAprakAraiH prabodho bhavati, ataH sukhapratibodhanidrApekSayA tasyA atizAyitvam, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi tathocyate / upaviSTaH Urdhvasthito vA pracalati vighUrNayatyasyAM svApAvasthAyAmiti / | pracalA, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi tathocyate / pracalAtizAyinI pracalA pracalApracalA, sA hi caGkramaNAdikurvataH svapturbhavatIti / sthAnasthitasvastRprabhavAM pracalAmapekSyAsyA atizAyinItvaM, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi pracalApracalA / styAnA
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam AA bahutvena saGghAtamApannA gRddhirabhikAGkSA jAgradavasthAdhyavasitArthasAdhanaviSayA yasyAM svApAvasthAyAM sA styAnagRddhiH, tasyAM jAgradavasthAvyavasitamarthaMmutthAya sAdhayati / styAnA vA piNDIbhUtA RddhirAtmazaktirUpA asyAmiti styAnaddhirityapyucyate, tadbhAve hi prathamasaMhananasya kezavArddhabalasadRzI zaktirbhavati / zrUyate hyetadAgame, kvacit pradeze dviradena divA khalIkRtaH kSullaka: styAnaddhayudaye vartamAnastasminneva dvirade baddhAbhinivezo rajanyAmutthAya taddantayugalamutpATya svopAzrayadvAre kSiptvA punaH suptavAnityAdi / athavA styAnA jaDIbhUtA caitanyaddhirasyAmapIti styAnaddhiriti / tAdRzavipAkavedyA karmaprakRtirapi styAnagRddhiH styAnaddhirvA / tadetannidrApaJcakaM darzanAvaraNakSayopazamalabdhAtmalAbhAnAM darzanalabdhInAmAvArakamuktam / adhunA yaddarzanalabdhInAM mUlata eva lAbhamAvRNoti tadidaM darzanAvaraNacatuSkamucyate / cakSuSA vastusAmAnyAMzagrahaNAtmakaM darzanaM cakSurdarzanaM, tasyAvaraNaM cakSurdarzanAvaraNam, acakSuSA cakSurvarjendriyacatuSTayena manasA ca yaddarzanaM yathoktarUpaM tadacakSurdarzanaM tasyAvaraNamacakSurdarzanAvaraNam, avadhinA rUpidravyamaryAdayA avadhireva vA karaNanirapekSabodharUpo darzanaM sAmAnyArthagrahaNamavadhidarzanaM, tasyAvaraNamavadhidarzanAvaraNam, kevalena sampUrNavastutattvagrAhakabodhavizeSarUpeNa yadarzanaM vastusAmAnyAMzagrahaNaM tatkevaladarzanaM, kevalameva vA darzanaM kevaladarzanaM, tasyAvaraNaM kevaladarzanAvaraNam / iha ca sarvatra darzanaM sAmAnyArthagrahaNamucyate, yata uktam 'jaM sAmannaggahaNaM bhAvANaM neva kaTTamAgAraM / avisesiUNa atthe daMsaNamiti vuccaI samae // 1 // 1. yat sAmAnyagrahaNaM bhAvAnAM naiva kRtvAkAram / avizeSitvArthAd darzanamityucyate samaye // 1 // 114
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam atra ca cakSurdarzanAvaraNodaye ekadvitrIndriyANAM mUlata eva cakSurna bhavati, catuSpaJcendriyANAM tu bhUtamapi cakSustathAvidhe tadudaye vinazya timirAdinA vA'spaSTaM bhavati / cakSurvarjazeSendriyamanasAM tu yathAsambhavamacakSurdarzanAvaraNodayAdavagantavyamityuktaM navavidhaM darzanAvaraNam / ArogyaviSayopabhogAdijanitamAhlAdarUpaM sukhaM sAtamucyate, tadrUpeNa vipAkena vedyata iti sAtavedanIyam / anArogyAdi| janitaM duHkhamasAtaM tadrUpeNa vipAkena vedyata ityasAtavedanIyamityuktaM dvividhaM vedanIyam / muhyanti satkRtyebhyaH parAGmukhIbhavanti, jIvA aneneti mohanIyam / tatra tattvArthazraddhAnaM darzanaM tanmohayati viparyAsaM gamayatIti darzanamohanIyam / tat trividhaM mithyAtvAdi / tatra mithyAtvamekavidhAdirUpaM pUrvavad draSTavyam, tAdRzavipAkavedyaM karmApi mithyAtvam / samyaGmithyAtvaM tattvArthazraddhAnasyArddhaviparyayatvamucyate, naikAntazuddhamazuddhaM vA jinapraNItatattvazraddhAnamityarthaH, tAdRzavipAkavedyaM karma samyaG mithyAtvam / aviparyastajinapraNItatattva zraddhAnabhAvena tu vedyamAnaM karma samyaktvamiti / caranti paramapadaM gacchanti jIvA aneneti caritraM tadeva cAritraM, aSTaprakAraM karma cayariktIkaraNAdvA cAritraM, sarvasAvadyaOM yoganivRttirUpo jIvapariNAma ityarthaH, tanmohayatIti cAritramohanIyam / tatra SoDaza kaSAyAH, kaSAyazabdArthaH prAnirUpita eva / tatrAnantaM bhavamanubadhnantItyevaMzIlA anantAnubandhino, yadyapi caiteSAM zeSakaSAyodayarahitAnAmudayo nAsti, tathApyavazyamanantasaMsAramaulakAraNamithyAtvodayAt kSepakatvAdeSAmevAnantAnubandhitvavyapadezaH, zeSakaSAyA hi nAvazyaM mithyAtvodayamAkSipanti, gA.-39 115
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam atasteSAmudayayaugapadye satyapi nAyaM vyapadeza ityasAdhAraNameteSAmevaitannAmeti / te ca catvAraH, krodho'kSAntipariNatirUpaH, mAno garvo jAtyAdyudbhavamamArdavaM, mAyA vaJcanAdyAtmikA jIvapariNatiH, lobho'santoSAtmako jIvapariNAma iti etadvipAkAdyAvedyA: karmaprakRtayo'pi tannAmadheyAH, ete catvAro'pi krodhAdayo yathAsaGkhyaM kSitidhararekhAzailastambhavaMzImUlakRmirAgasamAnA anantAnubandhina ityavaseyAH / ta eva ca krodhAdayo yathAkramaM pRthivIrekhA asthimeSazRGgakarddamarAgasamAnA apratyAkhyAnAvaraNA ucyante, naJo'lpArthatvAdalpaM pratyAkhyAnamapratyAkhyAnaM dezaviratirUpaM tadapyAvRNvantItyapratyAkhyAnAvaraNAH / ta eva ca krameNa | reNurekhAkASThagomUtrikAkhaJjanarAgasamAnAH pratyAkhyAnAvaraNA abhidhIyante, pratyAkhyAnaM sarvaviratirUpamAvRNvantIti kRtvA / ta eva yathAsaGkhyaM jalarekhAtiNasalatAvaMzAvalekhaharidrArAgasamAnAH saJjvalanA ityucyante, parISahAdisampAte cAritramapISajjvalayantIti kRtvA, saMzabdasyeSadarthatvAditi nirdiSTAH SoDazApi kaSAyAH / idAnIM nava nokaSAyA ucyante tatra nozabdaH sAhacaryavacanaH kaSAyaiH sahacarA nokaSAyAsteSAM hi kevalAnAM na prAdhAnyamasti, kintu kaSAyairanantAnubandhyAdibhiH sahodayaM yAnti tadvipAkasadRzameva vipAkamAdarzayantItyarthaH, budhagrahavadanyasaMsargamanuvarttanta iti hRdayam / eSu ca vedatraye yadudaye striyAH pittodaye madhurAbhilASavat puMsyabhilASaH samutpadyate, sa phuMphumAgnisamAnaH strIvedaH / yadudaye puMsaH zleSmodayAdamlAbhilASavat striyAmabhilASo bhavati, sa tRNAgnijvAlAsamAnaH puMvedaH / yadudaye paNDakasya pittazleSmodaye majjikAbhilASavadubhayorapi strIpuMsayorabhilASaH samudeti sa mahAnagaradAhadAvAgnisamAno gA.-39 116
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-39 napuMsakavedaH / yadudaye sanimittamanimittaM vA hasati tad hAsyamohanIyam / yena ramaNIyeSu vastuSu ramate pramodate tadratimohanIyam / tadviparItamaratimohanIyam / yena priyaviprayogAdivihvalamanAH zocanAkrandanaparidevanAdi karoti tacchokamohanIyam / yena . sanimittamanimittaM vA bibheti tadbhayamohanIyam / yena zakRdAdibIbhatsapadArthebhyo jugupsate tat jugupsAmohanIyamityuktA | nokaSAyAH / tadabhidhAnAccoktaM cAritramohanIyaM, mohanIyaM cASTAviMzatividhamiti / idAnImAyuH pratipAdyate, AyAti bhavAdbhavAntaraM saGkrAmatAM jantUnAM nizcayenodayamAgacchatItyAyuriti nairuktIzabdavyutpattiH / / yadyapi ca sarvaM karma udayamAyAti, tathApyastyAyuSo vizeSaH, yataH zeSaM karma baddhaM satkiJcittasminneva bhave udayamAyAti, kiJcittu pradezodayabhuktaM janmAntare'pi svavipAkata udaye nAyAtyevetyubhayathA'pi vyabhicAraH / AyuSi tvayaM nAsti, baddhasya tasminneva bhave'vedanAjjanmAntare'pi svavipAkato'vazyaM vedanAditi viziSTasyaivodayAgamanasya vivakSitatvAt, tasya cAyuSyeva sadbhAvAt tasyaivetannAmeti / athavA AyAntyupabhogAya tasminnudite sati tadbhavaprAyogyAni sarvANyapi zeSakarmANItyAyustacca caturddhA, nArakasya sato vedyamAnamAyuSkaM nArakAyuSkaM, tirazcAM tiryagAyuSkaM, manuSyANAM manuSyAyuSkaM, devAnAM devAyuSkamiti / idAnIM nAma procyate namayati pariNamayatyAtmAnaM taistairgatyAdibhiH paryAyairiti nAma / athavA nArakAdirayaM ekendriyAdirvA asAvityAdikaM nAma yasya karmaNa udaye jIvo labhate tatkarmApyupacArato nAmeti / tatra gacchanti prApnuvanti tathAvidhakarmIdayasacivA jIvAstAmiti gatiH, nArakAdiparyAyapariNatirityarthaH, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi gatiH, saiva nAma gatinAma / tatazca 117
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-39 prakaraNam narakaviSaye gatinAma narakagatinAma nArakazabdavyapadezyaparyAyanibandhanaM narakagatinAmeti hRdayam / evaM tiryaGmanuSyadevagatinAmApi | vAcyamiti / nanu sarve'pi paryAyA jIvena gamyante prApyante iti sarveSAmapi gatitvaprasaGga iti naivaM yato gacchatIti gaurityAdivadavizeSeNa / vyutpAditA api zabdA rUDhito vizeSe vartanta ityadoSaH / jananaM jAtirekendriyAdizabdavyapadezyena paryAyena jIvAnAmutpattistadbhAvanibandhanabhUtaM nAma jAtinAma, taccaikadvitricatuHpaJcendriyajAtinAmabhedAt paJcadhA, tatraikasya sparzanendriyajJAnasyAvaraNakSayopazamamAttadekavijJAnabhAja ekendriyAH, evaM yasya yAvantIndriyANi tasya tAnyAzrityAnenAbhilApena tAvanneyaM, yAvat paJcAnAM sparzanarasanaghrANacakSuHzrotrajJAnAnAmAvaraNakSayopazamAtpaJcavidhajJAnabhAjaH paJcendriyAH, teSAmekendriyANAM jAtinAmaikendriyajAtinAmetyevaM yAvatpaJcendriyajAtinAma / atrAha-nanvanena jAtinAmnA kiM bhAvendriyamekAdikaM janyate ? uta dravyendriyam ? Ahosvidekendriyo'yam ityAdivyapadeza? iti trayI gatiH / yadyAdyaH pakSaH sa na yukto, bhAvendriyasya zrotrAdIndriyajJAnAvaraNakSayopazamajanyatvAt, "kSAyopaza| mikAnIndriyANi' 'iti vacanAt / atha dravyendriyaM janyate, tadapyasAraM, dravyendriyasyendriyaparyAptinAmodayajanyatvAt, ekendriyAdivyapadezastvekAdIndriyajJAnAvaraNakSayopazamaparyAptinAmabhyAmeva setsyati, kimantargaDunA jAtinAmneti / atrocyate AdyavikalpadvayaM tAvadanabhyupagamAdeva nirastaM, yatpunaruktamekendriyAdivyapadezastvityAdi, tadayuktaM, yata indriyajJAnAvaraNakSayopazama 118
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazataka-A prakaraNam indriyaparyAptizca yathAsaGkhyaM bhAvendriyajanane dravyendriyanirvarttane ca kRtArthA, kathamekendriyAdivyapadezanibandhanapariNatilakSaNaM janayitumalaM, na hyanyasAdhyaM kAryamanyaH sAdhayati, atiprasaGgAt, tasmAdekendriyAdInAM samAnajAtIyajIvAntareNa saha samAnA bAhyA kAcitpariNatirekendriyAdizabdavAcyA avazyaM jAtinAmakarmodaya evAbhyupagantavyA / tathAhi-bakulAdInAmanumAnAdisiddhe | indriyapaJcakakSayopazame satyapi paJcendriyazabdavyapadezyapaJcendriyajAtinAmakarmodayajanyaviziSTabAhyapariNatyabhAvAnna | paJcendriyavyapadezo bhavati / yadyevaM go'zvabhujagakramelakAdizabdavyapadezyasyApi paryAyasya kAraNaM kiJcitkarmAbhyupagantavyamiti cet ? naivaM, jAtinAmakarmavaicitryAdeva tatsiddhiH, na cA'traikAntena yuktyupanyAsa evAgraha: kAryaH, AgamopapattigamyatvAt tasya, taduktam Agamazcopapattizca sampUrNadRSTikAraNam / atIndriyANAmarthAnAM sadbhAvapratipattaye // 1 // zIryata iti zarIraM pratikSaNaM prAgavasthAtazcayApacayAbhyAM vinazyatItyarthaH, tacca paJcavidhairaudArikAdivargaNApudgalaiH kriyata iti tadbhedAt paJcadhA, audArikazarIrAdipUrvopavarNitasvarUpaM tadvipAkavedyaM karmApi tannAmakaM paJcadhaiva / tatra yasya karmaNa udayAdaudArikavargaNApudgalAn gRhItvA audArikazarIratvena pariNamayati, tadaudArikazarIranAma / evaM vaikriyAhArakataijasakArmaNazarIranAmasvapi svasvavargaNApudgalagrahaNapariNAmena kAraNatvaM vAcyam, yAvadyasya karmaNa udayAtkArmaNavargaNApudgalAn | gRhItvA kArmaNazarIratvena pariNamayati, tatkArmaNazarInAma / idaM ca satyapi samAnavargaNApudgalamayatve svakAryabhUtAt / 119
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-39 prakaraNam / kArmaNazarIrAdanyadeva, idaM hi kArmaNazarIrasya kAraNabhUtA nAmakarmaNa uttaraprakRtiH, kArmaNazarIraM punaretadudayasambhavitvAdetatkAryaM, niHzeSakarmaNAM prarohabhUmirAdhAro vA saMsAryAtmanAM ca gatyantarasaGkramaNe sAdhakatamaM karaNamityanyadeva svakAryAtkArmaNazarIrAtkAraNabhUtaM prastutaM kArmaNazarIranAmakarmeti / ____ aGgAni zirauraudarapRSThabAhUrusajJitAnyaSTau, tadavayavabhUtAni tvaGgalyAdInyupAGgAni, zeSANi tu tatpratyavayavabhUtAnyaGgaliparvarekhAdInyaGgopAGgAni, aGgAni ca upAGgAni aGgopAGgAni ceti dvandvaH, ekapadazeSe'GgopAGgAnIti bhavati / tAni ca yasya karmaNa udayAdAdyeSu triSu zarIreSu bhavanti tat trividhamaGgopAGganAma / tatra yadudayAdaudArikazarIratvena pariNatAnAM pudgalAnAmaGgopAGgavibhAgena pariNatirbhavati tadaudArikazarIrAGgopAGganAma / evaM vaikriyAhArakAGgopAGganAmnorapi vAcyam / taijasakArmaNayostu jIvapradezasaMsthAnAnurodhitvAnnAstyaGgopAGgasambhava iti / eSAM cAGgopAGgAdizarIraracanA'saMhatAnAM pudgalAnAM na sambhavatyato'nyo'nyasannidhAnalakSaNapudgalasaMhateH kAraNaM saGghAtanAma tacca zarIrapaJcakabhedAt paJcadhA / tatra yasya karmaNa udayAdaudArikazarIratvapariNatAn pudgalAnAtmA saGghAtayati piNDayatyanyonyasannidhAnena vyavasthApayati, tadaudArikasaGghAtanAmetyevaM vaikriyAdizarIracatuSTaye'pi vAcyamiti / eteSAM ca pudgalAnAmaudArikAdizarIranAmnaH sAmarthyAd gRhItAnAM saGghAtanAmasAmarthyAdanyo'nyasannidhAnena saGghAtitAnAmanyonyasaMzleSakAribandhananAma / etadapi zarIrapaJcakabhedAt paJcadhA, tatra pUrvagRhItairaudArikapudgalaiH saha parasparaM ca gRhyamANAnaudArikapudgalAnuditena yena karmaNA 120
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam bandhanAtyAtmA'nyonyasaMsaktAnkaroti tadaudArikazarIrabandhananAma, dArupASANAdInAM jaturAlaprabhRtizleSadravyavat / evaM vaikriyAdicatuSke'pi vAcyam / athavaudArikaudArikabandhanAdibhedAdidaM paJcadazadhA pUrvamuktaM, tatra pUrvabaddhaudArikapudgalaiH saha gRhyamANaudArikapudgalAnAM yena bandhaH kriyate, tadaudArikaudArikabandhananAma, evamaudArikasya taijasena saha yena bandhaH kriyate, tadaudArikataijasabandhananAmetyanayA dizA paJcadazApi bandhanAni vAcyAni / yadi tvidaM zarIrapudgalAnAmanyonyasaMzleSakAri bandhananAma na syAt tatasteSAM zarIrapariNatyA saMhatAnAmapyasambaddhatvAtpavanAhatakuNDasthitasaMhatAstImitazaktUnAmivaikatra sthairyaM na syAd iti / saMhanyamAnazarIrapudgalAnAM kapATAdInAM lohapaTTAdivadupakArisaMhananamasthiracanAvizeSastatpunaraudArikazarIra eva, nAnyeSu, asthyAdirahitatvAt teSAM, tacca SoDhA, vajrarSabhanArAcAdi, tatra vajraM kIlikA, RSabhaH pariveSTanapaTTo, nArAca ubhayato markaTabandhaH / tatazca dvayorasthnorubhayato markaTabandhena baddhayoH paTTAkRtinA tRtIyenAsthnA pariveSTitayorupari tadasthitrayabhedikIlikAkAraM vajranAmakamasthi bhavati yatra tadvajrarSabhanArAcaM prathamam, RSabhavarja vajranArAcaM dvitIyaM, vajravarjamRSabhanArAcamityanye, vajrarSabhavarja tu nArAcaM tRtIyaM, ekato'pi markaTabandhaM dvitIyapArve kIlikAviddhamarddhanArAcaM caturthaM, RSabhanArAcavarja kIlikAviddhAsthidvayasaJcitaM kIlikAkhyaM paJcamam, asthidvayaparyantasaMsparzalakSaNAM sevAM RtamAgataM nipAtanAt sevArtaM SaSThamitIdaM SaDvidhaM saMhananaM | yadudayAdbhavati zarIre tadapi tat saJjitaM SaDvidhaM saMhanananAma / 121
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam saMsthAnamavayavaracanAtmikA zarIrAkRtistadapi SoDhA samacaturasrAdi / tatra samA zarIralakSaNazAstroktapramANalakSaNA'visaMvAdinyazcatasro'srayo yasya tatsamacaturasraM samAsAnto'pratyayaH, asrayazceha caturdigvibhAgopalakSitAH zarIrAvayavAstatazca sarve'pyavayavA yathoktalakSaNapramANAvyabhicAriNo yasya na nyUnAdhikAstatsamacaturasram, idaM ca sarvAvayaveSu lakSaNAdibhistulyatvAt tulyamucyate / nyagrodhavatparimaNDalaM nyagrodhaparimaNDalaM, yathA nyagrodha upari sampUrNAvayavo'dhastanabhAge tu na tathA tathaivedamapi, nAbherupari vistarabahulaM sampUrNalakSaNAdibhAgamadhastu na tatheti / sAdIti AdirihotsedhAkhyo nAbheradhastano dehabhAgo gRhyate tena AdinA yathoktalakSaNapramANabhAjA saha varttate yattatsAdi sarvameva hi zarIramaviziSTena AdinA saha varttata iti sAditvavizeSaNA'nyathAnupapatteradhastanakAyasya viziSTatA labhyate, sAdi utsedhabahulaM paripUrNalakSaNAdiyuktotsedhamityarthaH, nAbhestUpari lakSaNAdivisaMvAdI / vAmanaM maDahakoSTaM pANipAdazirogrIvaM yathoktalakSaNAdiyuktaM zeSaM tUraudarapRSThAdirUpaM koSTaM zarIramadhye maDahaM lakSaNAdarahitaM yatra tadvAmanamityarthaH, adhastanakAyamaDahaM kubjaM pANipAdazirogrIvalakSaNo'dhastanakAyo, maDaho lakSaNAdivisaMvAdI yatra zeSaM tu madhyakoSTaM yathoktalakSaNAdiyuktaM tatkubjaM vAmanaviparItamityarthaH, anye tu darzitalakSaNavyatyayena prathamaM kubjaM tato vAmanaM paThantIti / huNDaM tu sarvAvayaveSu prAyo lakSaNAdivinirmuktaM bhavati yasyaiko'pyavayavaH prAyo na lakSaNAdiyukto bhavati tatsarvatrA'saMsthitaM huNDamityarthaH, uktaJca 122
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam P 'tullaM vitthaDabahulaM, ussehabahuM ca maDahakoTuM ca / heTThilakAyamaDahaM savvatthAsaMThiyaM huMDaM // 1 // iti / / asyApyarthaH saMsthAnaSaTkasyApi yathAkramaM lakSaNasUcako vyAkhyAta eva / yadudayAdidaM SaDvidha saMsthAnaM vapuSi bhavati tadapi kamaitannAmakamiti / varNa varNakriyAvistAraguNavacaneSviti curAdau paThyate / tatazca varNyate'laGkriyate guNavatkriyate citrabhUvastrAdyaneneti varNaH kRSNAdiH paJcadhA / kiNhA nIlA lohiyahAliddA ceva taheva sukkilayA' iti vacanAt / sa ca jantuzarIreSu yadudayAdbhavati tadvarNanAma / tathA 'bastagandha aIna'-iti, gandhyate AghrAyata iti gandho dvidhA surabhItarabhedAt / tathA 'rasa AsvAdanasnehanayoH' rasyate AsvAdyata iti rasastibatAdiH paJcadhA, "tittagakaDuyakasAyA aMbilamahurA rasA ya paMca bhave' iti vacanAt / 'bupaspRza sparze' sparzyata iti sparzaH karkazAdiraSTadhA, "kakkhaDamiugurulahuyA sIyAusiNA ya niddhalukkhA ya' iti vacanAt / 1. tulyaM vistarabahulamutsedhabahuM ca maDahakoSTaM ca / adhastanakAyamaDahaM sarvatrAsaMsthitaM huNDam // 1 // 2. kRSNanIlalohitahAlidrA eva tathA ca zuklatA / 3. tiktakaTukakaSAyA AmlamadhurA rasAH paJca bhaveyuH / 4. karkakSamRdugurulaghukAH zItoSNau ca snigdharukSau ca / 123
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam evamete'pi gandhAdayo yadudayAdbhavanti, tAnyapi gandharasasparzanAmAni boddhavyAnIti / dvisamayAdinA vigraheNa bhavAntarotpattisthAnaM gacchato jIvasyAnuzreNiniyatA gamanaparipATIhAnupUrvItyucyate tadvipAkavedyA karmaprakRtirapyAnupUrvI / sA ca caturvidhA, tatra narakagatyA sahacaritA'nupUrvI narakagatyAnupUrvI tatsamakAlaM ca vedyamAnatvAt tatsahacAritvam / evaM tiryaGmanuSyadevAnupUryo'pi vAcyAH / gamanaM gatiH, sA ceha pAdAdiviharaNAtmikA dezAntaraprAptiheturdIndriyAdInAM pravRttibhidhIyate, naikendriyANAM, pAdAdyabhAvAt / vihAyasA nabhasA gativihAyogatiH / iha ca vihAyasaH sarvagatatvAt tato'nyatra gatirna sambhavatyeveti vyavacchedyAbhAvAt vihAyasA vizeSaNamanupapannam, satyametat, kintu yadi gatirityevocyate, tato nAmnaH prathamaprakRtirapi gatirastIti paunaruktyAzaGkA syAdatastavyavacchedArthaM vihAyograhaNaM kArya, vihAyasA gatiH pravRttirna tu bhavagatirnarakagatyAdiketi / sA ca dvidhA, prazastA aprazastA ca / tatrAdyA gajakalabhakAdambakavRSabhAdInAm itarA tu kharoSTaTolAdInAM tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi tannAmikA dvidhaivetyuktAH piNDaprakRtayaH / adhunA pratyekaprakRtayaH / tatra trasyantyuSNAdyabhitaptAH tasmAdudvijante, chAyAdhupasarpantIti trasAstatparyAyavipAkavedyaM karmApi trasanAma / tiSThantItyevaMzIlA uSNAdyabhitApe'pi tatparihArAsamarthAH 'kasipisibhAsIzasthApramAdA ca'iti varapratyaye sthAvarAH | pRthivyAdayaH ekendriyAstatparyAyavipAkavedyakarmApi sthAvaranAma / tejovAyUnAM tu sthAvaranAmodaye'pi calanaM svAbhAvikameva, na 124
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ tUSNAdyabhitApena dvIndriyAdInAmiva viziSTamiti / yasyodayAjjIvA bAdarAH sthUrA bhavanti tad bAdaranAma, na ceha cakSurgrAhyatvaM prakaraNambAdaratvamiSTaM, bAdarasyApyekaikasya pRthivyAdizarIrasya cakSurgrAhyatvAbhAvAt tasmAjjIvavipAkitvena jIvasyaiva kaJcid bAdarapariNAmaM janayatyetad, na pudgaleSu, kintu jIvavipAkI api taccharIrapudgaleSvapi kAJcidapyabhivyakti darzayati, tena bAdarANAM vahutarasamuditapRthivyAdInAM cakSuSA grahaNaM bhavati, na sUkSmANAm / bandhazataka jIvavipAkikarmaNaH zarIre svazaktiprakaTanamayuktamiti ced, naivaM jIvavipAkyapi krodho bhrUbhaGgatrivalItaraGgitAlikaphalakakSaratprasvedajalakaNanetrAdyAtAmratvaparuSavacanavepathuprabhRtivikAraM kupitanarazarIre'pi darzayati, vicitratvAt karmazakteriti / yasyodayAt sUkSmAH pRthivyAdayaH paJca bhavanti, tadapi jIvavipAkisUkSmanAmakarmeti / paryAptirAhArAdipudgaladalikagrahaNapariNamanahetuH pudgalopacayajaH zaktivizeSaH / sA ca sAdhyabhedAt SoDhA, tadyathA- yathA bAhyAhAramAdAya khalarasarUpatayA pariNamayati sA zaktirAhAraparyAptiH / yayA tu sarasIbhUtamAhAraM rasAsRgmAMsabhedAsthimajjazukrarUpasaptadhAtutayA pariNamayati sA zarIraparyAptiH / yayA tu dhAtubhUtamAhAramindriyatayA pariNamayati sendriyaparyAptiH / yayA tUcchvAsaprAyogyavargaNAdravyamAdAyocchvAsatayA pariNamayya muJcati socchvAsaparyAptiH / yayA tu bhASAprAyogyaM vargaNAdravyamAdAya bhASArUpatayA pariNamayya muJcati sA bhASAparyAptiH / yayA tu manaH prAyogyavargaNAdravyamAdAya manastvena pariNayya muJcati sA zaktirmana: paryAptiH / yaduktam AhArasarIriMdiyaUsAsavaomaNobhinivvatti / hoi jao daliyAu karaNaM paI sA u pajjattI // 1 // gA.-39 125
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam asyA vyAkhyA-iha paryAptirdvidhA, labdhitaH karaNatazca / tatra yo'gre svaprAyogyAH sarvA api paryAptIH samarthayiSyate tasya yogyatayA labdhamAzritya bhavAntarAlAdAvapi paryAptirasti / karaNaparyAptistvarthakriyAM prati sAdhakatamatvAtkaraNAnyAhArazarIrAdInyucyante tAni yadA sarvANyapi svaprAyogyANyArabhyante tadA bhavatItyato labdhiparyAptivyavacchedena karaNaparyApterlakSaNamAha'karaNaM paI 'ityAdi, tuzabdo labdhiparyApterasyAbhedakhyApanArtho bhinnakramazcAkaraNaM tu varNitarUpaM prati karaNamAzritya punaH sA paryAptiH / kA'sAvityAha- AhArazarIrendriyocchrAsavacomanasAmabhinirvRttirniSpattirbhavati yato dalikAdAhArazarIrAdiprAyogyavargaNapudgalasamUhalakSaNAttaddalikaM karaNamAzritya paryAptirityarthaH / nanu paryAptiH pudgalopacayajaH zaktivizeSo vyAkhyAtaH, tatkathamatrAhArAdinirvarttakaM dalikaM paryAptitvenocyate ? satyaM | zaktirUpaiva paryAptiH, kintu tasyA AhArAdiprAyogyadalikairevopacayaH kriyate, ataH kAraNe kAryopacArAt tadapi dalikaM paryAptitvenoktamityadoSaH / tadevametA yathAsvamekendriyavikalendriyasaJjJipaJcendriyANAM catuSpaJcaSaTsaGkhyAH paryAptayo yasyodayAdbhavanti, tatparyAptakaM nAma / yeSAM hi paryAptayaH santi, te matvarthIyAtpratyaye paryAptAsta eva paryAptakAstadvipAkavedyaM karmapi paryAptakanAma / nanu zarIraparyAptyaiva zarIraM bhaviSyati, kiM pUrvopavarNitazarIranAmnA ? naitadevaM, sAdhyabhedAt, tathAhi zarIranAmnA jIvena gRhItAnAM pudgalAnAmaudArikAdizarIratvena pariNatiH sAdhyA, zarIraparyAptastvArabdhazarIrasya parisamAptiriti / gA.-39 126
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-39 bandhazatakaprakaraNam / tA eva yathAsvaM zaktayo vikalA aparyAptaya ucyante, tA yasyodayAdbhavanti, tadaparyAptanAma / zabdavyutpattistathaiva / yasyodayAt pratyekaM zarIraM bhavatyekasya jIvasyaikaikaM zarIramityarthaH, tatpratyekanAma / yasyodayAdanantAnAM jIvAnAM sAdhAraNamekaM zarIraM bhavati, tatsAdhAraNanAma / yadudayAd dantAsthiprabhRtisthirAvayavAnAM niSpattirbhavati tat sthiranAma / yadayena bhUjihvAdyavayavA asthirA bhavanti, tadasthiranAma / yasyodayAnnAbherupari ziraHprabhRtizubhAvayavA bhavanti tacchubhanAma / ziraHprabhRtibhirhi spRSTaH paro hRSyatIti teSAM zubhatvam / yasyodayAnnAbheradhaH pAdAdayo'zubhAvayavA bhavanti tadazubhanAma / pAdAdibhirhi spRSTaH paro ruSyatIti teSAmazubhatvam / yadudayAnmadhuragambhIrodArasvaro bhavati tat susvaranAma / yadudayAt svarabhinnahInadInasvaro bhavati taddusvaranAma / yadudayAt sarvasya priyaH prahlAdakArI bhavati tat subhaganAma / tadviparItaM tu durbhaganAma / yadudayena yatkiJcidapi bruvANa: sarvasyopAdeyavacano bhavati tadAdeyanAma / yadudayAdyuktamapi bruvANaH parihAryavacano bhavati tadanAdeyanAma / sAmAnyatastapaHzauryatyAgAdisamupArjitayazasA kIrtanaM saMzabdanaM zlAghanaM yazaHkItirathavA sarvadiggAminI parAkramakRtA vA sarvajanotkIrtanIyaguNatA yaza ucyate / ekadiggAminI dAnapuNyakRtA vA kIrtiryazazca kIrtizca yaza:kIrti te yadudayAdbhavataH tadyaza:kArtinAma / tadviparyayAdayaza:kIrtinAma / sarvaprANinAM zarIrANi yadudayAdAtmIyAtmIyApekSayA naikAntagurUNi naikAntalaghUni bhavanti tadagurulaghunAma / ekAntagurutve hi voDhumazakyAni syurekAntalaghutve tu vAyunA'pi hriyamANAni dhArayituM na pArayeranniti / svazarIrAvayavairevaM pratijihvAvRndalambakacauradantAdibhiH zarIrAntarvarddhamAnairyadudayAdupahanyate pIDyate tadupaghAtanAma / yadudayAduH 127
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-39 prakaraNam praghRSyatayA zarIrAkRtiH parAnAhantyabhibhavati tatparAghAtanAma / yadudayAducchsanalabdhirAtmano bhavati taducchvAsanAma / sarvalabdhInAM kSAyopazamikatvAdaudayikIlabdhirna sambhavatIti ced, naitadasti, vaikriyAhArakAdilabdhInAmaudayikInAmapi / sambhavAdvIryAntarAyakSayopazamo'pi ca tatra nimittIbhavatIti satyapyaudayikatve kSAyopazamikavyapadezo'pi na virudhyate / astvevaM kintUcchAsanAmnaivocchasanasya siddhatvAducchvAsaparyAptirnirviSayeti cet ? naivaM, satImapyucchAsanAmodayajanitAmucchsanalabdhimAtmazaktivizeSarUpAmucchAsaparyAptimantareNa vyApArayituM na zaknuyAd, yathAhi-zarIranAmodayena gRhItA apyaudArikAdizarIrapudgalAH zaktivizeSarUpAM zarIraparyApti vinA zarIrarUpatayA pariNamayituM na zakyanta iti zarIranAmnAH pRthag iSyate zarIraparyAptirevamatrApyucchAsanAmnaH pRthag ucchAsaparyAptireSTavyA, tulyayuktitvAditi / yadudayAjjantuzarIrANyAtmanA'nuSNAnyapyuSNaprakAzalakSaNamAtapaM kurvanti tadAtapanAma, tadudayazca ravibimbAdau pArthivazarIreSveva, na vahnayAdiSu, satyapi hi teSUSmaprakAzarUpatve'sAvAtapo na bhavati, kiM tarhi ? tatra tejojantuzarIrANyevoSNasparzodayenoSNAni lohitavarNanAmodayAttu prakAzayuktAni | bhavantIti / yadudayAjjantuzarIrANyanuSNaprakAzAtmakamudyotaM kurvanti, yathA yatidevottaravaikriyacandragrahanakSatratArAratnauSadhimaNiprabhRtayastadudyotanAma / yadudayAjjantuzarIreSvaGgapratyaGgAnAM pratiniyatasthAnavRttitA bhavati, tatsUtradhArakalpaM nirmANanAma / tadabhAve hi | taddhRtakakalpairaGgopAGganAmAdibhirnirvatitAnAmapi zirauraudarAdInAM sthAnavRtteraniyamaH syAt / yadudayAjjIvaH sadaiva manujAsuralokapUjyamuttamottamaM dharmatIrthasya pravarttayitRpadamavApnoti tattIrthakaranAmetyuktaM saprabhedaM nAmeti / 128
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam adhunA gotramucyate tatra 'guG zabde' ityasmAddhAtorbhUyate saMzabdhate pradhAnAdhamAdirUpatayA anena uccairnIcaiH kulotpattyAdilakSaNena paryAyeNeti STranpratyaye gotram, tAdRzavipAkavedyA karmaprakRtirapi gotram / tacca dvidhA uttamajAtikulabalarUpatapaaizvaryazrutalAbhAkhyairaSTabhiH prakArairvedyata ityuccairgotram / tadviparyayAnnIcairgotraM, guNahIno'pyuttamajAtyAdivazAjjanaiH pUjyate, jAtyAdihInastu guNavAnapi nindyata ityuktaM gotram / adhunA'ntarAyam / tatra jIvaM cArthasAdhanaM cAntarA'yate patatItyantarAyaM jIvasya dAnAdikamarthaM sisAdhayiSorvighnIbhUyA'ntarA patatItyarthaH / tacca paJcadhA, dAnasyAntarAyaM dAnAntarAyamevaM lAbhAdiSvapi vAcyam / idamuktaM bhavati, satyapi dAtavye vastuni samAgate ca guNavati pAtre dAnasya cottamaM phalavizeSaM vidvA (da) napi yadudayAddAtuM notsahate, taddAnAntarAyam / prasiddhAdapi dAturgRhe vidyamAnamapi ca deyamarthajAtaM yAJcAkuzalo guNavAnapi ca yAcako yadudayAnna na labhate tallAbhAntarAyam / sakRdbhujyata iti bhogaH AhAramAlyavilepanAdiH, punaH punarbhujyata ityupabhogaH, zayanavasanavanitAbhUSaNAdistaM bhogamupabhogaM vA vidyamAnamanupahatAGgo'pi yadudayAdbhoktumupabhoktuM vA na zaknoti tadbhogAntarAyaM upabhogAntarAyaM ca veditavyam / vIryaM pUrvoktarUpaM tasyAntarAyaM vIryAntarAyam, | yadudayAdanupahatapInAGgo'pi zaktivikalo bhavati tadvIryAntarAyamiti uktaM paJcavidhamantarAyam / tadbhaNanAcca kRtA mUlottaraprakRtivarNaneti gAthAdvayArthaH // 38-39 // bhA0 nANAigAhajuyaleNa mUlapayaDINa vannaNayA // 204 // gA.-39 129
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-40 bandhazatakaprakaraNam sAigAhAe sAyAi vannaNA mUlapayaDibaMdhassa / uttaraDyagAhAe uttarapayaDINa sA neyA // 205 // taha mUlapayaDibaMdho baMdhaThANesu bhUyakArAi / vannaNayA cattAri ya imAe gAhAe nAyavvA // 206 // egAdahige gAhA annakai kayatti hoi nAyavvA / uttarapayaDisu baMdhaTThANesuM bhUyakArAi // 207 // vannaNayA tinni dasiccAIgAhAe taha ya savvAsiM / emAIgAhANaM juyaleNaM baMdhasAmittaM // 208 // bhaNiyaM solasa iccAi gAhapaNageNa baMdhavuccheo / payaDINa guNesuM vannio tti oheNa aha bhaNai // 209 / / gaiyAisu gAhAe maggaNaThANesu baMdhasAmittaM / aide( ssa )niyamaho nANassemAi gAhANaM // 210 // juyalassa u bhAvattho kammatthayavittio phuDaM neo / tadevaM mUlottaraprakRtibandhavarNanena sAmAnyataH prakRtibandha uktaH / sAmAnyenoktamapi ca vastvazeSavizeSavicAraNAmantareNa samyaG nizcetuM na zakyate'to mUlottaraprakRtibhedabhinna prakRtibandhameva sAdhanAdidhruvAdhruvaprakArairvicArayanpUrvaM tAvanmUlaprakRtibandhamAzrityAha sAiaNAIdhuvaaddhavo ya baMdho u kammachakkassa / taie sAigaseso, aNAidhuvasesao AU // 40 //
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-40 bandhazatakaprakaraNam / iha yaH pUrvaM vyavacchinnaH pazcAtpunarapi bhavati sambandhaH sa sAdiH, yastvanAdikAlAtsantAnabhAvena pravRtto na kadA cidvyavacchinnaH so'nAdiH, yastvagre'pi na kadAcid vyavacchedaM prApsyati so'bhavyasambandhI bandho dhruvaH, yaH punarAyatyAM kadAcidvyavacchedaM prApsyati sa bhavyasambandhI bandho'dhruvo, anayA paribhASayA jJAnAvaraNadarzanAvaraNamohanIyanAmagotrAntarAyalakSaNakarmaSaTkasya sAdyanAdidhruvAdhruvacaturvikalpo'pi bandho labhyate / kathamiti cet ? ucyate-eSu mohanIyavarjakarmapaJcakasya tAvanmithyAdRSTerArabhya sUkSmasamparAyAvasAnAH sarve'pi pratisamayaM bandhakAH, upazAntakaSAye punaramISAM karmaNAM bandho na bhavati, mohanIyasya tvanivRttibAdarameva yAvad bandho bhavati, sUkSmasamparAye tu na bhavatyeva, tatazcetau sUkSmasamparAyopazAntamohAvetasya karmaSaTkasya yathAsambhavamabandhako bhUtvA, tata AyuHkSayeNa addhAkSayeNa vA pratipAtamAsAdya yadA punarapyetAni karmaNi banItastadaitabandhaH sAdirbhavati, vyavacchede sati punastatprathamatayA badhyamAnatvena sAditvAt / sUkSmasamparAyopazAntamohAvasthA tvaprAptapUrvA ye jIvAsteSAM prastutakarmaSaTkabandho'nAdiH, anAdikAlAnnirantaraM badhyamAnatvenA''derabhAvAditi / dhruvo'bhavyAnAM, prastutakarmabandhasya teSvAyatyAmapi vyavacchedAnupapatteH / adhruvo bhavyAnAM, prastutakarmabandhavyavacchedasya teSvavazyaMbhAvAditi / 'taie sAigaseso'tti tRtIyaM karma vedanIyam, tasya sAdikAccheSaH sAdikazeSo bandho bhavati, sAdikaM bandhaM varjayitvA zeSo'sAvanAdidhruvAdhruvalakSaNastrivikalpo bandho bhavatItyarthaH / sAdihi bandho bandhasya vyavacchedaM kRtvA punarapi pratipatitasya | tadeva banataH sambhavati / na cAyaM nyAyo vedanIye'sti, tasya hi bandhAbhAvo'yogikevalinyeva sambhavati, nAdhastAt, tasya 131 AAA
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-40 bandhazataka-A prakaraNam cAyogikevalinaH pratipAto nAstyato vedanIyabandhasya sAditvAsambhavaH, anAdistu sambhavati, sarvasaMsArisattvairanAdikAlAnnirantaraM / / | badhyamAnatvenAderabhAvAt, dhruvo'bhavyAnAM, kadAcidapi vyavacchedAsambhavAd, adhruvo bhavyAnAmavazyaM tadbandhavyavacchedasambhavAditi / 'aNAidhuvasesao Au'tti anAdizca dhruvazcAnAdidhruvau tAbhyAM zeSo'nyaH sAdyadhruvalakSaNo'nAdidhruvazeSo bandho bhavati / kvetyAha-'Au'tti prAkRtatvAdAyuSItyarthaH / etaduktaM bhavati-AyuSaH sAdiradhruvazca bandho bhavati nAnyaH / tasya hi vedyamAnAyuSi tribhAgazeSAdau niyata eva kAle bandho bhavati, nAnavaratamityanAditvA'sambhavo'ntarmuhUrtAcca paramasau bandha uparamata iti dhruvatvA'sambhava iti gAthArthaH // 40 // bhA0 aha sAiyAigAhAbhAvatthaM saMpavakkhAmi // 211 / / veyaNIya(yAu )rahiyachakkammagassa sAIaNAidhuvaadhuvo / cauvihabaMdho tesiM paMcaNDaM moharahiyANaM // 212 // uvasaMto no baMdhaM karei suhumo u mohaNIyassa / dasigArasaguNigAU chakkammaabaMdhagA houM // 213 // to AukkhayaThIIkhaeNa vA parivaDittu jo puNavi / tANi kammAiM baMdhai sAIbaMdho havai tassa // 214 // dasigArasaguNaThANaM apattapuvvANa NAibaMdho tti / abhavvajiyANa dhuvo adhuvo bhavvANa baMdhate // 215 / / sAIbaMdho taie na ghaDai so jeNa baMdhavucchee / ghaI tabaMdhavigamo ajogiNo havai nannattha // 216 // tassa paDivAyaabbhAvao ya no ghaDai sAibaMdho tti / sesA ghaDaMti tabbhAvaNA ya tinhaM pi sugameva // 217 // AuMmi sAibaMdho tassa hi veijjamANaAussa / niya eva tibhAgAI kAle baMdho u no'NAI // 218 // 132
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-41 bandhazatakaprakaraNam aMtamuhuttA uvari baMdhAbhAvAu adhuvabaMdho tti / na dhuvo ao ya bhaNiyaM aNAidhuvasesao AU // 219 // idAnImuttaraprakRtibandhamAzritya sAdyAdiprarUpaNAmAha uttarapagaIsu tahA dhuviyANaM baMdhacauvigappo ya / sAI addhaviyAo sesA pariyattamANIo // 41 // tatheti samuccaye yathA mUlaprakRtInAM sAdyAdiprarUpaNA proktA, tathottaraprakRtInAmapi vaktavyetyarthaH, tatrottaraprakRtiSu madhye - dhruvo'vyavacchinno bandho yAsAM tA dhruvabandhinyaH, svasvabandhavyavacchedAdarvAg yAH satataM badhyante na punaH kadAcitparAvarttante, tA dhruvabandhinyastAzca saptacatvAriMzadbhavanti, tadyathA-jJAnAvaraNAni paJca, darzanAvaraNAni nava, mithyAtvaM, SoDaza kaSAyAH, bhayaM, jugupsA, taijasakArmaNavarNagandharasasparzAgurulaghUpaghAtanirmANAni, antarAyANi paJceti / taduktam 'nANaMtarAyadasagaM daMsaNanavamiccha solasa kasAyA / bhayadurgacchAnimmANa aguruvaNNAiuvadhAyaM // 1 // teyAkammaM ca imA sIyAlIsaM havaMti dhuvabaMdhA / tevattari pagaIo sesAo adhuvabaMdhAo // 2 // tti 1. jJAnAntarAyadazakaM darzananava mithyAtvaM SoDazakaSAyAH / bhayadurgacchAnirmANAgurulaghuvarNAdidhupaghAtam // 1 // 2. taijasakArmaNaM cemAH saptacatvAriMzat bhavanti dhruvabandhinyaH / trisaptatiH prakRtayaH zeSAstvadhruvabaMdhinya iti // 2 / / 133
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam etAsAM saptacatvAriMzato dhruvabandhinInAM prakRtInAM sAdyAdyAzcatvAro'pi vikalpA prApyante / tatra jJAnAvaraNapaJcakacakSuracakSuravadhikevaladarzanacatuSTayAntarAyapaJcakalakSaNAnAM caturdazaprakRtInAM sUkSmasamparAyacaramasamaye vyavacchinnabandhAnAmupa| zAntamoho'bandhako bhUtvA punarapi pratipatato yadaitA badhnAti, tadaitAsAM sAdibandhaH / upazAntamohaguNasthAnaM cAprAptapUrvANAM pUrvoktahetuto'nAdidhruvA dhruvau yathAsaGkhyamabhavyabhavyApekSayA pUrvavadvaktavyau / saJjvalanacatuSTayasya tvanivRttibAdare bandhavyavyachedaM kRtvopari gatvA punaH pratipatitasya jantostAneva badhnataH sAdistadbandhastacca sthAnamaprAptapUrvasyAnAdiH / dhruvAbhruvau yathAkramamabhavyabhavyayoH pUrvavadvAcyau / nidrApracalAtaijasakArmaNavarNagandharasasparzAgurulaghUpaghAtanirmANabhayajugupsAlakSaNAnAM trayodazAnAM prakRtInAmapUrvakaraNe yathAsthAnaM bandhavyavacchedaM kRtvopari gatvA pratipatya punastA eva badhnataH sAdistadbandhaH zeSAstvanAdyAdayaH pUrvavadbhAvyAH / caturNAM pratyAkhyAnAvaraNAnAM dezaviratasamyagdRSTau bandhavyavacchedaM kRtvopari gatvA pratipatya punastAneva badhnataH sAdistadbandhaH, zeSAstrayaH pUrvavat / apratyAkhyAnAvaraNAnAM caturNAmaviratasamyagdRSTau bandhavyavacchedastadupari ca dezaviratAdau gatvA punaH pratipatya tAneva badhnataH sAdiH, zeSAstrayaH pUrvavat / styAnarddhitrikamithyAtvAnantAnubandhinAM mithyAdRSTiH samyaktvamavApyAbandhako bhUtvA pratipatya ca yadA punastAneva badhnAti, tadaitadbandhaH sAdiH zeSAstvanAdyAdayaH pUrvavadbhAvyA iti / 'sAI adbhuviyAo sesA pariyattamANIo tti parAvartyante'parasyAH prakRterbandhArambheNa badhnAnnivartyate iti parAvarttamAnAH, parAvRttya | vimucya punaH punarbadhyanta ityarthaH, tAzca trisaptatirbhavati / tadyathA - sAtAsAte, vedatrayaM, hAsyaratiyugalaM, aratizokayugalaM, gA. 41 134
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam catvAryAyuMSi, catasro gatayaH, paJca jAtayaH, audArikavaikriyAhArakazarIrANi trINi, SaT saMsthAnAni, trINyaGgopAGgAni, SaT saMhananAni, catastra AnupUrvya, parAghAtam, ucchAsam, Atapam, udyotaM, vihAyogatidvayaM, trasAdiviMzatiH tIrthaGkaram, uccairgotraM, nIcairgotraM ceti / etAsu ca madhye sAtAsAtastrIpuMnapuMsakavedaudArikavaikriyAdyAH prakRtayastAvatparasparaviruddhatvAt yugapanna badhyanta iti parAvarttamAnA ucyante / parAghAtocchvAsanAmnI tu paryAptakanAmnaiva saha badhyete, nAparyAptakanAmneti tayoH parAvarttamAnatA / AtapaM tvekendriyaprAyogyabandhenaiva saha badhyate nAnyadA, udyotaM punastiryaggatisahacaritameva badhyate nAnyadeti tayoH parAvarttamAnatA / tIrthakarAhArake tu yathAkramaM samyaktvasaMyamaguNavanta eva badhnanti nApare, ityanayorapi parAvarttamAnatA / tadevametAH parAvarttamAnAstrisaptatiprakRtayo dhruvabandhinIbhyaH zeSA uddharitA bandhamAzritya sAdikA adhruvAzca bhavanti, niyatakAla eva badhyamAnatvAt sAdiretAsAM bandho'dhruvabandhitvAdeva jAto'pi punarnivarttanta ityadhruva iti tAtparyamiti gAthArthaH // 41 // bhA0 ettottarAsu sAyAivannaNaM tattha tAva dhuvaadhuvA / jahasaMkhaM sagacattA tivattarI viya imA tAo // 220 // dhuvabaMdhI bhaya kucchA kasAya micchaMtarAya AvaraNA / vannacau teyakammA gurulahu nimiNovaghAyA ya // 229 // adhuvuralaviuvahAraga gai jAI khagai ANupuvvI ya / saMghayaNAgI tasavIsussAsaM titthAyavajjoyaM // 222 // paraghAya veyaNIyAu goya hAsAidujuyala tiveyaM / iyapayaDIo bhaNiyA tevattari adhuvabaMdhA u // 223 // tattha dhuvANaM baMdho cavvigappo jahA u paNanANA / vigghapaNa daMsacaugaM igadasamaguNI na baMdhe // 224 // gA. 41 135
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-41 bandhazatakaprakaraNam dasamaguNI no baMdhai saMjalaNANaM caukkayaM taha ya / nAmadhuvabaMdhinavagaM niddadugaM bhayaduguMchA ya // 225 // ettha kira nAma dhuvabaMdhi navagamevaM bhaNaMti tavviuNo / vannacauteyakammAgurulahunimiNovaghAyA ya // 226 // no baMdhai navamaguNI chaTThaguNI paccakhANacaugaM ca / no baMdhai desajaI appaccakkhANacaugaM ca // 227 // aNacaugaM micchattaM thINatigaM no ya baMdhae sammo / uvasaMtasuhumamAI jaiyA kira paDiyA te puNa vi // 228 // baMdhati bhaNiyapayaDItaiyA iha hoi sAibaMdhotti / baMdhoNAI uvasaMtamAiThANaM apattANaM // 229 // bhavvANaM baMdhate addhavabaMdho dhuvo abhavvANaM / pariyattamANiyAo addhaviyA iha bhaNijjaMti // 230 // tAsi adhuvattamevaM bhAvijjai jaha parAghAca ussAsaM / pajjatteNeva samaM bajjhai nannattha u adhuvvA // 231 // egidiyapAogiyabaMdhasamaM AyavaM tu baMdhei / nojjoyaM tiriyagaI pabaMdhae neyamannattha // 232 // titthayarAhAradugaM no baMdhai sammasaMjamehi viNA / sAyAsAyAthIpumapabhiI sesAu payaDIo // 233 // jugavaM no bajjhaMto paropparaM jeNa tA viruddhAo / iya tevattariadhuvA parimiya samae na bajhaMti // 234 // iya sAIo jeNaM baMdho jAo puNo niyattei / iya adhuvattaM tAhi aNAi dhuvasaMbhavo nAsiM // 235 // sAmprataM mUlaprakRtibandhasthAnAni, teSu ca bhUyaskArAlpatarAvasthitAvaktavyakalakSaNabandhabhedAn prarUpayannAha 136
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam cattAri pagaiThANANi tinni bhUgAraappataragANi / mUlapagaDIsa evaM avaTThio causu nAyavvo // 42 // iha pUrvaM tAvadbhUyaskArAdInAM svarUpamucyate tatraikavidhAdyalpatarabandhako bhUtvA yatra punarapi SaDvidhAdibahuvidhabandhako OM bhavati, sa prathamasamaye bhUyaskArabandhaH / yatra tvaSTavidhAdibahuvidhabandhako bhUtvA punarapi saptavidhAdyalpatarabandhako bhavati sa prathamasamaya evAlpatarabandhaH / yatra tu prathamasamaye ekavidhAdibandhako bhUtvA dvitIyasamayAdiSvapi tAvanmAtrameva badhnAti so'vasthitabandhaH / yatra tu sarvathA'bandhako bhUtvA punaH pratipatya bandhako bhavati, asAvAdyasamaye'vaktavyakabandho, ayaM tUttaraprakRtInAmeva bhavati, na mUlaprakRtInAM tAsAM sarvathA'bandhakasyAyogikevalinaH siddhasya vA pratipAtAbhAvena punarbandhAbhAvAt, tadevamasau caturdhA bandho bhavati / taduktam 'ekAdahige paDhamo ekkAdIUNagammi bIo ya / tattiyamette taio paDhame samaye avatvva // 1 // sUtre'pi dRzyate asau, kevalaM prakSepagAtheti / idAnIM prakRtagAthArthaH prastUyate, tatra mUlaprakRtibandhasthAnAni pUrvoktasvarUpANi 1. ekAdadhike prathamaH ekAdyunake dvitIyazca / tAvanmAtrastRtIyaH prathame samaye'vaktavyaH ||1|| 2. sUtre'ti pra. / gA. 42 137
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam catvAri bhavanti, tadyathA - ekavidhasya bandhaH SaDvidhasya saptavidhasya aSTavidhasya ca / iha coktalakSaNA bhUyaskArabandhAstrayo'lpatarabandhA api trayo bhavanti, tadyathA - AyurbandhakAle'STavidhaM baddhvA punarapyAyurbandhoparame saptavidhaM badhnata Adyasamaye prathamo'lpatarabandho dvitIyAdisamayeSu tvavasthitabandhaH / saptavidhabandhAdapi sUkSmasamparAyAvasthAyAM SaDvibandhagatasyAdyasamaye dvitIyo'lpatarabandho dvitIyAdisamayeSu tvavasthitabandhaH / SaDvidhabandhAdapyupazAntamohAdyavasthAyAmekavidhabandhagatasyAdyasamaye tRtIyo'lpatarabandho dvitIyAdisamayeSu tvavasthitabandha iti trayo'lpatarabandhAH / ekavidhaM ca baddhvA upazAntamohAvasthAtaH pratipatya sUkSmasamparAye punaH SaDvidhaM badhnata Adyasamaye prathamo bhUyaskArabandho dvitIyAdisamayeSu tvavasthitabandhastato'pyadhastAt pratipatya saptavidhaM badhnata Adyasamaye dvitIyo bhUyaskArabandho dvitIyAdisamayeSu tvavasthitabandhaH / AyurbandhakA tvaSTavidhabandhagatasyAdyasamaya eva tRtIyo bhUyaskArabandho dvitIyAdisamayeSu tvavasthitabandha iti trayo bhUyaskArabandhAH / ' evaM 'ti yathA bhUyaskArAlpatarabandhAvavagatAvevaM mUlaprakRtiSu viSaye yAnyekavidhabandhAdIni catvAri bandhasthAnAni / teSu caturSvapi bandhasthAneSvavasthito bhavati, jJAtavyo'vasthitabandhazcaturvidho'pi boddhavyazca ityarthaH / caturSvapi bandhasthAneSu dvitIyAdisamayeSu tasyAvazyaMbhAvitvAt / sa ca bhUyaskArAlpatarabhaNanaprasaGgAdbhAvita eva, avaktavyaktabandhastu mUlaprakRtiSu na bhavatItyuktameveti gAthArthaH // 42 // bhA0 inhi mUlapayaDibaMdhassa ya cattAri huti ThANANi / egavihachavihasagavihaaDavihabaMdhAbhihANANi // 236 // gA. 42 138
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-42 bandhazatakaprakaraNam tatthegavihAIsuM baMdhaTThANesu causu patteyaM / bhUyakkArappayaro'vaTThiyao taha avattavvo // 237 // baMdho cauhA tattha ya igAiappayarabaMdhago houM / jo puNaravi chanbheyAiyANa bahubaMdhago hoi // 238 // so bhUyagArabaMdho paDhame samayammi jattha'DavihAi / bahu baMdhiya puNaravi sattavihAI appayarabaMdhi // 239 // appayarabaMdhago so paDhame samayammi jatthigavihAi / paDhamasamayammi baMdhai duiyAIsu vi ya tammeva // 240 // baMdhai so'vaTThiyao baMdho jattha u na kiMci baMdhei / puNa paDiyabaMdhago so u Aisamaye avattavvo // 241 // eso uttarapayaDINa ceva to mUlapayaDiNaM tAsiM / abbaMdhago ajogI no baMdhai so puNa taduttaM // 242 // egAdahige paDhamo egAI UNago u bIo u / tattiyametto taio paDhame samaye avattavvo // 243 // evaM ca Thie igachagasattaTThavihesu baMdhaThANesu / causu vi tinnaMtarAI vuDDIe bhUyakArAI // 244 // evaM tinnippayarA navaraM hANIe te kira havaMti / tabbhAvaNiyA sugamA egavihAIsu causuM tu // 245 // duiyasamayAisuM ThANesu ho avaTThio baMdho / sutte ao ya bhaNiyaM avaTThio causu nAyavvo // 246 // avvattavvo no mUligAsu saMbhavai ii purA bhaNiyaM / saMpai uttarapayaDisu baMdhaTThANANi tesuM ca // 247 // baMdhA bhUyakkArAiyA u jahasaMbhavaM muNeyavvA / tattha ya paDhamaM tinni ThANANI daMsaNe vocchaM // 248 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-43 bandhazatakaprakaraNam sAmpratamuttaraprakRtiSu bandhasthAnAni / teSu ca yathAsambhavaM bhUyaskArAdInAha tinni dasa aTThaNANi daMsaNAvaraNamohanAmANaM / ettha ya bhUogAro sesesegaM havai ThANaM // 43 // iha darzanAvaraNasyottaraprakRtInAM trINi bandhasthAnAni bhavanti, mohasya daza, nAmno'STAviti yathAsaGkhyaM sambandhaH / eSveva ca triSu karmasu 'bhUogAro'tti luptasyAdizabdasya darzanAdbhUyaskArAdayazcatvAro'pi bandhavikalpA bhavanti / taduktam bhUyogAraggahaNe gahiyA sesA havaMti cattAri / sutte tAlapalaMbe lutto jaha Adisaho u // 1 // kathamiti cet ? ucyate-darzanAvaraNottaraprakRtInAM tAvadamUni trINi bandhasthAnAni, navavidhaM SaDvidhaM caturvidhaM ceti / tatra nidrApaJcakaM cakSuracakSuravadhikevaladarzanAvaraNacatuSTayaM cetyetannavavidhaM, etacca sAsvAdanaM yAvad badhyate, tataH paraM styAnaddhitrikasya bandho vyavacchidyate, ato mizrAdiSu zeSaM SaDvidhaM banata Adyasamaye prathamo'lpatarabandhaH / etacca SaDvidhamapUrvakaraNasaGkhyeyabhAgaM yAvad badhnAti / tataH paraM nidrAdvikasya bandhe vyavacchinne zeSaM caturvidhaM banata Adyasamaye dvitIyo'lpatarabandhaH / 1. bhUyaskAragrahaNe gRhItAH zeSA bhavanti catvAri / sUtre tAlapalambe luptaH yathA''dizabdastu // 1 // 140
