________________
ચોથું ઉપાંગસૂત્ર-પનવણું સૂત્ર ] [ ર૮૯ મનુષ્ય સંજ્ઞી હોય છે. સિદ્ધ ભગવતેને અશરીરી હેવાથી દ્રવ્ય મન હોતું નથી તેથી સંજ્ઞી છે, અને સર્વજ્ઞ હેવાથી અસંજ્ઞી છે. કેવળી ભગતેને દ્રવ્ય મન હોવા છતાં હવે મનને વ્યાપાર નથી. કેવળજ્ઞાનથી બધુ જાણે છે અને કેવળદર્શનથી દેખે છે તેથી સંસી નેઅસંજ્ઞી કહ્યા છે.
(૩૨) સંયત પદ :- આ પદમાં (૧) સંયત તે સર્વવિરતિ પંચમહાવ્રતધારી સાધુ, (૨) અસંયત તે અતિ (૩) સંયતાસંયત તે દેશવિરતિ શ્રાવક અને (૪) સંયત, ને અસંયત, સંયતા સંયત તે સિદ્ધ ભગવંત એમ સંયતના ૪ પ્રકારે જ વિષે પ્રરૂપણા છે.
નારકી, એકેન્દ્રિયથી લઈને રેન્દ્રિય સુધીના છે, સંમૂર્ણિમ તિર્યંચ ને મનુષ્ય, જુગલિયા, ભવનપતિ, વાણવ્યંતર, જોતિષી અને વૈમાનિક એમ બધા દે અસંયત હોય છે. પંચેદ્રિય તિર્યંચ અસંયત અને સંયતાસંયત હેય. છે, અને મનુષ્યમાં પ્રથમના ત્રણ પ્રકાર હોય છે. | (૩૩) અવધિ પદ :- પાંચ ઇંદ્રિય અને મનની સહાયતા વિના રૂપ પદાર્થોનું જે જ્ઞાન થાય છે તેને
અવધિજ્ઞાન” કહે છે. તેના બે ભેદ છે (૧) ભવ પ્રત્યાયિક કે ઔપપાતિક જે દે ને નારકીને ઉપપાત (જન્મ) થતાં જ નિયમો હોય છે, અને (૨) ક્ષાયોપથમિક જે જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ક્ષપશમ વડે પંચંદ્રિય ગર્ભજ મનુષ્ય અને તિર્યંચને લબ્ધિરૂપે થાય છે. તેનું ૧૦ દ્વાર (૧) ભેદ, (૨) વિષય, (૩) સંઠાણ (સંસ્થાન) (૪) આત્યંતર અને
