________________
[ ૮૭
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર ]
ઉપધાન એ તપ છે. જેવી રીતે મેલું વસ્ત્ર શુદ્ધ જળવડે ધેવાથી સ્વચ્છ થાય છે, તેવી જ રીતે તપથી મલિન આત્મા કર્મરૂપી મળ દૂર થવાથી વિશુદ્ધ થાય છે; નિર્મળ થાય છે, સર્વથા કર્મની નિર્જરા કરી કર્મ મુક્ત બની મેક્ષ પામે છે. મહાવીર સ્વામીએ દીક્ષા પહેલા ગૃહસ્થાવાસમાં બે વર્ષ અને દીક્ષા પછી, સંયમ અને તપની કેવી કઠોર આરાધના કરી સર્વ કર્મ ખપાવી સિદ્ધગતિના શાશ્વતા સુખને પ્રાપ્ત કર્યા તેનું રૂડું કથન આ ચારે ઉદ્દેશામાં છે.
પહેલા ઉદેશામાં સુધર્માસ્વામી કહે છે – હે જંબુ! પ્રભુનું ચરિત્ર જેમ સાંભળ્યું છે તેમજ કહીશ. પ્રભુએ દીક્ષા લેતા પહેલાં બે વર્ષ ગૃહસ્થાવાસમાં રહીને પણ સચેત વસ્તુને ત્યાગ કરીને સાધુમય જીવન ગાળ્યું હતું. પછી ત્રીસમા વર્ષે મેટાભાઈ નંદીવર્ધનની આજ્ઞા લઈ કુટુંબ પરીવાર, ધનવૈભવાદિ તજી હેમંત ઋતુમાં માગસર સુદ ૧૦ના દીવસે સિદ્ધભગવંતને વંદન નમસ્કાર કરી, સ્વયં સંયમ એકાકીપણે અંગીકાર કર્યો, કરપાત્રી બની અલકપણે વિહાર કર્યો.
તીર્થકર ભગવંતને જન્મતાં જ ત્રણ જ્ઞાન (૧) મતીજ્ઞાન, (૨) શ્રુતજ્ઞાન, અને (૩) અવધિજ્ઞાન હોય છે, અને સંયમ લેતાં ચોથું મનઃ પર્યવજ્ઞાન નિયમ પ્રગટે છે; તે મુજબ ચોથું જ્ઞાન પ્રગટયું.
અલકપણે વિહાર કર્યો ત્યારે ઈ દેવદુષ્ય વસ્ત્ર ઓઢાડયું; તેને ભગવંતે ડાંસ આદિના પરિષહથી બચવા નહિ, પણ પૂર્વ તીર્થકરોની પરંપરા જાળવી રાખવા માટે જ નિર્મમવભાવે ધારણ કર્યું, ને તે પણ તેર માસ પછી