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ K gA.-43 bandhazatakaprakaraNam AA etaccaturvidhaM sUkSmasamparAyaM yAvad badhyate / tataH kasyacitpunarapi pratipatya SaDvidhaM banata Adyasamaye prathamo bhUyaraskArabandharatato'pi pratipatya navavidhaM banata Adyasamaye dvitIyo bhUyaskArabandho'tra ca navavidhAdiSu triSvapi bandhasthAneSu dvitIyAdisamayeSu tadeva banato'vasthitabandha iti trayo'vasthitabandhAH, yadA tUpazAntamohAvasthAyAM darzanAvaraNaprakRtInAM sarvathA'bandhako bhUtvA punaraddhAkSayeNehaiva pratipatya caturvidhaM badhnAti, tadAdyasamaye'vaktavyakabandho bhUyaskArAdhucitalakSaNAyogAt bhUyaskArAdibhirvikalpairvaktuM na zakyanta iti kRtvA, dvitIyAdisamayeSu tvatrApyavasthitabandhaH / yadA tUpazAntamohAvasthAyAmevAyuH kSayeNAnuttarasureSUtpadyate tadA tatra prathamasamaya eva SaDvidhaM banato dvitIyo'vaktavyakabandho dvitIyAdisamayeSu tvavasthitabandhaH, tadevamatra dvau bhUyaraskArabandhau dvAvalpatarabandhau dvAvaktavyakabandhau avasthitabandhAstu gaNanayA SaD bhavanto'pi bandhasthAnAni trINyeveti tadbhedA straya eva bhavanti / mohanIyasyottaraprakRtibandhasthAnAni dazA'mUni bhavanti / 22 / 21 // 17 // 13 // 9 / 6 / 4 / 3 / 2 // 1 / tatra mithyAtvaM, SoDaza kaSAyAH, anyatara eko vedo, hAsyaratiyugalAratizokayugalayoranyataradyugalaM bhayaM jugupsetyetad dvAviMzatividhaM mithyAdRSTireva badhnAti / eSaiva dvAviMzatimithyAtvarahitA ekaviMzatirbhavati, navaraM vedaH strIpuMvedayoranyataro vAcyaH, tAM ca sAsvAdana eva badhnAti / anantAnubandhicatuSTayavA dvAdaza kaSAyAH puMveda: pUrvoktayugaladvaye'nyataradyugalaM bhayaM jugupsA cetyetAH saptadaza / etadbandhazca mizrAviratayoreva bhavati / tA evApratyAkhyAnAvaraNacatuSTavAstrayodaza bhavanti / tadbandhazca dezaviratasya eva bhavati / tA eva pratyAkhyAnAvaraNacatuSTayavA nava pramatto bandhAtyapramattApUrvakaraNAvapyetA eva bandhItaH, navaraM 141 AAA
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam hAsyaratiyugalamaivAnayorvaktavyam, nAratizokayugalam / catvAraH saJjvalanAH puruSavedazcetyetAH paJcAnivRttibAdaro badhnAti / puMvedabandhe vyavacchinne sa eva saJjvalanacatuSTayaM badhnAti / krodhabandhe vyavacchinne zeSaM saJjvalanatrayaM sa eva badhnAti / mAnabandhe vyavacchinne zeSaM saJcalanadvayaM sa eva badhnAti / mAyAbandhe vyavacchinne zeSamekaM saJcalanalobhaM sa eva badhnAti, nAnye / eSu ca dazasu bandhasthAneSu nava bhUyaskArabandhA bhavanti / ekavidhabandhAddhi pratipatyoktasvarUpaM dvitIyaM badhnata Adyasamaye prathamo bhUyaskArabandho dvividhAt trividhaM gatasya dvitIyaH evaM pratIpaM tAvanneyam, yAvadekaviMzatibandhAd dvAviMzatibandhaM gatasya navamo bhUyaskArabandhaH / alpatarabandhAstvaSTau dvAviMzatividhabandhAt saptadazavidhabandhaM gatasyAdyasamaye prathamo'lpatarabandhaH / saptadazavidhAt trayodazavidhaM gatasya dvitIyastato'pi navavidhaM gatasya tRtIya ityevaM tAvanneyam, yAvad dvividhabandhAdekavidhabandhaM gatasyASTamo'lpatarabandhaH / nanu dvAviMzatibandhAdekaviMzatigamanena navamo'lpatarabandhaH kasmAnnokta iti cet ? naivam, asambhavAdeva, tathAhi dvAviMzatiM mithyAdRSTireva badhnAtyekaviMzatiM tu sAsvAdana evetyuktaM, na ca mithyAdRSTiranantarabhAvena sAsvAdanatvaM vrajati / yena dvAviMzaterekaviMzatigamanaM syAt, kintUpazamasamyagdRSTireva sAsvAdanabhAvaM pratipadyate, tasmAd dvAviMzateH saptadazabandhagamanameva bhavatItyaSTAvevAlpatarabandhAH / avaktavyakabandhau tu dvau bhavataH / yadA hyupazAntAddhAkSayeNa pratipatya punarekaM saJjvalanalobhaM badhnAti tadAdyasamaye prathamo'vaktavyakabadhnaH / a'thopazAntamohAvasthAyAmevAyuH kSayeNa mRtvA'nuttarasureSUtpadyate, tadA'dyasamaya eva gA.-43 142
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-43 prakaraNam saptadazavidhaM banato dvitIyo'vaktavyakabandhaH / dazasvapi mohanIyabandhasthAneSu dvitIyAdisamayeSvavasthitabandho labhyata | ityavasthitabandhA daza / tadevaM nava bhUyagArabaMdhA advaiva ya hu~ti appatarabaMdhA / do avvattagabaMdhA avaTThiyA dasa u mohammi // 1 // nAmno'STau bandha sthAnAnyamUni / 23 // 25 // 26 // 28 // 29 // 30 // 1 // tatra taijasaM kArmaNaM varNAdicatuSkaM agurulaghUpaghAtaM | nirmANamityetA nava prakRtayo dhruvabandhinyaH sarvairapi caturgatikajIvairaprAptaviziSTaguNaiH pratisamayamavazyaM badhyamAnatvAt, tathA tiryaggatistiryagAnupUrvI ekendriyajAti: audArikazarIraM huNDasaMsthAnaM sthAvaraM bAdarasUkSmayoranyatarat aparyAptakaM pratyekasAdhAraNayoranyatarat asthiram azubham durbhagam anAdeyaM ayazaH kIrtirityetAzcaturdaza prakRtayo dhruvabandhinIbhirnavabhiH saha trayoviMzatirbhavatyetAM caikadvitricatuHpaJcendriyANAmanyataro mithyAdRSTirevAparyAptaikendriyaprAyogyaM badhnAti, paJcaviMzatiM punaH paryAptaikendriyaprAyogyAM tatrotpAdayogyA nAnA jIvA badhnanti / tatra ca trayoviMzatiH pUrvoktaiva parAghAtocchAsAbhyAM saha paJcaviMzatirbhavati / navaramaparyAptakasthAne paryAptakaM, sthirAsthirazubhAzubhayaza:kIrtyayaza:kIrtInAM parAvRttirvAcyA / evameSA paJcaviMzatiranyeSAmapi vikalendriyAdijIvAnAM prAyogyA nAnAbhaGgaiH sambhavati, kevalaM granthavistarabhayAt parasthAnatvAcca nehocyate, saptatikAyAM ca tadvistaro'nveSaNIyaH / evamuttareSvapi bandhasthAneSu gamanikAmAtramevAbhidhAsyata iti / eSaiva paJcaviMzatirAta 1. nava bhUyaskArabandhA aSTau eva bhavantyalpatarabandhAH / dvau avaktavyakabandhau avasthitA dazaiva mohe // 1 // 143
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-43 bandhazataka-A prakaraNam ra AA podyotayorekataraprakSepe SaDviMzatirbhavati / sA ca paryAptaikendriyaprAyogyaiva badhyate, nAnyaprAyogyA / bandhakAzca tatrotpAdakayogyA jIvA draSTavyAH / aSTAviMzati tu devagatiprAyogyAM tiryaGmanuSyAstatprAyogyavizuddhA badhnanti / tadyathA-devagatirdevAnupUrvI| paJcendriyajAtikriyadvikaM samacaturasraM, ucchAsaM parAghAtaM prazastavihAyogatistrasaM bAdaraM paryAptaM pratyekaM sthirAsthirayoH zubhAzubhayoryaza:kIrtyaza:kIyoH pRthagekaikamanyataradvAcyam, subhagaM susvaramAdeyamityetA ekonaviMzatirnavabhirdhavabandhinIbhiH sahASTAviMzatirbhavati / etasyA aSTAviMzatermadhye tIrthakaranAmabandhe prakSipte ekonatriMzadbhavati / tAM ca samyagdarzanino manuSyA eva | baddhatIrthakaranAmAno devagatiprAyogyAM badhnanti / athavA paryAptapaJcendriyatiryakprAyogyApIyamekonatriMzad badhyate / tatra paryAptaikendriyaprAyogyA yA paJcaviMzatiruktA, tasyA madhye audArikAGgopAGge'nyatarasaMhanane'nyatarasvare vihAyogatau cAnyatarasyAM kSiptAyAmasau bhavati / navaramekendriyajAtisthAne paJcendriyajAtinAma sthAvarasthAne trasaM vAcyam / idAnI triMzaducyate, sA ca pUrvoktAyA aSTAviMzatemadhye AhArakadvikakSepe bhavati / kevalaM sthirazubhayaza:kIrttaya eva vAcyAH, na pratipakSAH bandhako cAsyA apramattApUrvakaraNAviti / athavA kazcidiha baddhatIrthakaranAmakarmA divi samutpannaH, punarapi manuSyeSUtpatsyata iti manuSyagatiprAyogyAM tIrthakaranAmasahitAM triMzati devo badhnAti / tadyathA-manuSyadvikaM paJcendriyajAtiraudArikadvikaM samacaturastraM vajrarSabhanArAcaM parAghAtam ucchAsaM prazastavihAyogatistrasAdicatuSkaM sthirAsthirayoH zubhAzubhayoryaza:kIrtyayaza:kIryoH pRthagekaikaM / vAcyam / subhagaM susvaram AdeyaM tIrthakaramityetA ekaviMzatirnavabhirdhavabandhinIbhiH saha triMzadbhavati / idAnImekatriMzaducyate sA AAAAA 144 AAA
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-43 prakaraNam ca devagatiprAyogyA AhArakadvikabandhasahitA yA pUrvaM triMzaduktA tanmadhye tIrthakaranAmabandhe prakSepe bhavati / tAM cApramattayatiH | kiyantamapi bhAgaM yAvadapUrvakaraNazca devagatiprAyogyAmeva badhnAti / ekavidhabandhaM tu yazaHkIrtisvarUpamapUrvakaraNAnivRttibAdarasUkSmasamparAyAH svarupeNaiva badhnanti, na tu kasyacitprAyogyaM, devagatiprAyogyasyApi bandhasyApUrvakaraNamadhye vyavacchinnatvAt / / tadevaM svarUpato'STAvapyuktAni sakSepato bandhasthAnAni / sAmpratameteSu prakRtA bhUyaskArAdaya eva vicintyante / tatrehabhUyaskArabandhAH SaT, tathAhi-kasyacidaparyAptaikendriyaprAyogyAM trayoviMzati baddhvA tatprAyogyavizuddhivazAt paJcaviMzatividhaM bandhaM gatasyAdyasamaye prathamo bhUyaskArabandhaH / ito'pi tatprAyogyavizuddhitaH SaDviMzatibandhaM gatasya dvitIyastathaivASTAviMzatibandhaM gatasya tRtIya evamuparyupari tAvanneyam, yAvadAhArakadvikasahitAM triMzati baddhvA ekatriMzabandhaM gatasyAdyasamaye SaSTho bhUyaskArabandhaH / athavA yaza:kIrtilakSaNamekavidhaM baddhvA zreNenipatataH punarapUrvakaraNe ekatriMzataM banataH SaSTha eva bhUyaskArabandhaH, na saptamaH, ekatriMzallakSaNasthAnakasyobhayathA'pyekatvAditi / alpatarabandhAstu sapta tatrApUrvakaraNe devagatiprAyogyAmaSTAviMzatimekonatriMzataM vA triMzataM vA ekonatriMzataM vA baddhvA tadbandhavyavacchede ekavidhabandhaM gatasyAdyasamaye prthmo'lptrbndhH| ekatriMzadbandhAcca triMzadbandhaM gatasya dvitIyo'lpatarabandhaH / etacca kathaM sambhavatItyucyate-iha kazcidAhArakadvikatIrthakaranAmasahitAM pUrvAbhihitAmekatriMzataM baddhvA divi samutpannaH, tasya prathamasamaya eva manuSyagatiprAyogyAM pUrvoktAmeva triMzataM banata ekatriMzatastriMzadgamanaM sambhavati / tatastasyaiva divazcyutvA manuSyeSUtpannasya punarapi devaprAyogyAM pUrvoktAM tIrthakaranAmasahitAM 145
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-43 bandhazataka-A prakaraNam pUrvAbhihitAmevaikonatriMzataM badhnatastRtIyo'lpatarabandhaH / yadA tu tiryaGmanuSyANAmanyatarastiryakprAyogyAM pUrvoktAmekonatriMzataM baddhvA tathAvidhavizuddhivazAddevagatiprAyogyAmaSTAviMzatiM badhnAti tadA caturthaH / aSTAviMzatezca tathAvidhasaMklezavazAdekendriyaprAyogyaM SaDviMzatibandhaM gatasya paJcamastato'pi paJcaviMzatibandhaM gatasya SaSThaH, tato'pi trayoviMzatibandhaM gatasyAdyasamaye | saptamo'lpatarabandhaH / avaktavyakabandhAstviha trayo bhavanti / tatropazAntamohAvasthAyAM nAmakarmaNo'bandhako bhUtvA ihaivopazAntAddhAkSayeNa pratipatya yadA punarapyekavidhaM badhnAti, tadAdyasamaye prathamo'vaktavyakabandhaH, athopazAntamohAvasthAyAmevAyu:kSayeNAbandhako bhUtvA'nuttarasureSUtpadyate, upAttatIrthakaranAmA ca bhavati, tadA tasya tatra prathamasamaya eva manuSyagatiprAyogyAM pUrvoktasvarUpAM tIrthakarasahitA triMzataM badhnato dvitIyo'vaktavyakabandhaH / athAnupAttatIrthakaranAmA tadA tIrthakaranAmarahitAM tatraiva manuSyagatiprAyogyAmekonatrizatiM badhnatastRtIyo'vaktavyakabandhaH / eSu cASTasvapi bandhasthAneSu dvitIyAdisamayeSu sarvatrAvasthitavandho labhyata ityavasthitabandhA aSTau, tadevaM chanbhUyagArabaMdhA satteva bhavaMti appatarabaMdhA / tinnavvattagabaMdhA avaTThiyA aTTha nAmammi // 1 // gAthAdyapAdatrayaM vyAkhyAtam / 'sesesegaM havai ThANaM'ti zeSeSu bhaNitoddhariteSu jJAnAvaraNavedanIyAyurgotrAntarAyalakSaNeSu paJcasu 1. SaTbhUyaskArabandhAH saptaiva bhavantyalpatarabandhAH trayo'vaktavyakabandhA avasthitA aSTau nAmni // 1 // 146
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-43 bandhazatakaprakaraNam karmasu vIpsAyA gamyamAnatvAdekaikameva bandhasthAnaM bhavati / tatrAdyakarmaNi matijJAnAvaraNAdyuttaraprakRtipaJcakasya samuditamevaikaM | bandhasthAnaM mithyAdRSTerArabhya sUkSmasamparAyaM yAvadbhavati, evamantarAyapaJcakasyApi vAcyam / vedanIyasyApyekameva sthAnaM sAtamasAtaM vA / AyuSazcaturNAmAyuSAmanyataraikAyuSkalakSaNamekameva bandhasthAnam / gotrasya tu nIcairgotramitaradvA ekaM bandhasthAnam / atra ca sUcakatvAt sUtrasyaitat svayameva draSTavyam / yadatra karmapaJcake'pi bhUyaskarA'lpatarabandhau na sambhavataH, tallakSaNAyogAccheSau tu dvau vedanIyavarNyakarmacatuSTaye sambhavatastathAhi-jJAnAvaraNAntarAyagotrANAmupazAntamohAvasthAyAmAyuSastvapUrvakaraNAdyavasthAyAM sarvathaivAbandhako bhUtvA pratipatya yadA punaratAnyeva badhnAti, tadA prathamasamaye'vaktavyakabandho athavA AyuSastu yadA tribhAgAdisamayAdau bandhakastadA prathamasamaye'vaktavyakabandho dvitIyAdisamayeSu tvavasthitabandhaH / vedanIyadvikasya tvavasthitabandho'sti prabhUtakAlamavasthitatvena badhyamAnatvAdavaktavyakastu na sambhavati / sa hi sarvathA'bandhako bhUtvA yadA pratipatya punastadeva badhnAti, tadA sambhavati / na caitadvedanIye'stItyuktatvAt, tadevaM nANAvaraNe taha Auyammi goyammi aMtarAe ya / causu avattagabaMdhA avaTThio veyaNijjammi // 1 // iti gAthArthaH // 43 / / bhA0 baMdhaTThANaM paDhamaM naveva chacceva taha ya cattAri / baMdhaTThANANi havaMti tinni iya daMsaNAvaraNe // 249 // jA sAyaNu navabaMdhI thINatirahio chabaMdhi jApuvvo / apuvvA jA suhumo nidAdugavirahiyacaubbaMdhI // 250 // 147
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-43 bandhazatakaprakaraNam bhUyakkArappayarAvattavvabaMdhA u dunni patteyaM / huMti avaTThiyabaMdhA tinneva ya daMsaNAvaraNe // 251 // daMsaNAvaraNe uttarapayaDINa navAibaMdhaThANesu / navachagacaunhado aMtaresu hINIekka vuDDIe // 252 // do do appayarabbhUyagArabaMdhA u tahaya uvasaMto / parivaDiya cauvvihabaMdhagohavA Auyakhayammi // 253 // chavvihabaMdhI to do'vattavvA tinni hu~ti puvvaM va / huMti avaTTiyabaMdhA iya bhAvaNiyA duiyakamme // 254 // bAvIsaegavIsA sattarasaM teraseva nava paMca / cautigadugaM ca egaM baMdhaTThANANi dasa mohe // 255 // micchaM kasAyasolasa bhayaM dugucchA tiveyamannayaraM / hAsaraI iyare vA baMdhe micchassa bAvIsA // 256 // micchattapayaDirahiyA igavIsA sAsaNassa baMdhammi / aNathIrahiyA satarasa baMdhammi mIsaajayANaM // 257 // duiyakasAyavihUNA terasa desassa huMti baMdhammi / taiyakasAyavihUNA pamattavirayANa nava baMdhe // 258 // apamattasaMjayANa apuvakaraNeNa taha ya samaNeNa / hAsaGbhayadugucchA rahiyA paMceva te Tuti // 259 // to 'kohAINaM kameNa vocchei sesaThANAo / aniyaTTi paMca hANI jA egaM lobhasaMjalaNaM // 260 // nava bhUyagArabaMdhA aTTeva ya hu~ti appayarabaMdhA / do avvattagabaMdhA avaTThiyA dasa u mohammi // 261 / ettha ya bAvIsAI dasasu mohassa baMdhaThANesu / nava aMtarANi tesuM bhUyakkArAu jaha ettha // 262 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-43 bandhazatakaprakaraNam nava bhaNiyA taha appayara-baMdhayA kimiha no nava havaMti / jeNiha bhaNiyaM appayarabaMdhayA aTTha u havaMti // 263 // bhannai bAvIsAo baMdhA igavIsao na saMbhavai / jeNammicchaTThiINaMtarabhAveNa sAsANo // 264 // no hoi kiM tu uvasamadiTThijio koi sAsaNo hoi / tassa ya kira igavIsA bhaNiyA baMdhassa ThANammi // 265 // tamhA bAvIsAo satarasabaMdhammi ceva kira gamaNaM / hoi ao iha aTTha u huMtI appayarabaMdhAo // 266 // bhUyakkArappayaragavaTThiyavattavvayANa baMdhANa / mohammi bhAvaNA iha puvvuttagameNa neyavvA // 267 // tevIsa pannavIsA chavvIsA aTThavIsaguNatIsA / tIsegatIsamegaM baMdhaTThANANi nAmassa // 268 // vannacauteyakammaganimmANuvaghAyaagurulahuyaM ca / nava dhuvabaMdhA ee savvattha milaMti baMdhammi // 269 // tirigaiduganiyajAI uralaM huMDaM ca thAvaraM athiraM / aNaejja asubhadubhagaapajjanavadhuvayaajasaM ca // 270 // patteyasuhumadugadugaegayaramapajjigiMditevIsA / egidiyAi tirinarabaMdhahi miccheNa juyajIvA // 271 // sosAsaparAghAe khitte paNavIsapajjigidissa / hoI joggA navaraM thirasubhajasakittijuyalANaM // 272 // kajjettha parAvattI esA vigaliMdiyANa vi jiyANaM / pAoggA saMbhavaI paNavIsA vivihabhaMgehiM // 273 // navaramiha vittharabhayA paraThANetAo (NatteNaNeha) vuccai ya / tavvittharo hu viosehi sattarIcunnio neo // 274 // AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA 149
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-43 bandhazatakaprakaraNam nAmakammassa taNuyANa paNavIsesA vi hoi chavvIsA / ujjoyaAyavANaM egayarappayaDikhevammi // 275 // sA pajjigidijogge bajjhai nannajIapAoggA / tatthovavAyajogA jIvA tabbaMdhagA neyA // 276 // devagaitayaNupuvvI paNiMdijAI viuvviyadugaM ca / samacauraM UsAsaM paraghAyapasattthavihagagaI // 277 // tasabAyarapajjattaM patteyaM taha thirANa athirANaM / subhaasubhajasajasANaM annayaraM subhagasussarayaM // 278 // Aejjami guNavIsaM dhuvabaMdhI navajuyAu aDavIsaM / tirimaNuyAu visuddhA baMdhaMtI devabhavajoggaM // 279 // titthayarabaMdhakheve eguNatIsaM havaMti taM ca puNo / baddhaM titthayarakamma sammadiTThI narA ceva // 280 // devagaIe jogaM baMdhatI annahAvi guNatIsA / tiripaMciMdiyapajjattajoggiyA bajjhaI u jahA // 281 // tattha ya pajjegidiyapAogA paMcavIsaI jA u / bhaNiyA tammajjhe uralaaMguvaMgaMmi khittammi // 282 // saMghayaNasaravihAyogaisuM annayaraesuM khittesu / sA havai navaramegidijAiThANammi paMciMdI // 283 // thAvaraThANaMmi tasaM bhaNiyavvaM inhi tIsaI bhaNimo / sA ya puvvutAaTThAvIsaimajjhammi hAraduge // 284 // khittammi hoi navaraM thirasubhajasakittio ya bhaNiyavvA / to paDivakkho abaMdhago u paIe ya apamatto // 285 // taha ya niyaTTiguNI ahava koi jIvo u baddhatitthayaro / divi uppanno puNaravi uvavajjissai maNussesuM // 286 // 150
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-43 bandhazatakaprakaraNam naragaijogaM tittheNa saMjuyaM tIsaI suro baMdhe / taM ca imaM maNuyadugaM paNidajAIuralajuyalaM // 287 / / samacauravajjarisahaM paraghUsAsaM pasatthavihagagaI / tasacaugaM thirasubhajasajuyalannayaraM ca kira egaM // 288 // sUsarasubhagAejjaM titthaM igavIsameva payaDIo / dhuvabaMdhiNIhiM sahiyA tIsaM etto u igatIsaM // 289 // sA suragaipAoggA AhAragajuyalajuttayA jA u / puvvaM bhaNiyA tIsaM tammajjhe titthapakkheve // 290 // igatIsA havaI taM apamattajaI tahA apuvvo vi / kiM pI bhAgaM jAva u suragaijoggaM pabaMdhei // 291 // baMdhaMtI egavihaM apamattAI u tinni jasakittI / baMdhaMti sarUveNaM na ya kassai ceva pAogaM // 292 // devagaIjoggo vi hu baMdho aTThamaguNammi vocchinno / iya saMkhevA nAme aTTha vi ThANANi bhaNiyANi // 293 // ettha ya bhUyaggAro ii sutte kiDa ya uvalakkhaNao / saMgahiyaM daTThavvaM etthaM sesaMpi baMdhatigaM // 294 // chanbhUyagAra baMdhA satteva havaMti appayarabaMdhA / tinnivvattagabaMdhA avaTThiyA aTTha nAmammi // 295 / / ettha ya bhUyakkArappayarAvaTThiyagabaMdhabhAvaNiyA / puvvagameNaM neyA navaraM kiMcI pavakkhAmi // 296 // nAmassa baMdhaTThANesu aDasu sattaMtaresu hu~ti chaU / vuDDIe bhUyagAra igegatIsAe aMtarae // 297 // jasamegavihaM baMdhiyaseNIo paDiya puvvakaraNammi / igatIsaM baMdhatassa bhUyagAro u jo hoi // 298 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-43 bandhazatakaprakaraNam so chaTTha eva no sattamo tti igatIsarUvaThANassa / ubhao vi hu egattA iha chaTTho bhUyagAro tti // 299 // apuvvaMmi ya suragaijoggA aDavIsapabhiiThANAu / cattAri u baMdhittA tavvoccheyammi egavihaM // 30 // baMdhaMtassa u Aimasamae paDhamo u appayarabaMdho / igatIsaibaMdhAo tIsaibaMdhammi duio u // 301 // iha hoI AhAragadugatitthajuyAo puvvaaDavIsA / igatIsAo baMdhiyadevovannassa paDhamammi // 302 // samayammi maNuyajoggaM puvvuttaM tIsaI pabaMdhei / so diyaloyA caviuM mANussesuM samuvavanno // 303 // suragaijogaM titthayaranAmasahiyaM tu puvvaguNatIsaM / baMdhaMtassa u hoI taio appayarabaMdho u // 304 // tirinaraannataro tirijoggaM guNatIsasanniyaM baMdhaM / baMdhiya suddhivasAo aDavIsaM suragaIjoggaM // 305 // baMdhai taiyA turio baMdho hoi tti tahaDavIsAo / saMkesavasAgidiyajoggaM chavvIsaIbaMdhaM // 306 // pagayassa paMcabaMdho to paNavIsAeM chaTThao hoi / tatto tevIsAe gayassa kira sattamo baMdho // 307 // hoI appayaro iya bhaNiyA satteva appayarabaMdhA / etto avvattavvayatinnI baMdhA u bhAvemi // 308 // uvasaMtassa nivaDao igabaMdhe baMdhaNe avattavyo / uvasaMto AukhayaMmmi baddhatitthayaranAmA u // 309 // uvavajjissai Nuttarasuresu tassa vi ya paDhamasamayammi / naragaipAoggaM puvvabhaNiyarUvaM sa titthayaraM // 310 // 152
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-43 bandhazatakaprakaraNam tIsai nAmaM baMdhatayassa duio avattao baMdho / aha aNuvajjiyatitthayaranAmagotassiguNatIsaM // 311 // naragaijoggaM baMdhaMtayassa taio avattabaMdho tti / iya kammatigaM pabhaNiyasesANi vi saMpayaM bhaNai // 312 // sesesegaM havaI ThANaM suttammi iya evaM atthi / suttatthaUhagehiM tassattho puNa imo neo // 313 // nANAvaraNe veyaNiyaAuge gottaaMtarAe ya / eyammi kammapaNage baMdhaTThANaM havai ekkaM // 314 // micchAo jA suhumaM nANAvaraNavigdhapaMcagassAvi / igameva baMdhaThANaM veyaNiyAUNagottANaM // 315 // annayarameva evaM uttarapayaDiM tu baMdhamANassa / taha etthANuttaMpi hu annaM pi imaM muNeyavvaM // 316 // nANAvaraNAummi ya gotte vigghe ya aMtarAe ya / Thiya avvatarAbaMdhA avaTThio veyaNijjammi // 317 // iha bhAvaNiyA uvarimabaMdhadugaM havai veyaNiyavajje / kamacaugammi tattha vi nANAvaraNavigghagottANaM // 318 // uvasaMtAu nivaDao Aussa abaMdhago niyaTTIo / parivaDao samayammI paDhamammiho avattavvo // 319 // bIyAisuvaTThiyao veyaNiyAsuM avaTThiA ceva / samayammi bajjhamANattaNeNa anne u na ghaDaMti // 320 // iha tinnidasaTThaNANapabhiINa taheva bhAvANaM / bhAvattho savvo vi hu sattariyA cunnio neo // 321 // tadevaM bhUyaskArAdiprakAzcintitaH prakRtibandhaH, sAmprataM sa eva svAmitvadvAreNa cintyate / kaH kAsAM prakRtInAM bandhamAzritya svAmItyatrAha 153
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam savvAsiM payaDINaM micchaddiTThI 3 baMdhago bhaNio / titthayarAhAradugaM mottUNaM sesapayaDINaM // 44 // iha bandhe viMzatyuttaraM zataM prakRtinAmadhikriyata iti prAgeva prakRtisamutkIrttanAvasare darzitam / etAsAM ca sarvAsAM viMzatyuttarazatalakSaNAnAM prakRtinAM madhye tIrthakaranAma AhArakadvikaM ca muktvA zeSaprakRtInAM saptadazottarazatalakSaNAnAM mithyA| tvAdibhiH pratyanIkatAdibhizca sAmAnyavizeSahetubhirmithyAdRSTibandhaka ityevaMparyante saNTaGkaH / tIrthaMkarAhArakadvikaM muktvA | zeSasaptadazottaraprakRtizatabandhasya mithyAdRSTiH svAmIti bhAvaH, tuzabdasya vizeSaNArthatvAt nAnAjIvAn pratItyaitat draSTavyam eka| jIvasyaikakAlametAvadbandhAsambhavAt evam uttaratrApIti gAthArthaH // 44 // tIrthakarAhArakadvikaM varjanaM kimitItyAha sammattaguNanimittaM titthayaraM saMjameNa AhAraM / baMdhaMti sesiyAo micchattAIhi heUhiM // 45 // tIrthakaranAma tAvadarhadvAtsalyAdihetubhirbadhyata iti samyaktvaguNanimittaiva tatpratipattiH, pUrvaM badhyamAnamapi ca samyaktvApagame gA.-44 45 154
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-46 na badhyata eva / AhArakadvikaM tvapramattayatisambandhinA vizuddhasaMyamena badhyata iti mithyAdRSTestadasambhavaH, zeSAH punaH saptadazottaraM | zataM mithyAtvAdihetubhirmithyAdRSTinA badhyanta eveti gAthArthaH // 45 // nanvetA mithyAdRSTiprAyogyAH sarvA api prakRtayaH uttaraguNasthAneSu gacchantyuta kAzcidevetyAzaGkyAha solasa micchattaMtA paNuvIsaM huMti sAsaNaMtAo / titthayarAudusesA avirayaMtA u mIsassa // 46 // mithyAtvaM napuMsakavedo nArakAyurnarakadvikam ekadvitricaturindriyajAtayaH huNDaM sevArtam AtapaM sthAvaraM sUkSmam aparyAptakaM sAdhAraNamityetAH SoDazaprakRtayo mithyAtve'ntastatra bhAvastaduttaratrAbhAva ityevaMlakSaNo'nto yAsAM tA mithyAtvAntA mithyAtvenaiva sahaitA badhyante, nottaratra, mithyAtvAbhAvAnmithyAdRSTiguNasthAnaka evaitA vyavacchidyante / uttare sAsvAdanAdayo na bajantIti bhAvaH / etA hi prAyo nArakaikendriyavikalendriyayogyatvAdatyazubhatvAcca mithyAdRSTireva banAtIti / saptadazottarazatAdetadapagame zeSamekottaraprakRtizatamevAviratyAdihetubhiH sAsvAdano badhnAtIti / 'paNuvIsaM huMti sAsaNaMtAo'tti styAnaddhitrikaM catvAro'nantAnubandhinaH strIvedAstiryagAyustiryagdvikaM AdyantavarjAni pRthak catvAri saMsthAnasaMhananAni udyotamaprazastavihAyogatiH durbhagaM duHsvaramanAdeyaM nIcairgotramityetAH paJcaviMzatiprakRtayaH sAsvAdane'nto yAsAM tAH sAsvAdanAntAH, sAsvAdana evaitA badhnAti | 155
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam nottara ityarthaH / tatazcaikottarazatAtpaJcaviMzityapagame zeSAH SaTsaptatiM tIrthakaranAmasahitAM saptasaptatimaviratasamyagdRSTirbadhnAti / tatkAraNaM samyaktvamastIti pUrvApanItamapi tIrthakaranAmamAtraM prakSipyate / nanu samyamidhyAdRSTiH kiyatI: prakRtIrbadhnAtItyAha 'titthayarAudusese 'tyAdi, atrAntazabdaH samIpavacana eva tatazcAvirato'viratasamyagdRSTirantaH samIpamAzrayI yAsAM tA aviratAntA aviratAzrayA aviratasamyagdRSTibandhaprAyogyA iti yAvat tA eva mizrasya samyaGmithyAdRSTerbhavantIti kriyA sambadhyate / yA eva prakRtIraviratasamyagdRSTirbadhnAti tA eva mizro'pItyarthaH / kiM sarvA ? netyAha- tIrthaMkara cAyurdvikaM ca tIrthakarAyurdvikamiti samAhArastasmAccheSA uddharitA eva badhnAti / idamuktaM bhavati iha nArakatiryagAyuSI yathAsaGkhyaM mithyAdRSTisAsvAdanaguNasthAnakayorvyavacchinne zeSaM tu manuSyadevAyurdvayaM tiSThati, tadapi mizro na badhnAtyeva, AyurbandhasyAsya sarvathA pratiSiddhatvAt sammAmicchAdiTTI AuyabaMdhaMpi na karei' iti vacanAt / tIrthakaranAma punaH samyaktvAbhAvAdeva na bandhAtyatastIrthakaranAmnA manuSyadevAyurdvayena ca rahitAH zeSA aviratasamyagdRSTiyogyA eva catuHsaptatiprakRtImizro badhnAtIti gAthArthaH // 46 // aviraiyaMtAo dasa virayAvirayaMtiyA u cattAri / chacceva pamattaMtA egA puNa appamattaMtA // 47 // 1. samyamidhyAdRSTirAyubandhamapi na karoti / gA.-47 156
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam catvAro'pratyAkhyAnAvaraNA: manuSyAyurmanuSyadvikam audArikadvikaM vajrarSabhanArAcamityetAsAM dazAnAM prakRtInAmavirate'nto'viratasamyagdRSTireva badhnAti nottara ityarthaH / nanvavirato'pi samyagdRSTitvAt suralokayogyameva badhnAtIti kuto'muSyApi manuSyayogyasya manuSyAyuSkAderbandhasambhava cet ? nanu karmazAstrAparikarmitamateridaM vaco, yato hanta ! manuSyatiryakSveva vyavasthito'sau suralokayogyaM badhnAti, nArakadeveSu tu vyavasthito'virato manuSyaprAyogyamevoparacayatIti tatra vyavasthitasyAsya manuSyAyuSkAdibandhasambhavo dezaviratAdayastu narakeSu devalokeSu vA na labhyanta ityuttaratrAsAmabhAvo'taH saptasaptaterdazasvapanItAsu zeSAM saptaSaSTa dezavirato badhnAti / pratyAkhyAnAvaraNacatuSTasya viratAvirate dezavirate'ntaH, pramattAdayo na badhnanti teSAM pratyAkhyAnAvaraNodayAbhAvAt / kaSAyA hi ye | vedyante ta eva badhyante'nantAnubandhivarjA: / 'je veai te baMdhei" iti vacanAt, ataH saptaSaSTeH pratyAkhyAnAvaraNacatuSTayApagame zeSAM triSaSTiM pramattayatirbadhnAti / asAtam aratiH zoko'sthiraM azubham ayazaH kIrttirityetAsAM SaNNAM prakRtInAM pramatte'nto apramattAdayo vizuddhatvAnna badhnantIti triSaSTheretatprakRtiSaTkApagame zeSA saptapaJcAzat, tanmadhye AhArakadvikakSepe ekonaSaSTirbhavati, tAmapramattayatirbadhnAti / "apramattayatisambandhinA hi saMyamenAhArakadvikaM badhyate" ityuktam / sa ceha labhyata iti pUrvApa| nItAhArakadvikasyAtra prakSepaH / etAM caikonaSaSTimasau svaguNasthAnakakAlasya saGkhyeyabhAgameva yAvad badhnAti / tataH paraM 1. yAn vedyate tAn badhnAti / gA. 47 157
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam devAyuSo bandhe vyavacchinne'sAvapyaSTapaJcAzatameva badhnAti / devAyubandhaM hi pramattenArabdhamasAvapyabhihitasamaye samarthayate, na punaH svayamArabhata iti draSTavyam / itthaM caikasyA devAyurlakSaNAyAH prakRterapramatte'nto'taH zeSAmaSTapaJcAzatamapUrvakaraNo badhnAtIti bhAva iti gAthArthaH // 47 // dotIsaM cattAri ya bhAge bhAgesu saMkhasaNNAe / carimeya jahAsaMkhaM apuvvakaraNaMtiyA hoMti // 48 // apUrvakaraNe'nto vyavacchedo yAsAM tA apUrvakaraNAntikAH prakRtayaH / kA iti Aha - dvAtriMzat catasrazca / kva pradeze ityAha-bhAge zrutatvAdapUrvakaraNaguNasthAnakasyaiveti gamyate / tathA 'bhAgeSu kayA ityAha- saGkhyeyasaJjJayA saGkhyeye apUrvakaraNabhAge saGkhyeyeSu tadbhAgeSvityarthaH / tathA carame ca samaya iti gamyate / yathAsaGkhyam - yathAkramamiti gAthAkSarayojanA / ayamatra bhAvArtha:-iha pUrvoktayuktilabdhamaSTApaJcAzatamapUrvakaraNastAvad badhnAti yAvat svaguNasthAnakasaGkhyeyabhAge'tra nidrApracalAlakSaNaprakRtidvayasyAnto vyavacchedo bhavati / tataH SaTpaJcAzataM tAvad badhnAti yAvat svaguNasthAnakasaGkhyeyabhAgAH / atraitAsAM devagatiprAyogyAnAM triMzatprakRtInAmanto bhavati / tadyathA devadvikaM paJcendriyajAtivaikriyadvikaM AhArakadvikaM taijasaM kArmaNaM 1. "bhAgeSu kiMviziSTeSu upalakSiteSu" ityadhikaM kutracitpratau / gA. 48 158
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-49 bandhazataka-IA | samacaturasraM varNAdicatuSkam agurulaghu upaghAtaM parAghAtam ucchvAsaM prazastavihAyogatistrasAdicatuSkaM sthiraM zubhaM subhagaM susvaraM AdeyaM / prakaraNam nirmANaM tIrthakaramiti / etadapagame ca zeSAM SaDviMzati tAvad badhnAti, yAvat svaguNasthAnacaramasamayastato hAsyaratibhayajugupsAlakSaNAnAM catasRNAM prakRtInAmanto bhavatIti SaDviMzatestadapagame zeSAM dvAviMzatimanivRttibAdaro badhnAtIti gAthArthaH // 48 // saMkhejjaime sese ADhattA bAyarassa carimaMte / paMcasu ekkakkaMto suhumaMtA solasa havaMti // 49 // kA anantaroktAM dvAviMzatimanivRttibAdarastAvad badhnAti yAvat svaguNasthAnakAlasya saGkhyeyabhAgA gatA / ekastu saGkhyeyabhAge zeSe sati ita Arabhya yAvatprastutaguNasthAnakasya caramasamayastAvatpaJcasu bhAgeSu teSu yathAkramamekaikasyAH prakRteranto | bhavatIti / prAkRtatvAt vibhaktivyatyayAdinA tAtparyavyAkhyA / etaduktam-ihAnivRttibAdaraguNasthAnakasya caramaH saGkhyeyabhAgaH paJcabhirbhAgaiH kalpyate / tatra prathamabhAgAnte puruSavedalakSaNAyA ekasyAH prakRterbandhavyavacchede zeSAmekaviMzatimasau badhnAti / tato dvitIyabhAgAnte krodhabandhe vyavacchinne zeSAM viMzatim / tatastRtIyabhAgAnte mAnabandhe vyavacchinne zeSAmekonaviMzatim / / tatazcaturthabhAgAnte mAyAbandhe vyavacchinne zeSA aSTAdazaprakRtIrayameva badhnAti / tataH paJcamabhAgasya caramasamaye lobhalakSaNAyA ekasyAH prakRterbandhe vyavacchinne zeSAH saptadazaprakRtI: sUkSmasamparAyo badhnAti / 'suhumaMtA solasa havaMti'tti sUkSmasamparAyaH 159
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam pUrvoktAH saptadazaprakRtIstAvad badhnAti yAvaccaramasamayaH, tatastatra jJAnAvaraNapaJcakaM cakSuracakSuravadhikevaladarzanAvaraNacatuSkaM yazaH kIrtiruccairgotram antarAyapaJcakamityetAsAM SoDazaprakRtInAmanto bhavati / iti tadapagame zeSaM sAtamekamupazAntakSINamohasayogikevalino badhnantIti gAthArthaH // 49 // sAyaMto jogaMte etto parao u natthi baMdho tti / nAyavvo payaDINaM baMdhassaMto aNaMto ya // 50 // sAtasya sAtavedanIyasya, anto- vyavacchedo, yogyante - sayogikevalinazcaramasamaye bhavati, etasmAtparataH punaH ayogikevalyavasthAyAM nAsti bandhaH, ayogikevalI sarvathA'bandhaka ityarthaH / upasaMharannAha - 'nAyavvo payaDINaM baMdhassaMto aNaMto yatti / evaM pUrvoktaprakAreNa yatra guNasthAne yAsAM prakRtInAM bandhasyAnta uktastatra tAsAM bandhasyAntaH, tatra bhAvastaduttaratrAbhAva | ityevaM lakSaNo jJAtavyaH / zeSANAM tvanantastaduttaratrApi bhAvalakSaNo jJAtavyaH / yathA SoDazaprakRtInAM mithyAdRSTau bandhasyAntaH zeSasya tvekottarazatasyAnantastaduttaratrApi gamanAd, evamuttaratra guNasthAneSvapyantAnantabhAvanA kAryA / pAThAntaraM vA 'nAyavvo payaDINaM baMdho saMto aNaMto yatti atrApyayamevArthaH / athavA sarvo'pyayaM prakRtInAM bandhaH sAnto jJAtavyo bhavyAnAm, anantazca jJAtavyo'bhavyAnAmiti gAthArthaH // 50 // gA.-50 160
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam tadevamoghata uttaraprakRtInAM bandhasvAmitvamuktam, sAmprataM vibhAgato bhaNane granthagauravaM pazyan gatyAdiSu caturdazasu mArgaNa - sthAneSvatidizannAha gaiyAiesu evaM tappaogANamohasiddhANaM / sAmittaM neyavvaM payaDINaM ThANamAsajja // 51 // evamuktaprakAreNa prakRtInAM sthAnaM jJAnAvaraNapaJcakAdiSu AsAdyAzritya svAmitvam - bandhasvAmitvaM jJeyam - jJAtavyam, keSu | svAmitvaM vijJeyamityAha gatyAdiSu dvAreSu " gaiIdie ya kAe" ityAdigAthApratipAditeSu / kathambhUtAnAM prakRtInAmityAhatatprAyogyANAm gatyAdidvAraprAyogyANAm, punaH kathambhUtAnAmityAha - oghasiddhAnAm - sAmAnyAnantarabandhasvAmitvabhaNana| nizcitAnAm / idamuktaM bhavati - oghena yaduktaM bandhasvAmitvaM tadanusAreNaiva gatyAdidvAreSu yathA svayogyaprakRtInAM bandhasvAmitvaM svamatyA'bhyUhya vAcyam / tatra gatayo narakagatyAdikAzcatasraH, tatra nArakadevAyuSI narakadvikaM devadvikaM ekadvitricaturindriyajAtayaH vaikriyadvikaM AhArakadvikaM Atapam sthAvaraM sUkSmam aparyAptakaM sAdhAraNamityetA ekonaviMzatiprakRtayo nArakANAM bhavapratyayenaiva | bandhe na sambhavanti, zeSaM tvekottarazataM narakagatau nArakA badhnanti / tiryaggatau tvAhArakadvikaM tIrthakaranAmetyetAstistraH prakRtIrmuktvA zeSaM saptadazottaraM prakRtizataM nAnAjIvAnAzritya tiryaJco badhnanti / manuSyagatau tu yathA oghe tathaiva viMzatyadhikamapi zataM gA. 51 161
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam nAnAmanuSyANAM bandhe vAcyam / navaraM tiryaJco manuSyAzca samyaGmithyAdRSTayo'viratasamyagdRSTayazca devagatiprAyogyameva badhnanti, na | manuSyagatiprAyogyam / devagatau tu narakagatiprAyogyaM yaduktamekottaraM zataM tadevaikendriyajAtyAtapasthAvaralakSaNaprakRtitrayasahitacaturuttaraM prakRtizataM devA badhnanti / sAmpratamindriyadvAram, tatraikadvitricaturindriyA nArakadevAyuSI narakadvikaM devadvikaM vaikriyadvikaM AhArakadvikaM tIrthaGkaranAmetyetA ekAdazaprakRtIrmuktvA zeSaM pRthak pRthag navottarazataM navottarazataM badhnanti / paJcendriyeSu tvoghavadvAcyamiti / evaM kAyAdidvAreSvapi bandhasvAmitvaM vijayagranthAdyanusArato'bhiyuktenopayujya vAcyam / tadevamuttaraprakRtInAmoghato vibhAgatazca bandhasvAmitvamuktam // 51 // mUlaprakRtInAM tu sugamatvAnnoktaM tacca svayamabhyUhyamiti // prakRtibandhaH samAptaH // bhA0 etto puNa savvAsiM iya gAhadugeNa baMdhasAmittaM / vuccheo solaimAi gAhapaNageNa payaDINaM // 322 // tabbhaNaNAniddiTTaM sAmittaM ettha savvapayaDINaM / tabbhaNaNAo ya tahA payaDIdAraM pi gayameyaM // 323 // // payaDIbaMdho sammatto // gA. 51 162
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam idAnIM sthitibandha ucyate tatra ca paJcAnuyogadvArANi bhavanti, sthitiprarUpaNA, sAdyAdiprarUpaNA, zubhAzubhaprarUpaNA, pratyayaprarUpaNA, sthitibandhasvAmitvaM ceti / bhA0 aha ThIbaMdhe paMca u aNuogaddArayA u teya ime / ThiieyaparUvaNA sAiyAipayaDINavannaNayA // 324 // subhaasubhabhaNaNapacca ya parUvaNA ya Thir3abaMdhasAmittaM / iya terasagAhAhiM bhaNissaI tattha ThIbaMdho // 325 // sattari koDApabhiI gAhAjuyaleNa ThIparUvaNayA / mUlaTThii ti gAhAe Thiie sAiyAivannaNayA // 326 // mUlapayaDINa taha uttarANa aTThAramAigAhANa / juyaleNaM sAyAIparUvaNA taha ya savvAsiM // 327 // gAhAe u subhaasubhavannaNayA savva Thitti gAhAe / paccayaparUvaNA taha savvukkosAigAhAhiM // 328 // cahiM ukkosaThiI taha AhAra tti gAhajuyaleNaM / jahannaThiIe baMdha ssAmittaM pabhaNiyaM neyaM // 329 // tatrotkRSTetarabhedabhinnAM pUrvaM tAvatprakRtInAM sthitimAha sattari koDAkoDI ayarANaM hoi mohaNIyassa / tIsaM AitigaMte vIsa nAme ya goe ya // 52 // tettIsudahI Aummi kevalA hoi evamukkosA / mUlapayaDINa itto ThiI jahannA nisAmeha // 53 // A A A A A A A SA gA.-52 53 163
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-52 bandhazatakaprakaraNam atimahattvAdudadhivattarItumacirAtpAraM netuM na zakyanta ityatarANi sAgaropamANi, dvitIyagAthAntopAttazca sthitizabdo'tra sambadhyate / tatazca saptatiH sAgaropamAnAM koTIkoTyo mohanIyasyotkRSTA sthitirbhavati / atra ca saptavarSasahasrANi karmaNo'nudayalakSaNA'bAdhA draSTavyA / baddhamapItthametatkarma saptavarSasahasrANi yAvadvipAkodayalakSaNAM bAdhAM na karotItyarthaH, tathA ca saptavarSasahasralakSaNayA abAdhayA UnA-hInA karmasthitiH karmaniSako draSTavyaH / niSeko nAma prathamasamaye bahu, dvitIyasamaye hInaM, tRtIyasamaye hInataraM tato hInatamaM karmadalikaM racyate yatra sa evaMbhUtaH karmadalikaracanAvizeSo niSeka ucyate, abAdhAM vihAya tata UrdhvaM vedanArthaM karmaniSako bhavatIti bhAvaH / sthApanA 000 / 'tIsaM AitigaMte'tti Adau trikamAditrikaM jJAnadarzanAvaraNavedanIyatrayalakSaNam ante bhavamantyaM antarAyalakSaNamaSTamaM karmetyarthaH, AditrikaM cAntyaM cAditrikAntyamiti samAhArastasminnAditrikAntyajJAnadarzanAvaraNavedanIyAntarAyeSvityarthaH, triMzatsAgaropamakoTIkoTyaH pratyekamutkRSTA sthitirbhavati / atrApi trINi varSasahasrANyuktalakSaNA'bAdhA bhavati / abAdhonA ca karmasthitiH karmaniSeka uktalakSaNo draSTavyaH / nAmagotrayozca pratyekaM viMzatisAgaropamakoTIkoTyaH utkRSTasthitirbhavati / abAdhA tu varSasahasradvayam abAdhonA ca karmasthitiH karmaniSekaH / 'tettIsudahI Aummi kevala 'tti atimahattvasAmyAdudadhizabdeneha sAgaropamANyucyante / tatazca pUrvakoTItribhAgAdhikAni trayastriMzatsAgaropamANyAyupyutkRSTA sthitirbhavati / pUrvakoTItribhAgA'bAdhA, abAdhonA ca karmasthitiH / karmaniSeko'tra cAbAdhAM prapAtya sUtre niSekakAla evokto'ta evAha 'kevala 'tti kevalA'bAdhArahitA iyaM trayastriMzatsAgaropamalakSaNA AyuSaH sthitira 164
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-52 bandhazatakaprakaraNam / bAdhayA tu saha yathoktasvarUpA draSTavyeti bhAvaH / evaM mUlaprakRtInAmutkRSTA sthitirbhavati / ita UrdhvametAsAmeva jaghanyAM sthiti nizAmayata-zRNuta yUyamiti sUcaiveSA kRtA, draSTavyA tvasau svayameveti / tatra jJAnadarzanamohanIyAntarAyANAmantarmuhUrtta jaghanyA sthitirbhavati / etasmAcca laghutaramantarmuhUrtamabAdhA abAdhonA ca karmasthitiH karmaniSeka: / vedanIyasya tu kaSAyapratyayaM bandhamAzritya jaghanyA sthitiAdazamuhUrttA antarmuhUrtamabAdhA'bAdhonA ca karmasthitiH karmaniSekaH, kevalayogapratyayastvasya dvisAmayiko'pi bandho bhavati, kintu sa nehAdhikriyate, kaSAyapratyayabandhasyaivAdhikRtatvAditi / nAmagotrayorjaghanyA sthitirantamuhUrtamabAdhonA ca karmasthitiH karmaniSekaH / AyuSastu kSullakabhavagrahaNaM jaghanyA sthitirantarmuhUrtamabAdhA abAdhonA ca karmasthitiH karmaniSeka iti gAthAdvayArthaH // 52-53 // idAnIM sUtre'nuktA'pyuttaratra saprayojanatvAduttaraprakRtInAmutkRSTetarabhedabhinnA sthitirucyate-tatra jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNanavakA'sAtavedanIyAntarAyapaJcakalakSaNAnAM viMzatiprakRtInAM triMzatsAgaropamakoTIkoTya utkRSTA sthitiH / sAtavedanIyastrIvedamanuSyadvikalakSaNaprakRticatuSTayasya paJcadazasAgaropamakoTIkoTyaH / mithyAtvasya saptatiH sAgaropamakoTIkoTyaH / kaSAyaSoDazakasya catvAriMzatsAgaropamakoTIkoTyaH / napuMsakavedAratizokabhayajugupsAnarakadvikatiryagdvikaikendriyajAtipaJcendriyajAtyaudArikadvikavaikriyadvikataijasakArmaNahuNDasevArttavarNAdicatuSkAgurulaghUpaghAtaparAghAtocchAsAta''podyotAprazastavihAyogatitrasasthAvarabAdaraparyAptapratyekAsthirAzubhadurbhagaduHsvarAnAdeyAyaza:kIrtinirmANanIvairgotralakSaNAnAM tricatvAriMzataH prakRtInAM viMzatisAgaropamakoTIkoTyaH / 165
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-52 bandhazatakaprakaraNam puruSavedahAsyaratidevadvikasamacaturasravajrarSabhanArAcaprazastavihAyogatisthirazubhasubhagasusvarAdeyayaza:kIyuccairgotralakSaNAnAM paJcadazaprakRtInAM dazasAgaropamakoTIkoTyaH / nyagrodharSabhanArAcayordvAdaza sAgaropamakoTIkoTyaH / sAdinArAcayozcaturdaza sAgaropamakoTIkoTyaH / kubjArddhanArAcayoH SoDaza sAgaropamakoTIkoTyaH / vAmanakIlikAdvitricaturindriyajAtisUkSmAparyAptakasAdhAraNaprakRtyaSTakasyASTAdaza sAgaropamakoTIkoTyaH / atra ca sarvetraikasyAH sAgaropamakoTIkoTyA ekaM varSazatamabAdhA bhavati / tatazca yasya karmaNo dazasAgaropamakoTIkoTyaH uktAstasya dazavarSazatAnyabAdhA draSTavyA / yasya tu dvAdaza sAgaropamakoTIkoTyaH tasya dvAdazavarSazatAnyabAdhetyevaM yasya yAvatyaH sAgaropamakoTIkoTyaH sthitistasya tAvanti varSazatAnyabAdhA vAcyA / abAdhonA ca karmasthitiH karmaniSekaH sarvatra vAcya iti / AhArakadvikatIrthakaranAmnostu sAgaropamAnta:koTAkoTireva sthitirbhavati, antarmuhUrta cAbAdhA, abAdhonA ca karmasthitiH karmaniSekaH / ___nanu tIrthakaranAmabaddhaM sat tRtIyabhava evodayaM yAti "'bajjhai taM tu bhagavao taiabhave sakkaittANaM''iti vacanAdatra tvabAdhAntarmuhUrtamevoktA atastasminneva bhave'ntarmuhUrttAdanantaraM vipAkata udayaH prApnotIti, tadayuktam, abhiprAyAparijJAnAt, nahi | vayamitthamavadhArayAmo yadutAbAdhAparikSaye'vazyaM karmANyudayamAgacchantyeveti / itthaM hyavadhAryamANe yadA kazcidiha manuSyAdirdevagatiprAyogyAni devadvikAdIni karmaNi pUrvaM baddhvA tataH punarapi saGkliSTo bhUtvA vanaspatiSUtpannastatraivAnantakAlaM tiSThati, 1. badhyate tattu bhagavatastRtIyabhave'vaSkapitvA / 166
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam tadA tasya tatrApi vipAkato devagatyAdyudayaprasaGgaH, abAdhAyAH suparikSINatvAt / tasmAdihetthamavadhAraNaM karttavyam, yadi karmANi vipAkata udayamAyAnti tadA abAdhAparikSaye eva na punarabAdhAkSaye udayamAgacchantyeveti uktadoSaprasaGgAt / tarhyabAdhAkSaye tIrthakaranAmAdeH kiM bhavatIti cet ? ucyate, vipAkodayayogyatAmAtram, yogyatAyAM ca satyAM yasya yadA zeSApi dezakSetrakAlAdisAmagrI bhavati, tasya tadA vipAkodayo bhavati, nAnyadetyalaM vistareNa / nArakadevAyuSostrayastriMzatsAgaropamANi pUrvakoTitribhAgAdhikAnyutkRSTA sthitiH, pUrvakoTitribhAgo'bAdhA'bAdhonA ca karmasthitiH karmaniSekaH / manuSyatiryagAyuSostu trINi palyopamAni pUrvakoTitribhAgAdhikAnyutkRSTA sthitiH, pUrvakoTitribhAgo'bAdhA'bAdhonA ca karmasthitiH karmaniSeka ityuktA utkRSTA sthitiH / sAmpratametAsAmevottaraprakRtInAM jaghanyA sthitirucyate tatra jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNacatuSkalo bhasaJjvalanAntarAyapaJcakalakSaNAnAM paJcadazaprakRtInAM jaghanyA sthitirantarmuhUrttam, antarmuhUrtaM cAbAdhA, abAdhonA ca karmasthitiH karmaniSekaH / paJcAnAM nidrANAmasAtavedanIyasya ca jaghanyA sthitiH palyopamAsaGkhyeyabhAgahInAH sAgaropamasya trayaH saptabhAgAH antarmuhUrtamabAdhA, tadUnA ca karmasthitiH karmaniSekaH / evamuttaratrApyabAdhAniSekau vAcyau / sAtavedanIyasya dvAdaza muhUrttAH / mithyAtvasya palyopamAsaGkhyeyabhAgahInaM sAgaropamam / saJjvalanavarNyakaSAyadvAdazakasya palyopamAsaGkhyeyabhAgahInAH sAgaropamasya catvAraH saptabhAgAH / saJcalanakrodhamAnamAyAnAM yathAsaGkhyaM mAsadvayam eko mAso arddhamAsazca jaghanyA sthitiH / puruSavedasyaSTau gA.-5253 167
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-52 bandhazatakaprakaraNam vrssaanni| puruSavedavaya'nokaSAyASTakamanuSyadvikatiryagdvikajAtipaJcakaudArikadvikataijasakArmaNasaMsthAnaSaTkasaMhananaSaTkavarNAdicatuSkAgurulaghUpaghAtaparAghAtocchAsAtapodyotavihAyogatidvikayaza:kIrtivarNyatrasAdiviMzatinirmANanIcairgotralakSaNAnAM SaTSaSTeH prakRtInAM dvau sAgaropamasaptabhAgau palyopamAsaGkhyeyabhAgahInau / atra ca pUrvaM yatra sAgaropamaM tadbhAgA vA proktAstatra sarvatra paryAptabAdaraikendriyo bandhako draSTavyaH / zeSANAM tu yathAsambhavamanivRttibAdarasUkSmasamparAyagau bandhakAviti / devadvikanarakadvikavaikriyadvikalakSaNaprakRtiSaTkasya sAgaropamasahasrasya dvau saptabhAgau palyopamasaGkhyeyabhAgahInAvasajJipaJcendriye jaghanyA sthitalabhyate / AhArakadvikatIrthakaranAmnostu jaghanyApi sthitiH sAgaropamAnta:koTIkoTireva, kevalamutkRSTabandhoktAnta:koTIkoTyA iyaM saGkhyeyaguNahInA mantavyA / yaza:kIrSuccairgotrayoraSTau muhUrtAH / devanArakAyuSorjaghanyA sthitirdazavarSasahasrANi / manuSyatiryagAyuSostu kSullakabhavagrahaNam / abAdhA ca jaghanyasthitau sarvatrAntarmuhUrtameva, tadUnA ca karmaniSekaH sarvatra vAcya iti sthitiprarUpaNA avasitA // 53 / / bhA0 aha tettIgAhAe ThiI jahannA nisAmaha jahuttaM / tassatthoyaM vigghe mohAvaraNe muhuttaM tu // 330 // veyaNiyasya u bArasa nAmAgoyANa aTTha u muhuttA / khuDDAgabhavaggahaNaM ThiI jahannA u Aussa // 331 // suttANuttAo vi hu uttarapayaDINa jeTThaiyarIo / Thir3ao ya bhaNijjaMtI iha gaMthe sovayArittA // 332 // nANaMtarAyadasagaM daMsaNanavagaM asAyatIsesi / sAyAitthImaNuduga pannarasA micchi sattariyA // 333 // 168
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-52 bandhazatakaprakaraNam solasa kasAya cattA napuMsaabhayasogadugucchA / narayatiriduigapaNidiyatasathAvaraathirapajjatte // 334 // veuvvorAladuge nava nAmadhuve u sAsaparaghAe / ujjoyAsatthagaI AyavaNAejjadUsarae // 335 // bAyaradUbhagaasubhA patteyaM ajasanIyavIsesiM / chevaTThahuMDasahiyA teyAlAe sa nAyavvA // 336 // devadugaM thirasubhagaM suhasussarAejja tahaya jasakittI / hAsaraIpuMvee satthagaI uccagoe ya // 337 // saMghayaNe saMThANe paDhame dasa ayarakoDakoDIo / bArasa coddasa solasa biyatiyacottha tti eesi // 338 // vAmaNakIliyabiyatiyacauridiyajAi esi ukkosA / sAharamapajjatte suhume aTThArasA huMti // 339 // aMtokoDAkoDI titthayarAhAradugavisayaneyA / etto Aucaukke vocchAmi ThiiM tu ukkosaM // 340 // tirinaraAutipallA ya puvvakoDItibhAgaabbhahiyA / ukkosaThI tadUNA tu puvvakoDItibhAgeNa // 341 // hoI abAhakAlo jo kira kammassa aNaudayakAlo / kammaThiDabAhUNA kammanisego tti kammANaM // 342 // daligarayaNAu jaM kira veijjai udayapattayaM kammaM / suranArayaAUNaM tettIsayarANi puvvANaM // 343 // koDIe tibhAgeNaM ahiyAI hoi Thi tti ukkosA / puvvaM koDitibhAgo abAha taha puvvakoDIe // 344 // bhAgatigeNaM UNA kammanisego tti hoi kammaThiI / savvattha ettha sAgarakoDAkoDIi egAe // 345 // 169
