Book Title: Agamsar
Author(s): Rasiklal C Sheth
Publisher: Natwarlal C Sheth
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006178/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tabaka zrIrasikalAla chaganalAla zaiTha B.Com. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7e. ( 75 lekhaka:zrI rasikalAla chaganalAla zeTha B.Com. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthamALA-mAtuzrI DAhIbAI graMthamALA 55-12 prakAzaka : naTavaralAla chaganalAla zeTha chaganalAla caturabhAI zeTha parivAra vatI. aMbikA nivAsa, karaNasI hajI roDa, rAjakeTa-1 (2) vIravANuM prakAzana kendra C. naMdalAla tArAcaMda verA B-4546, zAMtinagara, cothA mALe. 98, nepIyana sI. reDa, vAlakezvara, muMbaI-6. (400006). phena naM. 822 8292. pahelI AvRtti : prata 5000 prakAzana tithi : vi. saM. 2046, baLeva. tA. 6-8-1990 prAptisthAna : (1) niraMjana rasikalAla zeTha 36, sudhanalakSamI jaina sesAyaTI naM. 5 subhAnapurA, vaDodarA-7 (390007). naMdalAla tArAcaMda vorA(upara pramANe) ramaNalAla chaganalAla zeTha, vaNika nivAsa, kAmAgalI, ghATakopara, muMbaI (400086). (4) zAha dhIrajalAla vRjalAla 23, riddhidhara sesAyaTI, navA vADaja, amadAvAda-13.(380013) mUlya : rUA. 20-00 mudraka : jakSaNa prinTarsa enDa TreDarsa Te.naM. 481065 khAsa vinati : A graMtha jainadharmazAstro viSene che. tenI koIpaNa prakAre AzAtanA karaze nahi ke thavA deze nahi. A graMthanA sava hakka lekhakane svAdhIna che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -009=000= 00==00=0--00=0=00=00=00=00e=SO0e=:-009 0= 00nuM 009 SE00= 9 U svargavAsa saMvata : 2017 suda tA. 1-4-1971 || caitra =00 0.00=0 100= 00 1=009 50==00 100= dharmAnurAgI pitAzrI sva. chaganalAla caturabhAI zeTha 00es SGE O0= samarpaNa 00= janma isaMvata : 1942 vaizAkha suda 7 I. sa. 1886 || 00===00===00=1 =00= =00= 00===00 1=00=00000000000000=0-00===009 0=00= Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --00= S0= 0 009 20 20=00= 00 1=069004 vAtsalyamUti mAtuzrI sva. DAhIbAI chaganalAla zeDa 0 100= 600=0=00== 0=000 ES0= = = = = = = = = = = Te)0=00=000= = =. je009 SC= 500CG SOG PEOS = = = = = =)= janma svargavAsa saMvata : 1947 saMvata : 2022 kArataka suda 15 mAha vada 14 (kArtakI pUnama) samarpaNa (mahAzivarAtrI) che S096 0=000 006 006 006 00==00=0=009 909 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) S> G --) { SOG ]=00 1=00= == =00=>0=0=00=0=00 00e=>DGE 2 svargavAsa tA. 13-1-1990 za000==000y0= Eye=+=0 0 004i0= =00= nispRha sevAbhAvI sva. ramaNalAla chaganalAla zeTha jene I. sa. 3-2-1921 DGDGDGDCGDGDGDG2G: SG 90EUR DGDG DG Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je 09= 100 = 9 0 =c = Se= 600= SE)079= dharmAnurAgI sva. nirajanA manaharalAla zeTha 00=009:0=00= mNddpmuNddnNdN anNdNddaaNddunNdkuNddaa 00=900= ja-ma I. sa. 30-9-1930 svargavAsa tA. 2-2-1990 vi. saM. 2046 mahA suda-7 00=00esp=003-00G - 203 huM 20= = 0ei vNdd 206 600= SCE S00=00 00= - - - ka - Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ekokt >00 -00<><>000C0Kca samarpaNa paramArthathI parama kalyANakArI mekSadAyI AgamavANInA anupama prarUpaka anaMta upakArI sarvajJa sarvadarzI jinezvara bhagavaMtone ReIe vyavahArathI amane sahune sArA saMskAra ApanArA dharmAnurAgI pU. pitAzrI chaganalAla caturabhAI zeThane vAtsalya mUrti pU. mAtuzrI DAhIbAI chaganalAla zeThane ApanuM yatkiMcita RNa cukavavA namrabhAve samarpaNa karIe chIe Apano parivAra putro putravadhuo pautro pautrIo naTavaralAla vrajakuMvara De. bharata, Do.dipaka anasUyA sva. jayaMtilAla lIlAvatI rajanIkAMta sva. puSpA che. rasikalAla sva. muktAgaurI caMdrakAMta Do. kusuma haiM sva. ramaNalAla suzIlA niraMjana, narendra vINuM Do. manaharalAla sva. niraMjanA aze, nItina bhAratI hematalAla kumuda dineza, zaileSa reNukA,surekhAre zarada, manISa vinaMdinI ! kamaLA rAju, ketana uSmA 000 -00 > > > > > >> > > > chIe04 putrI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNa svIkAra AgamasAranuM saMpUrNa saMkalana pUjya sAdhu sAdhvIjIe sAthe karelA svAdhyAyane AbhArI che, pa.pU. gurUNImaiyA tArAbAI mahAsatIjI lIlAvatI bAI mahAsatIjI(svAmIbA), kusumabAI mahAsatIjI Adi mahAsatIjIo sAthe svAdhyAya karavAne je satata lAbha maLatuM, ane tenA lIdhe zAstronI avagAhanA karavAnuM je thayuM, tenI noMdha mArI DAyarIomAM karato gaye, te Aje AgamasAra rUpe paripakava thaIne. phaLIbhUta thayuM che, je Apa pUjya saMta satIjInA caraNa. kamaLamAM yatkiMcita RNa vALavA rUpe dharUM chuM. AgamasAranA bhAva jema jema lakhAtA gayA tema tema ghaNuM sAdhu, sAdavajInA vAMcavAmAM AvatA gayA, temaNe sahue ApaNuM batrIsa sUtrone sAra A pramANe eka ja graMthamAM hajI sudhI saMkalIta thayela na heI, svAdhyAya ane paryaTaNa mATe khUba ja upayogI A graMtha nIvaDaze, e. abhiprAya Apela. te mujaba A graMtha upAgI nIvaDaze. mAro A prayAsa sArthaka thaze. baravALA saMpradAyanA vartamAna AcAryazrI pU. saradAra munie patra lakhIne nIce pramANe zubha kAmanA pAThavI che. te badala temane ghaNuM ja RNI chuM: name gura zrImAna dharmapremI sulekhaka zrI rasikabhAI zeTha mu. vaDodarA parama pUjya gurUdevanI kRpAthI ame sarva ThANuM AnadamAM chIe, AgamasAra nA pAnA maLyA. vAMcI khUbaja AnaMda thaye, tamArA prayAsa prazasanIya che. vidvAna sAdhu sAvI temaja zrAvaka zrAvikAo pAse A lakhANa pramANa karAvyuM tethI lakhANa vizvasanIya bane che. bhAvanagara Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa ] - AgamasAra vAMcIne bhavya jIve AtmakalyANanA mArge AgaLa vadhe e ja aMtaranI zubha kAmanA, saradAra suni. chellA paMdareka varSa mAM ghaNA zAstro tathA AdhyAtmika graMthane svAdhyAya karavAne lAbha maLe che, te badhA zAstro ane graMthanA vidvAna lekhakane paNa khUba khUba RNI chuM; ane temane sahune AbhAra mAnuM chuM. vaDodarA. rasikalAla chaganalAla zeTha be bela A graMthamAM maMgalAcaraNa pachI je pUrvabhUmikA dvAdazAMgI Adi jinavANI bAbata lakhI che, te prastAvanA rUpe hoI judI prastAvanA lakhI nathI. graMthane badho sAra temAM AvI jAya che. AgamasAranA bhAva AlekhavAmAM je kAMI sAruM jaNAya tenuM saghaLuM zreya jinavANune ja che, jene svAdhyAya varSo sudhI saMta satIjI sAthe karIne A bhAva lakhyA che, ane kAMI viparita lakhAyuM hoya te mArI matimaMdatAnA lIdhe che, ema samajI jinezvara bhagavaMtenI aMtaranA sAcA -bhAvathI kSamA cAcuM chuM, ane anaMtA siddha bhagavaMtanI sAbe micchAmi dukakuDama lauM chuM. keI bhAva yathArtha na lakhAyA hoya te te lakhI jaNAvavA sujJa vAMcakone vinaMtI karuM chuM. vaDedarA, rasikalAla chaganalAla zeTha Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAradarzana jinavANIrUpa A anupama kalyANakArI graMthane zrI saMghe tathA bhAvike taraphathI eja anupama sahayoga maLe che. A vakhatanI vizeSatA e che ke meTAbhAganA bhAvike udAstApUrvaka kama mekalAvIne pa-10 graMtha. mekalavAnuM ja lakhyuM che. e A mahAnubhAvanI Agama pratyenI bhakti batAve che. AvA udAradila dAtAonA nAma nIce pramANe che te sahune khUba AbhAra mAnuM chuM. lekhaka zrI rasikalAla chaganalAla zeThanI preraNAthI - rUA. 20000 zrI chaganalAla caturabhAI zeTha parivAra taraphathI. temanA pitAzrI ane mAtuzrInA smaraNArthe 2500 " suzIlAbena harIbhAI keThArImadrAsa, 1500 " madhukarabhAI mahetA -beMgalora, 1500 " kAMtIlAla jAdavajI gAMdhI haste-jamazedapura 500 zrI dazAzrImALI sthA. jaina saMgha 500 " praphullabhAI kAmANI 00 " kAMtIlAla jAdavajI gAMdhI 1000 " kAMtIlAla sukhalAla zAha -muMbaI 00 " puSkarabhAI ema. zAha -vaDodarA 1000 " hIMmatabhAI sAmaLadAsa zAha-amadAvAda 1000 sva. jayAbena maMgaLadAsa zAha-surendranagara 1000 zrI harSakAMtabhAI esa. mahetA -madrAsa 500 " sthAnakavAsI jaina saMgha -beMgalora 500 " baLavaMtabhAI mAvANI -madrAsa 251 pI. e. zAha -vaDodarA. 210 " zarada mahilA maMDaLa ha. savitAbena khaMbhAta, 151 " ghorendra pI. zAha -vaDedarA = 0 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 7 ]. AgamasAra mATe uparokta rakama maLavA uparAMta jinavANInA prasAra mATe nIce pramANe rakama maLI che, te badala A mahAnubhAne paNa AbhAra mAnuM chuM. 2000 zrI. sajajana bhaNazAlI enTavarpa 1000 zrI. zazIkAMtabhAI kIracaMda mahetA rAjakoTa 1000 sva. zrI. mehanalAla prAgajI ke ThArInA smaraNArthe ha. kumudacaMdra mehanalAla koThArI-rAjakoTa 500 sva. zrI. ramaNalAla chaganalAla zeThanA smaraNArthe ha. azAka ramaNalAla zeTha ghATakepara-muMbaI. zrI naMdalAla tArAcaMda vorA hastaka agAuthI seMdhAyelA bhAvika grAhako - pustaka bhAvikenA zubha nAma 250 e bhAnubhAI ke. bhaNasALI, vAlakezvara, muMbaI 150 , vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMgha-mATuMgA , 101 ,, prANa mahilAmaMDaLa hA. prItIbena bAvIsI AkelA 125 , vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMgha, sAyana muMbaI 100 vADIlAla mehanalAla zAha 25 zAMtilAla devajI naMdu zrI naMdalAla tArAcaMda vorA - vAlakezvara 0 , "jayajIne dra" hA. zrI jasubhAI virA 00 , jasavaMtalAla zAMtilAla zAha, sAyana 1 00 , jhaverabena DuMgarasI vorA (amara sansa) , 100 i vardhamAna thA. jaina zrAvaka saMgha-vAlakezvara , 0. 0 - 0 0 - - - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 100 100 50 ,, 50 50 50 50 50 99 99 99 99 ,, "" 99 100 100 sIka drAbAda kAMdAvADI muMbaI 100 75 zeTha nAnajI DuMgarazI sthA. jaina saMgha lIbaDI 75 keAcIna sthAnakavAsI jaina saMgha kAcIna "" 51 zrI dhIrendra premajI sAMgeAI C. A. mATuMgA muMbaI 50 zAMtAbena jayaMtilAla caMdulAla mahetA varasItapa pAraNAnA zubha prasaMge ghATakeApara sthA. jaina zrAvaka sa dha hIMgavAlA lena muMbaI vamAna ,, AcArADa,ghATa kApara(vesTa) mubaI 50 10 50 vadhu mAna 50 vadhamAna 99 ,, ,, 50 eka sagRhastha vADIbhAI mAsalIyA,vAlakezvara,, 99 mAhanalAla dhanajIbhAI zAha,, kacanabahena zAMtilAla zAha lalItabhAI dhAnerAvALA 99 hasamukhabhAI zeTha lAlavALA,, tArAbahena kALIdAsa mahetA, pAlanapuravALA ?? ratIlAla edhavajI gAhila, ghATakApara ,, (pUjya zrI bhAvacaMdrajI ma. sAhemanI preraNAthI) 99 99 "" 99 "" 99 99 99 99 99 [ 8 ] sAvarakuM DalA jaina vidyAthI maMDaLa-vAlakezvara hA. kAntIbhAI navanItabhAI cunIlAla paTela pArzvanAtha kArArezana 99 nAraNapurA sthA. jaina sagha prata : 50 baLadevabhAI paTela. 50 ,, ca'pakanagara sthA. jaina sagha navA vADaja caMdrakAMta ratIlAla khera vadhamAna sthA. jaina saMgha 99 99 99 99 vIlepArlA kAMdIvalI ,, muMbaI amadAvAda 99 99 99 "" "" 99 99 ,, 99 99 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9]. muMbaI 50 , gIrajAzaMkara khImacaMda zeTha 50 , maNIbhAI zAmajI vIrANa, vAlakezvara ) 50 zrI kAMtIlAla lakSmIcaMda verA, vAlakezvara muMbaI sva. zrI. lakSamIcaMda caturabhAI verAnA 50 , pravINabhAI prANalAla mahetA 50 ,, dhanavaMtabhAI ajamerA 50 " vRjalAla naMdalAla kuMbhANI jetapuravALA, mATuMgA 50 " maMgaLAbena amulakha zAha 70 zrI nAgapura saMghanA bhAI-baheno hA. pAnAcaMda popaTalAla gesaLIyA nAgapura 50 " vallabhadAsa DAghA (sudharmA pracAra maMDaLa) jodhapura 25" pratApabhAInAnAlAla TeLIyA ghATakopara muMbaI 25" bhavAnajI velasI zAha (kaccha-guMdALA)malADa muMbaI 25 >> esa. ke gAMdhI cerITebala TrasTa hA. vRjalAla kapuracaMda gAMdhI ghATake para 25 " harakhacaMdabhAI cheDA vAlakezvara 25 ke. ke. saMghavI 25 zrImati suzIlAbena caMdrakAMta mahetA vAlakezvara, 25 , vasubena surezacaMdra bhaNazAlI pAlanapuravALA 25 " madhubena IdulAla khATaDIyA vAlakezvara - 25 " umAbena bhUpendrabhAI mahetA ) 25 " pUrNimAbena amedabhAI mahetA >> 25 " iMdIrAbena amIbhAI 25 " gAMgabAI mAvajI (kaccha-bIdaDAvALA) 25 sva. lAbhakuMvabena maganalAla suMdarajI verAnA smaraNArthe temanA parivAra taraphathI amarAvatI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI [ 10 ] 25 eka sathrahastha-sva. zrI nagInabhAI bakhAInA smaraNArthe ha. kAMtIbhAI muMbaI 25 " vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMgha 25 zrI kAMdAvADI upAzrayanA bhAIbahene hA. ramaNIkalAla talasANIyA 25 sva. zAMtAbena vasaMtalAla pArekhanA smaraNArthe " temanA parivAra varaphathI muluMda 25 zrI prItamalAla mehanalAla daphatarI 25 >> ravIcaMdabhAI sukhalAla zAha dAdara >> 25 " premajI hIrajI gAlA (karacha keDAgarA) " 10 " InDIyana nezanala sTArsa ha. prAgajIbhAI mATuMgA muMbaI 10 " nemajI karamasI gaMgara dahIMsara 5 " dhIrajalAla ela. koThArI eDavokeTa rAjakeTa 60 sva. zIvajI mANeka bedI, kaccha berAjAvALAnA smaraNArthe hA. umarazIbhAI dhanANI-vaDAlA 50 zrI, Do. amubhAI cunIbhAI mahetA junAgaDha nivAsI sva. The. cunIbhAI vAlajIbhAI mahetA tathA sva. lIlAvatIbena cunIbhAI mahetAnA smaraNArthe hA. a.sau. prajJAbena mahetA tathA De. amubhAI mahetA junAgaDha zrI kalAvatI bahena zAMtilAla mahetA hastaka :350 sva. bhANajIbhAI gelAbhAI gAma kArAghoghA-kaccha. 150 , ravajI gelAbhAI , 200 , pAnabAI zAmajI cheDA, 5, bhujapura ) 250 ) pAlaNa murajI berAjA che muMbaI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amaddAvAda. [11 ] 25 zrI sthA. jaina saMgha AMbAvADI 25 , vardhamAna sthA. jaina saMgha vAsaNuM 25 , ghanakumArabhAI bhogIlAla zAha pAlaDI , A graMthanuM saMpUrNa lakhANa tapAsI jaIne sucane karavA badala zAstrajJa zrI hIrAlAla mehanalAla turakhIyAne khAsa AbhAra mAnuM chuM. - dareka graMthanI jema A graMthanA prakAzanamAM zrI naMdalAla tArAcaMda vorA, muMbaItathA zrI dhIrajalAla vRjalAla zAha, pramukha zrI caMpakanagara sthA. jainasaMgha, navA vADaja, amadAvAda, tana, mana, dhanathI ghaNe sahakAra ApIne Agamabhakti batAvI che. te badala temano AbhAra mAnuM teTalo ocho che. graMthanuM prakAzana jhaDapI ane sughaDa thAya te hetuthI zrI dhIrUbhAI dara vakhate amadAvAda teDAvIne, sAdharmikabhaktine lAbha le che, ane temanA zrImati lakavAnI bImArIthI varSothI pathArIvaza hovA chatAM khUba vAtsalyabhAvathI saMbhALa rAkhe che, ane temanI suputrI ci. kokilA ghara karatAM paNa vizeSa sagavaDa sAcave che, te badala temane sahune AbhAra mAnuM chuM. A graMthanuM prakAzana khUba jhaDapathI, chatAM ati, sughaDatAthI karI devA badala zrI jagadIzabhAI zAhane tathA jakSaNa prinTarsa enDa TreDarsanA sarva bhAIone paNa khUba AbhAra mAnuM chuM. taduparAMta jemaNe paNa A mahAkalyANakArI graMthanA prakAzanamAM je kaMI paNa rIte sahakAra Apyo hoya te sarvane AbhAra mAnuM chuM. vaDedarA, rasikalAla chaganalAla zeTha. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAranI anukramaNikA viSaya khy sm lh >> n`m 15 graMthanuM nAma-AgamasAra mAtuzrI DAhIbAI graMthamALA-graMtha 12 me - samarpaNa-pU.pitAzrI tathA mAtuzrIne RNa svIkAra lekhakanA be-bala-prastAvanA AbhAra darzana - anukramaNikA lekhakanA anya pustako zuddhipatraka anukramaNikA maMgalAcaraNa AgamasAra-pUrvabhUmikA -vItarAga sAcA che. -sAcI che jinavANuM -AgamanI vyutpatti -AgamanA vibhAga-nAma Agamano hetu-jIvadayA -AgamanI bhASA-ardhamAgadhi -jJAnane akSayanidhi-viSaya -jinavANInuM mAhAtmya - jinavANInuM phaLa -zrutapurUSa-dvAdazAMgI 23 25 30 31. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 13 ] viSaya pRSTha 34 34 3 6 O 3 42. 0 105. -kAlika-utkAlika sUtrenA nAma -svAdhyAya kALa -svAdhyAya mATenI tapasyA adhyAtma jJAna dvAdazAMgI-bAra aMgasUtra (1) zrI AcArAMga sUtra-pahele zrutaskaMdha zrI AcArAMga sUtra-bIje zrutaskaMdha (2) zrI suyagaDAMga (sUtrakRtAMga) sUtra zrI suyagaDAMga sUtra-bIje zrataskaMdha (3) zrI ThANAMga (sthAnAMga) sUtra (4) zrI samavAyAMga sUtra (5) zrI vivAha prajJapti-zrI bhagavatI sUtra (6) zrI jJAtAdharmakathAga sUtra (7) zrI upAsakadazAMga sUtra (8) zrI aMtagaDadazAMga-aMtagaDadazAo (9) zrI anuttarovavAI (10) zrI praznavyAkaraNa sUtra (11) zrI vipAkasUtra (12) zrI daSTivAda sUtra-viccheda gayuM che. bAra upAMga sUtra (12) zrI uvavAI sUtra (13) zrI rAyapAseNiya sUtra (14) zrI jIvAbhigama sUtra (15) zrI pannavaNuM sUtra 1170 126, 135. 180 196. 207: 213 216 231. 233. 237 242. 243 255. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 14] viSaya pRSTha 294 302 308 310 311 315 315 316 (16) zrI jaMbudvIpa prajJapti (17-18) zrI sUrya prajJapti ane caMdra prajJapti (19) zrI nirayAvalikA sUtra (20) zrI kaSpavaDisiyA sUtra (21) zrI puphiyA sUtra (22) zrI puSkaculIyA sUtra (23) zrI vaNidazA sUtra cAra mULasUtra (24) zrI dazavaikAlika sUtra (25) zrI uttarAdhyayana sUtra (26) zrI naMdIsUtra sUtra (27) zrI anuyAga dvAra sUtra cAra chedasUtra (28) zrI nizIthasUtra (29) zrI vyavahAra sUtra (30) zrI bRhatkalpa sUtra (31) zrI dazAzrutaskaMdha sUtra (32) zrI Avazyaka sUtra zrI tattvArtha sUtra 326 347 3pa6 361 365 376 382 36 407 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alabhya 0 pa-0 0 mAtuzrI DAhIbAI graMthamALA lekhakanA anya pustako (1) zrI bhaktAmara stotra paMcAgI vivaraNa rUA. pa-00 (2) , kalyANa maMdira stotra " " , 2pa0 (3) " purissa Na >> 2 alabhya " subedha vacanAmRta " namaskAra mahAmaMtra 5-00 " meTI sAdhuvaMdaNa (bIjI AvRtti) (7) 7 savAse gAthA vivaraNa 7-00 (8) >> bhAvanA bhavanAzinI 7-0 AcAra e ja parama dharma 5-00 zrI sAmayika ciMtanikA (11) samyagadarzana yAne mokSanuM dvAra 20-00 have pachI prakAzana karavAnI bhAvanA che - (1) janadharmanA je pAribhASika zabdo che, tene saMkSipta jJAnakoSa ane (2) Avazyaka ciMtanikA sAmAyika ciMtanikAnI jema pratikramaNanA dareka AvazyakanA bhAvo AmAM AlekhavAnA bhAva che. sujJa vAMcaka zrI. - AjanA ativilAsI TI. vI. yugamAM ugatI prajAnA saMskAro jALavI rAkhavA parivAramAM sagraMthanuM vAMcana thAya te khAsa jarUrI che. te hetu lakSyamAM rAkhI A graMthamALA cAlu karI che. saMskAra jALavaNInA A zubha kAryamAM Apa Apane sahaga Apaze eja vijJapti. -rasikalAla chaganalAla zeTha 36, sudhanalakSamI jaina sesAyaTI naM. 5 subhAnapurA, vaDodarA-7 (390007) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatraka pAnu lITI azud 13 16 anuyAgI 36 vartamAnamAM pachI 8 42 20 havAI nivavarNa -avakhAha... bhavita 43 64 25 80 4 86 18 173 23 177 12 mahAsattvanA 181 18 mahAsavattA 198 nA koThAmAM pAMcamAM cUlIzataka zrAvakane deve tenA traNa putrAnI ghAta karyA pachI, badhI, sapatti laI javAnI dhamakI ApI che, putraghAtathI na DageleA zrAvaka, parigrahanA mAhane kAraNe A dhamakI sahana karI zakayo huM, tethI te purUSane pakaDI levA doDayo, paraMtu deva tA. AkAzamAM uDI gayA, tethI tenA hAthamAM thAMbhalA AvyA. kAlAhala sAMbhaLI tenI patnI bahulA jAgI gai. zrAvaka pAse AvI bheAlI; ke kazu banyu nathI, putro paNa jIvita. che, tamane upasaga devA kAI deva AvyA haze. temAM tame tamArA vratanA bhaMga karyuM mATe tenI AleAcanA karI, zuddha thAva, zrAvake tyAM ne tyAM AleAcanA karI, prAyazcita lIdhu, atre putrathI paNa parigraha vadhu vahAlA heAvAnu` batAvI te parigrahanI mamatAne cheADavAnu' paramAtha thI kahyuM che. AzAtAM adhidAna zuddha anuyAga lakhavu. havaI nivvANuM-avyAkhAhu" bhagavaMta azAtA alidAna snAtaka 12 avAMtara snAnataka avAMtara Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Nume suyadevIe bhagavatIe AgamAra. jina-Agama yAne vasiddhAMta namo arihaMtANuM namo sidvANuM namo AyariyANuM na uvajajhAyANuM namo loe savvasAhUNuM | maMgalAcaraNuM (Agamastuti-maMdAkrAntA katamAM), odhAgAdha supada-padavI-nIra-pUrAbhirAma, jIvahiMsA viralalaharI-saMgamAgAha dehamAM cUlA-vela gurugama-sUNI-saMkula dUrapAre, sAra vIrAgama-jalanidhei sAdara- sAdhu sevA zabdAtha : jinAgamarUpI A AgamasAgara (apAra) jJAna vaDe gaMbhIra che; -suMdara padanI rathanArUpa jivANInA jaLanA samUha vaDe manohara che, ahiMsAmaya jIvadayAnA siddhAMtanI avirala eTale ke satata vahetI laharIonA saMgama vaDe ati gahana che; culikArUpa vela arthAt bharatI sabhara che, uttama AlApakarUpI ratnathI bharapUra che; ane jene saMpUrNa pAra pAmavo ghaNe mukela che, tevA zreSTha sArarUpa Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2] [ AgamasAra zrI vIraprabhunA--vartamAna zAsanapati prabhu mahAvIra svAmInA AgamarUpI mahAsAgarane" hu* Adara ne ahAbhAvapUrvaka rUDI rIte sevuM chuM. pAtha - jema mahAsAgara apAra jaLarAzInA kAraNe gaMbhIra hAya che, kadApi mAjhA mUktA nathI, ane agAdha eTale ke jenuM mApa paNa nIkaLI na zake tevA agAdha hAya che, tema ja jinAgama arthAt sarvAMgatI kara bhagavaMteAnA jIvAtmAne mahAkalyANakArI evA vacana paNu aparimita jJAnayukta hAvAnA kAraNe agAdha, gabhIra ane AtmAne kalyANakArI evA gUDha rahasyamaya che. jema agAdha jaLarAzInA kAraNe samudra maneAhara lAge che, seAhAmaNeA dekhAya che, tema asaMkhya lalita padonI racanAnA kAraNe, jinavANIrUpa AgamazAo paNa abhirAma kahetAM cittAkarSa`ka lAge che. satata uchaLatA mAjA laharIo-nA saMgamanA lIdhe samudramAM praveza karavA jema kaThIna che, tema ja ahiMsA arthAta kAyanI jIvadayA viSayaka sUkSma vicAraNAthI paripUrNa hAvAnA kAraNe AgamamAM praveza karavA paNa atyaMta kaThIna che. jema mahAsAgarane moTA moTA kInArA hAya che, tema Agama-sAgarane mATI meATI sulikAo arthAt paraziSTo, vRkSane zAbhAvatI velaDIe sarakhI hAya che. jevI rIte mahAsAgaramAM sAcA meAtI, maNi, ratnAdi ati kiMmatI vastuo hAya che, tevI ja rIte AgamarUpI jJAnasAgaramAM prema asabhara gamA, pava, AlApaka Adi hAya che, jinavANI eTalI badhI tA samudra jevI gabhIra ane agAdha hAya che, ke sara kathita akeka sUtranA anaMtagama 'ane pava thatA haiAya che, jenA bhAva cauda pUrvadhara evA zruta Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 3 kevaLI paNa pUrepUrA kahI zake nahi. tathA samudrane sAme kInArI jema bahu ja duravatI rahe che, tethI jema tene pAra pAma ati muzkela che, te ja pramANe Agama sAgarane paNa pAra pAma arthAt pUrNa rItIe tene marma samaja bahu dUra eTale ke atyaMta mukela che. keI vIralAja tene pAra pAmI zake evA gUDha ane vizALa Agama che. evA Agama sAgaranI huM ahobhAva, Adara ne vidhipUrvaka sevA karuM chuM, Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namentha zuM samaNusa bhagavae mahAvIrasya. (zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIne vaMdana-namaskAra ho) gamasara. sAcA che vItarAga, sAcI che jinavANI; AdhAra che jinaAjJA, bAkI badhuM dhULadhANI. sarvajJa jinezvara praNata Agama anusAra pravartamAna avasarpiNikALanA carama tIrthakaru bhagavaMta vItarAga prabhu mahAvIra svAmIne koTI koTI vaMdanA karIne, teozrInA. zrImukhe "tripadi sAMbhaLIne gaNadhara bhagavaMtoe guMthelA. AgamanA sArarUpI bhAva kahevAnI zarUAta karuM chuM. uparokta deharAmAM keI anAmI ArSadRSTA kavie. yathArtha kahyuM che ke "vItarAga sAcA che," arthAt AtmakalyANanA abhilASI evA mumukSuo mATe vItarAge prarUpela jJAna, darzana, cAritra ane tArUpImakSa mAga ja jIvane zivapada sudhI arthAt mekSe pahoMcADanAre che. kavie atre "vItarAgane ja sAcA kahyA. kaI vyaktine nahi. jenadarzananI-sarvapraNIta vItarAga dharmanI. ja A AgavI viziSTatA che. kAraNa ke jenadarzanamAM guNane ja mahattva ApyuM che. keI vyakti vizeSane nahIM. te mATe vItarAganI vyAkhyA samajavI paDaze. vItarAganI saraLa vyAkhyA che jemaNe potAnA rAga ane dveSane saMpUrNapaNe kSaya karyo che temane vItarAga kahyA che. vItarAga ja sAcA kema? vItarAga thAya ? zrI uttarAdhyayana sUtra adhya. 32mAM prabhu kahe cheH Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 5 rAga ane dveSane sarvathA kSaya karavAthI, ane ajJAna ane mehano sarvathA tyAga karavAthI ja pUrNa jJAna arthAt kevaLajJAnane prakAza aMtaramAM pragaTe che, jenA vaDe jIvAtmA ekAMta sukharUpa evA mekSane rUDI rIte pAme che. (2) jevI rIte iMDAnI utpatti pakSIthI ane pakSInI utpatti IDAthI thAya che, tema mehathI tRSNAnI ane tRSNAthI meha utpanna thAya che. (6) rAga ane dveSa e e kamabIja che, kamAtra hathI (mohanIya kamathI ja) pedA thAya che, ane kama ja janma-maraNarUpI saMsAranuM mULa che, ane janma-maraNa ja du:kha che. | zrI uttarAdhyayanasUtra e prabhu mahAvIra svAmIe jagatuM jIvAnA kalyANa athe saMsAracakanA aMtima samaye chaThTha (be divasanA upavAsa karavA) tapa karIne nispRhabhAve pharamAvelI dezanA (saddha ) che. prabhu kahe che ke rAga ane dvaSa ja janma-maraNarUpI saMsAracakanuM ekamAtra kAraNa che. jemanA rAga ane dveSa savathA TaLyA ati nimULa zayA, te vItarAga paramAtmAnA janma-maraNanA pherA paNa TaLI jAya che; kALa arthAt mRtyu upara vijaya prApta karIne te jIvAtmA nirvANa pAmI zAzvatA mekSasukhane pAme che. jJAna-darzana-cAritrarUpI ratnatrayInI utkRSTa bhAve ArAdhanA karIne tIrthakara bhagavata, sarva prathama pate mehanIya karmane sarvathA khapAvIne rAga ane dveSane nimna kare che, tyAre tIrthakara bhagavaMta vItarAgatAne prApta kare che, Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ AgamasAra vItarAga arihaMta bane che. kevaLajJAna ane kevaLadarzana, pragaTAve che. A rIte saMpUrNa jJAna aMtaramAM pragaTAvIneA satya badhA dharmo ane have te AjanuM vijJAna paNa svIkAre che, AtamajJAna te aMtaramAM ja paDyuM che. e kAMI AjanI kelejemAMthI meLavAtuM nathI-pote je mokSapadane pAmavAnA che. te anya jIvo paNa pAme tevI niSkaraNa karUNuM aMtaramAM lAvIne, te vItarAga prabhu kevaLajJAnane saMpUrNa arkarUpa-saMpUrNa sArarUpa mAtra traNa ja divALI "tripadi*_. upane I vA, vigame IvA, dhuve I vA, gaNadhara bhagavAne temanA tatva zuM che tevA praznanA uttaramAM pitAnA zrImukhe saMbhaLAve che. tripadinA A traNa padone jainadarzanamAM "artha e ke "vacana kahyA che. anAdikALathI tIrthakara bhagavaMtanI anaMta cevisI (pratyeka utsarpiNI athavA avasarpiNamAM 24-cavIsa ja tIrthaMkaro thAya tethI covIsI kahI che). thaI che, ane AgAmI kALamAM thaze, te dareka tIrthakara sarvaprathama kevaLajJAna pragaTAvI A tripadi potAnA gaNadharane potAnA zrImukhe pharamAve che, je sAMbhaLatAM vaMta saMpUrNa zAstrajJAnane ughADa gaNadhara bhagavaMtenA aMtaramAM thAya che, ane dareka gaNadhara bhagavata, prabhunAvItarAganA artharUpa vacanane dvAdazAMgarUpa arthAt bAra aMga. sUtrorUpa siddhAMtanI guMthaNa kare che kahyuM che ne - "attha bhAsaI arahA, sutta gaLyunita gaNaharA ni9NuM sAsaNasa hiyaThThAe, tae sutta pavaI Avazyaka niryukti gAthA 12. -dhavalA bhAga-1 e 64 tathA 72.. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 7 zabdArtha :- arihaMta artha eTale ke tripadmirUpa vacana bhAkhe, (je sAMbhaLIne) gaNudharA kalyANakArI sUtrasiddhAMtanI guthaNI arthAt racanA kare, tyArabAda te sUtreA zAsananA hitArthe pravartAve."--jenA AdhAra laI aneka bhavya jIvA meAkSamArganI ArAdhanA kare. (tripadi sAMbhaLavAthI sapUrNa zAstrajJAna kevI rIte thAya te mATe jue lekhakanu` samyagda na graMthanuM sa MkSepa ruci prakaraNa.) prathama tIrthaMkara bhagavaMta RSabhadevanI stuti karatAM zrI mAnatuMgAcArye temanA parama prabhAvika bhaktAmara stAtra gAthA-23mAM tethI ja kahyuM cheH "Ameva samyagupalabhya jayaMti mRtyum / nAnya: ziva: zivapadasya munIndra panthA ArA zabdA :- munivaronA paNa iMdra evA hai jinezvara ! tamane ja samyak prakAre meLavIne arthAt tamArA meAkSamA nI ja rUDA prakAre ArAdhanA karIne mRtyune jItI zakAya che. eTale ke saMsAracakranA janma-maraNanA pherAthI jIvane mukti maLe che, zivapadane arthAt meAkSane prApta karAvanAre AnA sivAya anya kAI kalyANakArI mArga nathI. A rIte tItha karI mAtra arUpa vacana kahe che, je sAMbhaLIne gaNadharA tene sUtrabaddha kare che,jene 'sUtra siddhAMta' kahevAya che, tethI jaina sUtreAne tItha kara praNIta kahyA che. tenA ullekha sUtreAmAM ThekaThekANe "tassa Na' ayama paNte" arthAt A amAM prabhue prarUpyuM che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ] [ AgamasAra tIthaMkara praNIta kahyA eTale enu mahatva kema vadhAre ? kema sAcA ? te batAvatAM zAstrakAra kahe che :tIthaMkara bhagavaMtAne ja pUrva bhavanA prakhaLa puNyAye janmatAM ja traNa jJAna (1) mati (ra) zruta ane (3) avadhijJAna hoya che, pUrvanA trIjA bhave "jagatanA sa jIvAne karU zAsaneM rasI," evI bhAvanA utkRSTa bhAve bhAvI hAya che. tenA kAraNe tIrthakara nAma gAtra baMdhAyuM hoya che, jenA prabhAve dareka tIthaMkara bhagavata uparAta traNa jJAna sAthe laine ja janma pAme che, tema chatAM teo sapUrNa jJAna aMtaramAM pragaTe nahi tyAM sudhI dharmopadeza karatAM nathI, saMpUrNa jJAna arthAt leAkAleAka prakAzaka Atmika jJAna jene jainadarzanamAM "kevaLajJAna" kahyuM che, te pragaTAvavA mATe sarva prathama avasara Avye siddha bhagavAne vaDhaNA-namaskAra karIne saMyama eTale ke dIkSAne aMgIkAra kare che, nigraMtha muni ane che, pachI ratnatrayIrUpa jJAna, darzInane cAritranI utkRSTa bhAve ArAdhanA karIne rAga-dveSanA janaka evA meAhanIya kune sava thA khapAve che. meAhanIya kaeNma naSTa thatAM, bAkInA traNe ghAtI karmo (1) jJAnAvaraNIya, (2) darzanAvaraNIya ane (3) aMtarAyane eka sAthe ja khapAve che. Ama cAre ghAtI karmAne khALI, prajALI, rAga-dveSanA mULa kAraNane nimU La karI vItarAga paramAtmA ane che ke tarata ja aMtaramAM kevaLajJAna ane kevaLadanane pragaTAve che; eTale vyavahAranayathI sarvAMga ane sadazI prathama pAte khane che, tyAra pachI ja jIvAtmAnA paramAtha ke je meAkSa che te jenAthI sadhAya tevA a pUNa vacanA temanI pAse e ja Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgAmasAra ] [ 9 AvelA gaNadhara bhagavaMtone potAnA zrImukhe sarvaprathama kahe che, vItarAga banelA savA bhagavaMte te vacane nispRhabhAve jagat jInA ekAMta hita mATe kahelA hevAthI, temAM rAga ke dveSane aMzamAtra paNa hoto nathI, tethI temAM koIpaNa denI ke pUrvApara virodhanI saMbhAvanA paNa rahetI nathI, ane sarvajJa thayA pachI kahelA hovAthI temanA arthapUrNa vacanAmAM traNe kALamAM paNa pheraphAra thato nathI tethI ja temanA arthagaMbhIra vacano parathI je sUtro gaNadhara bhagavaMte guthe che, tene "siddhAMta kahevAmAM Ave che, siddhAMta eTale traNe kALe siddha thayelA vacano, A rIte sUtra siddhAMtane tIrthaMkara praNIta kahevAno mahimA che, tethI ja "sAcA che vItarAga, sAcI che jinavANuM -ema kahyuM, jinezvara tIrthakara bhagavaMta ane temaNe prarUpelI jinavANI e ja sAcI che. ema jyAre siddha thayuM, tyAre have je kaI jIvAtmAne potAnuM AtamakalyANa sAdhavuM hoya, temanA mATe temane ja AdhAra le, eTale ke temanI AjJAne-jinAjJAne anusarIne cAlavuM te ja ekAMte kalyANakArI che, te ja jama-maraNanA pherA TaLIne mAnava jIvAtmA paramAtmA banI zake, eTale AdhAra che jina-AjJA chuM, ane mAnavabhava pAmyA pachI paNa jIvAtmA je temane na anusare te tene durlabha e mAnavabhava je aneka bhAvonA duHkho veThI veThIne prApta thayelI puNyAzInA prabhAve maLe che, te badhI puNyarAzIne Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] [ AgamasAra dhULadhANI karI nAkhavA samAna niSphaLa che ema te ArSadeSTA kavi ApaNuM hitArthe yathArtha kahe che. tIthakare bhAkhelA ane gaNadharee gu thelA. A sUtrone Agama kahyA che, teno mahimA apAra che. AnAthI caDiyAto jIvamAtranuM rakSaNa ne kalyANa karanArI vANI jagatabharanA dharmazAstromAM bIjI kaI nathI; e tenI vizeSatA che. A vacane tIrthakara bhagavate gaNadhara bhagavaMtane kahI saMbhaLAve che, tethI sUtra-siddhAMtanA badhA jJAnane zAstramAM "zruta (sAMbhaLeluM) jJAna' kahyuM che. | zrI naMdI sUtramAM jJAnanA mUkhya pAMca bheda, bhedAnabheda darekanI vyAkhyA,svarUpa Adi saMpUrNa vivecana karavAmAM Avela che, temAM jJAnanA pAMca mUkhya bheda anukrame nIce pramANe kahyA che - (1) matijJAna (2) zrutajJAna, (3) avadhijJAna, (4) mana 5ryavajJAna ane (5) kevaLajJAna. have jainadarzanamAM anukramanuM khUba ja mahatva kahyuM che, keIkkasa hetu vagara kAne, mAtrA, mIMDI, akSara Adine paNa jinavANImAM pheraphAra nahi karavAnuM pharamAna karyuM che, tema karavAthI jinavANunI eTale ke zrutajJAnanI ane tenA prarUpaka tIrthakara bhagavatanI mahA AzAtanA thAya, tethI mahAdoSa lAge tema kahyuM che, tema chatAM zrI uttarAdhyayana sUtranA 28mA mokSamArga adhyayana gAthA cothImAM vIraprabhue hetupUrvaka zrutajJAnane pAMca jJAnamAM prathama sthAna ApyuM che - tatva paMcavihu nANu, sUrya AbhiNibohiyA ohinANuM tu tayaM, maNanANuM ca kevalaM che Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 11. zabdArtha :- temAM jJAna pAMca prakAranuM che - (1) zrutajJAna, (2) matijJAna, (3) avadhijJAna, (4) manaH paryAya jJAna ane (5) kevaLajJAna, anukama badalavAne AmAM hetu e che ke pAMce jJAnamAM. A eka ja jJAna balakuM, arthAt bIjAne kahI saMbhaLAvAya tevuM balakuM che, bIjA cAre jJAna muMgA che, te badhA jJAnane jIvane anubhava thAya paNa te jJAna vaDe je jANyuM, anubhavyuM, te kahevA mATe ke lakhavA mATe vANI ke akSarajJAnane ja upayoga karavo paDe, eTale tenuM nirUpaNa zrutajJAna vaDe ja thaI zake. tIrthakara bhagavata paNa kevaLajJAna pragaTAvyA pachI, vItarAga kema thaI zakAya, kevaLajJAna kema pragaTAvI zakAya. ane tenI ArAdhanA kevI rIte thaI zake te badhu zrutajJAna vaDe ja kahI zake, tethI pAMca jJAnamAM mokSadAtA jJAna zrutajJAna kahyuM che; ane uparokata 28muM adhyayana e mokSamArganuM adhyayana che, tethI mekSadAtA. evA zrutajJAnane pAMce jJAnamAM mokharAnuM prathama sthAna hetupUrvaka ApyuM che. vaLI A jJAna anAdikALathI gurUgamathI ja bahudhA meLavAya che. je ke zrI anugadvAra sUtramAM kahyuM che ke pustaka AkAre lakhAyeluM che te dravyazrata che. tethI dharma zAstro RSabhadeva bhagavAnanA samayathI che, te paNa prabhu mahAvIra svAmInA samayanI vAta laIe te prabhu mahAvIre. je vacane "tripadi" rUpe kahyA, te gaNadharee aMtaramAM avadhAryA, ne bAra aMgasUtranI gUMthaNI (racanA) paNa pitAnA aMtaramAM ja karI ane je ziSya te jJAnanA adhikArI jaNAyA, temane te jJAna sUtrasidvAMtarUpe paNa kaMThastha ja Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] [ AgamasAra karAvyuM. pachI graMthastha thayuM evI mAnyatA che. jenadarzananI bIjI AgavI vizeSatA e che ke ziSya supAtra ane adhIkArI lAge to ja gurU jJAna Ape. nahitara jJAna bhale viccheda jAya arthAt nAza pAme paNa kupAtrane na apAya, AthI hajAra varSa daramyAna te daSTivAda nAmanuM bAramuM mUkhya aMga sUtra, cAdapUrvanuM jJAna, tathA bIjA agIAre aMga sUtronA ghaNA badhA adhyayana viracheda gayA, te joI ane have pachI dhAraNuM zakti (yAdazakti) divase divasa ghaTatI jAya che. te jANI, devardhigaNuM kSamAzramaNa nAmanA AcAryo saurASTranA vallabhIpura (vaLA-hAlanuM) nagare sAdhusADavIonuM saMmelana bharyuM, ane jemane je je yAda hatuM te badhuM lakhAvIne kaMThasthamAMthI A jJAnane graMthastha karyuM, jenA paribhASAmAM A saMmelanane "vAMcaNI' kahevAmAM Ave che, vallabhIpura nI vAMcaNI pahelAM A prakAre cAra vAMcaNa judA judA samaye judA judA sthaLe thayelI. tema chatAM tyAM sudhI eka bIjAe sAthe vAMcaNa karIne kaMThastha jJAna meLavela. graMthastha to chevaTa badhu jJAna saMpUrNa viccheda jaze tevuM lAgyuM tyAre ja devadhigaNuM kSamAzramaNe graMthastha karAvyuM. graMthastha thayeluM A zAstrajJAna pUrvAcAryo kahe che sAgaramAM biMdu samAna mAtra bacyuM che, tema chatAM, je kaMI jJAna Aje jaina AgamomAM upalabdha che; te pazcimanA mahAvidvAnenI najara samakSa AvatAM, jagatanI sarva vidyApIThamAM prApta thatAM jJAnanI sarakhAmaNIe samudra jeTaluM vizALa A AgamajJAna lAgyuM che, eTaluM ja nahi paNa upalabdha zAstro jhINavaTathI bhASAjJAnanI daSTie tapAsatAM, A badhuM jJAna eka ja vyaktinuM kaheluM che, temapaNa temane jaNAtAM A vidvAne e rIte cakti thaI gayA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 13 che ke eka ja vyakti eka ja jIMdagImAM ATaluM vizALa jJAna bhaNI ke bhaNAvI zake ja nahi, e saMbhavita ja nathI. mATe A vyaktine sajJa arthAt saMpUrNa jJAnI mAnIe tA ja AnuM samAdhAna thAya. A leAjIka--ta zAstra vaDe tIrthaMkara bhagavaMtanI sannatAnA pazcimanA vidvAnA--svIka 2: karavA lAgyA che. chatAM ApaNA pUrvAcAryo naMdIsUtra Adi zAstronA AdhAre kahe che ke dareka aMga sUtramAM padma vagerenI je sakhyA batAvI che. temAMnA aMza mAtra pade ja atyAre upalabdha che. teA pachI vIraprabhunA samayanuM jinAgama, ke zrutajJAna te| mahAsAgara jeTalu. keTaluM badhuM vizALa ane agAdha haze tenI aMtaramAM zraddhA karI te jJAna ApaNA haiyAmAM paNa avarAIne paDeluM che, tenI rUDI prakAre ArAdhanA karIne tene AvaraNa mukta karIne pragaTAvI zakIe evI zakti ApaNane pazu prApta thAya tevI bhAvanA bhAvIe. tenA purUSA karIe. A zrutajJAnanA paryAyavAcaka zabdo zrI anuyAgI dvAra 4mAM nIce pramANe nava nAma kahyA cheH- (1) sUtra, (ra) graMtha, (3) siddhAMta, (4) pravacana, (5) AjJA, (6) vacana, (7)upadeza, (8) prajJApana (9) Agama [(10) Aptavacana, (11) aitihya, (12) AmnAya, (13) jinavacana, ane (14) zruta. A pAMca nAma pachI apAyAM che.] uparAkta dareka paryAyavAcI zabdanI tene anurUpa vyAkhyA sAthenI samajaNa pUrvAcAryA e ApI che je gurUgamathI jANavI. temAMnA "Agama" zabdanI vyutpatti A graMthanu' prayojana lakSamAM rAkhI have ApIzu. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -14 ] [ AgamasAra Agama' nI vyutpatti Agama" zabda "A upasarga ane gamam dhAtuno banelo che. "Ane artha che "pUrNa" ane "gamU" ne artha che "gati ke prApti eTale "jenA vaDe vastutattvanuM saMpUrNa jJAna thAya arthAt padArthanA rahasyanuM paripUrNa jJAna thAya te Agama che. pUrvAcAryoe saMskRta bhASAmAM tenI vyutpatti nIce pramANe karI che - (1) "A=samanatAdda (eTale "cataraphathI arthAt - badhI bAjuthI),gammate vastutattva-bhanetyAgama7 | arthAt vastu tattvanI-padArthanA rahasyanI badhI bAjuthI prApti eTale ke jJAna karAve te Agama che. (2) zrI siddhasena gaNakRta bhASyAnusAriNI TIkA pR. 87 kahyuM che - A chatyAcAya parasparayA vAcanAdvAreNe- tyAgama: je jJAna AcArya paraMparAthI vAMcanA dvArA Ave che te . "Agama" che," . (3) syAdavAda maMjarI zleka 38nI TIkAmAM kahyuM che - AptavacanAdAvibhUtama saMvedanamAgama : AptavacanathI utpana atha (padArtha) nuM jJAna thAya te Agama che. jemaNe, rAga-dveSa saMpUrNa jItI kevaLajJAna pragaTAvI sarvajJa banI artha rUpI vacana kahyA che, temane AptapurUSa Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra | [ 15 ane temanA vacanane Aptavacana kahyA che. zabdA vaDe pahelI ne trIjI vyAkhyA tIthaMkara bhagava Mta!ne anulakSIne pUrvAcAryAe ApI hAya tema jaNAya che, jyAre khIjI vyAkhyAthI gurU para parAnuM bahumAna karyuM che. A jarUrI paNa che, kAraNake tIrthaMkara bhagavatanA vacana sAMbhaLIne dvAdazAMgI arthAt khAra aMga sUtronI ja racanA gaNadhara bhagavaDatA kare che; jemAMnuM bAramuM mUkhya dRSTivAda nAmanu aMgasUtra ke jemAM caudapUrvanI vidyA rahelI che. te tA niyamA sauthI prathama viccheda jAya che pachI bIjA navA navA zAstro paNa AcArya bhagavaMtA race che. te badhA zAstrAne paNa khIjI vyAkhyAthI Agama" kahyA che. zrI samavAyAMga ane anuyAgaDhAra sUtromAM te mAtra dvAdazAMgInuM ja nirUpaNa che, paraMtu nadIsUtramAM zAstronA aga praSTika ane aMgamAhya" ema be bheda tA spaSTa kahelA ja che, eTalu ja nahi paNa aMga khAdyanA paNa (1) Avazyaka (2) Avazyaka atirikta (3) kAlika ane (4) utkAlika rUpe saMpUrNa bhedAnubheda batAvyA che (je vAta naMdImAM ApI che teja vAta ThANAMga sUtra tA-2-7-1mAM Apela che.) "a'ga praviSTa' eTale dvAdazAMgIrUpa mULa khAra aMgasUtreA je gaNadhara bhagavatA tI karaprabhunA zrImukhe tripadghi sAMbhaLIne gUMthe che, ane "aMgabAhya" eTale agasUtronA AdhAra lai AcAryAdi bhagava'tAe racelA zAstro, te badhA zAsro zarUAtamAM 84 hatA tema kahevAya che, je jJAna viccheda jatAM jatAM Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] [ AgamasAra zrI naMdI sUtramAM 73 sUtronA nAma che. (kAlika. 31 ulkAlika-29 aMgapraviSTa-12 Avazyaka, 1=73) hAla 32 (batrIsa) rahyA che, tema sthAnakavAsI ane terApaMthI paraMparA mAne che, jyAre mUrtipUjaka derAvAsI paraMparA te. 32 uparAMta bIjA tera maLI kula 45 Agamane mAne che. digaMbara paraMparA bhagavAnanA samayanuM jJAna saMpUrNapaNe viccheda (nAza) pAmyAnuM mAne che; tethI prabhu mahAvIra svAmI nirvANa pAmyA pachI Azare cha varSa pachI thayelA kuMdakuMdAcArya pramukha anya digabara AcAryoe celA samayasAra Adi zAstrone mAne che. A pramANe dvAdazAMgInI racanA thayA pachI bIjA paNa zAstro gaNadhare ane sthaviro arthAta bIjA AcAryoe racyA. tethI devardhigaNu kSamAzramaNe temanuM vagIkaraNa dvAdazAMgInuM-bAra mUkhya aMgasUtronuM "aMgapraviSTa" ane bIjA sUtrone "aMga bAhya" kahIne karyuM. tyArabAda AcArya Arya rakSite sau prathama anuga. anusAra viSayanI dRSTithI badhA sUtrone cAra vibhAgomAM nIce pramANe vibhakta karyA - (1) dravyAnuyoga-dravya arthAt AtmAne lagatA. daSTivAda (cha e dravyanuM varNana) vi. (2) caraNakaraNanuyoga- sAdhuonA AcAradharmane lagatA kAlika sUtra, mahAkalpa, chedasUtro. (3) gaNitAnu-bhUgeLa, khagoLa, gaNitazAstra ne lagatA sUrya prajJapti, caMdraprajJaptivi. (4) dharmakathAnuyoga-dharmakathAkahIne tattvanA svarUpane jemAM samajAvavAmAM AvyuM che tevA zrI-uttarAdhyayana sUtra vi. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 17 anuga -sarvajJa tIrthakara bhagavatee pharamAvelA artha (vacana) ne anurUpa je kathana gaNadhara bhagavaMte vistArathI kahe che tene "anuga" kahevAmAM Ave che. uparokta vagIkaraNa mAtra sthaLarUpanuM che, kemake te vagIkaraNanA anuga anusAra ja te te sUtromAM kathana che. tevuM nathI, paNa thoDA ja sUtro jevA ke sUrya ne cadraprajJapti cheDIne bAkInA zAstromAM cAre anugonuM kathana che. paraMtu temAM je viSaya mUkhya hoya te dhyAnamAM laIne cAre anugonuM vargIkaraNa kareluM che. mATe temAM mUkhyatAe te vargane anuga ane gauNatAe bAkInA traNe anuyAga rahelA che tema samajavuM. AgamAnu chelluM vagIkaraNa vi.saM. 1334mAM racAyela "prabhAvaka caritra mAM sarvaprathama jovA maLe che je nIce pramANe che : (1) aMga, (2) upAMga, (3) mULane (4) che, A vagIkaraNane upAdhyAya samayasuMdara gaNue potAnA samAcArI zataka patra 76mAM ullekha karela che, ane pachInA AjalagInA AcAryoe tene mAnya rAkhela che. A vargIkaraNamAM dareka aMganuM akeka upAMga che. aMgasUtramAM ghaNeja guDhArtha rahelo che. tethI tenA saMpUrNa bhAva samajavA khUba muzkela lAgatA hatA. tethI tenA bhAva vadhAre spaSTa samajAvavA upAMgonI racanA karavAmAM AvI tema aupapAtika TIkAmAM A pramANe kahyuM che - aMgAthaTabodhavidhAyakAnAM upAMgAnI" | kyAM aMgane ye upAMga che te nIce pramANe che - Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ] sUrya >> caMdra" [ AgamasAra agasUtra upAMga 1 AcArAMga papAtika 2 sUtrakRtAMga rAjapranIya 3 sthAnoga jIvAbhigama ja samavAyAMga prajJApanA 5 bhagavatIjI. jaMbudvipaprajJapti 6 jJAtAdharmakathAga 7 upAsakadazAMga 8 a takRtadazAMga nirayAvalikA 9 anuttarovavAI kapAvatasikA 10 praznavyAkaraNa pupikA 11 vipAka puSpagulikA 12 dRSTivAda vRNidazA. bAkInA sUtromAMthI amukane "mULa ane amukane cheda' sUtro kahyA. je sUtro saMyamanA pAlanamAM mULabhUta sahAyarUpa thatA hatA ane tethI navadIkSitane jene sauprathama svAdhyAya karAvavAmAM AvatuM hatuM tene "mULasUtro " kahyA. temAM sAdhunA AcAra saMbaMdhI-mULa guNa ane uttara guNa saMbaMdhI, ane pAMca samiti ane traNe guptinuM kathana che, te mULa sUtro cAra mAnyA che:- (1) dazavaikAlika, (2) uttarAdhyayana, (3) anugadvAra ane (4) naMdIsUtra. chedasUtro :- cAritra pAlanamAM sAdhu-sAdhvIjIne kaMI aticAra (deSa) lAgI jAya, te tenA nivAraNa aMge je je prAyazcita apAya tenuM vidhAna ane vidhi jemAM che tene Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 19 chedasUtroe kahyA. te paNa cAra che, :(1) nizItha, (2) vyavahAra, (3) bRhatka95 ane (4) dazAzruta dhi , uparanA bAra aMgasUtromAMthI bAramuM "dRSTivAda" vi cheda gayuM che. tethI 11 aMga + 12 upAMga+ 4 mULa ane 4 chedasUtro maLI kula 31 sUtro thayA ane batrIsamuM zrI Avazyaka sUtra che, A pramANe 32 sUtrone zrIsthAnakavAsI ane te zApathI saMpradAye temanA saMpradAyanI zarUAtathI mAnya rAkhe che, jenA bhAva anukame pAchaLa kahIzuM. zrI zvetAMbara mUrtipUjaka samAja uparokta 32 sUtremAM nIce pramANe 13 sUtro umerIne kula 45 sUtrane mAne che. aMga ne upAMga sUtrone ema ja mAne che. mULasUtromAM Avazyaka sUtrane gaNe che, ane taduparAMta "piMDa niryukti ane ghaniyukti ne umerI che mULasUtre ane chedasUtromAM paNa bIjA be (1) mahAnizItha ane (2) paMcakalpa ne umerI chane mAne che ane 10 paInA arthAt prakaraNa gaMne umerIne kula 45 Agama mAne che, daza prakaraNa sUtronA nAma A pramANe che :-(1) Atura pratyAkhyAna, (2) bhakta pariNA (3) tandula vaicArika (4) caMdradayaka, (5) devendrastava, (6) gaNividyA, (7) mahApratyAkhyAna, (8) catuH zaraNa, (9) vIrastava ane (10) saMstAraka zrI digaMbara mata mUkhyatve (1) samayasAra (2) pravacanasAra (3) mUlAcAra, AdizAstro temanA AcAryoe racyA che. temane mAne che. - uparokta sUtro uparAMta AcAryazrI umAsvAtija Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] [ AgamasAra racita "tatvArtha sUtra che. je jainadarzananA saMkSipta sArarUpa che, tenI vizeSatA e che ke badhA phIrakAo tene mAnya rAkhe che. uparokta sUtronI racanA be prakAre thaI che. (1) kRta ane (ra) uddhata, je AgamenuM nirmANa svataMtrapaNe thayuM che jevA ke aMga ane upAMga te kRtasUtro che, ane jenI racanA kRtasUtro ke tenA adhyayanamAMthI uddadharIne karavAmAM AvI che tene uddadhRta sUtro kahyA che. nIce pramANe mAnyA cheH (1) AcAra cUlA (2) dazavaikAlika, (3) nizItha (4) dazAzrutaskaMdha, (5) bRhatka95, (6) vyavahAra (1) AcAra cUlA :- zrI AcArAMga sUtranA gaMbhIra arthane spaSTa karavA mATe caudapUvI pahelAM bhadrabAhu svAmIe "AcAra cUlA racI.-AcArAMga niyukti gAthA 288thI291 (2) dazavaikAlika sUtra - caudapUrvadhara zrI zayyabhavAcA judA judA pUrvomAMthI "dazavaikAlika" nI racanA. karI jemake cothuM adhyayana AmapravAda pUrvathI, kamapravAda pUrvathI pAMcamuM adhyayana, satyavAdapUrvathI sAtamuM adhyayana, ane bAkInA badhA sAte adhyayane pratyAkhyAna pUrvanI tRtIya. (trIjI) vastuthI uddadhRta karyA-dazavaikAlika niryukti 16/17, bIjA mata pramANe te ja AcAryo temanA pUtra-ziSya manaka RSinA AtmazreyArthe dvAdazAMgImAMthI uddadhRta karyAnuM kahe che,dazavaikAlika niryukti gAthA-18, je nIce pramANe Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 21 bIeDavi a Akhe, - gaNipiDagAe duvAlasaMgAo ea kira jijUDha maNugalsa aNagahaThThAe 18 3thI 6 :- caudapUva pahelA bhadrabAhu svAmIe pratyAkhyAna' nAmanA navamA pUrvanI trIjI vastu ke je AcAra che tenA vIsamA prAbhata cheDhathI (3)"nizItha' sUtra, ane saMpUrNapratyAkhyAnapUrvamAMthI(4) dazAzrutaskaMdha, (5) bahatpa9pa, ane (6) vyavahAra sUtra uddhata karyA che. A sivAya Agama sivAyanA anya graMthe-vizeSa karIne cha karmacaMne ghaNe meTobhAga A karmapravAda pUrvamAMthI uddhata karela mAnavAmAM Ave che. artharUpI vacana prakAzavAna parama hetu : zrI pravyAkaraNasUtranA saMvaradvAramAM A hetu batAvatAM maharSioe kahyuM che : sazva jagajIva rakhaNa dayahUyAe pAvayaNa bhagavayA sukahiye sava tIrthakara bhagavaMte cAre ghAtakarma khapAvI sarvajJa- sarvadazI bane. eTale pote to kRSkRtya banI jAya che. AyuSya pUrNa thaye nirvANa pAmI avazya mekSe padhAravAnA che. tema chatAM niSkAraNa karUNAbhAve je pote pAmyA che, te anya jI paNa pAme te uddAta hetuthI pote vacana bhAkhIne mekSamArganA pathapradazaka bane che. tema praznavyAkaraNasUtra A zabdothI kahe che H- "sarva jagajAnA kalyANaarthe Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] [ AgamasAra savanI rakSA karavA rUpa ahiMsAmaya dayAdhamanI parUpaNu karatA (nigraMtha) pravacana rUDAbhAve kahyA." Aja kAraNathI sUphamajInI dayA pALavArUpa sUkSma ane vyApaka ahiMsAdharmanuM ane tene anurUpa AtmasAdhanAnuM je zreNIbaddha svarUpa AgamamAM kahevAmAM AvyuM che, tevuM vaijJAnika ane kramabaddha kathana anya koIpaNa dharmamAM ke Itara sAhityamAM jovA maLatuM nathI. jaina sUtra-siddhAMtamAM vicAra-vANI ane vartanane, vRtti, pravRtti ane nivRttine, bhAvanA ane kartavyane je sumeLa jovA maLe che te anya keI darzanamAM jovA maLato nathI. tenuM mUkhya kAraNa jIva saMbaMdhI mAnyatAnuM adhurApaNuM jaNAya che. kAraNa ke anya dharmo ahiMsAne jIvadayAne mAnavA chatAM vanaspati, pANa. vageremAM ApaNuM jIva je ja jIva che tema mAnatA ja na hatA. anAdikALathI anaMta tIrthakara bhagavaMtoe pAMce ekedriya (1) pRthvI, (2) pANI, (3) agni, (4) vAyu ane (5) vanaspatimAM jIva che tema kahIne temanI paNa dayA pALavAnuM kahyuM che. te vAtane AjanuM vijJAna paNa samarthana Ape che. tethI tIrthakaronI vAta keTalI sAcI hatI, ane yaMtronI sahAya vagara jIvenuM AvuM sUkSama svarUpa kevI rIte jANyuM haze? te vicAratAM thayA che ane temanA A vizALa AtmajJAnane sarvajJatA na kahevAya te bIjuM zuM nAma ApI zakAya tema paNa vicAratAM thayA che. tIrthakarenA sarvajJasavadazIpaNunI A ananya sAbiti che. tethI ja temanA vacanarUpI Agamane ananya, addabhUta, ane AtmakalyANa karanArA zAstromAM aNamela kahyA che. tethI ja mahAgI AnaMdadhanajI mahArAja kahe che - Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 23 "jinavaramAM saghaLA dazana che, - dazane jinavara bhajanA re." arthAt jenadazana evuM te saMpUrNa che ke bIjA sarva dazamAM je kAMI dharmasvarUpa kahyuM che, te badhuM jainadharmamAM samAI jAya che, paNa jainadharmamAM tatva ane satya arthAt AtmAnuM ja svarUpa kahyuM che, te anya dazAmAM hoya paNa kharuM ane na paNa hoya. AgamanI-sUtrasidhAMtanI mULa bhASA: zrI samavAyAMga ane papAtika (uvavAI) sUtra anusAra badhA tIrthaMkara bhagavaMto sadAkALa mATe ardhamAgodha bhASAmAM ja vacana bhAkhe che, dezanA (bodha) prakAze che:-(1) "bhagava ca | ardhamAgahIe bhAsAe dhamAIbiI samavAyAMga sUtra. arthAt tIrthakara bhagavaMta ardhamAgadha bhASAmAM dharma kahe che, (2) ta Na samaNa bhagava mahAvIre...................... adhamAgadhIe bhAsAe bhAsaI" uvavAI sUtra. arthAt zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe, tyArabAda ardhamAgadhi bhASAmAM bodha Apyo. tIrthakara bhagavate vacana ardhamAgadhi bhASAmAM kahI saMbhaLAve tethI gaNadhara bhagavate paNa saMpUrNa dvAdazAMgInI racanA ardhamAgadha bhASAmAM ja kare che. A anAdikALane niyama che, paraparA che. vaLI A bhASA devabhASA che. zrI bhagavatIjI sUtramAM gautamasvAmI mahAvIra svAmIne prazna pUche che -prabhu! de kaI bhASAmAM bole? teno javAba ApatA prabhu pharamAve Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] [ AgamasAra che -gAyamA! devANa adhamAgahIe bhAsAe bhAsaMti pa-4 arthAt gatama! de ardhamAgadhi bhASAmAM bole che. zrI dazavaikAlika sUtranI vRttimAM haribhadrAcArye A bhASAmAM ja sUtra-siddhAMta racavAne hetu samajAvatAM kahyuM che"bAlImaMdamUrkhaNuM nRNuM cAritrakAMkSiNAmA anugrahAtha sava: sidhAMta prAkRta kRta: atha:- cAritradharmanI ArAdhanA ne sAdhanA karanAra bALaka, strI, maMdabuddhivALA ke bhUkha leke upara kRpA karIne sarvajJa bhagavAna siddhAMtanI prarUpaNuM pAkRta bhASAmAM ja kare che. paramArtha e che ke bhASA be prakAranI hAya (1) paMDitanI arthAt vidvAnI ane (2) prAkRta arthAt grAmya lekenI. paMDitenI bhASA "saMskRta che, je sAmAnya janasamudAya mATe samajavI ne bolAvI kaThIna che, ane sAmAnyajana arthAtuM, bALaka, strI, maMdabuddhivALA ane mUkha loko paNa samajI zake tevI saraLa prAkRta arthAt adhamAgadha bhASA che. tethI tevA loko upara anugraha arthAt kRpA karIne sarvajJa tIrthakare ardhamAgadhibhASAmAM bedha Ape che. jenI guMthaNa karIne gaNadhara bhagavaMte paNa te ja bhASAmAM zAstro race che, jethI karIne tevA leke paNa cAritradharmanuM rUDA bhAvathI pAlana karIne mAsatuSa munivaranI jema potAnuM AtmakalyANa vahelA vahelA sAdhI zake. sarvajJa tIrthakarane keTale uddAta hetu che. adhamAgadha bhASAmAM mAgadhi ane dezI bhASAnA zabdonuM mizraNa che. tethI ardhamAgadha bhASA kahevAya che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ rapa Agama-jJAnane akSayanidhi:- jinAgama jJAnane akhUTa khajAne che. adhyAtmajJAnane anupama keSa che. temAM jIvAjIva saMbaMdhI tattvaciMtana, Atmadharmane kalyANakArI bedha, te anupama che ja, taduparAMta cha zAzvatA dravya, lokAlekanuM svarUpa, jIvazAstra, paramANu pudgala zAstra, cauda rAjalakanuM bhaugolika vivaraNa, khagoLazAstra, gaNitanI ananya vistRta chaNAvaTa ItihAsa, karmasvarUpanI vizad chaNAvaTa, cAra gati ane corAsI lAkha chavAyoninuM svarUpa, karmanI nirjarA rUpa che bAhya ane cha AtyaMta tapanuM svarUpa, cha lezyAnuM svarUpa, rAvI ane pratyAkhyAnanuM hitakArI svarUpa, uparAMta bhautika vijJAna, Ayurveda, saMgIta, nATaka, samAjazAstra, vagere vagere vagere sAhityanA pratyeka aMganI uttama kRtio ane TuMkamAM jIvananA pratyeka pAsAne sparzanArA dareka vibhAganuM saMpUrNa vivaraNa temAM hatuM. temAMnuM A kALa utarato hovAthI, ghaNuM jJAna viccheda gayuM. tema chatAM hAlamAM je kAMI prApta che, te paNa a-ca dazanenI apekSAe sAgara samAna vizALa gaNAya che, te ja jinAmanI mahattA che. zrI tIrthakara bhagavaMta prarUpita dareka sUtra anaMtagama ane anaMta paryAyothI yukta hoya che. tethI sarvajJa kevaLI bhagavaMta sivAya tenA saMpUrNa bhAvabhedane anya koI kahI zake nahi. kevaLI bhagavaMta paNa jeTaluM jANe, anubhave teTaluM badhuM kahI zake nahi. kAraNa ke kahevAnuM mAdhyama bhASA arthAt zabdo che. je jaDapudgalanI banelI che. tethI caitanya svarUpa AmA potAnA jJAnamAM jeTaluM jAge, anubhUti kare teTaluM kahevAnuM sAmarthya jaDa pudgalanI banelI bhASAnuM na Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] [ AgamasAra, hovAthI zabdothI kahI zakAya nahi. vaLI bhagavaMtanuM AyuSya maryAdita che ne kahevAnI vastu ne bhAva anaMta che, tethI paNa saMpUrNa kahI zake nahi. tattva kevaLIgamya samajavuM. te anubhUti, zabdAtIta che, mAtra anubhavagamya che. eTale ja paramAtmAnuM svarUpa aciMtya, avarNanIya, agamya che ema. hiMdudharmanA dharmazAstra vedoe paNa kahIne ene "neti netina iti arthAt AtmAnuM svarUpa AvuM che? to. ke ne! AvuM te nathI, te AvuM che? pharI kahe nA! AvuM paNa nathI. Ama veda e niSedhAtmaka rIte avarNanIya. zabdAtIta kahyuM. vaLI sarvajJa bhagavaMte jeTaluM zabda-sUtrothI kahe che. teTaluM gaNadhara bhagavaMte paNa saMpUrNa yathAtathya bhAva bheda, sahita grahaNa karI zake nahi, jeTaluM grahaNa kare teTaluM zabda vaDe kathana karI zake nahi. e pramANe gurU-ziSya paraMparAthI samajavu. AvuM pAra na pAmI zakAya tevuM aphATa mahAsAgara jevuM sarvajJa prarUpita A zrutajJAna che. tethI ja tene parama mahimA zAstrakAroe Thera Thera batAvyA che. gAma ke gamA eTale sUtramAM rahelA "arthane jANavAno mArga." sUtramAM je kAMI arthabodha rahelo che, tene spaSTa karavAmAM je prajanabhUta mArgo rahelA che, te badhA gamAgama kahevAya che. arthabodhanI je zAbdika zakti te gama, te kathana ke lekhana baMne svarUpe hoya. ekeka sUtranA sAta naya Azrita, asti-nAsti Adi saptabhaMga Azrita gati-idriya uddeza, svAmitva Adi mAgaNa dvArothI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ ra7 eka ja sUtranA anaMta gama banI zake che jenA saMpUrNa bhAvabheda kevaLajJAnI cauda pUrvadhara grutakevaLI ja yathArtha kahI zake. te ja pramANe pratyeka sUtranA paryAya paNa anaMtA che, paryAya eTale avasthA tenA be bheda cheH (1) anuvRtti paryAya ane (2) vyAvRtti paryAya eTale ke (1) vidhecAtmaka ke "hakArAtamaka paryAya te anuvRtti ane (2) niSedhAtmaka ke "nakArAtmaka paryAya te vyAvRtti. anavRtti paryAya eTale vastunA svarUpamAM je taddarUpa che te jemake mATIne ghaDe, temAM mATIpaNuM ghaDAnAM svarUpanI sAthe tadarUpa che. hIrAmAM camaka svAbhAvika tadarUpa che. te anuvRtti paryAya kahevAya. bIjI vyAvRtti paryAya je nakArAtmaka che. jemake ghaDo sutarane nathI. sutara te vastranI anuvRtti che; paNa mATInA ghaDAnI nathI. tevI nakArAtmaka paryAya te "vyAvRtti paryAya' kahevAya che. zakA :- mATIpaNuM e ghaDAne paryAya samajI zakAya, paNa sUtarapaNuM ghaDAnA paryAya kema vicArI zakAya ? samAdhAna :- vastunA svarUpane dareka pAsAthI yathArtha samajavAnI A ananya paddhati che, jenadarzananI ja A AgavI vizeSatA che. je prakAre mATIpaNAnuM vidhAna ghaDA mATe thAya che. te prakAre sUtarapaNAne niSedha paNa ghaDAne. barAbara lAgu paDe che. jemake mATIne zuM ? te javAba maLe ke "ghaDe". te ja pramANe sutaranuM zuM nahi?to ke mATIno. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] [ AgamasAra ghaDo". A javAba "mATInA ghaDA" mATe barAbara ghaTe che, A pramANe ghaDAnI be avasthA (1) mATImaya vidheyAtmaka ane (2) sUtaramaya niSedhAtmaka. A baMne ghaDAnI paryAya arthAt avasthA kahevAya. Ama eka padArthanA anaMta paryAya ghaTAvI zakAya; eTale paryAya anaMta kahyA. A pramANe pratyeka sUtranuM eTale ke jinakathIta "artha" ke "vacana"nuM vivaraNa sarva prakAranA gama ane paryAya vaDe thAya, tyAre te sUtranuM saMpUrNa vivaraNa thayuM gaNAya. tevuM vivaraNa anaMtajJAnI sivAya kazuM karI zake? AvA atyaMta AtmakalyANakArI ekAMte upakArI AgamanuM jJAna meLavIne je mumukSu jIvAtmA "heya-ya ane upAdeya? buddhithI tattvane grahaNa kare che, tene ja vivekI samyagRSTi samajavA, jIvAjIvAdi tattane yathArtha jANavA te "yajInI ArAdhanA che, yathArtha jANIne jIvanI atyaMta vizuddha dazA te paramAtmadazAne prApta karavAmAM, rAga-dveSa, viSaya-kaSAye Adi je bAdhaka to che, tene saMpUrNapaNe choDavAne purUSArtha karavo te "heyanI ArAdhanA che, ane AtmasAdhanAmAM je upakArI tattva che tevA saMvara ane nijara ane mokSa tattvanI arthAt samabhAva keLavavA mATe sAmAcikAdi kiyA anuSThAnanI, -jethI navA azubha karmanA baMdha aTake, ane pUrvasaMcita karma bhasmIbhUta karavA mATe aNasaNa, svAdhyAya, dhyAnAdi tapa, saMyama anuSThAnanI ArAdhanA karavI te "upAdeyanI arthAt AcaravA gya kartavyanI ArAdhanA che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 29AvA anupama arthagaMbhIra AgamanI stuti karUM chuM - jinavANInuM mAhAsya (sadhaza chaMda) je zrI tIrthakaronA, anupama atizaye, nIkaLI kaMTha dvArA, saumyA saMpUrNa satyA, vadana vivaranI, pukarAvata dhArA, zebhe svAvAda rUpe, madhura addha ati, bhavyane tAranArI, evI vANI jinenI, paramahitakArI, vizva- AhUlAkArI...1. Aje du:khA Are, viSama samayamAM, eka AdhAre tAre, bAkI kalpita bhAkhe, nimati vacane, e ja rasto naThAre, tArI suzAMta vANI, sakala bhaya hare, e ja mUrkha uthApe, tArI AjJA amane, atula sukha kare, sagha saMsAra kApe..2 . (2) saMsArasAgara tAravA "jinavANa che naukAbhalI, jJAnI sukAnI maLyA vinA, e nAva paNa tAre nahi A kALamAM zuddha AtmajJAnI, sukAnI bahu bahu dethalA, muja puNyarAzI phaLe, aho ! sadguru sama nAvika maLyA... Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] [ AgamasAra zrI zivakeTI AcArya bhagavatI ArAdhanAmAM kahe che - uila viula sudhdha, _NikAcidamaNuttara sa savahida jivaNuM kalusahara, ahe va ratti paDidaDyuM 101 che he Atmana ! jinavacana pramANane anukuLa padArthone kahenArA che tethI "nipuNa che, tathA bahu "vipula arthAt vistAravALA jenA artha che. tevA che, pUrvApara virodha rahita tathA deSarahita hovAthI "zuddha" che, atyaMta "da che, "anuttara che, arthAt enA jevA anya koI vacana nathI, sarva prANI mAtrane hItakArI che, ane rAgAdi melaneharanArA che, mATe jinavANI rAtridivasa svAdhyAya karavA gya che. (101) AdahidapariNANubhAvasaMvareNavaNu ya saMge siMpadA tabhAvaNuM ya paradesigataM ca 10rA jinavANIne bhaNavAthI AmahitanuM jJAna thAya che, samyaktva Adi bhAvasaMvaranI daDhatA thAya che, mekSAbhilASIrUpI saMvega Ave che, dharmamAM nizcaLatA thAya che, tapa karavAnI bhAvanA thAya che, ane parane upadeza devAnI cegyatA Ave che. (12) zrI uttarAdhyayana sUtra a. 3dAra 61mAM phaLa batAve che - jivaNuM aNurattA, jiNavayaNa je karati bhAveNa amalA asaMkilikA, te huti pattisaMsArI ra61 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 31 jinavacanane je anuzAgI che, ane je bhAvapUrvaka jinavecananI arthAt jinezvare kahelA mArganI bhAvapUrvaka ArAdhanA kare che, te karmamaLa rahita thaI nirmaLa thAya che, rAga-dveSAdi-saMkalezothI mukta bane che, ane maryAdita saMsAravALA thAya che. arthAt TUMka samayamAM mekSa pAme che. zrutapurUSa dvAdazAMgIne "aMga" sUtro hetupUrvaka kahyA che. cauda rAjalokanI jema ja dvAdazAMgInI paNa eka "tapurUSa hovAnI kalpanA karI che; ane purUSanA zarIramAM jema mukhya bAra aMga hoya che--be paga, be jAMgha, be sAthALa, be gAtrArtha (peTa ane vAMse), be hAtha, gaLu ke kaMTha, ane mastaka, tevI ja rIte zrutajJAnanA paNa bAra zAstra racIne jANe zrata purUSanA bAra aMga kema na hoya. tema gaNIne "aga nAma ApyA che. te nIce pramANe che. uparAMta kayu aMga kayA sUtranuM che te paNa kahyuM che - Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 aMga purUSanI 1 jamaNA paga 2 DAbA paga 3 jamaNI jA`dha 4 DAkhI jAdha 5 jamaNA sAthaLa 6 DAkhA sAthaLa 7 peTa 8 pITha (vAMsA) 9 jamaNeA hAtha 10 DAbA hAtha 11 grIvA--gaLuM 12 mastaka--mAthu mULa prAkRtamAM AyA sUyagaDAMga ThANAMga samavAo 12 aMga zrutanA sauMskRtamAM vivAhapaNatti chAyAdhammakahA vAsadasA aMtagaDa aNuttarAvavAiya pahAvAgaraNAi vivAgasuM disivAo AcArAMga sUtrakRtAMga sthAnAMga samavAyAMga bhagavatI jJAtAdhama kathA upAsakardezAMga aMtaHkRtadazAMga anuttarApapAtika praznavyAkaraNa vipAkasUtra dRSTivAda (viccheda che.) 12 upAMga uvavAI rAyapaseNi jIvAbhigama pannavaNA ja buDhIpa pannati caMdra pannati sU niriyAvalikA kalpavaDisiyA "" puSkriyA pupphaculIA vinadazA 32 ] [ AgamasAra Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 33 uparASThata mULa bAra AMga sUtrAne dvAdaza" arthAt khAra (12) ane "aMga" arthAt aMgasUtra ema samAsa banAvIne jainadarzanamAM dvAdazAMgI" kahI che. temAM prarUpelA bhAva traNe kALamAM eka sarakhA ja heAya che. dayAmaya ahi'sAdhanA ja heAya che. tethI dvAdazAMgIne zrI samavAyAMga samavAya 148mAM nIce pramANe zAzrvatI kahI che: "duvAlasaMge NuM gaNipitaMge Nu kayAvitthi, Nu kayAi NAsi Nu kayAI Nu visai, bhuviya, bhavati ya bhavisati ya, acale bve, Nitie, sAsae, aqhae, avae, aTTue, Nicce." arthAt dvAdazAMgI rUpa A gaNipiTaka, kayAreya paNa hatuM nahiM, kayAreya paNa che nahi, ane kayAreya paNa haze naha ema khanatuM nathI, arthAt bhUtakALamAM hatuM, vata mAnamAM che, ane bhaviSyamAM paNa sadAkALa rahevAnu che, tethI te acaLa dhruva, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita ane nitya che." e dvAdazAMgIne bIjI rIte "piTaka" paNa zAstramAM kahI che. te e rIte ke dvAdazAMgImAM mukhyatve sAdhu sAdhvIjIonA AcAra kevA heAya, ane te AcAradharma ne kevA upacegapUrNAMka pALavA tenu ja mukhyatve kathana che, ke jethI anaMtA tItha karAe upadezelA dayAmaya ahiMsA dhama jatanApUrvaka paLAya. have te AcAradhama je peAte pALe ane bIjA sAdhue pAse paLAve tene "Ni" kahetAM AcArya kahyA che; ane temanA AcArapAlananA niyame jemAM rahelAM che tevI piTaka" kahetAM peTI' 3 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] [ AgamasAra rUpa te dvAdazAMgI che. jema vastro peTImAM bhAzaya tema saMyamIonA vrata niyama pratyAkhyAnarUpI vastro bharavAnI dvAdazAMgI jANe peTI kema na hoya tema gaNIne tene "gaNipiTaka? paNa kahyuM che, eTale ke AcAryanI AcAra pALavAnI ane paLAvavAnI peTI. kAlika sUtro ra3 che:- zrI AcArAMgathI vipAkasUtra sudhInA (11) aMgasUtro (12) uttarAdhyayana, (13) dazAzruta (14) vyavahAra, (15) nizItha, (16) jaMbudvIpa pannati, (17) caMdrapanati (18 thI 22) nirivaliyA, kA5vaDisiyA, puThyiA , puSphaliyA ane vahinadazA-(23) bRhatkalpa e badhA maLI kula 23. utkAlika sUtro 9 che - (1) dazavaikAlika (2) uvavAI, (3) rAyapAseNI, (4) jIvAbhigama, (5) pannavaNa, (6) nadIsUtra, (7) anuyAgadvAra, (8) sUrya pannati ane (9) dRSTivAda. AmAM daSTivAda viracheda gayuM che. svAdhyAya kALa : 32 prakAranI nIcenI asabUjhAya TALIne kara - (1) najIkamAM hADakuM (5) najIka smazAnamAM paDayuM hoya. maDadubaLatuM hoya. (2) najIkamAM mAMsa paDyuM (6) caMdragrahaNa heya. (3) najIkamAM leha paDyuM (7) sUryagrahaNa (4) najIkamAM viSTA paDI (8) meTA mANasanuM mRtyu thayuM hoya. heya. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 35 (9) laDAI AdinuM vidana hAya. (10) najIkamAM paMcaMdrinuM zaba hoya. (11) tArA karyA hoya. (12) daze dizAo rAtI banI hoya. (13) akALe gAjavIja thatI hAya. (14) akALe vIjaLI thatI hoya. (15) akALe kaDAkA thatA hoya. (16) bIjanA caMdrane roja cAra ghaDI. (17) AkAzamAM cakSanA cihna thatAM heya. (18) dhumasa paDatI hoya. (19) ThAra tathA jhAkaLa paDatA hoya. (20) vAvAjhoDuM vAtuM hoya. (21) aSADa suda 15 (22) aSADa vada 1 (23) kArataka suda 15 (24) kArataka vada 1 (25) caitra suda 15 (26) caitra vada 1 (27) bhAdaravA suda 15 (28) bhAdaravA vada 1 (29) sUryodaya pahelA ane pachI be ghaDI (30) madhyAhna pahelA ane pachI be ghaDI (31) sUryAsta pachI ane pahelA be ghaDI sudhI (32) madharAte be ghaDI sudhI. noMdha:- be ghaDI AgaLanI 1 ghaDI ne pAchaLanI 1 ghaDI jemake bapore 12 vAge be ghaDI eTale 12 vAgyA pahelAnI eka ne pachInI eka ema be ghaDI gaNavI. kalika ane utkAlika sone svAdhyAya kALa - zrI uttarAdhyayana Adi kAlika sUtrane svAdhyAya kALa Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] [ AgamasAra divasa ane rAtrine pahele ane prahara kahyo che. ukAlika sUtrone svAdhyAya kALa traNa saMdhyAnA kALa sivAya anya sarva samaye karI zakAya. saMdhyA savAre ne sAMje sUryodaya, sUryAsta ane madhyAhnane samaya jANo. kAlika sUtro upara mujaba 23 che ane utkAlIka sUtra. vartamAnamAM maLI kula 31 mAnya sUtre hAla che jene svAdhyAya 32 prakAranI asajhajhAya TALIne kAla pramANe kara, 32mAM Avazyaka sUtrane A doSa lAgatA na hovAthI game tyAre bhaNI zakAya che. svAdhyAya zarU karatAM pahelAM tapasyA: sUtra siddhAMtanA svAdhyAya zarU karatI vakhate dareka sUtra. mATe judA judA joga arthAt tapasyA karavAnuM pharamAna. karavAmAM Avela che. te mATe bahuzruta pa. pU. samarthamalajI mahArAjazrIe temanAM "samartha samAdhAna" nAmanA graMthaMmAM. prazna 1037mAM jaNAvyuM che ke - sUtra bhaNatAM je AyaMbIla tapa karAvavAmAM Ave che, tene "upadhAna tapa kahe che. pravacana sAroddhAranI. TIkAmAM "upadhAna nI vyutpatti A pramANe karI che, upan=samIpe dhIyate kriyate sUtrAdika cena tavasA. tadupadhAnamU" arthAt je tapa vaDe sUtra-siddhAMtanI vAMcaNI. svAdhyAya, AdinI zarUAta karavAmAM Ave che. tene upadhAna tapa kahevAmAM Ave che. te AyaMbila tapa kyA kayA sUtro mATe keTaluM keTaluM karavAnuM che tenI dhAraNuM nIce pramANe che - AMga sUtro11, (1) AcArAMga sUtra-50 (2) sUyagaDAMga-30, Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 37 (3) ThANuga-18, (4) samavAyAMga-3, (5) bhagavatI sUtra186, (6) jJAtAdharmakathA-33, (7) upAsadazAMga-14, (8) aMtagaDa sUtra-12, (9) anuttarovAI-6, (10) praznavyAkadaNa-14, (11) vipAka sUtra-24, kula AyaMbila391. upAMga sUtro-12 :- (12) uvavAI--3. (13) rAyapaseNiya-3, (14) jIvAbhigama-3, (15) panavaNajI -3, (16) jaMbudvipa pannati-10, (17) caMdra punati-3, (18) sUrya pannati-3 ane (19thI 23) nirAvalikAdi pAMca sUtra-7 kula 3pa AyaMbila. mULa sUtro 4:-(24) naMdIsUtra-3,(25) anuga dvAra-8, (26) uttarAdhyayana-29 (27) dazavaikAlika sUtra15, kula AyaMbila 55, cheda sUtro 4:- (28) nizItha-10, (29) vyavahAra(30) bRhatka95, ane (31) dazAzruta skaMdha -e traNe sUtranI maLIne-20, kula 30, badhI maLIne kula 511 AyaMbila. Ama 31 sUtro mATe kula 511 AyaMbila tapa karavAnuM vidhAna che, te tapa sUtra bhaNatI vakhate karavAnuM che. jJAnanA 14 aticAromAM eka aticAra "jogahI che, jene artha "joga" kahetAM "upadhAna tapa karyo che; ane "jagahINuM" kahetAM upadhAna tapa karyA vinA sUtra siddhAMta bhaNAyA hoya ema paNa thAya che; ane uttarAdhyayana sUtra adhyayana 11mAM vase gurUkule nircA, jegavaM uvahANava' arthAt upadhAna tapa karata sadA gurUkuLamAM vase kahIne tyAM paNa upadhAna tapa karavAnuM kahela che. te Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ] [ AgamasAr jemanI chatI zakti hAya te sAdhu-sAdhvIjIe e sUtrAbhyAsa zarU karatAM pahelAM Avazyaka tapa avazya karavu joIe. AgamanuM jJAna e ja adhyAtma jJAna che. adhyAtma jJAna eTale AtmAnA astitvane svIkAra karIne AtmAnA svarUpane oLakhAvanArUM jJAna, "adhyAtma" zabda e saMskRtabhASAnA samAsa che. adhi" eTale jANuM," ane "Atma" eTale "AtmA," tethI "adhyAtmanA atha thayA" "AtmAne jANavA" te "adhyAtma," arthAt AtmAnA svarUpane jaNAvanArU je jJAna te adhyAtma jJAna, ane tene lagatA zAstro te adhyAtama zAstro arthAt Agama. sarva Astika dharmamAM A ja vAta che. hiMdudharma kahe che, "AtmAna viddhi" khristIdharma kahe che:-Know Thyself"--A badhA vAkayeAnA eka ja atha che. AtmAne jANA.' jaina AgamanI vizeSatA mAtra eTalI ja che ke temAM AtmAnA traNe svarUpanI (1) bahirAmadazA, (2) atarAtmA ane (3) zuddha paramAtmadazAnI bahu ja jhINavaTanI sAthe ja atyaMta vistArathI-jIvAtmAnA uddagamasthAna nigeAda avasthAthI mAMDIne atyaMta vizuddha paramAtmAdazA evI siddhadazA sudhInI chaNAvaTa karI che. AchaNAvaTa karIne ema pratipAdana yu` che ke sAcu' sukha, sAcI zAMti, sAcI samAdhiAtmAnI peAtAnA AtmAmAM ja rahelI che. khAdya bhautika padArthomAMthI sukhazAMti kadApi jIvAtmAne maLatA nathI. A rIte jainadarzananA prANa ja adhyAtma jJAna che. zarIramAM jevu sthAna harapaLe dhabakatA hRdayanuM che, tevuM ja sthAna AtmArthI sAdhakanA jIvanamAM adhyAtmajJAnanuM" raheluM che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 39 adhyAtmajJAnano mahimA gAtA kahe che :damasama samamittI-saMveya viveya tivyanibaeNyA eeya gUDha apAva, behabIyalsa aMkurA artha :- "dama" arthAt pAMca indriyane dama te, sama" eTale ke dhamAnAdi cAra kaSAyathI nivRtti, "samatta" eTale samabhAva, "mittI" eTale sarva jIvo pratye maitrIbhAva,-"Atmavat sarvabhUteSu prANImAtrane potAnA AtmA samAna gaNIne temane pIDA na pahoMcADavI te "trIbhAva" che. "saMga" eTale mokSanI abhilASA, viveka eTale zarIra te "huM" arthAt "AtmA" nathI, ane "Ama" te zarIrathI sAva nirALo che, evuM je bheda vijJAna thAya te "viveka" che, ane tIvra niveda arthAt gADho vairAgyabhAva, eTale saMsAra ane saMsArIbhAvane atyaMta kaMTALo-A badhA AtmAnA guNa e "bodhibIja" nA arthAta samyaga dazananA aMkurA che. samaktirUpI bIjanA A badhA phaNagA arthAt guNa che; ane samyagadarzana ja prathama AvavAthI jIvAtmA ajJAnarUpI anAdinA aMdhakAramAMthI nIkaLIne samyakajJAnane arthAta AtmahitakArI adhyAtmajJAnane pAme che; eTale adhyAtmajJAnanA paNa e badhA aMkurA che, je vikAsa pAmIne mekSarUpI phaLane pAme che. tethI ja zrI dazavaikAlika sUtra adhya, 4/10mAM prabhue pharamAvyuM che -"paDhamaM nANuM tao dayA! arthAt prathama avAjIvAdi tattvajJAnanI prApti kare, pachI ja jIvanI yathArtha dayA pALI zakAze, bIjA sUtrathI "jJAna Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] [ AgamasAra kiyAAM mekSa me kahyuM, arthAt jJAna ane kriyA baMnene samanvaya thAya tyAre ja mekSanI prApti thAya tema kahyuM. "A rIte adhyAtma zAstro bAhya dhArmika kriyA ane anuSThAne jJAnapUrvaka eTale ke zAstrokta vidhipUrvaka karavAthI ja jIvane mokSa prApti thAya che tema spaSTa kahe che. adhyAmajJAna A pramANe kiyA-anuSThAne Amalaze ane zuddha upagapUrvaka karavAnuM kahe che, jethI kiyA-anuSThAna vaDe AtmAnA pariNAmonI vizuddhi thAya; ane sAdhaka guNa zreNIe caDIne kaSAya prakRtione khapAvate thake rAga-dveSanA pariNAmethI sarvathA vimukta banI potAnI zuddha vItarAgatAne pragaTAve, adhyAtmajJAnanuM prayojana ane kArya ja A che. ethI jJAnI sAdhakanA aMtaramAM "sazva bhU5 bhUyansa samma bhUyAI pAsA' arthAt jIvamAtrane potAnA AtmA samAna ja jue, pariNAme potAnA jIvanI jema ja anya jIve para dayA ane vAtsalyabhAva rAkhI zakAya che. adhyAtmajJAnathI AtmAnI nityatA, zarIrAdi jaDa padagalika padArthonI nazvaratA, janma-maraNarUpI saMsAracakanI cAra gatirUpa paribhramaNanuM kAraNa ane tenA nivAraNanA heturUpa jJAna darzana, cAritra ane tArUpI cAra kAraNavALA mekSa mArganuM svarUpa, karma baMdhanA heturUpa (1) mithyAtva (2) avirati, (3) pramAda, (4) kaSAya ane (5) azubha roganuM svarUpa, ane karmabaMdhathI chuTavA rUpa saMvara ane nirjarA tatvanuM svarUpa ane sarva karma mukta evI parama upAdeya mekSa avasthAnuM svarUpa samajAya che. A pramANe Atma svarUpanuM prathama yathArtha jJAna thavAthI, sAdhakanA AtmAmAM aneka pariSaha ane upasargo (kaSTo) sahana karIne paNa Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasAra ] [ 41 tapa saMmanI ArAdhanA karavA ceAgya zakti pragaTa thAya che, ane pachI AtmAnA atyaMta vizuddha svarUpane-paramAtma svarUpane pragaTAvavA mATe kaTIbaddha thaIne ghyAnAdi tapamAM magna banIne sarvathA rAga-dveSa rahita evI parama vizuddha asaMga dazAne bhaje che, ane bhamarI kITakanA nyAye, jIva je svarUpane ekAgrapaNe ArAdhe che, te svarUpane te jIva avazya pAme che, te jemake IyaLa bhamarInuM satata ciMtana karavAthI, yiLa jema bhamarI banI jAya che, temaja jIvAtmA ekAgrapaNe arihaMta svarUpanuM cita na karavAthI, pAte meniyAdi cAre ghAtI karmone tatkSaNe prasannacaMdra rAjAnI jema khapAvIne peAte ja akhaMDa, apratipAti evu kevaLajJAna pragaTAvI, kevaLIbhagavata avazya banI jAya che. Ave! mahAna upakAra adhyAtmajJAna arthAt zrutajJAnanA AgamanA jIvA para rahelA che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAMgI arthAt bAra aMgasUtra (1) zrI AcArAMga sUtra zrI AcarAga sUtra dvAdazAMgInuM prathama aMgasUtra che.. temAM be zrutaskaMdha che, ane kula 25 adhyayane che. prathama zrutaskaMdhamAM 9 ane bIjAmAM 16. adhyayane che, temAM 85 uddezana kALa, ane teTalAMja samudezana kALa che, 18000 pada ema samavAyAMga ane naMdIsUtramAM kahyuM che. anAdi kALathI anaMtA tIrthakara bhagavaMto kevaLajJAna pragaTAvIne sarva kevaLI bhagavaMta banyA pachI potAnA gaNadharene potAnA zrImukhe artharUpI tripadi sau prathama saMbhaLAve che, jenA prabhAvathI gaNadhara bhagavaMtane sakaLa adhyAtma zAstranuM jJAna thAya che ane mumukSu jananA hitArthe dvAdazAMgIrUpa bAra aMgasUtranI racanA kare che. temAM sauthI prathama agasUtra zrI AcArAMga sUtra niyama hoya che. tenuM kAraNa zuM ? AcArAMga niyuktikAra niryuktinI gAthA 16mAM prazna uThAvIne pote ja teno javAba nIce pramANe Ape che - aMgANAya kiM sAro ? ? sava aMgasUtromAM sArabhUta sUtra kayu ? tasya kiM havAI sAre? te kema sArabhUta che? aNuuga sArA tasaviya prarUvaNusAra . Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 43 sAraM paNavaNAe caraNa ! tassa vi hoI nivavarNa | nivAsaya sAra avabAhuM jiNuviti | AcArAMga evI rIte sArabhUta che ke temAM jinezvare caraNakaraNanuganuM arthAt sAdhunA AcAradharmanuM ne cAritradharmanuM nirUpaNa karyuM che, temAM sarvajJa bhagavaMtanI prarUpaNa e sArabhUta che, tethI sauthI prathama caraNa karaNanuyoga arthAt saMyamInA kriyA ane AcAranuM pratipAdana karavuM e ja sArabhUta che, kAraNa ke kahevata che ke ? anna te oDakAra ? tema jevA vicAra, tevuM te AcaraNanuM phaLa. mana, vacana, ane kAyAnA vizuddha AcaraNa vagara, mokSarUpI phaLanI, saMpUrNa vItarAgatAnI prApti kadApi thatI nathI. AcAranI vizuddhithI navA azubha karma baMdhAtA aTake che, ane pUrvasaMcita baLIne bhasma thaI jAya che, eTale sarvathA karmakSaya thavAthI nirvANapadanI prApti thAya che. nirvANapadanI prAptithI jIvAtmA paramAtmA bane che ane mokSanA avyAbAdha zAzvatA sukhane prApta kare che, ema jinezvavarAe kahyuM che. tethI nirAbAdha sukhanA abhilASI jIe sauthI prathama pitAnA AcAra arthAt vatanamAM sudhAro karavAnI parama AvazyakatA jANI. tIrthakara bhagavatee dvAdazAMgImAM " AcArAMga ne prathama sthAna ApyuM che. AcArAMga e sAdhu-sAdavIjInA saMyama jIvanane pAye che. enA upara ja cAritrapAlanano saghaLo AdhAra che. pAyA vagaranI ImArata pavanane saheja jhapATo AvatA. jema DhaLI paDe che, tema ja AcArAMganA bhAvane aMtaramAM - daDha karyA vagaranA saMyamajIvana AdhunItAne saheja vAyaro Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] [ AgamasAra vAtAM ja jagatane sudhAravAne bahAne jamInadosta thaI jAya che. tethI ja prabhu mahAvIra svAmInA samayathI nava dIkSitone AcArAMgasUtranuM adhyayana sarvaprathama karAvavAmAM AvatuM hatuM. A bAbata zrI nizIthasUtranI cUrNimAM A pramANe kahI che - je aMge jahA atyAre te avArA sUyagaDaMga vAti arthAt aMgasUtromAM AcArAMganuM adhyayana karIne suyagaDAMga Adi sUtronuM adhyayana karavAmAM Ave che, vaLI te ja cUrNimAM kahe che - "ahavA baMbharAdi AyAra avArA jakhkhANuM gaM IsisiyAdi vAti" "athavA prathama zrutaskaMdhanA" brahmacaryAdi adhyayananuM adhyayana karyA pachI ja dharmakathA nuga, gaNitAnuga ane dravyAnuyeganuM azyana karavuM..." A pramANe prathama AcArAMgasUtranI vAMcaNI lIdhA vagara je koI anya sUtronuM adhyayana kare, te tene cAturmAsika prAyazcita lAge evuM vidhAna paNa A nizIthasUtramAM A rIte karavAmAM Avela che :- je bhikakhu va baMbharAI avArA uttama suraM vAI, vAta vA sAtijajati che arthAt je kaI sAdhu brahmacaryAdi nava adhyayananI vAMcaNI lIdhA vagara anya uttama sUtro bhaNyA che ke bhaNe che, tene cAturmAsika prAyazcita lAge che. - vyavahArabhAsTamAM kahyuM che - "AcArAMga adhyayanathI ja zramaNa (sAdhu) piMDapI arthAt bhikSA lAvavA gya banato hato, ane AcArAMganA zastraparijJA adhyayanathI ja navadIkSita sAdhunI upasthApanA karavAmAM AvatI hatI. zrI dazavaikAlika sUtranI racanA zrI zayyabhavAcAryo karyA pachIthI, tenuM adhyayana sauthI prathama navadIkSitene karAvavAmAM Ave che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 45. samavAyAMganA samavAya sUtra 89 ane naMdIsUtra -80. mAM AcArAMganuM svarUpa A pramANe batAvyuM che :- 7 * AcaravuM te AcAra che, ane jJAnAdika AsevanavidhinuM je sUtramAM pratipAdana karavAmAM AvyuM che te " AcArAMga che.* AcArAMga sUtramAM sAdhunA AcAra, jJAnAdi gocarabhikSAgrahaNavidhi, vinaya, sthAna arthAt upAzraya, gamana, vihAra, cakramaNa arthAt anya upAzraye javuM te, AhArapANa upakaraNa vastrAdinuM pramANa, zaiyA, upadhi, samiti, gupti, yoga, uddagamana AdinA 16 doSa, utpAta AdinA 16 deza ane eSaNanA 10 doSa maLI kula 42 deSarahita AhArapANI levAnuM kathana, utsarga ane apavAda ema baMne. mArganuM kathana, vrata eTale mULa guNa, niyama eTale ke uttara guNa, tapa, upadhAna tapa arthAt zAstravAMcana karatAM agAu karavuM paDe te tapa, vagere vagere sAdhu-sAdavajInA AcAranuM jemAM kathana che te AcArAMga sUtra. saMkSepamAM sAdhunA AcAranA pAMca bheda kahyA che - (1) zrutajJAna viSe adhyayana kALa AdinuM kathana te "jJAnA. cAra', (2) nikAdi ATha prakAranI daDha zraddhA te "dazanAcAra" (3) pravacanamAtAnuM upagapUrvaka pAlana te "cAritrAcAra (4) bAra prakAranuM keI tapa karavuM te "tapAcAra ane (5) uparanA cAre AcAramAM vIrya gopavavuM nahi te. vIcAra? Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] [ AgamasAra A AcArapAlana sAdhanAnA prANa che muktinA mAga che. AcArAMga sUtramAM e zrutaskaMdha che, pahelA zrutaskadhamAM abhyaMtara zuddhi kema karAca tenA nava adhyayana che. tethI tene nava brahmacarya adhyayana paNa kahevAmAM Ave che. bIjA zrutaska MdhamAM 16 adhyayana che. uparokta 25 aLyananA 85 uddezA kahyA che, dareka sUtramAM jeTalA uddezana kALa hAya, teTalAja samuddezana kALa samajavA temAM 18000 pada, saMkhyAtA akSara, anaMtagamA(arthAt a pariccheda) anaMta paryAva, paritA trasa ane anaMtA sthAvaranA bheda kahyA che. (noMdha :-uddezApada vagere je dareka sUtranA ApyA che te bhagavAnanA samayamAM je mULa sUtrapATha hatA tenA che. temAMthI ghaNu kharUM jJAna hAlamAM viccheda gayuM che, tethI vartamAnamAM je sUtreA graMthastha thayA che, temAM bahuja alpa jJAna khaccu che. daraka sUtra mATe A samajavuM.) 