________________
૧૧૦ ]
[ આગામસાર વિસ્તારથી અદ્દભૂત વર્ણન છે, જેનું હવે આધુનીક વિજ્ઞાન પણ સમર્થન કરે છે તે પ્રભુના સર્વજ્ઞપણાની સિદ્ધિ કરે છે.
આહાર બે પ્રકારે હેય છે:- (૧) આભેગકૃત અને (૨) અનાગત. અનાજોગ આહાર જીવમાત્ર સમયે સમયે લે છે; પરંતુ આભેગ આહાર ગતિ આશ્રી જુદા જુદા સમયે હોય છે; સવ ગતિ આશ્રી એ કેદ્રિયાદિમાં જઘન્ય અંતમુહૂર્ત અને સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાનના દેવ આશ્રી ઉત્કૃષ્ટ ૩૩ હજાર વર્ષ જીવ આહાર ગ્રહણ કરે છે.
નારકીના જીવોને એકાંત અશુભ પુગલોને દુઃખમય આહાર હોય છે, તો દેને એકાંત સુખમય આહાર છે. આહાર ત્રણ પ્રકાર છે (૧) ઓજ (૨) રામ અને (૩) વલ, ક્ષુધાવેદનીય કામના ઉદયથી જ આહાર કરે છે. ત્વચા (ચામડી)થી આહાર ગ્રહણ કરે તે “રેમ? આહાર કહેવાય, પરલોક ઉત્પન્ન થતી વખતે તેજસ્ અને કામણ શરીર દ્વારા જે આહાર લે તે “ઓજ આહાર કહેવાય, અને મુખ વડે કેળિયા ભરીને જે આહાર લે તે - “કવલ આહાર કહેવાય છે. નારકી, દેવો અને એકેદ્રિય જીને એજ અને રેમ આહાર હોય છે. મનુષ્ય અને તિર્યંચ પંચેદ્રિયાને ત્રણ પ્રકારના આહાર હોય છે.
સામાન્યરૂપથી છે જ્યાં ઉત્પન્ન થાય છે ત્યાં જ તે પ્રકારને આહાર લે છે, અને સાવદ્ય (પાપમય) આહારનું સેવન કરી વળી અશુભ કર્મ બાંધી સંસારચકમાં ભમે છે, એમ જાણી સાધક, વિવેકી પુરૂષે સદા શુદ્ધ આહાર લેવાના નિયમો પાળવા જોઈએ. એષણાદિ સવસમિતિઓમાં ઉપયેગવંત રહી જિનાજ્ઞાપૂર્વકના