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam varisANa sayaM egaM hor3a abAhA tao u jesiM tu / kammANa jAvaiyA ayarANaM koDikoDIo // 346 // bhaNiyA tattiyamettANi hoi varisassayANi u abAhA / AbAhakAlaUNA kammaThiI kammanissego // 347 // savvattha vi bhaNiyavvo titthAhAragadugANa puNa bhaNiyA / aMto koDAkoDI aMtamuhuttaM ca AbAhA // 348 // AbAhUNA kammaThiIo hoI u kammanissego / naNu baddhassa u titthagarajAikammassa udao u // 349 // taiyabhave kira hoI aMtamuhuttaM tu ettha u abAhA / bhaNiyAtontamuhuttA anaMtaraM tammi ceva bhave // 350 // pAvai vivAgaudao u titthakaranAmagassa etthAha / nahi AbAhAvigame AgacchaMteva kammANi // 351 // udayaM kiM puNa kammANi jar3a vivAgeNa udayamAyaMti / tatto u abAhAe parikkhaeNeva kammANi // 352 // AgacchaMtI udae ao abAhAkkhaeNa patthuyae / iha doseNaM tahavi vivAgaudayajoggayA havai // 353 // to saMtIe tIe jassa jayA desakhettakAlAI / sAmaggI hoi tayA vivAgaudao u ho evaM // 354 // rUvasohaggaM balamAisaMpayAniyayajAiaNusArA / jA dIsai sA titthaMkaranAmavivAgaudao ti // 355 // aMtokoDAkoDI titthAhArANa jeTThaThir3abaMdho / jaM bhaNiyaM tahi eto koDAkoDIe majjhammi || 356 // thovA ya bahutarAgA ThiIvisesA u huMti te tattha / te savve vi hu aMtokoDAkoDI tti sannAe // 357 / / A A A A A A gA.-5253 170
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam bhannaMti ta taie bhavammi titthayarakammuNo udao / jo so vi hor3a aMtokoDAkoDI ya majjhami // 358 // anne bhAMti assakaitANaM aMtakoDikoDI tti / baMdho jA taiyabhavaM totthe'ha jahannaThI vocchaM // 359 // nANaMtarAyadasage daMsaNacaugammi lohasaMjalaNe / jahanneNaMtamuhuttaM ThI aMtamuhuttamAbAhA // 360 // AbAhaUNiyA puNa sA kammaThiI u kammanissego / savvattha vi bhaNiyavvo paNaniMdaasAyaveyaNie // 361 // ayarassa sattabhAgIkayassa u bhAgatigaM ti pallassa / assaMkhabhAgaUNaM aMtamuhuttaM ca AbAhA // 362 // tayaUNA kammaThiI kammanisego tti evamuttarao / AbAhA ya nisego bhaNiyavvo sAyaveyaNie // 363 // bArasa huMti muhuttA pallassa asaMkhabhAgahINaM tu / sAgaramegaM micche AimabArasakasAyANaM // 364 // pallAsaMkhiyabhAgeNa UNiyA sattabhAgavihiyassa / ayarassa caUbhAgA kameNa saMjalaNanAmANaM // 365 // kohamANamAyANaM mAsadugaM mAsa addhamAso ya / puMvee aTTha varisA sesaTThaya nokasAyA ya // 366 // paMceva ya jAIo tiridugasaMThANasaMghayaNasavve / maNudugaorAladuge paraghAussAsaujjoe // 367 // AyavavihagagaidugaM jasavajjatasAivIsabhee u / nAmassa ya nava ya dhuvA nIyAgoyaM ca chAsaTThI // 368 // payaDINaM ayarassa u sattavibhAgIkayassa do bhAgA / pallAsaMkhiyabhAgehi hINayA viuvichakkassa // 369 // gA.-52 53 171
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam ayarANa sahassa u sattavibhAgIkayassa dobhAgA / pallasaMkhiyabhAgehiM hINA jiyaasannissa // 370 // paMcidiyassa labbhai hINaTTi tatthahAragadugassa / sAgaraaMtokoDIkoDIsaMkheyaguNahINA // 371 // jasakittIuccANaM aTThamuhuttA u hoi hINaThii / aha etto AUNaM eva jahannaTThiddhaM vocchaM ||372 // dasavAsasahassAiM nAragadevAuyANa vinneyaM / khuDDAgabhavapamANaM maNutiriyAUNa u jahannaM // 373 // jahannaThiie abAhA aMtamuhuttaM tu hoi savvattha / iha jattha jattha puvvaM pavanniyA sAgaravibhAgA // 374 // tahiM savvattha vi pajjobAyaraegiMdio tti vinneo / sesANaM jahasaMbhavamaniyaTTisahumAubaMdhagA // 375 / / bhaNiyA Thiio ahasAiyAipayaDINa vannaNAdAraM / mUlaThiII gAhAjugeNa pabhaNer3a suttaI // 376 // sAmpratamasyA eva sthite: sAdyAdiprarUpaNArthamAha mUlaThiINa jahaNNo sattaNhaM sAiyAio baMdho / sesatige duvigappo Aucakke vi duvigappo // 54 // iha karmaNAM sthitibandhazcaturddhA bhavati, jaghanyo'jaghanya utkRSTo'nutkRSTazceti / tatra yasmAdanyo hInatarabandho nAsti sa jaghanyaH / tataH paraM samayavRddhimAdau kRtvA yAvadutkRSTastAvatsarvo'pyajaghanya iti / jaghanyAjaghanyaprakAradvayena sarve'pi sthiti - Po gA.-54 172
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-54 prakaraNam vizeSAH saGgrahItAH / yato'nyo bRhattarabandho nAsti, sa utkRSTabandhastato'dhastAtsamayahAnimAdau kRtvA yAvajjaghanya| bandhastAvatsarvo'pyanutkRSTa iti / utkRSTAnutkRSTaprakArAbhyAM vA sarve'pi sthitivizeSAH saGgrahItAH, tatra 'mUla'tti AyurvarNyamUlaprakRtInAM saptAnAM sambandhinyo yAH sthitayastAsAM yo jaghanyo bandhaH sa sAdyAdirbhavati, sAdiranAdidhuMvo'dhruvazceti caturvikalpo'pi bhavatItyarthaH / tathA hi-etAsAM prakRtInAM madhye mohanIyasya kSapakAnivRttibAdaracaramasthitibandhe jaghanyasthitibandhaH prApyate / zeSaprakRtiSaTkasya tu kSapakasUkSmasamparAyacaramasthitibandhe'sau labhyate / ato'nyaH sarvo'pyupazamazreNAvapyajaghanyo bhavati, upazamakasyApi kSapakAd dviguNabandhakatvAdajaghanya eva bhavatIti bhAvaH / tatazcopazAntamohAvasthAyAmajaghanyabandhasyAbandhako bhUtvA yadA pratipatya punarapi prastutakarmasaptakasyAjaghanyaM badhnAti, tadA'jaghanyaH sAdirbhavati, bandhavyavacchedAnantaraM tatprathamatayA badhyamAnatvAt / upazAntamohAdyavasthAM cA'prAptapUrvANAM bandhavyavacchedAbhAvena anAdikAlAnnirantaraM badhyamAnatvAd anAdiH / abhavyAnAM dhruvo'bhAviparyantatvAdravyAnAmadhruvo bhAviparyantatvAt / 'sesatige du vigappo' tti zeSatrikaM nAma jaghanyotkRSTAnutkRSTalakSaNam / tatra prakRtakarmasaptakasya dvivikalpaH, sAdiradhruvazca bandho bhavatItyarthaH / tathA tveteSAM karmaNAM madhye mohasya kSapakAnivRttibAdaracaramasthitibandhe, zeSANAM tu kSapakasUkSmasamparAyacaramasthitibandhe jaghanyo bandho'nantaramevoktaH, sa cAbaddhapUrvo'jaghanyabandhAdavatIrya tatprathamatayA tasminneva samaye badhyata iti sAdiH, tataH paraM kSINamohAdyavasthAyAM sarvathA na bhavatItyadhruva iti dvAveva vikalpau sambhavato na zeSau / utkRSTastu trisatsAgaropamakoTIkoTyAdika: 173
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-54 bandhazatakaprakaraNam sarvasaGkliSTamithyAdRSTi paryAptasajJipaJcendriyasya labhyate, sa cAnutkRSTabandhAdavatIrya kadAcideva badhyate, na sarvadeti sAdiH, antarmuhUrtAcca paraM niyamAdanutkRSTaM badhnatA'sau nivarttate ityadhruvaH / utkRSTAcca pratipatyAnutkRSTaM banAtItyanutkRSTo'pi sAdistataH paraM jaghanyato'ntarmuhUrtenotkRSTatastvanantotsarpiNyavasarpiNIparyante punarutkRSTaM badhnAti, ato'nutkRSTo nivarttata ityevamutkRSTeSvanutkRSTeSu jIvAH paribhramantIti dvayorapi anAdidhruvatvAsambhavaH / 'Aucaukke vi du vigapyo 'tti AyuSaH sambandhi yadbandhamAzritya catuSkaM jaghanyAjaghanyotkRSTAnutkRSTalakSaNam / tatra catuSko'pi dvivikalpaH sAdiradhruvazca bandho bhavatItyarthaH / AyuSo hi jaghanyAdirbandho vedyamAnAyuSastribhAgAdau pratiniyatakAla eva badhyamAnatvAt sAdirantarmuhUrtAcca paramavazyamuparamata ityadhruva iti gAthArthaH // 54 // bhA0 iha ThiibaMdho cauhA jahannaajahannukossa'Nukkoso / tattha jahanno jatto ( na )nno baMdho tti( stha )hINayaro // 377 // no(to) samayamAi kiccA ukkosA Arao u ajahanno / taha jatto no baMdho garuo atthI sa ukkoso // 378 // jo samayahANimAI jA hINo tAva ho aNukkoso / tattha ya sannAdugeNa vigahiyA savve TiivisesA // 379 // mohAuvajjachakammagassa khavago dasamaguNA aMte / baMdhei jahannaThiI mohassa u khavaganavamaguNI // 380 // aMte u jahannaThiI baMdhai eyA paro ya ajahanno / uvasamaseNIe vi hu jahaNNakhavagA u uvasamago // 381 // kira hoi duguNabaMdho to uvasaMto abaMdhago hou / ajahannabaMdhassa jayA paDiya puNo sattakammAiM // 382 // baMdheNaM ajahanneNa baMdhaI to'jahanna iha sAI / hoI baMdhaccheyANaMtarayaM bajjhamANattA // 383 // 174
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-54 bandhazatakaprakaraNam uvasaMtamapattANaM baMdhaccheyA abhAvao'NAi / abhavajiyANa dhuvo bhavajIvANaM ho adhuvabaMdho // 384 // jahannukkosiyaratige AUhINANa sattakammANa / sAIadhuvo baMdho tattha ya mohassa kila khavago // 385 // navamaguNI carimammi ThiibaMdhe jahannabaMdhao hoi / so puNa abaddhapuvvo ajahannabaMdhAu avayariuM // 386 // tappaDhamatayA tammi samayammi ceva bajjhaI sAI / to havai khINamoho puNa na bhavai to adhuvabaMdho // 387 / / ukkosabaMdhago puNa susaMkiliTuMmmi micchadiTThimmi / pajjattasannipaMciMdiyammi labbhai aNukkassA // 388 // baMdhA avayariya kayAi bajjhaI teNa so bhave sAI / aMtamuhuttA uvari aNukkasaM baMdhao adhuvo // 389 // aNukkosabaMdhago puNa ukkosA paDiyaNukkasaM puNa vi / baMdhaMto sAI to jahanneNaM aMtaramuhuttA // 390 // ukkosao aNaMtayakAlAbaMdhatayassa ukkassaM / na bhavai aNukkaso to adhuvo sesaM dugaM na bhave // 391 // Aucaukke jahannappabhiIbaMdho cauvvihovi ihaM / hoi jahanneNAuyatibhAgamAimmi paDiniyae // 392 // kAlammi ceva saMbajjhamANabhAvAu to bhave sAI / aMtamuhuttA uvari uvaramae to bhave adhuvo // 393 // etto uttarapayaDisu sAyAIvannaNaM tahiM ca payaM / sAmpratamuttaraprakRtInAM sAdyAdiprarUpaNAmAha 175
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam aTThArasa payaDINaM ajahanno baMdha cauvigappo u / sAi a adhuvabaMdho sesatige hoi bodhavvo // 55 // gA.-55 jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNacatuSkasajvalanacatuSkAntarAyapaJcakalakSaNAnAm aSTAdazaprakRtInAmajaghanyo bandhaH sAdyAdiH | caturvikalpo'pi bhavati / tathAhi-amISAM pUrvoktayuktita evopazamazreNau bandhavyavacchedaM kRtvA pratipatya punarajaghanyaM badhnataH sAdistadbandhastatsthAnamaprAptapUrvasyAnAdirdhavo'bhavyAnAmadhruvo bhavyAnAmiti / sarvamiha pUrvavadeva bhAvanIyam / etAsAmeva prakRtInAM zeSatrike jaghanyotkRSTAnutkRSTalakSaNo sAdiradhruvazca bandho bhavatIti boddhavyaH / tathAhi-sajvalanacatuSTayasya kSapakAnivRttibAdare AtmIyAtmIyabandhavyavacchedasamaye jaghanyo bandhaH / zeSacaturdazAnAM sUkSmasamparAyacaramasthitibandhe jaghanyaH / sa ca / tatprathamatayA badhyamAnatvAt sAdiH, tata UrdhvaM na bhavatItyadhruva iti [vairarahikA: ?] / utkRSTAnutkRSTeSvapyArohaNAvataraNakurvatAM jantUnAM sAdyadhruvatvaM tathaiva bhAvanIyamiti gAthArthaH // 55 // bhA0 aTThArasa payaDINaM IsuttottA puNa imAo // 394 // nANaMtarAyadasa saMjalaNadaMsaaTThava Ii aTThArA / tattha ajahannabaMdho caubheo puvvajuttIo // 395 // 1. [saivayarahika ?] si. saivacarAhatAMkA pra. 176
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam baMdhaccheyaM uvasama-seDhIe kariya paDiya ajahannaM / baMdhaMtassa u sAI tamapattassa u puNa aNAI // 396 // abhavabhaviyANa dhruvaadhuvAU savvaMpi puvvamiva neyaM / jahannukkosiyaratige sAIadhuvo puNo evaM // 397 // saMjalaNANa caunhaM khavago navame guNaMmi baMdhaMte / sesANa caudasanhaM suhumaguNaMte jahannabaMdho // 398 // hoI tappaDhamatayA vi bajjhamANataNe u sAIto / uvariM adhuvvabaMdho evaM ukkiiyaresu // 399 // ArohaNaavayaraNe kuvvaMtANaM jiyANa sAyadhuvA / puvvaM va bhAvaNIyA ukkosANukkoso jahannamajahannago ya ThiibaMdho / sAI adhuvabaMdho sesANaM hoi payaDINaM // 56 // bhaNitASTAdazaprakRtibhyaH zeSANAmuddharitAnAM prakRtInAmutkRSTo'nutkRSTo jaghanyo'jaghanyazca sthitibandhaH sAdiradhruvazca bhavati / tathAhi nidrApaJcakamithyAtvAdyadvAdazakaSAyabhayajugupsAtaijasakArmaNavarNAdicatuSkAgurulaghUpaghAtanirmANalakSaNAnAmekonatriMzatprakRtInAM sarvavizuddhabAdaraparyAptaikendriyo jaghanyaM sthitibandhaM nirvarttayati / tato'ntamuhUrttAtsakliSTo bhUtvA'jaghanyaM badhnAti / tatastatraiva bhave bhavAntare vA vizuddhimAsAdya punarapi jaghanyaM sa eva badhnAtItyevaM jaghanyAjaghanyayoH parAvRttirbhavatIti gA.-56 177
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-56 bandhazataka-A prakaraNam dvAvapyetau jaghanyAjaghanyau sAdyadhruvau bhavataH / utkRSTabandhaM punaretAsAM sarvasaGkliSTasajJipaJcendriyo nirvarttayati, antarmuhUrtAcca / punarapyanutkRSTabandhaM racayati, tataH punarapi kadAcidutkRSTamityevaM parAvRttita etAvapi sAdyadhruvau bhavataH / zeSANAM tvadhruvabandhinInAM - sAtAsAtAditrisaptatiprakRtInAM jaghanyAdisthitibandhaH sarvo'pyadhruvabandhitvAdeva sAdiradhruvazceti gAthArthaH // 56 // bhA0 sesANa cauvviho baMdho // 400 // sAIadhuvo ya bhave tahA hi paNaniMdabArasakasAyA / AimayA micchaM bhayaduguMchanavanAmadhuvabaMdhI // 401 // iyaiguNatIsapayaDINa suddhapajjattabAyaregiMdI / nivvattai TThIbaMdhaM jahannayaM to'ntaramuhuttA // 402 // avisuddho hoUNaM ajahannabaMdha karer3a to tammi / jamme bhavaMtare vA houM suddho puNa jahannaM // 403 // baMdhai iI jahannAjahannApariyattamANayA hoi / evaM ee do vi hu sAI adhuvA vi hu bhavaMti // 404 // ukkasagabaMdhaM puNa eyAsi asuddhasannipaMciMdI / pakaraMto'ntamuhuttA puNa aNukkosaM kuNaI baMdhaM // 405 // to puNaravi ukssaM kuNai kayAI ukkiiyarA ya / evaM parivattIe bhavaMti sAI adhuvayA ya // 406 // sAyAsAyAINaM sesANaM adhuvabaMdhipayaDINaM / tevattarie baMdho jahaNAIo cauviho vi // 407 // adhuvattA devabhave sAIadhuvo ya tattha bhAvaNiyA / sugamA asubhasubhA vocchaM savvAsiM ti gAhAe // 408 // 178
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-57 bandhazatakaprakaraNam tadevaM karmasthiteH sAdyAdiprarUpaNA kRtA / sAmprataM tasyA eva zubhAzubhaprarUpaNAM vibhAgenAha savvAsiM pi ThiIo subhAsubhANaM pi hoti asubhAo / mANusatirikkhadevAuyaM ca mottUNa sesANaM // 57 // sarvAsAM zubhAnAmazubhAnAM ca prakRtInAM sthitayo'zubhA eva bhavanti, saGklezalakSaNasya tatkAraNasyAzubhatvAt, sthitInAM hi kAraNaM saGkleza eva kaSAyodaya ityarthaH / ""ThiI aNubhAgaM kasAyao kuNai" iti vacanAt / tatazcaivamuktaM bhavati | sarvAsAM zubhAnAmazubhAnAM ca prakRtInAM sthitayaH saGklezavRddhau varddhante, tadapacaye tvapacIyanta ityanvayavyatirekAbhyAM saGklezameva sthitayo'nubadhnantItyazubhAH azubhakAraNatvAdazubhadravyaniSpannaghRtapUrNAdidravyavat / nanu yadyevaM "ThiD aNubhAgaM kasAyao kuNati''ityatrAnubhAgo'pi kaSAyajanya evoktaH, tatazcAyamapyazubhakAraNatvAdazubha eva prApnoti ? naivam, abhiprAyAparijJAnAt, satyapi hi kaSAyajanyatve'nubhAgaH kaSAyavRddhAvazubhaprakRtInAmeva varddhate, zubhAnAM tu hIyate / kaSAyamandatayA tu rasaH zubhAnAM varddhate, azubhAnAM tu hIyate / sthitayastu zubhAnAmazubhAnAM ca prakRtInAM kaSAyavRddhau 1. 'sthityanubhAgaM kaSAyAt karoti / '
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-57 prakaraNam niyamAdvarddhante tadapacaye tvapacIyanta ityekAntena kaSAyasvarUpAnuvidhAyitvAdazubhA ucyanta iti / athavA zubhaprakRtInAM yathA yathA sthitivarddhate tathA tathA zubharaso hAni yAti, parigAlitarasekSuyaSTikalpAni zubhakarmANi bhavantItyarthaH / azubhaprakRtInAM tu sthitivRddhau tatsambandhI azubharaso varddhata ityato'pi kAraNAt sthitInAm azubhatvaM tadRddhaH zubharasakSayahetutvAdazubharasavRddhi| hetutvAccetyalaM vistareNa / anubhAgastu zubho'zubhazca vakSyata iti bhAvaH / atra sthitInAmazubhatve'tiprasaGgamAlokyAha'mANuse'tyAdi manuSyatiryagdevAyuSAM sthitiM muktvA zeSasthitInAmevAzubhatvaM draSTavyam / etatsthitiH punaH zubhaiva bhavatItyarthaH, vizuddhilakSaNasya tatkAraNasya zubhatvAnmanuSyatiryagAyuSorhi vRddhistripalyopamAvasAnA, devAyuSastu vRddhistrayastriMzatsAgaropamAvasAnA, vizuddhitAratamyAdeva bhavatItyato manuSyatiryagdevAyuH sthitiH zubhA, zubhakAraNaprabhavatvAcchubhadravyaniSpannaghRtapUrNAdidravyavaditi / athavA prastutAyuSkatrayasthitivRddhau raso'pi varddhate, sa ca zubhaH, sukhajanakatvAdityato'pi prastutAyuSkasthiteH zubhatvam, tadRddhaH zubharasavRddhihetutvAditi gAthArthaH // 57 // bhA0 subhaasubhANaM pi hu~ti asubhAo iya payassa esattho / asubhA kasAyaudayA hI vuDDIhANio huMti // 409 // jeNaM asubhasubhANaM payaDINa ThiIkasAyavuDDIe / vaTTate tAsiM avacae u tAo vihIyaMti // 410 // IsavvapayArehiM adhuvvaasubhakkasAyabaMdhaNao / savvAo vi ThiIo asubhAo cciya Iha bhavaMti // 411 // tadevaM zubhAzubhaprarUpaNA avasitA / sAmprataM pratyayanirUpaNArthamAha 180
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam savvaNimukkosago u ukkosasaMkileseNaM / vivarIe u jahanno AugatigavajjasesANaM // 58 // sarvAsAM jJAnAvaraNAdimUlaprakRtisthitInAM matijJAnAvaraNAdyuttaraprakRtisthitInAM cotkRSTasthitibandhaH utkRSTasaGklezenaiva badhyate / etaduktaM bhavati-iha ye ye vivakSitamUlottaraprakRtInAM bandhakAsteSu madhye yo yaH sarvotkRSTasaGklezaH sa tattadvivakSitakarmasthitibandhaM sarvotkRSTaM racayati etacca bandhasvAmitvapratipAdakAnantaragAthAsu sarvaM vyaktIbhaviSyatIti / 'vivarIe u jahaNNo 'ti / iha bhaNitAtsarvotkRSTasaGklezAdviparIte sarvavizuddhirbhavati, tasyAM satyAM sthitibandho jaghanyo bhavati / idamuktaM bhavati, iha ye ye vivakSitamUlottaraprakRtInAM bandhakAsteSAM madhye yo yaH sarvotkRSTavizuddhiyuktaH sa tattadvivakSitakarmasthitibandhaM sarvajaghanyaM karoti / kiM sarvatrAyameva nyAya: ? netyAha, antaroktamAyustrikaM tiryagmanuSyadevAyurlakSaNaM muktvA zeSaprakRtInAM prakRSTasaGklezavizuddhibhyAM sthityupacayApacayau draSTavyau / prastutAyustrayasya tu tadbandhakeSu sarvotkRSTavizuddhirutkRSTaM sthitibandhaM karoti / sarvasaGkliSTastu sarvajaghanyamiti viparItaM draSTavyamiti gAthArthaH // 58 // bhA0 savvagAhAe paccayaparUvaNA paccao ya saMkeso / jeTTeyarehi duviho sesaM sugamaM aha bhai // 412 // uktA pratyayaprarUpaNA / sAmprataM kAsAM sthitInAM bandhe kaH svAmIti nirUpaNArthamAha gA.-58 181
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-59 bandhazatakaprakaraNam savvukkosaThiiNaM micchaddiTTI u baMdhago bhaNio / AhAragatitthayaraM devAuM vAvi mottUNaM // 59 // sarvAsAM mUlaprakRtInAmuttaraprakRtInAM ca yA utkRSTA sthitayastAsAM sarvaparyAptiparyAptaH zubhAzubhaprakRtInAmAtmIyAtmIyabandhakAle sarvasaGkliSTo mithyAdRSTirbandhako bhaNitaH, tIrthakaragaNadharairiti / sthitirhi pUrvamazubhA proktA, saGklezapratyayA ca / saGkliSTazca sarvabandhakeSu madhye mithyAdRSTireva bhavatIti bhAvaH / atra ca prAyovRttyA sarvasaGkliSTatvamucyate / yAvatA | tiryagmanuSyAyuSI utkRSTa tatprAyogyavizuddhau badhnAtIti draSTavyam, tayoH zubhasthitikatvena vizuddhijanyatvasyAnantaramevoktatvAt / atrAha-nanu yadi vizuddhita idamAyuSkadvayaM badhyate, tarhi mithyAdRSTeH sakAzAt sAsvAdano vizuddhataraH prApyate, sa kasmAdetadbandhakatvena noktaH ? na ca vaktavyaM, tiryaGmanuSyAyuSI sAsvAdano na badhnAti, tadbandhasya bandhasvAmitvAdiSvasyAnujJAtatvAt, tasmAdidamAcAryasyApyekaM skhalitamiva lakSyate, naitadevam, satyAmapi hi sAmAnyAyAM manuSyatiryagAyurbandhAnujJAyAmasaGkhyeyavarSAyuSkayogyamutkRSTaM prastutAyurdvayaM sAsvAdano na nivartayiSyate, asya guNapratipAtAbhimukhatvena guNAbhimukhavizuddhamithyAdRSTeH sakAzAt vizuddhyAdhikyasyAnavagamyamAnatvAcchAstrAntare'pi ca mithyAdRSTeH sakAzAdaviratAdaya eva yathottaramanantaraguNavizuddhAH paThyante, nAyam / kiJcaitadvacanAnyathAnupapatterapi prastutamAyurdvayamutkRSTasthitikaM sAsvAdano na badhnAti / 182
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-60 bandhazatakaprakaraNam mithyAdRSTistu kazcittathAvidhavizuddhyAdisAmagrIvazAt prastutAyuyaM banAtItyalaM vistareNa ! tattvamiha kevalino vidantIti / atiprasaGge satyapavAdamAha-'AhArage'tyAdi AhArakazabdenAhArakadvayaM gRhyate / tatazcAhArakadvikaM tIrthakaranAma cAsau saMyamasamyaktvarahitatvAnna badhnAti / devAyuSkamapIhotkRSTaM prakRtam, taccAnuttarasurayogyaM saMyamina eva badhnanti, na mithyAdRSTiriti / etAni catvAri varjayitvA zeSaSoDazottarazatasyaiva karmaNAmutkRSTasthitibandhako mithyAdRSTirbhavatIti gAthArthaH // 59 // bhA0 ThIbaMdhassAmittaM tahi savvupabhiicaUhi gAhAhiM / ukkasaThThiisAmittaM bhaNei sugamaM ca taM kiM tu // 413 // yadyevaM tarkhetAsAmAhArakAdiprakRtInAM ka utkRSTasthitibandhakaH ? ityAha devAuyaM pamatto AhAragamappamattavirao u / titthayaraM ca maNUso avirayasammo samajjei // 60 // iha pUrvakoTyAyuH pramattasaMyato'pramattabhAvAbhimukho vedyamAnapUrvakoTilakSaNAyuSo bhAgadvaye gate tRtIyabhAgasyAdisamaye utkRSTasthitikaM pUrvakoTitribhAgAdhikatrayastriMzatsAgaropamalakSaNaM devAyurbadhnAti / pUrvakoTibhAgasya ca dvitIyAdisamayeSu banato'nutkRSTaM labhyate, abAdhAyAH parigalitatatvena madhyamatvaprApterityAdisamayagrahaNam / 1. 'no' si / A.A.AALAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA 183
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-60 bandhazatakaprakaraNam apramattabhAvAbhimukhatA vizeSaNaM tarhi kimarthamiti cet ? ucyate, zubheyaM sthitivizuddhyA badhyate, sA cAsyApramattabhAvAbhimukhasyaiva labhyata iti / taoNpramatta eva kasmAdetadbandhakatvena nocyata iti cet ? ucyate, asyAyurbandhArambhaniSedhAt, pramattanavArabdhamAyurbandhamapramattaH kadAcitsamarthayata ityuktatvAditi / AhArakadvikasya tvapramattayatiH pramattabhAvAbhimukha utkRSTAM sthiti racayati / azubhA hIyaM sthitirityutkRSTasaGklezenaivotkRSTA badhyate, tadbandhakazcApramattaH pramattabhAvAbhimukha evotkRSTasaGklezayukto labhyata itItthaM viziSyata iti / tIrthaMkaranAmnastvaviratasamyagdRSTirmanuSyaH pUrvaM narakabaddhAyuSko narakaM jigamiSuravazyaM mithyAtvaM yatra samaye pratipadyate, tato'nantare'rvAk sthitibandhe utkRSTAM sthiti samarjayati-badhnAti / tIrthakaranAmno hyaviratAdayo'pUrvakaraNAvasAnA bandhakA bhavanti, kintUtkRSTA sthitirutkRSTasaGklezena badhyate / sa ca tIrthakaranAmabandhakeSvaviratasyaiva yathoktavizeSaNaviziSTasya labhyata iti zeSavyudAsenAsyaivopAdAnamiti bhAvaH / tatra tiryaJcastIrthakaranAmnaH pUrvapratipannAH pratipadyamAnakAzca bhavapratyayenaiva (na) bhavantIti manuSyagrahaNam / baddhatIrthakaranAmakarmA ca pUrvamabaddhanArakAyurnarakaM na vrajatIti pUrvaM narakabaddhAyuSkasya grahaNam / kSAyikasamyagdRSTizca zreNikAdi vattatsamyaktvo'pi kazcinnarakaM yAti, kintu tasya vizuddhatvenotkRSTasthityabandhakatvAt, tasyA eva ceha prakRtatvAt nAsau gRhyate / ataH prastutakarmetkRSTasthitibandhakatvAnmithyAtvAbhimukhasyaiva grahaNamiti gAthArthaH // 60 // 1. vatsamyaktve'pi pra. 184
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam bhA0 devAupamatto jaM vRttaM tahiM subhAumukkosaM / neyaM iharA iyarAuyaM ti baMdhaMti micchAi ||414 // puvvakoDAU sAhU apamattAbhAvaabhimuhapamatto / AuyatibhAgasamae baMdhai AuM samukkAsaM // 415 // AhAramappamatto pamattabhAvassa abhimuo baMdhe / titthagaraM ukkosaM maNussa sammo avirao ya // 416 // puvvaM nae baddhAo tti narayammi gacchamANo u / niyamA gacchai micchaM baMdho titthe tahiM jeTTo ||417 // annattha so vi sammo tahA paNachasattaaTTamagaguNiNo / baMdhaMti majjhimaThi jeNaM te majjhasaMkesA // 498 // baddhatitthayarakammo puvvaM abaddhanAragAU ya / naragammi na vacceI iya baddhAU kayaM gahaNaM // 419 // taha caugaigo micchA vIsuM kammANa kesi ukkosaM / ThIbaMdhaM taM bheeNa bhAi pannarasagAhajugaM // 420 // iha pUrvaM saGkliSTo mithyAdRSTiH SoDazottaraprakRtizatasyotkRSTasthitibandhakaH sAmAnyenaivoktaH, sa ca nArakAdibhedena cintyamAnazcaturddhA bhavati / ato nArakAstiryaJco manuSyA devAzca mithyAdRSTayaH pRthakkeSAM karmaNAM sthitIrutkRSTA badhnantIti bhedatazcintayannAha gA.-60 185
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam pannarasahaM ThiimukkosaM baMdhaMti maNuyatericchA / chaNhaM suraneraiyA IsANaMtA surA tihaM // 61 // devAyurvarNyamAyuSkatrayaM devadvikaM narakadvikaM dvitricaturindriyajAtayaH vaikriyadvikaM sUkSmam aparyAptakaM sAdhAraNamityetAsAM OM paJcadazaprakRtInAmutkRSTAM sthitiM tiryaGmanuSyA eva mithyAdRSTayo badhnanti na devanArakA, te hyetAsAM madhye tiryaGmanuSyAyurdvayaM muktvA zeSAstrayodaza prakRtIrbhavapratyayenaiva na badhnanti / tiryaGmanuSyAyuSorapi devakurvAdiprAyogya utkRSTastripalyopamalakSaNaH sthitibandhaH prakRtaH, tatra devanArakA bhavapratyayAdeva notpadyanta ityetadbandho'pyamISAM na sambhavati, tasmAdete tiryaGmanuSyAyuSI utkRSTasthitike pUrvakoTyAyuSastiryaGmanuSyA mithyAdRSTayastatprAyogyavizuddhAH svAyustribhAgAdyasamaye varttamAnA badhnanti / samyagdRSTerativizuddhamithyAdRSTezca devAyubandhaH syAditi mithyAdRSTitvatatprAyogyavizuddhavizeSaNadvayam / nArakAyuSastveta eva tatprAyogyasaGkliSTA vAcyAH, atyantazuddhasyAtyantasaGkliSTasya cAyurbandhasya sarvathA niSedhAditi / narakadvikavaikriyadvikayostveta eva sarve saGkliSTAH pUrvoktotkRSTasthiterbandhakA vAcyAH / vikalajAtitrikasUkSmatrikayostu tatprAyogyasaGkliSTA draSTavyAH / atisaGkliSTA hi prastutaprakRtibandhamullaGghya narakaprAyogyameva nirvarttayeyurvizuddhAste vizuddhitAratamyAtpaJcendriyatiryakprAyogyaM vA manuSyaprAyogyaM vA devaprAyogyaM vA racayeyuriti tatprAyogyaM saGklezagrahaNam / devadvikasyApi tatprAyogyasaGkliSTA vAcyAH, ati gA.-61 186
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam saGkliSTAnAmadhovarttimanuSyAdiprAyogyabandhaprasaGgAdizuddhau utkRSTabandhAbhAvAditi bhAvitAH paJcadazApi prakRtayaH / 'chahaM suraneraiya iti tiryagdvikaudArikadvikasevArtodyotalakSaNAnAM SaTprakRtInAmutkRSTasthitibandhakAH surA nArakAzca bhavanti, na manuSyatiryaJcaH / te hi tatprAyogyabandhArhasaGkleze varttamAnA eSAM karmaNAmutkRSTato'pyaSTAdazakoTIkoTilakSaNAmeva madhyamAM sthitimuparacayanti, athAbhyadhikasaGkleze varttamAnA gRhyeraMstarhi prastutakarmabandhamatikramya narakaprAyogyaM uparaceyuH, devanArakAstu sarvotkRSTasaGklezA api tiryaggatiprAyogyameva badhnanti, na narakagatiprAyogyaM tatra teSAmutpattyabhAvAt tasmAddevanArakA eva sarvasaGkliSTAH prastutaSaTkasya viMzatisAgaropamakoTIkoTilakSaNAmutkRSTAM sthitiM racayanti / atra ca sAmAnyoktAvapi | sevArtaudArikAGgopAGgalakSaNaprakRtidvayasyotkRSTasthitibandhakA devA IzAnAdupari sanatkumArAdaya eva draSTavyAH, nezAnAntAH / te hi tatprAyogyasaGkleze varttamAnAH prakRtakarmadvayasyotkRSTato'pyaSTAdazakoTIkoTilakSaNAM madhyamAmeva sthiti bandhanti, atha sarvotkRSTasaGklezA gRhyante, tarhi ekendriyaprAyogyameva nirvarttayeyu caikendriyaprAyogyabandhe ete karmaNI badhyete, teSAM saMhananAGgopAGgAbhAvAt / sanatkumArAdayastu sarvasaGkliSTA api paJcendriyatiryakprAyogyameva badhnanti, naikendriyaprAyogyam, teSAM teSUtpattyabhAvAt, | tasmAtprakRtakarmadvayasya viMzatisAgaropamakoTIkoTilakSaNAmutkRSTasthitiM sarvasaGkliSTA sanatkumArAdaya eva badhnanti, nAdhastanAH / 'IsANaMtA surA tiNhaM' iti ekendriyajAtyAtapasthAvaralakSaNaprakRtitrayasyotkRSTAM sthitiM IzAno'nte yeSAM te IzAnAntA bhavanapatyAdaya | IzAnaparyavasAnA devA: sarvotkRSTasaGklezA badhnantItyarthaH / tathAhi - IzAnAduparitanA devA nArakAzcekendriyeSu notpadyeyuritye gA.-61 187
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ kendriyaprAyogyAnyetAni na badhnantyeveti tanniSedhaH / tiryaGmanuSyAstvetAvati saGkleze varttamAnA etadbandhamatikramya narakaprakaraNamprAyogyameva badhnantIti teSAmapi niSedhaH / IzAnAntAstu devAH sarvasaGkliSTA apyekendriyaprAyogyameva badhnantyatasta eva prastutaprakRtitrayasya viMzatisAgaropamakoTIkoTilakSaNAmutkRSTasthitiM badhnantIti gAthArthaH // 61 // bandhazataka bhA0 nirayatirinarAutigaM veDavviyachakkavigalatiyagaM ca / suhumaM apajjasAhAraNaM ca eyA upannarasa // 421 // tiridugaorAladugaM chevaTTujjoya hoi chakkaM tu / egiMdiyathAvaragaM AyAvaM huMti tinneva // 422 // pannarasANukkosaM ThiGgaM nibaMdhaMti tirinarA eva / no nirayasurA te jeNa tiriyamaNuyAuyadugaM ti // 423 // mottuM terasa annA payaDI bhavapaccayA na baMdhaMti / tirinaraAUNaM pi ya ukkosaThiI tikosesu // 424 // saMbhavai tipallovamaAusu tattha vi ya devaneraiyA / bhavapaccayao no jaMti teNa esiMpi no baMdho // 425 // tirimaNuyA micchA puvva - koDiAU visuddhayA kiMci / AUyatibhAgapabhii AimasamayaMmi vaTTaMtA // 426 // ukkosaThiyaM tirimaNuyAuM (vA) baMdhayaMti eevi / kiMci kiliTThA kiMcI micchA baMdhaMti narayAuM // 427 // tiridugaviuvviyadugaM baMdhaMti ime vi aivasaMkiTThA / tappA ogakiliTThA baMdhaMtI suhumavigalatigaM // 428 // tajjogasaMkiliTThA baMdhaMtI suradugaM pi ukkosaM / tirimaNuyabhAvaNesA aha suranaraesu kimi // 429 // gA.61 188
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-61 bandhazatakaprakaraNam chanhaM suraneraiyA ukkosaThiIi baMdhagA bhaNiyA / te jeNaM savvukkiTThasaMkileseNa tirijogaM // 430 // baMdhatI visai ayarakoDIkoDIu patthuyasseha / kammachakkassa jiTThII sAmanneNa bhaNie vi // 431 / / chevaTThodAriya aMguvaMgA payaDIdugassa jeTTaThiI / taiya surAlayapabhiI devA baMdhaMti no tadaho // 432 // jeNaM saNaMkumAri e )pabhiI negidiesu gacchaMti / avisuddhA vi paNidiyatiripAogaM nibaMdhati // 433 // IsANaMtA devA tinhaM nivattayati je?ThiI / novarimasurA neraDyagAya te jeNa kira jIvA // 434 // no gacchaMtI ekvagidiesu to kaha egidipAogaM / baMdhatI kammatigaM tirimaNuyA aikilesammi // 435 // narayagaIpAoga baMdhatI to nisehiyA te vi / IsANaMtA eva baMdhaMtI kammatiyameyaM // 436 // pannarasAIyANaM iya bhAvaNiyA samAsao bhaNiyA / nanu pUrva mithyAdRSTiH sAmAnyena SoDazottaraprakRtizatasyotkRSTasthitibandhaka uktaH, vizeSabhaNanaprakrame tvadyApi caturviMzaterevAsau bandhaka uktaH, zeSaprakRtInAM kA vArttatyAha 189
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-62 bandhazatakaprakaraNam sesANaM caugaiyA ThiumukkosaM kareMti payaDINaM / ukkosasaMkileseNa IsiahamajjhimeNAvi // 12 // bhaNitacaturviMzatiprakRtibhyaH zeSadvinavatiprakRtInAM mithyAdRSTayazcaturgatikA apyutkRSTa sthitiM badhnanti / tatraitAsu madhye pUrvaM "uttarapayaDIsu tahA dhuvigANaM baMdhacauvigappo ya" ityAdi gAthAvivaraNasvarUpANAM dhruvabandhinInAM saptacatvAriMzatprakRtInAmapi madhye, tathA'dhruvabandhinInAmapi madhye'zAtAratizokanapuMsakavedapaJcendriyajAtihuNDaparAghAtocchvAsAzubhavihAyogatitrasabAdaraparyAptapratyekAsthirAzubhaduHsvaradurbhagAnAdeyAyaza:kIrtinIcairgotralakSaNAnAM viMzateH prakRtInAM sarvotkRSTasaGklezenotkRSTAM sthiti caturgatikA api mithyAdRSTayo badhnanti / zeSANAM tvadhruvabandhinInAM sAtahAsyaratistrIpuMvedamanuSyadvikasevArttavaya'saMhananapaJcakahuNDavaya'saMsthAnapaJcakazubhavihAyogatisthirAdiSaTkoccairgotralakSaNAnAM paJcaviMzatiprakRtInAM tadbandhakeSu sarvasakliSTAsta | evotkRSTAM sthiti racayanti, tatprAyogyasaGkliSTA ityarthaH / nanu kaiH sthitibandhAdhyavasAyasthAnairiyamutkRSTA sthitinirvaya'ta / ityAha-'ukkosasaMkileseNe'tyAdi, iha saGklezazabdena sthitibandhAdyavasAyasthAnamucyate / tatazcedamuktaM bhavati-iha jJAnAvaraNAdikarmaNaH sarvajaghanyAyA api sthitenivarttakAni yathottaraM vizeSavRddhAnyasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAni sthitibandhAdhyavasAya 1. gAthA 41 / 190
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam sthAnAni bhavanti / etaizca sarvairapyekaiva jaghanyA sthitirnAnAjIvAn kAlabhedenaikaM vA jIvamAzritya janyate, pRthaganekazaktyupetabahupuruSairvArAvArakeNa nirvarttyamAnakaTAdyekakAryavat / tataH samayottarAM sthitiM yAni nirvarttayanti, tAnyapi yathottaraM vizeSavRddhAnyasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyanyAni sthitibandhAdhyavasAyasthAnAni bhavanti / kevalaM pUrvebhyo vizeSAdhikAni / tato dvisamayottarAM sthiti nirvarttayanti yAni tAnyananyatarebhyo'pi vizeSAdhikAni / trisamayAdhikAM tu tAM nivarttayanti yAni tAni tebhyo'pi vizeSAdhikAni / catussamayAdhikAM tu nivarttayanti yAni tAni tebhyo'pi vizeSAdhikAni / evaM tAvanneyaM yAvatsarvotkRSTAM sthiti yAni nivarttayanti tAnyapi samayonotkRSTasthitijanakAdhyavasAyasthAnebhyo'pyanyAni vizeSAdhikAni asaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAni yathottaraM vizeSavRddhAni sthitibandhAdhyavasAyasthAnAni bhavanti / etAni sthApyamAnAni viSamacaturasraM kSetramAstRNanti / tadyathA - ....... tatra prathamapaGktAvapyasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAni draSTavyAni kintva 00000000 00000 00000 0000 satkalpanayA catu: saGkhyAtvena darzitAni / dvitIyAdipaGktiSu tAnyeva vizeSAdhikAnIti paJcAditvena darzitAni, etAzcaivaM | paGktayo jaghanyAyAH sthiterArabhya yAvadutkRSTA sthitistAvat ye samayA bhavanti, tAvat pramANA asaGkhyeyA draSTavyAH, asatkalpanayA ca paJca darzitAH / tatraitat syAt-ihaikasthitajanakAnyapyadhyavasAyasthAnAni asaGkhyeyAni parasparaM vicitrANyabhyupagamyante, tadvaicitryAbhyupagame ca gA.-62 191
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-62 bandhazatakaprakaraNam sthitirapi vaicitryaM prApnotIti, tadayuktam, tAni hyekasthitijanakAnyapi santi kSetrakAlAnubhAga[yoga] yogAdivaicitryA| dvicitrANyucyante, na sthitimAzritya, teSAmekasthitijanakatvAvizeSeNa vaicitryAsiddharityalaM vistareNa ! prakRtamucyate-iha sarvotkRSTasthitijanakAni caramapaGktinirdarzitAni yAni sthitibandhAdhyavasAyasthAnAni teSAM madhye yaccaramAdhyavasAyasthAnaM tadutkRSTasaGkleza ucyate, iha teSAmevAdyamISat ucyate, ubhayAntarAlavartIni tu madhyamAni, tatazcaitairISanmadhyamotkRSTaiH sthitibandhAdhyavasAyasthAnairutkRSTA sthitirbadhyate / athavA caramasthitibandhAdhyavasAyasthAnamutkRSTasaGkleza ucyate / zeSANi tu caramapaGktinidarzitAni sthitibandhAdhyavasAyasthAnAni ISanmadhyamAnyucyante / taizcaramapaGktinidarzitaiH sarvotkRSTasthitijanakaiH | sarvairapi sthitibandhAdhyavasAyasthAnairutkRSTA sthitijanyata iti bhAva iti gAthArthaH // 62 // bhA0 sesANaM duganauI payaDINaM caugaiNa jIvA // 437 // ukkosaThiI baMdhaMti tattha dhuvasattacattapuvvuttaM / tIe taha adhuvANaM majhe assAaDsogaM // 438 // napupaMciMdiyajAI huMDaM paraghAyusAsaasubhA ya / vihagagaitasacauathirachakkaM niyagotta iya vIsaM // 439 // eyAsi piya pagaINa savvaukTThisaMkileseNa / ukviTThaThir3a micchA caugaiyA vi ya nibaMdhaMti // 440 // sesANa adhuvabaMdhINa sAyahAsainaradugapumitthI / aMtimavajjAsaMghayaNapaMcapaMceva saMThANe // 441 // subhavihagaithirachagauccagoyaeyAu huMti paNavIsaM / eyAsi tajjogAisaMkiliTTha u ukkosaM // 442 // 192
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam Thir3aM virayaMti aha kehi ThII baMdhajjhavasAyaThANagehi imaM / ukkosaThi baMdhai bhannai duha ( ai ) saMkileseNa // 443 // iha saMkilesasaddeNa saddakammANa ya ThiIbaMdhassa / ajjhavasAyaTThANaM bhannai tahi jahannaThIe vi // 444 // assaMkhalogaaMbarapaesamANeNa ThiIbaMdhassa / ajjhavasAyadvANANi huMti savvehi tehiM pi // 445 // egeva jahannaThiI nANA jIve paDucca kira hoi / emAI ThANagamo vinneo sayagavittIo // 446 // jahannaThiDbandhasAmittaminhaM AhAragAhajuyaleNaM / bhaNNa uktamutkRSTaM sthitibandhasvAmitvamidAnIM tadeva jaghanyamucyate AhAragatitthayaraM niyaTTi aniyaTTi purisasaMjalaNaM / baMdhai suhumasarAgo sAyajasuccAvaraNavigdhaM // 63 // jaghanyamiti padaM dvitIyagAthAto'tra sambadhyate / AhArakadvikaM tIrthakaranAma ca nivRttiH- apUrvakaraNaH kSapakastadbandhasya caramasthitibandhe varttamAnaH sthitimAzritya jaghanyaM badhnAti, tadbandhakeSvasyaivAtivizuddhatvAt / tiryaGmanuSyadevAyurvarNyakarmaNAM jaghanyasthitervizuddhipratyayatvena pUrvamevoktatvAditi / puruSavedasya saJjvalanacatuSTayasya cAnivRttibAdaraH kSapakastadbandhasya yathAsvaM A A A P gA.-63 193
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-64 bandhazatakaprakaraNam caramasthitibandhe vartamAno jaghanyaM sthitibandhaM karoti, tadbandhakeSvasyaivAtivizuddhatvAt / sAtaM yaza:kItiruccairgotraM 'AvaraNa'tti jJAnAvaraNapaJcakaM darzanAvaraNacatuSkaM, 'vigdhaM'ti vighnapaJcakaM ca kSapakasUkSmasamparAyaramasthitibandhe vartamAno jaghanyasthitibandhaM badhnAti, tata eva hetoriti gAthArthaH // 63 // bhA0 tahi AhAraga imAigAhA suhavabohA // 447 // kiMtu AhAragajuyalaM titthamapuvvo pumaM ca ca saM )jalaNA / aniyaTTI suhumo sAyajasuccaM vA tahA vigdhaM // 448 // paNanANadaMsaNacaU jahannabaMdhaM imaMmi guNatiyage / tabbaMdhagaaisuddhA kariti sesaM puNo sugamaM // 449 // chahamasaNNI kuNai jahannaThiimAugANamannayaro / sesANaM pajjatto bAyaraegidiyavisuddho // 64 // 'chaNhamasannI 'tti devadvikanarakadvikavaikriyadvikalakSaNaprakRtiSaTkasya tiryagasaJI paJcendriyaH sarvaparyAptibhiH paryApto jaghanyAM sthiti karoti, narakadvikasya tatprAyogyavizuddhaH, zeSakarmacatuSTayasya tu sarvavizuddho vAcyaH / etAni hi SaT karmANi yathAsambhavaM narakadevalokaprAyogyANi badhyante / tatra ca devanArakA'sacimanuSyaikendriyavikalendriyA notpadyanta iti teSAmetadbandhAsambhavaH / tiryaGmanuSyAstu saJjinaH svabhAvAdeva prastutakarmaSaTkasya sthiti madhyamAmutkRSTAM vA kurvantIti | 194
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-64 bandhazatakaprakaraNam te'pIhopekSitAH / 'AugANamaNNayaro'tti anyatarazabdeneha sajJi asajJi vA prakramAllabhyate / tatazcaturNAmAyuSAM saJjJi asajJi vA jaghanyAM sthitiM karoti / tatra nArakadevAyuSoH paJcendriyatiryagmanuSyAH, manuSyatiryagAyuSostu ekendriyAdayo jaghanyasthitikarttAro draSTavyAH / 'sesANamityAdi, bhaNitazeSaprakRtInAmekendriyo bAdara: paryAptastadbandhakeSu sarvavizuddhaH, palyopamA'saGkhyeyabhAgahInasAgaropamadvisaptabhAgAdikAM jaghanyAM sthiti karoti / anye hyekendriyAstathAvidhavizuddhyabhAvAd bahutarAM sthiti mupakalpayanti / vikalendriyapaJcendriyeSu tu zuddhiradhikA'pi lakSyate / kevalaM te'pi svabhAvAdeva prastutakarmaNAM mahatI sthitimupacarayantIti zeSaparihAreNa yathoktaikendriyasyaiva grahaNamiti gAthArthaH // 64 // // iti sthitibandhaH samAptaH // bhA0 chanhamaNeNa viuvviyachakkaM tahi tiripaNidi asannI / pajjattIpajjatto pakarei jahannaThiibaMdhaM // 450 // naragadugaM tajjogiyavisuddhakammo u sesacaugaM ti / savvavisuddho baMdhai suranarayagaINa pAogaM // 451 // iya kammachagaM eyaM ca narayasuraamaNamaNuya igavigalA / no baMdhatI te jeNa sagganaraesu no jaMti // 452 // tiriyamaNuyA u sannI iya kammachagassa ThIi majjhimayaM / ukkosaM vA pakaraMti teNa te cettha no gahiyA // 453 // AUNaM annayaro asanni sannI ya pakarai jahannaM / ThIbaMdhaM ThIbaMdhaM dAraM eyaMpi sammattaM // 454 // // ThIbaMdho sammatto // 195
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam idAnImanubhAgabandhasyAvasaro'nubhAgo raso'nubhAva ityanarthAntaraM tasyAnubhAvasya kiM tAvat svarUpamityucyate / iha hi gambhIrabhavAmbhodhimadhyaviparivarttI rAgAdisacivo jantuH pRthaksiddhAnAmanantabhAgavarttibhirabhavyebhyo'nantaguNaiH paramANubhirniSpannAn skandhAn pratisamayaM gRhNAti / tatra ca pratiparamANukaSAyavizeSAt sarvajIvAnantaguNAnanubhAgasyAvibhAgAn palicchedAn karoti / kevaliprajJayA chidyamAno yaH paramanikRSTo'nubhAgAMzo'tisUkSmatayA'ddhaM na dadAti so'vibhAgapalicchedaH / taduktam 'buddhIe chijjamANo aNubhAgaMso Na dei jo addhaM / avibhAgapaliccheo so iha aNubhAgabaMdhammi // 1 // tatra samAnarasAMzAnAM paramANUnAmekA vargaNA, ekena tu rasAMzenAdhikAnAM dvitIyA vargaNetyAdivargaNAsparddhakakrameNa yathA'yamanubhAgaH pUrvamanivRttibAdaraguNasthAne atraivoktastathA draSTavyaH / ayaM cAnubhAgo dvidhA bhavati, vakSyamANazubhaprakRtInAM sambandhI zubha, azubhaprakRtInAM tu sambandhI azubhaH / punarekadvitricatusthAnikabhedAdubhayarUpo'pi caturddhA / tatrAzubho ghUseDikAnimbAdirasatulyatvena dRSTAntAd bhAvanIyaH / yathAhi -ghUseDikApicumandAdyazubhavanaspatInAM sambandhI sahajo'kvathitaH kaTuko rasa ekasthAnika ucyate / sa eva kvathito'rddhAvarttitaH kaTukataro dvisthAnikaH / sa eva bhAgadvaye Avartite tRtIyabhAge tvavazeSe 1. buddhyA chidyamAno'nubhAgAMzo na dadAti yo'rddham / avibhAgaH palicchedaH sa ihAnubhAgabandhe // 1 // 2. ghoSAtakI / gA. - 64 196
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-64 bandhazatakaprakaraNam kaTukatamastristhAnikaH / sa eva bhAgatraye Avartite caturthe tvavazeSe'tizayakaTukatamazcatussthAniko'bhidhIyate / atra caikasthAnikaH sahajaraso jalalavabinduculukArddhaculukaprasRtyaJjalikarakakumbhadroNAdisambandhAnmandamandatarAdibahubhedatvaM prapadyate / evaM dvisthAnikAdikeSvapi bahubhedatvaM bhAvanIyam / evamevAzubhaprakRtInAM rasasyaikasthAnikAditvaM mantavyam / zubhaprakRtirasastu sairibhikSIrekSvAdirasatulyatvena tadRSTAntAd bhAvanIyaH / yathAhIkSukSIrAdirasaH sahajo'rddhAvartito dvibhAgAvartI bhAgatrayAvarttazcaturbhAgAvarttazca yathAsaGkhyaM madhuro madhurataro madhuratamo'timadhuratamazca sannekadvitricatussthAnika ucyate / ayamapi pUrvavajjalaprakSepAd bahubhedatvaM pratipadyate, evaM zubhaprakRtiraso'pyekasthAnakAdirasabhedo vAcya iti / nanu karmatayA samAneSvapi pudgaleSu kutaH zubhAzubhAdirasavaicitryam ? ucyate, adhyavasAyavizeSAt / yathA hi nimbAdyazubharasasvarUpAt kSIrAdizubharasasvarUpAccAdhizrayaNavizeSAttandulA rasavaicitryaM prapadyante, tathA pudgaleSvapyadhyavasAyavizeSAttadvaicitryaM bhAvanIyam / bhA0 aha bhannai aNubhAgo raso tti iha savva eva jIvo u / siddhANaNaMtabhAge abhavvajiyaNaMtaguNiehi // 455 / / paramANUhi nippannAo giNhaiya kammakhaMdhAo / tattha ya paDiparamANuM karei aNubhAgapalicheyaM // 456 // savvakasAyavisese savvajIvANaNaMtaguNie u / tatthaya kevalipannAe chijjamANo u kira jo u // 457 // paramanikiTTho aNubhAgaaMsao kira aIva suhumatayA / addhaM na dei so iha bhaNio avibhAgapalicheo // 458 // 197
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam uktaJca buddhIe chijjamANo aNubhAgaM kira na dei jo addhaM / avibhAgapaliccheo so iha aNubhAgabaMdhammi // 459 // tattha samANarasA je paramANU tesi vaggaNA ekkA / ekkeNa raseNaM puNa ahiyANaM bIyavaggaNayA // 460 // iccAivaggaNehiM niSphajjai phaDDuyaM ya tassarUvaM / sayagacunnIo neyaM so aNubhAgo duhA hor3a ||461 // subhapaDaNaM tu subho asubhapayaDINa hoi asubho u / puNa ekvekko cauhA igaThANigamAibheehiM // 462 // niMbarasAItullo asubho khIrAisarisao u subho / tattha ya sahajo akaDio raso u igaThANigo bhaNio ||463 // adbhAvaTTo duTThANigo u bhAge durgAmi AvaTTe / bhAgatige avaseso tidvANo taha tibhAgesu // 464 // AvaTTiesu turio igabhAgavasesae u caubhAgo / ajjhavasAyavisese rasabheyattaM imaM neyaM // 465 // egaTTANAINaM rasANa culugAisalilapakkheve / maMdAirasavisese ekvekke huMti tAo // 466 // etto NubhAgabaMdhe aTTha duvArAi tattha sAyAI / dAraM paccayadAraM subhaasubhaparUvaNA ceva // 467 // baMdhasAmittaddAraM ghAyAidAradvANadAraM ca / paccayadAravivAgaddAraM iha aTTha dArAI ||468 // tevIsAhiM gAhAhi bhaNissa tattha mUlapayaDINaM / ghAipyabhiIgAhAjugeNa sAyAivannaNayA // 469 // dhuvabaMdhuttarapayaDINa aTTagAhAe taha ya adhuvANaM / ukkosagagAhAe sAyAI vannaNA taha ya ||470 // AAA A A A A A gA. - 64 198
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam subhagAhAe paccayaparUvaNA asubhasubhapavannaNayA / bAyAlAgAhAe taha AyamavamAigAhAhiM // 471 // cauhiM ukkosabaMdhasAmittaM cohasAigAhAhi / paMcahiM jahannabaMdhassAmittaM kevalAIhiM // 472 // tihiM gAhAhiM ghAIvannaNayA tahaNubhAgaThANANaM / AvaraNagAhAe pannavaNA caupaMcagAhAe ||473 // paccayakahaNaM cauvihavivAgapayaDINa paMcapabhiIhiM / tihi gAhAhi bhaNissa aha etto saMpavannemi // 474 // sAIyAiparUvaNavisayaddAraM tahiM ca kira paDhamaM / ghAINaM ajahanno iccAIgAhadugamatthi ||475 // tadevaM lezato darzitamanubhAgasvarUpam / sAmprataM tvayameva sAdyAdiprarUpaNA - pratyayaprarUpaNA - zubhAzubhaprarUpaNA-bandhasvAmitvaprarUpaNA - ghAtyaghAtiprarUpaNA - sthAnaprarUpaNA - vipAkaprarUpaNA dvArairvicAryate, tatra mUlaprakRtInAM tAvatsAdyanAdiprarUpaNAmAha ghAtINaM ajahannoNukkoso veyaNIyanAmANaM / ajahannamaNukkoso goe aNubhAgabaMdhami // 65 // sAI aNAi dhuvaadbhuvo ya baMdho u mUlapayaDINaM / sesamma u duvigappo Aucaukke vi duvigappo // 66 // I A A A A A A SA gA.-65 66 199
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-65 bandhazatakaprakaraNam A jJAnadarzanacAritradAnalAbhAdiguNAn ghnantItyevaMzIlAni ghAtIni jJAnAvaraNadarzanAvaraNamohanIyAntarAyANi, teSAma-| jaghanyo'nubhAgaH, sAdyAdicaturvikalpo bhavatIti dvitIyagAthAyAM sambandhaH, karmaNAM hi raso yasmAdanyo hIno nAsti sa| sarvajaghanyastata UrdhvamekaM rasAMzamAdau kRtvA yAvat sarvotkRSTaM tAvat sarvo'pyajaghanya iti / anantabhedabhinno'pyasau jaghanyAjaghanyaprakAraddhayena kroDIkRtaH / tathA yasmAdanyo'dhiko na badhyate sa utkRSTastata ekarasAMzahAnimAdau kRtvA yAvatsarvajaghanyastAvatsarvo'pyanutkRSTa iti / anena vA prakAradvayena anantA api rasavizeSAH saGgrahItAH / tatra nirdiSTasvarUpasya karmacatuSTayasya sambandhI ajaghanyo rasaH sAdyAdi caturvikalpo'pi bhavati / tathA hyazubhaprakRtInAM sarvajaghanyaM zubhaprakRtInAM tu sarvotkRSTamanubhAgaM yaH kazcit tadbandhakeSu sarvavizuddhaH sa eva nivarttayati, tatra jJAnadarzanAvaraNAntarAyalakSaNakarmatrayasyAzubhatvAt kSapakaH sUkSmasamparAyazcaramasamaye jaghanyaM rasaM nivarttayati, tadbandhakeSvayamevAtivizuddha iti kRtvA / mohanIyasya tvanivRttibAdarameva yAvad bandho bhavatIti sa eva kSapakazcarasamaye'sya jaghanyaM rasamupakalpayatIti, tadbandhakeSvasyaivAtivizuddhatvAt / itazca sthAnAdanyatra sarvatropazamazreNAvapi prakRtakarmacatuSTayasyAnubhAgo'jaghanya eva badhyate, upazamakAnAmapi kSapakebhyo vizuddhyA anantaguNahInatvAt / tatazcopazAntamoha: sUkSmasamparAyazca yathA nirdiSTaprakRtakarmacatuSTayasambandhino'jaghanyAnubhAgasyAbandhako bhUtvA pratipatya yadA punastaM badhnAti, tadA ayamajaghanyAnubhAga: sAdirbhavati, bandhavyavacchede kRte tatprathamatayA badhyamAnatvAt / yaistUpazAntamohAdyavasthA nAdyApi prAptA teSAmanAdikAlAdArabhyAvicchinnaM badhyamAnatvAdanAdiH / 200
