________________
(૬–૭) સૂર્ય પ્રજ્ઞપ્તિ અને ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ ] [ ૩૦૫
દશમા પ્રાભૂતમાં ૨૧ પ્રતિપ્રાભૂત છે. પહેલા પ્રતિપ્રાભૂતમાં નક્ષત્રને ચંદ્ર સાથે યોગ છે. બીજામાં નક્ષત્રની મુહને ગતિનું પ્રમાણ, ત્રીજામાં નક્ષત્રની દીશા, ચોથામાં યુગની આદિના નક્ષત્રો, પાંચમામાં કુલ, ઉપકુલ અને કુલપકુલ નક્ષત્ર છઠામાં પુનમ-અમાસે નક્ષત્રને યોગ, તથા પર્વતિય, ને નક્ષત્ર ગણવાની વિધિ બતાવ્યા છે. સાતમા માં નક્ષત્રના સન્નિપાત, આઠમામાં નક્ષત્રનાં સંસ્થાન, નવમા માં નહાત્રના તારાની સંખ્યા, દશમામાં અહોરાત્રી પૂરી કરવાવાળા નક્ષત્રો કહ્યા છે. ૧૧માં ચંદ્ર સાથે નક્ષત્ર ના માર્ગ, ૧રમાં નક્ષત્રના અધિષ્ઠિત દેવોના નામ, ૧૩માં, ૩૦ મુહૂર્તના નામ, ૧૪માં તિથિના નામ, ૧૫માં તિથિ શોધવાની વિધિ, ૧૬માં નક્ષત્રના ક્ષેત્રો, ૧૭માં ૨૭ નક્ષત્રના સુખપ્રદ ભેજન, ૧૮માં ચંદ્ર સૂર્યની ગતિનું પ્રમાણ, ૧૯માં ૧૨ માસના નામ, ૨૦માં પાંચ સંવત્સરનું વર્ણન, ૨૧માં ચારે દિશાના નામ તથા બાવીસમાં પ્રતિપ્રાભતમાં નક્ષત્રોના યેવ બતાવ્યા છે.
૧૧માં પ્રાભૂતમાં સંવત્સરના આદિ–અંતનું સ્વરૂપ છે.
૧રમાં પ્રાભતમાં પાંચ સંવત્સર (૧) નક્ષત્ર, (૨) ચંદ્ર, (૩) તુ, (૪) આદિત્ય (સૂર્ય) અને (૫) અભિવધિત નું વર્ણન છે, છ ઋતુઓનું પ્રમાણ, છ ક્ષયતિથિઓ, છ અધિકતિવિઓ, એક યુગમાં ચંદ્રને સૂર્યની આવૃત્તિઓ અને તે સમયે નક્ષત્રોને યેગ, અને યોગકાળ આદિનું નિરૂપણ છે.
૨૦
