________________
૫૦ ]
[ આગમસાર પરિણા નામે અધ્યયનના પ્રથમ સૂત્રની શરૂઆત સૂત્રકાર ગણધર ભગવંત સુધર્માસ્વામીએ “સુર્યમે આઉસં!તેણું ભગવયા એવમકખાય છે અર્થાત્ તે ભગવાને, એટલે કે આપણું શાસનપતિ ચરમ તીર્થકર ભગવંત મહાવીર સ્વામીએ, એમ કહેલ છે જે હે આયુષ્યમાન! (પ્રિય શિષ્ય જંબુ!) મે તેમના શ્રીમુખે કહેતા સાંભળેલ છે, તે હવે કહ્યું છે જે એકાગ્ર ચિત્તે સાંભળ!)” એમ હેતુપૂર્વક કહીને શુભ શરૂઆત કરી છે.
શ્રી નંદીસૂત્રમાં પાંચ જ્ઞાન કહ્યા છેઃ (૧) મતિજ્ઞાન (૨) શ્રુતજ્ઞાન (૩) અવધિજ્ઞાન (૪) મનપર્યવજ્ઞાન અને (૫) કેવળજ્ઞાન. આ પાંચે જ્ઞાનમાં શ્રુતજ્ઞાન સિવાયના બાકીના ચારે જ્ઞાન સ્વ-લક્ષી છે. માત્ર શ્રુતજ્ઞાન જ સ્વપરલક્ષી અર્થાત્ કહેનાર ને સાંભળનાર એમ બે વર્ગની અપેક્ષા રાખે છે. તેથી જ જ્ઞાનીઓએ શ્રુતજ્ઞાનને જ બલકું અને તેથી ઉપકારી કહ્યું છે. બાકીના ચારે જ્ઞાન મુંગા છે. સવનું હિત સાધે, પણ પર પ્રત્યે ઉપકાર ન કરી શકે. દા, ત. કેવળી ભગવંત કેવળજ્ઞાન વડે કાલકના પદાર્થોના ભાવ જાણે, અનુભવે પણ તે ભાવે પરના શ્રેયાથે ફરમાવે ત્યારે તે શ્રુતજ્ઞાન કહેવાય.
પાંચ જ્ઞાનમાં શ્રુતજ્ઞાન જ ઉપકારી કેમ?
શ્રુતજ્ઞાન જ પાંચે જ્ઞાનમાં સ્વ પર પ્રકાશક હોવાથી. તીર્થકર ભગવતેએ જે માગની પિતે પ્રથમ આરાધના કરીને ચારે ઘાતકર્મોને સર્વથા ખપાવી સર્વજ્ઞ અને સર્વદશી બની આમાનું પમ લક્ષ્ય એવા પરમાત્મપદની પ્રાપ્તિ કરી. તે મેક્ષમાર્ગનું નિરૂપણ તીર્થકર ભગવંત જગતજેના કલ્યાણ અર્થે શ્રુતજ્ઞાન વડે જ કરી શકે છે
