________________
ચોથું ઉપાંગસૂત્ર-પન્નવણુસૂત્ર ] [ ર૬૭ લેશ્યા આવતા ભવના જન્મ સમયે એક અંતમુહૂર્ત હોય. છે, અર્થાત્ જીવ જે લેગ્યામાં મરણ પામે છે, તે જ લેગ્યામાં આવતા ભવે જન્મે છે, વેશ્યાવાળા જીને કેટલું જ્ઞાન હોય છે. અને અવધિજ્ઞાનની મર્યાદા વિ.નું કથન છે. ચોથા ઉદ્દેશામાં એક વેશ્યાનું બીજી લે શ્યામાં પરિણમન થતાં તેના તેના વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પર્શનું વિવેચન છે, પાંચમાં ઉદેશમાં છ લેશ્યાના પરસ્પર પરિણામ છે. દેવ અને નારકીમાં એક વેશ્યાનું બીજી લેગ્યામાં પણમન થતું નથી. તે બંને જે લેગ્યામાં ઉપજે છે, તે જ લેગ્યામાં અંદગીભર રહે છે અને તેમાં જ વે છે. (મરે છે.) છઠા ઉદેશામાં મનુષ્ય સંબંધી લેશ્યા પરિણામ કહ્યા છે. મનુષ્યને તિર્યંચના છએ લેશ્યાના પરિણામ એક બીજામાં મનના ભાવ પ્રમાણે પલટાયા કરે છે. પહેલી જ નરકના નારકીઓની દ્રવ્ય અને ભાવ વેશ્યા પલટાતી નથી, પરંતુ સાતમી નારકીમાં મિથ્યાદષ્ટિ જીવ જાય અને ત્યાં ગયા પછી સમકિતી બને તે ભાવ લેશ્યા પલટાણું ગણાય પણ દ્રવ્યથી વેશ્યા પલટાતી નથી.
કષાયવાળી પ્રવૃત્તિને વેશ્યા કહી છે, આ વ્યાખ્યા છદ્મસ્થ જી સંબંધી છે, શુકલ લેગ્યા કેવળી ભગવંતને પણ હોય છે ને કેવળી ભગવંત તે કષાય મુક્ત છે. છતાં, યેગ પ્રવૃતિ હોય છે, તેથી તેમની વેગ પ્રવૃત્તિ એ જાણે લેશ્યા એમ કહ્યું છે, વિગલે દ્રિય, નારકીને તેઉને વાયુકાયને પહેલી ૩, પૃથ્વી, પાણી, વનસ્પતિ ને દેવીને પહેલી ૪, ગર્ભ જ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય, મનુષ્યને દેવને છસંમૂછિમને ત્રણ લેશ્યાને સિદ્ધ ભગવંતે અલેશી હેય.
(૧૮) કાયસ્થિતિ:- સ્થિતિ બે પ્રકારની છે. (૧) ભવસ્થિતિ અર્થાત્ એક જ ભવનું આયુષ્ય, અને (૨)