________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ]
[ ૩૪૫ નીચની ૭૦ કોડાકોડી સાગરોપમની અને આયુષ્ય કર્મની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ૩૩ સાગરોપમની છે. આ છએ કર્મની જઘન્ય સ્થિતિ એક અંતમુહૂર્તની છે. નામ અને ત્રકર્મની જઘન્ય ૮ મુહૂર્તની ને ઉત્કૃષ્ટ ૨૦ ક્રોડાકોડી સાગરોપમની છે. (વિસ્તૃત વિવેચન માટે જુઓ પન્નવણુસૂત્ર પ૮ ૨૩ થી ૨૭).
(૩૪) લેશ્યા :- સામાન્યપણે જીવાત્માના અધ્યવસાય કે મનપરિણામને અને વિશેષરૂપે કષાય અનુરજિત મનપરિણામોને “લેશ્યા” કહી છે, તે છ છે – કૃષ્ણ, નીલ, કાપત, તેજલેશ્યા, પત્ર અને શુકલ લેશ્યા, તેમાં પહેલી ત્રણ અપ્રશસ્ત છે ને છેલ્લી ત્રણ પ્રશસ્ત છે. તેનું ૧૧ દ્વારઃ નામ, વર્ણ, રસ, ગંધ, સ્પર્શ, પરિણામ, લક્ષણ, સ્થાન સ્થિતિ, ગતિ અને આયુષ્ય દ્વારા આમાં વર્ણન કર્યું છે. આને કમલેશ્યા એટલા માટે કહી છે કે તે કર્મની સ્થિતિ ઉત્પન્ન કરે છે. જેવા રસ જીવે કર્મ બાંધ્યા હોય, તેવી લેશ્યા આયુષ્ય બે ઘડીનું બાકી રહે ત્યારે આવે છે. આને રચવન” કહે છે. તેનાથી જીવ કઈ ગતિમાં જવાને છે તેની ખબર પડે છે. જેવી તેયા તેવા પ્રકારના કર્મ બંધાય છે. વેશ્યાના સ્વરૂપને જાણ અપ્રશસ્ત લેશ્યા છડી પ્રશસ્ત લેશ્યાને ધારણ કરવાનું સમાપન કરતાં પ્રભુએ ફરમાવ્યું છે.
(૩૫) અણગાર (સાધુ) :- સાધુના લક્ષણ કહ્યા છે. અહિંસાદિ પંચમહાવ્રત યથાર્થ પાળે, સુઝતા નિર્દોષ આહારાદિ લે અને વિધિપૂર્વક વાપરે, બાવન અનાચારમાં એકપણ ન સેવે, કાયાની મમતા છોડી આત્મધ્યાનમાં લીન રહે, સેનું અને માટીને એકસરખા માને, કય-વિકયથી વિરમે ઈત્યાદિ ફરમાવ્યું છે.
