________________
ચોથું ઉપાંગસૂત્ર-પન્નવણું સૂત્ર ] [ ર૮૧ વર્ષ પ્રમાણનું કર્મ બંધાયું હોય, તેના દર કડાકડી 'સ્થિતિના સો વર્ષ પ્રમાણ છે. દા.ત. મેહનીય કર્મની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ૭૦ કેડાડી સાગરોપમની કહી છે, તે અબાધાકાળ ૭૦૪૧૦૦= ૭૦૦૦ વર્ષને થાય. તે પ્રમાણે દરેક કર્મને અબાધાકાળ ગણીને સમજે. માત્ર આયુષ્ય કર્મ એક ભવ પૂરતું જ બંધાય છે. તેને અબાધાકાળ જેટલા વર્ષનું આયુષ્ય બંધાયું હોય તેના ૨/૩ ભાગ સમજવો. આયુષ્યના ૨/૩ ભાગ પૂરા થયા સિવાય, આવતા ભવના આયુષ્યને બંધ પડતું નથી તેથી તેટલે અબાધાકાળ કહ્યો છે.
નિષેક કાળ :- કમની સંપૂર્ણ સ્થિતિમાંથી અબાધાકાળ બાદ કરવાથી જે બાકીનો સમય રહે તે તેની અનુભવ રોગ્ય કર્મસ્થિતિને સમય છે. તેને કમને નિષેક કાળ કહેવાય છે. આ કાળ દરજ્યાન પણ શુભ ભાવ, જપ તપાદિથી મંદ રસ ને ઓછી સ્થિતિના કરી શકાય છે. ર૪મું પદ કમબંધ – | સર્વ સંસારી જીવો રાગ-દ્વેષની પરિણતીના કારણે કર્મ બાંધે છે. જીવના પરિણામો (અધ્યવસાયે કે ભા)ના કારણે આકાશશ્રેણીમાં રહેલી કર્મવર્ગણાના પુદ્ગલ કમરૂપમાં પરિણત થઈ આમપ્રદેશને ચેટે છે. તેને કર્મબંધ કહે છે. તે ચાર પ્રકાર છે. (૧) પ્રકૃત્તિ બંધ તે કર્મને સ્વભાવ. આત્માના સ્વાભાવિક ગુણને ઢાંકે તે પ્રકૃતિબંધ.(ર) સ્થિતિબંધ તે કાળનું માન. કર્મ બંધાયા પછી કેટલા કાળે ઉદય થશે તે સ્થિતિ. (૩) અનુભાગ બંધ તે શુભાશુભ રસ (ફળ)નું તીવ્ર કે મંદપણું. કેવા પ્રકારે ભેગવવું પડશે તે, અને (૪) પ્રદેશ બંધ તે કર્મના દલિકનું માન (સંખ્યા).
