________________
૩૦૮ ]
[ આગમસાર
પ્રક્રિયા પ્રતિભાગણિતનું મૂળ છે, જેથી તેના વિકાસ થયે છે. (૬) છાયાસાધનમાં ખીલછાયાનું વર્ણન છે. આ જ ખીલછાયાથી શંકુછાયાના વિકાસ થયા છે. અને શગણિતના પણ તેથી વિકાસ થયા છે તેવી માન્યતા વિદ્વાનાની છે. (૭) પુરૂષછાયાનું વિસ્તૃત વિવેચન છે. (૮) ગાળ, ત્રિકાણુ, ચતુષ્કાણુ વસ્તુઓની છાયાનુ વર્ણન છે. આથી પછી જન્મ્યાતિષ સંબંધી ગણિતના વિકાસ થયા છે. (૯) ચંદ્રમાને સ્વતઃ પ્રકાશમાન બતાવ્યા છે. તેના ઘટ–વધનુ કારણુ રાહુ છે. તેવુ કથન છે.
આ રીતે આ બંને આગમ જ્ગ્યાતિષ શાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ. ઘણા મહત્ત્વના છે.
ઉપાંગ ૮ થી ૧૨
(૮ થી ૧૨)નિરયાવલિયા યાને નિરયાવલિકા શ્રુતસ્ક ધમાં પાંચ ઉપાંગને સમાવી લેવામાં આવ્યા છે:- (૧) નિશ્ર્ચાવલિકા અથવા કપ્પિયા (કલ્પિકા), (૨) કલ્પવડ સિયા (કલ્પાવત સિકા) (૩) શ્રી પુષ્ક્રિયા (પુષ્પિતા) (૪) શ્રી પુચુલિકા (પુષ્યચલિકા) અને (૫) વૃદ્ઘિશા (વૃષ્ણુિદશા) આમ ૫ વ`ના કુલ પર અધ્યયન છે, એક શ્રુતસ્ક ધ છે. મૂળપાઠ ૧૧૦૯ ગાથા પ્રમાણ છે.
(૮) નિરયાવલિકા :-શ્રી ઉપાસકદશાંગ સૂત્રનુ ઉપાંગ છે. આ વર્ગના ૧૦ અધ્યયન છે. જેમાં શ્રેણિક રાજાના પુત્રા (૧) કાલ, (ર) સુકાલ, (૩) મહાકાલ, (૪) કૃષ્ણ, (૫) સુકૃષ્ણ. (૬) મહાકૃષ્ણ (૭) વીરકૃષ્ણ (૮) રામકૃષ્ણ (૯) પ્રિયસેનકૃષ્ણ, અને (૧૦) મહાસેનકૃષ્ણના અધિકાર છે. જેમાં નરકગતિમાં જનારા જીવાનુ` ક્રમબદ્ધ