25 adhyayananA nAma tathA tenA sa`kSipta viSaya je prazamarati prakaraNamAM Apela che te nIce pramANe cheH prathama zrutaskaMdha :adhyayananuM nAma 1. zastra parijJA 2. lAvijaya 3. zItANIya sa'kSipta viSaya SaDajIvanikAyanI yatanA saMsAra sabaMdhI mamatAnA tyAga. ThaMDI-garamI (anukuLapratikula,) vagere pariSauA para vijaya. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 47 4. samyaktva tIrthakaranA vacanamAM acaLa daDha zraddhA. 5. leka sAra saMsArathI udga-vairAgyabhAva, 6. dhUtAkhyuM kane kSINa karavAnA upAya. 7. mahAparijJA (viracheda) vaiyAvRtya (sevA)ne prayatna 8. vimokSa tapanI vidhi. 9. upadhAna zrata strIsaMgano tyAga,(jJAna bhaNatA) tapa. bIje zrutaskaMdha 10. piMDeSaNa vidhipUrvaka bhakSA grahaNa. 11. zaya. strI, pazu, vagere rahita upA zrayAdi sthAnanuM sevana. 12. IryAkhyA gati zuddhi eTale AvavA javAnI zuddhi. 13. bhASAsamiti bhASA zuddhi. 14. vaSaNuM vastranI eSaNA-vastra levAnI vidhi 15. pASaNa pAtranI eSaNu-pAtra 16. avagraha avagraha zuddhi-AjJA " " 17. cepTikA sthAna zuddhi-ubhA rahevAne vidhi 18. nisAhe niSadyA zuddhi-besavAnI " 19. ucAra pAsavaNa vyutsarga zuddhi-ladhu nevaDInItanI 20. zabda zabdAsakti parityAga. 21. rUpAkhyA rUpAsakti parityAga. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48] [ AgamasAra 22. prakriyA parakiyA varjana. 23. anya kiyAkhyA anya kriyAvarjana. 24. bhAvanAkhyA mahAvratanI daDhatA-25 bhAvanAnuM kathana che. 25. vimukta sarvasaMgathI vimukta-sAdhunI upamA ApI che. prathama zrutaskaMdhanA bhAva spaSTa karavA bIjA zrutaskaMdhanI racanA karavAmAM AvI che. AcArAMga niryuktimAM bIjA zrutaskaMdhane AcAraculA ke AcArAgrA kahela che, AcA-- racUlA pAMca kahI che. AcArAMganA 9 adhyayanano vistAra ja AcAracUlAmAM che, pravartamAna AcArAMga 2500 gAthA. pramANa che. pada - upara je 18000 pada pramANa mULa AcArAMga sUtra hatuM tema kahyuM te padanuM pramANa dIgaMbara matanI bhagavatI ArAdhanAmAM" batAvatAM kahe che :- 32 akSara pramANe eka gAthA (zleka) thAya. tevI 150886840 gAthAnuM eka "padI thAya, ema zAstrakAra kahe che. AcArAMganA bhAva kevA che? zAstrakAra kahe che ke AcArAMganA bhAva dravyanayathI zAzvatA ane paryAyanayathI azAdhatA bhAva sUtramAM gUMcyA che, ane hetu tathA udAharaNathI spaSTa batAvyA che.. sarva jinezvaroe prarUpelA e bhAvane sAmAnyapaNe kahevA, vizeSapaNe kahevA, bhinna bhinna prakArathI prarUpavA, upamA. ApI spaSTa karavA, upanaya ane naigamAdi sAte nayothI upadezavA-A pramANe AcArAMgane jJAtA, vijJAtA, sAdhunA caraNa-karaNane prarUpaka hAya-te AcArAMganA bhAva kahyA. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 9 zrI AcArAMga sUtra ] (bIjA dareka sUtranA bhAva paNa A pramANe ja kahevA. tethI dareka sUtramAM pharI pharI lakhyA nathI.) tethI AcArAMgamAM cAra anuganI dRSTie "caraNukaraNanuga'nuM nirUpaNa che. temAM sava tIrthakaroe ekaja bhAva kahyA che ke "chakAya jInI hiMsA karavAthI kamabaMdha thAya che, ane tenAthI viramavAthI arthAt ahiMsAmaya dayAdharma pALavAthI kamabaMdha aTake che, ne saMpUrNa dayA pALavAthI, saMsAranA pherA TaLe che." prathama zrutaskaMdhanA 9 adhyayananA bhAva zrI AcArAMga e AgamanuM paheluM aMgasUtra che. Agama e savajJA-sarvadazI tIrthakara bhagavaMtonA svAnubhavasiddha vacane sAMbhaLIne gaNadhara bhagavaMtee zuM gheluM adhyAtma jJAna che. adhyAtma jJAna e anAdi kALathI ajJAna ahaMbhAva ane mithyAtvathI gherAyelA jIvAtmAne temAMthI bahAra kADhI pitAnA ja AtmasvarUpanI thathArtha oLakha karAvI mukti maMjhilane ananya mArga dekhADanArUM anupama jJAna che. evuM ekAMte kalyANakArI jJAna gaNaghara bhagavaMte e sarvajJa tIrthaMkaranA zrImukhe sAMbhaLIne adhyAtmazAstramAM guMtheluM jJAna hovAthI tene "zrutajJAna kahyuM che. - zrutajJAnanI A sAthakatA siddha karavA mATe dvAdazAMgInA A prathama aMgasUtra zrI AcArAMgasUtranA prathama zastra Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] [ AgamasAra pariNA nAme adhyayananA prathama sUtranI zarUAta sUtrakAra gaNadhara bhagavaMta sudharmAsvAmIe "suryame AusaM!teNuM bhagavayA evamakakhAya che arthAt te bhagavAne, eTale ke ApaNuM zAsanapati carama tIrthakara bhagavaMta mahAvIra svAmIe, ema kahela che je he AyuSyamAna! (priya ziSya jaMbu!) me temanA zrImukhe kahetA sAMbhaLela che, te have kahyuM che je ekAgra citte sAMbhaLa!)" ema hetupUrvaka kahIne zubha zarUAta karI che. zrI naMdIsUtramAM pAMca jJAna kahyA cheH (1) matijJAna (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4) manaparyavajJAna ane (5) kevaLajJAna. A pAMce jJAnamAM zrutajJAna sivAyanA bAkInA cAre jJAna sva-lakSI che. mAtra zrutajJAna ja svaparalakSI arthAt kahenAra ne sAMbhaLanAra ema be varganI apekSA rAkhe che. tethI ja jJAnIoe zrutajJAnane ja balakuM ane tethI upakArI kahyuM che. bAkInA cAre jJAna muMgA che. savanuM hita sAdhe, paNa para pratye upakAra na karI zake. dA, ta. kevaLI bhagavaMta kevaLajJAna vaDe kAlakanA padArthonA bhAva jANe, anubhave paNa te bhAve paranA zreyAthe pharamAve tyAre te zrutajJAna kahevAya. pAMca jJAnamAM zrutajJAna ja upakArI kema? zrutajJAna ja pAMce jJAnamAM sva para prakAzaka hovAthI. tIrthakara bhagavatee je mAganI pite prathama ArAdhanA karIne cAre ghAtakarmone sarvathA khapAvI sarvajJa ane sarvadazI banI AmAnuM pama lakSya evA paramAtmapadanI prApti karI. te mekSamArganuM nirUpaNa tIrthakara bhagavaMta jagatajenA kalyANa arthe zrutajJAna vaDe ja karI zake che Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 51 tethI tene upakArI kahyu` che. tethI ja zrI uttarAyana sUtranA 28mA meAkSa mArga adhyayanamAM bhavya jIvAtmAne meAkSapurIe pahAMcADavAmAM sahAyabhUta evA A upakArI jJAnane pAMce jJAnamAM sauthI prathama sthAna tenI cAthI gAthAmAM prabhue hetupUrNAMka ApyuM che ane e ja bhAva gaNaghara bhagavaMta peAtAnA ziSya jakhu svAmIne upalakSaNe ApaNane sahune "suyaM me" kahIne kahevA mAge che. ApaNe agAu joI gayA ke tIrthaMkara bhagava tanA vacananI guMthaNI karanArA gaNadhara bhagavatA che. je gaNaghara tIrthaMkara bhagavAna nirvANa pAmyA pachI temanI pArTa khIrAje che, temaNe racelI dvAdazAMgI arthAt adhyAtma zAstro te te tI karanA zAsanakALa daramyAna pravarte che. vamAna samayamAM prabhu mahAvIra svAmInI pATe pAMcamAM gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmI bIrAjyA hatA tethI temaNe racelI dvAdazAMgI A pAMcamA ArA (yuga)nA 21000 varSa sudhI pravata vAnI che. have je gaNadhara bhagavaMta pAte cAra, cAra jJAna (kevaLa jJAna sivAyanA bAkInA cAre cAra)nA dhaNI che. vaLI peAte ja je AgamanA raciyatA che, ane jemanA racelA AgamA ekavIsa ekavIsa hajAra varSa sudhI pravartAvAnA che tevA prakhara prajJAvaMta zAstrakAra ziSyane siddhAMtajJAna ApavAnI zarUAta " suyaM me " kahIne kare che. e teozrInI prabhu pratyenI kevI agAdha vinavatA" darzAve che. "suya* me" kahIne pAtAnI jAtane sa pUrNa paNe geApavI nAkhI prabhu pratye apAra bhaktibhAva darzAvavA uparAMta ziSyane upalakSaNe tamAma sAdhaka vane mAkSamArganI sAdhanA karavAmAM je mukhya khAdhaka tattva che, te khAdhaka tattvane pahele dhaDAke ja Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ] [ AgamasAra dUra karavAnuM sUcavato "gurUne parama pavitra paramArtha hetu "surya me" mAM rahelA che e paramArtha hetuvaDe gaNadhara bhagavaMta e kahevA mAge che ke "he ziSya ! naraku tiryaca, manuSya ane devagatI ema cAra gati ane 84 lAkha jIvAnirUpa saMsAracakanA. paribhramaNamAM manuSyabhava pAmelo jIvAtmA ja mekSa mArganI rUDI sAdhanA karIne paMcama mokSagatine pAmIne janmamaraNanA. pherAne TALI zake che. tethI 84 lAkha chavAyonimAM mAnava bhavane sauthI zreSTa kahyo che, saMsAra sAgarane pAra. utAranA kAMThe kahyo che. ane anaMtakALanA saMsAracakanA paribhramaNa pachI parAdhInapaNe anaMta du:kha veThI veThIne ekaThI karelI puNyAinA prabhAve prApta thAya te dulabha zrI uttarAdhyayana sUtranA trIjA adhyayanamAM prabhue batAvyo che. e durlabha manuSyabhava prApta karyA pachI paNa manuSya. bahudhA mekSa mArganI ArAdhanA karate jovAmAM AvatuM. nathI tenuM kAraNa uparokta "surya me" sUtra purU karatAM sadharmAsvAmI kahe che"--IhimegesiM Ne saguNubhavaImA. arthAt (1) A (saMsAramAM manuSyapaNe janma pAmyA pachI, paNa) (2) keTalAMkane (egesi;) (3) jJAna (saNuM) hatuM nathI (4-5) "arthAt pitAnA ja AtmAnA sAcA svarUpanuM ghaNAkharA ane jJAna ane bhAna hotuM nathI. Atma svarUpanuM A ajJAna eja jIvAtmAnA. saMsAracakanA paribhramaNanuM mukhyatayA kAraNuM che. A ajJAna dazA jIvane anAdikALathI vaLagelI che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 53 kAraNa ke jIva mAnavabhava pAmatAM pahelAM anaMta kALa ekedriAdi niomAM gALe che. jyAM tene sAMbhaLavAnI idriya arthAt kAna ja hotA nathI. paMcaMdriyapaNuM pAmyA pachI paNa nArakI, asaMjJI, saMmuIima Adi pacedriyane jinavacana sAMbhaLavAne lAbha maLatuM nathI. manuSyAdi je jIvone jinavacana sAMbhaLavAne lAbha maLe che, tene paNa sAMbhaLyA pachI temAM zraddhA besatI nathI. pachI jIvanuM ajJAna TaLe kema? jJAnI kahe che ajJAnadazA dUra karavAmAM A zradhA guNa jarUrI che. jIvamAM jyAM sudhI A zraddhA guNa Avato nathI tyAM sudhI tenI ajJAna dazA jatI nathI. ajJAna dazA TaLe nahi tyAM sudhI jIvanA hatA ane mamatA dUra thatA nathI. ane aha tA ne mamatA dura na thAya tyAM sudhI jIva mekSamArganI sAdhanA karI zakato nathI. ane mekSa mArganI sAdhanA na karI zake tyAM sudhI tenA janma-maraNanA pherA rUpI saMsAra TaLato nathI. A rIte ajJAnadazAne kAraNe jIvAtmAnuM saMsAranuM viSacaka cAlyA kare che. te viSacakane toDavAnI vAta paramArtha bhAvathI zrI sudharmA svAmI ApaNane sahune suya me.." thI kahevA mAge che ke "he ! he jI ! je tamAre tamArA ja AtmAnuM kalyANa karavuM hoya, Ama hita sAdhavuM hoya te, anAdi kALathI vaLagelI A ajJAna dazA ke je tamane tamArA potAnA ja Atma svarUpanuM yathArtha jJAna ane bhAna thavA detI nathI tene dUra karo. te dUra karavA mATe sauthI prathama vinamra bane arthAt vinayaguNane aMtaramAM pragaTAve, vinayaguNa pragaTAvyA vagara jIvanA ahaMtA arthAt ahaMbhAva huMpada ke mAna Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] [ AgamasAra kaSAya, ane mamatA arthAta saMsAra ravajana, dhana vaibhavAdine mamatva bhAva jatA nathI. mokSa mArganI AtmakalyANanI sAdhanAmAM A ahaMbhAva ja mukhya tve mAnavIne bAdhA rUpa che. tethI tene saMdatara, dUra karavAnI pAyAnI mukhya vAta ja paramArtha bhAve "sUrya me... thI kahI. paramArtha tattva samajAvavAnI jenadarzana ane jenA dArzanikonI A AgavI viziSTha paddhati che. je viSayanuM nirUpaNa karavAnuM hoya, tenuM saMpUrNa sAramaya tatva pahelA ja sUtramAM evI te addabhUta rIte kahI devuM ane pachI tene vistAra karavo te viziSTha paddhati anusAra ja mRta jJAnanI AcArAMga sUtranI zarUAta ja vinayabhAva keLavI, ajJAnadazAne TALavA mATe Ama svarUpa arthAt jIvatava je jaina tattva jJAnanA sArarUpa nava tattvanuM prathama tava che, tenA sat svarUpanI pRcchAthI karI che. jIvAtmAnA ajJAnanI hada te juo! pachInA sUtramAM kahe che ke ahamasi ke vA Ie zuo ha pecA bhavirasAmi? . 3arthAt "huM" keNa hato ? ahIMthI mRtyu pAmI parAkamAM huM kyAM jaIza? eTale ke pUrvabhavamAM huM keNa hato? kyAMthI AvIne ahIM mAre janma thaye che? mAnava janma pAmIne mAre karavAnuM zuM che? ane karI rahyo chuM zuM? ane mRtyu pAmIne pharI kayAM jaIza arthAt kaI gatimAM utpanna thaIza. mArUM kharuM svarUpa zuM che? zarIra te ja huM-AtamA chuM? ke AtmA ne deha te sAva nirALA che? AnI kaI samaja jIva jyAM sudhI ajJAnadazAmAM hoya tyAM sudhI tene thatI nathI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 55 adhyAtmajJAnanI prAptithI A ajJAnadazA TaLe che. ane jIvAtmAne potAnA zuddha AtmasvarUpanuM jJAna ane bhAna thAya che. zrutajJAnano arthAt jinavacana ApaNuM upara A mahad upakAra che. TuMkamAM sUtrakAre zarUAta be "hu thI karI; pahelA hune arthAta "hupada ne ogALa, vinayabhAvane aMtaramAM pragaTAve, to ja bIjA "huM"nuM arthAta "AtmAnA zuddha svarUpanuM jJAna ane bhAna arthAt pratiti tamane thaze. saMpUrNa AgamajJAnanuM maMDANa ja A be "huM" para che. "hupadane ogALavuM eTale "mAnaSAya? upalakSaNe kapAcene nimULa karavA. pAca nimULa thAya, eTale jIvanA rAga ane dveSa sarvathA jAya, ane je jIvanA rAga dveSa sarvathA kSaya pAme, te jIvAtmA vItarAga paramAtmA bane. A rIte vinaya guNa jIvAtmAne mRgAvatI rANInA TAMte paramAtmApade pahoMcADe. tethI ja AtmAnuM parama dhyeya "mokSa? te sAdhavA mATe sauthI prathama vinayanA pATha "suMya methI sudharmA svAmI ApaNane bhaNAvavA mAge che. jainadazane samyagadarzanane mekSanuM dvAra kahela che. jinavacanamAM eTale ke tIrthakara bhagavaMte prarUpelA jIvAdi navatattvamAM atUTa zraddhA rAkhavI tene vyavahAra samyagRdazana kahyuM che. vyavahAramAM tene "deva-gurU-dhamanI zraddhA paNa kahevAya che; ane AtmAne AmA vaDe AtmAnA svarUpamAM zraddhA thavI tene "nizcaya samyaggadazana karyuM che. "hupada" dUra karavAnI pahelA "hunI" vAtathI vyavahAra Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada ] [ AgamasAra samyagudarzananI ane AtmAnA zuddha svarUpanA jJAna ane pratitirUpI bIjA "huM"nI vAtathI nizcaya samyagadarzananI siddhi thAya che. A rIte "surya methI zarUAta karIne gaNadhara bhagavaMte adhyAtmajJAnanA saMpUrNa sArane samAveza karI dIdho che. AtmAnA traNe svarUpa (1) bahirAtmadazA, arthAt ajJAna ane mithyAtvanI dazA, (2) aMtarAtmadazA arthAt samyagadakiTanI dazA, ane (3) paramAtma dazA arthAt sarvajJasavadazInI saMpUNa vItarAgatAnI dazAnI vAta mAtra eka ja sUtrathI kahI dIdhI che. pachInuM kathana to tene vistAramAtra che, je have ApaNe vigatathI anukrame jozuM. zastra parijJA nAmathI prathama adhyayananI zarUAta karI che tene zabdArtha che - zastra = zastra, pari = cetarapha arthAt badhI bAju ane jJA = jANavuM; eTale zastraparijJAne artha thayo ke AtmAne paramAtmA banavAmAM je zastra arthAta bAdhArUpa che tene saMpUrNa jANavuM; ane teno paramAtha e che ke "" pariNAthI A zastronI bhayaMkaratAbAdhatA jANane, "pratyAkhyAna parijJA vaDe te zastrone sarvathA dUra karavA, tyAre ja AtmAnuM parama dhyeya mekSa te saMdhAya. A adhyayananA sAta uddezA che. temAM prathama uddezAmAM ja ke ahamasi?? ItyAdithI zarUAta karIne je AtmasvarUpanI pRcchA karI che, tene paramArtha AtmAnuM astitva ane nityatva siddha karavAne che. tenI siddhi sUcanA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [57 aMtamAM "setuM' arthAt traNe kALamAM dizAvidizAmAM rAmanAgamana karanAre je che te ja huM (AtmA) chuM ? ema spaSTa javAba ApIne sutrakAre karela che. tene paramArtha e che ke dravyathI "AtmA nitya che, dhruva che. paNa paryAyathI eka yonimAMthI bIjI yonimAM gamanAgamana karanAro hevAthI "anitya che. A pramANe AtmAnA nityAnitya svarUpane je jANe ane tenI zraddhA daDhapaNe kare tene sUtrakAre "AyAvAI' arthAt AmavAdI kahyA. AmA che ane tenI gati Agati paNa che evuM je mAne tene jIvanA nivAsarUpa lokane mAnavo ja paDe tethI tene "loyAvAI : arthAt lokavAdI kahyA, ane lekavAdI je che tene lekamAM * gatiAgatinA kAraNarUpa karmabaMdhane ja mAna paDe tethI tene "kazmAvAI' arthAt karmavAdI kahA; aneka maMvAdIne - baMdha ane mekSanA kAraNarUpa kiyA eTale ke saMvara-nirjarA rUpI tapAdi vrata anuSThAne svIkAra karavo ja paDe tethI "kariyAvAI' arthAt kriyAvAdI kahyA. AmanA je cha sthAna sarva kahyA che (1) astitva arthAt AtmA che, (2) nityatva arthAt judI judI gatimAM upajanAro AtamA paryAyathI jude bhAsavA chatAM trikALI, nitya-dhruva che, (3) kartRva-potAnA karmane kartA pote ja che. arthAt karma karavAmAM te svAdhIna che. (nne bhakatatvakaryA karmanA phaLa bhegavanAro paNa pote ja che, arthAt phaLa avazya bhegavavA paDe che. temAM parAdhIna che (5) amRtatva arthAt mokSa che (6) mokSa dharmathI maLe che. AmAnA A.cha sthAnanI jene zraddhA hoya tene AmavAdi atre kahela che, jene ApaNe vaSavahAra nathI "samakitI? "sakhya- phasvI" kahIe chIe. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ] [ AgamasAra "se AyAvAI, lAyAvAI, kammAvAI, kiriyAvAi" (5) sUtra kahIne gaNadhara bhagavaMte sakSepamAM samagra jaina tattvajJAnanA bhAva hI dIdhA che, je A pramANeH-- "AtmAnuM" arthAt jIvanuM' cathA svarUpa je jANe, teNe "ajIva"nu svarUpa paNa jANavu' ja paDe, (ra) lAnuM svarUpa jANe, eTale jinezvare jenA vaDe leAkasvarUpanI vyAkhyA karI che. te cha zAzvatA dravya (1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAza, (4)kALa, (5) puddagala ane (6) jIvanu svarUpa paNa jANavu' paDe, (3) karma'nu' svarUpa jANe eTale AThe kama prakRtie (1) jJAnAvaraNIya (2) danAvaraNIya, (3) vedanIya, (4) meAhanIya, (5) AyuSya, (6) nAma, (7) geAtra ane (8) aMtarAya ane te badhAnI kula 148 prakRtinu, (1) aMdha, (2) udaya (3) udIraNA ane (4) sattAnA svarUpathI badhA bhAva jANavA paDe ane (4) khaMdha ane meAkSarUpI kriyAnuM svarUpa puNya-pApa-Azrava-sava-nirjarA-madha ane meAkSa ema sAte paryAya . tattvanuM svarUpa jANavu paDe, eTale ke te AtmavAdI jIva-ajIvAdi navatatvanuM, chadravya rUpI leAkanuM, zubhAzubha ke badhathI jIvane maLatI catuvidha gatI ane 84 lAkha jIvAyeAninuM, ane saMsAranI A catuvidha gatinA kAraNarUpa sAMparAyika kriyAnu ne temAMthI chuTavAnA kAraNa rUpa arthAt janmamaraNanA pherA TALI, meAkSa prApta karavArUpa bAra prakAranA taparUpe nija rAnu ane vrata pratyAkhyAnarUpa savarakriyAnuM svarUpa jANavu paDe; arthAt samagra jainatattvajJAnane jANe,-ema pahelA ayananA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ]. [ 59 pahelA uddezAnA bhAva zarUmAM kahyA. A pramANe AtmAdinuM svarUpa jANune, prathama udezAnA. uttara bhAgamAM kahe che ke A ajJAnadazAne lIdhe jIvo. mAnava bhava pAmIne paNa potAnI jIMdagI sukhacenamAM TakAvI. rAkhavA mATe, tathA mAna, pratiSThA vagere mATe pApamaya kriyA. anuSThAna karI AraMbha ane parigrahanA pApane sevatA hoya che; tenAthI saMsAra sAgarane cheka kAMThe AvIne jIva pharI saMsAra paribhramaNa rUpa duHkhanI vRddhi karIne durgatimAM jAya che, mATe AtmAthI jIe bhagavaMtanA vacana para zraddhA rAkhI pAvamaya sAvadya-kriyA anuSThAne tajI, jJAna-darzanacAritra ne taparUpa mekSamArganI ArAdhanA karavI e ja manuSyabhava mATe kartavyarUpa che. sAdhu vargo AraMbha parigrahathI sarvathA dUra rahevuM ane gRhasthIe apAra bhI ane a5. parigrahI banavuM te ja manuSya bhavanI sArthakatA thAya, hiMsA, adharmarUpa che, karmabaMdha karAvanArI che, ahiMsA dharmarUpa che, karmabaMdha rokanArI che, te ja mokSaprAptine upAya che, evI zraddhA ane viveka rAkhI jIvahiMsA na karavI tema aMtabhAgamAM pharamAvyuM che. - tyAra pachInA cha uddezAmAM anukrame cha kAyanA jIvo (1) pRthvI (2) pANI, (3) agni, (4) vanaspati, (5) trasakAya-AmAM beIdriya; teIdriya caurenidraya ane paMcedriya jIvono samAveza thAya che, ane (6) vAyukAyanA jIvonuM svarUpa batAvIne zAstrakAra sAdhaka AtmAne evuM jJAna karAve. che ke he munI! he sAdhaka! A chakAya chanI je kula 84 lAkha jIvAni savaze kahI che, te pratyekamAM tuM ekavAra nahi paNa aneka vAra upajIne A manuSyabhavamAM AvyA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 ] [ AgamasAra chuM. "A nyAye jIvamAtra tArA pitAnA svajano ja che, tArA pitIkA che, kei parAyA nathI; mATe prANI mAtrane tArA AtmA samAna ja gaNu" zrI dazavaikAlika sUtramAM ethI ja prabhu belyA che "sabdha bhUyaya bhUyasta, samma bhUyAI pAsa" ! (49) tethI ja hiMdudhame paNa gItAjImAM "Atmavat sarva bhUteSu-no upadeza Apyo. | sarva jI pitAnA AtamA samAna ja che tema jANIne vivekI saMyamI sAdhaka AraMbhanA svarUpane "" pariNAthI jANuM, "pratyAkhyAna parijJA thI hiMsAne tyAga karI svayaM hiMsA kare nahi, anya pAse hiMsA karAve nahi, hiMsAnA karanArAne anumodana Ape nahi, ane keIpaNa prakAranuM pApamaya karma kare nahi, AraMbhathI AtmAnuM patana thAya che, anAraMbhathI-ahiMsAthI AtmAnuM utthAna thAya che. dharmarUci aNagAre kIDIonA jIvane pitAnA AtmA samAna gaNI rakSA karI to temano AtmA paramAtmapadane pAmI gayo. Ama samajI jinavacanamAM zraddhA rAkhI vivekI jana dayAmaya ahiMsAdharmanuM pAlana karI chakAyanA jInI hiMsA ke virAdhanA na kare, tene ja tIrtha - karoe saMyama kahyo che. kiyAe karma, pariNAme baMdha ane upage dhama kahyo che. mATe kiyA-anuSThAna mananA pariNAma zuddha rAkhI upaga arthAt koIpaNa prakAranI jIvahiMsA ke virAdhanA na thAya tevI * jatanA rAkhI kare, te ja kamabhArathI haLavA thatAM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 61. thatAM meAkSa prApti thai zake, tethI ja "jJAnakriyAbhyAM meAkSa:" kahyu che. jJAnapUrvaka kriyA karavAthI ja meAkSa prApti thaI zake che, ema dRDha zraddA rAkhI Ara'bha samArabhanA kAryA na kare ne dayAmaya ahisA dhama pALe ema zastra parinA nAme prathama adhyayananA ate prabhue pharamAvyuM che. adhyayana bIjuM 'lAkavijaya" cha uddezA che. pahelA adhyayanamAM chakAya jIvAnI 'dayA pALavAnu " kahyuM, je chakAca vAnI yathArtha dayA pALe, te ja sAcA "lAka vijetA" arthAt chakAya jIvAnA nAtha banI zake," -A pramANe tenA bIjA adhyayana sAthe sakhadha rahele che. "lAka" e prakAre kahyo che (1) dravya leAka (2) bhAva leAka. manuSya, pazu, pakSI vagere ti"ca je kSetramAM rahe che te manuSyakSetra arthAt tirthAM leAkane dravya leAka" kahyo che, ane krodhamAnAdi je kaSAyabhAvA che tene bhAvaleka kahyo che, jo ke atre " leAka " zabdane catutirUpa " saMsAra ' nA amAM prayeAjela che. tethI pahelA uddezAnA pahelA ja sUtramAM kahe che H " je guNe se mUlaThThANe je mUlaThThANe se guNe "! arthAt " je zabdAdi viSayeA che, e ja sa'sAranu mULabhUta kAraNa che, ane saMsAra che te ja zakhvAdi viSaya che." eTale ke pAMca iMdriyAnA viSayArUpI je zabdAdi Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ AgamasAra kAmaguNo - kAma bhAgo che, temAM Asakta banI bhogavavA. te ja naraka tiryaMcAdi saMsAra paribhramaNanuM kAraNa che, arthAt mehanIyAdi AThe karmo baMdhAvAnuM kAraNa che, ane saMsAra vadhavAnuM che kAraNa che. te ja kAma guNe che. mATe strIputrAdi svajane ke dhana vaibhavAdimAM Asakata na thavAnuM paramArthathI atre kahyuM che. pitAnA je kuTuMba parivAra ke zarIranA sukha sagavaDa mATe pite avaLo puruSArtha karI je azubha karmo bAMdhata hoya che, te bhogavavAne jyAre vAro Ave che, tyAre keAI svajana temAM bhAga paDAvavA AvatA nathI te vAliyA bhIla (vAmikI RSi)nA prasiddha daSTAMte. te karmo udayamAM Ave tyAre tenA kaDavA duHkho potAne ekalAe ja bhogavavA paDe che. keI keIne zaraNabhUta thatuM nathI. temaja "huM" ja A badhAne AdhArabhUta chuM. huM na houM te badhAnuM na nabhe, duHkhI thAya tevuM vyartha abhimAna paNa jIve karavuM nahi. kAraNa ke dareka jIva janmatAM ja pUrve A bhavanA AyuSyane baMdha paDe tyAre ja cha bela (1) gati, (2) jAti, (3) sthiti-AyuSya keTaluM bhegavavAnuM che te, (4) avagAhanA arthAt zarIranA rUpa, raMga, AkRti vagere, (5) pradeza-A bhavamAM kyA kayA keTalA karma bhogavavAnA che te ane (6) anubhAga arthAt saMsAra, jemAM (1) saMpatti, (2) saMtati, (3) sukha, (4) duHkha, (5) saMyoga ane (6) viyegane samAveza thAya che ke bhagavAne che te sAthe laIne Avela hoya che. tyAre have jarA vicAro to kharA ke tame anyanuM zuM karI zakavAnA hatA? chatAM ajJAnI jIva mehadazAnA . lIdhe mArUM, mArUM, karIne mamatva bhAvathI karmonA zeTha bAMdhe Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 63 che, je udayamAM AvatAM bhegavavA dohyalA thaI paDe che tyAre samatA rAkhavAne badale valopAta karIne navA azubha karma bAMdhIne saMsAracaka vadhAre che. tethI sArAye saMsArane azaraNarUpa jANa je "dhIra purUSa' che, te eka kSaNano paNuM pramAda dhamakaraNa karavAmAM na kare - dhIre muhuttamavi | pamAyae 7vA kAraNa ke "vao aceIjezvaNuM" yuvAnI (ane AyuSya) dareka kSaNe vItatuM jAya che. mATe hajI jyAM sudhI zarIranI zakti ghaTI nathI, tyAM sudhI pratyeka paLane aNumela jANuM je vrata, tapa, japa Adi dharma anuSThAnamAM ja gALe che.te ja khare paMDita che arthAt sAce sAdhu che. Ama A prathama uddezAmAM saMsAranuM sAcuM svAthamaya svarUpa jANI, azaraNa ane saMsAra bhAvanA bhAvIne, eka kSaNa mAtrane paNa vivekI jIve pramAdana karavAnuM ane harakSaNa dhama kriyAmAM gALavAnuM paramArthathI kahyuM. pramAda:- dharmakaraNI sivAyanI dareka pravRttine tIthakara bhagavaMte pramAda kahela che. A bhavamAM pramAdana karavAthI ja AvatA bhavanA cha bola sArA baMdhAya che ane jIvane sugati, samAdhi, ane chevaTe zAzvatA sukharUpa mokSanI prApti thAya che. bIjA uddazAnI zarUAta ja "araI AuThe se mehAvI, kha|si muke che 77 arthAt je prajJAvaMta, medhAvI, saMcama laIne pachI upasarga ke pariSaha AvatAM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ] [AgamasAra saMyamamAM arati nathI lAvate, paNa daDha rahe che, te kSaNa vAramAM mokSane prApta karI le che. tema karI. bhagavAnanI A satya vAtane prAtaH smaraNIya gajasukumAra, arjunamALI Adi munivaroe siddha karI batAvI che, temane anusarI ApaNe paNa bhavane aMta karIe. je AThe prakAranA madane nigraha-kAbu kare che, te ja saMyamamAM daDha rahI zake che tema jANI, (1) jAtimada, (2) kuLamada, (3) baLamaMda, (4) rUpamada, (5) tapamada, (6) jJAnamada (7) lAbhamada ane (8) aizvaryama-A AThe prakAranA mada tajI saMyamamAM daDha rahe ema trIjA uddezAnI zarUmAM kahI, pachI kahyuM ke je parigraha ocho kare che, teja madane nigraha karI zake che, mATe rAga-dveSa-kaSAyAdi atyaMtara parigraha ane mAla milkata, dAsa-dAsI Adi bAhya parigraha tajavAnuM bhagavaMte pharamAvyuM. kAraNa ke "sabdha pANuM piyAuyA, suhasAyA dukhapaDiklA apiyavahA piyajIviNe jIviukAmA salaeNsiM jIviyaM piya che 90 arthAt sarva jIvone jIdagI priya che, sukhanA kAmI che, duHkha keIne gamatuM nathI, sarvane jIvavuM priya che, mRtyu apriya che, ema jANuM keIpaNa dAsa-dAsI, pazu pakSI Adine parigraha na kare, temaja tene duHkha na de, vadha na kare, temanA prANa luMTI potAnA sukhasagavaDa bhegavavAnI IcchA na rAkhe, paraMtu sarvajIne potAnA AtmA samAna gaNI duHkha na de e ja pitAnA AtmAne sukha, zAMti ane samAdhi ApavAne eka mAtra upAya che. A zrI bhagavitane upadeza che, tene zraddhApUrvaka mAnI keIne pIDA na pahoMcADe temAM ja manuSyabhavanI sAthakatA che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ pa ceAthA uddezA :- madathI bhAgavelA bheAgA ate rAgAdi duHkhAmAM ja parIName che ema kahI duHkhanu svarUpa khatAvyuM che. rAga Ave tyAre svajanA tenuM rakSaNa karI zaktA nathI, ane keAIvAra-hAlanA viSamakALamAM te ghaNIvAra tene tajI paNa de che, evuM saMsAranuM duHkhamaya svarUpa jANI, A badhA rAgeA pUrva bhave karelA kAI vedanIyAdi kanu phaLa che mATe samatA rAkhI bhAgave. temAM ha ke zAka na rAkhe ane karma nija rA kare, saMyamamAM dRDha bane te ja sAcA nigraMtha munI che. A sUtra sAdhunA AcAradhanu che, tethI sAdhune sabAdhIna bhagavaMtanA upadeza che paNa gRhasthane paNa teTalu` ja lAgu paDe che tema samajI vivekI jana te pALe. bhAgeAthI nahi paNa viSayeAnA tyAgathIja sAcu sukha maLe che tema kahIne je 42 dveSa rahita nirdoSa sujhatA AhAra pANIja sayamanA nibhAva artha -dehanA lAlanapAlana mATe nahi, bhagave che teja sAcA munI che ema pAMcamAM uddezAmAM pharamAvIne, sAdhue sa`sArInA saMgathI ala mAlasa saMgeNu' ! viramavAnu ane asaMgadazA keLavavAnuM pharamAvyuM, ane dehane azicamaya jANI tenI bahu suzruSA na karavAnuM ke "karAvavAnu" kahyu.. chaThThA ne chellA uddezAmAM dehAdinI sAravAra karAvavAnA upadeza paNa hiMsAnuM ane dehAdinA mamatvabhAvanuM kAraNa che, ema mAnI nigraMtha munI te dehAdinA samasta mamatvabhAvano tyAga kare ne karAve, ne tema karIne kAI paNa 5 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ AgamasAra prakAranuM pApamayakama pote kare nahi ke anya pAse karAve nahi, te daDha saMyamI munI zuddha saMyamanuM pAlana karate thako A audArika zarIrane anAsakta bhAve taje, karmarAjane khaMkhere, nirasa lukhAsukA AhArAdinuM kAmaMdInA dhannA aNagAranI jema sevana kare te ja sAce samakitI che, ane tevA zuddha AcAravALe munI ja A duttara evA saMsArasAgarane tarI jAya che, ane muktAtmA bane che, te lakavijetA bane che. saMkSepamAM bIjA adhyayanano mukhya sAra e che ke vairAgyabhAvanI abhivRddhi karavI, saMcamasAdhanAmAM daDhapaNe AgaLa vadhavuM, sarva prakAranA madane dUra karavA, meMgenI Asakti cheDavI, bhojanAdi nimitte thatAM AraMbha-samAraMbha tyAga karavo, roganA upadravamAM paNa dehAdinI mamatA choDIne samatAbhAve saMyamapAlanamAM aDaga rahevuM, ane viSaya-kaSAyone jItI lokavijetA nigraMtha manI anAthI munI jema banavuM, adhyayana trIjuM "zItoSNIya saMbaMdha :-je lekavijetA bane te munI zIta" eTale "sAnukuLa" ane "uSNa" eTale "pratikuLam pariSaho ane upasargone daiyapUrvaka samabhAve khame, ane kadApi prANAMtaka kaSTa Ave to paNa saMyamapAlanamAM acaLa rahe tevo saMbaMdha bIjA sAthe che. | zrI uttarAdhyayana sUtra adhyayana bIjAmAM 22 pariSaha kahyA che. jemAMnA be (1) strI ane (2) satkAra pariSaha sAnukuLa kahyA che, bAkInA 20 munIne pratikuLa kahyA che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] . [ 67 have saMyamapAlanamAM sadA jAgRta rahIne je samabhAve sahana kare te ja sAce muni che. tema "suttA amuNI sayA, muNiNe sayA jAgarati' 13pA arthAt ajJAnI asaMyamI jIva dravyathI jAgatA arthAt AMkhe ughADI hovA chatAM, meha ane mithyAtvathI sadA gherAyelA hevAthI sadAkALa bhAva mehanidrAmAM sUtelA kahyA. jyAre saMyamI sAdhu dravyathI sUtA hoya chatAM bhAvathI AmAthI hovAthI sadA jAgRta kahyA. bIjA udezAmAM "sammattadasI na kareI pAve 143 arthAt tattvajJa samyagRSTi sAdhaka prANImAtrane pitAnA AtmA samAna gaNa potAnA saMyamapAlanamAM sadA upagavaMta rahe, jethI pApakarma na baMdhAya tema bhagavate kahyuM, uparAMta saMsArI jIvo sAthe nehasaMbaMdha na bAMdhe temaja hAsyavinodathI virame, ane krodhAdi kaSAyathI narakAdi adhamagatinI prApti thAya che ema jANI kaSAne taje, ane jJAna-dazana-cAritra ane tArUpI mokSamArganI sAdhanAmAM satata upaga rAkhI saMyamajIvana sArthaka banAve. A samyavI sAdhaka pApakarma bAMdho nathI mATe sadA jAgRta-sAvadhAna rahe. - pApakarmanuM phaLa durgati ja che tema jANa tenAthI nivRtta thavAnuM kahIne have trIjA udezAmAM-"je munI gati-AgatinA arthAt janma-maraNanA pherAnA kAraNarUpa rAga-dveSa che tema jANIne te baMnene tajata thake samabhAvamAM vicare che, tevA AtmAnuM ahita karavA traNe lokamAM kaI samartha nathI, tema kahIne eka ati Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 ] [ AgamasAra hitakArI bodhavacana kahe che. "purisA! tumameva tuma mitta ki bahiyA mirasichami?v158 "he purUSa! (chavAmA!) tuM pote ja tAro mitra che, (pachI) bahAranA mitrane zA mATe Icche che?" paramArtha e che ke jIvAtmA pote ja pApamaya vicAre ke kAryo karIne. pitAnA ja AtmAne durgatimAM dhakelIne tene zatru bane. che, ane sArA bhAvo ane satkAryo karIne, dhamakaraNa karIne potAnA ja AtmAne mitra e rIte bane che, ke mitranI jema e saddabhAva ne satkAryo ane sugati pamADIne paraM-- parAe zAvatA mekSisukha apAve che. AvA hitakArI jina vacananI zraddhA karI sAdhaka sadA sadabhAvanAo bhAve ema paramArthathI kahyuM, cethAne chellA udezAmAM kaSAyane tajIne saMyamanI. ArAdhanAmAM ja lAgI javuM teja AtmAthI munI mATe. zreyakArI che ema bhArapUrvaka kahIne be hItIkSA Ave che - " je e jANuIse savaM jANuI je savaM jANuI e e jANui 163 che arthAtu" je kaI sAdhaka potAnA eka AtmAne jANe che, te jagatanA sarva jIvone tathA ajIva-jaDa padArthone ane tenI bhUta-vartamAna ane bhAvI paryAyane paNa jANe che, ane je sarva jIva-ajIvone tenI trikALavatI paryAyasahita jANe che, te eka AtmAnAsvarUpane jANe che. kAraNa ke pratyeka bhavya jIva pAse AtmAnA svarUpane tathA sarva jaDa padArthonI traNe kALanI paryAyane jANavAnI zakti nizcayanayanI apekSAo rahelI che, paraMtu vartamAnakALe jJAnAvaraNIyAdi karmonA AvaraNanA lIdhe te Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 69 zakti ApaNe pragaTAvI zaktA nathI, paraMtu jJAnI purUSonA samAgamathI te zakti gaNadhara bhagavatenI jema pragaTI zake che. gaNadhara bhagavate sarvajJa tIrthakara bhagavaMtanA zrImukhe eka mAtra tripadi " u5ne I vA, vigame I vA, dhuveI vA che?' sAMbhaLe che, ane uparokata jinavacana sAMbhaLI temanA aMtaramAM samasta jaDacetana padArthonuM jJAna pragaTe che ane dvAdazAMgInI racanA kare che. (2) jJAnIne samAgama Avo upakArI che ema jANuM sAdhaka haMmezA apramatta rahe, tethI bhagavaMte kahyuM - "sahya pamarasa ati bhayaM, savya apamarassa naOi bhayaM ? me 164 che arthAt pramAdIne sava bAjuthI bhaya che, apramAdane keIne bhaya nathI, kAraNa ke pramAdI jIva pApamaya jIdagI jIvIne ghaNu jI sAthe vera bAMdhe che, tethI jayAre te azubha karmone udaya thAya che. tyAre te jIva tenAthI bhayabhIta thAya che, paNa apramatta sAdhaka saMyamajIvana jatanapUrvaka gALI dehAdi mamatva rahita rahI, jIvonI hiMsA karatAM nathI, tethI veranA baMdha paDatA nathI eTale nirbhaya rahe che, A pramANe AmasvarUpane jANu apramattabhAve je saMyamajIvana gALe che, te sAdhaka mehanIya karmane jIte che, ane je eka mehanIya karmane jIte che, te sarva karmone jItIne sarvathA karmabhUta bane che tema ? je ega nAme e bahu nAme ? arthAt je eka mehanIya karmane namAve che, te badhA karmone namAve che arthAt nAza kare che. kahyuM, kAraNa ke mehanIya karma be bhede che (1) dazana mehanoya jenI mithyAtva, mizra ane samati mehanIya Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ] [ AgamasAra, nAmanI 3 prakRti che. je samaktine reke che, ane (2) cAritra mohanIya tenI kodhAdi kaSAnI 16 ane hAsya, ratI, aratI AdinekaSAnI 9 maLI kula 25 prakRti che, jenAthI rAga-dveSa thatA hovAthI vItarAgatAne reke che. kaSa eTale saMsAra " ane "AyalAbha ? jenAthI saMsArane lAbha arthAta vRddhi thAya te kaSAya. eka mehanIya karmane jItavAthI mithyAtva nAza pAme che, tethI samakti Ave che, ane kaSAya nAza pAmavAthI vItarAgatA Ave che tethI saMsArano aMta Ave che. adhyayana cothuM "samyakatva'--cAra uddeza che saMbaMdha -trIjAmAM parISaha khamIne paNa niticAra saMyama pALavAnuM kahyuM. te saMyama te je "samyaktvI hoya. te ja pALI zake. tethI samyaktvanuM svarUpa atre kahe che. samyaktva, samyagadarzana ke samakti te paryAyavAcI zabda che. mehanIya karmanI darzana mehanIcanI traNa ane cAritra. mehanIyanA anaMtAnubaMdhI-kaSAnI cAra prakRti ema sAta prakRtine upazama, pazama ke kSaya thavAthI (1) upazamAM samakti, (2) pazama samakti ane (3) kSAyika samakti anukrame Ave che. (vistRta samajaNa mATe juo lekhakanuM "samyagudarzana" nAme pustaka") samyaktvanuM svarUpa batAvatAM sUtrakAra kahe che - je tIrthakare atItakALamAM thaI gayA che, vartamAnamAM mahAvideha kSetramAM bIrAje che, ane AgAmI kALamAM thavAnA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [02 che, te saghaLA bhagavaMtA eka ja dayAmaya ahiMsAdhanI prarUpaNA karIne kahe che...sabve jIvA na huM takhvA... arthAt kAIpaNa jIvanI hi'sA na karo, pIDA paNa na upajAvA. saMpUrNa dayA pALeA. tIrthaMkaranA A zAzrvatA vacanamAM dRDha zraddA rAkhavI tene "samyaktva" kahyuM che." samyaktvanuM mAhAtmya evuM che ke anAdikALanI jIvanayAtrAmAM jIvane te ekajavAra spazI jAya, te paNa te jIva taddabhave ke vadhumAM vadhu adha puddagala-parAvanakALamAM avazya mekSe jAya. Ama samakti e meAkSanu* dvAra che. jinezvaranA upadezelA AvA dayAmaya dharma ja zuddha che, nitya che, dhruva che, zAzvata che. jagajIvAnA kalyANa artha tItha kareAe A upadeza Apela che. pahelA uddezAmAM ahi'sAdha'nI sthApanA karI, khIjAmAM je hiMsAnA upadeza Ape che, ane jIvahiMsAmAM pApa nathI tema kahe che temane anAya kahyA che, ane je prANI vadha na karavAnA upadeza Ape temane Aya kahyA che. kAraNa ke zubha bhAvAthI AzravanA sthAnAne paNa nami rAjiSanA dRSTAMte nirjarAnA sthAna banAvI zakAya che, ane azubha ayavasAyAthI nirjarAnA (kama khapAvavAnA) sthAnAne paNa kaMDarIka munInI jema Azrava (ka`baMdha)nA sthAna banAvI de che. mATe upayAgavaMta rahevu. trIjA uddezAmAM peAtAnA AtmA A saMsAramAM ekalA ja Ave che, ane zubhAzubha kama bAMdhIne ekalA ja vidAya le che, tenA vicAra karIne AtmAne niLa karavA tapasyAdithI zarIrane kRza kare, kAyAnI mamatA ghaTADI kaSAyAne pAtaLA pADe, ema kahIne tapanuM mAhAtmya batAvyu che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] [ AgamasAra cothA ne chelA udezAmAM sAdhaka munIe potAnI zakti anusAra tapAdinI ArAdhanA karI, athavA lukhAsukA AhAra karI kAmavAsanAne nAza kare ane vizuddha brahmacarya pALI makSa samukha banI. pitAnA AtmAnuM kalyANa karavuM ema pharamAvyuM. pAMcamuM adhyayana-"lokasAra"mAM cha uddeza che. A adhyayananA Adine madhyamAM "AvatI" zabdane upayoga thayo hovAthI tenuM bIjuM nAma "AvaMtI" adhyayana paNa che. prathama uddezAmAM samagra lekamAM sArabhUta tattva dharma batAvela che. dhamano sAra jJAna che; jJAnane sAra saMyama che; kahyuM che ne "jJAnasya phalaM virati"; ane saMyamane sAra mokSa che ema siddha karyuM che. hiMdudharmo paNa kahyuM che ne sA vidyA yA vimuktaye" have je samyakavI hoya te ja sarvajJa kathIta "saMyamadhamanuM niraticAra pAlana karIne sarvathA karma khapAvI zuddha, buddha ane mukta thaI jAya ema chaThThA uddezAmAM pratipAdana karyuM che. te rIte Ane cothA adhyayana sAthe saMbaMdha che. prathama udezAmAM bhavabhramaNanuM mULa kAraNa dura karmo che, ema kahI jJAnIe dehane nAzavaMta jANI, dehAbhilASA ane dehAbhimAnathI virakta rahIne pitAnA mana-vacanakAyAnA pegone AmacAthe ja pravartAve ane AtmakalyANa A mAnavabhavamAM ja sAdhI le tema kahyuM. paNa ajJAnI jene jaina paribhASAmAM "bALajI" kahyA che, te te pitAnA dehanA ane parivAranA sukhAthe mehathI gherAIne aneka Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 73 prakAranA AraMbhasamAraMbha karI aneka jIvonI hiMsA kare che, anekane pIDA upajAve che, te kurA karmothI vaLI navA azubha karmo bAMdhe che, ane samakita na pAme tyAM sudhI janmamaraNarUpI saMsAracakamAM bhame che; ema jANuM AtmAthI jIve AraMbhathI dUra rahevuM. bIjA udezAmAM je pApamaya pravRttithI aTakyA che te ja sAcA sAdhu che, ane tevA sAdhaka pratyeka jIvane sukha priya che, tema jANI brahmacaryAdi pAMca mahAvratanuM utkRSTa bhAve pAlana karI jIvahiMsA na kare, vaLI te munI bImArI AvyuM A rega mArA ja keAI pUrvabhavanA azubha karmanuM phaLa che ema mAnI, zarIranI nazvaratA samajI sanakumAra munInI jema daInA duHkhane samabhAve sahana kare, ane kevaLa ratnatrayInI ArAdhanAmAM ja magna rahe; saghaLA parigrahane karmabaMdhanuM kAraNa jANuM taje ane brahmacarya vizuddha pALI saMyamamAM parAkrama pherave, trIjA udezAnA bhAve che ke je sAdhaka jitendriya che, teNe viSaya ne parigrahane dravya ane bhAva ema baMne prakArathI sarvathA tyAgI potAnA vikAra para vijaya meLavI, tenI IcchAmItra paNa na kare, kemake viSaya-kaSAya- tRdi atyaMtara zatruo sAthe yuddha karavuM te ja AtmA mATe zreyakArI che. bahAranA bIjA yuddhothI azubha kamabaMdha sivAya zuM vaLavAnuM che? te prasannacaMdra rAjaSinA daSTAMta. aMtaranA te zatruo sAme yuddha karavA ja A je "dArIka arthAt udAra zarIra-mAnavadehI' maLela che. tene pUro lAbha le. kAraNa ke te mAnava deha (bhAva) ekavAra hAthamAMthI gayA pachI pharIthI maLa bahuja Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ] [ AgamasAra durlabha che, ema jANI dhIra, vIra, ne samakitI muna. utkRSTa saMyamapAlana karI karma zarIrane sarvathA kSaya kare ane saMsArasAgarane tarI jAya che. cothA udezAmAM svachaMdatAnA deze batAvI sAce sAdhu gurUnI nizrAmAMja rahe, ekalo na vicare ema pharamAvyuM. eno paramArtha hetu e che ke vaya ane jJAnanI dRSTie je hajI aparIpakava che, athavA parISahane khamavAnI hajI pUrI sahanazakatI ne samatA jenAmAM AvI nathI, tevA sAdhu mATe ekalAvicaravuM te mukelI ke patananuM kAraNa bane che. te sukumAlikA AryAjInA daSTAMte. paNa je viziSTha jJAnI che ane daDhacAritrI che, keIpaNa pariSahathI Dage tema nathI tevA dhIra, vIra ne samakitI pUrva dhArI munI mATe ekala vihArIpaNuM paNa nirjarAnuM kAraNa bane che, tema prabhue kahyuM. aMtabhAgamAM strIsaMgathI dUra rahevA sAdhu mATe pharamAvyuM. kAraNake tethI narakAdi durgatinI prApti thAya che. mATe sAdhake vizuddha brahmacarya pALavuM te ja hitakArI che. pAMcamAM udezAmAM AcAryAdi je sAdhake niraticAra vizuddha AcAra pALe che. temane nirmaLA jaLAzaya samAna kahyA che. nirmaLa jaLathI bharapura jaLAzaya jema sadA zuddha rahIne badhA jaLacara jIvenuM jatana kare che, teja rIte AcAryAdi sAdhake paNa jJAna ane sadguNarUpI jaLathI paripUrNa thaI, kaSAyane upazAMta karI, tapasyA dvArA karmanI nirjarA karI, anya jIvone kamarahita thavAne sadupadeza Ape che ane sva-paranuM kalyANa kare che, te avaya. samAdhisukhane pAme che, Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 75. zaMkAzIla AtmA samAdhi prApta karI zakato nathI, paraMtuM jinavacanamAM zraddhA rAkhavAthI keTalAka bhavI jI tIrthakara ke AcAryAdi gurUnI vANuM sAMbhaLI upadeza sAMbhaLI gRhasthAvAsamAM samakti pAme che, te zreNika rAjAnA dRSTAMte, te keTalAka saMyama aMgIkAra karIne ja busvAmInI jema sAdhupaNe samakti pAme che. (paNa je kaI samakti pAme che. te te pachI "tameva sarca NIsaMke ja jiPhiM paveIryA che arthAt jinezvara bhagavate je prarUpyuM che-jIvAdi tattanuM svarUpa kahyuM che, te ja satya che, zaMkA vagaranuM niHzaMka che, evI daDha zraddhA jinavacanamAM rAkhe che,) keI sAdhaka munI pUvakamanA udaye tattvajJa gurU pAse rahetAM chatAM, ane temanA samajAvavA chatAM tattvane na samajI zake te zuM kheda na thAya ? avazya thAya, paNa tevA prasaMge AmAthI sAdhake kheda na karatAM, jinezvara deve je kahyuM che, te ja "tameva sacaNAMka ja jirNahiM paveIyaM ? arthAt jinezvare je prarUpyuM che te ja satya che, zaMkA vagaranuM niHzaMka che evI daDha zraddhA jinavacanamAM rAkhI upazAMta bhAve mAsatuSa munivaranI jema pAMca samiti ne. traNa guptirUpa pravacanamAtAmAM upaga rAkhI saMyamanuM pAlana samyaka prakAre karate rahe, ATha pravacanamAtAnuM zraddhApUrvaka sevana karanAra paNa ArAdhaka banIne. mAsatuSa munivaranI jema kevaLa pragaTAvI bhavane. aMta karI zake che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ] [ AgamasAra tIrthakara bhagavaMta sarvajJa banIne vItarAga thayA hevAthI kadApi asatya vacana bolatA nathI. vaLI je prakAre anya jIvone pIDA pahoMcADaze, te ja prakAre pIDA bhogavavAno vAro tamArA ja AmAne Avaze, tema nizcayathI mAnI sAdhaka jIie koIpaNa jIvane du:kha thAya tevA kAryo temaja vicAra suddhA karavA nahi; te ja sAce prema che, aMtamAM "je AyA se vinnAyA je vinnAyA se AyA" arthAt je AtamA che, te ja vijJAtA arthAt jANanAra che, ane je jANanAra che te ja AtmA che, kahIne jJAna e AtmAno guNa che, ane e jJAna AzrayI ja AtmAnI pratIti thAya che. je keI sAdhaka AtmA ane jJAnanA A abheda saMbaMdhane jANe che e ja AtmavAdI che, ane AvA jANakAra sAdhakanA saMyama anuSThAne ja samyaka kahyA che. chaThThA ane chellA udezAmAM "prajJAvaMta sAdhaka gurUkulavAsamAM rahI jinamArgane yathArtha jANI, grahaNa karI, sarvAnI AjJAnuM ullaMghana na kare, jina AjJA ane gurUnI AjJAmAM rahI utkRSTa bhAve jinapraNIta ahiMsAmaya saMyama dharmanuM pAlana kare, sarvajJa praNata zAstronuM ja avalaMbana laI sadA saMyamamAM parAkama pherave ane sAdhu samAcArI mujaba upaga rAkhI sadA vicare. je utkRSTabhAve saMyama dharma pALe che, te karmane nAza sarvathA kare che, ane je sarva kama mukta bane che, te pote ja savajJa vItarAga paramAtmA bane ane zuddha, buddha ane mukta Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 77 sidadha paramAtmA thaI jAya; ane zAzvatA sukhe. prApta karI sidhakSetramAM bIrAje che, siddha paramAtmAnuM te svarUpa evuM agamya che ke zabdo. vaDe te varNavI zakAtuM nathI, tarka thaI zakto nathI, buddhi, tyAM pahoMcatI nathI, sarvathA karmamaLa rahita kevaLa vizuddha, tirmaya te svarUpa che, kevaLa jJAnamaya ane darzanamaya, dazAmAM kAlekanA sarva padArtho tathA jIva-ajavAdinI traNe kALanI paryAnA jANanAra ne dekhanAra che, ane anaMtA zAzvatA sukhamaya lokanA agrabhAge alokane aDIne siddhakSetramAM bIrAje che. te arUpI, ajara ane amara che. tethI, temanuM varNana karavA mATe A jagatamAM upamA ApI zakAya tevA koI padArtha nathI, mATe anupama, aciMtya, avAcya, zabdAtIta evuM e svarUpa che. tethI sidha. dazA mAtra anubhava gamya ja che. ' chaThuM adhyayana ""dhUtAkhya'. -pAMca uddezA che. "dhUta eTale dheyeluM" keIpaNa melI vastunA melane dhoI tene cekakhI caTa svaracha karavI te"dhUta. tethI A. adhyayanamAM AtmA para lAgelA anAdikALanA karmamaLane kema, dhoI nAkhave ane tenA zuddha svarUpane kema pragaTAvavuM te. prakriyA batAvela che tethI dhUta" ka. saMbaMdha :- pAMcamAM adhyayanamAM saMyamathI sarva karmone kSaya thAya che tema kahyuM, te kevI kriyAthI kamaLa, dhovAI jAya te have AmAM kahe che, tema tene saMbaMdha che. saMsAranI cAre gatinA karmavipAkanA lIdhe bhegavavA. paDatAM duHkhanuM svarUpa varNavI, te karmone kSaya karavA varta Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "78 ] [ AgamasAra mAnakALe manuSyabhavarUpI avasara prApta thayela che, ane karmono sarvathA kSaya manuSyabhavamAMja karI zakAya che, anya gatimAM tenI sAmagrI maLatI nathI ema vicArI AtmahitArthe ahiMsAdi dharmanI ArAdhanA karI levA AtmAthIoe sadA jAgRta ne khaMtIlA rahevuM. ema tIrthakara de sarvajJa banI saMsAranA svarUpane yathArtha jANyA pachI upadeza Ape che. pachI keAI jIva dharmagurUne coga thatAM dharmakathA sAMbhaLI, bedha pAmI, vairAgyavAsita bane che, ane saMsAra tajI saMyama aMgIkAra kare che, pachI bAhya ane AtyaMtara parigrahane ane AraMbha-samAraMbhanA kAryone sarvathA tajI, jJAnavRddhi karI cAritranuM utkRSTa bhAvathI vizuddhapaNe pAlana kare che. vizuddha cAritra sAthe tapanuM ArAdhana karI aSTakamane kSaca karavA udyamavata bane che, ane apramatta guNasthAnane prApta karI muktipadane rogya bane che, pachI sarva karmakSaya karI nirvANa pAmI siddhapadane prApta karI mokSanA zAzvatA anaMtA sukhane prApta kare che. sarvajJanA A sadupadezane grahaNa karI AtmAthI jIve bhavane aMta karavA saMta banavuM arthAt dIkSA laIne manuSyabhavane sArthaka karavo evo bodha che, parAkramI sAdhaka saMyama levA taiyAra thAya tyAre tenA mAtApitAdi svajane tene roke che, AjJA detAM nathI, ane ghaNIvAra dIkSA lIdhA pachI paNa pAchA pharavA vinaMti kare che paNa tevA samaye svajano pratye mahAsakta banavuM nahi. ane aDaga rahI saMyama le ne pALave e prabhuno hitepadeza che, ema sudharmAsvAmI prathama udezAmAM ziSya jaMbusvAmIne kahe che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 79 bIjA udezAmAM dIkSA lIdhA pachI, saMyamamArgamAM pariSaha ke upasargo Ave te paNa saMyamamArga choDayA vagara je samabhAve sahana kare che. te gajasukumAra munIvaranI jema nirvANa padane prApta kare che. paraMtu je kAyara banIne parAbhava pAmI saMcama cheDI de che ne pAcho saMsAramAM Ave che te kaMDarIkanI jema saMsAramAM lAMbo samaya bhame che, ema jANuM saMcamanuM utkRSTa bhAve pAlana kare. vaLI saMsAranA sarva saMbadhe mekSamArganI sAdhanAmAM baMdhanarUpa che ema cItavI saMsArIne saMga taje, ane asaMgapaNane bhajI ekatva bhAvanA ciMtavate thake karmakSayanI ekamAtra sAdhanAmAMja udyamI thAya tema kahyuM. trIjA udezAmAM saMyamanA pAlana ane nibhAva athe potAne je deha tathA anya upakaraNe rahelAM che temAM saMyamI sAdhu mamatva bhAva na rAkhe. te ema na cIta ke A kAyA kRza banI gaI che to tene puSTa karuM, paNa dareka avasthAmAM samabhAvI rahe, kAraNa ke je samabhAvI rahe che te vahelo mukita pAme che. cethA udezAmAM ema bodha Avyo ke je saMyama lIdhA pachI gurU pAsethI jJAna meLavI jJAnamada karI gurUne ja kaThora zabdo kahe che, gurU zIkhAmaNa Ape te na mAnatAM zAtAzIlIyA banI zithIlAcAranuM sevana kare che, ane jJAna ne kiyA baMnethI bhraSTa bane che, te ardhagatine kAmI che tema mAnI khA sAdhake gurUne vinaya karI traNegArava (1) zAtA (2) rasa ane (3) ddhino tyAga karI jJAna ne kriyA dvArA upagapUrvaka sAdhanA karavI. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ] [ AgamasAra pAMcamAM udezAmAM nigraMtha munI upasargodine samabhAve sahana karI zrutajJAnamAM pAraMgata thaI raMka ke rAjA, uMca ke nIca sarvane samAnabhAve dharmopadeza Ape.. upadeza ApatI vakhate anyane ke potAne AzAtAM na upaje tema upadeza Ape, ane ema dharmopadeza karatAM paNa vicaratAM vicaratAM jyAre kAyA jIrNa-zIrNa thaI gayelI lAge tyAre kALane avasara samIpa Avyo jANI, sarva dehAsakti tajI saMyamasAdhanAmAM prabaLa parAkrama pherave. deha ne AtmAne jaDa ane caitanyane bhinna jANI pApagamanA Adi saMthAro pacakhI AtmA dehathI judo na thaI jAya arthAt mRtyuparyata samabhAvathI AtmasvarUpanI ja citavaNuM. karate thaka, vedanAnA lIdhe mRtyu jaladI Ave tevuM na Iccho thake zuravIrapaNe dehane tajI de ne mAnavabhavane sArthaka kare tema huM kahuM chuM. sAtamuM adhyayana-mahAparijJA" ke "mahAparinnA A adhyayana viccheda gayuM che. paNa zrI bhadrabAhusvAmIe tenA para lakhelI niryukti Aja paNa upalabdha hovAthI tenuM svarUpa jANavA maLe che, ke temAM sAta uddeza hatA. AmAM aneka camatkArika maMtro ane viziSTa labdhio prApta karAve tevI vidyAonuM kathana hatuM. tethI, uttarottara haNa kALa Avate joI anadhikArIne A vidyA prApta na thAya te umadA hetuthI pUrvAcAryoe AnI vAMcaNI ApavI. baMdha karI tethI viccheda gayuM ema manAya che. mahAparijJAnA "mahA" ane pariNA nAmanA be pade vizleSaNa karIne niryuktikAre parijhAnA bheda samajAvyA che, sAthe. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 81 ema paNa kahyuM ke sAdhake devI, manuSyaNa (strI) ane tiyacINI (mAdA pazu) ne mana-vacana-kAyAe karIne tyAga karavo joIe. strIsaMgano Ave tyAga e ja mahAparijJA che. niryuktikAranA zabdomAM A adhyayanane viSaya che mehajanya pariSaha ke upasarga. AnA upara zrI zIlAMkAcArye temanI vRttimAM lakhyuM che ke saMyamI zramaNe sAdhanAmAM vidana karanArA mehajanya pariSahe ne upasargone samabhAve sahana karavA joIe. strIne saMsarga paNa mehajanya pariSaha che. tenAthI sAdhake dUra rahevuM joIe. AThamuM adhyayana-"vimokSa ke vimeha" 8 uddezA che. baMne nAmane bhAva sarakho che" vikSa" eTale badhA prakAranA saMgathI-AsaktithI mukta thavuM ane "vimeha eTale mehathI sarvathA rahita thavuM. sarvathA meharihata thAya te vimekSa arthAt mukti-asaMgadazAja pAme. e rIte A baMne nAma samasta bhautika padArtho ke saMsargonA tyAganA bhAvamAM lIdhA che. tethI samAna bhAvavALA che. sAtama uddezo viracheda gaye che tethI saMbaMdhakaryo nathI. pahelA uddezAmAM hiMsA-parigrahAdi anAcAra cheDavAnuM kahIne sAdhunI sAmAcArI arthAt AcAdharmanuM pAlana kahyuM che. potAnAthI bhinna AcAravALA ne dharmavALA sAdhuo sAthe AhArapANI na kare, dharmane upakaraNanuM AdAna pradAna na kare, temane bhejanAdinuM nimaMtraNa na Ape. teo sAme caDIne nimaMtraNa Ape ke kaI cIjavastu ke Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ] [ AgamasAra AhAzadi Ape te na svIkAre ke koI paNa jAtane AraMbha -samAraMbha na kare. jena sAdhu mATe e kapa-AcAra che ke te sAdhamika munI sAtheja AhArapANa karI zake; ke ke karAvI zake. te sivAyanA sAthe kare ke karAve te prAyazcita lAge. - bIja udezAmAM jemaNe anAcAra chAMDayA che te munI keIpaNa saMjogomAM asujhatA AhArAdi na le. kaI parANe Ape te paNa amane na kape ema kahIne na le. AthI kadAca kaI gusse thaI jAya ne mAra paNa mAre ke baLAtkAra ApavA Icche to paNa munI te mArakuTa Adi samabhAvathI sahana kare ne prANa jAya to paNa akalpanIya na le athavA pitAne AcAra zAMtithI samajAve, tema chatAM na samaje te mauna rahIne samabhAve sahana kare. trIjA udezAmAM deha sazakata hoya tyAMsudhImAM ja dhamaArAdhanA karI levAnuM pharamAve che. rogI ke vRddha vyakti jJAnadhyAnatapAdi nirogI yuvAna jema pharI zaktA nathI tema kahIne kaI vakhate ati ThaMDInA lIdhe zarIra dhrujavA lAge tyAre keI dayALu grahastha puche. "tame kema dhruje che? zuM tamane kAmerojanA thaI che?" tyAre munIe tenI zaMkAnuM nivAraNa karatAM kahevuM joIe, ke he bhadra ! mane viSayanI pIDA nathI. paNa mAro deha A ThaMDI sahana na thavAthI dhruje che. te vAre gRhastha tApaNuM karavA sucave te amane kalpa nahi tema kahe tyAre gRhastha pite tApaNuM karI ApavA kahe tepaNa munI emaja kahe ke amane na kape. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 83 amAro dharmate je kaMI pariSaha (takalIpha) paDe te samabhAve sahana karavAno ja che mATe amArA nimiro keI AraMbha-samAraMbha na karaze ema kahI de. cethA udezAmAM sAdhunA vastrapAtrAdinI maryAdA batAvI munI 3 vastra ne cothuM pAtra rAkhe tema kahyuM. vaLI kadApi dhuve nahi, raMge nahi ne grAmAMtare jatI vakhate vastrone dhAraNa kare ema je kahyuM che, te te samayanA jinakalapI munInI apekSAe kahyuM che. tyArapachI vartamAna samayamAM kALa pramANe ghaNe pheraphAra thayo che. kadAcita strIne anukuLa pariSaha AvI jAya ane viSayasukhane bhegavavAnI IcchA thAya tyAre prabhu pharamAve che ke "he sAdhu! strIne paza suddhA tArA mATe vajya che, ema jANIne viSayasukhane bheLavavAnI IcchAne nirmULa karaje. ta5 karaje. tapathI nimULa na thAya zarIrane vadhu kaTa ApavA AtApanA leje; tema karavAthI paNa na zame, te chevaTa viSAdinA prayogathI zarIrane aMta ANaje, paNa vatabhaMga karIza nahi.' pAMca mahAvratamAM AvI kaDaka AjJA bIjA keIpaNa vratanA bhaMga karatAM brahmacaryavrata rUpI cothA mahAvratanA bhaMga mATe ja pharamAvI che. tene paramArtha hetu sAdhunA saMyamajIvanamAM brahmacaryavratanuM atyaMta mahattva raheluM che. te batAvavAnuM che. kAraNake A eka ja mahAvratanA pAlanathI pAMca mahAvratanuM paramArtha pAlana thAya che, ane A ekanA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ] [ AgamasAra bhaMgathI pAMca mahAvrata nAza pAme che. (kema? te gurUgamathI samajavuM.) sAmAnyapaNe viSa vagerenA prayogathI ApaghAta kare. tene azubha karmane hetu mAnela che, ane tethI durgatinI prApti thAya che. paraMtu zIlavratanA saMrakSaNa mATe jyAre sAdhaka tene prayoga kare che, te tene "azubha kamabaMdha thato nathI paNa AgAmI bhavamAM puNya sAthe laI janArU tethI sadgati denArUM temaja mokSanA adhikArI banavAmAM sahAyarUpa jANavuM ema huM (prabhu) kahuM chuM. kAraNa ke cAritranA rakSaNa mATe karela AvA apamRtyune munIonA mATe atisamayanA saMlekhanA (saMthArA) mRtyu samAna kahela che, karmone aMta karanAra kahela che, vratanA rakSaNa kAje zarIrano meha tajIne zarIrane aMta ANe che tethI nirmohI kahela che, mohane nAza karanAra hovAthI mokSanA heturUpa kahela che, eTale ja A adhyayananA vikSa" ane "vimeha* baMne nAma sAthaka TuMkamAM potAnA prANenuM paNa balidAna ApIne brahmacaryavratanuM rakSaNa karavAnuM pharamAvyuM che. ema pharamAvIne sAdhunA jIvanamAM brahmacaryavratanuM atyaMta mAhAtamya sthApyuM che. sAdhu brahmacArI ja hoya, arthAta brahma kahetAM paramAtmAnI samIpe ja vicaranAro hoya, paramAtmapadanI prApti sivAya tenuM bIjuM lakSya ja na hoya, ane te padanI arthAta Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 85 mokSa prApti brahmacaryavratanuM vizuddha pAlana ja karAvI zake te tene mahimA jANuM prathama zrutaskaMdhanA A nave adhyayanone paramArthathI brahmacarya--adhyayano kahyA che. pAMcamA udezAmAM be vastra ane eka pAtra, chaThThAmAM eka vastra ane eka pAtra ane sAtamA mAM acelaka arthAt digaMbara munI je lajA pariSaha sahana na karI zake te mAtra kaTI vasa (lageTI)ne abhigraha karanArA munInuM kathana che, jemaNe je prakArane abhigraha lIdhe hoya, temaNe prANa taka pariSaha Ave to paNa samabhAve sahana karIne potAnA abhigrahonuM yathAtathya pAlana karavAnuM pharamAvyuM che. A pramANe daDha AcAra pAlana karatAM yathAsamaye zarIra azakta thAya, gocarI karavA paNa samartha na rahe, tyAre saMlekhanA (saMthAro) karIne jIrNa thayelA zarIrane samAdhipUrvaka aMta lAve. je tema kare te mekSamAgane sAdhaka che, ane puNyane sAthe laI javAvALuM tenuM mRtyu thAya che. pAMcamAMmAM (1) bhakta pratyAkhyAna, (2) chaThThAmAM iMgita ane (3) sAtamAmAM pApagamana saMthAro karavAnuM kahyuM che. AThamA uddezAmAM traNe saMthArAne vidhi kahyo che - (1) bhakta pratyAkhyAna-bhakta eTale TaMka, ane pratyAkhyAna eTale paccakhANa arthAt bhejana na karavAnI bAdhA; tethI A saMthArAmAM cAre prakAranA AhArapANanA jAvajajIva sudhI paccakakhANa karavAnA hoya che. paNa haravA pharavAnI ne anyanI sevA levAnI chUTa hoya che. ' (2) bIjA itimAM anyanI sevA na levAya, paNa Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ AgamasAra jAte paDakhu pharavAnI chuTa che, ke maryAdA rAkhI hoya teTalI bhUmimAM harI pharI zake, paNa bhAvathI caLe nahi.. (3) trIjA pAdapagamana saMthArAmAM te kASTanI. jema nizcaLa paDI rahevAnuM hoya che. je sthitimAM saMthAro paco hoya, te ja sthitimAM bIlakula hAthacAlyA vagara lAkaDAnA DuM ThAnI jema mana, vacana ane kAyAnA vegathI, dehane prANa (jIva) bhinna na thAya arthAt mRtyu na Ave tyAM sudhI AtmasvarUpanI ciMtavaNA karatAM paDI rahevAnuM heya che. Ama traNe saMthArAnI uttarottara caDIyAtI ne vizuddha dazA che, jIvana ane maraNamAM anAsakta rahevAnuM che. aMtamAM kahe che -jIviyaM Nabhika khejA, maraNa Ne pi patthae" arthAt (mAna-sanmAna pAmavA) vadhu jIvavAnI IcchA na kare, ke (vedanA have sahana thatI nathI mATe) mRtyu jaladI thAya tema paNa na I che, paNa baMnemAM samabhAvI rahe te vahela mekSa pAme. navamuM adhyayana-"upadhAna-mRta"-4 uddezA che saMbaMdha:-potAnA prANanuM paNa badhidAna ApIne brahmacarya vrata pALavAnuM AThamAmAM kahyuM. | sarva tIrthakara bhagavaMte prathama pote ja pAMca mahAvrata aMgIkAra karIne vizuddha brahmacarya pALe che, ane pachI ja te pALavAne upadeza Ape che, tenA daSTAMta rUpe carama tIrthaMkara ApaNA zAsanapati prabhu mahAvIrasvAmInuM caritra AmAM gAthAmAM kahyuM che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 87 zrI AcArAMga sUtra ] upadhAna e tapa che. jevI rIte meluM vastra zuddha jaLavaDe dhevAthI svaccha thAya che, tevI ja rIte tapathI malina AtmA karmarUpI maLa dUra thavAthI vizuddha thAya che; nirmaLa thAya che, sarvathA karmanI nirjarA karI karma mukta banI mekSa pAme che. mahAvIra svAmIe dIkSA pahelA gRhasthAvAsamAM be varSa ane dIkSA pachI, saMyama ane tapanI kevI kaThora ArAdhanA karI sarva karma khapAvI siddhagatinA zAzvatA sukhane prApta karyA tenuM rUDuM kathana A cAre uddezAmAM che. pahelA udezAmAM sudharmAsvAmI kahe che - he jaMbu! prabhunuM caritra jema sAMbhaLyuM che temaja kahIza. prabhue dIkSA letA pahelAM be varSa gRhasthAvAsamAM rahIne paNa saceta vastune tyAga karIne sAdhumaya jIvana gALyuM hatuM. pachI trIsamA varSe meTAbhAI naMdIvardhananI AjJA laI kuTuMba parIvAra, dhanavaibhavAdi tajI hemaMta RtumAM mAgasara suda 10nA dIvase siddhabhagavaMtane vaMdana namaskAra karI, svayaM saMyama ekAkIpaNe aMgIkAra karyo, karapAtrI banI alakapaNe vihAra karyo. tIrthakara bhagavaMtane janmatAM ja traNa jJAna (1) matIjJAna, (2) zrutajJAna, ane (3) avadhijJAna hoya che, ane saMyama letAM cothuM manaH paryavajJAna niyama pragaTe che; te mujaba cothuM jJAna pragaTayuM. alakapaNe vihAra karyo tyAre I devaduSya vastra oDhADayuM; tene bhagavaMte DAMsa AdinA pariSahathI bacavA nahi, paNa pUrva tIrthakaronI paraMparA jALavI rAkhavA mATe ja nirmamavabhAve dhAraNa karyuM, ne te paNa tera mAsa pachI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 ] [ AgamasAra jyAre kAMTALA vRkSamAM bheravAI gayuM, tyAre tenI sAmuM joyA paNa vagara tajI dIdhuM, ane vastrarahita paNe jIvana paryata vicaryA hatA. te prabhu anukuLa ane pratikuLa pariSahone samabhAve sahana karatA hatA. nirdoSa AhAra-pANI ane te paNa mAtra saMyamanA nibhAva arthe ja amuka ja mAtrAmAM pAraNA vakhate letA hatA. paravastranuM sevana na karatA ke parapAtramAM AhAra na letAM, bhIkSA levA javAmAM lajajA na rAkhatA, zarIranA aMgone na khaMjavALatA, dehAsakti rahItapaNe apratibaMdhapaNe dhasarA (sADA traNa hAtha) pramANa bhUmi jotAM thakAM maunapaNe vicaratA hatA, ThaMDImAM paNa baMne hAtha pasArIne khullAmAM dhyAna dharatA, niraticArapaNe saMyamanuM pAlana karatA hatA. bIjA udezAmAM jaMbusvAmInA pUchavAthI sudharma svAmIe kahyuM - anukuLa zAtAThArI sthAnanI bhagavAna gaveSaNA karatA nahi, paNa vicaratAM jyAM carama pIrasIne samaya thAya, tyAM ja rAtrI gALatA. te kaI vakhata khaMDeramAM, cerAmAM, pANInI parabamAM, dukAnamAM, luhAranI keDamAM, ghAsanI banAvelI jhuMpaDImAM, musApharakhAnAmAM, udyAnamAM nagaramAM, smazAnamAM ke sUnA gharamAM, te kaI vakhata mAtra vRkSanI nIce paNa vasatA hatA. te samAdhivaMta rahI apramattapaNe kAusagga dhyAnamAM ja lIna rahetA hatA, tethI nidrA paNa letAM na hatA. sADAbAra varSa ane eka pakhavADIyAnI chastha avasthAnI aMtima rAtrimAM muhUrtamAtra jhokuM AvI gayela, jemAM bhagavaMte daza svapna dIThAM hatAM. kayAreka AMkha Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 89 gherAtI te turata ja beThA hoya te UbhA thaI jatAM, ubhA hoya to paribhramaNa karavA lAgatA, ema karIne nidrAne dUra karatAM, ne Ama potAnA AtmAne sadA jAgRta rAkhatA. A pramANe chakAya jIvanA rakSaka evA vIra mahAvIra svAmIe keIpaNa prakAranI bhautika sukhasagavaDanI IcchA mAtra karyA vagara kevaLa mekSAbhilASI banI sarva kaThIna AcAronuM pote svecchApaNe pAlana karyuM. ane mokSAbhilAthI sAdhakanA AcAradhAmanI sthApanA karI; ke jethI te mAga anusarIne bhavI jIve potAnuM AtmakalyANa sAdhI zake. trIjA udezAmAM prabhue lADha dezamAM vicarI AkarA upasargo sahana karyAnuM kathana che, tyAM anArya loke vasatA hovAthI koI kutarAM karaDAvatAM, keI baTakA bharatAM, lAThI, bhAlA vi. mAratAM, keI bhagADI detAM tevA samaye jaMgalamAM ja rahevuM paDatuM, keI zarIramAMthI mAMsa kApI jatAM, keI dhakako mArI pADI detA, koI dhULa uDADatAM, kaI vALa kheMcatAM. vagere sarva upasargo prabhu samabhAve sahana karatAM, temanuM anusaraNa mumukSu jIvoe karavuM ema kahuM chuM. cothA udezAmAM vIra prabhunI sAmAcArInuM ne ugra tapazcaryAnuM kathana che. prabhu rAganA abhAvamAM paNa sadA ""uNAdarI tapa karatAM. mAtra amuka dravyo ne amuka mAtrAmAM ja AhAra- pANI letAM. ati ThaMDImAM chAyAmAM khullA ubhA rahI dharma ane zukaladhyAna dharatAM. unALAmAM taDakAmAM ubhA rahI AtApanA letAM, Asano karatAM. ghI, tela, dahIM Adi vinaya Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ] [ AgamasAra rahIta, nirasa, lukhAsukA AhAra detA. lADha dezamAM satata ATha mAsa cokhA, berane bhUke tathA aDadane bAkuLAA traNa ja dravya AhAramAM lIdhA. keTalIye vakhata ardhamAsa pUrNamAsa, bemAsa, cAra mAsa athavA chamAsa paNa cevihAra (nirjaLA) upavAsanuM tapa karatAM. AhArapANI ThaMDA ja maLatAM kemake prabhu eka ja vAra trIjA praharamAM gocarIe jatA. chaThTha, aThThama, cAra, pAMca, Adi upavAsa karIne pAraNuM koIvAra karatAM. e pramANe tapasyA karatAM bhagavAnane izvastha avasthAnA sADAbAra varSa ane eka pakhavADIyAmAM mAtra 349 divasa pAraNanA AvyA hatA temAM chelle chaThTha (be upavAsa) bhagavAne karela ane tenA pAraNA pahelAM ja vaizAkha suda 10nA roja RjuvAlikA nadInA madhyabhAgamAM, jabhaka nAmanA gAmanI bahAra, zAmaka nAmanA eka gRhasthanA khetaramAM zAlavRkSanI nIce gadahAsane beThA thakAM, kAusagga dhyAnamAM cAre ghAtakarmone ekasAthe kSaca karI sva-para prakAzaka evuM kevaLajJAna ane kevaLadarzana pragaTAvyuM. savajJa ane sarvadazI banyA; tIthakara nAmagAtra sArthaka kyu. tapanuM A phaLa che, pachI sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikArUpa tIthanI arthAt catuvidha zrI saMghanI sthApanA karI 30 varSa sudhI kevaLI bhagavaMta tarIke vicarI prabhu karamA varSe aMtima chaTha tapa karI apApApurI. (hAlanuM pAvApurI) madhye nirvANa pAmyA. sidha, budha ane mukta thayA, mekSe sIdhAvyA. | tIrthakara bhagavaMtanuM AvuM sva-para kalyANuka saMyamajIvanacaritra, vAMcI, sAMbhaLI lakSyamAM rAkhI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AcArAMga sUtra ] [ 91. mokSAbhilASI e AraMbha ane parigrahane ja kamanA bIja evA rAga-dveSanA janaka jANI, azubha kamabaMdhAvanArA ane phaLasvarUpe anaMtakALanI durgatinA denArA jANuM, tenAthI dUra rahI A manuSyabhavamAMja AtmasAdhanA karI levI. durlabha ane amUlya evA mAnavabhavane sArthaka banAvavA A bhavamAM ja upagapUrvaka dayAmaya ahiMsA, saMyama ane parUpI utkRSTa dharmanI ArAdhanA karI levI e ja bhagavaMta mahAvIra svAmIne paramAthathI nispRhabhAve upadeza che. zrI AcArAMga sUtra-bIjo zrutaskaMdha AcAraculA zrI AcArAMganAM pahelA zrutaskaMdhamAM sAdhunA je AcAra kahyA che tenuM vistRta kathana, ane je nathI kahyA tenuM vizeSa kathana A bIjA zrutaskaMdhamAM karela che. AmAM culikA hovAthI tene "AcAraculA ke AcArAgra paNa kahevAmAM Ave che; ane sAdhunA dayAmaya nirdoSa AcAranuM kathana hovAthI "sadAcAra' paNa kahyuM che. AmAM 16 adhyayana anukrame nIce pramANe che - (1) piMDeSaNuM-nirdoSa AhArapANI kema gaSavA, ane vAparavA vagerenuM AmAM kathana che. (ra) zA -arthAt rahevAnuM sthaLa. sthAnakamAM utaravA karavA Adino vidhi che. (3) iryAkhyA -temAM "iriyA arthAt gamanAgamana. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ AgamasAra vihAra Adine vidhi che. (4) bhASA samitikevuM bolavuM, kayAre bolavuM, kyAre na bolavuM vagerenuM kathana che, (5) vISaNuM-vastra levAnI vidhi vagerenuM (6) pATaSaNa-pAtrA grahaNa karavA AdinuM, (7) avagrahaAjJA levAnI vidhinuM (8) ceSTikA-ubhA rahevAnI vidhinuM, (9) nisIhA-besavAnI vidhinuM, (10) uccArapAsavaNa-laghunIta-vaDInIta, (jhADo-pezAba) paraThavAnI vidhinuM, (11) zabda-zabda sAMbhaLavAnA vidhinuM, (12) rUpAkhyA-rUpa jevA vidhinuM, (13) prakriyA-gRhasthI pAse kAma karAvavAnI vidhinuM, (14) anyokiyAkhyAparaspara kiyA karavAnI vidhinuM (15) bhAvanA khyA-prabhu mahAvIra svAmInA cAritranuM tathA mahAvratanI 25 bhAvanAnuM kathana che ane (16) vimukta adhyayanamAM sAdhunI upamAonuM varNana che. noMdha:- vartamAna samayamAM zrI dazavaikAlika sUtra je paNa sAdhunA AcAradharmanuM che te pramANe AcAradharma paLAya che. tethI AcAradharmanA bhAva temAM vistArathI kahezuM. ra-zrI suyagaDAMga (sUtrakRtAMga) sUtra A bIjuM aMgasUtra che. temAM mULa be zrutaskaMdha, 33 uddezA ne 33 samudeza kALa hyAM che, 36000 pada hatA, hAla pahelA zrutaskaMdhamAM 16 ane bIjAmAM 7 maLI kula 23 adhyayane, 32 uddezA ane 2100 zleka pramANa che. nAmanI sArthakatA :- je sUcave che eTale ke jemAM sUcanA karAya che te "sUtra" kahevAya che. AmAM sUcanAtmaka Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suyagaDAMga sUtra] tavanI sukhyatA che, kahyuM che ke "sucanAta iti sUtram e vyutpatti pramANe AnuM nAma "sUtrakRta" rAkhavAmAM AvyuM che. vaLI kahyuM che. "svaparasamayAthasUcana sUcA sADamitakRti etAni cAsya guNa niSpanmAni nAmAni sUcakRtamiti che arthAt sva eTale jinapraNita mata arthAt jenadarzana, ane parama" eTale bauddha, sAMkhya, cArvAkAdi anya darzana (dharmo)-jenA svarUpanI jemAM sUcanA arthAt nirUpaNa che te "sUtrakRta" sUtra, evA jenA guNaniSpanna nAme che te "sUtrakRtAMga' sUtra che. AmAM mUkhya bhAra "jJAnasahita kiyA karavA para mUkyo che." ekaluM ke jJAna kiyA arthAt saMcama-tapa rUpI cAritra vagaranuM kerUM jJAna, ke jJAna arthAt zAstrokta vidhipUrvakanI samajaNa vinAnI karAtI kriyAthI mekSa prApti thatI nathI, ema paramArthathI kahIne mokSa prApti mATe jJAna ane yiA baMnenI, AvazyakatA che, ema pharamAvyuM che. tethI ja "jJAnakriyAbhyAM mokSa :" kahela che. kAraNake samyapha jJAna meLavavAthI ajJAna ane mithyAtva rUpI anAdine aMdhakAra TaLI AtmAmAM aMtarAtmAmAM prakAza thAya che, tethI heya-upAdeya? rUpI, Azrava-saMvara rUpI kriyA mane-cAritradhamano AtmAmAM viveka jAge che. viveka pragaTa cAritradharma aMgIkAra karI saMvarayAthI AzravamAgane rUMdhI navo kamabaMdha aTakAvI, ane pUrvasaMcita karmone tapa dvArA bALI bhasmIbhUta karI sAdhaka jIva kamathI sarvathA mukta thaI nirvANapada pAme che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94] [ AgamasAra AcArAMga sAthe saMbaMdha: AcArAMgamAM sAdhunA AcAra gharmanuM arthAt "caraNa karaNanuyegI" rUpI prathama anuganuM nirUpaNa che. temAM kahyuM che :-"jIvo chakkAya parUvaNAya jesi vaheNa baMdhati" arthAt sarvase chakAya rUpI jIvanuM svarUpa kahyuM che, jene vadha karavAthI karmabaMdha thAya che ane tenAthI viramavAthI karmabaMdha aTake che. jyAre sugaDAMga' mAM " dravyAnuga"nuM nirUpaNa che. tenI pahelI ja gAthAmAM prabhue kahyuM - "bujhijati tiuTiTajA baMdhaNuM parijANiyA" arthAt chakAya jInuM svarUpa jANune ane karmabaMdhanA (kAraNa, jANIne tene teDo. kamabaMdhanA kAraNu jIvonI hiMsA ane virAdhanA che tema AcArAMgamAM kahyuM. te hiMsA na karIne jIvone abhayadAna devuM e ja kamabaMdha rokavAne upAya che tema sUyagaDAMganA pahelAM ja padamAM kahyuM. A teno AcArAMga sAtheno saMbaMdha che. suyagaDAMga sUtranA bhAva samavAyAMga sUtramAM nIce pramANe kahyA che: "sayagaDAMga" mAM svasamaya te jinamatanI sUcanA, parasamaya te 363 anyamanI sUcanA, jIva, ajIva, jIvAjIva, navatatva, loka, alaka, kAlekanuM kathana che. te jemake cetanAlakSaNa "jIva, jaDa lakSaNa "ajIva, zubha karma pudgala te "puNya, azubha karma pudgala te "pApa, karmasaMcaya te "Azrava, karmanirodha te "saMvara, dezathI (aMze arthAta Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suyagaDAMga sUtra] [ ~ DA) karma dUra karavA te "nirjarA, navA karmo bAMdhavA te baMdha" ane karmone sarvathA kSaya karavo te "mokSa, ema navatanuM temAM nirUpaNa kareluM che, | navadIkSita, kuzAstranA zravaNathI jenI mati mUDhatAne pAmI che, ane jinamata mATe jemanA manamAM saMdeha upaja che, tevA sAdhunI pApamaya matinI vizuddhi mATe svasamayanI arthAt jinamatanI sthApanA karI che, ane 363 jainetara matane vividha daSTAMta ApIne nisAra arthAt sAra vagaranA batAvIne svamatanI arthAt jinamatanI ApI che, ane e thApanA karI batAvIne jIvAdi navatatvanA vistAra te vistAronagama ane vastunA svarUpane satyapaNe-yathArtha paNe kahevuM te parama saddabhAva" te baMne guNa viziSThapaNe suyagaDAMga sUtramAM che. uparAMta mekSanuM denArU evA rUDA "samyagUdazana mAM bhavya jIvone pravartAvanArUM che, ajJAnarUpa aMdhakArathI duHsAdhya evA mokSamAgane batAvanAra dipaka samAna che, siddhagatirUpa maMdire caDavAmAM sopAna (nIsaraNa) samAna che; temaja navadIkSita sAdhuo mATe anupama hitazIkSAonA upadeza bhaMDAra samAna che." prathama zrutaskaMdhanA 16 adhyayanonA bhAva :(1) "svasamaya parasamaya adhyayana : atre "samaya" "matanA arthamAM prayojyo che. "svasamaya eTale "svamata" arthAt jinamata ke janadarzana, ane parasamaya eTale "paramata" arthAt anya matane mAnanArA darzana ke dharmo, je janazAstromAM kula 363 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ Aga masAra, nIce pramANe kahyA che- (1) kiyAvAdInA 180 (2) akriyAvAdInA 84 (3) ajJAnavAdInA 67, ane (4) vinayavAdInA 3ra che. te sivAya paNa bIjA mato che. te badhA mate ekAMtavAdI che, tethI te badhA matonuM adhyAtmadaSTie yuktipUrvaka khaMDana karI, jinamata ke je "anekAMvAdI" che, tenI sthApanA karI che, tenA cAra uddezA che - (1) pahelA uddezAmAM "AraMbha ane parigraha e be karmabaMdhanA mUkhya hetu che te kahIne karmabaMdhane kema teDavA te batAvyuM che. pachI paMcamahAbhUtavAdI sarvagatavAdI, tajajIvatacazarIravAdI, akiyAvAdI, AtmAvAdI, ane kSaNikavAdInuM saMkSipta varNana che. bIjA udezAmAM niyativAdI, ajJAnavAdI, ane kiyAvAdInA matanuM ane tenA khaMDananuM kathana che. trIjAmAM AdhAkamI AhAranA, deSanuM kathana karI te AhAra sAdhune na kahape tema kahyuM che, pachI IzvaravAdI, devavAdI, vivAdI iMDAmAMthI lekanI utpatti, gaurAzika, ane katavAdInA matanuM svarUpa kahIne tenuM khaMDana karyuM che. ane cothA uddezAmAM sAdhu-kusAdhunuM svarUpa kahIne sAdhunA kartavya kahyA che ane sAta samudranuM kathana che chelle dayAmaya ahiMsA dharmanI puSTi, eva khu NANiNe sAra je na hiMsaI kicaNu arthAt kaI paNuM jIvanI hiMsA na karavI e ja savajJAnIonA-upadezano sAra che.' ema kahIne karI che. sAdhujIvana mATe bhIkSAcaryAne uttama kahI che. (2) vetAlIya :- pahelAmAM "svasamayanA guNa ane parasamayanA deSa" batAvIne, A bIjA adhyayanamAM. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sUyagaDAMga sUtra] [97 AraMbha karavAthI aTakIne karmane teDavAne be A che. tenA traNa udezA che. pahelAmAM moTAbhAI bharata cakavatIthI pIDA pAmIne bhagavAna RSabhadeva pAse pharIyAda karavA AvelA 98 putrone samyaktva pAmIne saMyama laIne A bhavamAM ja AtmakalyANa sAdhI laIne maLelA durlabha mAnavabhavane sArthaka karI levAne rUDo bAdha che. (prabhunA rUDA bedhane mAthe caDAvI saMyama lIdhe te bhAratanI pIDA to TaLI, paNa cakavatI vaMdana karavA lAgyA, ane utkRSTa bhAve saMyama pALe te te ja bhave mokSa pAmI gayA.) bIjA udezAmAM ATha mada ane vizvanA tyAgane tathA upasarga sahana karavAne bedha che, ane trIjAmAM dharmanuM mAhAbhya batAvIne rAtrIjana na karavAthI karmakSaya thAya che tema kahyuM che. vaLI saMsAramAM mRtyu samaye strI putrAdi svajane ke dhanavaibhavAdi zaraNabhUta thaze evI ajJAnInI mAnyatA khoTI che, tema kahIne bodhibIja arthAta samakitanuM mahatva batAvyuM che. sUryAsta pachI vihAra karavAnI sAdhanA mATe niSedha karyo che; ane saMyama jIvanamAM AtmabhAvamAM ja ramaNatA karavA para bhAra mUkayo che. (3) upasarga pariNA-cAra uzA che : karmo teDavAmAM je samartha hoya, te upasarga-pariSahane sahana karavA zaktimAna hoya ja tema bIjA sAthe saMbaMdha che, pahelAM uddezAmAM zrI kRSNa vAsudevanA ane zizupALanA daSTAMte anukrame vIratA ane kAyaratAnuM daSTAMta ApIne ThaMDI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 ] [ AgamasAra garamI Adi pratikuLa pariSahAnu svarUpa batAvIne, temAM samabhAvI raheA. khIjAmAM svajanAnA anukuLa piraSahA mahA AzravarUpa jANI sAdhu aDaga rahe ane saMyamapAlanamAM vIrA phAravuM. pratikuLa pariSahA karatAM sAnukuLa pariSaDA chetarAmaNA. hAvAthI vadhAre bhayakara che, ane tethI vadhu jAgRti mAge che. trIjAmAM sAdhu AtmaviSAda na kare temaja paramatavALAnA kaMThAra vaccenA sAMbhaLIne paNa jarAya kheda na kare, ane cAthA uddezAmAM nima rASa Adi mahApurUSonA dRSTAMte upasargAmAM aDaga rahe, samitiguptirUpa sacamadha nuM... prabhu mahAvIre kahyu che tema pAlana kare. (4) srI rijJA :- e uddezA che :-- je sAdhu upasarga sahana karavAmAM parAkramI hAya, te potAnA zIlavratanu" yathArtha pAlana kare, tethI pahelA uddezAmAM strIsa`ga tajavAnuM kahe che. kAraNa ke strInA sAnukuLa pariSaha thavAthI sayama nAzanuM kAraNa bane che. zrInA mAyAvI caritranu varNana che. lAkhanA ghaDA mATe agninA sa`ga vinAzakArI che; tema sAdhunA mATe strIsaMga sayamanA nAzanuM. kAraNa ane che. ema kahI bIjA uddezAmAM strInI AsaktithI ke tenI mAyAjALamAM phasAvAthI sAdhune paDatAM duHkhAnuM, thatI viDaMbanAonuM varNana che. aMte mana-vacana-kAyAthI strI sa`ga vaje' tema pharamAvyuM che, (5) naraka vibhakita (Naya vibhattI)-e uddezA cheH pa`camahAvratadhArI sAdhu banyA pachI paNa je zrI sa`gAdi anAcAra seve te nizcayathI narake ja jAya, tethI pahelA uddezAmAM narakanI vedanA-duHkhAnu svarUpa kahyu che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suyagaDAMga sUtra ] [ 99 nArakIne paramAdhAmI devA kevA kevA duHkhe Ape che tenu kathana che. bIjAmAM paNa narakanI gheAra vedanA ane nArakeAne bhAgavavA paDatAM asahya zArIrika duHkhonuM varNana karIne, jemane narakanA du:khAna bhAgavavA hAya tevA jIvAe hiMsA na karavI, dayAmaya ahiMsA dharmanuM ja sadA pAlana karavu ema etANi sAccA nagANi dhIre, na hisate kaDacaNa savvalee" / / 24aa kahIne prabhue pharamAvyu che, (6) vIrastavAkhyam (mahAvIranthavA) : ApaNA zAsanapati carama tIrthaMkara bhagavaMta mahAvIra svAmInA guNAnu vividha hRdayasparzI thA upamAe ApIne gaNadhara bhagavaMta sudharmAsvAmIe racela stavana che. A kALamAM prabhunA guNNAnI racAyelI A stuti sauthI prAcIna che, tethI A stutinuM paThana-pAThana sAdhu-sAdhvIjIA vizeSe karatA hoya che. "pucchisu aaN" zabdathI prabhunA guNe! jANavAnI ja khusvAmIe pRcchA karI heAvAthI, vyavahAramAM A stuti paNa "pusTiMsu Nu" nAmathI oLakhAya che. tenA vistRta bhAvA mATe jue lekhakanuM "pucchisu NuM vivaraNa" (7) kusIla paribhAsiya chaThThA adhyayanamAM prabhunA guNanI stuti karIne prabhune "suzIla" kahyA, tethI A adhyayanamAM tenA pratipakSarUpe "kuzIla" nA AcAranuM vaNu na che, zarUAtamAM ja (1) pRthvI (2) pANI, (3) agni, (4) vAyu, (5) vanaspati, ane (6) eindriyathI pacendriya Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ] [ AgamasA sudhInA trasakAyanA jIvAnI je hiMsA, virAdhanA kare che te kuzIla AcaraNa che, tenA vipAka bahu kaDavA arthAt narakAdi gati jevA du:khada che, ane tevA hi'saka kAryo jemake pazunuM balidAna devu vagerene dhama' kahenArA kuzIla dharma che, jinamatathI viparita che, tema kahI je jinezvara prarUpita saMpUrNa dayAmaya ahiMsA dhanuM ja pAlana kare che te suzIla-sAdhu avazya meAkSa pAme che tema aMtamAM kahyu che. (8) vIryAkhya (vIriya) : suzIla ane kuzIlanA AcAra "vIryAMtara kema"nA udayathI thAya che. tethI AmAM bAlavIya ane paDitavInu sthana che. temAM vInA "saka ane akaka evA be sthAnaka kahyA che. tItha kara deve pramAdane" "ka" ane "apramAdane" "ama hyu che. pramAdayukta karyuM je kare te AlavIya " ane prasAdarahita dhamakriyA karavAvALAne paDitavIya vALA" kahyA che. nAMdhaH- dhana, saMpatti, sattA Adi meLavavA je tanatoDa prayatnA ApaNe saMsAramAM karIe chIe te badhu khALavI che. zuddhabhAve dayAdhama pALI dharmakriyA karIe te paDitavIya che, ane jIvAtmAne teja kalyANakArI che. mALavI durgAti ne duHkhA denArUM che, tethI kahyu che H je ya muddA mahAbhAgA, vIrA sammatta daramiNe suddha tesi paraphkata, aphala' hoti savvasA // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suyagaDAMga sUtra ] [ 101 bhAvAtha :- je paDita mahAbhAgyazALI vI2 samyag dRSTi hoya che. tenuM parAkrama (parakka ta')-vIya zuddha heAya che, tethI sa thA karmaphaLa rahita hoya che, arthAt ka kha dha thatA nathI. krama vIca mAM Ara'bha samAra bhAdi hi'sAnI pradhAnatA hAya che, akama vIrya mAM saMyamanI pradhAnatA che. (9) dhama (dhame) : je paMDitavI vALA sabhyaSTi susAdhu hAya te ja kevaLI prarUpita kayAmaya dhanu yathAtathya pAlana kare, tethI AmAM te dayAmaya dharmAnuM svarUpa batAvI tenuM niraticAra arthAt sa thA dASarahita pAlana karavA pharamAvyuM che. ahiMsAdi pAMce mahAvrata rUpI mULaguNa ane pAMce samitinA pAlanarUpa uttaraguNAnu kathana karI te guNeAmAM doSa na lagADavAnuM pharamAvyuM che. zramaNdhanA keTalAka duSaNA jevA ke chakAyajIvAnI hiMsA karavI, AraMbha- parigraha karavA, juThuM khelavuM, adatta levu', mAyA kapaTa karavuM, krAya, mAna ne lAbhanuM sevana karavuM, nahAvu dhAvu', manAra jana karavuM, dAtaNa karavuM, sAdhune uddezIne banAvelu ke kharIdelu levu, jhADA pezAkha lIleAtarIvALI jagyAe paraThavavA, pUjA--satkAra karAvavA vagere dASAnu sevana na kare, bhASAnA viveka rAkhe; gRhasthanA sa sava ane utkRSTa bhAve niticAra sayama pALe. kAI haNe ke mAre to kIdha na kare ane samabhAve sahana kare te ja kharA sAdhu che, ane te nizcayathI nirvANapada pAme che. (10) samAdhi (samAhI) : kAma samAdhi vinA pALI zakAtA nathI, Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ] [ AgamasAra tethI have samAdhinuM svarUpa kahe che, temAM "aMja samAhi* kahIne "jyAM saraLatA che, tyAM ja samAdhi che" ema bhagavAne kahyuM. je sAdhu pAMca indriyane kAbumAM rAkhIne chakAya jIvonI hiMsA karatuM nathI, Azravarahita saMyama pALe che, tene "samAviMta' kahyo che. je sAdhu niyANuM rahita che. eTale ke tapanA bhautika phaLanI IcchA nathI karate, parigraha rahita che, sAnukuLa ke pratikuLa saMgomAM rati-arati karatA nathI, paNa nimamatvI ane samabhAvI rahe che, te samAdhivata che. tevo anAsakta ane aparigrahI veranA anubaMdha anya jI sAthe bAMdhato nathI, tethI samAdhivata rahe che, pachI te samAdhivaMta sAdhu potAnI kAyAne paNa sIrAvIne jIvana ke maraNa patye samAnadaSTi rAkhI apratibaddhapaNe vicare che; ane jJAna- darzana-cAritranI ArAdhanAmAM lIna rahI AtmasamAdhi pAme che. (11) mekSamArga (ma): jJAna-darzana-cAritrarUpa AtmasamAdhinuM je yathArtha pAlana kare che, te bhAvasamAdhi pAmIne mekSa pAme che, te mekSamArganuM AmAM kathana che. sarva duHkhAne aMta karAvanAra te anuttara mArga ahiMsA dharmanuM pAlana che ema nIcenI gAthAthI kahe che - eva khu |NiNe sAra, jana hiMsaI kacaNuM ahiMsA samaye ceva, etAvaMtaM vijANiyA 10. zabdArtha :- "keIpaNa jIvanI hiMsA na kare e ja kharekhara sarva jJAnIonA bedhane sAra che, evA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suyagaDAMga sUtra ] [ 103 ahiMsAmaya dayAdharma ane samAdhamane jANIne dayA dharmamAM pravRtti kare." te phaLa svarUpe anaMtakALanuM bhavabhramaNa TaLe ane mokSa maLe, taduparAMta sAdhunA eSaNasamiti, bhASAsamitirUpa AcAradharmanuM, jJAnAdi ratnatrayInuM, ane ajJAnI mithyAdaSTi sAdhu je unmArge cAlIne du:kha pAme che tenuM kathana che. paNa je vIra prabhue pharamAvelA dharmamAge vicare che, te mahAghera ane dustara evA saMsArasAgarane tarI jAya che. ne mokSa pAme che tema aMtamAM kahyuM che. (12) samavasaraNa (samesaraNuM): tIrthakara bhagavaMtane kevaLajJAna pragaTayA pachI devo je samesaraNanI racanA kare che tenI aro vAta nathI, paraMtu matanI aro vAta che. have je "kumata" ne taje te ja mokSane pAme mATe cAra samosaraNa (1) ajJAnavAda. (2) vinayavAda, (3) akriyAvAda ane (4) kriyAvAda ema pracalita evA cAra mUkhya anya dharmonA svarUpanuM kathana che. A cArenA kula 363 bheda kahyA che, te badhA ekAMtavAdI hovAthI temanuM khaMDana karyuM che, ane A badhA kumatane jANIne je tene taje che ane saMvaradharmanuM yathArtha pAlana kare che, te prajJAvaMta sAdhu pApa karato nathI, ane bhavane aMta karI mukta thAya che. tema atre prabhue kahyuM che. (13) yathAtathya nAmakam (Aharahiya) - uparokta cAre mata doSita mAnyatAvALA che. tethI - have yathArtha samyajJAnanuM svarUpa AmAM kahe che. ekalI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104] [ AgamasAra kriyA ke ekalA jJAnathI mukti kahI nathI, paNa baMnenI samyapha ArAdhanAthI ja mukti mAnI che. tethI jJAna-darzana cAritranuM yathAtathya kathana che. svacchaMdAcArI avinItanA lakSaNa ne zuddhAcArI dharmopadezakanA lakSaNa kahyA che. krodhAdinA duSpariNAma jANuM ziSya pApabhIrU, saraLa, ne AjJAMkti thavAnuM kathana che ane sarva madarahita sAdhanA karanAra ja ane pUjA prazaMsAnI kAmanArahita ja mekSa pAme che tema kahyuM. (14) graMthAkhyam (ga) - aro "graMthane artha "gAMThe garatha" arthAt parigraha che. "yathAtathya dhama" eTale ke vIraprabhue je pramANe dharma pharamAvyo che, te ja pramANe pALavo te AMtara bAhya parigraha choDayA vagara pALavo saMbhavita nathI, tethI tene parityAga karavAnuM AmAM kathana che. parigraha sarvathA choDIne vizuddha brahmacarya pALavAnuM ane samitiguptiyukta AcAra dharma pALavAnuM kahyuM che. dharmakathA karavAnI rIta batAvI che. dharmopadezaka pite sUtrArthamAM jarApaNa zaMkA rAkhe nahi ane syAdavAda dharmanI prarUpaNa kare, sAvadya (pApamaya) bhASA bole nahi, AzIrvAda Ape nahi; zajA ke raMkane samAna bhAve upadeza Ape. sAdhaka mATe aparigraha, brahmacarya, AjJApAlana, ane apramAda e sAdhanAnA mUkhya sAdhana che. tenuM yathArtha sevana kare te Atma samAdhi pAme; ane je yathArtha sUtrArtha jANe che, te ja samAdhi dharma kahevAne gya che tema kahyuM che. (15) AdAnIyAkhyam (jamatIta) . je graMthIrahita che, te ja cAritradharmanuM yathArtha pAlana karI zake che, tethI AmAM saMyama dharmanA mukhya sAdhane zraddhA, Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suyagaDAMga sUtra] [105 dayA, dharmamAM daDhatA, vIratva, zuddhabhAvanA, brahmacarya, pAMce indriyonuM damana ane kaSAyabhAvenuM upazamana AdinuM kathana karI vIraprabhue kahelA dharmanuM zraddhA ane daDhatApUrvaka pAlana karavA pharamAvyuM che. kAraNa ke jJAnI bhagavaMte sadA ema prarUpe che, upadeza che ke manuSya ja sarva du:khano aMta karI mokSa pAmI zake che. bIjI kaI gatimAM mokSa nathI. manuSyabhavanI prApti "dallabheya samusae dalabha che, ema kahI A bhavamAM ja vIratApUrvaka dhamapAlana karavA pharamAvyuM (16) gAhA (gAthA): manuSyabhava atyaMta durlabha che, tethI mAnavabhava pAmI je daDhatAthI dharma pALe che. te ja sAdhu kahevAya. te sAdhu zabdanA A adhyayanamAM (1) mAhaNa, (2) zramaNa. (3) bhikSu ane (4) ninyanA bhAvArtha svarUpa kahyA che. gAthAne artha niyukti kare evo ryo che ke jenuM madhuratAthI gAna thaI zake-"gIyate Iti gAthA te gAthA che ke jemAM zabda cheDA hoya paNa atha atyaMta vizALa hoya, ane chaMda vaDe jenI racanA karavAmAM AvI hoya te gAthA che. sUyagaDAMga sUtra-bIje zrutaskaMdha, adhya. 