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-65 bandhazatakaprakaraNam 1-A dhruvo'bhavyAnAmabhAviparyantatvAt / adhruvo bhavyAnAmavazyaMbhAviparyantatvAditi / tadevamatrAjaghanyo bhAvitaH / zeSe tu jaghanyotkRSTAnutkRSTalakSaNe'nubhAge dvitIyagAthAH prAha-'sesammi u duvigappo 'tti bhaNitazeSo jaghanyAdiko'nubhAgo dvivikalpa:-sAdyadhruvalakSaNo bandho boddhavyaH / tathAhi-prakRtakarmacatuSTamadhye mohanIyasya tAvajjaghanyAnubhAgaH kSapakAnivRttibAdaracaramasamaye'nantaramevoktaH / zeSakarmatrayasya tu kSapakasUkSmasamparAyacaramasamaye asAvuktaH / sa cAnAdikAle'pi paryaTatA jIvena pUrvaM na baddha iti tatprathamatayA tatraiva badhyamAnatvAt sAdiH / kSINamohAdyavasthAM ca prAptasya niyamAnna bhaviSyatItyadhruvaH / anAdistu na bhavati, pUrvaM kadAcidapi tadbandhAbhAvAt / dhruvo'pyasau na bhavatyabhavyAnAM tadbandhasya durotsAritatvAditi / utkRSTAnubhAgaM tu prakRtakarmaNAmazubhatvAt sarvasaGkliSTo mithyAdRSTiH paryAptasajJipaJcendriya ekaM dvau vA samayau yAvad baghnAti na parataH, sa cAnutkRSTAdavatIrya badhyata iti sAdi: jaghanyataH samayAd, utkRSTatastu samayadvayAtpunarapyanutkRSTAnubhAgabandhagatasyotkRSTo'dhruvo bhavatyanutkRSTastu sAdiH, punarapi jaghanyato'ntarmuhUrtenotkRSTatastvanantAnantAbhirutsapiNyavappiNIbhirutkRSTasaGklezaM prApyotkRSTA'nubhAgaM badhnato'nutkRSTo'dhruvatAM vrajatItyevamutkRSTAnutkRSTeSu jantavo bhrAmyantItyubhayatra sAdyadhruvatvaM sambhavati, netaravikalpadvayamiti ghAtikarmaNAM jaghanyAdayazcatvAro'pi vikalpAH bhAvitAH / sAmpratamaghAtikarmaNAM caturasrAn vibhAvayiSurAha-'aNukkoso veyaNIyanAmANaM'ti vedanIyanAmnoranutkRSTo'nubhAgabandhaH sAdyAdicaturvikalpo'pi bhavati / tathA hyanayoH karmaNoH sAtayaza:kIrtilakSaNAM tadantaragataprakRtidvayamAzritya sarvotkRSTarasaH kSapakasUkSmasamparAyacaramasamaye prApyate, tato'nyaH sarvo'pyupazamazreNAvapi AAAA 201
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam | gA.-65 66 pUrvoktayuktito'nutkRSTaH, tatazcopazAntamohAvasthAyAM tasyApi bandho na bhavati, punarapi ca tataH pratipatya tameva badhnato'nutkRSTAnubhAga: sAdiH / upazAntamohAvasthAM tvaprAptapUrvasyAnAdiH anAdikAlAd badhyamAnatvAt / dhruvo'bhavyAnAmaparyantatvAt / adhruvo bhavyAnAM saparyantatvAt / ___ zeSe tUtkRSTajaghanyAjaghanyarase kimityAha dvitIyagAthAyAM-'sesammi u duvigappo'tti etatpadaM pUrvasambandhi tamapyAvRttyA atrApi sambadhyate, evamuttaratrApi sambhatsyate / bhaNitazeSe utkRSTajaghanyAjaghanyalakSaNAnubhAge dvivikalpa: sAdyadhruvalakSaNo bandho - bhavati / tathA hyutkRSTamanubhAgabandho vedanIyanAmnoranantarameva prastutakarmabandhakeSvativizuddhatvAt kSapakasUkSmasamparAyo banAtItyuktam / sa ca tatprathamatayA badhyamAnatvAt sAdiH / kSINamohAvasthAyAM tu niyamAnna bhaviSyatItyadhruvaH / jaghanyAnubhAgaM tvanayoH karmaNoH samyagdRSTimithyAdRSTirvA madhyapariNAmo badhnAti / sarvavizuddho hyatatkarmadvayagrahaNagRhItAnAM sAtayaza:kIrtyAdilakSaNaprakRtInAmutkRSTaM svarUpaM zubharasaM kuryAt, saGkliSTastu asAtanarakagatyAdiprakRtInAmutkRSTasvarUpamazubharasaM kuryAditi madhyapariNAmagrahaNam / ayaM ca jaghanyAnubhAgo'jaghanyAdavatIrya badhyata iti sAdiH / punarjaghanyataH samayAdutkRSTatastu samayacatuSTayAdajaghanyAnubhAgaM banato jaghanyo'dhruvo'jaghanyastu sAdiH, punastatraiva bhave bhavAntare vA jaghanyaM badhnato'jaghanyo'dhruva ityevaM / jaghanyAjaghanyAnubhAga bandhayoH paribhramatAmasumatAmubhayatra sAdyadhruvataiva sambhavati / 'ajahannamaNukkoso goe aNubhAgabaMdhammi'tti gotre anubhAgabandhe vicAryamANe'jaghanyo'nutkRSTazca tadbandhaH sAdyAdicaturvikalpo'pi bhavatItyatrApi uttaragAthAyAM 202
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-65 bandhazatakaprakaraNam | AAAA AAAA sambandhaH / tathA 'sesammi u duvigapyo 'tti etadapIha sambadhyate, bhaNitazeSe jaghanyotkRSTapakSadvaye dvivikalpaH sAdyadhruvarUpo boddhavyaH / tatrotkRSTAnutkRSTAvanubhAgabandhau pratyekaM dvicaturvikalpau yathA vedanIyanAmnostathA nirvizeSaM bhAvanIyau / idAnIM jaghanyAjaghanyau bhAvyate / tatra kazcitsaptamanarakapRthvInArakaH samyaktvAbhimukho yathApravRttAdIni trINi karaNAni kRtvA mithyAtvasyAntarakaraNaM karoti / tasmizca kRte mithyAtvasya sthitidvayaM bhavatyantarmuhUrtapramANAdhastanI zeSA tUparitanI / sthApanA / tatra cAdhastanI sthiti pratisamayaM vedayanyasmAdanantarasamaye samyaktvaM prApsyati, tatra carame samaye vartamAno nIcairgotramAzritya gotrakarmaNo jaghanyAnubhAgaM badhnAti, anyasthAnavartI hyetAvatyAM vizuddhau vartamAna uccairgotramajaghanyAnubhAgAnvitaM badhnIyAditi zeSaparihAreNa saptamapRthvInArakasya grahaNam / ayaM hi yAvatkiJcidapi mithyAtvamasti tAvadbhavapratyayenaiva tiryakprAyogyaM nIcairgotraM ca badhnAti / sa cAnyadA bahumithyAtvAvasthAyAmajaghanyarasaM nivartayati, prAptasamyaktvo'pyuccairgotrasyAjaghanyAnubhAgaM badhnAtIti tabandhakeSvativizuddhatvAdyathoktavizeSaNaviziSTasya samyaktvAbhimukhasya grahaNam / ayaM ca jaghanyAnubhAgastatprathamatayA badhyamAnatvAtsAdirlabdhasamyaktvastu sa evoccairgotramAzrityAjaghanyAnubhAgaM racayatIti jaghanyo'dhruvo'jaghanyAnubhAgastu sAdistacca sthAnamaprAptapUrvasyAnAdiH, abhavyAnAM dhruvo bhavyAnAmadhruva iti jaghanyAjaghanyAnubhAgau gotrakarmaNaH pratyekaM dvicaturvikalpAviti / 'Aucaukkevi duvigappo'ti AyUMSi nArakatiryagmAnuSyadevAyuSkarUpANi teSAM catuSke'pi sAdyadhruvalakSaNo dvivikalpo bandho bhavati / tathA hyanubhUyamAnAyustribhAgAdau pratiniyatakAla evAyuSo badhyamAnatvAtsAditvAttadanubhAgasyApi jaghanyAdirUpasya 203
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam sAditvam / antarmuhUrtAcca parata Ayurbandho'vazyamuparamata iti tasyAdhruvatvAt tadanubhAgabandhasyApyadhruvatvamiti gAthAdvayArthaH // 65-66 // bhA0 tassa payANaM evaM saMbaMdho hoi paDhamagAhAe / paDhamapayaM dujhyAe AimayaM vayaNatiyaM yojjaM // 476 // taha paDhamAe duie payaMmi duiyAe paDhama vayaNatigaM / taha paDhamAe aMtimapayajuyale duiyagAhAe // 477 // AimayaM vayaNatiyaM taha duiyAe puNovi aMtapayaM / bhaNiuM payasaMbaMdho esiM aha bhAvaNA evaM || 478 // sesammi u duvigappo duijjagAhAe jaM payaM taiyaM / taM etthaM vAratiyaM bhaNiyaM tassa ya imo attho ||479 // paDhamavArAe jahannukkosiyaratigaM ti duiyavArAe / jahannAjahannukkosaM taiyAe jahannukkosadugaM // 480 // subhapayaDINukkosaM rasaM jahannaM tu asubhapayaDINaM / nivvattai tabbaMdhagamajjhe jo kira aivisuddho // 481 // AvaraNavigghakammattiyassa sumo u khavagasuhumaMte / mohassa niyaTTaMte suddho pakarar3a jahannarasaM // 482 // eyaTThANA annatthuvasamaseDhie ghAikammANaM / ajahannaraso bajjhai to suhumovasamagA jar3ayA // 483 // ajahannarasassa abaMdhagAu houM paDittu puNa jar3ayA / baMdhaMtI ajahannaM tajhyAe so bhavai sAI ||484 // uvasaMtAiTThANaM apattapuvvANa so bhave'NAI / abhavvANa dhuvo bhavajIvANaM so bhave adhuvo // 485 // P A A A A A gA.-6566 204
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-65 bandhazatakaprakaraNam sese jahannaukkosaiyarabaMdhe u khavaganavamaMte / moharasa sesakamma-ttiyassa khavago u suhumaMte // 486 // puvvamabaddho bajjhai sAI adhuvo na atthiI adhuvo / dhuvaNAI na ghaDaMtI ukkiTTharasaM tu ghAINaM // 487 // aisaMkiliTThamiccho sannI pajjo paNidio egaM / samayaM ahavA u dugaM jA baMdhai neva parao to // 488 // avayariya aNukTThiA bajjhai sAI tao jahanneNaM / samayAo ukkosA samayadugA puNa vi ukTuiM // 489 // baMdhaMtassa rasaM to ukkiTTho adbhuvo bhave baMdho / aNukasso puNa sAI taheva puNa aMtaramuhuttA // 490 // kAlo aNaMtao vA uknosarasaM tu baMdhamANassa / aNukassa raso hoI adhuvo evaM adhuvasAI // 491 // ghAINa jahannAI vigappacaugaM bhaNittu aghAiNaM / kammANa aha cauro jahannAI bhAvaissAmi // 492 // veyaNiyanAmaNukkasaraso u sAyAicauvigappo vi / sAyajasANaM uksaraso u khavagassa suhumaMte // 493 // tassanno puvvakamA aNukkasso tovasaMtamohassa / tassa vi baMdho na bhavai puNa nivaDiya taM nibaMdhayao // 494 // aNukkassaraso sAI uvasaMta'ssa so bhave'NAI / dhuvaadhuvA puvvaMpi va sesukkasajahannaajahannA // 495 // puvakamA suhamaMte veyaNinAmANa ukkaso sAI / khINe'dhuvo jahannaM rasaM tu jasasAyakammANaM // 496 / / sammo miccho va majjhimapariNAmo baMdhaI aha visuddho / saMkiTTho vi ya subhaasubhameva baMdhai ao bhaNiyaM // 497 // 205
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-65 bandhazatakaprakaraNam majjhimapariNAmeNaM rasaM jahannaM nibaMdhaI tattha / ajahannA avayariuM jahannabaMdhe havai sAI // 498 // puNa jahanneNaM samayA ukkoseNaM tu causamayakAlA / ajahannarasaM baMdhaMtassa ya jahanno bhave adhuvo // 499 // ajahanno puvvaMpi va sAI puNa tammi annahi va bhave / baMdhaMtassa jahanna ajahanno to bhave adhuvo // 500 // goyarase ajahanno aNukkoso sAiyAicaubheo / sese jahannukkose patteyaM sAi adhuvo tti // 501 // tatthukkosaNukkoso patteyaM dugacaukkabheeNaM / jaha veyaNinAmANaM bhaNiyA taha iha vi bhaNiyavvA // 502 // jahanna duvigappayA iha evaM bhaNiyA ihaM jahA koi / sattamamahineio sammAbhimuho caramasamae // 503 // nIyAgottassa jahannaM rasaM nivattei tadavaro uccaM / ajahannarasaM baMdhai iya sattamaneraDyagahaNaM // 504 // bahumiccho neraio bhavapaccayao u nIyagoyassa / ajahannassa baMdhai sammajuo uccagoyassa // 505 // ajahannarasaM baMdhai sammattA'bhimuho ao bhaNiyaM / eso u jahannarasaM paDhamaM baMdhai tao sAI // 506 // sammattajuo so vi hu uccaM baMdhaM tao bhave adhuvo / ajahanne puvvaMpi va sAI taTThANamagayassa // 507 // so NAI dhuvaadhuvA puvvaMpi va iha vi huMti dRDhavvA / AUNi pasiddhacaugge puNa jahannajahannAI // 508 / / tattha puNo patteyaM sAI adhuvA ya do vigappa tti / bajhaMte AuMsiM sAI uvariM tu puNa adhuvo // 509 // 206
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-67 bandhazatakaprakaraNam mUlapayaDINa bhaNiyaM sAyAIvannaNaM tao uvari / uttarapayaDisu etto bhaNAmi sAyAivannaNayaM // 510 // tadevaM mUlaprakRtInAmanubhAgabandhasya sAdyAdiprarUpaNAkRtA / sAmpratamuttaraprakRtyanubhAgabandhasya tAmAha aTTaNhamaNukkoso teyAlANamajahannago baMdho / neo hi cauvigappo sesatige hoi duvigappo // 17 // AAAA tejasakArmaNazarIraddhayaM prazastavarNagandharasaparzA agurulaghunirmANamityetAsAmaSTAnAmuttaraprakRtInAmanutkRSTo'nubhAgabandhaH sAdyAdicaturvikalpo'pi jJeyo boddhavyaH / tathA hyetAsAmutkRSTamanubhAgabandhaM kSapakApUrvakaraNo devagatiprAyogyANAM triMzataH prakRtInAM bandhavyavacchedasamaye karoti / etA hi zubhaprakRtayaH ata eva tadutkRSTAnubhAgaM sarvavizuddha eva racayati, tadbandhakeSu tvayameva / sarvavizuddhaH / etasmAtpunaranyatropazamazreNAvapyanutkRSTo'nubhAgabandho lakSyate, sa copazAntamohAdyavasthAyAM sarvathA na bhavatIti tataH pratipatitairjantubhirbadhyamAnassAdiH, tacca sthAnamaprAptapUrvANAM sadAvasthamAnatvAdanAdidhruvo'bhavyAnAmadhruvo bhavyAnAmiti / 'sesatige hoi duvigappo'tti bhaNitazeSe utkRSTajaghanyAjaghanyAnubhAgatrike dvivikalpaH sAdyadhruvalakSaNo bandho bhavati / tathA hyasya prakRtyaSTakasyotkRSTAnubhAgabandho'nantarameva kSapakApUrvakaraNe proktaH / sa ca tatprathamatayA badhyamAnatvAtsAdiH / ekaM ca samayaM bhUtvA'gre'vazyaM na bhavatIti adhruvaH / jaghanyAnubhAgaM tvetAsAM zubhaprakRtitvAt sarvotkRSTasaGkleze vartamAno mithyAdRSTiH paryAptaH 207
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-67 prakaraNam AAAA sajJipaJcendriyo badhnAti, punarapi jaghanyataH samayAdutkRSTataH samayadvayAdavazyaM sa evAjaghanyaM badhnAti, punaH kAlAntare sa evotkRSTasaGklezaM prApya jaghanyaM badhnAtItyevaM jaghanyAjaghanyeSu parAvarttamAnAnAM jantUnAmubhayatra sAdyadhruvataiva sambhavatIti / 'teyAlANamajahaNNago baMdho 'tti jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNanavakamithyAtvakaSAyaSoDazakabhayajugupsA'prazastavarNAdicatuSkopaghAtAntarAyapaJcakalakSaNAnAM tricatvAriMzatprakRtInAmajaghanyanyAnubhAgaH sAdyAdicaturvikalpo'pi jJeyaH / tathAhi-jJAnAvaraNapaJcakacakSuracakSuravadhikevaladarzanAvaraNacatuSkAntarAyapaJcakalakSaNAnAM caturdazaprakRtInAM tAvadazubhatvAt kSapakasUkSmasamparAyazcarame samaye jadhanyAnubhAgaM badhnAti, tadbandhakeSvayameva sarvotkRSTavizuddhimAniti kRtvA / tato'nyaH sarve'pyupazamazreNAvapyajaghanyaM prApyate sa copazAntAvasthAyAM sarvathA na bhavati / tasmAditaH pratipatya badhyamAnaH sAditAM bhajate / upazAntAvasthAM cAprAptapUrvANAmanAdiH, dhruvAdhruvau pUrvavat / saJcalanacatuSTayasya tUktahetoreva kSapakAnivRttibAdaro yathAsvaM bandhavyavacchedasamaye ekaikaM samayaM jaghanyAnubhAgaM badhnAti / tato'nyaH sarvo'jaghanyastasya copazamazreNau bandhavyavacchede kRte pratipatya punastameva badhnataH sAditvaM bandhAbhAvasthAnaM vA prAptapUrvasyAnAditvaM dhruvAdhruvau tathaiva / nidrApracalA'prazastavarNAdicatuSkopaghAtabhayajugupsAlakSaNAnAM navaprakRtInAM kSapakApUrvakaraNo yathAsvaM bandhavyavacchedakAle ekaikaM samayaM jaghanyamanubhAgaM badhnAti / tato'nyaH sarvo'pyajaghanyastasya copazamazreNI bandhavyavacchedaM kRtvA pratipratya punastameva banataH sAditvaM bandhAbhAvasthAnaM cAprAptapUrvasyAnAditvaM dhruvAdhruvatve pUrvavat / caturNAM pratyAkhyAnAvaraNAnAM dezavirataH saMyamapratipattyabhimukho'tyantavizuddhaH svaguNasthAnasya caramasamaye vartamAno jaghanyamanubhAgaM 208
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-67 bandhazatakaprakaraNam AA badhnAti / tasmAt sthAnataH pUrvaM sarvo'jaghanyaH / caturNAmapratyAkhyAnAvaraNAnAmaviratasamyagdRSTiH kSAyikasamyaktvaM saMyamaM ca / | yugapatpratipitsuratyantavizuddhaH svaguNasthAnacaramasamaye vartamAno jaghanyamanubhAgaM banAtIti / tatazca pUrvaM sarvo'jaghanyaH / styAnaddhitrikamithyAtvAnantAnubandhicatuSTayalakSaNAnAmaSTAnAM prakRtInAM mithyAdRSTiH samyaktvaM saMyamaM ca yugapatpratipitsuH sarvavizuddho mithyAtvavedanasya caramasamaye vartamAno jaghanyamanubhAgaM banAtyetasmAccAnyatra sarvo'jaghanyaH / ete hi dezaviratAdayastattadbandhakeSvativizuddhatvAdyathAnirdiSTakarmaNAM jaghanyamanubhAgaM badhnanti / tatazca saMyamAdIn guNAn prApya punarapi pratipatya yadA'jaghanyAnubhAgaM badhnanti, tadA'yamajaghanyAnubhAgaH sAdiH / etAni ca sthAnAnyaprAptapUrvANAmanAdirdhavo'bhavyAnAmaparyantatvAdadhruvo bhavyAnAM saparyantatvAditi / tadevaM tricatvAriMzataH prakRtInAmajaghanyanyAnubhAgo bhAvitaH / zeSatrike tu kimityAha-'sesatige hoi duvigappo 'tti bhaNitazeSe jaghanyotkRSTAnutkRSTAnubhAgatrike dvivikalpaH sAdyadhruvalakSaNo bandho bhavati / tatrAjaghanyAnubhAgabhaNanaprasaGgeNa sarvAsAM jaghanyAnubhAgo'pi sUkSmasamparAyAdiguNasthAneSu sthAnato nirdiSTaH / sa ca tatra tattatprathamatayA badhyamAnatvAtsAdiH / kSINamohAdyuparitanAvasthAsu cAvazyaM na bhavatItyadhruvaH / utkRSTaM tvanubhAgametAsAM tricatvAriMzataH prakRtInAM mithyAdRSTiH sarvotkRSTasaGkleza: paryAptasajJipaJcendriyo badhnAtyekaM dvau vA samayau yAvattataH paraM punarapyanutkRSTaM badhnAti, kAlAntare ca punarutkRSTaM saGklezamAsAdyotkRSTAnubhAgaM racayatItyevamutkRSTAnutkRSTAnubhAgeSu saJcaratAM jantUnAmubhayatrApi sAdyadhruvataiva sambhavati, netaravikalpadvayamiti gAthArthaH // 17 // 209
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-67 bandhazatakaprakaraNam bhA0 aTThaNha ticattAe kameNa baMdho aNukkasa'jahanno / sAIyAI cauhA aTThaticattA ya puNa evaM // 511 / / teyAkammAgurulahunimmANapasatthavannacau aTTha / nANaMtarAyadasagaM desaNanavamohapayaDIo // 512 // veyatiyahAsacausammamIsarahiyA u asubhavannacaU / uvaghAeNaM sahiyA teyAlA esa nAyavvA // 513 // aTThaNhaM ukkosaM khavagA'puvvo u tIsapayaDINaM / suragaipAogANaM baMdhate pakaraI baMdhaM // 514 // eguvari uvasamaseDhie vi labbhai aNukkasaNubhAgo / to uvasaMte na bhavai hoi tappaDiyajaMtUNaM // 515 // to sAI tamapattANa so aNAI dhuvAdhuvA dovi / puvvaMpi va vinneyA sesatigaM jiTThajahanniyaraM // 516 // tatthukkoso sAyAikhavage vannio tao egaM / samayaM houM na bhavai to adhuvo jahannamaNubhAgaM // 517 // eyAsiM subhapayaDittaNAu ukkosasaMkilesammi / vaTato baMdhai micchapajjapaMciMdio sannI // 518 // puNa egadusamayA vA kameNa jahanniyarakAlaovassaM / baMdhai ajahannabaMdhaM puNa ukkosA jahaNNapae // 519 // bahuhA parivattamANA tahi sAI adhuvayA sugameva / teyAlAe sAIpabhiIyAM puNa bhayaMte ca // 520 // vigghAvaraNe daMsaNacaukca iya caudasaNhapayaDINaM / asuhattA khavago suhumacarimasamae jahannarasaM // 521 // baMdhai tatto anno uvasamaseDhiyae vi hoi ajahanno / to uvasaMte na bhavai tappaDiyassa u puNo sAiM // 522 // 210
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-67 bandhazatakaprakaraNam uvasaMtamapattANaM so ya aNAI dhuvAdhuvA sugamA / saMjalaNacaukkassa u khavago navame guNe kamaso // 523 // baMdhaMte egegaM samayaM jahannaM rasaM niyattei / tatto'nno ajahanno sovasamaguNammi baMdhaMto // 524 // nivaDiya puNo vi baMdhatassa ya sAI tahovasAmittaM / appattANa aNAI taha ceva havaMti dhuvaadhuvA // 525 // niddAdugaapasatthAvannacaUbhayaduguMchauvaghAyaM / navapayaDINaM khavago'puvvaMmi guNe jaha kameNa // 526 / / baMdhate egegaM samayaM baMdhai jahannaaNubhAgaM / tattonno ajahanno sovasamaguNassa baMdhataM // 527 // kAuM paDiya puNo vihu baMdhai sAI tahaNuvasAmittaM / baMdhaM tassa aNAi havaMti puvvaM na dhuvaadhuvA // 528 // paccakkhANacaukke desajaisaMjamAbhimuhacitto / saguNacarimasamae tammi'NubhAgaM baMdhai jahannaM // 529 // taTThANAo puvvaM savvo ajahannao taha cauNhaM / apaccakkhANacaugassa avirao sammadiTThI jo // 530 // jugavaM pavajjiumaNo khAiyasammaM taheva cArittaM / accaMtavisuddho saguNaTThANaMtaMmi varmUto // 531 // jahannaNubhAgaM baMdhai iya puTvi hoi savvu ajahanno / thINatigamicchacauroNaMtaNubaMdhI ya iya aTTha // 532 // payaDI u savvasuddho miccho jugavaM pi sammacaraNAi / paDivajjiukAmo micchaveyaaMtami vato // 533 // nivvattei jahannaM rasamannattha ajahannao savvo / to saMjamapabhiiguNe pAviya parivaDiya ajahanno // 534 // 211
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-68 bandhazatakaprakaraNam niccattaM tassa rasaM ajahannabaMdho tao bhave sAi / eyaTThANA a appattayANa'NAi bhave baMdho // 535 / / dhuvaadhuvA puvvaM va jahannukkoseyara tti sesatige / sAI adhuvo tattha ya ajahannabhaNaNayasaMgAo // 536 / / jahannasarUvaM bhaNiyaM suhumAiguNesu so tahiM paDhamaM / bajjhamANattaNAo sAi khINAisu adhuvo // 537 // ukkosaM aNubhAgaM miccho aisaMkiliTThapajjatto / saMnnipaNidiya baMdhai egaM vA dusamayaM jAva // 538 // puNa aNukkosaM baMdhai puNa ukkossaM tarhi adhuvasAi / dunni vi bhavaMti na bhavai aNAibaMdho tahA ya dhuvo // 539 // dhubabaMdhiNINa jahannAicausu sAyAivannaNA bhaNiyA / aha adhuvabaMdhiNINa jahannAisu taM bhaNissAmi // 540 // tadevaM dhruvabandhinInAM jaghanyAdiSu caturdhvapi bhedeSu sAdyAdiprarUpaNA kRtA / sAmpratamadhruvabandhinInAM teSu tAmAha ukkosamaNukkoso jahannamajahannago vi aNubhAgo / sAI addhavabaMdho payaDINaM hoi sesANaM // 68 // zeSANAM prAgadarzitAnAmadhruvabandhinInAM trisaptatiprakRtInAmutkRSTo'nubhAgabandhaH sAdiradhruva eva ca bhavati / prakRtaya eva / hyetA adhruvabandhitvAt sAdyadhruvAstatastatsattAnuvidhAyI jaghanyAdirUpastadanubhAgo'pi yathokta eva bhavati, na tvanAdidhruvo vA iti 212 AAA
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-69 bandhazatakaprakaraNam gAthArthaH // 18 // bhA0 sesANaM adhuvatihuttarINa ukkosagAicaubheo / sAiadhuvo sugamo aNAidhuvayA asiddhe va // 541 // / ukosamii gAhA sugamA taha subhasubhANa patteyaM / ukkosajahannaNubhAgo ya bajjhai kehi heUhiM / / 542 // tadevaM sAdyAdiprarUpaNA'vasitA / sAmprataM bandhAdhikRtaviMzatyuttaraprakRtizate yAH prakRtayaH zubhA yAzcAzubhAstAsAM pRthak utkRSTajaghanyAnubhAgau kena pratyayena kena hetunA janyete iti pratyayaprarUpaNAmAha subhapayaDINa visohIe tivvamasubhANa saMkileseNaM / vivarIe u jahanno aNubhAgo savvapayaDINaM // 69 // anantarameva vakSyamANazubhaprakRtInAM 'visohie'tti vizuddhyA 'tivvo 'tti tIvramutkRSTamanubhAgaM banAtIti gamyate etaduktaM bhavatizubhaprakRtInAM sarvAsAmapi yaH kazcid bandhakeSvativizuddhaH sa sarvotkRSTamanubhAgaM karoti, nAnyaH / 'asubhANa saGkileSTaseNaM'ti anantarameva nirdekSyamANAzubhaprakRtInAM tu saGklezena tIvramanubhAgaM badhnAtIti sambadhyate, tadbandhakeSu yaH kazcit sarvasaGkliSTaH sa evotkRSTamanubhAgametAsAM banAtItyarthaH / 'vivarIe u' ityAdi uktavaiparItye tu sarvAsAM zubhAzubhaprakRtInAM 213
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-70 bandhazatakaprakaraNam jaghanyo'nubhAgo bhavati zubhaprakRtInAM tadbandhakeSu yaH kazcit sarvasaGkliSTaH sa jaghanyamanubhAgaM badhnAti, azubhaprakRtInAM tu yaH | | kazcittadbandhakeSu sarvavizuddho bhavati, sa jaghanyAnubhAgaM badhnAtIti tAtparyamiti gAthArthaH // 69 // bhA0 subhapayaDigAha sugamA subhA ya asubhA ya tA puNa imAo / kRtA zubhAzubhabhedabhinnAnAM prakRtInAM rasapratyayaprarUpaNA, tatra kiyatyaH kiM svarUpA vA tAH pratyekaM zubhAzubhaprakRtaya iti na jJAyate / atastatparijJAnArthaM prakRtInAM zubhAzubhaprarUpaNAmAha bAyAlaM pi pasatthA visohigaNaukkaDassa tivvaao| bAvIsaimappasatthA micchuvvuDasaMkiliTThassa // 70 // ____ sAtavedanIyaM, tiryaGmanuSyadevAyUMSi, manuSyadvikaM, devadvikaM, paJcendriyajAtiH, paJcazarIrANi, samacaturasrasaMsthAnaM, vajrarSabhanArAcasaMhananaM, trINyaGgopAGgAni, prazastavarNAdicatuSkam, agurulaghu, parAghAtam, ucchAsam, Atapam, udyotam, prazastavihAyogatistrasAdidazakaM, nirmANaM, tIrthaGkaraM, uccairgotramiti / apizabdasyaivakArArthatvAdetA eva dvicatvAriMzatprakRtayaH prazastAH-zubhA etAzca vizodhiguNena ya utkaTaH prakRSTastasyaiva tIvratararasA utkRSTarasA bhavanti, taduktam 214
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam 'sAyaM tirimaNudevAuyaM ca narasuradugAi do ceva / paMceMdiyajAIvi ya paMcasarIrAi cauraMsaM // 1 // saMghayaNAdisubhagatiaMgovaMgAI aguruparAghAtaM / subhavannAicakkaM UsAsaM AyavujjoyaM // 2 // tasabAyarapajjattaM patteyathiraM subhaM ca subhagaM ca / sussaraAijjajasaM nimeNa titthayaramuccaM ca // 3 // bAyAlIsaM eyA u ceva jANAhi puNNapagaIo / baMdhaMti bahurasAo visohiguNaukkaDA jIvA // 4 // paJca jJAnAvaraNAni nava darzanAvaraNAni asAtaM mizrasamyaktvapuJjavarjamohaSaDviMzatirnArakAyurnarakadvikaM tiryadvikaM ekadvitricaturindriyajAtayaH AdyavarNAni saMsthAnasaMhananAni aprazastavarNAdicatuSkam upaghAtam aprazastavihAyogatiH sthAvarAdidazakaM nIcairgotramantarAyapaJcakamityetAstu dvyazItiprakRtayo'prazastA azubhA vijJeyAH / tAzca mithyAdRSTerutkRSTasaMklezasya tIvrA utkRSTarasA bhavantIti sambadhyate / taduktam 1. sAtaM tiryaGmanuSyadevAyuSkaM ca narasuradvike dvau caiva / paJcendriyajAtirapi ca paJca zarIrANi caturasram // 1 // AdisaMhananaM zubha (kha) gatiraGgopAGgAnyagurulaghu parAghAtam / zubhavarNAdicatuSkamucchAsamAtapamudyotam // 2 // trasabAdaraparyAptaM pratyekaM sthiraM zubha ca saubhAgyaM ca / susvarAdeyayazaH nirmANaM tIrthakaramuccai (rgotraM ca // 3 // dvicatvAriMzadetA tu caiva jAnIhi puNyaprakRtayaH / badhnanti bahurasAH vizodhiguNotkaTAt jIvAH ||4|| gA.-70 215
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-70 bandhazatakaprakaraNam 'paMca ya nANAvaraNA nava daMsaNamohapayaDichavvIsaM / assAyaM nirayAuM nirayadurga tiridurga ceva // 1 // igivigaliMdiyajAI AimavajjA u paMca saMThANA / saMghayaNA paMceva u asubhA vaNNAiyA cauro // 2 // uvaghAyamappasatthA vihagagaI thAvaraM ca suhumaM ca / appajjattaM sAhAraNaM ca athiraM ca asubhaM ca // 3 // dubhagaM nAmaM taha dUsaraM ca NAdijja ajasakittI ya / nIyAgoyaM ca tahA paMceva ya aMtarAyANi // 4 // eyAo savvAo bAsII hu~ti pAvapayaDIo / bajhaMte tivvarasA micchukkaDasaMkileseNaM // 5 // iti / atra ca vizuddhisaGklezapratyayajanyatvaM pUrvoktamapi prasaGgata uktamityadoSaH / Aha nanu zubhA dvicatvAriMzaduktA azubhAstu dvyazItiriti mIlitAzcaturviMzatyuttaraM prakRtizataM bhavati, bandhe tu viMzatyuttaraprakRtizatamevAdhikriyate, tatkathaM na virodhaH ? naivam, abhiprAyAparijJAnAt, iha hi varNAdicatuSkamekamapi satprazastAprazasta 1. paJca ca jJAnAvaraNAni nava darzana(AvaraNAni) mohaprakRtayaH SaDviMzatiH / asAtaM narakAyurnarakadvikaM tiryagdvikaM caiva // 1 // ekavikalendrijAtayaH AdimavarjAni tu paJca saMsthAnAni / saMhananAni paJceva tvazubhAni varNAdIni catvAri // 2 // upaghAtamaprazastA vihAyogatiH sthAvaraM ca sUkSmaM ca / aparyAptaM sAdhAraNaM cAsthiraM cAzubhaM ca // 3 // durbhagaM nAma tathA duHsvaraM cAnAdeyamayaza:kIrtizca / nIccairgotraM ca tathA paJceva cAntarAyANi // 4|| etAH sarvAH dvayazItiH bhavanti pApaprakRtayaH / badhyante tIvrarasAH mithyAdRSTerutkRSTasaGklezena // 5 // 216
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-70 bandhazatakaprakaraNam bhedenobhayatrApi gRhItamiti na doSa iti gAthArthaH // 70 // bhA0 payaDIo aha bAyAlaM piya bAsI ya tA ya imA // 543 // sA ucce paMcataNU aMgovaMgattayAyavUsAse / naratiridevAU Ni ya ujjoyapasatthavannacaU // 544 // saMghayaNaM saMThANaM paDhamaM paMciMdijAisatthagaI / tasadasagaM nimmANaM gurulahutitthayaraparaghAyaM // 545 // devadugaM maNuyadugaM bAyAlaM ciya subhAu payaDIo / sesAo asubhAo bAsII huMti nAyavvA // 546 // caudasa AvaraNe vigdha paMca mohe chavIsa assAyaM / narayAu narayatiridugaigabiticauridijAIo // 547 // AimarahiyA paMca u saMghayaNe AgiI u paMceva / apasatthavannacaugaapasatthavihagagai uvaghAyaM // 548 // thAvaradasagaM nIyA goyaM eyAu huMti bAsII / pAva payaDIu eyA bajhaMtI saMkileseNaM // 549 // bAyAlA bAsII joge cauvIsaahiyasayamegaM / hoI baMdhe u paoyaNaM tu bIsuttarasaeNaM // 550 // to kahameyaM bhannai vannAicaukkayaM ihegaMpi / ubhayattha vi saMgahiyaM apasatthapasatthabheeNaM // 551 // bajjhaMtukkosarasA subhaasubhAo visohisaMkesA / ii rasabaMdhassAmittaNassa iha sUyaNeva kayA // 552 // aNubhAgabaMdhasAmittaminhikamapattayaM bhaNIhAmi / 217
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam tadevaM kRtA zubhAzubhaprarUpaNA / tatra ca zubhaprakRtayo vizuddhayA utkRSTarasA badhyante, azubhAstvavizuddhayA ityanubhAgabandhasvAmitvasya sUcaiva kRtA / sAmprataM tu kramaprAptaM tadeva nyakSeNocyate AyavanAmujjoyaM mANusatiriyAuyaM pasatthAsu / micchassa huMti tivvA sammaddiTThissa sesAo // 71 // AtapanAma udyotanAma manuSyAyuH tiryagAyurityetAH prazastAsu prakRtiSu madhye catasraH prakRtayastIvrA utkRSTarasA mithyAdRSTereva bhavanti, na samyagdRSTeH / tathA hyAtapodyotatiryagAyuSAM tAvatsamyagdRSTerbandha eva nAsti, etA hi tiryakSvevotpitsuH prANI badhnAti, na ca samyagdRSTisteSUtpadyanta iti tadbandhasyApyabhAvaH / manuSyAyurapi tiryagmanuSyAH samyagdRSTayo na badhnanti, teSAM | tatrotpattyabhAvAt / devanArakAstu samyagdRSTayo manuSyAyurbadhnanti, kevalaM saGkhyeyavarSAyuSkayogyaM madhyamarasaM ca / atra tvasaGkhyeyavarSAyuSAM yogyamutkRSTarasaM tatprakRtaM, tatpunaramI api na badhnanti, asngkhyeyvrssaayusskessvetebaamutpttybhaavaadtstessaampyetdbndhaasmbhvH| tasmAtprastutaprakRticatuSTasyotkRSTAnubhAgaM mithyAdRSTireva tadbandhakeSvativizuddho nirvarttayati / 'sammaddiTThissa sesA uti bhaNitazeSA aSTAtriMzat puNyaprakRtayastIvrA utkRSTarasA samyagdRSTereva bhavantIti gAthArthaH // 71 // gA.-71 218
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-72 bandhazatakaprakaraNam bhA0 tahiM subhapayaDImajjhA jaM AyavamAi caugaM taM // 353 // maNuyAUrahiyatigaM miccho tiriyagaie ya gaMtumaNo / baMdhai narAuyaM puNa tirinarasammA na baMdhaMti // 534 // tesiM tatthuppattI abhAvao devanArayA sammA / maNuyAuM baMdhatI saMkhejjAUNa joggaM ti // 553 // majjhimarasametthamasaMkhatiriyaAUNa jogga jeTTharasaM / pagayaM taM puNa tatthuppattIi abhAvao ee // 556 // no baMdhatI tamhA patthuyakammANa jeTThaaNubhAgaM / miccho aisuvisuddho nivvattai taha jio sammo // 557 // sesA aTTattIsaM ukkiTTharasAo punnapagaIo / baMdhai aha taMpi rasaM visesiyaraM bhaNiukAmo // 558 // asubhapayaDINa abhaNiyapuvvaM taM bhaNiukAmao Aha / / tadetanmithyAdRSTisamyagdRSTilakSaNabhedamAtreNa zubhaprakRtInAmevotkRSTAnubhAgabandhasvAmitvamuktam / sAmprataM tvetAsAmeva zubhaprakRtInAM vizeSitataraM tad bibhaNiSurazubhaprakRtInAM tvanuktapUrvaM tatpratipipAdayiSurAha devAumappamatto tivvaM khavagA kareMti battIsaM / baMdhaMti tiriyamaNuyA ekkArasa micchabhAveNa // 72 // 219
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam devAyustIvramutkRSTarasaM apramattayatirbadhnAti, aparebhyo devAyurbandhakamithyAdRSTyaviratasamyagdRSTyAdibhyo 'syAnantaguNavizuddhatvAt / tathA sAtadevadvikapaJcendriyajAtivaikriyadvikAhArakadvikataijasakArmaNasamacaturasraprazastavarNAdicatuSkAgurulaghuparAghAtocchvAsaprazastavihAyogatitrasAdidazakanirmANatIrthakaroccairgotralakSaNAnAM dvAtriMzataH prakRtInAmutkRSTAnubhAgaM yathAsambhavaM kSapakau sUkSmasamparAyApUrvakaraNalakSaNau kuruta: / apUrvakaraNo mohanIyamakSapayannapi yogyatayA kSapaka ukta iti draSTavyam / tatra sAtayazaH kIrtya ccairgotralakSaNaprakRtitrayasya kSapakasUkSmasamparAyazcaramasamaye varttamAna utkRSTAnubhAgaM badhnAti, svaguNasthAnazeSasamayebhyo'nyebhyazca tadbandhakebhyo'syAnantaguNavizuddhatvAditi / zeSANAM tvekonatriMzataH prakRtInAM kSapakApUrvakaraNo devagatiprAyogyabandhavyavacchedasamaye varttamAnastIvramanubhAgaM badhnAti tadbandhakeSvasyaivAtivizuddhatvAditi / 'baMdhaMti tiriya* maNuye 'tyAdi nArakatiryaGmanuSyAyUMSi narakadvikaM vikalatrikaM sUkSmamaparyAptakaM sAdhAraNamityetAsAmekAdazaprakRtInAM mithyAbhAvenopalakSitA mithyAdRSTayastiryagmanuSyA evotkRSTAnubhAgaM badhnanti na devanArakA ityarthaH / tathAhi - tiryaGmanuSyAyurvaja | navaprakRtIrbhavapratyayenaiva devanArakA na badhnanti / tiryaGmanuSyAyuSI apyatra bhogabhUmiyogye utkRSTarase prakRte / ataste'pyamI na badhnanti kutasteSAM tadanubhAgabandhasambhavaH / tasmAtsaJjJino mithyAdRSTayastiryaGmanuSyA eva tatprAyogyavizuddhA ete AyuSI badhnanti / narakAyuSastu tatprAyogyasaGkliSTA utkRSTarasaM badhnanti, atisaGkliSTasyAyurbandhaniSedhAt / narakadvikaM tveta eva & sarvasaGkliSTA badhnanti, ekaM dvau vA samayau yAvadutkRSTasaGklezasyaitAvanmAtrakAlatvAdeva / zeSANAM tu vikalatrika gA.-72 220
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam | sUkSmatrikalakSaNAnAM SaTprakRtInAmeta eva tatprAyogyasaGkliSTA utkRSTAnubhAgaM badhnanti, sarvasaGkliSTA hyamI prastutaprakRtibandhamullaGghya narakaprAyogyaM nivartayeyuriti tatprAyogyasaGklezagrahaNamiti gAthArthaH // 72 // paMca surasammaddiTThI suramiccho tinni jayai payaDIo / ujjoyaM tamatamagA suraneraDyA bhave tiNhaM // 73 // manuSyadvikaudArikadvikavajrarSabhanArAcalakSaNAnAM paJcAnAM prakRtInAM samyagdRSTirdevo'tyantavizuddha utkRSTAnubhAgamekaM dvau vA samayau yAvad badhnAti, mithyAdRSTeH samyagdRSTiranantaguNavizuddha iti samyagdRSTergrahaNam / nArakA api ca vizuddhAH santa etAH prakRtIbadhnanti, kevalaM vedanAnivahavihvalIkRtatvAdamaravatprakRSTabhAvanibandhanatIrthakarAdisamRddhisandarzanatadvacaH zravaNanandIzvarAdicaityadarzanAdyasambhavAcca tathAvidhavizuddhyabhAvAt teSAmihAgrahaNam / tiryaGmanuSyANAM tvativizuddhAnAM devagatiprAyogyabandhakatvAttadyogyaprastutaprakRtibandhAsambhava iti sarvavyudAsena devasyaivopAdAnam / 'suramiccho' ityAdi ekendriyajAtyAtapasthAvaralakSaNaprakRtitrayasya suro mithyAdRSTirutkRSTAnubhAgaM badhnAti / atra cAvizeSoktAvapi sura IzAnAnta eva draSTavyaH, | uparitanAnAmekendriyeSUtpattyabhAvAt, tadyogyaprastutaprakRtitrayabandhAsambhavAt / ayamapi caizAnAnto deva ekendriyajAtisthAvarayorutkRSTAnubhAgaM sarvasaGkliSTo badhnAti Atapasya tu tatprAyogyavizuddha iti draSTavyam, idaM hi zubhaprakRtitvAdvizuddhA gA.-73 221
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam utkRSTarasaM janyate / sApi vizuddhiryadyadhikatarA gRhyeta, tadA paJcendriyatiryakprAyogyaM manuSyaprAyogyaM vA badhnIyAt, na cAtapaM tatprAyogyabandhe badhyate, ekendriyaprAyogyatvAdevetyAlocya tatprAyogyavizuddhatvavizeSaNopAdAnam / Aha, nanu bhavatvevaM, kintu mithyAdRSTirdeva evaitAstisra utkRSTarasAH karoti, nAnya ityatra kiM nibandhanam ? atrocyate, nArakANAM tAvadetA ekendriyaprAyogyatvAttatrotpattyabhAvAt bandha eva nAgacchanti, tiryaGmanuSyAstu yAvatyAM vizuddhau varttamAnA AtapamutkRSTarasaM kurvanti, tAvatyAM vizuddhau varttamAnAH paJcendriyatiryagAdiprAyogyamanyatkiJcicchubhataraM racayeyuH / yAvati ca saGkleze varttamAno'sAvekendriyajAtisthAvarayorutkRSTAnubhAgaM badhnAti tAvati saGkleze sthitA amI narakagatiprAyogyaM nirvarttayeyuH / devAstUtkRSTasaGkleze'pi bhavapratyayAdekendriyaprAyogyameva badhnanti, na tu narakayogyamiti / tiryaGmanuSyANAmapi prakRtakarmatrayotkRSTAnubhAgabandhakatvAsambhavaH, suro'pi samyagdRSTirmanuSyayogyaM badhnAtIti mithyAdRSTigrahaNam / tasmAdIzAnAnto | mithyAdRSTirdevo yadA Atapasya sarvalaghvIM sthitimupakalpayati, tadA tadbandhakeSvativizuddho'syotkRSTAnubhAgaM karoti / yadA tUtkRSTasaGkleze varttamAna ekendriyajAtisthAvarayoH sarvotkRSTAM sthitiM karoti tadA'nayorutkRSTAnubhAgaM racayatIti sthitam / 'ujjoyaM tamatamaga'tti tamastamAdhaH saptamanarakapRthvI tadAdhArA nArakAstamastamakA ucyante / amI udyotanAmakarmaNa utkRSTAnubhAgaM badhnanti / tathAhi kazcit saptamapRthvInArako yathApravRttAdIni trINi karaNAni kRtvA'nivRttikaraNasthito mithyAtvasyA'ntarakaraNaM karoti, tatra ca ( tasmizca) kRte mithyAtvasya pUrvadarzitanyAyena sthitidvayaM bhavati / tatra gA.-73 222
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-73 bandhazatakaprakaraNam mithyAtvAdhaHsthitivedanasya caramasamaye udyotasyotkRSTAnubhAgaM badhnAti / idaM hi zubhaprakRtitvAdvizuddha evotkRSTarasaM karoti, tabandhakeSu tvayameva sarvavizuddho'nyasthAnavartI hyetAvatyAM vizuddhau vartamAno manuSyaprAyogyaM devaprAyogyaM vA badhnIyAd, idaM tu tiryaggatiprAyogyabandhasahacaritameva badhyate iti saptamapRthvInArakasyaivopAdAnam, tatra hi yAvat kiJcidapi mithyAtvamasti tAvatkSetrAnubhAvata eva tiryakprAyogyameva badhyata iti bhAvaH / 'suraneDyA bhave tiNhaM'ti tiryagdvayasevArtasaMhananalakSaNaprakRtitrayasya surA nArakA vA atyantasaGkliSTA utkRSTAnubhAgabandhakA bhavanti / tiryaGmanuSyA hyetAvati saGkleze vartamAnA narakagatiprAyogyameva nivarttayeyuH, na ca tadyogyA etAH prakRtayo badhyanta iti tadvyudAsena devanArakANAM grahaNam / te hi sarvasaGkliSTA api tiryaggatiprAyogyameva badhnantIti / iha ca vyAkhyAnato vizeSapratipatteH sevArtasyezAnAdupari sanatkumArAdayo devA utkRSTAnubhAgaM badhnantIti na tu IzAnAntAH, te hyatisaGkliSTA ekendriyaprAyogyameva racayeyurna ca tadyogyamidaM badhyata iti gAthArthaH // 73 // bhA0 devAumappamatto tivvaM khavagA u iccAi // 559 // tassattho khavagApuvvasuhumayA baMdhayaMti jahajogaM / ukkosarasAi battIsa pagaio tA ya puNa eyA // 560 // devadugAhAraduge veuvvidugaM pasatthavanacaU / agurulahU UsAsaM paraghAyapasatthavihagagaI // 561 // teyAkammanimmANaM samacauraMsaM ca titthapaMciMdI / tasadasagaM sA uccaM pagaI battIsa iya huMti // 562 // 223
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam uvaghAyavajja tIsaM apuvvachabbhAyabaMdhavochinnA / jA payaDI tammajjhe sAuccajasesu khittesu // 563 // jAyA imAo battIsa tAsi majjhA jasucca sAya viNA / guNatIsaM appuvvo devagaIjogabaMdhaMte // 564 // sAuccajasatigassa u rasamukkosaM vihei suhumaMte / aha ekkArasa paNa tinni tinni ya bhaNemi jahasaMkhaM // 565 // vigalatigaM suhumatigaM niritigatirimaNuyaAu ekkArA / maNudugaorAladugaM saMghayaNaM paDhama paMcee // 566 // egiMdiya AyAvaM thAvaramiitinni tiridugaM ceva / chevaTThatinni sesA aTThahiyA hor3a sI devAumappamatto emAIeNa gAhajuyaleNa / subhapagaINa vicattAe caudasaNhaM tu asubhANaM // 568 // tA ya imA vigalatigaM suhumatigaM nirayatigaM tiridugaM ca chevaTTaM / egiMdiyathAvaragaM sesabicattA puNa subhAo // 569 // tadevaM dvicatvAriMzat zubhaprakRtInAM caturdazAnAM tvazubhaprakRtInAmutkRSTAnubhAgabandhasvAmina uktAH / sAmprataM zeSANAmaSTaSaSThyazubhaprakRtInAM tAn vivakSurAha ya // 567 // sANaM caugaiyA tivvaNubhAgaM kareMti payaDINaM / micchaddiTThI niyamA tivvakasA ukkaDA jIvA // 74 // A A A A A A A gA.-74 224
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-74 bandhazatakaprakaraNam bhaNitazeSANAM jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNanavakAsAtamithyAtvakaSAyaSoDazanokaSAyanavakAdyavaya'saMsthAnapaJcakAdyantavarjasaMhananacatuSkAprazastavarNAdicatuSkopaghAtAprazastavihAyogatyasthirAzubhadurbhagaduHsvarAnAdeyAyaza:kIrtinIcairgotrAntarAyapaJcakalakSaNA nAmaSTaSaSTyazubhaprakRtInAM caturgatikA api niyamAnmithyAdRSTayastIvrakaSAyotkaTA jIvAstIvramutkRSTAnubhAgaM bajanti / tatra hAsyaratistrIpuMvedAdyantavarjasaMhananasaMsthAnalakSaNA dvAdazaprakRtIvarjayitvA zeSAH SaTpaJcAzatprakRtIrutkRSTarasAH sarvotkRSTasaGklezA amI badhnanti / nidarzitadvAdazaprakRtIstUtkRSTArasAstatprAyogyasaGkliSTA badhnantIti draSTavyam / sarvotkRSTasaGklezo hi tAvaddhAsyaratiyugalamatikramyAratizokayugalameva racayati / strIpuMvedau tvatikramya napuMsakavedaM nirvarttayati / saMsthAnasaMhananeSvapi sarvasaGkliSTo viMzatisAgaropamakoTAkoTIsthitike huMDasevArne nirvarttayati / tato vizuddho'STAdazasAgaropamakoTAkoTIsthitike vAmanakIlike racayati / tato vizuddhatara: SoDazasAgaropamakoTAkoTIsthitike kubjArddhanArAce badhnAti, tato'pi vizuddhazcaturdazasAgaropamakoTAkoTisthitike sAdinArAce nivartayati / tato vizuddho dvAdazasAgaropamakoTAkoTisthitike nyagrodharSabhanArAce badhnAti / tato vizuddho dazasAgaropamakoTAkoTisthitike samacaturasravajrarSabhanArAce badhnAti / tasmAdAdyantavarjasaMsthAnacatuSTayasya tathAdyantavarjasaMhananacatuSTayasya cAtmIyAtmIyotkRSTasthitibandhakAle tatprAyogyasaGklezayuktA amI utkRSTAnubhAgaM badhnanti / hInAdhikasaGkleze anyAnyabandhasambhavAt tatprAyogyasaGklezagrahaNamiti bhAvaH / / AdyantasaMsthAnasaMhananavarjanaM kimarthamiti cet ? ucyate-huNDasaMsthAnaM tAvat asyAmeva gAthAyAmutkRSTasaGklezeSu gRhItam / pa 225
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tha gA.-74 bandhazataka-4 prakaraNam samacaturasrasaMsthAnaM tu "devAumappamatto' ityAdyanantaragAthAyAM bhAvitam / vajrarSabhanArAcasevArtasaMhananadvayaM tu "paMcasurasammaTTiI' ityAdyanantaragAthAyAmeva bhAvitamiti pArizeSyAnmadhyamasaMsthAnacatuSTayaM madhyamasaMhananacatuSTayaM ca tatprAyogyasaGkleze vartamAnAzcaturgatikA mithyAdRSTayo jIvA utkRSTarasaM kurvantItyuktamityalaM vistareNeti gAthArthaH // 74 // bhA0 milie chappannANaM ukkosarasassa sAmiNo bhaNiyA / taha sesANaM saddA teNaM aDasaTThi sA evaM // 570 // AvaraNavigghamohe coddasa paNagaM chavIsapayaDIo / assAyamAiaMtehiM virahiyasaMhaNaNacaugaM // 571 // AimarahiyA saMThANapaMca vannAi caugamapasatthaM / uvaghAyasatthavihagai athirachagaM nIyamaDasaTThI // 572 // baMdhati tiriyamaNuyAI pabhiyaTThAiyANa gAhANa / bhAvaNiyA tattha ya tirinarAu vajjAo navapayaDI // 573 // gaipaccayasuranarayA baMdhatI neva taha tirinarANa / AUNi bhogabhUmIjogukkiThe rase pagae // 574 // kaha tesi baMdhabhAvo tamhA tirimaNuyasanniNo eva / taM baMdhaM baMdhatI tajjogiyasaMkileseNaM // 575 // naragAuM baMdhatI tajjogakiliTThayA tiriyamaNuyA / aikiTThA naragadugaM ukkosarasaM pabaMdhaMti // 576 // ega dosamayA vA jeTThakileso u vannio ceva / bhaNio taha vigalatigaM suhumatigaM jeTThaaNubhAgaM // 577 // 1. gAthA 71 / 2. gAthA 72 / 226
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-74 bandhazatakaprakaraNam tajjogasaMkiliTThA savvakiliTThA hi Asi pagaINaM / baMdhamaicchiya nirigaijogaM taM te nivattaMti // 578 // puvvuttA paNapagaI suddho sammo suro u jeTTharasaM / baMdhai igaM dusamayaM neraDyA vi hu aivisuddhA // 579 // ee payaDI baMdhaMti kiMtu aiveyaNAbhibhUyattA / jiNaasaNao vA tahavihasuddhIabhAvAo // 580 // tesiM iha aggahaNaM aisuddhA tirinarA suragaIe / gacchaMti tao eyANa paMcapayaDINa kira tattha // 581 // baMdho no saMbhavai ya aggahaNaM teNa tirinarANa iha / suramiccho tinnetthaM IsANaMto suro ceva // 582 // dRTThavvo ca uvarimayA neva egidiesu gacchaMti / to pagayaM pagaitigaM baMdhatI neva taha eso // 583 // IsANaMto vi suro savvukkiTTho igidithAvarayaM / jeThTharasaM baMdhai Ayavassa tajjogasuvisuddho // 584 // aisuddho puNa tirimaNujogaM baMdhai na AyavaM tattha / kiMtegiMdisu etto bhaNiyaM tajjogasuvisuddho // 585 // taha nArayA igidisu no gacchaMti ya tao na taggahaNaM / tirimaNuyA puNa ettie suddhIe subhayaraM baMdhaM // 586 // nivvattaMtti tahegidithAvarANaM caupariNAme ca / saMkese ukkosaM karaMti tAvai kilesa ciya // 587 // ee naragaijogaM baMdhaMtI taha surA u jaha bhaNiyA / ukkosakilesA vi hu bhavapaccayao igidINaM // 588 // pAogaM baMdhatIya naragagaijoggayaM na baMdhaMti / tiriyanarANa vi patthuyakammANa pagiTTharasabaMdho // 589 // 227
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam na ghaDi suro vi sammo narapAogaM ca baMdhae teNaM / micchaddiTThIgahaNaM tamhesANaMtao devo // 590 // aisuddho ukkosaM rasaM nivattei Ayavasseha / ukkosasaMkilese egiMdiyathAvarANaM ca // 591 // savvukkiTTaM ThiGgaM kareI ukkiTTarasagayaM taha ya / tamatamago ujjoyaM sammuppattIi kAlam // 592 // micchattaveyaNaMto ukkosarasaM vihei suvisuddho / anno hi ettiyAe sohI vaTTamANo u // 593 // maNudevagaIjogaM baMdhai eyaM tu tirigaIjogaM / bajjhaI to sattamapuDhavinAragasseva iha gahaNaM // 594 / / jA kiMci tattha micchaM samatthitA khettabhAvao ceva / tirigar3apAogaM ciya bajjhai suranArayA tinhaM // 595 // puvvattANa kiliTThA ukkiTTharasassa baMdhagA bhaNiyA / tirimaNuyA eyammI saMkilesamma vaTTaMtA // 596 // naragagaIjogaM ciya nivvattaMtI ya neva tajjogA / eyapayaDI u bajjhati tannirAseNa iha gahaNaM // 597 // devANa nAragANaM te ca kiliTThA vi tiriyagaijogaM / baMdhaMti tahA ettha vi esa viseso imo neo / / 598 / / chevaTThassesANagauvarimadevA u ukkasaNubhAgaM / baMdhaMti na heTThimayA te hi aisakiliTThA u // 599 // egiMdiyajogaM ciya kammaM virayaMti neva tajjogaM / evaM bajjhai aha aTThasaTThipagaIo bhAvemi ||600 // tattha ya hAsaraIthIpuMmAIaMtavajjasaMThANA / saMhaNaNAiya bArasa vajjiya sesA u chappannA // 601 // A A A A A A gA.-74 228
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam payaI ukTThirasA savvukiTThami saMkilesammi / vaTTaMtA caugaDyA baMdhaMti bhANiyapagaIo ||602 // bArasa ukkiTTharasaM tajjogipagiTThayA nibaMdhaMti / savvukkiTThakileso eyAo aicchiya parAo ||603 || annAo bajjhatI kiMcI tabbhAvaNA u vittIo / neyA AimaaMtimasaMghayaNAgINa bhAvaNiyA // 604 // ettheva sue bhaNiyA eyANaM tappaogasaMkeso / vaTTaMtA caugaiyA ukkosarasaM pakuvvaMti // 605 // bhaNiyamukkosamaNubhAgabaMdhasAmittaminhi jahannassa / aNubhAgassa vi baMdhasAmittaM bhaNiukAmAha || 606 // uktamutkRSTAnubhAgabandhasvAmitvam, idAnIM jaghanyAnubhAgabandhasvAmitvaM bibhaNiSurAha coddasasarAgacarime paMcamaniyaTTi niyaTTiekkAraM / solasamaMrdaNubhAgA saMjamaguNapatthio jaya // 75 // jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNacatuSkAntarAyapaJcakalakSaNAnAM caturdazaprakRtInAM kSapakasUkSmasamparAyazcaramasamaye varttamAno jaghanyAnubhAgaM badhnAti / etA zubhaprakRtayo'zubhaprakRtInAM ca sarvavizuddha eva jaghanyAnubhAgaM badhnAti, prastutaprakRtibandhakeSu tvayameva sarvavizuddha iti bhAvaH / ayaM ca heturuttaratrApi vAcyaH / puruSavedasaJjvalanacatuSTayalakSaNaprakRtipaJcakasyaikakasminnAtmIya 8. gA.-75 229
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam | bandhavyavacchedasamaye kSapakAnivRttibAdaro jaghanyAnubhAgaM badhnAti / nivRttikSapakApUrvakaraNo nidrApracalA'prazastavarNAdicatuSkopaghAtahAsyaratibhayajugupsAlakSaNAnAmekAdazaprakRtInAmekaikasminnAtmIyAtmIyabandhavyavacchedasamaye jaghanyAnubhAgaM badhnAti, | hetuH sa eva / styAnaddhitrikamithyAtvasaJcalanavarjakaSAyadvAdazakalakSaNAH SoDazaprakRtIrmandAnubhAgA jaghanyarasA anekArthatvAdyata karoti, ka ityAha- 'saMjamaguNapatthio 'tti saMyamaguNaM prasthito'bhimukhIbhUtaH saMyamaguNaprasthitaH / sa ceha mithyAdRSTiravirato dezaviratazca gRhyate / tatra styAnarddhitrikamithyAtvAnantAnubaMdhicatuSTayalakSaNAnAmaSTAnAM prakRtInAM caramasamaye mithyAdRSTiranantarasamaye samyaktvaM saMyamaM ca yugapat pratipitsurjaghanyAnubhAgaM badhnAti hetuH sa eva / apratyAkhyAnAvaraNacatuSTasya tvaviratasamyagdRSTiH, pratyAkhyAnAvaraNacatuSTayasya tu dezavirataH pRthak svaguNasthAnacaramasamaye varttamAno'nantarameva saMyamaM pratipitsurjaghanyAnubhAgaM badhnAti, tadbandhakeSvativizuddhatvalakSaNo hetuH sarvatra vAcya iti gAthArthaH // 75 // bhA0 coddasa suhumasarAge ( coisasarAgacarime ) I pabhiIgAhapaMcage je je / jappayasibaMdhagA huMti tAo payaDio piMDiyayA // 607 // jAtA piMDiyavocchaMto caudasa paNa igAra solasagaM / dudusolatidudupanarasaaTThatevIsaI ThANA ||608 || saMpai eyAo ciya jahannaNubhAgAu payaDio ahayaM / daMsiyakameNa vivaremi tA imAo puNo evaM // 609 // nANaMtarAyadasagaM daMsaNa cau huMti caudasA evaM / puMsaMjalaNA paMca u apasatthayavannayA cauro // 610 // gA.-75 230
