________________
૩૦૬ ]
[ આગમસાર
૧૩મા પાલતમાં કૃષ્ણ અને શુક્લપક્ષમાં ચંદ્રની હાનીવૃદ્ધિ બતાવી છે. ૬૨ પુર્ણિમા અને દર અમાસમાં ચંદ્રને સૂર્યની સાથે રાહુના યાગનું ને દરેક અયનમાં ચંદ્રગતિનું કથન છે.
૧૪મા પ્રાભૂતમાં કૃષ્ણ ને શુકલ પક્ષનું કારણ ને પ્રમાણ છે.
૧૫મા પ્રાભૂતમાં ચંદ્રાદિ જ્યેાતિષીની શીઘ્ર ને મંદગતિ, ૧૬માં ચંદ્રિકા, આતપ (તડકા) અને અંધકારાદિ લક્ષણા કહ્યા છે અને ૧૭માં ચંદ્ર-સૂર્યના વ્યવન ઉપપાત આદિના સંબધમાં બીજા ૨૫ મતાન્તરાના ઉલ્લેખ કરી સ્વમતની સ્થાપના કરી છે.
૧૮મા પ્રાભતમાં જ્યાતિષીની ઉંચાઈ કહી છે. તારાના વિમાન ચંદ્ર-સૂર્યના વિમાનની ઉપર-નીચે અને સમવિભાગમાં છે, ૧ ચંદ્રના ગ્રહ, નક્ષત્રને તારાના પરિવાર, મેરૂપ તથી ાતિષ્ઠ ચક્રનું અંતર, જબુદ્વીપમાં સ બાહ્ય અભ્યંતર, ઉપર–નીચે ચાલનારા નક્ષત્રો, જ્યાતિષીના સસ્થાન, આયામ, વિષ્ણુભ અને પરિધિ, તેમને વહન કરનારા દેવાની સંખ્યા, રૂપ, શીઘ્રને મંદગતિ, અપબહુત્વ આદિનુ નિરૂપણ છે, ચંદ્ર-સૂર્યની અગ્ર મહિષી પરિવાર વિણા, શક્તિ, દેવ દેવીઓની જધન્ય ને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ આદિનું નિરૂપણ છે.
૧૯માં પ્રાકૃતમાં ચદ્ર-સૂર્યની સખ્યા અને લોકના કેટલામાં ભાગમાં પ્રકાશ કરે છે, તેનું કથન છે. લવણુ સમુદ્ર અને કાળેાધિ સમુદ્રના આયામ, વિષ્ટ‘ભ, ચંદ્રસૂર્ય —તારા—નક્ષત્ર આદિનું, અને પુષ્કરા ક્ષેત્ર અને મનુષ્યક્ષેત્ર આદિનુ નિરૂપણ છે, ઈન્દ્રના અભાવમાં દેવલાકના
