________________
પ્રશ્નવ્યાકરણ–પહાવાગરણ-૧૦ ] [ ર૧૭ અને ૧૦૮ અપ્રશ્ન અને ૧૦૮ પ્રશ્નાપ્રશ્ન, ઑભિની - આદિ વિદ્યાઓ, અને નાગ, સુવર્ણકુમારાદિની સાથેના તાવિક સંવાદનું વર્ણન છે. (આ પ્ર -મંત્રવિદ્યાઓ ગુઢ હતા. હાલ બધુ વિચછેદ ગયું છે.)
મૂળ પ્રશ્નવ્યાકરણ સૂત્રમાં “પ્રશ્ન” ને અર્થ “સવાલ પૂછો તે નથી, પણ મંત્ર, જતિષ, આદિ ગૂઢ અને ચમત્કારીકુ વિદ્યાઓ સંબંધિત વિષયચર્ચારૂપે હતો તેમ નંદીસૂત્ર આદિ આગમેથી જાણવા મળે છે. નંદી, સંમવાયાંગ, સ્થાનાંગ આદિની વૃત્તિ અનુસાર ચમત્કારીક પ્રશ્નોનું વ્યાકરણ જે સૂત્રમાં કહ્યું હોય તે “પ્રશ્નવ્યાકરણ છે.
મૂળ સૂત્રમાં જે ચમત્કારીક મંત્ર, તંત્રાદિ વિદ્યાઓ હતી, તેને દુરૂપયેગ કેઈ ન કરે તે માટે તેને વિચ્છેદ કરી, ગીતાર્થ સ્થવિર ભગવંતોએ પાંચ આશ્રવના દ્વાર રૂપી અધર્મનું, અને પાંચ સંવરના દ્વાર રૂપી ધર્મનું નિરૂપણ વર્તમાન સૂત્રમાં ૧૦ અધ્યયનમાં નીચે પ્રમાણે કરેલ છે, તેવી ધારણા છે. આ ધારણાને આચાર્ય અભયદેવ અને જ્ઞાનવિમલનું સમર્થન છે.
પાંચ આસ્રવ યાને અધર્મને પાંચ દ્વાર :– (૧) પહેલા અધ્યયનના પહેલા અધમ દ્વારમાં
જીવહિંસાનું સ્થાન છે. હિંસા મહાપાપ છે. તેનું ફળ -નરકાદિ દુર્ગતિ છે. હિંસક કાર્યોથી કદાપિ મેક્ષપ્રાપ્તિ થતી નથી. અર્થ અને કામગ માટે કરાતી હિંસા દુર્ગતિદાયક જ છે, પણ ધર્મના નામે કરાતી હિંસા પણ તેવી જ દુર્ગતિના ખે દેનારી છે. કાયાથી કઈપણ જીવને મારીએ કે પીડા