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam niddApayaluvaghAyA hAsacaukkaM ca huMti ekkArA / bArasakasAya micchaM thINatigaM solasA ee // 611 // apamattapamattaguNe dugaM dugaM havai tattha kira kamaso / neyamAhArayajuyalaM araIsogo ya I juyalaM // 612 // vigalatigaM veDavviyachakkaM suhumatigaAugacaukkaM / solasuraladuujoyaM tinnI nItiridugaM tinni // 613 // paMcidiyajAiteyagakammaM gurulahupasatthavannAI / caugaM paraghUsAsaM tasAicaugaM sanimmANaM // 614 // pannarasee bhaNiyA itthI ya napuMsagaM ca do ee / sAyAsAyaM thirasubhajasajuyalA huMti aTThe // 615 // maNudugavihagaduguccaM subhagasussaraaejjajuyalAI / saMghayaNA saMThANA savvevi ya esa tevIsA // 616 // aMte maMdaNubhAgaM vihei eyA hi asubhapayaDIo / eyAsi aivisuddho maMdaNubhAgo kila vii // 617 // patthuyapayaDIbaMdhe eseva visuddhao imo hoU / etthuttare vi neo paNa ekkArA u sugamAoM // 618 // solasamaMdaNubhAga saMjamaguNapatthio jayai sutte / atthi payaM tassattho pavvajjaM saMgahiukAmo // 619 // miccho vA virao vA virayAvirao va pakaraI tattha / micchaaNabaMdhithINatigiti ca aTThaNha payaDINaM // 620 // suvisuddhamicchadiTThINaMtarasamayaMmi saMjamaM sammaM / jugavaM pi gahiukAmo maMdaNubhAgAo pakarei // 621 // U sa eva avirayadiTThI bItiyakasAyacaugassa / taiyakasAyacaugassa desajaI aMtago baMdhaM // 622 // gA.-75 231
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMdaNubhAgA pakarai gA.-76 bandhazatakaprakaraNam AhAramappamatto pamattasuddho u arasogANaM / solasa mANusatiriyA suranAragatamatamA tinni // 76 // AhArakadvikamapramattasaMyato'nantarameva pramattabhAvaM pratipitsurjaghanyarasaM karotIti / idaM hi prakRtidvayaM zubharUpatvAt saGkliSTa eva jaghanyarasaM karoti, tadbandhakeSu tvayamevAtisaGkliSTa iti bhAvaH / aratizokayoH zuddho'pramattabhAvAbhimukhaH pramattayatirjaghanyAnubhAgaM karoti, idaM hi prakRtidvayamazubhatvAt sarvavizuddha eva jaghanyarasaM karoti, tadbandhakeSu tvayameva sarvavizuddha iti bhAvaH / AyuzcatuSTayanarakadvikadevadvikavaikriyadvikavikalatrikasUkSmAparyAptakasAdhAraNalakSaNAH SoDazaprakRtIrmanuSyAstiryaJcazca jaghanyarasAH kurvanti / atra hi tiryaGmanuSyAyuyaM varjayitvA zeSAzcaturdazaprakRtIrdevanArakA bhavapratyayAdeva na badhnanti / tiryaGmanuSyAyurdvayamapi yadA jaghanyasthitikaM badhyate tadA jaghanyarasaM kriyate, devanArakAstu tajjaghanyaM na badhnanti, etatsthitikeSu | teSAmutpattyabhAvAt / tasmAnnaitatprakRtiSoDazakaM devanArakA bananti, atastiryaGmanuSyANAmeva grahaNam / tatra nArakAyuSo'zubha-- prakRtitvAt tadbandhakeSu sarvavizuddhA dazavarSasahasralakSaNajaghanyasthitibandhakAle jaghanyAnubhAgaM tiryaGmanuSyAH kurvanti / zeSasya - tvAyustrayasya zubhaprakRtitvAt tadbandhakeSu sarvasaGkliSTA AtmIyAtmIyasarvajaghanyasthitibandhakAle amI jaghanyAnubhAgaM 232
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam | racayanti / narakadvikasyAzubhaprakRtitvAjjaghanyasthitibandhakAle tadbandhakeSu sarvavizuddhA ete jaghanyAnubhAgaM vidadhati / devadvikasya zubhaprakRtitvAdAtmIyotkRSTasthitibandhakAle tatprAyogyasaGkliSTA amI jaghanyAnubhAgaM badhnanti, atisaGkliSTo narakAdiyogyaM badhnIyAditi tatprAyogyasaGklezagrahaNam, evamanyatrApi draSTavyam / vaikriyadvikasyApi zubhaprakRtitvAnnarakagatibandhasahitAM sarvotkRSTAM sthitiM badhnanto jaghanyAnubhAgaM nirvarttayanti / vikalatrikasUkSmatrikayostvazubhaprakRtitvAttatprAyogyavizuddhA amI sarvajaghanyAnubhAgaM badhnanti, ativizuddhA manuSyAdiprAyogyaM badhnantIti tatprAyogyavizuddhigrahaNamiti bhAvitAH SoDazApi prakRtayaH / 'suranAragatamatamA tinni' tti tisraH suranArakAstistrazca tamastamakA jaghanyarasAH kurvantIti pratyekaM sambandhastatazcedamuktaM bhavati audArikadvikodyotalakSaNAstisraH prakRtI: sAmAnyataH surA nArakAzca sarvotkRSTasaGkleze varttamAnAstiryakprAyogyaM badhnataH sarvajaghanyarasAH kurvantIti kevalamaudArikAGgopAGgamIzAnAduparitanAH sanatkumArAdaya eva devA jaghanyarasaM kurvanti, | nezAnAntA:, te hi sarvotkRSTasaGkleze varttamAnA ekendriyayogyameva badhnanti / ekendriyANAM cAGgopAGgaM na bhavati, ata IzAnAntadevAnAM jaghanyarasAGgopAGganAmabandhAsambhavena tajjaghanyarasabadhnakatvAsambhavaH / bhavatvevaM, kintu tiryaGmanuSyAH kasmAdidaM prakRtitrayaM jaghanyarasaM na kurvanti ? atrocyate etatprakRtitrayaM tiryaggatiprAyogyabandhasahacaritaM jaghanyarasaM badhyate, tiryagmanuSyAstvetAvati saGkleze varttamAnA narakagatiprAyogyameva racayeyuriti teSAmihAgrahaNam / | tiryagvikanIcairgotralakSaNAstisraH prakRtIrjaghanyarasAstamastamaskA'dhaH saptamapRthvInArakAH kurvanti / tathAhi kazcit saptamapRthvI gA.-76 233
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-76 bandhazatakaprakaraNam nArakaH samyaktvAbhimukho yathApravRttAdIni trINi karaNAni kRtvA'nivRttikaraNasya caramasamaye mithyAtvasya caramapudgalAn vedayan prakRtakarmatrayasya jaghanyAnubhAgaM badhnAti / asya hi prakRtitrayasyAzubhatvAt sarvavizuddho jaghanyAnubhAgaM karoti, tadbandhakeSu tvayameva sarvavizuddha iti samyaktvAbhimukhAdivizeSaNopAdAnam / anyasthAnavartI tvetAvatyAM vizuddhau vartamAna uccairgotraM | manuSyadvikAdiyuktaM badhnIyAditi saptamapRthvInArakasyaiva grahaNam / asyAM hi yAvatkiJcidapi mithyAtvamasti tAvadbhavapratyayAdeva nIcairgotrasahacaritastiryaggatiprAyogya eva bandho bhavatIti bhAva iti gAthArthaH // 76 // bhA0 apamattajaI o parivaDiukAmo / sigdhaM pamattabhAvaM ginhiukAmo kira vihei // 623 // maMdarasaM AhAragajuyalaM payaDIjugaM ca eyaM tu / suMdararUvattAo pANI saMkiTThago ceva // 624 // maMdaNubhAgaM pakara tabbaMdhakaresu esa aikiTTho / aI sosaM apamattabhAvasamuho pamattajaI // 625 // solasapuvvuttAo mANusatiriyA jayati maMdarasA / ettha tirinarAudugaM vajjiyasesAo caudasao // 626 // bhavavasao na nirasurA baMdhaMtI tirinarAuyadugaMvi / jaiyA jahannaThiiyaM bajjhai taiyA jahannarasaM // 627 / / kijjai suraneDyA baMdhaMti na taM jahannaaNubhAgaM / taTThiiesuM tesiM uppatti abhAvao tamhA // 628 // baMdhaMti na nirayasurA solasa nirayAuyassa asubhattA / suvisuddhA tiriyanarA maMdarasattaM jahannammi // 629 // 234
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-76 bandhazatakaprakaraNam ThIIe baMdhakAle baMdhatI sesaAuyatigassa / subhapayaDittA kiTThA tiriyanarA baMdhayaMti rasaM // 630 // maMdaM naragadugassa u suvisuddhA maMdaThiii baMdhassa / samayaMmi asubhamattA maMdarasattaM nivattaMti // 631 // devadugassa subhattA ukkiThiieva baMdhakAlammi / tappAogakiliTThA maMdaNubhAgaM nivattaMti // 632 // aisaMkiTTho naragAijogayaM baMdhaIya teNaM tu / tajjogakesagahaNaM evaM annatthaviya neya // 633 // viuvidugassa subhattA naragaibaMdheNa sahiya ukkosaM / ThIbaMdhaMto maMdaM rasaM nivattei vigalatigaM // 634 // suhumatigaMpi'subhattA baMdhatI tappaogasuvisuddhA / bhaNiyA solasa payaDI suranAragatamatamA tinni // 635 // iya sattassa amattho tinnI suranAragA tahA tinni / tamatamagA saMbaMdho iya patteyaM havai kajjo // 636 // tattha ya suraneDyA uraladugujjoya tinni pagaIo / ukkiTThasaMkilese vaTuMtA tiriyagaijoge // 637 // baMdhaMto maMdarasA kuvvaMtI kiM tu saNakumArAI / uralaM aMgovaMgaM baMdhaMti surA na hiTThimagA // 638 // te ukkiTThakilese vaTuMtA egaakkhajiyajogA / baMdhaMti igidINaM aMgovaMgaM na saMbhavai // 639 // to aMguvaMgaasaMbhavAo maMde rasaMmi tavvisae / baMdho na ghaDa niyayaM IsANaMtANa devANaM // 640 // taha evaM payaDitigaM tirigaipAogabaMdhasahacariyaM / maMdarasaM bajjhai tirinarA u eyappamANammi // 641 //
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-77 bandhazatakaprakaraNam vaTuMtA u kilese nirayagaIjogameva baMdhaMti / to ettha tirinarANaM aggahaNaM taha ya tamatamagA // 642 // kuvvaMtI maMdarasA tiriduganIgottatinni payaDIo / jaha kira koI sattamapuDhavIe nArago suddho // 643 // micchattacarimapuggalaveyaNasamayaMmi abhimuho samme / patthuyapayaDINa tiga vihei maMdANubhAgaM ti // 644 // eyaM kira payaDitigaM asubhattA karei maMdaaNubhAgaM / savvavisuddho tamhA sammAbhimuho tiI bhaNiyaM // 645 // anno eya visuddhIi vaTTamANo u maNuyadugauccaM / baMdhai etto gahaNaM tamatamagayanAragasseha // 646 // so puNa jA micchajuo nIgoeNaM saheva tiriyagaI / jogaM baMdhai bhavapaccayAo esottha paramattho // 647 // egidiyathAvarayaM maMdaNubhAgaM kareMti ti gaIyA / pariyattamANamajjhivapariNAmA neraiyavajjA // 77 // nArakAn varjayitvA zeSagatitrayavatino jIvAH parAvarttamAnamadhyamapariNAmA ekendriyajAtisthAvarayojaghanyAnubhAgaM badhnanti / | idaM hi prakRtidvayamazubhaM tatrApi saGkliSTo janturanayorutkRSTAnubhAgaM banAti / ativizuddhastvidamullaGghayotkRSTAnubhAge paJcendriyajAtivasanAmnI banAtIti Alocya madhyamapariNAmagrahaNam, ayaM ca madhyamapariNAmo yadaikasminnantarmuhUrte ekendriyajAti 236
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam sthAvaranAmnI baddhvA punardvitIye'pi antarmuhUrte te eva badhnAti tadApi bhavati, kevalaM tadA avasthitapariNAme tathAvidhA vizuddhirna labhyate iti madhyamapariNAmasyApi parAvarttamAnatAvizeSaNam, idamuktaM bhavati - yadaikendriyajAtisthAvare baddhvA paJcendriyajAtitrasanAmnI badhnAti te api baddhvA punarekendriyajAtisthAvare badhnAti tadevaM parAvRttya parAvRtya badhnan parAvarttamAnamadhyamapariNAmastprAyogyavizuddhaH prastutaprakRtidvayasya jaghanyAnubhAgaM badhnAtIti / bhavatvevaM, tathApi nArakavarjanaM kimarthamiti cet ? ucyate, nArakANAM svabhAvAdeva prastutaprakRtidvayabandhatvAsambhavAdityalaM vistareNeti gAthArthaH // 77 // bhA0 egiMdiyathAvaragaM I gAhAe u majjhapariNAmA / jaM bhaNiyaM tattha imo bhAvattho payaDidugameyaM // 648 // abhaM aIkiliTTo eyaNubhAgaM vihei ukkiTThe / aisuddho u paNidiya tasaM ca evaM payaDijuyalaM // 649 // ukkosaM aNubhAgaM vii I majjhimassa iha gahaNaM / parivattamANayA puNa vibhAviyavvA ihaM evaM // 650 // jajhyA igiMdithAvarajuyalaM baMdhittu puNavi baMdher3a / paMcidiyajAitasaM puNo vi egiMdithAvaragaM // 651 // baMdhai tayA u pariyattamANayA iha ca so u tajjoge / suvisuddho payaDidugaM maMdaNubhAgaM viitti // 652 // gA.-77 237
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam AsohammAyAvaM avirayamaNuo ya jayai titthayaraM / caugai ukkaDa micchA pannarasa duve visohIe // 78 // iha saudharmagrahaNena samazreNivyavasthitatvAdIzAno'pi gRhyate / tatazca bhavanapatyAdaya IzAnaparyantA devAstadbandhakeSu sarvasaGkliSTA ekendriyaprAyogyaM badhnanta AtapanAma jaghanyAnubhAgayuktaM badhnanti, asya hi zubhaprakRtitvAt sarvasaGkliSTa eva jaghanyAnubhAgaM badhnAti, tadbandhakeSu caita eva sarvasaGkliSTA labhyante / tiryamanuSyA hyetAvati saGkleze varttamAnA narakAdiprAyogyaM racayeyuH, narakAH sanatkumArAdidevAzca bhavapratyayAdevaitanna badhnantIti zeSaparihAreNa yathoktadevAnAmeva grahaNam / 'avirayamaNuo ya jayai titthayaraM ti cakAro'nuktavizeSaNasUcakastatazcAviratasamyagdRSTirnarake baddhAyuSko narakotpattyabhimukho'nantarameva mithyAtvaM pratipitsurmanuSyastIrthakaranAmno jaghanyAnubhAgaM badhnAti, tadbandhakeSvayameva sarvasaGkliSTa iti kRtvA / vizeSaNabahutvasya tu sAphalyaM yathotkRSTA sthitibandhAdhikAre 'devAuyaM pamatto' ityAdigAthAvivaraNe'syaiva karmaNo vicAre bhAvitastathA'trApi bhAvanIyam / 'caugar3a ukkaDa micchA pannarasa tti paJcendriyajAtitaijasakArmaNaprazastavarNAdicatuSkAgurulaghuparAghAtocchvAsatrasabAdaraparyAptakapratyekanirmANamityetAsAM paJcadazaprakRtInAM caturgatikA api jIvA mithyAdRSTayaH sarvotkaTasaGklezA 1. gAthA 72 / gA.-78 238
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-78 bandhazatakaprakaraNam jaghanyAnubhAgaM kurvanti / etA hi zubhaprakRtitvAt sarvotkRSTasaGklezairjaghanyarasAH kriyante, tatra tiryaGmanuSyAH sarvotkRSTasaGkleze vartamAnA narakagatisahacaritA etA badhnanto jaghanyarasAH kurvanti / nArakA devAzcezAnAdupari vartamAnAH sanatkumArAdayaH sarvasaGkliSTAH paJcendriyatiryakprAyogyA etA badhnanto jaghanyarasAH kurvanti / IzAnAntAstu devAH sarvasaGkliSTAH paJcendriyajAtitrasavarjAH zeSAstrayodazaprakRtIrekendriyaprAyogyaM badhnanto jaghanyarasAH kurvantIti / paJcendriyajAtivasanAmnI tu vizuddhA amI baghnantIti jaghanyaraso na labhyate iti tadvarjanam 'duve visohIe'tti strInapuMsakavedalakSaNe dve prakRtI caturgatikA api mithyAdRSTayo jIvA 'visohIe'tti azubhatvAdanayostatprAyogyavizuddhyA jaghanyarase kurvanti, ativizuddhaH puruSavedabandhaka: syAditi tatprAyogyavizuddhigrahaNamiti gAthArthaH // 78 // bhA0 AsohammayabhaNaNA IsANaMtA u bhavaNapabhiIo / tabbaMdhagesukiTThA egidiyajogamAyAvaM // 653 // subhapayaiNasaMkiTTho maMdaNubhAgaM vihei iyamANA / saMkese tiriyanarA baMdhahi naragAijogaM ti // 654 // bhavapaccayaM na baMdhaMti nArayA neva saNaMkumArAI / avirayasammo narage baddhAU tatthupattIe // 655 // sammuho micchaM paDivajjiyujjuo mANuso u maMdarasa / pakarai titthagarANaM gottaM tabbaMdhaNasseso // 656 // aikiTTho I kiccA ettha bahuvisesaNANasAphallaM / devAuyaM pamatto IgAhAvivaraNe jeTe // 657 // ThIbaMdhAhiggAre vibhAviyaM teNa ettha bhAvaNiyA / no bhaNiyA saMpai puNa pannarasa du aTTha tevIsaM // 658 // 232
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-79 bandhazatakaprakaraNam pannarasAIyANaM kameNa aha bhAvaNA tahiM eyA / pannarasavi ya subhattA savvukkiTThasaMkilesehiM // 659 // maMdarasA kijjaMti tahi tiriyamaNuyA u savvukiTThAu / naragagaIsahacariyA eyAo baMdhayaMtAo // 660 // maMdarasA kuvvaMti nirayataiyasurAlayAiyA devA / savvakkiTThA paMcakkhatiriyajogA u baMdhaMti // 661 // eyA maMdarasAo karaMti IsANaaMtayA kiTThA / paMciMditasavihINA eyA terasavi payaDIo // 662 // egidiyapAogaM baMdhatA te karaMti maMdarasA / paMciditasaM tu ime suddhA baMdhaMti to tattha // 663 // maMdaraso no labbhai thInapuMsA do visohIe / asubhattA tajjogiya suddhA u vihaMti maMdarasA // 664 // sammadiTThI miccho va aTTha pariyattamajjhimo jayai / pariyattamANamajjhimamicchaddiTThI u tevIsaM // 79 // sAtAsAtasthirAsthirazubhAzubhayaza:kIrtyayaza:kIrtilakSaNA aSTaprakRtIH samyagdRSTimithyAdRSTirvA parAvarttamAnamadhyamapariNAmo jaghanyarasAH karoti / kathamiti cet ? ucyate, iha pUrvaM sAtasya paJcadaza sAgaropamakoTIkoTya utkRSTA sthitiruktA'sAtasya tu triMzat / tatra pramattasaMyatastatprAyogyavizuddho'sAtasya samyagdRSTi yogyasthitiSu sarvajaghanyAnAmantaHsAgaropamakoTAkoTIpramANaM sthiti AAAAAAAAAAAAAAAAAA 1. mAzritya / 240
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam AAAA badhnAti, tato'ntarmuhUrttAt parAvRttya sAtaM badhnAti, punarapyasAtamityevaM dezaviratAviratamizrasAsvAdanamithyAdRSTayo'pi parAvRttya sAtAsAte badhnanti, tatra ca mithyAdRSTiH sAtAsAte parAvRttya tAvad badhnAti, yAvat sAtasya paJcadaza sAgaropamakoTAkoTIlakSaNA utkRSTA sthitiH / tataH parato'pi saGkliSTataraH sakliSTatamo'sAtameva kevalaM tAvad badhnAti yAvat triMzatsAgaropamakoTIkoTyaH / pramattAdapi parato'pramattAdayo vizuddhA vizuddhatarAH sAtameva kevalaM badhnanti, yAvat sUkSmasamparAye dvAdaza muhUrtAstadevaM vyavasthite sAtasya samayonapaJcadazasAgopamakoTAkoTilakSaNAyAH sthiterArabhyAsAtena saha parAvRttya banato jaghanyAnubhAgabandhocitaH parAvarttamAnamadhyapariNAmastAvallabhyate, yAvatpramattaguNasthAnake'ntaHsAgaropamakoTAkoTilakSaNA sarvajaghanyA'sAtasthitiH / eteSu hi samyagdRSTimithyAdRSTiyogyeSu sthitisthAneSu prakRteH prakRtyantarasaGkrame mandaH pariNAmo jaghanyAnubhAgabandhayogyo labhyate nAnyatra / tathAhi-ye'pramattAdayaH sAtameva kevalaM badhnanti, te vizuddhatvAttasyaprabhUtatamanubhAgamupakalpayanti / yo'pi mithyAdRSTiH sAtasyotkRSTAM sthitimatikAnto'sAtameva kevalamuparacayati, so'pyatisaGkliSTatvAt tasya prabhUtaM rasamabhinirvarttayati / sAgaropamasaptabhAgatrayAdirUpavedanIyasthitibandhakeSvekendriyAdiSvapi jaghanyAnubhAgabandho na sambhavati, tathAvidhAdhyavasAyAbhAvAt, tasmAdyathoktasthitibandha eva jaghanyAnubhAgabandhasambhavastathAvidhapariNAmasadbhAvAdityalaM vistareNa iti / asthirAzubhAyaza:kIrtInAM viMzatisAgaropamakoTIkoTyaH sthirazubhayaza:kIrtInAM tu daza sAgaropamakoTIkoTyaH utkRSTA sthitiH pUrvamevoktA, tatra pramattasaMyatastatprAyogyavizuddho'sthirAzubhAyaza:kIrtInAM samyagdRSTiyogyasthitiSu sarvajaghanyAmantaH 241
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam sAgaropamakoTIkoTilakSaNAM sthitiM badhnAti / tato'ntarmuhUrttAdvizuddhaH punarapi sthirAdikA pratipakSabhUtAH badhnAti, tataH punarapyasthirAdikA ityevaM parAvRttya tAvad bandho labhyate yAvanmithyAdRSTiguNasthAne sthirAdInAmutkRSTA sthitiH / eteSu ca samyagdRSTimithyAdRSTiyogyeSu sthitisthAneSu jaghanyAnubhAgabandho labhyate, nAnyatra / dazasAgaropamakoTAkoTiparato hyasthirAdaya evAzubhaprakRtayo bahurasA badhyante / apramattAdayastu vizuddhAH sthirAdikAH zubhaprakRtIreva bahurasA nivarttayanti iti nAnyatra jaghanyAnubhAga AsAM labhyata iti / zeSabhAvanA tu sAtAsAtavadvAcyA / 'pariyattamANa' ityAdyuttarArddha manuSyadvikasaMsthAnaSaTkasaMhananaSaTkavihAyogatidvikasubhagadurbhagasvaraduHsvarAdeyAnAdeyoccairgotralakSaNAstrayoviMzatiprakRtIH parAvRttya badhnantazcaturgatikA api mithyAdRSTayo madhyamapariNAmA jaghanyarasAH kurvanti / samyagdRSTInAM hyetAsAM parAvRttirnAsti / tathAhi tiryaGmanuSyAstAvatsamyagdRSTayo devadvikameva badhnanti, na manuSyAdidvikAni, saMsthAneSu tu samacaturasrameva racayanti, na zeSANi, saMhananaM tu kiJcidapi na badhnanti, tathA zubhavihAyogatisubhagasusvarAdeyoccairgotrANyeva ca badhnanti na pratipakSAn / devanArakA api samyagdRSTayo manuSyadvikameva badhnanti, na tiryadvikAdikam / saMsthAneSu tu samacaturasrameva racayanti, na zeSANi, saMhananeSu tu vajrarSabhanArAcameva, vihAyogatyAdikA api zubhA eva badhnanti na pratipakSabhUtA iti teSAM parAvRttyabhAvAnmithyAdRSTigrahaNam / tatra manuSyadvikasya paJcadazasAgaropamakoTAkoTya utkRSTA sthitiH / prazastavihAyogatisubhagasusvarAdeyoccairgotravajrarSabhanArAcasamacaturasrANAM tu daza / etAH | zubhaprakRtayo AtmIyAtmIyotkRSTasthiterArabhya pratipakSaprakRtibhiH saha tAvatparAvRttya badhyante, yAvattAsAmeva pratipakSaprakRtInAM gA.-79 242
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam sarvajaghanyAntaH sAgaropamakoTAkoTilakSaNA sthitiH / eteSu sthitisthAneSu parAvarttamAnamadhyamapariNAma etAsAM jaghanyAnubhAgaM badhnAti / huNDasevArttayorapi vAmanakIlikayorutkRSTasthiterArabhya tAvatparAvRttirlabhyate yAvadAtmIyAtmIyajaghanyasthitiH / zeSa| saMhananasaMsthAnAnAmapyAtmIyAtmIyotkRSTasthiterArabhya sambhavaditarasaMsthAnasaMhananaiH saha parAvRttistAvallabhyate, yAvadAtmIyAtmIyajaghanyasthitiH / eteSu sthitisthAneSu mithyAdRSTiH parAvarttamAnamadhyapariNAmo jaghanyAnubhAgaM badhnAtIti gAthArthaH // 79 // bhA0 sammaddiTThI miccho va aTTha eyassa bhAvaNA evaM / tappAogavisuddho jaI pamatto asAyassa // 665 // sammaddiTThIbaMdhaM Asajja jahanniyaM tu ayarANa / aMto koDAkoDI baMdhar3a tattontaramuhuttA // 666 // pariyaTTiya puNa sAyaM puNa assAyaM imeNa nAeNa / pacchaNupuvvIe desavirayapabhiI u paMcajaNA // 667 // pariyaTTiya pariyaTTiya sAyAsAe karaMti tihi miccho / tato baMdhar3a jA kila sAyassa upannarasa saMkhA // 668 // ayarANa koDikoDI ukkiTThaThiI tao ya parao vi / kiTTo kiTThayaro vi ya assAyaM kevalaM baMdhaM // 669 // tA jAva tIsasAgarakoDAkoDI pamatta parao ya / apamattAI suddhA suddhayarA sAyamevegaM // 670 // baMdhaMti jAva suhume bAramuhuttA tao ya eva Thie / samayUNapannarasa sAgarakoDAkoDi'sAyassa // 671 // ThIIe Arabbhiya asAyapayaDItibaMdhayaMtassa / maMdarasabaMdhauvacio pariyattayamANamajjhimao // 672 // pariNAmo tA labbhai jAva pamatte guNaMmi ayarANa / aMto koDAkoDI savvajahannA asAyaThiI // 673 // A A A A gA.-79 243
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-79 bandhazatakaprakaraNam eesu sammamicchA uvaciyaThiThANapagaisaMkamaNe / maMdajjhavasAo maMdabaMdhajogo u saMbhavai // 674 // taha apamattAIyA suvisuddhA sAyameva baMdhaMti / te tattha pabhUyarasaM karaMti jAvesa kira miccho // 675 // kevalamasAyakiTTho vihei so viya pabhUyaaNubhAvaM / aikiTThattA pakar3a taha veyaNiyassa duvihassa // 676 // jahannaThIbaMdhagesu egidiyAisu vi jahannaaNubhAge / no baMdho saMbhavai tahavihapariNAmavirahAo // 677 // athirAsubhAjasANa vi jaI pamatto vihei maMdarasaM / iha bhAvaNiyA pAyaM veyaNiyasseva savvAvi // 678 // caugaiyA micchajiyA tevIsaM puvvabhaNiyapagaIo / maMdarasA pakaraMto tattha narANaM dugasseha // 679 // ukkosaThiI panarasa koDAkoDI tahA pasatthagaI / susarAejjaM subhagaM gouccaM AisaMThANaM // 680 // AimasaMghayaNaM khalu eyAsi daseva koDikoDIo / eyA subhapayaDIo eyAsimukkosagaThiINaM // 681 // Arabbha vipakhagapayaDiyAhiM pariyattiUNa saha tAo / bajjhaMtI jAveyAsimeva paDivakkhapayaDINaM // 682 // savvajahannA aMto koDAkoDIo lakkhaNA ya ThiI / ThiTThANesuM savvesu sayayapariyattamANeNa // 683 // majjhimapariNAmeNaM baMdhai eyAsi maMdaaNubhAgaM / chevaTThahuMDavAmaNakIliyaukkiTThagaIo // 684 // Arabbhi ya paravittI labbhai jAvappaNo jahannaliI / evaM sesesu vi bhAvaNeha savvattha kAyavvA // 685 // 244
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-80 bandhazatakaprakaraNam ukTeiyarabhinnaM bhaNiyaM aNubhAgabaMdhasAmittaM / aha savveyaraghAI aghAipayaDI u kittemi // 686 // uktamutkRSTetarabhedabhinnamanubhAgabandhasvAmitvam, idAnI ghAtyaghAtiprakRtiprarUpaNAvasaraH, tatra prakRtayaH sAmAnyena tAvat tridhA bhavanti / sarvaghAtinyo dezaghAtinyo'ghAtinyazca tatra sarvaghAtinIstAvadAha kevalanANAvaraNaM daMsaNachakkaM ca mohabArasagaM / tA savvaghAisannA havaMti micchattavIsaimaM // 8 // kevalajJAnAvaraNaM nidrApaJcakakevaladarzanAvaraNalakSaNaM darzanaSaTkaM mohanIyakarmaNaH sambandhinaH saJcalanavarjA dvAdaza kaSAyA ityekonaviMzatistAvadvizatitamaM tu mithyAtvametA viMzatiprakRtayaH sarvaghAtisaJjJA bhavanti, svAvAryaguNaM sarvamapi ghAtayantIti kRtvA / tathAhi kevalajJAnAvaraNasya kevalajJAnalakSaNo guNa AvAryastaM ca sarvameva tadAvRNoti, kintveko'nantabhAgaH kevalasya sarvajIvAnAmanAvRtta evAste, tadAvaraNe asya sAmarthyAbhAvAt / tarhi kathaM sarvaghAtitvaM tasyeti cet ? ucyate, yathA bahalameghapaTale samunnate bahvAvRttatvAtsarvApi sUryacandramasoH prabhA'nenAvRtteti vacaH pravarttate / athavA'dyApi kAcit tatprabhA prasarati / "suTTa vi mehasamudae hoi pahA caMdasUrANam''iti vacanAt, anubhavasiddhatvAcca, yathA vA rAjJA'sya sarvasvApahAraH kRta iti vacana 1. suSTvapi meghasamudaye bhavati prabhA sUryacandramasoriti / 245
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-80 bandhazataka-A prakaraNam pravRttAvapi kiJcid gRhazarIrAdikaM tatroddharitaM dRzyate, evamatrApi prabalakevalajJAnAvaraNAvRtasyApi kevalajJAnasyaiko'nanta| bhAgo'vatiSThate, yadi punastamapyAvRNuyAt tadA jIvo'jIvatvameva prApnuyAt / so'pi coddharitastadanantabhAgo meghAvRttazeSasUryAdiprabheva kaTakuDyAdibhirnRpApahRtoddharitagRhasAramiva vA dAyAdAdibhirmatizrutAvadhirmana: paryAyajJAnAvaraNairAviyate, tathApi ca kAcinnigodAvasthAyAmapi jJAnamAtrA'vatiSThata evAnyathA'jIvatvaprasaGgAt, matijJAnAdiviSayabhUtAMzcArthAn yanna jAnAti sa kevalajJAnAvaraNodayo na bhavati, kiM tarhi matijJAnAvaraNAdyudaya eveti / kevaladarzanAvaraNasya samastavastusAmAnyAvabodha AvAryaH, taM sarvaM hantIti sarvaghAtyucyate / tadanantabhAgaM tvidamapi sAmarthyAbhAvAnnAvRNoti / so'pi cAnAvRto'nantabhAgazcakSuracakSuravadhidarzanAvaraNairAvriyate, zeSo meghadRSTAntAdicarcastathaiva / cakSurdarzanAdiviSayabhUtAMzcArthAn yanna pazyati, sa kevaladarzanAvaraNodayo na bhavati, kiM tarhi cakSurdarzanAvaraNAdyudaya eva / yadyevaM tarhi kevalajJAnakevaladarzanAvaraNakSaye'pi matijJAnAdicakSurdarzanAdiviSayANAmarthAnAmeva bodho na prApnoti, tadanyajJAnaviSayatvAditi cet ? ayuktam, kevalAlokalAbhe zeSabodhalAbhAntarbhAvAt, grAmalAbhe kSetralAbhAnta vavaditi / nidrApaJcakamapi sarvaM vastvavabodhamAvRNotIti sarvaghAti / yattu nidrAvasthAyAmapi kiJcicciketi (cetati) tatra meghadRSTAntAdicarcastathaiva / kaSAyAstu yathoktA dvAdazApi sarvaviratirUpaM cAritraM sarva jantIti sarvaghAtino, yattu teSAM prabalodaye'pyayogyAhArAdiviramaNaM dRzyate, tatra meghAdidRSTAntaH / mithyAtvaM tu sarvajJapraNItatattvazraddhAnaM sarvamupahantIti srvghaati| yattu tasya prabalodaye'pi manuSyadravyAdizraddhAnaM kiJciddezato bhavati, tatrApi meghAdidRSTAnta iti gAthArthaH // 40 // 246
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-80 bandhazatakaprakaraNam bhA0 savvagghAIkevalagAhAe taha ya desaghAIo / nANAIgAhAe tahAvasesAigAhAe // 687 // agghAIu bhaNissai aha kevalanANarUvao u guNo / jAhi kira payaDIhiM Avariyai savvaghAeNa // 688 // navaraM aNaMtabhAgo kevalanANassa savvajIvANaM / aNaAvario ciTThai sayA vi kila tassa bhAvattA // 689 // savvaghAittaNo vihu koi guNo pasaraI u jaM bhaNiyaM / suTTa vi mehasamudae hoi pahA caMdasUrANaM // 690 // jaha vA bhUveNaM savvadavvaharaNe kae vi kiMci vi ya / gihisAraM uddhariyaM dIsai taha kevalassAvi // 691 // uddhario ciTThai NaMtabhAgaseso tao ya mehehi / AvariyacaMdamAINa jaha pabhA kuTTimAIhi // 692 // nivaIhi hariyagehe gehasAraM va gottiyAIhiM / maisuyaohImaNapajjavehi nANehi taha ettha // 693 // jIvassa Avarijjai tahAvi kiMcI nigoyavatthA jA / hoi tahiM pi ciTThai nANalavo kovi jIvassa // 694 // ehahamettAbhAve jio vi pAvei kira ajIvattaM / mainANAIvisae atthe kira janna yANAi // 695 // so kevalanANassAvaraNo udao na hoi puNa kiMtu / mainANAvaraNassa vi udao evaM buhA biti // 696 // kevaladasaNaAvaraNa yaMti sAmannao ya vatthUNaM / jaM kira bohAvaraNaM taM kevaladasaNAvaraNaM // 697 // 247
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam tassa vi aNaMtabhAgo cakkhuacakkhUvahIhi Avario / mehAidiTTaMtA taheva etthavi ya bhaNiyavvA // 698 // kevalanANahaMsaNakhayammi maicakkhumAibheyANaM / avaboho pAvai jaha gAmuvalaMbhammi vatthUNaM // 699 // khettAINa vi lAbho saMbhavaI taha ya niddapaNagassa / savvaghAittaNe vi hu niddAvasthAe jaM kiMci // 700 // veeI mehAIdiTTaMtA huMti ettha te ceva / niddApaNakevaladaMsaNANa iya chakyaM bhaNiyaM // 701 // saMjalaNavajjasesaMga kasAyabArasa u mohabArasagaM / savvaviraIyarUvaM haNer3a savvaMpi cAritaM // 702 // tatthudae vi a joggAhArAINaM jiyassa jA viraI / hoi tahiM mehAIdiTThatA ettha vinneyA // 703 // micchattaM jIvAItattANaM saddahANarUvaM / taM savvaM uvahANai jaM puNa tassavi udayammi // 704 // jIvo narAidavvaM saddahaI tattha mehadiTTaMto / puvvaM va bhAvaNIo aha bhAI desAIo // 705 // idAnIM dezaghAtinya ucyante nANAvaraNacaukkaM daMsaNatigamaMtarAie paMca / paNavIsa desaghAI saMjalaNA nokasAyA ya // 81 // kevalajJAnAvaraNavarjyAni matizrutAvadhimana: paryAyajJAnAvaraNarUpANi catvAri jJAnAvaraNAni, kevaladarzanAvaraNavarjyAni cakSura s s s s gA.-81 248
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-81 bandhazatakaprakaraNam cakSuravadhidarzanAvaraNarUpANi trINi darzanAvaraNAni, paJcAntarAyANi, catvAraH sajvalanAH, nava nokaSAyA etAH paJcaviMzatiprakRtayo dezaghAtinyo vijJeyAH / tathA hi matyAdyAvaraNacatuSkaM kevalajJAnAvaraNamuktaM jJAnadezaM hantIti dezaghAti / jJAnacatuSTayaviSayabhUtAnarthAn yanna pazyati, sa hi matyAvaraNAdyudayaH, tadaviSayabhUtAstvanantaguNAn yanna pazyati, sa kevalajJAnAvaraNasyaivodaya iti| cakSuracakSuravadhidarzanAvaraNAnyapi kevaladarzanAvaraNAnAvRtadarzanaikadezamAvRNvantIti dezaghAtIni / tathA hi cakSuracakSuravadhidarzanaviSayabhUtAnevArthAnetadudayAnna pazyati, tadaviSayabhUtAMstvanantaguNAn kevaladarzanAvaraNodayAdeva na pazyati / dAnAntarAyAdIni paJcAntarAyANyapi dezaghAtInyeva / tathA hi dAnalAbhabhogopabhogAnAM tAvadgrahaNadhAraNayogyAnyeva dravyANi viSayaH, tAni ca samastapudgalAstikAyasyAnantabhAgarUpe deza eva varttante / ato yadudayAttAni pudgalAstikAyadezavartIni dravyANi dAtuM labdhaM bhoktumupabhoktuM ca na zaknoti, tAni dAnalAbhabhogopabhogAntarAyANi tAvaddezaghAtInyeva / yattu sarvalokavartIni dravyANi na dadAti na labhate na bhuGkte nApyupabhuGkte tanna dAnAntarAyAdhudayAt, kintu teSAmeva grahaNadhAraNA'viSayatvenAzakyAnuSThAnatvAditi mantavyam / vIryAntarAyamapi dezaghAtyeva tadudaye'pi hi nigodajIvAn Adau kRtvA yAvatkSINamohastIrthakarAdistAvadvIryamalpaM bahu bahutaraM bahutamaM ca tAratamyAdbhavatyeveti dezaghAtIdam / yadi punaH sarvaghAti syAt tadA yathaiva mithyAtvasya kaSAyadvAdazakasya vA udaye tadAvAryasamyaktvaguNaM saMyamaguNaM ca jaghanyamapi na labhate, tathaivaitadudaye'pi tadAvAryaM jaghanyamapi vIryaguNaM na labheta, na caivaM, tasmAdidamapi dezaghAtIti sthitam / saJcalanA nokaSAyAzca labdhasya cAritrasya dezaghAtina eva, mUlottaraguNAticArajanakatvAt / 249
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam taduktam savve viya aiyArA saMjalaNANaM tu udayao huMti / mUlacchejjaM puNa hor3a bArasahaM kasAyANaM // 1 // iti gAthArthaH // 81 // bhA0 kevalanANavirahiyaM nANAivaraNacaukkayaM bhaNiyaM / kevaladaMsaNarahiyaM bhaNiyaM daMsaNatigaM cettha // 706 // mainANAicaukkaM kevalaAvaraNamukkanANassa / dese haNaII desa ghAi taha nANacaugassa // 707 // visae bhUe atthe jaM no pekkhar3a tattha kira udao / mainANappabhiINaM avisayabhUe u puNa tesiM // 708 // atthe u jaM na passai so kevalanANavaraNao udao / evaM kevaladaMsaNacha ( tha )kkaM nANassa desaM tu // 709 // haNai to desaghAI visae daMsaNatigassa atthe u / jaM no passai tattha u daMsaNatiyagassa udao // 710 // siM avisayabhUtaguNe jaM na passae jIvo / tarhi udao kevaladaMsaNassa nANIhiM kira bhaNio // 711 // taha aMtarAyapaNage Aimacaugassa je u kira davve / gahaNadhAraNajoge te visae huMti kira te vi // 712 // 1. sarve'pi cAticArAH sajjvalanAnAM tUdayato bhavanti / mUlacchedyaM punarbhavati dvAdazAnAM kaSAyANAm // 1 // s s s s s s s A A gA.-81 250
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam vaTTeti NaMtabhAge samatthapoggalanikAyarUvassa / no tAI davvAI dAuM laddhuM tahA bhottuM // 713 // no sakkar3a to bhannar3a AimayaM aMtarAiyacaDakaM / desagghAI jaM puNa logapavattANi davvANi // 714 // no deI no labhae no bhuMje novabhuMjae tanna / dANalAbhAiyANaM udao puNa kiMtu tesiM pi // 715 // gahaNassa dhAraNassa ya nivvisayattaM ihaM samavaseaM / ahavA vi hu asakkANuANAo vi vinneo // 716 // viriyaMtarAiyaM pi hu desaghAI jao tadudayammi / jIvA nigoyamAI kiccA jA khINamoho ti // 717 // titthagarAI tAva u appA bahuyAiyA bahUbheyA / tAratameNaM huMti (ya) saMjalaNA nokasAyA ya // 718 // laddhassa carittassa u mUluttaraguNaiyArabhAvAo / desaghAI bhavaMtI suttammi imaM jao bhaNiyaM // 719 // savve vi ya aiyArA saMjalaNANaM tu udayao huMti / mUlacchejjaM puNa hoi bArasahaM kasAyANaM // 720 // avasesA payaDIo aghADyA ghAiyAhi palibhAgA / tA eva punnapAvA sesA pAvA muNeyavvA // 82 // bhaNitazeSA vedanIyAyurnAmagotraprakRtayo jJAnadarzanacAritrAdiguNAnAM madhye na kiJcid guNaM ghAtayantItyaghAtinya ucyante / gA.-82 251
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-82 bandhazatakaprakaraNam kevalaM 'ghAiyAhiM palibhAga'tti svayamaghAtinyo'pyetA ghAtinIbhissaha vedyamAnAstattulyA dRzyanta ityarthaH / yathA svayamataskarasvabhAvo'pi taskaraiH saha vartamAnastaskara iva dRzyate / evametA api ghAtinIbhissaha vedyamAnAstadoSA iva bhavantIti bhAvaH / 'tA eva puNNapAva'tti tA eva ghAtisvarUpAH prakRtayaH kAzcitsAtAdyA dvicatvAriMzatpuNyaprakRtayaH kAzcidasAtAdyAH pApaprakRtayo bhavanti / zeSAstu pUrvoktAH sarvadezaghAtinyaH pApaprakRtaya eva muNitavyAH / ayaM ca puNyapApavibhAgaH prakRtInAM pUrvamabhihito'pyatra prasaGgataH kiJcidukta iti gAthArthaH // 82 // bhA0 avasesA veyaNiyAunAma taha gottasanniyA payaDI / nANAINaM majjhA kiMpi guNaM neva ghAyaMti // 721 // tatto aghAiyAo bhannaMtI navari ghAiyAihi pi / palibhAgAo huMtI ettha ya palibhAgasahassa // 722 // ayamattho kira tAo aghAiNIo vi ghAyaNIhiM saha / veijjamANiyAo tesiM tullA u dIsaMti // 723 // tA eva punnapAvA iha tA agghAyaNIsarUvAo / payaDIo kAivi sAiyAu bAlIsasaMkhAo // 724 // punnapagaIo taha ettha kAvi assAiyAu payaDIo / pAvA bhavaMti sesAo savvadesANa ghAIo // 725 // pAvapayaDI u neyA esa vibhAgo u punnapAvANaM / puvvabhaNio vi attho pasaMgao kiMci vutto tti // 726 // kRtA ghAtyaghAtiprarUpaNA, sAmprataM prakRtiSvanubhAgasthAnAni cintayannAha 252
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-83 bandhazatakaprakaraNam AvaraNadesaghAyaMtarAyasaMjalaNapurisasattarasa / cauvihabhAvapariNayA tivihapariNayA bhave sesA // 83 // AvaraNeSu dezaghAtIni kevalAvaraNavAni catvAri jJAnAvaraNAni, cakSuracakSuravadhidarzanAvaraNalakSaNAni trINi darzanAvaraNAni, paJcAntarAyANi saJcalanacatuSTayaM puruSavedazcetyetAH saptadaza prakRtayazcatuvidhabhAvena catuvidhenApi paryAyeNa pariNatA bhavanti / ekasthAnikena dvisthAnikena tristhAnikena catu:sthAnikena ca rasena yuktA badhyanta ityarthaH / ekasthAnikAdisvarUpaM cAnubhAgasyAdAveva darzitam / tatrAnivRttibAdaraguNasthAnakasya saGkhyeyeSu bhAgeSvatikrAnteSvitaH prabhRtyetAsAmazubhatvAdekasthAnika | evAnubhAgo badhyate / atrAntare kevalajJAnakevaladarzanAvaraNe api badhyete, kintvete sarvaghAtisvarUpe sarvaghAtinAM ca jaghanyapade'pi | dvisthAnika eva raso badhyate, atastayoratrAgrahaNam / zeSastu dvisthAnikAdirUpo'nubhAgaH prastutaprakRtInAM mithyAdRSTyAdiSu labhyate / / tatra parvatarAjisamAnakopazcatuHsthAnikaM badhnAti, pRthvIrAjisamAnakopastu tristhAnikam, reNujalarAjisamAnakopastu dvisthAnikamiti / 'tivihapariNayA bhave sesa'tti yathoktAH saptadaza prakRtIvarjayitvA zeSAH zubhA azubhA vA prakRtayastrividhapAriNatA | bhavanti / dvisthAnikatristhAnikacatuHsthAnikalakSaNena trividhAnubhAgena yuktA badhyanta ityarthaH / ekasthAnikarasastvAsAM na sambhavatyeva / tathA hi azubhaprakRtInAM tAvadekasthAnikaraso yadi labhyate, tadA'nivRttibAdarasaGkhyeyabhAgebhyaH parata eva, tatra ca 253 AALA
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-83 AA pUrvoktAH saptadaza prakRtIvarjayitvA zeSA azubhaprakRtayo na badhyanta eva / ye api kevalajJAnadarzanAvaraNalakSaNe dviprakRtI tatra badhyete / tayorapi sarvaghAtitvAd dvisthAnika eva raso labhyate ityuktameva / zubhaprakRtInAM taDaeNkasthAnikarasa: kasmAnna labhyata iti cet ? ucyate, ihAsaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAni saGklezasthAnAni bhavanti, vizuddhisthAnAnyapyetAvantyeva, yato yAnyeva saGklizyamAnaH saGklezasthAnAnyArohati, teSveva vizuddhamAno'vatarati, tatazca yathA prAsAdamArohatAM yAvanti sopAnasthAnAnyavataratAmapi tAvantyeva tathAtrApIti bhAvaH / kevalaM vizuddhisthAnAni vizeSAdhikAni / kathamiti cet ? ucyatekSapako yeSvadhyavasAyasthAneSu kSapakazreNimArohati, teSu punarapi na nivarttate, tasya saGklezAbhAvAd, atastAni vizuddhisthAnAnyeva bhavanti, na saGklezasthAnAnIti tairadhyavasAyasthAnairvizuddhisthAnAnyadhikAni / evaM ca sthite'tyantavizuddhau varttamAnaH zubhaprakRtInAM catu:sthAnikaM rasamabhinivarttayati / atyantasaGkleze tu vartamAnasya zubhaprakRtayo bandha eva nAgacchanti / yA api narakaprAyogyA vaikriyataijasakArmaNAdyAH saGkliSTo'pi zubhaprakRtIrbadhnanti, tAsAmapi svabhAvAt sarvasaGkliSTo'pi dvisthAnikameva rasaM karoti / yeSu tu madhyameSvadhyavasAyasthAneSu zubhaprakRtayo badhyante, teSu tAsAM dvisthAnikaparyanta eva raso badhyate, naikasthAnika: madhyamapariNAmatvAdeveti na kvApi zubhaprakRtInAmekasthAnikarasasambhava iti gAthArthaH // 83 // bhA0 saMpai AvaraNAI gAhAeNubhAgaTThANayA bhaNai / tahiM nANAvaraNesuM desaghAIsarUvesu // 727 // kevalavajjA cauro nANe nANammi daMsaNA tinni / cakkhuacakkhuohI eyANI desaghAINi // 728 / / 254
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam paNa aMtarAya saMjalaNacauga purisaM ca Ii sattarasA / cauvihabhAvapariNayA iyapayassesa bhAvattho / 729 // iha huMtegarasAI caurasA sattaraseva payaDIo / sesA suhAsuhAo tipariNayA igara motuM // 730 // aha heUkAraNanAmalakkhiyA paccayaparUvaNayA / tadevaM kRtA sthAnaprarUpaNA / sAmprataM pratyayanirUpaNArthamAha caupaccaegamicchatta solasa dupaccayA ya paNatIsaM / sesA tipaccayA khalu titthayarAhAravajjAo // 84 // ekA sAtAlakSaNA prakRtizcatuH pratyayA mithyAtvAviratikaSAyayogalakSaNaizcaturbhirapi pratyayairbadhyata ityarthaH / tathAhi -sAtaM mithyAdRSTau badhyata iti mithyAtvapratyayam, zeSA api aviratyAdayastu ye pratyayAstatra santi, kevalaM mithyAtvasyaiveha prAdhAnyeneSTatvAtte tadantargatatvenaiva vivakSitAH, evamuttaratrApi / tadeva sAtaM mithyAtvAbhAve'pyaviratimatsu sAsAdanAdiSu badhyata | ityaviratipratyayam, zeSaM tu kaSAyayogapratyayadvayaM pUrvavattadantargatatvena vivakSyate, tadevaM mithyAtvAviratyabhAve'pi kaSAyayogavatsu pramattAdiSu sUkSmasamparAyAvasAneSu badhyata iti kaSAyapratyayam, yogapratyayastu pUrvavadantargato vivakSyate / tadevopazAntAdiSu gA.-84 255
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam kevalayogavatsu mithyAtvAviratikaSAyAbhAve'pi badhyata iti yogapratyayamityevamekA sAtalakSaNA prakRtizcatuH pratyayA / 'micchatta solasa tti iha pUrvaM prakRtibandhavicAre 'solasamicchattaMtA' ityAdigAthAvRttau yAsAM mithyAtvAdiSoDazaprakRtInAM mithyAdRSTAvanta uktastA mithyAtvapratyayA bhavantItyarthaH / tadbhAve badhyate, tadabhAve tUttaratra sAsvAdanAdiSu na badhyate ityanvayavyatirekAbhyAM | mithyAtvamevAsAM pradhAnaM kAraNam, zeSapratyayatrayaM tu gauNamiti bhAvaH / 'dupaccayA ya paNatIsaM' ti pUrvameva sAsvAdane'virate ca yAsAM paJcatriMzataH prakRtInAM bandhavyavaccheda uktastA dvipratyayAH mithyAdRSTau badhyanta iti mithyAtvapratyayA etAH sAsvAdanAdiSvapi badhyanta ityaviratipratyayAH, zeSapratyayadvayaM tu gauNam, tadbhAve'pyuttaratra tadbandhAbhAvAditi bhAvaH / ' sesA tipaccaye 'tyAdi | tIrthakaranAmAhArakaM ca varjayitvA bhaNitazeSAH sarvA api prakRtayastripratyayA bhavanti / mithyAdRSTiSvavirateSu sakaSAyeSu ca sarveSu sUkSmasamparAyAvasAneSu yathAsambhavaM badhyanta iti mithyAtvAviratikaSAyalakSaNA pratyayatrayanibandhanA bhavantItyarthaH / upazAnta| mohAdiSu kevalayogavatsu yogasadbhAve'pyetAsAM bandho nAstIti yogapratyayo na vivakSyate, anvayavyatirekasamadhigamyatvAt, kAryakAraNabhAvasyeti hRdayam / tIrthakarAhArakanAmnostu pratyayaH "sammattaguNanimittaM titthayaraM "ityAdinA pUrvamevokta itIha tadvarjanam, aparaM ceha pUrvaM ' racaupaccaio bandho' ityAdinA mithyAdRSTyAdiguNasthAneSu bandhapratyayA uktAH / sAmprataM tu prakRtI 1. gAthA 45 / 2. gAthA 44 / 3. gAthA 14 / gA.-84 256
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam revAzrityAmI cintitA iti na paunaruktyamAzaGkanIyam / Aha-bhavatvevaM tathA'pyanubhAvabandhe vicArye prakRtInAM pratyayanirUpaNamaprastutam satyam, kintvevaM manyate yAsAM prakRtInAmiha | ye mithyAtvAdayaH pratyayA uktAstatsambandhino'nubhAgasyApi ta eva pratyayA draSTavyAstadavyatiriktatvAttasyeti prakRtInAM | pratyayanirUpaNadvAreNa tadanubhAgasyaiva pratyayA nirUpitA draSTavyA iti gAthArthaH // 84 // bhA0 bhAi caupaccayAI gAhAe tattha kila egaM // 731 // sAyaM caupaccaiyaM micchAviraIkasAyajogehiM / heUhiM bajjhai iha jai bhaNiyaM tahavi esattho // 732 // sAyaM micchaddiTThI baMdhar3a I micchapaccayaM ceva / hoi tahiM ca kira avirayAIyA UNa tiyagaM pi // 733 // tatthatthi kevalaM iha micchattaM'taragayattaNAneva / etthaM vivakkhiyA evamuttaratthA vi nAyavvA // 734 // taha micchaabhAve vihu aviraimaMtesu sAsaNAsu / sAyaM jeNa nibajjhai to avirayapaccayaM bhaNiyaM // 735 // etthavi uvarimajogapaccayajuyalaM tu goNavittIe / gaNayai taha micchattaavira bhAvA sajoge || 736 // sakasAesu pamattAIsuM suhumaMtaesu ThANesuM / bajjhai kasAyaheU ihaI pi hu jogaUjo ||737|| soMtaragao tti uvasamamAIsuM jogapaccao ceva / caupaccaiyaM sAyaM ettha imA bhAvaNAe kayA // 738 // gA.-84 257
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam micchattasola etthaM solasakammatthayammi jA uttA / micchattapaccayAo tabbhAve ceva bajjhati // 739 // tassAbhAvammi sAsaNAiThANesu neva bajjhati / sesaM tu paccayatigaM hoi paraM kiMtu taM goNaM // 740 // duppaccayapaNatIsaM tatthaya paNavIsasAsaNe payaDI / dasa avirayammi miliyA paNatIsaM tA dupaccaiyA // 741 // miccho baMdhai micchatta paccayA sAsaNAisuM evaM / bajjhate I aviraipaccaiyA tAu vihayaMti // 742 // avirayahettAo se paccayadugaMti ihagoNaM / tabbhAvaMmi kira uttarattha baMdhA abhAvAo ||743 || sesA savvAo viya tipaccayA micchaaviraesuM ca / sakasAesu ya savvesu suhumaThANAvasANesu // 744 // micchAvirayakasAyA heutigasaMbhavotthi tahi baMdho / uvasaMtAisu kevalajogappabhavo jaivi baMdho || 745 / / atthi tahAvi vivakkhA etthaM na kayA ao ihaM bhaNiyaM / sesA tipaccayA khalu titthayarAhAra puNa heU // 746 // sammattaguNanimittaM titthayaraM evamAivuccaM pi / bhaNiyaM ao u bhaNiyaM titthayarAhAravajjAo || 747 // caupaccao baMdho pabhiIgAhAhiM baMdhadArammi / puvvi guNaThANesuM pavanniyA paccayA iha u || 748 // payaDI Asajja ime vicitiyAto na ettha puNauttaM / vinneyaM taha payaDI paccayakahaNeNa tAsi pi // 749 // je aNubhAga siM pi paccayA te vi ceva daTThavvA / payaDINaNubhAgANaM egattAo imaM neyaM // 750 // Po A A A A A A A A A gA.-84 258
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam bhaNiyaM paccayadAraM vivAgadAraM pi saMpayaM bhaNimo / ettha imA payaDIo cauhA vivAgA havaMtevaM // 751 / / puggalavivAgiNIo bhavakhettavivAgijiyavivAgIo / tehiM paMcayaagurulahUpabhiIgAhANa juyaleNa // 752 // puggalavivAgiNIo bhaNihI AUNimAe gAhAe / bhavakhettajiyavivAgINa bhaNihihI kiMci vi sarUvaM // 753 // uktaM pratyayadvAram / sAmprataM vipAkAn vibhAgato darzayannAha-- paMcaga chattiya chappaMca dunni paMca ya havaMti aTTheva / sarirAI phAsaMtA, payaDIo ANupuvIe // 85 // agurulahuparAghAyovaghAyaujjovaAyavanimeNaM / patteyathirasubheyaranAmANi ya poggalavivAgA // 86 // zarIrAdyAH sparzaparyantAH zarIrasaMsthAnAGgopAGgasaMhananavarNagandharasasparzalakSaNA aSTau piNDaprakRtayo bhavantIti pUrvArddha kriyA / | kathambhUtA bhavantItyAha - pudgalavipAkA ityuttaragAthAnte sambandhaH / uttarabhedAnAzritya kiyadbhedAH santyastAH pudgalavipAkA | bhavantItyAha- 'paMcage 'tyAdi AnupUrvyA yathAsaGkhyaM paJcakAdibhedA ityarthaH / etaduktaM bhavati paJca zarIrANi SaT saMsthAnAni, gA.-85 86 259
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka trINyaGgopAGgAni SaT saMhananAni paJca varNAH, dvau gandhau paJca rasAH, aSTau sparzA ityetAH prakRtayaH pudgaleSveva vipacyante iti prakaraNam pudgalavipAkA boddhavyAH / zarIrapudgaleSvevAtmIyAM zaktiM darzayantItyarthaH / tathAhi zarIranAmodayAccharIratayA pudgalA eva pariNamayanti / saMsthAnanAmodayAdapi teSvevAkAravizeSo bhavati, aGgopAGgodayAdapi teSveva ziraH pAdAdivibhAgo bhavatItyAdi svadhiyA vAcyam, yAvatsparzanAmodayAdapi teSveva zarIrapudgaleSu karkazAdiH kazcitsparzo bhavatyata etAH pudgalavipAkAH / kimetA eva ? netyAha- agurulaghuparAghAtopaghAtodyotAtapanirmANAni pratyekAdiSvitarazabdasya pratyekamabhisambandhAtpratyekasAdhAraNasthirAsthirazubhAzubhanAmAni ca pudgalavipAkAni bhavanti, sarveSAmapyamISAM zarIrapudgaleSveva svavipAkadarzanAditi gAthAdvayArthaH // 85-86 // bhA0 tahiM paMcayagAhAe sarIrasaMThANAaMguvaMgANaM / saMghayaNavannagaMdho rasaphAsA aTThapayaDINaM // 754 // uvariM kamaso neyA saMkhA paMcaya imo gAhAe / taha etthaM sarirAI phAsaMtA jaivi kira bhaNiyaM // 755 // taha vihu baMdhaNasaMghAyaNAu etthaM na huMti gaNiyavvA / baMdhe jeNaM te kira sarIragahaNeNa vI gahiyA // 756 // taha paMcayagAhAe cAlIsaM agurulahuyagAhAe / bArasa dohiM vi miliehiM hoi savvAvi bAvannA // 757 // jAI ee majhe vannAI vIsaI kira samatthi / tahi vannAi cauro gabbhA solasa na ghettavvA // 758 // gA.-85 86 260
