________________
ત્રીજું ઉપાંગસૂત્ર-જીવાભિગમસૂત્ર ] [ ૨૫૧ પશુપાલન વગેરે) આદિ વ્યવસાય, સોનું, ચાંદી, હું વિ. ધાતુઓ, રાજા આદિ સામાજીક વ્યવસ્થા, દાસ-દાસીની પ્રથા, શત્રુ-મિત્રાદિ ભાવ, ગીત-નૃત્યાદિ, વાહન, ડાંસ, મચ્છરાદિ જ, યુદ્ધ, રોગ, અતિવૃષ્ટિ, ખરીદ-વેચાણાદિ કય–વિકયર્ન પ્રથા વગેરે જે કર્મભૂમિમાં જ હોય છે, તે બધું જુગલિક ક્ષેત્રમાં નથી હોતું, કારણકે તેમની બધી જરૂરીયાત દસ પ્રકારના કલ્પવૃક્ષે પૂરી પાડતા હોય છે, આ બધાનું વિસ્તારથી વર્ણન છે. દેવના પ્રકાર ને ભેદ :
ચાર નિકાયના દેવ કહ્યા છે – (૧) ભવનપતિ તેમાં ૧૫ પ્રકારના પરમાધામી અને ૧૦ પ્રકારના અસુરકુમારાદિ દેવો મળી કુલ ૨૫ પ્રકારના અધેલકમાં છે, (૨) પિશાચ, ભૂત, યક્ષ આદિ ૧૬ પ્રકારના વ્યંતર દેવ અને ૧૦ જાતિના જાભિકા મળી ૨૬ પ્રકારના વાણવ્યતંર દેવ, તિર્જીકમાં વસે છે, (૩) તિષી દે તે ચંદ્ર, સૂર્ય, ગ્રહ, નક્ષત્ર, અને તારા એ પાંચ અઢીદ્વીપના મનુષ્યક્ષેત્રમાં ચર (ફરતાં) અને અઢીદ્વીપ બહાર સ્થિર છે, તે કુલ ૧૦ પ્રકારના તિર્થોલેકમાં છે, અને (૪) વૈમાનિક અર્થાત્ ઉદર્વલોકમાં જે વિમાને છે તેમાં વસે છે. તે ૩ કિટિવષી, ૧૨ દેવલોકના ૧૨, ૮ લોકાંતિક, ૯ પ્રિયક, અને પાંચ અનુત્તર વિમાનના મળી કુલ ૩૮ પ્રકારના છે. તે ચારે નિકાયના મળી ૨૫+ ૨૬+૧૦+૩૮ કુલ ૯૯ પ્રકારના દેવો કહ્યા છે.
ઉપરોક્ત દેના ભવનોના સ્થાનનું વર્ણન, ૩પરિષદ, અને તેની ભિન્નતાના કારણ, તેમાં દેવ-દેવીની સંખ્યા, સ્થિતિ (આયુષ્ય), તેમના ઈન આદિનું વર્ણન છે.
