________________
૨૬૪ ]
[ આગમસાર બંધે લગા અને મુકે લગા શરીરનું કથન છે.
અઢીદ્વિીપના મનુષ્યોની સંખ્યા ૨૯ અંક સુધીની કહીને તેની ગણતરીની રીત બતાવી છે.
(૧૩) પરિણામ પદ :- પરિણામ એટલે ભાવનું પરિણમન. તે બે પ્રકારે છે (૧) જીવ પરિણામ અને (૨) અજીવ પરિણામ. પહેલા જીવ પરિણામના ૧૦ ભેદના ૫૦ બેલ ૨૪ દંડક પર ઉતાર્યા છે. અજીવ પરિણામના ૧૦ ભેદ છે. (૧) બંધન. (૨) ગતિ, (૩) સંસ્થાન, (૪) ભેદ, (૫) વર્ણ, (૬) ગંધ, (૭) રસ, (૮) સ્પર્શ, (૯) અગુરૂલઘુ અને (૧૦) શબ્દ આશ્રી ૩૬ પેટા ભેદ કહ્યા છે. જીવ પરિણામના ૧૦ ભેદના ૫૦ બેલ–૧. ગતિ ચાર. ૨. ઇંદ્રિય પાંચ, ૩. કષાય ચાર, ૪. વેશ્યા છે, પગ ત્રણ ૬. ઉપગ એ, ૭. જ્ઞાન આઠ, ૮. દર્શનના ત્રણ, ૯. ચારિત્રના સાત, ૧૦. વેદના ત્રણ મળી ૪પ છે. એમાં સિધ્ધના અનેન્દ્રિય, અકષાયી, અલેશી, અગી, ને અવેદી મળી કુલ ૫૦ બેલ છે.
(૧૪) કષાયપદ :- કેધ, માન, માયા ને લેભ આ ચારે કષાય ૨૪ દંડકમાં બતાવ્યા છે. સંસારી જીવોમાં કષાયની ઉત્પત્તિ ક્ષેત્ર, વસ્તુ, શરીર, અને ઉપધિને લીધે થાય છે. કષાયના અનંતાનુબંધી, અપ્રત્યાખ્યાની, પ્રત્યાખાની અને સંજવલનના એમ ચાર ભેદ બતાવી આગ નિવર્તિત, અનાગ નિવર્તિત, ઉપશાંત અને અનુશાંત એમ ભેદ કહ્યા છે. ગમે તે કારણે પેદા થાય તે આભગ નિવર્તિત અને વિના કારણે થાય તે અનાગ નિવર્તિત કષાય કહેવાય છે, ઉદય નહિ પામેલે તે ઉપશાંત, અને ઉદય અવસ્થાને પ્રાપ્ત થયેલ તે અનુપશાંત કષાય છે.