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-87 bandhazatakaprakaraNam puggalavivAgipayaDI to chattIsaM havaMtii saMkhA / jA annattha paDhijjai sA kira paramatthavittIe // 759 // zeSaprakRtayastahi kiMvipAkA ityAha AUNi bhavavivAgA khittavivAgA ya aannupuvviio| avasesA payaDIo jIvavivAgA muNeyavvA // 47 // bhavanti jantavo'sminniti bhavo nArakAdipariNativizeSaH, sa ca vigrahagaterArabhya draSTavyo 'neie neiesu uvavajjaitti vacanAt tasmin bhava eva vipAka udayo yeSAM tAni bhavavipAkAni nArakAdIni catvAryapyAyUMSi bhavanti, yathAsambhavaM prAgbhave | baddhAnyAgAmini bhave vipacyanta iti bhAvaH / kSetramAkAzaM tatraiva vipAka udayo tAH kSetravipAkAzcatasro'pyAnupUrko vigrahagatAveva / tAsAmudayo bhavati, nAnyatreti bhAvaH / avazeSAH-bhaNitazeSA jJAnAvaraNAdiprakRtayo jIva eva vipAka: svazaktyAvirbhAvalakSaNo yAsAM tA jIvavipAkA jJAtavyAH, tathAhi-jJAnAvaraNodayAjjIva evAjJAnI syAt na punaH zarIrapudgaleSu tatkRtaH kazcidupaghAto'nugraho vA bhavati / evaM darzanAvaraNodayAdapi jIva evAdarzanI bhavati / sAtAsAtodayAdapi sa eva sukhI vA duHkhI vA bhavati / mohodayAdapyadarzanyacAritrI vA sa eva bhavati / evaM gatijAtyucchvAsavihAyogatisapratipakSatrasabAdaraparyAptakasubhagasusvarA 1. nairayiko nairayikeSUtpadyate / 261
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka deyayazaHkIrttitIrthakaroccairnIcairgotrAntarAyapaJcakalakSaNAnAmapi prakRtInAM udaye sati tadanubhAvAjjIva eva taM taM bhAvamAsAdayati, na prakaraNam zarIrapudgalA ityetAH sarvA api jIvavipAkAH, yA api pudgalabhavakSetravipAkA uktAstA api vastuto jIvavipAkA eva pAraMparyeNa jIvasyaivAnugrahopaghAtakAritvAt / kevalaM tattadvipAkasya mukhyatayA tatra vivakSitatvAttattadvipAkavyapadeza iti gAthArtha: // 87 // // anubhAgabandhaH samAptaH // bhA0 ettha vi samatthi evaM to saMdeho na ettha kAyavvo / bhavakhettavivAgIo sugamA aha jiyavivAgIo // 760 // caugar3a vihaduga jAI tasatiga thAvaratigaM caUsAsaM / subhagadubhagAi cau cau nIuccaM sAyamassAyaM // 761 // titthaM sammaM mIsaM paNayAlIsaM ca ghAiyapayaDIo / iya aDahattari payaDI jIvavivAgA muNeyavvA // 762 // // aNubhAgabaMdho sammatto // bhA0 bhaNioNubhAgabaMdho saMpai vasaro paesabaMdhassa / tassANuogadArA cattAri havaMti te ime // 763 // kammassa paesANaM AyANavihIo bhAgakittaNayA / sAIyAiparUvaNasAmittaparUvaNe ceva // 764 // idAnIM kramaprAptaH pradezabandha ucyate tasya ca catvAryanuyogadvArANi tadyathA - karmapradezAdAnavidhiH, bhAgaprarUpaNA, sAdyAdi gA.-87 262
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ prarUpaNA, svAmitvaprarUpaNA ceti / tatra karmapradezAdAnavidhau bandhazatakaprakaraNam gA.-88 89 egapaeso gADhaM savvapaesehi kammuNo joggaM / baMdhai jahuttaheuM sAiyamaNAiyaM vAvi // 88 // paMcarasapaMcavannehi saMjuyaM duvihagaMdhacauphAsaM / daviyamaNaMtapaesaM siddhehi aNaMtaguNahINaM // 89 // iha pudgaladravyaM jIvo badhnAtIti yogaH / kathambhUtamityAha-'egapaeso gADhaM'ti ekasmin pradeze'vagADhamekapradezAvagADham / yatraiva jIvasyAtmapradezAstatraiva yadavagADhaM tadeva badhnAti, na punaranyattatrAnIya badhnAti, ityarthaH / yathAhi dahanaH svakSetrasthameva dAhyamAtmasAtkaroti, na vyavahitamevaM jIvo'pi svakSetrastham, eva dravyamAdatte, na hi bahirvartIti bhAvaH / tacca sarvairapyAtmIyapradezairbadhnAti, na tvekena vyAdibhirvA, etaduktaM bhavati-samastalokAkAzapradezarAzipramANA ekasya jantoH pradezA bhavanti / mithyAtvAdibandhakAraNodaye ca sati sarvaM svasvAkAzapradezebhyo yugapadeva karmadravyaM gRhNanti, parasparaM ca sarve'pyupa 1. 'pariNayaM'si. 263 AA
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam kurvanti / nibiDasuvarNazrRGkhalAvatparasparasambaddhatvAdekasmin pradeze ceSTamAne sarveSAmapi ceSTanAdataH sarvaiH pradezaiH sarvapradezasannihitaM dravyaM jIvo badhnAtItyarthaH / punarapi kathambhUtaM tadityAha - karmaNo yogyaM karmavargaNAntargatamityarthaH / nanu tatkiM sahetukaM badhnAti, nirhetukaM vA ? ityAha- 'jahuttaheuM 'ti yathoktaheturye pUrvaM mithyAtvAdayaH sAmAnyavizeSA hetavaH proktAstairbandhAti na nirhetukamiti bhAvaH / etacca sAdikamanAdikaM ca badhnAti / tatra yo bandhavyavacchedaM kRtvA pratipatya punastA eva prakRtIrbadhnAti tasya sAdirbandho'kRtabandhavyavacchedasya tvanAdiH / apizabdAdabhavyo dhruvaM bhavyo'dhruvaM badhnAtItyapi draSTavyam / tacca dravyaM pratiskandhaM kRSNAdipaJcavarNopetaM tiktAdirasapaJcakayuktaM surabhItaradvigandhaM catuHsparzaM ca gRhNAti / tatra mRdulaghulakSaNaM sparzadvayaM tAvadavasthitaM bhavati, aparau ca snigdhoSNau snigdhazItau vA rUkSoSNau rUkSazItau vA dvAvaviruddhasparzo bhavataH / prajJaptyAdyabhiprAyAttu snigdharUkSazItoSNA bhavanti / kiyatpramANaM gRhNAtItyAha 'aNaMtapaesaM 'ti anantAH pradezAH pudgalAH skandhA yatra tadanantapradezam / tatrAnantakasya bahubhedatvAd vizeSayati-'siddhehiM aNaMtaguNahINaM 'ti upalakSaNatvAdabhavyebhyo'nantaguNaM siddhebhyo'nantaguNahInaM dravyaM gRhNAtItyarthaH / etaduktaM bhavatyabhavyebhyo'nantaguNaiH siddhebhyo'nantaguNahInai: paramANubhirniSpannanekaikaM karmaskandhaM gRhNAti / tAnapi skandhAn pratisamayamabhavyebhyo'nantaguNAn siddhAnAmanantabhAgavarttina eva gRhNAtIti gAthAdvayArthaH // 88 // atrAha nanvAdyagAthAyAM karmaNo yogyamiti dravyasya vizeSaNaM kRtaM tatkiM karmAyogyamapi kiJcid dravyamasti ? yenaivaM gA.-8889 264
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka viziSyate / satyamasti, tathAhi - karmayogyAyogyamapi dravyavibhAgadarzanArthameva sajAtIyaparamANvAdidravyasamudAyarUpA vargaNAH prarUpyanteprakaraNam iha samastalokAkAzapradezeSu ye kecanaikAkinaH paramANavo vidyante tatsamudAyaH sajAtIyatvAdekA vargaNA, iyaM ca svAbhAvAjjIvAnAM grahe nAgacchatIti agrahaNavargaNetyucyate / evaM dviprAdezikaskandhavargaNApyagrahaNavargaNA / evaM tricatuSpaJcAdiprAdezikaskandhAnAmapi vargaNA vAcyAH, yAvatsaGkhyAtaprAdezikaskandhAnAmapi vargaNA agrahaNavargaNAH, evamasaGkhyAtaprAdezikaskandhAnAmapIti / anantAnantaprAdezikaskandhavargaNA apyanantA atikramyAtrAntare'nantAnantaireva paramANubhirniSpannAnAmekottaravRddhibhAjAM skandhAnAM samudAyarUpA anantA audArikazarIraniSpattihetubhUtA audArikavargaNA bhavanti / tadanantaraM dravyamAzritya vRddhAnAM pariNAmaM tvAzritya sUkSmANAmekottaravRddhibhAjAM skandhAnAM samudAyarUpA vaikiyazarIraniSpattihetubhUtA anantA vaikriyavargaNA bhavanti / tadanantaraM dravyato vRddhAnAM pariNAmaM tvAzritya sUkSmatarANAmekottaravRddhimatAmeva skandhAnAM samudAyarUpA AhArakazarIraniSpattihetubhUtA anantA AhArakavargaNA / atra ca jaghanyavargaNArambhakaskandhasyAnantabhAge yAvanto'NavastatpramANena vizeSeNotkRSTavargaNArambhaka ekaikaskandho'dhiko mantavyaH, evamaudArikavaikriyavargaNAsvapi jaghanyavargaNArambhakaskandhebhya utkRSTavargaNArambhakaskandhAnAM vizeSAdhikatvaM vAcyamiti / tadupari rUpAdhikaskandhairArabdhA jaghanyA agrahaNavargaNA, atItavakSyamANAhArakataijasayorayogyateti kRtvA / evametA api yathottaraM ekottaravRddhimatskandhArabdhA anantA agrahaNavargaNA bhavanti / evaM jaghanyavargaNAskandhebhyazcotkRSTavargaNA skandhA antaguNaparamANvArabdhA draSTavyAH / sa ca guNakAraH siddhAnAmanantabhAge'bhavyebhyo'nantaguNo draSTavyaH / vargaNA apyetA etadguNakAravRddhaparamANurAzisaGkhyopetA gA.-8889 265
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam draSTavyAH / evamuttaratrApi yAvanto nijanijaguNakArakeSvaNavo varddhante, vargaNA api tatsaGkhyA draSTavyAH, tadupari rUpAdhikaskandhArabdhA taijasazarIraniSpattihetubhUtA jaghanyA taijasavargaNA / tato yathottaramekaikavRddhimatskandhArabdhA etA apyanantA vargaNA vAcyAH / jaghanyavargaNArambhakaskandhaparamANubhyazcotkRSTavargaNArambhakaskandhaparamANavo vizeSAdhikAH, sa ca vizeSo jaghanyavargaNAskandhasyAnantabhAgalakSaNastadanantaraM rUpAdhikaskandhairArabdhA jaghanyA agrahaNavargaNA, atItavakSyamANataijasabhASAyogyatvAdetA api saguNakArAstaijasAhArakAntarAlavargaNAvadanantA vAcyAH, tadupari rUpAdhikaskandhairArabdhA jaghanyA bhASAvargaNA / tata ekottaravRddhimatskandhArabdhA etA api bhASAniSpattihetubhUtA anantA bhASAvargaNA mantavyAH / jaghanyaskandhAdutkRSTaskandhasya ca vizeSAdhikatvaM | taijasavargaNAvadvAcyam / tadupari bhASA''nApAnavargaNA'yogyatvAt pUrvoktAgrahaNavargaNAvat saguNakArA anantA agrahaNavargaNA boddhavyAH / tadupari bhASAvargaNAvat anantA AnApAnavargaNA jJeyAH, jaghanyAdutkRSTaskandhasya vizeSAdhikatvamapi tathaiva, tato'pyupari AnApAnamano'yogyatvAt pUrvavatsaguNakArA anantA agrahaNavargaNA vAcyAH / tadupari AnApAnavargaNAvanmanoniSpattihetukA anantA manovargaNA avaseyA, vizeSAdhikatvamapyutkRSTaskandhAnAM tathaiva / tadupari manaH karmA'yogyatvAt tathaiva saguNakArA anantA agrahaNavargaNA | jJAtavyAH / tadupari ca jJAnAvaraNAdihetubhUtA manovargaNAvadanantAH karmavargaNA avagantavyAH / vizeSAdhikatvamapyutkRSTaskandhAnAM tathaiva / tato rUpAdhikaskandhairArAbdhA jaghanyA dhruvA acittavargaNA, tata ekottaravRddhimatskandhairArabdhA etA apyanantAH / jaghanyavargaNArambhakaskandhAdutkRSTavargaNArambhakaskandhaH anantaguNavRddhaH, sa ca guNakAraH sarvajIvebhyo'nantaguNaH / etAzca vargaNA na gA.-8889 266
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam kadAcilloke na bhavanti ato dhruvA ucyante / caitanyarahitatvena tvacittAH / madhye ca kRtamidaM vizeSaNaM pUrvamuttaratra ca draSTavyam / | sarvasyApi pudgalarAzeracittatvAditi / dhruvatvavizeSaNaM tu prAgapi sarvatra draSTavyam / tAsAmapi sarvadaiva loke sadbhAvAt, uttaratra tvidaM na sambadhyate, kAsAJcitkadAcidasattvAdapi / tathAhi tadupari rUpAdhikaskandhArabdhA jaghanyA'dhruvAcittavargaNA bhavati / tato rUpAdhikaskandhairArabdhA etA apyanantA dhruvAcittavargaNAvatsaguNakArA vAcyAH / loke ca kadAcidetA na bhavanti apItyadhruvA ucyante / tadupari tvekottaravRddhibhAjo'nantAH zUnyavargaNA bhavanti / guNakAraH sarvajIvAnantaguNaH pUrvadvAcyaH / etAzca prarUpaNAmAtram, dravyasyAbhAvAt / prarUpyante tarhi kimarthamiti cet ? ucyate, adhruvAcittotkRSTavargaNAyA anantaravakSyamANapratyekazarIrajaghanyavargaNAyAzcAntare yadyekottaravRddhayA dravyaM labhyate, tadaitAvatyo vargaNA uttiSThanta ityantarAlamahattvakhyApanArthametAH prarUpyante, na punaratra dravyamasti ata etA: zUnyavargaNAH, evamuttarAsvapi zUnyavargaNAsu samAdAnaM vAcyam / tadupari ettaravRddhimatskandhasamudAyairArabdhA anantAH pratyekazarIravargaNA vAcyA: / atra ca jaghanyavargaNAskandhANubhya utkRSTavargaNAskandhANavo'saGkhyeyaguNAH, sa ca guNakAraH kSetrapalyopamAGkhyeyabhAgavarttipradeza| rAzirUpaH / etAzca pratyekazarIribhiH pRthivyAdijIvairyathAsambhavaM yadupAttamaudArikAdizarIrapaJcakahetubhUtamaudArikavaikriyAhArakataijasakArmaNanAmakarma tadAzrayeNa varttante, tadAvRttya tiSThanti / yathA bhUmikAdipudgalAH parvatAzrayeNetyataH pratyekazarIravargaNA ucyante / tadupari punaH sAkSepaparihArAH zUnyavargaNAstathaiva vAcyAH / kevalamatra guNakAro'saGkhyeyalokAkAzapradezarAzirUpaH / tadupari rUpAdhikairyathottaramekottaravRddhaizca skandhairArabdhA anantA bAdaranigodavargaNA vAcyAH / jaghanyaskandhebhya utkRSTAnAmaNUnAzrityA gA.-8889 267
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ AI gA.-88 bandhazatakaprakaraNam AAAAAAAAAAAAAAAAAAA saGkhyAtaguNavRddhatvAt, sa ca guNakAraH kSetrapalyopamAsaGkhyeyabhAgaH / iha ca bAdaranigodajIvAnAM yAnyaudArikAdizarIranAmakarmANi sambhavanti, tadAzrayeNaitA varttanta iti bAdaranigodavargaNA ucyante / tadupari punarapi anantAH zUnyavargaNAH, jaghanyavargaNAskandhebhyazcotkRSTavargaNAskandhA aNUnAzrityAsaGkhyAtaguNAH / sa ca guNakAro'GgalAsaGkhyeyabhAgavatikSetrasya yAvanta AvalikAsaGkhyeyabhAge samayAstAvanti vargamUlAni gRhyante / tatra caramavargamUle yAvanta AkAzapradezAstadasaGkhyeyabhAgarUpo draSTavyaH, AkSepaparihArau pUrvavat / tadupari anantAH sUkSmanigodavargaNAH / jaghanyavargaNAskandhebhyazcotkRSTavargaNAskandhA aNUnAzrityAsaGkhyAtaguNAH / sa ca guNakAraH AvalikA'saGkhyeyabhAgavartisamayarAzimAnaH, etAzca sUkSmanigodajIvAnAM yAnyaudArikataijasakArmaNanAmakarmANi sambhavanti, tadAzrayeNa vartante iti sUkSmanigodavargaNA ucyante / tadupari punarapi anantAH zUnyavargaNA jaghanyavargaNAskandhebhyazcotkRSTavargaNAnAM skandhAH aNUnAzrityAsaGkhyAtaguNavRddhAH, sa ca guNakAro'saGkhyeyAkAzazreNipradezarAzimAnaH pratarAsaGkhyeyabhAga iti yAvadAkSepaparihArau tathaiva / tadupari rUpAdhikaskandhairArabdhA jaghanyA mahAskandhavargaNA, tata ekottaravRddhimatskandhArabdhA etA apyanantA vAcyAH / jaghanyavargaNArambhakaskandhebhya utkRSTavargaNArambhakaskandhA aNUnAzrityAsaGkhyAtaguNAH, sa ca guNakAraH kSetrapalyopamAsaGkhyeyabhAgaH 'saGkhyeyabhAga' iti pAThAntaram / etAzca mahAskandhavargaNA bhUbhRtkUTaTaGkArAdyAzrayeNaiva varttanta iti pratipattavyam / atra ca jaghanyaudArikavargaNAskandhA apyabhavyebhyo'nantaguNaiH siddhAnantabhAgavartibhiH pudgalairniSpannA, vargaNA api audArikAdyAH sarvatrAnantA uktA iti yathAsthityA darzayitumazaktvAt paJcAdiparamANuniSpannAn skandhAn pratyekaM tripramANA vargAzca parikalpya vineyAnugrahArthamaudArikavargaNA Adau kRtvA sthApanA darzAte vI. 268
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam 10 9 8 7 7 7 6 6 6 9 8 8 5 5. 5. audArikavargaNA vaikriyavargaNA 10 9 10 55 55 55 58 54 54 54 57 53 53 53 56 pratyekazarIra- zUnyavargaNa vargaNA 13 13 12 12 11 11 AhArakavargaNA 37 37 36 36 31 31 31 34 34 34 30 30 30 33 33 33 2929 29 32 32 32 35 35 AnapAnavargaNA agrahaNavargaNA manovargaNA 13 16 12 15 11 14 37 36 35 58 58 61 61 57 61 60 60 60 56 56 59 59 59 57 bAdaranigodavargaNA agrahaNavaNA 40 39 38 16 16 19 15 15 18 14 14 17 40 40 39 39 38 38 agrahaNavargaNA 1919 18 18 17 17 taijasavargaNA 64 64 64 63 63 63 62 62 62 zUnyavargaNA karmavargaNA 22 21 20 22 22 21 21 20 20 agrahaNavargaNA 43 43 43 46 46 46 49 42 49 49 52 5252 42 4245 45 45 48 48 48 51 5151 41 44 44 44 47 47 47 50 50 50 41 41 vargaNA adhruvavargaNA zUnyavargaNA sUkSmatigodavargaNA 67 67 67 70 66 66 66 69 65 65 65 25 25 25 28 28 28 24 23 24 24 27 2727 23 23 26 26 26 bhASAvargaNA agrahaNavargaNA 70 70 73 73 73 69 69 72 72 72 68 68 68 71 71 71 zUnyavargaNA mahAskandhavargaNA gA.-8889 269
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-88 bandhazatakaprakaraNam atra ca siddhAntikAbRhaccUrNyanusAreNa kArmagranthikAzca kecidaudArikavaikriyAhArakavargaNAnAmapyantaraddhaye'grahaNavargaNA icchanti, | | yuktaM caitallakSyate, yata audArikavargaNAbhyo vaikriyavargaNAH tAbhyo'pi cAhArakavargaNAH pradezato'saGkhyeyaguNA iSyante, etaccAntarAle'grahaNavargaNA'ntareNa nopapadyate, paraM karmaprakRtyAdiSu kenApyabhiprAyeNa noktA ityasmAbhirapi nAbhihitA ityAdyanyadapi saiddhAntikamatabhedAdikaM bahu atra vaktavyaM tattu nocyate granthavistarabhayAd, gamanikAmAtraphalatvAtprayAsasyeti / tadevamatra | karmavargaNAsvarUpaM dravyaM karmaNo yogyaM, zeSaM tvayogyamityasya vyavacchedArthaM karmaNo yogyamiti vizeSaNam, tadevamavasitaH karmapradezAdAnavidhiH / sAmprataM bhAgaprarUpaNAyA avasaraH / tatra ya upazAntamohAdirekaM vedanIyameva badhnAti, sa yatkimapi dravyaM gRhNAti, tadekasya vedanIyasyaiva bhavati, anyasya tatra bandhAbhAvAt / yastu sUkSmasamparAyaH SaDvidhaM badhnAti, tena gRhItaM dravyaM SaDbhirbhAgaiH pariNamati / saptavidhabandhakasya saptabhirbhAgairaSTavidhabandhakasya tvaSTabhirbhAgaiH pariNamati // 89 / / bhA0 egapaesogADhaM IgAhadugeNa paDhamadAraM ti / vannei tattha kammaM jaha giNhai taha kira bhaNai // 765 // iha egassa jiyassa u logAgAsappaesaparimANA / hu~ti paesA te puNa micchAIbaMdhaheUNa // 766 / / udae savvehiM piya niyayapaesehiM baMdhae jIvo / na u egadugAIhiM egapaesAvagADhaMti // 767 // jattheva u jIvassa u niyayapaesA tahiM ca kira khette / jaM avagADhaM davvaM taM giNhai na puNa bAhirayaM // 768 // egapaese vAvaramANe savvesi hoi vAvAro / ainiviDahemasaMkalagaDiyANNovannajuttANaM // 769 // 270
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam gA.-90 91 taha kammavaggaNANaM majjhagayaM biMti kammuNo jogaM / iha gahaNajogaaggahaNavaggaNANaM ca bhAvattho // 770 // sayagassa u vittIo kammappayaDIo vA viusehiM / vinneyaM aha sAiyamaNAiyaM vAvi iya vayaNe // 771 // avisaddAo adhuvaM bhavvo u dhuvaM ca baMdhar3a abhavvo / cauphAsamettha miulahuphAsadugamavaTThiyaM ceva // 772 // annaM ca niddhauNhA niddhAsIyA va rukkhasIyA ya / rukkhA uNhA aviruddhaphAsajuyasahiyacauphAsA // 773 // pannattIbhippAyA niddheyarasIyauNha cauphAsA / hutihi bhAgaparUvaNakkhadAraM pavannei // 774 // atrAha-nanu te bhAgAH karmaNAM samA bhavanti, viSamA vA iti ziSyajijJAsAyAM nijagAda AuyabhAgo thovo nAme goe samo tao ahio / AvaraNamaMtarAe tullo ahio ya mohe vi // 10 // savvuvari veyaNIe bhAgo ahigo ya kAraNaM kiMtu / suhadukkhakAraNattA ThiIviseseNa sesANaM // 11 // ihAyurbandhakAle'STavidhaM banan pratisamayaM yadanantaskandhAtmakaM dravyaM gRhNAti, tanmadhyAtsarvastoko bhAga AyuSkarUpatayA - 271
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam pariNamati / nAmagotrarUpatayA tu yaH pariNamati, sa svasthAne dvayorapi samasta AyuSkabhAgAttvadhiko vizeSAdhika ityarthaH / 'AvaraNamaMtarAe 'tti jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAyarUpatayA tu yo bhAgaH pariNamati, sa svasthAne trayANAmapi tulyo'dhikazca, nAmagotrApekSayA vizeSAdhika ityarthaH, 'mohe vitti na kevalaM pUrvoktakarmaNAM bhAgo vizeSAdhiko bhavati, mohanIye'pi karmaNi yo dravyabhAgaH pariNamati so'pyadhika itIhApi sambadhyate, anantaroktakarmatrayabhAgApekSayA vizeSAdhika ityarthaH / 'savvuvariM veyaNIe bhAgo ahigo yatti / vedanIyakarmaNi yo bhAgaH pariNamati, sa sarveSAmapi zeSakarmabhAgAnAmupari varttate / idamuktaM bhavatipUrvoktakarmabhAgAnAM sarveSAmapi tAvanmohanIyabhAga upari jAtastato'pi vedanIyabhAga uparIti, kathambhUta ityAha-adhiko | mohanIyabhAgApekSayApi vizeSAdhika ityarthaH / cakAraH pUrvoktabhAgebhyo'pi vizeSArtha eva / 'kAraNaM kiMtu 'tti / atra ca ziSyaH pRcchati, kiM punariha kAraNaM yenoktakrameNa karmaNAM bhAgAdhikatvaM bhavatItyatra vedanIyasya tadbhAgAdhikye kAraNamAhasuhadukkhakAraNatta 'ti / sukhaduHkhakAraNarUpaM hi vedanIyaM tadbhAgapariNatAzca pudgalAH svabhAvAdeva pracurAH santaH svabhAvakAryabhUte sukhaduHkhe sphuTatarIkarttumalaM, zeSakarmapudgalAstvalpA api svakAryaM nivarttayanti dRSTaM ca pudgalAnAM svakAryajanane alpabahutvavaicitryam / yathAhi - ghR (Sa) SThyAdikadazanaM bahutaramupabhuktaM tRptilakSaNaM svakAryamAtanoti / mRdvIkAdikatvalpamapi bhuktaM tRptimupakalpayati, yathA vA viSaM svalpamapi mAraNAdikaM kAryaM sAdhayati leSTvAdikaM tu pracuramityevamihApyupanayaH kAryaH, tasmAt prabhUtA vedanIyapudgalAH sukhaduHkhe sAdhayanti iti sukhaduHkhakAraNatvAdvedanIyasya mahAn bhAga iti sthitam / zeSakarmaNAM I gA.-9091 272
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam 91 | bhAgasya hInAdhikatve kAraNamAha-'ThiiviseseNaM sesANaM 'tti vedanIyAccheSakarmaNAmAyuSkAdInAM bhAgasya hInatvamAdhikyaM vA vijJeyaM, kenetyAha-sthitivizeSeNa hetubhUtena, yasya nAmagotrAderAyuSkAdyapekSayA mahatI sthitistasya tadapekSayA bhAgo'pi mahAn, yasya tvasau hInA tasya so'pi hIna iti hRdayam / ___Aha-nanu yadi sthityanurodhena dravyavRddhistAyuSkasthite magotrasthitiH saGkhyAtaguNavRddheti tayordravyabhAgo'pi saGkhyAtaguNavRddhaH prApnoti, kathaM vizeSAdhika uktaH ? satyametat, kintu nArakAdibhavaprAyogyaH sarvo'pi narakagatyAdikarmanivaha AyuSkodayamUlastadudaya eva tasyodayAdata AyuSkaM pradhAnatvAd bahudravyaM labhate / yadyevaM tadapekSayA'pradhAnatvAt nAmagotrayorbhAgasya vizeSAdhikatvaM nopapadyata iti cet ? satyam, kintu nAmagotre dhruvabandhitvAt tadapekSayA bahutaraM dravyamavApnutaH, AyuSkaM tu kAdAcitkabandhatvAdalpaM tadApnoti / etaduktaM bhavati-zeSakarmodayAkSepakatvena pradhAnatvAt sthityanurodhena saGkhyAtaguNahInatAprAptAvapi nAmagotrApekSayA kiJcinnyUnameva bhAgamAyuSkaM labhyate / nAmagotre tvapradhAnatayA hInatAprAptAvapi dhruvabandhitvAt tadapekSayA vizeSAdhikameva bhAgaM labhata iti / / nanu tathApi jJAnAvaraNIyAdyapekSayA mohanIyasya saptatisAgaropamakoTAkoTilakSaNA sthitiH saGkhyAtaguNeti bhAgo'pi tasya / saGkhyAtaguNaH prApnoti, kathaM vizeSAdhika uktaH, satyam, kintvekasyA eva darzanamohalakSaNAyA mithyAtvaprakRteH saptatisAgaropamakoTAkoTilakSaNA sthitiH, cAritramohanIyasya tu kaSAyalakSaNasya catvAriMzatsAgaropamakoTAkoTilakSaNaiva sthitirevaM tadanurodhena 273
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam | vizeSAdhika eva tadbhAga ukto darzanamohadravyaM tu cAritramohadravyasyAnantabhAga eva varttata iti na kiJcittena varddhata iti / yuktimAtraM caitad, nizcayatastu sarvajJavacanaprAmANyAdevAtIndriyArthapratipattiH / bhavatvevaM tathA'pyekasmin samaye gRhItadravyasya kathamaSTadhA pariNAmaH ? kathaM caivaM bhAgAdikalpanA ? iti cet ? ucyate& acintyatvAjIvazaktervicitritvAcca pudgalapariNAmasya, jIvavyatiriktAnAmapi hyandradhanurAdipudgalAnAM vicitrA pariNatirdRzyate, kimuta jIvaparigRhItAnAmityalaM vistareNeti / tadevaM sUtrakRtA mUlaprakRtInAM bhAgaprarUpaNA kRtA / uttaraprakRtInAM tu |granthavistarabhayAdikAt kutazcitkAraNAttenAsau na kRteti / sopayogatvAdvineyAnugrahArthaM saGkSepato vayameva tAM brUmaH / tatra jJAnAvaraNasya paJca tAvaduttaraprakRtayaH, kevalajJAnAvaraNalakSaNA ekA sarvaghAtinI, zeSAstu matijJAnAvaraNAdyAzcatasro dezaghAtinyaH / tatra jJAnAvaraNabhAge yad dravyamAgacchati, tanmadhye sarvaghAtinAM tIvrarasena yuktaM yad dravyaM tadalpaM zeSadravyasyAnantabhAgavatyaiva tacca kevalajJAnAvaraNabhAgatayaiva pariNamati / zeSaM tu dezaghAtidravyaM catubhirbhAgairbhUtvA zeSaprakRticatuSTayarUpatayA pariNamati / darzanAvaraNasya tu kevaladarzanAvaraNaM nidrApaJcakaM ceti SaT sarvaghAtinyazcakSurdarzanAvaraNAdyAstu zeSAstisro dezaghAtinya iti sarvA api navottaraprakRtayaH / tatra darzanAvaraNabhAge yadAgacchati dravyaM tanmadhye'pi sarvaghAtirasayuktaM zeSasyAnantabhAgavartyeva, tacca SaDbhirbhAgaiH sambhUya sarvaghAtiSaTprakRtirUpatayA pariNamati, zeSaM tu dezaghAtirasayuktaM zeSadezaghAtiprakRtitrayarUpatayA pariNamati / | vedanIyasya sAtAsAtarUpe dve uttaraprakRtI / atra caikasmin kAle'nayorekaiva badhyate / tato vedanIyabhAgalabdhaM dravyamekasyA eva gA. 90 91 274
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-90 bandhazatakaprakaraNam | badhyamAnaprakRteH sarvaM bhavati / mohanIyasya mithyAtvaM dvAdaza kaSAyAzcAdyAH sarvaghAtinazcatvAraH saJcalanA nava nokaSAyAzca | dezaghAtina ityetAH SaDviMzatiruttaraprakRtayo badhyante / tatra mohanIyabhAge yad dravyamAgacchati tanmadhye'pi sarvaghAtirasayuktaM dravyaM / zeSasyAnantabhAga eva labhyate / tanmadhyAdarzanamohalakSaNasya mithyAtvasyaiko bhAgo bhavati, dvitIyastu cAritramohasya, sa punarAdyakaSAyadvAdazakasyaiva dvAdazabhiH bhAgaiH pariNamati / zeSaM tu dezaghAtidravyaM dvidhA pariNamati, kaSAyarUpatayA, nokaSAyarUpatayA ca / kaSAyarUpatayA yatpariNataM tatpunarapi saJcalanacatuSTayabhedAccaturddhA pariNamati / nokaSAyastvekasmin kAle paJcaiva badhyante / tadyathA-vedatrayamadhyAdeko vedo, hAsyaratyaratizokayugalayormadhye'nyatarayugalam, bhayam, jugupsA cetyato nokaSAyarUpatayA yatpariNataM dravyaM tatpaJcabhirbhAgaiH pariNamati / AyuSkasya nArakAyuSkAdyAzcatasra uttaraprakRtaya etAsu ca madhye ekasmin kAle ekaiva badhyate, ata AyuSkabhAgalabdhaM dravyaM badhyamAnAyA ekasyA eva prakRterbhavati / nAmnastu saptaSaSThiruttaraprakRtayo bandhe'dhikriyante / tatra caikasmin samaye trayoviMzatyAdikAH pUrvoktasvarUpAH prakRtayo badhyante / ato yAvatya ekasmin kAle badhyamAnAH prakRtayo bhavanti, tAvadbhirbhAgairnAmabhAgalabdhaM dravyaM pariNamati / varNagandharasasparzAnAM ca bhAge yadAgacchati, tatpunarapi viMzatyA bhAgaiH pariNamati / te hi viMzatibhedA api kevalajJAnAvaraNAdivad dhruvabandhitvAt sadaiva badhyanta iti / gotrasyoccairnIcairgotralakSaNe dve evottaraprakRtI / anayozcaikasmin kAle ekaiva badhyate, ato gotrabhAgalabdhaM dravyaM badhyamAnAyA ekasyA eva prakRteH sarvaM bhavati / antarAyasya tu dAnAntarAyAdyAH paJcottaraprakRtayaH sadA badhyante ityantarAyabhAgalabdhaM dravyaM paJcabhirbhAgaiH sampadyanta iti / iha ca 275
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam yasyA uttaraprakRterbandho vyavacchidyate, tadbhAgadravyaM yAvatsamAnajAtIyA ekApi prakRtirbadhyate, tAvattasyA eva tadbhavati, yadA tu samAnajAtIyA api sarvA vyavacchidyante, na ca mithyAtvAderivAparA samAnajAtIyA prakRtirasti, tadA tadbhAgadravyaM sarvamapi svamUlaprakRtyantargatAnAM vijAtIyaprakRtInAmapi bhavati / yadA tu tA api vyavacchidyante, tadA sarvamapyanyasyA mUlaprakRterbhavati / atra nidarzanaM yathA styAnaddhitrikabandhe vyavacchinne tadbhAgadravyaM samAnajAtIyatvAnnidrApracalayorbhavati / tayorapi bandhavyavacchede - svamUlaprakRtyantargatAnAM cakSurdarzanAvaraNAdInAM vijAtIyAnAmapi bhavati / teSAmapi bandhavyavacchede upazAntAdyavasthAyAM sarvaM vedanIyasyaiva bhavati / mithyAtvAdestu samAnajAtIyA prakRtirnAsti atastadvyavacchede tadbhAgadravyaM vijAtIyaprakRtInAmeva krodhAdInAM bhavati, evamanyatrApi svadhiyA'bhyUhyamityatra bahu vaktavyam, tattu granthavistarabhayAnnocyata iti gAthAdvayArthaH // 90-91 // bhA0 AuyabhAgo iccAi gAhajuyaleNa tattha uvasaMto / AI dharittu savve veyaNiyaM ceva baMdhaMti // 775 // veyaNiyakammadavvaM veyaNiyasseva hoi nannesi / taha suhumasaMparAo ya chavvihaM baMdhae kammaM // 776 // teNa gihIyaM davvaM bhAgehiM chahi u pariNamai taha ya / sagaDavihabaMdhagANaM sagaTThabhAgehiM pariNamai // 777 // aTTavihabaMdhagaM pai AugabhAgo imAi gAhadugaM / mUlapayaDIu Asajja vanniyaM bhAgadAraM ti // 778 // tahiM thovatte tullattaNaMmi ahigattaNami cAlaNayA / bhAvatthajuyaM savvaM uttaradANAiyaM taha ya // 779 // 276
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-92 bandhazatakaprakaraNam uttarapayaDINaM pi hu bhAgAipavattaNe u savvAvi / saMkhevao naottA sA neyA sayagavittIo // 780 // kiMcI puNa viusehi samaIe ettha UhiyavvaM ti / etto bhaNemi saMpai sAyAiparUvaNAdAraM // 781 // tadevamavasitaM bhAgadvAram sAmprataM sAdyAdiprarUpaNAM cikIrSurAha chaNhaM pi aNukkoso paesabaMdhe cauvviho baMdho / sesatige duvigappo mohAuyasavvahiM ceva // 12 // apizabda evakArArtho bhinnakramazca / SaNNAM jJAnAvaraNadarzanAvaraNavedanIyanAmagotrAntarAyalakSaNAnAM karmaNAmanutkRSTa eva | pradezabandhe caturvidhaH sAdyanAdidhruvAdhruvalakSaNo bandho bhavati / iha tAvadyatra sarvabahavaH karmaskandhA gRhyante sa utkRSTapradezabandhastataH skandhahAnimAzritya yAvatsarvastokakarmaskandhagrahaNaM tAvatsarvo'pyanutkRSTa ityutkRSTAnutkRSTaprakArAbhyAM sarvo'pi pradezabandhaH saGgrahItaH / yatra sarvastokakarmaskandhagrahaNaM sa jaghanyapradezabandhaH, tataH ekaskandhavRddhimAdau kRtvA yAvatsarvabahuskandhagrahaNaM tAvatsarvo'pyajaghanya iti / jaghanyAjaghanyaprakArAbhyAM vA sarvo'pi pradezabandhaH saGgrahIta ityanayA paribhASayA'mISAM SaNNAM karmaNAmanutkRSTaH pradezabandha sAdyAdicaturvikalpo bhavatItyarthaH / tathA hi-prastutakarmaSaTkaviSayaH kSapakasyopazamakasya vA sUkSmasamparAyasya sarvotkRSTayoge vartamAnasyaikaM dvau vA samayau yAvadutkRSTaH pradezabandhaH prApyate / sUkSmasamparAyo hi 277
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-92 bandhazatakaprakaraNam mohanIyAyuHkarmadvayaM na badhnAti, kiM tvetadeva prastutakarmaSaTkaM badhnAti, ato mohanIyAyurbhAgayoratraiva karmaSaTke pravezAdbahudravyamiha labhyata iti sUkSmasaMparAyagrahaNam / utkRSTazca pradezabandho vakSyamANanItyA utkRSTenaiva yogena bhavatItyutkRSTayogagrahaNam / utkRSTayogAvasthAnakAlazcaitAvAneva bhavatItyekadvisamayagrahaNam / evaM cotkRSTapradezabandhaM kRtvA upazAntamohAvasthAM cAruhya punaH pratipatyotkRSTayogAdvA'traiva pratipatya yadA'nutkRSTaM pradezabandhaM karoti, tadA'sau sAdiH, etacca sthAnamaprAptapUrvANAmanAdiH, sadA | nirantaraM badhyamAnatvAt / dhruvAdhruvAvabhavyAbhavyayoH pUrvavat / 'sesatige duvigappo 'tti bhaNitazeSe jaghanyAjaghanyotkRSTapradezabandhalakSaNe trike dvivikalpaH sAdyadhruvalakSaNo bandho bhavati / tannA'nutkRSTabhaNanaprasaGgenotkRSTaH sUkSmasamparAye'nantaraM drshitH| sa ca tatprathamatayA badhyamAnatvAt sAdiH / upazAntAdyavasthAyAM punaranutkRSTabandhagamane vA'vazyaM na bhavatItyadhruvaH / jaghanyaH punaramISAM SaNNAM karmaNAM pradezabandho'paryAptasya sarvamandavIryalabdhikasya saptavidhabandhakasya sUkSmanigodasya bhavAdyasamaye labhyate / jaghanyapradezabandho hi jaghanyayogena bhavatIti vakSyati / sa cAsyaiva yathoktavizeSaNaviziSTasya labhyate / dvitIyAdisamayeSu tvasAvasaGkhyeyaguNavRddhinA vIryeNa varddhata iti bhavAdyasamayagrahaNam / dvitIyAdisamayeSvayamapyajaghanyaM badhnAti, punaH saGkhyAtenAsaGkhyAtena vA kAlena pUrvoktajaghanyayogaM prApya sa eva jaghanyaM pradezabandhaM karoti, punarajaghanyamityevaM jaghanyAjaghanyapradezabandhayoH saMsaratAmasumatAM dvAvapyetau sAdyadhruvau bhavataH / 'mohAuyasavvahiM ceva'tti mohAyuSoH sarvasyaivotkRSTe'nutkRSTe jaghanye'jaghanye ca pradezabandhe 'duvigappo'tIhApi sambadhyate, dvivikalpaH sAdyadhruvalakSaNa eva bandho bhavati / tatra mithyAdRSTiH samyagdRSTiA 278
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-92 bandhazatakaprakaraNam 'nivRttibAdarAntaH saptavidhabandhakAle utkRSTayoge vartamAno mohanIyasyotkRSTapradezabandhaM karoti, punaranutkRSTayogaM prApyAnutkRSTaM pradezabandhaM karoti, punarutkRSTaM punarapyanutkRSTamityevamutkRSTAnutkRSTapradezabandhayoH saMsaratAM jantUnAM mohasyotkRSTAnutkRSTapradezabandhau dvAvapi sAdyadhruvau bhavataH / jaghanyAjaghanyau pradezabandhau yathA sUkSmanigodAdiSu saMsaratAM jantUnAM karmaSaTkasyAnantarameva bhAvito, tathAtrApi nirvizeSaM bhAvanIyau / AyuSkasyAdhruvabandhitvAdeva tatpradezabandha utkRSTAdicaturvikalpo'pi sAdyadhruva eva bhavatIti gAthArthaH // 12 // bhA0 chaNhaM gAhAe chaNhaM mohAuyavirahiyANa payaDINa / aNukkosayIve( paesa )baMdhe sAyAicauvviho baMdho // 782 // hoi tattha ya uvasAmagassa khavagassa vA vi dasamaguNe / chakkammAI baMdhaMtayassa mohaNiyaAUNaM // 783 // bhAgANa kammabaMdhammi saMpavesAu ettha bahu davvaM / labbhai to dasamaguNo savvukkosamma jogammi // 784 // vaTTamANassa egaM dugaM ca samayAu jAva ukkoso / hoi paesabaMdho paesabaMdhaM tamukkosaM // 785 // pakarittA uvasAmagavatthAgayo ciya puNa vi parivaDiya / ahavA tattheva Thio ukkosa jogA u parivaDiya // 786 // thovaM paesabaMdhaM tassa karitassa sAio baMdho / taM ThANamapattassa u aNAibaMdho muNeyavvo // 787 // sesatige ukkose jahannaajahannayammi baMdhatige / duvigappo sAIadhuvalakkhaNo hoi kira baMdho // 788 // tattha aNukiTThabhaNaNappasaMgao suhumasaMparAyammi / bhaNio paesabaMdho ukkoso so ya kira paDhamaM // 789 // 279
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-92 bandhazatakaprakaraNam baMdhaMtassa u sAI tahovasaMtAu parivaDatassa / tatthevokiTThajogao ya aNukiTThajogammi // 790 // gacchaMtassa ukiTTho na hoi to tattha adhuvao baMdho / hoi jahannao puNa chaNhaM kammANa eesi // 791 // hoI paesabaMdho suhumanigoyassa appajattassa / savvaaimaMdavIriyaladdhIjuttassa sattassa // 792 // sattavihaM baMdhagassa u ajahannajogittaNe paDhamagammi / bhavasamayammi jahanno paesabaMdho phuDaM hoI // 793 // tasseva nigoyassa u bhavadutituriyAiesu samaesu / ajahanno so hoI asaMkhaguNaviriyajuttassa // 794 // to puNa saMkhejjeNaM asaMkhakAleNa vA vi puvvuttaM / pAvijja jahannajogaM sa eva baMdhaM jahannaM tu // 795 // pakarai paesabaMdhaM puNa ajahannaM imAe rIIe / saMsArammi aNaMte paribbhamaMtANa jIvANaM // 796 // ajahannajahanne paesabaMdhe ya dovi kira huMti / sAIya adhuvabaMdho aha pabhaNai mohaAUNaM // 797 // tattha ya kira mohaAuyasavvahiM ceva iya payassattho / savvattha ya ukkiTThe aNukiTThajahannaajahanne // 798 // sesatige ca ihaM pi ya duvigappo sAiadhuvao hoi / tahi miccho iyaro vA aniyaTTI bAyaro jAva // 799 // sattavihabaMdhakAle ukkosajogammi vaTTamANo u / mohaNiyassukkosaM paesabaMdhaM kira vihei // 800 // puNaravi aNukiTTha pi ya jogaM pAvittu kuNai aNukiTuM / baMdhaM puNa ukkiTTha aNukiTTha puNa vi baMdher3a // 801 // AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA 280
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-93 bandhazatakaprakaraNam evaM ukkiTThaaNukiTThaesu dosu vi paesabaMdhesu / sAiaddhavarUvA dovi vigappA bhavaMtevaM // 802 // jaha suhumanigoyAisu etthaM jIvANa saMsaraMtANa / ajahanna jahannabaMdhA etthevANaMtaraM chanheM // 803 // kammANaM parikahiyA taheva mohe vi nivviseseNaM / vinneyA duvigappA AuM puNa adhuvabaMdhatA // 804 // ukkiTThAI cauvihapaesabaMdhaM pi sAiadhuvehiM / dohi vigappehi juyaM jIvANa baMdhaMti saMsAre // 805 // sAyAiparUvaNa ttiya mUlapayaDINa chaNhagAhAe / bhaNiyA saMpai uttarapayaDINaM sA parUvei // 806 // tadevaM kRtA mUlaprakRtInAM sAdyAdiprarUpaNA, sAmprataM uttaraprakRtInAM tAmAha tIsaNhamaNukkoso uttarapayaDIsu cauviho baMdho / sesatige duvigappo sesAsu cauvigappo vi // 13 // jJAnAvaraNapaJcakastyAnaddhitrikavarjadarzanAvaraNaSaTkAnantAnubandhivarjakaSAyadvAdazakabhayajugupsAntarAyapaJcakalakSaNAnAmuttaraprakRtiSu madhye triMzataH prakRtInAmapyanutkRSTo bandha ityuttareNa sambandhaH / tatazcAnutkRSTo bandhaH-pradezabandhaH / 'cauviho 'tti sAdhanAdidhruvAdhruvarUpazcatuvikalpo'pi bhavatItyarthaH / tathAhi-jJAnAvaraNapaJcakasyAntarAyapaJcakasya cAnutkRSTapradezabandho yathA mUlaprakRtiSaTkasya sAdyAdicaturvikalpo bhAvitastathA bhAvanIyaH / cakSuracakSuravadhikevaladarzanAvaraNacatuSkasyApi tathaiva / kevalaM 281
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-93 bandhazatakaprakaraNam | tatra mohanIyAyurbhAgalAbhAdhikyamevoktamatra tu nidrApaJcakabhAgalAbhAdhikyamapi vAcyam / nidrAdvikasya tvaviratasamyagdRSTyAdayo apUrvakaraNAntAH sarvotkRSTayogavRttayaH saptavidhabandhakAle ekaM dvau vA samayAvutkRSTa pradezabandhaM kurvanti / AyurdravyabhAgo'dhiko labhyata iti saptavidhabandhakagrahaNam, styAnaddhitrikaM samyagdRSTayo na badhnanti, atastadbhAgalAbho'pi bhavatIti samyagdRSTInAmeva grahaNam, mithyAdRSTisAsvAdanau styAnaddhitrikaM banIta iti neha gRhItau, mizrastvetanna badhnAti, kevalaM vakSyamANanItyA tasyotkRSTayogo na labhyata iti so'pi nehAdhikRtaH / ete cAviratasamyagdRSTyAdayo yadotkRSTayogAdbandhavyavacchedAdvA pratipatyAnutkRSTaM pradezabandhamupakalpayanti, tadA'sau sAdiH / samyaktvasahitaM cotkRSTayogamaprAptapUrvANAmanAdiH dhruvAdhruvau tathaiva / apratyAkhyAnAvaraNakaSAyacatuSTasyotkRSTayogo'viratasamyagdRSTiH saptavidhabandhaka utkRSTaM pradezabandhaM karoti / mithyAtvamanantAnubandhinazcAsau na badhnAti atastadbhAgadravyamadhikaM labhyata ityasyaiva grahaNam / mithyAdRSTimithyAtvamanantAnubandhinazca, sAsvAdanastvanantAnubandhino banAtIti tayoragrahaNam, mizrAstvetAni na badhnAti, kintu tadgrahaNe kAraNaM pUrvoktam / dezaviratAdayastvapratyAkhyAnAvaraNAnna badhnAtIti zeSavyudAsenAviratasamyagdRSTirevAdhikRtaH / pratyAkhyAnAvaraNacatuSTayasyotkRSTayogo dezavirataH saptavidhabandhaka utkRSTapradezabandhaM karoti, apratyAkhyAnAvaraNAnAmapyasAvabandhako'tastadbhAgo'dhiko labhyata iti kRtvA / bhayajugupsayoH samyagdRSTiraviratAdirapUrvakaraNAnta utkRSTayoge vartamAna utkRSTa pradezabandhaM karoti / mithyAtvabhAgo labhyata iti samyagdRSTigrahaNam / kaSAyabhAgaH punaH sajAtIyatvAtkaSAyANAmeva bhavati, naitayoH / mithyAdRSTistu mithyAtvaM badhnAtIti mithyAtvabhAgI na labhyata iti 282 AA
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam | tasyehAgrahaNam / sAsvAdanamizrayostu labhyate mithyAtvabhAgaH, kevalaM vakSyamANanItyA tayorutkRSTayogo na labhyata iti tAvapi nehAdhikRtau / apUrvakaraNoparivartinastu bhayajugupse na badhnantItyapUrvakaraNAntavizeSaNam / saJcalanakrodhasyAnivRttibAdaraH puMvedabandhavyavacchinne saJcalanakrodhAdicatuSTayaM badhnannutkRSTayoge sthita utkRSTaM pradezabandhaM karoti, mithyAtvAdyakaSAyadvAdazabhAgaH sarvanokaSAyabhAgazca labhyata iti kRtvA / mAnasajvalanasya sa eva saJcalanakodhabandhe vyavacchinne mAnAdisaJjvalanatrayaM badhnannutkRSTaM karoti, krodhabhAgo labhyata iti kRtvA / sa eva mAnabandhe vyavacchinne mAyAlobhau badhnanmAyAyA utkRSTaM karoti, mAnabhAgo'pi labhyata iti kRtvA / sa eva mAyAbandhe vyavacchinne lobhamekaM badhnaMstasyaivotkRSTaM karoti ekaM dvau vA samayau / etacca vizeSaNaM prAgapi draSTavyam / samastamohanIyabhAgastvatra labhyata iti lobhabandhakasyaiva grahaNam / tadevamaviratasamyagdRSTyAdisthAneSvapratyAkhyAnAvaraNAdiprakRtInAmutkRSTaH pradezabandho darzitaH / ete cAviratAdayastattatprakRtInAM bandhavyavacchedA| dutkRSTayogAdvA pratipatya yadA punaranutkRSTapradezabandhaM kurvanti tadA'sau sAdiH, tatsthAnamaprAptapUrvANAmanAdidhruvAdhruvau pUrvavat / tadevaM triMzataH prakRtInAmanutkRSTaH pradezabandhaH sAdyAdizcaturvikalpo'pi bhAvitaH / zeSe jaghanyAdau prAha - 'sesati duvigappoti bhaNitazeSe'nutkRSTajaghanyAjaghanyapradezabandhalakSaNe trike dvivikalpaH / sAdyadhruvalakSaNo bandho bhavatItyarthaH, tatrAnutkRSTabhaNanakrameNotkRSTabandhastrizato'pi prakRtInAM sUkSmasamparAyAdiSu darzitaH / sa ca tatprathamatayA badhyamAnatvAt sAdiH / sarvathA bandhAbhAve'nutkRSTabandhasambhave cA'vazyaM na bhavatItyadhruvaH / jaghanyAjaghanyapradezabandhau tvAsAM triMzato'pi prakRtInAM yathAsUkSma gA.-93 283
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam nigodAdiSu saMsaratAmasumatAM jJAnAvaraNAdimUlaprakRtInAM sAdyadhruvau bhAvitau tathA'trApi bhAvanIyau / 'sesAsuM cauvigappo vitti bhaNitatriMzataH zeSAsu styAnaddhitrikamithyAtvAnantAnubandhicatuSTayavarNAdicatuSkataijasakArmaNAgurulaghUpaghAtanirmANalakSaNAsu saptadazasu dhruvabandhinISu, pUrvoktarUpAsu ca trisaptatyadhruvabandhinISUtkRSTAnutkRSTajaghanyAjaghanyalakSaNazcaturvikalpo'pi pradezabandha | 'duvigappo' ttI ityetadatrApi sambadhyate, dvivikalpaH sAdiradhruvazca bhavati / tathA hyadhruvabandhinInAmadhruvabandhitvAdevotkRSTAdirUpastatpradezabandhaH sarvo'pi sAdyadhruva eva bhavati / styAnaddhitrikamithyAtvAnantAnubandhinAM saptavidhabandhaka utkRSTayoge varttamAno mithyAdRSTirutkRSTaM pradezabandhamekaM dvau vA samayau yAvatkaroti samyagdRSTiretA na badhnAtIti mithyAdRSTigrahaNam / mithyAtvavarjAnyetAni | sAsvAdano'pi badhnAti paraM vakSyamANanItyotkRSTayogo na labhyata iti tasyAgrahaNam / utkRSTayogasyaitAvAneva kAla ityekadvisamayaniyamaH / utkRSTayogAt pratipatya sa evAnutkRSTapradezabandhaM karoti, punaH sa evotkRSTaM punaranukRSTamityevaM dvAvapyetau | sAdyadhruvau / jaghanyapradezabandhaM punaretAsAM sarvajaghanyavIryalabdhirbhavAdyasamaye varttamAnaH saptavidhaM badhnannaparyAptasUkSmanigodaH karoti / dvitIyAdisamayeSu ca sa evAjaghanyaM karoti, kAlAntareNa punaH sa eva jaghanyamityetAvapi dvau sAdyadhruvau bhavataH / vizeSaNasAphalyAdibhAvanA tvatra mUlaprakRtivadvAcyAH / zeSavarNAdiprakRtinavakasyApyutkRSTAnutkRSTau jaghanyAjaghanyau ca pradezabandhau sAdyadhruvau evameva vAcyau / navaramutkRSTayogo mUlaprakRtisaptakabandhako nAmnastrayoviMzatimuttaraprakRtIrbadhnan mithyAdRSTirutkRSTapradezabandhako vAcyaH, zeSaM tathaiva / nAmno hi paJcaviMzatyAdibandhagrahaNam bahavo bhAgA bhavantIti trayoviMzatibandhagrahaNamiti gA.-93 284
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-93 bandhazatakaprakaraNam gAthArthaH // 13 // bhA0 tIsanhaM gAhAe nANapaNaga aMtarAie paMca / aNabaMdhicaugarahiyaM sesakasAyANa bArasaNaM // 807 // thINatigarahiyadasaNa chagaM duguMchA bhayaM ca iya tIsaM / eesi aNukkoso sAyAicauvviho baMdho // 808 // hoI jaha ettha ya mUlapayaDichakkassaNukkasabaMdho / pudvi bhaNio tahaya iha nivvisesoMtarAyassa // 809 // nANassa ya caubheo vinneo dasaNassa cauge vi / eseva vihI navaraM tahi mohaNiyAubhAgANaM // 810 // lAbhassa u ahigattaM uttaM etthaM tu niddapaNagassa / lAbhassa vi ahigattaM bhaNiyavvaM tatthimo bhAvo // 811 // niddAdugassa avirayasammAIyA apuvakaraNaMtA / sattavihabaMdhakAle savvukkosammi jogammi // 812 // vaTuMtA egaM do vA samayA ukkasaM paesANaM / baMdhaM karaMti tattha ya AuyabhAgo tahi ahigo // 813 // labbhai tato gahaNaM ya sattavihabaMdhagassa iha pakayaM / thINaddhitigaM puNa sammadiTThiNo neva baMdhaMti // 814 // thINatigabhAgANaM lAbho vi ya jeNa hoi kira ahigo / teNaM etthaM sammAiyANagahaNaM kayaM neyaM // 815 // taha thINatigaM miccho sAsANo vi ya pabaMdhae jeNaM / teNAttha te na vuttA misso vi na baMdhae eyaM // 816 // thINatigaM navaraM vakkhamANanIIi tassa ukkoso / jogo na labbhaI ii so viya nevettha ahigario // 817 //
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-93 bandhazatakaprakaraNam evaM Thie avirayapabhiiNo ukkosajogao jaiyA / tabbaMdhacheyao vA parivaDiyaaNukkasaM baMdhaM // 818 // pakaraMti tayA baMdho so sAI sammasahiyamukkosaM / jogaM apattapuvvANaM hoi aNAi iha baMdho // 819 // puvvaMpiva dhuvaadhuvA baMdhA neyA tahA kasAyANa / apaccakkhANANa caukkagassa ukkosajogajuo // 820 // avirayasammo sattavihabaMdhago ukkasaM kuNai baMdhaM / eso no micchattaM paDhamakasAyA ya baMdhei // 821 // tA tabbhAgo ahio labbhai etthaM ao imo gahio / jeNaM miccho micchaM baMdhei paDhamigakasAyA // 822 // sAso paDhamakasAe baMdhai teNaM ime u no gahiyA / mIsadiTThissa o bhaNiyaM aggahaNe kAraNaM puvvaM // 823 // desavirayAiyA puNa vIyakasAyAo neva baMdhaMti / iya sesajiyaccAeNa sammadiTThI ihaM gahio // 824 // taiyakasAyacaukkassa desavirao u jogaukkoso / sattavihabaMdhago saMvihei ukkosagaM baMdhaM // 825 // duiyakasAyANa abaMdhago u eso ao u tabbhAgo / etthaM ahio labbhai desavirayassa u to gahaNaM / / 826 // avirayasammAIyA apuvvakaraNaMtayA u baMdhaMto / vi dugucchabhae ukkosajogayA ukkasaM baMdhaM // 827 // baMdhaMti micchabhAgo labbhaiI sammadiTThiNo gahaNaM / niyajAittA hoI kasAyabhAgo kasAyANaM // 828 // micchaTTiI micchassa baMdhago no lahei tabbhAgaM / iya tassAgahaNaM missa-sAsaNe puNa lahaMtevaM // 829 // AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA 286
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-93 bandhazatakaprakaraNam micchattIyaM bhAgaM navaraM iha vakkhamANanIIe / tesiM ukkaDajogo no labbhai teNa te ettha // 830 // no bhaNiyA aniyaTTipabhIIyA bhayaduguMchapayaDIo / no baMdhaMtIha tao apuvvakaraNaMtayA bhaNiyA // 831 // saMjalaNammi ya kohassa'niyaTTI purisabaMdhavucchee / saMjalaNaM kohAIcaukkayaM kira pabaMdhaMto // 832 // ukkasajogammi Thio paesabaMdhaM tu ukkasaM kuNai / micchattAimabArasakasAyabhAgo tahiM ahio // 833 // labbhai taheva savvANa nokasAyANamaviya bhAgaM so / lahaI aniyaTTI viya kohapabaMdhammi vocchinne // 834 // saMjalaNagamANAItigaM tu baMdhaMtao u mANassa / saMjalaNassukkosaM ukkasajogo kuNai baMdhaM // 835 // soviya vicchinnammi baMdhe mANassa mAyalobhAo / baMdhaMto mAyAe ukkosaM pakaI baMdhaM // 836 // ahigo u mANabhAgo labbhai so ceva mAyabaMdhammi / vocchinnammi egaM baMdhaMto saMjalaNabaMdhaM // 837 // egaM do vA samayA lobhassukkosagaM kuNai baMdhaM / eyaM visesaNaM puNa puvvaMpi ya hoi vinneyaM // 838 // savvassa mohaNIyassa tattha bhAgo u labbhaI ahigo / to lobhabaMdhagasseva ettha gahaNaM kayaM eyaM // 839 // evaM aviraDyasammAiesu apaccakkhANapabhiINaM / payaDINaM ukkoso paesabaMdho imobhihio // 840 // ee ya avirayAI tANaM payaDINa baMdhavuccheyA / ukkosagajogA vA parivaDiya jayA puNo te vi // 841 // 287
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam kuvvaMti aNukkosaM paesabaMdhaM tayA u so sAI / taM taM ThANaM appattapuvvagANaM puNa aNAI ||842 // dhruvaadhuvA puvvaM piva evaM tIsAi ettha payaDINaM / sAyAicauvigappo bhaNio baMdho aNukkoso ||843 // sesatige duvigappo iya vayaNe sesao tti ukkoso / jahanno ajahanno viya paesabaMdho tihA ettha // 844 // patteyaM duvigappo tattha aNukkosabhaNaNapakkamao / ukkoso vi hu bhaNio payaDINaM ettha tIsAe // 845 // suhumaguNaThANagAisu ThANesuM tesu tesu so bhaNio / so puNa tappaDhamatayA vi bajjhamANo havai sAI // 846 // aNukiTTabaMdhabhAve baMdhAbhAveva savvahA adhuvo / jahannapaesabaMdho 'jahannabaMdho ya eyAsiM // 847 // tIsAe payaDINaM suhumanigoesu saMsaraMtANaM / jaha jaMtUNaM nANAvaraNAI mUlapayaDINaM // 848 // patteyaM duvigappo sAIadhuvappabheyao bhaNio / taha bhaNiyavvo etthaMpi sovaogehi nisseso // 849 // sesAsu cauvigappo iyavayaNA sesiyAu tIsAe / annA jA payaDIo tAsuM havai cauvigappo // 850 // tAo puNa payaDIo thINaddhitigaM taheva micchattaM / aNaMtANubaMdhicaugaM vannAicakkayaM ca tahA // 851 // teyakammAgurulahuuvaghAyanimmANa iI sattarasA / dhuvabaMdhiNI u eyA adbhuvabaMdhI upuNa eyA // 852 // uralaviuvvAhAragadugANi gaijAikhagai aNupuvI / saMghayaNAgItasavIsu sAsatitthAyavajjoyaM // 853 // gA.-93 288