17thIra3. (17) piDarIe puMDarIka nAma paheluM adhyayana : AmAM puSkariNI arthAt taLAvaDInuM rUpaka-bedharUpI dRSTAMta kathA kahIne mokSa prAptino mArga batAvyuM che. manuSyalekane puSkariNI samAna kahyo che. karmone jaLa samAna kahyA che. saMsAranA kAmone taLAvaDInA kAdava samAna Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ] [ AgamasAra kahyA che. kAdava kIcaDamAMthI ja jema kamaLanI utpatti thAya che. tema kAmomAMthI ja bhavabhramaNa karAvanAra karmonI utpatti thAya che. taLAvaDInA nAnA nAnA kamaLane janapadanA sAmAnya manuSya kahela che, vacamAM rahela sauthI moTA takamaLane rAjA samAna kahela che, te ta kamaLane levA. cAra dizAmAMthI cAra anyamatavAdIo taLAvaDImAM praveza. karatAM kAdavamAM phasAI jAya che. kAraNake agAu joyuM tema anyamatavAdIo sadharmane pAmyA nathI tethI saMsAranI AsaktithI alipta nathI. dharmanA nAme paNa AraMbhasamAraMbha karatA hoya che tethI taka maLarUpI mokSa pAmatA nathI, paNa saMsAra caka vadhAre che. e cAre purUSe pote ja jyAre kAdavamAM-AraMbhAdimAM phasAI jAya che, arthAt pote ja potAnI jAtane arthAt pitAnA AtmAne udhAra karI zakatA nathI, te anyane udhAra te kevI rIte karI zake? pachI pAMcame purUSa eka sAdhu Ave che. saMsAranA svajano ane viSayabhego tajIne te sAdhu thayo che. A sAdhu samAna sadharma che. taLAvaDInA cAra kAMThAne cAra tIrtha-(1) sAdhu (2) sAdavI (3) zrAvaka ane (4) zrAvikA rUpa tIrtha kahyA che. te sAdhu jaLathI alipta rahI arthAt saMsArarasathI sarvathA nilepa rahI, kAMThe ubhuM rahI arthAt jinAjJA mujaba paMca mahAvratanuM custa pAlana karI, takamaLane bolAve che ke "Ava ! mArA hAthamAM AvI ane zveta kamaLa taLAvaDImAMthI bahAra kAMThe AvIne tenA hAthamAM AvI jAya che. ene. paramArtha e che ke tIrthakara prarUpita dhamanI je jinAjJA mujaba ArAdhanA kare che te puSkariNarUpa Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suyagaDAMga sUtra ] [ 107 sa'sArasAgarane tarI jAya che arthAt zvetakamaLarUpI meAkSa tenA hAthamAM sAmethI Ave che. atre zrI bhakatAmarastAtranA chellA caraNanu smaraNa karIe: taM mAnatuMgamavazA samupaiti lakSmI arthAt te bhaktane sAdhune meAkSarUpI lakSmI avazapaNe varamALA paherAve che. A rUpakanA sAra e che ke kAmabheAgAmAM Asakta purUSa saMsArarUpI kIcaDamAM phasAI meAkSa prApta karI zakatA nathI, para Mtu kAmaleAgAthI virakta purUSo ja meAkSa ApeAApa pAme che ema jANI, jinavacanamAM zradhdhA karI AtmAthI jIvA kAmabhogAne du:khane durgAtinA hetu samajI tenA tyAga kare ane dharmorAdhanA karI AtmAnu' zreya kare e ja mAnavabhavanu sAcu bya che ema samaje, (18)kriyAsthAnAkhyam-kriyAsthAnaka nAmanu bIju adhyayana. sattamAM aghyamAM anya tIrthI kone kamaLanA dRSTAMte karma baMdha karavAvALA ane ratnatrayInA ArAdhaka sAdhune karma thI mukta thavAvALA kahyA, te karmA khAra prakAranA kriyA sthAnamAM adhAya che ane teramA kriyAsthAnamAM chUTe che tenA bhAva AmAM kathA che. A sauMsAramAM mukhya be sthAnaka cheH- (1) dha (2) adhama athavA (1) upazAMta ane (ra) anupazAMta. koIpaNa kriyAvaMta jIvA A be sthAnathI rahita hAtA nathI. jene pUSkRta zubhakamanA udaya hAya che. te thasthAnamAM vartamAne pravarte che. ane azubha arthAt Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] [ AgamasAra pApakarmanA udayavALe jIva adharmasthAnamAM anuzAMta paNe rahe che. tIrthakara bhagavAna prarUpe che ke "A loka cAre gatinA saMsArI jIvothI bhareluM che, ane te dareka jIva zAtAazAtArUpI vedanA anubhave che, te te vedanArUpa anubhavanuM kiMIka kAraNuM to hovuM ja joIe. tenuM kAraNa bhagavAna 13 prakAranI kriyA jIva kare che te che, ema kahe che. te prakAranI kriyA A pramANe cheH- (1) arthadaMDa-eTale kaMIka hetu mATe, pAkiyA kare, (2) anarthadaMDa-vinA jana pApakriyA karI potAnA ja AtmAne daMDe, (3) hiMsA daMDa-prANI vadha karavA vagere, (4) akasamAta daDa-aparAdhInA badale bIjAnI Akasmika ghAta ke pIDA thaI jAya, (5) dRSTi viparyAsa daDa-daSTi deSathI nirAparAdhInI ghAta thaI jAya; (6) mRSAvAda daMDajahu belIne daMDe, (7) adattAdAna daDa-vagara dIdhe levuM te, (8) adhyAtmika daDa-manathI kharAba vicAravuM te, (9) mAnapatyayika daMDa-mAnamAM levAI javuM te, (10) mitradoSa daMDa-mitrane droha kara, (11) mAyA pratyayika daMDa-mAyAkapaTa karavA, (12) lobhapratyayika daMDa-A bAra prakAranI kriyA azubha arthAt pApa kama baMdhaka che, ane (13) IryApathikakiyA je kevaLI bhagavaMtane heAya te pahelA samaye karmabaMdha thAya, tene bIjA samaye vede ane trIjA samaye te kevaLI bhagavaMta khapAvI nAkhe, tethI alpabaMdhaka ke abaMdhaka jevI kriyA kahI che. te zubha kriyA che. prathama bAra kiyA saMsAracakane denArI hovAthI sAMparAyika kriyAo kahI che. kaSAyamukta banelA vIta Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suyagaDAMga sUtra ] [ 109rAga bhagavaMte teramI kriyAnuM sevana karI mekSa prApta kare che. taduparAMta anya pApasthAnake pachI nIce pramANe kahyA che - (1) svapna, lakSaNa AdinuM phaLa batAvavuM (2) pApa. zAstranuM adhyayana karavuM, (3) maMtrataMtrAdi AsurI vidyAo zIkhavA-zIkhavavI vagere. A "adhama pakSa che. pachI judA judA prakAranA pApamaya kAryo saMsArI leke kare che tenuM vistRta varNana che. tevA pApamaya kArya karanArAo nakAdi durgatine ja pAme; tethI pachI narakanA duHkhonuM varNana che. adharmapakSathI mizrita je dharmapakSa che te jemake tApasa vagere vanavAsI kaMdamULa khAIne tapa kare te "mizrapakSa tevI kriyAthI paNa mekSa nathI, paNa halakI gatinA deva thAya. sava kaSAcone upazamAvIne ane sarva pApane tyAgIne je dharmasAdhanA kare te dharmapakSa che. te sthAnaka AyapuruSanuM kahyuM che. temAM kevaLajJAna upaje ane mokSanI prApti thAya. A ekAMta jinakathIta sAdhumAga che. te teramuM "iryApathika* kiyAsthAnaka che. (19) "AhAra-parijJA" nAmanuM trIjuM adhyayana adhama arthAt pApamaya kiyAthI duHkha ane dharmathI sukha prApti kahIne "kiyA"ne adhikAra kahI, kiyAvata jIva paNa AhAra vagara rahI zake nahi, tethI AmAM nakAdi cAre gatinA ane ekedriyathI paMcedriya jAtinA sarva jIvonI utpatti ane temanA AhAranuM kathana che. vanaspati Adi ekedriya jIvo paNa kevI rIte AhAra le che tenuM Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ] [ AgAmasAra vistArathI addabhUta varNana che, jenuM have AdhunIka vijJAna paNa samarthana kare che te prabhunA sarvajJapaNAnI siddhi kare che. AhAra be prakAre heya che:- (1) AbhegakRta ane (2) anAgata. anAjoga AhAra jIvamAtra samaye samaye le che; paraMtu Abhega AhAra gati AzrI judA judA samaye hoya che; sava gati AzrI e kedriyAdimAM jaghanya aMtamuhUrta ane sarvArthasiddha vimAnanA deva AzrI utkRSTa 33 hajAra varSa jIva AhAra grahaNa kare che. nArakInA jIvone ekAMta azubha pugalone duHkhamaya AhAra hoya che, to dene ekAMta sukhamaya AhAra che. AhAra traNa prakAra che (1) oja (2) rAma ane (3) vala, kSudhAvedanIya kAmanA udayathI ja AhAra kare che. tvacA (cAmaDI)thI AhAra grahaNa kare te "rema? AhAra kahevAya, paraloka utpanna thatI vakhate tejas ane kAmaNa zarIra dvArA je AhAra le te "oja AhAra kahevAya, ane mukha vaDe keLiyA bharIne je AhAra le te - "kavala AhAra kahevAya che. nArakI, devo ane ekedriya jIne eja ane rema AhAra hoya che. manuSya ane tiryaMca paMcedriyAne traNa prakAranA AhAra hoya che. sAmAnyarUpathI che jyAM utpanna thAya che tyAM ja te prakArane AhAra le che, ane sAvadya (pApamaya) AhAranuM sevana karI vaLI azubha karma bAMdhI saMsAracakamAM bhame che, ema jANI sAdhaka, vivekI purUSe sadA zuddha AhAra levAnA niyamo pALavA joIe. eSaNAdi savasamitiomAM upayegavaMta rahI jinAjJApUrvakanA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 Aha3 jethI . 111 zrI suyagaDAMga sUtra ) saMyamadharmanuM pAlana karavuM jethI anAdi kALanI AhAra saMjJA tuTe. AhArapANa paNuM parUpa banI jaI kamanI nirjarA karAve ane mekSa prAptinuM sAdhana bane. jInA utpatti sthAna : pAMca ekeMdriya te (1) pRthvIkAyanA jIvo pRthvIkAyamAM, (2) apa (pANuM) kAya, apakAyamAM, (3) tela (agni) kAyanA teukAyamAM (4) vAyukAya vAyukAyamAM ane (5) vanapatikAyanA jIvo vanaspatikAyamAM vAraMvAra upaje che. vaLI A pAMce manuSya ane tiryaMca paMcaMdriyanA sacitta ane acitta zarIramAM paNa utpanna thAya che. trasa jIvonI utpatti pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati AzrayI paNa thAya che. garbhaja tiryo ane garbhaja manuSya mAtAnI kuMkhathI upaje che, ane samuIima tirya, pRthvI pANI Adi ekedrine Azraye paNa utpanna thAya che. samuIima manuSya manuSya thakI thayela azuci sthAnomAM pedA thAya che. deva devazayyAmAM, ane nArakIo kuMbhamAM utpanna thAya che. (20) "pratyAkhyAna kiyA" nAme thuM adhyayana - trIjAmAM AhAra levAthI jIvane karmabaMdha thAya tema kahyuM. te karmabaMdha pratyAkhyAna arthAt paccakhANa karavAthI tuTe che, tethI AmAM pratyAkhyAna saMbaMdhI kathana che. bhagavaMte cha javanikAya kahela che. e chakAya jIvone nahi haNavAnA vrata, paccakhANa karIne je jIva potAnA AtmAne pApakarmothI nivRta karatuM nathI, tene aDhAre pApasthAnakanA pApa Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 ] [ AgamasAra samaye samaye lAge che; pachI te jIva cAhe ekendriya hAya, vigalendriya ke pa`ce driya hAya, kAraNa ke pApakarma baMdhAvAnA kAraNabhUta mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya tathA yAgathI apratyAkhyAna kriyAnA doSanA ka`baMdha sadA thayA kare che. jIvA avirati (paccakkhANa karyA vagaranA) AzrI, avirati bhAvathI aSTapaNe paNa sadA pApakama bAMdhe che tema bhagavaMte nizcayathI kahela che. ekendriya ane asanI jIvA manavacana-kAyAnA vyApAra rahita haiAya che, kAraNake mana ja nathI, chatAM temane paNa avyaktapaNe vahi MsAnA pariNAma hAya che tethI vratanA abhAvathI azubha karmothI baMdhAya che. eke - driya jIvAne avyaktapaNe anya jIvAne pIDA ApavArUpa AhArAdi AzrI tathA bIjA jIvAne dabAvavA AzrI bhAva. hAya che tethI kema baMdha thAya che. phaLasvarUpe AvA apratyAkhyAnI sasAra paribhramaNa karyA kare che, ane tene nahi havAnA pratyAkhyAna karanArane meAkSanu kAraNa kahela che, Ama jANI kAI jIvane mAravA nahi, du:kha Apavu nahi, kheda pamADavA nahi e ja dharma satya che, ema bhagavAna mahAvIre hyu che. te jANI sAdhu dAtaNa kare nahi, AMkha AMje nahi, auSadha laI vamana kare nahi, snAna kare nahi Adi sacamane bAdhaka sAvadya kriyA kare nahi, ane utkRSTa bhAve sayamanuM pAlana kare, evA sAdhue sadAcArI kahevAya che. apratyAkhyAnI jIvA anAcArI kahevAya che. sannI manuSya ane kAika sa'nI pa'ce'driya tiyaca sivAya bIjA koIpaNa jIva, devA paNa vrata pratyAkhyAna karI zakatA nathI. tethI ja bhagavAne manuSyabhavane du bha kahyo che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suyagaDAMga sUtra ] [113 (21) anAcAra dhruvAkhyam nAmanuM pAMcamuM adhyayana Ane "AcAra zrata? ke "aNagAra zrata paNa niyuktimAM kahyuM che, kAraNa ke AmAM sAdhunA anAcAranuM varNana karIne tene na sevavA ema kahI ke AcAradharma pALave te paNa upalakSaNe kahyuM che? AthI baMne nAma paNa sArthaka che. je pratyAkhyAna karatAM nathI te anAcArI che tema kahyuM, tethI AmAM anAcAronuM kathana karyuM che; niSedha karyo che. ekAMta nizcayAtmaka vacana (bhASA) sAvadya hovAthI tene "anAcAra' kahela che, ane sAdhue tevI bhASA na bolavI tema bhagavaMte pharamAvyuM che, tethI sAdhunA AcAraanAcAranA jJAnane prApta karI, anAcArane taje ane AcArane pALe, jethI sarva duHkharahita evA mokSasthAnane sAdhaka pAme. ekAMta vacana eTale AtmA nitya che ema nizcayathI na belivuM, paNa dravyathI nitya che ane paryAyathI anitya che ema anekAMta vacana bolavuM. (22) "AdrakIya' nAmanuM chaThuM adhyayana : anAcAra tajIne zuddha AcAra te AdrakumAra jevA munI pALI zake tethI dRSTAMtarUpe have AdrakumAra munIne adhikAra kahe che. AdrakumAra (hAlanA arabastAnanA) Adrakapura nAmanA nagaranA AdrarAjAnA putra hatA. ekadA Adraka rAjAe magadha dezanI rAjagRhI nagarInA rAjA zreNikane tenA vepArIo mAraphata uttama prakAranI bheTa mekalatAM, AdrakumAre paNa zreNika rAjAnA putra abhayakumAra sAthe maitrIsaMbaMdha bAMdhavA Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114] [ AgamasAra bahu kiMmatI padArthonI peTI bheTarUpe mokalI. tethI vepArIo pAsethI AdrakumArano jIvanavRttAMta jANI, tenA guNAnuvAda sAMbhaLI, abhayakumArane lAgyuM ke A keI rUDo jIva che, bhalo AtmA che, tethI vaLatI bheTa tarIke muhapatI, gura cho Adi dhArmika upakaraNo eka peTImAM vyavasthita goThavI, peTIne sIla karI, rAjakumArane hAthohAtha ApavAnI tathA ekAMta sthaLe jaI pote ekalA ja te peTI le tevI bhalAmaNa sAthe peTI mekalAvI. AdrakumAra te peTI laIne ekalA arisAbhuvanamAM gayA, peTI kholI ane vicitra vastuo joI prathama Azcarya pAmyA. paNa abhayakumAra jevA mahAbuddhizALI hetu vagara AvI bheTa mokale nahi tevI zraddhA karI. muhapatine zarIranA judA judA bhAgo para lagADI joI, paNa kyAMya baMdhabesatI na thatAM chevaTa mukhapara bAMdhI ne pachI arisAmAM jotA temane evo adhyavasAya manamAM upaje ke AvuM rUpa meM agAu kyAMka anubhavyuM che. tethI tene uhApoha (ciMtana) karatAM zuddha bhAvanI zreNIe (vicAranI dhArAe) caDayA; phaLasvarUpe tyAMne tyAM ja temane jAtismaraNajJAna uparyuM, ane potAnA pUrvabhava jA ke ha vasaMtapura nagaramAM zreSTI hatA, ane dharma gheASa aNagAra pAse bedha sAMbhaLI patnIsaha dIkSA lIdhI hatI. pachI cAritra mehanIya karmanA udaye sAdavI patnIne joI tenA upara mane rAgabhAva upa. tenI AlocanA gurU samakSa karyA vagara saMthAro karI kALadharma pAmya. saMyamanA phaLarUpe devapaNe upaja. tyAMthI cavIne cAritradoSanA kAraNe AryakSetrarUpI bharatadezamAM janma na pAmatAM atre AdrakapuramAM janma thayo che, tethI have mArA mATe bharatadeza jaI saMyama Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suyagaDAMga sUtra] [ 115 aMgIkAra karavo ja yogya che ema nirNaya karI potAne deza cheDI Aye dezamAM abhayakumAra pAse Ave che. svayaM dIkSA aMgIkAra karIne bhagavAna mahAvIra svAmInA darzane javA nIkaLe che. mArgamAM AjIvaka matanA sthApaka gozAlaka, bauddhamatanA bhikSu, brAhmaNa, sAMkhyamatI tathA hastitApasa sAthe dArzanika (dharma saMbaMdhI) carcA thAya che, te badhI carcAnuM suMdara nirUpaNa che. te badhA matonI mAnyatA AtmArtha mATe kevI ahitakArI che te siddha karI jinamatanI sthApanA karI che. A rIte anya matavALAone pratibodha ApI, prabhu mahAvIrasvAmI sanmukha AvI, prabhunA darzana karI, temanI AjJAnA ArAdhaka thaI AtmakalyANa karyuM. te pramANe anya sAdhake paNa ratnatrayInI ArAdhanA karatAM thakAM anya jIne pratibodha ApI mokSamArga pragaTa kare. (ra3) udake peDhAlaputra-nAlaMdIya nAme sAtamuM adhyayana. 22 adhyayane sudhI sAdhunA AcAranuM kathana hatuM. AmAM have zrAvakanA AcAranuM kathana nAlaMdApADAmAM vasatA lepa nAmanA zramaNopAsakanA daSTAMte karela che, ke (1) te zrAvaka jIvAjIvaAdi navatattvane jANakAra hatA. (2) jinapraNita sUtra siddhAMtamAM tathA nigraMtha pravacanamAM zaMkArahita hato. (3) paramatanI vAMchArahita hate. (4) sUtrone svAdhyAya karatAM zaMkA thAya to te bAbata jJAnIne pUchIne arthane dhAraNa karanAro hatA. (5) hADahADanI mIjAe kevaLI prarUpita dharmathI raMgAyela hato ane dharmane anurAgI hate. (6) keI sAthe carcAmAM jinapravacana ja niHzaMka ane satya che, eja Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 ] [ AgamasAra artha che, eja paramArtha che, anya sarva anartha che, ema daDhapaNe kahenAra hate. (7) hRdaya sphaTIkarana samAna nirmaLa hatuM (8) dAna ApavA mATe gharane dvAra khullA rAkhanAra hatA. (9) rAjAnA aMtaHpuramAM paNa javAnI chuTa hatI evo daDha cAritryavaMta hatA. (10) caudaza, AThama, amAsa tathA purNimA Adi parva tithiomAM pratipUrNa pauSadha upavAsa karatA hatA. (11) zramaNabrAhmaNone zuddha nirdoSa AhArAdi vaherAvIne saMtoSa. pamADato hate. (12) pAMca aNuvrata, cAra zikSAtrata, traNa guNavrata maLI bAra trata dhAraNa karI vrata, paccakhANa upavAsAdi karatA thake dharmadhyAnamAM magna rahI "apAyuM bhAve mANe eva ca zuM viharaI' ke 3 pitAnA. AtmAne bhAvate thako vicaratA hate. lepa zrAvakanuM kathana karIne, zrAvake AvA guNadhArI ane vratadhArI heAya ema sUtrakAra paramArthathI kahevA mAge che, tevA vadhArIne ja zramaNopAsaka' kahevAya. A lepa gAthApatie nAlaMdApADAnI IzAna dizAmAM eka jalazALA ane bagIco banAvela hatA. te bagIcAmAM bhagavAna gautamasvAmI bIrAjatA hatA. te samaye bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnA udaka paDhAlaputra nAmanA munI thoDAka prazno pUchavA temanI pAse AvyA. pratyAkhyAna karAvavAnI bAbatamAM kahyuM ke sAdhu to zrAvakane chakAyajIvanI dayA pALavAno upadeza Ape che, paraMtu zrAvaka ekedriya sthAvaranI dayA na pALI zake te paNa jeTalA aMze trasakAyanI dayA pALe teTalA aMze tene lAbha ja che ane tevA pratyAkhyAna karAvavAmAM sAdhune doSa nathI. ArAdhaka-virAdhakanuM svarUpa batAvatAM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suyagaDAMga sUtra ] [ 117 peDhAlaputrane kahyuM ke samyajJAna-darzana-cAritranA dhAraNahAra (sAdhu) zramaNa paNa keInI niMdA kare che te paralakane ane saMyamane virAdhaka bane, ane niMdA na kare te ArAdhaka bane, ema jANIne niMdAno tyAga karavo ne zuddha saMyamane pAchaLa. A sAMbhaLI peDhAlaputra javA lAge tyAre gautamasvAmIe kahyuM- aho udaka ! tathA bhUta sAdhu ke zrAvaka pAsethI Aryadharmane sAMbhaLIne, haiyAmAM dhArIne samaje ke AnI pAsethI mane rUDA dharmanI prApti thaI che, jenAthI mAro AtmA mokSagAmI banI zakaze, te purUSane upakArI gurU samajI Adara kara, hAtha joDI vaMdana karavA temanI sevAbhakti karavI." A sAMbhaLI udaka munie gautamasvAmIne vaMdana karyA pachI temanI sAthe prabhu mahAvIra pAse jaI paMcamahAvratarUpI dharma aMgIkAra karI vicAravA lAgyA ane jinapraNita dharma pALavA lAgyA. Iti sUyagaDAMga sUtra samApta (3) zrI ThANuga (sthAnAMga) sUtra-trIju aMgasUtra eka zrutaskaMdhamAM daza sthAnanA daza adhyayana che; jenA 21 uddezA ane 21 samudezA che. 72000 pada hatA. hAla 3770 gAthA che. (1089 sUtra che) zrI samavAyAMga sUtramAM AnA bhAva batAvatAM kahe che - jIvAdika padArthonuM anukrame sthApavuM tene "sthAnAMga' kahe che. AmAM svasamaya sthApanA, parasamaya sthApanA, svasamaya-parasamaya (ubhaya) sthApanA, jIvanuM jIvapaNe sthApavuM, ajIranuM ajIvapaNe sthApavuM, leka, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ] [ AgamasAra alaka sthApanA ThANAMgamAM kahI che. ThANAMgamAM dravya, guNa kSetra, kALa, paryAya, padArtha, parvata, nadI, samudra, surabhavana, vimAna, suvarNAdinA Agara (nidhi), nidhi, purUSa, jAta gotra, jyotiSa, vagerenuM eka bhedathI mAMDIne daza bheda sudhI varNana karyuM che. te uparAMta ThANugamAM jIva, pudagala ane leosthAyI (dharmAstikAyAdi cha dravya)nI prarUpaNa karI che. padArthanuM dravya-kSetra-kALa-paryAya (bhAva)nI dRSTie ciMtana karavAmAM AvyuM che. ane saMkhyAkama-ekathI daza sudhInI daSTie ekathI daza sthAnanI sthApanA karavAmAM AvI che tethI A sUtrane ThANuga arthAt sthAnAMga. kahyuM che." "ThANane artha "sthAna che. TUMkamAM AmAM A lekamAM koNa koNa che tenI ekabe-traNa Adi sthAna-pramANe suMdara kamabaddha gaThavaNuM che. jethI koIpaNa viSayamAM jANavuM hoya to DIkSanerInI jema te sthAnamAMthI tenI vigata turata maLI jAya. dvibhaMgI, tribhaMgI, bhaMgI, saptabhaMgI uparAMta sUkSama bAdara aneka viSAnuM jJAna che, tathA sAdhu-zrAvakanA AcAra-vicAranuM kathana che. A ThANAnI gaNatarI karatAM zAstrajJa vidvAne jyAre cibhaMgInA bhAva kahe che, tyAre jJAnarasanI addabhUta jamAvaTa ane prabhAvanA thAya che. ThANAMga ane samavAyAMgamAM viSayane pradhAnatA ApavAmAM AvI nathI, paraMtu saMkhyAne pradhAnatA ApavAmAM AvI che. jIva, ajIva AdinuM tattvArthathI vizleSaNa nahi karatAM saMkhyAnI dRSTie saMkalana karavAmAM AvyuM che. A baMne sUtra zabdakoSa-DIkSanerI)nI paddhatie racAyA che, tethI kaMThastha (yAda) rAkhavAnI daSTie bahu upayogI che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ThANuga sUtra ] [ 119 jenazAstromAM traNa prakAranA sthavIra (sAdhu) kahyA che. temAM zrata vIra mATe "kAsamavAyadhare' arthAt ThANuga ane samavAyAMga sUtronA je dhAraNahAra hoya te "zruta sthavara" eTale ke zrutajJAnanA pAraMgata ke vizArada kahevAya. AthI sUtrasaddhAMtamAM ThAga ane samavAyAMganuM keTaluM badhu mahatva che te saheje samajI zakAze. kAraNa ke samasta zratajJAnane khajAne temAM samAvI devAmAM Avela che. ThANAMga ane samavAyAMga A baMne sUtranI zarUAta ege AyA" arthAt "AtmA eka che'thI karI che, kAraNake sarva adhyAtma zAstronuM maMDANa ja A pada para che. mAtra eka AtmAne jANavAthI savajJAnane AvirbhAva thAya che, sarva padArtha svarUpanA dravya-guNa-paryAyanuM jJAna thAya che. tenI pUrvasaMbaMdha zrI AcArAMga sUtranA "je ega jANaI te savaM jANuIo sAthe, ane tethI "tripadi sAthe, samagra zrutajJAnanA sArarUpe raheluM che. ethI A baMne sUtranI zarUAta ja "ege AyAthI karI che. daza sthAnanA saMkSipta bhAva :(1) prathama sthAnamAM sAmAnya apekSAe je padArtho eka che, tenuM, ane guNa--dharma ane svabhAvanI samAnatAnA lIdhe aneka judA judA guNavALA padArthone paNa eka kahyA che. temAM 'ege AyA' arthAt AtmA eka che' thI zarUAta karIne AmA, (anAmI), daMDa, kiyA, leka, alaka, dharma, adharma, baMdha, mekSa, puNya, pApa, Azrava, saMvara, vedanA, nirjarA ItyAdithI mAMDIne 79mAM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ] [ AgamasAra belamAM eka pradeza avagAhIne rahelA muddagala ItyAdi eka rUkSa guNavALA pudagale anaMta che tema kahyuM che. (2) bIjA sthAnamAM lokamAM je padArtho che te badhA be prakAre che te jema ke (1) jIva-ajIva, jIvanA (1) basasthAvara, (2) saMsArI te cAre gatinA jIvo-asaMsArI te siddha paramAtmA vagere, dharmanAAgAra ane aNagAra dharma, (2) zrata ane cAritra dharma. baMdhanA-rAga ane dveSa, vItarAganA-upazAMta kaSAyI ane kSINakaSAyI, kALanA-avasarpiNa ane utsapiNa. kriyAnA-jIvakiyA-ajIvakiyA ItyAdi ghaNuM bheda kahyA che, dazananA-samyagadarzana ne mithyAdarzana, ItyAdi 80 thI 162 sudhI sUtra kahyA che. (3) trIjA sthAnamAM pahelA be sthAnonI apekSAe sthULa daSTie ciMtana karavAmAM AvyuM che, te jemake vega 3 managa, vacanagane kAga, 3 gupti-managupti, vacanagupti ane kAyagupti, 3 veda-strIveda, purUSada ane napuMsaka veda, 3 prakAre jIva lAMbA samayanuM azubha AyuSya bAMdhe - (1) jIvahiMsAthI, (2) juThuM bolavAthI ane (3) tathA rUpanA sAdhunI niMdA, apamAna Adi karavAthI, ane 3 prakAre dIdha zubha AyuSya bAMdhe (1) hiMsA na karavAthI, (2) juhu na besavAthI ane (3) sAdhunI niMdA Adi na karIne bhAvapUrvaka vaMdana karavAthI ane AhAra pANI auSadAdi ApavAthI. 3 prakAre lekamAM prakAza thAyaH- (1) tIrthakaranA janma (2) dIkSA ane (3) kevaLajJAna pragaTatI vakhate. traNa sugati (1) siddha gati, (2) devagati ane (3) manuSyagati. traNa durgati (1) nakkagati, (2) tiryaMcagati ane Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ThANuga sUtra ] [ 121 manuSyagati-3 ArAdhanA (1) jJAna, (2) darzana ane (3) ' cAritra ArAdhanA. 3 prakAre zrAvakane mahAnirjarA thAya (1) kayAre huM a5 ke sarva prakArano parigraha cheDIza? (2) jyAre huM dIkSA laI sAdhu banIza? ane (3) jyAre huM kALane avasara Avyo jANe saMlekhanA saMthArAthI mArA AtmAne bhAvita karI, aMta samaye saMthAro karIza--e prakAre 3 manoratha citavavAthI zrAvakane mahAnirjarA thAya, sAdhune 3 manoratha cItavavAthI mahAnirjarA thAya (1) kayAre huM alpa ke bahuzruta jJAna bhaNIza? (2) kayAre huM ekalacArInI DimA grahaNa karIne vicarIza? ane (3) kayAre huM saMlekhanA saMthArA vaDe mArA AtmAne bhUSita karIne, AhArapANa paccakhIne, mRtyu paryata pApagamana saMthAre karIza? ItyAdi trIjA sthAnamAM 163 thI 293 sudhInA sUtro kahyA che. (4) cothA sthAnamAM aneka bodhadAyI cibhaMgIo kahI che. sAdhu-zrAvaka AdinuM upamAo dvArA hubahu svAbhAvika citraNa karyuM che, te jemake - cAra prakAranI aMtakiyA arthAt bhavane ata karI mekSa pAme (1) apa vedanA-dIrghaparyAya-bharata mahArAjA (2) a5 vedanA-alpaparyAya-marUdevI mAtA (3) mahA vedanA-dIrghaparyAya-sanatakumAra cakavatI (4) mahA vedanA-alpaparyAya-gajasukumAra munivara cAra prakAranA AcArya bhagavaMta ke zrAvaka hoya:(1) khajura jevA-uparathI mRdu, aMdarathI (ThaLIye) kaThaNu, (2) badAma jevA-uparathI (kecala) kaThaNa, aMdara (bIja) kamaLa, Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 ] [ AgamasAra (3) seApArI jevA-upara ane aMdara ane prakAre kaheNuM. ane (4) drAkSa jevA-aMdara ane bahAra bane prakAre kAmaLa. AmAM bIjo bhAMgA ThIka ne cAthe! zreSTa che, cAra prakAre purUSa kahyA che: (1) rUpava ta paNa guNahIna, (ra) guNavAna paNa rUpahIna, (3) rUpahIna ane guNahIna ane (4) rUpa ane guNa sapanna AmAM paNa bIjo ne ceAtheA bhAMgA sArA che. AvI ghaNI beAdhadAyI cAbhaMgIe AmAM kahI che. jijJAsue gurUgamathI jANavI. 4 prakAranA dhyAna :- (1) Ata, (2) raudra, (3) dharma ne (4) zukala dhyAna. kAma dhyAnanI 4 prakAranI anuprekSA (1) ekatva, (2) anitya, (3) azaraNu ne (4) sa'sAra. 4 mahAvigaya tajavA jevA (1) madha, (2) mAMsa, (3) madIrA ne (4) mAkhaNa. 4 saMjJA teADavA jevI :- (1) AhArasaMjJA, (2) bhayasaMjJA, (3) maithunasa jJA ne (4) parigrahasa'jJA 4 dharmAMdnAra :- (1) khattI=kSamA, (2) nirvAbhatA, (3) saraLatA, ne (4) mA vatA anukrame krodha, leAbha, mAyA ane mAna kaSAyAne dUra kare che. tethI dhanA dvAra kahyA che. 4 kAraNe "narakanuM AyuSya' baMdhAya-(1) mahA AraMbha, (2) mahAparigraha, (3) 5 cendriya vadha ane (4) mAMsAhAra karavAthI, 4 kAraNe tiyacanu AyuSya :(1) mAyA karavAthI (2) gADhImAyA-alIkathI (3) juThu, Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ThANuga sUtra ] [ 123 balavAthI ane (4) beTA telamApa rAkhI chetaravAthI, 4 kAraNe manuSyanuM AyuSya baMdhAya (1) saraLatAthI, (bhadritA) (2) vinayabhAvathI, (3) anukaMpA karavAthI ane (4) IrSA na karavAthI ane 4 kAraNe "devanuM AyuSya baMdhAya :- (1) sAga saMyamathI, (2) saMyamasaMyama arthAt zrAvaka dharmathI, (3) bALatAthI ane (4) akAma nirjarAthI arthAta parAdhInapaNe paNa duHkha veThI karmakSaya, karavAthI. A cothAsthAnanA 4 uddezA che. sUtra 294 thI. 483 sudhI che. pAMcamu sthAna-3 uddeza che:- sAdhunA pAMca mahAvrata, zrAvakanA pAMca aNuvrata, pAMca idrinA pAMca kAmaguNa. te zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparza anukrame kAna, AMkha, nATha, jIbha ane cAmaDInA che, pAMca prakAre sAdhu mahAnirjarA kare-AcArya, upAdhyAya, sthavira, tapasvI ane glAna (bImAra) sAdhunI sevA bhAvapUrvaka karavAthI. pAMca AzradvAra te mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya ane azubha jega, pAMca saMvara dvAra te samakti, virati arthAt vrata levA, apramAda, akaSAya ane zubha jega. pAMca prakAre samati na pAmearihaMta, jinadharma, AcArya, upAdhyAya ane caturvidha, saMghanI niMdA karavAthI, temanA guNAnuvAda karavAthI sulabha bodhi bane, pAMca samiti, svAdhyAya pAMca prakAre, pAMca pratikamaNa, pAMca bhede jIva ane pAMca bhede ajIva, pAMca astikAya ItyAdinuM, sUtra 484 thI 543. sudhI kathana che. chaThThA sthAnamAM cha jIvanikAya, cha ArA, cha saMghayaNa, che saMThANa, cha lezyA che kAraNe sAdhu AhArAdi le, cha prakA-- Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ] [ AgamasAra ranuM bAhya ane cha prakAranuM abhya Mtara tapa, cha bhede avadhijJAna, ityAdi 544 thI 657 sudhI khela che. sAtamA sthAnamAM vibhagajJAnanA sAta bheda, jIvane upajavAnI 7 prakAranI ceAni, 7 narakanA nAma ane gAtra, 7bhaya, 7 naya, 7 prakAre AyuSya tuTe, 7 prakAranA vinaya, nidbhava 7 prabhu mahAvIranA zAsanamAM thayA, ItyAdi 658 thI 754 meAla sudhI che. AmA sthAnamAM 8 ka prakRtinA nAma, AThe samiti (3 guptine paNa atre samiti ThaMDI che.), 8 mada, jAti, kuLa, baLa, rUpa, tapa, sUtra (jJAna), lAbha ane aizvarya nA maTha, 8 samayanI kevaLI samudghAta, AtmAnA 8 bheda ItyAdi 755 thI 861 sudhInA beAla che. navamA sthAnamAM brahmacaryanI 9 vArDa, navatattvanA nAma, 9 prakAranA darzanAvaraNIya karma, cakravartI nA navinidha, 9 prakArenu puNya anna, pANI, vasa, lacana, zayana--suvAnA sAdhana ApavA, mana, vacana, kAyAthI bhalu ciMtavavuM, bhalu khelavuM, bhalu karavuM; ane namaskAra karavA ema 9 prakAre puNya khaMdhAya, AgAmI cAvIsInA mahApadma tI karanuM citra che. nava nAkaSAya, ItyAdi 862 thI 930 sudhInA khela che. dasamA sthAnamAM daza prakAranA yatidharma, vaiyAvacca, jIvapariNAma, ajIvapariNAma, daza prakAranuM mithyAtva, daza prakAre sarAga samyagdana arthAt nisargAdi deza ruci, daza saMjJA, utsarpiNI ane avarpiNInA kALa 10 kroDA kreDI sAgarApama, daza accherA ityAdi 931 thI 1489 khela sudhInu' kathana che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ThANAMga sUtra ] [ 125 A pramANe A AgamamAM svasamaya, parasamaya ane sva-parasamaya e traNenI sthApanA karelI che. sa'grahanayanI dRSTie jIvamAM jyAM ekapaNAnu" pratipAdana karyuM che, tyAM vyavahAranayanI dRSTie tenuM "judApaNuM" paNa batAvyuM che. saMgrahanayanI anusAra caitanyaguNanI apekSAe jIva "eka" che, teA vyavahAra nayanI apekSAe pratyeka jIva "judA judA" che; te jemake jJAna ane dananI apekSAe jIvAnA be bheda kahI zakAya, utpAdanyaya-dhrauvyanI dRSTie traNa, cAra gatinI apekSAe cAra prakAranA, pAriAmika Adi pAMca bhAvAnI apekSAe pAMca, saMsAra cakranI gatiagatinI apekSAe cha e dizAmAM gamana karatA heAvAthI cha bhede, saptabhaMgInI apekSAe sAta bheTTe, AThe karmanI apekSAe ATha bhede, navatatvamAM pariNamana karavAnI kSamatAnI dRSTie nava bhede, ane pRthvI, pANI, agni, vAyu, pratyeka vanaspati, ane sAdhAraNa vanaspati, eindriya, taiindriya, cauraMdriya ane pace driyanI apekSAe daza bhede kahI zakAya,. athavA pAMca ekedriya, traNa vigale driya, ane asa'nI ne sa'nI pace driya ema daza bheda paNa jIvanA kahI zakAya. A rIte eka ja jIva"nI sthApanA daza prakAre karI zakAya. e ja rIte pudgala vagere ajIva dravyeAnI paNa ekatva thI laine daza sudhInI paryAyAnuM kathana che. paryAyAnI? apekSAe eka ja padArtha anaMtabhAgeAmAM vibhakta thaI zake che, ane dravyanI apekSAe anaMta bhAga eka ja tattvamAM samAI zake che, evI abheda ane bhedanI AgavI vyAkhyA A ThANAMgamAM ane cothA aMgasUtra samavAyAMgamAM hubahu kahI che, tethI ja A bane. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ] [ AgamasAra AgamAnI eka aneAkhI AgavI viziSTatA che. (6) samavAyAMga sUtra-ceAthu aMgasUtra A sUtramAM eka ja adhyayana, eka ja uddezana kALa ne ekaja samuddezana kALa che. 4000 pade hatA, hAla 1667 zlAka pramANa che, vyAkhyA :- je zAstramAM samasta padArthonuMsamyak prakAranuM jJAna haiAya te samavAya" kahevAya che. A AgamamAM sarva jIva-ajIvAdi padArthonuM dravya kSetra-kALa ne bhAvathI ekathI mAMDI phATAnukATI saMkhyA sudhI kramavAra vizleSaNa karyuM che. tethI A sUtrane samavAyAMga' kahyu che, temAM sarva padArthonA pariccheda, athavA samAvatAra che, Ane "samavAo" paNa hyu che. viSaya-sUci :- samavAyAMgamAM samavAyenI sUci A pramANe cheH- (1) svasamaya, parasamaya, jIva-ajIva cAvat lAka-alAka sudhInuM samyak kathana, (2) ege AyA. arthAt "AtmA eka che" ema "eka" saMkhyAvALA padArthathI zarU karI, be, traNathI sA sudhInI saMkhyAvALA, pachI hajAra, lAkhathI kroDAkreADa samavAya (mela) sa'sAramAM kayAM kayAM lAle tenuM anukrame saMkhyAnA kramathI kathana che, (3) dvAdazAMgI gaNipiTaka-AcArAMgAdi khAre aMga sUtranA nAma ane tenA bhAvA je sattatI kara bhagavaDatAe jagatajIvAnA hitArthe prarUpyA che, tenuM sa'kSipta thana che, (4) tyAra pachI vidhavidha prakAre jIva-ajIvanu vistRta kathana che, taduparAMta bahu rIte vizeSa prakAre narakAdi : Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavAyAMga sUtra ] [ 127 cAre gatinA jInuM svarUpa, saMsAranI cAre gatinA pa63 bheda, temanA AhAra, zvAsachavAsa, vezyA, AvAsa, sthiti (AyuSya), upapAta, cyavana, zarIra-audArikAdi pAMcazarIranI avagAhanA, avadhijJAna, vedanA, vidhAna, upayoga, yoga, Idriya, kaSAya, vividha prakAranI jIvAni, nuM kathana che. ane chelle traNe kALanA kulakaranA nAma vi. tIrthakara, gaNadhara, tIrthakaronA mAtAjI, gaNadhara, cakravatI, vAsudeva, baLadeva, Adi zalAkA purUSonA nAma sahita adhikAro che, temanA mAtA pitAnA pUrvabhavanA nAma, tIrthakaronA pUrvabhavanA nAma, IravatakSetranI covIsInA nAma kahyA che. ane 15 karmabhUmI 30 akarmabhUmInuM varNana che. Ama samavAyAgamAM 1 thI 100 sudhI ekattarika vRddhi (akeka saMkhyA vadhe te) ane pachI anekennarikA vRddhi arthAt moTI saMkhyA jemake ethI hajAra vi.vadhe te ema baMne vRddhi che. samavAyanA bhAve : pahelA samavAyamAM jIva-ajIva Adi taranuM kathana karatAM kahyuM ke AtmA, anAtmA, loka, aleka, dharma, adharma, puNya, pApa, baMdha, mekSa, vi. vi. akeka che. pachI eka lAkha jananI laMbAI pahoLAIvALA ja budvIpa, sAtamI narakanuM apratiSThAna narakAvAsa, pAlita vimAna, ane pAMca anuttara vimAnamAM vacamAM AveluM "sarvAtha siddha mahAvimAna, pachI 1 sAgaropama ne 1 " papamanI sthiti (Ayu.) vALA nArakI tathA devonuM kathana vi. che; ne eka pApamanI sthitivALA tiyAne manuSyanuM kathana che. bIjAmAM be prakAranI vastuo-be daMDa, arthadaMDa- anartha daMDa, be baMdha-rAga baMdha-dveSabaMdha vi. che. trIjAmAM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ] [ AgamasAsa 3 prakAranuM- 3 daMDa-mana, vacana ne kAyA, 3 zalya, 3. gArava, 3 virAdhanA AdinuM kathana che. cethAmAM 4 kaSAya, 4 dhyAna, 4 vikathA, 4 saMjJA, 4 karmabaMdha, 4 pApama ne 4 sAgaropamanI sthitivALA nArakI ne deva vi. vi.nuM kathana che. pAMcamAmAM, 5 kiyA, 5 mahAvrata, zabdAdi 5 kAmaguNa, 5 Azrava ne 5 saMvara dvAra, 5 samiti, 5 astikAya, pAMca-pAMca tArA rehiNa vi. nakSatranA che, 5 palyo. ne 5 sAgaranI sthitivALA nArakI deva vi.nuM kathana che. chaThThAmAM cha lezyA, cha kAyanA jIvo, cha,cha bAhyane Abhyatara tapa, chadmastha jIvanI cha samuddaghAta, cha arthAvagraha, cha palya ne sAgaranI sthitivALA nArakIne deva, gheSa-suSAdi 20 vimAnanA devenI utkRSTa sthiti cha sAgaropamanI, vi.. kathana che. nedha - jeTalA sAgaropamanI sthitivALA deva hoya, te teTalA mAsanA aMtare bAhya ane AtyaMtara zvAsocchavAsa le ane teTalA hajAra varSa vItye AhAra levAnI IcchA thAya. sAtamAmAM 7 prakAranA bhayasthAna,7 samudaghAta, vi. tathA bha. mahAvIranuM deha pramANu 7 hAthanuM hatu, jabudvIpanA 7 parvatane 7 bharatAdi kSetronAM nAma, 7 tArA vinuM kathana che. noMdha - tArAnA nAmane 1 palya ne 1 sAgaranI samavAyanA krama pramANenI sthitivALA nArakI ne devenuM bahudhA dareka samavAyamAM kathana che tethI dareka samayamAM have judu batAvyuM nathI, ane dareka samavAyane aMte samavAya kama pramANe keTalAka jIve 1, 2, 3, Adi bhAve siddha, buddha ne mukta thAya che, tevuM sAmAnya kathana che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavAyAMga sUtra ] [ 129 AThamAmAM 8 madasthAna, 8 pravacana mAtA, 8 samayamAM kevaLI samudraghAta thAya, bha. pArasanAthanA 8 gaNa ne 8 gaNadharanA nAma, vi. che, navamAmAM 9 brahmacarya gupti, AcArAMganA pahelA zrutaskaMdhanA 9 adhyayananA nAma, bha. pArasanAthanuM deha pramANa 9 hAthanuM, dazanAvaraNIya karmanI 9 prakRtinA nAma, vi. che, ane dazamAmAM khaMtI-muttI vi. 10 prakAranA zramaNadharma, 10 citta samAdhisthAna, jJAna vRddhi mATenA 10 nakSatranA nAma-mRgazIra, AdrA, puSya, pUrvAphAlganI, pUrvASADhA, pUrvAbhAdrapada, mULa, AzleSA, hasta ane citrA, jutraliyAnA daza kalpavRkSanA nAma vi. nuM kathana che. 11 mAM 11 upAsaka paDimA, bha. mahAvIranA 11 gaNadhara, vi. nuM kathana che, 12 mAM 12 bhikSupaDimA, siddhazIlAnA 12 nAma, vi. kathana che. 10mAM 13 kiyAsthAna 13 prakAranA cikitsAsthAna vi. nuM kathana che. 14mAM 14 prakAranA bhUtagrAma arthAt jIvo, 14 pUrva, bha.mahAvIranA 14 hajAra sAdhu, 14 prakAranA jIvasthAna (guNaThANA) cakravatInA 14 ratnanA nAma, vi. nuM kathana che. 15mAM 15 paramAdhAmInAnAma, manuSyanA 15 prakAranA prayeza vi.nuM kathana che. 16mAM suyagaDAMga sUtranA 16 adhyayana, 16 kaSAya, AtmapravAda pUrvanI 16 vastunuM, 17 mAM 17 prakAranA asaMyama, saMyama, maraNa vi.nuM. 18mAM sAdhunA 18 prakAranA brahmacarya sthAnenuM, bha. mahAvIre sAdhu mATe pharamAvelA 18 prakAranA dharmasthAna-cha vratanuM pAlana, chakAya jIvonI dayA pALavI, cha vastu na karavI te gRhasthanA vAsaNamAM bhajana, palaMga vi. para besavuM, ne zayyA-gAdI-gAdalA vi. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ] [ AgamasAra para suvuM, snAna karavuM ne zarIra zebhA karavI vi. 19mAM 19 tIrthakaree gRhavAsa bhogavIne pachI dIkSA lIdhAnuM vi. ane 20mAM 20 asamAdhi sthAnenuM ne pratyAkhyAnapUrvanI 20 vastu hatI vi.nuM nirUpaNa che. 21mAM 21 sabaLa deSa vi.nuM, raramAM 22 pariSaha, 22 prakAranA pudgala pariNAma vi.nuM, ra3mAM, bha. ajItanAthathI bha.mahAvIra sudhInA 23 tIrthaMkara pUrvabhavamAM 11 A aMgadhara ne mAMDalika rAjA hatA, ne bha. RSabhadeva pUrvabhave 14 pUvIne cakavatI hatA vi. nuM, ra4mAM RSabhAdi 24 tIrthakarone devAdhideva kahyA vi. nuM, ra5mAM pAMca mahAvratanI 25 bhAvanAo vi.nuM, radamAM abhavI jIvane mohanIya karmanI mizrane samakti darzana mehanIca nAmanI be prakRti sivAya 26 prakRti sattAmAM hoya vi. naM. ra7mAM sAdhunA - 27 guNanuM, 27 nakSatro vi. nuM, ra8mAM mehanIya karmanI 28 prakRti ne matijJAnanA 28 bhedanuM, devagatImAM janArane nAmakarmanI ra8 zubha prakRti ne narakamAM janArane 28 azubha prakRti vi.nuM kathana che. ra9mAM 29 pApazAstra jeSa jevA-vi nuM, ne aSADha, bhAdara, kArataka, poSa, phAgaNa ne vaizAkha mAsamAM 29 divase hAya vi.nuM ane 30mAM samavAyamAM mahAmahanIya karma bAMdhavAnA 30 sthAnanuM, eka divasarAtrInA 30 muhUrtanA nAma vi.nuM nirUpaNa che. 31mAM siddha bhagavaMtanA 31 guNa vi.nuM, 3ramAM 32 yogasaMgraha vi.nuM 33mAM 33 prakAranI AzAtanA vi.nuM, 34mAM jinezvaranA 34 atiza vinuM, 35mAM tIrthakaranI satyavANInA 35 guNa vi.nuM 36mAM uttarAdhyayana Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavAyAMga sUtra ] [ 131 sUtranA 36 adhyayane vi. nu, bha.mahAvIranI 36 hajAra sAvI hatI. vi.nuM 37mAM bha. kuMthunAthanA 37 gaNa ne 37 gaNadharonuM, 38mAM bha.pArzvanAthanI 38 hajAra sAdavIo hatI vi.nuM, 39mAM bha.naminAthanA 3900 avadhijJAnIo vi. ane 40mAM samavAyamAM bha. ariSTaneminI 40 hajAra sAdhvIjI hatI vi.nuM kathana che. 41mAM samavAyamAM bha. naminAthanI 41 hajAra sAdavajI, karamAM nAmakarmanA 42 bheda ne bha. mahAvIre 42 varSa adhika saMyama pALI nirvANa pAmyA vinuM, 43mAM kavipAkanA 43 azyane vi.nuM, 44mAM RSibhASitanA 44 adhyayane vi.nuM, 45mAM 45 jana vistAravALA 4 kSetra (1) adI dvIparUpI manuSyakSetra, (2) sImaMtaka narakAvAsa, (3) 96 vimAna. ane (4) siddhazIlA vi.nuM 46mAM brAhmIlipinA 46 mAtRkAkSara vi.nuM, 47mAM sthAvara agnibhUti 47 varSa gRhasthavAsamAM rahI dIkSA lIdhI vi.nuM, 48mAM bha. dharmanAthanA 48 gaNane 48 gaNadhara vi.nuM, 49mAM teIdriya jIvonI 49 divasanI sthiti vi. nuM ne pa0mAM bha. munisuvratanI 50 hajAra sAdhvIo hatI vi.nuM kathana che. pa1mAM samavAyamAM 9 brahmacarya adhyayana (AcArAMga sUtronA 51 udesaNakALa vi.nuM, paramAM mehanIya karmanA para nAme vi.nuM, pa3mAM bha.mahAvIranA 53 sAdhu 1 varSanI dIkSA pALI anuttara vimAnamAM upajyA vi.nuM, 54mAM bharata ne Iravat kSetramAM anukame 54-54 uttama (zalAkA) (purUSa) thayA., bha. ariSTanemi 54 rAtri sudhI chavastha rahyA, pachI kevaLI thayA, tathA bha.anaMtanAthane 54 gaNa tathA 54 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra ] [ AgamasAra gaNadhara hatA, vi.nuM, papamAM bhagavatI mallInAtha 55 hajAra, varSanuM Ayu pUrNa karI siddha thayA, bha. mahAvIra aMtima rAtrie 55-55 adhyayana sukha ne duHkha vipAkanA pharamAvI siddha thayA. vinuM, padamAM bha. vimalanAthanA pa6 gaNa tathA gaNadharo hatA, pa7mAM. bha. mallInAthanA pa700 mana paryAvajJAnI hatA. vi.nuM, 58mAM jJAnAvaraNIya, vedanIya, AyuSya, nAma ne aMtarAya, A pAMca karmanI 58 uttara prakRtio kahI che vi.nuM 59mAM caMdravarSanI 1 Rtu pa9 ahorAtanI hoya che vi.nuM ane 60mAM samavAyamAM sUrya eka maMDaLamAM 60 muhurta rahe che vi.nuM kathana che. 61mAM samavAyamAM, eka yuganA 61 RtumAsa kahyA vi.nuM, daramAM bhagavAsupUjyanA 62 gaNa ne 62 gaNadhara vi.nuM, 63mAM bhARSabhadeve 63 lAkha pUrva rAja karI dIkSA lIdhI vi.nuM, 64mAM bhikSupaDimA 64 divasa-rAtrinI vi.nuM 65mAM gaNadhara mauryaputre 65 varSa gRhavAsamAM rahI. dIkSA lIdhI vi.nuM, 66mAM bha. zreyAMsanAthanA 66 gaNane gaNadhara hatA, tathA matijJAnanI utkRSTa sthiti 66 sAgaropama jhAjherI vi.nu. 67mAM eka yugamAM 67 nakSatra mAsa kahyA. che vi.nuM 68mAM dhAtakIkhaMDamAM utkRSTA 68 tIrthakara. cakavata, vAsudevane baLadeva thAya vi.nuM 69mAM mehanIya sivAyanA 7 karmonI 69 uttara pravRtio che, vi.nuM ane 70mAM samavAyamAM aSADI purNimAthI 1 mAsane 20 rAta pUrI thatAM varSAvAsa karyo vi.nuM kathana che. 71mAM samavAyamAM bha.ajItanAtha ane sAgara cakavartIe 71 lAkha pUrva gRhavAsamAM rahI pachI dIkSA lIdhI vi. 7ramAM bha. mahAvIra ne gaNadhara acalabhrAtAnuM Ayu. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavAyAMga sUtra ] [ 133 72 varSanuM ne 72 kalA vi. 73mAM vijaya nAme baladeva 73 lAkha pUrvanuM ne 74mAM gaNadhara agnibhUti 74 varSanuM Ayu. pUrNa karI siddha thayAnuM ne 7pamAM bha.suvidhinAthanA 7500 kevaLI hatA ne.bha. zItalanAtha ne zAMtinAtha 75 hajAra varSa grahavAsamAM rahI dIkSA lIdhI, 76mAM vidyutakumAra Adi bhavanapatinA 76-76 bhavano che, 77mAM bharata cakravatI 77 lAkha pUrva sudhI kumArapaNe rahyA pachI rAjyAbhiSeka thaye, 78mAM gaNadhara akapita 78 varSa pUrNa karI siddha thayA, 79mAM chaThThI narakanA madhyabhAgathI cha3 ghanodadhinI nIce sudhInuM aMtara 79 hajAra jana che ane 80mAM samavAyamAM tripRSTa vAsudeve 80 lAkha varSa rAja bhogavyuM vi.nuM kathana che. ' 81mAM samavAyamAM bhAkuMthunAthanA 8100 manaH paryAvajJAnI hatA, 82mAM 82 rAtri vIve bha.mahAvIrane garbha trizalA mAtAnI kukSImAM sthApyAnuM, 83mAM bha.zItalanAthanA 83 gaNane 83 gaNadharanuM, 84mAM bha.RSabhadevanuM 84 lAkha pUrvanuM ne bha.zreyAMsanAthanuM 84 lAkha varSanuM Ayu. hovAnuM, ne bhaRSabhadevanA 84 gaNa, 84 gaNadharane 84 hajAra sAdhu hovAnuM, 8pamAM AcArAMganA 85 uddezA che. 86mAM bhA.suvidhinAthanA 86 gaNa ne 6 gaNadharanuM, 87mAM jJAnavaraNIya ne aMtarAya kama cheDIne bAkInA cha karmanI 87 uttara prakRtinuM, 88mAM dareka sUrya-caMdranA 88-88 mahAgraho hovAnuM, 89mAM trIjA ArAnA 89 pakhavADIyA bAkI rahetA bhASabhadeva mekSe padhAryAnuM, ne bha.zAMtinAthane 89 hajAra sAdhvI hovAnuM, ane 90mAMsamavAyamAM bha.ajItanAthane bha. zAMtinAthane 90-90 gaNane 90-90 gaNadhare hatA vi.nuM kathana che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 ] [ AgamasAre 91mAM samavAyamAM bhAkuMthunAthanA 91 hajAra avidha jJAnI sAdhu heAvAnuM, 92mAM gautamasvAmI 92 varSoMnuM Ayu. pUrNa karI siddha thayAnuM, 93mAM bha. caMdraprabhanA 93 gaNane 93 gaNudhara, ne zAMtinAthanA 9300 pUrvadhara heAvAnu 94mAM bha.ajItanAthanA 9400 avadhijJAnI sAdhunuM, 95mAM pArasanAthanA 95 gaNane 95 gaNadhara, ne kuMthunAthanu 95 hajAra varSa Ayu. hAvAnu, 96mAM dareka cakravatI'ne 96 karoDa gAma hAvAnuM, 97mAM 8 karmonI 97 uttara prakRtio hAvAnu., 98mAM revatIthI jayeSDA sudhInA 19 nakSatrAnA 98 tArAnu', 99mAM merU parvAMta pRthvInA paTathI 99 hajAra yeAjana UMcA heAvAnu, ane 100mAM samavAyamAM gaNadhara sudharmA svAmInuM Ayu 100 varSa hAvAnuM vi. vi. thana che. seAmAM samavAyanI saMkhyA pachI anukrame 150-200 ema 50-50 vadhArI hajAra sudhInI saMkhyAnI, pachI 1100thI 2000, pachI 10000thI 1 lAkha, 1 lAkhathI 8 lAkha, ane kare|Da sakhyAvALAne ne pachI kATAkeATIvALA judAjudA padArthonuM saMkhyA anusAranA samavAyAmAM kathana kaheluM che; te jemake kATAkATI samavAyamAM bhARSabhadevathI bhAmahAvIra svAmI vaccenuM aMtara 1 kATAkATI sAgaropama batAvyuM che. samavAyA pUrA thayA pachI, dvAdazAMgInA bhAvAnuM, samavasaraNa, jabudvIpanA bharatakSetranA utsarpiNI avasarpiNInA kulakarAnuM, vartamAna avasarpiNInA kulakara, temanI patnIo, tathA 24 tIrthaMkarAnuM, temanA mAtApitAnu temanA pUrvabhavAnA nAma, janmasthAna, dIkSA vi. nuM. temaja temanA prathama ziSya ne ziSyAonuM, cakravatI, khaladeva, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 135 vAsudevAnu sakSipta kathana che. prati vAsudevAnA nAma ApyA che. te pramANe Iravata kSetranA tItha karAdinu pachI kathana che, ne sUtranA aMtamAM A sUtranI sakSipta viSayasuci ApavAmAM AvI che ema A siddhAMta itihAsanI dRSTie mahatvapUrNa che. iti-samavAyAMga sUtra samAptam // (5) vivAha prajJapti-zrI bhagavatI sUtra pAMcamu` aMgasUtra che. AmAM 1 zrutaskaMdha, 41 zataka 101 adhyayana, 10 hajAra uddezA 10 hajAra samuddezA, 36000 praznottara, 288000 pada ane sakhyAta akSara hatA. AnA vivaraNamAM anaMtagamA, anaMta paryAya, parimita trasa jIveA ane anaMta sthAvara kAya Ave che. vamAnamAM AnA 1 zrutaskaMdha, 41 zatakane 1000 uddezaka che. 41 zatakamAM prathama 32 zatakapUrNa svataMtra che. 33thI 39 sudhInA 6 zataka 12-12 zatakAnA samUha che,40muM zataka ra1 avAMtara zatakAno samUha che. 41muM zataka svataMtra che. Ama kula 138 zataka thAya che, AmAM 41 mukhya ne khAkInA avAMtara zataka che. ane mAtra 1575ra zlAka pramANa mULa pATha rahyo che. 36000 praznottara che. bhagavatInA bhAva batAvatAM samavAyAMga sUtramAM prabhue kahyuM cheH "bhagavatImAM svasamaya, parasamaya, svasamaya--parasamaya jIva-ajIva, jIvAjIva, leAka, aleAka, leAkAlAkanu svarUpe kahyuM che. AmAM aneka prakAre deva, nareDadra, ane rAjarSi nu varNana che. judA judA prakAranA saMzayeAnA tathA pUchelA praznonA vIra Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] [ AgamasAra prabhue ApelA javAba vistArathI kahyA che. dharmAstikAyAdi cha dravya, jJAnadarzanAdi guNe, samayAdi kALa, svarabheda te paryava, pradeza, pariNAma, yathAtathya bhAva, anugama, nikSepana ane pramANanA vividha prakAranA atisUkSama prazno prakAzyA che. te prazna kevA che? te prazno lekAlakane prakAza karavAvALA, atirUdra caturgati rUpa saMsAra samudrane tAravAmAM samartha, iMdranAM pUjya, bhavya jIvonA jIvane AnaMda pamADanArA, aMdhakArarUpa karma rajane nAza karavAvALA, samyak prakArathI nirNaya karavAmAM dIpaka samAna prakAzita karavAvALA 36000 prazno khAmIrahita che, ziSyanuM bahuprakAre hita karavAvALA che" A rIte A sUtra badhA sUtromAM mahAsAgara samAna ati gahana. gaMbhIrane guDhArthavALuM che. AmAM vizvavidyAnI evI kaI vAta bAkI rahetI nathI ke jenI pratyakSa ke parokSarUpathI carcA karavAmAM AvI na hoya. AnuM prAkRta bhASAnuM nAma "vivAha paNati? che. tene artha vRttikAra abhayadeve A pramANe karyo che- gItamAdiziSyone temanA praznonA uttaramAM bha. mahAvIra svAmIe atyuttama paddhatithI vividha viSayenuM je vivaraNa karyuM che te sudharmAsvAmI dvArA pitAnA ziSya jabune kahevAmAM AvyuM hatuM. te vizada vivaraNa je sUtramAM karavAmAM AvyuM che te "vivAha paNuti" (vyAkhyA prajJapti) che. A AkhuM Agama praznottara zailImAM hovAthI paNa Ane vyAkhyA prajJapti kahyuM che. maMgalAcaraNa:-sarva prathama maMgalAcaraNarUpe "nama:kAra mahAmaMtranA paMca parameSTInA pAMca pada Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 137 ja daMtALa (AmAM pAThAMtare badatA pada paNa maLe che.) Adi che. paMca parameSTI mekSa mArga nA dAtAra, ane AtmakalyANanA rAhabara hovAthI parama upakArI che. tethI sau prathama temane namaskAra karyA che. A padene "" joDela nathI. tyAra pachI me "baMbhIe livie ! arthAt brAhmI lipine namaskAra he! temaja "me sussa" ! arthAt zrutajJAnane namaskAra ho! ema vinayapUrvaka namaskAra karIne maMgalAcaraNa karyuM che. tyArapachI 15, 17, 23 ane 26mAM zatakanA prAraMbhamAM paNa "me suyadevayAe bhagavaI e ! arthAt mRtadevatA bhagavatIjIne namaskAra hojo ! -A pada dvArA maMgalAcaraNa karavAmAM AvyuM che. A pramANe cha sthaLe maMgalAcaraNa che. jyAre bIjA AgamamAM kayAMya maMgalAcaraNa nathI. upasaMhAramAM aMtima maMgalAcaraNa karatAM kahyuM che ke A aMgasUtramAM pradhAnabhAva pravara kevaLajJAna ne kevaLadarzana nA dhAraNahAre arthAt tIrthakara bhagavaMte je anaMtA bhAvA bhAva potAnA jJAna darzanamAM joyA che te ja prakAre yathAtathya kahyA che. pachI aMtya maMgalamAM zrI saMghane sAgaranI upamA ApIne stave che ke bAra prakAranA tapa, abhigraha pramukha niyama ane UThIne gurUne sAmA levA javA Adi prakArano vinaya, saMdeva jJAnarUpI vizALa jaLavALA, artha sAdhavAnA seMkaDo heturUpa rUDA vegavALA, apAra guNavALA saMgharUpa samudrane vijaya thAo che gautamAdi gaNadharone namaskAra hojo, bhagavatI vivAha prajJaptine namaskAra hojo, dvAdazAMgInA pAThaka gaNivara AcAryajIne namaskAra ho. prathama zatakA-calana Adi 10 uddezA che. uddezAmAM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138] [ AgamasAra pahelA navakAra mahAmaMtra, brAhmI lipi, tathA zrutajJAnane namaskAra karyA che. namenthayuM che. bhagavAna mahAvIra ane gaNaghara gautamasvAmIno TuMka paricaya Apyo che. pachI 9 praznottara, 24 daMDakanA jInA AhAranA 63 bhAMgA, sthiti, zvAsocchavAsa, kALano vicAra, saMvRtta ane asaMvRtta sAdhu ane aviratinA devagatInuM kAraNa tathA bhavanapati, sthAvara, vikalendriya AtmAraMbhI parAraMbhI-ubhayAraMbhI anAraMbhI ane vyaMtara devanA sukhanuM nirUpaNa che. anAdi, anaMtakALathI sarvajJa tIrthakaroe samasta jIvasRSTinA cha nikAya kahyA che. temAM kIDImakaDAthI manuSya sudhInA trasanikAyanA jIvonA sukha duHkha to ApaNe pratyakSa joIe che. vanaspatikAyamAM manuSya jevA ja sukha duHkhanA saMvedana ane AhAradi 10 saMjJAo hovAnuM bhAratiya vaijJAnika zrI jagadIzacaMdra bojhe sAbita karI batAvI sarvajJanA kathanane samarthana ApyuM. jamInamAM cUnAnA patharA AdinI khANa ane samudramAM paravALAnA khaDake vadhatA jatA hovAnuM paNa vaijJAnike e siddha karyuM. temAM caitanyarUpI jIva hoya te ja vadhe, jaDa kadApi vadhI zake nahi tethI pRthvIkAyamAM jIva hevAnuM paNa siddha thayuM. A pramANe pANI, agni na vAyukAryamAM jIva hovAnI vAta vijJAna hajI sudhI siddha karI zakayuM nathI, chatAM sarvajJa tIrthakaronI vAtane zraddhApUrvaka mAnI te badhA jIvonI dayA pALavI eja eka mAtra AtmakalyANane ane mekSane mArga che, ema jinavANIne, Agamane sAra che. pRthvIkAyAdi pAMce sthAvaramAM mAtra jIva ja che eTaluM ja kahyuM nathI. paNa te badhAnA AhAra, zvAsa, vikAsa, Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 139 AyuSya, saMjJA, vi. vi. viSayA para vijJAnanI paNa pakaDamAM na Ave tevA adbhUta prakAza pADayA che, je temanI saratA pUravAra karavA pUratuM che. dA. ta. vanaspati viSe bha. mahAvIre kaheluM ke vRkSa vi. vanaspati manuSya karatAMya vizeSa spaSTapaNe peAtAnI pAse AvanAra vyaktinA IrAdA jANI jAya che ane tenA yeAgya pratibhAva paNa Ape che; te jemake kAI vyakti tenI sAthe snehapUrNa vyavahAra karavAnA IrAdAthI bagIcAmAM praveza kare te vanaspatinA jIva ha pAmIne khIlI UThe che, ane keAI tene kApI nAkhavAnA, agara phaLaphUla Adi tADavAnA. irAdAthI jAya te te jIva murajhAI jAya che. karamAvA lAge che. vijJAne A vAta 2500 varSo pachI sAbita karI batAvI, tyAre jagate sa`ganI vAta svIkArI. prabhue TuMkamAM eka ja vAta kahI je anaMtA tIrthakara anata kALathI kahI gayAM che, " jIvamAtrane jIvavu game che. koIpaNa jIvane maravu gamatuM nathI, " mATe kAI paNa jIvane bhale pachI te ekendriyanA sUkSma jIvA kema na heAya ? najare na dekhAtA jIvA kema na heAya ? chatAM keAI jIvanI paNa hiMsA karA nahi, ghAta kare nahi, mArA nahi, temanuM chedana--bhedana karo niha, are manathI paNa temane dubhavavAnA vicAra suddhA karA nahi. vi.vi' temAM te jIvA karatAMya vadhu tamArA peAtAnA AtmAnuM ja kalyANa che. bhagavatI sUtranA, sa AgamanA A sAra che. A pramANe A AgamamAM AvA seMkaDA viSaye ke jene sAmAnya ke vizad buddhi paNa jANI ke samajI zakatI nathI, tenA upara sarva pAsAthI vistRta prakAza pADayA che. je siddhAMtAnu pratipAdana Ajanu vijJAna. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -140 ] [ AgamasAra paNa jema jema vikasatuM jAya che. tema, tema karatuM jAya che. chatAM buddhizaktinI maryAdAnA kAraNe vijJAna keIpaNa kALe atItamAM sarvapnanA satya sudhI pahoMcI zakayuM nathI, vartamAnamAM paNa pahoMcI zakavAnuM nathI ane bhaviSyamAM paNa kadApi pahoMcI zakaze nahi, tethI ja sarvajJanA siddhAMtone mAnavA te zraddhAno viSaya che, buddhi ke tarkane viSaya nathI. ema anubhava siddhajJAnIoe kahyuM che. eTale temanI vAtane, siddhAMtane zraddhApUrvaka mAnIne Adare temAM ja jIvanuM sarva kalyANa che. bIjA udezAmAM nArakInI lazyAne saMciThThana kALa kahyo che. eka bhavathI bIjA bhavamAM rahevAne kALa te saMcilDrana kALa che. bAra prakAranA jIva devalokamAM jAya, tathA asaMjJInA AyuSyanuM kathana che. trIjA udezAmAM kAMkSAmahanIya karmane ArAdhakanA lakSaNa batAvyA che. AyuSya karma mehanIya karmathI baMdhAya tema kahyuM che. udIraNA kayA kamanI thAya te kahyuM che. ceAthAmAM karmaprakRti, apakamaNa, ryA kama bhegavyA vinA jIvano mokSa nahi, pudagala, java, chadmasthA ane kevaLInuM nirUpaNa che, paramAvadhijJAnI avazya kevaLI bane tema kahyuM che. pAMcamA mAM naraka, bhavanapati, pRthvI, tiSI ne vaimAnika devanuM kathana che, tathA kaSAyanA bhAMgA, ane 24 daMDakanA AvAsa, sthiti vi.nuM ne nArakImAM kaidhanI, tiryacamAM mAyAnI, manuSyane mAnanI ne devane lAbhanI prabaLatA hoya tenuM kathana che. chaThThAmAM sUryalaka, sUrya daSTi, kAleka, kiyA, rohA aNagAranA praznone prabhunA uttara, mazakanuM rUpaka ApI lokasthitinuM svarUpa tathA AdhAra jIva ane pudagalanA saMbaMdhamAM chidravALI naukAnuM rUpaka, ane sUkSama varasAda vi. nuM kathana che. sAtamA mAM nAkInI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ]. [ 141. ane devanI, utpatti, vigrahagati, avikAra gati, devanI dugaMchA, garbhanI utpatti, mAtApitA dvArA thatI aMga (avaya) prApti, ane garbhane jIva naraka ke svargamAM jAya vi. nuM kathana che. AThamAmAM ekAMta bAlane paMDitanuM AyuSya, mRgane vadha karanArane lAgatI kriyA, agni saLagAvanArane lAgatI kriyA, jaya parAjyanuM kAraNa ane savarya- avIryanuM kathana che. navamAmAM jIvAdinA gurUtva ne laghutva viSe praznottara, sAmAyika Adi padonA artha che. susAdhunA lakSaNa, eka samayamAM AyubaMdha, prAzuka (sujhatA) AhArane asthira padArthanuM kathana che. dazamAM UMdezAmAM anyatIthIonuM tathA eka samayamAM be kiyA na thaI zake tenuM kathana che. bIjA zatakamAM 10 uddezA che - pahelAmAM zvAsachavAsanuM, prAzukajI sAdhunuM, baMdhaka (skaMdhaka) parivrAjakanA loka ane mRtyu saMbaMdhI prazna ane prabhu mahAvIra dvArA temanuM samAdhAna ane tethI prabhAvita banI prabhu pAse dIkSA. levI, sAMta (aMta pAmavA vALA) anaMta jInuM, siddha bhagavatenuM, bAlapaDita maraNanuM svarUpa, bhikSunI DimAnuM, tathA guNaratana savaMtsara tapanuM nirUpaNa che, bIjA u.mAM. samudraghAtanuM, trIjAmAM 7 prathvInuM, cothAmAM idrinuM, pAMcamAMmAM garbhasthitinuM, udakagarbhanuM, tiryakamAnuSI garbhanuM manuSyanA bIjanuM, eka jIvanA pitAputranuM, maithunamAM hiMsAnuM, taMgiyA nagarInA zrAvake dvArA bha. pArzvanAthana apa (sAdhu) sAthenA praznottaranuM, ane drahanA garama pANuM saMbaMdhI kathana che, chaThThAmAM hAriNI (nizcayAtmaka ke avadhAriNI) bhASAnuM kathana che. sAdhuthI AvI bhASA na Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "14ra ] [ AgamasAra bolAya ema kahyuM che. sAtamA mAM devono adhikAra che, AThamAmAM asuredranI sabhAnuM varNana che, navamAmAM aDhIdviIpanuM ane dazamA uddezAmAM AkAzAstikAya tathA utthAnAdinA guNanuM kathana che. trIjA zatakamAM 9 uddezA che. pahelAmAM idronI RddhinuM, tiSyagupta aNagAranuM, kurUdatta aNagAranuM, sanatakumAredranA pUrvabhavanuM, tAmalI tApasanI utkRSTa sAdhanAnuM bIjAmAM camaredranA pUrvabhavanuM,-jemAM te pUraNa nAme tApasa hato, tapasyAne lIdhe amarendra thayo, paNa upara najara karatAM saudharmendranA paga tenA mAthA para rahelA UMce joyA tethI gusse bharAIne saudharma devaloka para caDAI karI, paNa saudharmenTe tenuM vajI cheDatAM tyAMthI nAsIne jIva bacAvavA prabhu mahAvIra svAmI je kAusa dhyAnamAM hatA temanA paga nIce AvI chupAI gaye. prabhune joI saudharmendra vA pAchuM kheMcI laI tene jIvatadAna ApyuM; tathA vajanI gatinuM varNana che, trIjAmAM maMDiputranA praznottara, aMtakiyAnuM ane samudranI bharatInuM kathana che, cethAmAM; sAdhunA ane devanA jJAnanAbhAMgA,vAyukAyanA vaikicanuM vAdaLAnA vicitra rUpanuM ne parabhavanI lenuM kathana che, pAMcamAMmAM sAdhunuM vaikriya rUpa banAvavAnuM, chaThThAmAM virbhAgajJAnanuM, sAtamAmAM cAra lekapAlanuM, AThamAmAM 10 prakAranA devenuM navamAmAM iMdronI pariSadanuM kathana che. cethA zatakamAM IzAnedranA 4 lokapAlanuM, temanI rAjadhAnIonuM, nArakInA upapAta vi.nuM, ane paraspara lezyA, pada, vi.nuM kathana che. cha legyAmAM pahelI traNa azubha che, chellI traNa zubha che tema kahyuM che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 143 pAMcamA zatakamAM 10 uddeza che. pahelAmAM cAre dizAmAM sUryodayanuM,divasa-rAtanA parimANa, Rtu pariNamana ane aDhIdvIpamAM sUryodayanuM kathana che, bIjAmAM vAyukAyanuM dhAnya-dhAtu AdinuM, ane lavaNa samudranuM pramANa che, trIjAmAM AyuSyanuM kathana che, cothAmAM chadmastha ne kevaLInuM, hasavAthI tathA nidrAthI thatAM karmabaMdhanuM, hariNagameSI deva ane garbha haraNanuM-iMdranI AjJAthI hariNagamelI deva eka mAtAnI kukhamAMthI garbhane upADI bIjI mAtAnI kukSImAM sthApI zake dA.ta. prabhu mahAvIranA garbhane devAnaMdI brAhmaNanI kukSImAMthI 83 mI rAtre laIne trizalA mAtAnI kukSImAM sthApela, aivatAkumAre nAnI uMmare prabhu pAse dIkSA lIdhelI. vaDA munio sAthe sthaDila gayA pachI pANImAM pAtarUM tarAveluM, tethI vaDila sAdhue A bALa ceSTA joI prabhu pAse AvIne puchayuM ke aivatA kumAra keTalA bhava karI siddha thaze? tyAre prabhue kahyuM ke kevaLInI AzAtanA karo nahi. A bhaveja, mekSa javAnA che. pANImAM pAtarUMna tarAvAya e badha prabhu pAsethI jANa khUba bhAvapUrvaka IriyAvahine kAusagga karI pANInA jIvone khamAvatAM cAre ghAtI karma khapAvI kevaLI gavaMta banI gayA. vaDila sAdhuoe temane khamAvyA vi. adhikAra che, zuka devalokanA devanuM, deva niyama asaMyati hoya, devanI bhASA ardhamAgathI hAya, pratyakSAdi cAra pramANanuM, anuttara vimAnavAsI de tyAM rahIne ja kevaLI prabhune karatAM praznotaranuM, kevaLI neidriya che, ane pUrva dhArI sAdhunI zaktinuM varNana che. pAMcamAmAM chadmastha jIva siddha na thAya tenuM kathana che, ane bharata kSetranA 15 kulakaranA nAma che, chaThThA uddezAmAM apAyu-dIrdhAyuMnuM Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 ] [ AgamasAra ane zubha Ayu ne azubha Ayu kema baMdhAya tenuM, corInA mAlanuM, vastu levA-veMcavA vALAnI AraMbhikI Adi. kiyAnuM, agni saLagAvanAra karatAM bujhAvanArane ochuM pApa lAge tenuM, dhanuSyanuM bANa mAravAthI pace kiyA lAgavAnuM, nArakI ja 400-500 ejana UMcA uchaLe che tenuM, sadoSa sthAnaka sevavAnuM, AcAryAdinA sanmAnathI mekSa prAptinuM, ane kalaMkane badale kalaMkathI maLavAnuM kathana che. sAtamAmAM paramANuM pudgalanuM, ane pAMca hetunuM kathana che, AThamAmAM nAradaputrane nirgatha (sAdhu)nI carcA, jIvanI ghaTa-vadha ne avasthitatA upara ane sAvacayA (vRddhi)-sova-- cayA (hAnI), (3), sAvacayA-sovIyA (vRddhi-hAnI) ane (4) niravacayA-niravacayA (hAnI nahi ke vRddhi, nahi) upara cabhaMgI che. navamAmAM rAjagRhI nagarInuM, udyota (prakAza) tathA adhaMkAranuM, aDhIdvipanA manuSya kSetramAM ja addhAkALa (divasa rAta rUpI kALa) hovAnuM, asaMkhya lekanuM, ane anaMta. aherAtrinuM kathana che. ane dazamAM uddezAmAM caMdramAnA nivAsasthAnanuM kathana che. - chaThThA zatakanA 10 uddezA che. pahelAmAM vedanA ne, nirjarAnI daSTAMta sahita cabhaMgI che, te A pramANe - (1) mahAvedanAne mahAnirjarA te DimAdhArI sAdhu jemake gajasukumArAdi tapasvI muni. | (2) mahAvedanA ne alpanirA te chaThThI ne sAtamInA nArakI. | (3) alpavedanA ne mahAnirjarA te 14mAM guNaThANe. sthita kevaLI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 145 . (4) alpavedanA ne alpanirjarA te anuttara vimAnanA de. mahAvedanAvaMta hoya ke a85 vedanAvaMta, paNa karmanI nirjarA to bhAvanI prazastatA ke aprazastatA pramANe ja thAya che. bhAvanI prazastatA tapasvI ke dhyAnastha munivarane gajasukumAra ke prasannacaMdra rAjarSi ke satI mRgAvatInI jema mahAnirjarA thaI cAre ghAtakarma nAza pamADI kevaLI prabhu banAvI de che, jyAre nArakone mahAvedanA bhagavatAM thakAya ke dhAda azubha bhAva hoya che tethI alpanirjarA thAya. pachI karaNa vedanA ane karmanI nirjarAnuM kathana che. tApI gayelI tavI upara pANInuM TIpuM jema paLavAramAM nAza pAme che, tema jJAnI, yAnI ke tapasvI saMyamI sAdhunA karmo saMyamanI niraticArane zuddha bhAve karelI sAdhanA vaDe, tathA anAsakta bhAve karelA tArUpI agnithI baLIne bhasmIbhUta thaI jAya che. karaNa 4 che - manakaraNa, vacanakaraNa, kAyakaraNa, karmakaraNa. bIjA uddezAmAM AhArane adhikAra che. te mATe prajJApanA sUtra jevAnuM kahyuM che. trIjAmAM karma nirjarA mATe kamarAga na ejanarAga vastronA daSTAMtanuM tathA karmanA 16 dvAranuM kathana che. tathA jIvanI cabhaMgI nIce pramANe che - jIvanI bhaMgI (1) sAdi-sAnta te samyaktvathI paDivAI AzrI, samaktithI patita thaye te "Adi," ane pharI samakti pAmI bhavane aMta karaze te "sAnta," bIjI rIte cAre gatine jIva AzrI-jIva janme te tenI 10. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ] [ AgamasAra Adi," ane "mRtyu pAme" te "saMta" tema paNa kahyuM che. (2) sAdi-anaMta te sidha AzrI-siddhapada pAme te Adi, have cavavuM (mRtyu) nathI te "anaMta, (3)anAdi-sAnta te bhavasididhakanI labdhi AzrIbhavya jIvane A labdhi anAdikALathI svabhAvathI ja hoya che, tethI "anAdi," ane te bhavya jIvane siddhapadanI prApti thatAM ja A labdhine aMta Ave che tethI "sAta" ane (4) anAdi-anaMta te abhavasidhika AzrI kAraNa ke abhavI jIvana. rAMsAranI Adi kaI jANI zakatA nathI te "anAdi ane te kadApi saMsAracakane aMta pAmanAra nathI tethI "anaMta." cethA uddezAmAM pachI eka muhUrtanA zvAsocchavAsa, tathA AvalikAthI utsarpiNuM-avasarpiNanuM kALanuM mAna batAvyuM che. sapradeza-apradezanuM tathA 24 daMDakamAM pratyA khyAna ane AyuSya bAMdhavAnuM kathana che. cAra gatimAM manuSya ja pratyAkhyAna karI zake che. bIjA nahi. pratyAkhyAnI zubha gatinuM ne apratyAkhyAnI bahudhA azubha gatinuM bAMdhe che. - pAMcamAM uddezAmAM tamaskAyanuM, kRSNArAjanuM, tathA lekAMtika devanuM, chaThThAmAM nArI, ne devonA AvAsanuM, ane mAraNAMtika samudaghAtanuM nirUpaNa che. sAmAmAM dhAnyanI ceninuM (bI keTalA samaya sudhI vAvaNI gya rahe tenuM) kALa pramANa che tathA pahelA ArAnuM varNana che, AThamAmAM narakanuM, gati nibadadha Adi cha prakAranA AyurbadhanuM kathana che arthAt AgAmI bhavanuM AyubaMdhAtI vakhate cha bela te (1) gati, (2) jAti, (3) sthiti, (4) avagAhanA (AkRti-dehamAna)pradeza (teTalAAyuSyamAM Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 147 keTalA karmAM udayamAM Avaze te, ) ane anubhAga (saMsAranA rasa, tenA vaLI cha bheda che (1) sukha (2) duHkha, (3) sa'patti (4) saMtati, (5) saoNMcAga ne (6) viyeAga) nA khadha paNa sAthe ja paDe che. (noMdha A jANI sujJa jane teA e vicAravAnuM che ke A cha e khelamAM sa'pUNa jI MdagI AvI jAya che, ane te badhAnI prApti ke du bhatA pUrva bhavanA ja zubhA zubha kama Azrita che, te pachI A bhavamAM A badhuM meM karyuM. me karyu" vi. me me kArA karavA-ahaMkAra karavA keTalA badhA ajJAnajanaka che, niratha ka che. A ahu bhAva ja jIvane saMsAranI cAra gatimAM bhamAve che, ane kevaLI prarUpita dharma ja jIvAtmAne temAMthI gheADAvI zake che. mATe dharma samajo ne Adare. )pachI lavaNa samudranA pANInu svarUpa kahyu che ane zrIpa-samudronA nAma che. navamA uddezAmAM eka karmInI sAthe anya karmo baMdhAvAnu, devonA vaikriya svarUpanuM', ne zudhdhA zudhdha lezyA enuM, ane dazamAmAM sukha-du:khanA puddagalanuM, jIva ane caitanya eka hAvAnuM, jIva ane prANa judA hAvAnu, bhavya abhavyanA svarUpanuM, jIvAnA sukha duHkhAnuM, AhAranA kSetranuM ane kevaLI nAMindriyanuM nirUpaNa che. sAtamA zatakanA 10 uddezA che : pahelA uddezAmAM AhAraka-A aNuAhArakanu", lokanA sa sthAnanu', zrAvakanI sAmAvizvanu, pRthvI kheADhatAM trasakAyanA ghAtaka nahIM hovAnuM, 4 zuddha ne nirdoSa AhArAdi denArA sAdhunA sayama pAlanamAM sahAyaka banI meAkSa prApta kare tenu " keTalI badhI alpa vastu devAnI ne kevaDA moTA, mahAna lAbha, bhavanA pAra AvI jAya, karmAMnI gatinuM * Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ] [ AgamasAra sAdhune lAgatA pApanuM, ane IgAla, dhUma, kSetrAtikAMta (atikAMta-ullaMghana karavuM, bahAranuM) kAlAtikAMta. mArgItikAMta, zAstrAtita (jinAjJA virUdhanI) eSaNIya (sUjhatI) gaveSaNa, sAmudANu AhAranA arthanuM nirUpaNa che. bIjAmAM supratyAkhyAna dupratyAkhyAnanuM, ane jIvanA zAzvata. azAzvata svarUpanuM kathana che. trIjAmAM vanaspatikAyanI anaMtakAyanuM kathana che. te DuMgaLI baTATA vi. vi. kaMdamULa soyanI aNI upara rahe teTalA kaMdamULamAM asaMkhyAtI zreNI che, akekI zreNImAM asaMkhyAtA pratara che, akekA prataramAM asaMkhyAtA geLA che, akekA gALAmAM asaMkhyAtA zarIra, che, ane akekA zarIramAM anaMtA jIva che, ene "sAdhAraNa vanaspati" kahevAya che. tenA bheda jANI tenI dayA pALIe. te A bhava ane parabhava nirAbAdha parama sukha pAmIe, Ane bAdara nigeda kahI che. tenuM jaghanya ne utkRSTa, AyuSya aMtamuhUrtanuM kahyuM che. eka aMtamuhUrtamAM sAdhAraNa vanaspati 65536 vAra ceve ne upaje, vezyAnusAra karma saMcayanuM, vedanA nirjarAnuM ane nArakInI zAtA-azAtAnuM kathana che. cethAmAM saMsArI jIvanuM pAMcamAmAM khecara (pakSI) nI 3 ceninuM, chaThThAmAM "ahIM AyuSya bAMdhe, tyAM bhegave, ahIM a95vedanA tyAM mahAvedanAnuM, AbhegI aNabhegInuM, 18 pApathI baMdhAtA kaThera kamabaMdhanuM jIva dayA rAkhavAthI zAtA prApta karavAnuM, duHkha devAthI duHkha prApta karavAnuM, ane chaThThA ArAnuM varNana che. sAmAmAM saMvRta sAdhunI kriyAnuM kAmanuM, avadhijJAna ne paramAvadhi jJAnanuM, paramAvadhi jJAnI te ja bhave kevaLajJAna pAmI mokSa jAya, ane asaMsInI akAma vedanAnuM kathana che. AThamAmAM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAL vivAha prajJapti ] [ 149 hAthI ne kaMthavAnA jIva sarakhA hevAnuM, upalakSaNe jIvamAtrane AtmA eka sarakho che, 10 prakAranI saMjJA te AhAra, bhaya, mithuna, parigraha, kedha, mAna, mAyA, lobha, leka ane ogha saMjJAnuM ane narakanuM varNana che. navamAmAM sAdhunA vaikiyanuM, keNika ane ceDA rAjA vacce thayelA mahAzilAkaMTaka ane rathamUsala saMgrAmanuM, varuNanAganA abhigrahanuM ane saMgrAmamAM mare tenI devagati AdinuM varNana che. ane dazamA udezAmAM anya tIthInuM, pApapuNya baMdhAvAnuM, agni saLagAvanAra karatAM bujhAvanAra ochA karma bAMdhe. acitta pudagala prakAzavAnuM ane tejalezyAnuM kathana che. AThamA zatakanA 10 udeza che. pahelAmAM pragasA, mizrA ane vistrasA pudgalenuM, "bIjAmAM sApa, vIchI ane manuSyanA viSanuM, chadmastha 10 vAta sarva bhAvathI na jANe "na dekhe te (1) dharmAstikAya, (2) adharmA- stikAya, (3) AkAzAstikAya, (4) zarIrathI abaddha jIva arthAt zuddha svarUpI AtmA, (5) paramANu pudgala, (6) zabda, (7) gaMdha, (8) vAyu, (9) A (vyakti) jina thaze ke nahi, ane (10) A jIva siddha paramAtmA thaze ke nahi tenuM tathA pAMca jJAna ne 3 ajJAnanuM ane labdhi 10nuM nirUpaNa che. trIjAmAM vRkSonA prakAranuM, zarIranA TukaDAmAM pradezanuM, ane pRthvInAcaramAcaramanuM kathana che. ceAthAmAM pAMca kiyA (1) kAyikI (2) adhikaraNI (3) pAsiA (4) pAritAvaNIA (5) prANAtipAtinuM kathana che. prajJApanA sUtramAM raramA padamAM (1) AraMbhikI, (2) pAricAhikI, (3)apratyAkhyAnI, (4) mAyA pratyayikI ane (5) mithyA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ] [ AgamasA danikI kriyAonuM tenA mAlika sAthenu' alpa mahatva sahitanu" kathana che. pAMcamAmAM sAmAyikamAM cArI keAnI ? te sAmAyikamAM vagara AjJAe kAI paNa vastune grahaNa karavI te cArI kahI che, paNa sAmAyika karatAM utArelA vasAdhi tenA peAtAnA ja rahe che, te bIjAnA banI jatA nathI. gatakALanA pratikramaNAdinu ane geAzAlakanA AjIvaka matanA zrAvakAnuM ne bha. mahAvIranA zrAvake sAthe tenI tulanAnu, kathana che, chaThThAmAM sAdhune zuddha AhAra ApavAthI ekAMta nirjarAnu, azuddha ApavAthI alpa pApa ne bahu nirAnuM, tathArUpanA asa yatIne devAthI pApanuM, ane je sAdhune mATe AhAra ANyA hAya tene ja ApavAnuM vidhAna che. gurvAda pAse AlAcanA karatAM ke karavA jatAM adhavacce kALadharma pAme tA paNa te sAdhu ArAdhaka gaNAya, dIpakanuM ane zarIranI kAyikI Adi pAMca kriyAnuM vi. kathana che. sAtamAmAM sthavira ane anya tIthI nA paraspara trividha trividha asayama batAvI tenI carcA cAlI a`te bhagavate viranA sacamane trividhe sayamI kahelI che. anya tIthIne asaMyamI kahela che. AThamAmAM gurU pudagalAnI gatinuM, pAMca vyavahAranuM, iriyApathIkane sAMparAyika kriyAnA bhAMgAnuM, kayA, kayA karmAMnA udayathI 22 pariSaha sAdhune paDe, ahIdvIpanI aMdara ne bahAra sUryanA tApanuM, ane jyAtiSI devAnu nirUpaNa che. 4 baMdhanI cAbha'gI che. (1) sAdi-sAMta te paDivAi thayelA upazAMta mAhanIya samakitI bAMdhe te sAMparAcika kama, (2) anAdi-sAMta te kSINameAhanIya kevaLI bhagava ta have navA sAMpayika kama na khAMdhe tethI anAdi " sAMta " Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha vijJapti ]. [ 151 (3) anAdi-anaMta te abhavya AzrI tenA sAMparAyika karmane kadApi antana Ave tethI ane (4) sAdi-anaMta A bhAMga jIvane kadApi hAya nahi, kAraNa ke jIvamAtra zarUthI anAdi kALathI anAdi nigodanA thALAmAM pahelA guNaThANe mithyAtvanA gharamAM ja hoya, ane jenA karmabaMdhane kadApi aMta AvavAne nathI, "anaMta" karmabaMdha che te abhavI ja hoya. eTale te "sAnta" kadApi saMbhave ja nahi, mATe A bhAMgI na hoya. | navamAM udezAmAM karmabaMdhanuM ne rara pariSahenuM vistRta nirUpaNa che, ane dazamAMmAM jJAna-kriyAnI bhegI che, te A pramANe kaI zIlavaMta che. paNa jJAnavaMta nathI te deza ArAdhaka', kaI jJAnavaMta che, paNa zIlavaMta nathI te "deza virAdhaka. keI zIlavaMta che ne jJAnavaMta paNa che te "sava ArAdhake kaI zIlavaMta nathI ne jJAnavaMta paNuM nathI te "sarvavirAdhaka. jJAna-darzana-cAritrAdi traNe ArAdhanAne adhikAra che. pudgala pariNama, karma, jIva pudaMgala-pudgalanuM ravarUpa batAvyuM che. navamA zatakanA 34 uddezA che. pahelAmAM ja budvIpanuM varNana che; bIjAmAM jotiSI devenI saMkhyA che. trIjAthI trIza uddezA sudhI dakSiNa dizAnA 28 aMtaraddhanuM ane 31mAmAM agyA kevaLInuM varNana che. 3ramAM gAMgeya aNagAranA bhAMgA ane 33mAM RSabhadatta brAhmaNane devAnaMdA brAhmaNI ne jamAlinA adhikAra che. 34mAM uddezAmAM gheDAnI hatyA, RSine mAranAra anaMtajIvano ghAtaka gaNAya ekane mAratAM anekathI vaira baMdhAya, ane sthAvaranA dhArachavAsanuM nirUpaNa che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra ] [ AgamasAra dazamA zatakanA cha udezA che. pahelAmAM dizA tathA pAMca zarIranuM kathana che. bIjAmAM saMvRtta sAdhunuM, ceninuM, vedanAnuM ane AlocanAthI thatI ArAdhanAnuM, trIjAmAM devenI AtmaRddhinuM, alpaRddhivaMta ane mahaddhika devAnuM, azvanA zabdanuM ne 12 prakAranI prajJApanI bhASAnuM kathana che, cethAmAM trAyatrizaka devanuM, pAMcamAmAM IdronI agramahiSI devIonuM, chaThThAmAM saudharmasabhAnuM tathA uttaradazAnA 28 aMtaradvIpanuM varNana che. 11mA zatakanA bAra udeza che. pahelA uddezAmAM anukrame utpalanAM sAlunAM palAsanAM kuMbhInAM nAlikanAM papatranA, karNikAnA ane nalinInA jIvananuM 33 dvArathI varNana che. navamAmAM zivarAjaSinuM, dazamAmAM lokAlakanuM pramANa, agIyAramAmAM sudarzana zeThanuM ane temanA pUrvabhava mahAbalakumAranuM ane siddhapada pAmyAnuM ane bAramAM uddezAmAM AlaMbhikA nagarInA IsIbhadraputra nAme zrAvakanuM ane pugala parivrAjakanuM varNana che. 12mA zatakanA 10 uzA che. pahelAmAM zrAvastInA zaMkha tathA pikakhali Adi zrAvake sAmuhikarUpe bhejanAdi karIne pAkSika poSadha karatAM. paNa eka veLA zaMkhe upavAsa brahmacaryAdi vrate laIne poSadhazALAmAM piSadha karyo, jyAre khilijI vi, zrAvake e khAIpIne pauSadha karyA. bIjA divase prabhunA darzane jatAM prabhue potAnA zrImukhe zaMkha zrAvakanA pauSadhane vakhANyo ane temanI niMdA na karavA anya zrAvakone kahyuM vi, adhikAra che, traNa jAgarikA (1) buddha jAgarikA te kevaLI bhagavaMtene hoya, temAM Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 153 pramAda ane nidrAne sarvathA abhAva hoya che, (2) abuddha jAgarikA te pAMca samiti ane traNa guptiyukta chastha munivarone hoya, ane (3) sudakha jAgarikA te jIvAjIvAdi tone jANanArA samakti zrAvakane hoya, pachI kedhAdi kaSAya karavAthI jIva AyuSya karma sivAyanA bAkInA sAte karmone gADha kare che ane anaMta saMsArI bane che tema kahyuM che. bIjA uddezAmAM jayaMtI zravikAnA praznottara che (1) jayaMtI zrAvikA - prabhu ! jIva bhAre zAthI bane che? bha. mahAvIra - 18 pApasthAnakanA sevanathI, (2) jIvane bhavasiddhipaNuM svAbhAvika che ke pANimika? prabhu :- mokSanI yegyatA svabhAvathI hoya che pariNA mathI nahi, (3) kayAre paNa saMsAra jIvothI khAlI thaI jaze? prabhu ? kadApi nahi, kAraNa che anaMtAnaMta che. traNe kALanA samaya karatAM paNa jIvarAzi anaMtAnaMta guNa vadhAre hovAthI saMsAra kyAreya khAlI thavAnuM nathI. (4) saMsArane sarjaka koNa? prabhu - vRSTinA sarjaka keI nathI kAraNake te anAdi kALathI che ane anaMtakALa sudhI rahevAnI che. (5) jayaMtI :- prama! jIva sUto bhale ke jAgato bhale? prabhu - je adhamI ne pApamaya pravRttivALA che te sUtAM sArA che jethI anya cha pIDAthI bace, ane pote pApathI bace, je dhArmika che temanuM jAgavuM sAruM Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ] [ AgamasAra che, kAraNake dharmapravRti karI AtmakalyANa sAdhe che, te pramANe adhamI nirbaLa sArA ne dhamIsabaLa sArA. (6) cha dakSa hoya te sAruM ke pramAdI hoya te sArUM? prabhu - upara pramANe dhama dakSa sArA ne adhamI ALasu sA. (7) chelle pUchayuM tedriyane vaza paDelo jIva kevA karma bAMdhe prabhu - Idriyane vaza paDelA jIva kaSAnI jema ja gADhA pApakarma bAMdhe, prabhunA javAba sAMbhaLI jayaMtI zrAvikA rAjI thaI devAnaMdA mAtAnI jema dIkSA laI sarvakama khapAvI mese. padhAryA. trIjA udezAmAM sAte pRthvI (naraka)nA nAma-gotra kahyA che, cethAmAM paramANupudgalanuM ne pudgala parAvartana kALanuM pAMcamAmAM kodhAdi cAre kaSAyanI paryAnuM ane temAM rahelA pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ne cAra sparzanuM : viratRta kathana che. rUpI pugalamAM varNAdi hoya che, AtmAdi arUpImAM varNAdi hotA nathI. chaThThAmAM caMdra ne sUryane grahaNa karanAra rAhunuM kathana che. sAtamAmAM jIve sarvajIve. sAthe sarva prakAranA saMbaMdha A lAkamAM joDayAnuM kathana che. kAraNake AvaDA moTA lAkamAM ekapaNa pradeza e nathI ke jyAM jIvAtmA jamyo na hoya ke maryo na hoya ane mAtApitAdi sarva prakAranA saMbaMdhathI joDAyo na hoya. AThamAmAM mokSagAmI deva have devalathI cavI, nAga hAthI ke maNimAM utpanna thaI lekathI pUjAvAnuM, pachI manuSya janma pAmI. mekSe javAnuM ane hiMsaka pazu narakAdi durgatimAM Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 155. javAnuM kathana che. navamAmAM bIjI apekSAe denA pAMca bheda (1) bhavya dravyadeva je AvatA bhavamAM deva thavAnA che. te (2) naradeva te cha khaMDanA dhaNa evA cakravatI (3) dharmadeva te ArAdhaka munivare (4) devAdhideva te tIrthakara bhagavaMte ane (5) bhAradeva te vartamAnamAM devapaNe upajyA che te ane temAM keNa upaje, temanI sthiti AdinuM kathana che ne apabahatva che, ne dazamA udezAmAM ATha AtmA te (1) dravyAtmA, (2) kaSAyAmA, (3) vegAtmA. (4) upayogAtmA (5) jJAnAmA (6) dazanAma (7) cAritrAmA, ane (8) vIryAbhAnA paraspara saMbaMdhanuM vistRta kathana che. ane pachI AtmAnuM svarUpa batAvyuM che. nArakIne samyakatvanI prAptinA traNa kAraNe (1) jAti smaraNajJAna, (2) dharmazravaNa-pUrvabhavanA snehanA lIdhe mitradeva narakamAM AvIne upadeza Ape tethI, ane (3) vedanA anubhavane lIdhe pUrvabhavamAM karelA pApone pazcAtApa thAya tethI samakita pAme vi. kathana che. teramA zatakanA 10 uddeza che. pahelAmAM nArakIne narakAvAsanuM temAM nArakInI utpattinuM udvartananuM (mRtyunuM, bahAra nIkaLavAnuM), leyAnuM kathana che. kApo tanala ane kRSNa lezyAmAM mRtyu pAmanArA narakamAM jAya che. tene padma ne zukala lezyAvALA devAdi sadagati pAme che. bIjAmAM cAra prakAranA deve (1) bhavanapati, (2) vyaMtara, (3) jyotiSI ane (4) vaimAnikanuM, temanA AvAso ne bhavana. ne vimAnanuM ne vezyAnuM kathana che. devaloka puNyazALI jIvo mATe bhogabhUmi hovAthI ahIM purUSada ne strIvedanA. svAmIe ja janme che. napuMsaka veDha devAmAM heta nathI.. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 ] [ AgamasAra asurakumArothI laIne bIjA devaleka sudhInA deve je moTAbhAge bhogomAM Asakata banI puNyathI paravArI jAya che, te tyAMthI cyavIne pRthvIkAyAdimAM utpanna thAya che, jyAMthI tIrthakara bhagavaMtanI keTalIye vIsIo pUrNa thavA chatAM paNa bahAra nIkaLI zakatA nathI. trIjAmAM devanI paciAraNAnuM, ceAthAmAM sAtamI narakamAM purUSadavALA manuSya ne mAchalA ja je mahAbhArekamI che te tAMdulIyAmaccha jevA zarIra cekhAnA dANA jevaDuM paNa ghaNuM kura avyavasAyavALA hovAthI sAtamImAM upaje, nIce nIcenI narakamAM vadhu duHkha ne vadhAre vedanA che ne AyuSya paNa vadhu che. je naskAvAse che tenI AsapAsa je apakAyika tejasakAyika vAyukAyika ne vanaspatikAyika jIvo che te paNa mahAkarma, mahAkiyA, mahAAzrava ane mahAvedanAvALA hoya che, tethI tyAM upajIne paNa pAchA pApakarmonA bAMdhanAra hoya che. pachI traNe lokanA madhyabhAgo kayAM AvyA che tenuM pAMce astikAyanuM ane traNe lokanA saMsthAnanuM nirUpaNa che. pAMcamAmAM nAraka temaja asurakumAra kevaLa acittAhArI che tema kahyuM che, chaThThAmAM niraMtara ne sAtara utpattinuM- eka samaye ekajIva janme ne te ja samaye bIjo jIva paNa jame te niraMtara utpatti ane enA janma vacce antara paDe te sAntara kahevAya, athavA eka bhavamAMthI bIjA- bhavamAM jatAM je aMtara paDe te sAntara ane tethI viparita niratara. nArakane deve baMne prakAre upaje che, asurendra camaranI camacaMcA rAjadhAnInuM ane siMdhasauvIra dezanI rAjadhAnI vitabhayanagaranAM udAyana rAjarSinA adhikAra che. te rAjAe pitAnA putra abhicIkumAranuM Atmahita lakSyamAM Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 157 rAkhI dIkSA letI vakhate tene rAjagAdI na ApatAM bhANeja kezIkumArane ApI. tethI saMtApa pAmI abhicakumAra tenA. mAsIyAI bhAI keNika rAjAne Azraye caMpApurImAM vasela. ghaNA varSo zrAvakadharmanI ArAdhanA karI aMta samaye 15 divasana saMthAro karI mRtyu pAme chatAM pitA sAthe baMdhAcela vera na choDayuM. tenI AlocanA pratikamaNadi aMtasamaya sudhI na karyA tethI agnikumAranAme asurakumAra deva. thaye che, tyAMthI cAvI mahAvideha kSetramAM janmI kSe jaze. udayana rAjaSi utkRSTa cAritra pALI teja bhave mekSe sadhAvyA. sAra e che zrAvakadhama jIvanabhara pALavA chatAM vera-virodhanI AlocanA na karavAthI mAnika devagatI pAmavAne badale halakI gatinA bhavanapatimAM upajavuM paDayuM. mATe kaI sAthe vera virodha karavA ja nahi ane kadAcita thaI jAya to. teja bhAve AlocanAdi karI AtmAnI vizudhi karI. levI. sAtamA mAM bhASAnuM, mana ane zarIra ane AtmAnA. svarUpanuM, pAMca prakAranA mRtyunuM, AThamAmAM karmaprakRtinA svarUpanuM navamAmAM sAdhunI vaikiya labdhinuM ane dazamAmAM chadmastha jInA samuddaghAtanuM kathana che. te cha samudraghAta. (1) vedanA, (2) kaSAya, (3) mAraNAMtika, (4) vaizyi, (5) AhAzka ne (6) taijasa samughAta kahevAya che. caudamA zatakamAM 10 uddeza che. pahelA udezAmAM, mutyu pachI muninA devagatinA utpAta sabaMdhI kahyuM ke aMtasamaye je deva-vimAnane yogya legyA AvI haze te vimAnamAM teno utpAda thaze, ane je dravya legyAmAM mRtyu Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ] [ AgamasAra pAme che, te dravya lezyA devagatimAM paNa kAyama raheze, pachI eka bhavamAMthI khIjA bhavamAM javA mATe samazreNImAM RjIgatithI eja samayamAM, ane viSama-zreNImAM vigraha- gatithI e, ke traNa samayamAM jIva AvatA bhavanA uttpattisthAne pahoMce che. e samayamAM eka vigraha, traNa samayamAM e vigraha thAya che. RjugatithI javAvALA ana tarApapanna kahevAya che ane vigrahagatithI javAvALA para parApannaka kahevAya che. vigraha niyamA kATakhuNe thAya che. trIjAmAM AtmAnuM patana karanAra unmAda be prakAre thAya che (1) cakSathI (2) meAhathI. ane tenA daza bhedanuM, IMdra varasAda varasAve ane iMdranI AjJAthI devA ratikrIDA karavA Adi 4 kAraNe tamaskAya (aMdhakAra) kare tenu kathana che, trIjAmAM mithyA dRSTi deva munine vaMdana na kare ane samakitI deva kare, 24 daDakanA jIvAmAM vinayanuM ane nArakInA pudgala-pariNAma amanAjJa hAvAnu` kathana che, ceAthAmAM puddagala paramANunu, jIvAnA sukhadu:khanuM, ane 10 prakAranA jIva pariNAma te (1) narakAdi gati, (2) drA, (3) kaSAya, (4) lezyA, (5) ceAga (6) upayeAga (7) jJAna, (8) dana, (9) cAritra ne (10) veda pramANe jIvane thAya, ane 10 ajIva pariNAma te madha, gati, saMsthAna, bheda, varNa, gaMdha, rasa, sparzI, agurulaghu ane zabda pariNAma che. pAMcamAmAM 24 daMDakanA jIvA agni vaccethI nIkaLI zake ke kema tenuM, nArakI 10 aniSTa sthAna bhAgave te aniSTa zabdo, rUpA, gadha, rasa, gati, sparza, sthiti, lAvaNya, apayaza, ne utthAna, devAne A daze sthAna sArA hoya vi. nuM kathana che. chaThThAmAM jIvAnA AhArAdinuM, ane iMdronA bhAgAnu' kathana che. sAta Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 159 mAmAM gautama svAmInA bodhelA kevaLI banI jatAM. chatAM pite kevaLa na pAmatAM thayelA viSAdanuM, tethI prabhue karela samAdhAnanuM. bhavAMtaranA saMbaMdhanuM-prabhunA 18mA tripRSTa vAsudevanA bhavamAM gautamasvAmIne jIva prabhune sArathI hatuM, tyArathI prabhunA deha pratye tene ghaNo sneharAga hatuM, je hajI A bhavamAM paNa cAlu che. paNa te A bhavamAM ja tuTaze ne tuM paNa mArI jema kevaLI thaI A bhave ja mokSa pAmIza, vi. kahyuM. cha prakAranI tulyatAnuM te dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAva ne saMsthAna tulyatA, lavasasama devonuM kathana che. saMyamI tapasvI sAdhune eka chaThTha jeTalI tapasyA karavAnI bAkI rahI jAya ane jene sAta lavanuM AyuSya ochuM hoya ne tethI mokSanA badale sarvArthasiddha vimAnamAM upajavuM paDe tene lavasaptama deva kahyA che. AThamAmAM pahelI ratanaprabhA narakathI vaimAnika devaloka sudhInA aMtara, sarvArtha siddha vimAnathI siddhazIlA mAtra 12 jojana dUra che. tyAMthI eka jojana dara loka pUro thaI aleka Ave che, zAla vRkSane jIva pharI sAla vRkSa thaze, leke vaDe pUjAze, pachI mahAvideha kSetramAM manuSya thaI mele jaze, abaDa saMnyAsIne tenA 700 ziSyano adhikAra kahI niyamapAlananuM mAhAtmya kahyuM che. denA sukha ane zaktinuM ne jAMbhaka devAnI kAryavAhInuM kathana che. navamAmAM sAdhu potAnA karmane vezyAnA pudgale sUkSama hAvAthI jANI ke dekhI zaktA nathI. paNa tenA lIdhe sukhaduHkhAdi meLavanAra potAnA AtmA ne zarIrane jANe che, pachI nArakIne duHkhada pudgala heya ne devone sukhaprada hoya tenuM, sUryaprabhAnuM ane saMyamI sAdhune pragaTatI teje- lezyA devanI teje lezyA karatA vadhu zaktivALI hoya tenuM Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 ] [ AgamasAra koSTaka che, TuMkamAM vadhu mahinAnA dIkSitane vadhu zaktizALI te lezyA pragaTe. 12 mAsanA dIkSitane anuttara vimAnanA. devo karatAM paNa vadhu zaktizALI tejalezyA hoya che ane dazamA udezAmAM bhavastha kevaLI siddhane jANe ne badhA jIvone dekhe, ane prazna pUchyuM ke vinA pUchaye paNa javAba Ape, jyAre siddha bhagavaMta azarIrI hovAthI abhASI che, belatA nathI. 15mA zatakamAM eka ja udeze gozAlaka viSe che. prAraMbhamAM "name suyadevayAe bhagavaIe?" arthAt "bhagavatI zrutadevatAne namaskAra karUM chuM" ema kahyuM che. gazALa bha. mahAvIra pAse bIjA cAturmAsamAM Ave che ane cha varSa prabhu sAthe vicarI tejezyA prApta karavAnI vidhi prabhu pAse jANa tejalezyA labdhi meLave che, pachI prabhuthI juduM paDI pitAne jina kahevarAvI AjIvaka matanI sthApanA kare che. zuM te jina che? evA gautamasvAmInA praznanA uttaramAM prabhu kahe che ke nA, te jina nathI. paNa mekhalIputra che. A sAMbhaLI zALe gusse thayA che, prabhunA sasaraNamAM jaI prabhunA avarNavAda bole che. tene vAranAra sarvAnubhUti ane sunakSatra aNagArane tejalezyAthI. bALIne bhasma karI de che. pachI bha. mahAvIra para tejalezyA choDe che. paNa te legyA kadApi tIrthakarane bALI zake nahi, tethI prabhune traNa pradakSiNA karI, gozALAnA zarIramAM pAchI samAI jAya che, jenA tApathI tenA zarIre dAha baLe che, tyAre prabhu kahe che :- zAlaka ! tArI tetezyAthI mArUM matyu thavAnuM nathI. huM hajI 16 varSa sudhI vicArIza, paNa tuM sAta rAtri pUrI thaye marIza." aMta samaye tene sAcuM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] bhAna thAya che ke huM jina nathI. tethI pitAnA anuyAyIone tema kahIne kabulAta kare che ke meM tamane saune chetaryA che, ne sAdhuonI hatyA karI che, mATe mRtyu pachI mane ghasaDIne laI jajo ne lokone A vAta jaNAvaje, Ane lIdhe tene saMsAra anaMtagaNa ghaTI jaze. chatAM sAtamI narakathI mAMDIne dareka nimAM babbevAra janma pAmI chevaTe daDhapratijJa kevaLI thaI kSe jaze. telezyAthI prabhune lehInA jhADA thayA, je revatI gAthApatie vorAvelA keLA pAkathI maTI gayA. prabhu zAtA pAmyA. 16 zatakamAM 14 uddazA che - pahelAmAM jIva aviratinA kAraNe adhikaraNa ne svayaM adhikaraNarUpa che. zarIra ne indriya AMtara adhikaraNa ne zastrAdi bAhya adhikaraNa che. je bhAgyazALIo pApathI viramI saMyamI banyA che tenA zarIrAdi adhikaraNa maTI dharmasAdhanAnA upakaraNa banI jAya che. bIjAmAM jA-vRddhAvasthAne zeka te mAnasika saMkalezanuM, pAMca avagraha-devendrano, rAjAne, gAthApatine, zayyAtarane che. sAdhamika-nuM kathana che. zake prabhune ne, sAdhuone avagrahanI AjJA ApI che. Idro ughADA meDhe bele te sAvadya (pApamaya) bhASA, ane moTuM DhAMkIne bele to niravadya bhASA kahevAya. jIva pote potAnA karmone bAMdhanAra che tema kahyuM che. trIjAmAM karmaprakRtinA baMdha ane keIpaNa sAdhune vADhakApa Adi kriyA nispRhabhAve karavAmAM Ave te sarjana Adine koIpaNa kriyA lAgatI nathI tema kahyuM che. cothAmAM sAdhu tapa vaDe jeTalI nirjarA karI zake teTalI nArakIne jIva keTI varSanA duHkha bhogavavA 11 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1dara ] [ AgamasAra chatAM na karI zake tenA upara vRddha jananuM dRSTAMta che, pAMcamAmAM gaMgadatta devanA pUrvabhavanuM, chaThThAmAM svapnanuM svarUpa kahyuM che. ardhajAgRtane svapnA Ave. tIrthakaranI mAtA 14 mahAsvapna cekakhA jue, cakavatInI mAtA te 14 jhAMkhA jue, vAsudevanI mAtA 7, baladevanI mAtA 4 ane mAMDalika rAjAnI mAtA 1 svapna jue. bha. mahAvIre joyelA 10 svapna ane tenA bhAva kahyA che ane muktidAyaka 16 viziSTa, svapnAonA phaLa jemake pAsarovara, ke ratnonA bhavana ke samudrane jue ke temAM praveza karyAnuM jue to bhavasAgarathI mukta bane. vi. nuM kathana che. sAmAmAM upayoganA be bheda (1) sAkAra te jJAna upayogane (2) nirAkAra te darzana upaganA bheda kahyA che, AThamAmAM lekanuM svarUpa, eka samayamAM paramANu lekanA aMta sudhI javAnI zakti dharAve che tenuM, ane varasAdamAM hAtha laMbAvatAM pApakiyA lAge tenuM kathana che. navamAmAM balI IniMdranI sabhAnuM, dazamAmAM avadhijJAnanuM 11mAmAM dvIpakumAranuM ane 12, 13 ne 14mAM uddezAmAM anukrame udadhikumAranuM, dikumAra ne svanitakumAranuM kathana che. sattaramA zatakanA 17 uddezA che. pahelAmAM udAyana ane bhUtAnaMda hAthI trIjA bhave mokSe jaze tenuM, jyAM rAga-dveSa che tyAM kriyA lAge ne kama baMdhAya tenuM ne cha prakAranA bhAva (1) audayika, (2) aupazamika, (3) kSAcika, (4) kSApazamika, (5) pariNAmika ne (6) sAnnipAtikanuM kathana che, bIjAmAM dhamI_adhamI, paMDita-bAla, ne vatI-avratInuM (bAla paMDita)ne karmabaMdhanuM kathana che, trIjAmAM zaileSI sAdhu kaMpe nahi, sadA sthira rahe, pAMca zarIranA pAMca prakAranI halanacalananuM, tathA 28 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [163 prakAranI saMvegAdi dharma ArAdhanA ane tenA mekSa phaLanuM kathana che, cothAmAM prANAtipAtAdi 18 pApakriyAnuM ne jIvamAtra svayaM karelA karmanA phaLa bhegave che, parakRtanA -nahi tenuM kathana che, pAMcamAmAM IzAnaMdranI sabhAnuM, chaThThAthI bAramA sudhImAM pAMce sthAvaranI traNe lekamAM utpattinuM, ane 13 thI 17 sudhImAM nAgakumAra, suvarNakumAra, vidyutakumAra, vAyu ne agnikumAronA AhAra, Rddhi AdinuM kathana che. 18mA zatakanA 10 uddeza che. pahelAmAM prathama-aprathamanuM-saMsArI jo svabhAvathI aprathama che ane siddhanA jevo prathama che, carama-acaramanuM, bIjAmAM kArtika zeThane adhikAra che. te zeThe pitAnA 1008 munime sAthe 20mA munisuvrata tIrthaMkara pAse dIkSA lIdhAnuM ane zakendra tarIke saudharma vimAnamAM upajayAnuM kathana che. trIjAmAM mArkadIputra aNagAranA praznanA javAbamAM prabhue kahyuM ke pRthvI, pANIne vanaspatikAyanA jIvo kApata ke kRSNa lezyAmAM rahyA chatAM tyAMthI sIdhA manuSya janma pAmI, samakti pAmI, cAre ghAtI karmone kSaya karI, kevaLI banI mekSa meLavI zake che, "carama" karmanuM te kevaLI bhagavaMta AyuSyanA chellA samayamAM je karma vedIne nirjare te carama kahevAya. karmanA dravya ne bhAvabaMdhanuM ne pApakarmonA bhedanuM ne nArakInA AhAranuM kathana che. cothAmAM jIvanA paribhegamAM zuM Ave tenA javAbamAM prabhue kahyuM ke prANAtipAta yAvata mithyAtva zalya viramaNarUpI 18 dharmasthAne, dharmAstikAyAdithI AkAzAstikAya sudhI 3 dravya sarvathA arUpI hovAthI, tathA zailezi prApta aNugAra ne siddhabhagavaMta keIne -upadeza ApatA na hovAthI ne pudagala paramANu ati sUkSama Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 ] [ AgamasAra havAthI jIvanA paribhegamAM AvatA nathI, jyAre 18 pApasthAnakenuM jyAre jIva sevana kare che, tyAre te jIvane cAritra mehanIya karmane udaya vate che tethI tenA paribhogamAM Ave che. tathA pAMce sthAvara che ke temanA kalevara parigamAM, Ave che. pachI cAre kaSAyenI nirjarAnuM cAra yugma (saMkhyA) kRtayugma, ja, dvApara yugma ane kapAsanuM kathana 24 daMDakanI apekSAe karyuM che. pAMcamAMmAM amAyI samyagUdaSTi, tathA mAthI mithyAdiSTI devo tathA nArake hoya che. pahelA zebhanIya ne puNya bAMdhanArA hoya che ne mithyAdiSTI, devo azobhanIya ne pApakarma bAMdhe che. pahelA prakAranA. nAraka alpakamI ne alpavedanAvALA ne bIjA mahAmIne mahAvedanAvALA hoya che. chaThThAmAM goLa vi. padArtho ane bhramara vi. jIvanamAM nizcayanayathI 5 varNa, 2 gaMdha, 5 rasa, ne 8 sparza heya, chatAM vyavahAranayathI goLa mIThe ne bhamara kALe kahevAya, ne paramANumAM 1 varNa, 1 gaMdha, 1 rasane 4 sparza hoya tema kahyuM, sAtamA mAM kevaLI satya ja bole, 3 prakAranI upAdhi (1) karmopadhi, (2) zarIra padhi, ane (3) bAghodhi che. nArake ne ekedriyane bAhya upadhi hotI nathI. bAkI badhA jIvone traNe hoya, praNidhAna (ekAgratA)be prakAranuM supraNidhAnane dupraNidhAna che.mana-vacana-kAyAne yoga rUpe 3 prakAranA praNidhAna che. supraNidhAna mAtra manuSyane hoya, bIjA cha avirati hovAthI na hoya, dupraNidhAna badhA ne hoya. maMDuka zrAvake pavana vi. daSTAMta ApIne kahyuM ke havA na dekhAtI hovA chatAM pAMdaDA hAlavAthI tenA astitvane ApaNe mAnIe chIe. tema dharmAstikAyAdi ApaNe na joI zakatA hovA chatAM, tenA lakSaNathI sarvajJA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 165 tenA astitvane kahe che te ApaNe mAnavuM joIe. Ama samajAvIne anya tIthIone nirUttara karyAnuM ne prabhue temanI prazaMsA karyAnuM kathana che. devo vikuvaNA karI hajAro rUpa dharI zake tenuM, devAsura yuddha keIka vakhate thAya paNa kharUM tenuM kathana che ane devAnI karmanirjarAnuM kathana che. AThamAmAM samitivaMta sAdhunA paga taLe kadAcita kaI jIva kacarAI jAya, paNa temane sAMparAyika kriyA na lAge paNa IryApathika kiyA lAge, kAraNake rAga-Sa vinAnA jIvane alpakarmabaMdha thAya che, pApanA dvAra jemaNe mahAvrata laI baMdha karyA che tevA jaina munivaro paMDita che, tame tevA nathI mATe hajI bALa che ema kahI gautamasvAmIe anya tIthI ene nirUttara karyAnuM ane chadmastha paramANu na dekhe tenuM kathana che. navamAMmAM bhavya dravya nAraka arthAt je jIva marIne pachI narakamAM javAne che-tenuM kathana che; te tiryaMca ane manuSyo che ane dazamAM udezAmAM labdhisaMpanna sAdhu zastrathI cheThAya nahi, paramANu pudgala ati sUkSama hovAthI vAyukAyathI saMskRSTa thAya che, paNa vAyukAya moTo hovAthI paramANuthI vyApta thato nathI, ane aMte saumila brAhmaNa prabhune prazno pachI sAmadhAna pAmI prabhu pAse zrAvaka dharma aMgIkAra kare che tenuM vistRta kathana che. zataka 19 nA 10 uddeza che - pahelA be uddezAmAM lezyAnuM nirUpaNa che, trIjAmAM pRthvIkAyAdi pAMce sthAvaranA jInuM 12 dvAre-(1) cAtu, (2) leyA, (3) daSTi, (4) jJAna, (5) yoga, (6) upayoga, (7) AhAra, (8) prANAtipAta, (9) utpAta, (10) sthiti (11) samuddaghAta ane(12) uddavartanA-kAza nirUpaNa che, pAMce sthAvaramAM koNa Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ AgamasAra kenAthI sUkSama che te kahyuM che, sUkama-bAdarane apabahuva tenI avagAhanA, vedanA sparza AdinuM kathana che. thAmAM (1) Asava, (2) kriyA, (3) vedanA ane (4) nirja rArUpI 4 belanA nArakAdi nI apekSAe "mahA" ane "apa" nI apekSAe 16 bhAMgAnuM nirUpaNa che. pAMcamAmAM carama arthAt alpAyuSI ne parama eTale dIrdhAyuSInuM nAcchAdi 24 daMDakanA upara cothA uddezAnA 4 belanI apekSAe nirUpaNa che, chaThThAmAM dvIpasamudranA parimANanuM, sAtamAmAM devonA AvAsanuM, AThamAmAM ekedriyathI paMcendriya sudhInA pAMca jAtinA jAnI nivRttinuM, jAti pramANe zarIranuM bAMdhavuM te "nivRtti kahevAya che-dareka jIva potapotAnA jAti nAma karma pramANe zarIranI nivRtti kare che. te pramANe, kama nivRtti, zarIra nivRtti, Idriya nivRtti, bhASA, kaSAya, varNa, saMsthAna, saMjJA, lezyA, dRSTi, jJAna, ajJAna, roga ane upaga nivRttinuMkula 82 prakArathI nirUpaNa che. navamAmAM karaNanA pa8 bela che, jenA vaDe kArya thAya te "karaNa" kahevAya che, jemake kuhADI vaDe lAkaDu kapAyuM te kuhADI dravyakaraNa che, je kriyA cAlu che te karaNa che, ane kAryanI pUrNAhuti "nivRtti" che, karaNanA dravya, kSetra, kALa, bhavane bhAvakaraNa, akeka bhede che, zarIkaraNa pAMca bhede, iMdriyakaraNa pAMca bhede, bhASAkaraNa 4 bhede, pudgalakaraNa varNAdi 5 bheda, mana kaSAya, ne saMjJAkaraNa caccAra bhede, samudaghAtakaraNa 7 bhede, lezyAkaraNa cha bheda, vedakaraNa 3 bhede ne prANAtipAta karaNa ekeDhiyAdi pAMca jAtinA pAMca bhede, ema kula 58 bhede che ane dazamAmAM vyaMtara de samAhAravALA, samAna Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 167 zarIravALA ne samAna zvAseAcchavAsa vALA nathI tema kahyuM. zatakara0 nA 10 uddezA cheH-pahelAmAM ei driyAditraNa vigale driya jIvA judA judA rahI AhAra kare, pariNamana kare ane potapotAnA svata Mtra zarIra mAMdhe, kRSNa, nIlane kApeAta lezyAvALA hAya, koI samyagdaSTi ne koI mithyAdraSTi hAya, paNa mizra dRSTi na hoya, mati ne zrutajJAna ne kAyane vacanacega hAya, traNenu jaghanya Ayu. aMtarmuhUnuM ne utkRSTa beiMdriyanu 12 varSInuM, teIMdriyanu 49 divasanu' ne core - driyanu` cha mAsanu' hAya che, ne pa ce kriyanu* ja. aMtamuhuta ne utkRSTa 33 sAgaropama deva ne nArInI apekSAe che. khIjAmAM leAkAkAzane aleAkAkAzana, dharmAdi pAMce dravyAnA paryAya nAmeAnuM, trIjAmAM AtmadharmanuM, prANAtipAtAdi 18 sthAnakA vi. 43 bhAvAnuM je mAtra jIvamAM hAya che. paNa jaDamAM hAtA nathI. "jIve pUrvabhavAmAM je je zarIre dhAraNa karyA hAya, tene jo vAsarAvI daIe nahi, te te zarIranA klevara ke sapatti vaDe je je pApaNa thAya tenuM pApa ApaNAne satata lAgyA kare che, dA. ta. leADhAmAM koI vakhate ApaNA jIva hAya ne pachI temAMthI cavI jAya ne jaDa laTTu dhAturUpe rahe temAMthI je kAMI zastro ane vaDe je hiMsakra kAryo thAya tenA pApakama te leADhAnA zarIrane jyAM sudhI ApaNe vAsIrAvIe nahi tyAM sudhI ApaNane lAgyA kare. te pramANe makAnakha'galA vi. khAMdhyA hAya, ke skuTara-kAra vi. lIdhA heAya, ne ApaNe mRtyu pAmIe pachI paNa tenA kAraNe je pApakama thAya tenA pApakama ApaNe game te bhavamAM gayA hAie tyAM paNa lAge. Ane "rAvI" Ave tema kahyu che." pachI ne tenA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 ] [ AgamasAra gamAM AvelA jIvane 5 varNa, 5 rasa, 2 gaMdha, ne 8 sparza hoya tema kahyuM che. cethAmAM pAMca indriyenA upacaya (vRddhi) 5 prakAra che ne idriya gya pudagalethI tenI vRddhi thAya che, pAMcamAmAM paramANunA varNAdinuM kathana che ane tenA 4 bheda-dravya, kSetra, kALa ne bhAva paramANunA batAvyA che. chaThThAmAM pRthvIkAyAdi pAMce eke driya che je hAla narakanI pRthvImAM upajyA che te yavane devalokanI bhUmimAM paNa kedriyapaNe upaje, tathA utpatti pU AhAra grahaNa kare ane pachI upaje ane koI jIva pahelA upaje ane pachI AhAra grahaNa kare, sAtamA mAM 3 prakAranA karmabaMdha (1) jIvaprayoga baMdha-kama dalikone AtmA sAthe baMdha thAya te, (2) anaMtara baMdha-karmabaMdha thayA pachInA pahelA samaye je baMdha thAya che, ane (3) paraMpara baMdhadvitIyAdi samaye je baMdha thAya che. A traNe badhe covIse kaMDakanA jIvane thAya. vi. kathana che. AThamA uddezAmAM-aDhIdvIpanA mAnavakSetramAM pAMca bharata, 5 aravata ne 5 mahAvideha kSetrarUpI 15 karmabhUmi kahI che. jyAM "asi (zastrAdi), masi (lekhanAdi) ne kasi (kRSI-khetIvADI,) saMbaMdhI karmo thAya te karmabhUmi kahevAya che. A kSetromAM janmelA mAnavone rAga-dveSa thAya che, tethI karmone bAMdhe che, ane saMsArathI kaMTALI vairAgyavAsita banI saMyama laI karmone kSaya paNa karI zake che ne mokSaprApti manuSyabhava pAmI A kSetromAMthI ja thAya che. tethI ja tIrthakara vi. 63 zalAkA puruSo dareka avasarpiNa ne utsarSiNIkALamAM bharata ne eravata kSetromAM niyamA thAya che. mahAvideha kSetramAM sadA cotho Aro pravarte che. tethI sadA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 169 tIrthaMkarA hAya che. jyAM uparokta prakAranA traNa kama nathI, tevA hemavata, hiraNyavata, hariva, ramyaka, devakurU tathA 'uttarakurU nAmanA A cha kSetro paNa aDhIdvIpamAM pAMca, pAMcanI saMkhyAmAM che. tene aSTamabhUmi kahI che. tenI kula sakhyA 30 che. tyAM yugaliyA ja janme che. puNyanI pracuratAne lIdhe daza prakAranA kalpavRkSa temanI badhI jarUrIyAtA pUrI pADe che. tethI kaSAyabhAvA maDha hAya che eTale niyamA devagatImAM jAya che. mahAvideha kSetramAM sadA ane bharata ane aravata kSetromAM vacalA 22 tIthaMkarA caturthAMma-cAra mahAvratarUpI dhanA upadeza kare che ane dveSa lAge teA ja tyAre pratikramaNa karavAnu` heAya che. ane pahelA ne chellA tIthaMkaranA vArAmAM pa'cayAma arthAt pAMca mahAvratarUpI dharma hAya che ane savAra-sAMja pratikramaNa avazya karavAnuM heAya che. jabudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNIkALamAM RSabhadevathI mahAvIra svAmI sudhI 24 tIrthakara thayA che. temAM 23 AMtarA jANavA. teemAM prathamanA ATha ne aMtima ATha tIthakarAnA AMtazamAM kAlikazrutanA viccheda thatA nathI. paraMtu madhyanA 8 tIthaMkarAnA 7 aMtarakALamAM kAlika zrutanA viccheda thayA ane dRSTivAdanA vicchedyatA badhA jinAntarAmAM thayA che. mahAvIra svAmInuM pUgata zruta 1000 varSa sudhI raheze, ane temanuM zAsana 21 hajAra varSa sudhI pravataze, AvatI utsarpiNInA chellA tIrthaMkaranuM zAsana pahelA bha, RSabhadevanA zAsana mAphka hajAra varSa uNuM (echuM) eka Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 ] [ AgamasAra lAkha pUrvanuM jANavuM, e pramANe bAkInA badhA tIrthakaranA. zAsanakALa avasarpiNanA tIrthakarothI ulaTA anukrame jANavA. te pahelA padmanAbha tIrthakarane zAsanakALa chellA mahAvIra svAmInA ra1000 varSanA zAsanakALa pramANe, jANa. tIrthakara niyamA tIrtha nathI paNa tIrthanI sthApanA. 'karanArA che. sAdhu, sAdhavI, zrAvaka, ane zrAvikA rUpa caturvidha. zrI saMghane jainazAsanamAM tIrtha kahyuM che. tIrthakaro niyamAM pravacanI (upadezaka) hoya che, jyAre AcArAMgAdi sUtro pravacana che. navamAmAM vidyAcAraNane ja ghAcAraNanI zIvra gatinuM nirUpaNa che. potAnI labdhithI AkAzamAge gamana karanAra munivarane "cAraNa muni kahevAya che.niraMtara chaTha chaThanI tapasyA vaDe labdhi meLave te "vidyAcAraNa ane niraMtara aThThama tapa vaDe labdhi meLave te ja ghAcAraNa kahevAya che, ane dazamAM uddezAmAM sepakama ane nirUpakama. AyuSyanA prakAre kahyA che, deva, nAraka, asaMkhyAta varSanA. AyuSyavALA jugaliyAMti ane manuSya, 63 zalAkAdi uttama purUSa ane carama zarIrI (makSagAmI) niyamo. nirUpakamI (AyuSya vacamAM tuTe nahi tevA) AyuSyavALA. ja hoya che, jyAre bAkInA badhA ja bane prakAranA jANavA. pachI "kati saMcita" arthAt eka samaye saMkhyAtA jIva utpanna thAya te, "ati saMcita eTale asaMkhyAtA utpanna thAya ane avyakta saMcita eTale eka ja jIva eka samaye upaje tenuM kathana che. nArakIo traNe prakAre Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] | [ 171. upaje che. jyAre eke driya ati saMcita che, ane siddha * akati saMcita nathI, paNa bAkInA be prakAre upaje che, kemake eka samayamAM ekathI laI 108 sudhI upaje che. ra1, rara ane ra3 muM zataka :- darekamAM anukrame 8, 6 ane 5 varga che, te dareka vargane viSaya samAna hovAthI sAthe lIdhA che, pratyeka varganA, mULa, kaMda, skaMdha, tvacA (chAla) zAkhA, pravAla, pAMdaDA, kula, phaLa, ane bIja nAmanA daza, daza, uddeza che. 21 mA zatakamAM cokhA, ghau, vi. dhAnya saMbaMdhamAM, rara mAM tADa, keLA Adi vRkSe mAM ne latAomAM ane 23mAM baTATA vi. sAdhAraNa vanaspati arthAt anaMtakAyI kaMdamULamAM, uparanA mULa Adi 10 dvAromAM jIvanI utpatti, avagAhanA, sthiti, karmabaMdha, saMjJA, vezyA, daSTi, kaSAya, veda Adi 33 prakAre vicAraNA karavAmAM AvI che. nArakI sivAyanA badhA jIvonI utpatti A. badhAmAM saMbhave che. 24mAM zatakamAM 24 daMDakanAM jIvane anukrame 24 uddezAmAM nIcenA 20 dvArathI nirUpaNa karyuM che, (1) upapAta (janma), (2) parimANa (saMkhyA) (3), sahanana (saMghayaNa), (4), uMcAI (5) saMsthAna, (6) lezyA, (7) dRSTi, (8) jJAna, (9) ajJAna, (10) yoga, (11) upaga, (12) saMjJA, (13) kaSAya, (14) iMdriya, (15) samuddaghAta, (16) vedanA, (17) veda (18) AyuSya, (19) adhyavasAya (bhAva) ane (20) anubaMdha (paryAnuM sAtatya) ane kAyasaMbaMdha (eka kAyAthI bIjI kAyAmAM. jaI pAchuM AvavuM.) Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ] [ AgamasAra cAre gatimAM bhamanArA jIvAnI gati-AgatinuM svarUpa akeka uddezAmAM akeka daMDakanuM karyu. che. eka jIvane bIjA jIvA sAthe mAtra rAgAtmaka ke dveSAtmaka saMbadhA hAya che, jene RNAnubaMdha ke leNadeNanA sakhA kahevAmAM Ave che. tethI ja rAga ane dveSane karmAMnA khIja kahyA che. te sa'badhA pUrA na thAya tyAM sudhI jIva saMsAracakramAM bhame che, paNa bhavya jIva keAI veLA vairAgyavAsita banI jJAna-darzana cAritranI ArAdhanA mAnavabhavamAM karI rAga-dveSane sava thA dUra kare che, tyAre te bhavyAtmA vItarAga paramAtmA banI meAkSa pAme che. RNAnukha dha kema bhAgavAya che tenuM eka dRSTAMta laIe. AMbAnA jhADanA jIvAe kAI samaye anya jIvA sAthe veranA khaMdha bAMdhyA hAya, te te jIvA tenI khAjumAM ja bAvaLanA jhADa tarIke anAyAse Uge, ane bAvaLAnA kAMTAnI zuLA pavananA hisAbe AMbAnA pAMdaDAmAM bheAMkAya ane A rIte pUrvabhavanA veranA badalA vaLe. A pramANe sa'sAranI dareka gatinA jIvA kayAMya Akasmika janmatA nathI. paNa pUrva bhavAnA leNadeNunA sabadhA pUrA karavA eka bhavamAM maLe che ane leNadeNa cUkavAI jatAM pAtapeAtAnA mAge paDe che. jene ApaNe mRtyu pAmyA kahIe chIe. mRtyukALanA A paMjAmAMthI chuTakArA meLavavA hAya tA mAnavabhava pAmI je kAMI zubhAzubha udayamAM Ave te samabhAve bhAgavavAthI junA vera purA thAya che ane navA baMdhAtA nathI tethI jIva vItarAgatAne pAme che. paNa junA bheAgavatA je navA rAga-dveSa kare che tenA bhavabhramaNa vadhI jAya che. mATe "samatAbhAva keLavavA e A zatakanA sAra che.'' Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 173. ra5 muM zataka:-9 uzA che. pahelAmAM cha lazyAnuM, paryApta-aparyApta apekSAe jenA 14 bheda-(2) sUkSma ane bAdara ekendriya (35) be. traNa ane cAra iMdriyavALA. ane (67) asaMjJI ane saMjJI paMcendriyanA paryApta. ane aparyAptA maLI kula 14 bhedanuM ane tenA alpa bahatvanuM ane mane4. vacanaga 4 ane kAyAga 7 prakAre maLI 15 yoga ane tenA alpa bahutvanuM kathana che.. bIja udezAmAM jIva-ajIva dravyane tenA bhedanuM ane ajIva dravyo jenA paribhegamAM zIdhra Ave tenuM kathana che. trIjAmAM goLAkAra vi.5 prakAranA saMsthAnanuM, 7 prakAranI AkAza zreNInuM, dvAdazAMgIrUpa gaNipiTakanuM ne. januM a5 bahu che. badhA jemAM manuSya sauthI. ochA, nATakI tenAthI asaMkhya guNa, deve tenAthI paNa asaMkhyAta guNA, siddha bhagavaMte tenAthI anata guNa, ane vanaspati ane nigodanI apekSAe tiryaMcanA jI. temanAthI paNa anaMta guNa vadhAre che. cethAmAM cAra yugmanI apekSAe cha dravyanuM ane tenA alpa bahutvanuM kathana che. pAMcamAmAM jIva-ajIvanI paryAnuM. te mATe panavaNA. pada 5 jovAnuM kahyuM che. pachI 1 samayathI zIrSaprahelikA sudhInA kALanA parimANanuM koSTaka che. pachI nigada be bhede. (1) sUma, (2) bAdaranuM kathana che. chaThThAmAM 5 prakAranA nigraMtha (1) pulAka,(2) bakuza, (3)kuzIla, (4)nigraMtha ane (5) snAnatakanuM vistRta nirUpaNa che. sAtamA mAM 5 prakAra nA saMyata (saMyamI sAdhu) nuM 36 dvArathI sAmAyikAdi pAMca prakAranA cAritranI apekSAe vistRta nirUpaNa che. pachI 10 prakAranI pratisevana (saMyamanI virAdhanA) te, darpa Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174] [ AgamasAra (abhimAna), pramAda, anAbhoga (ajJAna) Atura (bImArI ke azakitanA lIdhe), Apatti AvatAM "Apata pratisevA, saMkIrNatA (saMkaDAza ke saMkucItatA) Akarimaka, bhaya, krodha ane vimarza pratisevanA ziSyanI parIkSA karavA jatAM gurUthI thAya te, AlecanA vakhate sevAtA 10 deSa, AlecanA ApanAranI yegyatAnA 8 guNa, 10 samAcArI, 10 -prAyazcita ane 12 prakAranA tapanuM vistRta nirUpaNa che, AThamAmAM nArakInI utpatti ane parabhavamAM javAnI gatinuM kathana che, ekendriya jIvanI utkRSTa 4 samayanI ane bIjA badhA jIvanI utkRSTa 3 samayanI vigrahagatI kahI che, navamA (keI9 thI 72 kahe che) uddezAmAM bhavasiddhi, abhavasiddhika, samyagadaSTi ane mithyAdaSTi jIvonI - narakamAM utpatti vinuM anukrame nirUpaNa che. ra6muM zataka-11 uddeza che. traNe kALanA karmabaMdhanuM 24 daMDakanI apekSAe 11 dvArathI jIve, lezyA, zukala ane kRSNapAkSika,daSTi, ajJAna, jJAna,saMjJA, veda, kaSAya, roga ane upagavaDe vicAraNuM pahelA uddezAmAM karI che (1) traNe kALamAM pApakarma bAMdhe te "abhavya AzrI, (2) bhUtakALamAM bAMdhyA che, vartamAnamAM bAMdhe che paNa bhaviSyamAM bAMdhaze nahi, te kSApaka zreNe AzrI, (3) bhUtamAM bAMdhyA che, vartamAnamAM bAMdhate nathI, paNa bhaviSyamAM bAMdhaze te upazama zreNa AzrI ane bhUtamAM bAMdhyA che, paNa vartamAnane bhaviSyamAM bAMdhaze nahi te kSINameha ayogI kevaLI AzrI bIjAthI 11mA uddezAmAM A cAra bhAMga AzrI anukrame, (2) anaMtaropanaka enuM (3) paraMparA 5naka jIvenuM (4-5) anaMtarAvagADha ane paraMparAvagADha Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 175 jIveAnuM, (6) anaMtara AhArakanuM (7) para paraAhAraka jIvAnuM, (8) ana taraparyAptaDha ne (9) para paraparyAptakanuM, (10) cama ane (11) acarama jIvA mATenuM kathana che. 27surUM zataka-26mA zatakanI jema 11 dvAranA 11 uddezAmAMja 4 bhAMgAthI pApakama kema khAMdhe che tenuM kathana che. 28' zataka-11 uddezAmAM cAregatinA badhA jIvAe bhUtakALamAM pApakarmo bAMdhyA hatA tenuM kathana che. ralyu' zataka-11 uddezAmAM pApakameryA veDhavA khAkhatanuM nirUpaNa che. judA judA kSetramAM ane gatimAM rahelA jIvAne karelA karmonA bhogavaTA karavA anivAya che. tethI karmonA vipAka zarU thayA pachI ja te karmA zubhAzubha phaLa devA samartha bane che, tene kamanA uya" kahyo che. ane te kama udayamAM AvIne veDhAyA (bhogavyA) pachI ja tenA nAza thAya che arthAt AtmapradezAthI nirjarI (kharI) jAya che. Ama junA kama khape che, paNa veDhatI vakhate jIva vaLI rAga dveSanA navA piraNAma karyA kare che, tethI navA kama aMdhAya che, A kAraNe kanA pravAha vItarAga dazA prApta na thAya tyAM sudhI cAlu rahe che. te apekSAe karmAne anAdikALanA kahyA che. 30m' zataka-11 6. che. A saMpUrNa zatakamAM cAra samavasaraNa (1) kriyAvAdI, (2) akriyAvAdI, (3) ajJAnavAdI ane (4) vinayavAdInuM vistRta nirUpaNa che, kriyAvAdI kriyAne ja pradhAna mAne che ane jIvAdi navatattvAne mAne che, tethI niyamA deva ke manuSyagatimAM jAya che, ane bhavasiddhika che, arthAt para parAe meAkSa pAme che. jyAre bAkInA Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ] [ AgamasAra traNe cAre gatimAM jAya che, ane bhavasiddhika paNa hoya ane abhavasiddhaka (abhavya) paNa hoya. cAre ekAMtavAdI che. kriyAvAdInA 180, akiyAvAdInA 84, ajJAnavAdInA. 67, ane vinayavAdInA 62 maLI kula 363 ekAMta mata bha. mahAvIranA samayamAM hatA. jIvAdi tane nahi mAnanArA evA akiyAvAdI ane ajJAnavAdIonA pracAranA lIdhe lokomAM mAMsAhAra, zarAbapAna, parastrIgamana, vezyAgamana, zikAra, hiMsakyo, kasAIkhAnA Adi vyApyA hatA. AvI paristhitimAM bha. mahAvIre ahiMsA, anekAMtavAda, ane aparigrahanuM svarUpa samajAvI rAjAone prajAne sanmArge vALyA ane AtmakalyANanA paMthe lAvI mUkyA, jethI udAyana Adi 18 rAjA sahita keTalAye bhavya che. mekSa ke saddagati pAmyA. ekAMta mAnyatAonA dUSaNa batAvI, AtmA ekAMte nitya nathI, ke anitya paNa nathI, paNa dravyathI nitya ane paryAyathI anitya che ema nityaanitya svarUpa samajAvyuM. dravya mAtra svaapekSAe sata che ane para apekSAe asat che, ane caitanyalakSaNa hevAnA kAraNe AtamA jaDa zarIrathI bhinna che, ane karmabaMdhanA kAraNe zarIrathI abhina (saMga saMbaMdhathI joDAyelA) paNa che ema AtmAnuM bhinna-abhinna svarUpa sthApyuM. A pramANe jIvana utpAda, vyaya, ane dhruvapaNAnI sthApanA karI AmAnuM satya svarUpa batAvyuM. A pramANenI sacoTa ane saraLa prarUpaNAne lIdhe samavasaraNamAM AvelA ghaNA mAnAe dharmanI yathArthatA samajI, pitAnA ekAMta mithyAtva, ajJAnAdine tajIne jemata svIkArI dhanya banyA. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 177 zataka 31muM :-28 uddezAmAM cAra mudrayugmathI nArakInI utpattinuM kathana che. ahIM yugma artha saMkhyAvAcaka che. je saMkhyAne 4thI bhAMgatA zeSa 4 (kharekhara te zeSa 0 rahe) rahe, te 4, 8, 12 vi. saMkhyA te kRtayugma kahevAya, zeSa 3 rahe te ja saMkhyA, zeSa ra rahe te dvApara saMkhyA, ane zeSa 1 rahe te kapo ja saMkhyA kahevAya che ane zudrathI nAnI saMkhyA samajavAnI che. 24 daMDakamAM gabhaMja tiryaMcane manuSya ja narakagati pAme che. bIjA 22 daMDakanA jIva pAmatA nathI. - zataka 3ra :-28 uddezAmAM 31mAM zataka je ja viSaya che. zataka 33 :-temAM avAMtara zataka che ne pahelA 8 zatakanA 11-11 u. che ane chellA 4 nA 9-9 u. maLI temAM kula 124 uddeza che, pahelA u.mAM pAMca ekendriyanA bheda ane peTA bheda batAvyA che. te ja pratisamaye 14 prakAranA karmone (1-8) jJAnAvaraNayathI aMtarAya sudhInA 8 karmone, ane (9 thI 12) kAna, AMkha, nAka ane jIbha na hovAthI te dareka idriyanA AvaraNarUpI karma jemake zretrendriyAvaraNIya karma vigere ane (13-14) mAtra napuMsaka hevAthI, strIveda ane purUSada AvaraNaya karmone bhogave che. pachI 2 thI 11 u. mAM 26mA zatakanI jema anaMtare papannakathI acarama temanA upapAta, karmabaMdhana, vedana AdinuM nirUpaNa karyuM che. avAMtara zataka 2 thI 8mAM anukrame akeka zatakamAM kRSNalezI, nIlezI kApatalezI bhavasiddhika, kRSNalezI 12 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ] [AgamasAra bhavasiddhika, kApeAtalezI bhavasiddhika aneM nIlalezI bhava- siddhikanu ane zataka 9 thI 12mAM akeka zatakamAM anukrame abhavasiddhika ekendriya, kRSNalezI, nIlalezI ane kApAtalezI abhavasiddhikAnuM-pratyeka zatakanA upara pramANe kathana che. 11-11 u. mAM zatake 34 :-33mA zatakanI jema 12 a. zatakane tenA 1243. che ane temAM 33mA zatakanI jema ja ekendriya jIvA gati, Agati, ka baMdha, ka !gavaTA tathA sthaLAMtara vi.nu. ekendriyanuM zreNI svarUpa kahyuM che. zatake 35 : aAMtara zataka 12 ne 7. 124 zataka 33 pramANe che. 34mA zatakamAM ekendriya jIvAnu' zreNInA krame varNana che, jyAre AmAM kRtamrugmAdi rAzikamathI varNIna karavAmAM AvyuM. prathama ekendriya mahAyugma a. zatakanA pahelA u.mAM mahAyugmanA 16 bheda, temanA hetu, kRtayugma rAzirUpa ekendriyanA utpAta, eka samayanA upapAta jIvAnI saMkhyA, mRtayugma zazirUpa ekendriyAnA 8 karmonA baMdha, vedana, zAtA azAtAvedana, lezyA, zarIranA varNa anubha'dha kALa, ane badhA jIvAnA A rAzimAM utpAtAdi 20 sthAnanu kathana che. zatake 36 :-33mA zatakanI jema ja a. zataka 12ne 6. 124 che. A zatakeAmAM beindriya mahAyugmanA upapAta AdinuM kathana che. tethI A zatakAnA nAma eindriya mahAyugma rAkhyA che. 35mAM zatakanI jema mRtayugma beindriceAnA utpAta (janma) karmanA anumadha, ane lezyAonu anukrame kathana che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAha prajJapti ] [ 179 zataka 37 :-12 a. zataka ne 125 u. che. AmAM kRtayugma teidriya jIvemAM utpAta AdinuM rUpamA zatakanI jema kathana che. bIjA udezAmAM prathama samApana kRtayugmakRtayugma ekendriya jInA utpAta tathA anubaMdhanuM nirUpaNa che. aprathama satpanna kRtayugma-kRtayugma pramANa ekendriya jIvAnA upapAtane caramasamaya, acamasamaya, prathamasamaya, aprathama samaya, prathama carama samaya,prathama acaramasamaya, carama acaramasamaya, carama carama samaya, ane kRtayugma-kRtayugma pramANe ekedriya jIvonA upapAtanuM kathana che. e ja pramANe bIjAthI bAramA a. zatakamAM anukrame kRSNalezI, nIlalezI, kApatalerI, bhavasiddhika, kRSNalezI bhavasiddhika, nIlezI bhavasiddhika, kApatalezI bhavasiddhika, abhavasiddhi, kRSNa-nIla ane kAtilezI abhavasiddhika, ane abhavasiddhika kRtayugma pramANa ekendriyenA upapAtanuM pahelA avAntara zatakanI jema varNana karavAmAM AvyuM che. zataka 38 :-uparanI jema 12 a. zataka ne 124 u. che. 33mA zatakanI jema kRtayugma-kRtayugma caurendriya jInuM utpAtAdinuM kathana che. zAka 39 :-12 a. zatakane 124 u. che ane asaMjJI paMcendriyenA utpAtAdinuM kathana che. zaka 40 :-21 a. zataka che ane darekanA 11-11 u. che. saMjJI paMcendriya mahAyumenA utpAdinuM kathana che. zataka 41 :-16 uddeza che. pahelA uddezAmAM kRtayugma Adi raziyugmanA 4 bheda kahyA che ane dareka Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ] [ AgamasAra rAziyugma pramANa 24 daMDakanA jIvanA utpAta, vezyA. AzrI batAvyA che. upapAtanI paddhati, hetu, ane AtmAnA. asaMyamanuM kathana che. ( A pramANe sAMpratakALamAM A sUtra sauthI moTuM ane jene tattvajJAnanuM vizada nirUpaNa karanAruM ane ghaNA mahAtmAonA adhikAravALuM mumukSu jIvane mahAupakArI che. (6) "jJAtAdharmakathAMga'-chaThTha-aMgasUtra be zrutaskaMdha che. pahelAmAM 19 adhyayane che. dharmakathAnA be bheda che, (1) cAritrakathArUpa, ane (2) rUpakaarthAt daSTAMtakathA rUpa che. bIjA zrutaskaMdhamAM varga ane adhyayane che. ra9 uddeza ne 29 samudzA che. mULa sUtramAM papa,pa6,000 padamAM sADAtraNa karoDa dharmakathA hatI. hAla 5500 gAthA che, pahelA zrutaskaMdhanA 19 adhyayanamAM 19 dharmakathA. kahIne pachI tene nyAya-paramArtha sAdhunA AcAra. ane vyavahAra para utAryo che. bIjA zrutaskaMdhanuM nAma dharmasthA che. temAM pArzvanAtha prabhunI A badhI. zrAvikAo ke je dIkSA laIne AryA (sAdavI) thaI hatI ane dIkSA lIdhI pachI saMyamamAM zithila banI tethI devIo. paNe upajI tenuM kathana che. te badhI devIo mahAvIra svAmInA darzana karavA Ave che, tyAre prabhune 32 jAtanA nATaka batAve che ne pachI potAnI vaikriya zakti sameTI le che, tethI dareka vakhate gautamasvAmI prabhune pUche cheke devIonI A riddhi kyAM gaI? prabhu javAbamAM kahe che, Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAtAdharmasthAMga' -aMgasUtra ] [ 181 ke temanAja aMgamAM samAI gaI. A zakti kevI rIte maLI tema pharI pUchatAM prabhu te darekanA pUrvabhava kahe che. temAM temanA nAma, nagaranA nAma vagere judA judA che bAkInuM varNana ekasarakhuM che, te badhI judI judI sthitinA AyudhyapaNe hAla upajI che, paNa devInuM AyuSya purU thatAM devalakamAMthI cavIne mahAvideha kSetramAM utpanna thaI siddha buddha ane mukta thaze. A bIjA zrutaskaMdhamAM bhagavAna pArzvanAthanA samayamAM je sAmAjIka rItarIvAjo hatA, javyavasthA hatI dhArmika matamatAMtara hatA vagerenuM kathana che. samavAyAMga samayAMya 94mAM AnA bhAva batAvatAM kahe che. "jJAtA eTale udAharaNa pradhAna je kathA te "jJAtAdhamakathAMga. temAM nagara, udyAna, rAjA yAvata aMtakriyA AdinuM varNana "upAsakadazAMga" jema jANavuM. taduparAMta dIkSita sAdhune vinaya karavAmAM, saMyama pALavAnI pratijJA pUrNa karavAmAM mati ane vyavahArathI durbaLa, kaThIna tapa niyama pALavAmAM bhagnacitta, pariSaha khamavAmAM hArelA evA jJAna-darzana-cAritranI virAdhanA karanAranA bhAva AmAM kahyA che. jyAre bIjI bAjue bairyavAna, mahAsanA dhAraka pariSaha ane kaSAyarUpa senAne jItavAvALAne prabaMdha paNa AmAM kahyuM che, jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA karanAra, ni:zalya, vatI, mithyAtva ane aticAra rahita je che ne je mokSamArganI sanmukha che tevA munione devabhavamAM kevu sukha maLe che, te kahI. tyAMthI tryavI mAnavabhava pAmI siddhagati pAmaze te kahyuM che. tevA sAdhunI aMtakiyA AmAM kahI che. keI karmavaza bhraSTa thAya che temane devatA manuSya saMbaMdhI daSTAMta daIne sthira karavAnuM paNa batAvyuM che jemake Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ] [ AgamasAra meghakumArane hAthInA bhavanuM daSTAMta ApI sthira karyA. tevA bIjA daSTAMte paNa AmAM kahyA che. jJAtAmAM caraNasattarI, zramaNadharma, karaNapIDavizuddhi AdinI prarUpaNa karI che. pahelA meghakumAranA adhikAramAM 72 svane kahyA che. temAM 30 mahAsvapna uttama phaLadAyI che, temAMthI 14 svapna tIrthakaranI mAtAne spaSTa ane cakavatanI mAtAne jhAMkhA Ave. tenA nAma (1) hAthI (2) vRSabha (3) siMha (4) lakamI, (5) be pupamALA, (6) caMdra (7) sUrya (8) dhajA (9) kuMbha (10) padmasarevara (11) samudra, (12) vimAna, (13) ratananI rAzI, (14) agnizI khA. A caudamAMthI vAsudevanI mAtAne 7, baLadevanI mAtAne 4 ane mAMDalika rAjAnI mAtAne eka svapna Ave. pahelA zrataskaMdhanI 19 dharmakathAno paramArtha (1) meghakumAra :-dIkSA lIdhA pachI bIjA divase saMyama choDI devA prabhu pAse gayA tyAre viraprabhue meghakumAra munine kahyuM ke hAthInA (tiryaMca pazunA) bhavamAM paNa cothe paga aDhI divasa UMco rAkhI sasalAnI dayA pALI, prANAMtaka kaSTa samabhAve sahana karyuM ane mahAdhairya batAvyuM te A bhava rAjakumArane maLyo ane dayA pALI hatI tethI durlabha evo dayAmaya saMyama dharma maLyo, tevo saMyamI sAdhu saMthArA (pathArI)nI AvI mAmulI aDacaNathI saMyama cheDI. devA taiyAra thAya kharo? kayAM pazunA bhavanI dhIraja, ane kayAM sAdhujIvananuM ardhaya? prabhunI A vAta sAMbhaLatAM ja - jAtismaraNazAna thayuM. hAthIne bhava dIThA, lajajA pAmyA. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jJAtAdhama kathAMga" -aMgasUtra ] [ 183 ane sayamamAM sthira thaI gayA. prabhune vaMdana namaskAra karI svasthAne pAchA gayA. utkRSTa bhAve sayama pALI AtmakalyANu karI gayA. (kathA mATe jue lekhakanI meATI sAdhuvA). A dharmAMkathAne! sAra e che ke cAritra mAhanIya kramanA udayanA kAraNe saMyama lIdhA pachI kAI sacama pALavAmAM ni LatA batAve teA, prabhue meghakumArane jema saMyamamAM sthira karyA, tema tevA DhIlAne samajAvI bujhAvIne pharI sacamamAM sthira karavA. (2) dhanA sAthe vAha ane vijaya cAra : dhannA sA vAha nAme rAjagRhI nagarInA eka zreSTI che. tene eka putra che. putrane ramADavA vijaya nAme eka nAkara rAkhyA che. kAI tahevAre mAe putrane khUba alaMkAra paherAvIne putrane pheravavA vijayane mekalyA. dAgInA joI vijayanI dAnata bagaDI. eka bagIcAmAM nirjana sthaLe putrane mArI nAkhI DhAgInA laI nAsI gayA. keATavALe pakaDI heDamAM bAMdhyA. te samaye zeTha paNa rAjAnA keAI gunAmAM pakaDAyA, ane jogAnujoga vijayavALA heDanA ja khIjA bhAgamAM badhAyA. zeThane zeThANI e bhAjana mekalyuM. vijaye mAgyuM paNa putranA ghAtakane zeThe na Apyu. hAjata lAgatAM zeThe javA kahyuM. paNa vijaye sAthe AvavAnI nA pADI. bahu lAgatA zeThe pharI kahyuM tyAre bhAjana khavarAvavAnI zarate vijaya sAthe gayA. Ama zarIranI Avazyaka kriyAnA nivAraNa artha anicchAe putranA ghAtakane leAjana Apavu' paDayuM. tenA paramAtha e che ke rAjagRha nagarI te manuSya kSetra che. dhannA zeTha te saMyamI sAdhu che. vijaya cora te ApaNuM Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 ] [ AgamasAra peAtAnuM zarIra che, ghareNAM te pAMca indriyAnA zamhArdi viSayA che. A zabdAdvi viSayAmAM zarIrUpI coranI pravRtti thAya che, tyAre sAdhunA sayamadhama nI ghAta thAya che ane tyAre sa`camI sAdhu-AtmArUpI zeTha paNa daMDAya che; ane jaMjIramAM jaDAI ne zarIrarUpI coranI sAthe kamanI heDamAM purAya che. kemake rAjA te ka`rAjA che. maLamUtra paraThavavuM te te pratilekhanAdi sa*camakriyAo che. pratilekhana, pratikramaNa, ADhi sa yamakriyAonA nirvAha athe ja saMcamI sAdhu zarIrane AhArapANI de, svAda mATe na de. dhannA sAthe vAhe jema na chuTake zarIranI Avazyaka kriyAnA nivAraNa mATe vijaya cArane anna Adi ApyuM, temaja saMcamI sAdhu saMyamadha ne nibhAvavA mATe ane meAkSanI prApti arthe ja peAtAnA zarIrane AhArapANI ApI nibhAve zabdAdi viSacAnA sukha meLavavA ke bhAgavavA zarIra nibhAve nahi. (3) mayurInA e iMDA : jinadatta ane sAgaradatta e mitro hatA, ekadA pharavA jatAM temane mAranA be iMDA maLyA, baMne mitroe akeka iMDu lai ramavA mATe meAra maLaze ema samajI sevavA mUkayA. jinadattane zraddhA hatI ke IMDu sevAIne mera nIkaLaze tethI dhIrajathI rAha jovA lAgyA. tenA mitrane AvI zraddhA na hatI tethI rAja sAMje IMDAne laI adhIrAIthI halAvavA lAgyA. Ama rAja karavAthI tenA IMDAneA garbha gaLI gayeA ane mAra ramavA maLyA nahi, jyAre jinadattanA iMDAmAMthI samaya thaye mAra pedA thayA ane tene mAra ramavA maLyA, A pramANe je jinavacanamAM zraddA nathI rAkhatA, Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAtAdhamakakyAMga' - aMgasUtra ] [ 185 saMdeha kare che, tene mekSa rUpI mayuranI prApti thatI nathI ane saMsAracakramAM bhamyA kare che, paraMtu jene jinavacanamAM pUrNa zraddhA hoya che, te zraddhAnA baLe zreNika rAjAnI jema samyagadarzana pAmI mokSarUpI mayurane avazya pAme che. jainadarzanamAM zraddhAhInane "mithyAtvI ke mithyASTi" kahyuM che, ane zraddhAvaMtane samaktiI ke samyagadaSTi pAmele kahyo che. (4) be kAcabA (ane be pApI ziyALa): A rUpakane sAra e che ke "jema eka kAcabAe ziyALane joI pitAnI sarva Idri ane cAre paga DhAlanI aMdara saMtADI dIdhA ane pitAnI jAtane surakSita karI dIdhI te ziyALa ene mArI zakyuM nahi ane thAkIne cAlyuM gayuM, te pramANe je sAdhu potAnI pAMce Idriyane saMyamarUpI DhAla nIce paDI de che. arthAt pAMce IdriAnA zabdAdi viSayene tajIne jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM lIna rahe che, tene mahArAjA mArI zakatA nathI, paNa thAkIne bhAgI jAya che arthAt tevA saMyamIne have rAga-dveSa sparzatA paNa nathI, tethI mehanIyAdi karmo khapAvI, sarvathA rAgadveSa rahita banI arthAt vItarAga banI mokSa pAme che paNa je kAcabe makkama na rahI potAnA paga Adi aMgaupAMgone DhAla bahAra kADhe che, tenA aMgaupAMgene eka eka karIne ziyALa khAI jAya che ane kaSTa pAmatA karUNa mRtyune pAme che, tema je sAdhaka jinAjJArUpI DhAla nIce pitAnA saMyama jIvanane surakSita na rAkhatA, jinavacanamAM Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 ] [ AgamasAra saMdeha lAvI, AraMbha-parigrahAdi kAryomAM pravRti kare che, pAMce IdriyonA zabdAdi viSayane paDyuM che, dharma pracAranA bahAne pAdavihAra tajIne kAra, Trena, vimAnAdi sAdhanane upayoga kare che, ke mAIka Adi vijaLIka sAdhanono upayoga kare che, te saMyamabhraSTa thAya che, phaLasvarUpe saMyama grahaNanuM je dayeya kama mukti ane mokSaprApti tene ja grahaNa lAgI jAya che, ane dIrghakALa paryata saMsAranI duHkhamaya durgatiomAM bhamyA kare che, TheTha kAMThe AvIne Dube che. kevI karUNa mehadazA ! tenA mokSadAtA saMyamane pAparUpI ziyALa khAI jAya che. (5) thAvasthA putra: dvArikA nagarImAM thAvaracA gAthApatinIne ekane eka putra hato. bhagavAna nemanAthanI dharmadezanA sAMbhaLI vairAgya pAmyo. dvArikAnA rAjA zrIkRSNa vAsudeva pAse mAtA mugaTa levA jatAM, zrIkRSNa ja temane dIkSA mahotsava ujavyA. eka hajAra purUSo sAthe dIkSA laI nema prabhunA sAdhu banyA. ekadA zelaga rAjAe temane bodha sAMbhaLI paMthaka maMtrI pramukha 500 purUSo sAthe zrAvakanA bAravrata aMgIkAra karyA. te samaye sudarzana nAme eka zeTha hatA, teNe zuka saMnyAsI pAse "zucisula" dhama arthAt pANIthI snAna karIne zarIrane pavitra mAnavuM--sAMbhaLIne aMgIkAra karela, teNe pachI ekadA thAvaccA putra aNagAra pAse "vinayamUlo" dhama ke je pAMca mahAvrata rUpI aNugAra dharma ane pAMca aNuvrata, 3 guNavrata ane 4 zIkSAvrata rUpI AgAradhama arthAt zrAvadha che, te sAMbhaLI zrAvaka-- dharma aMgIkAra karyo. zuka saMnyAsIne khabara paDatAM zeThane Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdhamathAMga -aMgasUtra ] [ 187 samajAvavA Avye, tyAre sudarzana zeThe thAvaracA aNagArane samajAvavA kahyuM. tethI sudarzana zeTha sAthe thAvasthA munI pAse Avyo, carcA karIne temanI pAse pratibodha pAme. potAnA hajAra parivrAjaka sAthe temanI pAse dIkSA lIdhI. pachI thAvAputra aNagAre puMDarIka parvata para saMlekhanA saMthAro karyo. nirvANa pAmI siddha, buddha ne mukta thayA. vicaratAM vicaratAM zuka aNagAra ekadA zelaga rAjAnA nagaramAM padhAryA. dharma sAMbhaLI zelaga rAjAe paMthaka maMtrI pramukha pa00 zrAvako sAthe dIkSA lIdhI, pachI zuka aNagAra paNa puMDarIka parvata para saMthAro karI siddha thayA. saMyamadharma pALatAM ekavAra zelaga rAjarSi bImAra paDayA. pitAnA nagaramAM padhAryA, tyAM maMDuka rAjAe temanI davA karAvI khUba sevA karI, sAjA thaI gayA, paNa pachI karmodayanA kAraNe khAvApIvAmAM khUba Asakta thaI javAthI kalpa pUro thavAM chatAM vihAra na karyo. tethI 49 ziSya temane choDIne vihAra karI gayA. mAtra paMthaka munI temanI sevAmAM rahyA. mAsI pAkhInuM pratikramaNa karI paMthakamunI gurUne vaMdana karavA jatAM pagane aDI javAthI gurU jAgI gayA. gusse thaI gayA tyAre ziSya savinaya kahyuM ke Apane vaMdaNuM karavA javAthI aDI javAyuM che; mATe kSamA kare, jANI bujhIne jagADayA nathI, zikhya paMthakajInA vinayabharyA vacana sAMbhaLI gurU zelagarAjarSi mehanidrAmAMthI paNa jAgI gayA, paMthakane khamAvyA. AlocanA karI prAyazcita laI bIjA ja divase vihAra karI gayA, te jANI 49 ziSya paNa gurU pAse pAchA pharyA, ne badhA siddha, buddha ne mukta thayA. A caritrasthAne paramArtha e che ke mahadaye Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188] [ AgamasAra dAcit sayamamAM calita banI gayA pachI paNa pharI sayamapAlanamAM udyamI thAya te te sAdhaka paNa meAkSanI prApti karI zake che, (?) tuMbaDu (ane mATIne lepa):- mATInA uparA uparI ATha lepa lagAvelu tuMbaDuM jema pANI upara taravAnA svabhAva heAvA chatAM paNa, pANInA taLiye besI jAya che, te ja nyAye AtmA (jIva) svabhAvathI tA siddhasama haiAvA chatAM, Ara'bha-parigraha Adi hi'sAmaya pravRttie karI vibhAvadazAnA kAraNe meAhanIyAdi AThe karmAthI lepAIne bhAre manIne saMsAra sAgaramAM DubI jAya che, arthAt saMsAranI catutimAM bhamyA kare che, paraMtu ApanA paDa sathA dhAvAI javAthI tuMbaDu pANI upara taravA lAge che, temaja, sarvathA kama bhArathI mukta thavAthI jIvAtmA leAkAgre meAkSamAM sIdhAve che. sa`sAra sAgarane tarI jAya che. siddha, buddha ane mutAtmA bane che. paNa (7) rAhiNI:- dhannA sAthe vAhane cAra putravadhu (1) ujitA, (2) bhAgavatI, (3) rakSitA ane (4) rAhiNI nAme hatI. te cArene sasarAjIe pAMca pAMca dANA DAMgaranA ApIne kahyuM ke jyAre paNa huM pAchA mAMgu tyAre pAchA Apajo. te dANA laI pahelI ujitAe phekI dIdhAM, khIjIbhAgavatI khAI gaI, trIjI rakSitAe eka DabImAM bharIne surakSati rAkhyA paNa ceAthI rAhiNIe te te dANA tenA pIyara meAkalIne varSovarSa ugADatA jaIne khUba vRddhi karI. jethI sasarAe thADA varSa pachI pAchA mAgatAM gADAnI haleA bharIne pIyarathI maMgAvI ApyA. sasarAe A badhu... jANI ujjitAne gharanA vAzIdAnuM, bhAgavatIne rasAinu Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAga -aMgasUtra] [189 rakSitAne ke ThAranuM ane rohiNane ratnanI tijorI sAcavavAnuM kArya vaheMcI dIdhuM. rohiNuM A rIte gharanI mAli-- kaNa banI gaI ane badhe mAnapAna, pAmI, tema je sAdhu. saMyamamAM dInarAta niraticAra abhivRddhi kare che. te A lAkamAM vaMdanIya banI AcAryapada pAme che ane bhavya. jIvone bodha ApI tAre che ane parabhavamAM potAnA AtmAne, arthAt lekane mAlika banI zAzvatA mekSa sukhane pAme che. paraMtu je dIkSA laI ujijhatAnI jema pheMkI de che. arthAt mahAvratane pheMkI de che eTale ke bhAMge che te ujijhatAnI jema A bhavamAM dhikkAra ane parabhavamAM durgati pAme che, (2) je sAdhu bhagavatInI jema mahAvrata khAI jAya che. arthAt AhArAdi iMdriyenA rasamAM lubdha banIne IdriyonA. viSane bhogave che. tevA sAdhu veSanA kAraNe A lekamAM vaMdanAdi pAme paNa paralokamAM niyamA sukha pAme nahi, deva ke manuSya thAya topaNa halakA kilavaSI Adi deva thAya, ane manuSyamAM paNa halakA kuLamAM upaje ane (3) mahAvratanA rakSaNa karanArA rakSitAnI jema A lokamAM jaza pAme ane parabhavamAM saddagati ane sukhazAtA pAme ane. subAhukumAra AdinI jema theDA bhavamAM mekSa sukha pAme.. (8) mallInAthajI:- 1lmAM tIrthakara bhagavaMta mallI bhagavatIjInuM caritra prasiddha che. temaNe pUrvanA mahAbaLa, rAjAnA bhavamAM tapa jevA mokSadAyI anuSThAnemAM paNa mAyA. karI mitrone chetaryA, te tIrthakara nAma getra bAMdhavA sAthe. strIveda paNa bAMdhyuM, ane mallI bhagavatI tarIke tIrthakara thayA. tene sAra e che ke mekSane mATe utkRSTa bhAve sAdhanA karanAre paNa dhamanI ArAdhanA anuSThAne Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ] [ AgamasAra mAM rajamAtra-manathI paNa mAyA kapaTa na karavA kAraNake mAnamAyAdi kaSAyeA sAdhaka mATe bhAre anatha kArI che. A kathAnakamAM tIrthaMkara nAmageAtranA 20 sthAnakanu` svarUpa kahyuM che. a`naka zrAvakanI kathA che. arjunaka zrAvakaH- mallInAtha bhagavAnanA samayamAM A zrAvaka thai gayA. te dRDha dhamI hatA. ekadA te nAvamAM besI nadI pAra karI rahyo hatA, tyAre majhadhAramAM AvatA tenI dharma zraddhAnI kaseATI karavA eka deve aMtarIkSamAM rahI tene dhamakI ApI ke tArA dhane cheDI Tru nahitara tArI nAvane DubADI daIza. A sAMbhaLI arjuntake jarA paNa bhayabhIta thayA vagara kahyuM ke he deva ! dharmIne huM kevI rIte cheADI zaku? te tA mArA svabhAva che. mArA prANa che. cheDavA dhArU' te paNa chuTI zake tema nathI. zuM pANI tenI zItaLatA cheADI zake? tema dhama paNa svAbhAvika hAvAthI cheADI zakAya tevA nathI. mATe tAre mane mAravA hAya tA mAra, DubADavA hAya tA DubADane jIvADavA hAya tA jIvADa. zrAvakanA AvA nirbhika vacanA sAMbhaLI, tenI dharma saMbaMdhI daDhatA joI, deva prasanna thayA tenI samakSa pragaTa thayeA ane tene dhanyavAda ApI svasthAne gayA. kasATI vakhate aDaga rahevuM te A sthAnA sAra che. (9) jinarakSa-jinapAlaH- baMne bhAIo sAthe vAha hatA. khAramI vAra dUranA baMdare jatAM temanuM vahANa bhAMgyu. paNa bhAgyayeAge ekapATIyu hAthamAM AvI jatAM ratnadvIpa paheAMcyA. tyAMnI devI ratnAdevI bahu duSTa hatI. tenA dvIpamAM je kAI AvatAM temanI sAthe pahelA bhega bhAgavI. pachI zuLIe caDAvI detI. A baMne bhAIne tenI Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharAtAdhamakathAMga -aMgasUtra ] [ 191 khabara paDatAM yakSanI madada laI tenA khabhe besI bhAgyA. yakSe cetavelA ke devI pAchaLa paDaze paNa sAmuM na jotA, chatAM devInA mahita vacanamAM jinarakSa lebhAya tethI yakSe pheMkI dIdho eTale devIe adhara jhIlI laI mArI nAkhe. jinapAle devI sAmuM paNa na joyuM te yakSe sahisalAmata ghare pahoMcADI dIdhA. te pramANe sAra e che ke saMyama lIdhA pachI je sAdhu zabdAdi kAmagomAM lubdha thAya che, tene saMsAra vadhI jAya che ane ludha thatA nathI te niraticAra saMyama pALI mekSa pAme che. (10) caMdramA :-kRSNapakSanA caMdranI jema je sAdhu kSamAdi guNemAM hInatara banI chevaTa amAsanI saMpUrNa aMdhakAramaya hInatama dazAne arthAt sarvathA guNahIna dazAne pAmI saMcamamAM pramAdI bane che, tenuM cAritra nAza pAme che ane durgatinA duHkhane pAmI anaMta saMsAra vadhArI de che, paNa je sAdhu kadAcita zarUmAM thoDA guNavALA hoya, paNa sadagurUnA saMgathI saMyamamAM udyamI bane che. zukalapakSanA caMdranI jema guNa ane saMyamamAM abhivRddhi kare che, te sugati ne paraMparAe mokSagatine pAme che. (11) dAvadrava vRkSa :- samudrakAMThe rahelA vRkSanI jema je sAdhu sarva prakAranI dharmakriyAo karatAM thakA zabdAdi pratikuLatAone samabhAvathI sahana kare che te ArAdhaka che ne sugati pAme che, paNa je samabhAvI nathI rahetA te "virAdhaka che, ane durgati pAme che. (12) subuddhi pradhAna: subuddhi pradhAne khAInA gaMdA pANIne paNa prayAga karI ati sugaMdhIta ane supAcca Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 ] [ AgamasAra banAvI jitazatru rAjAne dhama pamADI meAkSa pamADayA. tene sAra e che ke mithyAtvathI gherAyelA pApI leAkeA paNa guNahIna. hAvA chatAM sadgurU ke satsaMganA prabhAvathI khAInA pANInI jema du dhamaya maTI guNavALA ane che, ane phaLasvarUpe sati pAme che. mATe sa`sAranI kAIpaNa vyakti ke padmA ekAMte sArA (zubha) kharAma (azubha) nathI ema. jANI rAga-dveSa na karavA. (13) naMda maNIyAra :-naMda maNIyAre vIraprabhu pAse pAMca aNuvrata ane sAta zIkSAvrata svIkAryo pachI saMtasamAgama na rahetAM mIthyAtvI anI gayA, tethI je vAva teNe janahitArthe banAvelI temAM tenI Asakti atasamaye. rahI javAthI teja vAvamAM deDakApaNe te upajgyA, ane deDakAnA bhavamAM peAtAnA pUrvabhava yAda AvatAM pharI khAra vrata manamAM dhAryA ne prabhunA darzane jatAM gheADAnAM paga nIce cagadAIne mRtyu pAmI naraka deva thayA, ane prabhunA daIne AvyA. te ciratra kathAnA sAra e che ke aMtaHkALe keAI vastu ke vyaktimAM Asakti na rAkhavI, nahitara prIti tyAM utpatti e zAstravacanAnusAra te yAnimAM upajavuM paDe. bIja edha e che ke saMtasamAgama pAmyA pachI kadApi che|DavA nahi,. kAraNa ke sa MtasamAgama cAlu na rAkhavAthI jIva guNahIna. ane che, pAmelA guNeA paNa nAza pAme che; ane trIjo sAra e che ke tIthaMkara prabhune bhAvathI paNa dUra rahIne paNa vaMdana. karavAthI, temanA guNagrAma gAvAthI, devagati prApta thAya che.. (14) tetalIputra : tetalIputra pradhAnanI jema jyAM sudhI jIvane saMsAramAM duHkha, apamAna, priyanA vicAga, aniSTane saceAga, tIraskAra Adi prApta thatA nathI, tyAMsudhI jIva Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAga -aMgasUtra ] [ 193 dharma karavA taiyAra thatuM nathI, saMsAranI Asakti tuTatI nathI, ane bIje bedha e che ke bhayabhIta manuSyane ekamAtra dharma ja zaraNabhUta che. (15) naMdIphaLa vRkSa :-naMdIphaLa jevAmAM suMdara, khAvAmAM madhura paNa eka mahAdeSa te ati jherI, jIbhane svAda pamADe paNa aMte prANa harI le. tenA vRkSanI chAyA paNa tevI jherI-dekhIte visAme de paNa jIva le. jemaNe caMpAnagarImAM AnI uddaghASaNa sAMbhaLI naMdIphaLa na khAdhA te dhannA sArthavAhanA sAthamAM ahichatra nagarIe sukhazAtAthI pahoMcI gayA, paNa jemaNe azraddhA rAkhI naMdIphaLa khAdhA te badhA akALe mRtyu pAmyA. ahIM caMpAnagarI te manuSyagati, dhannA sArthavAha te jinaprarUpita anupama dharma, ahichatra nagarI te mokSadhAma, nagaramAM DhaDharo te prabhunI dezanA, jemaNe naMdIphaLa na khAvA tevI zraddhA rAkhI te mokSAbhilASi samakitI bhavI che, ane zraddhA na rAkhI te saMsArasukhanA kAmI viSayAbhilASa mithyAtvI ajJAna che. sAra:jinavacanamAM je pUrNa zraddhA rAkhe che te dharmanA sahAre mekSapurIne sukhe sukhe pAme che. (16) draupadI :-pUrvanA nAgezrInA bhAvamAM dharmaracI aNagArane azubhabhAvathI kaDavA tuMbAnuM zAka verAveluM tethI gharamAM anAdara pAmI bhIkhAraNa thaI. mRtyu pAmI chaThThI narake, pachI matsya banI sAtamI narake ema saMsAra nIomAM bhamIne aMte bhadrAzeThANIne tyAM sukumAlikA putrIpaNe janmI. be vAra lagna karavA chatAM bhikhArI patI paNa tene cheDI jatAM aMte sAdI thaI. gurUNInI nA chatAM udyAnamAM 13 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 ] [ AgamasAra AtApanA levA gaI. tyAM gaNikAne pAMca purUSo sAthe kIDA karatAM niyANuM bAMdhyuM ke mane paNa AvA bhege maLe. saMyamanA prabhAve devI thaIne pachI kupada rAjAne tyAM putrIpaNe janmI, ane pAMca pAMDavone pati tarIke pAmI. dharmaracI aNagAra gurUAjJAe zAka paraDavA jatAM kIDIone maratAM joI, badhu zAka khAI gayA, kIDIonI dayA pALI tenA prabhAve sarvArthasiddha vimAnamAM upajyA che, ane tyAMthI cyavI eka bhava karI mekSe sIdhAvaze. A kathAno sAra e che (1) apriya vastu bhArahItapaNe sAdhune na verAvavI, (2) saMyama laI mAtra karmanI nirjarA arthe tapa karavuM, tapa karI kadApi niyANuM (tenuM phaLa) na bAMdhavuM. (3) saMyamI sAdhue sUkSama chAnI paNa prANatika kaSTa dayA pALavI. (17) kalika dvIpanA adho :-je azvo zabdAdi viSayamAM lubdha thayA, te badhA pakaDAyA ane doraDAthI baMdhAyA ane rAjAnI sevAmAM rahevuM paDyuM ne duHkhI duHkhI thaIgayA, paNa je adho lubdha na thayA te kAlika dvIpamAM ja sukhe sukhe svataMtra rahyA. A nyAye je sAdhu zabdAdi viSamAM Asakta thAya che, tene durgatimAM jaI parAdhinapaNe narakatiryaMcAdi nA duHkhe bhegavavA paDe che. paNa je sAdhu temAM anAsakta rahI niraticAra saMyama pALe che te karmapAzamAM baMdhAtA nathI, ane sugati ane paraMparAe mokSa pAme che. (18) suSamA dArikA :-rAjagRhI nagarImAM dhanA sArthavAhane 5 dIkarA, suSamA nAme eka putrI ane cilAta Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdhamathAMga -aMgasUtra] [ 15 nAmane dAsa hatA. cilAtanI ghaNuM rAva AvatAM zeThe gharamAMthI kADhI muke. tethI meTa cora thaye. ekavAra pitAnI TaLI sAthe zeThanA ghare dhADa pADIne dhana ne suSamAne laI nAThe. zeTha ne pAMca putro pAchaLa paDayA. suSamAne UMcakIne bhAgavuM muzkela lAgavAthI suSamAnuM mAthuM kApI laI bhAgye. nirjana jAlamAM rakhaDI rajhaLI mRtyu pAmyA. te nyAye je jI viSaya sukhamAM Asakta banI cilAtanI jema pApakarmo kare che, te ja bahu duHkhavALI bhavATavImAM rakhaDI rajhaLI bhame che. mATe sAdhake manathI paNa pApakarmo na ciMtavavA. A bAju ghana sArthavAha ane pAMca putro daDadhAmathI baha bhukhyA thayA. jaMgalamAM kazuM na maLavAthI aMte suSamAnA lehI mAMsane AhAra karI dhana laI ghare gayA. A kathAne sAra e che ke ghannA sArthavAha samAna gurU, pAMca putro samAna ziSya, bhavarUpa aTavI, suSamAnA lohI mAMsa samAna AhArapALuM ane rAjagRhI samAna mekSapurI samajavI. jema aTavIne pAra karavA te lokoe suSamAputrInA lehI mAMsane AhAra karyo, tema bhavarUpI aTavI pasAra karavA, mAtra mekSanA hetuthI gurUnI AjJAthI sAdhu mAtra saMyamanA nirvAha mATe ja, jIbhanA rasa mATe nahi, saMpUrNa anAsaktabhAve AhArapANa kare. (19) puMDarIka-kaMDarIka :-mahApadma rAjAnA baMne putro hatA. puMDarIkane gAdIe besADI rAjAe dIkSA lIdhI. mahApadma munI ekadA puMDarakiNI nagarImAM padhAratAM baMdha pAmI kaMDarIke paNa dIkSA lIdhI. eka hajAra varSa rUDuM cAritra pALyuM. pachI bImAra paDatAM pAchA nagarImAM padhAryA. rAjA Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 ] [ AgamasAra puMDarIke auSadhopacAra karAvyA. sArA thaI gayA chatAM vihAra na karatAM rAjAe temanI dIkSA lIdhAnI khUba prazaMsA karI ke tame khuba puNyavaMta che jethI saMyama laI rUDuM cAritra pALo che. huM puNyahIna chuM jethI saMyama laI zakatA nathI. chatAM munI na samajyA ne vihAra to karyo, paNa pAchA AvyA. dAsI mAraphata rAjAne jANa thaI ke temane rAjabhoganI IcchA che. tethI temane rAjagAdIe besADI, temane veza pate dhAraNa karI vihAra karatAM poNuM traNa divase. gurU pAse pahoMcyA. gurUdazanane abhigraha pUro thatAM gurU AjJAthI AhArapANI karyo, paNa sAdhunA lukhAsukA AhArapANI na sadatAM kALadharma pAmI sarvArthasiddha. vimAnamAM ekAvatArI deva thayA che ne ekabhava karI mokSe. jaze. kaMDarIkane paNa rAjabhoga na sadatAM ne viSayathI kSINa thatAM te ja rAtrie mRtyu pAmIne sAtamI narake gaye. sArA e che ke saMyama lIdhA pachI bhegonI Asakti na rAkhavI. ne gurUAjJAmAM vicaravuM. (7) zrI upAsadazAMga-sAtamuM aMgasUtra eka zrutaskaMdha ane 10 adhyayana che. 11,70,000 pada hatA. hAla mAtra 812 sUtrAdi che. zrI samavAyAMga sUtramAM AnA bhAva kahyA che "upAsaka eTale dharmanI upAsanA karanAra te zrAvaka, tenI dharmakaraNInA je daza adhyayane prabhue kahyA che te "upAsakadazAMga." Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upAsakadazAMga-sAtamuM aMgasUtra ] [ 197 A sUtramAM zrAvakana--dezaviratinA utkRSTa AcAranuM kathana che. AmAM zrAvakanI addhi, nagara, udyAna, mAtApitA, rAjA samosaraNa,dharmAcArya, dharmakathA, dharmazravaNa, dhilAbha, abhigamana, vizuddha samyatva, dharmamAM sthiratAM, mULaguNa ane uttara guNanA aticAra AdinuM kathana, zrAvakapaNAnA kALanI maryAdA, zrAvakanI 11 paDimA, abhigraha vagere bahu prakAre levA, upasarga sahana karavA, zIlAcAra, vrata, aNuvratAdi virati, pratyAkhyAna, poSadhavrata, maraNata saMkhanA, zratazravaNa, tapa karavuM, saMthAre kara, aMtasamaye AtmAne karmathI haLave kare, uttama devalekamAM utpanna thavuM, devalokanA uttama sukha bhegavavA, devanuM Ayu purU karI pharI sArA manuSyakuLamAM janma le. jainadharmanuM sAMbhaLavuM, bidhibIjanI prApti thavI, samakitI thaI saMyama le, uttama prakAre cAritra pALavuM, vaLI saMlekhanA saMthArA AdinA tapa karI sarva duHkhane kSaya karI sarva karmone khapAvI, AgAmIkALamAM "mekSa gatine pAmaze" ItyAdi bhAva upAsaka dazAMga"mAM prarUpyA che." zrI ThANAMga sUtramAM A daza zrAvakonA nAma A pramANe che-AnaMda, kAmadeva, culaNipitA, surAdeva culazataka, kuMDakelika, sakaDAlaputra, mahAzataka, naMdinIpitA, sAlatiyApiyA. A sUtramAM pAMcamAMnuM-nAma culaNizataka ane dazamAMnuM nAma sAlihipiyA ApyuM che, bIjA badhA nAma sarakhA che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 ] I ! dhanA naM. nAma | | | nagara patnI | upaga denAra-prakAra | AnaMda | vANijyagrAma zivAnaMda | avadhijJAnamAM zaMkAne kAmadeva | caMpAnagarI bhadrA deva-pizAcanuM rUpa laIne cUlaNI pitA vArANasI zAmAM deva-bhadrAmAtAne mAravAno suradeva | deva-16 roga pedA karavAne cUlaNazataka AlaMbhika bahulA | deva-putra ghAtano kuMDakAlika kaMpIlapura pusA | deva-jina dharma choDI devAno sakaDUliputra palAsapura agnimitrA | deva-strIne mArI nAkhavAno mahAzataka rAjagRhi revatI vi.13 revatIne piSadhavratamAM bhogano naMdinI pitA zrAvastI | azvinI | upasarga nathI | 10 | sAlidIpitA | zrAvastI phAlganI | upasarga nathI dha:- naM. panuM zudrazataka ane naM.7nuM sadAlaputra nAma paNa maLe che. [ AgamasAra Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upAsakadazAMgasAtamuM aMgasUtra] [19 temanA saMkSipta jIvanacaritra nIce pramANe che :(1) AnaMda zrAvaka - vANijyagrAma nagaramAM AnaMda nAme eka dhanADhaya zrAvaka tenI patnI zivAnaMdA sAthe apAra sukha bhagavate rahete hate. bha. mahAvIra ekadA te nagaramAM padhAryAnuM jANI AnaMda ghaNo ja prasanna thayo, ane prabhunA darzane gaye. prabhune upadeza sAMbhaLI teNe kahyuM -bhagavan! nigraMtha pravacanamAM huM zraddhA rAkhuM chuM. temAM mArI ruci che." Ape je pharamAvyuM te ja saMpUrNa satya che. hitakArI che. ApanI pAse ghaNu rAjA, zeTha, senApati vi.e dIkSA laI cAritradharma svIkAryo che. paraMtu saMyamadharmanI kaThera caryA pALavA huM hajI samartha nathI. tethI zrAvaka dharmanA 12 vrata ApanI pAse levA IcchuM chuM prabhue kahyuM- devAnupriya! tamane jema sukha upaje tema karo. pramAda nahI kare. AnaMda zrAvake prabhu pAse 12 vrata grahaNa karyA. tenI preraNAthI tenI bhAryA zivAnaMdAe paNa prabhu pAse jaI 12 vrata lIdhA. A 12 vratamAM pahelA pAMca aNuvrata che, pachInA 3 guNavrata che ane chellA 4 zikSAtrata che. tenA nAma :paheluM sthaLa prANAtipAta viramaNavrata arthAt skUla ahiMsAvrata, (2) sthaLa mRSAvAda viramaNavrata arthAt moTuM juThuM na bolavuM (3) sthaLa adattAdAna viramaNavrata, arthAt moTI corI lUMTa vina karavA, ke paDelI kiMmatI vastunI mAlIkI na karavI ke caurya buddhithI na levI, (4) svadAra saMtoSavrata, parastrIgamana Adi na karavA, ane (5) sthaLa parigraha parimANa vrata-parigrahanI maryAdA bAMdhavI A pAMca vrata sAdhuoe jIvanaparyata sarvaze. pALavAnA Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ] [ AgamasAra hoya che tethI tene "sAdhunA pAMca mahAvrata kahyA che. zrAvake amuka aMze maryAdA rAkhI pALavAnA hoya che tethI tene "zrAvakanA pAMca aNuvrata kahyA che. (6) dizA parimANavrata-dIzAmAM javAnI aMtaranI maryAdA bAMdhavI te, (7) uvabhAga-paribhAga parimANavrata bhejanAdi eka vakhata bhogavavAnI vastu ne vastrAdi vAraMvAra bhegavavAnI vastuonI maryAdA karavI. (8) anarthadaMDa viramaNa vrataAjIvikA meLavavA mATe anivArya pravRtti sivAyanI bIjI levAdevA vagaranI karAtI pravRtti jemake niMdA, kuthalI, paTalAI vi. thI bacavuM-A 3 vrata AgalA pAMca aNuvratane guNa kare che tethI guNavrata kahyA che, (9) sAmAyika vrata (10) dezAvakAzita vrata-chaThThA dizIvratamAM dIzAnI maryAdA jIvanabharanI bAMdhavAnI hoya che, jyAre AmAM 1 ke thoDA vadhu divase mATe hoya che. (11) pauSadhavrata ane (12) atithisaMvibhAga vrata-sAdhune "atithi" atre kahyA che. temane AhAra-auSadhAdi 14 prakAranI sUjhatI vastu bhAvapUrvaka verAvI lAbha le te. AnaMda zrAvake A 12 vrata 14 varSa sudhI gRhasthavAsamAM rahI bhAvapUrvaka pALyA. pachI meTA putrane gharane badho kArabhAra seMpI pauSadhazALAmAM pAA varSa rahI pALyA ane aMte A zarIra dharmasAdhanA mATe have kAma ApatuM nathI tema jANuM mRtyuparyatana saMthAre karyo. mananA vizuddha pariNAmanA lIdhe aMtasamaye vizALa avadhijJAna temane thayuM, ne UrdhvadIzAmAM saudharma nAme prathama devalokanA vimAna - ane nIce narakanA pAthaDA jevA lAgyA. gocarIe padhArelA gautamasvAmIe loko pAsethI A vAta jANe temane darzana Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upAsakadazAMga-sAtamuM aMgasUtra ] [ ra01 devA temanI piSadhazALAe gayA. tyAre gurUnA darzanathI bhAvavibhera thaI tapasyAthI kRza zarIranA kAraNe beThA hatA tyAMja rahI vaMdaNuM karI AvaDuM me avadhijJAna thayAnI vAta karI. tethI gautamasvAmIne saMdeha upaje ke AvaDuM moTuM avadhijJAna zrAvakane thAya nahi, tethI aMta samayane A mizyA pralApa che ema mAnI AnaMda zrAvakane mithyA vacananI AlocanA levA kahyuM. tyAre AnaMda zrAvake daDhatA pUrvaka kahyuM ke vItarAgamArgamAM zuM satyavANInuM paNa prAyazcita kahyuM che? AnaMda zrAvakanI AvI daDhatA joI gautama svAmI sIdhA prabhu pAse gayA ane pUchayuM ke zuM zrAvakane AvaDuM moTuM avadhijJAna thAya kharUM? prabhue kahyuM hA ! saMbhave. AnaMdane teTaluM meTuM thayuM che, mATe tame gaucarI vAparyA vagara temanI pAse jaI AnaMdane khamA ane prAyazcita lo. gautamasvAmI paTTagaNadhara ane gurU hovA chatAM turata AnaMda zrAvaka pAse gayA, temane khamAvyA ane prAyazcita lIdhuM. pachI ja gocarI vAparI. te samayanA jInI kevI addabhUta saraLatA? - AnaMdazrAvakane A rIte avadhijJAnamAM zakA utpanna karavArUpa upasarga Avyo. pachI kALanA avasare samAdhibhAve deha tajI pahelAM devaleke arUNa vimAnamAM upajyA che. dha - 12 vratanI vistRta samaja mATe juo lekhakanuM AcAma-AnaMda zrAvakano adhikAra. (2) kAmadeva zrAvaka :- prabhu pAse AnaMda zrAvakanI jema zrAvakadharma aMgIkAra karI pauSadhazALAmAM potAnI dharma ArAdhanA rUDA bhAvathI karatA hatA. pauSadha laI eka rAtrie dharma jAgaraNa karI rahyo hato tyAre tenI kasoTI karavA eka mAyAvI deva pizAcanuM rUpa dhAraNa karI khullI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ] [ AgamasAra taravAra sAthe AvI elyeA hai kAmadeva ! meAkSanI mRgatRSNAmAM tuM tArA jIvanane nakAmu veDaphI rahyo che. mATe kahuM chuM ke dhane cheDI de, nahitara A taravAra vaDe tArA kaTake kaTakA karI nAkhIza. A dhamakInA kAmadeve svIkAra na karyo ane devanA krura prahAre| chatAM dharmadhyAnamAM sthira rahyo. tethI dhruve dhe bharAI hAthI ne sapanu. rUpa banAvI bhayakara pIDA upajAvI chatAM kAmadeva DagyA nahi. tethI deve peAtAnu asala rUpa dhAraNa karI tenI prazaMsA karI ne khamAvIne svasthAne jatA rahyo. pachI te kAmadeve paDhimA pArI vicAryu" ke pahelAM prabhunA darzana karI pachI pASadha pArU, pUrNabhadra caityamAM bIrAjatAM prabhu pAse jaI vaMdaNA namaskAra karatAM prabhue bhara SidamAM rAtrie devanA upasarga thayAnuM ne temAM dRDha rahyAnuM pUchatAM teNe hA kahI. tethI prabhue anya sAdhu-sAdhvIone bodha ApavA kahyuM huM AryA! gharamAM rahenArA gRhastha zrAvaka dhruva manuSya ane hiMsaka pazunA upasargAne samyak prakAre sahana kare che ne DagatA nathI, tA. te tame tA piTakanA dhAraka paMcamahAvratadhArI che. tethI tamAre badhAe tevA upasargAne sahana karavA sadA tatpara rahevu joie." aMtima samaye 60 bhaktanA sathArA karI pahelA devalAke aruNanAbha vimAnamAM upayA che. (3,4,5) : trIjA adhyayanamAM culaNI pitAne, ceAthAmAM surAdevanA ane pAMcamAM adhyayanamAM culaNIzataka zrAvakanA adhikAra che, traNene kAThAmAM darzAvyA pramANe devAnA upasargo thavA chatAM zrAvakadhama mAM aDaga rahyA che, ane AnaMda zrAvakanI jema 20 varSe zrAvakadhama pALI, a Mtima samaye. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ka) kuMvara pAse te ane najIka zrI upAsakadazAMga-sAtamuM aMgasUtra] [ 3. saMthAro karI samAdhimaraNe deha tajI pahelA devalokanA. arUNabha, arUNakAnta, ane arUNasiddha nAmanA judA judA. vimAnamAM anukrame upajyA che. (6) kuDakalika zrAvaka :- AnaMda zrAvakanI jema teNe paNa bha. mahAvIra pAse zrAvakadharma aMgIkAra karyo hate. eka samaye bAra veLAe te azokavATikAmAM besI. dharmaciMtana karatuM hatuM. tyAre eka deve tenI najIka AvI. kahyuM - he kuMDakaulika! zramaNa bha. mahAvIra prarUpita dharma yathArtha nathI kAraNa ke te utthAna, ne parAkrama para bhAra mUke che, jyAre A jagatamAM badhuM niyati (bhAgya)nA AdhAre ja cAle che, tethI gozAlakanI dharmaprarUpaNuM ja yuktiyukta che,kAraNa ke temAM utthAna, karma, baLa, vIrya, ane parAkrama jevuM kaMI paNa nathI. je kaMI che te mAtra niyati ja che,. mATe mahAvIrane dharma choDIne gozAlakanI dharmaprajJaptine. svIkAra kara. kuMDakaulike tene pUchyuM -are deva! tArI A divya Rddhi tane zuM purUSArtha vagara maLI che? deve kahyuM - hA. tethI kuMDakaulike pharI pUchyuM, te pachI badhA purUSArtha hIna leke paNa tArI jema deva thavA joItA hatA, paNa tevuM banatuM dekhAtuM nathI. te tenuM kAraNa zuM te batAva? A sAMbhaLI deva nirUttara thaI gaye ane tene vaMdana karI. kSamA mAMgI, kevaLI prarUpita dharma pratyenI zraddhAne aDagatAnI prazaMsA karate svasthAne gaye. prabhunA darzane jatAM bha. mahAvIre. bhara pariSadamAM kAmadeva zrAvakanI jema tenI zraddhA ne daDhatAnI prazaMsA karI. zrAvakadharma 20 varSa pALI aMte 60 bhaktane. saMlekhanA saMthAro karI kALanA avasare kALa pAmI pahelA devalokanA arUNuvaja vimAnamAM upajyA che. A Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] [ AgamasAra (7) sakalAla putra-te meTo kuMbhAra hato. meTI kuMbhazALA ne 500 dukAna hatI. gozAlakane anuyAyI hato. eka divase eka deve tenI pAse pragaTIne kahyuM ke AvatIkAle badhA dethI rahita evA mahAmAhaNa padhAraze. huM temane satkAra karaje ne upakaraNe Apaje. bIjA divase bha. mahAvIra padhAryAnuM jANI, temanA darzane gaye, tyAre bha. mahAvIre deva pragaTayA vi. badhI vAta karI pUchayuM "A barAbara che?" sakaDAle kahyuM hatuM bhagavAna! tyAre prabhue prakAza pADaye ke deve gozAlaka saMbaMdhI nahi paNa mArA mATe kahyuM hatuM. A jANa sakaDAlane thayuM ke Aja sarvajJa che. tethI temane kuMbhazALAmAM padhAravA vinaMti karI. tenI prArthanAne svIkArI prabhu kuMbhazALAmAM padhAryA, ane ghaDA banAvavAnI prakriyA tenI pAsethI jANe pUchayuM ke ghaDA purUSArthathI banyA ke niyatIthI sikaDAle kahyuM ke niyatithI. tyAre prabhue kahyuM keI tArA ghaDA phADI nAkhe ke tArI strI sAthe kuceSTA kare to tene daMDa Ape ke nahi? sakalAla - Apu. prabhu - tArA matAnusAra te badhuM niyati anusAra bane che. tethI aparAdhano daMDa Apa yaMgya nathI. ane daMDa Ape te tArI niyativAdanI mAnyatA barAbara nathI. tame tene mAravA mATe taiyAra thAo, te ja tAre purUSArtha che. prabhunI A yathArtha vAta sAMbhaLI sakaDAlane pratibaMdha thaye ne prabhune vaMdaNa karI, temanI pAse dharmasvarUpa samajyo -ane zrAvakadharma aMgIkAra karI, AnaMdanI jema vicAravA lAgyA. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upAsakadazAMga-sAtamuM aMgasUtra ] [ ra05 A vAta jANI gozAlaka tenI pAse AvyA, paNa. sakaDAle tene Adara satkAra karyo nahi, tethI bha. mahAvIranI vidhavidha upamAothI rastuti karavA lAgyo ane tene potAnA matamAM kheMcavA prayAsa karyo, paNa temAM tene saphaLatA maLI nahi, tethI nirAza thaIne cAlyA gayA. pachI ekadA poSadhavrata karIne piSadhazALAmAM rahyA hatA tyAre eka deve tene upasarga karI tenA putranA tenI najara sAme 9 TukaDA karI. mArI nAkhe, chatAM te na Dage, tethI tenI patnI agni mitrAne pakaDI lAvIne mArI nAkhIza evI dhamakI traNa vAra, ApatAM te devane pakaDI levA uThaye paNa deva te adazya thaI gayo, pachI piSadhavratamAM devane pakaDavA UThe tene doSa. lAgyo tethI tenI AlocanA-pratikamaNa ryA ne prAyazcita lIdhuM. pachI aMtima samaye saMlekhanA saMthAro karI kALanA. avasare kALa pAmI arUNabhUta vimAnamAM devapaNe upajyA che. tyAMthI cyavI mahAvideha kSetramAM upajI saMyama laI siddha thaze. (8) mahAzataka - AThamuM adhyayana che. AnaMda. zrAvakanI jema ja prabhu pAse zrAvakadharma aMgIkAra karI zuddha, bhAve pALavA lAgyA. pharaka eTalo ja che ke tene revatI. pramukha 13 panI hatI. revatI bahu ja kAmapipAsu ne mAMsa. lAlapI hatI. tethI zeke tene kAMTArUpa lAgatI eTale chane viSaprAgathI ane cha ne zastrothI mArI nAkhI, pote svacchedapaNe mahAzataka sAthe kAmaga bhegavavA lAgI. eka veLA mahAzataka piSadhazALAmAM dharmadhyAnamAM lIna hatA, tyAre tenI pAse jaI nazAmAM cakacUra banI nirlajaja-- paNe kAmayAcanA karavA lAgI, paNa mahAzataka mauna rahetA. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ] [ AgamasAra te cAlI gaI. pachI mahAzataka zrAvakanI pahelI paDimA aMgIkAra karI vicaravA lAgyA, tethI te ati durbaLa thaI gyA ne nasenasa dekhAvA lAgI, eTale zarIra have dharmasAdhanA mATe samartha nathI tema samajI salekhanA sathArA karI vicaravA lAgyA. pachI zubha adhyavasAyathI tene hajAra cAjana kSetra dekhAya teTalu avadhijJAna upajyuM, tyAramAda phrI unmatta thaI revatI tenI pAse AvI kAma bhAganI mAgaNI karavA lAgI. tethI zrAvakajIne krodha AvI gayA, ne jJAnanA upayoga lagAvI revatIne kahyuM ke huM aniSTane cAhanArI revatI ! tuM 7 rAtrInI aMdara kolerAthI mRtyu pAmIza; ane pahelI narakamAM upajIza. AthI revatI bhaya pAmI peAtAne ghera AvI ne A dhyAna karatI kahyA pramANe mRtyu pAmI, pahelI narakamAM upajI che. e samaye prabhu te rAjagRhI nagarImAM padhAryA, prabhu teA manamananI vAta jANe che, tethI zrAvakanA hitArtha gautama svAmIne mahAzataka pAse ema kahevA meAkalyA ke salekhanA vratamAM anyajIvane du:khadAyI thAya tevuM vacana khelavu kalpatuM nathI; mATe tenI AlAcanA karI prAyazcita lA. gautamasvAmIe prabhunI AjJA svIkArI mahAzataka pAse jaI prAyazcita levarAvyu. ane aMte kALane avasara AvatAM samAdhimaraNe kALa pAmI saudharmI kalpanA aruNAvata saka vimAnamAM devapaNa paNe upajyA che. tyAMthI cyavI mahAvideha kSetramAM siddha thaze. (9) na'dinipitA ne (10) sAlihipitA : A ba'ne zrAvakanA adhyayanA pUrvavata jANavA, pharaka Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a`tagahedasA-8 ] [ 207 eTale ke te tene koi upasarga nahyA nathI, anukrame arUNagaya ne arUNukAla vimAnamAM upajyA che. A pramANe Ana'dAdi daze zrAvakA prabhu pAse zrAvakadhama aMgIkAra karI 14 varSa gRhavAsamAM ne khA varSa pauSadhazALAmAM ema kula 20 varSa vALI aMtima samaye 60 bhaktanI sa'lekhanA eka mAsanA sathArA karI kALanA avasare kALadharma pAmI pahelA devalAkanA judA judA vimAnAmAM 4 patyeApamanA AyuSyavALA devapaNe upajyA che ane tyAMthI vI mahAvideha kSetramAM manuSyapaNe upajI, badhA siddha, yuddha ne mukta thaze. bha. mahAvIra upAsakeAnI sAdhanA pratye kevuM rUDu dhyAna rAkhatA tenuM bhAvavAhI nirUpaNa A AgamamAM jovA maLe che, samaya pramANe temane prAtsAhana bharapariSadamAM ApatA ane kaMI doSa lagADe tyAre sAvadhAna karI prAyazcita levarAvI deASanI nivRtti paNa karAvatAM, prabhunI A ja vizeSatA che; tevA prabhanuM zaraNu* agIkAra karIne ApaNe paNa ApaNA mAnavabhavane sArthaka karIe te ja A AgamasAranuM lekhana sAka nIvaDe. (8) aMtagaDadasAma-atagaDadasAMga-8 muM aMgasUtra eka zrutaskaMdha, 10 uddezA ane 10 samudrezA che, mULa 2328000 paTTA hatA, hAla 900 che, 8 varga ane 90 adhyayanA che. sAtamA upAsakadazAMgamAM bhagavAne zramaNeApAsakanA caritravarNana karIne agAra-zrAvakadhama nA pratibeAdha karyo. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] [ AgamasAra, have AmAM aNagAra (sAdhu) dharma ne svIkArI je mahAtmAo taddabhave ja (te ja bhavamAM) mokSe javAnA che, tathA jemaNe aMtakALe kevaLajJAna prApta karI dharmadezanA dIdhA vinAja mukti meLavI emanA cAritranuM varNana che. aMtakALe kevaLa. pragayuM tethI aMtagaDa kevaLI kahevAyA. samavAyAMgamAM tenA bhAva A pramANe kahyA che - aMtagaDadazAMgamAM saMsArane teja bhave aMta karanAra jIvonA nagara, udyAna, vyaMtara, caitya, vanakhaMDa, rAjA, mAtA, pitA, samesaraNa, dharmAcArya, dharmakathA, A loka ane paralekanI riddhi siddhi, bhaga-parityAga, pravajyA (dIkSA), zrutajJAnanuM meLavavuM, tapa, upadhAna, paDimA, bahuprakAre kSamA, saraLatA, mRdutA, zauca, satya, sattara prakAranA saMyama, ne utkRSTa brahmacaryanuM pAlana, akiMcanapaNuM, tapa, kiyA, samiti, gupti, apramAda, yoga, svAdhyAya, dayAna ItyAdinA lakSaNa AmAM kahyA che, pachI uttama saMyama pALavAvALA, pariSaha jItavAvALA, cAra ghanaghAtI karmo kSaya karI kevaLa-- jJAna kevaLadarzana prApta karanArA, jeTalA varSonI saMyama paryAya hatI te uttama prakAre pALIne aMte aMtakALa jANuM pApagamana saMthAro karI, bhakta pratyAkhyAnAdi karI jemaNe saMsArane chedI nAkhe tevA aMtagaDa (aMtakRta) munIvaranuM ke jemaNe aMdhakArarUpI karmarajathI mukta thaI anuttara pradhAna mekSa sukhane prApta karyA temanA adhikAra AmAM kahyA che." prathama varganA daza adhyayana (1) gautama, (2) samudra, (3) sAgara (4) gaMbhIra, (5) sthiti (6) acaLa, (7) kaMpita, (8) akSobha, (9) prasenajIta ane (10) viSNukumAranA che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtagaDadasAe-8 ] [ ra09 bIjA varganA ATha adhyayana (1) akSobha, (2) sAgara, (3) samudra, (4) himavAna,(5) acaLa (6) dharaNa (7) pUraNa ane (8) abhicaMdranA che. A avasarpiNI kALanA cethA ArAmAM 22mAM tIrthakara bhagavaMta nemanAthanA samayamAM zrIkRSNa vAsudeva dvArakAnagarImAM rAja karatA hatA, tyAre uparokta aDhAre kumAroe nemanAtha bhagavAnanI dezanA sAMbhaLI, vairAgyavAsita banI temanI pAse dIkSA lIdhI hatI. te badhAe eka mAsanI bhikSu paDimAnuM ane guNaratana tapanuM prabhunI AjJA laI samyak ArAdhana karyuM hatuM. prathama varganA daze 12 varSa dIkSA paryAya pALI ane bIjA varganA AThe munioe 16 varSa dIkSA pALI nema prabhunI AjJA laI zatruMjaya parvata para eka mAsane saMlekhana saMthAro karI siddha, buddha ane mukta thayA. parinirvANane pAmyA. A aDhAre kumAre aMdhakaviSNu rAjA ane dhAriNI rANanA putra hatA. trIjA varganA 13 adhyayane (1) aNIyasena, (2) anaMta sena, (3) ajitasena, (4) anihataripu, (5) devasena ane (6) zatrusena-A chae bhAI vasudeva zA ane devakIjInA putro hatA. mathurAnA rAjA mAmA kaMsanI jelamAM janmyA hatA ane bhakilapuranI sulasA gAthApatine tyAM ucharyA hatA. (7) sAraNa, (8) gajasukumAla, (9) sumukha, (1.0) dumukha, (11) kRpaka, (12) dArUka ane (13) anAdaSTi kumAranA che. - 14 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ] [ AgamasAra gajasukumAla paNa vasudeva ane devakIjInA putra hatA. bAkInA chamAM dArU ane anAdaSTi vasudevanI dhAriNIrANI nA putra hatA, ane sumukha, dumukha ane kRpadAraka e traNa baLadeva ne dhAriNIrANInA putro hatA. A badhA nemanAtha bhagavAna pAse dIkSA laI, siddha buddha ane mukta thayA che. vaga ceAthe adhyayana 10 (1) jAli, (2) mAli, (3) uvAyAlI, (4) puruSasena, (5) vArisena, (6) praduna, (7) sAMgakumAra, (8) anirUddha. (9) satyanemi ane (10) deDhamI kumAranA che. pahelA pAMca vasudeva ane dhAriNInA, pradyumna zrIkRSNa ane rukimaNanA, sAMba zrIkRSNa ane jAMbavatInA, anirUddha pradyumna ane vaidubhInA putro hatA, ane satyanemi ane deDhanemi samudravijaya ane zivAdevInA putro eTale ke nemanAtha bhagavAnanA nAnA bhAIo hatA. A badhAye paNa dIkSA laI 16 varSa pALI eka mAsano saMthAro karI zatruMjaya para siddha thayA. vaga pAMcama 10 adhyayane (1) padmAvatI (2) gerI, (3) gAMdhArI, (4) lakSamaNa (5) susImA, (6) jAMbavatI, (7) satyabhAmA, (8) rUphimaNI-A AThe zrIkRSNanI paTarANuo hatI, ane (9) mULazrI ane (10) mULadattA - A be zrIkRSNanA putra sAMbakumAranI patnI hatI. A vargamAM zrI kRSNa prazno pUchatAM prabhue kahyuM ke dvArikAne nAza, dArU, agni ane dvaipAyana RSinA kepanA kAraNe thaze. mAtra tame ane baLadeva agnikAMDamAMthI bacaze, Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtagaDadasAe-8 ] [ 211 paNa pAMDavo pAse jatAM adhavacALe vanamAM jarAkumAranA bANathI tamAruM mRtyu thaze ane trIjI narakamAM jaze. tyAMthI nIkaLI AvatI covIsImAM bAramA amama tIrthaMkara thaze. A sAMbhaLI zrIkRSNa dvArikAmAM gheSaNa karAvI ke jene saMyama levo hoya te le. tethI uparokta ATha paTarANI tathA be putravadhuo saMyama laI, saMthAre karI siddhapadane pAmI. varga chaThTho 16 adhyayane (1) makAI, (2) krikama (vikama gAthApati)(3) mugarapANuM cakSa - arjuna mALInuM caritra che, (4) kAzyapa, (5) kSema, (6) dhatidhara, (7) kailAsa , (8) harizcaMdra, (9) virakta, (10) sudarzana, (11) pUrNabhadra, (12) sumanabhadra (13) supratiSTha, (14) megha, (15) atimuktakumAra, ane (16) alakSa , ( alakherAjA) nA che. A badhA bhagavAna mahAvIra svAmIne bodha sAMbhaLI, temanI pAse saMyama laI, aMte saMthAro karI vipulagIrI parvata para siddha thayA che. vaga sAtame 13 adhyayane (1) naMdA, (2) naMdavatI, (3) naMdarA, (4) naMdazreNikA, (5) marUtA, (6) sumarUtA, (7) mahArUtA, (8) marUdevA, (9) bhadrA, (10) subhadrA, (11) sujAtA, (12) sumanAtikA, (sumati), ane (13) bhUtadInAnA che. A badhI zreNika rAjAnI rANIo hatI. mahAvIra prabhunI dharmakathA sAMbhaLI dIkSA laI 20 varSa pALI badhI siddhapada pAmI. vaga AThame 10 adhyayane (1) kAlI, (2) sukAlI, (3) mahAkAlI, (4) kRSNa, (5) sukRSNa, Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 ] [ AgamasAra (6) mahAkRSNA, (7) vIrakRSNA, (8) rAmakRSNA, (9) pitRsenakRSNA ane (10) mahAsena kRSNA - nA che. A badhI paNa zreNika rAjAnI rANIe che. te daraze. rANInA putro kANika rAjA sAthe ceDArAjA sAme yuddhamAM gayA che. tethI mahAvIrasvAmI pAse jaI te badhA hemakhema pAchA Avaze ke kema te pUchatAM pAchA nahi phare ema jANI vairAgya pAmI prabhu pAse dIkSA laI, dareke ratnAvalI Adi judA judA dIrgha kaThIna tapanI ArAdhanA karI. jijJAsue gurUgamathI jANavuM. aMte ekamAsanA saMthArA karI je hetu mATe saMyama lIdhA hatA te hetu arthAt meAkSanI prApti karI sidhdha buddha ane mukata thaI che. A sutra tapapradhAna che. anaMtA bhavanA pApakarmo tapa vinA khapAvI zakAtA nathI. te pUrvasa`cita karma baLIne bhasmIbhUta na thAya tyAM sudhI jIvAtmA muktAA, siddha paramAtmA khanI zakatA ja nathI. tethI sa Myama laIne meAkSamAnI sAdhanAmAM cAritra ane tapane khAsa pradhAnatA ApI. che. meAkSamA bhagavAne jJAna-dana-cAritra-taparUpI kahyo che. temAM jJAna-darzana meAkSasvarUpane jANavAnI ane dekhavA (zraddhA karavA)nI be AMkha samAna che. te cAritra ane tapa tyAM paheAMcavAnI pAMkhA kahI che. cArenA samanvaya sadhAya eTale mukti paNa sadhAya e paramA A badhA mahAna AtmAAnA ciratramAMthI ApaNane maLe che. A sUtranA svAdhyAyathI ApaNane paNa meAkSamArga ArAdhavAnI preraNA ane zakti maLe e ja jinezvara pratye anyanA. AgameAmAM aMtagaDha sUtranu UccasthAna che. uttara bhAratamAM A sUtra paryuSaNa parvanA mAMgalika Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNuttavavAdasAo-anuttare ] [ ra13 divasamAM vAMcavAmAM Ave che. tenA 8 varga che, te paryuSaNanA ATha divasamAM ja pUrA karavAmAM Ave che. A sUtranA badhA ayanenuM vistRta kathana lekhakanI maTI sAdhu vaMdaNA pustakamAM karavAmAM Avela che. jijJAsue temAMthI jevuM. (9) aNuttarovavAIthadasAo-anuttara papAtikadasAMga eka zrutaskaMdha, daza adhyayana, traNavarga, dazauddezA, daza samudzA, samavAyAMgamAM kahyA che. pahelA 94,04,000 pade hatA. hAla ra92 gAthA pramANa che. 3 vargamAM 33 adhyayana che. vyAkhyA:-attara anuttara arthAt jenAthI caDiyAtA bIjA keI nathI tevA, uvavA Ica=upapAtika arthAt devanA janmane upapAta janma kahe che. kAraNa ke te manuSyanI jema mAtAnI kukhe janmatA nathI, paNa yuvAnapaNe devazayyAmAM upaje che. te upapAta janma paNa jenA anuttara vimAnamAM thAya che te anuttarapapAtika. te devaloko-vimAne pAMca che. (1) vijaya. (2) vaijayaMta. 3) jayaMta. (4) aparAjita ane (5) sarvArthasiddha. A pAMceya vimAna devalokanA agrabhAge rahelA che. sarvArthasiddha vimAna te muktizIlAthI bAra ja jojana dUra che. sarvArthasiddha vimAnamAM upajelA niyamo eka avatAra karI avazya mekSe jAya che. tevA ekAvatArI mahAtmAono AmAM adhikAra che, tethI anuttaropapAtikadasAMga sUtra kahevAya che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ] [ AgamasAra samavAyAMgamAM AnA bhAva A pramANe kahyA che : - "A anuttara vimAnamAM upajelA jIvonA nagara, udyAna, mAtApitAdinuM varNana." "upAsakadazAMganI jema jANavuM. te uparAMta tIrthakaranA sasaraNa, atizaya, zI ke je jAtikuLa AdithI uttama, tapasvI, viziSTha jJAnayukta, jinazAsananA hItakArI, jinezvaranI jema manuSyAdine dharmopadeza devAvALA, viSathI virakata, sarvaviratirUpa udAra dayAdhamane aMgIkAra karavAvALA, ghaNA varSo gurvAdinI sevA karI ratnatrayInI ArAdhanA karavAvALA, jinavacana anusAra bolavAvALA jinavacanone hRdayamAM dhAraNa karavAvALA, samAdhivaMta uttama dhyAnayukta evA je prabhunA munIvara ziSyo je anuttara vimAnamAM utpanna thaI, tyAMnA kAma uttama prakAre bhegavI, tyAMthI vIne anukamathI je aMtakiyA arthAt bhavane aMta karaze, temanA adhikAra AmAM kahyAM che," pratyeka tIrthakaronA samayamAM dasa, dasa anuropapAtika zramaNanuM caritra kathana thAya che. A sUtra traNa divasamAM kahevAnuM che. prathama varganA daza adhyayana (1) jAlI, (2) mAlI, (3) upajAlI, (4) purUSasena, (5) vArisena, (6) dIrghadaMta (7) laSThadaMta, (8) vihalla (9) vihAMsa (vaiyAhasa) ane (10) abhayakumAra-A badhAnA pitA zreNika rAjA, ane pahelA sAtanI mAtA dhAriNI, vihalla ane vihAMsa celaNa rANInA ane abhayakumAra naMdArANInA putro hatA. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNavavAIdasAo-anuttare ] [ ra15 bIjA varganA 13 adhyayana (1) dIghusena, (2) mahAsena, (3) lacchedaMta, (4) gUDhadaMta, (5) zuddhadaMta (6) halla, (7) kuma, (8) kumasena, (9) mahAsena, (10) siMha, (11) siMhasena, (12) mahAsiMhasena ane (13) puNyasenaA tereya kumAranA pitA zreNika rAjA mAtA dhAriNIrANI, tathA dIkSA paryAya 16 varSanI hatI. uparokta baMne varganA trevIze rAjakumAroe bhagavAna mahAvIra pAse meghakumAranI jema dIkSA grahaNa karela. bahu varSe uttama niraticAra cAritra pALyuM, kaThIna tapasyAo karI, aMtasamaye akeka mAsane saMlekhanA saMthAro karI, pitAnA zarIrane nimamatvabhAve tyAga karI anuttara vimAnemAM upayA che, tyAMthI cAvIne mahAvideha kSetramAM manuSyapaNe upajI, saMyama laI, niraticAra pALI sarva duHkhane aMta karaze. siddha, buddha, ane mukta thaze. trIjA vargamAM daza adhyayana (1) kAkadInA dhanAkumAra, (2) sunakSatra, (3) RpidAsa, (4) pellakaputra, (5) rAmaputra, (6) caMdrakumAra, (7) piSTikaputra, (8) peDhAlaputra, (9) piTila ane (10) vihallakumAranA che. A varganA badhA sArthavAha (vepArI)nA putro che, ane vizeSatA e che ke badhAnI mAtA judI judI hovA chatAM te badhI mAtAnuM nAma "bhadrA" hatuM. ane prathamanA nava kumArone temanI mAtAe dIkSA apAvela jyAre dezamAM vihalakumArane temanA pitAe apAvela. "prabhu mahAvIra pAse dIkSA laI dhanAkumAre dhannA aNagAra banI dIkSA vakhate e va ca hi ha kAraNa kaho ke java java ane pAraNe chaThTha Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 ] [ AgamasAra kare, ane pAraNAmAM lukhAsukA AhAravALuM AyaMbila tapa karavuM. A rIte tapa karatAM 9 mAsamAM te kAyAne sukavI nAkhI. cAlatAM hADakA khaDakhaDa avAja karavA lAgyA. khuda bhagavAna mahAvIra svAmIe temanA sarva sAdhuomAM temanA tapane zreSTha kahyuM. pachI prabhunI AjJA laI vipulagIrI upara eka mAsane saMthAre karI sarvArthasiddhi vimAnamAM upajyA che. tyAMthI cyavI rAjakumAronI jema nirvANapadane pAmaze. bIjA nave kumArane adhikAra dhannA aNagAra jema jANa. A badhAnA adhikAra paNa maTI sAdhuvaMtaNAmAM Apela che. (10) praznavyAkaraNa-pahAvAgaraNa 10 muM aMgasUtra eka zrutaskaMdha, daza adhyayana, 45 uddezA ane 45 samudzA che. pahelA 9,31,16000 pada hatA hAla- 1250 che. pahelA 45 adhyayane hatA tema nandI sUtramAM che. vyAkhyA-vyAkiya te praznAtaramuttaratayAbhidhIyate nirNAyakavena yattattathA vyAkaraNama saMdhI chuTI pADavAthI vyAkiyate praznAtarama uttaratayA abhidhIyate nirNAyakana yadda tada tathA vyAkaraNama che arthAta" puchAyelA praznonA nirNAyAbhakarUpe javAba jemAM hoya te vyAkaraNa" kahevAya che ane tevA praznottaravALuM sUtra te "praznavyAkaraNa sUtra" samavAyAMgamAM AnA bhAva A pramANe kahyA che: praznane uttara kahe te praznavyAkaraNa. AmAM 108 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznavyAkaraNa-pahAvAgaraNa-10 ] [ ra17 ane 108 aprazna ane 108 praznAprazna, oNbhinI - Adi vidyAo, ane nAga, suvarNakumArAdinI sAthenA tAvika saMvAdanuM varNana che. (A pra -maMtravidyAo guDha hatA. hAla badhu vicacheda gayuM che.) mULa praznavyAkaraNa sUtramAM "prazna" ne artha "savAla pUcho te nathI, paNa maMtra, jatiSa, Adi gUDha ane camatkArIku vidyAo saMbaMdhita viSayacarcArUpe hato tema naMdIsUtra Adi AgamethI jANavA maLe che. naMdI, saMmavAyAMga, sthAnAMga AdinI vRtti anusAra camatkArIka praznonuM vyAkaraNa je sUtramAM kahyuM hoya te "praznavyAkaraNa che. mULa sUtramAM je camatkArIka maMtra, taMtrAdi vidyAo hatI, tene durUpayega keI na kare te mATe tene viccheda karI, gItArtha sthavira bhagavaMtoe pAMca AzravanA dvAra rUpI adharmanuM, ane pAMca saMvaranA dvAra rUpI dharmanuM nirUpaNa vartamAna sUtramAM 10 adhyayanamAM nIce pramANe karela che, tevI dhAraNA che. A dhAraNAne AcArya abhayadeva ane jJAnavimalanuM samarthana che. pAMca Asrava yAne adharmane pAMca dvAra :- (1) pahelA adhyayananA pahelA adhama dvAramAM jIvahiMsAnuM sthAna che. hiMsA mahApApa che. tenuM phaLa -narakAdi durgati che. hiMsaka kAryothI kadApi mekSaprApti thatI nathI. artha ane kAmaga mATe karAtI hiMsA durgatidAyaka ja che, paNa dharmanA nAme karAtI hiMsA paNa tevI ja durgatinA khe denArI che. kAyAthI kaIpaNa jIvane mArIe ke pIDA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 ] [ AgamasAra upajAvIe te te hiMsA che ja. paNa mana ane vacanathI keIne dubhavIe te paNa hiMsA che. tethIja anaMtA tIrthakaree mana, vacana, kAyAthI kaIpaNa jIvanI hiMsA na karavAnuM prathama aMgasUtra zrI AcArAMga sUtranA prathama adhyayanamAM ja pharamAvyuM che. AmAM prANIvadha Adi hiMsAnA. 30 paryAyavAcI nAme batAvyA che. - jIvahiMsA karanArane te pApa lAge ja che. paNa tenI. anumodanA karanArane paNa pApakarma baMdhAya che. te pramANe bAkInA cAre AsravadvAramAM paNa samajavuM. (ra) bIjA adhyayanamAM mRSAvAda arthAt asatyanuM nirUpaNa che. tenA paNa 30 nAma kahyA che. asatyavAdIne A lekamAM paNa kaI vizvAsa karatuM nathI, ane paralokamAM tene tiryaMca-narakAdi durgatinA dukho bhegavavA paDe che. je vacana bolavAthI ane pIDA pahoMce te vacana hakIkate satya hovA chatAM paramArthathI "asatya kahyuM che ane mekSamArgamAM bAdhaka kahyuM che. | mRSAvAdionI gaNatarImAM jugArI, gIro rAkhanAra vepArI, ochuM jokhanAra; nakalI sikkA pADanAra, cADI khAnAra, lobhI, svAthI vagerenA nAmo batAvyA che. uparAMta, nAstika matavALA, ekAMtavAdI ane kudarzanIone paNa, mRSAbhASI kahyA che. (3) trIjA adhyayanamAM adattAdAnanuM svarUpa kahyuM che keInA dIdhA vagara vastu levI tene tIrthakaree "adattAdAna" kahyuM che. paMcamahAvratadhArI sAdhu te dAMta khotaravAnI saLI. paNa dIdhA vagara laI zake nahi. eTale "adatta" e corI karatAM paNa vizeSa kaDaka bhAvavALuM che. corIne ciMtA ane Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznavyAkaraNa-pahAvAgaraNa-10 ] [ 219 bhayanI jananI kahI che, bIjAnuM dhana ke cIja laI levA. te to cerI che ja, paNa bIjAnA adhikAra, vicAra ke bhAva chInavI levAne paNa cerI kahI che. mahAvIra svAmIe kahyuM che - ati tRSNAvALA, paradhana ane pArakI bhUmi, pazu vagerenI Asakti rAkhanArA, anya deza para AkramaNa karanArA, dANacora, vagerene paNa cAra kahyA che. cira sadA, bhayAkuLa rahe che tethI ja te A lekamAM tene zAMti maLe che, na te paralekanI sagati. AnA 30 nAma kahyA che. (4) cothuM adhyayana abrahma :- maithuna sevanane adharmanuM mULa, AtmAnuM patana karanAra, mahAdenuM utpatti sthAna ane vRddhi karanAra, mokSamArganuM bAdhaka kahyuM che. jarAmaraNa, rAga-dveSa, zeka tathA mehane upajAvI vadhAranAruM kahyuM che, AnA "abrahmA" Adi 30 nAme siddha karyA che. dhI sIMcavAthI jema agni vadhu ne vadhu prajavalita thAya che, teja pramANe kAma bhogavavAthI vAsanAnI tRpti thatI nathI. paNa kAmAgni vadhu ne vadhu bhaDake che. brahmacaryanA vizuddha pAlanathI agara te tenI maryAdA bAMdhatA javAthI ja kAmAgni zAMta thAya che, ane kame kame nirmULa thAya che. te sivAya bIjo keIja mArga nathI, abrahmanI IcchAne lIdhe sItA, draupadI, AdinA daSTAMte kevA bhayAnaka yuddho khelAyA tenuM kathana karela che. tenuM phaLa A bhavamAM azAMti ne prANataka duHkhe, ane parabhavamAM durgati ne bhAre azAtA vedanIya karmanA udaya kahyA che. abrA sevanathI maLatA dArUNa duHkhanuM nirUpaNa karIne prabhue mana ane Idri para saMyama rAkhavA. pharamAvyuM che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara0 ] [ AgamasAra (5) pAMcamuM AzrayadvAra "parigraha kahyuM che. maithuna sevana mATe khAnapAna, vastra, makAna, alaMkArAdinI AvazyaktA paDe che tethI abrA pachI anukrame pAMcamuM ne chelluM adharma dvArA "parigraha kahyuM che. je grahaNa karAya ane jenA pratye mamatvabhAva jAge tene " "parigraha" kahevAya che. te dravya ane bhAva ema be prakAre che. dravya ke bAhya parigrahamAM, makAna, khetara, senuMrUpu, dAsa, dAsI, DhoraDhAMkhara, putra parivAra ItyAdi 9 prakArano che ane bhAva ke AtyaMtara parigraha (1) mithyAtva cAra kaSAya ane nava nokaSAya maLI 14 prakArano che. A parigraha karmajanya che ane karmajanaka paNa che, arthAt pUrve karelA karmanA phaLa (vipAka) rUpe A badhuM maLe che ane tenA bhegavaTAthI vaLI navA karmo baMdhAvanAra paNa che. parigrahanI mamatA ja janma-maraNarUpI saMsAracakane pedA kare che. tethI ja tIrthakara bhagavaMtae parigrahanI mUrchA (mamatA) teDavA para khUba ja bhAra mUkyo che. AnA saMcayathI Asakti, asaMtoSa sudhInA 30 paryAyavAcI nAma kahyA che. AmAM vRkSanA daSTAMte parigrahanuM svarUpa batAvyuM che. parigrahanA mAlika tarIke zarIranI sattAmAM nigadavatI jIthI laI Idra sudhInA jIva arthAt saMsArI jIvamAtra batAvyA che, kAraNa ke deva manuSyAdi pacaMdriya jIvone parigraha to spaSTarUpe dekhAya che, paNa sUkSma nigedavatI jIvone paNa sUphamanAma karmanA udayanA lIdhe saMjJArUpe parigraha hoya che. tethI temane paNa AThe prakAranA karmo je - baMdhAya che. te A AhArAdi saMjJAonA kAraNe che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznavyAkaraNa-pahAvAgaraNa-10 ] [ rara1. parigrahanA kAraNe ja pahelA cAre Azrava (1) hiMsA (2) jUTha, (3) adattagrahaNa ane (4) abrahmasevana thAya che tethI parigrahanuM pApa apekSAe sauthI moTuM, badhA pAponuM janaka kahyuM che, ane A parigrahanuM mULa kAraNa lAbha che, tethIja zAstromAM lobhane pApane bApa kahyo che. parigrahI A bhavamAM paNa duHkhI ane parabhavamAM paNa durgatine dukho bhegavanAro kahyo che. Ama parigrahanuM phaLa. ekAMte duHkhamaya batAvyuM che. parigrahanI prApti ane vRddhi mATe ja mAnavIo. vividha prakAranuM zikSaNa le che, ane vividha prakAranA aneka dhaMdhA vyApArAdi kare che. tenuM vistRta kathana karyuM che. A pramANe uparokta pAMce AzradvAra jene pAMca adharmadvAra kahyA che te dareka duHkha ane durgatinA denArA che. tene nirmULa karI bhavasAgara taravA mATe pAMca saMvara, dvAra arthAt pAMca dhAma dvArA (1) ahiMsA (prANatipAta viramaNu) (2) satya (mRSAvAda viramaNa) (3) adatta (adattAdAna viramaNa) (4) brahmacarya (abrahma viramaNa) ane (5) aparigrahanuM pachInA pAMca adhyayanamAM nirUpaNa karyuM che (1) ahiMsA:-vanaspati Adi pace ekedriya, jIthI laIne pazu-pakSI kIDI-makoDA, ItyAdi manuSya sudhInA jInI hatyA na karavI, pIDA na upajAvavI manathI. paNa dubhavavA nahi ke te pramANe je karatAM hoya tenI anumedanA suddhA karavI nahi tene "ahiMsA" kahI che. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara ] [ AgamasAra ahiMsAnA nirvANa, nivRtti, dayA, abhaya, Adi 60 nAma kahyA che, chakAya jInI dayA pALavA mATe paMcamahAvratadhArI sAdhue kevI rIte AhArapANa AdinI gaveSaNA karavI tenI vidhi AmAM batAvI che. je AhAra pitAnA mATe banAvela na hoya, potAnA mATe kharIdelo na hoya, uddagama, utpAta, tathA eSaNe dethI duSita na hoya paraMtu sUjhate ane nirdoSa hoya tevA AhArapANIja levA ka9pe tema kahyuM che, jotiSa, nimittAdi batAvI levAmAM Avela AhAra le kalpato nathI, tema kahyuM che. ahiMsAvratanI rakSA mATe pAMca bhAvanAo samitiguNirUpa kahI che. pahelI bhAvanAmAM jIvamAtranI rakSA mATe joIne cAlavuM tene "IryAsamiti" kahI che. bIjI bhAvanAmAM mane gati" che, temAM azubha vicAramAtra na karavAnuM kahyuM che. trIjI bhAvanA "bhASAsamitinI che. jemAM sAvadya arthAta pApamaya bhASA na bolavAnuM kahyuM che, cothI bhAvanA "eSaNA samitinI che. jemAM gocarI levAnI ne vAparavAnI vidhi kahI che ke aneka gharamAMthI thoDI thoDI sUjhatI bhikSA le, lAvIne gurUne batAve ane pachI badhA sAdhuone nimaMtraNa ApI anAsaktabhAve mAtra saMcamanA nibhAva arthe vApare pAMcamI AdAna nikSepaNa samitimAM vastra, pAtra, AsanAdi upakaraNa jatanApUrvaka le ane mUke. je sAdhaka A pramANe jinAjJA mujaba samiti guptinuM pAlana kare tene * ArAdhaka kahyo che. (2)satya:-padArthanuM yathArtha svarUpa kahenAra, parajInuM kSaNa karanAra athavA koIne paNa azAMti ke pIDA na upajAve Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznavyAkaraNa-pahAvAgaraNa-10 ] [ rara3 tevuM vacana te satya vacana che. satyavAdI ja ahiMsA dharmane yathArtha pALI zake che, tethI tene ahiMsA pachI bIjA krame mukyuM che. sAcuM kahevA jatAM te vacanathI je kaI paNa prANIne pIDA upajatI hoya, to tevuM vacana satya nathI mATe tevA prasaMge mauna rahevA bhagavaMte pharamAvyuM che. jemake zikArI zikAra pachavADe paDa hoya ne muni pAsethI te pazu pasAra thAya, ne zikArI AvIne pUche te vAre munie dizA na batAvatAM mauna rahevuM te satya che. satyanI ArAdhanAthI ja tapa, japa, vratAdi, phaLe che, AkAzagAminI Adi vidyAo ane labdhio prApta thAya che, samayatva, kevaLajJAna ane avasare mekSanI prApti karAve che. satya dhamanI rakSA mATe nIcenI pAMca bhAvanA kahI che - (1) anuviciMtya samiti :-sadagurU pAsethI mRSAvAda viramaNanuM yathArthajJAna meLavI, tenA marmane jANI, saMzayayukta ane kaDavA vacana na bele, utAvaLA thaI na bole, caMcaLatAthI na le paraMtu khUba samajI vicArIne vivekapUrvaka hita-mita ane priya vANI bele. (2) bIjI krodhanigraha bhAvanA zAMtirUpa che:saMyamI sAdhue krodha karI belivuM nahi. tethI vaira-virodha thAya che, satya-zIla-sadAcArane nAza thAya che, kAraNa ke kobInI vANI kaThera hoya che, mATe sAdhujane kSamAbhAva rAkhI satya vacana bolavA, tethI sadA citta prasannatA rahe che. (3) lebhavijayarUpa nirlobha bhAvanA :-krodha SavRttithI thAya che, te lebha rAgavRttithI, tethI vivekabuddhi Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] [ AgamasAra nAza pAme che, eTale managamatA AhArAdi, vastra-pAtrAdi, yaza, kIti vagere meLavavA Atura banelA sAdhakane jUThuM. khelyA vagara kema cAlaze ? tevI rIte peAtAnA pakSanA sAdhu-sAdhvIo, bhakto ke bhaktANIe pratye rAgI banelA sAdhaka jUhu bAlaze. A badhI vArtAnA khyAla rAkhIne ja bhAvadayALu tIthaMkara bhagavaMtAe satyavAdI banavA sAdha mATe lAbhanA tyAga avazya kahyo che, jethI saMyama jIvanamAM nispRhatA Avaze ane saMyamanA sthAne zuddha banaze. (4) bhayatyAgarUpa abhayabhAvanA" :-bhayabhIta mAnavIne jUThu khelatAM vAra lAgatI nathI. mATe sAdhake haMmezAM bhayarahita thaI vicaravu'; ane bhaya pedA thAya tevA akAryo jevA ke abrahmanuM sevana, parigrahanA pathArA, jIbhanA svAda Adi karavA nahi; paNa sadA ema ciMtavavu' ke ratnatraya-jJAna, darzIna ne cAritrarUpa-traNa amUlya ratnA mArI pAse che, niraMtara rakSaNarUpa zrInamaskAra mahAmaMtra mArI rakSA karI rahyo che, pachI mAre Dara zI vAtaneA ? Ama zraddhApUrvaka ciMtana-manana karavAthI niyatAnA saMskAra dRDha thaze, maneAkhaLa dRDha thaze, phaLasvarUpe bhayanI AzaMkA ke duSTa mAnavI ke hiMsaka pazunA AvelA upasarga paNa dUra thaze;. mATe sAcA sAdhaka "abhayabhAvanA" dvArA peAtAnA AtmAne bhAvita karI nirbhayapaNe vicare. (5) hAsyanigraha :-hAsya e satyanA zatru che, tethI kahevata banI che ne "hasavAmAMthI hANu thAya." hAsya e paheluM "nAkaSAya" che. kaSAyAne pedA kare ke bhaDakAve tene nAkaSAya" kahyA che, je vItarAgatAnA khAdhaka che, mATe saMyamI sAdhaka tene dUrathI taje; ane sadA gaMbhIra ane saMskArI Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznavyAkaraNa-pahAvAgaraNa-10 ] [ rarapa vANI vade, vaLI hAMsI-mazkarI karavAthI sAmI vyaktinA hRdayane coTa lAge che, mana dubhAya che. tethI pahelA ahiMsA vratane bhaMga thAya che, mATe hAsyane tajavuM e sAdhaka mATe kalyANakArI kahyuM che. (3) adattAdAna viramaNarUpa trIju saMvaradvAra : Ane "dattAnujJAta" eTale ke dAtA dvArA dIdhelA AhArapANe vastrAdi te "datta" ane anujJAta" eTale pATa-pATalA AdinI AjJA devAmAM Ave te "dattAnujJAtI" nAme trIju saMvaradvAra sudharmAsvAmIe ja busvAmIne pharamAvyuM che, je lIdhelA badhA vratanI ArAdhanAmAM upakArI hevAthI "guNavata" paNa kahevAya che. jIvane paradravyAdinI tRSNa anAdikALathI paDelI che. tene maryAdAmAM lAvavAnuM A saMvaradvAra che. bAhya tathA AtyaMtara parigrahanI anAdikALanI graMthione teDAvI denAra A vratane "nigraMtha dharma" kahyo che, sarva pApanA dvAra baMdha karAvanAra A dharma che, ahiMsA ane satyane adattanI sAthe gADha saMbaMdha che; te brahmacarya ane aparigraha vrata pALavAnuM paNa tenAthI sugama bane che. lebha kaSAya je dazamAM sUmasaMpAya guNaThANe naSTa thAya che, tene nAza karanAruM A vrata che. lebhakaSAya nAza pAmatAM ja sAdhaka mehanIya karmane sarvathA kSaya karI vItarAgatA pragaTAve che, tethI A vratanuM pAlana khUba prabhAvika che, AnA saMrakSaNa ane puSTi mATe pAMca bhAvanA nIce pramANe kahI che - Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara6 ] [ AgamasAra . (1) vivikatavasativAsa bhAvanA :- je sthAna gRhasthanA nimitta banela haya, jyAM strI, pazu ane napuMsakene vAsa na hoya, keIne pIDAkArI na hoya, jyAM rahevAthI sAdhunA AcAramAM kaI skUlana thavAno saMbhava na hoya, evA pavitra sthAnamAM sAdhune rahevAnuM pharamAna che, (2) anujJAta saMstAraka grahaNurUpa avagrahasamiti: upAzrayanI AjJA mAgavA sAthe ja pATa-pATalA Adi sejA (zayA) saMthArAne (saMstArakanI) avagraha (AgrA) mAgI levo joIe. sejA-saMthAro kadAcita anukuLa na maLe te manamAM paNa kheda na kare, paNa je maLyuM te sAruM che. ema vicArI samAdhi rAkhe. (3) zayyA sastAraka parikama vajana bhAvanA - A bhAvanA pahelI be bhAvanAnuM sammilita rUpa che. upAzrayanuM sthAna ke pATa-pATalAdi kadAcita bhAMgyA tuTayA hoya, te paNa tenI marAmata karAvavAne vicAra suddhA na kare, paNa potAnA samAdhibhAvamAM sthira rahe, ane je vastu jevI maLI hoya tene ja upayoga kare. (4) anujJAta bhajana pAchuM bhAvanA : AvAsa ane zayyA pachI bhejana-AhAra Ave che, tene levAnI ne vAparavAnI vidhi batAvI che. garIba, madhyama ne zrImaMtanA ghare sarakhA bhAvathI AhAra-vastrAdinI yAcanA kare. je kaMI maLe tene ekale bhegavavAnI IcchA na kare. paNa saMvibhAga karI eTale ke bIjA sAdhuone sarakhu ApI pachI pite vApare, asaMvibhAga zramaNane pApabhramaNa kahyo che, Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznavyAkaraNa-pahAvAgaraNa-10 ] [ 227 tene mukti maLatI nathI. kAraNa ke tethI sa`gha (saMghADe!) ane AcAranI cArI thAya che. (5) vinaya bhAvanA : peAtAnAthI dIkSAparyAyamAM moTA hoya, temanA hAbhAvapUrvaka vinaya karavA, nAnA ne bImAra (glAna) sAdhuone AhArAdi pahelAM ApavA, tapasvInA pAraNAnuM dhyAna rAkhavuM, svAdhyAya ke gurUnA Agamana ke jatI vakhate gurUnA vinaya jALavavA. sUtranI vAMcanA ke paTaNA pravacana vakhate gurU ke viDalAnA vaMdana-vyavahArarUpa vinaya karavA te A bhAvanA che. (4) brahmacarya :- brahmaNi caratIti brahmacaya...!" arthAt brahma eTale ke paramAtmAmAM je vAsa karAve che, te brahmacarya che. tethI adhA dharmAe tenA mahimAgAyA che, jainadharma vizeSa, tethI ja badhA tIrthaMkarA tathA temanA mAge vicaratAM sAdhu- sAdhvIjIe tenu' zraddhApUrvaka pAlana karIne ja meAkSamAnI ArAdhanA karatAM hAya che, pAMca mahAvratAmAM tenuM sthAna sa zreSTha kahyuM che. kAraNu ke tenA niraticAra pAlanathI badhAM mahAvratAnuM pAlana sugamatAthI thAya che, ane tenA ekanA bhaMgathI, badhA mahAvratA bhAMge che. tethI te tenA pAlanamAM bIlakula apavAda rAkhela nathI. jyAre bAkInA cAretratAmAM apavAda rAkhela che, brahmacaryanI sAdhanA sivAya meAkSanI ArAdhanA thaI zakatI nathI, tethI ja bhagavAne uttama khabha" arthAt brahmacarya uttama che, tema zAstramAM kahyu che. A brahmacarya vrata pAMca samiti traNa gupti ane brahmacaryanI nava vADathI surakSita che, tenI surakSA mATe pAMca bhAvanA kahI cheH- - Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ] [ AgamasAra (1) srIsa saktAzraya varjana :- strInA vasavATavALuM sthAna sAdhu mATe vajaya dhu che, kAraNa ke tenuM sthAna manamAM caMcaLatA lAve che, tethI tevA mAhamayasthAne sAdhake na rahevu.. (2) strI thA virati-tyAga :- sAdhue srIkathA na karavI ke na sAMbhaLavI. (3) strIrUpa nirIkSaNu virati :- sAdhaka strInA sau ya ke a`geApAMga pratye rAgabhAvathI STi na kare, te celaNA rANI ne zreNika rAjAne jotAM sAdhu-sAdhvIoe mahAvIra prabhunA samavasaraNamAM niyANAM karyA ne pachI prabhunA upadezathI AleAcanA karI zuddha thayA te dRSTAMte. (4) pUrata-pUrvakrIDita smaraNu viratirUpa ceAthI bhAvanA : dIkSA lIdhA pahelAM gRhastha jIvanamAM karelI vilAsI krIDAo ke vArtAlApA, ceSTAo vigerenuM smaraNa na karavuM. tema karavAthI smaraNeA tAjA thaze ne manamAM vikAra peDhA. thaze, tethI pUrva sevelA kAmaNeAgeAne sarvathA bhUlI jaI,. sAdhake AtmAnaMdamAM ja lIna rahevu. (5) praNIta AhAra virati samiti : ghI, tela, kula, dahIMmAMthI banAvelA mIThA bhAre padArtho levA tathA sAdu bheAjana paNa vadhu pramANamAM karavuM-A baMne khAkhatanA samAveza praNIta AhAramAM thAya che. A khUne khAkhata brahmacaryanA pAlana mATe ghAtaka che; kAraNa ke ghI-dudhamasAlAvALA AhArathI vikAra pedA thAya che, vRddhi pAme Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznavyAkaraNa-pahAvAgaraNa-10 ] [ rara9 che, ane vadhu paDatAM bhejanathI pramAda vadhe che-A baMne saMsAravRddhinA heturUpa che. mATe sAdhaka mATe varjavA rogya kA. gocarI letAM ke vAparavA vakhate sAdhake ema ciMtavavuM ke "AhAra zarIranI puSTi mATe nahi paNa saMyamanA yathArtha pAlana mATe ja levAne che, tethI svAdanI Asakti tuTase ne saMyamamAM daDhatA Avaze." cothA saMvaradvArane upasaMhAra karatA sudharmAsvAmIe kahyuM -"he jabba ! je bhAgyazALI A vratane mana, vacana, kAyAthI niraticAra pALaze, tenuM jIvana svastha thaze, tenA pAponA dvAra baMdha thaze, asamAdhi dUra thaze. kAraNake tIrthakara bhagavatee pote potAnA jIvanamAM A vratanuM niSThApUrvaka pAlana karyA pachI ja, jagatanA jInA kalyANa athe AnI prarUpaNA karI che, tethI je kaI A vratane samyapha prakAre ArAdhaze, te tIrthakara bhagavaMtanI AjJAnA pALavAvALA banaze, ArAdhaka gaNaze, ema prabhu mahAvIre kahyuM che te huM tane kahuM chuM. (5) pAMcamuM saMvaradvAra "aparigraha: "parigraha' zabdamAM pari=samagrapaNe ane graha= grahaNa karavuM, arthAt kaI paNa vastune samagratayA mamatvabhAvathI grahaNa karavI te "parigraha che; paraMtu temAM mamatva -bhAva na rAkhe tene jainadarzane "aparigraha" kahela che. tenA saMrakSaNa mATe pAMce IdriyonA saMvararUpa pAMca bhAvanA nIce pramANe kahI che - Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra30] [ AgamasAra (1) zrotrendriya saMvararUpa zabda bhAvanA : prazaMsA ke niMdAmAM, mIThAM ke kaDavAM vacanomAM sAdhaka rAga-dveSa na kare, saMgItAdi madhura svara sAMbhaLavA meha na rAkhe, tema karkaza zabdanI ghaNuM na kare paNa samabhAvamAM rahe. (2) cakSurindriya saMvara :- rUpALA ke kadarUpA mANase pratye ke suMdara ke beDoLa vastu najare paDe tyAre temAM mAdhyastha bhAva rAkhe; suMdaranI prazaMsA ke beDoLanI ghaNA na kare, A cakSune saMvara che. (3) dhrANendriya saMvara:- suMgadha pratye rAga ke durgadha pratye dveSa na kare, paNa pudgala parivartanane A svabhAva che ema ciMtave te subuddhi pradhAna nejitazatru rAjAnA daSTAMte. (4) rasanendriya saMvara :- jenAthI vastumAtrane AsvAda levAya te rasanA kahetAM jIbha che, bIjI badhI iMdriyanuM akeka kArya che, paNa jIbhanA be kArya che-(1) cAkhavuM-svAda kare ane (2) balavuM. sarasa ke nIrasa AhArAdi maLe, paNa anAsaktapaNe vApare; satya bele (5) sparzendriya saMvara:-cAmaDIne sparzendriya kahevAya che. manAMza ke amanejha sparzamAM sAdhaka samabhAvI rahe, sarva prakAranI vAsanAne nirmULa kare te spazendriya saMvara che. A pramANe A AgamamAM pAMca saMvaradvAramAM cAritranI 25 bhAvanAo batAvI che. A bhAvanAonA ciMtana ane mananathI sAdhakane tyAga ne tamaya saMyamajIvana mAtra be mekSanA hetu mATe jIvavAnI zikSAne tAlima maLe che, ane Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAgasUrya -vipAkasUtra-11 ] [ 231 sacamanA rAjapatha upara sad prakAre cAlavAmAM saraLatA thAya che. zrI sudharmAsvAmI samApti karatAM kahe che -" A praznavyAkaraN ati uttama Agama heAvAthI khUba ja zraddhA, upayega ane bhAvapUrvaka tapazcaryA sahita tenI ArAdhanA (vAMcaNI) karavI, jethI kalyANamALA prApta thAya che, (11) vivAgasUya-vipAkasUtra-11. aMgasUtra e zrutaska'dha, 20 adhyayana, 20 uddezA, 20 samuddezA, 1216 gAthA pramANu hAla che. pahelA 110 adhyayana, 1,24,00000 pade hatA. saMbaMdhaH- dazamAM praznavyAkaraNa sUtramAM Asrava ane saMvastunuM svarUpa batAvyuM. AzravanuM phaLa duHkha, ane saMvaranuM phaLa sukha hAya che, tethI duHkha ane sukhanA kAraNa kahI tenI dRSTAMta kathAo kahI che. samavAyAMgamAM vipAkanA bhAva tAvatAM kahe cheH"zubhAzubha karmAMnA pariNAmanuM pratipAdana kare te vipAkasUtra, AmAM zubhAzubha karmanA phaLa vipAka kahyA che. tenAM sakSepathI e bheda kahyA che (1) du:kha vipAka ane (2) sukha vipAka. temAM prathama zrutaskaMdhamAM daza adhyayanamAM duHkha vipAkanA bhAva kahyA che. temAM duHkhI jIvAnA nagara yAvata dharma kathAnuM upAsakadazAMga jema varNana che. bhagavaMta gautamasvAmInuM bhIkSArthe nagarapravezanuM, saMsAra prabaMdhanu vistRta kathana, duHkhanI zreNI vagerenA bhAvanuM kathana che. hiMsAdi pAMce atrata sevavAthI tathA mahAtIvra krodhAdi kaSAya, pramAda, Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra3ra ] [ AgamasAra azubha bhAve vigerethI pAparUpa azubha karmanI upArjanA jIvane kema thAya che te kahI che, pachI tenA phaLasvarUpe narakane tiryaMca gatinA duHkhanuM varNana che. temAM kSetravedanA, paramAdhAmI taraphathI apAtA duHkha ne tiryaMcagatinA pratyakSa dekhAtAM ane paravazapaNe bhegavAtAM duHkhonuM varNana che, evA prakAranA dukho tyAM niraMtara bhegavavA paDe che. tevA duHkhadAyI phaLa jIvane ghaNuM kALa sudhI niraMtara bhegavavA paDe che, to zuM te duHkhamAMthI kadApi mukta na thavAya?" sUtrakAra kahe che ke thavAya; ane ghaNuM ja tapa karI samabhAve, pairyapUrvaka duHkho bhegavI cittanI samAdhi rAkhI vicAre che ke A te pUrve karelA mArA ja azubhakarmanuM phaLa che. tethI du:kha samatAbhAve jogavI levAthI mAruM te azubha kama khapI jaze ane samabhAvane lIdhe navA kama nahi baMdhAya." A pramANe duHkha samabhAve sahe te karmathI mukta thate jIva zubhagati pAme. bIjA zrutaskaMdhamAM sukhavipAkanuM phaLa batAvyuM che. temAM paNa nagara, mAtApitA yAvat aMtakALe saMthAro karI mekSagati pAme te aMtagaDadazAMga mAphaka varNana che. uparAMta zIla, saMyama, niyama, tapa, zruta-adhyayananA dhAraNa karavAvALA dayALu munIvara ane nirdoSa AhArapANI devAnI buddhivALA, jemanA adhyavasAya (bhAva) nitya kalyANamaya ne zuddha rahelA che tevA nizcayavAdInuM kathana che. AhArapANI kevA devA tenuM kathana che. zuddha, nirdoSa ane saMzayarahita AhArapANa devAnuM vidhAna karyuM che. jethI paraMparAe jIvane mokSanuM kAraNa bane. ane saMsArasAgarathI - tare. pachI saMsAranI narakAdi cAre gatinuM varNana che. AmAM Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTivAda-12 ] [ 233 saMvega kAraNanA atha, saMveganA hetu, bhAva vagerenuM vistRta varNana zrIbhagavaMte karyuM che. A vipAka sUtranA bhAva kahyA che. prathama zrutaskaMdha du:khavipAkanA daza adhyayana1. mRgAlADhIyA, 2. ujjitakumAra, 3. abha'gasena cAra, 4. zakumAra, pa. bRhaspatidatta, 6. nadIsenakumAra, 7. umbaradatta, 8. zaudatta macchI, 9. devadattA rANI, ane 10. a'jurANI.A daze jaNe pApAcaraNa karyAM., tA phaLa svarUpe dhAra duHkhe| ane duti pAmyA ane hajI pAmaze. A rIte aneka bhavabhramaNa karI, aMte manuSya thaI saMcama laI mAhne jaze. bIjA zrutaskaMdha sukhavipAkanA daza adhyayana1. subAhukumAra, 2. bhadranadI, 3. sujAta, 4. sukhAsama, 5. jinadAsa, 6. dhanapati, 7. mahAkhala, 8. bhadranadI, 9. mahAcaMdra ane 10mA varakumAranA che. A dazee tapasvI sAdhuone bhAvapUrvaka nirdoSa dAna ApyA tA suti ane mahAsukha pAmyA. vaLI AgAmI bhavAmAM tapasa yamanI ArAdhanA karI 7 bhava devanA ane 8 bhava manuSyanA karI sukhe sukhe meAkSa prApta karaze. (12) dRSTivAda-bAramuM aMgasUtra eka zrutaskaMdha, 14 pUrva, sa`khyAti (225) vastu, saMkhyAti (34) cUlavastu, saMkhyAtA lAkhapada, ana'tAgamAM, anaMtA pava vagere AcArAMga sUtra jema kahevu. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ] [ AgamasAra samavAyAMgamAM A sUtranA A pramANe bhAva kahyA che -"darzana"nuM kahevuM te "dRSTivAda." sarva bhAvonI saghaLA nayathI parUpaNa AmAM karI che. saMkSepamAM te pAMca prakAre che (1) parikrama, (2) sUtra (3) pUrvagata, (4) anu ga ane (5) cUlikA. - (1) parikama - AmAM lipi, vijJAna ane saMpUrNa gaNita vidyAnuM kathana hatuM. tenA 7 prakAra che. (1) siddha zreNI, (2) manuSya zreNa, (3) puSTanikA, (4) avagAhanA. zreNI, (5) upasaMpadA zreNI, (6) vijayahita zreNI ane (7) cutAgruta zreNI. siddhazreNi 14 prakAre che- (1) mAugADayAI, (2) egapriyapAi. 3) pAdeTupayANi (4) AgAsAyaNika (5) keubhUya, (6) rAsabadhuM, (7) egaguNe, (8) duguNe, (9) tiguNa, (10) keubhUyaM, (11) paDignaho, (12) saMsAra paDiggahe, (13) naMdAvarta ane (14) siddhaba. | manuSya zreNipaNu upara pramANe 14 prakAre che. temAM 14mo prakAra "maNustabaddha"--manuSyabaddha le. bAkInI pAMce zreNi 11, 11 prakAranI che. temAM prathama daza prakAra darekamAM cothA AgasapayANithI 13mA naMdAvatta sudhI sarakhA levA ane 11mAM prakAramAM te te zreNinuM nAma jemake puSTa-- nikA vagere mUkavuM. (2) sUtranA 88 prakAra che - (1) RjusUtra, (2) pariNatApa hIna, (3) bahubhaMgI, (4) vidyAcAra (5) anantara, (6) paraMpara, (7) sAmAnya, (8) saMyukta, (9) saMbhinna, (10) yathAtathya, (11) zrAvastIvata (12) naMdA Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTivAda-12 ] [ ra35. varta, (13) bahuta, (14) puSTapuSTa, (15) viyAvatta, (16) evabhUta, (17) duyAvatta, (18) vartamAnapada, (19) samabhirUDha (20) savatobhadra, (21) paNAma (pannAsa-naMdIsUtramAM), ane (22) dvimatI sAhI. uparokta 22 prakAranA sUtrane (1) saMgraha, (2) vyavahAra, (3) jusUtra ane (4) zabda, A cAra nathI guNIe tyAre 88 sUtra thAya che. A bIjA vibhAgamAM chinna chedanaya, achinna chedanaya, trikanaya, caturnayanI paripATIonuM kathana hatuM. (3) pUrvagata-14 pUrvenuM vistRta kathana che. (1) utpAda pUrva-chae dravyonI paryAya pedA thavAnuM kathana che. 10 vastu 4 culavastu ane 1 kroDa pada hatA.. (2) agrAyaNIya pUrva--dravya-guNa-paryAyanuM varNana hatuM. 14 vastu, 12 culavastu ane 6 lAkha pada hatA. (3) vIya pravAda pUrvasarva jIvonA baLa, vIrya, puruSAkAra parAkrama viSe varNana hatu. 8 vastu, 8 culavastu ane 70 lAkha pada hatA. (4) asti -nAstipravAda pUrva--dareka dravyanuM sva svarUpathI astitva ane parasvarUpathI nAstitvanuM kathana hatuM. 18 vastu ane 10 culavastu ane 60 lAkha pada hatA. (5) jJAnapravAda pUrva-pAMca jJAnanuM varNana hatuM. 12 vastu ane 1 kroDamAM 1 pada ochuM hatuM. (6) satya pravAda pUrva-daza prakAranA satya vacananuM ane tenA pratipakSanuM kathana hatuM. 2 vastu ane 1 koDa pada hatA.. (7) AmapravAda pUrva8 prakAranA AmAnuM kathana. hatu. 16 vastu ane 26 koDa pada hatA. (8) karmapravAda. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra36 ] [ AgamasAra pUrva--8 karmonuM saMpUrNa kathana hatuM. 30 vastu ane 1 koDa -80 hajAra pada hatA. (9) pratyAkhyAna pravAda pUrva-10 paccakhANanAM bhedanuM varNana hatuM. 20 vastu ane 84 lAkha pada hatA. (10) vidyAnuvAda pUrva-camatkArI vidyAo, maMtre, ane tenI sAdhanAnuM kathana hatuM. 15 vastu ane 1 koDa 10 lAkha pada hatA. (11) avadhyapravAda pUrva-kalyANavAda pUrva paNa kahe che- AmAnuM kalyANa tapa saMcamAdithI kema thAya ane sukRtyanuM phaLa sArUM ja maLe che vigerenuM kathana hatuM. 12 vastu ane 26 koDa pada hatA. (kaI 13 vastu batAve che.) (12) prANuyupravAda pUrva-cArathI daza prANavALA jInuM ane tenA AyuSyanuM kathana hatuM. 13 vastu ane 1 kroDa 56 lAkha pada hatA. (13) kriyAvizAla pUrvasAdhu ane zrAvakanA AcAranuM, 25 kiyAonuM, purUSanI 72 ane strInI 64 kaLAnuM ane zilpa vijJAna AdinuM kathana hatuM. 30 vastu ane 9 karoDa pada hatA. ane (14) lokabiMdusAra pUrva--sava akSaronA utpatti, saMyeganuM, traNe lokanA sarva sArabhUta padArtho tathA vidyAonuM varNana hatu tethI A pUrvane trilekabiMdusAra paNa kahyuM che. - 25 vastu ane sADAbAra koDa pada hatA. (4) ceAthe vibhAga "anaga-be bhede (1) mULa prathamAnuyoga ane (2) caMDikAnuga, pahelAmAM arihaMta bhagavaMtanA pUrvabhava, paMcakalyANaka, tIrthanI sthApanA, ziSya, gaNe, gaNadhara, AryA, kevaLI, manaparyavajJAnI avadhijJAnI, vAdI, aMtagaDakevaLI, uttama munIvara je saMthAro karI mekSane pAmyA, vagerenuM caritrakathana hatuM. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM upAMgasutra-uvavAI sUtra] [ ra37 bIjA gaMDikAnugamAM cakravatI, vAsudeva, gaNadhara, tapasvI munIvaro AdinuM kathana hatuM. (5) pAMcamo vibhAga "cUlikA*__cAra pUrvomAM. culikA hatI. bAkInA 10 pUrvo culikA vagaranA hatA. A pAMce vibhAgamAM karoDe pada hatA. je badhu jJAna viccheda jatAM siddhAMtajJAna alpa rahyuM, tema chatAM vartamAna. jagatanA anya jJAnanI apekSAe mahAsAgara samAna vizALa che. A sUtranI vAMcaNI 20 varSanA dIkSA paryAyavALAne ja ApavAnuM zAstramAM kahyuM che. chellA caudapUvI pahelA bhadrabAhusvAmI hatA. A pramANe dvAdazAMgInA bhAva samavAyAMga ane nadIsUtramAM kahyA che. A dvAdazAMgI dhruva, nitya, zAzvata,. akSaya, avyaya, avasthita kahI che. tenI ArAdhanA karIne bhUtakALamAM anaMtA jI mekSe gayA che. vartamAnakALe saMkhyAtA jI jAya che, ane bhaviSyakALamAM anaMtA jI. jaze, evI mahAupakArI, mahAkalyANakArI, mekSadAtA A dvAdazAMgI che. bAra upAMgasutra (1) uvavAIsUtra-paheluM upAMga che ane AcArAMganuM upAMga kahyuM che. AnI vizeSatA e che ke AmAM nagara, udyAna, rAjA, AdinA varNana zarUAtamAM bahu vistRta ane vAstavika ApavAmAM AvyA che. jethI anya sUtromAM jyAM jyAM AvA varNana karavAnI jarUrIyAta sUtrakArane lAgI che, Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra38 ] [ AgamasAra tyAM tyAM tenuM saMpUrNa varNana na karatAM "jahAuvavAIe" arthAt uvavAI sUtra pramANe varNana samajavuM ema kahIne A sUtrane AdhAra ApavAmAM Avyo che, te bAbata A - sUtra AgamazAstramAM bahu pramANita che, ema siddha kare che. - vyAkhyA:-"uvavAIne artha che "upapAta" arthAt janma. deva ane nArakInA janmane upapAta janma kahevAmAM Ave che. deve yauvanapaNe devazayyAmAM ane nArakI kuMbhamAM upaje che. AnA uttarArdhamAM kevI kevI karaNIthI jIvo devapaNe ke narakamAM upaje che tenuM kathana che. tethI AnuM uvavAIjha nAma sArthaka che. AmAM traNa adhikAra che - - (1) samavasaraNa, (2) aupapAtika ane (3) siddha. (1) samavasaraNuM :-AmAM caMpAnagarI, pUrNabhadra yakSa ane udyAna, keNika rAjA ane tenI dhAriNI Adi rANIonI prabhu mahAvIra svAmIne vAMdavA javAnI bhAvanA ne ullAsa, vaMdana karavAnI vidhi, prabhunA guNa, zarIra, 34 atizaya, vANInA 35 guNa, dharmopadeza, 12 prakAranA tapanA 354 bheda, sAdhujInA 27 guNa, samavasaraNanI racanA ItyAdi adhikAra che. prabhu kevA nirmamatvabhAve vicaratAM te 19mAM sUtramAM kahyuM che -nathI tesiNu bhagavaMtANuM kaWya paDibaMdha, seya paDibadhe cauvahe pate jahAdavao, khetao, kAla, bhAva 1la arthAt te bhagavAna mahAvIra svAmIne kaI paNa prakArane pratibaMdha arthAt "mamatvabhAva" hatuM nahi. te pratibaMdha cAra prakArano hyo che (1) dravyathI, (2) kSetrathI, (3) kALathI ane (4) bhAvathI. (1) dravya pratibaMdha traNa prakAre che (1) Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM upAMga-uvavAIjha ] [ 239 saceta te ziSyAdina, (2) aceta" te vastrApAtrAdino, ane (3) "mizra" te vastrAdiyukta ziSyAdine, (2) kSetrathI te gAma, nagara, smazAna, udyAna, jaMgala, khaMDera, vRkSa Adi. je sthaLe sUryAsta thato tyAM sUryodaya sudhI prabhu dayAnAvasthAmAM rahetA, (3) kALa te samaya, AvalikArUpa, (rAta-divasarUpa) alpa ke dIrghakALa, ke ThaMDI-garamIrUpa Rtu-sakhata ThaMDImAM khullA medAnamAM baMne hAtha pahoLA rAkhI dhyAna dharatA ane prakhara tApamAM sUryanI AtApanA letA ane (4) bhAvathI te krodhAdi cAre kaSAyo ane hAsya rati, arati Adi nAkaSAyo sarvathA tajIne prabhu vicaratA. A pramANe cAra prakArano pratibaMdha prabhu mahAvIrasvAmIne hate nahi ane saMpUrNa apratibaMdha paNe arthAt anAsaktabhAve vicaratA. dareka tIrthakara bhagavaMta A cAre pratibaMdharahitapaNe anAdikALathI vicaratA hoya che. tethI temane "apratibaddha vihArI arthAt pavananI jema kayAMya paNa baMdhAyA vagara vicaranAra kahyA che. vaLI prabhune kaI caMdanane lepa kare, ke vAMsalAthI zirIrane chede, te baMne para prabhu sarakhe samabhAva rAkhatA, kaMcana ane kAMkarAne, sukha ne duHkhane samAna mAnI bhavasAgarane tarI javAmAM udyamI prabhu apramAdapaNe vicaratA. pachI paTTa gaNadhara gautamasvAmIne zArirIka tema ja AdhyAtmika paricaya ApyuM che. aMbaDa parivrAjaka ane tenA 700 ziSyane koInI AjJA vagara kazuM na levAnI pratijJA hatI, tethI bharapUra vahetI nadInA kAMThe hevA chatAM Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] [ AgamasAra AjJA ApanAra koI na maLavAthI badhA saMthAro karI kALa. pAmI. devalAka gayA che, ane paraparAe siddha thaze, te adhikAra che. A pahelA adhikAranA sArasayama laI nima matvabhAve vicaravu' ane prANAMtaka drSTa paDe te paNa pratijJApAlanamAM aDaga rahevu. te ja AtmahitakArI che tema mAnavu' te che. (2)aupapAtika adhikAra :--AmAM jIva zubhAzubha karaNInA zubhAzubha phaLa-zubha phaLa te devati ane azubhaphaLa te narakati avazya pAme che, tema prabhue gautamasvAmIne kahyu che. mATe jinavacanamAM sa Mdeha na karavA, paNa temAM zraddhA rAkhI azubha narakati maLe tevuM mana, vacana, kAyAthI na karavuM, te sAra che, karaNInA phaLa 16 prakAre jIvane kevA maLe che. tenuM vistRta kathana lekhakanA "samyagadarzana" pustakanA viiikatsA mela"mAM Apela che. te Tu kamAM (1) parAdhInapaNe jIva duHkha veThe, dA.ta. anna-jaLa na maLavAthI bhukhatarasa veThe, strI na maLavAthI brahmacarya manavagaranuM pALe, vidhavA ke pativicAge zrI viSaya na seve, chAparU' na heAya ne ThaMDI-garamI, maccharanA DaMkha Adi sahana kare, kedI,. ajJAna tapa karanArA jemake patanI zIlA parathI paDIne mRtyu pAme, je strI pAtAnA pati sivAya bIjAne na seve, jamavAmAM e thI 11 dravya sudhI vAparavAnI maryAdA mAMdhanArA, jamIna para sunArA, mAtra phaLaphaLAdi khAnArA ke eka ja vastra dhAraNa karanArA, sadA ubhA rahenArA, sadA rAma-rAma ke kRSNa--kRSNAdi peAtAnA iSTamaMtra japanArA, vAyubhakSI, sevALabhakSI, dhuNI dhakhanArA, tiyaMca pazu-pakSI jAtismaraNa jJAna Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM upAMgasUtra - uvavAI sUtra ] [ ra41 vaDe pUrvabhava jANI pazcAtApa karanArA, A badhA vANavyaMta- thI mAMDI tiSI deva sudhI thAya. tApasa, saMnyAsI vagere, jaina dIkSA laI bIjA sAdhunI niMdA karanArA pratyenIka sAdhu, tiryaMca zrAvaka , gozAlakanA matavALA, pAMcamAMthI bAramA devaloka sudhI jAya, jamAli jevA nitanava, utkRSNA nava vaiveyaka sudhI jAya, ane jina AjJAna ArAdhaka zrAvaka utkRSTA 12mA devaloka ane sAdhu niraticAra saMyama pAmI utkRSTA te ja bhAve anuttara vimAnamAM upaje ke bhavane aMta karI mokSanI prApti paNa kare ane hiMsAdi, parigrahAdi azubha pariNAme sevI ke kAryo karI jIva narakamAM upaje tene A adhikAra che. cAre gatimAM javAnA kAraNe kahyA che. (3) siddha adhikAra -AmAM "kevaLI samudraghAtane adhikAra che. kevaLI bhagavaMtane paNa 4 aghAtI karma, vedanIya, AyuSya, nAma ane getra vedavAnA bAkI rahe che. A cAre karmanI sthiti je ekasarakhI hoya to AyuSyakarmanI sAthe ja bIjA traNe karmanI sthiti paNa pUrI thaI jatAM kevaLI bhagavata eka ja samayamAM sarvathA karma mukta banI siddha paramAtmA banI jAya che, paNa je kaI ekabahudhA vedanIyakarmanI sthiti AyuSyakarma karatAM lAMbI hoya te tenI sthiti Ayukama jeTalI karavA te kevaLI bhagavaMta ATha samayanI kevaLI samuddaghAta kare che tenuM svarUpa AmAM batAvyuM che. A udayamAM na AvelA karmone udayamAM lAvIne AtmAnA pradezothI khaMkherI nAkhI karmamukta thavAnI prakriyA 16 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 ] [ AgamasAra che. A prakriyA kevaLI thayA pachI cha mAsathI ochA AyuSyavALA kevaLI bhagavaData ke jemanA aghAtI kramanI sthiti viSama hoya te ja kare che. bIjAne heAtI nathI. kevaLa samughAta karanArA ke na karanArA, sava kevaLI bhagavaMta, prathama "AAjI" kare che, tenuM svarUpa kahyuM che, pachI samudghAta karanArA, karIne, ne na karanArA emaja, mana, vacana, kAyAne rUMdhIne siddhapada pAme che. (2) rAyapaseNiya sutra--bIjA suyagaDAMganuM upAMga che. 2078 gAthA che. sUyagaDAMga sUtramAM 363 anyamatAnA ekAMtavAdanuM khaMDana karIne jainamatanA anekAMtavAdanuM sthApana karyu che. te 363 mata paikI "akriyAvAdI nAstikamatavALA pradezI rAjA zvetAMkhikA nagarInA rAjA hatA. tenA nAstika matanuM bhagavAna prArzvanAthanA sa`tAniyA (ziSyanA ziSya) zrI kezIsvAmI kevI kevI rUDI cuktie vaDe samyak prakAre khaMDana karI, tene dRDha samatAbhAvI jainadharmI banAvI sU samAna tejasvI evI sUryAbhadevanI vaimAnikadevanI devagatIe paheAMcADayA ane eka bhava karI te adhamI kura rAjA bhavabhramaNanA aMta karI siddhapadane pAmaze tenA adhikAra AmAM che. jainadhamI banatAM pahelA kezIzramaNa sAthe karela vistRta savAdanuM. AmAM thana che, (lekhakanA 'samyagdruna'mAM pAnA--233 para A kathA ApI che.) tethI A sUtranuM nAma rAyapaseNiya arthAt rAjapraznIya-rAjAnA prazno ne uttarA-ema cathA ApavAmAM AvyuM che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aju upAMgasUtra-rAyapaseNiya sUtra] [ 243 AmAM traNa adhikAra cheH- (1) sUryobhadevanA, (2) pradezIrAjAne, (3) dRDhapratijJa kevaLInA. A traNe adhikAra eka ja jIva (AtmA)nA che, tenA sAra" e nIkaLe che ke game tevA atyaMta krura ane ghAtakI jIvAtmAatre pradezI nAme rAjA-paNa jo sAcA bhAvathI saMtasamAgama karI jinaprarUpita saddharmane pAme che, tA tevA nizcayathI narakagatimAM javAnA kAlikA mAMdhanArA adhamI jIva paNa aMtasamaye peAtAnIja rANIe ApelA kAtila viSanA prANAMtaka upasa (kaSTa)mAM paNa chatI zaktie dharmanA prabhAve samabhAvamAM TakI rahI sa thArA karI prANImAtranI sAthe rANIne paNa khamAvI dehanI mamatA tajI samAdhibhAve mRtyune svIkAryuM, te narakagAmI evA e ghAtakI rAjA sUrya jevA tejasvI evA sUryAbhadeva tarIke sUryabha nAmanA deva vimAnamAM upayeA. tyAMthI cavI mahAvideha kSetramAM manuSyapaNe upajI, sayama laI. utkRSTabhAve pALI cAre dhanadhAtI karmo khapAvI dRDhapratijJa kevaLI bhagavata thaze, ane AyuSya purU thatAM sava thA ke muti anI sa'sArasAgarane pAra karI siddha buddha ane muta thaze, satasamAgamane A keve! mahAna upakAra, anaMta sa sAranA nistAra karI devalAkanA sukhA apAvI, eka ja bhavamAM paramAtmapada prApta karAvI dIdhuM. (3) chavAbhigama sutra-trIjA ThANAMgasUtranu upAMga ThANAMga sUtranI keTalIka gahana khAkhatAnA khulAsA AmAM karavAmAM AvyA che, tethI ThANAMgasUtranA upAMga tarIke enI sAkatA che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 ] [ AgamasA AmAM eka adhyayana, 18 uddezA, 47pa0 gAthA pramANa hAla pATha che. 272 gadyasUtra ane 81 padya arthAt gAthA che. maMgalAcaraNumAM zrI navakAramaMtra che. bhagavAna mahAvIrasvAmIne gotama svAmIe pUchelA praznonA uttararUpe jIva ane ajIvanA bheda-prabhedanu ane rUpI-arUpI jIvanuM AmAM kathana che, temA saMsArI jIvAnI huM pratipatti arthAt prakaraNa nIce pramANe cheH(1)pahelI pratipatti :-jIvAjIvAbhigama pratiprati che. AmAM sa'sArI jIvanA be bheda (1) sthAvara ane (2) trasa kahyA che. sthAvaranA traNa bheda che (1) pRthvIkAya,. (2) apakAya ane (3) vanaspatikAya ane trasanA traNa bheda che (1) teukAya, (2) vAukAya ane (3) udAra trasakAya. arthAt audArika zarIravALA trasa kAya. tenA vaLI 4 bheda. che (1) eIndriya, (2) te driya, (3) coreMdriya ane (4) paMce driya. paMcadriyanA asaMjJI (manarahita) ane sa MjJI (manasahita) ema be bheda, gatinI apekSAe cAra bheda che (1) nArakI, (2) tiya``ca, (3) manuSya, ane (4) deva. nArakInA ratnaprabhAdi sAte narakanI apekSAe 7 bheda, tiya 'ca paMcendriyanA (1) jaLacara, (2) sthaLacara ane (3) khecara ema 3 bheda ane pachI tenA peTAbheda kahyA che, manuSyanA samUmi ane gaja ema be bheda hyA che, ane devanA cAra bheda (1) bhavanapati, (2) vANavyaMtara, (3) jyAtiSI ane (4) vaimAnika kahyA che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAju upAMgasUtra-jIvAbhigama sUtra] [ ra45 asaMjJI jyAre nArakIpaNe upaje tyAre prathama aparyApta dazAmAM be ajJAna-mati ane zrataajJAna heya, paryApta thayA pachI trIju virbhAgajJAna thAya. (2) bIjI pratipattimAM 3 vedanI apekSAe 3 bhede jIva kahyA che. temAM strIveda, purUSaveda ane napuMsaka vedanI sthiti, aMtara, a5-bahatva ane viSayanA bheda che. purUSane purUSapaNe rahevAne kALa jaghanya aMtamuhUrta ane utkRSTa pratyeka so eTale ke basothI navase sAgarepama sudhInuM che. tyArabAda vedane palaTe avazya thAya. purUSada pharI maLavAnuM "aMtara" jaghanya eka samaya, utkRSTa vanaspatiAzrI anaMtakALa, strIvedanuM aMtara jaghanya aMtamuhUrta utkRSTa vanaspati AzrI anaMtakALa. strIveda karmabaMdhanI sthiti jaghanya be sAgaropama ane eka sAgaropamanA sAtamA bhAgamAM palyopamane asaMkhyAtamo bhAga uNe (o) ane utkRSTa 15 kreDAkeDa sAgaropama, abAdhAkALa paMdarahajAra varSane. deva cyavIne deva thavAnuM aMtara bhavanapatithI, bIjA IzAnadevaloka sudhI jaghanya aMtamuhUrta, trIjA sanaskumArathI sahastrAra (AThama) devalAka sudhI 9 divasanuM, navamA ANatathI bAramA acuta devaleka sudhI 9 mahinAnuM ane huM jhaveyakathI sarvArthasiddha sivAyanA 4 anuttara vimAna sudhInuM 9 varSanuM purUSadanuM kahyuM. sarvArthasiddha vimAnanA devo niyama ekAvanArI che. tethI aMtara kahyuM nathI. darekanuM utkRSTa aMtara judu judu che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra46 ] [ AgamasAru karmabhUminA manuSya garbhAvAsanA 9 mAsa pUrNa karIne ja 9mAthI 12mA devaloka sudhI pharI upajavAnA adhyavasAya karI zake te AzrI ane jaghanya 9 varSanI uMmare dIkSA laIne anuttara vimAnamAM upajavA jevI karaNa karI zake te AzrI 9 varSa kahyA che. purUSa veda karmabaMdhanI sthiti jaghanya 8 varSa ane utkRSTa 10 kroDAkoDI sAgaropama eAchA. 1 hajAra varSa abAdhAkALanA-che. napuMsakavedana jaghanya aMtarakALa 1 samaya, ane utkRSTa anaMtakAla vanaspati AzrI. vanaspati AzrI. napuMsakavedanemahAnagarIbaLatI hoya tenA je ugra dAhakArI kahyo che. strI 3 bhede che, tiryacINI, manaSyaNa, ane devI. purUSa 3 bhede cheH tiryaMca, manuSya, ane deva. napuMsaka 3 bhede che - nAraka, tiryaca, ane manuSya. nArakI badhA napuMsaka hoya, deva napuMsaka na hoya. trIjI pratipatti :- cAra prakAre jIvanuM kathana che, te saMsAranI 4 gati, naka, tiryaca, manuSya ane devagati AzrI kahyuM che.' pahelA traNa uddezAmAM sAte narakanuM, nATakIonuM- jADAI, narakAvAsA, kSetravedanA vagerenuM varNana che. kayA jIva kaI narakamAM upajI zake tenuM anya keIdharmamAM na batAveluM kathana che, te A rIte-asaMjJI paMceMdriya vadhumAM vadhu pahelI, narakamAM, sarisarSathI godhA, neLiyA Adi bIjI naraka sudhI. pakSI trIjI naraka sudhI, siMha-vAgha Adi hiMsaka cArapaga vALA cothI naraka sudhI, uparisapa-peTe cAlanArA sa5, ajagara vagere pAMcamI naraka sudhI, strI chaThThI naraka sudhI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM upAMga-jIvAbhigama satra ] [ ra47 cakravartInuM strIratna atibhogavilAsanA kAraNe 1thI chaThThI narake jAya, ane mAtra purUSa ke anya sAtamI naraka sudhI jaI zake. Ane artha e che ke asaMjJIthI strI sudhInA dhAre tepaNa kahI che tenAthI uparanI narakamAM jaI zake nahi. kAraNake tethI upalI narakamAM upajavA jevA bhAre azubha karma te te che bAMdhI zake nahi. badhI narakamAM eka haMDa saMsthAna hoya che. saMghayaNa nathI hotuM kAraNake vaikIya zarIra che tethI hADacAma Adi nathI, paramakRSNa varNa, paramadurgadhamaya zarIra, sparza vagere, 3 dRSTi, 3 jJAna, 3 yega, 2 upaga 4 samuddaghAta te vedanA, mAraNAMtika, kaSAya ne vaikiya, ne atibhUkha ne tarasa hoya che. nArakIne AhAra azubha pudagalane ne vikrvaNA paNa azubhAya che. kuMbhamAM azAtAthI upaje che, ane AyuSya pUrNa thatAM azAtAthI cave che. TUMkamAM pratyeka paLa ati dukhamaya hoya che. sAta narakanuM sthAna che : AyuSya sAgaropamamAM padAthathI nAma gotrajaghanya utkRSTa vyApta (1) ghamA ratanaprabhA 10000 varSa 1 ratna (2) vaMsA zarmazaprabhA 1 3 tIkSaNa kAMkarA (3) sIlA vAluprabhA 3 7 retI (4) aMjanA paMkaprabhA 7 kAdava (5) riTrA dhUmraprabhA 10 17 dhumADo (6) maghA tamaprabhA 17 aMdhakAra (7) mAghavatI tamatamaprabhA 22 33 gheraaMdhakAra Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ] [ AgamasAra pahelI narakanu dehamAna NA dhanuSya ane 6 AMgaLa che, pachI uttarAttara khamaNuM thatAM sAtamInuM dehamAna 500 dhanuSyanu che. vedanA :- sAte narakamAM 10 prakAranI kSetravedanA :(1) anaMtakSudhA, (2) anaMtatRSA, (3) anaMtU TADha, (4) anaMta tApa, (5) anaMta mahAjavara, (6) ana Mta khujalI, (7) anaMta rAga, (8) anaMta AzrayahInatA, (9) anata zAka ane (10) anaMtabhaya. A uparAMta pahelI 3 naraka sudhI paramAdhamI devA jIva jevA pApakarmA karIne AvyA hAya, te pramANe bhayaMkara pIDA pamADatA hAya che, ane ceAthIthI sAtamI naraka sudhI " anyAnya kRta " arthAt nArakA ekabIjAne kutarAnI jema vedanA paheAMcADatA haiAya che 9 " samyagadRSTi nArakA vedanA samabhAve sahana kare che ane anyane pIDA upajAvatA nathI, tethI peAtAnA azubhaka khapAvI manuSyagatimAM jaipara parAe meAkSa pAme che, jayAre mithyASTi nArakA hAyavAya karI vedanA bheAgave che ane paraspara kaleza kare che. tethI vaLI navA azubhakarma AMdhI hiM'saka pazu pakSI, ityAdi durgatimAM jAya che ne saMsAracakra khUba vadhArI de che, " e uddezAmAM tiya ca ' nu kathana che. tiya`camAM ekendriyathI 5'ce'driya sudhInA jIva kahyA che. AmAM pahelA cAra ekendriya (1) pRthvI, (2) pANI, (3) teu (agni) ane (4) vAyukAyanA darekanA sUkSma ane mAdara ema be bheda che, ane te AThe bhedanA paryAptA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra upAMgasUtra ] [ 249 ane aparyAptA maLI 16 bheda che. vanaspatikAyanA (1) sUma, (2) pratyeka ane (3) sAdhAraNa ema 3 bheda che. tenA paryAptA ane aparyAptA maLI kula cha bheda che. ane Ama pAMce ekedriyanA kula 22 bheda che. sUkSama ekedriya te AkhA lekamAM ThAMsIThAMsIne bharyA che. bAdara jIva lekanA aMzabhAgamAM che. tiryacaninA jInuM lezyA, daSTi, jJAna, ajJAna, yoga, upaga, utpatti, sthiti (AyuSya), maraNa, samuddaghATu , udvartana , kutakoTI ema 11 dvAro vaDe vistRta kathana che. saMsArI jIvanA cha bheda pAMca sthAvara ne chaThA trasa kahyA che. jIva jIvapaNe keTale kALa rahe ? jIvajIvapaNe sadAkALa rahe che. te ja pramANe pRthvIkAya pRthvIkAyapaNethI laIne trasajIva trasakAya paNe-ema chae kAyanA jI lokamAM saMdaiva rahe. eka samayamAM eka jIva eka ja kriyA kare. samyaka ke mithyAkriyA eka ja kare. devenA vimAnane nakkanI kuMbhIo pRthvIkAyanI hoya che. pachI manuSyakSetra ane manuSyane vedanuM kathana che. manuSya kSetra:- lekanA madhyabhAgamAM tIrtholeka ke madhyaloka Avelo che. te asaMkhyAta dvIpa - samudrone banelo che. temAM kendrasthAne jabudvIpa che. tenA pharate lavaNasamudra che. pachI dhAtakI khaMDa che. tenA pharate kAledadhi samudra che. pachI puSkarakhaMDa che. tenI adhavacce mAnuSettara parvata che. te parvata sudhI manuSyakSetra che. Ama jabudvIpa, Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] [ AgamasAra dhAtakIkhaMDa ane puSkarAI (ardhA puSkara) khaMDa maLI aDhI dvIpamAM manuSyakSetra che. tyArapachInA tirtho lokamAM masyAdi, jaLacara che paNa manuSya nathI. manuSyanA bheda - manuSyanA saMmariSThama ane garbhaja ema be bheda kahyA che. saMmUrNima eTale mAtApitAnA saMga vinA je upaje che. te garbhaja manuSyanA maLa, mUtra, zleSma, baLakhA Adi 14 prakAranA azucisthAnamAM upaje che. tenuM AyuSya eka aMtaramuhUrtanuM hoya che. manuSyanI daSTithI dekhAtA nathI. garbhaja eTale mAtAnI kukhe jame te, tenA 3 bheda kahyA che (1) karmabhUminA ,(2)akarmabhUminA ane (3) antaradvIpanA che. karmabhUminA 15 prakAre, akarmabhUminA 30 prakAre ane antaradvIpanA pa6 prakAranA maLI kula 101bheda manuSyanA kahyA che. akarmabhUmi ane antaradvIpanA manuSyo jugaliyA ke jugalika (jeDA) kahevAya che. kAraNa ke jugalikanI strIne niyamA eka putra ane eka putrInuM joDuM ja janme che, je niyamA patI-patnI tarIke saMsAra mAMDe che. te akarmabhUminA temaja antaradvIpAnA sthAna AyAma, viSkabha, paridhi AdinuM, aneka prakAranA vRkSe, latAo AdinuM ane 10 prakAranA ka5vRkSanuM vistRta varNana che, temaja tyAMnA manuSyanuM sarvAgINa varNana karatAM temanI UMcAI, pAMsaLIo, AhAra levAne kALa, AyuSya temanA upabhogamAM AvatA. padArthonuM, joDIyA bALakanA ucheranuM, tyAMnI pRthvI temaja temAM nIpajatAM phaLanA svAda vagerenuM vistRta varNana che, tenI sAthesAtha, grAma, nagara, ghara, asi. (zastrakri), masi (vepAra-vaNaja), ane kRSi (khetIvADI, Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM upAMgasUtra-jIvAbhigamasUtra ] [ 251 pazupAlana vagere) Adi vyavasAya, sonuM, cAMdI, huM vi. dhAtuo, rAjA Adi sAmAjIka vyavasthA, dAsa-dAsInI prathA, zatru-mitrAdi bhAva, gIta-nRtyAdi, vAhana, DAMsa, maccharAdi ja, yuddha, roga, ativRSTi, kharIda-vecANAdi kaya-vikayarna prathA vagere je karmabhUmimAM ja hoya che, te badhuM jugalika kSetramAM nathI hotuM, kAraNake temanI badhI jarUrIyAta dasa prakAranA kalpavRkSe pUrI pADatA hoya che, A badhAnuM vistArathI varNana che. devanA prakAra ne bheda : cAra nikAyanA deva kahyA che - (1) bhavanapati temAM 15 prakAranA paramAdhAmI ane 10 prakAranA asurakumArAdi devo maLI kula 25 prakAranA adhelakamAM che, (2) pizAca, bhUta, yakSa Adi 16 prakAranA vyaMtara deva ane 10 jAtinA jAbhikA maLI 26 prakAranA vANavyataMra deva, tirjIkamAM vase che, (3) tiSI de te caMdra, sUrya, graha, nakSatra, ane tArA e pAMca aDhIdvIpanA manuSyakSetramAM cara (pharatAM) ane aDhIdvIpa bahAra sthira che, te kula 10 prakAranA tirtholekamAM che, ane (4) vaimAnika arthAt udarvalokamAM je vimAne che temAM vase che. te 3 kiTivaSI, 12 devalokanA 12, 8 lokAMtika, 9 priyaka, ane pAMca anuttara vimAnanA maLI kula 38 prakAranA che. te cAre nikAyanA maLI 25+ 26+10+38 kula 99 prakAranA devo kahyA che. uparokta denA bhavanonA sthAnanuM varNana, 3pariSada, ane tenI bhinnatAnA kAraNa, temAM deva-devInI saMkhyA, sthiti (AyuSya), temanA Ina AdinuM varNana che. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 ] [ AgamasAra tyAra pachI dvIpasamudronA sthAna, saMkhyA, saMsthAna AdinuM varNana che, pachI jabudvIpanA gaLAkAranI ane saMsthAnanI 'upamAo, AyAma, vidhvaMbha, paridhi AdinuM, tenI jagatinuM vanakhaMDanuM, vijayadvAra ane vijayA rAjadhAnInuM, tenA prAsAdenuM, sudharmAsabhAnuM, utpAta sabhAnuM, dvArenuM, uttara kuranuM, yamaka parva ne yamaka devanuM, nilavaMta drahanuM, kaMcanaga parvate ane kaMcanaga devanuM, jaMbuvRkSa ke jenA parathI ja budvIpanuM nAma paDyuM che, ane temAM pharatAM caMdra sUryAdi pAMce cara devenuM, vistArathI varNana che. pachI lavaNa samudranuM, saMsthAna AdinuM, tenA lavaNa dhipa devanuM, tenA maracha-kaccha AdinuM varNana che. - pachI dhAtakI khaMDanA, kAledadhi samudranA, ne puSTharavara dvIpanA, saMsthAna, viSkabha, paridhi AdinA ane te darekanA caMdrasUryAdinA varNana che. aMtamAM svayaMbhUramaNa dviIpane samudranuM, ane samudronA matsyanI kulakeTI, avagAhanA AdinuM varNana che. pachI devonI divya gati, bAhya pudgalenA grahaNathI ja thatI vidurvANa, temanA vaikiya zarIrane chadmastha manuSya joI zake nahi, temanA sAmarthya vagerenuM varNana che, caMdra sUryAdi jyotiSI denA aMtara, viSkabha, paridhi, gati, viMkurvaNA ane temanI agramahiSIonuM varNana che, nava veyaka ane pAMca anuttara vimAnavAsI deve badhA ahame kahevAya che, temanAmAM vikriyA karavAnI zakti hovA chatAM vikiyA karatA nathI. badhA devone saMghayaNa nathI, temane Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM upAMgasUtra-jIvAbhigamasUtra ] [ ra53 pudgalenuM mAtra zubha pariNamana hoya che; samacaturastra. saMsthAna hoya che. aMtamAM nArakI, tiryaca, manuSyane devAnI jaghanya ne utkRSTa sthiti, aMtarakALa, jaghanya saMsthitikALa ane temanA alapa bahutvanuM varNana che, A varNana trIjI pratipattithI navamI prati prati sudhI darekamAM karavAmAM AvyuM che. pahelAthI AThamA sahasAra devalAka sudhI garbha ja tiryaMca ke manuSya ja devapaNe upaje ane navame devake ne tenI uparanA devalekamAM mAtra manuSya ja devapaNe upaje. AThamA devalAka sudhInA devAnI gati manuSya ne tiryaMcanI kahI che, tethI uparanA devenI gati mAtra manuSyanI ja kahI che, aMtara - nArakI, manuSyane devonuM jaghanya aMtara eka aMtamuhUrtanuM, utkRSTa aMtara vanaspatikALa arthAt anaMtakALa, tiryaMcanuM jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa so sAgaropamathI thADu adhika. cAre prakAranA saMsArI jIvomAM sarvathI thoDA manuSya, tenAthI nArakI asaMkhyAta gaNa, tethI deva asaMkhyAta gaNA, ane tethI tiryaMca anaMtagaNo, kAraNake tiryaMcamAM vanaspatine. nigodanA jIvane samAveza thAya che je anaMtA che. nigadanA jIva eka sAthe upaje che, eka sAthe zvAsacchavAsa le che ne eka sAthe mare che - cethI paMcavidha jIva pratipattimAM ekeMdriyathI paMcendriya sudhInA pAMca prakAranA jInuM kathana che. jIva be prakAranA che (1) sUma ne (2) bAdara. temanI jaghanyane utkRSTa sthiti, saMsthitikALa tathA alpabadutvanuM varNana che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 ] [ AgamasAra pAMcamI pavidha jIva pratiprattimAM saMsArI jIvenA cha bheda-pAMca ekedriya ne chaThThA trasa kahyA che. nigedanA jIvonuM kathana che. dravya AzrI nigoda asaMkhyAta kahI che ne jIva AzrI anaMta kahI che. te badhA jInA sUkSama ne bAdara ema be bheda kahIne, te baMne bhedanA (1) paryApta ane (2) aparyApta ema be bheda batAvyA che. - chaThThI saptavidha jIva pratipattimAM (1) nArakI, (2) tiryaMca, (3) tirtha ciNI, (4) manuSya, (5) manuSyaNI, (6) deva ne (7) devI ema sAta prakAre saMsArI jIva kahyA che. sAtamI aSTavidha jIva pratipattimAM narakAdi cAre gatinA jIvanA (1) prathama samayanA ne (2) aprathama samayanA maLI kula 8 bheda kahyA che, jIvamAM sauthI nAne bhullaka bhava 256 AvalikAne kahyo che. - AThamI navavidha jIva pratipAttamAM saMsArIjIvanA 9 bheda kahyA te pAMca ekedriya (sthAvara), be, traNa ne cAra iMdriyavALA 3 vigateMdriya ne paMceMdriya maLI kula -nava bheda che. navamI dazavidha jIvapratipattimAM saMsArI jIvonA daza prakAra te ekedriyathI laI paMcendriya sudhInA jInA (1) prathama samayanA ne (2) aprathama samayanA maLI daza bheda kahyA che. trIjI pratipattithI navamI pratipatti sudhInI dareka jIva pratipattimAM jInI jaghanyane utkRSTa sthiti, saMsthitikALa, aMtarakALa tathA alpabahuvanuM kathana karela che. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM upAMgasUtra-jIvAbhigamasUtra ] [ ra55 vaLI navamImAM jInA siddha, asiddha, sendriya, anidriya, jJAnI, ajJAnI, AhAraka, anAhAraka, bhASaka, abhASaka, samyagadaSTi, mithyASTi, paritta, aparipta, paryApta, aparyApta, sUkSama-bAdara, saMjJI-asaMjJI, bhavasiddhika ane abhavasiddhikanA bhede kahyA che, tathA vega, veda, darzana, sayata, asaMyata, kaSAya, jJAna, zarIra, kAya, vezyA, ni, Idriya vigere dvArA vaDe varNana karavAmAM AvyuM che. aMtamAM samuccaya jenuM bethI daza prakAranA bhedarUpe varNana che. paryavasita ne aparyavasittanA bheda kahyA che. paryavasita eTale jene aMta hoya tevA "sAnta'? aparyavasita eTale aMtarahita "anaMta" enA 3 bheda che :(1) anAdi aparyavasita te "abhavya" AzrI ke jenA saMsAracakane kadApi aMta thavAno nathI,(2) anAdi saparyavasita te "bhavya AzrI je anAdinA che, paNa bhavabhramaNane aMta karavAvALA che; ane (3) sAdi saparyavasita te paDivAI" arthAt samakti pAmIne je pharI mithyAtva pAmyA che te AzrI, tenI sthiti jaghanya aMtamuhUrta, utkRSTa anaMtakALa, arthAt ardha pudagala parAvarta kALa. Ama A sUtramAM be vibhAga che -(1) prathama vibhAgamAM ajIva ane saMsArI jIvanA bhedanuM nirUpaNa che ane (2) bIjAmAM samuccaya jIvana eTale ke saMsArI ne siddhanA januM nirUpaNa che. A sUtra aMgabAhya che. (4) pannavaNa (prajJApanA) sUtra samavAyAMga sUtranuM upAMga che. A sUtramAM eka adhyayana che ane 36 pada che. mULa Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ] [ AgamasAra pATha 7787 gAthA pramANa che. AmAM 232 gAthA che. zeSa padyamAM che. A sUtranI racanA praznottararUpe thaI che. AnA pratyeka padanA ane "paNuvaNue bhagavaIe pATha Ave che. tethI ema siddha thAya che ke aMgasUtromAM je sthAna zrI bhagavatI sUtranuM che. tevuM ja viziSTha sthAna upAMga. sUtromAM zrI panavaNuM sUtranuM che. A sUtramAMthI ghaNA kaDA nIkaLe che. tethI A Agama jJAnane gahana bhaMDAra che. tethI Ane paNa "bhagavatI" kahyuM che. vyAkhyA :-pannavaNAnuM saMskRta bhASAmAM "prajJApanA thAya che. jene artha pra=prakarSathI, jJA=jANavuM, panA=padArtho, arthAt jenA vaDe padArthonuM prakarSathI arthAt viziSTha rIte. jJAna thAya te "prajJApanA sUtra. jIva ne ajIva saMbaMdhI je viziSTha nirUpaNa che te "prajJApanA" che. A gAmamAM "prajJApati" ke "prarUpayati" ema kriyApada che; tethI ema. spaSTa thAya che ke tIrthakara bhagavaMtane upadeza e prajJApanA. athavA prarUpaNa che. te upadezano AdhAra laI prastuta sutranI. racanA zyAmAcAye karelI che. tethI paNa "prajJApanA" nAma. sArthaka rIte zyAmAcAye ApyuM jaNAya che. padanI vyAkhyA karatAM AcArya malayagIrI lakhe che. ke pada prakaraNamarthAdhikAra: Iti paryAyA: arthAta padanA paryAyavAcI zabda prakaraNa ke arthAdhikAra che. tethI pada, eTale prakaraNa ema A AgamamAM artha karavAne che. prajJApanA sUtranA 1, 2, 5, 6, 11, 15, 17, ne. 24 thI 27 sudhInA padane havAlo zrI bhagavatI sUtramAM ApavAmAM Avyo che. paNa prajJApanA sUtramAM koIpaNa sUtra havAlo ApavAmAM AvyuM nathI, kAraNa ke temAM je je Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM upAMgasUtra-pannavaNusUtra ] [ ra57 viSayonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, temAM te viSayanuM saMpUrNa kathana che. maMgalAcaraNa :- "name siddhANuM" padathI karela che. ane pachI zAsanapati bhagavaMta mahAvIrane namaskAra che. jIvAjIvAdi tattva nirUpaNane saMbaMdha AcArya malayagirIe AnA pade sAthe nIce pramANe jeDa che - tava prajJApanAnA pado 1-2 jIva ane ajIva, pada-13, 5,10 ne 13 3 Asava " 16, 22, 4 badha * 23 5 thI 7 saMvara, nirjarA, mekSa " 36 badhA tane samAveza savAe dravya, kSetra, kALa ane bhAvamAM karela che, tethI malayagirIe paNa dravya arthAt jIva tattvane samAveza prathama padamAM, kSetra arthAt jInA nivAsasthAnane bIjA padamAM, kALane arthAt jInA AyuSya ne sthitino) cothA padamAM, ane bhAvane samAveza badhA padamAM karyo che. 36 padanA viSayonuM nirUpaNa :(1) pahelA prajJA padamAM jIvanA be bheda-"saMsArI ne siddha" batAvyA che. saMsArI jInA 563 bheda ane siddhanA 15 bhedanuM kathana che. saMsArI jInA bheda IdriyenA anukrame -pAMca sthAvara (ekendriya), 3 vikendriya (be, traNa ne cAra IdrivALA), paMcenidraya tIrthaMca, manuSyanA bheda 17 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 ] [ AgamasAra tathA 198 prakAranA devAnuM varNana che. azAlIyAnI utpatti, kulakADInI saMkhyA, anAya ne rA ya dezeAnA nAma, AryAnI nIti, karma, bhASA tathA lipi, ane jJAna, darzana, cAritranA bheda batAvyA che, pachI ajIvanA bhede kahyA che. (2) sasthAna pada :-AmAM ekendriya thI pA~ce driya sudhInA 24 daMDakanA jIveAnA nivAsasthAnAnu` vistRta varNana che. siddhazilA ane siddhabhagavAnanuM kathana che. (3) bahu vakatavya pada :-A trIjA padathI mAMDIne 13, 18 ne 21mA padma sivAyanA bAkInA badhA padomAM jIvAnuM vibhAjana (1) gati, (2) indriya (3) kAyA, (4) joga, ceAga-mana, vacana, kAyAne yAga kahyA che. (5) 3 veda (6) 4 kaSAya, (7) 6 lezyA, (8) dRSTi, (9) jJAna; (10) dezana, (11) sa'ti, (12) upayAga, (13) AhAraka, (14) bhASaka, (15) paritta, (16) paryApta, (17) sUkSma, (18) saMjJI, (19) bhavya, (20) astikAya, (21) carama, (22) kSetra, (23) khaMdha ane (24) pudagala A 24 dvArA upara jIvanA 14 bheda, 14 guNasthAna, 15 ceAga, 12 upaceAga, 6 lezyA, ane alpabahutva ema 62 khAla utAryA che. jIvanA 256 DhagalA ane 98 belanA alpamahutva dvAra aMte ApyA che. abhiva karatAM bhavI jIvA vadhu che tema kahyuM che. (4) sthitipada :-24 daMDakanA jIvAnA aparyApta ane paryAptanI, tathA tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, khaLadeva, jIgaliyA vagerenI sthiti (AyuSya) batAvela che. siddha bhagavaMtA mAkSanA zAzvatA sukha bhAgavatA heAvAthI temanA vicAra atre karela nathI. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthuM upAMgasUtra-pannavaNAsUtra ] [ 259 (5) paryAya pada :-AmAM jIva ane ajIva dravyAnI paryAyA (avasthAe)nuM kathana che. prathama prajJApadamAM jIva ne ajIvanA bhedenuM nirUpaNa te| hatuM ja, paraMtu AmAM pratyeka bhedanI ana ta paryAyeA hAya che, te batAvI che. AmAM nArakI Adi 24 daMDakanA jIvA ane 25mA siddha bhagavatAnI saMkhyA ane paryAyAnuM kathana che. dA.ta. manuSyanI paryAyAnA bheda batAvatAM kahyuM che ke dravya dRSTi" e manuSya sakhyAtA che, "pradezaESTi" e pratyeka jIvanA asa`khyAta pradeza hAvAthI asa`khyAtA che, ane vadhu gaMdharasAda, tathA jJAnadana; avagAhanA, sthiti Adi dRSTithI temanI paryAye anata che, A rIte bIjA daDakA ne siddhanI paryAye kahI che. dravyadRSTie vanaspati sivAyanA 23 daDakanA jIvo asa'pya che, vanaspatinA anaMta che, paryAyanI dRSTie badhA cAvIse daMDakanA jIvA anaMta che. siddha bhagavaMte te dravyadRSTie paNa ana ta che. AcAya malayigirae uparAkta dRSTionA samAveza dravya--kSetra-kALa ne bhAvamAM A rIte karela che, dravyamAM dravyAzvetA ane pradezAtAnA, kSetramAM avagAhanAnA, kALamAM sthitine ane bhAvamAM varNAdi jJAnAdinA, samAveza karela che. pudgalanA ahIM paramANu ne skaMdha ema be bheda karyA che. te ba tenI paryAyeA anaMta che; sthitinI apekSAe eka samayathI mAMDI asaMkhyAtakALanI sthitivALA che; eka paramANu bIjA paramANunI sthitinI apekSAe hIna, tulya ke adhika hAI zake che. avagAhanAnI dRSTie e pradezathI mAMDIne anaMta pradezI (paramANue)nA skaMdha AkAzanA eka pradezathI laIne asaMkhyAta pradeza sudhInA kSetrane avagAhI zake che, Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra60 ] [ AgamasAra paraMtu anaMta pradezanA kSetrane rakata nathI, kAraNa ke pudagaladravya lokAkAzamAM ja che ane lokAkAzanA pradeza asaMkhyAtA ja che, alakAkAza anaMtapradeza che, paNa tyAM AkAza sivAya bIjA keI dravya hetA nathI. paramANuvAdI nyAyavaizeSika paramANune nitya mAne che, paraMtu temanA pariNamanane arthAt paryAyane mAnatA nathI. jyAre sarvajJa tIrthakaroe paramANune paNa pariNAmI nitya kahyo che, kAraNa ke paramANu skaMdharUpe ane skaMdha paramANurUpe pariName che. paramANu svataMtra hovA chatAM tenI paryA. palaTAyA kare che. (6) viraha (aMtara) pada -narakAdi cAre gatimAM. eka jIva AvIne upaje, te pachI bIjo jIva tyAM AvIne upaje te baMne vacce kALanuM je aMtara paDe tene "viraha kahe che. te rIte cavavAmAM jANavuM. cAre gatiomAM upajavA (upapAta)nuM tathA cyavavA. (uddavartanA)nuM aMtara paDe to jaghanya eka samaya ane utkRSTa bAra muhUrtanuM paDe. siddhagatimAM aMtara paDe te jaghanya eka samaya utkRSTa cha mAsanuM paDe. zAzvatA che tethI cavavAnuM nathI. pachI dareka gati AzrI virahakALa batAvela che. pachI jIvanI gati-AgatinuM, tathA parabhavanA AyuSya-- baMdhanuM kathana che, jIve jevA prakAranuM AyuSya bAMdhyuM hoya, tevI gatimAM ja na janma pAme che. AyuSyanA saMparkama (tuTI zake tevuM ane nirUpakama ema be bheda che. devo, nArakI, ane asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryaMca ane manuSya (baMnenA jugaliyA) ne Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthuM upAMgasUtra-pannavAsUtra ] [ 261 niyamA nirUpakramIka AyuSya ja hAya che, kAraNa ke temanuM Akasmika mRtyu dApi thatu' nathI; ane AyuSyanA cha mAsa bAkI rahe tyAre ja AgAmI bhavanu AyuSya bAMdhe che. ekendriyathI cauraMdriya sudhInA jIvAmAM aMne prakAranuM AyuSya hAya che. nirUpakamI hoya te AyuSyanA trIjo bhAga khAkI rahetAM parabhavanuM AyuSya bAMdhe che; ane sepakramI hAya tA AyuSyanA trIjo bhAga bAkI rahetAM bAMdhe, ane tyAre na bAMdhe tA tenA trIjA bhAge, vaLI tenA trIjA bhAge ema karatAM chevaTa aMtamuhUta AyuSya bAkI rahe tyAre te avazya mAMdhe. seApakamI tiya "cane manuSyanu ekendriya pramANe jANavuM. parabhavanuM AyuSya bAMdhatI vakhate jIva niyamA nIcenA cha bela paNa nivruta kare (bAMdhe) cheH-(1) jAti-e ke driyathI paMcendriya sudhInI jAti kahevAya che, (2) gati te narakADhi 4 gatimAMthI kaI gatimAM jAze te, (3) sthiti, (4) avagAhanA (AkRti), (5) pradeza--te AyuSyakALamAM jeTalA 4 udayamAM AvavAnA che te, ane (6) anubhAga. AmAM vaLI 6 peTAbheda che. (1) sukha, (2) duHkha, (3) sa yeAga, (4) viyoga, (5) saMpatti ane (6) saMti. AmAM eka bhavanI jIMdagImAM je banavAnuM che te soMpUrNa paNe AvI jAya che. je kAMI banavAnuM che, maLavAnu che te pUSkRta zubhAzubha kam pramANe ja niyamA thavAnu che. chatAM ajJAnI jIva peAtAne tene kartA mAnI rAgadveSanA navA navA pariNAme karI vaLI navA karma bAMdhIne mAtra peAtAnuM ja bhavabhramaNa vadhAre che. (7) zvAseAcchavAsa 56 :-244DakanA jIvAnA zvAseAcchavAsanuM mAna batAvyu che. devAmAM jeTalA sAgarApamanuM AyuSya teTalA pakhavADIe zvAsa le che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ radara ] [AgamasAra (8) saMjJApada :- saMjJA 10 prakAranI che - AhAra, bhaya, mithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, leka ane gha, covIse daMDakamAM A daze saMjJAo keTalI lAbhe ane kyA karmathI thAya che te kahyuM che. saMjJAvALA chAno a5bahatva che. nArakImAM bhaya saMjJA, tiryaMcamAM AhAra saMjJA, manuSyamAM maithuna saMjJA ane devamAM parigraha saMjJA vadhu hoya che. (9) yonipada :- ni eTale jIvanuM navA janmanuM utpatti sthAna, bAra prakAranA zIta, uSNa, zItANa, sacitta, acitta, mizra, saMvRtta (DhAMkelI), vivRtta (ughADI), saMvRta vivRta, saMkhA, kaccha ane vaMzapatA yoni sthAnanuM vistRta varNana che. ane tene a9pa bahutva che. (10) carama pada :- carama eTale chellA jema ke mahAvIra svAmI A yuganA carama tIrthakara che. acarama eTale tethI pahelAnA, carama ane acarama bIjA keInI apekSA e ja kahI zakAya, A padamAM sAte narakanuM lokAlokanuM, paramANuthI mAMDIne anaMta pradeza skaMdha sudhInuM, tathA sthiti, bhAva, bhASAdinA caramAM caramanuM ne alpa bahatvanuM kathana che. (11)bhASApada :- bhASA saMbaMdhI vicAraNuM che. bhASAnuM Adi kAraNa jIva che, upAdAna kAraNa pudagala che. sthira rahelA bhASAnA pudgalene cha kAga vaDe grahaNa, karI bhASArUpe pariNAvI vacana ga rUpe bahAra kADhe (bele) che, tyAre A pudagala saMpUrNa lokamAM phelAI jaI, tene aMta lAkAtamAM thAya che. tene kALa be samayane che. prathama samaye grahaNa kare che, bIjA samaye bahAra kADhe che. leAka vajAkAra hovAthI bhASAne akAra paNa vajAkAra kahyo che. dravyathI anaMta Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM upAMgasUtra-5-navaNusUtra ] [ ra63 pradezI DhaMdha ja bhASAnA grahaNa mATe upayogI thAya che; kSetrathI asaMkhyAta pradezanA avagAhanuM, kALathI eka samayathI laIne asaMkhyAta samayanI sthitivALA skaMdhanuM, ane bhAvathI pAMca varNAdi anaMta pradezI cAra sparzavALA pudgalanuM ja grahaNa thAya che. AkAzanA jeTalA pradezanuM avagAhana karIne AtmA rahe che. teTalA ja pradezamAM rahelA bhASAnA pudgalene te grahaNa kare che. bhASAnA be bheda che - (1) paryApta arthAt sAMbhaLavAne samajavA mATe je bhASA pUrNa hoya te be prakAre (1) satya ane (2) asatya bhASA che. (2) aparyApta arthAt apUrNa bhASA te (1) mizra ane (2) vyavahAra bhASA che. Ama kula 4 prakAranI bhASA che. A cAra prakAranI bhASA zubha AzayathI belanAra ArAdhaka thaI zake che. A cAra bhASAnA vaLI 42 prabheda kahyA che. tenA alpabahuva kahyA che. bhASaka-abhASakanuM kathana che. siddha bhagavaMta tathA 5 ekedriya abhASaka che. (12) zarIra pada :- zarIra pAMca prakAranA che. (1) dArika, (2) vaikiya, (3) AhAraka, (4) tejasa ane (5) kArmaNa. 24 daMDakamAM kene keTalA zarIra lAbhe te kahyuM che. nArakI ne devane vaizyi, tejasa ane kAmaNa ema traNa zarIra, 3 vikeleMdriya ane vAyukAya sivAyanA cAra eke driyane audArIka, tejasa ne kAmaNa zarIra hoya, vAyukAya ane garbhaja tiryaMcane AhAraka sivAyanA 4 zarIra ne manuSyane pAMce zarIra lAbhe. siddha bhagavaMta azarIrI che. dareka zarIra uttarottara vadhu ne vadhu sUkSama che. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 ] [ AgamasAra baMdhe lagA ane muke lagA zarIranuM kathana che. aDhIdviIpanA manuSyonI saMkhyA 29 aMka sudhInI kahIne tenI gaNatarInI rIta batAvI che. (13) pariNAma pada :- pariNAma eTale bhAvanuM pariNamana. te be prakAre che (1) jIva pariNAma ane (2) ajIva pariNAma. pahelA jIva pariNAmanA 10 bhedanA 50 bela 24 daMDaka para utAryA che. ajIva pariNAmanA 10 bheda che. (1) baMdhana. (2) gati, (3) saMsthAna, (4) bheda, (5) varNa, (6) gaMdha, (7) rasa, (8) sparza, (9) agurUlaghu ane (10) zabda AzrI 36 peTA bheda kahyA che. jIva pariNAmanA 10 bhedanA 50 bela-1. gati cAra. 2. iMdriya pAMca, 3. kaSAya cAra, 4. vezyA che, paga traNa 6. upaga e, 7. jJAna ATha, 8. darzananA traNa, 9. cAritranA sAta, 10. vedanA traNa maLI 4pa che. emAM sidhdhanA anendriya, akaSAyI, alezI, agI, ne avedI maLI kula 50 bela che. (14) kaSAyapada :- kedha, mAna, mAyA ne lebha A cAre kaSAya 24 daMDakamAM batAvyA che. saMsArI jIvomAM kaSAyanI utpatti kSetra, vastu, zarIra, ane upadhine lIdhe thAya che. kaSAyanA anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhAnI ane saMjavalananA ema cAra bheda batAvI Aga nivartita, anAga nivartita, upazAMta ane anuzAMta ema bheda kahyA che. game te kAraNe pedA thAya te Abhaga nivartita ane vinA kAraNe thAya te anAga nivartita kaSAya kahevAya che, udaya nahi pAmele te upazAMta, ane udaya avasthAne prApta thayela te anupazAMta kaSAya che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthuM upAMgasUtra-pannavaNAsUtra ] [ 265 kaSAyanA artha che Sa kahetAM saMsAra ane Aya kahetA lAbha, arthAt jenA vaDe saMsAranA lAbha cAya arthAt bhavabhramaNa vadhe te kaSAya. kAraNa ke ke baMdhananu mukhya kAraNa ja kaSAya rUpI meAhanIya kama che. tenA lIdhe ja AThe kamaprakRtie baMdhAya che. taduparAMta cayana upacayana, baMdha, uddIrA vedanA ane nirjarAmAM cArekaSAya e ja mukhyatAe kAraNarUpa che ema batAvyuM che. cAre kaSAyanA kula pa00 bhAMgA batAvyA che. te krodhAdi dareka kaSAyanA samuccaya jIva ane 24 daDaka maLI 25416-400 ne cayana Adi 6x 3 DhALa x 2 ( eka jIva AzrI ne bahu jIva AzrI) x 25 (samuccaya jIvane 24 daMDakanA ) = 900 maLI kula 1300 x 4 kaSAya=5200 thAya. (15) Indriyapada :- tenA be uddezA che, pahelAmAM pAMca iMdriyAnA 24 dvArA 244Daka para utAryA che, jIvAnAM indriyA vaDe avagrahaNa, (pariccheda), avAya, IMDA, ane avagraha-artha ane vyaMjana ane prakAre 24 4 DakamAM nirUpaNa karela che, cakSu sivAya cAre iMdriyAnA vyaMjanAvagraha thAya che, arthAvagraha cha prakAranA che, kAraNake te pAMce IndriyA temaja chaThThA manathI paNa thAya che. IndriyAnA be bheda karyA che. (1) dravyendriya ane (2) bhAvendriya, i'kriyApacaya, IMdriya nivartana, indriyalabdhi Adi dvArA vaDe dravyendriya ane bhAvendriyanI 24 daMDaka saMbaMdhI vicAraNA karavAmAM AvI che. arIsAnA praznottara che, AkAza pradeza ane avagAhanAnu` kathana che, 40 dvIpa-samudranA nAma che, alAkanA AkAzanuM kathana che, Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ AgamasAra bIjA udezAmAM pAMce IdrinA 13 dvArA 24 daMDaka para utAryA che, eka jIvane aneka jIvanI judI judI ane. paraspara bhAvedriya keTalI hoya te batAvI che, (16) progapada :- mana, vacana, kAyAnA vyApArane jenadarzanamAM ga" kahela che. te bheganuM kathana atre "prAga" zabdathI karela che. ga 15 che, temAMnA keTalA sAmAnya jIvane ane vizeSarUpathI 24 daMDakamAM hoya te ghaTAvyuM che, A AjanamAM amuka prayoga vakhate tenI sAthe bIjA keTalA prAga saMbhave tenuM vistRta kathana che. je kiyAthI bIjA joDe saMbaMdha baMdhAya tene prayoga kahyA che.. pachI 5 zarIranA bhAgA tathA 5 prakAranI gati kahI che, (17) lezyApada - AnA cha udezA che. prathama uddezAmAM lezyAnA 9 dvAra (1) AhAra, (2) zarIra, (3) zvAse chavAsa, (4) karma, (5) varNa, (6) vezyA, (7) vedanA, (8) kriyA ne (9) AyuSya-24 daMDakanA jIva para utAryA che. bIjA uddezAmAM che vezyAnA nAma (1) kRSNa, (2) nIla, (3) kApata, (4) tejalezyA, (5) padma ane (6) zukala vezyA, kahI 24 daMDakamAM kone keTalI lezyA lAbha tenuM kathana che. A cha alaga lezyA uparAMta, chae lezyAvALA te salezI ane ekapaNa lezyA na hoya te "alezI" te siddha bhagavaMta ema ATha belanuM a5 bahatva kahyuM che; ane 24 daMDakanA jInuM vezyAnI apekSAe alpa bahuva kahyuM che, trIjA udezAmAM janma-maraNa vakhate je vezyA hoya. tenuM kathana che. mRtyu samaye AgAmI bhavanI legyA mRtyu samaya pahelAnA aMtamuhUrtamAM avazya Ave che, ane te ja Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM upAMgasUtra-pannavaNusUtra ] [ ra67 lezyA AvatA bhavanA janma samaye eka aMtamuhUrta hoya. che, arthAt jIva je legyAmAM maraNa pAme che, te ja legyAmAM AvatA bhave janme che, vezyAvALA jIne keTaluM jJAna hoya che. ane avadhijJAnanI maryAdA vi.nuM kathana che. cothA uddezAmAM eka vezyAnuM bIjI le zyAmAM pariNamana thatAM tenA tenA varNa, gaMdha, rasa ane sparzanuM vivecana che, pAMcamAM udezamAM cha lezyAnA paraspara pariNAma che. deva ane nArakImAM eka vezyAnuM bIjI legyAmAM paNamana thatuM nathI. te baMne je legyAmAM upaje che, te ja legyAmAM aMdagIbhara rahe che ane temAM ja ve che. (mare che.) chaThA udezAmAM manuSya saMbaMdhI lezyA pariNAma kahyA che. manuSyane tiryaMcanA chae lezyAnA pariNAma eka bIjAmAM mananA bhAva pramANe palaTAyA kare che. pahelI ja narakanA nArakIonI dravya ane bhAva vezyA palaTAtI nathI, paraMtu sAtamI nArakImAM mithyAdaSTi jIva jAya ane tyAM gayA pachI samakitI bane te bhAva lezyA palaTANuM gaNAya paNa dravyathI vezyA palaTAtI nathI. kaSAyavALI pravRttine vezyA kahI che, A vyAkhyA chadmastha jI saMbaMdhI che, zukala legyA kevaLI bhagavaMtane paNa hoya che ne kevaLI bhagavaMta te kaSAya mukta che. chatAM, yega pravRti hoya che, tethI temanI vega pravRtti e jANe lezyA ema kahyuM che, vigale driya, nArakIne teune vAyukAyane pahelI 3, pRthvI, pANI, vanaspati ne devIne pahelI 4, garbha ja tiryaMca paMcendriya, manuSyane devane chasaMmUchimane traNa lezyAne siddha bhagavaMte alezI heya. (18) kAyasthiti:- sthiti be prakAranI che. (1) bhavasthiti arthAt eka ja bhavanuM AyuSya, ane (2) Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra68 ] [ AgamasAra - kAyasthiti arthAt eka ja kAyAmAM jIva vAraMvAra janma maraNa karatA rahe ane bIjI kAyAmAM jyAM sudhI na upaje tyAM sudhIno kALa te kAyasthiti. cothuM sthiti pada bhavasthitinuM che, jyAre A padamAM jIva, gati, Idriya, vega, veda, kaSAya, vezyA, sabhyatva, jJAna, darzana, saMyata, upayoga, AhAra, bhASaka, paritta, paryApta, sUkSama, saMjJI, bhavasiddhika, astikAya ane caramanI apekSAe kAyasthiti batAvI che. vanaspatinA vyavahAra rAzi ane avyavahAra rAzi ema be bheda batAvyA che, temaja nigodanA jIvonuM svarUpa kahyuM che. mAtA marUdevIne jIva anAdikALathI vanaspatimAM hato te ullekha prajJApanAnI TIkAmAM karela che. (19) daSTipada:- daSTi 3 che. (1) samyaga daSTi, (2) mithyAdaSTi, ane (3) mizra arthAt samamithyASTi anArakI, devanA 13 daMDaka tathA garbhaja tiryaMca ane manuSyamAM traNe daSTi hoya, pAMce ekendriya mithyASTi che, 3 vikalenidrayane samyagRSTi ane mithyAdaSTi ema be daSTi hoya, pAMca anuttara vimAnanA devo niyamA samyagRSTi ja hoya. asaMjJI paMcendriya (saMmUrNima tiryaMca ane manuSya)mithyASTi che. (ra0) anakriyA pada - bhavano aMta karanArI kiyA antakiyA" kahevAya che. A kiyA atre be arthamAM cejha cheH (1) no bhava arthAt maraNa ane (2) mokSa. atakiyAne vicAra nArakAdi 24 daMDakamAM karela che, mekSa rUpI antakiyA mAtra manuSya ja karI zake che. manuSya sivAya bIjA jIvamAM antakiyA mRtyunA arthavALI che. nava uttama padavI (1) tIrthakara, (2) cakravatI (3) Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM upAMgasUtra-panavaNusUtra] [ rada9. (3) vAsudeva, (4) baLadeva, (5) mAMDalika rAjA (6) kevaLI, (7) sAdhu, (8) zrAvaka ane (9) samakitInI. padavI kahI che. cakavatInA 7 ekedriya ane 7 paMcendriya ratnanA nAma, temanA kArya, kayAM janame ke upaje te sthaLanA nAma ane avagAhanAnuM kathana che. Ama kula 23 padavI batAvI che. kaI gatimAMthI nIkaLI jIva kaIne keTalI padavI pAme tenA 15 bola kahyA che ane kaI kaI padavIvALe narakAdi kaI gatimAM jAya tenuM 9 dvAra-dvArA kathana che ane tenuM a9pabahurve kahyuM che. siddhadvAramAM gati, lIga, veda, kSetra, avagAhanA, ArA. ane kALanI apekSAe eka samayamAM keTalA siddha thAya te batAvyuM che. (21) zarIra ke " avagAhanA saMsthAna pada, zarIra pAMca bhede che (1) dArika (2) vaikiya (3) AhAraka (4) tejasa ane (5) kAmaNa. tene (1) nAma, (2) artha (3) saMsthAna (4) svAmI, (5) avagAhanA (6) pudgala cayana (AhAra keTalI dizAne le te), (7) saMjana (8) dravyArthaka (9) pradezArthaka (10) dravyArthaka pradezArthaka (11) sUkama (12) avagAhanA alpabadutva, (13) prajana, 14 viSaya (zakti) (15) sthiti ane (16) aMtara ema 16 dvArothI vicAra karyo che. mAraNAMtika samudaghAta nArakI ane deva kare te kyAM sudhInI kare tenuM varNana che. audArika zarIranuM prayojana mekSanI sAdhanA karavAnuM kahyuM che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 ] [ AgamasAra (22) kriyApada: kriyA pAMca prakAranI che (1) kAyikI (2) AdhikaraNIkI--zasrAdithI thAya te (3) prAdeSikI dveSa karavAthI lAge te (4) pAztiApanikI-paritApa-pIDA upajAvavAthI lAge te ane (5) prANitipAtikI--hiMsAthI lAge te. ahiMsA ane hi MsAne kendrasthAne rAkhI 18 pApa sthAnakanI apekSAe pAMce kriyAnA 14 dvArathI vicAra karyo che. saMbaMdha -je jIvane kAyikI kriyA thAya che, tene niyamAAdhikaraNikI kriyA thAya che. tema arasaparasa samajavuM kAraNu ke kha'ne vacce naimittika ke bhAva saMbaMdha che. Aja pramANe kAcikIne prAddheSikI kriyA mATe samajavuM. e pramANe pahelI 3 kriyAenA avinAbhAvI saMbaMdha che. kAraNa ke kAyA pAte -paNa adhikaraNa che; tethI kAyikI kriyA thatAM ja adhikaraNukI paNa thAya ane viziSTha prakAranI kAyikI kriyA pradveSanA abhAvamAM asavita che. have zarUnI kAyikI Adi 3 kriyA lAgatAM chellI e kriyA pAritApanIkI ane prANAtipAtikI lAge paNa kharI ane na paNa lAge, paNa jene A be chellI kriyA thAya che tene zarUnI 3 kriyAe avazya thAya che. te jema ke haraNA ne mAravA khANa cheADayu teA zarUnI 3 kriyA lAgI, paNa khANu niSphaLa jAya teA a MtanI be kriyA na thaIne mANu lAge tA aMtanI e kriyA paNa thAya e rIte badhA bheda vicAravA. kAyikI Adi kriyAe 7 ke 8 ka`baMdhanuM kAraNa thAya che ane saMsAra vadhavAnuM kAraNa bane che, tethI ja sAdhakane A kriyAe na karavAnuM prabhue pharamAvyuM che ane te mATe pAMca mahAvrata grahaNa karavA kahyu che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cithuM upAMgasUtra-patnavaNusUtra ] [ 271 kAIpaNa kriyA dhama buddhithI nisvArtha paNe karUNAbhAvathI karavAmAM Ave te tene e keya kriyA lAgatI nathI tema prabhue bhagavatI zataka 16 u. trIjAmAM kahyuM te dA. ta. sarjana sAdhunuM oparezana kare chatAM kiyA na lAge paNa sAdhune dharmAntarAya kiyA lAge. loca jevI kaThaNa kriyA karavA chatAM karanArane karanArane kazI kriyA lAgatI nathI, kAraNake baMnenA bhAva ahisaMke ane dharma buddhivALA che. bIjA prakAre guNasthAnanI apekSAe pAMca kriyA kahI che (1) AraMbhiyA (2) paripzahiyA, (3) mAyAvattiyA, (4) apaccakhANavattiyA ane (5) mithyAdarzana pratyayA. (1) AraMbhiyA-chaThThA guNaThANAvALA pramata saMyatine lAge kAraNa hajI pramAda che, (2) parigdahiyA-pAMcamAM guNaThANA vALA zrAvakane lAge kAraNa ke parigrahane hajI dhAraka che (3) mAyAvattiyA-sAtamAM apramatta guNaThANAvALA saMyatine lAge kemake hajI saMjavalananA kaSAya che. (4) apratyAkhyAna kriyA keIpaNa vrata paccakhANa na karanArane lAge te avirata (ati) samyagadakiTa cethA guNaThANe hoya ane (5) mithyAdaSTi kriyA je pahelA guNaThANe hoya tene lAge che. uparAMta trIjA mizra guNaThANavALAne paNa lAge. A badhI kriyAmAM je guNaThANuM ApyuM che, tenA nIcenA badhA guNaThANuvALAne paNa te te kiyA lAge tema samajavuM. manuSya saMbaMdhamAM uparokta kriyAonuM je kathana karyuM. te sarva jIva AzrI temaja samajavuM. 24 daMDakanA jIvamAM kene keTalI kriyA lAge, temAMthI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 ] [ AgamasAra kema nivatI zakAya tathA tenA alpamahatva vagere 14 dvArathI kahela che. (23 thI 27) :-A pAMce padAmAM anukrame ka prakRtinA bhe, 24mAM kabaMdha 25mAM ka`khadhaveda arthAt * bAMdhatI vakhate keTalA veDhe, 26mAM kama vedakha'dha arthAt krama vedatI vakhate keTalA khAMdhe ane 27mAM kama veda vedaka arthAt ka vedatI vakhate keTalA vede tenA bhAgAM 24 kaDaka para utArIne ApyA che. 23mAM padamAM kama prakRtinA mULa 8 bhedanA nAma (1) jJAnAvaraNIya. (ra) darzonAvaraNIya, (3) vedanIya (4) meAhanIya, (5) AyuSya, (6) nAma, (7) gAtra ane (8) aMtarAya, 8 karmanA lakSaNa ane AtmAnA kayA guNane Avare ? (1) jJAnAvaraNIya krama sUryaprakAzane DhAMkatAM vAdaLa samAna che, AtmAnA ana tajJAna guNane eTale kevaLajJAnane Avare che. (2) danAvaraNIya kaiM rAjA pAse jatAM rokatAM dvArapALa (paTAvALA) samAna che. rAjAnA darzIna thavA na de tema AtmAnA anaMtadana guNane Avare che. (3) vedanIya kama be prakAre che. (1) zAtAvedanI. madhathI kharaDelI taravAranI dhAra samAna che. te cATe tA gaLI lAge. paNa jIbha kapAya, tema zAtAvenI AsaktithI bhogave te tenA sukha mIThAtA lAge paNa navA azubha ka kha'dhAya. (2) azAtAvedanI aphINa kharaDelI taravAra samAna che, aphINa cATavAthI jIbha jema kaDavI thAya, tema Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM upAMgasUtra-panavaNuM sUtra ] [ ra73 azAtA bhagavatI vakhate jIva duHkha pAme. te AtmAnA avyAbAdha anaMta sukhane roke che. (4) mehanIya karma dArUnA kepha samAna che. dArUne naze jema khAnadAnI bhUlAvI matine mUDha banAvI de che, tema A karma AtmAne tenA kSamAdi svabhAvane bhUlAvI, krodhAdi kaSA ane pAMce IdriyonA viSayamAM maryAdAne viveka rahita pravRtti karAvI saMsAramAM bhamAve che. jIvane mohamAyAthI muMjhavIne AThe karmane baMdhAvanArUM che tethI Ane rAjAkamAM kahyuM che. AtmAnA kSAyika samyaphatvane pragaTatA roke che. (5) AyuSya karma te rAjAnI jelanI sajAnI joDI samAna che, jeTalA samayanI jela maLI hoya te pUrI thayA sivAya kedI chuTI zake nahi, tema jeTaluM AyuSya hoya, teTaluM bhogavyA sivAya jIva zarIrathI chuTe nahi, zarIra e AtmA mATe kArAgRha samAna che. akSaya sthitine reke che. (6) nAmakarma citArA samAna che. citAro jema vividha rUpanA citro dore che, tema A karma arUpI evA AtmAne judA judA rUpa (deha) dhAraNa karAve che. amUrta guNane roke che. (7) gAtraka, kuMbhArane cAka jema mATInA piMDane pherave che, tema jIvAtmAne saMsAranI cAra gati ne 84 lAkha yonimAM uMcA ne nIcA getramAM bhamAve che. AtmAnA agurulaghu guNane roke che. (8) aMtarAya karma - jema rAjabhaMDArI rAjalakSamIne 18 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra74 ] [ AgamasAra yatheccha upayoga karavAmAM vina nAkhe che, tema AtmAnI anaMtavIrya zaktine pragaTatAM A kama roke che. A aMtarAya pAMca prakAranI che (1) dAnAMtarAya, (2) lAbhAMtarAya. (3) bhegAMtarAya (4) upabhegAMtarAya ane (5) vIryaMtarAya. kamanI prakRti, keTalA prakAre bAMdhe,bhogave ne sthiti AThe karmane mULa prakRti ne tenA bhedane uttara prakRti kahI che. (1) jJAnAvaraNIya karmanI 5 prakRti :- (1) matijJAnAvaraNIya, (2) zrutajJAnA. (3) avadhijJAnA. (4) mana paryAvajJAnA. ane (5) kevaLa jJAnAvaraNIya. cha prakAre bAMdhe te (1) jJAna ne jJAnInA avarNavAda(vAMkA) bolavAthI (2) jJAna denArane upakAra eLavavAthI. (3) jJAnanI aMtarAya pADavAthI (4) jJAna ne jJAnI para dveSa karavAthI-(5) AzAtanA karavAthI ane (6) jJAnI sAthe boTe vivAda karavAthI, baMdhAya; ane dasa prakAre bhagave te kAna, AMkha, nAka, jIbha ke cAmaDI (spazendriya) ema pAMce IdriyomAMthI eka ke vadhu ke badhI na maLe arthAt paMcendriya saMjJI manuSyamAMthI caurendriyathI mAMDI nigadanA ghara sudhI te jIva pahoMcI jAya, agara to te te Idriya maLe, chatAM tenuM vijJAna arthAt zakti na maLe jemake kAna maLe paNa sAMbhaLI na zake bahere thAya. te pramANe badhI IdriyanuM samajavuM. (2) dazanAvaraNIya kamanI 9 prakRtiH (1) nidrA te sukhe UMghe sukhe jAge, (2) nidrA nidrA te dukhe UMdhe. dukhe jAge, (3) pracalA te beThAM beThAM uMgha, (4) pracalA pracalA te belatAM bolatAM khAtAM khAtAM UMgha ane (5) thINuddhi Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM upAMgasutra-pannavaNuM sUtra ] [ ra7pa (stanyAdhi-tenacora-cora jevI) UMghamAM ardha vAsudevanuM baLa Ave ne atibhAre mahenatanuM kAma karI Ave te jemake gharane paTAro ughADI ghareNAne dAbaDe laI pAdaramAM hajAramaNanI zIlA UMce karI dATI Ave vi. chatAM savAre UThe tyAre khabara na hoya. AvI nidrA pharI cha mahine Ave ne tyAre dATelA dAbaDo pAcho laI Ave ne paTAzamAM mUkI de ne UMghI jAya, te paNa UThe tyAre khabara na hoya. tyAra pachI kALa kare. AvI nidrAvALo niyama narake jAya. (6) cakSu zinAvaraNIya, (7) acakSu darzanAvaraNIya, (8) avadhidarzanAvaraNaya ne (9) kevaLa darzanAvaraNIya, jJAna ane darzana sahacArI guNe che. tethI jJAnavaraNIya karmanI jema A karma paNa darzana ne dazanInuM vAMku bolavAthI, upakAra eLavavAthI, aMtarAya pADavAthI, dveSa karavAthI, AzAtanA ke khATA vivAda karavAthI cha prakAre baMdhAya ane upara kahI te pramANe nava prakAranI prakRtinA udaya vaDe bhagavAya. jJAnAvaraNIya ne darzanAvaraNaya-te baMne karmanI jaghanya sthiti aMtamuhUrtanI ane utkRSTa sisthati 30 kroDAkoDI sAgaropamanI che. (3) vedanIyanA be bheda (1)zAtA vedanI (ra) azAtA vedanI zAtavedanI 10 prakAre baMdhAya te prANI (kIDI vi.3 vigataMdriya) bhUta (vanaspatI), jIva (pazu-manuSyAdi paMcuMdriya) ne sarva (pRthvI, pANI, agni ne vAyu kAyanA jI) nI dayA pALavAthI (5) te badhA ne duHkha na ApavAthI Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra76 ] [ AgamasAra (6 thI 10) zoka, guraNa, AMsu pADavA, pITavuM ne pari tApanA nahi karavAthI. azAtA vedanI 12 prakAre bAMdhe te bIjAne (1) duHkha ApavuM, (2) zeka karAva, (3) gurAvavA, (4) raDAvavA, (5) mAravA, (6) pIDA ApavI, (7) badhA prANI, bhUta, jIva, sane duHkha ApavA, ane (8 thI 12) jAte zeka, jharaNA, raDavuM, pITavuMne paritApanA karavAthI. zAtA vedanI 8 prakAre bhagave te (1thI5) zabda, rUpa, gaMdha, rasa ne sparza managamatA pAme ane (6 thI 8) mana, vacana ne kAyAnuM sukha pAme. sthiti jaghanya be samaya, utkRSTa 15 kroDAkoDI sAgaropama. azAtA vedanI 8 prakAre bhagave te (1thI5) zabdAdi aNagamatA pAme ane (68) mana, vacana, kAyAnuM duHkha pAme. sthiti jaghanya eka sAgaropamanA 7 bhAga karIe te mahinA 3 bhAga ne 1 pAlyane asaMkhyAtameM bhAga UNI. (e chI) utkRSTa 30 kroDAkoDI sAgaropamanI. (4) mehanIya karmanA be bheda darzana mehanIya, cAritra mehanIya darzana mehanIyanI 3 prakRti (1) samyakatva mehanIya. (2) mithyAtva mohanIya ne (3) samamithyAtva ke mizra- mehanIya. cAritra mehanIyanA be bheda(1)kaSAya cAritra mehanIya, te krodhAdi cAre kaSAya tenA vaLI anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, ne saMjavalananA ema caccArabheda maLI, Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM uprAMgasUtra-pannavaNuM sUtra ] [ ra77 kula 16 prakRti, ane (2) nakaSAya cAritra mehanIyanI hAsya, rati, arati, bhaya, zeka, durgachA, strIveda, purUSada ne napuMsaka veda maLI 9 prakRti, kula 25 prakRti Ama mehanIya karmanI 3 + 25 maLI kula 28 prakRti che. cha prakAre baMdhAya te tIvra krodha, tIvra mAna, tIvra mAyA tIvra lebha, tIvra darzana mehanIya ne tIvra cAritra mehanIya karavAthI ane pAMca prakAre bhegavAya te samyaphava mehanIya, mithyAtva mehanIya, mizra mehanIya, kaSAyacAritra mehanIya ne nokaSAya cAritra mehanIyane udaya thAya. sthiti ja. aMtamuhUrtanI, u. 70 kroDAkoDI sAgaropama._ gati -AyuSyane baMdha je anaMtAnubaMdhI kaSAyamAM paDe te narakanI, apratyAkhyAnI mAM paDe te tiryaMcanI, pratyAkhyAnImAM paDe to manuSyanI ne saMjavalanamAM paDe te devanI thAya. (5) AyuSya karmanI 4 prakRti te nATakanuM AyuSya, tiryaMcanuM AyuM, manuSyanuM AyuM, ane devanuM AyuSya. AyuSya karma 16 prakAre baMdhAya te (1) nArakInuM AyuSya cAra kAraNe. mahA AraMbha, mahAparigraha, mAMsAhAra ne paMcenidraya vadha karavAthI baMdhAya, (2) tiryaMcanuM 4 kAraNe mAyAsahita juThuM (alika) belavAthI, gADhA mAyA alika, jahuM belavAthI, ne beTA tela mApa rAkhavAthI baMdhAya, (3) manuSyanuM 4 kAraNe bhadra prakRtithI, vinayaprakRtithI. zubha adhyavasAyathI ne amatsara arthAt dveSa na karavAthI baMdhAya ane (4) devanuM AyuM. 4 kAraNe-sarAga saMyamathI, saMyamasaMyamathI, bALatA ne akAma nirjarAthI baMdhAya. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra78 ] [ AgamasAra cAra prakAre bhagave te nArakI, nArakInuM, tiryaMca, tiryaMcanuM, manuSya, manuSyanuM ane deva, devanuM bhagave. sthiti :- nArakI tathA devanI jaghanya daza hajAra varSane aMtamuhUrta adhikI, ane utkRSTa 33 sAgarepama. ne pUrva keDIne trIjo bhAga jhAjherI, manuSya ne tiryaMcanI. ja. aMtamuhUrta, u. traNa patya ne pUrva keDIne trIjo bhAga. adhika. (6) nAma kama be bheda (1) zubha nAma, (2) azubha nAma. nAma karmanI 93 prakRti che. tenA 4ra thAka (saMgraha) - 1. gati nAma cAra, 2 jAtinAma pAMca, 3 zarIranAmA pAMca, 4 zarIra aMgopAMga nAma traNa, 5 zarIrabaMdhananAma pAMca, 6 zarIrasaMghAtakaraNa nAma pAMca,7 saMhanana (saMghayaNa) nAma che, 8 saMsthAna nAma che, 9 varNanAma 5, 10 gaMdhanAma be, 11 rasa-pAMca, 12 sparza ATha, 13 agurulaghunAma 14 upaghAta nAma, 15 parAghAta nAma, 16 AnupUvI nAma cAra, 17 ucchavAsa nAma 18 udyota nAma, 19 AtApa nAma, 20 vihAyagati nAma be, 21 trasa nAma, 22 sthAvara nAma, 23 sUma nAma, 24 bAdara nAma, 25 paryApta nAma, 26 aparyApta nAma, 27 pratyeka nAma, 28 sAdhAraNa nAma, 29 sthira nAma, 30 asthira nAma, 31 zubhanAma, 3ra azubha nAma, 33 saubhAgya nAma, 34 durbhAgya nAma, 35 susvaranAma, 36 duHsvara nAma, 37 Adeya nAma, 38 anAdeya nAma, 39 zekIti nAma, 40 ayazakIrti nAma 41 tIrthakara nAma ane 4ra nirmANa nAma. e 42 thakanI kula 93 prakRti. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacana bhASAnI, bhAvanI kAyA, bhAyA kAthI, ane cothuM upAMgasUtra-pannavaNuM sUtra ] [ ra79 | zubha nAma 4 prakAre bAMdhe te kAyAnI, bhASAnI, bhAvanI saraLatA rAkhavAthI ane tana, vacana, ne mananA yoga sArA pravartAvavAthI, ane azubha nAma 4 prakAre bAMdhe te kAyA, bhASA, ne bhAvanI vakatAthI ane kalezakArI pravartanathI. zubha nAma cauda prakAre bhegave te zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza, gati, sthiti, lAvaNya, yazakIrti ne utthAna karma balavIrya purUSAkAra parAkrama e daza ISTa maLe ane (11) ISTa svara, (12) kAMta svara, (13) priyasvara ne (14) majJa svara maLe. azubhanAma cauda prakAre bhogave te zabdAdi daza anikaSTa prakAranA maLe ane (11) hIna svara, (12) dIna svara, (13) aniSTa svara ane (14) akAnta svara maLe. sthiti jaghanya 8 muhUrtanI, u. 20 kroDAkoDI sAgaranI (7) getramanA be bheda (1) uca getra, (2) nIca ge. getrane baMdha mada sAthe saMkaLAyelo che. mada 8 prakAranA kahyA che te 1 jAtimada, 2 kuLamada, 3 baLamada, 4 rUpamada, 5 tapamada, 6 sUtra (jJAna) mada, 7 lAbhamada, ne 8 aizvaryamada, A mada na karavAthI uMca netra baMdhAya ne bhega; ne mada karavAthI jevA prakArano mada karyo hoya tevA prakAranuM nIca tra baMdhAya ne bhegave. sthiti jaghanya 8 muhUrtanI, u.20 kroDAkoDI sAgaranI. (8) aMtarAya kamanI 5 prakRti (1) dAnAMtarAya, (2) lAbhAMtaraya (3) bhegAMtarAya, (4) upabhegAMtarAya ane Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 ] [ AgamasAra (5) vIyAMtarAya, dAnAdimAM je prakAranI aMtarAya ApI hoya te prakAranuM aMtarAya karma baMdhAya, ane bhagavAya paNa te ja pramANe. sthiti jaghanya aMtamuhUrtanI, u. 30 koDAkoDI sAgaranI. A pramANe AThe karmanI kula uttara prakRti pa+9+2+28+4+93+2+5=148 che. ra3muM pada udeze bIje-"abAdhakALa' 1 abAdhAkALane saMbaMdha karmanI sthiti sAthe che. abAdhAkALa eTale karma baMdhAyA pachI te samaya ke jemAM karmanA udaya dvArA te karma jIvAtmAne keIpaNa jAtanI "bApA" pahoMcADI zakatuM nathI. kAraNake tenA karmadalikane niSeka (udayAvalimAM praveza) ja hajI nathI thatuM. tyAra pachInA amuka kALa pachI ja te te karmanA daLiyA (ilika) udayAvalimAM pravezI te te prakAranuM phaLa ApavA zaktizALI thAya che. tethI A kALa daramyAna jIvAtmA jAgRta thaIne je pitAnI bhUla kabUle pratikramaNa kare, gurvAdi pAse ke siddhabhagavaMtanI sAkSIe AlecanA, pazcAtApAdi kare, te te baMdhAyelA karmane prasannacaMdra rAjarSanI jema saMpUrNapaNe dUra karI zake che. paNa te kALa vItI gayA pachI karmanA dalika anubhAga (phaLa) devAnI zaktivALA avazya thAya che ane jeTalI sthitinuM karma baMdhAyuM hoya te pUrNa thaye avazya udayamAM AvIne tenuM phaLa de che je jIvAtmAne bhegavavuM paDe che, ane bhagavyA pachI ja te karma nAza pAme che. A kALane abAdhAkALa kahevAya che, ane te jeTalA kaDAkaDI Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM upAMgasUtra-pannavaNuM sUtra ] [ ra81 varSa pramANanuM karma baMdhAyuM hoya, tenA dara kaDAkaDI 'sthitinA so varSa pramANa che. dA.ta. mehanIya karmanI utkRSTa sthiti 70 keDADI sAgaropamanI kahI che, te abAdhAkALa 704100= 7000 varSane thAya. te pramANe dareka karmane abAdhAkALa gaNIne samaje. mAtra AyuSya karma eka bhava pUratuM ja baMdhAya che. tene abAdhAkALa jeTalA varSanuM AyuSya baMdhAyuM hoya tenA 2/3 bhAga samajavo. AyuSyanA 2/3 bhAga pUrA thayA sivAya, AvatA bhavanA AyuSyane baMdha paDatuM nathI tethI teTale abAdhAkALa kahyo che. niSeka kALa :- kamanI saMpUrNa sthitimAMthI abAdhAkALa bAda karavAthI je bAkIno samaya rahe te tenI anubhava rogya karmasthitine samaya che. tene kamane niSeka kALa kahevAya che. A kALa darajyAna paNa zubha bhAva, japa tapAdithI maMda rasa ne ochI sthitinA karI zakAya che. ra4muM pada kamabaMdha - | sarva saMsArI jIvo rAga-dveSanI pariNatInA kAraNe karma bAMdhe che. jIvanA pariNAmo (adhyavasAye ke bhA)nA kAraNe AkAzazreNImAM rahelI karmavargaNAnA pudgala kamarUpamAM pariNata thaI Amapradezane ceTe che. tene karmabaMdha kahe che. te cAra prakAra che. (1) prakRtti baMdha te karmane svabhAva. AtmAnA svAbhAvika guNane DhAMke te prakRtibaMdha.(ra) sthitibaMdha te kALanuM mAna. karma baMdhAyA pachI keTalA kALe udaya thaze te sthiti. (3) anubhAga baMdha te zubhAzubha rasa (phaLa)nuM tIvra ke maMdapaNuM. kevA prakAre bhegavavuM paDaze te, ane (4) pradeza baMdha te karmanA dalikanuM mAna (saMkhyA). Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282] [ AgamasAra keTalA jaththAmAM AtmA sAthe baMdhAyA te suMThanA lADunA, dRSTAMte-vAyuM hare te teno svabhAva, (2) mahine bagaDe nahi te tenI sthiti, (3) jarA tI hoya te tene rasa ke anubhAga ne (4) nAno ke meTe daLamAM hoya te tenA pradeza. AThe kamane upanyAsakrama - AtmAne mukhya guNa "jJAnaguNa" che. te guNa avarAyA eTale jIvAtmA potAnA sAcA svarUpane bhUle yathArtha na jANe. A mukhya guNa ke svabhAvane Avare te jJAnAvaraNIya karma. AtmAno svabhAva ja jJAna hovAthI tene prathama sthAna ApyuM che. jJAna ane darzana sahacArI che tethI bIjuM sthAna "darzanAvaraNIyane ApyuM. e be AvaraNIya karmo potapotAne vipAka dekhADatAM zubhAzubha karmabaMdhathI jIvane sukhaduHkha bhegavavAnuM thAya. te zAtA-azAtA rUpe vedAya. tethI trIje "vedanIya karma karyuM. zAtA-azAtArUpa vedanIcanA udaye jIvane avazya rAga-dveSane kaSA upaje. tethI te pachI mehanIya karma kahyuM. mehanIya karmanA udaye muMjhAyelo jIva bahu AraMbha-parigrahAdi karIne naraka tiryaMcAdi gatinuM AyuSya bAMdhe tethI te pachI AyuSya kama kahyuM. AyunA udaye gati jAtyAdi nAma kamane udaya thAya tethI pachI nAmakarma karyuM. nAma karmanA udaye UMcanIca gotrane udaya avazya heya tethI pachI gotrakarma karyuM ane UMcanIca gotrakarmanA udaye anukame dAna, lAbhAdikane kega ke viyoga thAya tethI chelluM aMtarAya kama mUkahyuM. saMsArI java mAtra A rIte karma bAMdhe che. kamane baMdha cAra prakAre thAya che:- (1) spaSTa, (2) baddha, (3) niddhata ane (4) nikAcita. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM upAMgasUtra-pannavaNuM sUtra] [ ra83. (1) spaSTa kama eTale karmanA dalike Atmapradezane. spazIne turata kharI jAya te sAyanA daSTAMte. eka lokhaMDanA TukaDA para soyane ubhI rAkhe ne choDI do te seya tarata. ja paDI jaze. evuM pRSTa karma che. AtmAne eka samaye karmadalike spaze, bIjA samaye vedAya ne trIjA samaye to kharI paDe ne nAza pAme, te kevaLI bhagavaMtanA karma. (2) baddha karma te seyane dezathI leDhAnA TukaDA sAthe bAMdhI dIdhA jevuM che. jyAM sudhI doro bAMdhe che. tyAM sudhI seya baMdhAyelI rahe che. paNa dero choDatAM ja seya judI. thaI paDI jAya che, ema karma paNa Asakti ke mamatAnI derI vaDe baMdhAyela che, tyAM sudhI ja AtmA sAthe rahe che, paNa saMtasamAgame mamatA dUra thavAthI, karma paNa dUra thaI jAya che. te baddhakarma, | (3) niddhata kama--lakhaMDane soyane agnimAM tapAvIne lAlacoLa karIe te ekabIjA sAthe vadhu gADhapaNe joDAze, pachI sahelAIthI chuTA nahi paDe, tema chatAM te baMnene ThaMDA pADIne bIjA sAdhana vaDe judA pADI zakAya che, tema kedhAdi kaSAyanA agnithI tapIne gADha karma baMdhAya che, chatAM vizeSa prakAre tapa, japa Adi karIne tevA gADha kamane paNa udayamAM AvyA pahelAM khapAvI zakAya che, ke tenA sthiti ne rasa maMda karI zakAya che tene niddhata karma kahyA che. (4) nikAcita kema te lekhaMDane soyane tapAvIne ekarasa karI dIdhA pachI seya keI hisAbe judA pADI zakAtI nathI. te pramANe je karma atyaMta tIvra kaSAya parINAme baMdhAIne Atmapradeze sAthe ekarasa thaI gayA che, tethI have bhagavyA vagara dUra thaI zaktA nathI tene nikAcita Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 ] [ AgamasAra kaeNma kahyA che. te jemake smudhaka muninA jIve pUrva kAI bhavamAM kAThI mAnI chAla ekadhArI utArIne peAtAnI AvaDatanI tIvrarase anumeAdanA karI teA muninA bhavamAM AkhA zarIranI cAmaDI jIvattI utarAvavI paDI. AvI eka dhAraNA che. bIjI dhAraNA evI che ke AvA nikAcitakama paNa jo ke japatapAdithI sa`pUrNa paNe khapAvI zakAtA nathI tepaNu, tene madarasanA karI zakAya che. te prabhu mahAvIranA aDhAramA tripRSTa vAsudevanA bhavamAM zayyApAlakanA kAnamAM dhagadhagatu sIsu reDAvI mRtyu pamADayA, chatAM 27mAM mahAvIrasvAmInA bhavamAM tevuM gADha krama paNa zULanI vedanA kAnamAM sahana karIne khapI gayuM. kAraNa ke 25mAM na dainamuninA bhavamAM khUba tapasyA karavAthI tevuM nikAcita baMdhAyelu kama paNa mada rasanuM banI gayuM. Ama nikAcita karmAM khAkhata e mAnyatA pravarte che. tattva kevaLIgamya samajavu, kAraNake koi AcAya Ane nivrutanA bhAMgAmAM mUke che. kezI svAmI kahe che ke jIvanA jevA mana pariNAma tevA zubhAzubha karmane! baMdha paDe, ane te krama pramANe 84 lAkha jIvAyAnImAM te jIva bhame. kama rAga-dveSanA pariNAmathI baMdhAya che ne tenA sAdhana, mana, vacana ne kAyA (tana) che, ekendriya pAse mAtra kAyA che, bIjA be sAdhana nathI te mAtra eka sAgaropamanI utkRSTa sthitinu N ja kama bAMdhI zake che. beindriya 25 sAgaranuM,tedri 50 ne cau dri seA sAgaranuM, asa jJI pace dri1 hajAra sAgaranu utkRSTa khAMdhI zake che, paraMtu saMjJI (manavALA) pacendriya teA utkRSTa 70 kroDAkoDI sAgaropamanu karma bAMdhe che, tethI siddha thAya che, ke puNyAI cAge jene kAyA uparAMta vacana ne mananA sAdhanA maLyA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cethuM upAMgasUtra-panavaNuM sUtra ] [ ra85. che. te je avaLA pravartAve te vadhu gADhA ne lAMbI sthiti vALA karmo bAMdhe, paNa je savaLA pravartAve to teja sAdhana vaDe bhavakaTa karI devAdi sadagati ke mekSa paNa pAme, tethI ja manuSyanA manane ja baMdha ke mekSanuM kAraNa jJAnIoe yathArtha kahyuM che. jJAnAvaraNIyAdi pahelA cAra karma ke je AtmAnA jJAnadarzanAdi guNAnI ghAta kare che, tene ghAti karma kahyA che. ane pachInA AyuSyAdi cAra je zarIra saMbaMdhI che, tene aghAti karma kahyA che. pachI 24mA padamAM karmabaMdhanA, 25mA padamAM karma bAMdhatI vakhate keTalA veda, 26mA padamAM karmavedatA navA. keTalA bAMdhe ne ra7mA padamAM karmavedatI vakhate keTalA vede. tenA bhAMga 24 daMDaka para utArIne ApyA che. (28) AhArapada :-be uddezAmAM jIvanA AhAranI vicAraNA che. AhAra 3 prakAranA che (1) saceta, (2) aceta ne (3) mizra. pahelA uddezAmAM (1) kaNa ke AhAra le? (2) AhAranI IcchAvALA koNa?(3) keTalAkaLe kene AhAranI IcchA thAya? (4) kayA pugalone AhAra kare, (5) keTalA. AtmapradezathI AhAra kare, (6) keTalA bhAga AhAra grahaNa kare? (7) badhA pugalone AhAra kare ke nahi? (8) AhAra kevA rUpe pariName ? (9) ekendriya jAva paMcenidraya zarIrane AhAra bhe? (10) roma AhArI che ke kevaLa AhArI? (11) eja AhArI che ke manobhakSI?-ema - 11 prazna dvArA AhAranI vicAraNuM che. bIjA uddezAmAM 13 dvAra (1) AhAra, (2) bhavya, Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ] [ AgamasAra (3) saMsI, (4) legyA, (5) daSTi, (6) saMyata, (7) kaSAya, (8) jJAna, (9) ga, (10) upaga, (11) veda, (12) zarIra, ane (13) paryApti AzrI AhAzka-anAhArakanI vicAraNA che. e ja pramANe roma (lema) AhAra, (2) prakSepa (kavaLa-kaLiyA) AhAra, ane (3) Aja AhAra kA kayA ne hoya tenuM vistRta kathana che. AhAra be prakAra che -(1) Abhaga nivartita : arthAta IcchA thAya tyAre AhAra le, ane (2) anAga nivartita arthAt IcchA vinA AhAra levo te AhAra levAnI IcchAnI judI judI kALa maryAdA batAvI che. IcchA vinA AhAra te niraMtara grahaNa thAya che. varNa, rasa, gaMdha, AdithI yukta anaMtapradezI DhaMdhavALo ane asaMkhyAta pradezI kSetrAvagADha ane Atmapradezo vaDe sparzAvelA muddagalo ja AhAra mATe upayegI thAya che. moDhethI je keLiyA le te prakSepa ke kavaLAhArI, rUMvADAthI le te rema ke lema AhArI, janma samaye sarva AtmapradezathI AhAra le te ojAhArI, ane mananI IrachAthI je tRpta thaI jAya te manebhakSI kahevAya che. ekedriya jIvone mukha nathI tethI kavalAhArane abhAva che. paNa mAhArI che. tevI rIte vaikriya zarIravALA nArakI ne de paNa mAhArI, ejAhArI, che. vaLI devo mane bhakSI paNa che. 3 vikale driya, paMcendriya tiryaMca ne manuSyane oja, roma ane kavalAhAra che. nArakI ne deve aparyApta avasthAmAM jAhArIja hoya che. ra9ne 30, pada upaga ne pazyatApada che : upayoga e jIva-AmAne guNa ke lakSaNa che. AmA Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cethu upAMgasUtra-pannavA sUtra ] [ 287 ja padArtha nA jJAtAne dRSTA che. je edhamAM mAtra vata mAnakALAne Adha thAya che te upayoga" che ane jemAM traNe kALanA khAdha thAya che te "pazyatA" che. A baMne padamAM anukrame upacAga ne pazyatAnA khacce bheda karyA cheH-(1) sAkAra upayega te jJAna ane (2) anAkAra upayAga te "darzona" te rIte sAkAra ne anAkAra pazyatA. upayAga ne pazyatAnI prarUpaNA 24 daDakamAM karavAmAM AvI che. (1) sAkAra upayAga 8 prakAranA che te mati Adi pa jJAna ne 3 ajJAna. (2) nirAkAra upayAga 4 prakAranA che te cakSuacakSu-avadha ne kevaLadarzIna kula 12 upayAga che. AkAra pazyatA cha prakAranI te zruta, avadhi, manapa va ne kevaLajJAna ema 4 jJAnanI ane zrutaajJAna ne vibha'gajJAna maLI be ajJAnanI che. anAkAra pazyatA traNa darzIna-cakSudana, avadhidarzana ne kevAdarzananI che. pazyatAmAM matijJAna, matiajJAna, ne acakSudanane upayoganI jema lIdhA nathI teTalA kuka che. 24 daMDakanA jIvAmAM keAne keTalA upayega ne pazyatA hAya te kahyu che. sAmAnya prakAre jovuM te darzIna, ne pachI vizeSa prakAre jANavuM tene jJAna kahyuM che. jemake koI strIne AvatAM jevI te darzana ane najIka AvatAM jANavI ke A tA tArA sAkI che te jJAna. jIvana jJAna ke edharUpI cetanA vyApArane upayega hyo che. 24 4'DakanA jIvAne 12 upayogamAM keTalA lAle te nIce pramANe che H - Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 ] daDaka kramAMka 24 samuccaya jIvamAM 1. nArakI 13 deva 5 ekendriya nAma 1 eindriya 1 taiindriya 1 caurendriya 1 tiya ca pace'driya 1 manuSya 24 sAkAra . [ AgamasAra anAkAra kula 4 3 3 1 1 1 3 12. * 3 pa 5 12 kALanI apekSAe chadmastha jIvAnA upayoga a Mta hata sudhI rahe che ane sarvAMga kevaLI bhagavatanA eka samaya sudhI ja rahe che. (31) sa'jJIpada :- jemane mana hoya te sannI kahevAya che. mana vagaranAne asanI ane mana heAvA chatAM je manathI viSaya grahaNa karatA nathI te kevaLIbhagava'tA ne siddha bhagavaMtA nA saMsI-nA asaMjJI kahevAya che. kevaLI sivAyanA anya manuSyA, nArakI, bhavanapati, ne vANuvya'tara DhavAne pace driya tiya ca sa jJI ne asanI baMne prakAranA hAya che. jyAtiSI ane vaimAnika dhruve mAtra sajJI ja hAya che, pAMca ekendriya ne 3 vile'driya ne sa'mUrNima manuSyA ne tiya ca asaMjJI ja hAya che. gaCja tiya Mca ne Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM upAMgasUtra-panavaNuM sUtra ] [ ra89 manuSya saMjJI hoya che. siddha bhagavatene azarIrI hevAthI dravya mana hotuM nathI tethI saMjJI che, ane sarvajJa hevAthI asaMjJI che. kevaLI bhagatene dravya mana hovA chatAM have manane vyApAra nathI. kevaLajJAnathI badhu jANe che ane kevaLadarzanathI dekhe che tethI saMsI neasaMjJI kahyA che. (32) saMyata pada :- A padamAM (1) saMyata te sarvavirati paMcamahAvratadhArI sAdhu, (2) asaMyata te ati (3) saMyatAsaMyata te dezavirati zrAvaka ane (4) saMyata, ne asaMyata, saMyatA saMyata te siddha bhagavaMta ema saMyatanA 4 prakAre ja viSe prarUpaNA che. nArakI, ekendriyathI laIne rendriya sudhInA che, saMmUrNima tiryaMca ne manuSya, jugaliyA, bhavanapati, vANavyaMtara, jotiSI ane vaimAnika ema badhA de asaMyata hoya che. paMcedriya tiryaMca asaMyata ane saMyatAsaMyata heya. che, ane manuSyamAM prathamanA traNa prakAra hoya che. | (33) avadhi pada :- pAMca iMdriya ane mananI sahAyatA vinA rUpa padArthonuM je jJAna thAya che tene avadhijJAna" kahe che. tenA be bheda che (1) bhava pratyAyika ke aupapAtika je de ne nArakIne upapAta (janma) thatAM ja niyamo hoya che, ane (2) kSAyopathamika je jJAnAvaraNIya karmanA kSapazama vaDe paMcaMdriya garbhaja manuSya ane tiryaMcane labdhirUpe thAya che. tenuM 10 dvAra (1) bheda, (2) viSaya, (3) saMThANa (saMsthAna) (4) AtyaMtara ane Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290]. [ AgamasAra bAhya (5) deza thakI ane sarva thakI (6) anugAmI, (7) hAyamAna (ghaTavuM) ne vardhamAna (vadhavuM), (8) avasthita, (9) pratipAtI ne (10) apratipAti AvyA pachI na jAya te. ema daza prakAre vistRta nirUpaNa che- tIrthakarene niyamA janmathI ja avadhijJAna hoya che. thayA pachI jIvanaparyata rahe te avasthita (sthira ) ne apratipAti te devane nANakIne hoya, ne cheDo kALa rahe te anavasthita ne AvyA pachI cAlyuM jAya te pratipAti, manuSya ne tiryaMcane avasthita-anavasthita. pratipAti ne apratipAti ema dareka prakAranuM hoya. (34) pravicAraNuM (paricAraNuM) pada:- Ane artha kAmabhege che. tene dvArathI (1) anaMtara AhAra dvAra, (2) Abhega-anAbhoga AhAra, (3) AhAranA pudgalene jANatA-dekhatAM, na jANatA-na dekhatA grahaNa karavAne dvAra, (4) adhyavasAya dvAra, (5) samyakatva abhigama dvAra, (6) paricAranuM dvAra ane (7) paricAraNAne alpa bahuva ema 24 daMDaka AzrI vicAra karavAmAM Avyo che. mukhyatve paricAraNA kane, kyAre, kevA prakAre hoya tene 24 daMDaka AzrI vicAra che. AhAra be prakAranA (1) Abhaga nivartita ane (2) anAbhoga nivartita. pAMca ekendriyamAM anAga nivartita ane bAkInA 19 daMDakamAM baMne prakArane heya. adhyavasAya be prakAranA (1) prazasta ne (2) aprazasta - badhA saMsArI jIvomAM baMne prakAranA hoya. pAMca sthAvara Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cethuM upAMgasUtra-pannavaNu satra ] [ ra91 mithyAtvI ne traNa vikendriya samakiti ane mithyAtvI hoya ane bAkInA 16 daMDakanA jInAM samyakatva, mithyAtva ane mizra ema traNe prakAra hoya, pachI devenI paricAraNAnuM kathana ne abadutva che. (35) vedanA pada - 24 daMDakanA jI aneka prakAranI vedanA bhagave che. tenA cha prakAra kahyA che - (1) ThaMDI, garamI, ne zItANa kahetA ThaMDIgaramI, ke TADhataDake, (2) dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI, (3) zArIrIka, mAnasika, ne ubhayathI, (4) zAtA, azAtA, ane zAtA azAtAthI bhegave, (5) sukha, duHkha, ane sukhaduHkha bhagave, ane (6) udIraNIjanya (AbhupagamikI) te loca, tapa, pAdavihAra Adi svarachAe karIne, svAdhInapaNe bhogave, ane (2) udayajanya (pakRmikI) te bImArI AvavAthI karmanA udayanA lIdhe bhagavatI paDe te parAdhInatAthI bhogave, paMcendriya tiryaMca ane manuSyamAM A baMne prakAranI vedanA hoya ane bAkInA deva nArakAdi 22 daMDakamAM eka mAtra udayajanya vedanA ja hoya. kAraNa ke te ja svAdhInapaNe japatapAdi ke vrata paccakakhANa karI zakatA nathI. (7) vedanA be prakAre (1) nidA ne (2) anidA, saMjJI nidA de, ane asaMsI anidA vedanA vede, vaLI amArI samyaSTi nidA vedanA vede che arthAt vivekapUrvaka samabhAve vede, ane mAyI mithyAdaSTi anidA vedanA veda arthAt vivekahIna paNe vede. saMjJI pUve karelA karmono pazcAtApa kare ne tenA lIdhe A vedanA AvI che tema samaje eTale vivekI, ane asaMsI mAyI mithyASTi hovAthI te pazcAtApa na kare eTale vivekahIna. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ] [ Agamasara =. nAkIone niratara kSetrAdi 10 prakAranI vedanA che, paNa tIthaMkaranA pAMce kalyANaka vakhate sAtA bhAgave che, uparAMta pUrva bhavanA saMbaMdhI deva maLavA Ave tyAre tenA vacanAthI temaja tenA sparzathI zAtA anubhave che. devAne sAmAnyapaNe zAtA haiAya che, paNa cavana kALe azAtA veDhe che, ane peAtAnI Rddhinu sukha bhAgavatAM anyanI Rddhi joI maLe che tethI azAtA vede, eTale zAtA--azAtA sAthe bhegave. (36) samuddAta pada :- A zabda sam + ud + ghAta ema 3 zabdonA anela che. samagra ekasAthe, ud prabaLatAthI, ane ghAta = havuM arthAt ka pugaLAne kheravI nAkhavA, eTale ke nirjarA karavI, te " samudhdhAta' che. jyAre AtmAnA aikayabhAva bIjA bhAvAne cheADIne ekamAtra vedanIyamAMja tIvrapaNe ekAgra thAya che, tyAre karma puddagalAnI prabaLapaNe ghAta - nirjarA thAya te vedanAdi samuddAtAmAM pariName che, te bahu vedanIyAdi karma je kALAMtare udayamAM AvavA cAgya hatA, arthAt jenI sthiti hajI pAkI nathI, tevA karmInI udIraNA karIne, AkkhIne udayamAM lAvI, Atmapradeze vaLagADI, bheAgavI laI nirA karI nAkhe - ekasAthe khakherI nAkhe tene samuddAta kahI che. te kriyA sAta prakAranI cheH- (1) vedanA, (2) kaSAya, (3) maraNu athavA mAraNAntika, (4) vaikriya, (5) tejasa, (6) AhAraka ane (7) kevala samuddAta. tenI gAthA :" veyaNa kasAya maraNe, venviya teyae ya AhAre kevIlae ceva bhave, jIva maNussANa saro vAGA - Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cethuM upAMgasutra-panavaNuM sUtra ] [ ra93 pUrvasaMcita karmonuM AtmapradezathI kharI javuM tene nirA" kahI che, kaI samudraghAtathI kyA karmanI nirjarA thAya che te kahyuM che - (1) vedanA samuddaghAtathI vedanIya karmanI, (2) kaSAya samudraghAtathI kaSAya cAritra mohanIya karmanI, (3) mAraNAMtika samuddaghAtathI, aMtamuhUrta mAtra zeSa AyuSya karmanI, (4) vaikiya samudaghAta vaikiya nAmakarmanI, (5) tejasa samudraghAt tejasa zarIra nAma karmanI, (6) AhAraka samudraghAta AhAraka zarIra nAmakarmanI ane kevali samuddaghAta zAtA - azAtA vedanIyakarmanI, zubhAzubha na ma karmanI, ane Ucca - nIca gotrakarmanI nirjarA kare che, A traNe aghAti karmonI sthiti AyuSya karmanI sthiti karatAM vadhu hoya, tyAre AyuSyakarmanI sthitinI barAbara karavA kevalibhagavaMta A samudaghAta kare che. jethI AyuSya pUrNa thatAM sarvathA karmamukta banI siddha, buddha ane mukta paramAtamAM thaI zake. Ane samaya mAtra ATha samayane kahyo che ane eka ja vAra thaze. je kevalibhagavaMtanA AyuSya karma sivAyanA bAkInA 3 ghAtikarmonI sthiti AyuSakarma barAbara hoya che, temane A samuddaghAta karavI paDatI nathI. nArakImAM prathamanI , tiryaMca paMcendriya ane devAmAM pahelI 5, vAyukAya sivAyanA 4 e kedriyathI cAredriya ja mAM pahelI 3, vAyukAmAM pahelI 4 ane manuSyamAM sAte samudraghAta hoya che. kaI samudaghAta kayA jIvo keTalIvAra karaze ane tene alpabahu kahyo che. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ] [ AgamasAra (5) jaMbudvIpa prajJapti-pAMcamu upAMgasUtra pAMcamA aMgasUtra zrI bhagavatI sUtranuM A upAMga che. AmAM eka adhyayana, 7 vakSaskAra tathA 4146 mULapAThanuM gAthA pramANa hAla che, 178 gadyasUtra ane para padyasUtra che. zrI bhagavatI sUtramAM dvIpa samudrAdinuM saMkSepa kathana che. tenI yathArtha samaja paDe te mATe A upAMganI racanA karavAmAM AvI che. vakSaskAra eTale prakaraNa samajavuM. ' prathama vakSaskAra :- maMgalAcaraNamAM zrI namaskAra mahAmaMtra che. pachI jabudvIpanuM ane jabudvIpamAM AvelA bharatAdi kSetre vaitADhayAdi parvate, padmavaradikAonuM, tamistra guphAnuM, vidyAdhara zreNiyAnuM, bharatakuTa ane RSabhakuTa AdinuM varNana che, bIjo vakSaskAra :- kALanuM nirUpaNa che, kALacakanA avasarpiNa ane utsarpiNa ema be bheda kahyA che, avasarpiNInA cha Ara (1) suSamAsuSamA jemAM ekAMte ati sukha hoya te 4 kroDAkoDI sAgaropamane che, (2) suSamAM jemAM sukha hoya te 3 kroDAkoDI sAgaropamano che. (3) suSamA duSamAM jemAM sukha ghaNu ne duHkha apa te 2 koDAkeDI sAgaropamano che, (4) duSamA suSamA jemAM duHkha vadhu ne sukha theDuM te 1 kroDAkeDI sAgaropama uNu (ochA) 42000 varSane che, (5) duSamA jemAM duHkha hoya ane (6) duSamA. duSamA jemAM ati duHkha hoya te dareka 21, 21 hajAra varSanA che, Ama kula 10 kreDADI sAgaropamanuM ardhakALacake thAya che, utsarpiNanA paNa cha ArA tethI ulaTA. samajavA, kALanA mApa nIce pramANe batAvyA che : Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM upAMgasUtra-jabudvIpa prajJapti ] [ relpa 1 samaya=kALano avibhAjya aMza jaze. asaMkhyAta samaya= AvalikA 256 AvalikA=1 kullaka bhava 1 ku. bhava=1 zvAsocchavAsa. 1 zvAsocchavAsa=7 prANu 7 prANa =1 staka 7 oNka =1 lava 38 lava =1 ghaDI 2 ghaDI =3773 prANa =65536 su. bhava =1 67,77216 AvalikA 2 ghaDI=1 muhUrta=48 miniTa, 30 muhUrta=1 aherAtrI 15 ahorAtrI1 pakSa (pakhavADIu) 30 ) =1 mAsa 2 mAsa =1 Rtu 3 Rtu -1 ayana 2 ayana =1 varSa=12 mAsa 84 lAkha varSa=1 pUrvAga 84 lAkha pUrvAga=1 pUrva 84 lAkha pUrva=1 truTitAMga 84 lAkha truTitAMga=1 truTita Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] [ AgamasAra A pramANe aDAMga, aDa, avavAMga, avava, hahakAMga, hahUka, utpalAMga, utpalathI laIne zIrSaprahelikAMga, zIrSa prahelikA je chellI 194 aMkanI saMkhyA che, tyAM sudhI uttarottara 84 lAkha gaNuM samajavuM A 194 aMka sudhInI saMkhyAne "saMkhyAta" kALa kahela che. tenAthI eka vadhe eTale asaMkhyAta kALa kahevAya jenI gaNanA pApamane sAgaropama nA mApathI thAya che. pachI je aMtarahita kALarAzI che tene "anaMta kALa" kahevAya che, kALacaka rathanA paiDA samAna ane hAlanA ghaDIyALanA DAyala samAna che. temAM 12 thI 6 vAgyA sudhIne je utarate bhAga che, tene avasarpiNI kALa ane 6 thI 12 sudhIne caDate bhAga utsarpiNI kALa kahyo che. avasarpiNI kALamAM dareka Are paryAye AyuSya, dehamAna, Adi ghaTatA jAya te pahelA ArAmAM AyuSya 3 pA~pamanuM, dehamAna 3 gAunuM, bIjA ArAmAM 2 palya, ne 2 gAunA, trIjA AzamAM 1 palya ne 1 gAu ane utaratAM trIjA Are AyuSya keDapUrva pUrvanuM ne dehamAna 500 dhanuSyanuM. cothA ArAmAM kreDa pUrvanuM ne utaratA Are base varSamAM uNu ne dehamAna sAta hAthanuM. pAMcamAM ArAmAM utkRSTa se varSathI adhikane jaghanya 1 aMtamuhUrtanuM AyuSya ane dehamAna 7 hAthanuM ne chaThThA ArAmAM AyuSya 20 varSanuM ne utaratA Are 16 varSanuM ane dehamAna 2 hAthanuM ane utaratA Are mUDhA hAthanuM kahyuM che. bhAvamAM paNa hInatA vadhatI jAya. tethI ulaTu utsarpiNImAM samajavuM. ava. nA pahelA 3 ArA. ne u. nA chellA 3 ArAmAM juIlayA ja hoya. tenI badhI jarUrIyAta daza prakAranA kalpavRkSa purI pADe. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM upAMgasUtra-jabudvIpa prajJapti ] [ ra97 te samayanA jugalika purUSa, strIo, temanA AhAra, jIvana AdinuM kathana che. trIjA ArAnA aMtabhAgamAM 15 kulakara thayA, temanA nAma, nIti, AdinuM kathana che. chellA nAbhi kulakaranI patnI marUdevInA kukhe bhagavAna RSabhadevaprathama tIrthakarane janma thaye temanuM caritra che. temaja bharata cakavatI thayA. cothA ArAmAM bIjA 23 tIrthakara, 11 cakravatI 9 baLadeva ane 9 vAsudeva thayA temanA nAma AdinuM kathana che. jugaliyA niyama AyuSyanA aMtabhAge eka putra ne putrInA joDAne janma de che ne pachI thoDA divase mRtyu pAme che, te jeDI vaLI jugalika tarIke patI-patnI rUpe rahe che, te keTalAme divase prasava pachI mRtyu pAme, kevI rIte mRtyu pAme-mRtyu vakhate ekane bagAsu Ave ne bIjAne chIMka Ave ne tarata mRtyu pAme - niyamA temanuM jeTaluM AyuSya hoya teTaluM athavA tenAthI thoDA AyuSyavALA deva thAya vi. kathana che. A sUtromAM prabhu RSabhadevanA dRSTAMte ne uvavAI sUrAmAM carama tIrthakara mahAvIra svAmInA daSTAMte kahyuM che ke tIrthakara bhagavAne dravya-kSetra-kALane bhAvathI keIpaNa prakArane pratibaMdha (mamatva ke rAgabhAva) hoto nathI, tethI ja tIrthakara vItarAga" kahevAya che. A viziSTha bIrUda sarva dharmasaMsthApakamAM mAtra tIrthakarone ja ApavAmAM AvyuM che. vItarAga bhagavAna eTale jaina tIrthakara bhagavaMta ema leka vyavahAra tethI thaI gayA che. trIjA vakSaskAramAM bharata cakravatInuM vistRta caritra che. temanA cakarananI AyudhazALAmAM upattinuM, cha khaMDa Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra98 ] [ AgamasAra kevI rIte jItyA tenuM , tamistra guphAnA dvAranuM, tenA aMdhakAranuM ne tene kevI rIte pAra karI tenuM RSabhakuTa parvatanI bhIMta para cakavatInA aneka nAmanuM, ne agAunAcakavatInuM nAma bhUMsIne potAnuM nAma lakhavuM paDayuM tethI bhAratanuM A yuganA pahelA thakavatI thavAnuM abhimAna gaLI javAnuM, cha khaMDa sAdhIne vinItA rAjadhAnImAM pAchA pharyAnuM, rAjyAbhiSekanuM, arisAbhuvanamAM alaMkArothI vibhuSita thatI vakhate hAthanI AMgaLImAMthI vIMTI sarI paDatA, AMgaLI aDavI lAgI. tethI zaNagAranI ne zarIra zobhAnI anityatA samajAtAM "anitya bhAvanA bhAvatAM thayelA kevaLajJAnanuM, teja vakhate sarva alaMkAro tajI paMcamuSTi lecanuM, ane aMte aSTApada parvata upara nirvANa pAmyA tenuM kathana che. cethA vakSaskAramAM -gulla himavaMta, vaitADhaya Adi parvatenuM, pavasarovaranuM, gaMgA, siMdhu Adi nadIonuM, hemavaMta yAvat airAvata Adi (kSetranuM, jaMbuvRkSanuM mahApAdi sarovaranuM, vistRta kathana che. jaMbudvIpanA mahAvideha kSetramAM 32, dhAtakIkhaMDane purAdhanA babbe mahAvideha kSetronA 64, 64, maLI kula 16. vijaya che, ne pAMca bharata ne pAMca Iravata kSetra maLI kula 170 kSetra thAya che. A dareka kSetramAM tIrthakara bhagavAna janma dhAraNa kare che. 5 mahAvideha, 5 bharata ne 5 Iravata maLI kula 15 karmabhUmi che, tenA A 170 kSetra che. te apekSAe ekIsamaye je dareka kSetramAM tIrthakara thAya te utkRSTA 170 thAya je bIjA tIrthakara ajItanAtha bhagavAnanA samayamAM thayA hatA. mahAvideha kSetramAM sadAkALa cothA Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM upAMgasUtra-jaMbudvIpa prajJapti ] [ ra9AnA bhAva che; tethI sadAkALa tIrthakara hoya, paNa bharata ne Iravata kSetromAM cha ArA che ne avasarpiNIne trIjA cothA ArA sivAya tIrthakara na thAya te apekSAe utkRSTA 160 tIrthakara thAya. ne jaghanya 20 tIrthakara to sadAkALa mahAvideha kSetramAM hoya ja. jaMbudvIpamAM eka samaye utkRSTA 34 - mahAvideha kSetranI 32 vijaya ne 1 bharata ne 1ravata kSetramAM maLI 34 tIrthakara hAya vagere kathana che. pAMcamA vakSaskAramAM :-jinezvaranA janmAbhiSekanuM varNana che. tIrthakarane janmatsava-janmakalyANaka manAvavA. dizA-vidizAmAMthI 56 di (dizA) kumArIkAo Ave che, ane prasuti samaye nAbhinALa kApe che, telacoLI snAna karAve che, rakSApoTalI bAMdhIne Dhola vagADe che, pachI Azivacana ApI madhurA gIte gAI nRtya kare che. pachI zakendra saparivAra Ave che, ane bALa prabhune abhiSeka mATe merUparvatanA pAMDuka vanamAM AvelI abhiSeka zIlA para laI jAya che, pachI IzAnedrAdi badhA kula 64-idro Ave che ne tIrthodakathI abhiSeka karIne pachI tIrthakaranI mAtA pAse pAchA mukI jAya che tyAre divya vastranI joDI ane kuMDala joDI ApIne hiraNya (cAMdI) suvarNa ratnAdithI zakendranA AdezathI vaizramaNa deva temanA nivAsasthAnane bharI de che. janma samaye zakendra "namentharNa"ne pATha bhaNI prabhunI stuti kare che, namaskAra kare che. pahelA ne bIjA natthaNene A pATha sUtramAM Apyo che. tethI namelthaNuMnA pAThane "zakastava" kahe che. chaThThI vakSaskAramAM :- jabudvIpanA pradezanA lavaNa samudra sAthenA sparzanuM, jInA janmanuM, bharata, I vata, Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 ] [ AgamasAra hemavata, hiraNyavata, harivAsa, ramyAsa ane mahAvideha kSetrAnu', temanA pramANunuM, varSadhara, vakSaskAra, vaitADhayAdi pava tAnuM, mAgadha, varadAma ne prabhAsa tIrthonuM, vidyAdharanI zreNionuM, cakravatI nA vijaya, rAjadhAnIe, tamiruguphA, khaMDaprapAta guphA ne nadI-mahAnadIonuM vistArathI varNana che. sAtamA vakSaskAramAM :-jyAtiSI devAnuM varNana che. e caMdra, e sUrya, 56 nakSatra, 176 mahAgrahI, ja'buDhIpamAM prakAza kare che. caMdra ne sUnA mAMDalAnI saMkhyAnuM, gatinuM, divasa ane rAtrinA mAnanuM, pRthvIthI dUrapaNAnuM, sUnA AtApanA kSetranu', nakSatramaMDalanuM, vaikiya zaktinuM, sthitinu, temanA vimAnane vahana karanAra devAnu, pAMca prakAranA saMva sare te nakSatra, yuga, pramANa, lakSaNa tathA zanaizvaranuM, tenA bhedAnu varNana che. pratyeka saMvatsara (va)nA 12 mahinA hAya che. tenA laukika ne leAkeAttara nAma ApyA che. eka mahinAnA be pakSa (pakhavADIu), eka pakSanA 15 divasa, tathA 1pa rAtri, tathA A paMdara tithiyAnA nAma, mAsa, pakSa, karaNa, cAMga, nakSatra, pArasI pramANa ADhinu kathana che. vistAra mATe sUrya ne ca'dra prajJapti ne bhagavatIsUtra jovAnu kahyu che. jabUdrIpamAM jaghanya-utkRSTa tIthaMkara, cakravatI, baLadeva, vAsudeva, temanA nidhi, nidhionA paribhAga, paMcadriyaratnA, tenA paribhAga, ekendriya 7 ratnA, jabudvIpanA AyAma, viSTha'bha, paridhi, UMcAI, pUrNa parimANu, zAzvata--azAzvata kathananI apekSAe ja budvIpamAM pAMca ekendriyamAM anaMtavAra upajavuM, jaMbudrIpanA nAmanuM kAraNu vi.nuM vistRta nirUpaNa che. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM upAMgasUtra-jabudvIpa prajJapti ] [ 301. - jaMbudvIpa eka lAkha janane labe paheLe thALI jema goLAkAramAM che. 316227 ejana, 3 gAu, 128 dhanuSa ne 1 AMgaLa paridhi (vyAsa)vALe che. agAminI salIlAvatI vijaya AzrI 1000 ejana UMDo che, ne merUparvata paNa 1000 jana jamInamAM UDe che te AzrI, ne 99 hajAra ne thoDA (40) vadhu yojana Uco che te merUparvatanI UMcAI AzrI, ne tenI upara 40 jananI gulikA che te AzrI draya apekSAe zAzvata che. vadi apekSAe azAzvata che ne pRthvImaya che, pANImaya che, jIvamaya che ane pudagalamaya paNa che. temAM jammu (jAMbuDA)nA vRkSe ghaNuM che ne jakhusudana nAmanA ronA vRkSe che. tethI tene jaMbudviIpa kahyo che. teno mAlika anAdhRta nAme mahARddhivata deva che, ema prabhu mahAvIrasvAmIe mithilA nagarInI sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAnI pariSadamAM pitAnA. zrImukhe pharamAvyuM che. sarvArthasiddha vimAna tathA sAtamI narakanI pAMce kubamAM vacamAM AvelI "paramAvatuMsaka" kuMbhI, te baMnenuM kSetraphaLa paNa eka lAkha yeAjana lAMbu pahoLuM jabudvIpanI. jema che. tethI ema siddha thayuM ke pAMca anuttara vimAnamAM je vacamAM che te Urva (deva)lokanuM sarvArthasiddha vimAna, tirachalokanI madhyamAM rahela jaMbudvIpa ne adholakanI sAtamI narakanI pAMca kuMbhamAM vacamAM rahelI paramAvatuMsaka kuMbhI ekasarakhA kSetravALA che. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 ] [ AgamasAra (6-7) sUryaprajJapti ane caMdraprajJapti : - sUrya prajJapti ane caMdraprajJapti anukrame 6ThuM ane 7muM upAMga che, te baMne jJAtAsUtranA upAMga che. te baMnemAM akeka adhyayana, 20, 20 prAbhRta ane prApta mULa pATha 2200 gAthA pramANa che. gadyasUtra 108 ane padyagAthA 103 che. caMdraprajJaptimAM tiSka cakranuM varNana ane maMgalAcaraNarUpe je 18 gAthA ApI che te vadhu che, bAkI - baMne prAyaH samAna che. - jarmana vidvAne ane bIjA pAzcAtya vicArake A baMne sUtrone temAM ApelA gaNita, tiSka vijJAna, - bhUgoLa tathA khagoLane bahu mahatvapUrNa mAne che. Do. zubrige jarmanInI hemabarga yunivarsiTImAM bhASaNa karatAM kahyuM che ke ." He who has a thourough Knowledge of the structure of the world cannot but admire the inward logic and harmony of jain ideas. Hand in hand with the refined cosmographical ideas goes a high standard of astronomy and mathematics. A history of Indian astronomy is inconcevable without the famous " Surya Pragnapti " 24.91c jena vicArake e je tarkayukta susakhkhata sidaghAMtone raju ryA che te arvAcIna vaijJAnikonI daSTithI paNa amUlya ane mahatvapUrNa pUravAra thayA che. vizvaracanAnA sidhdhAMtanI sAthe sAthe temAM uccakoTInuM gaNita ane jyotiSka vijJAna paNa che. sUryaprajJaptimAM A baMne viSayo para khUba UMDANathI vicAryuM che, tethI bhAratIya jyotiSa zAstrane ItihAsa -sUrya prajJaptine ulekha karyA vinA adhUro gaNAze." Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6-7) sUrya prajJapti ane caMdraprajJapti ] [ 303 | bevare I. sa. 1868mAM sUrya prajJapti para nibaMdha lakhela che ane De. vinTara ane De. thibone paNa A zAstrone bahu mahatvanA mAnyA che. pahelo prAbhata : AnA 8 pratiprAbhata che. temAM pahelAne AThamAmAM maMDalanA pramANe batAvyA che, bIjA ane sAtamA mAM maMDalanA saMsthAna, trIjAmAM maMDalanA kSetra, cothAmAM sUryacaMdrAdi tiSInA aMtara, pAMcamAmAM dvIpAdimAM tiSInI gati ne aMtara, chaThThAmAM rAtadivasane kSetrasparza kahyo che. gautamasvAmIe prazna pUchatAM prabhu mahAvIre kahyuM ke "divasa ane rAtrinA thaIne kula 30 muhUrta hoya che. muhUrta be ghaDI arthAt 48 mIniTane thAya che. nakSatramAsa, sUryamAsa, caMdramAsa ane RtumAsanA muhUrtomAM vadhaghaTa thavAnuM kAraNa batAvyuM che. pahelAthI chellA ane chelalAthI pahelA maMDala sudhInI sUryanI gatine samaya batAvatAM sidhdha karyuM ke aMtima maMDalamAM sUryanI ekavAra ane bAkInA maMDalemAM be vAra gati thAya che. bIjA prAbhUtanA 3 pratiprAbhata che. temAM pahelAmAM tichI gatinuM pramANa che, bIjAmAM sUryanuM maMDala saMkramaNa kevI rIte thAya che te kahyuM che, ane trIjAmAM 1 muhUrtamAM gatinuM pramANa che. sUryanA udaya ane astanuM varNana che. anya lake pRthvIne daDA jevI goLa mAne che, tevI mAnyatA jenI nathI. jenamatAnusAra pRthvI thALI jevI geLa che. Ama A prAbhUtamAM anya matAne ullekha karIne svamatanuM pratipAdana Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 ] [ AgamasAra trIjA prAbhUtamAM kSetra pramANa che. caMdra sUrya dvArA prakAzita thatA dvIpa samudronu' varNana che. ceAthA prAlatamAM tApakSetranuM pramANa che, aMdhakAranA kSetranu nirUpaNa che. caMdra-sUryanA sasthAna be prakAre (1) vimAna saMsthAna ne (2) prakAzita kSetranu` saMsthAna batAvyA che. saMsthAna sabaMdhamAM anya 16 matAntarAnA ulle kha karyo che. pAMcamA prAbhUtamAM sUrya'nI lezyAonu, chaThThAmAM sUryanA prakAza ( Aja ) nuM pramANu hyA che. ja budvIpamAM prativarSa kevaLa 30 muhUta sudhI sUryanA prakAza jainamate avasthita rahe che. bAkInA samayamAM anavasthita rahe che, kAraNake pratyeka maDaLa para eka sUrya 30 muhUta sudhI rahe che. AmAM je je maMDala para rahe che te STie te. avasthita che, ane bIjA maDalanI apekSAe anavasthita che.. sAtamA prAbhUtamAM sUrya potAnA prakAzathI merU paryaMta ne bIjA pradezAne prakAzita kare che te kahyuM. AThamAmAM udaya-astanuM pramANa che. jamuddIpanA merU parvatathI pUrva-pazcimamAM je vakhate divasa hoya che. te samaye dakSiNa-uttaramAM rAtri hoya che. lavaNa samudranI uttara-dakSiNamAM je vakhate divasa hAya che, te samaye pUrva - pazcimamAM rAta heAya che, pachI judA judA kSetrAnI apekSAe. utsi`NI ne avasirpaNI kALanuM kathana yuM che. navamA prAkRtamAM purUSa chAyAnuM pramANa che. sUryanA. udaya ne asta vakhate 59 purUSa pramANa chAyA haiAya che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6-7) sUrya prajJapti ane caMdraprajJapti ] [ 305 dazamA prAbhUtamAM 21 pratiprAbhUta che. pahelA pratiprAbhUtamAM nakSatrane caMdra sAthe yoga che. bIjAmAM nakSatranI muhane gatinuM pramANa, trIjAmAM nakSatranI dIzA, cothAmAM yuganI AdinA nakSatro, pAMcamAmAM kula, upakula ane kulapakula nakSatra chaThAmAM punama-amAse nakSatrane yoga, tathA parvatiya, ne nakSatra gaNavAnI vidhi batAvyA che. sAtamA mAM nakSatranA sannipAta, AThamAmAM nakSatranAM saMsthAna, navamA mAM nahAtranA tArAnI saMkhyA, dazamAmAM ahorAtrI pUrI karavAvALA nakSatro kahyA che. 11mAM caMdra sAthe nakSatra nA mArga, 1ramAM nakSatranA adhiSThita devonA nAma, 13mAM, 30 muhUrtanA nAma, 14mAM tithinA nAma, 15mAM tithi zodhavAnI vidhi, 16mAM nakSatranA kSetro, 17mAM 27 nakSatranA sukhaprada bhejana, 18mAM caMdra sUryanI gatinuM pramANa, 19mAM 12 mAsanA nAma, 20mAM pAMca saMvatsaranuM varNana, 21mAM cAre dizAnA nAma tathA bAvIsamAM pratiprAbhatamAM nakSatronA yeva batAvyA che. 11mAM prAbhUtamAM saMvatsaranA Adi-aMtanuM svarUpa che. 1ramAM prAbhatamAM pAMca saMvatsara (1) nakSatra, (2) caMdra, (3) tu, (4) Aditya (sUrya) ane (5) abhivadhita nuM varNana che, cha RtuonuM pramANa, cha kSayatithio, cha adhikativio, eka yugamAM caMdrane sUryanI AvRttio ane te samaye nakSatrone yega, ane yogakALa AdinuM nirUpaNa che. 20 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ] [ AgamasAra 13mA pAlatamAM kRSNa ane zuklapakSamAM caMdranI hAnIvRddhi batAvI che. 62 purNimA ane dara amAsamAM caMdrane sUryanI sAthe rAhunA yAganuM ne dareka ayanamAM caMdragatinuM kathana che. 14mA prAbhUtamAM kRSNa ne zukala pakSanuM kAraNa ne pramANa che. 15mA prAbhUtamAM caMdrAdi jyeAtiSInI zIghra ne maMdagati, 16mAM caMdrikA, Atapa (taDakA) ane aMdhakArAdi lakSaNA kahyA che ane 17mAM caMdra-sUryanA vyavana upapAta AdinA saMbadhamAM bIjA 25 matAntarAnA ullekha karI svamatanI sthApanA karI che. 18mA prAbhatamAM jyAtiSInI uMcAI kahI che. tArAnA vimAna caMdra-sUryanA vimAnanI upara-nIce ane samavibhAgamAM che, 1 caMdranA graha, nakSatrane tArAnA parivAra, merUpa tathI AtiSTha cakranuM aMtara, jabudvIpamAM sa bAhya abhyaMtara, upara-nIce cAlanArA nakSatro, jyAtiSInA sasthAna, AyAma, viSNubha ane paridhi, temane vahana karanArA devAnI saMkhyA, rUpa, zIghrane maMdagati, apabahutva Adinu nirUpaNa che, caMdra-sUryanI agra mahiSI parivAra viNA, zakti, deva devIonI jadhanya ne utkRSTa sthiti AdinuM nirUpaNa che. 19mAM prAkRtamAM cadra-sUryanI sakhyA ane lokanA keTalAmAM bhAgamAM prakAza kare che, tenuM kathana che. lavaNu samudra ane kALeAdhi samudranA AyAma, viSTa'bha, caMdrasUrya --tArA--nakSatra AdinuM, ane puSkarA kSetra ane manuSyakSetra Adinu nirUpaNa che, IndranA abhAvamAM devalAkanA Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6-7) sUrya pragati ane caMdraprajJapti ] [ 307 vimAnanI vyavasthA, iMdrano jaghanya ne utkRSTa virahAkALa, manuSyakSetranI bahAra caMdranI utpatti ane gati, ane aMtamAM svayaMbhUramaNa samudra sudhInA dvIpa samudronA AyAma vi.nuM kathana che. ramA prA manamAM caMdra-sUryanA anubhava, jAtipIna bhegonI khatAnA daSTAMta, ane 88 grahonA nAma che. rAhunuM varNana che. caMdrane zazI ne sUryane Aditya kahevAnuM kAraNa e che ke tiSI denA idra caMdrane mRgazazI (sasa ) nA cihnavALu mRgAMka nAmanuM vimAna che, tethI tene "zazI kahe che. ane sUrya samaya, AvalikAthI laIne avasarpiNa utsarpiNI kALane Adi karanAra hovAthI tene "Aditya' kahe che. caMdrane sUryanI amahiSIo tathA temanA kAmabhege nI mAnavIya kAmago sAthe tulanA karI che. sUryaprajJapti. ane caMdraprakRtimAM mULa pATha prAyaH samAna hovA chatAM caMdraprajJaptinI keTalIka vizeSatAo nIce pramANe che - (1) caMdranI rAjanI gatinuM kathana che, (2) uttarAyaNa ane dakSiNAyananI tithine jude jude vistAra batAvI sUryane caMdranI gatine nirNaya karyo che, (3) tithimAM rAMdramAnA samacaturaDha vi. vibhinna AkAranuM khaMDana karI, saccaturastra goLAkAranuM pratipAdana karyuM che. (4) jaMbudvIpane prathamasUrya zrAvaNa vadI ekamanA divase pUrva--dakSiNa dizAnA Agneya khuNAmAMthI, ane bIjo sUrya vAyavya khuNAmAMthI cAlyA. eja pramANe prathama caMdramA IzAna khuNAmAMthI, ane bIje caMdramA nairUtya khuNAmAMthI cAlyo tenuM kathana che. (5) chAyA sAdhana ane chAyA pramANa uparathI dinamAnanuM mahattvapUrNa varNana che. A sAdhana Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 ] [ AgamasAra prakriyA pratibhAgaNitanuM mULa che, jethI tenA vikAsa thaye che. (6) chAyAsAdhanamAM khIlachAyAnuM varNana che. A ja khIlachAyAthI zaMkuchAyAnA vikAsa thayA che. ane zagaNitanA paNa tethI vikAsa thayA che tevI mAnyatA vidvAnAnI che. (7) purUSachAyAnuM vistRta vivecana che. (8) gALa, trikANu, catuSkANu vastuonI chAyAnu varNana che. AthI pachI janmyAtiSa saMbaMdhI gaNitanA vikAsa thayA che. (9) caMdramAne svataH prakAzamAna batAvyA che. tenA ghaTa-vadhanu kAraNu rAhu che. tevu kathana che. A rIte A baMne Agama jgyAtiSa zAstranI dRSTie. ghaNA mahattvanA che. upAMga 8 thI 12 (8 thI 12)nirayAvaliyA yAne nirayAvalikA zrutaska dhamAM pAMca upAMgane samAvI levAmAM AvyA che:- (1) nizrcAvalikA athavA kappiyA (kalpikA), (2) kalpavaDa siyA (kalpAvata sikA) (3) zrI puSkriyA (puSpitA) (4) zrI puculikA (puSyacalikA) ane (5) vRdghizA (vRSNuidazA) Ama 5 va`nA kula para adhyayana che, eka zrutaska dha che. mULapATha 1109 gAthA pramANa che. (8) nirayAvalikA :-zrI upAsakadazAMga sUtranu upAMga che. A varganA 10 adhyayana che. jemAM zreNika rAjAnA putrA (1) kAla, (ra) sukAla, (3) mahAkAla, (4) kRSNa, (5) sukRSNa. (6) mahAkRSNa (7) vIrakRSNa (8) rAmakRSNa (9) priyasenakRSNa, ane (10) mahAsenakRSNanA adhikAra che. jemAM narakagatimAM janArA jIvAnu` kramabaddha Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM upAMgasUtra-nirayAvalikA ] [ 309 varNana karavAmAM AvyuM che te Agama "nirayAvalikA" kahevAya che. uparokta dasekumAre zreNikarAjAnI kAlI, sukAlI, AdI judI judI rANIonA lADakavAyA putro hatA. zreNikanI cillaNa rANIno putra keNika A bhAIonI madadathI zreNikane jelamAM purI gAdIe bese che. pachI keNikane pitRhatyAthI bacAvavA zreNika AtmahatyA karI le che. keNika tenA sagA nAnA bhAI vehallakumAra pAsethI tenApitAe AvelA divya hAra ane secanaka hAthInI mAgaNI kare che. tethI bhaya pAmI hala ane vehalla pitAnA nAnA ceDArAjAnA zaraNe jaI vaizAlI nagaramAM rahe che. keNika temane soMpI devA duta mAraphata kahevarAve che. paNa hArahAthInA badale nAnA bhAIone tenA bhAgane rAjayane hisso Ape to ja hAra-hAthI ApI zakAya tema javAba vALe che. AthI kodhe bharAI keNika pitAnA uparokta dase bhAio ane senA sAthe caDAI kare che ghera yuddha thAya che. ceDArAjA prabhu mahAvIranA parama upAsaka hatA. temaNe zrAvakanA 12 vrata lIdhA hatA. uparAMta eka niyama karelo ke eka divasamAM ekathI vadhu bANa na mAravuM. te pote amodha bANAvaLI hatA tethI temanuM bANa kadApi niSphaLa na jatuM. keNike uparokta daze bhAIone anukrame roja senApati banAvyA. paNa ceDA rAjAnA amogha bANathI daze kumAra mAryA gayA ane narkamAM utpanna thayA. Ama kamavAra 10 adhyayanamAM 10 kumAranuM varNana che. prabhu mahAvIra tyAre keNikanI rAjadhAnI caMpAnagarImAM bIrAje che. dazenI mAtAe ciMtAtura banI prabhu mahAvIranA Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 ] [ AgamasAra darzane jaI temanA bhAvI mATe puche che. prabhu kahe che ke te badhA pAchA nahi Ave, yuddhamAM mRtyu pAmI narakamAM upajaze. paraMtu tyAMthI nIkaLI mahAvideha kSetramAM manuSyajanma pAmI vairAgyavAsita banI, dIkSA laI utkRSTa cAritradharma pALaze. ane nirvANa pAmI siddha, buddha, ane mukata thaze. keNika garbhamAM AvatAM cellaNa zANIne rAjAnA kALajAnuM mAMsa khAvAne dehada thaye tethI janmatAM ja keNikane ukaraDAmAM pheMkI dIdhe, rAjAne khabara paDatAM pAcho laI AvI rANIne eNpa vi. pUrvavRtAMta keNikane tenA putra nimitte kahI pitA pratye ke prema jagADa tenuM kathana che. (9) ka5vaDisiyA :- zrI aMtagaDadazAMga sUganuM upAMga che. 10 adhyayana che, enA nAma padma, mahApa, bhadra, subhadra, padmabhadra, padyasena, padmaguma, nalinI guma, AnaMda ane naMdana che. A daze anakame zreNika rAjAnA kAla, sukAla Adi je putro nirayAvalikA sUtramAM che, temanA ja putro che, eTale ke zreNika rAjAnA patro che. A badhAe prabhu mahAvIrane upadeza sAMbhaLI vairAgyavAsita banI, dIkSA laI11 aMgasUtronuM adhyayana karI utkRSTa tapasaMyama pALI aMte anasana saMthAro karI, saudharma devalokamAM devapaNe upajyA che. tyAMthI cAvI mahAvideha kSetramAM temanA pitAnI jema janma pAmI, saMyama laImekSe jaze. A pramANe A vargamAM tapa-saMyamanI ArAdhanAnuM rUDu phaLa batAvyuM che. pahelA vargamAM kAlakumAra Adi daze pitAe kaSAyane vaza thaI narakamAM jAya che, tyAre darekanA putra kaSAyone jItI saddagati pAme che, tethI siddha thAya che Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9-10) kAvaDisiyA-puphiyA ] [ 311 ke AtmAnI unnati ke patananI badhI javAbadArI mAnavInA pitAnA ja kAryo para avalaMbe che. mAnavI ArAdhanA dvArA paramAtmA banI zake che, ane jinAjJAnI virAdhanA dvArA durgati paNa pAme che. 1 kapa eTale kalpa ane vaDisiyA arthAt vasavuM te eTale ke je che tapa-saMyamanI ArAdhanA ke sukRta karI ka9pa devalokamAM upaje che temanA adhikAra je AgamamAM che te "kamyavaDisiyA" sUtra, pahelA devalokathI bAramA devaloka sudhInA ka5 devaleka kahevAya che, jyAM devane paNa devalokanA amuka kalpa kahetAM AcAra ke niyama pALavAnuM baMdhana che, ane tenAthI uparanA je nava raiveyaka ane pAMca anuttara vimAne che, tene kalpAtIta devaloka kahyA che. tyAMnA deve vacce koI bheda hatA nathI, niyama rUpI kaI baMdhana nathI ne badhA sarakhA ahemendra che. (10) zrI puphiyA :-zrI anuttaravavAI sUtranuM upAMga che. caMdra, sUrya, zuka bahuputrikA, pUrNa, mAnabhadra, datta, ziva, valepaka ane anAda- nAme 10 adhyayane che. AmAM bahaputrikA devI che. bAkInA nave deva che te badhA mahAvIrasvAmInA samavasaraNamAM prabhunA darzane Ave che. nATayavidhi Adi karI potAne bhaktibhAva batAve che, te vAre gautamasvAmI prabhune jijJAsAthI temane AvI Rddhi kema prApta thaI vagere prazna pUche che. tyAre prabhu temanA pUrva bhavenuM kathana kare che, Ama dareka adhyayanamAM bhagavAnanA sasaraNamAM devavimAna sahita dareka deva devInuM Agamana, nATayavidhi, ane pUrvabhava vagerenuM rUDuM nirUpaNa che. A badhA devalokamAMthI yuvI, mahAvideha kSetramAM mAnavabhavamAM upajI, dIkSA laI, Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 ] [ AgamasAra padmAdikumAronI jema siddha, buddha, ane mukata thaze. 