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-93 bandhazatakaprakaraNam paraghAyaM veyaNiyAugoya hAsAidujuyalativeyaM / vigyAvaraNa viNA eyA tevattari adhuvabaMdhA // 854 // iya navaI payaDIo ukkiTThaNukiTThajahannaajahanno / cauvihapaesabaMdho patteyaM hoi duvigappo // 855 // sAiadhuvappabheyA tattha ya payaDINa adhuvabaMdhINaM / addhavabaMdhittAo ukkiTThAI cauviho vi // 856 // baMdho du(cau)vigappovi I avisaddAu hoi duvigappo / sAI taha adhuvo vi taha thINatigassa micchassa // 857 // aNubaMdhIcaugassa ya miccho sattavihabaMdhago jIvo / ukkasajogo egaM do vA samayA kuNai baMdhaM // 858 // sammo puNa eyAI no baMdhai teNa micchagahaNaMti / sAsAyaNo vi eyANi miccharahiyANi baMdhei // 859 // navaraM ukkasajogo na labbhae vakkhamANanIIe / iya tassa vi aggahaNaM igadusamayaniyamao o puNo // 860 // ukkasajogisseva ukkosajogassa ettio kAlo / ukkassajogAo parivaDittu so ceva aNukkosaM // 861 // baMdhaM karei puNa so ukviTuM puNaNukiTThayaM baMdhaM / evaM sAI adhuvA duve vi baMdhA havaMtevaM // 862 // eyAsi pi ya payaDINa appajiyavirayaladdhisaMjutto / bhavapaDhame samayammI va to sattavihabaMdhI // 863 // jahannapaesabaMdhaM suhumanigoo karer3a so vi jio / bhavabIyAisu samaesu karer3a baMdhaM jahanniyaraM // 864 // kAlaMtareNa puNaravi so vi jahannaM puNo vi ajahannaM / sAIadhuvapabheyA patteyaM huMti duvigappA // 865 // AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA 289
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-94 bandhazatakaprakaraNam ettha visesaNANaM karaNammI kAraNaM tu vinneyaM / mUlapayaDINamiva sesayavannAissa navagassa // 866 // ukkiTThANukiTTho jahannaajahannao cauviho vi / patteyaM duvigappo sAI adhuvo ya puvvaM va // 867 // vinneo navaraM Auvajja sattaNhamUlapayaDINaM / baMdho miccho uttarapayaDINaM nAmasakkANaM // 868 // tevIsAe baMdhaM kuvvaMto ukkasesu jogesu / vaDheMto ukkosagapaesabaMdhassa kAri tti // 869 // bhaNiyavvo sesaM puNa taheva nAmassa ettha tevIsA / pudvi bhaNiyA nAmassa paMcavIsAigahaNeNaM // 870 // kira huMti bahUbhAgA II tevIsabaMdhagANaM ti / iya tIsanhaM gAhA vakkhAyA tassamattIe // 871 // bhaNiyA sAyAiparUvaNAu aha ukkasassa baMdhassa / tadiyarabaMdhasseva ya sAmittaM ettha pabhaNei // 872 // tadevaM kRtA sAdyAdiprarUpaNA, sAmpratamutkRSTetarapradezabandhasyaiva svAmitvaM cintayannAha Aukkassa paesassa paMca mohassa satta ThANANi / sesANi taNukasAo baMdhai ukkosae jogo // 14 // 'Aukkassa paesassa paMca'tti AyuSa utkRSTa pradezabandhasya paJca svAminaH / etaduktaM bhavati-mithyAdRSTyaviratadezavirata 290
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-94 bandhazatakaprakaraNam pramattApramattalakSaNAH paJcaiva janAH ''sennI ukkaDayogI'tyAdigAthAbhaNiSyamANasambhavadvizeSaNaviziSTA AyuSa utkRSTapradezabandhamupa| kalpayanti / mizro'pUrvakaraNAdayazcAyurna badhnanti iti neha gRhItAH / sAsvAdanastAyurbandhAtyeva sa kimiti na gRhIta iti cet ? ucyate, tatrotkRSTapradezanibandhanotkRSTayogAbhAvAt / tathAhi pUrvamanantAnubandhinAmutkRSTo'nutkRSTazca pradezabandho mithyAdRSTau sAdyadhruva evokto, yadi tu sAsvAdane'pyutkRSTayogo labhyeta tadA asAvapyanantAnubandhino badhnAtyevAto yathA''viratAdiSvapratyAkhyAnAvaraNAdiprakRtInAmutkRSTapradezabandhasadbhAvato'nutkRSTapradezabandhaH sAdyAdicaturvikalpo'bhihitastathaivAnantAnubandhinAM mithyAtvabhAgalAbhAt sAsvAdane utkRSTapradezabandhasadbhAvato'nutkRSTaH sAdyAdicaturvikalpo'pi syAd, na caivaM nirdiSTaH tasmAjjJAyate alpakAlabhAvitvena tathAvidhaprayatnAbhAvAdanyato vA kutazciddhetoH sAsvAdanasyotkRSTayogo nAsti / kiJcAnantaramevottaraprakRtisvAmitve matijJAnAvaraNAdiprakRtInAM pratyekaM sUkSmasamparAyAdiSUtkRSTaM pradezabandhamabhidhAya bhaNitazeSaprakRtInAM mithyAdRSTimevotkRSTapradezasvAminaM nirdekSyati, na sAsvAdanaM, yadvakSyati- sesapaesukkaDammiccho 'tti / ato'pi jJAyate nAstyasyotkRSTayogasambhavaH / ato ye sAsvAdanamapyAyuSa utkRSTapradezabandhasvAminamicchanti, tanmatamupekSaNIyamiti sthitam / 'mohassa satta ThANANi'tti 1. gAthA 97 / 2. gAthA 96 caturthapAdaH / 3. 'ato'pyAgamAttasyotkRSTayogAsaMbhavaH'si. 291
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-94 bandhazatakaprakaraNam mohanIyasyotkRSTapradezabandhasvAmitve saptaguNasthAnAnyadhikriyante / idamatra hRdayam-mohanIyaM tAvadanivRttibAdarAntA nava badhnanti / tatra sAsvAdanamizrau varjayitvA zeSAH saptajanA utkRSTayoge vartamAnAH saptavidhabandhakA mohasyotkRSTaM pradezabandhaM kurvanti / anye tu sAsvAdanamizrAvapi saGgrahya 'mohassa nava u ThANANi'tti paThanti, tacca na yuktiyuktam, yataH sAsvAdanasyotkRSTayogo na labhyata ityuktameva, mizre'pyutkRSTayogo na labhyate, tathAhi-dvitIyakaSAyANAmutkRSTapradezabandhasvAminamaviratameva nirdekSyati, yadvakSyati 'aMjaI vIyakasAe'tti / yadi tu mizre'pyutkRSTayogo labhyate, tadA so'pi tatsvAmitayA nirdizyeta, na ca vaktavyam, mizrAdalpataraprakRtibandhako'virata ityayameva gRhItaH, yato'virato'pi mUlaprakRtInAM saptavidhabandhakastatra gRhISyate mizro'pi saptavidhabandhaka eva, uttaraprakRtIrapi mohasya saptadazAvirato badhnAti, mizro'pyetAvatIreva / tasmAdutkRSTayogAbhAvaM vihAya nAparaM tatparityAge kAraNaM pazyAma iti / mizro'pyutkRSTayogAbhAvAtsaptaiva mohotkRSTapradezabandhakA iti sthitam / bhaNitazeSANi jJAnAvaraNadarzanAvaraNavedanIyanAmagotrAntarAyalakSaNAni SaTkarmANi tanukaSAyaH-sUkSmasamparAyaH, utkRSTayoge vartamAna utkRSTapradezAn badhnAti / sUkSmasamparAyo hi mohAyuSI na badhnAti atastadbhAgo'dhiko labhyata iti asyaiva grahaNamiti gAthArthaH // 14 // bhA0 tatthAukkassa tti gAhAe mUlapayaDIe sAmiyabaMdhe / ukkosagammi bhannaMti Aukammassa paMca jaNA // 873 // 1. gAthA 95 tRtIyapAdaH / 292
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-94 bandhazatakaprakaraNam teya puNo micchaavirayadesavirayAitinniI paMca / pajjattA sattukkaDajoge baMdhaMti ukkosaM // 874 // jIvA paesabaMdhaM misso taha puvvakaraNamAIyA / no baMdhaMtI Au kaiyAvi hu teNa no bhaNiyA // 875 // sAsANo puNa evaM baMdhai navaraM tu appakAlattA / jattAbhAvAu tahAvihA u annA vi kuo vA // 876 // heUo sAsAyaNaguNassa ukkassa jogasaMbaMdho / na havai tatto uksapaesabaMdhassa u abhAvA // 877 // sAsAyaNo na hoI satta u TThANANimANi mohassa / micchappabhiI aniyaTTibAyaratA u navaTThANA // 878 // taM majjhA duiyataiyaguNaThANA mottu sesagA je u / sattaTTANA tattha ThiyAo sattavi jaNA baMdhaM // 879 // ukkosaM pavihaMtI cautthakammassa taha ya sesANaM / AimadutaiyachasattaaTThamANaM tu kammANaM // 880 // payaNukasAo suhumo ukkasajogammi vaTTamANo u / ukkosagabaMdhaM saMvihei suhumo hi mohAuM // 881 // no baMdhai to tesiM bhAgo ahigottha labbhaI II / suhumassa kayaM gahaNaM ukkosabaMdhasAmittaM // 882 // mUlapayaDINa eyaM vuttaM aha tesimeva pabhaNei / jahannapaesabaMdhANa sAmiyattaM samAseNaM // 483 // tadevamuktaM mUlaprakRtInAmutkRSTapradezabandhasvAmitvam, idAnIM tAsAmeva jaghanyapradezabandhasvAmitvamAha 293
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-95 bandhazatakaprakaraNam suhumanigoyApajjattagassa paDhame jahannae joge / sattaNhaM tu jahannA AugabaMdhe vi Aussa // 15 // sUkSmanigodasyAparyAptakasya bhavaprathamasamaye sarvajaghanyayoge ca vartamAnasyAyurvarjasaptakarmaNAmekaM samayaM jaghanyapradezabandho bhavati / vizeSaNasAphalyaM pUrvavadvAcyam / 'AugabaMdhe vi Aussa'tti apizabdo bhinnakrame, AyuSo'pi jaghanyaH pradezabandho'syaiva bhavati / kadetyAha-AyurbandhakAle, etaduktaM bhavati-ayameva sUkSmAparyAptakanigodaH sanijAyuSo bhAgadvayamativAhya avaziSTatribhAgasyAdyasamaye AyuHsahitamaSTavidhaM badhnannAyuSo jaghanyapradezabandhaM karoti / svAyuSaH prathamabhAgadvaye jIvA Ayureva na badhnantIti tadvarjanam / avaziSTatribhAgasyApi dvitIyAdisamayeSvasaGkhyeyaguNavRddhena vIryeNAparyAptakAssarve'pi varddhanta ityAdyasamayagrahaNamiti gAthArthaH // 15 // bhA0 suhumagAhAe savvaM sugamaM navaraM tu suhumanigoo / appajjattajio niyaAugassa bhAgadugeva gae // 884 // taiyabhAgassa paDhame samayammi AusahiyamaTThavihaM / baMdhaM baMdhaMto Augassa jahannaM kuNai baMdhaM // 885 // sattanhaM puNa paDhame jaM bhaNiyaM taM bhavassa paDhamammi / samae ekkaM samayaM jahannabaMdhaM kuNai jIvo // 886 // ukkidveyarajahannapaesabaMdhassa sAmiNo bhaNiyA / mUlappayaDINaM aha uttara payaDINa saMbaMdhe // 887 // 294
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam ukkiyarabheyANa sAmiNo aha kameNa pabhaNei / tadevaM mUlaprakRtInAmutkRSTakasya jaghanyasya ca pradezabandhasvAmina uktAH / idAnImuttaraprakRtInAM tasya tAnabhidhitsurAha sattara suhumasarAgo paMcagamaniyaTTi saMmago navagaM / ajaI bIyakasAe desajaI taiyae jayai // 96 // jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNacatuSkasAtavedanIyayazaH kIrtyaccairgotrAntarAyapaJcakalakSaNAnAM saptadazaprakRtInAM sUkSmasamparAya utkRSTayoge varttamAna utkRSTapradezabandhaM karoti / mohAyuSI asau na badhnAtItyatra tadbhAgo labhyate / aparaM ca darzanAvaraNabhAgo nAmabhAgazca sarvo'pIha yathAsaGkhyaM darzanAvaraNacatuSTayasya yazaH kIrtezcaikasyA bhavatIti sUkSmasamparAyasyaiva grahaNam / 'paMcagamaniyaTTitti puruSavedasaJjvalanacatuSTayalakSaNaprakRtipaJcakasya sarvotkRSTayogo'nivRttibAdara utkRSTapradezaM badhnAti / tatra puruSavedasya puMvedasaJjvalanacatuSTayAtmakaM paJcavidhaM badhnannasAvutkRSTaM pradezabandhaM karoti / hAsyaratibhayajugupsAbhAgo labhyata ityasyaiva grahaNam / saJjvalanacatuSTayasya tu yathA sAdyAdiprarUpaNAyAM triMzatprakRtibhAvanAprakrame bhAvanA kRtA, tathaiva draSTavyA / 'sammago navagaM ti samyaggacchati jJAnAdimokSamArgam iti samyaggaH samyagdRSTirutkRSTayoge varttamAno nidrAdvikahAsyaratyaratizokabhayajugupsAtIrthakaranAmalakSaNaM prakRtinavakamutkRSTapradezaM badhnanti / tatra nidrAdvikabhAvanA yathA triMzatprakRtimadhye sAdyAdiprarUpaNAyAM kRtA, tathA'trApi gA.-96 295
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-96 prakaraNam sarvA kAryA / hAsyAdiSaTkasya tu ye ye samyagdRSTayo'viratAdyapUrvakaraNAntAnAM madhye tadbandhakAste te utkRSTayoge vartamAnA utkRSTaM pradezabandhamabhinivarttayanti / mithyAtvabhAgo labhyata iti samyagdRSTigrahaNam / tIrthakaranAmno'pyaviratAdyapUrvakaraNAntaH samyagdRSTimUlaprakRtisaptavidhabandhako, nAmnastu bhUyaskArAdicintAvasare darzitasvarUpAM devagatiprAyogyAM tIrthaMkaranAmasahitAmekonatriMzatamuttaraprakRtIrbandhannutkRSTayoge vartamAna utkRSTaM pradezabandhaM karoti / mithyAdRSTiretanna badhnAtIti samyagdRSTigrahaNam / tIrthakaranAmasahitAzca trayoviMzatyAdikAH pUrvoktarUpA nAmna uttaraprakRtayo na badhyante / triMzadekatriMzabandhau tu pUrvoktanItyA tIrthakaranAmasahitau badhyete, kevalaM tatra bhAgabAhulyAdutkRSTapradezabandho na labhyata iti zeSaparihAreNaikonatriMzatprakRtibandhagrahaNam / 'ajaI bIyakasAe' ityAdi, ayati:-aviratasamyagdRSTidvitIyAnapratyAkhyAnAvaraNakaSAyAn, dezayati: dezaviratistRtIyAn pratyAkhyAnAvaraNakaSAyAn, yatate anekArthatvAd badhnAtyutkRSTapradezAniti prakramAd gamyate / bhAvArthastviha sarvo'pi yathA sAdyAdiprarUpaNAyAM triMzatprakRtimadhye proktastathA vAcya iti gAthArthaH // 16 // bhA0 sattarasamAiyAhiM gAhAhiM cauhi saMkhevA // 888 // vigdhaM nANAvaraNaM paNagaM daMsaNacaukka sA ucca / jasakItti sattarasaNaM suhumo ukkiTThajoge ya / / 889 // vaTuMto ukkosaM paesabaMdhaM karei mohAuM / no baMdhar3a to tesiM NaM labbhai taha ya sesassa // 890 // abbajjhamANadaMsaNapaNagassa bhAgo u daMsaNacaukke / sesanAmassa bhAgo jasakittIe havai ahigo // 891 // 296
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazatakaprakaraNam iya heUo suhumagagahaNaM puMveyasaMjalacaukkaM / iya paNagassa niyaTTI uksajogo u ukkosaM // 892 // baMdhaM vihei tattha ya iya paMcappayaDibaMdhago baMdhaM / puMveyassukkosaM baMdhaM pakarei tattha vi ya // 893 // hAsaGbhayaduguMchA bhAgo ahigo u labbhaI tattha / ItaggahaNaM saMjalaNANaM sAyAikahaNammi // 894 // jaha tIsaipagaINaM kahaNAvasarammi bhAvaNA pakayA / taha ihaI pi hu neyA taha sammo pagaDinavagassa // 895 // niddadugaM hAsAIchakkaM titthayarameva navagaMti / ukkosapaesaM saMvihei tahiM niMdaniddaduyagassa // 896 // jaha tIsai pagaDINaM majjhe sAyAikahaNavasarammi / bhaNio bhAgo taha iha savvo vi hu hoi bhaNiyavvo // 897 // hAsAichakgassa u je je sammAiniyaTTiyaMtANaM / majjhammi tabbaMdhaM karaMti te te u ukkose // 898 // jogammi vaTTamANA ukkasabaMdhaM karaMti tattha ThiyA / micchavibhAgo labbhai I sammaddiTThiNo gahaNaM // 899 // titthayarassa u avirayapabhiI jIvo apuvvakaraNaMto / sammo mUlappagaDIsagavihabaMdhaMmi ujjutto // 900 // bhUyakkArAiciMtAvasare nAmassa darisiyasarUvaM / devagaIpAoggaM titthayarasunAmasahiyAe // 901 // eguNatIsaM uttarapagaIbaMdhammi vaTTamANo u / ukkaDajogo ukkasapaesabaMdhaM kira viheI // 902 // micchaTThiI eyA na baMdhai teNa sammajiyaggahaNaM / titthayaranAmasahiyA tevIsaipabhiiyA puvvaM // 903 // 297
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam jAo bhaNiyA nAmassuttarapayaDIo tA na bajjhate / tIsigatIsaibaMdho puvvaM bhaNiyAi nIie || 904 // titthayaranAmasahio baMdhaMtI navari tattha bhAgANaM | bAhullattA ukkasapaesabaMdho na labbhar3a to // 905 // IsesagaparihArA iha eguNatIsaie gahaNaMti / pakayaM ajao vIe desajaI taiyae jaya // 906 // dhAUNa aNegatthattagao jayai tti baMdhaI jIvo / ukkosapaesaM iha bhAvattho tIsapayaDINaM // 907 // majjhe sAyAINaM kahaNAvasare jaheva kira bhaNio / tahaya ihaMpi hu vacco terasa bahuppaesA sammo miccho va kuNai payaDIo / AhAramappamatto sesapaesukkaDaM miccho // 97 // asAtavedanIyamanuSyAyurdevAyurdevadvikavaikriyadvikasamacaturasravajrarSabhanArAcaprazastavihAyogatisubhagasusvarAdeyalakSaNAstrayodaza prakRtIH samyagdRSTirmithyAdRSTirvA bahupradezAH - utkRSTapradezAH karoti / tathA hyasAtaM yathA mithyAdRSTiH saptavidhabandhako badhnAti, | tathA samyagdRSTirapi saptavidhabandhaka evaitad badhnAti ataH prakRtilAghavAdivizeSAbhAvAdutkRSTayogau dvAvapyetadutkRSTapradezabandhaM kurUtaH / devamanuSyAyuSorapyaSTavidhabandhakau utkRSTayoge varttamAnau dvAvapyavizeSeNotkRSTapradezabandhaM kuruta: / zeSAstu vajrarSabha gA.-97 298
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka nArAcavarjA navanAmaprakRtayo nAmno'STAviMzatibandhakAla eva bandhamAgacchanti, nAdhastaneSu pUrvoktarUpeSu trayoviMzatipaJcaviMzatiprakaraNam SaDviMzatibandheSu / tAM cASTAviMzati devagatiprAyogyAM samyagdRSTirmithyAdRSTizca badhnAti etAvatyo devagatiprAyogyASTAviMzatibandha sahacaritA etA nava prakRtInirvarttayantau saptavidhabandhakau dvAvapyutkRSTayogAvavizeSeNotkRSTapradezA vidhattaH / kevalaM tatra bhAgabAhulyAdutkRSTapradezabandho na labhyata ityaSTAviMzatisahacAritvena grahaNam / vajrarSabhanArAcasyApi samyagdRSTimithyAdRSTirvA . saptavidhabandhako nAmno vajrarSabhanArAcasahitAmekonatriMzataM nirvarttayannutkRSTayogena utkRSTapradezabandhaM karoti / ekonatriMzato 'dhastanabandheSvidaM na badhyate / triMzadbandhe tu badhyate, kevalaM bhAgabAhulyAt tatrotkRSTayogena tatrotkRSTapradezabandho na labhyata | ityekonatriMzadbandhasyaiva grahaNamiti samyagdRSTimithyAdRSTyoravirodhena bhAvitastrayodazAnAmapi prakRtInAmutkRSTaH pradezabandhaH / 'AhAramappamatto 'ti apramattagrahaNenApramattayatirapUrvakaraNazca gRhyate, dvayorapi pramAdarahitatvAvizeSAt / tatazcaitau dvAvapi | devadvikapaJcendriyajAtivaikriyadvikasamacaturasraparAghAtocchvAsaprazastavihAyogatitrasabAdaraparyAptapratyekasthirazubhasubhagasusvarAdeyayazaH kIrtirityetA ekonaviMzatirvarNAdicatuSkataijasakArmaNAgurulaghUpaghAtanirmANamityetA nAmno nava dhruvabandhinya AhArakadvikaM | cetyetaddevagatiprAyogyaM triMzannAmottaraprakRtikadambakaM badhnantau utkRSTayoge sthitau AhArakadvikamutkRSTapradezaM badhnItaH / | tIrthakaranAmasahite ekatriMzadbandhe'pyetad badhyate, kintu tatra bhAgabAhulyAnna gRhyate / 'sesapaesukkaDaM miccho'tti bhaNitacatuH OM paJcAzatprakRtibhyaH zeSANAM styAnaddhitrikamithyAtvAnantAnubandhicatuSTayastrInapuMsakavedanArakatiryagAyuSkanarakadvikatiryagvikamanuSya gA.-97 299
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-97 bandhazatakaprakaraNam dvikajAtipaJcakaudArikadvikataijasakArmaNAdivarjasaMsthAnasaMhananadazakavarNAdicatuSkAgurulaghUpaghAtaparAghAtocchvAsAtapodyotaprazastavihAyogatisapratipakSatrasabAdaraparyAptapratyekasthirazubhAni durbhagaduHsvarAnAdeyAyaza:kIrtinirmANanIcairgotrANi cetyetAsAM SaTSaSTiprakRtInAM kadambakaM pradezotkaTamutkRSTapradezaM mithyAdRSTireva karoti / tathAhi-manuSyadvikapaJcendriyajAtyaudArikadvikataijasakArmaNavarNAdicatuSkAgurulaghUpaghAtaparAghAtocchAsatrasabAdaraparyAptapratyekasthirAsthirazubhAzubhAyaza:kIrtinirmANalakSaNA paJcaviMzatiprakRtIrmuktvA zeSA ekacatvAriMzatsamyagdRSTerbandha eva nAgacchanti / sAsvAdanastu kAzcid badhnAti, paraM tasyotkRSTayogo na lakSyate / ata etA ekacatvAriMzatprakRtImithyAdRSTirevotkRSTayoge vartamAnau mUlaprakRtInAM nAmottaraprakRtInAM ca yathAsambhavamalpatarabandhaka utkRSTapradezAH karoti / api coktasvarUpAH paJcaviMzatiprakRtayaH samyagdRSTebandhe samAgacchanti / tAsvapi madhye audArikataijasakArmaNavarNAdicatuSkAgurulaghUpaghAtabAdarapratyekAsthirAzubhAyaza:kIrtinirmANalakSaNAnAM paJcadazaprakRtInAmaparyAptaikendriyayogyo nAmnastrayoviMzatiprakRtiniSpanno yaH pUrvaM darzito bandhastenaiva saha badhyamAnAnAmutkRSTaH pradezabandho labhyate, nottaraiH paJcaviMzatyAdibandhairbhAgabAhulyAt / zeSANAM tu manuSyadvikapaJcendriyajAtyaudArikAGgopAGgaparAghAtocchAsatrasaparyAptasthirazubhalakSaNAnAM dazaprakRtInAM yathAsaMbhavaM paryAptaikendriyAparyAptatrasayogyaM paJcaviMzatibandhenaiva saha badhyamAnAnAmutkRSTaH pradezabandho labhyate, nottaraiH SaDviMzatyAdibandhairbhAgabAhulyAdeva / nApyadhastanena trayoviMzatibandhena, tatraitAsAM bandhAbhAvAdeva / tau ca trayoviMzatipaJcaviMzatibandhau samyagdRSTena bhavato devaparyAptamanuSyaprAyogyabandhakatvAt tasyeti / ata 300 AA AAA
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-97 prakaraNam etAsAmapi paJcaviMzati-prakRtInAM yathoktaprakAreNa trayoviMzatyA paJcaviMzatyA ca saha badhyamAnAnAM saptavidhabandhaka utkRSTayogo | mithyAdRSTirevotkRSTaM pradezabandhaM karotIti yuktamuktam / 'sesapaesukkaDaM miccho'ttIti gAthArthaH // 17 // bhA0 aha terasaIi gAhAe // 908 // assAyamaNuyadevAudevaduviuviyajuyalasamacauraM / AimasaMghayaNaM subhagai subhagaM sUsarAejjaM // 909 // eyAsi payaDINaM sammo miccho va ukkasaM baMdhaM / kuNaI tattha asAyaM jaha miccho sattavihabaMdho // 910 // baMdhai taha sammo vi hu erisao ceva baMdhaI eyaM / ukkasajogo taha devamaNuyaAUNa aTThaviho // 911 // aTThavihe baMdhamI vaTTato uksammi jogammi / uksapaesabaMdhaM pakuNaMtI sammamicchajiyA // 912 // sesA AimasaMghayaNavajjiyA nava u nAma payaDIo / AgacchaMtI baMdhaM aDavIsaibaMdhakAle vi // 913 // no heTThimmesu tiyapaNachavIsaibaMdhaesu sA ya puNo / aTThAvIsA suragaijoggA sammo ya miccho ya // 914 // baMdhaMtI to suragai pAuggaDavIsabaMdhasahacariyA / eyA nava payaDIo karei ukkiTThabaMdho u // 915 // sagabaMdhukkasajogo sammo micchoya iguNatIsAI / baMdhesu vi navapayaDI eyA baMdheI navaraM tu // 916 // bhAgANa bahuttaNao tatthukkoso na labbhae baMdho / to aDavIsai sahacAribhAvao esi gahaNaM tu // 917 // 301
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-97 bandhazatakaprakaraNam AimasaMghayaNassa vi sammo miccho va puvvaguNajutto / nArAyasahiyanAmasseguNatIsAu payaDIo // 918 // baMdhato ukkosaM baMdhaM pakareDa iguNatIsAe / hiTThaTThANesu eya no bajjhai tIsabaMdhe tu // 919 // bajjhai navaraM tu tahiM bhAgANa bahuttaNAu ukkoso / no baMdhai labbhai IguNatIsaibaMdhagahaNaMti // 920 // AhAramappamatto ettha u apamattabhaNaNao niyaTTI / apamatto viya gahio donni vi ee u nAmassa // 921 // AhArajuyalasahiyAo tIsaI payaDIo niddiTTA / baMdhaMtA AhAragadugassa ukkosayaM baMdhaM // 922 // pakuNaMtukkasajogA titthayarajuyaMmi ekkatIsAe / baMdhevi bajjhai imaM navaraM bhAgANa bahuyattA // 923 // no tattha bhaNiya iImaM sesapaesukkaDaM ti iha sesA / puvvappavanniyANaM caupannA ettha payaDINaM // 924 // uddhariyA jA payaDI tAo puvvaM thiNaddhitigamicchaM / NaMtANubaMdhicaugaM thIsaMda tiriyanaragAU // 925 // naragadugaM tiriyadurga naradugapaNajAiuralajuyalaM ca / teyayakammaya AimarahiyA saMThANasaMhaNaNA // 926 // vannAicauagurulahuussAsuvaghAyaparaghAyAyavaM / ujjoyasuhAvihagaitasabAyarapajjapatteyaM // 927 // thirasubhaiyachakkaM ciya sappaDivakkhaM tahA ya dubhagaM ca / dussaraNaejjajasakIttinimiNa taha nIyagoyaM ca // 928 // iya chAvaTThI payaDI ukkosapaesiyAo pakarer3a / miccho tattha ya maNudugupaMciMdiyauraladugameva // 929 // 302
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-97 bandhazatakaprakaraNam teyagakammagavannAicauagurulahuvaghAyaparaghAyaM / UsAsaM tasabAyarapajjaM patteyathiraathiraM // 930 // subhajuyalaajasanimiNaM eyAo paMcavIsaIpayaDI / bhottuM sesigacattA payaDIo sammadiTThissa // 931 // mA gacchaMtI baMdhe kAo vi sAsAyaNo puNa baMdhe / navaraM tatthukkoso jogo no labbhaI teNaM // 932 // igacattAlIsAe payaDINaM micchadiTThio jIvo / mUlapayaDINa nAmassuttarapayaDINa jaha jogaM // 933 // appayarabaMdhago ukkasaMmi jogaMmi vaTTamANo u / ukkasabaMdhaM pakara jAo bhaNiyassa rUvAo // 934 // paNavIsai pagaDIo sammaddiTThissa huMti baMdhammi / tAsu vi majjhe urAlayateyakammaigapayaDIo // 935 // vannAicauagurulahuuvaghAyaM bAyaraM ca patteyaM / athirAsubhA'jasaM pi ya nimeNapannarasapayaDINaM // 936 // appajjegidijogganAmassa tivIsaIhi payaDIhiM / niSphanno jo puvvaM bhaNio baMdho u teNeva // 937 // bajjhamANeNaM samagaM pAvijjai ukkaso ihaM baMdho / uvarimagesuM paNavIsapabhiibaMdhesu bhAgANaM // 938 // bAhullattA no labbhaI u taha sesagANa eyANa / maNudugapaNidijAIorAliaMguvaMgaM ca // 939 // paraghUsAsatasaM pi ya thirapajjaMsubhA jasaM ] ca iyadasagaM / jaha jogaM pajjattegidiya apajjattayatasANaM // 940 // 303
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-97 bandhazatakaprakaraNam jogeNaM paNavIsaibaMdheNa saheva bajjhamANeNaM / uksabaMdho labbhai chavvIsaipabhiibaMdhesu // 941 // no labbhai bhAgANaM paurattA naviya heTThime baMdhe / tevIsaime tattha ya eyAsi baMdhavirahAo // 942 // te viya tevIsapaNavIsaIyabaMdhA u sammadiTThissa / na bhavaMti devapajjattamaNuyapAogabaMdhassa // 943 // baMdhaggattAo tassa ya to esipi paMcavIsAe / payaDINaM bhaNiyakamA tevIsA pannavIsAe // 944 // bajjhamANeNaM samagaM ukkasajogo u sattavihabaMdhI / ukkiTuM pakareI micchaTTiI jio baMdhaM // 945 // iya uttarapayaDINaM ukkiTThapaesabaMdhasAmittaM / vuttaM saMpai iyaraM payaDINaM baMdhasAmittaM // 946 // kamapattaM pi ya mottuM vaicittattAo gaMdhakArA NaM / bhaNiiNaM kerisao jaMtU uksapaesANaM // 947 // baMdhaM pakar3a taha keriso ya iyarANa kuNai baMdhaMti / sAmannalakkhaNaM ihaya tAva dunhaM pi bhaNei // 948 // tadevamuttaraprakRtInAmutkRSTapradezabandhasvAmitvamuktamidAnIM tAsAmeva jaghanyapradezabandhasvAmitvaM kramaprAptamapyanabhidhAya vicitratvAd granthakArabhaNitInAM kIdRzo janturutkRSTa pradezabandhaM karotIti kIdRzazca jaghanyamityetatsAmAnyalakSaNaM tAvadAha 304
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-98 bandhazatakaprakaraNam sannI ukkaDajogI pajjatto payaDibaMdhamappayaro / kuNai paesukkosaM jahannayaM jANavivarIyaM // 98 // iha manovikalpalabdhiH saJatyucyate, sA yasyAstyasau saJI, sa pradezabandhamutkRSTaM karotIti saNTaGkaH utkRSTapradezabandho hi tIvraceSTasya bhavati / ceSTA ca samastajIvarAzimadhye sacina eva tIvrA bhavatItyasya grahaNam / nanu saJI kiM sarvo'pi tamutkRSTaM karoti ? netyAha-'pajatto'tti yathAyogaM sambandhaH, aparyAptAtparyAptasya tIvraceSTatvAditi bhAvaH / sa cAlpavyApAro'pi bhavatItyAha-'ukkaDajogi'tti sarvotkRSTayoge vyApAre vartamAna ityarthaH / evaMbhUto'pi yadi bahvInAM jJAnAvaraNAdiprakRtInAM bandhako bhavati, tadA bhAgabAhulyAdutkRSTapradezabandho na labhyata ityAha-'payaDibaMdhamappayaro'tti prakRtibandhamAzrityAlpataro vivakSita| prakRtibandhakeSvalpaprakRtibandhaka ityarthaH / etAvadvizeSaNaviziSTa eva janturutkRSTapradezabandhaM karoti / ataH pUrvoktotkRSTapradezabandhakajantUnAmanuktAnyapyetAni vizeSaNAni draSTavyAni / 'jahannayaM jANa vivarIya'tti uktaviparIte jantau jaghanyakaM pradezabandhaM jAnIhi idamuktaM bhavati-asaJI jaghanyayogo labdhyaparyAptako vivakSitaprakRtibandhakeSu bahuprakRtibandhako mUlottaraprakRtInAM / jaghanyaM pradezabandhaM karoti / ato vakSyamANajaghanyapradezabandhakajantUnAmetAni vizeSaNAni draSTavyAnIti gAthArthaH // 98 // bhA0 sannI gAhA sugamA aha patthuya uttarANa payaDINaM / pabhaNai ya jahannabaMdhasAmittaM gholagAhAe // 949 // idAnI prakRtamevottaraprakRtInAM jaghanyapradezabandhasvAmitvamabhidhitsurAha
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam gholaNajogi asannI baMdhai cau dunni appamatto ya / paMcAsaMjayasammo bhavAi suhumo bhave sesA // 99 // narakadevAyuSI narakadvikaM cetyetAzcatuH prakRtIrgholamAnayogaH- parAvarttamAnayogo'saJjJI badhnAti / jaghanyapradezA iti prakramAllabhyate / tathAhi pRthivyAdayazcaturindriyAvasAnA devanArakeSUtpattyabhAvAdetatprakRticatuSTayaM na badhnantIti nehAdhikriyante / asaJjJI api aparyAptakastathAvidhasaGklezavizuddhyabhAvAnnaitad badhnAtyataH sUtre sAmAnyoktAvapi paryAptako'sau draSTavyaH / so'pi yadyekasminneva vAgyoge kAyayoge vA ciramavatiSThamAno gRhyeta tadA tIvraceSTA bhavet, yogAt yogAntaraM punaH saGkrAmataH svabhAvAdalpA ceSTA bhavatIti parAvarttamAnayogasya grahaNam / tatazca parAvarttamAnayogo'STavidhaM badhnan paryApto'saJjJI svaprAyogyasarvajaghanyavIrye sthitaH prastutaprakRticatuSTayasyaikaM caturo vA samayAn yAvajaghanyapradezabandhaM karotIti paramArthaH / paryAptajaghanyayogasyotkRSTato'pi catuH samayAvasAnatvAduttaratrApyeSa kAlaniyamo draSTavyaH / nanu paryAptasaJjJI kimiti prastutaprakRticatuSTayaM na badhnAtIti cet ? ucyate, prabhUtayogatvAjaghanyo'pi hi paryAptasaJjJiyogaH paryAptAsayutkRSTayogAdapyasaGkhyeyaguNa ityalaM vistareNa / 'dunni appamatto 'ti 'gholaNayogi 'tyetad atrApi sambadhyate / tatazca parAvarttamAnayogo'STavidhabandhakaH svapnayogya gA.-99 306
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-99 prakaraNam | sarvajaghanyavIrye vyavasthito nAmna ekatriMzatprakRtIbaMdhnannapramattayatirAhArakadvikaM jaghanyapradezaM badhnAti / triMzabandhe'pyetad badhyate, paraM tatrAlpA bhAgA ityekatriMzadbandhagrahaNam / etacca prakRtidvayamanyatra na badhyata ityapramattayatigrahaNam / zeSaM pUrvavat / 'paMcAsaMjayasammo bhavAi'tti devadvikavaikriyadvikatIrthakaranAmalakSaNAH paJcaprakRtIrbhavAdyasamaye vartamAno'viratasamyagdRSTijaghanyapradezAH karoti / tathAhi-kazcinmanuSyaH tIrthakaranAma baddhvA deveSUtpannaH prathamasamaye eva manuSyagatiprAyogyAM pUrvadarzitAM - nAmaprakRtitriMzataM badhnataH mUlaprakRtisaptavidhabandhako'viratasamyagdRSTiH svaprAyogyajaghanyavIrye sthitastIrthakaranAma jaghanyapradeza banAti / nArako'pi zreNikAdivadetabandhakaH sambhavati, paramiha devo'lpayogatvAdanuttaravAsI gRhyate / nArakeSu evambhUto jaghanyayogo na labhyate, atasteSUtpanno neha gRhItaH / tiryaJcastu tIrthakaranAma na badhnantItyupekSitAH / manuSyAstu bhavAdyasamaye tIrthakaranAmasahitAM nAmna ekonatriMzatameva badhnanti, atastatrAlpA bhAgA bhavanti / ekatriMzabandhastu tIrthakaranAmasahitaH saMyatasyaiva bhavati, tatra ca vIryamalpaM na labhyate / anyeSu nAmabandheSu tIrthakaranAmaiva na badhyate, ataH zeSaparihAreNa triMzabandhakasya devasyaiva grahaNam / devadvikavaikriyadvikayostu baddhatIrthakaranAmA devanArakebhyazcyutvA samutpanno mUlaprakRtisaptavidhabandhako bhUyaskArAdicintAvasaradarzitasvarUpAM tIrthakaranAmasahitAM devagatiprAyogyAM nAmaikonatrizati nirvartayan svaprAyogyasarvajaghanyavIrye vyavasthito bhavAdyasamaye vartamAno manuSyo jaghanyaM pradezabandhaM karoti / devanArakA hi tAvadbhavapratyayAdevaitatprakRticatuSTayaM na bajantIti nehAdhikRtAH / tiryaJcastvakarmabhUmijA bhavAdisamaye'pi badhnantyetat, kevalaM te devagatiprAyogyAmaSTAviMzatimeva | AAAA 307
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-99 bandhazatakaprakaraNam pUrvadarzitasvarUpAM racayanti, naikonatriMzadAdibandhAsteSAM tIrthakarAhArakasahitatvAt, tirazcAM ca tadabandhakatvAdatasteSu bhAgA alpA labhyanta iti te'pIha nAdhikriyante / manuSyasyApyaSTAviMzatibandhakasya bhAgA bahavo na labhyante / triMzadekatriMzadbandhau tu devagatiprAyogyau saMyatasya bhavatastatra ca vIryamalpaM na labhyate / anye tu devagatiprAyogyA nAmni bandhA eva na santItyAlocyaikonatriMzadbandhakasya manuSyasyaiva grahaNam / nanu tiryakSu paryAptAsajJI devagatiprAyogyametat prakRticatuSTayaM badhnAti, sa kasmAdiha nAGgIkRtaH ? ucyate, prabhUtayogatvAt, aparyAptasajJiyogAt hi paryAptAsajJiyogo jaghanyo'pyasaGkhyeyaguNaH / 'suhumo bhave sesa'tti 'bhavAi' ityetadatrApi | sambandhyate / bhaNitaikAdazaprakRtibhyaH zeSAH navottarazatalakSaNAH prakRtIrAzritya sarvajaghanyavIryalabdhiyukto yathAsambhavaM bahvIH prakRtIbaMdhanan bhavAdyasamaye vartamAnaH sUkSmAparyAptanigodajIvo bhavati jaghanyapradezabandhakaH iti zeSaH / sarvAsAmapyatra bandhasadbhAvAt, sarvajaghanyavIryasya cAtraiva bhAvAditi gAthArthaH // 19 // bhA0 gholaNajogo pariyatta-mANajogo asannio jIvo / jahannapaesA baMdhai caupayaDI tA u puNa eyA // 950 // naragadugaM narayAuM devAuM taha ya puDhavimAIyA / cauridiyAvasANA devesuM taha ya naraesuM // 951 // uppattiabhAvAo iya payaDicaukkayaM na baMdhaMti / asanni'pajjatto taha saMkesavisuddhivirahA u // 952 // eyaM payaDicaukkaM no baMdhai teNa uccariyanAyA / asannI pajjatto sutte'Nutto vi daTThavvo // 953 // 308
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam sovi ya igajogaTThio ukkaDajogo bhavejja teNuttaM / gholaNajogo aTThavihabaMdhago savvalahuvirio // 954 // patthuyapayaDicaukkassegaM cauro va samayA jA / jahannapaesabaMdhaM pakareI esa paramatho // 955 // pajjattajahannajogo savvukkoso vi samayacaugaM jA / eseva kAlaniyamo uttarasutte vi vo // 956 // pajjattasannijogo jahanno vi hu pajjaamaNajIvassa / ukkasajogAo vi hu asaMkhaguNio tti kira hoi // 957 // to paurajogabhAvA pajjattagasanniNo na garhati / pakayaM sutte taha kira baMdhai dunneva apamatto // 958 // gholaNajogI aTThavihabaMdhago tti sapaoggalahuvirio / apamatto baMdhaMto nAmassigatIsapayaDIo // 959 // jahannapaesaM baMdhai AhAradugaM ti tIsabaMdhe vi / evaM bajjhar3a navaraM appA bhAgA tahiM havaMti // 960 // iya ekkatIsabaMdhaggahaNaM apamattasaMjayAvanno / baMdhai AhAradugaM taha paMcAsaMjayasammoti // 969 // avirayasammo payaDI devadugaviuvvijuyalatitthayaraM / paMca imAo bhavapaDhamagammi samayammi vaTTaMto // 962 // jahannapaesA pakar3a tattha naro koi titthayaranAmaM / baMdhiya devabhavammI uvavanno paDhamasamayammi // 963 // maNuyagaIpAogA puvvuttA nAmapayaDio tIsaM / baMdhaMto mUlilligapayaDIo satta baMdhaMto // 964 // avirayasammo niyajogajahannavirio u titthayaranAmaM / jahannapaesaM baMdhai paramiha aiappavirittA // 965 // gA.-99 309
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam NuttaravAsI gejjho taha neraio vi titthayaranAmaM / baMdhai navaraM tattha ya jahannajogo u erisao // 966 // no labbhai teNa tao narayuppatteNa neha ahigAro / tiriyA no titthayarassa baMdhagA teNa no gahiyA // 967 // maNuyA u bhavAimae samae titthayaranAmasahiyAo / nAmiguNatIsapayaDI baMdhaMtI kiMtu tahi appA // 968 // bhAgA bhavaMti teNiguNatIsabaMdho na ettha saMgahio / titthayarasahiyanAmigatIsA baMdhe jaINeva // 969 // tatthappaM puNa viriyaM no labbhai sesaesu nAmassa / baMdhesuM titthayaraM na atthi teNuccariyanAyA // 970 // tIsaibaMdho devassa ceva bhavaAimammi samayammi / gheppar3a titthayarassa u taha surakheuvviyadugANaM // 971 // baddhatitthayaranAmA neraiyasurehi caviya uppanno / sattavihabaMdhago bhUyakkArapabhiiNavakkhANe ||972 // vanniyarUvaM titthayarasaMjuyaM suragaIi pAogaM / nAmiguNatIsapayaDInivvattaMto sapAogaM // 973 // ailahujahannavirie vavatthio jammaAisamayammi / pavaTTamANo maNuo jahannabaMdhaM nivattei // 974 // payaDicaukkaM eyaM bhavapaccayao surA va neraiyA / baMdhaMti neva teNiha nAhigayA taha ya tiriyAo // 975 // akammabhUmisamutthA jammAimasamayae nibaMdhaMti / eyaM navaraM te suragar3ajogaDavIsapaDIo // 976 // puvvuttasarUvAo virayaMtI na guNatIsapabhiIyA / baMdhaTTANA jaM te titthayarAhAradugasahiyA // 977 // A A A A A A gA.-99 310
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-99 bandhazatakaprakaraNam bajhaMte tiriyANa u titthayarAhArasaMbhavo natthi / baMdhaM to kira tesuM labbhaMte appabhAgAo // 978 // igatIsA vi ya baMdhA suragaijogA u saMjayasseva / huMtI jahuttavIriyaabhAvao te vi no gejjhA // 980 // suragaijogA nAme anne baMdhA vi saMti no kei / iyaparibhAviya igatIsa (iguNatIsa) baMdhagasseva maNuyassa // 981 // gahaNaM kayaMti tirio pajjaasannI u suragaIjogA / eyaM payaDicaukkaM baMdhai navaraM tahiM viriyaM // 982 // bahugaM teNa na gejjho jeNaM appajjasannijogA u / jogo pajjattAsannissa u khuDDovi asaMkhaguNo // 983 // suhumo bhave sesA imassa vayaNassa u esa bhAvattho / patthuyagAhuttANaM payaDINa igArasANaM jA // 984 // sesA navuttarassayarUvA payaDIu Asajja / suhumo nigoyajIvo appajjo appavirio ya // 985 // bhavapaDhamagasamayammI pavaTTamANo u baMdhago hoi / jahannANa paesANaM ajjhAhAro imo kajjo // 986 // payaDINa baMdhabhAvA savvAsiM savvaappaviriyassa / ettheva ya sabbhAvA eso baMdhAimo hoi // 987 // sattarasa suhumappabhiI gAhAcaugaM imaM samakkhAyaM / tabbhaNaNAo esa paesANa gahaNavihIdAraM // 988 // aha payaDINa ThiINaM aNubhAgANaM tahA paesANaM / baMdhaM kuNaMti jIvA heUhiM jehiM te bhaNimo // 989 // atrAha-nanUkto bhavadbhiH karmapradezAdAnavidhyAdibhiH dvAraiH svarUpataH pradezabandhaH paraM kasmAddhetoramuM jIvaH karotIti vaktavyamiti praznamAzaya pradezabandhasya prasaGgataH pUrvoktAnAM prakRtisthityanubhAgAnAM ca hetUnnirUpayannAha 311
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam jogA payaDipaesaM ThiiaNubhAgaM kasAyao kuNai / kAlabhavakhittavekkho udao savivAga avivAgo // 100 // yogaH pUrvoktazabdArthaH zaktirutsAhaH parAkramaH vIryamiti yAvat, tasmAt yogAt prakaraNaM prakRtiH, karmaNAM jJAnAvaraNAdisvabhAvaH / prakRSTAH pudgalAstikAyadezAH pradezAH, karmavargaNAntaHpAtinaH karmaskandhAH / prakRtayazca pradezAzca prakRtipradezamiti samAhAraH / tajjIvaH karotIti sambandhaH / prakRtipradezayoryogo heturityarthaH / etaduktaM bhavati yadyapi pUrvaM mithyAtvAviratikaSAyayogAH sAmAnyena karmaNo bandhahetava uktAH, tathApyAdyakAraNatrayAbhAve'pyupazAntamohAdiSu kevalayogasadbhAve vedanIyalakSaNaprakRtistatpradezAzca badhyante / ayogyavasthAyAM tu yogAbhAve na badhyanta ityanvayavyatirekAbhyAM jJAyate prakRtipradezabandhayoryoga eva pradhAnaM kAraNam / nanvayaM yogaH kiM svarUpa: ? kiyAn bhavati ? sarvajIvAnAM ca sadRzo visadRzo vA bhavati ? ityatrAbhidhIyate / yogastAvat jIvasya vIryamucyate ityasakRduktam / tatra sUkSmanigodasyApi sarvajaghanyavIryalabdhiyuktasya pradezAH kecidalpavIryAH OM kecittu bahubahutarabahutamAdivIryopetAH / tatra sarvajaghanyavIryayuktasyApi pradezasya sambandhivIryaM prajJAchedena cchidyamAnasaGkhyeya| lokAkAzapradezapramANAn bhAgAn prayacchati / tasyaivotkRSTavIryayukte pradeze yadvIryaM tadetebhyo'saGkhyeyaguNAn bhAgAn prayacchati / uktaM ca gA.-100 312
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam 'pannAe chijantA asaMkhalogANa jattiya paesA / tattiya vIriyabhAgA jIvapaesamma ekvekve // 1 // savvajahanne virie jIvapaesaMmi ettiyA saMkhA / tatto asaMkhaguNiyA bahuvirie jiyapaesamma // 2 // ti tatra jaghanyavIryabhAgena yuktAnAM tatpradezAnAM samudAyaH samAnajAtIyAtvAdekA vargaNA, ekena vIryavibhAgenAdhikAnAM tatpradezAnAM samudAyo dvitIyA vargaNA, vIryabhAgadvayAdhikAnAM tatpradezAnAM samudAyastRtIyA vargaNA, evamekasyA AkAzazreNerasaGkhyeyabhAge yAvantaH pradezAH tAvatyaH ekottaravRddhikrameNa vargaNA vAcyAH / tAzcAsatkalpanayA SaT sthApyante / jaghanyavargaNApradezAzcAsaGkhyeyavIryabhAgAnvitA apyasatkalpanayA dazabhAgAnvitAH sthApyante / te ca pradezA ekaikasyAM vargaNAyAmasaGkhyeyapratarapradezamAnA apyasatkalpanayA trayastrayaH sthApyante / idamekaM vIryasparddhakam / ita Uddharvamekena dvyAdibhirvIryabhAgairadhikAstatpradezA na labhyante / kiM tarhi ? asaGkhyeyalokAkAzapradezatulyaireva vIryabhAgairadhikAstatpradezAH prApyante, atasteSAmapi samAnavIryabhAgAnAM samudAyo dvitIyasparddhakasyAdyA vargaNA, tata ekena vIryabhAgenAdhikAnAM samudAyo dvitIyA vargaNA, evamekottaravRddhikrameNaitA api zreNyasaGkhyeyabhAgavarttipradezarAzimAnA vAcyAH / etAsAmapi samudAyo dvitIyaM 1. prajJayA chidyantA asaGkhyAtalokAnAM yAvantaH pradezAH / tAvanto vIryavibhAgAH jIvapradeza ekaikasmin // 1 // sarvajaghanye vIrye jIvapradeze etAvantaH saGkhyAH / tato'saGkhyeyaguNitAH bahuvIrye jIvapradeze // 2 // 15 15 15 14 14 14 | 13 | 13 | 13 12 12 12 11 11 11 10 10 10 gA.-100 313
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-100 bandhazatakaprakaraNam vIryasparddhakam / ita UrdhvaM punarapyekottaravRddhirna labhyate, kiM tarhi ? asaGkhyeyalokAkAzapradezatulyaireva vIryabhAgairadhikAstatpradezAH prApyante, atastenaiva krameNa tRtIyaM sparddhakamArabhyate / punastenaiva krameNa caturthaM punaH paJcamamityevametAnyapi vIryasparddhakAni zreNyasaGkhyeyabhAgavartipradezamAnAni vAcyAni / eteSAM ca [etAvatAM] spardhakAnAM samudAya ekaM yogasthAnakamucyate / idaM tAvadekasya sUkSmanigodasya bhavAdyasamaye sarvajaghanyavIryasya yogasthAnakamabhihitam / tadanyasya tu kiJcidadhikavIryasya jantoranenaiva krameNa dvitIyaM yogasthAnakamuttiSThati / tadanyasya tu tenaiva krameNa tRtIyam / tadanyasya caturthamityamunA krameNaitAnyapi yogasthAnAni nAnAjIvAnAM / kAlabhedenaikaikajIvasya vA zreNerasaGkhyeyabhAgavartipradezarAzimAnAni bhavanti / nanu jIvAnAmanantatvAttadbhedAt yogasthAnAnyanantAni kasmAt na bhavanti ? naitadevam, yata ekaikasmin sadRze yogasthAne | anantAH sthAvarajIvA vartante, trasAstvekaikasmin sadRze yogasthAne asaGkhyAtA vartante, teSAM caikaikameva vivakSitamato visadRzAni yathoktamAnAnyeva yogasthAnAni bhavanti / tatra paryAptAH sarve'pi svaprAyogye sarvajaghanyayogasthAne tu jaghanyataH samayamutkRSTatazcatura: samayAn yAvad varttante / tataH paramanyayogasthAnamupajAyate / svaprAyogye sarvajaghanyayogasthAne tu jaghanyataH samayamutkRSTatastu dvau samayau, madhyameSu tu jaghanyataH samayamutkRSTatastu kvacit trIn, kvaciccaturaH, kvacitpaJca, kvacit SaT, kvacitsapta, kvacit tvaSTau samayAn yA vadvarttante / aparyAptAstu sarve'pyekasmin yogasthAne ekameva samayamavatiSThante / tataH paramasaGkhyeyaguNavRddheSu pratisamayamanyAnyayogasthAneSu saGkAmanti / ayaM caitAvAnapi yogo mana:prabhRtisahakArikAraNavazAt 314
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam | saGkSipya satyamanoyogAdibhedabhinnaH pUrvaM paJcadazadhA proktastadevamuktasvarUpayoge jaghanye jaghanyaM madhyame madhyamamutkRSTe tutkRSTaM pradezabandhaM jIvaH karotIti sthitam / 'ThiiaNubhAgaM kasAyao kuNai 'tti sthAnaM sthitiH karmaNo'ntarmuhUrttAdisaptatisAgaropamakoTIkoTiparyantamavasthAnamityarthaH / anu pazcAd bandhottarakAlaM bhajanamanubhavanaM yasyAsAvanubhAgaH, ikSuyaSTeriva karmaNo rasa ityarthaH / sthitizcAnubhAgazca | sthityanubhAgamitIhApi samAhArastajjIvaH kaSAyavazAt karoti nirvarttayatItyarthaH / kaSAyAH pUrvoktazabdArthasvarUpasaGkhyAstajjanito jIvasyAdhyavasAyavizeSaH kaSAyazabdenehocyate / kaSAyA hyudIrNA nAnAjIvAnAM kAlabhedena ekajIvasya vA sarvajaghanyAyA api jJAnAvaraNAdikarmasthiternirvarttakAnyasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyantarmuhUttikAnyadhyavasAyasthAnAni janayanti / samayAdhikatajjaghanyasthitikAni tu ta eva te'bhyastAni vizeSAdhikAni janayanti / dvisamayAdhikatajaghanyasthitijanakAni punasta evAnantare'bhyastAni vizeSAdhikAni janayanti / trisamayAdhikatajaghanyasthitijanakAni tu ta evAnantare'bhyastAni vizeSAdhikAni evaM samayottaravRddhatajaghanyasthitijanakAni vizeSAdhikAni tAvat vAcyAni yAvatte eva kaSAyAH samayonotkRSTajJAnAvaraNAdisthitijanakAdhyavasAyasthAnebhyaH sarvotkRSTasthitijanakAdhyavasAyasthAnAni vizeSAdhikAni nivarttayanti etAni ca sarvANyapi mIlitAnyasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyeva bhavanti / amISAM ca sthApanAdikiJcidvizeSasvarUpaM yathA "ukkosasaMkileseNa 1. gAthA 61 uttarArddham / gA.-100 315
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ A gA.-100 bandhazatakaprakaraNam / Isi ahamajjhimeNAvI'ti gAthAdalavivaraNe pUrvamuktaM tathA draSTavyam / tadevametaiH kaSAyajanitAdhyavasAyasthAnairjanyatvAtkarmaNaH sthitiH kaSAyapratyayAt siddhAH / teSAmeva kaSAyANAM sambandhi yaddalikamudayaprAptaM tatra yadanubhAgasthAnakamudeti, tena jIvasya yo'dhyavasAyo janyate, yadvazena badhyamAnakarmaNAmanubhAgo niSpadyate / tathA hyanubhAgasyaikaparamANugatabhAgAdikA sparddhakAvasAnA prarUpaNA yathA'nivRttibAdaraguNasthAne kRtA, tathA draSTavyA / teSAM cAnubhAgasparddhakAnAM siddhAnantabhAgavartinAmabhavyebhyo'nantaguNAnAM samudAya: prathamamanubhAgasthAnakaM bhavati, anyeSu tvadhikaraseSu skandheSu tenaiva krameNa dvitIyaM tAvatpramANamevAnubhAgasthAnakamuttiSThati / anyeSu tvadhikaraseSu skandheSu tenaiva krameNa tRtIyamanubhAgasthAnakamuttiSThatItyevaM sarveSvapi kaSAyakarmaskandheSvasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyanubhAgasthAnAni bhavanti / jJAnAvaraNAdisamastakarmaskandheSvapyetAvantyevAmUni bhavanti / paraM tAvadiha kaSAyA eva kAraNatvena vicArayituM prakrAntA / tatra jaghanyAnubhAgasthAnAni utkRSTatazcatura: samayAn yAvadudaye samAgacchanti / madhyamAni tu kAnicit trInaparANi caturo'nyAni paJcA'nyAni SaDaparANi saptA'nyAni tvaSTau samayAn yAvadutkRSTata udaye samAgacchanti / utkRSTAnubhAgasthAnAni tUtkRSTato dvau samayau yAvadudaye samAgacchanti / tataH paraM sarvatrA'nyatparAvarttate / jaghanyatastu sarvANyapi samayasthitAnyeva bhavanti, atastajanyo jaghanyamadhyamotkRSTabhedabhinno'dhyavasAyo'pyetAvatkAlasthitika eva bhavati / tena ca jaghanyAdibhedenAdhyavasAyavaicitryeNa badhyamAnakarmAnubhAgo jaghanyAdibhedavicitro janyate / ataH kaSAyAnubhAgajanitAdhyavasAyavaicitryanirvaya'tvAt karmaNAmanubhAgaH kaSAyapratyayaH siddhaH / mithyAtvAviratikAraNadvayAbhAve'pi hi 316 AAA
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam kaSAyasadbhAve pramattAdiSu sthityanubhAgabandhau bhavataH kaSAyAbhAve tUpazAntamohAdiSu na bhavata itIhApyanvayavyatirekAbhyAM jJAyate sthityanubhAgabandhayoH kaSAyAH pradhAnaM kAraNam / atroktamapyarthamanavagacchannAha - nanu pUrvaM mithyAtvAviratikaSAyayogA bandhahetavaH uktAH atra tu prakRtyAdicatUrUpasyApi karmaNo yogakaSAyarUpaM kAraNadvayamevoktamiti kathaM na pUrvAparavirodha: ? nanUktamatra yadutAnvayavyatirekAnuvidhAyitvena yogAH kaSAyAzca pradhAnaM kAraNam, teSAM tu yogakaSAyANAM sahakArikAraNatvena vyApriyamANatvAt mithyAtvAviratyoranyeSAM ca jJAnAvaraNAdikarmadeza kSetrakAlAdInAM kAraNatvamanivAritamevAtaH pUrvoktamapi vivakSayA'duSTamevetyalaM vistareNa / tadevaM vyAkhyAtaM pUrvArddham, tadvyAkhyAne ca pUrvamanekasthAneSvasyAM ca gAthAyAmuttaratra cAlpabahutvacintAyAmatizayopayogitvAt prarUpitAni | yogasthAnasthitibandhAdhyavasAyAsthAnAnubhAgabandhAdhyavasAyasthAnAni lezataH, vistArArthinA tu karmaprakRtiranveSaNIyeti / sAmpratamitthaM baddhasya karmaNa udayo yathA bhavati, tathA saGkSepato darzayiSurAha - 'kAlabhava' ityAdi / iha tAvat mUlaprakRtayo dhruvodayA uttaraprakRtayo'pi jJAnAvaraNapaJcakacakSuracakSuravadhikevaladarzanAvaraNamithyAtvataijasakArmaNavarNAdicatuSkAgurulaghusthirAsthiraOM zubhAzubhanirmANAntarAyapaJcakalakSaNAH saptaviMzatiH dhruvodayA eva sarveSAM jantUnAmudayavyavacchedAdarvAgetat prakRtyudayaH kAlabhavAdinirapekSo nirantaraM bhavatyevetyarthaH / zeSANAM tu nidrApaJcakAdyuttaraprakRtInAM kAlabhavakSetrApekSa udayaH pravarttate / tathAhi| nidrAvedAdInAM prAyo rajanyAdikAle udayo bhavatIti kAlApekSatvam / nArakatiryaGmanuSyadevabhavaikAnAyogyAni ca narakagatyAdIni gA.-100 317