12mA thI AmAM saMsAranI mAha mamatAnuM tAddaza citraNa che ane punarjanma ane kaeNsidhdhAMtanuM sacoTa nirUpaNa che. AmAMnA eka adhyayananA bhAva joie. ceAthA adhyayanamAM bahuputrikA devInu kathana che. bha. mahAvIra rAjagRhanagaranA udyAnamAM padhAryA che. te samaye ahuputrikA nAmanI devI samavasaraNamAM prabhunA darzane Ave che. dezanA sAMbhaLyA pachI peAtAnA jamaNA hAthamAMthI 108 devakumAra ane DAbA hAthamAMthI 108 devakumArikAe ne, ane bIjA ghaNA bALaka-bAlikAone peAtAnI vaikriya zaktithI viSuvI bhaktibhAvathI prabhu pAse nATaka bhajavI, purU thatAM te badhAne peAtAnA zarIramAM samAvI de che, ane prabhune vadRNA- namaskAra karI svasthAne jAya che. devInA prayANa pachI gautamasvAmI prabhune jijJAsApUrvaka pUche che :- prabhu ! kumAra-kumArikAe nI divya Rddhi kyAMthI nIkaLI ane pAchI kayAM samAI gaI ? prabhue kahyu :- eka bhavya bhavanamAMthI jema hajAro vyakti bahAra nIkaLe che, ane phrI pAchA te mahAlayamAM cAlyA jAya che, te ja pramANe bahuputrikA devIe pAtAnI vaikriya zaktithI A badhI racanA karIne peAtAnA zarIramAM ja samAvI dIdhI. gautamasvAmIe pharI pUchyu ke pUrva bhavamAM te kANuM hatI ? prabhue kahyu :- gautama! pUrva bhadra nAme sAvAha vArANazI (kAzI ) nagarImAM rahete hatA. tene subhadrA nAme patnI hatI. tene ma:Laka na thavAthI sadAduHkhI rahetI ane Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) zrI pulphiyA ] [ 313 vicAratI ke te mAtAe dhanya che, jemaNe putrAne janma ApI dhavarAvI, navarAvI, peAtAnI geAdamAM besADI ramADayA che, ucherIne meATA karyA che, ane temanI kAlIghelI nirdoSa vANI sAMbhaLI khUba rAjI thai che. paNa mArA bhAgyamAM tevuM sukha nathI. te samaye sutratA nAmanA AryajI je pAMca samiti ane traNa guptithI yukta hatA, te peAtAnI ziSyAe sAthe te nagarImAM padhAryAM. temanI ziSyAe jogAnujoga bhadra sA vAhane ghare bhikSAcarI mATe gai, subhadrAe temane ghaNI cIjo vArAIne pachI sAdhvIjIe pAse sa tAnA thAya tevA matra, auSadhAdinI yAcanA karI. A sAMbhaLI sAdhvIoe kahyuM ke ame tA nigrantha pravacananA ja upadeza ApIe. AvI vAta sAMbhaLavI paNa amane kalye nahi, tA maMtrAdi batAvavAnI vAta ja kayAM rahI. tethI dveSa lAge. Ave sadupadeza sAMbhaLI subhadrA sAcI samajaNa pAmI, zrAvikA thaI, ane gheADA kivaseA pachI sutratA Aryo pAse dIkSA grahaNa karI sacama pALavA lAgI. pararaMtu bALako pratyenA atirAganA lIdhe sAdhvI jIvanamAM paNa bALakane ramADatI, pIThI cALatI, mAliza karatI, zaNagAra sajAvatI ane bhejanAdi karAvatI. gurUNI suvrata AryajI Avu badhu ApaNane pe nahi tema saoAya ApI vAratA. tethI temanI AjJAnI upekSA karIne judA upAzraye ekalI rahevA lAgI ane bALako sAthe pU vatta AcaraNa have vinA rokaToke karavA lAgI. A pramANe ghaNA varSo dASita sayama pALI. aMte a mAsika sa'lekhanA karI, je dveSo lAgyA hatA, tenI AlecanA-pratikramaNa karyA vagara kALadharma pAmI saudharma devale kamAM bahuputrikA nAme daivI thaI che. te daivI thayA chatAM iMdranI pAse jyAre Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 ] [ AgamasAra iMdrasabhAmAM jAya che, tyAre paNa ghaNA bALaka-bAlikAone vikuvI sabhAnuM manoraMjana kare che. tethI tene bahaputrI devI. badhA kahe che. - pUrvabhavanI vAsanA je samajaNapUrNaka jIvAtmA dUra na kare, te AgAmI bhavamAM te ke prabhAva batAve che tenuM A sacoTa dRSTAMta che. AyuSya pUrNa thatAM devalokathI racavI te devI bibhela sanivezamAM eka brAhmaNane ghare putrIpaNe janma pAmaze. te samaye tenuM nAma sAmA pADavAmAM Avaze. yuvAna thatAM tenA lagna tenI phAInA putra vere thaze. tene ghaNA putra-putrIo thaze. te badhAnI sAra saMbhALa rAkhavAthI khUba kaMTALI jaze. te vakhate sutratA AryA tyAM padhAraze. AhAra pANI thavI pitAnI vyathA kaheze ke dhanya che te mAtA jene bALake nathI, vAMjhaNuM che, huM te A badhAthI khUba thAkI jaI duHkhI duHkhI thaI gaI chuM. eka dhuLamAM ramatu hoya te, bIju azucimAM ALoTatuM hoya, eka khAvA mATe rotuM hoya to, bIjA mArAmArI karatA hoya. badhAne kevI rIte saMbhALavA? eka. mInITanI zAMti maLatI nathI. A sAMbhaLI AryAjI nigraMtha pravacanano sadupadeza Apaze. pachI te zrAvikA banaze. bIjI vakhata AryAjIo padhAtAM dharma sAMbhaLI, patinI AjJA laI dIkSA aMgIkAra karaze. 11 aMgasUtro bhaNaze. utkRSTa bhAve tapa-saMyama ghaNuM varSo pALaze. pachI aMta samaya Avye jANe eka mAsanI saMke khaNuM saMthAro karI badhA pAponI AcanA pratikramaNa karI samAdhibhAve kALadharma pAmI deva thaze. devabhavanuM AyuSya pUrNa thaye tyAMthI cavI. patrAdikumAranI jema manuSyapaNe mahAvideha kSetramAM upajI siddha, buddha ane mukta thaze. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) zrI puphaliA ] [ 315. A daTAMtathI mAnavInA mananI caMcaLatA batAvI che. eka samaye jenI khUba IcchA karI hoya, te pUrI thatAM bIjA samaye te ja akArA thaI paDe che, tema batAvI, koipaNa prakAranI IcchA na karavI te paramArtha kahyo che. IrachA ja saMsAra vadhavAnuM kAraNa che, ane icchAne nirodha bhavakaTInuM kAraNa che. tethI AcArya umAsvAtie tattvArtha sUtramAM "IcchA nirodhaH tAH" arthAt IcchAnirodhane tapa karyuM che. (11) zrI puphiculIA :-zrI praznavyAkaraNa sUtranuM upAMga che. tenA paNa 10 adhyayane che. tenA nAma, zrI, hrI, dhati, kIti, buddhi, lakSmI, IlAdevI, surAdevI, rasadevI ne gaMdhadevI. A daze devI pUrvabhavamAM 23mAM tIrthakara bhagavAna pArzvanAthanI sAdavIo hatI. paNa dIkSA lIdhA pachI vAraMvAra hAtha, paga, meTuM dhAyA karatI, rAtadivasa zarIranI saMbhALa bahu rAkhatI. gurUNIe temane A na kape tevuM kahevA chatAM temanI avagaNanA karI, temanI AjJA lIdhA vagara judA sthaLe rahevA lAgI ane AlocanA karyA vagara kALadharma pAmI A devIo thaI che, tyAMthI vI mahAvideha kSetramAM janmI mokSa pAmaze vi. bahuputrikA jema samajavuM. (12) zrI vahidazA nAme pAMcame vaga che. zrI vipAkasutranuM upAMga che. tenA 12 adhyayane che. tenA nAma-niSadha, mAyanI, vaha, vedha, pragati, jAti, dazaratha, daratha, mahAdhana, saptadhanu, dazadhanuM ane zatadhanuM che. A bAre kumAra baLadeva baLabhadrajInA putro che. eka samaye raramAM tIrthakara bhagavaMta ariSTanemi (nemanAtha) dvArakAmAM padhAryA che. temanuM Agamana sAMbhaLI dvArakAdhIza zrIkRSNa vAsudeve Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 ]. [AgamasAra nagaramAM DhaMDhero pITAvI prabhunA AgamananI ghoSaNuM karAvI. saparivAra ane senA sahita prabhunA darzane gayA. niSadhakumArAdi badhA kumAre paNa prabhunA darzane gayA. dharmadezanA sAMbhaLI vairAgya pAmyA. prabhu pAse saMyama aMgIkAra karI, 'utkRSTa bhAve pALI, kALanA avasare saMlekhanA saMthAro karI kALadharma pAdhI sarvArthasiddha vimAnamAM upajaze. tyAMthI cyavI padmAdikumAranI jema mahAvideha kSetramAM janmI, siddha, buddha ane mukta thaze. A kumAro AvuM rUpa ane AvI Rddhi kema pAmyA tevA praznanA javAbamAM nemanAtha prabhue te darekanA pUrvabhavanuM kathana karyuM che. yaduvaMzI rAjAono ItihAsa kahyo che. A AgamamAM bhagavAna ariSTanemine mahimA vividha prakAre siddha karyo che. Iti niriyAvalikA sUtranA pAMce varga samApta . bAre upAMgasUtronA sAranuM vivaraNa samApta che cAra mULasUtra dazavaikAlika, uttarAdhyayana, naMdIsUtra ne anuga dvAra -e cAra mULasUtra che. AnA svAdhyAyathI samyakatvanuM mULa daDha thAya che. tethI "mULasUtra" kahyA che. (1) dazavaikAlika sUtra :-10 adhyayana ane 2 cUlikA che. kula gAthA 484 ane be cUlikAnI 34 che. gadya sUtra cothA adhyayanamAM 17 ne navamA adayayanamAM 5 che ane prathama cUlikAmAM 1 sUtra che. paraMparAthI 700 gAthA pramANa paNa badhu thaIne kahevAya che. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra ] A [ 317, sUtrane mahimA ghaNA che. kAraNa ke cAre anuyAgAmAM te sAdhuonA caraNakaraNAnuyAga pradhAna sUtra che. nadIsUtramAM Avazyaka vyatireka (sivAyanA) sUtreAnA be bheda pADayA che. (1) kAlika ane (2) utkAlika temAM utkAlikamAM A sUtra prathama che. asajajhAya kALa sivAyanA badhA praha2mAM je bhaNI zakAya tene "utkAlika" sUtra kahyA che. AmAM sAdhu-sAdhvIjInA AcAra ane gocaranI vidhinuM nirUpaNu che. tethI AnI racanA pahelA sAdhupaNAnA AcAradharma mATe AcArAMganuM jJAna sarva prathama apAtu paraMtu AnI racanA pachI sauprathama dazavaikAlika sUtranuM adhyayana karAvavAnuM zarU thayuM, je hajI cAlu che. taduparAMta pahelA AcArAMga sUtranA zastraparijJA nAme adhyayananA artha zIkhyA vagara navadIkSita. sAdhusAdhvIne vaDIdIkSA apAtI na hatI. paraMtu AnI racanA pachI dazavaikAlikanA cAthA SajIvanikAya nAmanA adhyayanane gurUnA zrImukhe sAMbhaLI dIkSAthI pAse pATha belAvIne vaDIdIkSA ApavAnuM zarU thayuM. A sUtra pravata mAna pAMcamAM ArAnA aMtabhAga sudhI TakavAnuM che. jenA AdhAra laI cAra jIvA ArA pUrA thavAnA samaye paNa ekAvatArI thavAnA che. Ama A sUtranA pUrvAcAryAe ghaNA mahimA khatAvyA che. tethI prAyaH badhA sAdhu-sAdhvIjIone A kaMThastha hAya che, eTaluM ja nahi paNa ghaNA vairAgI bhAI enA dIkSA letAM pahelAM paNa A sUtra kaMThastha karI le che. kAraNa ke A sUtra ahiMsA-sayama tAmaya utkRSTa ahiMsA thane yathArtha pALavAnI vidhi batAvanArUM che; jenA rUDAM pAlanathI sAdhaka bhavakaTI karI paramapada pAme che. prabhu mahAvIrasvAmInI ceAthI pATe khIrAjatA zayyabha- Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 ] [ AgamasAra vAcArya A sUtranI racanA peAtAnA sa`sArI putra ane ziSya khALamuni manaka RSinuM dIkSA pachI mAtra cha mAsanuM AyuSya jANatAM tenA AtmazreyArtha caudapUva mAMthI 10 adhyayanA udhdharI vikAla (samI sAMja) samaye racanA karI tethI AnuM nAma dazavaikAlika sUtra ema rAkhavAmAM AvyuM. (AnI vistRta racanA kathA mATe jue lekhakanu' savAseA gAthA vivaraNa"). "dusa puSkriyA" nAme pahelA adhyayanamAM pahelI ja gAthAmAM ahiMsA, saMyama ne tAmaya dharma ja parama hitakArI dhama che, ema kahI, e dayAmaya ahiMsA dharmanA rUDA pAlana mATe sAdhue kevI rIte AhArAdi levA tenI vidhi madhura (bhamA) nA dRSTAMte batAvI che. bhamarA jema dareka kulamAMthI thADA thADA rasa te phulane pIDA pahoMcADayA vinA le che, te ja pramANe sAdhue paNa judA judA gRhasthAnA gharethI temane bAdhA pahoMcADayA vagara sUjhatA nirdoSa AhAra-pANI theADA thADA levA jethI gRhasthane pachI khe'ca na paDe, ane gRhasthanI dAnavRtti nAza na pAme. AthI ja AvI bhIkSAvRttine bhramarabhIkSA kahI che, je A pramANe ni matvabhAve sayamanA nibhAva arthe ja gocarI grahaNa kare che ane pAMce kriyA ane manane damanArA che, tene ja sAcA sAdhu kahevAya, ane tevA sAdhu tadbhave ke bhavaparaparAe meAkSa ja pAme tethI ja meAkSa pamADanArA tevA ahiMsA dharmAMne utkRSTa mAMgalamaya dharma kahyo. bIjA adhyayanamAM dIkSA lIdhA pachI viSayavAsanA ane kAmanAone jaDamULathI nivArI satI rAjematI ane rahanemInA dRSTAMte utkRSTa bhAve cAritradhama ane brahmacaryanuM Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra ] [ 319 pAlana karavA pharamAvyuM, ane tevA dRDha saMyamI sAdhu-sAdhvI paramAtmapadane avazya prApta karaze tema tenuM rUDuM phaLa batAvyu che. bhaya ane maithunasa nA tADavAnA paramAtha che. trIjA adhyayanamAM cAritradhamanI dRDhatA teA ja jaLavAya, jo sAdhu para prakAranA anAcI na seve, je vyavahAra jinAjJA mujaba ane zAstrasaMmata hAya, ane jemAM dayAdhanI pramukhatA hoya, tene ja jainadharmI mAM sarvajJAe AAra kahyo che. khAkI khadheA anAcAra che, jenAthI saMyama luMTAI jAya che, ane durgati maLe che; tethI khAvana anAcAra batAvyA che. ane tenuM kadApi sevana na karavA pharamAvyuM che. (AnA vistRta varNana mATe jue lekhakanuM Aca!ra eja parama dha.") A anAcAromAM mukhyatve, sAdhu-sAdhvIne uddezIne banAveluM, kharIdeluM, AmatraNa ApIne ghare melAvIne peluM. upAzraye jaIne ke sAmethI jaIne ApelA AhArAdi levA te anAcAra che. rAtribhAjana, snAna, vilepana, paMkhAthI havA khAvI, rAjapIDa, gRhasthanA vAsaNamAM bheAja levu ke karavuM, daivibhUSA, dAtaNa karavu vagere che. paramAtha thI parigrahasa`jJA tADavAnuM kathana che. ceAthA a dhyayanamAM jatanA dharmanuM, cha kAyanA jIvAnI rakSA karavAnuM, temanI virAdhanA na karavAnu, dareka kriyA- cAlavuM, besavu', UbhuM thavuM, suvuM, khAvuM, pIvu, ane belavuMjatanApUrvaka karavAnuM pharamAvyuM che, te mATe prathama jIvaajIvAdinuM jJAna khUba jarUrI che. kAraNake jIvAdi tatvonuM jJAna heAya teA ja tenI dayA yathAtha paLAya, tethI "paddhama nANu tao dayA"-prathama jIvAdinuM jJAnane pachI tenI dayA Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 ] [ AgamasAra tema pharamAvyu. je jIvAne paNa jANatA nathI ane ajIvAne paNa jANatA nathI te sacamane kevI rIte jANaze ne kevI rIte pALaze ? ema kahI sAdhu-sAdhvIjIe satata jAgRta rahI chakAyanA jIvonI virAdhanAthI bacavA pharamAvyu che. pachInI gAthAomAM jIvathI meAkSatattva sudhInA nave tattvonuM rUDu nirUpaNa che. pAMcamA piDeSaNA" adhyayanamAM AhArapANI Adi cAre prakAranA AhArAdinA gaveSaNAnI vidhi khatAvI che. geAcarI mATe jatAM jatanA rAkhI cAlavuM, jethI lIlI vanaspati, bIyAM, kIDImADAdi jIvajaMtuo kacarAya nahi, saceta rajathI kharaDAyelA paga kAlasA, rAkha ke chANAdinA DhagalA para paDI na jAya; varasAda AvatA hAya, jhAkaLa paDatI hAya, pavana phuMkAtA heAya, ane rastAmAM tIDa vagere jIvo chavAyelA hAya, vezyAnA ghare; kutarA, vIyAelI gAya, madamAtA baLada, hAthI, gheADA hAya, bALakane ramavAnA. sthaLa hAya, kajIyA, kaMkAsa ke yuddha thatu. hAya, tevA mAge bhIkSA mATe na javuM. utAvaLe pagale, vAtA karatAM, ke hasatAM hasatAM na javuM, gheTA, kutarAM, vAchaDA, bhIkhArI vagerene oLaMgIne gRhasthanA ghare praveza na karavA, (tethI te jIvone aMtarAya paDe), kasAi vagere niSiddha kuLamAM ane aprItikArI kuLAmAM gAcarI mATe na javu, ejIvA ke khALakane dhavarAvatI strInA hAthe gocarI na le; saceta pANI ke vastuthI kharaDAyelA hAya hAya ne bhIkSA Ape te na le, sUtA haiAvAnI zaMkA paDe tA na le; A pramANe 100 gAthAmAM vistRta varNana karIne nirdoSa prAruka AhArapANI ja levA 2e tema pahelA uddezAmAM pharamAvyuM che. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlika sUtra ] [ 3ra1 bIjA udezamAM gAma, nagara AdimAM gocarInA samaye ja gocarI mATe jAya, ane samaya para pAchA sthAnake AvI jAya, jethI gAmalokenI niMdA na thAya ne pitAne nirdoSa AhAra paNa maLI rahe, gRhasthanA ghare bese nahi ke UbhA UbhA kathA na kare, saceta vastunA sparzavALA AhArAdi na le, zrImaMta ke garIba lokonA ghare sarakhA bhAvathI bhIkSA mATe jAya, gocarIe jatAM rastAmAM UbhA UbhA vAta na kare, AhArAdi na maLe ke nirasa maLe to kheda ke niMdA na kare. gocarI lAvIne gurUne batAvIne saMvibhAga karI vApare, sarasa bahAra gopave nahi ke ekalo khAI jAya nahi, vagere 50 gAthAmAM vistArathI kahyuM che. AcArazuddhi AhArazuddhi vinA AvatI ja nathI, tethI ja A adhyayanamAM sAdhune zuM kape ane zuM na ka9pe tenuM eTaluM badhuM vizada varNana bhagavAne karyuM che ke AkhA sUtranI trIjA bhAgathI vadhu gAthA mAtra A eka adhyayanamAM ja che. jenuM yathArtha pAlana karavAthI sAdhaka mekSa samukha zIvra thAya che te DhaMDhaNa munivaranA daSTAMte. chaThThA "mahAcAra kathA : adhyayanamAM sAdhuonA 18 sthAnakarUpa (1 thI 6) paMcamahAvrata ne chaThThI tribhojana vratanuM yathArtha pAlana, (7 thI 12) chakAyanA jInI saMpUrNa rakSA (13) akaya vastune tyAga, (14) gRhasthanA vAsaNano upayoga na karavo, (15-16) gRhasthanA palaMga ke Asana para na besavuM, (17) snAnane tyAga, ane (18) zarIranI zobhAne tyAga - AcAradharma kahyo che. temAM sauthI prathama sthAna jIvadayAmaya ahiMsAdharmanuM nIce pramANe pharamAvyuM che :21 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3rara ] [ AgamasAra "tathima paDhamaM ThANuM, mahAvIre desiye ahiMsA niuNuM diDhA, savabhUesa saMjame che 9 che artha -A 18 sthAnakamAM sauthI prathama sthAna bhagavAna mahAvIra svAmIe dayAmaya ahiMsAnuM pharamAvyuM che. A ahiMsA AdhAkarmAdi doSonA tyAga karI sUkSama rIte dharmanA sAdhanarUpe pote dIThI che, tethI saMcamAthI sAdhue savajI para dayA karavI. (kAraNake) "sarve jIvAvi Icchati, viuM na marijijauM tanhA pANavaDuM ghora, nigraMthA vajajayaMti zuM che 11 artha - kAraNake sarve jI jIvavAnI IcchA kare che, maravAnuM koIpaNa jIvane gamatuM nathI, A kAraNathI nirgathe (sAdhu - sAdavIo) ghera prANavadhane tyAga kare che. A pramANe aDhAre sthAnakanuM svarUpa batAvI je sAdhaka tenuM yathArtha pAlana kare che, te taddabhave mese jAya che, ane hajI bhava bAkI hoya te vaimAnika devalokane pAme che ema aMtamAM kahyuM. tethI Ane "mahAcAra" evuM sArthaka nAma ApyuM che. AmAM saMyamanA nibhAva arthe vastra, pArAdi, rAkhavA paDe tene parigraha nathI karyo, paNa tenI mUracha arthAta AsaktibhAvane bhagavAne parigraha kahyo che ane dravya, kSetra, dALa ane bhAvathI te mamatvabhAvane cheDI apratibaMdha paNe vicaravAnuM pharamAvyuM che. kAraNa ke "ahaMtA" ne "mamatA >> ja jIvAtamAne saMsAracakramAM bhamAve che. sAtamA vAkayazuddhi ?? nAme adhyayanamAM asatya ane satyAsatya bhASA na bolavAnuM pharamAvyuM che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlika sUtra ] [ 3ra3 kAraNake bhASAnA A baMne prakAra sAvadya kahetAM pApamaya che. paraMtu asatyAmRSA arthAt vyavahAra bhASA belavAnuM sAdhune kahyuM che vaLI ohAriNI arthAt nizcayAtmaka bhASA na besavAnuM kahyuM che. kAraNa ke te pramANe kadAcita kArya na karI zakAya te bIjA mahAvratanA bhaMgane doSa lAge. kaDavI bhASA jema ke kAMNAne kaNe ema satya hovA chatAM na ke, gRharane Ave, jAo bese vagere na kahe. paNa dayA pALo ema kahe. TUMkamAM je bhASAthI pApa lAgavAne saMbhava hoya, sara chatAM bIjAne dubhave tevI hoya, pIDAkArI ghAya tevI hoya, tevI bhASA sAdhue kadApi balavI nahi tema kahyuM che. AThamA AcAraNipri" adhyayanamAM :cArapAlana e sAdhu mATe prakuTa nidhi arthAt khajAnA nAna che, jenuM bhAvapUrvaka pAlana karavAthI sAdhaka bhavanA karA TALI paramAtmapada pAme che. chakAyanA jIvonI rakSA na, sacitta bhUmi ke Asana para besavuM nahi, aceta jimamAM paNa tenA dhANAnI AjJA laI pramAIne besavuM, sata pANIne parza na karavA, agni jalAva ke bujhAdevA nahi, paMpa nAkha nahi lIlI vanaspati cheDavI divI nahi, sevALa lIlakuga vi. para UbhA rahevuM nahi, chI-makaDAdi rasa javAne mana, vacana, kAyAthI haNavA ke dubhavavA nahi, karA, kuMthavA, phUla vi. sUma jIvonI rakSA karavI, vazvAdi, bhUmi, AsanAdinuM yathArtha paDilehaNa karavuM, bhUmine paDilehIne pachI jhADe, pezAba Adi paraThavA, sAMbhaLeluM ke "yeluM hovA chatAM ahitakArI vacana satya ho chatAM na bolavuM, bhUkha-tarasa, TADha-tApa Adi pariSahe Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 ] [ AgamasAra adInapaNe samabhAve sahevA, kAraNake bhagavAne "dehadukha mahAlaM" kahyuM che. koIne tiraskAra na karo, potAnA rUpa, tapa, jJAnAdine mada na kara, AcArya ke gurnAdinuM vacana uthApavuM nahi, deSa thaI gayo hoya te chupAve nahi paNa gurU pAse pragaTa karI, AlecanA laI zuddha thavuM, jyAM sudhI ghaDapaNa ke bImArI AvyA nathI ane zakti che tyAM sudhI dharmArAdhanA jarApaNa pramAda karyA vagara karI. levI, krodhAdi kaSAyone tajavA, gItArthanI sevA karI jJAnAdi. prApta karavA, gurUne yathAvidhi vinaya jALavavo, tiSa, auSadhAdi gRhasthane na kahevA, vibhuSA ke strIne paricaya na karavA, sArI ke kharAba vastu pratye rAga-dveSa na karavA, tapa ane svAdhyAyamAM magna rahevuM, A AcAranidhinA pAlanathI pUrva saMcita pApa baLI jAya che ane kevaLajJAna-- rUpI jyota pragaTe che. navamA vinaya samAdhi adhyayananA 4 udezA che. pahelA uddezAmAM gurUne niraMtara vinaya karavA pharamAvyuM che. gurU kadAcit patAthI nAnI uMmaranA ane alpajJAnavALA hoya to paNa temanI hIlanA ghaNuM na karavA, tema karavAthI temanI mahAAzAtanA thAya che. phaLasvarUpe beidriyAdi durgati maLe che. paNa gurU ke AcArya prasanna thAya tema vartavuM, ane apramattapaNe temanI sevA karavI. tema karavAthI jJAnAdi guNonI ArAdhanA thAya che ane anukrame mokSagatine pAme che. bIjA udezAmAM avinaya ane vinayanuM svarUpa kahyuM che. dharmarUpI kalpavRkSanuM mULa vinaya che, tenAthI ja mokSa ke saddagati maLe che, ane avinayanuM phaLa caturgatirUpa Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazakAlika sUtra ] [ 325 saMsAranuM paribhramaNa batAvyuM che, kAraNa ke avinItanA jJAnAdi guNe nAza pAme che ane vinItane jJAnAdi guNenI prApti ane vRddhi thAya che. trIjA udezAmAM ke "pUjya bane che tenuM kathana che. je gurUnA IzArAne samajI vartana kare che, AjJAnuM pAlana kare che, uMmaramAM nAnA hoya chatAM zrutajJAnathI ke dIkSA paryAyathI meTA hoya temane mRgAvatIjI jema vinaya kare che, je AhArAdi ke upakaraNomAM mamatvabhAva nathI rAkhata, kaThera vacanAdine samabhAve sahana kare che, keI paNanI niMdA ke hIlanA karato nathI, gurUne AvatA dekhI UbhA thaI sAme jAya che, te "pUjya bane che, ane sarva karma khapAvI uttama siddhagatine pAme che, cothA uddezAmAM (1) vinaya (2) zruta, (3) tapa ane (4) AcArasamAdhinuM svarUpa kahyuM che. A darekanA cAra-cAra bheda batAvyA che, je sAdhaka A cAremAM potAnA AtmAne niraMtara joDe che, te jiteMdriya bane che ane mekSa ke devagati pAme che. dazamA bhikSu adhyayanamAM sAcA sAdhunA lakSaNa kahyA che. temAM AgaLanA nave adhyayanamAM pharamAvyA pramANe je AcAradharmane utkRSTa bhAve pALIne, AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha saMjJAone sarvathA toDe che, te aNahArI evuM siddhapada zIdhra pAme che, ema samApana karatAM kahyuM che. A sUtranA prathama 4 adhyayana anukrame A saMjJAone teDavAnA ja che. tenI mahattAne svIkArI sUtrakAre pharI tene atre upasaMhAra karyo che. A Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra6 ] [ AgamasAra cAra saMjJAja jIvane anAdi kALathI saMsAracakamAM bhamAve che, tene toDatAMnI sAthe ja jIvAtmA paramAtmA banI jAya che. pahelI "rativAkyA culikAmAM saMyama cheDavAnI IrachAvALA sAdhune saMyamamAM sthira thavA 18 sthAnake jevA ke pAMcamAM duHkhamaya ArAmAM gRhasthAzrama durgatinA heturUpa che, kAmaga asAra ane durgatine denArA che,. A kALamAM mAyAnI prabaLatA che, strIputrAdinA mehanA lIdhe ghare jaI dharmanI ArAdhanA karavI kaThaNa che, gRhasthAzrama mahAkalezavALo che, Dagale pagale pApakarma baMdhAya tevo che. cAra vi. nA bhayavALe che, parivAra mATe karelA pAponA phaLa pitAne ekalAne ja bhegavavA paDaze, AyuSya kSaNabhaMgura che, tapathI kama khapAvavAthI ja mekSa che vi. vi.nuM ciMtana karI pharI saMyamamAM sthira thavA pharamAvyuM che. bIjI "vivicaryAcUlikAmAM sAdhunA navakalpa vihAranuM pharamAna che, zeSakALamAM sAdhue eka sthaLe mAsaka9pa ane sAdhvIe be mAsaka5thI vadhu na rahevuM, upAdhi DI. rAkhavI, kalezane tyAga kara, kAusagga ane svAdhyAyamAM lIna rahevuM, TUMkamAM viSayakaSAyAdithI AtmAnI rakSA karavI.. jethI sarva duHkhothI mukta banI siddhapada pAmaze. samagra dazavaikAlika sUtrane Aja sAra che. uttarAdhyayana sUtra :- bIju mULasUtra che. 36 adhyayana che. mekSa padhAratI vakhate bhagavAna mahAvIrasvAmIe chaGga tapa karI 18 dezanA rAjA sahitanI pariSadane pAvApurImAM A sUtra pitAnA zrImukhe saMbhaLAvyuM che. upalabdha mULa pATha 2100 zlekapramANa che. 1656 padyasUtra ane 89 gadyasUra che. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyayana sUtra ] [ 3ra7 (1) vinaya adhyayana :- sarvajJoe dharmanuM mULa vinaya kahela de. tethI sauthI prathama sthAna "vinaya ane ApyuM che. je gurUnI AjJAnuM pAlana karate hoya, gurUnA samipe arthAt aMtaramAM vasato hoya, gurUnA manabhAva ane IzArAne samajIne temanA kArya karato hoya, tene vinIta ziSya kahyuM che. te A loka ane paralokamAM sukhI thAya che. gurU kadAcita ke dhe bharAya, te be hAtha joDI vaMdI temanA kepane zAMta pADo ane pharIthI A pramANe nahi karuM ema kahI emane prasanna karI levA joIe. AthI ziSyane gurUne jJAnabhaMDAra prApta thAya che, cAritra vikAsa pAme che, tethI mekSa ke devagata maLe che. UThavA, besavA, balavA, cAlavAmAM gurU pratye ke vinaya rAkhave tenA prakAra kahyA che. (2) parisaha adhyayanamAM 22 prakAranA parisahasudhA, pipAsA (tarasa), zIta, uSNa, daMzamazaka, acela (vastrarahitapaNu), arati, strI, caryA (vihAra), niSadyA (besavuM), zayA, AkAza, (kaThora vacana), vadha, yAcanA, alAbha, roga, tRNasparza, jala (mela), satkAra samAna, prajJA, ajJAna ane darzana pariSaha Ave to sAdhu samabhAve sahana kare. saMyamajIvanamAM je aNadhAryA kaSTa Ave che tene pariSaha kahyA che. tevA prasaMge samabhAva rAkhI sahana karI levAthI karma nAza pAme che, ane cAtri daDha thAya che. kAraNake 84 lAkha jIvAyonimAM mAnavI sarva zreSTha che, ane mAnavInA guNomAM cAriba sauthI zreSTha che. te durlabha cAri daDha thavAthI sAdhaka mekSa sanmukha thAya che. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra8 ] [ AgamasAra A 22mAM strI ane satkAra pariSaha sAnukuLa che, bIjA badhA pratikuLa che. (3) caturagIya adhyayanamAM saMsAranA anaMta kALanA paribhramaNa pachI bhavya jIvAtmAne prApta thatAM cAra dulabha aMgonuM (1) manuSyatva (mAnavatA sAthe mAnavabhava) (2) dharmazravaNa, (3) kevaLI prarUpita dharmamArganI zradhdhA ane (4) saMyamamAM vIrya pheravavuM arthAt saMyama (dIkSA) levAmAM ane pachI tapa karavAmAM purUSArtha karavA tenuM nirUpaNa che. bhavasAgara taravAne A cAra aMga sarvottama sAdhano che. kAraNa ke cAre gatinA jIvamAM manuSya bhavamAM ja mekSanI sAdhanA mAnavI saMyama laIne navA karmabaMdha rokIne ane tapa vaDe pUrva saMcita sarva karmo khapAvIne karI zake che, ane sarva karma mukta banI mekSanI prApti karI zake che. A cAre belamAM zraddhAne vaLI parama durlabha kahI che. manuSyatvanA cAra lakSaNa che :- (1) saraLatA, (2) komaLatA, (3) namratA ane (4) anukaMpA. (4) "asaMkhaya adhyayanamAM prabhu pharamAve che. jIvanadora tuTyA pachI kadApi saMdhAtuM nathI. mATe dharmArAdhanA karavAmAM pramAda na kara." trIjA adhyayanamAM manuSyabhavanI durlabhatA kahI. te amUlya bhava paNa kSaNabhaMgura che, mATe ghaDapaNanI rAha na jotAM vahelAmAM vahelI dharmArAdhanA karI AtmakalyANa karI levuM tema saMbaMdha che. strIputrAdi anya jana mATe je pApanA piTalA bAMdhe che, tene eklAne ja te karmonA vipAkedayanA, duHkho veThavA paDe che. mATe karma bAMdhatI vakhate cetA tema prabhue kahyuM che. (5) akAma maraNIya adhyayana-AyuSya kSaNa Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyayana sUtra ] [ 3ra9 bhaMgura che ema kahI dharyavaMta vivekI jane sakAma maraNe arthAt samAvi ke paMDitamaraNe mRtyu pAmavuM, e ja uttama che, maraNa be prakAranA che (2) akAma maraNa je saMsAra vadhAre che. te ajJAnI ane hoya che, ane (2) sakAma maraNa je samakitI sAdhakane hoya che ane jenA lIdhe sAdhaka mekSa pAme che. aMtakALa e samagra jIMdagIne saravALe che. jevuM jIvaze tevuM ja mRtyu pAmaze. tyAre jIvanabhara karelA zubhAzubha kAryAdi TI. vI.nA donI jema najare dekhAya che. pApakAryo karelo jIva bhayabhIta thaI asamAdhi bhegave che, durgatimAM javAnA DaranA kAraNe zarIrane vaLagI rahe che, jyAre dharmAtmA sahaja samAdhibhAve zarIrane tajI de che. - tyAga ane tapa e ja mokSanA sAdhana che, be ghaDInuM sAmAyika zuddha bhAve karavAthI samyagadarzana apAvI, mekSa prApta karAve tevI uttama kriyA che ema AmAM paramArtha thI kahyuM che. (6) bhulaka nigraMthIya :- samAdhi mRtyu saMyamamAga yathArtha vALanArane ja maLe, te mATe pUrva paricita mAtApitAdi svajane mane zaraNabhUta nathI ema vicArI sAdhu emanA snehabhAvane toDe, emane saMsarga saMsArabhAve na kare, Ama bAhya ane rAga-dveSarUpI atyaMtara graMthIo (gAMTha) ne chedI nirdoSa sUjhatA AhArAdi grahaNa karI jinAjJAnusAra saMyama pALe ane sAdhunA guNa pAme, ema kahyuM che. TuMkamAM dIkSA lIdhA pachI saMsArabhAvane nirmULa karavA, mAthuM muMDAvyA pachI, manane saMpUrNa muMDavA paramA Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 ] [ AgamasAra thathI kahyuM che, kAraNa ke avidyA (ajJAna)ne Asakti e ja saMsAra duHkhanA mULa che. (7) elaya (bakaro) :- guNa pAmelo sAdhaka rasane. gRddhi thaI mAtra zarIra ne vadhAre tema karavAthI bakarAnI jema ati duHkha aMte pAme, paNa ratnatrayInI utkRSTa bhAve ArAdhanA kare. pachI keDI (kAma ) mATe, sonAmahoronI thelI (mekSasukha) gumAve, vaide (jJAnI saMtee) kaheluM pathya na pALI, rAjA bhano svAde mRtyu pAmI rAjasukha gumAve tema sAdhu rasane gRddhi banI sasAra vadhArI mUkSasukha gumAve, vi. daSTAMte kahI cAritranI mahattA kahI che. (8) kepiliya :- AhAranI Asakti nirlobhI. hoya te ja choDI zake, tethI AmAM kapilakevaLInA daSTAMte sAdhakane nirlobhI thavA pharamAvyuM che. lAbhaprakRti jatAM ja sAdhaka mehanIya karmanI sarva -28- prakRtie apAvI eka ja kSaNamAM kevaLI bhagavaMta bane te kapila munIvaranA dRSTAMte. lAbhathI lAbha vadhe che. te be mAsA sonA mATe gayela kapalane rAjAe IcchA pramANe mAgI levAnuM kahyuM tyAre tenuM rAjapATa mAgI levAnI IcchA pahelA thaI, paNa upakArInuM badhu laI levAya? tema lebhathI pAchA vaLatAM be mAsA sonuMya zA mATe ? strIne saMga karyo te A yAcanA. karavI paDI ne? mATe strIsaMga ja bhuMDo che, ema cItavI kaMcana ane kAminI baMne choDavAnuM ciMtavatA ja kevaLI bhagavata bagIcAmAM ja banI gayA. A sUtranA adhyayana 8-kapila kevaLI, 9-nami rAjarSi, 12-harike zI munivara, 13-citta-saMbhUti, 14-IpukAra Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyayana sUtra ] [ 331 rAjAdi che jIvA, 18-saMyati rAjaSi, bharatAdi 10 cakravatI, acala vagere 8 khaLadeva, khaLabhadra munivara, dazA bhadra rAjA, cAra pratyeka iddha, (1) nima rASi, (2) karakaDu, (3) dumukha ane (4) ningai, 19-mRgAputra, 20 anAthI munivara 21-samudrapAla muni, 22-2AjematI rahanemI, 23-kezIgautama, 25-jaghASa-vijayaghASa ane 27-zrIgargAcAryanA adhikAra mATI sAdhu vaDhaNAmAM ApyA che, te jijJAsue lekhakanA te pustakamAMthI jovA. adhya, 3 ne 4 artha sAthe lekhakanA 'savAso gAthA vivaraNa"mAM ApelA che. (9) nacipravajyA :- je niAbhI hoya te devAnA paNa pUjaya bane te pratyeka yuddha namirAja nA dRSTAMte, brAhmaNanA vezamAM Avela IMdra sAthenA temanA vArtAlApa mananIya che. jyAM be che, tyAM ja ghAMghATa (sa`sAya) che," paNa je eka (AtmA)mAM ja che, tyAM zAzvatI zAMti ane sukha (mekSa) che, evI ekatva mAvanA" bhAvI nima rAjiSa meAle padhAryA. mithilA baLavAthI mArU kazuM khaLatuM nathI, ema kahI sAdhakane mAtra tAnA ja AtmAmAM ramaNatA karavAnuM kahyuM che, badhI para dastu-zarIra paNa para vastu che--ne parabhAve! choDavA kahyuM che. jene meAkSanI abhilASA hAya, tevA sAdhaka sasAranA gharanA khadhana zA mATe svaya' UbhA kare ? hajArA sagrAma jItavA karatAM, eka mAtra peAtAnA AtmAne jItanArA zreSTa de, dara mahine lAkhA gAyAnuM dAna denArA karatAM, kazuM na denArA paMcamahAvratadhArI sAdhu zreSTa che, Ama kahI dAna karatAM saMyamanI zreSTatA khatAvI che. AvA ghaNA ciMtanIya sUtreA AmAM che; te vicAravA. jene "Adhi" arthAt "samyagdaSTi" prApta thai hoya, Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -33ra ] [ AgamasAra tevA munivaro 3 prakAranA che - (1) je svayaM badhi prApta kare che, te "vayaM buddha,"(2) keI ghaTanA kenimittathI badha pAmI saMyama le che. te "pratyeka buddha ane (3) je anyanA badhathI bedha pAmI dikSA le che tene "buddhabodhita kahyA che, te saMyati rAjarSi (a.18) kapilAdi svayaM buddha che. (a.8), ane nami rAjarSi dAhajavaranA nimitte badhA pAmyA tethI pratyeka buddha kahevAyA. ( (10) kumapatraka (duma-pattaya) :-navamA adhyacanane viSe ekatva bhAvanA bhAvanAnuM kahyuM. have je ekatva bhAvanAne bhAve, te pAMce pramAdane avazya chaDe, tethI AmAM gautamasvAmIne udezIne-upalakSaNe ApaNane badhAne paNa jaMdagI, pAkI gayelA pILA pAMdaDA jevI, ke jhAkaLanA bIDuM jevI kSaNabhaMgura hovAthI, dharmArAdhanA karavAmAM eka paLane paNa pramAda na karavA kahyuM che. kAyasthiti:- pRthvI, pANI, agni ne vAyukAyanI asaMkhyAtA kALanI, vanaspati kAyanI anaMta kALanI, 3 vikalendriyanI saMkhyAtA kALanI, garbhaja manuSya ane tiryaMca paMcedriyanI 7 ke 8 bhavanI, ane deva ane nArakInI ekaja bhavanI hoya che. temAM manuSyabhava pAma bahudurlabha che. ema kahIne samaya mAtrane pramAda na karavA kahyuM. (11) bahusmaya (bahuzrata) pujaja - je apramAdi ne vinayI hoya te bahusutrajJAna meLave, ane pUjya thAya. ghaNuM sUtro jANatA hoya, paraMtu vinIta na hoya, te tene bahuzruta atrenathI karyo. vinaya ja kRtane sArthaka arthAt mekSadAyI banAve che. zrutajJAna meLavavAmAM pAMca-(1) ahaMkAra, (2) krodha, (3) pramAda, (4) roga ane (5) Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyayana sUtra ] [333 ALasa-vidanakartA che. pachI avinItanA 14 ane vinItanA 15 lakSaNa batAvyA che ane bahusUtrInI 16 upamA. ApI che. (12) harikezI sunI - bahuzruta hoya te harikezI muninI jema devone paNa pUjya bane. jAti ane kuLathI nahi paNa tapa ane guNathI mahAna thavAya ane vaMdanIya banAya, e A adhyayanane sAra che. brahmacArI ane aparigrahI je che, te bhakSA meLavavAno adhikArI che ema pratipAdana karyuM che. tyAga ane tapano mahimAM batAvyA che. (13) citta-saMbhUta:-tapane mahimA batAvIne tapasvIe kadApi tapanuM niyANuM (phI mAgavuM te)nahi karavuM joIe ema be sagAbhAI citta ane saMbhUti munine daSTAMte atre kahyuM che. temanA cha bhavanuM varNana che. saMbhUti munie sanatakumAra cakavatInI strIratana joIne tevuM strIratna bhegavavAnuM niyANa karyuM tethI brahmadatta cakavatI to thayA. paNa bhogo bhegavIne sAtamI narake gayA, jyAre citta munie nirdoSa cAritra pALyuM te aMte mokSe gayA. niyANuM karIne janmelA ja Ucca padavI ne ati sukha te pAme paNa vrata paccakakhANa kadApi karI zake nahi, ane kAmabhogo ati AsakitathI bhogave, jethI narakAdi. durgatimAM aMte jAya. (14) pukAriya:-cha mokSagAmI cha-bhUgapurohita, tenI strI, temanA be putra, tathA ISakAra rAjA ane kamalAvatI rANI, ekabIjAnA nimitta kevI rIte vairAgya pAmyA, saMyama aMgIkAra karyo ane utkRSTa bhAve saMyama pALI, chae dharmA Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 ] [ AgamasAra tamA mekSe sIdhAvyA tenuM hRdayasparzI bhAvavAhI varNana che. eka eka gAthA mananIya che. temAMya kamalAvatI rANIne rAjAne bodha te ati adabhUta che. sAcI dharmapatnI kevI hoya tenuM anupama daSTAMta che. juo samyagadarzana. niyANu niyama chevaTe durgati pamADanArUM che, paraMtu satsaMga niyANanA bhAvane rokanAra che, ane kadAcita thaI gayuM hoya te paNa saMtasamAgamathI te bhUla samajAya che ane pachI AlocanA karIne tene dUra karI zakAya che. te bha. mahAvIra ne temanA sAdhu - sAdavIo jemaNe zreNika rAjA ane cillaNa rANInA lAvaNya ane saudarya joI tevA thavAnuM niyANuM karela ane prabhunA samAgame AlocanA karI dara karela, te saMtasamAgamane apAra mahimA AmAM paramArtha thI batAvela che. (15) sabhikSu :- satsaMgathI saMsArane meha dUra thaI jIvAtmA saMyamI sAdhu bane che. tevA sAdhunA sulakSaNanuM AmAM nirUpaNa karela che. tevA sAdhu savajIne potAnA AtmA samAna gaNI dubhavatA nathI, keIpaNa para-padArthamAM Asakta thatI nathI, satkAra, pUjA, vadanane paNa Icchato nathI, lukhAsukA AhArane lenAra che, pariSahAdi sahana kare che, pratikuLa saMjogomAM paNa samatA rAkhe che, siddhAMtane jANakAra che, jitendriya che, vi. te bhikSu che. (16) brahmacarya samAdhisthAna :- bhikSu - sAdhunA guNa batAvIne, tevA guNe te brahmacArIne ja hoya, tethI AmAM brahmacaryanA 10 rUDA samAdhisthAnanuM nirUpaNa che, te A pramANe che:- (1) strIpazu napuMsakarahita sthAna bhogave, (2) jhIkathA na kare, na sAMbhaLe, (3), strI sAthe eka Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyayana sUtra 1 [ 335 Asane na bese, (4), strInA aMgopAMga vikArI dRSTithI na nIrakhe. (5) paDadA ke bhItanI ADazathI strInA zabda, phakana. gIta, hAsya, premAlApa, vilApAdi na sAMbhaLe, (6). pUrvakuDA da na kare, (7) praNIta AhAra na kare, (8) atimAtrAmAM AhAra na kare, (9) vibhUSA na kare ane (10) managamatA zabda rUpa, rasa, gaMdha ke spazanuM sevana na kare, tethI brahmacaryana. rakSA thAya che. (17) pApazramaNIya :- sAdhu thayA pachI sAdhake ratnatrInI sAdhanAmAM ja saMyamajIvana gALavuM joIe, je tema nathI karate tene pApabhramaNa kahyo che. tenA lakSa (1) sUtra na bhaNato hoya, 2) UMghaNazI hoya, (3) AcArya, gurnAdinI niMdA karanAra hoya, sevA na karanAra hAya. (4) saceta vastune page kacaratA hoya, (5) pATa, saMthAdi pramArjana karyA vinA vAparato hoya, (6) IryAdi pAMce samitinA pAlanamAM jatanA na rAkhato hoya, (7) pramAdI hoya, (8) ekAgracitto paDilehaNa na karatA hoya, (9) dUdha, dahIM Adi vigonuM vinAkAraNa ke vAraMvAra sevana karato hoya, (10) tapanI aprati hoya, 11) vAraMvAra khAto hoya. (12) gudine anAdara karato hoya, rasa lepI hoya. (13) sAmudAnikI bhikSAcarI na karatAM pUrvanA sagAsaMbaMdhInA gharethI bhIkSA letA hoya, (14) gRhasthanA zayyA, palaMgAdi para besato hoTa vi. vi.ne pApabhramaNa kahyo che. (18) saMghatIya :-saMyati (saMjaya) rAjarSino adhikAra che. vanamAM zikAre jatAM eka haraNane tIrathI vIMdayuM. haraNa deDIne daMbhAlI muni pAse paDyuM. mRgano pIcho karatAM rAjAe dhyAnastha munine joyA, mRgale munine haze Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 ] [ AgamasAra : ,, ema dhArI muninA zrApathI rAjA DarI gayA ane muni pAse kSamAyAcanA vAraMvAra karavA lAgyA. munie dhyAna pALIne badhI bInA jANI kahyuM "he rAjan ! mArA taraphathI tane abhaya che, paraMtu tuM paNa khIjAne abhayadAna denArA thA. muninA upadezathI rAjA temanA ziSya thayA. ekadA vihAra karatAM kSatriya rAjiSanA samAgama thayeA. baMne vacce savAda thayA, jinazAsanamAM rahI sayamadharmAnuM yathA pAlana karavAthI khuddha (kevaLIbhagavaMta ) khanI zakAya che. tevA javAkha ApI kSatriya rASie tenA samarthAnamAM bharatAdi 10 cakravatI, nima rASipramukha cAra pratyeka buddha, tathA dazA bhadra, udAyana, Adi rAjAe sayamanI sAdhanA karI meAkSe sIdhAvyA tenuM varNa na karyuM... che. (19) mRgAputrIya :-mahelanA gAkhamAM beThelA mRgAputre eka satane joI pAte paNa Avu' sAdhupaNuM" pALyuM che, tevu jAtismaraNajJAnathI jANI, te adhurI sAdhanA pUrI karavA dIkSA levA mAtApitAnI AjJA mAgI. saMyamajIvananI duSTatA khatAvI nA pADatA mRgAputre narakAdi gatiomAM peAte bhAgavelA du:khAnuM varNana karI, tevA duHkhA pharI bhAgavavA nathI ema dRDhatApUrvaka samajAvI AjJA meLavI sayama laI, utkRSTabhAve pALI siddhagati prApta karI, ema kahI tapapradhAna cAritradhama ja traNe leAkamAM prasiddha evI meAkSagatinA hetubhUta che. mATe mAnavabhava pAmI saMsAranuM mamatva tajI, jJAnadazanAdi ratnatrayInuM utkRSTabhAve pAlana karI dhanA purUSAtha karI levA joI e tema samApana karatAM kahyuM che. (20) mahAnigrathIya :-AmAM anAthI munivare zreNika rAjAne anAtha-sanAthanA bheda samajAvI sadhanA mArge vALyA che. dhama sAMbhaLI zreNika mahArAjA peAtAnA Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyayana sUtra ] [ 337 samagra parivAra sahiMta dhanA rAgI banI gaye| tenu rocaka vana che. dIkSA lIdhA pachI je saMyamI chakAyanA jIveAnI saMpUrNa dayA nathI pALate tene paNa AmAM "anAtha" kahyo che. dharma nathI karatAM . madhAne paramAthI anAtha" kahyA che. (21) samudrapAlIya :-samudranI saphara karatAM vahANamAM putra-janma thavAthI pAlita vaNike tenuM nAma samudrapAla pADyu.. ekadA havelInA geAkhamAM besI zvetAM eka aparAdhIne phAMsIe caDAvavA laI javAtA joI, kamaphaLanI gahanatA vicAravA lAgyA ke kharAba kAryAnuM phaLa avazya kharAma maLe che ane sArAnuM sArU phaLa maLe che; mAre AnA jevuM duHkha kadApi bhagavavu nathI tema vicArI vairAgyavAsita anI dIkSA laI sayama pALI siddha pada pAmyA. sAdhunA nimitte teA jIva vairAgya pAme, paNa cAranA nimitto vairAgya pAmavA e A adhyayananI vizeSatA che. pariSahAne samabhAve sahe ema aMtamAM hyu che. (22) raha (tha)nesiya :-peAtAnA lagna rnAimo pazuonA vadha thaze ema jANI bha. nemanAthe ratha pAche vALI rAjematI. saMyamamAge -maiAkSamArge vALI nava, nava bhavanI prIta ada karI tenuM, sAvI satI rAjematIe sAdhu rahanemine asayamI jIvana karatAM te mRtyu zreSTha tevA kaDaka zabdo kahI pharI sayamamAM sthira karyAnuM, hRdayaspazI vana che. AmAM cAriyanA prabhAvanuM ananya asarakAraka mAhAtmya khatAvyuM che. traNe mekSe padhAryA che. bhAbhavanA RNAnubaMdha 22 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 ] [ AgamasAra tIrthakara sahita bhalabhalAne davA paDe che, paNa cAritra dharmamAM daDha rahevAthI udaya AvelAM karmo nAza pAme che ane jIvAtmA paramAtamA banI jAya che te paramArtha che. (23) kezI gautamaya :-AmAM bha. pArzvanAthanI paraMparAnA kezIsvAmI, ane bha. mahAvIranA paTTa gaNadhara gautamasvAmI vacce cAra mahAvrata ne pAMcamahAvrata, raMgInavastra, sapheda vastra Adi je bheda paraMparA jovAmAM Ave che tenI mananIya carcA che. javAba ApatAM gautamasvAmIe kahyuM ke badhI paraMparAnuM mULa lakSya to mokSasAdhanAnuM ja che, tethI ratnatrayInI ArAdhanArUpa sAdhunA mULa guNe sadAsarvadA ekasarakhA ja hoya che. uttaraguNemAM dravya-kSetrakALa ne bhAva Azrita bheda thAya che. paNa tethI mULa guNanI sAdhanAnuM lakSya cukAtuM nathI. AthI saMtoSa pAmI kezIsvAmI zi sahita paMcayAma dharma aMgIkAra karI paMcamahAvrata vizuddhabhAve pALI AtmakalyANa kare che. gautamasvAmI jJAna ane padavImAM caDiyAtA hovA chatAM kezIsvAmIne vaDila kuLanA mAnI sAmethI maLavA gayA. Ama vinayadharmanI mahattA sthApI che. (24)samitIya:-pAMca samitine traNa guptinuM svarUpa batAvyuM che. jema mAtA bALakanuM kSemakuzaLa karanArI che. tema sAdhunA saMyamane rUDa nirvAha A pAMca samiti ane traNa guptarUpa ATha AcAranA pAlanathI thAya che ane AyuSyapUrNa thatAM mekSanA zAzvatA nirAbAdha sukha apAve che, tethI ja sarvajJa tIrthakaree A ATha AcArane sAdhunI ATha pravacanamAtA kahI che. A aSTa pravacana mAtA cAritrarUpa che ane cAritra, jJAna-darzana vinA na hoya, Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyayana sUtra [ 339 ane cAritrathI vegA dvAdazAMgIrUpa zAstro na hAya, tethI kADhazAMgIrUpa saghaLA zAstro aSTapravacana mAtA viSe samAyA ema tIrthaMkara bhagava tA kahe che. paraDavAnA 10 meTala kahyA che. samiti pravRtine nirdoSa khanAvavArUpa che ane gupti sarva prakAranA mana--cana-kAyAnA azubha vyApArAthI nivRtti karAvavArUpa che. je A aSTapravacanamAtAnuM zuddha bhAvathI pAlana kare che te zIvra mekSagatine prApta kare che. (25) yajJIya :- jaaASa muni temanA sa`sArI bhAi vijayaghASa je yajJa karI rahyo che, tene sAcA yajJanuM svarUpa samajAvatAM kahe che ke tame je karI rahyA che! te sAcA yajJa nathI, paNa viSaya-kaSAya ane vAsanAene jJAnAgnithI mALI nAkhavA te ja sAtheA kalyANakArI yajJa che. samatA bhAva dhAraNa karavAthI ja sAcA zramaNa (jaina sAdhu) kahevAya ane brahmacarya pALavAthI ja sAcA brAhmaNa bane, jJAnanI ArA dhanA kare te ja sina kahevAya ne tapa je kare te tApasa kahevAya. ahiMsAki vrata pALavAthI ja manuSya kramaza : sa dAtI ka khapAvI kevaLI bhagavaMta nI sarvathA karma mukta anI jAya che tene ame brAhmaNa kahIe chIe. Ama brAhmahyunI pahu suMdara vyAkhyAe vijauASane samajAvI che. AthI medhapAmI vijayagheASa paNa sauyama le che ne pachI ane munivarA utkRSTa cAritra pALI mekSe sidhAve che. (26) samAcArI : -sAdhunI 10 samAcArI-samya prakAre AcAra pALavAnI vidhi-kahI che. te (1) AvazyakI, (2) naiSadhikI, (3) ApuchaNA, (4) padmipuRNA, (pa) cha'daNA, (6) IcchAkAra, (7) mithyAkAra, (8) tahaTakAra, (tathAkAra) (9) abhyutthAna ane (10) uvasa`padA nAmanI che. pachI Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 ] [ AgAmasAra divasa ane rAtrinA caccAra praharanI sAdhunI kALacaryA kevI. hoya tenuM vidhAna che. divasa ane rAtrinA pahelA ane cethA praharamAM svAdhyAya, bIjA praharamAM dhyAna ane trIjAmAM. divasamAM bhIkSAcarI kare, ane rAtrinA nidrA le. piriSInuM mApa ane pratikamaNanI vidhi ApyA che. pADalehaNane samaya ane vidhi batAvyA che. samAcArInuM pAlana karIne ghaNA jIve taryA che. tare che ane taraze. (ra7) khaluMkiya :- khaluM yine artha che mArakaNe. duSTa baLada. khalakiya jevA avinIta, duSTa, ane kaSTa ApanArA ziSya bhAgyayoge maLyA hoya te, AcAryo temane tajI devA ane pote tene jarApaNa raMja na kara, ane saMyamasAdhanA ane savAdhyAyAdimAM magna rahevuM te bodha prabhue gargAcArya ane gaLiyA baLada jevA temanA ziSyanA daSTAMte AmAM Apela che. (28) mekhamagagaI:-ziSyAdine meha choDI je svAdhyAyAdi saMyama sAdhanAmAM lIna bane che, te avazya avasara Avye mekSa pAme che. mekSamArganI te sAdhanA cAra kAraNa jJAna-darzana-cAritra ane tapavALI che, ane tenI zuddhabhAve yathArtha sAdhanA karavAthI jemAM jJAna ane darzana. e be ja lakSaNa che, tevI paMcama gati-mokSagati te sAdhaka nizcayathI pAme che ema bhagavAne AmAM pharamAvyuM che. jIvAdi. nava tanuM yathArtha jANapaNuM te jJAna che, tenI pratitI karavI, zraddhA karavI te darzana che, rAga-dveSAdi ane kodhAdi kaSAyane nirmULa karavA ke nigraha karavArUpa cAritra che, ane pUrva saMcita karmonI nirjarA karavArUpa 12 prakAranuM tapa che. jJAnanA pa, darzananA 10, cAritranA 5 ane tapanA Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyayana sUtra ] [ 341 12 bheda, ane darzananA 8 AcAra kahyA che. anaMtakALanA saMsAracakanA paribhramaNamAM jIvAtmAne prathama darzana athavA zradvA Ave, jenA prabhAvathI anAdikALanuM svarUpanuM ajJAna TaLIne samyakajJAnanI prApti thAya, samakitI jJAnI pachI cAritra (saMyama) le, ane pachI tapa karI pUrvasaMcita sarvakarmanI nirbhara karI, sarvathA kamamukata banI mekSa pAme Ama krama sarva batAvyo che. samApana karatAM kahyuM ke jJAnathI jIvAdi sarvadravya svarUpane yathArtha jANe, nizcayathI potAnA ja AtmasvarUpane yathArtha jANe, darzanathI te svarUpa te ja pramANe che tevI zraddhA kare, vyavahArathI deva-gurudharmanI zraddhA kare, cAritrathI pAMce Idriya tathA kaSAyabhAvane nigraha karI AvatA karmone roke arthAt saMvara tattvanI ArAdhanA kare, ane tapathI pUrvakRta karmone sarvathA kSaya karI, pitAnA AtmAne vizuddha kare phaLa svarUpe sAdhaka sarva kama khapAvI mekSa pAme. arthAt siddha, buddha ane mukta bane. | (AnA viza? bhAva lekhakanA " sadarzana yAne mokSanuM dvAra" nAmanA pustakamAM daSTAMto sahita khUba vistArathI ApyA che, . jevuM.) (29) samyakatva-parAma :-mekSane puruSArtha karavo te samyavInuM pAkama che. A parAkrama samakitI bhavya jIva ja karI zake, abhAvI ke mithyAtvI karI zakatA nathI. tethI ja Ane sakhyA parAkrama kahyuM che, ne 73 belomAM "saMvega," ne prathama sthAna ApyuM che, ne pachI tarata ja nida" ane "dharmazraddhA" ne lIdhA che. "saMga ane niveda e samakatanA lakSaNa che. saMga eTale mekSAbhilASa, saMvega vagara kadApi kALe mokSanI prApti nathI. pachInA Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34ra ] [ AgamasAra badhA bela paNa saMvegIne ja thAya. te dareka belanuM phaLa jIvane zuM maLe tenuM sacoTa nirUpaNa prabhue karyuM che. dareka belanI ArAdhanAnuM phaLa taddabhave ke paraMparAe mekSa ke sadagatirUpa vaimAnika devAdi gati batAvI che. AnA pahelAM ja sUtramAM "paI ethI 28 nA jJAna sAthe, (2) sahitAthI darzana sAthe, aNue aNupAlaIttAthI cAritra sAthe ane parinivAyantithI tapa sAthe saMbaMdha kemasara joDela che, ane jJAnAdicAra kAraNayukta mokSamArganI ArAdhanA saMvegIja karI zake, tethI saMvegane prathama sthAna 73 belamAM yathArtha rIte ApyuM che. (30) tapamAga:-sabhyatva parAkramI saMcita karmo bALavA tapa avazya kare ja, tethI have tapanuM svarUpa kahyuM che. tapanA be bheda cheH (1) bAhya, (2) AtyaMtara, te dareka cha prakAre che. bAhya - (1) anazana, (2) uNedarI, (3) bhikSAcaryA, (4) rasaparityAga, (5) kAyakaleza ane (6) pratisaMlInatA. AtyaMtara - (1) prAyazcita, (2) vinaya, (3) vaiyAvacca, (sevA karavI), (4) svAdhyAya, (5) dhyAna ane (6) kAusagna te darekanA prakAra batAvyA che. anaMtakALathI paribhramaNa karatAM jIvAtmAne AThe karmonA anaMta daLiyA vaLagelA hoya che. te tapa karyA sivAya nAza pAmatA nathI. zarIrane tapAvyA sivAya suvarNanI jema AtmAnI paNa vizuddhi thatI nathI ke zarIranI mamatA tuTatI nathI. tethI kAyA ne AtmAnuM je tAdAmyapaNuM bhrAMtithI sthapAyuM che. te tapathI ja tuTe che, ne AtmA vizuddha banI karmamukta paramAtmA bane che. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyayana sUtra ] [ 343 (31) caraNavidhi -tapa te cAritravaMta hoya te kare tethI have cAritravaMta saMyamI mATe vidhiniSedharUpa caraNavidhinA 31 bela batAvyA che. temAMnA keTalAMka AdaravA cagya che ane keTalAya DivA yogya che. TUMkamAM asaMyamamAM nivRtti ane saMyamamAM pravRtti karavAnuM pharamAvyuM che, jethI rAga-dveSa je karmabaMdha ane saMsAracakranuM mUkhya kAraNa che. te dUra thAya ane sAdhaka bhavasAgara tarI jAya. strI AdinI 4 vikathA, kodhAdi 4 kaSAya, AhArAdi 4 saMjJA ne Ata ane raudradhyAna, 3 daMDa, 3 gArava ane 3 zalya je je te saMsAramAM na bhame, ane je chakAya jIvonI rakSA karavArUpa dayAmaya ahiMsAdharmanuM vizuddha pAlana kare te paNa saMsAramAM na bhame, A pramANe 31 sthAnenuM nirUpaNa che. (32) pamAyaThThANuM-pramAdanA sthAne -apramAdi ja caraNavidhinuM yathArtha pAlana kare. tethI have pramAdanA sthAne je sAdhanAmAM bAdhArUpa che tenuM svarUpa batAvI te tajI devAnuM AmAM pharamAvyuM che. karmabaMdhanA mUkhya kAraNa rAga ane dveSa che, je mehathI pedA thAya che. A mehanIya karma ja janmamaraNarUpI saMsAracakanuM mULa che, kAraNa ke A mohaja potAne arthAt mehanIyamane ane bIjA sAte karmone baMdhAvanAruM che. mATe mehane dUra karavAnuM khAsa kahyuM che. pAMce Idriyo nA viSayanuM vistRta varNana karI tene jItI jItendriya banavAnuM pharamAvyuM che, jethI bhavaroga maTe. dharmAdhinA sivAyanI badhI pravRtine sarvajJa tIrthakare pramAda kahela che. (33) kammapayaDI-kamaprakRti -pramAdihoya teja Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 ] [ AgamasAra azubha karmo bAMdhe ane phaLa svarUpe saMsAramAM bhame, tethI AmAM mUkhya 8 karma (1)jJAnAvaraNIya, (2) darzanAvaraNIya, (3) vedanIya, (4) mehanIya, (5) AyuSya, (6) nAma (7) getra ane (8) aMtarAya karma ane te darekanA peTAbheda, arthAt uttara pravRtio kula 148 batAvI che. te karmonuM dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI svarUpa kahyuM che. jene jANIne je sAdhaka saMvara vaDe navA baMdhAtA kamane roke, ane tapa vaDe saMcita karma bALe te mokSe jAya. AtmasvarUpanI daSTie sarva jIva eka sarakhA che tema jinadarzana kahe che. paraMtu karmabaMdhanA lIdhe temAM aneka bheda thAya che. svabhAvane choDI jyAre AtmA rAga-dveSAdi vibhAva pariNatimAM jAya che, tyAre jIvAtmAne tevA prakAranA karmanA baMdha paDe che, jenuM mULa kAraNa svarUpa dazAnuM ajJAna ane mithyAdaSTi che. AmAnA sAcA svarUpane je oLakhavA na de tene jJAnavaraNIya karma kahyuM che. (1) padArthanA sAmAnya bodhane na thavA de tene "darzanAvaraNIya karma" kahyuM che. (2) zAtA-azAtAne je hetubhUta che te "vedanIya karma" che. (3) madIrAnA kephanI jema je karma matine mUDha banAvI de che te mohanIca" karma che. (4) eka bhavanuM AyuSya je nakkI kare che te AyuSya karma che. (5) jIvane gati, jAti, zarIra, AkRti, rUpa Adi ApanAra je karma che te "nAmakarma" che. (6) UMca ane nIca gotranA kAraNabhUta je karma che te "gotrakama" kahevAya che. (7) ane AtmAnA vIrya (zakti)ne rokanArUM je karma che te "aMtarAya kama" che. (8) jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya vedanIya ane aMtarAya karmonI utkRSTa sthiti 30 koDADI sAgaropamanI, meha Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyayana sUtra ] [ 345 nIcanI 70 koDAkoDI sAgaropamanI ane AyuSya karmanI utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI che. A chae karmanI jaghanya sthiti eka aMtamuhUrtanI che. nAma ane trakarmanI jaghanya 8 muhUrtanI ne utkRSTa 20 kroDAkoDI sAgaropamanI che. (vistRta vivecana mATe juo pannavaNusUtra pa8 23 thI 27). (34) lezyA :- sAmAnyapaNe jIvAtmAnA adhyavasAya ke manapariNAmane ane vizeSarUpe kaSAya anurajita manapariNAmone "lezyA" kahI che, te cha che - kRSNa, nIla, kApata, tejalezyA, patra ane zukala lezyA, temAM pahelI traNa aprazasta che ne chellI traNa prazasta che. tenuM 11 dvAraH nAma, varNa, rasa, gaMdha, sparza, pariNAma, lakSaNa, sthAna sthiti, gati ane AyuSya dvArA AmAM varNana karyuM che. Ane kamalezyA eTalA mATe kahI che ke te karmanI sthiti utpanna kare che. jevA rasa jIve karma bAMdhyA hoya, tevI lezyA AyuSya be ghaDInuM bAkI rahe tyAre Ave che. Ane racavana" kahe che. tenAthI jIva kaI gatimAM javAne che tenI khabara paDe che. jevI teyA tevA prakAranA karma baMdhAya che. vezyAnA svarUpane jANa aprazasta lezyA chaDI prazasta lezyAne dhAraNa karavAnuM samApana karatAM prabhue pharamAvyuM che. (35) aNagAra (sAdhu) :- sAdhunA lakSaNa kahyA che. ahiMsAdi paMcamahAvrata yathArtha pALe, sujhatA nirdoSa AhArAdi le ane vidhipUrvaka vApare, bAvana anAcAramAM ekapaNa na seve, kAyAnI mamatA choDI AtmadhyAnamAM lIna rahe, senuM ane mATIne ekasarakhA mAne, kaya-vikayathI virame ItyAdi pharamAvyuM che. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 ] [ AgamasAra (36) jIvAjIvavibharI: aNagArano mArga 35 mAM kahIne sAcuM sAdhupaNuM te jIvAjIvanA bhedanA jANapaNAthI ja Ave tethI AmAM javA-javanA bheda vistArathI batAvyA che. jIvAjIvanA bhedavijJAnane jANa jIvAda tonI parama zraddhA te ja "samyagadarzana" che, ane samyaggadarzana ja mokSanuM dvAra che. TuMkamAM "ajIvanA be bheda rUpI ane arUpI che. rUpI pugala (ajIva)nA, skaMdha, deza, pradeza ne paramANu ema. 4 bheda che, ane arUpInA dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAza e traNenA skaMdha, deza ane pradeza maLI kula 9 bheda ane kALa (adadhA samaya)ne eka bheda bheLavatA kula 10 bheda che. te badhA maLI ajIvanA kula 14 bhedanuM varNana che. jIvana saMsArI ane siddha ema be bheda kahyA che. saMsArI jIvanA be bheda (1) trasa ne (2) sthAvara che, sthAvaranAM (1) pRthvIkAya (2) apakAya ne (3) vanaspatikAya ane trasanA (1) agnikAya, (2) vAyukAya ne (3) trasakAya ema traNa, traNa bheda kahyA che. te badhAnA avAMtara bheda batAvyA che. paMcendriya jInA 4 bheda (1) nArakI (2) tiryaya pazu-pakSI vi. (3) manuSya ane (4) deva kahyA che. ane te darekanA avAMtara bheda batAvyA che. te badhA bhedo jaNa je sAdhaka badhA jIvanI yathArtha dayA pALe che te samAdhimaraNa pAme che tema aMtabhAgamAM kahyuM che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM mukhyatve vinayamUlA sAdhudharmanuM nirUpaNa karIne saMsAranI asAratA, ghaNu mokSagAmI bhavyAtamAonA caritra dRSTAMtarUpe ApIne batAvela Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadIsUtra ] [ 347. che. A asAratA jANI, jinavacanamAM zraddhA rAkhI je dayAmaya ahiMsAdharmanuM pAlana karaze te avazya AmakalyANa karaze te paramArthane sAra A aNamola sUtrane che. che Iti zrI uttarAdhyayana sUtra samApta che (3) naMdIsUtra - trIjuM mULasUtra che. AkhuM sUtra saLaMga che. adhyayane nathI. 700 zleka pramANa mULapATha che. maMgalAcaraNarUpe bha. mahAvIra svAmInI stuti karIne namaskAra karyA che. pachI saMgha, 24 tIrthakara bhagavaMte, 11 gaNadhara, jinapravacana, tathA sudharmA svAmIthI duSyagaNI sudhInA 31 sthavirenI stuti karIne namaskAra karyA che. pachI 14 prakAranA zretAo ane traNa prakAranI pariSadanuM varNana che. naMdIsUtra ukAlika aMgabAhya Agama che. temAM mukhyatve (1) Abhinidhika ke mati (2) zrata, (3) avadhi (4) mana :paryava ane (5) kevaLajJAna ema pAMca jJAnanuM svarUpa vistArathI batAvyuM che. A pAMca jJAnamAM pahelA be-mati ne zrutajJAna parokSa jJAna" arthAt IdriyanI sahAyatAthI thAya tevA jJAna che, ane pachInA traNa pratyakSa jJAna" arthAt iMdriyonI sahAyatA vagara thAya tevA. labdhivALA jJAna che. AthI A bhedane "iMdriya pratyakSa" ane "Idriya pratyakSa" paNa kahyA che. iMdriyapratyakSanA (1) zrotredriya, (2) cakSudriya, (3) dhrANendriya (4) rasanendriya ane (5) spazendriya pratyakSa ema pAMca bheda ryA che ane neIdriya pratyakSa" nA (1) avadhi (2) manaparyava ane (3) kevaLajJAna ema traNa bheda kahyA che. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 ] [ AgamasAra pachI traNa pratyakSa jJAnanuM svarUpa pahelA kahyuM che. (1) avadhijJAna -: je jJAnanI sImA hoya ane mAtra rUpI padArthone ja jANe che te avadhijJAna che. tene viSaya rUpa, rasa, gaMdha ane sparzayukta padArtho ja che. arUpI padArtho jevA ke dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza, kALa ne jIva (AtmA)ne jANI zakatuM nathI. mAtra puddagala dravyane ja cha dravyamAM jANe che. te be prakAranuM che (1) bhava pratyayika je janmathI ja hoya che. te de ne nArakInuM ane (2) kSApazamika eTale ke avadhijJAnane rokanAra karmomAMthI jene udaya thayo hoya, temano kSaya thAya che ane je hajI udayamAM nathI AvyA, te upazama pAme che te kSApazamika kahevAya che. je garbha ja manuSya ane tiyAne tapasamayamAdinI ArAdhanAthI pragaTe che, jo ke tIrthakara bhagavAne janmathI ja niyamAM traNa jJAna mati, zruta ane avadhijJAna hoya che. tene guNapratyaya paNa kahe che. kSApazamika avadhijJAnanA cha prakAra che(1) anugAmI -je sthaLe jIvane avadhijJAna upaje che, tyAMthI bIjA sthaLe jAya to paNa sAthe jAya te. (2) anugAmI - utpattikSetra sivAya bIje jatAM jatuM rahe te. (3) vardhamAna - upajayA pachI anukrame vadhatuM jAya. (4) hIyamAna-upajyA pachI anukrame ghaTatuM jAya. (5) pratipAtI -upajyA pachI vaLI cAlyuM jAya, nAza pAme. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdIsUtra ] [ 39. (6) apratipAtI -upajayA pachI sadA TakI rahe. - A chae prakAranA bhedAnuM bheda kahyA che. TuMkamAM avadhijJAnI nIce pramANe jANe dekhe che. (1) dravyathI-jaghanya anaMta rUpI dravyone ane utkRSTa badhA rUpI dravyone jANe che ne dekhe che. (2) kSetrathI- jaghanya AgaLanA asaMkhyAtamAM bhAgane ane utkRSTA alAkamAM lokapramANa asaMkhyAta khaMDene. jANe che ane dekhe che. (3) kALathI-jaghanya AvalikAnA asaMkhyAtA bhAgane ane utkRSTA utsarpiNI ane avasarpiNInA atIta ane anAgata (bhaviSya) kALane jANe ne jue che. (4) bhAvathI- jaghanyathI jaghanya anaMta paryAye ne tathA utkRSTa paNa utkRSTa anaMta paryAne jANe tathA dekhe che. ("anaMta" anaMta prakAra hoya che. tethI jaghanyane. utkRSTa anaMtamAM koI virodhAbhAsa nathI. zAstramAM 9 prakAranA anaMta kahyA che.) ane sarvabhAvanA anaMtamAM bhAgane jANe che ane dekhe che. () mana:paryAvajJAnaH-mAtra apramatta, samyagUdaSTi, paryAptA, saMkhyAtA varSanA AyuvALA karmabhUminA saMyamI, sAdhune ja thAya che. tenAthI sAmI vyaktinA manabhAvane jANI zakAya che. mAnavInuM mana eka paugalika jaDa dravya che. mAnavI jyAre vicAra kare che tyAre tenA mananI paryAyo (avasthA dhArA) vicAra pramANe palaTAyA kare che. mana paryavajJAnI mananI te vividha jaDa paryAyane pitAnA AtmA dvArA sAkSAtkAra na karI pratyakSa karIne tenA manabhAvane jANI le che. te manaH Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 ] [ AgamasAra paryava jJAna che. AmAM jJAtA sAkSAta AtmA che ane jANa vAne viSaya mana che. te be prakAranuM che (1) Rjumati (2) vipulamati Rjumati karatAM vipulamati vadhu vizuddha hoya che, ane mananA sUkama pariNamene paNa jANI zake che. Rjumati pratipAtI arthAt thayA pachI nAza paNa pAme che. paraMtu vipulamati apratipAtI che. kevaLajJAnanI prApti sudhI TakI rahe che. baMne prakAranuM cAra prakAre svarUpa kahyuM che - (1) dravyathI-Rjumati anaMtapradezI anaMta skaMdhane jANe ane dekhe che. jyAre vipulamati tenAthI vadhu vadhAre spaSTa, vizuddha ane vipula jANe-dekhe che. (2) kSetrathI-Rjumati ochAmAM ochA AgaLanA asaMkhyAtamAM bhAgane, ane vadhumAM vadhu nIce ratnaprabhA pRthvI (naraka)nA chellA pratara sudhI ane upara tiSI vimAnanA uparitala paryata ane tIrachalAkamAM aDhIdviIpanA saMjJI paMcendriya paryAptA jIvonA managata bhAvone jANe-dekhe ane vipulamati teja kSetrane aDhI AMgaLa adhika, vipula vizuddha tathA spaSTa jANe-dekhe che. (3) kALathI-Rjumati pApamanA asaMkhyAtamA bhAge bhUta tathA bhaviSyane jANe-dekhe, vipulamati tethI kaMIka vadhAre ane, vizuddha, ane spaSTa jANe-khe. (4) bhAvathI-jumati anaMta bhAvane, ane sarvabhAvanA anaMtamA bhAgane jANe-dekhe, vipulamati kaMIka vadhu, vadhAre vizuddha ne spaSTa jANe-dekhe. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdIsUtra ) [351 (3) kevaLajJAna :- jJAnAvaraNIyAdi cAra ghAtI karmo nAza pAmavAthI, je eka akhaMDa, apratipAtI, AmajJAna aMtaramAM pragaTe che, tene "kevaLajJAna" kahyuM che. tenA vaDe kevaLI bhagavaMta dravyathI sarva padArtho ane tenI paryAne, kSetrathI, sarvakSetra arthAt kAlakane, kALathI, bhUta, bhaviSya ane vartamAna ema sarva kALane, ane bhAvathI sarva bhAvone jANe che ne dekhe che. te pratyakSa jJAna che. mana ane Idri nI sahAyatAnI pachI jarUra paDatI nathI. temAM badhA jJAna samAya che. apekSA daSTie tenA avAMtara bheda batAvyA che. parokSajJAna : (1) Abhinibaudhika ke matijJAna ne (2) zrutajJAna :(1) matijJAna - mati vaDe jANe te matijJAna. (2) zrutajJAna - sAMbhaLavAthI thayeluM jJAna te zrutajJAna. te baMnene babbe bheda che (1) sAmAnya, (2) vizeSa. sAmAnya prakAre thAya te "mati" ne "zrata" kahIe. vizeSa prakAre thAya te (1) matijJAna ne (2) mati ajJAna ane (1) zrutajJAna ane (2) zrutajJAna kahevAya. samyagadaSTinA matijJAna ane zrutajJAna kahevAya. mithyASTinA mati ajJAna ane zruta ajJAna kahevAya. . matijJAna ane zrutajJAna e be jJAna sahacArI che. baMne sAthe hoya tyAre matijJAna pahelA hoya ane zratajJAna pachI hoya che, pahelA mati vaDe zruta grahaNa kare ane pachI pharI kahI saMbhaLAve tyAre kahenAranuM matine sAMbhaLanAranuM zrutajJAna kahevAya. Ama matijJAna paheluM hoya ane zruta pachI thAya. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35ra ] [ AgamasAra matijJAnane siddhAMtamAM "Abhinibedhika jJAna kahyuM che, Idri ane mana vaDe je bedha (jJAna) thAya che. te "Abhinibodhika jJAna" che. matijJAnanA be bheda -(1) zruta nizrIta (2) azruta nizrIta. (1) zrata nizrIta - te sAMbhaLyA vacanane anusAre mati vistAre. (2) amRta nizrIta -te nahi sAMbhaLyuM, nahi joyuM hoya. te paNa temAM mati vistare, tenA cAra bheda che -(1) utpAtikA, (2) vanacikA, (3) kAmikA ane (4). pariNAmikA. A cAre buddhi" kahevAya che. (1) tpAtikI buddhi - pUrve nahi joyeluM ke nahi sAMbhaLeluM hoya chatAM buddhi upaje te. (2) vainAyikI buddhi - gurvAdinI vinaya bhakti karavAthI buddhi upaje ane zAstronA artha rahasyAdi samajAya te ke kuzaLatA. (3) kAmikA buddhi :-abhyAsa vaDe je buddhi ke kuzaLatA. Ave te. (4) pAriNAmikA buddhi - je anumAna, hetu ane daSTAMtathI viSayane siddha kare te buddhi. vaya vadhavAnI sAthe paripakava thAya ane A lekamAM unnati ane paralokamAM je mekSa apAvanArI che. A cAre buddhinA dRSTAMta ApyA che. zrI abhayakumAra A cAre buddhinA dhaNI hatA. zratanizrita matijJAnanA 4 bheda (1) avagraha, (2) IhA(3) avAya ane (4) dhAraNA che. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadIsUtra ] [353 avagrahanA 2 bheda (1) arthAvagraha ane (2) vyaMjanAvagraha che. vyaMjanAvagraha eTale zabdAdi je pudagalo trAdi idriyane viSe sAmA AvIne temAM paDe ane iMdriye te pudagalone grahe tene "vyaMjanAvagraha" kahevAya. cakSu idriya ane mana e bene vyaMjanAvagraha nathI kAraNake te baMne pudagalAnI sAmAM jaIne temane grahaNa kare che. rUpanA pudgala sAmA AvIne temAM paDatA nathI, tethI bAkInI cAra iMdriyane vyaMjanAvagraha che. te A rIte zrotraMdriya kAne karI zabdanA pudgalene, ghrANendriya nAka vaDe gaMdhanA, raseMdriya jIbha vaDe rasanA, ane sparzendriya cAmaDI vaDe sparzanA pudgalone grahaNa kare che. ' arthAvagrahanA cha bheda che - (1) zretedriya arthAvagraha te kAne karI zabdanA arthane, (2) cakSuIdriya arthAvagraha te AMkhe karI rUpanA arthane, (3) ghrANendriya arthAvagraha te nAke karI gaMdhanA arthane, (4) raseMdriya arthAvagraha te jIbha vaDe rasanA artha (svAda) ne (5) sparzendriya arthAvagraha te zarIra (cAmaDI) vaDe sparzanA arthane ane neidriya arthAvagraha te mana vaDe dareka padArthanA ane gahaNa kare che. Ama avagrahanA kula 10 bheda che. arthAvagraha pramANe "hA, avAya, ne dhAraNAnA paNa cha, cha bhedo thAya che. A pramANe matijJAnanA kula 28 bheda thAya che. avagrahane kALa eka samaya pUro che, te asaMkhyAtA samayathI pravezatA pudgalene chellA samaye jANe, je mane keIka belAve che, pachI "IhA" matijJAnamAM praveza kare tene kALa aMta:muhUtane che, te samaya daramyAna vicAra cAlyA . 23 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 ]. [ AgamasAra kare ke je mane bolAve che, te A haze ke bIjA, paNa hajI nizcaya thAya nahiM, pachI "avAya" Ave ne nizcaya thAya ke mane phalANuM ja bolAve che. tene kALa paNa aMtamuhUrtane ja che. pachI "dhAraNuM" thAya ke A amuka bhAI ne ja zabda che, ke amuka gaMdhAdi che. tene kALa saMkhyAtA ke asaMkhyAtA varSa sudhIne che, ke amuka veLAe amuka bhAInA zabdo sAMbhaLyA hatA. Ama dhArI yAda rAkhavuM te "dhAraNA" che. matijJAna samucarUpe 4 prakAranuM che -(1) dravyathI, (2) kSetrathI, (3) kALathI ane (4) bhAvathI. dravyathI matIjJAnI sarva padArthone sAmAnyathI upadeza karI jANe paNa dekhe nahi, kSetrathI sarva kSetranI vAta, kALathI sarvakALanI vAta, bhAvathI sarvabhAvanI vAta, sAmAnyapaNe upadeze karI jANe paNa dekhe nahi. Iti matijJAna saMpUrNa. zrata (sUtra) jJAna :-14 bheda cheH-(1) akSarabhuta, (2) akSara, (3) saMsI, (4) asaMsI, (5) samyaka (6) mithyA, (7) sAdika, (8) anAdika (9) saparyavasita, (10) aparyavasita, (11) gamika, (12) agamika, (13) aMgapraviSTa ane (14) anaMgapraviSTa ke aMga bAhya zrata. akSaradyutanA (1) saMjJAkSara, (2) vyaMjanAkSara ane (3) labdhi akSara Ama 3 bheda che. saMjJAkSara te ka, kha, AdikakA jJAna, vyaMjana akSarakRta te kAne, mAtrAdinI saMjanAe karI besavuM. arthAt bArAkhaDI vaDe zabda ke vAkyo belavA te, ane labdhi akSaragruta te zrAdriya Adi pAMca Idriyo ane mananI labdhithI akSarajJAna thAya te cha bhede che. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdIsUtra ] [ 355 anakSara kRta aneka prakAre che. te akSaranA uccAraNa karyA vinA chIMka, khAMsI, bagAsA, Dhola, nagArA, Adine zabda (avAja). anakSaravANI che, mATe anakSaragruta kahevAya. saMgrI zrutanA 3 bheda (1) saMjJI kAlikapadeza, (2) saMjJI hetupradeza ne (3) saMsI daSTivAdepadeza. kAlikepadeza eTale zruta sAMbhaLIne vicAre, nirNaya kare, arthane gaSe, paramArthane gare, ciMtana kare ane nizcaya karI pharI vicAre te cha bhede saMjJI jIvane hoya te. (2) hetupadeza arthAt tene saMjJI dhArI rAkhe, ane (3) daSTivAdopadeza eTale kSapazamabhAve sAMbhaLe, hetu ke artha sahita bhaNe, bhaNAve, te. AnAthI viparIta (ulaTA) bhedavALuM asaMjJIzruta che. te sAMbhaLe paNa vicAre nahi, (2) dhArI rAkhe nahi, (3) kSapazamabhAve bhaNe bhaNave nahi kAraNa ke jIva asaMjJI (mana vagarano) che, eTale ajJI zruta. (5) sabhya zruta-te sarvajJa sarvadazI tIrthaMkara praNIta tathA gaNadhara zuM thAta te dvAdazAMgIrUpa Agama. samyuSTi mATe svazruta ane parahyuta paNa samyagadbhuta che. kAraNa ke parabrutamAMthI paNa jinavacanathI viparita na hoya tevA bodha le che ne Ape che jyAre mithyAdaSTine svazrata paNa micchArUpe pariName che, kAraNa ke mAnyatA ja jinavacanathI viparIta che, samyak zruta sivAyanA je zAstro ke grantha che te mithyAzruta che te jotiSa vi. vi. (7-10) A cArene bhAvArtha sAthe che. pUrvokta dvAdazAMgI jyAre AMtarAmAM bharatAdi kSetromAM viccheda jAya te apekSAe Adi-saparyavasita (sAMta) che, ane mahAvidehAdi kSetromAM sadAkALa che te apekSAe anAdi aparyavasita, agara paryAyArthika Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 ] [ AgamasAra = nayanI apekSAe sAkri- sAMta, ane dravyArthi nayanI apekSAe anAdi-apa vasita (anaMta) che. (11-12) je sUtramAM ghaNA sarakhA pAThA hAya te "mikazruta" kahevAya jemake dRSTivAda, tethI ulaTA jemAM vividha pATha hAya te Amika zrata jemake AcArAMgAdi 11 aMgasUtro. (13-14) a`gapraviSTa te dvAdazAMgIrUpa khAra agasUtreA, ane aMgakhAdya te upAMgADhi bAkInA sUtro jenu vistRta varNana AgaLa Apyu che. zrutajJAna samuccaya 4 prakAre che. (1) dravyathI, (2) kSetrathI, (3) kALathI, ane (4) bhAvathI, te dravyathI upayAge karI sava dravyane, kSetrathI sava kSetrane, kALathI sa kALanI vAtane ane bhAvathI sava bhAva jANe ane dekhe. jJAna meLavavAnI vidhi :-prathama bhaNatI vakhate gurU kahe te ekAgra citte sAMbhaLavuM, pachI saMzaya thAya ke na samajAya te gurUne pUchI samajavuM, pachI tenA para ciMtana karavuM. A vidhithI sUtrA nA pAragAmI banIne uttara guNeAnI prApti kare. pachI zreAtAone sUtrArtha Adi prakAze. (4) anuyAgadvAra sUtra ceAthu mULasUtra che. eka zrutaskaMdha che. 4 dvAra che. 1899 zlAkaeNpramANa mULa pATha che. 152 gadyasUtra ane 143 padyasUtra che. vyAkhyA :-anuyAga anuyAga ema be zabdanA samAsa che. anu=sUtranI ke zabdanI sAthe, "yAga"=anA sabaMdha karavA arthAt zabdanA arthanI sAthe sabaMdha joDavA eTale ke sUtranA artha jenAthI samajAya te "anuyAga" te cAra prakAre che. (1) dravyAnuyAga, (2) gaNitA Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anugadvAra sUtra ] [ 357 nuyoga, (3) caraNakaraNAnuga, ane (4) dharmasthAnuyoga. athavA tIrthaMkara prathama "artharUpI tripadIrUpa vacana bele je sAMbhaLI gaNadhara bhagavaMte dvAdazAMgIrUpa sUtronI racanA kare, tethI "sUtra" zabda "artha"nI pachI Ave che. tethI sUtra "ana" kahevAya che. A "anu" zabdane artha"nI sAthe yoga karavo te "anuga" che, TuMkamAM zabdanI vyAkhyA ke vivaraNa karavuM te "anuyoga che. anuyoga eTale jIvAdi tattanuM tattvajJAna, ane tatvajJAna e. sarvAgI saMpUrNa jJAna che, jyAre vijJAna e tattvajJAnane pAmavAne pAye che, jIva ane ajIva, eTale ke cetana ane jaDanuM vijJAna jinadarzanamAM tatvajJAnarUpa che. jIvanuM svarUpa ane tene thatAM ajIva pudgalarUpI karmabaMdhane anulakSI ajIvarUpa anya dravyonuM je jJAna-vijJAna te dravyAnuyegamAM raheluM che, te cha dravya (1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya, (4) kALa, (5) pudgalAstikAya, ane (6) jIvAstikAya-je traNe kALa jemAM vidyamAna che tene loka kahevAya che. chae dravya ane lekanI parimANayukta gaNanA jemAM karI che te "gaNitAnuga" che. te cha dravyanA svarUpane yathArtha jANa AmA (jIva)nuM zuddha svarUpa pAmavAnI je vidhi kahI che te "caraNakaraNanuga" che, ane te pAmanArAnA daSTAMto jemAM kahyA che te "dharmakathAnuga" che. A cAra anuyogamAM samagra jenasUtronuM vibhAjana thayuM che. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 ] [ AgamasAra AgamasUtromAM naMdIsUtra pachI anuyAgadvAra Ave che. tenu kAraNa e che ke jema pAMca jJAnarUpI "naMdI " maMgaLasvarUpa che, tevI ja rIte anuyogadvAra sUtra paNa badhA AgamAne ane enI vyAkhyAene samajavAM mATe cAvIrUpa che, Ama A khaMne sUtra eka bIjAnA pUraka che. sUtrAnA vagI karaNamAM A baMne sUtranu sthAna "culikA varga mAM " rAkhavAmAM Avela che. jevI rIte maMdIra dhajAthI zAbhe che tevI rIte Agama maMdIra paNa nandI ne anuceAga dvArarUpa calikAthI dIpe che maMgalAcaraNa mati Adi pAMca jJAnanA nAma ApIne karela che. (1) "AbhinibAdhika ke matijJAna" sanmukha AvelA padArtha ne maryAdApUrvaka jANe ke viSayane sAMbhaLe(2) sAMbhaLIne padArthanuM svarUpa jANe te " zrutajJAna '". A baMne jJAna IMdriyA ane mananI sahAyatAthI ja thAya tethI " parAkSa " kahyA che. (3)avadhijJAna kSetra ne kALanI maryAdApUrvaka rUpI pArthAne jANe dekhe (4) manaH pava ke mana:paryAya jJAna manamAM ciMtavelA pradA (vicAra)ne jANe ane(pa) sa'pUrNa leAkAleAkanA sarva padArthone sa` paryAyAne bhAvAthI jANe dekhe te kevaLajJAna. ,, 66 99 66 ,, pAMca jJAnanA nAma ApIne parama upakArI zrutajJAnanu vistArathI nirUpaNa karyuM che. kAraNa ke zrutajJAnanA ja " uddeza (bhaNavAnI AjJA) samuddeza " (ziSyAdinA bhaNataranu sthirIkaraNa karavuM) " anujJA" (bIjAne bhaNAvavAnI AjJA karavI) ane "anuyAga" (vistArathI sUtrAnI vyAkhyA karavI) thAya che. jyAre bAkInA cAre jJAnanA A uddezAdi thatAM nathI. tethI svahitakArI hAvA chatAM parane upakArI Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anugadvAra sUtra ] [ 3pa9 nIvaDatA nathI. kevaLajJAnI paNa zrutajJAna vaDe ja anyane bodha ApI zake che. pachI Avazyaka sUtranuM dRSTAMta ApI vyAkhyA paddhati kevI hovI joIe te kahyuM che. temAM Avazyaka sUtra eka zrutaskaMdha che. tenA cha adhyayana che. tenA nAma ane Avazyaka zabdanI vyAkhyA ApI che. paNa Avazyaka sUtranA pada ke artha ApyA nathI. AthI spaSTa thAya che ke anu gadvAra sUtra mukhyatAo anuyAganI vyAkhyAonA dvArenuM nirUpaNa karanAra sUtra che. paNa anya sUtronA pada ne artha ApanAra zAstra nathI. Aja paddhati badhA AgamenI vyAkhyA kavAmAM paNa apanAvelI che. pachI "Avazyakane (1) nAma, (2) sthApanA (3) dravya ane (4) bhAva nikSepa para utArI tenuM svarUpa batAvyuM che. A pramANe zrutajJAnano mahimA ane dravya ane bhAva AvazyakanuM svarUpa batAvIne pachI upakama arthAt sUtramAM Avela viSayane kamarUpathI anukamathI nikSepa karavA te che bhede (1) nAma (2) sthApanA (3) draya, (4) kSetra (5) kALa ne (6) bhApakamathI batAvela che. AnupUva daza bhede kahI che. pachI samAvatAra anugama eTale ke AnupUvI vi. je dvAra che tenA vaDe vicAraNa karI sAmAyika vagere cha adhyayananI yojanA karavI, pachI nAmAnupUvImAM nAmanA eka be, yAvat daza nAma batAvyA che. pachI audayika Adi cha bhAva, 7 svara, 8 vibhakita, 9 rana pramANa, 3 prakAranA aMgula, palyopama ane sAgaropamanuM mApa audArika Adipa zarIra, garbhaja manuSyanI saMkhyA, pramANa, naya, saMkhyAta, asaMkhyAta anaMta, sAdhunI 84 upamA, Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 ] [ AgamasAra sAmAyikanA dravya ne bhAva sAmAyikanA bheda, sAmAyikanA praznotara, sAdhunA lakSaNa ItyAdinuM kathana che. sAmAyika - pachI dravya ane bhAva sAmAyikanuM svarUpa kahyuM che. upayoga rahita ane caMcaLacirane sAmAyikanA pATha belI jaI kare te " dravya sAmAyika" kahevAya (pratikamaNanuM paNa temaja samajavuM). bhAva sAmAyika be prakAre (1) Agama bhAva sAmAyika ne (2) ne Agama bhAva sAmAyika che. sAmAyikanA sUtrArthane jANakAra upayoga sahita vidhipUrvaka sAmAyika kare te AgamathI bhAva sAmAyika che ane (2) je sAmAyikane vidhipUrvaka karIne ke sAmAyika bAMdhyA vagara paNa potAnA AtmAne saMyama, niyama ne tapamAM sarva sAvadya cAga bhAvathI tane, sthApe tene kaivaLI bhagavaMte sAmAyika kahI che ane tevI sAmAyikane zAstramAM "Agama bhAva sAmAyika" kahI che. (2) je jIvAtamA trasa sthAvara Adi sarva jIvo pratye samabhAva dhAraNa kare che, tene "sAmAyika ja che. tema kevaLI bhagaMvata kahe che. anuganA cAra dvAra (1) upakrama, (2) nikSepa, (3) anugama ane (4) naya che. A cAramAM upakamanI carcA vistArathI karavAmAM AvI che. bAkInA traNa dvAranuM kathana saMkSepamAM karyuM che. A pramANe A sUtramAM mahatvanA jena pAribhASika zabdanI vyAkhyA karavAmAM AvI che. tethI jinAgamanA rahasyane pAmavA mATe A zAstra ghaNuM upayogI che. "Iti anugadvAra sUtra samApta Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizIthasUtra ] [ 361 cAra chedasUtra nAma:- (1) nizItha (2) vyavahAra (3) bRhataka95 ne (4) dazAzrutaskaMdha vyAkhyA-nizIthabhASyamAM chedasUvone uttama kahyA che kAraNake temAM prAyazcita vidhinuM nirUpaNa che, tenAthI cAritranI-AcAradharmanI vizuddhi thAya che. jinAjJAnI virAdhanAthI bacI javAya che. sAdhu saMyamane sAce ArAdhaka bane che, je vaDe sAdhu yathArtha ArAdhanA karI, utkRSTa bhAve saMyama cAritra pALI mokSa sanmukha bane che, tethI TuMkamAM chedasUtro sAdhu-sAdhvIjI mATe jena AcAradharmanI cAvI samAna che, divAdAMDI samAna mokSamArga pradazaka che, ane jenA vicArane eTale ke jinAjJAne anupama bhaMDAra che. jena saMskRtino sAra zramaNa (sAdhu) dharma che. sAdhudharmanI siddhi mATe AcAradharmanI niraticAra vizuddha sAdhanA anivArya che. AcAradharmanI vizuddha ArAdhanA mATe chedasUtronuM adhyayana (jJAna) ane jinAjJAnuM utkRSTa bhAve pAlana ati Avazyaka che. kAraNake tenA vaDeja sAdhaka paramapadane pAmI karI zake che. tethI ja sAmAyika cAritra aMgIkAra ryA pachI "do pasthApanIya" cAritranavadIkSitane ApavAmAM Ave che je jIvanaparyatanuM hoya che, jyAre sAmAyika cAritra IvarIka arthAt thoDA kALanuM hoya che. (1) nizItha sUtra : AnA 20 uddeza che. temAM prathama 19 uddezAmAM kevA kevA akAryo karavAthI kyA kyA prAyazcita Ave tenI Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 ] [ AgamasAra 1590 kalame (kAna) batAvI che ane 20 mAM uddezAmAM prAyazcita AvavAnI vidhi batAvI che. mULa 815 gAthA che. vyAkhyA :- nizIthabhASya gAthA 69 mAM "nizItha" ne artha "aprakAza" karela che. "aprakAza" eTale "kALathI" rAtrinA samaya, ane "kSetrathI" janasamudAyathI alipta evuM "ekAMta nirjana sthAna." sAdhakanA vizuddha AcAra-- pAlanamAM jinAjJAnuM atikramaNa karavAthI je prAyazcita Ave tenuM vidhAna A sUtramAM karela hovAthI, AnuM adhyayana anadhikArIne ke jAherasabhAmAM karAvavAmAM AvatuM nahi, paNa 3 varSanA dIkSita ane gAMbhIrya Adi guNAvALA 16 varSa thI vadhu vayavALA supAtra adhikArI sAdhune ja rAtrinA samaye, ekAMtamAM karAvavAmAM AvatuM tethI "nizItha" sUtra evuM sArthaka nAma Apela che. je anadhikArI che tene je sUtra bhaNAvavAne niSegha che, temaja janasamudAyavALA sthAnamAM paNa bhaNavAno niSedha che, ane phakata svAdhyAya bhUmimAM ja je paThanIya che tene "nizItha' sUtra sArthaka rIte kahela che. paryAyavAcI nAmo nizIthanA paryAyavAcI nAme "AcAra" "a" "likA" "praka5" vigere kahyA che. prAyazcitane saMbaMdha AcAradharma sAthe che. tethI AnuM nAma "AcAra" kahyuM che, AcArAMga sUtranA pAMca agra che-cAra AcAracUlAo ane pAMcamuM "nizItha tethI Ane "agra" ke "culikA kahyuM che, nizIthanI racanA navamApUrva AcAra prAbhUtamAMthI karavAmAM AvI che. tethI Anu nAma "prakalpa" che, agra ane cUlA ke cUlikAne artha "agrabhAga" arthAt "zIkhara che. je baMnemAM samAna che. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizIthasUtra ] [363 prAyazcita -AmAM cAra prakAranA prAyazcitanuM kathana che. prathama uddezakamAM (1) gurUmAsika prAyazcitanuM, bIjAthI pAMcamAM uddezAmAM (2) laghumAsika prAyazcitanuM, 6 thI 11mAM uddezA sudhImAM gurUcImAsika prAyazcitanuM ane 12 thI 1mAM uddezA sudhImAM laghucI mAsika prAyazcitanuM kathana che, ane 2mAM udezAmAM AlocanAo ane prAyazcita karatI vakhate vaLI je deze lAge che tenuM kathana karI prAyazcita ApavAnI vidhi kahI che. prAyazcita mukhyatve be prakAranuM che -(1) mAsika ane (2) caumAsika. dvimAsika, paMcamAsika, chamAsika prAyazcita AropaNAthI apAya che. 20mAM uddezakane mukhya viSaya. "ApaNA" che. zrI ThAga sUtra 433mAM AropaNanA pa prakAra kahyA che ane zrI samavAyAMga sUtranA samavAya 28mAM 28 prakAra batAvyA che. je je tIrthakaranA vArAmAM, jeTalA jeTalA samayanI utkRSTa tapasyA kahI che, teTale teTalo samaya prAyazcitane zrI nizItha cUrNi bhA. 4 pRSTa-307mAM batAvyA che. ApaNA zAsanapati zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsanamAM cha mAsathI vadhAre tapasyAnuM vidhAna nathI, tethI AropaNa dvArA je prAyazcitanuM vidhAna karavAmAM AvyuM che, te paNa cha mAsathI vadhArenuM nathI. A sUtra atyaMta gopanIya ane apavAda bahUla che, ane anadhikArIne jaNAvavA yogya nathI. tethI tenA vistRtabhAva atre batAvyA nathI. temAM saMkSepathI cAritranI vizuddhinuM nirUpaNa che, jethI sAdhaka niraticAra vizuddha saMyama pALI pitAnA saMyamajIvanane sArthaka karI A bhave ke parabhave paramapadane pAme, tethI temAM pAMca mahAvrata, pAMca samiti, Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 ] [ AgamasAra ne traNa guptirUpa aSTapravacanamAtAmAM tathA bIjA je deSo lAgavAnI saMyamI jIvanamAM saMbhAvanA che, tenA zuddhikaraNanA upAya ne vidhi temAM kahyA che, Ama chedasUtromAM A sUtranI pradhAnatA che. A sUtranA yathArtha jJAtA banyA vagara (1) keIpaNa sAdhu-sAdhvIjI potAnA saMsArI sagAsaMbaMdhIne tyAM bhikSA mATe jaI zaktA nathI, (2) upAdhyAya vagere padavIo mATe yogya gaNavAmAM AvatA nathI, (3) pitAnA samudAyane agresara thaIne vihAra karI zakatA nathI, kAraNa ke tenA jANapaNuM vinA kaI paNa sAdhu prAyazcita ApavAne adhikArI banI zakato nathI ema vyavahAra sUtramAM pharamAvavAmAM AvyuM che. (1-vyavahAra sUtra u. 6. sUtra 2/3, (2) u. 3, sUtra 3 ane (3) u. 3 sUtra 1.). denA prakAra - dezomAM mukhyatve saceta AhArapANIna, AhArAdi vAparavAnA, upaga rahita pAThavAne, paraThavAnA sthAnenA, paga vi. dabAvavAnA, zarIra suzruSAnA, rogomAM upacAra karAvavAnA, vALa, nakha, Adi kApavA ke kapAvavAnA, comAsAnA sthAnaka yAcavAnA, pATapATalA Adi cAcavAnA, kuzIla sAdhu pAsethI vastra pAtrAdi grahaNa karavAnA, roja eka ja ghare gocarIe javAnA, dAMta sApha karAvavAnA, AMkha, kAna vi.nA mela kADhavAnA, vastrAdine taDake nAkhavAnA, -bI ke ThaLIyAvALA phaLa khAvAnA, zeraDI Adi jemAM khAvAnuM che ane pheMkI devAnuM jhAjhu tevA padArtho khAvAnA, akALe sajajhAya karavAnA, cAra mahApratipadA te rautra, aSADa, bhAdaravA ne kArataka vada 1nA svAdhyAya karavAnA, svAdhyAyanA kALe svAdhyAya na karavAnA vi. vi. deSa 1 thI 19 uddezAmAM kahyA che. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahArasUtra ] [ 365 prAyazcitanI tapasyA :-gurUmAsika prAyazcita jaghanya 4, madhyama 15 ne utkRSTA 30 upavAsa kahyA che. laghumAsika prAyazcita teTalA ekAsaNuM karavAnuM che. laghu cI mAsika prAyazcita :- comAsu karavA aMge ke I. deSa paravazapaNe thAya te jaghanya 4 AyaMbila, madhyama 60 nivI, ane AturatAthI upaga sahita (jANIbujhIne) deSa lagADa hoya te jadhanya 4 upavAsa ne madhyama 6 chaThTha ne mUcchabhAvathI (mehavaza) deSa lagADayo hoya te jaghanya 4 chaThTha, madhyama 4 aThThama ne darekamAM utkRSTa 108 upavAsa kahyA che. gurUcaumAsika prAyazcita :- paravazapaNe deSa thayo. hoya to jaghanya 4 upavAsa, madhyama 4 chaThTha, svecchAe deSa lagADayo hoya te jaghanya 4 chaThTha tathA 4 divasanA cAritrane cheda, madhyama 4 aThThama ne cha divasanA cAritrane che, ane mUrachabhAve deSa lagADayo hoya te jaghanya 4 aThThama tathA cha divasane cheda, madhyama 15 aThThama tathA 60 divasane cheda ne darekamAM utkRSTa 120 divasanA upavAsa tathA paravazapaNamAM cheda nahi, chAe upaga sahitamAM 108 divasane che, ane mUcchabhAvamAM 120 divasane cheda kahyo che. - (ra) vyavahAra sUtra :- bIjuM cheda sUtra che. 10 uddezA che. 600 zloka pramANa mULa pATha che. prathamaudeza :- AmAM kahyuM che ke mAsika prAyazcita. Ave tevA do lagADe paNa tenI AcArya-gurvAdika pAse je niSkapaTa bhAve saraLatAthI AlocanA (kabulAta) kare te tene eka mAsanuM prAyazcita Ave, jyAre kapaTabhAve AlecanA. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 ] [ AgamasAra karanArane be mAsanuM Ave, te ja pramANe be, traNa, cAra, pAMca ne cha mAsanA prAyazcitanuM pharamAna che. jeNe aneka doSonuM sevana karyuM hoya, teNe anukrame AlocanA karavI joIe, ane pachI badhA doSenuM eka sAthe ja prAyazcita levuM tema kahyuM che. prAyazcita karavA chatAM pharIvAra doSa lAgI jAya to tenuM pharI pharI prAyazcita levuM joIe. prAyazcita lenAra sAdhue AcAryAdinI AjJA laIne ja bIjA sAdhuo sAthe uThavuM besavuM joIe. AjJA vagara ke tenI avagaNanA karIne je UThe-bese te teTalA divasanI tenI dIkSAparyAyamAM kApa mukAya che jene "cheda kahevAmAM Avela che. parihArakalpamAM rahelo (prAyazcita karanAro) sAdhu pitAnA AcAryanI AjJA laIne parihAra ka9pane vacamAM ja tyAga karI bIjA sAdhunI sevA mATe anya sthaLe jaI zake che. keI sAdhu saMghADAne tajI ekale vicarato hoya ane tethI zuddha AcAra na pALI zakato hoya. te tene AlecanA karAvI cheda ApavI joIe, agara to saMpUrNa cheda ApI navI dIkSA ApavI joIe. je niyama sAmAnyapaNe ekalavihArI sAdhu mATe che, te ja niyama ekalavihArI gaNAvarachedaka AcArya tathA zithilAcArI sAdhu mATe paNa che. AlecanA :- AcArya, upAdhyAya, gurvAdi pAse AlocanA karI prAyazcita laI zuddha thavuM joIe. je temanI hAjarI na hoya te pitAnA saMjogI, sAdharmika, bahuzrata vigerenI pAse AlocanAdi karavA. te koI paNa je pAse na hoya te anya samudAyanA saMbhegI, bahuzrutAdi hoya temanI Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahArasUtra ] [ 367 pAse jaI AlecanAdi karavA, ane te paNa na hoya te deoSI paNa bahuzruta sAdhu pAse jaine, te paNa na hoya to bahuzruta zramaNApAsaka ( zrAvaka ) pAse, ane te paNa na hoya tA samitI gRhastha pAse jaI AleAcanA karI prAyazrita levu joIe. A badhAno paNa kadAcita abhAva hoya teA gAma ke nagaranI bahAra jaI pUrva tathA uttara dizAnI sanmukha ubhA rahI ane hAtha joDI siddha bhagavaMtanI sAkSIe peAtAnA doSanI AleAcanAdi kare. neoMdha :- cAritranI vizuddhi ja sAdhujIvananA prANa che. tethI kadAcita doSa lAgI jAya to tenI AlocanAdi karI vizuddhi vinA vila`be prApta karavAnA pahelA uddezAne ane chedasUtronA hetu che. je jainadhanI viziSThatA che. bIjo uddeza : ekasarakhI samAcArIvALA e sAdharmika sAthe hAya ane eke doSa lagADayA hAya tA teNe bIjA pAse prAyazcita levuM, tyAre prAyazcita karanAranI sevA vi. karavAnI javAkhadArI bIjA sAdhu para rahe che. jo baMnee doSa lagADayA hAya teA arasaparasa AleAcanAda karI prAyazrita laI sevA karavI joIe. ghaNA sAdhumAM kAI eke doSa sevyA hoya, te teneja prAyazcita Apavu' ane badhAe doSa sevyA hAya tA eka sivAya bIjA badhAe tenI pAse prAyazcita laI zuddha thaI javu' ane pachI tene prAyazcita ApI zuddha karavA joIe. koIpaNa prakAranuM prAyazcita karanAra sAdhu kadAcita khImAra thaI jAya. te tene gaccha (saMghADA)thI bahAra mukavA kalpatu Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ AgamasAra nathI, paNa te sAjo thaI jAya tyAM sudhI tenI vaiyAvacca karAvavAnuM AcAryAdinuM kartavya che. sAjo thayA pachI teNe sadoSa avasthAmAM sevA karAvI, tethI vaLI tenuM prAyazcita levuM joIe. te pramANe jenuM magaja pharI gayuM hoya, tenuM citta. sthira na thAya tyAM sudhI tene saMghADA bahAra muka kalpatuM nathI, ane citta sthira thatAM nAmamAtranuM prAyazcita ApavuM joIe. eja pramANe pticitta, (abhimAnathI jenuM citta asvastha thayuM hoya), unmAda prApta (gAMDe), ane upasarga prAptavALAnuM paNa samajavuM. navamA anavasthApya ane dazamAM pAraMcita prAyazcitavALA. sAdhune gRhasthane veza paherAvyA pachI ja pharI saMghADAmAM levA joIe. joke prAyazcita denAranI pAse e adhikAra hoya che ke gRhasthanA kapaDA nahi paherAvatAM bIjo veSa paNa paherAvI zake. maithuna sevyAnuM ALa denAra sAdhu mATe prAyazcita kahyuM che. gacchavatI sAdhuo AcArya ke upAdhyAya kALadharma pAme te yeAgya purUSa na maLe tyAM sudhI thaDA kALa mATe kaI paNa. sAdhune te pade sthApa kalpe ane pachI guNavaMta maLe tene jAvajIva sthApa kalpa, prAyazcita na karanAra sAdhuo sAthe. prAyazcita karanAra sAdhuoe AhArAdi karavA kalpatA nathI, tema kahyuM che. - trIje udeza :- keI sAdhu pitAne svataMtra garacha banAvI vicAravAnI IcchAvALo thAya, paNa je te AcArAM-- gAdi zAstrone jANakAra nathI, te ziSyAdi parivAravALe hovA chatAM paNa juduM vicAravuM yegya nathI. vicaranArane svachaMdI. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra sUtra ] [ 369 kahyo che. paNa te AcArAMgAdine jJAtA hoya, te sthavirAdinI AjJA laIne vicarI zake che. paNa AjJA vagara jeTalA divase vicaryo hoya, teTalA divasane cheda ke pArahArika prAyazcitane te bhAgI bane che. upAdhyAyanI gyatA - ochAmAM ochI 3 varSanI dIkSA paryAyavA, nigraMtha pravacanamAM kuzaLa, niraticAra saMyama pALanAra, AcArAMgAdi zAstrone pAragAmI, prAyazcita ApavAmAM samartha tathA saMghADA mATe kSetrAdine nirNaya karavAmAM paTu hoya tene ja upAdhyAya banAvI zakAya. AcAryanI yogyatA - ochAmAM ocho 5 varSane dIkSita hoya, sAdhunA AcAra pALavA ne paLAvavAmAM kuzaLa ne samartha hoya, nigraMtha pravacanamAM paTu, dazAzrutaskaMdha, bRhataka9pa tathA vyavahAra sUtrane je jJAtA hoya tene AcAryanI padavI ApI zakAya. apavAdamAgamAM eka divasanI dIkSAvALAne paNa upAdhyAya, AcAryAdi padavI ApI zakAya che. paNa te mATe uparokata guNo Avazyaka kahyA che. abrahmanuM sevana karanArane, mAyA sahita asatya bolanArane, usUtra bhAkhanArane uparokta padavIo mATe agya gaNela che. padavI ApyA pachI je abrahmanuM sevana kare te tenI padavI pAchI laI zakAya che. padavI che kahI che. temAMnI keIpaNa padavI uparokta guNa vALA 8 varSanI dIkSA paryAyavALAne ApavI kalape. ( navadikSita ane tarUNa sAdhue AcArya upAdhyAya vinA rahevuM ka9pe nahi. 24 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 ] [ AgamanasAra ceAthe udeze - ziyALA ane unALAmAM AcArya -upAdhyAyanI sAthe ochAmAM ochA eka ane gaNAvI chekanI sAthe be sAdhu hovA joIe. cAturmAsamAM be tathA traNa hovA Avazyaka che. gaNAyachedaka eTale gaNanA adhipati. AcArya, upAdhyAya je vadhAre bImAra hoya ane vadhu nahi Ave tevuM lAgatuM hoya te bIjA badhA sAdhuone belAvI, mArUM AyuSya purU thayA pachI amuka sAdhune amuka padavI ApavAnI bhalAmaNa karI zake che, ane te pramANe padavI ApavI joIe. paNa je te sAdhu te padane cepagya na hoya te bIjAne paNa te pada ApI zakAya che. kadAcita saMghADAmAM kaI paNa sAdhu AcArAMgAdi zAstrone jJAtA na hoya, te AcAryAdinI saMmatithI koIpaNa sAdhune keIpaNa pada ApI zakAya che. paNa pachI keI sAdhu ArogAdimAM pAraMgata bane te te padavIdhArIe potAnuM pada choDI daI tene pada para sthApita karavo joIe. jo tema na kare te prAyazcitane bhAgI bane che. pachI navadIkSitane vaDI dIkSA ApavAnA samayanuM kathana che. be sAdhu sAthe vicaratA hoya, to temaNe gyatAnusAra nAnAmoTA thaIne rahevuM ane ekabIjAne vaMdanAdi vinaya karavo joIe. AcAryane upAdhyAye paNa temaja karavuM. ghaNA sAdhu AcAryAdi sAthe rahetA hoya tyAre temAMnA ekane gurUpade sthApIne vaMdanAdi vyavahAra karyA vinA sAthe rahevuM kape nahi. jJAna prApti mATe sthaviranI AjJA vinA bIjA gacchamAM javuM na kalpe. tema kare te prAyazcita Ave. ziSya gurUnI sevA vaiyAvacca vinayapUrvaka karavAnuM kathana che. pAMcamo udeze - pravartinI (gurUNI)e ochAmAM Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra sUtra ] [ 371 ochI bIjI be lAdavIo sAthe zItaSNa kALamAM vicaravuM joIe, ane gaNAvacchedikA (gurUNa sivAyanI anya vaDI sAvI) sAthe bIjI traNa sAvI hovI joIe. comAsAmAM pravartinI sAthe traNa ane gaNavira chedikAnI sAthe bIjI cAra sAdhvIo levI joIe. gurUNInA kALadharma samaye padAdhikArInI niyukita saMbaMdhamAM sAdhu mATe je pharamAvyuM te pramANe ja samajavuM. vaiyAvacca mATe sAmAnya vidhAna evuM che ke sAdhu sAdhvI pAse, ane sAvI sAdhu pAse vaiyAvacce na karAve, paNa apavAdarUpe paraspara sevAzuzruSA karI zake che. sarpadaMza vi. viSama paristhitimAM sAdhu-sAdhvI pAse na hoya tyAre gRhastha pAse paNa sevA karAvI zakAya che. A vidhAna sthavirakapIo mATe che. jinakalpI mATe sevA levAnuM vidhAna nathI. je teo sevA karAve te pArihAsika taparUpa prAyazcita karavuM paDe che. pramAdanA kAraNe AcArAMgAdi sUtra bhUlI jAya te padavI devI ke dhAravI kape nahi. paNa rogAdinA kAraNe bhUlI javAya ne pharI saMbhAre te ka9pe. pachI bAra prakAranA saMga (AhArapANI) AzrI deSa lAge te AvavAnI vidhi kahI che. chaThTho udeza - pitAnA saMsArI svajanone tyAM virenI rajA vagara javuM nahIM. je sAdhu-sAdhvI hajI a9pazratavALA ke apAraMbhI paNa hoya, temaNe potAnA saMbaMdhIne tyAM ekalA na javuM. je javuM paDe te bahuzruta sAdhu-sAdhvI sAthe javuM joIe. sAdhu-sAdathI gocarI mATe pahoMce te pahelAM je vastu banI gaI hoya te levI kape che. paNa je hajI banI nathI te levI kalpatI nathI. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37ra ] [ AgamasAra, AcArya upAdhyAya je bahArathI upAzraye Ave te temanA paga lUchIne sApha karavA joIe. temanA laghunIta vi. ne bhUmi upara janatApUrvaka paraThavA joIe, yathAzakti temanI sevA karavI joIe. upAzrayamAM temanI sAthe, ane bahAra jAya tyAre sAthe javuM joIe. te pramANe gaNavachedaka mATe paNa samajavuM. - sAdhu-sAdevIe AcArAMga ThANAMga samavAyAMga Adi sUtronA jANakAra sAdhu sAdhvI sAthe rahevuM joIe. ekalA, rahevuM na kape ane jANakAra vagaranAnI sAthe rahe to paNa prAyazcitanA bhAgI bane che. koI khAsa kAraNe anya saMghADAmAMthI chuTA paDelA sAdhu sAdhvIjI je nirdoSa hoya, AcAraniSTa hoya, sabaLa deSa rahita hayakrodhAdi kavAthI rahita hoya, pitAnA doSonI AlocanAdi karI letA hoya, te temanI sAthe samAnatAne vyavahAra kape che. anyathA vyavahAra kare kalpa nathI. kevA gAmamAM rahevuM te kahyuM che. sabaLA deSa sevanAra sAthe AlecanA karI zuddha na bane tyAM sudhI AhArAdi koI vyavahAra karavo kalpata nathI. sAtame uddeza :- sAdhue strIne ane sAdhvIe. purUSane dIkSA na ApavAnuM vidhAna che. paraMtu evA sthaLe kadAcita sAvIne vega na hoya to te sAdhu evI zarate dikSA Ape ke sAdavane ga thatAM ja tene soMpI deze. evI ja rIte sAdhavI paNa purUSane dIkSA ApI zake che. saMghADAmAM kaI sAdhu na rahyA hoya te paNa upara pramANe dIkSA ApI zake. sAdhvIne vikaTa dizAmAM vihAra karavA kahyuM nahi. paNa sAdhune kape. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra sUtra ] [ 373 kAI sAdhu sAthe veravaSa thaI gayA hoya tA sAdhu peAtAnA sthAne rahIne kSamAyAcanA na karI, zake paNa tenI pAse jaine kSamA mAgavI joIe, jyAre sAdhvI svasthAne rahIne karI zake. sAdhu sAdhvIne akALe sajjhAya karavAnA upadeza karavA niha ane peAte paNa sajjhAya karavI nahi. sAdhu sAdhvIe AcAryAdrinI AjJA vinA svaccha de vicaravuM kalpatuM nathI. sAdhu-sAdhvInA zamane paraDavAnI vidhi kahI che. zAMtaranA gharanA AhAra levA na ka2e tema kahyuM che. sthAnakamAM utaravA mATe AjJA mAgavAnI vidhi vigere kahyA che. AThamA uddeze : comAsA mATe pATa, pATalA, zayyA, Adi yAcavAnI vidhi batAvI che. sAdhu vasra, pAtra Adi upakaraNA rAkhI zake tema kahyuM che. koI sAdhu koI gRhasthane tyAM kAI upakaraNa bhUlI jAya ne bIjo sAdhu tene tyAM jAya ane upakaraNane jue tyAre gRhastha Ape te. te sAdhu upakaraNa laI svasthAne AvI jenuM hoya tene ApI de; paNa jo te upakaraNa keAI sAdhunuM nahAya, te pAta tenA upayAga na kare, temaja bIjAne tenA upayAga karavA na de paNa nirdoSa sthAne parAvI de. je sAdhu vihAra karI gayA hAya tA tenI zeAdha karI tenI pAse jaI ApI ke, paNa jo na maLe teA paraThavI de, te ja pramANe stha'DIla bhUminA ke vihArabhUminA upakaraNa mATe kare. AhAra khAkhatamAM 32 grAsa ( kALiyA ) AhAra sAdhu mATe pramANasara AhAra gaNyA che. tenAthI jeTalA keALiyA Ache. AhAra le, teTalA pramANamAM tene u(c)AdarI tapa karyAnuM Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 ] [ AgamasAra kahyu che. ochAmAM ochA 8 grAsa lenArane alpAhArI tapasvI kahyo che. zrAvakane mATe paNa Ama samajavuM. navame uddeza -zayyAtara arthAt jenA makAnamAM sAdhu sAdhvIjI tenI AjJA laIne utaryA hAya tenA gharanA AhAra levA temane patA nathI, tathA bhikSu paDimAnuM varNana che, jenuM vistRta varNana dazAzrutaka dhamAM che. pachI traNa prakAranA abhigraha kahyA che. dazamA uddeze| :- AmAM javamadhya ne vA madhya paDimAnI vidhi kahI che. pachI vyavahAranA pAMca prakAra (1) Agama, (2) zruta, (3) AjJA, (4) dhAraNA, ane (5) jIta vyavahAranuM vistRta nirUpaNa karyu che. AmAM A paMcama ArA ( kALa ) mAM kevaLajJAnI ane pUrva dharA Adi jJAnIonA abhAva hAvAthI Agama vyavahAranA AdhAra ApaNane rahyo nathI, tethI bhagavAne prarUpelA zruta vyavahAra ja ekamAtra AdhAra rahyo che, tema samajI zrutavyavahAranuM yathA pAlana kavuM' te sAdhaka jIvAnu` katavya che. te mATe zrutajJAna saMpUrNa meLavavuM te Avazyaka che. pachI cAra jAtanA purUSanI, AcAryanI ane ziSyanI ane dharmAcArya nI cAbha'gI kahI che. sthaviranA jAti sthavira, sUtrasthavira ane pravajyA sthavira Ama 3 bheda che. (1) 60 varSanI umaravALe sAdhu jAtisthavira ke vayasthavira, (2)ThANAMga ne samavAyAMga sUtrAnA jJAtA sUtrasthavira, ane (3) 20 varSa ke tethI vadhu dIkSA paryAyavALAne pravajyAsthavira kahyA che. dIkSA ane svAdhyAya vaya :- ATha varSathI ochI umaravALAne dIkSA devI kalpatI nathI. kAraNa ke nAnI uMmara Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra sUtra ] [ 375 vALA AcArAM. sUtra bhaNavAnA adhikArI nathI. ochAmAM ochI 3 varSanI dIkSA paryAyavALAne AcArAMga bhaNAvavuM kape che, 4 varSanI dIkSAvALAne sUyagaDAMga, 5 varSavALAne dazAzruta skaMdha, brahatakadha ane vyavahAra sUtra, 8 varSavALAne ThANuMga ne samavAyAMga, 10 varSavALAne bhagavatI sUtra, 11 varSavALAne laghuvimAna pravibhakti, mahAvimAna pravibhakti, aMgacUlikA, vaMgacUlikA, ane vivAha cUlikA, 12 varSa vALAne araNe vevAI, garUlavavAI, dharaNAvavAI, vaizramaNavavAI ane veladharAvavAI, 13 varSavALAne upasthAnakRta, devendrovevAI, ane nAgapariyApanikA. 14 varSa vALAne svapnabhAvanA, 15 varSavALAne cAraNa bhAvanA, 16 varSavALAne vedanI zataka, 17 varSavALA AzIviSabhAvanA, 18 varSavALAne daSTiviSabhAvanA, 19 varSa vALAne daSTivAda, ane 20 varSanI dIkSA paryAyavALAne badhA prakAranA zAstro bhaNAvavA kalpe che. thayAvacca (sevA) :- 10 prakAranI kahI che (1) AcAryanI, (2) upAdhyAyanI, (3) sthaviranI, (4) tapasvInI, (5) kSa-navadIkSitanI, (6) glAna-bImAranI, (7) sAdharmika sAdhunI, (8) kulanI, (9) gaNanI ane (10) saMghanI vaiyAvacca. A sevA karavAthI karmanI mahAnirjarA thAya che. vaDI dIkSA (zikSabhUmI) ApavAne samaya 3 prakArane kahyuM che (1) jaghanya 7 rAtri divasa (2) madhyama 4 mAsa ne (3) utkRSTa cha mAsa. 3 varasanI paryAya ane AcArAMga nIzIthanA bhaNelAne upAdhyAya padavI, pAMca varasanI paryAya ane dazAzrata skaMdha, bahatuka95 ane vyavahAranA bhaNelAne AcArya padavI ApavI kape che. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 ] [ AgamasAra cAritradhama rUDI rIte pALavA mATe AcArAMga ne nizItha sUtranuM jJAna Avazyaka kahyu che. je AcArAMga, suyagaDAMga, nizItha, dazAzrutaskaMdha, bRhatkalpa,vyavahAra, ThANAMga ne samavAyAMga--A 8 sUtreAnA soMpUrNa jJAtA hoya tene temaja ATha varasanI jemanI paryAya hAya tene AcAya ke upAdhyAyanI temaja gaNAvacchedakanI padavI devI kalpe che. na doSa lAgyA pachI je sAdhu AleAcanA na kare ke na karI zake ne kALadharma pAmI jAya te te ArAdhaka maTI virAdhaka gaNAya, te ja. ja. bhavanapati u. prathama devalAka sudhI jAya. vyavahAranI zuddha sAdhanAthI ja sAdhaka nizcayane arthAt AtmAnA paramapadane sidhdhapadane pAmI zake che. tethI A sUtranI ghaNI mahattA che. je kAI sAdhaka pAtAnA AcAra dhanu jinAjJAnusAra vizuddha pAlana karI AtmakalyANa karavA IcchatA hAya teNe A sUtranA cathA jJAtA banavuM Avazyaka che. (3) bRhatkalpa-trIjuM' cheda sUtra che, cha uddezA che. 473 zloka pramANa che. AmAM sAdhanA AcArakalpa kahyo che. A kalpa jinezvarapraNIta che, tethI jina-AjJAnA ArAdhaka munioe A kalpAnusAra cAritra pALavu joie. pahelA uddezA :- sAdhu-sAdhvIjIne zuM na ka2e te kahyuM che (1) zasrapariNata hAya tevA TukaDA karyA vagaranA keLA Adi AkhA phaLa levA kalpatA nathI. (2) cAmAsA sivAyanA 8 sAsamAM eka ja sthaLe sAdhu mATe eka mAsathI vadhu ne sAdhvI mATe be mAsathI vadhu rahevu. kalpe nahi (3) je upAzrayanI cAre bAju aneka dukAna ane aneka bAraNA Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatakapasUtra ] [ 377 hoya tyAM sAdhvIne rahevuM na kalpa, sAdhu jatanA rAkhI rahI zake. je sthAna cAre bAju khulluM hoya ane ekapaNa dvAra na hoya tyAM sAvIne rahevuM ka9pe nahi. kadAcit sthAna na maLe te apavAdarUpe paDadA lagAvI rahI zakAya. sAdhune khullA sthaLe paNa zahevuM kape che. vikArotpAdaka citro dorelA sthAnaka, gRhastha rahetA hoya te sthAnaka, ane AjJA lIdhA vagaranA sthAnaka na kape. (4) jaLAzayanI pAse ubhA rahevuM, besavuM, khAvuM, pIvuM, svAdhyAya vi. na kahape. (5) comAsAmAM vihAra kare na kape, (6) bI ke ThaLIyAvALA phaLa ane kucAvALA phoraDI Adi levA na ka9pe, (7) gurUnI AjJA laIne je varatu levA nIkaLela hoya te ja vastu levI kalpa, bIjI koI vastu levIna kape, jema ke AhArapANa levA nIkaLelane, ke zaucAdi mATe bahAra gayA hoya ne kaI vastrapAtrAdi levA vinaMti kare te paNa levA na kape paNa gurUnI AjJA laI bIjI vAra jaI levA kape (8) rAtrinA samaye AhArAdi levA ke vAparavA na kalpa, vastra pAtrAdi levA na kahape, vihAra karavo sthAnakanI bahAra javuM nakape.kadAcita zaucAdi mATe apavAda rUpe javuM paDe te ekalA na jAya paNa bIjA sAdhune laIne javAnuM ka9pe, sAvIne be sAdhvI sAthe javuM ka9pe. bIjo udeze :- je sthAnakamAM dANuM verAyelA hoya tyAM rahevuM na ka9pe, paNa eka khuNAmAM DhagalArUpe paDayA hoya to comAsA sivAyanA ATha mAsamAM rahevuM kape.(2) dArU, kAMjI vi. miSTAnna rAkhelA hoya tevuM sthaLa na ka9pe, evI rIte dIvAbattIvALA upAzraya paNa na kape. (3) zayyAtaranA gharanA AhArapANI levA na kape. - trIjo uddeza :-(1) sAdhunA upAzrayamAM sAcavIne Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 ] [ AgamasAra ne sAvajanA upAzrayamAM sAdhune rahevuM na kapa. (2) raMgIna. vastro na kape, sapheda kape, akhaMDa vastra (tAko) levuM na kape, tAkAmAMthI phADeluM kape, paNa navadIkSita sAdhune dIkSA letI vakhate (1) rajoharaNa, (2) traNa pAtrA, ne (3) 24 hAthane "eka tAke evA traNa akhaMDa kApaDanA tAkA (thAna) levA kape, ane sAdhvIjIne cAra akhaMDa tAkA levA kape, pachI pahelA comAsAmAM kazuM levuM ka9pe nahi. (3) sAdhune laMgoTa, jAMgiyA Adi paheravA na kape, sAdavajIne kape, (4) gRhasthanA gharamAM besavuM, suvuM, pratikamaNa karavuM ke praznottarI karavI Adi na kape, jarUra paDye eka ja praznane uttara ke adhIra gAthAno artha kahe kape, ane te paNa UbhA UbhA ja kahe kalpa, besIne nahi. (5) pATapATalA vAsaNa Adi je vastu gRhasthanA gharethI lAvyA hoya, te badhI tene pAchI ApyA vagara vihAra kara na kape. (6) senAne paDAva hoya tyAM rahevuM na kape. (7) AjJA pAchI ApyA vagara vihAra karavo nakalape. cethA udezAmAM :-(1) abrahmasevana tathA rAtribhojana vi. mahAvratAnA saMbaMdhamAM deSa lAgyA hoya te prAyazcitanuM vidhAna che, kAraNa ke Ama karavuM na kalpa, (2) paMDaka napusaka tathA vAtika (vAthI pIDAtA) dIkSA mATe ayogya gaNyA che, kAraNa ke temanI sAthe AhArapANI karavAne niSedha karyo che. (3) avinIta, rasalupI tathA kedIne zAstra, bhaNAvavA na kalpa, (4) pahelI porisI (pahora)ne lAvela AhAra cothA prahara sudhI rAkhave kahapate nathI. kadAca bhUlathI rahI jAya to paraThavI de; paNa je upayoga kare te prAyazcita levuM paDe. je bhUlathI sUtA Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatkalpasUtra ] [ 379 AhAra AvI jAya, tA gurUnI AjJA laI paraDhavI devAnu vidhAna che. AhArapANI be gAu uparAMta laI jaIne vAparavA na 5e. (5) sutrajJAna meLavavA ke vaiyAvacca karavA anya sa`pradAyanA sAdhu pAse javAnuM peAtAnA gurvAdinI AjJA vagara na ka2e, te ja pramANe anya sa`pradAyanA sAdhune AhArapANI AdinA nimatraNa devAnuM paNa gurUnI AjJA vagara na kalpe. (6) sAdhu ke sAdhvIjIne kAI sAthe kaleza thaI gayA hAya tA tene khamAvyA vinA AhArapANI levA ke zaucAdi mATe javAnuM paNa na kalpe, kAraNa ke zramaNadhanA sAra ja upazama" che, kahyuM che ne upasamasAra' sAmaSNu'' / .. koI sAdhu-sAvI sadhyA samaye ke rAtrinA kALadhama pAmI jAya, te bIjA sAdhu-sAdhvIoe te mRta zarIranI AkhI rAta sAvadhAnIpUrvaka sabhALa rAkhavI joIe ane savAra thatAM zrAvakAne mRtazarIra soMpI devu' joie. pachI parihAravizuddha cAritra grahaNa karavAnI icchAvALA sAdhune tenI vidhi samajAvavA mATe pAraNAnA divase AcArya ke upAdhyAya jAte temanI pAse jaIne AhArAdi apAvea svasthAnake AvI parihAravizuddha cAritranuM pAlana kema karavu' tenI vidhi khatAvavAnuM kahyu` che, pachI gaMgA, yamunA, sarayuM, kAzI, ne mahI nAmanI pAMca mahAnadIemAMthI mahinAmAM ekathI vadhu vakhata nAva mAraphata pAra na karavI. nenAnI chIcharI nadI be traNa vakhata pAra karI zakAya.. ne ghAsanI jhuMpaDImAM rahevAnI vidhi aMtamAM kahI che, pAMcamA uddeza :- jo keAi deva strInuM vaikriya rUpa banAvI sAdhunA hAtha pakaDe ane te sAdhu tenA kAmaLa sparzIne Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 ] [ AgamasAra sukharUpa mAne te tene cethA mahAvratanA bhaMga jeTale doSa lAge ane gurUcaumAsIka (120 upavAsa) prAyazcita Ave. te pramANe sAdavI purUSanA sparzane sukhada mAne te te prAyazcita Ave. keAI sAdhu potAnA samudAyamAM kaleza karIne, khamAvyA vagara anya saMghADAmAM jaIne maLI jAya ane te saMghADAnA AcAryane pachI khabara paDe ke A sAdhu to kaleza zamAvyA vagara Avela che to tene pAMca rAtri-divasane cAritrane cheda Apa joIe ane tene samajAvI tenA pitAnA saMghADAmAM pAcho mokalavo joIe. kaI sAdhu sUryodaya thaI gayo che ke sUryAsta hajI thaye nathI tema mAnI AhArAdi kare ne pachI ema khabara paDe ke hajI sUryodaya tha nathI ke asta thaI gaye che te teNe tarakSaNa AhArAdi tajI devA joIe. Ama kare te rAtribhojanane deSa lAgato nathI, paNa sUryodaya ke sUryAsta pratye zaMkAzIla hoya chatAM AhArAdi kare te rAtribhojanane deSa lAge che. rAtre oDakAra ghacarakA vi. ne kAraNe moDhAmAM anna vi. AvI jAya, te tarata ja ghUMkI nAkhavuM joIe. je AhAradimAM beIdriyAdi jIva paDI jAya te jatanApUrvaka kADhIne AhAradi vAparavA joIe. ane je nIkaLI zake tema na hoya te nirdoSa sthAnamAM paraThavI devuM joIe. AhArAdi letI vakhate kadAca saceta pANInA TIpAM temAM paDI jAya ane je AhArAdi garama hoya te jarApaNa doSa te khAvAmAM lAgatuM nathI. kAraNake saceta TIpAM garamInA lIdhe aceta thaI jAya che, paNa je AhA Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahakapasUtra ] [ 381. rAdi ThaMDA thaI gayA hoya te, nirdoSa sthAne paraThavI de. joIe. khAvA ke khavarAvavAthI deSa lAge. sAdavIe ekalA rahevuM, acala rahevuM, pAtrArahita rahevuM, grAmAdinI bahAra ekalA AtApanA levI, utkaTAsana, daMDAsana Adi Asane besI kAusagga kara, vi. kalpatA nathI - sAdhu-sAdhvIjIe ekabIjAnA meka (pezAba)nuM pIvuM akalapya che, paNa rogAdI kAraNe laI zakAya che. sugaMdhI dravya zarIre lagAvavA ka5tA nathI ane rasapraNIta AhAra karIne tarata tapa karavAnuM kahyuM che. parihArakalpamAM rahelA sAdhue sthavira vi. nA. AdezathI bIje javuM paDe te tarataja javuM joIe ane. cI dheluM kArya purU karIne turata sthAnake pAchA AvI javuM joIe, ane je cAritramAM kaMI doSa lAgI jAya te prAyazcita laIne zuddhi karI levI joIe. chaThTho uddezo :- sAdhu sAdhvIne cha prakAranA vacane (1) juThA, (2) niMdAnA, (3) tiraskAranA, (4) kaThera, (5) gRhasthanA vacana, ane (6) zAMta paDelA kaleza ne pharI jagAve tevA vacana bolavA ka5tA nathI. saMsArI mAtApitA putrAdine te tenAmathI bolAvavA te gRhasthavacana che. cha prakAranA ALa caDAvavAthI. (1) prANAtipAta, (2) mRSAvAda, (3) adattAdAna, (4) avirati-abrahma (5) napuMsaka, ane (6) dAsa vi. ALa caDAvanArane prAyazcita Ave che. sAdhune kAMTo vAgye hoya ane pote kADhI zake tema na hoya te apavAdarUpe sAvI kADhI zake. te pramANe nadI Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -382 ] [ AgamasAra vi. mAM DubavA, paDI javA. lapasI javA, Adi prasaMge paNa sAdhu sAvIne hAtha pakaDIne bacAvI zake. te ja pramANe gAMDapaNamAM paNa sAdhu-sAdhvI ekabIjAne hAtha pakaDIne upAzraye pahoMcADI zake. A badhA kAryomAM doSa lAgatuM nathI. saMyamanA cha ka95 kahyA che -(1) sAmAyika saMyataka9pasthiti, (2) chedepasthAnIya saMyatakAsthiti, (3) nirvizamAna kalpasthiti, (4) nirviSTakAyika kapasthiti, (5) jinakalpasthiti, ane (6) sthavira kalpasthiti. sAdhunA AcAradharmane kalpa kahyo che. vyavahAra sUtra ane bahatakalpamAM sAdhu sAdhvInA AcAradharmanuM sUma nirUpaNa karyuM che, jethI niraticAra 'vizuddha cAritra pALI zakAya. A rIte baMne ekabIjAnA pUraka che. - saMyamanA cha palimaMthuM (ghAtaka) kahyA che - (1) kaundu-kutuhala-saMcamanuM ghAtaka che, (2) maukharya (vAcALatA) satya vacananuM ghAtaka che, (3) titika -eSaNa samitinuM -ghAtaka che, (4) cakSunI lolupatA IsamitinuM ghAtaka che; (5) icchAnI lAlasA mukitamArga (aparigraha)nuM ghAtaka che ane (6) mithyAnidAnakaraNa mokSamArga-samyagadarzananuM ghAtaka che. (4) dazAzrutaskaMdha : ciyuM chedasUtra che, ThANuga sUtramAM tenuM bIju nAma AcAdazA kahyuM che. daza dazA adhyayane che, tethI tenuM nAma "dazAzrutaskaMdha" che. 1830 zlekapramANa che. prathama dazAmAM sAdhaka mATe 20 asamAdhisthAna Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAzrutaskaMdha ] [ 383 kahyA che. cittamAM saMkaleza pedA kare ke azAMti upajAve ke jethI jJAna-darzana-cAritranI yathArtha ArAdhanA na thaI zake tene "asamAdhi sthAna" kahyA che. te A pramANe che. (1) utAvaLe-utAvaLa cAle AthI Isamiti na jaLavAya. A pramANe bhASA Adi pAMce samitinuM samajavuM. (2) pramArjana na kare, (3) Amatema jotAM jotAM upaga sahita pramArjana kare te pramArjita cArI, (4) mApa ane saMkhyAthI vadhu paDatA zagyA ane Asana rAkhe. paDilehaNa barAbara na thAya tethI, (5) ratnAdhika (dIkSA paryAya ke jJAnamAM meTA) nI sAme bole, apamAna ke avagaNanA kare vi. (6) viranI ghAta (hatyA) kare ke karavAno vicAra kare. (7) pRthvIkAyAdi jIvonI ghAta kare (8) baLyA kare (9) krodha kare, (10) pITha pAchaLa niMdA kare, (11) vAraMvAra ehArANa (nizcayAtmaka) bhASA bele (12) navA navA jhaghaDA saMghamAM pedA kare, (13) zAMta paDelA kalezane pharI jagADe, (14) akALamAM svAdhyAya kare (15) saceta rajathI kharaDAyelA hAtha-pagavALA pAse bhIkSA le, (16) jarUra vagara bole, (17) saMghamAM bheda thAya tevA vacana bele, (18) jhagaDA kare, (19) A divasa khA khA kare ane (20) asujhatA AhArapANa kare. A sthAne varjavA. bIjI dazAmAM 21 sabaLa deSa kahyA che. te A pramANe che :- (1) hastadoSa sevA, (2) mithuna sevavuM, (3) rAtribhojana karavuM, (4) AdhAkamI AhAra levo, (5) rAjapIMDa khAvuM (6) sAdhune uddezIne banAveluM te de. zika, sAdhu mATe paisA ApIne kharIdeluM, udhAra lAveluM, ke kaI pAsethI jhuMTavI lIdheluM ke AjJA lIdhA vagara lAveluM Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 ] [ AgamasAra ke sAdhunA sthAna para sAme jaIne ApelA AhArAdi, vAparavA te sabaLa deSa che, (7) vAraMvAra paccakakhANa (bAdhA) karelI vastu khAvI (8) cha mAsanI aMdara eka saMghADe choDI bIjA gaNamAM javuM, (9) 1 mahinAmAM 3 vAra nadI utaravI, (10) 1 mAsamAM 3 vAra mAyAsthAna sevavA arthAt chaLakapaTa karavuM (11) zayyAtaranA AhArAdi khAvA, jANIbujhIne (12)jIvahiMsA karavI, (13)juThuM bolavuM (14) adatta levuM (15) saceta pRthvI para kAyetsarga, saMthAre, svAdhyAyAdi karavA. (16) 15 pramANe kAdavakIcaDa ke dhuLavALI bhumi para svAdhyAyAdi karavA (17) te pramANe saceta zilA para pattharanA DhagalApara, jIvAta vALA lAkaDA para, beiMdriyAdi jIvavALI, bIjavALI, lIlAghAsavALI, jhAkaLavALI, bhInI, kIDI vi. nA daravALI, zevALavALI mATI para, kALIyAnA jALAvALI-TuMkamAM jyAM paNa jIvavirAdhanA thavAnI saMbhAvanA hoya tevA sthAna para kAusagga, Asana, zayana ke svAdhyAya karavA te (18) jANIbujhIne kaMdamULa, vRkSanI, zAkhA, chAla, kuNA pAna, nAgaravelanA pAna saceta caNa vi.dhAnya tathA lIlI dhro AdinuM bhejana karavuM. (19) eka varSamAM 10 vAra pANIne lepa karo (20) eka varSamAM 10 vAra mAyAsthAna seve ane (21) jANIbujhIne ThaMDA pANIthI bhIMjAyelA hAtha, pAtra, kaDachI vaDe ke vAsaNamAMthI cAre prakAranA AhAra pANI Adi grahaNa kare-te badhAne zabala doSa kahyA che. sAdhu A zabala deSa na seve. trIjI dazAmAM AcAryAdi ratnAdhikanI thatI 33 prakAranI AzAtanA kahI che ziSya te koIpaNa AzAtanA na seve te A pramANe che :- (1thI9) Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAzrutaskaMdha ] [ 385 ziSya ratnASikathI AgaLa cAle, kharAkhara sAthe cAle, ati najIka cAle, pahelA ubhA thAya, sAthe ubhA thAya, sAva pAse ubho rahe, AgaLa bese, kharAbara pAse bese, ke sAva pAse ese, (10) zauca vakhate sAthe gayA hoya tA pahelA zuddhi karI le (11) zaucabhUmi ke svAdhyAya sthAne pahelA AlAcanA kare 12) gurU pAse kAI Avela hAya ne pAte pahelA vAtacIta kare (13) rAtre jAgatA hAya chatAM pUche tenA javAba na de, (14 thI 18) gocarI lAvIne sau pahelA ratnASika pAse AlecanA na kare, na dekhADe, Amatrita na kare, ratnAdhikane pUchyA vinA khIjAne pahelA Ape. badhA sAthe AhAra karatI vakhate mISTAna vi. sapracura ke bhAvatA AhAra peAte vadhu khAI le (19-21) khelAvavA chatAM javAba na de peAtAnA sthAne beThA beThA javAkha de ke za' kaheA che! tema pUche (22) tu kAre khelAve, (23) ghaNeA pralApa kare, (24) sAmuM khele (25thI30) ratnAdhika kathA karatAM hoya tyAre (1) "Ama kahe!", (2) Apa bhUleA che tema kahe, (3)durbhAva rAkhe, (4) pariSada vikherI nAkhavAne Agraha kare. (5) kathAmAM khAdhA nAkhe, agara (6) te kathA pAte pharIthI karatA AzAtanA thAya, (31) ratnAdhikanA zayyA sathArAdine sparza thaI jAya khamAvyA vinA cAlye jAya, (32) temanA zayyAdi para ubhA rahe, ese, ke sUve agara teA (33) temanAthI UMcA Asana para ubho rahe ke suve te AzAnA lAge. ', cothI dazAmAM 8 prakAranI gaNisa'padA kahI che:(1) AcAra sa`padA 4 prakAre : (1) sa'yamanI 25 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 ] [ AgamasAra ArAdhanAmAM sadA lIna rahevuM, (2) ahaMkAra rahita rahevu, (3) eka sthaLe sthira rahevuM ne (4) vRddhonI jema gabhIra svabhAvavALA thavuM. (ra) zruta sa'padA : (1) bahuzruta thavuM (2) sUtrA jANavA, (3) peAtAnA ane anyanA zAstro jANavA ane (4) uccArazuddhi te zruta saMpadA che. (3) zarIra sa`padA :-4 prakAranI (1) ceAgya lakhAI paheALAI, (2) suDhALa zarIra, (3) dRDha khAMdhA ane (4) pAMca indriya parIpUrNa . (4) vacana sa'padA -(1) ATheya vacana, (2) madhura, (3) rAga-dveSa rahita ne (4) a'sadigdha vacana. (5) vAcanA sa`padA H-(1) ziSyanI ceAgyatA pramANe viSaya levA, (2) vicArIne svAdhyAya karAvavA. (3) upayAgI viSayanuM ja vivecana karavuM ane (4) anu yathA nirUpaNu karavuM. (6) mati sa`padA :-4 prakAre (1) avagraha, (2) IhA, (3) avAya ane (4) dhAraNA. A cAre hAya. (7) prayAgamati sapadA :-4 prakAre (1) peAtAnI zakti pramANe vAdavivAda karavA, (2) pariSadane joI, (3) kALane joI, ane (4) kSetrane joI vAvivAda karavA. (8)sa'grahaparijJA sa*padA :-4 prakAre (1) cAmAsA mATe badhA sAdhune ceAgya sthAnanA nirNaya karavA. (2) pATa, pATalA, zayyA vi.nI vyavasthA karavI, (3) yathAkALe cathAcita kArya karavA ane karAvavA ane (4) gurvAdi vaDila sAdhuonA yathArtha satkAra-sanmAna karavA. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAzrutaska dha ] [ 387 pachI ziSyone 4 prakAranA vinaya (1) AcAra vinaya, (2) zratavinaya, (3) nikSepaNuM vinaya ane (4) deSa nirdhAta vinaya zIkhavI RNamukta thavA kahyuM che. pAMcamI dazAmAM 10 prakAranI cittasamAdhi kahI che. te daza prakAre pUrve kadI na thaI thayA hoya evI (1) dharma bhAvanA thavAthI, (2) evA rUDA svapna darzanathI, (3) evA jAtismaraNa jJAnathI, (4) evA RddhivaMta devanA dazanathI, (5) evA avadhijJAnathI, (6) evA avadhi darzanathI, (7) evA manaH paryAvajJAnathI, (8) evA kevaLajJAna ne (9) kevaLadarzana pragaTavAthI, ane (10) kevaLa maraNa arthAt nirvANa pAmavAthI cittasamAdhi thAya che. A badhI samAdhi mehanIya kAmanA pazama ke sarvathA kSayathI thAya che. kAraNake mehanIya karmane kSaya thatAM ja bAkInA badhA karma nAza pAme che, ane sAdhaka AtmA kSapaka zreNI para ArUDha thaI mokSa pAme che. chaThThI dazAmAM 11 prakAranI upAsaka paDimAo jyAM sudhI jIvane samaktirUpa badhinI prApti thatI nathI, tyAMsudhI anAdi anaMta kALaparyata jIva pahelA guNaThANe mithyASTimAM ja hoya che, tyAre tene jIva-ajIva, puNya-pApa. Aloka-paraloka vi. vi.nI zraddhA hotI nathI. AvA ajJAnI jIvane mithyASTi, nAstika ke akiyAvAdI vi. nAme zAstramAM ApyA che. tenA duSTa svabhAva jevA ke anyAyI daMDa kare, saMpatti luMTI le, baMdhanamAM bAMdhe, dAvAnala saLagAve, hAthapagAdi avayavanuM chedana bhedana kare, annapANI ApavA na devi. vi. vistArathI batAvIne pachI samyagRSTi Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 ] [ AgamasA upAsaka je 11 DimAnI sAdhanA kare che. tenu vistRta nirUpaNa che. te saMkSepamAM nIce pramANe che; dareka paDimA [pratimA] dhAravAnA samaya 1 mAsanA anukrame cheH (1) dana DimAH-pahele mahine zuddha samakti pALe, (2) vrata paDimA :-samakti pAmyA pachI (zrAvaka) upAsaka vratanI ArAdhanA karatA thAya che. pAMca aNuvrata vi. tratAne niSThApUrvaka pALe che. paNa hajI sAmAyika vratanu' yathAsamaya samyak pAlana karI zakatA nathI. A DimA ra mAsanI heAya che. (3) sAmAyika paDimA :-rAja savAra-sAMja niraticAra zuddha sAmAyikatratanI ArAdhanA kare che jethI sAdhakanA samatA bhAva dRDha ane che. paraMtu hajI patIthiyAmAM pauSadhavratanu samyak pAlana karI zakte nathI. A piDamA 3 mAsanI che. (4) pauSadha DimA :-pava tIthiyAmAM, AhAra, zarIra suzruSA, abrahma ane vyApArAdi tajI parIpUrNa pauSadhavrata kare che. A DimA 4 mAsanI hAya che. (5) niyama paDimA :-uparokta badhA vratAnA samyak pAlana sAthe A DimAmAM nIcenA niyamA dhAravAnA hoya cheH (1) snAna na karavuM, (ra) rAtrimAM AhArapANIna tyAga (3) divase sUryAsta pahelAM jamI levu'. (4) dheAtiyAnI kAchaDI na vALavI, (5) divase saMpUrNa brahmacarya pALe ane rAtrInA maryAdA kare, (6) pauSadhamAM rAge maithunanA tyAga kare ne kAusagga kare. A DimA jaghanya 1 divasanI ne utkRSTa pa mahinAnI hoya che. (6) brahmacarya paDhimA :-vizuddha brahmacarya vratanu` pAlana Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAzrutaskaMdha ]. [ 389 kare. Ane samaya jaghanya eka rAtrIne ane utkRSTa cha mAsano che. (7) sacittatyAga paDimA -saceta AhArAdine sarvathA tyAga karo, jaghanya 1 rAtrI ne utkRSTA 7 mAsane samaya che. (8) Ara bha tyAga paDimA -pote AraMbha kare nahi, chakAya jIvonI dayA pALe. kALa maryAdA jaghanya. 1, 2 ke 3 divasanI ne utkRSTa 8 mAsanI che. | (9) prakhyatyAga paDima - AmAM pite AraMbha kare nahi ne bIjA pAse paNa karAve nahi, paNa anumodanAne hajI tyAga ho nathI. jaghanya 1,2,3 divasa, utkRSTa 9 mAsane kALa che. (10) udiSTa bhakta (bhojana) tyAga paDimA -potAnA mATe banAvelA AhArapANane AmAM tyAga che. sAthe sAva muMDana karAvavAnuM ke mAtra 1 coTalI rAkhavAnI hoya che. ghara saMbaMdhI koI vAta pUche te jANatA hoya te jANuM chuM ne na jANato hoya te nathI jANato eTaluM mAtra kahe. samaya jaghanya te rAtrIne ane utkRSTa 10 mAsane che. (11) zramaNabhUta (jevI) paDimA -AmAM upAsaka sAdhu na hovA chatAM sAdhu jevo bane che. sAdhune veza dhAraNa karIne bhikSA mATe pAtrA laI jAya che ane nirdoSa gocarI lAvI paDimAnI ArAdhanA kare che. zakti hoya to leca kare che, nahitara astarAthI mAthuM muMDe che. samaya jaghanya 1 rAtridivasa, ane utkRSTa 11 mAsa hoya che. kArtika zeTha AvA paDimAdhArI zrAvaka hatA ema zAstramAM che. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 ] [ AgamasAra sAtamI dazAmAM sAdhunI 12 paDimAnu vistRta kathana che, je jijJAsue gurUgamathI jANavuM. AThamI dazAmAM paryuSaNA kalpanuM nirUpaNa che. paryuSaNa zabda 'pari' upasarga pUrNAMka "vasa" dhAtune "ana" pratyaya lagADavAthI banela che. Ane artha thAya " AtmAnI samipe vasavuM ", parabhAvathI khasI svabhAvamAM AtmaramaNatA karavI. bIjo artha che eka ja sthAna para nivAsa karavA. che va mAnakALe je kalpasUtra che te mULa te A AThamI dazA che. pAchaLathI temAM pUrvAcAryAe vadhAre karela jaNAya che, je kevaLIgamya che. AmAM sAdhunI 26 prakAranI-cAmAsAnA sthaLa, bhikSAcarI, leAca vi.vi. saMbaMdhI-samAcArInu vistRta nirUpaNa karI 28mI samAcArImAM tenuM phaLa batAvyuM che ke A samAcArInu utkRSTa bhAvathI pAlana karanAra jaghanya tadbhave ane utkRSTa 7/8 bhave avazya mekSe jAya. navamI dazAmAM mahAmeAhanIyanA 30 sthAnA kahyA che. prabhu mahAvIra svAmI kANika rAjAnI caMpAnagarImAM sameAsaryA che. tyAre prabhue sAdhu-sAdhvIone A prakAre kahyuM H- "je strI ke purUSa! A 30 meAhanIya sthAnAnu luSita bhAvAthI vAra vAra AcaraNa kare che, te meAhanIya krama nA utkRSTa kALanA karma baMdha bAMdhe che." jJAnAvaraNIyAdi AThe karmAne baMdhAvanArU mAhanIya krama ja che. tenA lIdhe ja sa'sAranI narAdi cAre gatinu paribhramaNa jIva anAdi anaMta kALathI karyA kare che. tenI Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAzrutaskaMdha ] [ 391 utkRSTa sthiti (udayamAM AvavAnI kALamaryAdA) 70 koDAkreDI sAgaropamanI kahI che, je nIcenA keIpaNa mahAmahanayanA sthAnanuM sevana karavAthI baMdhAya che - (1) je trasa jIvene pANImAM DubADI mAre che, (2) jIvone meTuM nAka vi. rUMdhIne je mAre che, (3) aneka prANuone eka sthaLe pUro agninA dhumADA (hAlamAM gesa vi.) thI mAre che, (4) mAthuM kApIne mAre che, (5) tIvra azubha pariNAmo karI mAthe bhInA cAmaDAne baMdhane bAMdhe che. (6) dagAbAjIthI kaI prANIne bhAlA vi.thI mArIne hase che. (7) je potAne mAyAcAra chupAve che, asatya bole che, (8) mithyA ALa caDAve che, (9) jANIbujhIne bharI sabhAmAM je mizra - sAcI vAtamAM juThI vAta bheLavI - bhASA bole che, (10) je maMtrI rAjAne rAjabahAra mokalI tenI rAjalakSamI, rANIo bhegave che ne virodha karanAranI ghaNA kare che, (11) je bALabrahmacArI na hovA chatAM tevA kahevarAve che (12) je brahmacArI na hovA chatAM brahmacArI kahevarAve che, (13) jenA Azraye potAnI AjIvikA calAve che ke jenA yaza ke sevAne lIdhe pite samuddha thaye che, tenI ja sarva saMpati luMTI le che, (14) jenA lIdhe pite samuddha thaye hoya, tenI ja IrSA karI pachI aMtarAya nAkhe che. (15) nAgaNuM potAnA ja baccAne khAI jAya che tema je strI potAnA patine, maMtra-rAjAne, sainya-senApatine, mArI nAkhe che, (16) je rASTranA nAyakane, gAma vi. nA netAne, tathA leTa priya cheThIne mAre che, (17) dehanetA ke kenA rakSakane mAre che. (18) dakSAthI ke saMyamI sAdhune dharmathI zvATa kare che (19) savajJa kevaLI bhagavaMtanA avarNavAda Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 ] [ AgamasAra (niMdA vi.) bele che, (20) jinezvara praNIta nyAyamArgathI bhraSTa kare che ke dveSathI nyAyamArgane niMde che, (21) je AcAryAdi pAsethI vrata ane vinayadharmanI prApti thaI che, temanI ja avahelanA kare che, (22) je ahaMkArI AcAryaupAdhyAyanI samyak prakAre sevA ke Adara satkAra nathI karate, (23) je bahuzruta na hovA chatAM potAne bahuzruta ke zAstrono jJAtA kahevarAve che, (24) tapasvI na hovA chatAM tapasvI kahevarAve che, tene jagatane sauthI maTe cara atre kahyo che, (25) je zarIre samartha hovA chatAM bImAranI sevAnuM mahAna kArya nathI karato, (26) catuvidha saMghamAM kaleza ke matabheda pedA thAya tevA aneka prasaMga ubhA kare che, (27) vazIkaraNa proga, derA dhAgA vi. kare che, (28) manuSya ke devonA bhAgonI vAraMvAra IcchA kare che, (29) je RddhivaMta devonA avarNavAda bele che; ane (30) je pUjAvA mATe deva-cakSa vi.ne dekhate na hovA chatAM dekhuM chuM evuM khoTuM bole - te badhA mahAmahanIya karmane baMdha kare che. mahAmahanIyanA A trIse sthAna sauthI vadhu gADha azubha karmaphaLa denArA, ne cittane mela karanArA kahyA che mATe bhikSu (sAdhu) tene vaje ane AtmamaNutAmAM ja vicare. je sAdhu paMcAcAranuM vizuddha pAlana kare che, saMyama pALavAmAM daDha parAkramI che, te A sarvameDasthAnane jJAtA banI tene sarvathA taje che. te potAnA janmamaraNanA pherA TALI de che arthAt siddha buddha ane mukta banI jAya che, ema aMte kahyuM. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAzrutaskaMdha ] [ 393 dazamI AyatisthAna dazA :-tapasvI sAdhaka ke IpaNa nimitte pitAnI mekSadAyaka tapasyAnuM daDha saMkalpa karIne bhautika IcchA mATe phaLa mAgI le che tene jenadarzanamAM nidAna athavA niyANuM karyuM kahevAya che. tenAthI AvatA bhavomAM tenI IcchApU ti te thAya che, paNa tenAthI mekSa ke je sAva samipa Avelo te dUra thaI jaI bhavabhramaNa ati vadhI jAya che, tethI tene "AyatisthAna" atre kahela che. "Ayati" zabda "AyaElAbha ane "ti"ne banela che. "tine kaze artha nathI. jenAthI saMsAranI catugatirUpa janmamaraNane lAbha thAya tene "Ayati" kahyuM che. niyANuM e punarjanmanuM kAraNa che tethI tene "AyatisthAna" jana paribhASAmAM kahyuM che. tapasvI sAdhaka je mekSa samukha thayo che, tenA mATe niyANunA phaLa chevaTe durgatirUpa duHkhanA denA banI rahe che tethI prabhu mahAvIrasvAmIe tenA kaDavA phaLa potAnA zrImukhe sAdhu-sAdhvIone kahelA che, jenI zraddhA karI sAdhaka mAtra niyANAthI dUra rahe. te samaye magadhadeza (hAlanuM bihAra)mAM mahAparAkramI zreNika nAme mahArAjA rAja karI rahyo hato. tene cellaNa nAme paTarANI hatI. tenI rAjadhAnI rAjagRhI nAme nagarI hatI. ekadA prabhu mahAvIra vicaratAM vicaratA samudAya sahita tyAM padhAryA ane nagara bahAra guNazIla nAmanA udyAnamAM bIrAjyA. rAjA-rANe prabhunA daDha bhakta hovAthI parivAra sahita prabhunA darzane gayA. rAjAnA anupama lAvaNya ne samRddhine joI pathiSadamAM bIrAjelA sAdhuoe niyANuM karyuM ke amArA tapa-saMyamanuM kAMI phaLa hoya ame AvatA bhavamAM AnA jevA sukha samRddhinA bhogavanArA Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 ] [ AgamasAra thaIe, teja pramANe mahArANI cellaNAnA anupama sauMdaryane aizvaryAne joI sAdavIoe niyANuM karyA. mana, mananI ane ghaTa-ghaTanI vAta jANanAra sarvajJa prabhu mahAvIre A saMka manathI jANa te badhAnA AmahitanI rakSA kAje temane badhAne potAnI pAse bolAvyA ane pUchyuM ke zuM tamArA manamAM AvA prakAranA saMka95 thayA che? te badhAe kabulAta karI ke "hA, prabhu! ApanI vAta sAva sAcI che. A sAMbhaLI prabhue dharmabodha Apyo ke "he nigrantha-nigranthaNIo ! nigrantha pravacana ja sarvottama che, paripUrNa che, sAdhakanA sarva karmo kSaya karanArUM che, mekSadAtA che, tema chatAM je zramaNa-zramaNa (sAdhu-sAdI) kaI rAjA, mahArAjAdinA anupama devatulya kAmabhege joI, tenI kAmanA kare ane tapa-saMyamanA phaLarUpe mAMgI le, ane pachI tenA AlocanA-pratikamaNa karyA vagara kALadharma pAmI jAya, te tapanA phaLasvarUpe koI UMcA devalokamAM atyaMta RddhivaMta ane lAMbI AyuSyavALA deva tarIke upaje, ane tyAMthI evI samRddhivaMta Ucaca kuLamAM mAnava tarIke upaje ane niyANAmAM karelI IcachAnI pUrti paNa kare, paraMtu niyANunA kAraNe temane kevaLi prarUpita dharmanI prApti thatI nathI, ane kAmabhoganA ati bhagavaTA ane lAlasAnA kAraNe mRtyu pachI narakanI durgatimAM jAya che, ane bhaviSyamAM tene bAdhi" arthAt "samyakatvanI prApti thatI nathI. durlabhabedhi banI jAya che." niyANAnA svarUpa ane phaLa viSe prabhune bAdha sAMbhaLI jemaNe niyANuM karyA hatA te sarva sAdhu-sAvIe prabhu pAse AlecanA pratikramaNa karI potAnA AtmAne vizuddha ane Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazAzrutaskaMdha ] [ 395. doSamukta banAvyA, ane phrI prabhune vaMdaNA namaskAra karI svasthAne gayA. "sara tIrthakara bhagavata mahAvIra svAmInA dharmaedhanA sAra e che ke koi paNa sAdhake koI paNa prakAranuM niyANuM nahi karavuM joIe, kAraNa ke nigrantha pravacana ja arthAt jJAna-darzana ane cAritrarUpI ratnatrayInI ArAdhanA ja sava karmAthI mukti apAvanArU eka mAtra sAdhana che, tema chatAM ni LatAvaza kadAcita thaI gayu. hAya tA AlAcanA-pratikramaNa-prAyazcita karIne niyANAne niSphaLa banAvavu' joI e, jethI sAdhaka peAtAnA paramapada siddhapadane avazya pAme." Aja bhAva zrI mAnatu MgAcArye paramaprabhAvika zrI bhaktAmarastAtranI 23mI gAthAmAM A pramANe kahyA cheH "Ameva samyagupalabhya jayanti mRtyum nAnya: ziva: zivapadasya munIndra panthA: nArA artha :- he nAtha ! AdinAtha bhagavAna ! Apane ja samyaqa prakAre pAmIne arthAt ApanA nigrantha pravacananI rUDI ArAdhanA karIne ja mRtyune jItI zakAya che. eTale ke janmamaraNanA pherA TALI zAzvatA evA meAkSasukhane pAmI zakAya che, he munindra! (jagatamAM athavA sarva dharmamAM) zivapada arthAt muktine pAmavAnA anya kAI kalyANakArI mArga vidyamAna nathI." jinendrapraNIta dharmanI ja A vizeSatA che. tyAra bAda prabhue nava prakAranA niyANAnuM nirUpaNa karIne, aMtamAM je sAdhaka niyANA rahita tapasyA kare che, arthAt niSkAma ke nispRhabhAve tapasyA kare che. eTale ke Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 ] [ AgamasAra sAdhanA karatI vakhate kAma, rAgabhAva, saMga ke snehathI sarvathA virata banI jAya che ane jJAna-darzana-cAritra-taparUpa mokSamArganI utkRSTa ArAdhanA kare che, tene anaMta, sarvathI pradhAna, bAdhA ane AvaraNa vinAnuM, saMpUrNa paripUrNa kevaLajJAna-kevaLadarzana samyaka prakAre upaje che. te samaye te arihaMta bhagavaMta jina, kevali, sarvajJa, savadazI banI jAya che, ane aneka varSe kevali-paryAya pALI AyuSyanA aMta samaye bhakta-pratyAkhyAna (AhArAdi na levAnA paccakhANa) karI aMtima zvAsozvAsa letA thakI siddhapadane pAme che. A pramANe chedasUtranA ne upalakSaNe siddhAMtatattvanA A aMtima AgamanI-aMtima dazAmAM prabhue paramArthathI utkRSTa maMgalamaya dharmane sAra kahI dIdho che. jenI rUDI ArAdhanA karI bhavya jIva vItarAga mAge cAlI potAnuM zuddha svarUpe pAme e ja abhyarthanA. | iti chedasUtra samAptama che 32 muM Avayaka sUtra AnA cha adhyayana che; jene cha Avazyaka arthAt roja ubhacakALa-savAre sUryodraya pahelA ane sAMje sUryAsta pachI tarata ja potAnA AtmAne rAtri ne divasanA bhAgamAM jANe ke ajANe lAgelA karmone-doSane dUra karavA mATe eTale ke Atmazuddhi karavA mATe je kriyA "avazya karavAnI che tene Avazyaka kahyuM che. mULa pATha 100 zloka pramANa che. jene vratadharmanI hajI prApti thaI nathI, tene vratadharma prApta karavA mATe ane jene vratadharmanI prApti thaI che Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka sUtra ] [ 397 tevA saMcamIne cAritradharmanI vizuddhi ane rakSaNa mATe roja savAre ne saMdhyAkALe je karaNuM avazya karavAnI sarvajJoe. pharamAvI che, tenuM nAma "Avazyaka sUtramAM kahyuM che. vyavahArabhASAmAM tene "pratikamaNa ke paDikamaNuM ? kahevAya che. sAdhanA vagara dharmanI ArAdhanA thatI nathI, ane sAdhanAne hetu ja AtmAnI vizuddhi ane unati che je vizuddhi jIvane satata lAgatA denI nivRtti vagara sAdhaka - sAdhI zakato nathI. Avazyaka karaNI e deSa nivRttinI kriyA che jene Azraya laI aneka jIva saddagati ne mokSane pAmyA che, ane A ArAnA aMtabhAgamAM paNa cAra ja Avazyaka temaja anya traNa sUtronA AdhAre ekAvatArI thavAnA che. evI eka mAnyatA che, tethI "Avazyaka'ne jJAnIoe jIvanavizuddhi, saMyama vizudinI kyiA kahI. sAdhanAne prANu gaNela che. A rIte batrIse AgamanI AdhArazIlA eka apekSAe "Avazyaka sUtra che. ninAmAne karmamaLathI satata dUra rAkhavA mATe Avazyaka jevI ananya bIjI koI kiyA nathI. e tenuM viziSTha mAhAtamya che, je pUrvAcAryoe nIcenI gAthAmAM batAvyuM che? "AvasmayamubhayakAlaM, sahamiha je kuNaMti ujajuttA jirNavijaja kahiya vihiNa, akamma gAya te huM ti artha - jinezvare pharamAvelI vidhi pramANe zuddha bhAve je kaI baMne kALanuM Avazyaka kare che, te auSadha jema rogane maTADe che, tema jIvana bhavaroga maTADI jIvAtmAne Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 ] [ AgamasAra sarvakarmamukta karI mekSa pamADe che, paramAtamA banAvI de che, siddha, buddhi ne mukta banAve che. jainadharmanA dareka kriyA anuSThAna be prakAre thatAM dekhAya che - (1) dravyathI ne (2) bhAvathI. bAhyaruSTivALA dravya pradhAna hoya che, jyAre aMtardaSTivALA bhAvapradhAna hoya che. dravyakriyA paNa aMte to bhAvakiyAe pahoMcavA mATe ja hoya che, ane te ja te sArthaka bane che, nahitara te nirarthaka thAya che. AvazyakanA paNa be prakAra che (1) dravya ane (2) bhAva. dravya Avazyaka tene kahyuM che ke jemAM aMtaranA bhAva. vagara mAtra mukhapATha bolIne kiyA karavAmAM Ave che, AmAM mana bhaTakatuM hoya che tethI ekAgratA sadhAtI nathI. jyAre bhAva AvazyakamAM manavacana-kAyAnA cepagene sthira rAkhIne haiyAnA bhAvapUrvaka kiyA karavAmAM Ave che jethI lAgelA deSanuM nivAraNa thAya che, ane koIpaNa deSa na lAgyo hoya te paNa AtmAnI dinapratidina vadhu ne vadhu vizuddhi thatI jAya che. Avazyaka cha kahyA che - (1) sAmAyika, (2) cauvisaMtha (caturvizati stava), (4) gurUvaMdaNa, (4) pratikamaNa, (5) kAusagga ane (6) pratyAkhyAna (paccakakhANa). A cha bheda e ja cha adhyayana che. (1) sAmAyika :- A pratijJA sUtra che. pratikramaNano pAyo che, sAmAyikane atha "samatAo ke "samabhAva' che. AtmAne samatAbhAvamAM sthApita karyA vagara eTale ke kaluSita viSama bhAvothI nivRtta thaI manane ekAgrapaNe kiyA-anuSThAnamAM joDayA vagara keIpaNa kiyA-anuSThAna, japa-tapa Adi sArthaka nIvaDatAM nathI, Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka sUtra ] [ 39 karma-nirjarA je kaIpaNa sAdhanA karavAne mukhya hetu che, te sadhAtI nathI. tethI ja Avazyaka sUtramAM sAmAyikane prathama sthAna hetupUrvaka ApavAmAM AvyuM che; ane jeTalA paNa tIrthakara bhagavaMta thaI gayA che, vartamAnamAM vihare che, ane have pachI thavAnA che, te sarvaprathama A maMgaLa pAThane uccarIne siddha bhagavaMtane vaMdanA-namaskAra karIne sarva prathama sAmAcikacAritrane grahaNa karIne saMyamanI sAdhanAnI zarUAta karIne pachI tapa-saMyama vaDe mehanI yAdi cAre ghAtikarma khapAvIne yathAkhyAtacAritra pAmI vItarAga kevaLI bhagavaMta bane che, ane pachI catuvidhA saMgharUpI tIrthanI sthApanA kare che. A pramANe sarva dhamasAdhanAno AdhAra sAmAyika che, tethI jinabhadragaNuM kSamAzramaNe sAmAyikane 14 pUvane sAra sAmAyikanI sAdhanA e mahA AtmasAdhanA che. tethI sAmAyikamAM sAvadyAgane (pApamaya vicArono) tyAga karI svarUpamAM ramaNatA karavI joIe, jJAna ane dhyAnamAM ja magna rahevuM joIe, paNa niMdA, kuthalI ke vikathA na karavA joIe. tethI ja hindu dharmamAM paNa gItAmAM zrIkRSNa "samatva rogamucyate" arthAt samatAne vega (sAdhanA) kahyo che. (sAmAyikanA vistRta svarUpa mATe juo lekhakanuM sAmAyika ciMtanikA".) - (2)cauvisaMthoH-A Avazyaka vartamAna covIsInA tIrthakaronA nAmakartana rUpa che, stuti che. tIrthakaronI Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 ] [ AgamasA bhAvapUrvaka stuti karavAthI temanAmAM je guNo pragaTayA che, te ApaNAmAM paNa Ave che. nAmakIrtana karyA pachI be yAcanA karavAmAM AvI che - (1) bhAva Arogya, bodhilAbha arthAt samakti, ane uttama prakAranI citta samAdhi mane Apa, ane (2) siddhA siddhi mama disaMta arthAt he siddha bhagavaMta! (sarva tIrthakaroe siddhapada prApta karyuM che) ane siddhapada Ape. sAdhaka (bhakta) jyAre hadayanA kharA bhAvathI bhakti karIne bhagavAna pAse jenI niSkAma bhAvathI prArthanA kare che, tene tenI avazya prApti thAya. che. atre tIrthakara bhagavaMtenuM nAma kIrtana karIne sAdhaka temanI stuti karatAM yAce che ke, "he tIrthakara ! mArA. nAmasmaraNathI Apa prasanna thAo, ane mArA upara kRpA karIne mane bedhilAbha ane siddhapada Apo." have yAcaka yAcanA kenI pAse kare ? je vastu joIe che te temanI pAse che ane vaLI dAtA udAra che evI zraddhA jenAmAM hoya temanI pAse ja lake vyavahArathI yAcanA karavA jAya che. vastu na hoya ke jAsa hoya temanI pAse kaI jatuM nathI. tIrthakara bhagavaMtae sarva karaja ane maLa khapAvI janmamaraNanA pherA TALI siddhapadanI prApti karI che, tethI te baMne vastu bAdhi" ane "siddhapadanA mAlika che ane je vizuddha bhAve mAge temane ApavA jeTalA udAra paNa che, AvI zraddhA jinezvaromAM sAdhakane hoya, tyAre ja AvI prakRSTa mAgaNI temanI pAse kare. jinezvaramAM A anupama zraddhA e ja "samyakRtva ke badhi" che, ane bAdhi"mAM ja siddhapada samAyeluM che, kAraNa ke eka vakhata paNa jene Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka sUtra ] [ 401 samyaktva mAtra sparzI jAya che, te jIva bhavabhavAMtare paNa avazya mekSe jAya che ema sarvajJa bhagavatee kahyuM che. TuMkamAM zuddhabhAvathI karela tIrthakara bhagavaMtanI stuti, e ja samakti che, ane samakitI avazya siddhapada pAme ema siddha thayuM. taduparAMta A stutipAThathI sAdhakanuM lakSya paramArthathI siddhapada para kendrita karyuM che. pratikramaNa karavAne eka mAtra hetu siddhapadanI prApti mATe che ema paramArthathI atre sAdhakanA manamAM ThasAvavA mAMge che. AthI ja AvazyakamAM bIjA krame cauvisaMthAne yathArtha rIte mUkayuM che. (3) gurUvaMdaNa :- bIjA AvazyakamAM tIrthakaronuM- arihatenuM udakIrtana che, te temane oLakhAvanAra, temanA mAge vicarI temanI vItarAgavANInuM rasapAna karAvI, AtmAnuM parama kalyANa karAvanArA gurU bhagavaMte che. gurUbhagavaMte na hota to paramahitakArI, bhavatAriNI jinavANune sadupadeza koNa Apata? dareka dharmamAM gurUnuM atyaMta mAhAbhya batAvyuM che. saMta kabIre kahyuM che - gurU-oviMda denu khaDe, kisaku lAgu pAya? baliharI gurU devakI, jisane geviMdadI batAya. bhAvArtha:- sAdhanAthI prasanna thaI gurU ane goviMda arthAt paramAtmA baMne eka sAthe sAdhaka pAse AvIne UbhA rahyA, tyAre sAdhakane muMjhavaNa thaI pahelA kone vaMdana karUM? enI muMjhavaNa pArakhI goviMde kahyuM - are bhoLiyA! pahelA gurUne page paDa. gurUnuM mArgadarzana na hota to tuM mane pAmata ja kaI rIte! tethI atre gurUvaMdanAne yathArtha rIte trIjA krame rAkhI che. 26 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 ] [ AgamasAra jainadarzanamAM deva-gurU-dharmanI zraddhane vyavahAra samakita karyuM che. arihaMtane deva mAnyA che, tethI pahelA sAmAyika AvazyakamAM AtmAne samabhAvamAM sthApyA pachI bIjA cAvisa thA AvazyakamAM ariha devAnu uddakI na yu... ane pachI trIjA gurUvaMdanA AvazyakamAM gurUne utkRSTa bhAve vanA karavAnI che. vaLI jainadharma gurUnA mahimA adhika e rIte batAvyA che ke A gurUvaMdanAne utkRSTI vaMdanA kahI che ane te A pATha be vAra besIne e vAra karavAnu... pharamAvyuM che. cauvisa thA arthAt devanI stuti eka ja vAra ane gurUva+danA gurUbhakitanA pATha be vAra- A jaina dharmanI AgavI vizeSatA che. Ama karavAthI jIvane saMsAracakramAM bhamAvanAra "ahaMbhAva" mAnAya dura thAya che ane vinacaMdhanI sAdhanA thAya che. traNa Avazyaka karIne pachI ja ceAthA "pratikramaNa" arthAt pApadoSa nivrutirUpa Avazyaka, pAMcamAM "kAusagga" arthAt kAyAnI mamatA tajI AtmaciMtanamAM ekAgra thavA rUpa Avazyaka, ane iMThA 'pratyAkhyAna" arthAt padArthonI mamatAne dravya ane bhAvathI tajI guNadhAraNa karavA rUpa Avazyaka karavAnA che, je traNe "dha rUpa" che. tethI cha e AvazyakamAM deva-gurU-dharmone yathA krame samAveza thAya che ema pratipAdana thayuM; ane samakita e ja ekamAtra dvAra meAkSanu che. tethI A cha Avazyaka bhAvapUrvaka karavAthI jIvAtmAnA bhavabhramaNanA pherA avazya TaLI jAya evu' parama upakArI A a Mtima sUtra che, je vaLI prabhu mahAvIranA zAsananAM aMtasamaya sudhI - khIjuM ghaNuM jJAna viccheda javA chatAM TakavAnuM che. (4) pratikramaNa :-"pApathI pAchA vaLavu" te prati Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvazyakasUtra ] [ 403 kramaNanA artha che, bhUtakALa ( atIta ) mAM lAgelA aticAra (doSI)thI nivRta thavA pratikramaNa karavAnuM che. pApadoSa lAgavAnA pAMca kAraNa (1) mithyAtva, (2) avirati, (3) pramAda, (4) kaSAya ane (5) azubhayeAga eTale ke rana-vacana-kAyAnI azubha pravRti - sarvAMge kahyA che. adhyAtma sAdhanAmAM A pAMcane AtmavizuddhinA ghAtaka ne bAdhaka kahyA che. tethI sAdhake pAMce prakAranA A doSonuM pratidina ubhayakALa pratikramaNa karavu joie; ane A pAMce prakAranA doSo na lAge te mATe jAgRta rahevu joI e. kALanI .pekSAe paNa pratikramaNa pAMca kALe karavAnu kahyuM cheH-(1) devasiya-divasa saMbaMdhInA lAgelA doSonu sAMje karavAnuM (2) rAI si-rAtrinA doSonu savAre karavAnu (3) pAkhI ke pAkSika - dara pAkhIe sAMje (punama ke amAsanA) karavAnuM, (4) cAmAsika pAkhIe - dara cAra mAse - kAratakaeN sudI punama, phAgaNa sudI punama, aSADasudI 15 sAMje karavAnuM, ane sauthI mahatvanu (5) sAMvatsarika pratikramaNa - dara varSe bhAdaravA zuda pa nI sAMje karavAnuM dahyuM che. sa'vatsarI pratikramaNa pUryu Sa pa nA AThamA divase sAMje samuhamAM karAya che. dareka kALanA pratikramaNa vakhate lAgelA doSonu pratikramaNa karavA uparAMta sarva jIvA sAthe verivarodha maTADI khamatakhAmaNI karavAmAM Ave che. jethI sarva jIvA sAthe " maitrIbhAva sadhAya che" - (5) kAusagga [kAryAtsaga kAryAtsaga e zabdonA DhAya '=kAyA ane utsarga =mamatA tajavI--khanela che. tethI tenA atha thaye zarIranI mamatAnA tyAga karI AtmA nirI 66 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 ] [ AgamasAra kSaNa karavuM. AmasAdhanAmAM kAyAnI mamatA e sauthI moTuM vidana che. naDatara che. tethI tenI mamatA dUra karavA upacaMtA kAyA te "huM" nathI, huM te ajara amara, avinAzI. caitanya svarUpa AmA chuM, e AtmabhAva daDha karavA mATe kAryotsarga karavAne che. tenAthI AtmabhAvanA daDha thAya che. ane Atama bhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re" -arthAt AtmabhAvanA bhAvatAM sAdhaka jIvAtmA kevaLajJAnanI prApti sudhI pahoMcI zake che, tema paramArthathI kahyuM. prati kramaNathI vizuddha thayela jIva ja yathArtha kAusagga karI zake che. tethI kAusaggane pAMcamAM sthAne yathArtha rIte mUkela che. (6) pratyAkhyAna (paccakkhANu):-- pratyAkhyAna karavA eTale padArtha, bhogo, ke azubha bhAvene tyAga karavAnA niyama ke vrata paccakhANa karavA. jagatamAM aneka padArtho che. je saghaLAne jIva dhAre te paNa bhogavI zakatA nathI, ane vrata niyama laI jyAM sudhI tene tyAga ke maryAdA karato. nathI, tyAM sudhI azAMtinI AgamAM satata baLyA kare che. ane vaLI IcachA khullI rahevAthI dara samaye azubhakarmanI rAvI AvyA kare che. paraMtu vrata niyama levAthI A rAvI. AvatI aTake che eTale azubha karmanA gaMjathI AtmA bace che, ane tenA guNomAM vRddhi thAya che. AthI anugadvAra sUtramAM pratyAkhyAnanuM bIju nAma "guNadhAraNa" sArthakapaNe kahyuM che. teno artha che "tratarUpI guNone dhAraNa karavA" kAraNake pratyAkhyAna karIne jIvAtmA mana vacana, kAyAnI azubha pravRttione rokIne zubha pravRtiomAM joDAya che. ane IcchA nirodha ne tRSNA tyAga dvArA sadaguNenI prApti. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka sUtra ] [405 pratyAkhyAnano mukhya hetu atyAga" che. ane tyAga vagara jIvAtmAnI unnati ke mukti kadApi thatI nathI, pratyAkhyAnanA be bheda che (1) dravya pratyAkhyAna te koIpaNa padArthane tyAga ke maryAdA karAvI ane (2) bhAva pratyAkhyAna te kehamAnAdi kaSAya bhAvane tyAga karavo. dravya pratyAkhyAna karanAre chevaTe bhAva pratyAkhyAne pahoMcavAnuM che. pratyAkhyAnanA guNanI apekSAe paNa be bheda che (1) mULaguNa pratyAkhyAna te jIvanaparyatA hoya che ane (2) uttaraguNa pratyAkhyAna je thoDA samayanA hoya che. te baMnenA sarvathI ane deza (aMza)thI ema vaLI be bheda che. sAdhunA pAMca mahAvrata sarvathI mULaguNa pratyAkhyAna che. ane zrAvaka nA pa aNuvrata dezathI mULaguNa pratyAkhyAna che ane 3 guNavrata ane 4 zikSAvrata e dezathI uttaraguNa pratyAkhyAna che. pratyAkhyAna karavAthI gRhasthI mATe tyAganI bhUmikA racAya che, ane tyAgI sAdhu mATe tenA vairAgyabhAvanI daDhatA thAya che. tethI ja tIrthakara bhagavate janmathI ja traNa jJAna sAthe jamyA hoya che ane te ja bhAve nizcayathI mokSe sIdhAvavAnA che. chatAM siddha bhagavaMtane vaMdaNuM karI, temanI sAkSIe ja prathama pratyAkhyAna rUpI pAMca mahAvrate ane cha Du rAtribhUjana niSedha vrata aMgIkAra karIne mekSa sAdhanAnI keDI kaMDAre che ane mukti pAmavAne te ja ekamAtra sAce mArga che evI anubhavasiddha preraNA anya bhavya jIvane Ape che, jene zraddhI, AcarI, aneka bhavya jIve temanA zAsanamAM bhavasAgarane tarI jAya che. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 ] [AgamasAra A pramANe dareka AvazyakanuM Atma hitakArI AgavuM mAhAtmya che, je badhA bhAvapUrvaka karavAthI bhavyajava tI - kara nAmagAtra suddhAM bAMdhI zake che ema zrI jJAtAjI sUtra mAM kahyuM che. tratAmAM lAgelA aticArA (deASA)nI AlAcanA karavA uparAMta nIcenA cAra kAraNeA mATe pratikramaNa karavAnuM kahyuM che-: (1) nahi karavA yAgya dvaSita kArya karyu hAya (2) karavA ceAgya kArya na karyu. hAya (3) vIra vacana para zraddhA na rAkhI hAya, ane (4) sUtrathI varita prarUpaNA karI hoya te pratikramaNa karI Atmavizuddhi karavI joIe. AnA upara harabhadrAcArye haribhadrIyAvazyakamAM pratikramaNa adhyayanamAM eka vaidanuM dRSTAMta Apyu che. " eka hatA rAjA. tene eka ja kuMvara hatA, je rAjAne bahu vahAlA hatA. tethI putrane koI jAtanA roga na thAya tevA prakhadha karavAnuM. rAjAe vicAyu.. prasiddha vaidyane eAlAvI upAya pUchyA. eka vaide kahyuM mArI datrA evI guNakArI che zarIramAM kayAMya paNa rAga haze te maTADI deze. paNa jo rAga niha hAya to zarIrane jINuzI karI mRtyu pamADaze, khIjA vaide kahyuM ke mArI davA roga haze teA maTADaze, ane rega nahi hAya to thru nukazAna nahi kare. trIjA vaide kahyuM ke mArI auSadhithI rAga haze te te! maTI ja jaze. ane nahi hAya te paNa zarIranI kAMti, tataMdurastI vi. vadhAraze ane bhaviSyamAM kAI jAtaneA rAga thavA deze nahi." have tame ja vicArA rAjA kayA vaidyanIDhavA rAjakumAra mATe leze ? sahu kaheze ke trIjA ja vaidyanI. basa ! A trIjA vaidanI auSadhirUpa ja AtmAnA bhavaroga maTADanArUM mahA Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tasvArtha sUtra ]. [ 407 maMgalamaya Avazyaka (pratikramaNa) sUtra che. AtmAne je deSa lAgyo haze. te pratikramaNa dvArA vizuddhi thaze ane kaze paNa doSa lAge nahi hoya te paNa zuddha bhAve pratikamaNudi karavAthI cAritranI uttarottara vizuddhi evI to thatI jaze ke je sAdhakane sAmAyika cAritrathI yathAkhyAta cAritre pahoMcADI sarvajJa sarvadazI kevaLI bhagavaMta banAvI deze mATe bhAvapUrvaka pratikamaNa karavuM. Iti Avazyaka sUtra samAptam ! Iti AgamasAra samAptam ! zrI tattvArtha sUtra A sUtra AcArya kRta ane saMskRta bhASAmAM che. daza adhyayana che. ne gadya sUtra kula 344 che, gAthA nathI. jIvAjIvAdi sAta (nava) tattvanuM nirUpaNa karyuM che tethI "tatvArtha sUtra" nAma sArthaka thAya che. tenA racayitA AcAryazrI umAsvAmI (bIju nAma umAsvAti) che. vikramasaMvatanA pahelA saikAmAM AnI racanA thaI che. AthI vizeSa mAhiti maLatI nathI. vizeSatA :-jena tattvajJAnanI eka paNa vAta rahI na jAya ane dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga ne caraNakaraNanaganA bhAvo saMkSepathI-atisaMkSepathI chatAM paNa saMpUrNapaNe AvI jAya tevI rUDI 2canA AcAryazrIe lagabhaga be hajAra varSa pahelAM karI che, tethI A sUtra zvetAMbara, digaMbara Adi sava phirakAone Aja sudhI mAnya rahela che. tenI prazasti karatAM zrI. umAsvAti mahArAje pote ja tatvArthAdhigama Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 ] [ AgamasAra sUtranA aMte kahyu cheH "umAsvAti vAcake gurUpara parAthI prApta thayela zreSTa A ta upadezane (jinAgamane) kharAkhara dhAraNa karI duHkhita leAkeAne joIne jIvAnI anuka pAthI prerAIne A spaSTatAvALu tattvArthAdhigama" nAmanuM zAstra vihAra karatAM karatAM kusumapura-pATalIputra-nAmanA mahAnagaramAM racyuM. je A zAne bhaNaze ane temAM "je kaI kahela che tene AcaraNamAM mukaze te vItarAgabhAvanI pAramArthiMka bhUmikAne zIghra pAmaze." tethI anya satA ane vidvAne e paNa paramAthI kahyuM che ke jainamatanA-jinavANInA samagra edha je jijJAsue meLavavA hAya, teNe A ekaja zAstra bhaNavuM, vAMcavuM, samajavu, ane pachI je AcaraNamAM mUke te nizcayathI AtmakalyANa sAdhe tevu* ananya hitakArI A sUtra che. kAraNa ke temAM jIvAtmAnI peAtAnI mahiAtmadazAthI laIne paramAtmadazA sudhInI vAta aMtarAtmadazAthI zarUAta karIne chellA meAkSa adhyayana sudhImAM ati sa MkSepathI batAvI dIdhI che. Ama meAkSamAnA pathapradarzaka banI dIvAdAMDInA dIvaDA pragaTAvI saMsArasAgarane taravAnA mArga saraLa ane sugama rIte AcAryazrIe ApaNA hitArthe batAvI teA dIdhA che, pachI te zAzvatA sukhanA mAge ApaNI jIvananaukAne dIvAdAMDInA teje calAvavI ke kema te ApaNI potAnI munsaphInI vAta che. sau meAkSamA mAM pravRtta maneA eja abhya nA tethI ja AgamasAranA sArarUpa A sUtrane 32 AgamamAM na hovA chatAM pariziSTarUpe mukela che." zrI tattvArtha sUtranA sakSipta bhAva A sUtramAM viSayarUpathI AcArya zrIe "jJAna, taiya Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tattvArtha sUtra ] [ 409 ane cAritra'-A traNa mImAMsAnu jainaTaSTie nirUpaNu yu che. tenA daza adhyayanAmAM pahelA adhyayanamAM "jJAnanI," bIjAthI pAMcamAM adhyayanamAM "jJeyanI" ane chaThThAthI dasamAM adhyayanamAM "cAritranI" mImAMsA karI che. tattva pramANe pahelA cAramAM jIvatattvanI, pAMcamAmAM ajIvatattvanI, chaThThAmAM AsavanI, sAtamAmAM 12 aNuvrata ne pa mahAvratarUpI dharmanI, AThamAmAM andhatattvanI, navamAmAM savara ne nirja rAtattvanI ne dazamAmAM meAkSatattvanI vAta che. je nIce pramANe cheH pahelu. adhyayana :-tattvArtha sUtrane mUkhya pratipAdya viSaya mekSa che; ane cAre gatinA jIvAmAM manuSya ja meAkSanI ArAdhanA ane prApti karI zake che, tema paramAtha thI batAvavA prathama adhyayananA prathama sUtramAM ja "samyaginajJAna cAritrANi mokSamArga :" // 1 // arthAt samyagadarzIna jJAna cAritrarUpa meAkSamArga che tema kahyuM. A traNemAM "samyagdarzanane prAdhAnya-prathama sthAna ApavAnuM paramA kAraNa e che ke samyagdarzananI arthAt vyavahArathI detraguru-dharma'nI zraddhA thayA pachI ja jIvAtmAnuM ajJAna TaLI sabhyajJAna thAya che, ane cAritra saccAritra ane che. je kha'nenI-jJAna ne cAritranI pachI ArAdhanA karI jIvAtmA siddha paramAtmA bane che arthAt meAkSa prApta kare che. pachI samyagdananI vyAkhyA karatAM kahyuM ke jIvADhi sAtataaAnI ke jenuM vivaraNa A sUtramAM karavAmAM AvyuM che tenI zraddhA karavI, eTale ke zrI jinezvaradeve jIvAdi tattvAnu je nirUpaNa paramAtha hetue karyuM che, te ja yathArtha che tema mAnavuM tene samyagUdana khIjA sUtrathI kahyuM, te zraddhA .. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 ] [ AgamasAra naisargika rIte arthAt pUrvanA puNyAye jIvanA potAnA manapariNAmathI athavA tItha"kara, gaNudhAdinA upadezathI ema be prakAre thAya che tema trIjA sUtramAM kahIne sAta tattvanA nAma (1) jIva, (ra) ajIva, (3) Asrava (puNya ne pApa tattvAnA. AmAM samAveza karI dIdhA che tethI navatattvanA madale sAta kahyA che), (4) bandha, (5) savara, (6) nirjarA ane (7) mokSa, kahyA che. pachI jJAna saMbaMdhI mUkhya AThe vAta kahI che: (1) pramANe ane nayAthI jJAna thAya che; ne tenA 14 dvAra. (2) pAMca jJAnanA nAma 1. mati, 2. zruta, 3. avadhi, 4. mana:paryAya ane keLavajJAna, ane pahelA bene parAkSa ane pachInA traNane pratyakSa jJAna kahyA che. (3) matijJAnanI utpatti, tenA 4 bheH 1. avagraha, 2. ihA, 3. avAya ne 4. dhAraNA tenA peTAbheda, tenA sAdhana, pAMce indriyA ne chaThThuM mana, ane tenA utpattikrama. (4) zrutajJAna matipUrvaka thAya che, tenA prabheda kahyA che. (5) avadhi vi. 3 pratyakSa jJAnanA bheda prabhedane taphAvata. (6) A pAMce jJAnanA tAratamya batAvatA viSayAnA nirdeza ane tenI ekasAtha hAvAnI saMbhavitatA ane tenI pravRtti kayA dravyAmAM hoya te kahyuM che. (7) mati, zrutane avidha e traNa ajJAnarUpa paNa che. (8) naya pAMca naigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra ane zabda kahyA che. naya sAta che. paNa atre zabda nayamAM; samabhirUDha ane vabhUita nayAnA samAveza karyA che. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tattvArtha sUtra ] [ 411 zeya mImAMsAmAM jagatanA mULabhUta jIva tathA ajIva e be tattvanuM nirUpaNa che. jIvanI bIjAthI cothA adhyayanamAM ne ajIvanI pAMcamAM adhyayanamAM carcA karI che. (2) bIjuM adhyayana jIvanA pAMca bhAnuM tenA bhedanuM, jIvanuM lakSaNa upaga ne tenA bhedanuM. jIvanA be bheda (1) saMsArI ane (2) muktAtmA siddhanuM, bIjI rIte (1) trasa ane (2) sthAvara bhedanuM, pAMca iMdriyo ane tenA zabdAdi viSanuM, saMjJI (mana)nuM, saMmuIima, garbhaja ane upapAtarUpI prakAranA janmanuM, 9 prakAranI jIvane upajavAnI nionuM, pAMca zarIranuM, nAraka ane saMmUchima jIve napuMsaTha ja hoya ane deva napusaMka na hoya ane anapavartanIya yuvALA nAraka devAdi hAya vi. kathana para sUtramAM che. (3) trIju adhyayana-nAraka ane sAta narakabhUminuM temanI teyA, vedanA (duHkha), sthitinuM varNana che. pachI manuSyakSetra, 15 karmabhUminuM, temAM vasatAM manuSya ane garbha ja tiya (pazu-pakSI)nuM ane temanI sthiti-AyuSyanuM kathana 18 sUve mAM che. (4) cothuM adhyayana pa3 sUtromAM devalokenuM, devAnuM, temanI ja nikAnuM, temanA bhedanuM, denA nivAsa sthAnenuM vimAnanuM, lazyA, prabhAva, samRddhi sukha sthiti AdinuM kathana che. (5) pAMcamuM adhyayana- 44 sUtromAM jIva uparAMtanA je cAra ajIva dravyo (1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya ane (4) pudagalAstikAyanuM vistRta kathana che. pratyeka dravyanA guNadharma kahIne tenA Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 ] [ AgamasAra sAdhamya ne vaidhamya svarUpanI carcA karI che. pachI kALa dravyanuM kathana che. A pramANe lekamAM jIva ane pAMca ajIva maLI kula cha dravya zAzvatA che. TukamAM ya mImAMsAmAM mukhya 16 bAla nIce pramANe che. (1) jIvatattvanuM svarUpa (2) saMsArI jIvanA bheda, (3) pAMce IdrinA nAma, tenA bheda-prabheda, viSaya. ane iMdriya pramANe jIvarAzimAM jenuM vibhAjana, (4) mRtyu ane janmanA vacagALAnI sthiti, (5) janmanA 3 prakAra ane upajavAnI ceninA 9 prakAra ane tenA nAma ane vyAkhyA (6)zarIranA pAMca prakAra tenuM tAratamya, tenA svAmI, ane eka sAthenI saMbhavitatA (7) pAMca jAtinA lIMga, vibhAga ane nirUpakamI (vacamAM tuTe nahi tevuM) AyuSyavALAnA nAma bIjA adhyayanamAM kahyA che. trIjA ane cothA adhyayanamAM (8) alakanA vibhAga, tenI sAta narakabhUmimAM rahetA nArakenI dazA, vedanA, mithati vigerenuM kathana che. (9) dvIpa samudra parvata, kSetrAdi AzrI tirthIlokanuM kathana tathA temAM vasatA manuSya pazu pakSI vigerenI sthiti (10) denA prakAra, tenA parivAra, bhega, nivAsa sthAna, saudharmAdi devalokonA nAma, riddhi-siddhi, sthiti tiSa maMDala dvArA khagaLanuM jatiSI devonuM varNana (11) dravyanA bheda, tenA paraspara sAdhamya-vaidhamya svarUpa, tenI sthiti, kSetra tathA darekanuM kArya (12) pudgalanuM svarUpa, tenA bheda ane tenI utpattinuM kAraNa (13) sat athavA nityanuM sahetuka svarUpa, (14) pauddagalika baMdhanI cegyatA agyatA (15) dravyanA lakSaNa, kALane dravya mAnavAvALAnuM Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tasvArtha sUtra ] [413 matAMtara ane temanI dRSTie kALanuM svarUpa ane (16) guNa ane pariNAmanA lakSaNa ane pariNAmanA bhedanuM vivaraNa reya mImAsAmAM ApyuM che. dathI 10 adhyAmAM cAritra mImAMsAmAM 11 bela che. (6) chaThuM adhyayana (1) AsavanuM svarUpa hetu zubha yogapuNyanuM ane azubhayoga pApanuM kAraNa che, pa Idriya, 4 kaSAya, 5 agrata ane 25 kiyA te sAMparAyika AzrayanA bheda che. jIva ane ajIva baMne tenA adhikAraNa che, jIva adhikaraNanA 108 bheda ane ajIva adhi.nA 4 bheda kahyA che. tathA kayA kayA prakAranA Azrava sevanathI, kayA kyA karma baMdhAya che, tenuM vistRta kathana che. 26 sUtra che. (7) sAtamuM adhyayana (2) pAMca aNuvrata ne pAMcamahAvratanuM svarUpa, te dareka vrata daDha karavA, tenI pAMca pAMca bhAvanAonuM svarUpa, tenA adhikArI te aNuvratanA gRhasthI, ane mahAvratanA muni kahyA. zrAvakanA 3 guNavrata ane 4 zikSAtrata, gRhasthane saMllekhanA saMthAro ane zrAvakanA bAre vratanA pAMca pAMca aticAro (3) hiMsA Adi denuM svarUpa (4) vratamAM saMbhavita de, (5) ane dAnanuM svarUpa te sva-pa2 kalyANa arthe je dravya devAya che tene dAna kahe che, ane dAnanI vizeSatA, tenI devAnI vidhi-namratAthI, dAnanI vastu nirdoSa, dAtA-khUba ullAsapUrvaka ane vilaMba vagara ane dAna levAvALA niraticAra saMyama pALavAvALA ke tapasvI muni, agara te supAtra gRhastha-batAvI che, Ama 34 sUtromAM vratadharmanuM svarUpa kahyuM che. dharma ja nizcayathI mekSadAtA che tema batAvyuM che. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 ] [ AgamasAra (8) AThamu`. adhyayana (6) karma baMdhanA hetu ane tenA bheda kahyA che. hetu pAMca che (1) mithyAtva (2) atrata (3) pramAda (4) kaSAyaane (5) ceAga. baMdhanI vyAkhyA kahI ke " jIva kAyayukata thavAnA kAraNe karmAne yAgya pudgalA grahaNa kare che. je tenA Atmapradeze cAMTe che. tenA 4 bhe (1) prakRtiba Mdha, (2) sthitiba`dha (3) anubhAga baMdha ane (4) pradeza baMdha. 8 karmInA nAma, tenI uttara prakRttie rUpI bheda, sthiti, vipAka ane nirjarAnuM kathana che. paramA e che ke mana vacana, kAyAnI zubhAzubha pravRtti vaDe zubhAzubha karmAMnA baMdha paDe che, te te ce.gAmAM jeTalI Asakti- tIvratA ke maMdatA te pramANe kama badhAya, paNa jo kevaLI bhagavaMta jema sAva anAsaktapaNe yoga pravarte teA sAva alpa baMdha paDe temaja A traNe yAgamAM vacana ane tana (kAyA) karatAM mananI pravRtti (pariNAma) 52 kakha dhane AdhAra ke karmanirjarA vizeSa rahe che te rAjavi prasannacaMdra ane tAMdulIya macchunA dRSTAMte, mATe ja jJAnIoe manane zuddha ane pavitra rAkhavA kahyuM che. jethI jIvAtmA prasannacarlR rASinI jema avazya meAkSagatine pAme. (9) navasu* adhyayana (7)sa`vara ane (8)ni - rAnu svarUpa tenA bheda prabheda kahyA che, sa`vara--3 gupti, 5 samiti, 10 prakAranA dharma,12 anuprekSA (bhAvanA) bhAvavI parISahajaya ne cAritra sayama pAlanathI thAya che. tapathI savara ane nirjeza khane thAya che. te badha.nA bheda ane lakSaNa kahyA che. (9) judA judA adhikAravALA sAdhaka ane tenI maryAdAnu tAratamya kahyuM che. (10) dasamu* adhyayana :- (10) kevaLajJAnanA Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tatvArtha cUtra ]. [415 hetu te mehanIyAdi 4 ghAtikarmone kSaya ane mekSanuM svarUpa kahyuM che. ane (11) mukti prApta karavAvALA mahAtmAnI kaI rIte - Rjugati vaDe eka samayamAM kAgre rahelI siddhazIlAe pahoMce che - ne kyAM gati thAya che te kahyuM che. Ama 11 mukhya bola che. zuddha AtmAne svabhAva urdhvagatine ja che te cAra dRSTAMta ApI siddha karyuM che (1) pUrva proganA kAraNe te kuMbhArane coka, hAthathI cAkaDo ghumAvavAnuM baMdha karI dIdhA pachI paNa ghumyA kare che, tema karmabaMdhathI mukta thayelo AtmA pUrvanA saMskAranA lIdhe UMce gati kare che, (2) "asaMgatvA" - te tuMbaDAnA daSTAMte, tuMbaDA para mATInA 8 thara (8 karma AtmA para ceTayA che tema) lagAvavAthI te tuMbaDu pANImAM DubI jAya che. paNa jema jema ghara ukhaDatA jAya che, tema tema pANI upara Ave che te pramANe. (3) badhekedAt te eraMDanA bIjanA daSTAMte, eraMDanuM bI tenI phaLImAM baMdhAyeluM che tyAM sudhI phaLImAM rahe che. paNa jevI phaLI sukAya che ne phATe che ke bI uchaLIne baMdhanamukta banI bahAra Ave che, tema saMsAranI Asakti (rasa)thI baMdhAyelo AtmA saMsAranA baMdhanamAM rahe che, paNa saMsArarasa jevA sukAI jAya che ke tarata ja saMsArathI chuTIne siddhazIlAe - muktidhAme pahoMcI jAya che ane (4) tathAgatipariNAmathI- arthAt tenA urdhvagamananA sahaja svabhAvanA kAraNe - dIvAnI cetanA daSTAMte- upara jAya che. mINabattIne UMdhI rAkhe to paNa tenI ti te upara ja jaze te rIte. paramAtmA lekAgre sthira rahevAnuM kAraNa gatisahAyaka evuM dharmAstikAya alakamAM nathI tethI AgaLa jate nathI tema batAvyuM che. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 ] [ AgamasAra pachI bAra dvAra dvArA siddha paramAtmAnA 12 bheda kahyA che.. navatAmAM ya, heya ne upAya navatamAM Ama te nave navatattva jANavA jevA eTale ya che. paraMtu jenA svarUpane mAtra jANI zakAya paNa tene choDavA ke AdaravAnuM saMbhave nahi tene ja atre "ya" kahyA che. A daSTie jIva ane ajIva e be ya to che, pApa, azubha Azrava ne baMdha e traNa to AtmaguNanuM AcchAdana karanAra hovAthI ekAMte "heya" che, puNya tattvane ekAMte heya gaNyuM nathI. tethI prApta thatI sAmagrIone upaga je dharmArAdhanA, dAnAdidharma, bImArInI sAravAra AdimAM thatI hoya te upAdeya che, paNa je pAMce IdrinA bhegava.. TAmAM thato hoya te heya che, ane saMvara, nirjane mekSa - e traNa tane AtmaguNene pragaTa karanArA hovAthI ekAMte. upAdeya arthAt AdaravA cogya kahyA che. Iti tattvArtha sUtra samAptama che Iti AgamasAra samAptam che eillellu|||| |i|||cethi|i_| samApta l|ll|||||||| Page #438 -------------------------------------------------------------------------- _