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ AT gA.-100 bandhazatakaprakaraNam | tu taM taM bhavaM prApyodayamAgacchantIti bhavApekSitvam / AnupUrvyAdhudayazca kSetrApekSaH pUrvavadevetyarthaH / ko'pi nidrodayaH kAlaM grISmaM, bhavaM pRthivyAdikaM, kSetraM sajalAdikaM, prApyAtizayena pravarttata iti kAlAditrayApekSaH / evamanyatrApi svadhiyA bhAvanIyam / upalakSaNaM caitad, anyathA dravyabhAvAdyapekSo'pi prakRtInAmudayo bhavatyeva / tathAhi-sa eva nidrodayo bhakSitamAhiSadadhivRntAkAdidravyasya tattadravyamapekSya bhavan dravyApekSazcittasvAsthyAdibhAvamapekSya bhavan bhAvApekSaH / evaM srakcandanAGgarAgArogyatvAdidravyabhAvApekSaH sAtAdyudayo'pi bhAvanIyaH, tadevaM sakSepeNodayaH proktaH / athavA saGkSiptataraprakAreNa dvividha udayaH, savipAko'vipAkazca / yatra svasvabhAvavyasthitaM svarUpeNaiva varNAdi ityasau savipAkodayo, yathA manuSyasya manuSyagatipaJcendriyajAtyAditadbhavaprAyogyakarmodayaH / yatra tu prAyo nirasIkRtaM stibukasaGkramasaGkrAntaM paraprakRtibhAvena karma vedyate, so'vipAkodayo, yathA tasyaiva manuSyasya manuSyagatibhAvena vedyamAnAnAM narakatiryagdevagatInAmudayaH / tasmAt svarUpeNa pararUpeNa vA veditameva karma kSIyate nAnyatheti gAthArthaH // 10 // bhA0 jogAgAhA jogo heU payaDINa taha paesANaM / jaM bhaNiyaM tahi micchAviikasAyA vi heu tti // 990 // jaivi hu sAmanneNaM bhaNiyA u tahAvi tesi virahe vi / uvasaMtAiguNesuM kevalajogassa bhAve vi // 991 // veyaNiyakammapagaI tassa pasAyA ya jeNa bajhaMte / caudasamaguNe jogAbhAve puNa neva bajhaMti // 992 // iya annayavairegAo payaDINaM paesANaM / baMdhassa joga eva hi pamuhaM kira kAraNaM hoI // 993 // 318
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ A gA.-100 bandhazatakaprakaraNam jogasarUvaM ca imaM bhaNaMti suhumassa kira nigoyassa / aha thovaviriyaladdhIjuyassa je kira jiyapaesA // 994 // kei vi ya appaviriyA kei vi bahubahutamAiviriyajuyA / tahi savvaappavIriyajuttassa vi kira paesassa // 995 // jaM hoI kira viriyaM taM pannAcheyaNeNa chijjaMtaM / assaMkhaloga AgAsadesasaMkhA u bhAgAo // 996 // deI tassevokkiTThaviriyajuttaMmi kira paesammi / jaM viriyaM taM tesiM assaMkhaguNaM jao uttaM // 997 // pannAe chijjaMtA asaMkhalogANa jattiyapaesA / tattiyaviriyavibhAgA jIvapaesammi ekkeke // 998 // savvajahannagavirie jIvapaesammi ettiyA saMkhA / tatto asaMkhaguNiyA bahuvirie jiyapaesammi // 999 // vIriyavaggaNaphaDDagaasaMkhaguNaNeNa jogaThANegaM / te assaMkhA tesiM bhAvattho vittio neo // 1000 // pajjattA savvevi hu jahannajogammi niyayajogammi / jahanneNegaM samayaM hutukkosaM tu causamayA // 1001 // jahanneNaM igasamayaM ukkoseNaM tu dunni ukkose / majjhimajogammi jahannao u samayaM tahukkosaM // 1002 // kaiyA biticaupaMcachasagaTThasamayAu jAva vaTTate / apajjatayA u savve egammi jogaThANammi // 1003 // igasamayameva acchaMti to asaMkhejjaguNapavuDDIe / paisamayaM ukkosagajogaTThANesu vaTuMti // 1004 // ThiDaNubhAgaM vayaNe ThiiaNubhAgANa kira kasAyA u / baMdhassa heuNo kira havaMti tahiM ThiThANeNa // 1005 // 319
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam kiMci sarUvaM evaM nANA jIvANa kira jayA huMti / udayammi samparAyA nANAvaraNAikammANaM // 1006 // ThI nivvattaNagANi tayA saMkhayANa logANa / je AgAsapaesA asaMkhayA tappamANAI // 1007 // aMtomuhuttametajjhavasAyaTThANagANi jaNayaMti / to samayAhiyajahannaTThiie jaNagANi ukasAyA // 1008 // tehiM to tANi visesahiyANi tao u dusamayahiyAe / ThIIe jaNagANi u visesaahiyANi jAvaMti // 1009 // evaM tisamayapabhiI ahiyaThiIe visesaahiyANi / bhaNiyavvANi ya evaM savvukkosA ThiI jAva // 1010 // te vi asaMkhalogAgAsapaesapyamANayA kamaso / Thir3abaMdhajjhavasAyaTThANANi visesavuDDhANi // 1011 // hutiya te viya vijjaMtA kira vi samacaurasaM khettaM / darisaMtI tahi paDhamayapaMtIi asaMkhayANaM tu // 1012 // cattAri tao bIyAi paMca taiyAi chacca egAI / jA ukkosA u ThiI aTThahi biMdUhi nippannA // 1013 // evaM kasAyajaNiyajjhavasAyaTThANagehi jaNiyattA / kammaTThiIkasAyakAraNiyA siddhA vayaMti tti // 1014 // siMpi kasAyANaM jaM daliya udayapattayaM atthi / taM aNubhAgaTThANaM udei teNaM jiyasseva // 1015 // jo'jjhavasAo jaNayai tassa vaseNaM tu bajjhamANeNa / kammANaM aNubhAgo nipphajjai tahi parUvaNayA // 1016 // aNubhAgANaM jA igaparamANU pagar3abhAgapabhiIyA / phaDugapajjavasANA sA savvAvittio neyA // 1017 // gA.-100 320
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-100 bandhazatakaprakaraNam anubhAgaphaDDagANaM siddhANamaNaMtabhAgavattINaM / abhiviyaNaMtaguNANaM aNubhAgaTThANayaM paDhamaM // 1018 // hoI ahigarasesuM teNeva kammeNa kammakhaMdhesu / bIyamaNubhAgaTThANaM evaM taiyaM pi vinneyaM // 1019 // evaM kira savvesuM vi kasAyarasesu kammakhaMdhesu / assaMkhayamANAI bhavaMti aNubhAgaThANAI // 1020 // nANAvaraNAisupi kammakkhaMdhesu iya pamANAiM / huMti paramiha kasAyA kAraNabhAveNa vakkhAyA // 1021 // tahiM jahannaaNubhAgaThANA jahanneNa egasamayaM tu / causamagA ukkoseNa hu~ti taha ThANagA jeTThA // 1022 / / jahanneNaM igasamayaM ukkoseNaM tu dunni samayAu / majjhimaThANe u jahannao u samayaM tahukkosaM // 1023 // kaiyA vitinni cauro samayA jAvaTTa huMti ukkosaM / eya paraM savvatthavi annaM parivattae ThANaM // 1024 // evaM kira tajjaNio jahannAIbheyabhinnao savvo / evaiyakAlaThiio ajjhavasAo ya kira hoi // 1025 // teNa jahannAibheyajjhavasAyavicittayAe aNubhAgo / bajhaMtakammattaNao jaNayai jahannAibheehiM // 1026 // nANAbheo to kira kasAyaaNubhAgajjhavasAyANa / vaicitteNaM nivvittiyANa kammANa aNubhAgo // 1027 // hoI kasAyapaccaya savvo I vanniyaM tahiM baMdhe / kAraNajuyalaM bhaNiyaM micchattaM aviraI ceva // 1028 // puTvi sAmanneNaM bhaNiyaM jaivi hu tahA vi kira tesiM / virahe vi pamattAisuhumaMtesuM kira kasAesu // 1029 // AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA 321
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-100 bandhazatakaprakaraNam ThiiaNubhAgA huMtI uvasaMtAI kasAyavirahammi / ThiiaNubhAgA na huMti iya annayavaiyareehiM // 1030 // Thiie aNubhAgANaM huMti kasAyA pahANakAraNayaM / evaM jogakasAyA baMdhassa cauvvihassAvi // 1031 // huMduttamakAraNayaM tersi sahakArikAraNatteNaM / vAvaramANANa ihaM micchAviraINa annesi // 1032 // nANAvaraNAINaM taha davvakhettakAlamAINaM / sahakArikAraNattaM anivAriyameva iha hoi // 1033 // puvvadalaM vakkhAyaM jogA emAiyAi gAhAe / tavvakkhANe puvvaM aNegaThANesu taha ettha // 1034 // taha uttarattha appayabahuttaciMtAisovaogittA / jogaTThAmA taha ThiibaMdhajjhavasAyaThANAo // 1035 // aNubhAgabaMdhajjhavasAyaThANA lesao uvakkhAyA / kammapayaDicunnIo vittharasthIhiM tu neyA // 1036 // evaM ca viseseNaM baMdhacaukkassa heyavo bhaNiyA / aha baddhakammaudayo jai hoI taha u saMkhevA // 1037 // pabhaNaI kAlabhavAIgAhAaddheNa tattha mUlillA / payaDIo dhuvaudayA uttarapayaDI u puNa eyA // 1038 // AvaraNANaM dasagaM dasaNacaumicchateyakammaigaM / vannAi caugagurulahuthiradugasubhajuyalanimmANaM // 1039 // iya sattavIsapayaDI dhuvaudayA eva savvajaMtUNaM / udayavavacheyaArA kAlabhavAINa niravekkho // 1040 // iya payaDINaM udao niraMtara hoi sesayANaM tu / niddApaNagAINaM tu kAlabhavakhettasAvekkho // 1041 // 322
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-100 bandhazatakaprakaraNam jeNaM niddAveyAIyANa pAeNa rayaNikAlammi / udao hoI kAlAvekkhattaM taha ya naraesuM // 1042 // tirimANusadevesuM egateNeva tesi jogANi / naragagaiyANi gaIpabhiINi kammANi tammi bhave // 1043 // AgacchaMtI udayaM bhavaAvekkhattaNaM imaM kahiyaM / aNupuvIe udao khettAvekkho muNeyavvo // 1044 // ahavA nidAudao egovihu pappa gimhakAlaM tu / puDhavAibhavaM khettaM sajalAIyaM ca saMpappa // 1045 // vaTTai ya viseseNaM iIkAlAitigavekkhattaM / annatthavi AjojjaM buhehi uvalakkhaNaM ceyaM // 1046 // teNa sa eva hi niddA udao kassavi ya mAhise dahie / vAigaNe ya asie taddavvamavekkha jA niMdA // 1047 // nIrogamaNasamAhittaNeNa niMdAe jo bhave udao / bhAvAvekkho sa bhavai evaM annaM pi vinneyaM // 1048 // savivAgo avivAgo duviho udao u tattha savivAgo / niyaniyarUvaThiyaM jaM kammaM teNeva rUveNaM // 1049 // udayammI Agacchai so savivAgo tti jaha maNussagaI / paMciMdiyajAIvi ya tabbhavapAogakammudao // 1050 // jattha kira thibugasaMkamasaMkaMtaM avarapayaDibhAveNaM / veijjai kammaMso hoI avivAgaudao tti // 1051 // jaha tasseva narassa u veijjamANeNa mANusagaIe / rUveNaM nArayatiridevagaINaM bhave udao // 1052 // jogA payaDipaesA kasAyajaNiyaThiie ya baMdhassa / ThANANi ya ThiivisesANubhAgajjhavasAyaThANANi // 1053 // 323
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-101 bandhazatakaprakaraNam 102 aNubhAgapaliccheyA evaM eyANa sattaThANANa / kAraNakajjavibhAgo jaha hoi tahA nisAmeha // 1054 // tattha kira jogaThANANi kAraNaM payaDio paesA / takkajaM taha ThiibaMdhajjhavasAyassa ThANANi // 1055 // huMtIha kAraNaM taha ThiIvisesA u tassa kajjaMti / aNubhAgajjhavasAyaTThANANi ya kAraNaM haMti // 1056 // aNubhAgo takkajjaM I sattanhaM tu iha payatthANaM / annonnaM appabahuttavittaNatthaM imaM Aha // 1057 // tadevamatra yogasthAnAni kAraNam, prakRtipradezAzca tatkAryamityuktam / tathA sthitibandhAdhyavasAyasthAnAni kAraNam, sthitivizeSAzca tatkAryam / anubhAgabandhasthAnAni kAraNam, anubhAgazca tatkAryamityapyuktam / ata eteSAM saptAnAmapi padArthAnAM parasparamalpabahutvaM cintayannAha seDhiasaMkhejjai jogaTThANANi huMti svvaaii| tesimasaMkhejjaguNo payaDINaM saMgaho savvo // 101 // tAsimasaMkhejjaguNA ThiIvisesA havaMti nAyavvA / ThiibaMdhajjhavasANANi asaMkhaguNANi ettAo // 102 // 324
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-103 bandhazatakaprakaraNam 104 tesimasaMkhejjaguNA aNubhAge huMti baMdhaThANANi / etto aNaMtaguNiA kammapaesA muNeyavvA // 103 // avibhAgapaliccheA aNaMtaguNiyA havaMti itto ya / suyapavaradiTThivAe visiTThamaio parikahati // 104 // ekasyAH samayaprasiddhAkAzazreNerasaGkhyeyabhAge' yAvantaH pradezAstatsaGkhyAni yogasthAnAni sarvANyapi bhavanti / tAni cottarapakSApekSayA stokAnIti zeSaH, yathA caitAnyetAvanti bhavanti, tathA'nantaragAthAyAM savistaramuktamiti nehocyate / tebhyazca / yogasthAnebhyo'saGkhyeyaguNo jJAnAvaraNAdiprakRtInAM sarvo'pi saGgraha: samudAyo mIlaka ityarthaH / ayamatra bhAvArtha:-iha tAvadAvazyakAdiSvavadhijJAnadarzanayoH kSayopazabhedAdasaGkhyeyabhedA uktAH "saMkhAiAo khalu ohInANassa savapayaDIo" ityAdivacanAt / tatazcaitadAvaraNabandhasyA'pi etAvanto bhedA bhavantyeva, baddhasyaiva kSayopazamopapatteriti / tathAhi-avadhAraNaM kazcit jIvo dezakSetrakAlabhAvabhedAdanyAdRzaM badhnAti kazcittu anyAdRzam, udetyapi kasyacidanyathA kasyacittvanyatheti / evaM 1. saGkhyAtItAH khalvavadhijJAnasya sarvAH prakRtayaH / 325
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam nAnAjIveSu matijJAnAvaraNAdInAM zeSANAmapyAvaraNAnAm / tathAhi - anyAsAmapi sarvAsAM mUlottaraprakRtInAM dezakSetrakAlabhAvabhedena bandhavaicitryAdudayavaicitryAt cAsaGkhyeyabhedA bhavanti / catasRNAmAnupUrvINAM bandhodayavaicitryeNAsaGkhyeyabhedA bhavanti / te ca lokasyA'saGkhyeyabhAgavarttipradezarAzitulyA iti cUrNikArokto vizeSaH / nanu jIvAnAmanantatvAt teSAM bandhodayavaicitryeNAnantA api prakRtibhedAH kasmAnna bhavanti ? naitadevam, sadRzAnAM bandhodayAnAmekatvena vivakSitatvAt, visadRzAstvetAvanta eva tadbhedA bhavanti / te ca bhedAH prakRtibhedatvAt prakRtaya ucyante / tAsAmasaGkhyeyabhAgAnAM prakRtinAM saGgrahaH samudAyo yogasthAnebhyo 'saGkhyeyaguNo, yata ekaikasmin yogasthAne varttamAnairnAnAjIvaiH kAlabhedAdekajIvena vA sarve'pyetAH prakRtaya badhyanta iti // 101 // tAbhyazca prakRtibhyaH sthitivizeSAH - antarmUhUrttasamayAdhikAntarmUhUrttadvisamayAdhikAntarmUhUrttalakSaNAH, asaGkhyAtaguNA bhavanti jJAtavyAH, ekaikasyAH prakRterasaGkhyeyaiH sthitivizeSairbaddhyamAnatvAt / ekameva hi prakRtibhedaM kazcijIvo'nyena sthitivizeSeNa badhnAti, anyastvanyena, aparastvanyena ityevamekasyA'pi prakRtibhedasyAsaGkhyAtAH sthitivizeSA bhavanti / ataH prakRtibhedebhyaH sthitivizeSA asaGkhyAtaguNA iti / 'Thir3abaMdhe- 'tyAdi sthiti: karmaNo'vasthAnazakti, tasyA bandhaH sthitibandhaH, adhyavasAnAni- adhyavasAyAstviha jIvapariNAmavizeSAH / tiSThanti jIvA yeSviti sthAnAni adhyavasAyA eva sthAnAni adhyavasAyasthAnAni, sthitibandhasya kAraNabhUtAnyadhyavasAyasthAnAni sthitibandhAdhyavasAyasthAnAnyanantaragAthoktasvarUpANi, gA. 103104 326
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-103 bandhazataka-A prakaraNam 104 sthitivizeSebhyastAnyasaGkhyeyaguNAni, yataH sarvajaghanyo'pi sthitivizeSo'saGkhyeyalokAkAzapradezapramANairadhyavasAyasthAnairjanyate, - | | uttare tu sthitivizeSAstaireva yathottaravizeSavRddhairjanyante'tastebhyastAnyasaGkhyAtaguNAni siddhAni // 102 // ___ 'tesimasaMkheje'tyAdi iha 'anubhAge' ityatra ekAro'lAkSaNiko 'baMdhaThANANItyatrApi adhyavasAyazabdo lupto dRSTavyo, 'huMtI'tyasyApi vyavahitasambandhaH / tatazcAnu pazcAt bandhottarakAlam, bhajyate sevyate'nUbhUyata ityanubhAgo rasastasya bandho'nubhAgabandhaH, adhyavasAyasthAnAnIti pUrvavat / anubhAgabandhasya kAraNabhUtAnyadhyavasAyasthAnAnyanubhAgabandhAdhyavasAyasthAnAni / sthitibandhAdhyavasAyasthAnebhyastAnyasaGkhyeyaguNAni bhavanti / sthitibandhAdhyavasAyasthAnaM hyekaikamantarmuhUrtamuktam / anubhAgabandhAdhyavasAyasthAnaM tvekaikaM jaghanyata:sAmayikamutkRSTatastvaSTasAmayikAntamevoktam, ata ekasminnapi nagarakalpe sthiti| bandhAdhyavasAyasthAne tadantargatAni nagarAntargatoccairnIcairgRhakalpAni nAnAjIvAn kAlabhedenaikajIvaM vA samAzrityAsaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyanubhAgabandhAdhyavasAyasthAnAni bhavanti / tathAhi-jaghanyasthitijanakAnAmapi sthitibandhAdhyavasAyasthAnAnAM madhye yadAdyaM sarvalaghusthitibandhAdhyavasAyasthAnaM tasminnapi dezakSetrakAlabhAvajIvabhedAnAmasaGkhyeyalokAkAzapradezapramANAni anubhAgabandhAdhyavasAyasthAnAni prApyante, dvitIyAdiSu tAnyapyadhikAnyadhikatarANi prApyante iti sarveSvapi sthitibandhAdhyavasAyasthAneSu / teSu bhAvanA kAryA / atastebhyastAnyasaGkhyeyaguNAnIti sthitam 'etto aNaMtaguNiA' ityAdi / etebhyo'nubhAgabandhAdhyavasAyasthAnebhyaH karmaskandhA anantaguNA muNitavyAH, yata ete siddhAnantabhAge'bhavyebhyo'nantaguNAH pratisamayaM gRhyanta 327
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-103 bandhazatakaprakaraNam 104 ityuktam, anubhAgabandhAdhyavasAyasthAnAni tu sarvANyapyasaGkhyeyAnyevoktAni, ata etebhyaH teSAmanantaguNatA siddhaiveti // 103 // 'avibhAge'tyAdi 'iha kSIranimbarasAdyadhizraNairivAnubhAgabandhAdhyavasAyasthAnaiH tanduleSviva karmapudgaleSu raso janyate, sacaikasyApi paramANoH sambandhI kevaliprajJayAcchidyamAnaH sarvajIvAnAmanantaguNAnavibhAgapalicchedAn prayacchati / yasmAdbhAgAdatisUkSmatayA'nyo bhAgo nottiSThati, so'vibhAgapaliccheda ucyate / evaMbhUtasyAnubhAgasyAvibhAgAH palicchedAH sarvakarmaskandheSu pratiparamANu sarvajIvAnantaguNAH prApyante / taduktam gahaNasamayammi jIvo uppAei u guNe sappaccayao / savvajiyANaMtaguNe kammapaesesu savvesu // 1 // guNazabdenehAvibhAgapalicchedA ucyante, zeSaM sugamam / karmapradezAH punaH pratiskandhaM sarve'pi siddhAnAmapyanantabhAga eva varttante / atastebhyo'pyavibhAgalicchedA anantaguNAH siddhAH / nanvetadalpabahutvaM kiM tvayA svata evotprekSitamathAnyena kenacitkathitamityAha- 'suyapavaro' ityAdi, dRSTInAM samastadarzanAnAM vAdo vicAro yatra sa dRSTivAdaH, zrutaM-dvAdazAGgam, | tanmadhye'nekAtizayasampannatvena pravara:-pradhAnaH, sa cAsau dRSTivAdazca zrutapravaradRSTivAdaH tasmin zrutapravaradRSTivAde, viziSTamatayaHtIrthakaragaNadharAH, parikathayantyetat, na punaH mayA svayamutprekSitamiti // 104 // 1. 'NiyapariNAmeNa jaNai rasANU (nijapariNAmena janayati rasANUn) iti si. / 2. grahaNasamaye jIva utpAdayati tu guNAn svapratyayataH / sarvajIvAnantaguNAn karmapradezeSu sarveSu // 1 // 3. 'eva vivakSi' si. 328
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam bhA0 seDhiasaMkhejjapabhiigAhacakkaM ti tAsi bhAvaNiyA / samayapasiddhigaAgAsa-seDhi assaMkhabhAgammi // 1058 / / jattiyamettapasA tattiyamettANi jogaThANANi / tANi ya savvANi uttarapayaavekkhAe thovANi // 1059 // tehi asaMkhaguNAo payaDIo huMti jeNa ekkeke / jogaTTANe nANAjIvehiM vaTTamANehiM // 1060 // kAlabheeNaM egeNa vAvi jIveNa kammapayaDIo / savvAo bajjhate iya payaDINaM asaMkhattaM // 1061 // payaDINa asaMkhaguNA ThiI visesAu tassarUvamiNaM / ThiibaMdhaM to koI aMtamuhuttaM pabaMdher3a // 1062 // taMpi ya samayabbhahiyaM koI dusamayahiyaM pabaMdher3a / kevi puNo bahu iccAi lakkhaNA Thir3avisesAu // 1063 // bhannaMti tarhi payaDI ekkekkA vi hu asaMkhamANehiM / ThiivisesehiM bajjhai jeNaM egA vi kira payaDI // 1064 // koi jio anneNeva ThiiviseseNa baMdhaI anno / anneNa ThiiveseseNa evamAIhiM bheehiM // 1065 // egAievi payaDIe ThiivisesA u huMtasaMkhejjA / payaDi sayA to evaM ca ThiivisesA asaMkhejjA // 1066 // tehiM to ThiDrabaMdhajjhavasANAU asaMkhaguNiyAo / tesi sarUvaM tu imaM kasAyajaNiyA u jIvassa // 1067 // je pariNAmavisesA tesiM to ThANANi jANi kira huMti / tANi ya ThiDbaMdhajjhavasANANi bhAMti samayannU // 1068 // tANi ya kAraNabhUyA ThiIpabaMdhassa kajjarUvassa / tANi asaMkhaguNAI ThiivisesANa bhaNiyANi // 1069 // gA. 103 104 329
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam jeNa aijahanno vi hu ThiIviseso asaMkhaloyANa / AgAsapaesANa samehijjhavasANaThANehi // 1070 // nipphAijjai tassuttaruttarA tehi ceva ThANehiM / kamaso visesavuDDehi ThiivisesA jaNijjaMti // 1071 // to tehiM to tANi ya assaMkhaguNANi huMti siddhANi / tesi asaMkhANubhAgabaMdhajjhavasAyaThANAo // 1072 // aNu pacchA baMdhottarakAlaM bhajjaMti aNubhavijjaMti / jeNaM te aNubhAgA rasa tti jo tesi kira baMdho // 1073 // so kira aNubhAgabaMdho tassajjhavasAyaThANayA te u / aNubhAgabaMdhajjhavasAyaThANayA kAraNabhUyANi // 1074 // kajjarUvassa aNubhAgabaMdhanAmassa huMtasaMkhaguNA / ThiibaMdhajjhavasANaM jeNaM egegamavi bhaNiyaM // 1075 / / aMtamuhuttapamANaM baMdhajjhavasAyaThANayaM tu puNA / aNubhAgANekvekkaM jahannayaM hoi sAmaiyaM // 1076 // ukkiTThao u aTThasamayamANaM jeNa ThiibaMdhassa / ajjhavasAyaTThANe egammi vi nagarasarisammi // 1077 // tammajjhagayA aNubhAgabaMdhajjhavasAyaThANayA huMti / nagaraMtogayabahuuccanIya AvAsasarisANi // 1078 // nANAjIve AsajjakAmabheeNa egajIvaM vA / AsajjAsaMkhejjagalogAgAsappaesANaM // 1079 // parimANANi aNubhAgabaMdhajjhavasAyANi ya huMti / tesiM ThavaNasarUvaM buhehi cunnIu vinneyaM // 1080 // taha ThiibaMdhajjhavasAyaThANamajjhe jahannagaThiIe / jaNagANa vi jaM paDhamaM savvesiM lahuyaraM ThANaM // 1081 // A A A A gA.-103104 330
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-103 bandhazatakaprakaraNam 104 ThibaMdhajjhavasAyANa saMtiyaM taMmi desakhettANaM / taha kAlabhAvajIvANa bheyau asaMkhaloyANaM // 1082 // AgAsapaesasamA ThANA aNubhAgabaMdhayA huMti / ThiibaMdhaTThANesuM duiyAisu ahigaahigANi // 1083 // aNubhAgaTThANANi ya labbhaMti tao u tehi kira tANi / asaMkhejjaguNAI aNubhAgaTThANANi I siddhaM // 1084 // eesiNaMtaguNiyA kammapaesA bhavaMti jeNeha / siddhANaNaMtabhAge abhavvehi aNaMtaguNiyA u // 1085 // paisamayaM jIvehiM ya saMgahijjati Agame bhaNiyaM / aNubhAgajjhavasAyaTThANANi ya puNa samatthA vi // 1086 // assaMkheyA bhaNiyA tehiM to jeNa kammadesANa / aNaMtaguNattaM siddhaM etto'vibhApaliccheyA // 1087 // aNaMtaguNiyA havaMti iha diTuMto imo u vinneo / jaha sarasakhIrapicumaMdataNayarasathAliyAsu iva // 1088 // aNubhAgabaMdhajjhavasAyaTThANehiM tu taMdulesu iva / kammaparamANusu raso jaNayai egegayassa vi ya // 1089 // so paramANussa raso kevalipannAe chijjamANo u / savvajiyaNaMtaguNiyA jattha avibhAgapaliccheyA // 1090 // aisuhumayAi jAo bhAgAo neva uTThaI bhAgo / anno so avibhAgapaliccheo hoi nAyavvo // 1091 // aNubhAgassa vibhAgo palicheyA eyarUvayA ee / paramANu paramANuM par3a savvesu kammakhaMdhesuM // 1092 // savvesiM jIvANaM bhavatthaabhavatthayANaNaMtaguNA / avibhAgapaliccheyA saMpattA to jao bhaNiyaM // 1093 //
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam gahaNasamayammi jIvo uppAei u guNe sapaccayao / savvajiyAnaMtaguNe kammapaesesu savvesu // 1094 // kammANa pasA puNa siddhANa viNaMtayammi bhAgammi / savve vi hu vaTTaMte ao u kammapaesANaM // 1095 // avibhAgapaliccheyANaMtaguNA huMti iI siddhamiNaM / etto appabahuttaM gaMthe jatthatthi taM Aha ||1096 // suyapavaradiTTivAe gAhottaradveNa tattha suyapavaraM / uttamasuttaM jaM kira diTThIvAyAbhihaM aMgaM // 1097 // tammi visimaIyA jiNagaNaharapabhiiyA parikarhati / iya seDhiasaMkhAIgAhAcaugaMpi vakkhAyaM // 1098 // tavvakkhANe ya samatthio u eso paesabaMdhI tti / tassa samIttIe gayaM baMdhavihANAbhihaM dAraM // 1099 // tabbhaNaNA uvaogA jogavihIpabhiidAragAhadugaM / gaMthAraMbhAvasare jaM bhaNiyaM taMpi vakkhAyaM // 1100 // etto tinnapainno pakaraNakAro imassa gaMthassa AhuvasaMharaNatthaM eso baMdha gAhAhiM // 1101 // vyAkhyAtaM prastutagAthAcatuSTayam / tadvyAkhyAne ca samAptaH pradezabandhaH, tatsamAptau ca bhaNitaM bandhavidhAnadvAram, tadbhaNanenaiva | samAptaM granthaprArambhe yatpratijJAtaM 'uvayogAjogavihi' ityAdi dvAragAthAdvayamiti / sAmprataM niSpratyavAyanistIrNasvapratijJo granthakAra upasaMharannAha gA.-103 104 332
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-105 bandhazatakaprakaraNam eso baMdhasamAso piMDukkheveNa vannio kovi / kammappavAyasuyasAgarassa nissaMdametto ya // 105 // eSaH pUrvokto bandhasamAso bandhasaGkSapaH, ko'pi-kiyanmAtro'pi, varNitaH-bhaNitaH, kenetyAha piMDukkheveNa'tti | piNDasya-piNDitasya yathAsthitasya, karmaprakRtizrutavizeSAdutkSepaH tena, etaduktaM bhavati-yathA karmaprakRtau varNitaH tathaiva mayApi, na svamanISikayA / kathaMbhUto bandhasamAsa ityAha-jalaghaTAdInAmiva niSpandamAtro'tyalpa ityuktaM bhavati / kasya niSpanda ityAhakarmaNaH pravAdaH-prakRSTaM bhaNanaM yatra tat karmapravAdaH / karmaprakRtilakSaNazrutaM tadeva mahattvAt sAgaraH karmapravAdazrutasAgaraH tasyeti / asya ca bandhasamAsasyAlpasya tasmAduddhRtya bhaNane kAraNamAdAvevoktamiti gAthArthaH // 105 // bhA0 eso baMdhasamAso baMdhavihANassa koi saMkhevo / paDukkheveNaM vannio tti eyassa esattho // 1102 // kammappayaDisuyAo piMDassa ya piDiyassa baMdhassa / jahaThiyasarUvagassa ya iya pajjAyaMtaragayassa // 1103 // ukkhevo uddhAro piMDukkhevo tti teNa saMmilio / pajjAo eso kira jahaThiyauddhArarUveNa // 1104 // kammappayaDisuyAo imaM kaimetto ya vannio bhaNio / no samaIe kiMpiva bhaNio esottha paramattho // 1105 // 333
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-106 bandhazatakaprakaraNam kammassa pagariseNaM vAo bhaNaNaM ti jattha taM bhaNiyaM / kammapavAyaM kammappayaDisuyaM taMpi garuyattA // 1106 // sAgaramiva tassego baMdhasamAso nisaMdametto u / bhaNio iI saMbaMdho aha gavvaM parihariukAmo ya // 1107 // idAnImAcArya evAtmano garvaM parijihIrgharmatto'pyanye nipuNamatayo jinazAsane'nekazaH santIti darzayituM chadmasthasya buddhiH kadAcidanyathApi bhavatItyetacca pracikaTayiSurAha baMdhavihANasamAso raio appasuyamaMdamaiNA u / taM baMdhamokkhaniuNA pUreUNaM parikahiMtu // 106 // bandhasya prakRtyAdeH, vidhAnAni-bhedAH, teSAM samAsaH-sakSepaH, uktavidhinA racito grathito mayeti gamyate / kathaMbhUtena mayetyAha-'appasuya'tti prasiddhazabdArtho'lpazrutena, tathAbhUto'pi kazcit prajJayA tIkSNo bhavatItyAha-mandamatinA ca tato vijJApayAmyahaM taM maduktaM bandhasamAsaM siddhAntabhaNitAt tadvaiparItyasambhave UnAtiriktasaMbhave ca 'baMdha mokkhaniuNa'tti bandhaHuktasvarUpaH, mokSaH bandhAbhAvasvarUpastatra nipuNAH jinavacanAntastattvakuzalAH pUrayitvA samaJjasaM kRtvA, ziSyebhyaH parikathayantu-prarUpayantviti gAthArthaH // 106 // bhA0 pagaraNakattA pabhaNai baMdhavihANappayAiyA gAhA / sA sugamA navaraM puNa baMdhavihANA u baMdhassa // 1108 // kI.44 334
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam bheyA tesi samAso saMkhevo aha imassa gaMthassa / soyArANaM suyaNaMmi jaM phalaM taM nisAmeha // 1109 // prastutagranthAdhyayane zrotRjanasya yatphalaM taddarzayitumAha iyakammapayaDipagayaM saMkhevuddiTThanicchiyamahatthaM / jo uvajuMjai bahuso so nAhI baMdhamokkhatthaM // 107 // iti pUrvoktaM karmaprakRtizrutapragataM karmaprakRtizrutAntargataM zatakamiti zeSaH / kathambhUtamityAha - 'saGkSepoddiSTam' saGkSepakathitam / punaH kathambhUtamityAha nizcitaH pramAvyabhicArI mahAnaparimito'rtho yatra taM nizcitamahArtham / anena hi parijJAtena dRSTivAdAdyantargataH sarvo'pi karmavicAro etadanusArato jJAyanta ityasya saGkSepoddiSTasyApi mahArthatA / evambhUtaM cAmuM yo bahuza: 'upayokSyate' adhyayanaguNana zravaNacintanadhAraNavyAkhyAnAdisAreNa punaH punarUpayogaM neSyati sa bandhasya pUrvoktasvarUpasya mokSasya ca karmASTakapradhvaMsalakSaNasyArthaM jJAsyati / jJAtvA ca vizuddhamAnAnta: karaNo bandhasya sarvaduH kharUpatvAt kAraNAnAM parityAge, mokSasya ca sarvottamasukharUpatvAt tatkAraNAnAmupAdAne yatnaM kariSyati / taM ca kRtvA prajvalitaprakRSTAvabodhapradIpavighaTitamohAndhakAranikaraH samucchalitAlabdhapUrvadurvAravIryaprasaraH zukladhyAnakuThAradhArasampAtasaJcUrNitakarmasaMhatinigaDo gA.-107 335
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka gA.-107 prakaraNam | vipATitAtinibiDarAgadveSakapATasampuTo vinirdalitAtiduSTasannihitakaSAyasubhaTAbhimAno vinirgatya cirakRtAvasthitisaMsAracArakagRhAnmuktajantunivAsayogyaM ni:zeSabhayavipramuktaM niHsImasukhasandohAspadaM yAvadipsitaM suvizuddhaM siddhisaudhamadhyAsta iti gAthArthaH // 107 // // iti vineyahitA nAma zatakavRttiH samAptAH // bhA0 iya gAhAe evaM bhAvatthaM parikahati suttadharA / jaha diTThivAyaaMge aggeNIe duiyapuvve // 1110 // paNidhikappAbhihammi paMcamavatthummi kammapayaDi tti / iya nAmeNa pasiddhati pAhuDaM suyaviseso tti // 1111 // Asi tao ThANAo uddhario esa sayagagaMtho tti / sivasammasUriNANegavAyajayaladdhasaddeNa // 1112 // iya kammapayaDipagayaMti kammapayaDIu suyavisesAo / aMtaragayaMti samayaM gaMthaM ii vakkaseso tti // 1113 // saMkheveNuTThi kahiyaM taha nicchiyaM avabhicAri / pahuyatthaM ti mahatthaM jo uvajujjei bahuso tti // 1114 // jo uvaogaM puNa puNa neissai ciMtaNAidAreNaM / so nAhI jANissai atthaM baMdhassa mokkhassa // 1115 // atthaM paramatthaM puNa baMdho kammANa dukkhaheu tti / jIvANaM mokko puNa sAsayasivamokkhasaMjaNago // 1116 // 336
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-107 bandhazatakaprakaraNam atthaM ca imaM nAuM baMdhassa u kAraNeNa paricAo / mokkhassa kAraNeNaM gahaNe jattaM karissaMti // 1117 // taM kAUNaM niddaDDaaTThakambhidhaNA mahAsattA / nissesabhayavimukkA airA siddhi lahissaMti // 1118 // prAyo'nyazAstradRSTaH sarvo'pyartho mayA'tra saMracitaH / na punaH svamanISikayA tathApi yatkiJcidiha vitatham // 1 // sUtramatilaya likhitaM, tacchodhyaM mayyanugrahaM kRtvA / parakIyadoSaguNayostyAgopAdAnavidhikuzalaiH // 2 // chadmasthasya hi buddhiH skhalati na kasyeha karmavazagasya ? / sadbuddhivirahitAnAM vizeSato madvidhAsumatAm // 3 // kRtvA yadRttimimAM puNyaM samupArjitaM mayA tena / muktimacireNa labhatAM kSapitarajAH sarvabhavyajanaH // 4 // zrIpraznavAhanakulAmbunidhiprasUtaH, kSoNItalaprathitakIrtirudIrNazAkhaH / vizvaprasAdhitavikalpitavasturuccaizchAyAzritapracuranirvRtabhavyajantuH // 1 // jJAnAdikusumanicitaH phalitaH zrImanmunIdraphalavRndaiH / kalpadruma iva gacchaH zrIharSapurIyanAmAsti // 2 // etasmin guNaratnarohaNagirirgAmbhIryapAthonidhistuGgatvaprakRtikSamAdharapatiH saumyatvatArApatiH / samyagjJAnavizuddhasaMyamatapaH svAcAracaryAnidhiH, zAntaH zrIjayasiMhasUrirabhavanniHsaGgacUDAmaNiH // 3 // ratnAkarAdivaitasmAcchiSyaratnaM babhUva tat / sa vAgIzo'pi no manye, yadguNagrahaNe prabhuH // 4 // 337
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA.-107 bandhazatakaprakaraNam zrIvIradevavibudhaiH, sanmantrAdyatizayapracUratoyaiH / druma iva yaH saMsiktaH kastadguNakIrtane vibudhaH // 5 // tathAhi-AjJA yasya narezvarairapi zirasyAropyate sAdaraM, yaM dRSTvApi mudaM vrajanti paramAM prAyo'tiduSTA api / yadvaktrAmbudhiniryadujvalavacaHpIyUSapAnodyatairgIrvANairiva dugdhasindhumathane tRptirna lebhe janaiH // 6 // kRtvA yena tapaH suduSkarataraM vizvaM prabodhya prabhostIrthaM sarvavidaH prabhAvitamidaM taistaiH svakIryairguNaiH / zuklIkurvadazeSavizvakuharaM bhavyairnibaddhaspRhaM, yasyAzAsvanivAritaM vicarati zvetAMzugauraM yazaH // 7 // yamunApravAhavimalazrImanmunicandrasUrisamparkAt / amarasariteva sakalaM, pavitritaM yena bhuvanatalam // 8 // visphUrjatkalikAladustaratamaHsantAnaluptasthitiH, sUryeNeva vivekabhUdharazirasyAsAdya yenodayam / samyagjJAnakarazcirantanamunikSuNNaH samuddyotito, mArgaH so'bhayadevasUrirabhavattebhyaH prasiddho bhuvi // 9 // tacchiSyalavaprAyairagItArthairapi ziSTajanatuSTyai / zrIhemacandrasUribhiriyamanuracitA zatakavRttiH // 10 // bhA0 sividdhamANagaNaharasIsehi vihArugehi suhabohaM / eyaM siricakkesarasUrihiM sayagagurubhAsaM // 1119 // guNaharaguNadharanAmaganiyayaviNeyassa vayaNao iyaM / suyaNe suNaMtu jANaMtu buhajaNA taha visohaMtu // 1120 // sattanavaruddamiyavaccharammi vikkamanivAu vaTTate / kattiyacaumAsadiNe gollavisayavisesaNe nayare // 1121 // 338
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam dahivaddammI sirisiddharAyabhUvaipasAyagehassa / annadevanivaiNo suharajje vaTTamANammi // 1122 // niSphattimuvagayamiNaM tA naMdau jAva siddhisuhamUle / tiyalokkapAyaDajaso jiNavaradhammo jae jayai // 1123 // evaM Adita gAthA zlokamAnena 1423 zrIsaMvignavihArazrIvarddhamAnasUripAdapadmopajIvizrIcakrezvarasUriviracitaM zatakabRhadbhASyaM samAptamiti / A A A A A A A A A A A gA.-107 339
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 bandhazatakaprakaraNam pariziSTa-1 ||shrii laghuzatakabhASyam // NamiUNa jiNaM vucchAmi baMdhasayage cauNha baMdhANaM / dArANi tahA saMkhAmittaniviTThA u payaDIo // 1 // paDhamapae pagaie (pagaibaMdhe) sAiAI bhuyaggAramAi sAmittaM / sAIAI suhaasuhapaccayaM sAmiNo bIe // 2 // taha sAAi paccaya suhAsuhaM sAmi ghAiya aghAI / bhannati ThANa paccaya vivAgabheyA ya rasabaMdhe // 3 // kammapaesaggahaNavihi bhAga taha sAiAi sAmittaM / bhannai paesabaMdhe ThiibaMdha'TThArasa imAo // 4 // saMjalaNa nANa daMsaNacakka vigyANi pannarasa eyA / naratirinarayAuvigalasuhumatigaviuvvichakkANi // 5 // chevaTuM ujjoyaM tiriorAliyadugANi "chappayaDI / "tinni payaDI u AyavathAvaraegidijAIo // 6 // chappayaDI u viuvviyachakkaM itto'NubhAgabaMdhammi / agurulahu kammateyagasuvanna cau nimiNa aTTha imA // 7 // miccha kasAya duguMchA bhaya daMsaNa nANa vigdha uvaghAyA / asubhA cau vannAI 'teyAlIsA imA hoi // 8 // 1. sthitibandhe, 2. 'aTThArasapayaDINaM'ti paJcapaJcAzattamagAthAyAmuktA aSTAdaza prakRtayaH, 3-4-5 'pannarasaNha'ti ekaSaSThitamagAthoktAH prakRtayaH, 6. 'chahamasannI'tti catuHSaSThitamagAthoktAH 7-8. 'aTThaNha'tti saptaSaSTitamagAthoktAH, 340
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam sAyatirimaNusurAuganaraduga suradagapaNidi taNupaNagaM / samacauraMsaagurulahusukhagaiparaghAyaujjoyaM // 9 // titthagarossAyavanimmiNuvaMgANi taha AisaMghayaNaM / supasatthavannacautasadasoccagoyaMti 'bAyAlA // 10 // samacauguru lahusukhagaitasAidasagaM iya bAyAlIsa suhapayaDI // 9 // narayAu narayatiriduga ( iga) vigalajAiasuhakhagai 'sAyA / uvaghAyathAvaradasagamapaDhamasaMThANasaMghayaNA // 10 // nIya taha sammAmIsarahiyaghAINi tahaNiTTavannAI / iya asubhA " bAsII paNidiussAsa devadugA // 11 // taNuaMguvaMga orAliyarehi tasadasasAyasamacaraM / nimiNuccatitthaparaghAya aguruvarakhagaivannacaU // 12 // iya "battIsegArasa" naratirinarayAuvigalasuhumatigA / narayaduga paMca AimasaMghayaNamaNuyadu duurAlaM // 13 // AyavaigiMdithAvaratinni u chevaTTha tiridugA tinni / caudasa caudaMsaNa nANavigghapaNa " parisasaMjaNA // 14 // 1 ikkArasa niddadugaM kuvannacauhAsaraDbhayadugaMchA / taha uvaghAyaM "solasa micchAimabArasakasAyA // 15 // 9-10. 'bAyAlaM pi' tti saptatitamagAthoktAH, 11-12. 'devAu'tti dvisaptatitamagAthoktAH 13-15. 'paMca surasammadiTThI' tti trisaptatitamagAthoktAH, 16-17-18. 'coddasa 'tti paJcasaptatitamagAthoktAH, Po 8. pariziSTa - 1 341
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam taha thINatigaM "solasa viuvvichakaM (aTThaga) u suhumavigalatigA / suranArayANa naratiriyAU ujjoya uraladugatinni mecirisA ( suranirayA ) // 16 // tiriyaduganIyatinni? u maMdarasAo kuNaMti tamatamagA / tasabahu cau suvannacau teyakammapaMciMdi paraghAyA // 17 // agurulahunimiNasAsA panarasa napumicchadunni jasasAyA / thirasubhaseyara 24aTTha u tevIsaM khagaimaNuyadugA // 18 // Aijja subhagasUsaraseyarasaMThANasaMghayaNauccaM / 26egaM sAyaM solasa" micchaMmi tau micchaMte baMdhuvucchinnA // 19 // sAsaNaavirayavucchinnabaMdha " paNatIsa tahaya sarIrAI / kamaso taNu saMdvANaMgavaMgasaMghayaNavannAI // 20 // thINatigavajjadaMsaNa aNarahiyakasAya bhaya dugaMchA ya / nANaMtarAya tIsaM paesabaMdhaMmi puNa neyA // 21 // 19-21. 'AhAramappamatto 'tti SaTsaptatitamagAthoktAH, 22-23. 'AsohammAyavatti aSTasaptatitamagAthoktAH, 24-25 sammaddiTThI 'tti ekonAzItitamagAthoktAH, 26-27-28 'caupaMcaya'tti caturazItitamagAthoktAH, 29. 'paMcaya'tti paJcAzItitamagAthoktasaGkhyAvAcyArthakramaH, 30. 'tIsaha 'tti trinavatitamagAthoktAH, 31-32. 'Aukkassa'tti caturnavatitamagAthoktAni guNasthAnAni, 33-35. sattara suhumarAgo'tti SaNNavatitamagAthoktAH, pariziSTa - 1 342
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 bandhazatakaprakaraNam bahudaliyAuga mohe ghiNaMti 31paNa 32saga na mIsasAsANA / suhumavai jogasatarasa paNa puMsaMjalaNa 35nava titthaM // 22 // niddadugaM hAsachagaM terasa samacauravajjarisahANi / sUsarasubhagAijjA viuvvisuradugasuranarAU // 23 // sukhagaiasAya degcauhA surAunarayAunArayadugANi / "dunni ya AhAradugaM paMca suraviuvvidugatitthaM // 24 // itilaghuzatakabhASyaM samAptam // 36. 'terasa'tti saptanavatitamagAthoktA, 37-38-39. 'gholaNajogi'tti navanavatitamagAthoktAH / 343
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 bandhazatakaprakaraNam pariziSTa-2 yantrANi mArgaNAsthAnakAni narakagati tiryaMcagati | manuSyagati devagati sparzanendriya rasanendriya mArgANAsthAneSu jIvabhedA guNasthAnakAni ca, gAthA 5-10 jIvabhedAH guNasthAnakAni saMjJI paryA. saMjJI aparyA. sarvajIvabhedAH saMjJI paryA. saMjJI aparyA. sarvaguNasthAnakAni saMjJI paryA. saMjJI aparyA. sarvajIvabhedAH | dvi., tri., catu., saMjJI, asaMjJI-paryA., aparyA., 1,2 OM3 344
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 bandhazatakaprakaraNam 1,2 ghrANendriya cakSurindriya zravaNendriya pRthvIkAya apkAya tejaskAya vAyukAya vanaspatikAya trasakAya manoyoga vacanayoga kAyayoga tri. catu. asaMjJI saMjJI - paryA, aparyA. 1, 2 catu, asaMjJI saMjJI - paryA., aparyA. 1,2 saMjJI asaMjJI - paryA., aparyA. sarvaguNasthAnakAni sUkSma, bAdara - paryA. aparyA. sUkSma, bAdara - paryA, aparyA. sUkSma, bAdara - paryA. aparyA. sUkSma, bAdara - paryA, aparyA. sUkSma, bAdara - paryA. aparyA. dvi., tri., catu., asaMjJI, saMjJI - paryA, aparyA... | sarvaguNasthAnakAni saMjJI paryA. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 dvi., tri., catu., asaMjJI, saMjJI paryA. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 sarvajIvabhedAH 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 345
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam 19. puruSaveda 20. strIveda 21. napuMsakaveda 22. krodha 23. mAna 24. mAyA 25. lobha 26. matijJAna 27. zrutajJAna 28. avadhijJAna 29. manaH paryavajJAna 30. kevalajJAna saMjJI, asaMjJI saMjJI, asaMjJI sarvajIvabhedAH sarvajIvabhedAH sarvajIvabhedAH sarvajIvabhedAH sarvajIvabhedAH saMjJI, asaMjJI saMjJI, asaMjJI saMjJI, asaMjJI saMjJI, paryA., saMjJI, paryA., - - - paryA., aparyA paryA., aparyA paryA., aparyA paryA., aparyA paryA., aparyA 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 13, 14 A A A A pariziSTa - 2 346
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 bandhazatakaprakaraNam sarvajIvabhedAH sarvajIvabhedAH saMjJI-paryA., aparyA. saMjJI paryA. 6, 7, 8, 9 6, 7, 8, 9 matiajJAna zrutaajJAna vibhaGgajJAna sAmAyika saMyama chedopasthApanIyasaMyama parihAravizuddhisaMyama sUkSmasaMparAyasaMyama yathAkhyAta saMyama dezavirati saMyama avirati cakSudarzana acakSudarzana 11, 12, 13, 14 saMjJI paryA. saMjJI paryA. saMjJI paryA. sarvajIvabhedAH catu., asaMjJI., saMjJI - paryA. sarvajIvabhedAH 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 347
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 bandhazataka- prakaraNam 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 13, 14 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 43.| avadhidarzana saMjJI - paryA., aparyA matAMtara 44. kevaladarzana saMjJI, paryA. 45. kRSNalezyA sarvajIvabhedAH 46. nIlalezyA sarvajIvabhedAH kApotalezyA sarvajIvabhedAH tejolezyA saMjJI - paryA., aparyA. padmalezyA saMjJI - paryA., aparyA. zuklalezyA saMjJI - paryA., aparyA. bhavya sarvajIvabhedAH abhavya sarvajIvabhedAH kSAyopazAmikasamyaktva | saMjJI - paryA. aparyA. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13,14 348
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam 54. aupazamikasamyaktva 55. vedakasamyaktva 56. kSAyikasamyaktva 57. sAsvAdana 58. mizra 59. mithyAtva 60. saMjJA 61. asaMjJI 62. AhAraka 63. anAhAraka saMjJI paryA. saMjJI saMjJI paryA., paryA., aparyA aparyA bAdara eke dvi. tri, catu, asaMjJI-aparyA saMjJI paryA. sarvajIvabhedAH saMjJI paryA., aparyA. sarvajIvabhedAH sarvajIvabhedAH - - sUkSma eke., bAdara eke., dvi., tri., catu., asaMjJI aparyA., saMjJI paryA, aparyA = 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 4, 5, 6, 7 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 3 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 1, 2 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 1, 2, 4, 13, 14 A A A A A A pariziSTa - 2 349
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 bandhazatakaprakaraNam jIvasthAnakeSu upayogA yogAzca gAthA 6-7 upayogAH |jIvasthAnAni 1. sU. apa. eke. sU. paryA. eke. apa. eke. bA. paryA. aike. 5. | dvi. aparyA. | dvi. paryA, 7. | tri. aparyA. matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana yogAH audArikamizrakAya., kArmaNakAya. audArikakAyoga audArikamizrayoga., kArmaNakAya audA. kAya. vai. mizra kAya., vai. kAya. audA. mizra kAya., kArmaNakAya. audA. kAya, asatyAmRSA vacana. audA. mizra kAya., kArmaNa kAya. 350
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 pariziSTa-2 bandhazatakaprakaraNam tri. paryA. | catuH. aparyA. 10. catu. paryA. asaMjJI aparyA. | asaMjJI paryA. 13. saMjJI aparyA. 14. saMjJI paryA matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana, cakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana, cakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana sarve upayogAH audA. kAya., asatyAmRSA vacana. audA. mizra kAya., kArmaNa kAya. audA. kAya., asatyAmRSA vacana. audA. mizra kAya, kArmaNa kAya. audA. kAya. asatyAmRSA vacana. audA. mizra kAya., kArmaNa kAya. sarve yogAH 351
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 bandhazatakaprakaraNam guNasthAnakeSu upayogA yogAzca gAthA 11-12 yogAH | guNasthAnakAni mithyA. | AhA. dvikaM vinA = 13 AhA. dvikaM vinA = 13 sAsvA. mizra manasaH-4, vacasaH 4, audA. kAya, vai. kAya. = 10 upayogAH matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana, cakSudarzana matAMtare avadhidarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana cakSudarzana matiajJAna, zrutaajJAna, acakSudarzana cakSudarzana avadhidarzana matijJAna, zrutajJAna, acakSudarzana cakSudarzana avadhidarzana matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, acakSudarzana cakSudarzana, avadhidarzana matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaHparyavajJAna, acakSudarzana, cakSudarzana, avadhidarzana avirata AhA. dvikaM vinA = 13 5. | dezavirati 6. pramatta. manasaH = 4, vacasaH = 4 audA. kAya. = 9 manasaH = 4, vacasaH = 4 audA. kAya. AhA. dvika = 11 352
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. | apramatta. manasaH = 4, vacasaH = 4 audA. kAya. = 9 | pariziSTa-2 bandhazataka- prakaraNam 8. apUrva. manasaH = 4, vacasaH = 4 audA. kAya. = 9 | anivRtti. | manasaH = 4, vacasaH = 4 audA. kAya. = 9 sUkSma. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, acakSudarzana, cakSudarzana, avadhidarzana matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaHparyavajJAna, acakSudarzana, cakSudarzana, avadhidarzana matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, acakSudarzana, cakSudarzana, avadhidarzana matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaHparyavajJAna, acakSudarzana, cakSudarzana, avadhidarzana matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, acakSudarzana, cakSudarzana, avadhidarzana matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, acakSudarzana, cakSudarzana, avadhidarzana kevalajJAna, kevaladarzana manasaH = 4, vacasaH = 4 audA. kAya. = 9 11. upazAnta. manasaH = 4, vacasaH = 4 audA. kAya. = 9 12. kSINamoha manasaH = 4, vacasaH = 4 audA. kAya. = 9 | sayogI satyamano., asatyAmRSAmano., satya vaca., asatyAmRSAvaca audA. dvika, kArmaNa. = 7 14. ayogI kevalajJAna, kevaladarzana 353
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 bandhazatakaprakaraNam guNasthAnakeSu bandhahetavaH gAthA 14-15 mUlabhedAH utarabhedAH th 50 lh llh llh llh lh guNasthAnakAni mithyAtva sAsvAna mizra aviratasamyagdRSTi dezavirati pramattasaMyata apramattasaMyata apUrva anivRttibAdara sUkSma, samparAya upazAnta, moha kSINamoha, sayogIkevalI ayogIkevalI WWWWook lh bh lh lh my hm pr p| 354
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 bandhazatakaprakaraNam guNasthAnakeSu bandhodayodIraNA: gAthA 27, 28, 29, 30, 31, 32 udayaH N udIraNA guNasthAnakAni mithyAtva V sAsvAna W mo AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA 0 mizra avirata dezavirati pramattasaMyata apramattasaMyata apUrva. 0 0 ) 0
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka prakaraNam 9. anivRttibAdara 10. sUkSmasamparAya 11. upazAntamoha 12. kSINamoha 13. sayogIkevalI 14. ayogIkevalI 1 abandhaka 8 8 4 4 65. 5 52 2 anudArakaH A s s s s s s pariziSTa - 2 356
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhazataka pariziSTa-3 pariziSTa-3 prakaraNam AAAAAAAAAAAAAAAA akkharasaNNIsammaM sAdIyaM apramattayatinA aNabaMdhodayamAugabaMdhakAlaM araNyametat savitA'stamAgato asiisayaM kiriyANaM (sUtrakRtAGganiryu0 119) Agamazcopapattizca AhArasarIridiyaUsAsa igivigaliMdiyajAI uvasaMtaM jaM kamma uvaghAyamappasatthA vihagagaI 109 | usaMto u puhuttaM ee cciya puvvANaM ekasminnapi tattve ekAdahige paDhamo eyAo savvAo esa asaMjayasaMmo ohidasaNaaNAgArovauttA NaM bhante ! kiM nANI annANI ? (prajJaptiH -8-102-129) audArikaprayoktA (prazamarati-276) kakkhaDamiugurulahuyA 216 / 357
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-3 bandhazatakaprakaraNam kammavivAgA kammaNa kArmaNazarIrayogI (prazamarati-277) | kAlaM ujjamaI jahanna (jItakalpabhASya) kiNhA nIlA lohiya | kSAyopazamikAnI gai iMdie ya kAe gatyarthAkarmakaH gaNThi tti sudubbheo gahaNasamayammi jIvo jattha mainANaM jalamiva pasaMtakalusaM jA gaNThI tA paDhama jANai pAsai te U (jItakalpabhASya) jAvaiyA nayavAyA je veai te baMdhei jo uvasammasammaddiTThI (bRhaccUrNi:) joeNa kammaeNaM AhAreI (sUtrakRtAGganiyukti:-177) jaM sAmannaggahaNaM chabbhUyagArabaMdhA ThiIaNubhAgaM kasAyao kuNai tasabAyarapajjattaM tittagakaDuyakasAyA tullaM vitthaDabahulaM te NaM bhaMte ! asanni (prajJapti:-24.1.20) 358
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 pariziSTa-3 bandhazatakaprakaraNam | 26, 62 143 147 teyAkammaM ca imA dubhagaM nAma taha dUsaraM ca napuMsake bhAve ktaH na sammamiccho kuNai kAlaM nava bhUyagArabaMdhA nANAvaraNe taha Auyammi nANaMtarAyadasagaM nAsei tao khavago niyaTTianiyaTTibAyara neraie neraisu uvajjai pajjayaakkharapayasaMghAyA pannAe chijjaMtA paNapannAe paNNa payamakkharaM pi eka pi parimiyamuvasevaMto paMca ya nANAvaraNA puMsi saJjJA priyAdarzanamevAstu prekSAvatAM pravRtyartham bajjhai taM tu bhagavao bahubahuvidha bAyararAgeNa kayA suhumo veei bAyAlIsaM eyA u ceva jANAhi buddhIe chijjamANo 261 107 313
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 pariziSTa-3 bandhazatakaprakaraNam buddhIe chijjamANo baMdhaTThANA cauro baMdhaM aviraiheU bhUyogAraggahaNe vedyamAnameva satyaM vacmi hitaM vacmi sammaiMsaNasahio sammAmicchAdiTThI savvajahanne virie sabbappamAyarahiyA savve vi ya aiyArA savvovasamo mohasseva sAmAiyasaMjaeNaM bhante ! kaisu lesAsu hojjA (prajJaptiH-25.90.105) sAyaM tirimaNudevAuyaM ca suTuvi mehassa samudae suhumakiriyaM sajogI sakSepAtkathyate saMkhAiAo khalu saMyamavato tadudayo saMghayaNAdisubhagatiaMgovaMgAI halazca 360